KIERUNEK AZJA ∞ ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW

KIERUNEK AZJA ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE

Propozycja programowa dla gromad i drużyn ZHP WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW

KIERUNEK AZJA
Azja to ogromny kontynent, pełen kontrastów kulturowych,
geograficznych, przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych.
Poznanie Azji i zamieszkujących ją skautów może być zarówno
niezwykłą przygodą, jak i szansą na osobisty rozwój. Skorzystaj-
cie z tej propozycji – oprócz pomysłów na zbiórki znalazło się
w niej sporo informacji na temat Azji i jej mieszkańców. Chcemy
Was nimi nie tylko zainteresować, ale i zainspirować do samo-
dzielnego odkrywania tego niezwykłego kontynentu. Azjatyccy
skauci też chętnie podzielą się swoim doświadczeniem!

WYDAWNICTWO
MARRON
 KIERUNEK AZJA!

4
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

Propozycja programowa dla gromad i drużyn ZHP

KIERUNEK
AZJA
ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY
PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW

pod redakcją
Emilii Kulczyk-Prus

1
 KIERUNEK AZJA!

Redakcja wydawnicza: Agnieszka Kazek, współpraca Anna Omiecińska

Producent wydawniczy: Marek Skrzydlewski

Autorzy:
Łukasz Kochowski, Anna Książek, Emilia Kulczyk-Prus, Magdalena Noszczyk,
Zbigniew Popowski, Małgorzata Szwed

Opracowanie graficzne: Studio Marron

Grafika na okładce: avian/shutterstock.com

Wspieramy:
FB: How to /ex\change the Word, https://movebabel.wordpress.com/

Publikacja została wydana w ramach projektu

„Kierunek Azja! Ze skautowego jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów” realizowanego
przez Związek Harcerstwa Polskiego. Projekt współfinansowany w ramach programu
polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem
Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Publikacja „Kierunek Azja – ze skautowego jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów”

jest dostępna na licencji Creative Commons. Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone są na rzecz
ZHP. Utwór powstał w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej realizowanej za pośrednictwem MSZ RP
w roku 2015. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji,
w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o programie polskiej współpracy rozwojowej.

Główna Kwatera Związku Harcerstwa Polskiego

00-491 Warszawa, ul. M. Konopnickiej 6
tel. 22 339 06 00, e-mail: program@zhp.pl, www.zhp.pl

ISBN 978-83-64637-83-4
Wydawnictwo Marron, 90-423 Łódź, ul. Piotrkowska 85 lok. 6

Łódź 2015

Dziękujemy Wydawnictwu „Nowa Era” za udostępnienie mapy fizycznej Azji.

2
 WSTĘP
Zasadniczym celem propozycji programowej „Kierunek Azja! Ze skautowego Jamboree wę-
drujemy przez kontynent kontrastów” – wynikającym z „Podstaw wychowawczych ZHP” – jest
kształtowanie postaw otwartości, wrażliwości, akceptacji innych, aktywności w swoim otocze-
niu i w skali globalnej, chęci poznawania świata i wzbogacania swojej wiedzy.

Azja – pomimo zawiłej historii i skomplikowanej, a nawet w niektórych rejonach dramatycznej

sytuacji w dniu dzisiejszym – posiada wielki, wciąż niewykorzystany potencjał. Coraz bardziej
zauważana w świecie jest rola jej mieszkańców w różnych dziedzinach gospodarki, nauki, kul-
tury czy sportu. Przy tym Azja to kontynent mnóstwa różnorodnych kontrastów, które ujawnia-
ją się tu ze względu na warunki geograficzne, przyrodniczo-klimatyczne, polityczne, etniczne,
religijne i społeczne. Azja to przecież nowoczesne technologie i mrówcza praca, elektronika
i rękodzieło, wielki przemysł i tradycyjne rolnictwo, wysoki standard życia i skrajne ubóstwo...

Chcemy, aby propozycja programowa „Kierunek Azja” skłaniała do zdobywania wiedzy, a także
zachęcała do refleksji, dostrzegania różnic i podobieństw między życiem w naszych warunkach
i w krajach azjatyckich, do definiowania globalnych problemów i aktywnego poszukiwania ich
rozwiązań.

Szczególnym powodem do włączenia do programów gromad i drużyn tematyki związanej

z Azją stało się zorganizowanie w Japonii latem 2015 roku 23. Światowego Jamboree Skau-
towego. W Jamboree wzięło udział ponad 300 członków ZHP, a kilkudziesięciu instruktorów
i wędrowników podjęło w tym roku azjatyckie podróże i wędrówki. Znaleźli się wśród nich
uczestnicy Rowerowego Jamboree, którzy zmieniając się na poszczególnych etapach, w ciągu
kilku miesięcy dotarli na Światowe Jamboree w Japonii, a także łódzkie harcmistrzynie: Justyna
Rędzikowska, która po jamborowej pracy w ramach IST podjęła trzymiesięczną samodzielną
podróż przez kraje Azji Południowo-Wschodniej oraz Anna Książek, która wyruszyła do Azji
w poszukiwaniu „światozmieniaczy”.

Skorzystajcie z naszej propozycji – oprócz pomysłów na zbiórki i zadania znalazło się w niej
sporo informacji na temat Azji i jej mieszkańców. Chcemy Was nimi nie tylko zainteresować, ale
i zainspirować do samodzielnego odkrywania tego niezwykłego kontynentu. Azjatyccy skauci
także chętnie podzielą się swoim doświadczeniem!

hm. Emilia Kulczyk-Prus

członkini GK ZHP

Propozycja programowa realizuje zalecenia Uchwały nr 14/XXXVIII Rady Naczelnej ZHP z dnia 25 maja 2014 r.
w sprawie wskazania problemów wychowawczych, uwzględniając w przyjętych celach wychowawczych zachę-
canie do konsekwentnego i aktywnego zdobywania wiedzy, otwarcie na świat, kształtowanie świadomości zrów-
noważonego rozwoju, podejmowanie i realizowanie w zespole wyzwań.

3
 KIERUNEK AZJA!

4
PROPOZYCJE
DLA ZUCHÓW

5
 Rówieśnicy zuchów – najmłodsi japońscy skauci na 23. Światowym Jamboree Skautowym

6
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

SPRAWNOŚĆ ZESPOŁOWA „AZJATA”

1. Zbadaliśmy, z czego słynie największy kontynent – Azja.

2. Poznawaliśmy faunę i florę Azji.

3. Zorganizowaliśmy konkurs wiedzy o Azji (zwierzęta, rośliny, klimat,

państwa i ich mieszkańcy, religie, zwyczaje, znajomość mapy).

4. Poznaliśmy baśnie i legendy azjatyckie.

5. Dowiedzieliśmy się, jak żyją nasi rówieśnicy w różnych krajach azjatyckich.

6. Urządziliśmy w szkole wystawę zdjęć z ciekawych zakątków Azji.

Uwagi. Sprawność zaspokaja dziecięcą ciekawość świata, daje możliwość poznania innych kultur i naro-
dów. Koniecznie trzeba pokazać zuchom to, co im najbliższe – życie dzieci w różnych krajach Azji. Warto
podkreślić występujące tu kontrasty i zastanowić się nad tym, jakie są podobieństwa i różnice między
dziećmi z wybranych krajów i polskimi zuchami. W trakcie zabawy można nauczyć zuchy kilku słów w ję-
zyku któregoś z krajów azjatyckich. Przygotowując cykl, drużynowy powinien zapoznać się z propozycją
programową „Kierunek Azja”, skorzystać z atlasów geograficznych oraz innych źródeł. Podczas zbiórek
należy posługiwać się mapą, pokazywać dzieciom rozmieszczenie państw, miasta, krainy geograficzne,
występowanie roślin i zwierząt. Gawędy drużynowego powinny być bogato ilustrowane, warto sięgać po
zdjęcia przedstawiające mieszkańców różnych regionów Azji, krajobraz kulturowy i przyrodniczy. Przyda-
dzą się również zbiory baśni i legend, w pewnym stopniu może być pomocna także literatura przygodo-
wa. Sprawność można realizować zarówno podczas roku szkolnego, jak i na kolonii.

Wskazówki bibliograficzne
B. Grąbczewski, Podróże po Azji Środkowej.
R. Gawęda, Magia Azji.
Kierunek Azja. Ze skautowego jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów. Propozycja programowa GK ZHP.
R. Kipling, Kim.
A. Szklarski, Tomek na tropach yeti.
A. Szklarski, Tajemnicza wyprawa Tomka.
Szkolny Atlas Świata.
D. Szczypiński, M. Wójtowicz, Planeta Nowa 2. Podręcznik do geografii dla klasy 2 [gimnazjum].
B. Taylor, Ilustrowany atlas zwierząt.
M. Wojciechowska, Dzieciaki świata.
www.globalna.edu.pl
www.miedzykulturowa.org.pl
www.wioskiswiata.org.pl

Na następnych stronach znajdziesz przykładowy scenariusz cyklu sprawnościowego „Azjata”.

7
 Zbiórka 1
KONTYNENT WIELU LUDÓW,
KULTUR I PAŃSTW
Azja jest największym kontynentem. Zamieszkuje ją ponad 60% ludności świata.
Znajduje się na nim 48 państw. Mieszkańcy krajów azjatyckich różnią się wyglą-
dem, żyją w rozmaitych warunkach. Mieszkają w wielkich miastach, małych wio-
skach albo prowadzą życie koczowników. Noszą różne ubiory. Mówią wieloma ję-
zykami. Są wyznawcami wielu religii i mają rozmaite zwyczaje. Pracują w wielkich
korporacjach i małych warsztatach rzemieślniczych, są rolnikami i hodowcami.

Cele zbiórki
Pokazanie zuchom różnorodności mieszkańców Azji i ich sposobu życia.
Zwrócenie uwagi na potrzebę tolerancji i akceptacji innych ludzi.

1. ZZZOiT*. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki zgod- do wydrukowania i wykorzystania podczas zbiórki

nie ze zwyczajem gromady.
2. Gawęda, część 1. Pokaż zuchom przesyłkę,
którą otrzymała gromada. Wspólnie otwórzcie
paczkę zawierającą mapę (znajdującą się w pakie-
cie propozycji programowej „Kierunek Azja”) oraz
cztery listy od dzieci z różnych regionów konty-
nentu azjatyckiego (listy w wersji przeznaczonej
znajdują się na CD). Wspólnie otwórzcie przesyłkę
(możesz przypomnieć zuchom, że podobną prze-
syłkę otrzymaliście rok temu z Afryki). Zapoznaj
gromadę z otrzymanymi listami. Po każdym z nich
upewnij się, że dzieci wszystko dobrze zrozumiały,
w razie potrzeby wyjaśnij trudne pojęcia. Przeczy-
taj głośno pierwszy list.

Moją ojczyznę nazywa się często Krajem Kwitnącej Wiśni. Rzeczywiście rośnie
u nas wiele drzew wiśniowych, które na wiosnę okrywają się pięknymi białymi
i jasnoróżowymi kwiatami. Jednak to nie oznacza, że mamy potem mnóstwo wi-
śni do jedzenia. Nasze drzewa wiśniowe nie dają owoców, ponieważ są to tylko drzewka
ozdobne.
Mieszkam w Tokio, ogromnym mieście, które jest stolicą mego kraju. Moja ro-
dzina składa się z czterech osób: mamy, taty, mojego młodszego brata i mnie. Mój tata jest
inżynierem, pracuje w wielkiej firmie. Pracuje bardzo dużo – wychodzi z domu wcześnie
rano i wraca bardzo późno – i dlatego w ciągu tygodnia spędza z nami niewiele czasu.
Od poniedziałku do soboty codziennie rano mama szykuje mnie do szkoły,
a mojego brata do przedszkola. Chodzę do szkoły podstawowej i jak dziewczynki we
wszystkich szkołach w Japonii noszę szkolny mundurek – plisowaną spódniczkę, białą
bluzkę, podkolanówki i czarne lakierowane buty. Chłopcy też noszą mundurki – spodnie
i marynarki z kołnierzykiem w kształcie stójki.
Uczę się bardzo dużo. Mamy lekcje przyrody, matematyki, języka angielskie-
go. Dużo czasu zajmuje nam nauka czytania i pisania po japońsku. Żeby płynnie czytać
wszystkie książki i gazety, musimy poznać ponad dwa tysiące znaków. To wcale nie jest ła-

* ZZZOiT – zuchowe znaki, zwyczaje, obrzędy i tajemnice.

8
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

twe, umieją to robić moje koleżanki i koledzy dopiero w wieku 15 lat. Wiem, że nauka jest
ważna i da mi szansę na dobrą pracę. Dlatego po południu chodzę jeszcze na dodatko-
we zajęcia z różnych przedmiotów. Uczę się także bardzo przyjemnych rzeczy, takich jak
ikebana, czyli umiejętność układania kwiatów oraz origami, czyli sztuka składania kartek
papieru w ten sposób, by powstawały z nich różne kształty. Mój młodszy brat nie może się
już doczekać, kiedy zacznie trenować karate, aikido lub judo.
Późnym popołudniem wracam do domu i mogę wtedy odpocząć. Wieczorami
chętnie gram w gry elektroniczne, a najbardziej lubię czytać mangę, czyli japoński ko-
miks. Czasami oglądam także z moim bratem animowane seriale dla dzieci.
Toshiko, Tokio, Japonia

Na otrzymanej mapie zuchy wskazują Japonię i jej
stolicę Tokio.
3. Gry i ćwiczenia. Zuchy poznają elementy ja-
pońskiego pisma i przekonują się, dlaczego dopie-
ro po wielu latach jego nauki można czytać gazetę.
Dzieci piszą japońskie znaki za pomocą cienkiego
pędzelka i farby na kartkach formatu A4 lub więk-
szych arkuszach (można przy tym skorzystać ze
wzorów zamieszczonych na CD).
4. Gawęda, część 2. Przeczytaj zuchom kolejny
list.

przyjaciel

dziewczyna

chłopiec

słońce

mama

tata

Mała Japonka w tradycyjnym stroju

dom
Znaki pisma japońskiego nazywanego kanji są
używane dla oznaczenia całych słów lub morfemów,
czyli najmniejszych znaczących cząstek języka

9
 KIERUNEK AZJA!

Mieszkam w ogromnym kraju, którego większą część zajmuje step, bezkresna

przestrzeń porośnięta trawą. Jedna trzecia powierzchni mojej ojczyzny to pu-
stynia Gobi, co do wielkości druga na świecie, po Saharze. Mój kraj jest pięć razy
większy niż Polska.
W Mongolii żyje bardzo mało ludzi – trochę mniej niż trzy miliony. Część z nich
mieszka w stolicy, która nazywa się Ułan Bator, a także w innych miastach, ale wielu z nas
zajmuje się hodowlą zwierząt i mieszka w stepie. Jesteśmy niewysocy, mamy żółty odcień
skóry, czarne, proste włosy i skośne oczy.
Hodujemy wiele zwierząt, chociaż hodowla jest bardzo trudna z powodu kli-
matu. Lato jest upalne, a zimy są bardzo długie i mroźne (poniżej minus 30° Celsjusza).
Najwięcej jest u nas owiec – hoduje je również mój tata. Razem z nim chodzę w step je
wypasać. Mamy także konie. Nasi kuzyni mają kozy, krowy i jaki. Na pustyni Gobi hoduje
się wielbłądy dwugarbne, a na dalekiej północy – renifery.
Moja rodzina mieszka w jurcie. To okrągły namiot, którego ściany z grubej weł-
nianej tkaniny umocowane są na drewnianej konstrukcji. Naszą jurtę mama urządziła bar-
dzo przytulnie, na ziemi leżą grube, ciepłe dywany, śpimy w wygodnych łóżkach. Ogrze-
wamy jurtę piecykiem, na którym mama gotuje nam smaczne dania, często przyrządza
je z baraniny. Jemy głównie potrawy z mięsa i mleka, bo w stepie jest trudno o owoce
i warzywa. Z mleka robimy też sery, które następnie suszymy, aby można było je dłużej
przechowywać. Suszymy również mięso, ponieważ nie mamy lodówki.
Musimy oszczędnie postępować z wodą, bo do naszej jurty przynosimy ją
z dość daleka. Często pijemy herbatę, którą przygotowujemy na mleku i solimy. W stepie
nie ma elektryczności, jednak czasami korzystamy z baterii słonecznych. Dzięki temu od
czasu do czasu oglądamy nawet filmy na naszym małym telewizorze.
Ja i mój tata, podobnie jak nasi krewni i znajomi, najchętniej podróżujemy kon-
no. W ogóle bardzo lubimy jazdę konną i często urządzamy konne wyścigi. Ja nauczyłem
się jeździć na koniu, kiedy miałem cztery lata.
Munkhbat, stepy Mongolii

Puste przestrzenie to w Mongolii częsty krajobraz Jurta – tradycyjny mongolski dom

10
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

Zuchy znajdują na mapie Azji Mongolię, jej stolicę
Ułan Bator i oglądają obszar zajęty przez pustynię
Gobi.
5. Gry i ćwiczenia. Zuchy poznają grę mongol-
skich dzieci Ujeżdżanie stepowych koni. Potrzeb-
na jest do niej chusteczka oraz kreda lub sznurek.
Celem gry jest zdobycie chusteczki (lub najszybsze
dotarcie do mety) podczas ujeżdżania złapanego
w stepie konia. Grę można przeprowadzić na kory-
tarzu, boisku lub w parku. Jeśli na zbiórce jest wię-
cej niż 20 osób, podziel gromadę na dwa zespoły
grające osobno.
Zaznacz kredą lub sznurkiem dwie równoległe
linie, oddalone od siebie 5–15 metrów.
Za pierwszą linią ustawia się wskazana osoba
trzymająca chusteczkę w dłoni, a za drugą po-
zostałe zuchy, dobrane w pary (w których jed-
na osoba jest jeźdźcem, a druga koniem). Koń
robi skłon do przodu, przekładając jednocześnie
ręce do tyłu między nogami. Jeździec prawą
dłonią łapie konia za obydwie ręce, a lewą trzy-
ma w górze.
Zawodnicy ustawiają się obok siebie na linii
startu. Kiedy wszyscy są gotowi, prowadzący,
czyli zuch trzymający chusteczkę, wydaje pole-
cenie „Start!”.
Jeźdźcy „na koniach” ruszają w pościg – muszą
jak najszybciej dotrzeć do zucha z chustką, który
przemieszcza się w tę i z powrotem wzdłuż linii,
za którą stoi. Koń i jeździec nie mogą się rozdzie-
lić, a jeśli niechcący jednak się rozłączą, muszą
zatrzymać się na 5 sekund.
Wygrywa para, która pierwsza dotrze do osoby po
drugiej stronie linii i zdobędzie chusteczkę.
6. Gawęda, część 3. Odczytaj głośno trzeci list.

Mieszkam w chmurach. Mój kraj położony jest w najwyższych górach świata –

Himalajach. Ścieżką obok mego domu turyści (nazywamy ich himalaistami)
wyruszają na najwyższy szczyt świata Mount Everest. Nazwa Himalaje znaczy
Siedziba Śniegów, a Mount Everest po nepalsku nazywa się Sagarmatha, czyli Czoło Nie-
ba. Szczyt, który widzę z okna mojego domu, ma 8848 m n.p.m. – tyle, ile miałby wieżo-
wiec liczący 3000 pięter. W moim kraju jest aż osiem z dziesięciu szczytów świata przekra-
czających wysokość 8000 m n.p.m.
Należymy do ludu Szerpów. Mój tata jest przewodnikiem górskim, prowadzi
często wyprawy turystów z całego świata. To bardzo niebezpieczna praca, wymaga wielu
umiejętności, m.in. sprawności fizycznej, wytrzymałości, znajomości najlepszych górskich
przejść, a nawet zdolności przewidywania pogody w górach. W pracy mojego taty naj-
bardziej niebezpieczne są lawiny śnieżne. Tata musi bardzo uważać, aby ich uniknąć – od
niego zależy przecież nie tylko jego własne bezpieczeńswo, ale i życie turystów, których
prowadzi.
Dzięki temu, że mój tata jest bardzo dobrym przewodnikiem, zagraniczni tu-
ryści chętnie opłacają jego usługi i mojej rodzinie nie brakuje pieniędzy na jedzenie, a ja
i moje rodzeństwo możemy chodzić do szkoły. Z mojej wioski idę do szkoły dwie godziny,
cały czas górskimi ścieżkami. Po lekcjach tyle samo czasu zajmuje mi droga powrotna. Ale
nie narzekam na to, cieszę się, że mogę się uczyć i mieszkać ze swoją rodziną. Niektóre
dzieci w Nepalu, nawet zupełnie małe, muszą zamieszkać w internacie, ponieważ szkoła
jest bardzo daleko od ich domu. W Nepalu jest także wiele dzieci, które wcale nie chodzą
do szkoły, bo ich rodzice są zbyt biedni, by kupić im potrzebne ubranie i przybory szkolne.
Wieczorami w domach – a gdy jest trochę cieplej i nie wieje wiatr, to na dworze
– robimy mandale, czasem każdy sam, a czasem razem z kolegami. Bardzo lubię to usypy-
wanie obrazków z piasku i zachęcam was do spróbowania tego zajęcia.
Sudhir, Nepal, wioska u podnóża Himalajów

11
 KIERUNEK AZJA!

Jaki to w Himalajach nadal popularny środek transportu

Zuchy pokazują na mapie Nepal i jego stolicę.

7. Majsterka. Słowo mandala oznacza „koło”.

Kunsztowna tybetańska mandala zostaje zniszczona
chwilę po wykonaniu
Podstawową formą większości mandali jest kwa-
drat z zaznaczonymi czterema bramami, zamknię-
ty w okręgu. Mandale są precyzyjnie usypywane
z drobnego kolorowego piasku, a następnie nisz-
czone przez swoich twórców. Takie działanie ma
uświadomić, że wszystko przemija, dlatego trzeba
jak najlepiej wykorzystać każdą chwilę swojego
życia. Zachęć zuchy do usypania (np. z soli zabar-
wionej na różne kolory, mąki, piasku, nasion, su-
szonych owoców), namalowania lub wykonania
inną techniką własnych mandali (pokaż im ilustra-
cje przedstawiające różne mandale, możecie sko-
rzystać ze wzorów zamieszczonych na CD). Zuchy
mogą pracować w szóstkach lub indywidualnie
(im w większej grupie pracują dzieci, tym większa
powinna być mandala). Po wykonaniu mandali
z nietrwałych materiałów nie zapomnijcie ich sfo-
tografować.

12
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

8. Gawęda, część 4. Przeczytaj zuchom czwarty Mnisi buddyjscy wykonują mandalę

list, a następnie poproś, aby pokazały na mapie In- z kolorowego piasku

die i stolicę tego kraju – Dehli.

Mieszkam w wielkim mieście, głośnym i pełnym ludzi. To miasto ma jedenaście

milionów mieszkańców i jest stolicą mojego kraju. Lubię spacerować po jego
ulicach. Są tu stragany z pamiątkami. Można kupić posążki Buddy, bransoletki
i kolczyki, figurki zwierząt, tkaniny i ubrania, a także mnóstwo owoców. Czasem mama
prosi mnie, żebym kupiła jakąś przyprawę, na przykład kurkumę, chili lub imbir. Na obiad
mama zwykle gotuje ryż lub robi placki z warzywami i dodaje do nich wiele przypraw.
Jedzenie w Indiach jest zawsze bardzo aromatyczne.
Na ulicach mego miasta jest wielki ruch. Kiedy spieszę się do szkoły, żałuję, że
nie potrafię latać, bo łatwiej by mi było przefrunąć niż przejść przez ulicę. Muszę umykać
przed pędzącymi ciężarówkami, trąbiącymi głośno taksówkami, motocyklami i rowero-
wymi rikszami. Od czasu do czasu widuję słonia, wykorzystywanego jako ciężarówka lub
taksówka albo przebiega obok mnie małpa (małpy robią przechodniom różne psikusy,
wyrywają z ręki jedzenie lub picie). Niekiedy można napotkać krowę. Hindusi uważają, że
krowa to święte zwierzę. Dawniej, gdy stawała na środku drogi, nikt jej nie przeganiał –
ludzie posłusznie czekali, aż przejdzie i zrobi im miejsce.
Divya, Delhi, Indie

9. Gry i ćwiczenia. Zuchy wykonują ćwiczenia,
które pozwolą im wczuć się w klimat indyjskiej ulicy.
Wędrówka w tłumie. Podziel gromadę na dwie
grupy. Pierwsza ma dotrzeć z jednego końca ulicy
na drugi z bagażem (książką lub woreczkiem z gro-
chem) na głowie na wzór hinduskich kobiet, które
w ten sposób przenoszą pakunki. Zuchy z drugiej
grupy poruszają się w różnych kierunkach, zgodnie
z otrzymaną rolą (sprzedawcy pamiątek, przypraw,

13
 KIERUNEK AZJA!

owoców i warzyw obok ulicznych stoisk za-

chęcają do zakupów, czyścibut zagaduje
potencjalnych klientów, szybko poruszają
się kierujący rikszami, wolno kroczą potężne
słoniowe taksówki, małpy zaczepiają prze-
chodniów, przemykają trąbiące samochody
osobowe i ciężarówki, dużo miejsca na jezd-
ni zabierają powolne autobusy). Cała ulica
zastyga bez ruchu na hasło „święta krowa”,
ruch powraca na hasło „przeszła”.

„Kim”. W Indiach wychowywał się Kim, bo-

hater powieści R. Kiplinga. Od imienia tego
hinduskiego chłopca pochodzi nazwa tra-
dycyjnej skautowej gry ćwiczącej pamięć
oraz spostrzegawczość. Zagrajcie w nią,
Ulica w indyjskim mieście jest pełna przechodniów i straganów
wykorzystując do zabawy różne rodzaje
z rozmaitymi towarami
przypraw i owoców pochodzących z Azji.
Rozłóż je przed zuchami. Poproś, aby dzieci
je rozpoznały, w razie potrzeby podpowiedz
nazwy. Następnie, kiedy zuchy odwrócą się,
schowaj niektóre z przypraw i zmień ułoże-
nie pozostałych. Zadaniem zuchów jest od-
gadnięcie, jakie przyprawy zniknęły.

10. Krąg rady. Zuchy poznały różne kra-

je Azji. Zaproponuj im teraz zdobywanie
sprawności „Azjaty” i założenie biura tury-
stycznego „Kierunek Azja”.

11. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

Podczas zbiórki zuchy mogą realizować za-

dania na sprawności indywidualne „plasty-
ka” i „gimnastyka”. Przyprawy na hinduskim targu można kupować całymi workami

14
 Zbiórka 2
W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT
W Azji żyje mnóstwo rozmaitych zwierząt. Jednak ich przestrzeń ciągle się kur-
czy. Rozmaite rezultaty działalności człowieka powodują, że wielu gatunkom gro-
zi wyginięcie, także tym, które są bardzo popularne, jak cieszący się powszechną
sympatią niedźwiedź panda. Dlatego ludzie z całego świata włączają się w działa-
nia mające na celu ochronę tych zwierząt.

Cele zbiórki
Zapoznanie zuchów ze zwierzętami żyjącymi w Azji.
Zwrócenie uwagi na konieczność troski o zwierzęta i środowisko naturalne.
Ćwiczenie zręczności zuchów.
Kształtowanie postawy braterstwa i rozwijanie empatii.

1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie nawiązuje do 2. Gawęda. Przedstaw zuchom azjatycką opo-

decyzji kręgu rady z poprzedniej zbiórki. Zuchy zdo- wieść o zwierzętach, np. malajską bajkę „Małpa,
bywając sprawność „Azjaty”, witają się okrzykiem: żółw i banany” (http://www.missio.org.pl/mdm/in-
Do Azji wyruszamy dex1.php?f01=3&f02=a&f03=101&wstecz=112&o-
Zbadać kontynent nieznany. d=0&aa=aa&szukane1=&idss= 108667s9316).

Nad brzegiem wielkiej rzeki żyły kiedyś zielone małpy. Ich dzieje były bardzo
krótkie i to, niestety, one same się do tego przyczyniły. Rządziły się bowiem
własnymi prawami i nie respektowały zasad obowiązujących w dżungli. Były
wyjątkowo chytre i złośliwe. Cały czas wykorzystywały inne zwierzęta. Posłuchajcie teraz,
w jaki sposób jedna z nich oszukała dobrodusznego żółwika.
Pewnego razu oboje stali nad brzegiem rzeki. Wyławiali rzeczy, które na skutek
powodzi znalazły się w wodzie. Wcześniej umówili się, że cokolwiek wyciągną z wody,
będą dzielić na pół. Kiedy więc nadpłynęło bananowe drzewo, oczy małpy zaiskrzyły
z radości.
– Wskakuj do wody i wyciągaj drzewo na brzeg – rozkazała, a żółw bez sprzeciwu wykonał
polecenie.
Po chwili drzewo leżało w bezpiecznym miejscu, a małpa uważnie oglądała
zdobycz. Wśród mokrych liści wypatrzyła kilka bananów. Wiedziała już, jak będzie wyglą-
dał podział.
– Ty weźmiesz dolną część drzewa, bo jesteś za mały, żeby wspiąć się na górę. Ja wezmę
górną część, choć, przyznam, ze stratą dla siebie – kłamała jak najęta, w myślach bowiem
widziała się objadającą owocami.
– Dobrze – zgodził się żółw.
Zabrał swoją część i udał się na pobliskie pole. Tam posadził kłącze bananowca.
Małpa widząc to, wzięła nadgniły banan i również wsadziła w ziemię. Teraz oboje czekali
na plony. Po pewnym czasie żółwiowi wyrósł wspaniały bananowiec z dorodnymi owoca-
mi, a małpie nic. Nie sadzi się przecież bananów z owoców, ale z kłączy. Miał więc żółwik
swoje dorodne banany, ale miał też problem. Nie mógł ich bowiem zerwać. Nie potrafił
przecież wejść na drzewo. Zwrócił się ponownie do małpy.

15
 KIERUNEK AZJA!

– Słuchaj, czy nadal jesteśmy wspólnikami? – zapytał.

– Oczywiście! – odrzekła małpa, wietrząc w tym korzystny interes.
– To zerwij moje banany, a ja w zamian podaruję ci połowę zbioru.
Żółw nie musiał powtarzać tego dwa razy. Małpa natychmiast wspięła się na
drzewo i już po chwili na ziemię zaczęły spadać dorodne... skórki po bananach. Zeszła
dopiero wtedy, kiedy na drzewie nie było ani jednego owocu. Nie przejmowała się wy-
mówkami żółwia, a wręcz odwrotnie – wyśmiewała się z jego naiwności. Szczęśliwa, że po
raz drugi go oszukała, poszła do swej kryjówki.
Los chciał, że już następnego dnia zwierzęta znowu się spotkały. Małpa zoba-
czyła żółwia w przedziwnej sytuacji, kiedy podskakiwał, posapywał i sprawiał wrażenie, że
jej nie widzi. Podeszła do niego ostrożnie i odezwała się przymilnie:
– Witaj, przyjacielu!
– Odejdź ode mnie! Nie chcę cię znać. Zawsze mnie oszukujesz.
– Odejdę, jeśli mi powiesz, co robisz? A może ci się do czegoś przydam?
– O, nie! Tym razem nie poproszę cię o pomoc. Sam sobie zdejmę ten koralowy naszyjnik.
On jest mój, ja go znalazłem.
Rzeczywiście, nad głową żółwia wisiała pętla z różowych lian. W małpie natych-
miast odezwała się chytra natura. Odepchnęła żółwia i podskoczyła. Jako że była zwinna,
bez problemu trafiła głową prosto w pętlę. Małpa gwałtownie uniosła się w górę. Tym
razem długo musiała czekać na uwolnienie. Miała więc dużo czasu, by uświadomić sobie,
że ponosi właśnie karę za wszystkie niegodziwości, jakich wcześniej się dopuściła.

Zwróć uwagę zuchów na to, że zwierzęta z baśni
mają ludzkie cechy. Które z nich tradycyjnie przy-
pisywano małpom? Dlaczego? Przedstaw zuchom
gatunki małp żyjące w Azji. Przypomnij także inne
zwierzęta, które żyją na tym kontynencie (możecie
zająć się np. dużymi ssakami). Zaznacz, że wiele
gatunków azjatyckich jest zagrożonych wyginię-
ciem i wymaga ze strony ludzi szczególnej opieki,
jak żyjąca w Chinach sympatyczna panda. Ochrony
potrzebują również słonie, zarówno te nieliczne już
żyjące dziko, jak i wykorzystywane przez człowieka
do różnych sprzecznych z naturą tych zwierząt za-
jęć – nadmiernie obciążane jako środek transportu,
zmuszane do cyrkowych sztuczek itp. Wiele słoni
azjatyckich żyjących w niewoli przebywa w bardzo
złych warunkach.

Panda wielka była maskotką Letnich

Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008 r.
Tybetańska legenda głosi, że dawniej pandy
były zupełnie białe. Pewnego razu młoda
pasterka zginęła, broniąc pandy przed atakiem
leoparda. Na znak żałoby pandy założyły na
przednie łapki czarne opaski. Potem wzruszo-
ne zaczęły płakać, a łzy rozpuszczały czarny
barwnik. Wtedy pandy przyrzekły, że aby nie
zapomnieć o tym zdarzeniu, nigdy już nie
pozbędą się czarnych plam z futerka. Obecnie
pandy żyją jedynie w rezerwatach na terenie
Chin i nielicznych ogrodach zoologicznych.

16
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

W Indonezji żyją orangutany. W języku

malajskim słowo orang hutan znaczy„leśny
człowiek”. To jedyne małpy człekokształtne ży-
jące w Azji. Od ludzi różni je tylko 3% DNA. Nie-
stety, są gatunkiem zagrożonym wyginięciem.
Większość makaków żyje w górskich
lasach północnej Japonii. Małpy te znalazły
sposób na rozgrzanie się podczas mrozu.
Kąpią się w gorących źródłach, które wybijają
spod ziemi. Makaki żyją w stadach liczących
około 40 samic z młodymi i kilku samców.
Jedzą prawie wszystko. Latem żywią się liśćmi,
owocami i owadami. Kiedy ziemia zamarza,
zjadają korę drzew. Niektóre makaki miesz-
kają w pobliżu morza. Jedzą kraby, mięczaki
i wodorosty. W poszukiwaniu pożywienia
potrafią przepłynąć z wyspy na wyspę. Stada
makaków żyją też w pobliżu świątyń, gdzie
dopraszają się o jedzenie u ludzi.

Wystarczy chwila nieuwagi, a małpy wykradną

z bagażu turystów odwiedzających świątynie Angkor
w Kambodży wszystko, co nadaje się do jedzenia
Baktriany (dwugarbne wielbłądy) od
4000 lat wożą ludzi przez pustynię. Są dobrze
przystosowane do pustynnego życia. Dwa
rzędy grubych, długich rzęs i zakryte nozdrza
chronią oczy i nos baktriana przed drobinami
piachu. Poduchy na stopach pomagają mu
się poruszać w piasku. Sierść chroni go przed
zimnem. Baktrian wytrzymuje temperatury
od minus 27° do plus 50° Celsjusza. Zwie-
rzę to może całymi dniami obywać się bez
wody. Potem na raz wypija nawet 120 litrów.
Współcześnie baktriany są głównie zwierzęta-
mi hodowlanymi – dziko żyje ich już bardzo
mało.

17
 KIERUNEK AZJA!

Słonie żyjące w Azji nie są tak wielkie

jak afrykańskie. Mają mniejsze uszy, zaokrą-
glony grzbiet i dwa wyraźne guzy na głowie.
Ważą około 8 ton i osiągają 3,4 m wysokości,
to znaczy, że są 120 razy cięższe i dwa razy
wyższe niż człowiek. Są roślinożerne. W ciągu
dnia zjadają nawet 200 kg trawy, liści, gałązek
i owoców. Trąba słonia to bardzo długi nos
połączony z górną wargą. Słoń może nią
swobodnie poruszać. Używa jej do wąchania,
zbierania pożywienia i picia – potrafi wessać
do niej 7 litrów wody! Potem zamyka koniec
trąby i wkłada ją do pyska – w ten sposób
wypija dziennie ponad 160 litrów wody.
W lasach Indii żyją tygrysy. Buszują
Słonie kąpią się, by pozbyć się insektów – ich
w zaroślach, potrafią także pływać.
skóra ma 2 cm grubości, ale i tak czują ukłucia
Są największe z wielkich kotów. Ważą nawet
owadów. Wszystkie słonie azjatyckie nazy-
ponad 250 kg. Od nosa do ogona osiągają
wamy potocznie indyjskimi, ale wyróżnia się
długość 3 m. Zjadają dziennie około 18 kg
wśród nich:
mięsa – tyle, ile waży 80 hamburgerów. Jaskra-
słonie indyjskie w Indiach,
we barwy pasiastego, żółto-czarnego futra są
słonie malajskie na Półwyspie Malajskim,
w rzeczywistości kamuflażem, zlewają się ze
słonie sumatrzańskie na Sumatrze,
światłem i cieniem w dżungli. Wyraźne czarno-
słonie cejlońskie na wyspie Cejlon (Sri Lanka).
-białe plamki z tyłu uszu, które wyglądają jak
oczy, pozwalają małym tygrysom widzieć
matkę, kiedy skrada się przed nimi w gąszczu.
Słonie azjatyckie chętnie korzystają z kąpieli

18
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

3. Gry i ćwiczenia. Małpy są bardzo zwinne. Pod-
czas ćwiczeń zuchy mogą się przekonać, czy potra-
fią im dorównać.
Wyścigi szóstek. Zuchy ustawiają się szóstkami
w rzędach. Przykładowe stacje zręcznościowe:
Stacja 1. Start na sygnał drużynowego.
Stacja 2. Bieg slalomem między trzema pachoł-
kami (mogą to być plastikowe butelki).
Stacja 3. Wykonanie trzech rzutów jednorącz
piłką o ścianę.
Stacja 4. Wykonanie wieloskoków przez trzy
różne piłki (np. nożną, siatkową, lekarską) usta-
wione w odległości około 1 m od siebie.
Stacja 5. Przejście w dowolny sposób przez szar-
fę lub pętlę ze sznurka.
Stacja 6. Przejście pod krzesłem.
Stacja 7. Bieg do pachołka i obiegnięcie go.
Stacja 8. Przejście równoważne po ławeczce, ze-
skok i bieg do mety.
cić uwagę dzieci na fakt, że origami wywodzi się
z jednego z krajów azjatyckich – Japonii. Dla młod-
szych zuchów można przygotować kolorowanki
lub wyklejanki z sylwetkami zwierząt.
5. Piosenki i pląsy. Zuchy uczą się krótkiego plą-
su „Słoń ma trąbę”. Podczas śpiewania wykonują
odpowiednie ruchy:
Słoń ma trąbę – prawa noga do przodu,
A my nie – prawa noga do tyłu,
I tym od słonia – lewa noga w lewo
różnimy się – lewa noga w prawo.
6. Krąg rady. Podsumowanie zbiórki, zuchy ko-
lejno wskazują zwierzęta, które najbardziej je za-
interesowały i wypowiadają swoje przemyślenia
na temat potrzeby i sposobów ochrony gatunków
zwierząt zagrożonych wyginięciem.
7. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

Tropienie tygrysa. Podczas wietnamskiej zabawy Podczas zbiórki zuchy mogą zrealizować zadania
polegającej na tropieniu z zawiązanymi oczami, je- na sprawności indywidualne „gimnastyka”, „pla-
den zuch jest zwierzęciem (w oryginale występuje styka” i „dekoratora”.
gęś, ale u nas może to być tygrys), a drugi tropicie-
lem, który ma go złapać.
Obu uczestnikom zawiąż oczy, aby nie widzieli,
co się dzieje wokół nich. Wybrana dwójka staje
w kręgu złożonym z pozostałych zuchów. Baktriany często wożą turystów, używane są również
jako zwierzęta juczne. Ich długa, gęsta sierść wykorzysty-
Gra rozpoczyna się na głośno wypowiedziane
wana jest do produkcji wełnianych tkanin
przez prowadzącego umówione hasło.
Tygrys może poruszać się, gdzie chce, ale musi
od czasu do czasu ryczeć. Tropiciel nasłuchuje
i stara się go znaleźć. Tygrys powinien poruszać
się bezszelestnie, żeby uniknąć złapania. Ponie-
waż obaj uczestnicy mają zawiązane oczy, mu-
szą wytężać słuch i inne zmysły.
Pozostałe zuchy starają się zmylić tygrysa i jego
tropiciela, rozpraszając ich uwagę, np. poklepu-
jąc lub dotykając ich ubrania.
Kolejna runda (z innymi osobami) rozpoczyna
się, gdy tygrys zostanie złapany.

4. Majsterka. Zuchy wykonują słonia, małpę lub

inne zwierzę techniką origami (możesz skorzystać
z instrukcji zamieszczonej na CD). Warto zwró-

19
 Zbiórka 3
AZJATYCKIE „NAJ”
Azja jest „naj” pod wieloma względami. To kontynent największy i mający na-
więcej mieszkańców. Znajdują się na nim m.in. najwyższy szczyt świata Mount
Everest (po tybetańsku Czomolungma, 8848 m n.p.m.) i największa depresja – Mo-
rze Martwe (~ 398– 408 m p.p.m.). W Azji powstała też najdłuższa budowla świata
– Wielki Mur Chiński.

Cele zbiórki
Wzbogacenie wiedzy zuchów na temat Azji.
Ćwiczenie sprawności fizycznej zuchów.

1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki: cje – wykorzystaj i rozwiń treści zamieszczone na

Do Azji wyruszamy
Zbadać kontynent nieznany.
2. Gawęda. Wyjaśnij zuchom, że na zbiórce po-
znają największe rekordy Azji (w zależności od
wieku dzieci przedstaw odpowiednie informa-
s. 22). Opowiedz gawędę związaną z wybranym
„naj”, np. na podstawie buriackiej legendy o po-
wstaniu Bajkału, zaczerpniętej z książki A. Tiwanien-
ko „Tajny bajkalskich głubin” (http://szerokietory.pl/
lang.pl/no/pnews/66). Obejrzyjcie też zamieszczo-
ne na CD zdjęcia z zimowej wyprawy nad Bajkał.

W bardzo, bardzo dawnych czasach na miejscu Bajkału znajdowała się kwitnąca

dolina z mnóstwem zwierzyny i ptactwa. Szczęśliwie i w pokoju żyli tam ludzie,
zajmując się myślistwem i rybołówstwem. Ale kiedyś bogowie rozgniewali się
i zesłali niszczące trzęsienie ziemi. Ziemia rozwarła się i w miejscu żyznej doliny rozpa-
noszył się ogień. Pochłaniał wszystko, chcąc wyjść z podziemnych otchłani, uwolnić się
i zapanować nad światem. Wystraszeni ludzie w panice rozbiegli się po okolicy, modląc
się o ratunek. Wówczas podniosły się góry Chamar-Daban, a z ich szczytów chlusnęły po-
toki wody. Między ogniem a wodą rozgorzała walka i wkrótce pokonany ogień schował
się pod powierzchnię ziemi. Zwycięska woda wypełniła gigantyczne zagłębienie w ziemi.
Tak powstało jezioro, które ocaleni mieszkańcy dawnej doliny nazwali Bajgał – to znaczy
Bogaty Ogień.

Zimą po zamarzniętej tafli jeziora Bajkał

bezpiecznie jeżdżą nawet ciężarówki (lód ma Cieśnina między zachodnim brzegiem
ponad metr grubości) Bajkału a największą na jeziorze wyspą Olchon

20
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW
3. Gry i ćwiczenia. Połów krewetek. Grę można
przeprowadzić w szóstkach. Zadaniem uczestni-
ków jest zdobycie wszystkich kulek (kapsli, na-
krętek), które są w grze. W tym przypadku będzie
to wyłowienie krewetek z jeziora Bajkał. Wyjaśnij
zuchom, że w jeziorze Bajkał żyje najwięcej gatun-
ków krewetek na świecie.
Narysuj na ziemi trójkąt o bokach 50 cm x 70 cm
x 90 cm. Na każdym boku ułóż kulki (kapsle,
nakrętki): na jednym dwie, na drugim trzy i na
trzecim cztery.
Wyznacz linię rzutu, równoległą do jednego
z boków trójkąta, z której uczestnicy będą pstry-
kać kulkami w kulki na bokach trójkąta.
Gracz rzuca kulką (kapslem, nakrętką), kładąc ją
na palcu wskazującym i pstrykając kciukiem.
Jeśli trafi swoją kulką w którąś kulkę na trójkącie,
zabiera wybitą kulkę i pstryka dalej z miejsca,
w którym zatrzymała się kulka, którą rzucał.
Jeżeli gracz nie trafi w kulkę, traci rundę i jego
kulka zostaje na polu gry.
Kiedy na ramionach trójkąta nie będzie już ku-
lek, gracz celuje w kulkę, którą rzucał przeciw-
nik. Jeśli mu się uda – zabiera trafioną kulkę,
a także pozostałe kulki zebrane przez przeciwni-
ka w trakcie rozgrywki. W ten sposób zwycięzca
tury zgarnia wszystkie kulki, które były w grze,
czyli wyławia wszystkie krewetki.
4. Majsterka. Zuchy już wiedzą, że w Azji znaj-
duje się najwyższy szczyt świata. Zadaniem szóstek
jest zbudowanie z różnych przedmiotów (dostęp-
nych w zuchówce, przyniesionych na zbiórkę przez
przybocznych) jak najwyższej „góry”.
Najwyższe szczyty Azji:
1. Mount Everest – 8848 m n.p.m.
2. K2 – 8611 m n.p.m.
3. Kanczendżanga – 8598 m n.p.m.
4. Lhotse – 8511 m n.p.m.
5. Makalu – 8481 m n.p.m.
6. Cho Oyu – 8153 m n.p.m.
7. Dhaulagiri – 8167 m n.p.m.
8. Manaslu – 8156 m n.p.m.
9. Nanga Parbat – 8125 m n.p.m.
10. Annapurna – 8091 m n.p.m.
Zuchy nazywają swoje szczyty (przymocowują
kartki z napisami), od najwyższego do najniższego.
5. Gry i ćwiczenia. Wyprawa wysokogórska.
Szóstki ustawiają się w rzędach, każda przed swoją
trasą. Zawodnicy pokonują po drodze przeszko-
dy, np. stołki lub krzesła (szczyty), na które muszą
wejść. Pomiędzy przeszkodami poruszają się tak,
aby nie zboczyć z narysowanej kredą lub zazna-
czonej sznurkiem wąskiej trasy (ścieżki skalnej). Dla
utrudnienia każdy zawodnik ma przenieść małą pi-
łeczkę umieszczoną na książce lub paletce.
6. Gawęda rozmowa. Porozmawiaj z zuchami
o niebezpieczeństwach, na jakie narażeni są hima-
laiści, a także trudnościach, jakie muszą pokony-
wać, zdobywając tak wysokie góry.
7. Gry i ćwiczenia. Wielki Mur Chiński. Podziel
gromadę na dwa zespoły. Zadaniem jednego jest
przejście przez Wielki Mur Chiński, utworzony przez
członków drugiego zespołu. Osoby, które tworzą
mur, stoją w szeregu i trzymają się za ręce, mając za-
wiązane oczy. Zuchy, które przedostają się na drugą
stronę, nie mogą przechodzić dookoła muru.
8. Krąg rady. Podsumowując zbiórkę, zuchy
wskazują na mapie wszystkie miejsca, o których
była mowa. Każdy zuch mówi, co najbardziej chciał-
by zwiedzić na kontynencie azjatyckim.
9. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki.
Podczas zbiórki zuchy mogą zdobywać sprawności
indywidualne „plastyka” i „przewodnika po…”.
Mount Everest – najwyższy szczyt świata
21

Wielki Mur od północy osłaniał Chiny przed najazdami plemion stepowych. Dziś jest zabytkiem wpisanym
na listę światowego dziedzictwa UNESCO
Azja:
jest największym kontynen-
tem, ma 44 579 mln km2,
jest najliczniej zamieszkałym
kontynentem, ma 3604 mld
mieszkańców.
W Azji znajduje się:
najwyższa wyżyna na świecie
– Wyżyna Tybetańska,
5500 m n.p.m., powierzchnia
2,5 mln km²,
najrzadziej zaludniony kraj –
Mongolia,
najdłuższa budowla – Wielki
Mur Chiński,
największy półwysep –
Półwysep Arabski,
powierzchnia 2780 tys. km²,
22
KIERUNEK AZJA!
CZY WIESZ, ŻE
największy archipelag –
Archipelag Malajski,
największe jezioro – Morze
Kaspijskie, powierzchnia
374 tys. km²,
najgłębsze jezioro – Bajkał,
głębokość 1637 m p.p.m.,
najwyższy szczyt – Mount
Everest (Czomolungma),
8848 m n.p.m.,
największa depresja – Morze
Martwe, 398–408 m p.p.m.,
obszar, gdzie występuje
najwyższa temperatura –
Półwysep Arabski, bywa tu
nawet 65° Celsjusza w cieniu,
największe miasto świata
– Tokio w Japonii, 32,5 mln
mieszkańców,
najludniejsze państwo –
Chiny, ok. 1,32 mld (2007),
najwyższy na świecie wieżo-
wiec – Burdż Chalifa
w Dubaju, 829 m wysokości
i 163 piętra,
największy stadion piłkarski –
Rungrado May Day
Stadium w Korei Północnej,
150 tys. miejsc,
najdłuższy most wybudowa-
ny nad wodą – w Chinach,
ma 42,5 km.
 Zbiórka 4
Z WYSPY NA WYSPĘ
Azja to nie tylko zwarty kontynent, to także wiele małych i dużych wysp. Do Azji
należy m.in. największy archipelag na Ziemi – Archipelag Malajski.
Cele zbiórki
Kształtowanie postawy tolerancji i braterstwa.
Ćwiczenie sprawności fizycznej zuchów.
1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki:
Do Azji wyruszamy
Zbadać kontynent nieznany.
Zbiórka ma formę gry terenowej. Zuchy odwiedzą
podczas niej azjatyckie wyspy oraz wykonają roz-
maite zadania, w których muszą się wykazać zna-
jomością Azji.
2. Gawęda. Wielu mieszkańców Azji prowadzi ko-
czowniczy tryb życia – polega on na częstej zmia-
nie miejsca zamieszkania. Zmienia się je z różnych
powodów, w tym ze względów bezpieczeństwa
– zagrażających wybuchów wulkanów, suszy, trzę-
sienia ziemi, a nawet wojen i konfliktów. Wędrujący
tryb życia prowadzą również pasterze przemiesz-
czający się ze swoimi stadami w poszukiwaniu
pastwisk. Przykładem osób, które często zmieniają
miejsce zamieszkania, są m.in. mieszkańcy pływa-
Pływająca wioska na jeziorze Tonle Sap w Kambodży
jącej wioski na jeziorze Tonle Sap w Kambodży. Na
wodzie są w niej nie tylko domy mieszkalne, ale też
sklepy i szkoła.
3. Gry i ćwiczenia. Na zbiórce zuchy odwiedzą
siedem wysp. Na każdej mają najpierw urządzić
swoje obozowisko (np. rozbić mały, jak najprostszy
do rozstawienia namiot i schować do niego swoje
rzeczy), potem wykonać zadanie, a następnie spa-
kować swoje rzeczy. Zuchy pokonują trasę szóstka-
mi. Każda szóstka rozpoczyna od innej wyspy.
Wyspa 1. Ko Samui to wyspa należąca do
Tajlandii. Jest trzecią pod względem wielkości
tajską wyspą. Słynie z pięknych plaż i mnó-
stwa hoteli, a także uprawy kokosów. Wyspa
ta stanowi część Morskiego Parku Narodowe-
go Ang Thong, który obejmuje pobliskie rafy
koralowe.
Dzieci z wioski na wodzie pływają do szkoły
samodzielnie – w czym kto może, nawet w miskach
23
 KIERUNEK AZJA!
Zadanie dla szóstki. Tworzenie raf. Z ko-
lorowej krepiny wykonajcie jak największą rafę
koralową, która będzie otaczała wasz nowy dom
i kamuflowała go przed innymi.
Wyspa 2. Boracay to mała filipińska wyspa,
ma tylko 7 km długości. Nie ma na niej sa-
mochodów. Można się tu poruszać rowerem
lub skuterem. Na wyspie Boracay znajdują się
piękne plaże.
Zadanie dla szóstki. Konstruktor. Z plasti-
kowych butelek i innych dostępnych materiałów
zbudujcie tratwę do przemieszczania się między
wyspami.
Wyspa 3. Indonezyjska wyspa Gili Trawan-
gan to świetne miejsce dla nurków, na wyspie
tej działa wiele szkół uczących nurkowania.
Jest to jedna z głównych tutejszych atrakcji
turystycznych – poza lekcjami jogi.
Zadanie dla szóstki. Nurkowanie po ryby.
W misce z wodą pływają kawałki mandarynki lub
innego owocu i trzeba wyłowić je bez użycia rąk.
Wyspa 4. Wyspa Bali, należąca do Indone-
zji słynie m.in. z muzyki, tańca i teatru cieni,
w którym występują misternie wykonane lalki.
Ryby to popularne pożywienie ludzi wysp
24
Zadanie dla szóstki. Taniec. Opracujcie wła-
sny układ taneczny, który zatańczcie przed całą
gromadą.
Wyspa 5. Pionier to bezludna wyspa na
Oceanie Arktycznym należąca do Rosji. Jej po-
wierzchnia liczy 1527 km2.
Zadanie dla szóstki. Dowód tożsamości.
Wykonajcie paszport szóstki, do którego wpiszecie
nazwy odwiedzanych przez was wysp. Do paszpor-
tu wpiszcie też nazwy krajów, które odwiedziliście
na poprzednich zbiórkach.
Wyspa 6. Tengyz to jedna z Wysp Foczych
na Morzu Kaspijskim. Należy do Kazachstanu.
Bezludna wyspa o szerokości 7 km i długości
19 km jest zamieszkana przez foki i ptactwo
morskie.
Zadanie dla szóstki. Focze zabawy. Utwórz-
cie węża, łapiąc się za ramiona. Ostatnia osoba przy-
czepia sobie do pasa „foczą płetwę” (może to być
kawałek sznurka, taśmy lub chusta). Pierwsza oso-
ba, prowadząc cały rząd, usiłuje odczepić płetwę
ostatniemu zuchowi w rzędzie, który stara się przed
nią uciekać. Po zdobyciu płetwy pierwsza osoba
przechodzi na koniec utworzonego rzędu. Gra trwa,
dopóki wszyscy nie złapią foczej płetwy.
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

Malezyjska wyspa Mantanani

Wyspa 7. Jaja to bezludna wyspa w archi- 6. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

pelagu Wysp Nowosyberyjskich. Odkryli ją
w 2013 r. członkowie załóg dwóch rosyjskich Podczas zbiórki zuchy mogą zdobywać sprawności
śmigłowców. Z jej nazwą związana jest za- indywidualne, m.in. „majsterkowicza” i „gimna-
bawna historia. Najpierw odkrywcy postano- styka”.
wili nazwać ją Bounty. Jednak gdy ustalano,
kto pierwszy dostrzegł wyspę, wszyscy zaczęli
przekrzykiwać się: „Ja, ja, ja!”. Wtedy postano-
wiono nazwać wyspę Jaja.

Plaża na Poda Island w południowej Tajlandii

Zadanie dla szóstki. Poszukiwanie batona.
nad Morzem Andamańskim
Na wyspie ukryty został baton Bounty. Zadaniem
szóstki jest odnaleźć go i zjeść tak, aby każdy zuch
dostał kawałek.

4. Podsumowanie gry. Zuchy pokazują na ma-

pie miejsca, które odwiedziły. Każda szóstka pre-
zentuje taniec przygotowany na wyspie Bali.

5. Krąg rady. Zapytaj zuchy, czy wygodnie było

im za każdym razem zbierać cały swój dobytek
i przenosić się w inne miejsce. Skoro same męczyły
się z przenoszeniem swoich rzeczy, łatwiej będzie
im zrozumieć sytuację ludzi, którzy zmuszeni są do
koczowniczego życia. Zastanów się z zuchami, jak
można rozwiązać ten problem.

25
 Zbiórka 5
W ŚWIECIE BAŚNI I TRADYCJI
Zuchy znają Japonię zapewne głównie z filmów rysunkowych. Być może nie zdają
sobie sprawy, że to kraj o bogatej kulturze, którego mieszkańcy dbają o tradycje
narodowe. Na każdym kroku kultywuje się tam dawne zwyczaje, które współist-
nieją z najnowszymi zdobyczami cywilizacji.

Cele zbiórki
Przybliżenie zuchom tradycji występujących w Azji – na przykładzie Japonii.
Zwrócenie uwagi na znaczenie przyjaźni i postawę braterstwa.

1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki:
Do Azji wyruszamy
Zbadać kontynent nieznany.
2. Gawęda. Zuchy znają już azjatyckie zwierzęta
i wiedzą, jak wspaniałe krajobrazy można zobaczyć
na tym kontynencie. Teraz z biurem turystycznym
„Kierunek Azja” wybiorą się na wycieczkę do Ja-
ponii – w tym kraju podczas wakacji w 2015 r. na
skautowym Jamboree przebywała ponad 300-oso-
bowa grupa harcerek i harcerzy. Aby wprowadzić
dzieci w klimat tradycyjnej kultury Kraju Kwitnącej
Wiśni, zaproś je do wysłuchania japońskiej baśni
„Czarodziejski imbryczek” (M. Juszkiewiczowa,
Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie,
Warszawa 1986).

Daleko, daleko, w ciemnym, starym lesie stała kiedyś świątynia. Obok świątyni
mieszkał bonza – mnich japoński, który opiekował się przybytkiem i odprawiał
nabożeństwa. W świątyni było wiele różnych przedmiotów, a wśród nich mały,
nadgryziony zębem czasu imbryk. Naczynie nie było szczególne: wyglądało bardzo zwy-
czajnie, ale okoliczni mieszkańcy znali legendę, która mówiła, iż ten stary czajnik jest ma-
giczny. Być może dlatego nie używano już go od dłuższego czasu.
Kiedyś bonza postanowił zaparzyć w nim herbatę – powód był prozaiczny: nie
mógł znaleźć żadnego innego imbryka w swoim domu. Postawił napełniony wodą czaj-
niczek na piecu i czekał niecierpliwie aż woda się zagotuje. Nagle krzyknął przerażony
– z dzióbka imbryka wystawał łebek borsuka, a na miejscu ucha od imbryka pojawił się
sterczący, puszysty borsuczy ogon. Borsukowi-imbryczkowi zrobiło się gorąco, zeskoczył
z pieca, gonił po kątach i biegał po podłodze. Przerażony bonza zaczął krzyczeć.
Uczniowie bonzy, słysząc krzyki z jego domu, rzucili się na pomoc nauczycielo-
wi. Zbiegli się z różnymi chwyconymi w biegu przedmiotami: jeden złapał miotłę, drugi
szczypce, trzeci łopatę. Ta banda przestraszyła skutecznie dziwne stworzenie. Czmychnę-
ło z domu i na dworze z powrotem zamieniło się w zwykły imbryk. Uczniowie zostawili
imbryk na polanie, jednak bonza postanowił sprzedać przedziwny przedmiot blacharzo-
wi – wszak przyda się każdy grosz. Wieczorem, kiedy uczniów nie było już w pobliżu, po-
szedł na polanę po imbryk i zaniósł go do blacharza. Blacharz nie był zachwycony tym, co
mnich chciał mu sprzedać.
– Stary, zniszczony imbryk jest niewiele wart – pomyślał, ale nie rozczarował mnicha. Mimo
że nie zarabiał wiele, a w dodatku posiadał liczną rodzinę, zapłacił godziwe pieniądze za
imbryk, według wagi i jakości materiału. Następnego wieczoru blacharz nie mógł zasnąć.
Miał wrażenie, że w domu hałasują szczury, zaczął więc je przeganiać, tupiąc nogą, którą

26
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

wystawił na podłogę. Nagle poczuł, że coś futrzastego przebiegło mu po stopie. Zdener-

wował się okropnie! Zapalił lampę, żeby poszukać szkodników i w jej świetle zobaczył
dziwne stworzenie, które przypominało ni to imbryk, ni to borsuka! Złapał kij i zamierzył
się w stronę znalezionego stwora, ale nim zdążył machnąć, borsuka już nie było. Blacharz
bardzo się zdziwił i to, co widział, zrzucił na karb zmęczenia i niewyspania.
Nazajutrz opowiedział żonie o swoich przywidzeniach i wspólnie zdecydowa-
li, że powinni zwrócić imbryk. Czuli, że dzieje się coś dziwnego, od kiedy ten przedmiot
pojawił się w domu. Tego dnia jednak blacharz nie miał na to czasu, ponieważ pracował
od świtu do nocy, bowiem stała się rzecz niewiarygodna: wszystkim sąsiadom popękały
imbryki. Cały czas jednak myślał o tym, żeby zwrócić imbryk bonzie. Kiedy kładł się spać,
ledwo przyłożył głowę do poduszki, znów rozległ się hałas. Wyprowadzony z równowagi
zaczął krzyczeć.
– Wyrzucę cię! Wyrzucę cię, potworze, z domu! – wołał, szukając wzrokiem imbryka szu-
rającego po podłodze.
– Nie wyrzucaj mnie! – odezwał się imbryk. – Nie wyrzucaj! Mogę ci pomóc. Wiem, że
jesteś biedny i żyjesz ubogo ze swoją rodziną. Pomogę ci!
Blacharz stanął, zastanawiając się, jak to się stało, że imbryk przemówił.
– Blacharzu! Zostaw wszystko i rusz ze mną w świat. O nic się nie martw. Weź tylko swój
bambusowy flet. Ja zatroszczę się o wszystko inne.
Blacharz rozejrzał się wokoło, słowa były magiczne, przekonujące. Zabrał bam-
busowy flet i postanowił zaufać czarodziejskiemu imbrykowi. Imbryk-borsuk i blacharz
wędrowali po całej Japonii. Ludzie gromadnie zbierali się wokół nich i podziwiali, to
z ciekawością, to ze strachem patrząc na tańce borsuko-imbryka, któremu blacharz przy-
grywał na flecie. Zawitali nawet na cesarski dwór, gdzie otrzymali od cesarza przecud-
ne szaty. Gdy blacharz poczuł, że może z pełnymi rękami wrócić do domu, skierował się
w drogę powrotną. Czekała na niego cała rodzina. Już nigdy nie zaznali biedy, a czaro-
dziejski imbryk stał się ich domownikiem.

Zadaj zuchom pytania, które pozwolą sprawdzić, Japońskie uczennice witają w swojej szkole
czy dzieci zrozumiały przesłanie japońskiej baśni: uczestników 23. Światowego Jamboree Skautowego
Czy podobała im się ta historia?
Jak potraktował imbryczek bonza, a jak bla-
charz?
Jak imbryk odwdzięczył się blacharzowi?

Następnie zapytaj zuchy, jakie mają skojarzenia

z Japonią. Co zapamiętały ze zbiórki, podczas któ-
rej czytaliście listy od dzieci mieszkających w Azji?
Wskażcie Japonię na mapie.

3. Gry i ćwiczenia. Na wyznaczonym terenie

(szkoła, korytarz, boisko, park przy szkole itp.)
w określonym czasie szóstki poszukują przed-
miotów lub ilustracji przedstawiających rzeczy
i pojęcia związane z Japonią (jedną z ukrytych rze-
czy powinien być imbryk – czajniczek do herbaty).

27
 KIERUNEK AZJA!
4. Gawęda, część 2. Nawiązując do ostatniego
ćwiczenia, w oparciu o znalezione przedmioty i ilu-
stracje, porozmawiaj z zuchami o tym, jak wyglą-
dają, jak się ubierają i jak żyją mieszkańcy Japonii
(możesz wykorzystać zdjęcia zamieszczone na CD).
Odwołaj się przy tym do znanych zuchom bajek, fil-
mów i innych produktów japońskiej kultury. Opo-
wiedz o obchodzonym w Japonii święcie, jakim
jest Dzień Dziecka, czyli Kodomo no Hi. Japoński
Tradycyjne japońskie latawce w kształcie ryb
28
Dzień Dziecka, przypadający 5 maja, dawniej był
tylko świętem chłopców, dopiero później zaczęły
w tym dniu świętować także dziewczynki. Ważnym
symbolem tego dnia jest karp. Japończycy wierzą,
że jest on tak silny, iż może płynąć nawet w górę
wodospadu. Karp, który tam dopłynie, zamienia się
w smoka i wzlatuje do nieba. Ryba ta symbolizu-
je zatem wytrwałość i zdolność do pokonywania
życiowych przeszkód. W tym świątecznym dniu
chłopcy spacerują z latawcami w kształcie karpia,
a papierowe wizerunki ryby zdobią japońskie
domy.
5. Majsterka. Umów się z zuchami, że teraz bę-
dziecie obchodzić Dzień Dziecka po japońsku.
Z tej okazji przygotujecie latawce w kształcie karpi.
Do ich wykonania potrzebne będą arkusze papie-
ru – białe lub kolorowe, karbowana bibuła (różne
kolory), kredki, kawałki sznurka lub tasiemki, no-
życzki, klej do papieru, niepotrzebne gazety. Prosta
instrukcja zrobienia takiego latawca (w języku an-
gielskim, z pokazem wykonania) znajduje się pod
adresem: https://www.youtube.com/watch?v=32p-
smx4aDnQ. Zuchy najpierw rysują kształt ryby,
a następnie z pomocą przybocznych wycinają go
i rysują rybie oczy, płetwy i łuski, kolorując po-
szczególne jej części. Sklejonego i wypchanego
gazetami karpia ozdabiają kawałkami bibuły, które
będą powiewać na wietrze.
6. Gry i ćwiczenia. Po wykonaniu zadania za-
proś zuchy do zaprezentowania latawców innym
i sprawdzenia, jak się unoszą w powietrzu. Przed
wspólnym puszczaniem latawców zaproponuj dzie-
ciom, aby nadały im imiona. Przedstaw zuchom listę
popularnych japońskich imion.
Japońskie imiona dla dziewczynek:
Aiko – Kochane Dziecko Haruko – Dziec-
ko Wiosny Hikaru – Blask Hitomi – Źreni-
ca Oka Junko – Posłuszne Dziecko Kaori
– Zapach Tkania Kasumi – Mgła Mitsuki
– Dziecko Światła Natsuko – Dziecko Lata
Sakura – Kwiat Wiśni Yūko – Uczynne
Dziecko
 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW

Mały Japończyk uczestniczy w zajęciach Małe Japonki lubią być fotografowane

w namiocie polskim podczas 23. Światowego Jamboree
Skautowego

Japońskie imiona dla chłopców: Mniejsze złote to dzieci,

Akira – Jasny Hiroshi – Zrównoważony Jak one zabawnie pływają.
Katsumi – Opanowany Kishiro – Szczę-
śliwy Syn Masaru – Zwycięski Masashi Zaproś zuchy do wysłuchania piosenki w języku
– Elegancki Shinji – Postępujący Naprzód japońskim (https://www.youtube.com/watch?v=
Satoshi – Trzeźwo Myślący Tadasho – Lo- 23wLafeCg2o). Zaśpiewajcie do jej melodii japoń-
jalny, Prawdziwy Tamotsu – Obrońca, Opie- skie, a także polskie słowa. Przygotuj duży arkusz
kun z tekstem w obu językach.

8. Krąg rady. Nawiązując do znalezionego na

7. Piosenki i pląsy. W Dniu Dziecka w Japonii
śpiewa się tradycyjną piosenkę „Koinobori”:
Yane yori takai koinobori
Ookii magoi wa otoosan
Chiisai higoi wa kodomo tachi
Omoshirosoo ni oyoideru
Wyżej niż czubki dachów są koinobori,
Wielki czarny to ojciec,
początku zbiórki czajniczka i imbryka – bohatera
bajki, zapytaj zuchy o związki czajnika do herbaty
z Japonią. W razie potrzeby uzupełnij wypowiedzi
dzieci, przedstawiając krótko japońską ceremonię
picia herbaty.
Przygotuj wcześniej z przybocznymi odpowiednie
przybory i zieloną herbatę, następnie zaparzcie
uroczyście ten napój (uważaj, aby zuchy nie opa-

29
 KIERUNEK AZJA!
rzyły się gorącą wodą). Zuchy, siedząc w kręgu,
ceremonialnie piją herbatę i podsumowują cykl
zbiórek „Azjata”.
Na koniec wręcz uczestnikom zbiórki znaczki
sprawności, które mogą przylecieć do nich lataw-
cem razem z życzeniami z okazji japońskiego Dnia
Dziecka.
9. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki.
30
Uzupełnieniem prezentowanego cyklu sprawno-
ściowego może być wspólne obejrzenie filmu ani-
mowanego o przyjaźni i trosce o innych pt. „Mój są-
siad Totoro”, którego autorem jest Hayao Miyazaki,
jeden z najbardziej popularnych twórców animacji
japońskiej.
Podczas zbiórki zuchy mogą zrealizować zadania
na sprawności indywidualne „śpiewaka”, „plasty-
ka” i „dekoratora”.
PROPOZYCJE
DLA HARCERZY

31
 W Tajlandii skauting jest bardzo popularny. Stroje skautowe dziewczynek są ciemnozielone,
a chłopców w kolorze khaki, do tego wszyscy noszą żółte chusty

32
 Zbiórka 1
JAK ŻYJĄ NASI RÓWIEŚNICY W JAPONII?
Życie dzieci w krajach azjatyckich nie jest jednakowe. W zamożnej rodzinie japoń-
skiej, pod opieką rodziców dbających o najlepsze wykształcenie syna czy córki,
wygląda inaczej niż życie dziecka z Afganistanu, Kambodży i Bangladeszu, zmu-
szonego sytuacją rodziny do ciężkiej pracy i pozbawionego możliwości nauki.

Cele zbiórki
Kształtowanie postawy tolerancji i akceptacji innych.
Dostarczenie wiedzy o kulturze i życiu codziennym w Japonii.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. które większość polskich dzieci realizuje w ciągu

dnia. Następnie zastępy prezentują swoje ustalenia.
2. Ćwiczenie. Zastanówcie się wspólnie, czy moż-
na opisać typowy dzień z życia polskiego dziecka. 3. Gawęda. Uczestnicy zbiórki zapoznają się z opi-
Poproś uczestników o wypisanie kilku punktów, sem dnia z życia dziecka japońskiego.

Mam na imię Mia, skończyłam już 12 lat. Moja siostra Yoko ma 9 lat. Mieszka-
my w Osace razem z tatą, mamą i psem. Pies w naszym języku nazywa się inu,
a wołamy na niego Shiroi, czyli Biały. Tata jest głową rodziny. To on pracuje cięż-
ko w koncernie Sony i całymi dniami nie ma go w domu. Tak naprawdę to szansę na po-
rozmawianie z nim mamy tylko w soboty i niedziele. Dobrze, że przynajmniej nasza mama
nie pracuje.
Codziennie wstajemy o 6 rano, żeby nie spóźnić się do szkoły. Mama budzi mnie
i Yoko. Szykujemy się z siostrą do szkoły. Każda z nas zakłada swój mundurek: białą bluzkę,
plisowaną spódnicę i podkolanówki. Nasi koledzy ze szkoły też mają mundurki. Chodzą
w czarnych marynarkach z metalowymi guzikami, czarnych spodniach i eleganckich bu-
tach, prawie tak ładnych jak nasze lakierki. Przed wyjściem z domu dostajemy od mamy
obentō czyli drugie śniadanie do szkoły. Zawsze jest pyszne i pięknie wygląda. Mieści się
w specjalnym pudełku z przegródkami, w których mama z warzyw i innych produktów
układa różne wesołe obrazki. Do szkoły jedziemy autobusem. Przystanek jest pod do-
mem. Nawet wtedy, gdy jest dużo ludzi, wszyscy grzecznie czekają w kolejce do wejścia
do autobusu.
Szkoła jest dla nas bardzo ważna, to dzięki pilnej nauce możemy znaleźć dobrą
pracę. Uczymy się matematyki, fizyki, przyrody, geografii, języków obcych i innych przed-
miotów. No i oczywiście japońskiego. Nasz język nie jest łatwy. Trzeba dużo czasu poświę-
cić na naukę pisania i czytania. Ja, chociaż mam już 12 lat, jeszcze nie znam wszystkich
znaków naszego pisma.
Po południu chodzę na dodatkowe lekcje – dzięki temu na pewno dostanę się
do dobrej szkoły średniej. Mam też zajęcia sportowe. Uwielbiam judo i stale doskonalę
swoje umiejętności, zdobyłam już niebieski pas. Yoko uczy się układania kwiatów, czyli
ikebany. Dopiero późnym popołudniem wracamy z siostrą do domu. Gramy w gry elek-
troniczne i czytamy mangę. Lubimy zajmować się orgiami, czyli składaniem z papieru
przeróżnych kształtów. Oglądamy też często filmy animowane.

33
 KIERUNEK AZJA!

4. Ćwiczenie. Poproś uczestników zbiórki o wska-

zanie podobieństw i różnic w codziennych czynno-
ściach polskich dzieci i ich japońskich rówieśników.
Porównajcie wspólnie zajęcia szkolne, pozaszkolne,
posiłki, godziny poszczególnych aktywności itp.

5. Wspólne gotowanie i japońska uczta.

Przygotujcie na zbiórce tradycyjne japońskie danie
– sushi (przykładowy przepis na s. 61). Zjedzcie je
potem przy użyciu pałeczek (https://www.youtube.
com/watch?v=yh97thcH2Oc). Możecie też wspól-
nie napić się zielonej herbaty i zjeść japońskie cia-
steczka.

6. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

Do przyrządzenia ciasteczek z pastą z czar-

nego sezamu potrzeba:
200 g mąki,
100 g cukru,
90 g masła,
70 g pasty z czarnego sezamu,
1 średnie jajko,
2 łyżeczki czarnego sezamu,
pół łyżeczki sody.

Sposób przygotowania:
masło rozpuszczamy w misce, dodajemy
jajko, cukier i pastę z czarnego sezamu,
następnie dosypujemy sodę oraz mąkę,
ponownie mieszamy,
na blachę wyłożoną papierem do pieczenia
łyżką nakładamy masę, formując spłaszczo-
ne kulki o średnicy 4–5 cm,
wierzch ciastek posypujemy ziarnami czar-
nego sezamu, lekko je dociskając,
ciasteczka pieczemy przez 15–20 minut
w piekarniku rozgrzanym do 160°C.
(za: http://www.pl.emb-japan.go.jp/kultura/docu-
ments/Biuletyny/biuletyn1214.pdf)

U góry: tradycyjny japoński dom i jego wnętrze,

obok: śniadanie w japońskiej rodzinie

34
 Zbiórka 2
SKAUCI W AZJI
W czasie wakacji w 2015 r. 300 harcerek i harcerzy odwiedziło Japonię, uczestni-
cząc w 23. Światowym Jamboree Skautowym. Spotkali się tam ze swoimi rówie-
śnikami z całego świata. Mogli się przekonać, że mają wspólne zainteresowania
i zajęcia, a także podobne problemy – chociaż żyją w różnych kulturach, bardzo
daleko od siebie.

Cele zbiórki
Przybliżenie uczestnikom zbiórki idei Jamboree.
Zachęcenie do poznawania życia skautów z innych krajów.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. że taka możliwość w skautowym świecie zdarza się

2. Gawęda wprowadzająca. Zapytaj harcerzy,
czy gdyby mogli poznać swoich rówieśników, zgro-
madzonych w jednym miejscu przedstawicieli nie-
mal wszystkich krajów, reprezentantów wszystkich
kontynentów, skorzystaliby z takiej okazji. Powiedz,
raz na cztery lata. Przedstaw krótko ideę Jamboree,
czyli światowych zlotów skautowych. Wspomnij,
że ostatnie Jamboree odbyło się w sierpniu 2015 r.
w Japonii. Możesz przy tym wykorzystać artykuł
korespondenta jamborowych mediów Mikołaja
Zawiślaka.

Teren, na którym odbywa się 23. Światowe Jamboree Skautowe w Japonii,

znajduje się w prefekturze Yamaguchi, w miejscowości Kirara-hama, na sztucz-
nej wyspie zajmującej powierzchnię 286 hektarów. Na zlocie są 33 tysiące skau-
tów z całego świata. Można to porównać z liczbą ludności, która mieszka w Ostródzie,
Iławie, Nowym Targu lub w dzielnicy Warszawy – Wilanowie. To miasteczko powstawało
przez 5 dni, podczas gdy zjeżdżali się do niego skauci z ponad 150 krajów.
Teren Jamboree dzieli się na huby, które można porównać do dzielnic miasta.
Na wyspie znajdują się trzy huby mieszkalne, w których są zakwaterowani skauci. Znaj-
dują się też różne strefy aktywności (np. basen, arena, globalna wioska). Każda „dzielni-
ca” dzieli się na cztery podobozy, które mają nazwy związane z terenami geograficznymi
w Japonii.
Dzień zaczyna się o 5.00 rano, kiedy to rozpoczyna się wydawanie produktów
na śniadanie i na lunch. O godzinie 9.00 zostają otwarte drzwi do strefy aktywności (kul-
tura, globalna wioska, nauka oraz strefa religii i wyznań). Również od tej godziny można
wyruszać na wędrówkę, podczas której poznaje się japońskie środowisko naturalne. Mię-
dzy godziną 9.00 a 10.00 odjeżdżają autobusy zawożące uczestników na plażę na zajęcia
wodne, do Hiroszimy do Centrum Pokoju i do różnych miast w prefekturze Yamaguchi,
gdzie można bliżej poznać kulturę Japonii. Wszystko odbywa się według ustalonego har-
monogramu. Każdy podobóz ma codziennie zaplanowaną inną aktywność.
Na terenie Jamboree – tak jak w każdym mieście – znajdują się supermarkety,
bank, poczta, budka z telefonami i sklepy z pamiątkami. Jest też specjalne strefa, gdzie
stoją namioty organizacji skautowych z całego świata, w których można poznać bliżej
różne kraje i skautów, którzy w nich działają. Skauci mogą odwiedzić centrum skautowe
w swoim wolnym czasie. Strefy aktywności działają od 9.00 do 12.00 i od 14.00 do 17.00.

35
 KIERUNEK AZJA!

W każdym przedziale czasowym przybywa na nie inny podobóz. Pozostałe zajęcia cało-
dniowe kończą się w godzinach 16.00–17.00.
Po skończonym programie skautowe miasteczko zaczyna tętnić własnym ży-
ciem. Idąc, można poczuć się jak w Zakopanem na Krupówkach. Wszyscy skauci są dla sie-
bie życzliwi, machają do siebie, uśmiechają się, witają się z tobą – przy okazji pozdrawiając
cię i życząc miłego dnia. Przy drogach rozkładają się małe stoiska z plakietkami, chustami
czy koszulkami skautowymi na wymianę. Każdy może podejść, zagadać, zaproponować
własną plakietkę za wybraną, ustalić warunki wymiany i w końcu jej dokonać. Trzeba pa-
miętać tylko o tym, że uczestnik może wymieniać się tylko z innym uczestnikiem, zastę-
powy z innym zastępowym, a obsługa (IST) tylko ze sobą.
Wieczorami rozpoczynają się spotkania kulturowe. Wspólne ogniska, wieczory
w namiotach hubów z tańcami, piosenkami, grami i pląsami z różnych stron świata. Ostat-
nie oficjalne wydarzenia programowe kończą się o 22.00, ale niektórzy zostają dłużej ze
swoimi nowymi przyjaciółmi.

3. Pokaz filmu. Obejrzyjcie wspólnie filmową dotyczące pozyskania pieniędzy, zorganizowania

relację z Jamboree w Japonii. Poproś, żeby uczest-
nicy zbiórki dokładnie ją obserwowali i postarali
się zapamiętać jak najwięcej szczegółów („A look
back”, https://www.youtube.com/watch?v=SM7y-
JABzA7I).
4. Kwiz dla zastępów. Uczestnicy zbiórki (w za-
stępach) mają za zadanie wypisać:
jakie flagi,
jakie instrumenty,
jakie dyscypliny sportu,
jakie narodowości
udało im się rozpoznać na filmie. Podsumowując to
ćwiczenie, podkreśl, że w rzeczywistości podczas
Jamboree można spotkać jeszcze więcej cieka-
wych osób z całego świata, które prezentują swoje
narodowe tradycje i aktywności.
5. Pokaz filmu, cd. Wyjaśnij, że kolejne Jam-
boree odbędzie się w 2019 r. w Stanach Zjedno-
czonych. Pokaż uczestnikom film zapraszający na
ten zlot (https://www.youtube.com/watch?v=y-
ixTHVdSqJI).
6. Ćwiczenie. Uczestnicy zbiórki w zastępach
zastanawiają się, jak należy się przygotować do
Światowego Jamboree Skautowego. Rozdaj im
małe karteczki, na których wypiszą swoje pomy-
sły. Następnie zbierzcie podobne do siebie tematy
w grupy. Zapewne wśród nich znajdą się kwestie
transportu, nauki języka angielskiego, a także pro-
blemy związane z uzyskaniem zgody rodziców na
wyjazd, lękiem przed wyjazdem do nieznanego
kraju i spotkaniem z ludźmi z innych kultur. Poroz-
mawiaj z harcerzami o tym, jak najlepiej rozwiązać
poszczególne problemy.
7. Przygotowanie reklamy Jamboree. Poproś
uczestników zbiórki, aby zamknęli oczy i wyobrazili
sobie wielkie, kolorowe pole namiotowe, uśmiech-
niętych skautów mówiących w różnych językach,
o różnym kolorze skóry, w różnych mundurach
i kolorowych chustach. Skauci razem uczestniczą
w warsztatach i wędrówkach, a wieczorem przygo-
towują posiłki wspólnie z sąsiadami pochodzący-
mi z innych krajów. Poproś harcerzy, aby w zastę-
pach zastanowili się, dlaczego warto pojechać na
Jamboree. Następnie zadaniem zastępów będzie
przygotowanie krótkiego filmu zachęcającego do
udziału w światowym zlocie skautów (można na-
grać go kamerą lub telefonem komórkowym).
8. Podsumowanie. Czy po tej zbiórce harcerze
chcieliby wziąć udział w Światowym Jamboree
Skautowym? Zastanówcie się, jakie kroki zbliżające
was do uczestnictwa w kolejnym Jamboree może-
cie podjąć już teraz.
9. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

36
 PROPOZYCJE DLA HARCERZY

Na 23. Światowym Jamboree

Skautowym w Japonii: u góry skautki
i skauci z Hongkongu, z lewej skauci
z Japonii

Uczestnicy ceremonii otwarcia 23. Światowego Jamboree Skautowego w miejscowości Kirara-hama w Japonii

37
 Zbiórka 3
Z MAPĄ WŚRÓD ZWIERZĄT
Wiele gatunków azjatyckich jest bardzo poważnie zagrożonych wyginięciem –
z powodu zabijania ich przez kłusowników (dla uzyskania kości słoniowej, skóry
czy mięsa), nielegalnego handlu żywymi zwierzętami, a także niszczenia natural-
nego środowiska (np. wycinania lub wypalania lasów). Na listę potrzebujących
ochrony gatunków trafiły zarówno popularne zwierzęta, m.in. tak lubiana panda
wielka, tygrys sumatrzański czy słoń indyjski, jak i mityczny saola, czyli odkryte
dopiero w XX w. zwierzę przypominające jednorożca.

Cele zbiórki
Wspomaganie rozwoju zmysłów, przede wszystkim spostrzegawczości i orientacji.
Uświadomienie potrzeby szacunku dla zwierząt.
Wzbogacenie wiedzy dotyczącej zwierząt żyjących w Azji.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. uczestnikom zbiórki, że w kulturze Azji od niepa-

miętnych czasów zwierzęta odgrywają istotną rolę,
2. Gawęda wprowadzająca. Aby uświadomić przedstaw legendę o znakach chińskiego zodiaku.

W zamierzchłych czasach Budda zaprosił zwierzęta na uroczystą kolację,

aby świętować z nimi Nowy Rok. Nie wszystkie jednak zechciały go odwiedzić
– postanowiło przybyć tylko kilkanaście z nich.
Aby dotrzeć do Buddy, musiały przejść przez rzekę. Bawół – jako dobry towa-
rzysz – podjął się przenieść przez wodę szczura między swymi rogami, ale na drugim
brzegu sprytny szczur zeskoczył na ziemię i pierwszy dobiegł do Buddy. Również za spra-
wą szczura u Buddy nie zjawił się kot. Wcześniej kot poszedł spać, ale poprosił szczura, by
ten go w porę obudził. Szczur, pozbywając się potencjalnego rywala do łask Buddy, nie
zrobił tego. Oszukany kot obraził się i odtąd szczur i kot są zajadłymi wrogami.
Do Buddy przybyło w końcu tylko dwanaście zwierząt: przebiegły szczur, pra-
cowity bawół, pogodny tygrys, rozważny królik, wspaniały smok, przebiegły wąż, zgrab-
ny koń, nieśmiała koza, wesoła małpa, dumny kogut, wierny pies i – ostatnia – spokoj-
na świnia. Budda, chcąc podziękować zwierzętom, ofiarował każdemu z nich jeden rok
w dwunastoletnim cyklu.
Według chińskich wierzeń ludzie urodzeni w roku danego zwierzęcia dziedzi-
czą jego cechy charakteru.

3. Gra terenowa „Poszukiwanie zwierząt
w Azji”. Zastępy kolejno wyruszają na wypra-
wę po Azji. Ich zadaniem jest opracowanie mapy
przedstawiającej jak najwięcej gatunków zwierząt
zamieszkujących poznawany kontynent, zgroma-
dzenie informacji o tych zwierzętach oraz przed-
stawiających je ilustracji.
Każdy zastęp otrzymuje mapę Azji i określony azy-
mut, według którego powinien się poruszać, aby
znaleźć pierwsze zwierzę. Kolejne miejsca zastępy
odnajdują na podstawie azymutu podanego na
końcu informacji o zwierzęciu, które już odnaleź-
li. Na punktach zastępy mogą mieć do wykonania
dodatkowe zadania. Zapoznaj się z przykłado-
wymi punktami gry.

38
 PROPOZYCJE DLA HARCERZY
Punkt 1. W Azji żyją dwa gatunki jeżozwierzy.
Choć wyglądają jak gigantyczne jeże, ich bliski-
mi krewnymi są gryzonie, np. świnki morskie.
Jeżatka długoogonowa jest mniej więcej
wielkości kota, a wyglądem przypomina kol-
czastego szczura. Jej długi ogon na końcu
ma kępkę włosów, a całe ciało i nogi pokry-
wają krótkie, ostre włosy. Z grzbietu wyrasta
jej kilka długich kolców. Jeśli coś zagraża je-
żatce, potrząsa ogonem i grzechoce. Jeżatki
żyją w lasach. W dzień chronią się w norach,
a w nocy polują na owady. Wspinają się na
drzewa, by pożywić się owocami, potrafią też
pływać – u nóg mają błony pławne.
Jeżozwierz indyjski jest dwa razy większy
od jeżatki. Jego grzbiet pokrywają długie,
ostre kolce. Rozzłoszczony jeżozwierz pod-
nosi kolce i grzechocze nimi głośno, aby
przestraszyć wroga. Jeśli to nie poskutkuje,
szarżuje tyłem i wbija kolce w nieprzyjaciela.
Jeżozwierze indyjskie poruszają się powoli.
W nocy wychodzą z nor, by coś zjeść. Mają
doskonały słuch – spadający na ściółkę owoc
słyszą z odległości kilku metrów.
Zadanie dodatkowe. Znajdźcie w pobliżu
coś, co się kojarzy z przedstawionym w informacji
zwierzęciem. (Mogą to być np. igły sosny przypo-
minające kolce jeżozwierza).
Punkt 2. Mongolska antylopa saiga, zwana
inaczej sumakiem lub suhakiem, jest wielkości
owcy. Wygląda niezgrabnie, ale potrafi szybko
uciekać przed wrogiem. Ma potężny nos, po-
dobny do trąby. Wygląda to zabawnie, ale jest
bardzo przydatne. Gdy saiga galopuje, podno-
szą się chmury pyłu. Zwierzę mogłoby się udu-
sić, ale nos działa jak filtr i uniemożliwia piaskom
i pyłom przedostanie się do płuc. Zimą nos
pomaga oddychać, ogrzewając lodowate po-
wietrze. Działa to tak, jak noszenie szalika na
ustach. Saiga ma także wyłupiaste oczy, którymi
potrafi zauważyć najmniejszy ruch. Samce mają
zakręcone rogi, które są ich bronią. W 1960 r. na
wolności było mniej niż 500 sumaków. Dzisiaj
jest ich już ponad 2 miliony.
Zadanie dodatkowe. Na podstawie opisu
narysujcie sumaka. Porównajcie wasz rysunek ze
zdjęciem zwierzęcia znajdującym się w osobnej
kopercie.
Punkt 3. Makaki żyją w stadach liczących
40 samic z młodymi oraz 4 lub 5 samców. Jedzą
prawie wszystko. Latem żywią się liśćmi, owoca-
mi, owadami i larwami. Kiedy ziemia zamarznie,
jedzą korę drzew. Większość japońskich ma-
kaków mieszka w górskich, chłodnych lasach
północnej Japonii. Te śnieżne małpy wynalazły
sposób na rozgrzanie się, kiedy jest mróz. Kąpią
się w gorących źródłach, które wybijają spod
ziemi i tworzą zagłębienia niczym wanny z go-
tową kąpielą. Niektóre makaki mieszkają nad
morzem. Jedzą kraby i mięczaki, mogą nawet
żywić się wodorostami. Szukając pożywienia,
potrafią przepłynąć pieskiem z jednej wyspy na
drugą. Inne stada makaków żyją obok świątyń,
gdzie żebrzą o jedzenie u mnichów i ludzi od-
wiedzających świątynię.
Zadanie dodatkowe. Ze znajdujących się
w kopercie elementów ułóżcie ilustrację przedsta-
wiającą opisane zwierzę.
Punkt 4. Tygrysy żyją w dżunglach i lasach In-
dii – buszują w zaroślach, a czasem nawet pły-
wają w rzekach. Są największe z wielkich kotów.
Ważą nawet ponad 250 kg. Od nosa do ogona
osiągają długość 3 m. Są mięsożercami. Często
polują nocą. Żółto-czarne barwy ich futra są
kamuflażem – zlewają się ze światłem i cieniem
w dżungli. Z tyłu uszu tygrysy mają czarno-białe
plamki, przypominające wyglądem oczy. Dzięki
nim małe tygrysy widzą matkę, która przed nimi
skrada się przez dżunglę.
Zadanie dodatkowe. Dorosły tygrys i tygry-
siątko zjadają razem 25,2 kg mięsa w ciągu doby.
Mały tygrys je 2,5 raza mniej niż duży. Ile kilogra-
mów zjada w ciągu doby każde z tych zwierząt?
Wiedząc, że jeden hamburger waży 0,225 kg – ob-
liczcie, ile hamburgerów dziennie mógłby zjeść
dorosły tygrys.
39
 KIERUNEK AZJA!
Punkt 5. Słonie indyjskie nie są tak wielkie, jak
afrykańskie – mają mniejsze uszy, zaokrąglony
grzbiet i dwa okazałe guzy na głowie. Ważą
około 8 ton i osiągają 3,4 m wysokości. Są dwu-
krotnie wyższe i 120 razy cięższe niż człowiek.
Są roślinożercami, w ciągu dnia mogą schrupać
nawet 200 kg trawy, liści, gałązek i owoców. Trą-
ba słonia to bardzo długi nos połączony z gór-
ną wargą. Ma ponad 60 tysięcy mięśni – dzięki
temu słoń może nią swobodnie poruszać. Sło-
nie używają swoich trąb do wąchania, zbierania
pożywienia, picia – potrafią wessać do tego
wielkiego nosa 7 litrów wody!
Zadanie dodatkowe. Według podanej in-
strukcji (zamieszczonej na CD) wykonajcie z papie-
ru techniką origami sylwetkę słonia.
Punkt 6. Panda wielka (zwana też niedźwie-
dziem bambusowym) żyje z reguły samotnie,
żywi się wyłącznie pędami, liśćmi i korzeniami
bambusa. Ma białe futro z czarnymi plamami
wokół oczu, na uszach, łopatkach i łapach. Na
wolności żyje tylko 1600 pand, z czego 1200
w górzystych lasach Syczuanu, pozostałe w są-
siednich prowincjach. Ponadto 300–400 pand
żyje w ogrodach zoologicznych na całym świe-
cie. Główną przyczyną wymierania pandy wiel-
kiej jest działalność człowieka, który polował na
nią w celu zdobycia jej futra. Obecnie dużym za-
grożeniem jest niszczenie jej środowiska, czyli
wycinanie lasów i obumieranie bambusa. Inną
przyczyną jest niska rozrodczość i duża umie-
ralność młodych pand. Panda wielka stała się
symbolem World Wildlife Fund, organizacji zaj-
mującej się ochroną środowiska i organizmów
zagrożonych wymarciem, jest także narodo-
wym zwierzęciem Chin. Dzięki akcji ochrony
pand udało się w ostatnich latach nieco zwięk-
szyć ich populację, ale nadal panda wielka
należy do najbardziej zagrożonych gatunków
zwierząt.
Zadanie dodatkowe. Wymyślcie działanie,
które może wspomóc ochronę pandy wielkiej.
40
Punkt 7. Od 4000 lat wożą ludzi. Przedstawiciel
tego gatunku jest doskonale przystosowany
do życia w pustynnych warunkach. Dwa rzędy
grubych, długich rzęs i zakryte nozdrza chro-
nią jego oczy i nos przed piachem. Na stopach
ma poduchy, które ułatwiają mu poruszanie się
w ruchomych pustynnych piaskach. Może wy-
trzymać w temperaturach od minus 27 do plus
50° Celsjusza. Całymi dniami może obywać się
bez wody. Potem na raz wypija tyle, ile wynosi
jedna trzecia masy jego ciała.
Zadanie dodatkowe. Odgadnijcie, jakiego
zwierzęcia dotyczy powyższy opis.
4. Podsumowanie gry. Opowieści podróżni-
ków. Każdy zastęp przygotowuje kilkuminutową
prezentację ze swojej wyprawy. Opowiada o po-
szukiwaniu zwierząt i zwierzęciu, które najbardziej
zainteresowało członków zastępu. Uczestnicy gry
wskazują na mapie Azji miejsca, w których żyją po-
znane zwierzęta i rozwiązują test, oceniając praw-
dziwość zamieszczonych w nim zdań, np.:
Słonie są roślinożercami (prawda).
Tygrysy nie potrafią pływać (fałsz).
Jeżozwierze są krewnymi świnek morskich
(prawda).
Baktrian ma jeden garb (fałsz).
Można wyłonić zwycięzców gry lub symbolicznie
nagrodzić wszystkie uczestniczące w niej zastępy.
5. Burza mózgów. Zastanówcie się nad tym,
dlaczego zwierzęta są ważne i z jakich powodów
ludzie powinni się o nie troszczyć.
6. Obrzędowe zakończenie zbiórki.
 PROPOZYCJE DLA HARCERZY

Słoń indyjski jest mniejszy od afrykańskiego Gęsta, czarno-biała sierść pandy wielkiej
stanowi dobry kamuflaż w bambusowych
zaroślach

Antylopa saiga
ma zabawny, szeroki nos

Makaki lubią przesiadywać

w gorących źródłach

41
 Zbiórka 4
W 90 MINUT PRZEZ AZJĘ
Azja leży na półkuli wschodniej. Najdalej wysuniętym na wschód punktem
(169°40’W) jest Przylądek Dieżniowa na Półwyspie Czukockim w Rosji, na zachód
natomiast (26°03’E) przylądek Baba na półwyspie Azja Mniejsza w Turcji.
Cele zbiórki
Zapoznanie uczestników z krajobrazami Azji.
Kształtowanie postawy empatii.
1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki.
2. Gra „Azjatycka podróż”. Na wstępie należy
wyjaśnić cel i zasady gry. Kolejność odwiedzania
punktów zastępy wybierają same. Liczba punktów
zależy od ilości czasu przeznaczonego na grę i roz-
ległości terenu. Przygotowane dla zastępów karty
punktacji mogą mieć formę konturowych map
Azji z zaznaczonymi w odpowiednich państwach
punktami zadaniowymi.
Punkt 1. Nepal
Tubylcy witają podróżników w Nepalu
pogodnym „namaste”, ze złożonymi jak
do modlitwy rękami, którymi dotykają czoła.
To znaczy nie tylko „dzień dobry”, ale także „po-
zdrawiam cię i życzę ci wszystkiego dobrego”.
(W ten sposób może również powitać uczest-
ników gry osoba prowadząca pierwszy punkt).
Chociaż Nepal jest jednym z najrzadziej
zaludnionych krajów świata, wolną przestrzeń
wypełniają tu turyści, którzy obierają to miejsce
za cel podróży. Niektórzy z nich szukają we-
wnętrznego spokoju w ośrodkach buddyjskich,
inni wspinają się na najwyższe góry Ziemi, które
zajmują 80% powierzchni tego kraju, w tym na
Mount Everest, który wznosi się na wysokość
8848 m n.p.m.
Nepal to setki kolorowych buddyjskich
flag modlitewnych. Ich historia zaczęła się 10 tys.
lat temu. Kolory flag symbolizują: żółty – ziemię,
zielony – wodę, czerwony – ogień, biały – po-
wietrze, niebieski – przestrzeń.
42
Zadanie dla zastępu. Wykonajcie flagę sym-
bolizującą najważniejszy dla waszego zastępu ży-
wioł. Uzasadnijcie swój wybór.
Punkt 2. Indie
Indie wkrótce będą najludniejszym
państwem świata (dziś są drugie za
Chinami) – zamieszkuje je blisko 1,2 mld osób.
Bombaj to jedna z najgęściej zaludnionych me-
tropolii – 55 tys. osób na km2 (dla porównania
w Warszawie na km2 przypada 3,3 tys. osób).
Przez cały dzień na ulicy słychać tu gwar, a sprze-
dawcy zapraszają przechodniów do straganów
pełnych kolorowych towarów.
Większość wypijanej na świecie herbaty
pochodzi z Indii. Kobiety zbierają tam młode,
delikatne listki, które potem zostają wysuszone.
Zadanie dla zastępu. Przygotujcie do sprze-
daży przyprawy. (Zastępy otrzymują pojemniki
z przyprawami – mają rozpoznać przyprawy i wy-
konać etykietki z ich nazwami).
Punkt 3. Kambodża
Położona jest na Półwyspie Indochiń-
skim, w południowo-wschodniej części
Azji. Należy do najbiedniejszych krajów w tej
części świata, gdzie prawie jedna trzecia popu-
lacji żyje za mniej niż jednego dolara dziennie.
W Kambodży warto odwiedzić Angkor,
czyli kompleks świątyń leżących na powierzchni
400 km2. Największa z nich to Angkor Wat.
 PROPOZYCJE DLA HARCERZY
Duże zainteresowanie budzi obecnie świątynia
, na terenie której kręcono film „Tomb Rider” z
Angeliną Jolie.
Na jeziorze Tonle Sap znajdują się pły-
wające wioski. Na wodzie są też sklepy i szkoła,
do której dzieci pływają nawet w baliach.
Zadanie dla zastępu. Udajcie się do najbliż-
szego sklepu i za znajdujące się w załączonej ko-
percie 4 zł (przybliżona równowartość 1 dolara)
kupcie jedzenie, które wystarczy jednej osobie na
cały dzień. Dokonajcie jak najrozsądniejszych za-
kupów.
Punkt 4. Indonezja
Borneo jest największą wyspą Azji oraz
trzecią co do wielkości na świecie (po
Grenlandii i Nowej Gwinei).
Ta wyspa to raj dla miłośników przyro-
dy. Ciągle odkrywa się tu nowe gatunki roślin
i zwierząt. W tropikalnej dżungli możemy tu
spotkać dzbaneczniki wielkości człowieka albo
osiągającą ponad metr średnicy raflezję – mon-
strualny pasożytniczy kwiat nazywany „lilią
pachnącą trupem” ze względu na rozsiewaną
woń gnijącego mięsa.
Indonezyjski archipelag jest największy
na świecie. Liczy ponad 17 tys. wysp po obu
stronach równika, między Oceanem Indyjskim
a Oceanem Spokojnym. Na wyspach mieszka
najbardziej zróżnicowane społeczeństwo świa-
ta – 200 grup etnicznych mówiących w ponad
300 językach.
Indonezja należy do Ognistego Pier-
ścienia Pacyfiku. Jest tam 167 wulkanów (na ca-
łym świecie jest 600 wulkanów), z czego ponad
70 aktywnych. W tym niebezpiecznym rejonie
nadal o warunkach życia decyduje natura.
Indonezja ma flagę podobną do flagi
Polski – tylko odwróconą do góry nogami.
Zadanie dla zastępu. Przygotujcie makietę
wybuchającego wulkanu. W jego środek wstawcie
butelkę coca coli. Następnie do butelki ostrożnie
włóżcie mentosa i zakręćcie ją. Co się stanie gdy
odkręcicie butelkę? Jak wygląda krajobraz dooko-
ła waszego wulkanu? (Podczas ćwiczenia należy
uważać, by nie pochlapać się colą).
Punkt 5. Iran
Iran do 1935 r. znany był jako Persja. To
bardzo górzysta kraina. Leży nad Zato-
ką Perską i Morzem Kaspijskim, w Azji Południo-
wo-Zachodniej.
Iran jest republiką teokratyczną, gdzie
oficjalną religią jest islam. Internet jest inwigi-
lowany, telewizja satelitarna zabroniona, policja
zamyka sklepy, w których sprzedaje się zakaza-
ne od 1996 r. lalki Barbie, a w autobusach i me-
trze są osobne wejścia dla kobiet i mężczyzn.
Hidżab oznacza „skromny sposób ubie-
rania”. Kobietom nie wolno odsłaniać nic oprócz
twarzy i dłoni (dotyczy to również turystek),
a mężczyźni zobowiązani są nosić spodnie, któ-
re zakrywają całe nogi. Czador to zewnętrzny
strój noszony przez kobiety. Jest obowiązkowy
w miejscach świętych dla muzułmanów.
Iran słynie z ręcznie tkanych dywanów.
Utkano tam największy dywan, o powierzchni
5625 m2. Zawiązano w nim 2,2 mld węzełków,
ważył 48 ton i kosztował 5,8 mln dolarów.
Zadanie dla zastępu. Napiszcie petycję do
władz irańskich o umożliwienie sprzedaży lalek
Barbie.
Punkt 6. Japonia
Zwana jest Krajem Kwitnącej Wiśni. Leży
u wybrzeży wschodniej Azji na czterech
głównych wyspach (Honsiu, Hokkaido, Sikoku
i Kiusiu) i setkach małych. Jej symbol to wulkan
Fudżi.
Mimo że Japonia zmaga się co roku
z blisko 1500 trzęsieniami ziemi i 20 tajfunami,
ma doskonale rozwiniętą gospodarkę. Aglome-
racja stolicy Tokio jest największa na świecie i li-
czy ponad 30 mln mieszkańców, a mimo to jest
jednym z najbezpieczniejszych miejsc do życia,
przestępczość jest tam znikoma.
43
 KIERUNEK AZJA!
Japońska sieć kolejowa Shinkansen nie
tylko jest najbardziej punktualna na świecie
(największe opóźnienie to 36 sekund). Do niej
należy też rekord świata w prędkości pociągu
(581,6 km/h).
Origami uważane jest za tradycyjną
sztukę japońską. Historia tej niełatwej umie-
jętności składania papieru sięga 700 r. Jedną
z najpopularniejszych figur origami jest podo-
bizna żurawia – japońskiego symbolu szczęścia
i życia.
Japońska ceremonia parzenia i picia her-
baty liczy sobie 500 lat. Przed ceremonią wszy-
scy myją ręce i płuczą usta oraz zdejmują buty
i biżuterię. Potem siadają w ciszy i skupieniu.
Gospodarz czerpie wodę z żelaznego kocioł-
ka zawieszonego nad ogniem. Czerpadełkiem
wsypuje herbatę do czarki, zalewa wrzącą wodą
i miesza mątewką aż wytworzą się bańki. Czar-
kę przekazuje pierwszej osobie, która upija trzy
łyki i podaje ją następnej. Cała ceremonia może
trwać ponad cztery godziny.
Zadanie dla zastępu. Na podstawie instruk-
cji wykonajcie z papieru żurawia. (Instrukcja znaj-
duje się na CD i na s. 55–56).
Punkt 7. Chiny
Chiny to najbardziej zaludniony kraj na
świecie (liczy 1,3 mld mieszkańców). Tu
w izolacji od reszty świata rozwinęła się cywiliza-
cja, po której został Wielki Mur, Zakazane Miasto
w Pekinie czy Terakotowa Armia w Xi’anie.
Współczesne Chiny są potęgą gospo-
darczą, która jednak rozwija się kosztem środo-
wiska naturalnego i zdrowia mieszkańców.
Jednym z gatunków zwierząt zagrożo-
nych z powodu wycinania lasów bambusowych
jest panda wielka. Występuje tylko w Chinach
i żywi się wyłącznie bambusem.
Sztuki walki praktykuje się w Chinach
od kilkunastu stuleci. Przy buddyjskim klaszto-
rze Shaolin działa słynna szkoła kung-fu. Dzieci
rozpoczynają treningi już w wieku 5 lat, dzięki
czemu są w stanie osiągnąć poziom mistrzowski.
44
Zadanie dla zastępu. Na przygotowanych
kartonikach wykonajcie swoje wizytówki, zapisu-
jąc imiona za pomocą znaków chińskiego alfabetu
(załącznik z imionami zapisanymi w chińskim alfa-
becie znajduje się na CD).
Punkt 8. Rosja (wschodnia część)
Wierchojańsk na dalekiej północy jest
najmroźniejszym miejscem na świecie.
W zimie temperatura spada tam nawet do mi-
nus 70° C.
Syberyjskie jezioro Bajkał jest najgłęb-
szym jeziorem na Ziemi. Ma 1640 m głębokości
i zawiera jedną piątą słodkiej wody na świecie
(jest tu jej więcej niż w pięciu Wielkich Jeziorach
Ameryki Północnej). W wodzie Bajkału i przy-
brzeżnych lasach żyje ponad 1800 gatunków
zwierząt. Woda w jeziorze jest bardzo czysta
i przejrzysta – widać wszystko na głębokość
40 m. Kiedy jezioro jest zamarznięte, widocz-
ność sięga 12 m.
Zadanie dla zastępu. Wykonajcie ilustrację
przedstawiającą podwodny świat Bajkału.
3. Podsumowanie. Na zakończenie gry przed-
staw zastępom zdania, które mają określić jako
prawdziwe lub fałszywe, np.:
W Bajkale mieści się więcej wody niż w pięciu
Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej (prawda).
Podczas świąt Hindusi malują krowy (prawda).
Morze Kaspijskie jest największym jeziorem
świata (prawda).
Hindukusz to potrawa z ryżu i rodzynek (fałsz).
Buddyści nigdy nie ścinają włosów (fałsz).
W Tajlandii podczas pory chłodnej często pada
śnieg i grad (fałsz).
Waty to posągi Buddy (fałsz).
Nomadzi mieszkają w jogurtach (fałsz).
Kumys to napój z wielbłądziego mleka (fałsz).
4. Obrzędowe zakończenie zbiórki.
 Zbiórka 5
KULTURA AZJI
Poszczególne regiony Azji rozwijały się przez tysiące lat w odosobnieniu, więc dziś
kultura tego kontynentu jest najbardziej różnorodna na świecie.

Cele zbiórki
Poszerzanie wiedzy uczestników zbiórki o Azji.
Kształtowanie postawy tolerancji i otwartości na innych.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. Punkt 1. Religia

2. Wyjaśnienie zasad gry „Kultura Azji”. Za-
stępy otrzymują mapę terenu, na której zaznaczo-
no kolejne punkty gry. Zadaniem zastępów jest
dotarcie do nich i wykonanie zadań, dzięki którym
harcerze poznają elementy kultury Azji.
Budda
ma licznych
wyznawców
w wielu krajach
Azji
Azja jest kontynentem bardzo zróż-
nicowanym pod względem religii. Jego
mieszkańcy wyznają zarówno religie monote-
istyczne, jak i politeistyczne, mieszkają tu także
zwolennicy nowoczesnych ruchów religijnych.
Buddyzm wywodzi się z Indii, jest jedną
z najbardziej rozpowszechnionych religii. Jego
twórcą był indyjski książę Budda („Oświecony”,
„Przebudzony”).
Budda porzucił życie w luksusie. Roz-
myślał nad tym, jak można pomóc ludziom
w osiągnięciu szczęśliwszego życia. Nauczał,
że nie wolno kraść, zabijać i kłamać, że ludzie
powinni być dobrzy dla innych. Głosił, że tych,
którzy posłuchają jego nauk, czeka reinkarna-
cja. Polega ona na odrodzeniu się po śmierci
w ciele doskonalszej istoty. Reinkarnacja ma
trwać do momentu, aż ludzie osiągną stan
doskonałego pokoju i harmonii czyli nirwany.
Posągi Buddy można znaleźć w Azji na każdym
kroku, a w świątyniach żyje wielu buddyjskich
mnichów.

Hinduizm to religia dominująca w In-

diach, Indonezji, Nepalu, Sri Lance i Pa-
kistanie. To wiara w jednego Boga (monoteizm)
w wielu wcieleniach. Zakłada podziały w spo-
łeczeństwie na kasty. Na terenach Indii istnie-
je wiele świątyń oraz klasztorów, gdzie mnisi
oddają się medytacji. Hinduizm zakłada wiarę
w reinkarnację i dążenie do absolutu zwanego
atmanem.

45
 KIERUNEK AZJA!
Islam to religia wyznawana przede
wszystkim w zachodniej Azji – na Półwy-
spie Arabskim. Ma obecnie najwięcej wyznaw-
ców na świecie. Jej twórcą był prorok Mahomet,
który urodził się pod koniec VI w. w Mekce. Jako
młody chłopak doznał objawienia – przemówił
do niego anioł, który nakazał mu głoszenie no-
wej religii. Jego nauki nie spodobały się miesz-
kańcom Mekki i w 622 r. Mahomet musiał ucie-
kać z miasta – wydarzenie to jest uznawane za
oficjalny początek religii islamu.
Święta księga islamu, Koran, zawiera
opis życia Proroka oraz prawa i zasady życia
wyznawców. Religia ta bazuje na Starym Te-
stamencie. Islam nie uznaje Jezusa za Boga,
a jedynie za jednego z jego proroków. Muzuł-
manie mówią o Bogu Allah, co w języku arab-
skim oznacza Jeden Bóg.
Taoizm to religia i filozofia wyznawa-
na przede wszystkim w Chinach. Został
zapoczątkowany przez Lao Tzu w VI w. p.n.e.
Najważniejszym pojęciem jest tao – źródło,
z którego wszystko wypływa, zmienia chaos
w porządek, budzi życie. Na tao składają się
dwa pierwiastki, jin i jang, oddziałujące wza-
jemnie i uzupełniające się. Jin utożsamia się
z tym, co żeńskie. Pierwiastek jang jest symbo-
lem męskości. Pierwiastek męski dał początek
niebu, a żeński ziemi. Dla wyznawców taoizmu
ważna jest harmonia i kontakt z naturą, m.in.
praktykują jogę, odżywiają się według określo-
nych zasad i uczą się specjalnych technik oddy-
chania.
Zadanie. Nauczanie Buddy opiera się na
zasadach, dzięki którym wszystkim ma być lepiej.
Sformułujcie własne zasady, dzięki którym ludzie
mogą być dla siebie dobrzy. Swoje propozycje
zanotujcie w kolejnych punktach. Porównajcie je
z Prawem Harcerskim.
46
Punkt 2. Język i pismo
Co piąty mieszkaniec Ziemi mówi po
chińsku. Mówiony język chiński składa
się z niezliczonej liczby dialektów, które różnią
się od siebie tak bardzo, że Chińczyk z Pekinu
z trudem może zrozumieć mieszkańca połu-
dniowych Chin. W 1955 r. tzw. dialekt manda-
ryński (oparty na dialekcie pekińskim) został
ogłoszony językiem oficjalnym. Młodzi Chiń-
czycy uczą się mandaryńskiego w szkole, ale
starsi mieszkańcy wsi nadal posługują się tylko
swoimi dialektami. Podstawy chińskiego nie są
szczególnie trudne do nauczenia. Gramatyka
jest dosyć prosta, nie ma w niej odmiany przez
przypadki, rodzajów i liczby mnogiej. Problemy
w opanowaniu chińskiego powodują cztery
tony mowy, chińskie znaki i ogromna liczba
przysłów, które są często używane przez wy-
kształconych ludzi.
Zadanie. Dobierzcie w pary przysłowia chiń-
skie i odpowiadające im polskie. Wyjaśnijcie, co
znaczą.
Rzeka ma dwa brzegi, zaś sprawa dwie stro-
ny. Kij ma dwa końce.
Człowiekowi, któremu się nie wiedzie, nawet łyk
zimnej wody mrozi zęby. Biednemu wiatr wieje
w oczy.
Zbyt wielu weterynarzy zaleczy byka na śmierć.
Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.
Gdy w górach nie ma tygrysa, małpa ogłasza się
królem. Na bezrybiu i rak ryba.
Punkt 3. Sztuka
W 1974 r. w środkowych Chinach pod-
czas drążenia studni rolnicy natrafili
na naturalnej wielkości sylwetki wojowników
z gliny. Potem archeolodzy rozpoczęli prace
wykopaliskowe w tej okolicy. W rezultacie pod
powierzchnią pól uprawnych odkryli rzędy
sylwetek żołnierzy z terakoty – całą armię. Te
podziemne posągi należały do wielkiego mau-
zoleum, które wzniósł dla siebie cesarz chiński
Qin Shi Huang Di w III wieku p.n.e.
 PROPOZYCJE DLA HARCERZY
Władca zgromadził 700 tys. przymuso-
wych robotników z całego cesarstwa i nakazał
im budowę podziemnego pałacu-mauzoleum.
Gdy władca zmarł, jego syn i następca pocho-
wał go tam, a żywcem zamurowano w mauzo-
leum wszystkich, którzy wiedzieli o skarbach.
Armia miała strzec cesarza w życiu pozagrobo-
wym.
Ocenia się, że w mauzoleum było ponad
8 tys. żołnierzy, 130 rydwanów z 520 końmi oraz
150 żołnierzy kawalerii. W 1994 r. zostało otwar-
te Muzeum Xi'an Terakotowej Armii Pierwsze-
go Cesarza Qin, które składa się z trzech krypt
o głębokości 4–8 metrów. Terakotowi wojow-
nicy prowadzą konie i wozy, mają broń, noszą
starannie wykonane mundury. Są wśród nich
piechurzy, kopijnicy, łucznicy i kusznicy, jeźdźcy
prowadzący konie bojowe, woźnice, oficerowie,
a nawet dwumetrowej wysokości generał, gó-
rujący nad innymi.
Najbardziej zdumiewające są twarze
żołnierzy. Każda jest inna i przedstawia inne
emocje. Badacze uważają, że jako modele za-
Buddyjscy mnisi korzystają z nowych technologii
pewne posłużyli żołnierze z różnych stron ce-
sarstwa.
Armia terakotowa określana jest mia-
nem ósmego cudu świata. Od 1987 r. znajduje
się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Zadanie dla zastępu. Wykonajcie rzeźbę
z gliny (gipsu, plasteliny, modeliny), przedstawiają-
cą sylwetkę człowieka.
Punkt 4. Film
Bollywood to potoczna nazwa indyj-
skiego przemysłu filmowego, utworzo-
na w latach 70. XX wieku ze zbitki słów Bombaj
i Hollywood. W Madrasie i Bombaju kręci się
więcej filmów niż w Hollywood. Nazwa Bolly-
wood jest używana w kilku znaczeniach jako:
nazwa wielkiego ośrodka produkcji filmów
w Bombaju,
całej kinematografii indyjskiej, także spoza
Mumbaju (Bombaju),
gatunek filmów fabularnych z Indii (lub Pa-
kistanu, np. z Lollywood), pokazujących
przeważnie problemy miłosne bohaterów,
ze sporą ilością piosenek i barwnych scen
tanecznych.
Rzeźby tworzące Terakotową Armię
47
 KIERUNEK AZJA!

Zadanie dla zastępu. Obejrzyjcie fragment Zadanie dla zastępu. Obejrzyjcie film
filmu i postarajcie się powtórzyć przedstawiony i powtórzcie kilku ciosów karate (https://www.
w nim układ choreograficzny (https://www.youtu- youtube.com/watch?v=LJD6WyLqTa0).
be.com/watch?v=waEXlvat5GA).
3. Podsumowanie zbiórki. Omawiając wyniki
Punkt 5. Sport gry, poproś uczestników o wskazanie odwiedzo-
nych krajów na mapie.
Karate to sztuka i sport walki. Powstało
na Okinawie w Japonii jako metoda sa- 4. Obrzędowe zakończenie zbiórki.
moobrony bez użycia broni. Rozpowszechniło
się na całym świecie. Do chwili obecnej powstało
ponad 100 stylów karate. W niektórych jednak
stylach sztuka ta zmieniła swój charakter z sys-
temu walki na system psychofizycznego dosko-
nalenia się, gdzie na pierwszy plan wysuwa się
aspekt „drogi”, którą kroczy się całe życie, jako
symbolu niekończącego się procesu dążenia do
doskonałości. W chińskiej sztuce często występuje
wizerunek smoka

Sztuka zdobienia ciała rysunkami wykonanymi

henną ma w Indiach długą tradycję

48
PROPOZYCJE
DLAHARCERZY
STARSZYCH

49
 Skauci ze Sri Lanki w namiocie polskim, 23. ŚwiatoweJamboree Skautowe w Japonii

50
 Zbiórka 1
ZE ŚWIATOWEGO JAMBOREE
Światowe Jamboree Skautowe w 2015 r. odbyło się w Japonii. Jego uczestnicy
wspólnie poznawali krajobraz, kulturę, przeszłość i współczesne życie Kraju Kwit-
nącej Wiśni.

Cele zbiórki
Poszerzanie wiedzy uczestników zbiórki na temat Japonii.
Wzbudzenie zainteresowania harcerzy starszych kontynentem azjatyckim.

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- skiej legendy o powstaniu wulkanu na górze Fu-
żynie. dżi (https://pl.wikipedia.org/wiki/Opowie%C5%9B
%C4%87_o_zbieraczu_bambusu), wprowadzającej
2. Gawęda. Uczestnicy zbiórki słuchają japoń- w klimat zbiórki.

Dawno temu żył człowiek trudniący się zbieraniem bambusu. Nazywany był
Taketori no Okina (Starzec Zbierający Bambus). Do sędziwego wieku nie docze-
kał się potomstwa. Pewnego razu, gdy wybrał się zbierać łodygi bambusa, zoba-
czył światło wydobywające się z jednej z nich. Gdy ją ściął, we wnętrzu znalazł niemowlę
wielkości ludzkiego palca. Zabrał dziecko do domu i pokazał swojej żonie. Nadali dziecku
imię Kaguya-hime (Świetlista Księżniczka) i postanowili, że wychowają dziewczynkę jak
własną córkę.
Pomimo niezwykłego pochodzenia, gdy już dorosła, Kaguya nie różniła się
wzrostem od swych rówieśniczek. Odznaczała się tak niezwykłą urodą, że przybywali do
niej zalotnicy z całego kraju. Dziewczyna jednak odmawiała wyjścia za mąż za którego-
kolwiek z nich, większość zatem porzuciła nadzieję na ożenek z nią. Pozostało jednak pię-
ciu szczególnie wytrwałych. Ostatecznie Taketori no Okina przekonał córkę, żeby wybrała
któregoś z nich. Kaguya zgodziła się, ale postawiła warunek: obiecała wyjść za mąż za
tego, który przyniesie jej wskazany przedmiot. Każdemu wyznaczyła inną próbę.
Pierwszy z nich miał przynieść z Indii miskę żebraczą, która należała kiedyś do
Buddy. Ten uznał jednak, że zdobycie oryginału przerasta jego możliwości. Nie udawszy
się zatem wcale do Indii, znalazł starą, kamienną misę i wręczył dziewczynie. Kaguya za-
uważyła jednak, że misa nie jest otoczona blaskiem, który powinien towarzyszyć święte-
mu przedmiotowi, i odprawiła oszusta.
Drugi z zalotników miał zdobyć wysadzaną klejnotami gałąź z drzewa rosną-
cego na mitycznej górze Hōrai. On również postanowił uciec się do podstępu: zatrud-
nił znamienitych rzemieślników, aby wykonali dla niego sztuczną gałąź ze złota, srebra
i drogocennych kamieni. Tak spreparowany podarek przedstawił swojej wybrance. Jed-
nak gdy prezentował gałąź ukochanej, do bramy jej rezydencji zaczęli się dobijać zatrud-
nieni przezeń rzemieślnicy, domagając się zapłaty. Podstęp się wydał i on także musiał
zrezygnować z zamiaru poślubienia Kaguyi.
Trzeci konkurent miał przynieść futro ognistego szczura. Pewien kupiec za-
pewnił go, że jest w stanie je zdobyć. Przywiózł z Chin futro odpowiadające opisowi. Za-

51
 KIERUNEK AZJA!

żądał za nie znacznej sumy pieniędzy, którą jego kontrahent wypłacił bez chwili wahania.
Gdy Kaguya otrzymała podarek, natychmiast wrzuciła go do paleniska, gdzie futro stra-
wił ogień. Okazało się, że zalotnik dał się oszukać kupcowi – prawdziwe futro ognistego
szczura miało być bowiem odporne na ogień.
Czwartemu Kaguya wyznaczyła zadanie zdobycia klejnotu ze smoczego na-
szyjnika. Zalotnik rozesłał swoich ludzi w celu odnalezienia smoka. Nie wątpiąc w sukces,
zaczął przystrajać swoją siedzibę złotem i jedwabiami, aby godnie przyjąć przyszłą żonę.
Jednak wysłani przezeń słudzy uznali zadanie za niewykonalne i postanowili nie wracać
w ogóle do swego suwerena. W końcu zniecierpliwiony zalotnik sam wypłynął statkiem
na pełne morze, by osobiście odnaleźć smoka. Powstrzymał go jednak gwałtowny sztorm,
podczas którego niemal postradał życie. Przekonany, iż jest to efekt gniewu smoka, posta-
nowił zrezygnować z dalszych prób i wrócić do swojej posiadłości. Całe przedsięwzięcie
pochłonęło tak wiele pieniędzy, że jego niegdyś okazała rezydencja popadła w ruinę.
Piąty konkurent miał zdobyć amulet z gniazda jaskółki. Zaczął więc przeszuki-
wać gniazda tych ptaków. Podczas swoich starań spadł jednak z dużej wysokości i ciężko
się poturbował. Skoro żaden z narzeczonych nie zdołał spełnić swego zadania, Kaguya nie
musiała stawać na ślubnym kobiercu.
Wieści o cudownej urodzie dziewczyny dotarły w końcu do uszu samego ce-
sarza. Nawet władca nie był w stanie oprzeć się jej wdziękom. Choć nie został poddany
żadnym próbom, zaskarbił sobie sympatię Kaguyi. Jednak i jemu nie było pisane zdobyć
ręki ukochanej. Ta wyjawiła bowiem ojcu, iż nie pochodzi z tego świata, lecz jest księżnicz-
ką z Księżyca. Niedługo też miał nadejść czas jej powrotu do domu i niebiańscy wysłanni-
cy mieli przybyć, aby zabrać ją do ojczyzny. Usłyszawszy to, Taketori no Okina powiadomił
o całej sytuacji cesarza. Ten wysłał swych żołnierzy, by dzień i noc pilnowali ukochanej
i powstrzymali jej krajan, gdy ci już przybędą.
Dom dziewczyny został otoczony kordonem wojska tak szczelnym, iż nawet
nietoperz nie byłby w stanie się prześlizgnąć. Jednak zabiegi te okazały się daremne. Gdy
przybyli mieszkańcy Księżyca, ich blask poraził żołnierzy i nie byli w stanie stawić najmniej-
szego oporu. Nim Kaguya została zabrana do swej ojczyzny, zostawiła list pożegnalny do
cesarza oraz eliksir życia. Władca uznał, iż nie pragnie żyć wiecznie bez ukochanej. Rozka-
zał zanieść list oraz eliksir na wierzchołek góry Fudżi i tam je spalić. Widoczny nawet z Księ-
życa dym unoszący się ze szczytu miał przypominać Kaguyi o tym, że na tym świecie wciąż
o niej pamiętają.

3. Rozmowa. Zapytaj uczestników zbiórki: 5. Historia Sadako. Zapytaj harcerzy, czy Ja-
Czy podobała im się ta historia? ponia kojarzy im się z Hiroszimą i czy znają histo-
Jakie przesłanie zawiera? rię tego miasta. Jeśli nie, opowiedz o atomowym
Czy przypomina legendy i baśnie funkcjonujące ataku na Hiroszimę. Przedstaw też historię Sadako
w naszej kulturze? – japońskiej dziewczynki, która w wieku dwóch lat
przeżyła wybuch bomby atomowej.
4. Ćwiczenie. Wypiszcie na dużym arkuszu pa-
pieru skojarzenia związane z Japonią. Zapewne
pojawi się ich wiele, zarówno przywołujących tra-
dycyjny wizerunek tego kraju, jak i obraz Japonii
współczesnej oraz jej różnych popkulturowych
przejawów

52
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H

W dniu 6 sierpnia 1945 r. startująca z wyspy Tinian superforteca lotnictwa

USA zrzuciła na miasto czterotonową uranową bombę atomową „Little Boy”.
W chwili ataku w Hiroszimie mieszkało 275 tys. ludzi, oprócz tego stacjonował
tam 40-tysięczny garnizon wojskowy. Bomba spadła na centrum miasta. Wybuchła o go-
dzinie 8:16:02 na wysokości 580 metrów nad ziemią z siłą około 15 kiloton trotylu, zabija-
jąc natychmiast 78 100 mieszkańców i ciężko raniąc 37 424 osoby. Za zaginione uznano
13 983 osoby. Był to pierwszy w historii atak z użyciem broni nuklearnej. Drugi miał miej-
sce trzy dni później w mieście Nagasaki.
Sadako chciała zostać mistrzynią w biegach. Jednak kiedy miała 11 lat, zdia-
gnozowano u niej białaczkę, będącą wynikiem napromieniowania po wybuchu bomby
atomowej. Dziewczynka, wierząc japońskiej legendzie, postanowiła złożyć tysiąc papie-
rowych żurawi, by wyzdrowieć. Nie udało się jej. Zmarła rok później. Złożyła 644 żurawie.
Przyjaciele dokończyli jej dzieło i Sadako została pochowana z tysiącem żurawi origami.
W 1958 r. z funduszy zebranych przez przyjaciół dziewczyny i wielu innych młodych Ja-
pończyków z całego kraju zbudowano pomnik Sadako, który stoi w parku w Hiroszimie.
Na pomniku znajduje się napis: „To jest nasz płacz, to jest nasza modlitwa, pokój na świe-
cie". Obok wiszą rzędy papierowych żurawi. Ciągle przybywają nowe.
W Parku Pamięci w Hiroszimie znajdują się ogromne ilości papierowych żu-
rawi połączonych w łańcuchy, razem z życzeniami pokoju dla całego świata. W stojącym
nieopodal muzeum można obejrzeć skutki ataku atomowego oraz wiele eksponatów,
które dobitnie uzmysławiają siłę rażenia bomby (np. rozrzucone ubrania, stopioną ze sobą
porcelanową zastawę, zdjęcia tzw. „czarnego deszczu” czyli opadów atmosferycznych
z pyłami i aerozolami po wybuchu bomby).

Miasto po wybuchu bomby atomowej przedstawia makieta znajdująca się w muzeum w Hiroszimie

53
 KIERUNEK AZJA!

Sadako i jej żuraw – symbol szczęścia i długiego życia

Pomnik Pamięci Dzieci w Hiroszimie

6. Rozmowa. Zapytaj harcerzy: wykonane żurawie. Może razem z odpowiednim

Jakie konflikty powodują wojnę? przesłaniem warto rozesłać je do innych drużyn?
Jakie zagrożenia dla ludności cywilnej niesie Może w ramach waszej kampanii rozmieścicie je
wojna? w szkole lub w miejscach użyteczności publicznej
Jakie działania są współcześnie podejmowane, w waszej okolicy?
aby na świecie był pokój? Czy są skuteczne?
Co my możemy zrobić dla pokoju na świecie?
Skauci z Tajwanu w Parku Pokoju w Hiroszimie
7. Planowanie działania. Zaplanujcie w waszej
szkole akcję na rzecz przyjaźni i pokoju na świecie.
Zastanówcie się nad hasłami na plakaty, może wy-
myślicie wspólnie happening lub inne wydarzenie,
które zwróci uwagę na aktualne wojny i konflikty
w różnych zakątkach kuli ziemskiej. Harcerze mogą
też bardziej lokalnie podejść do tego zadania i za-
stanowić się, gdzie w najbliższej okolicy występuje
problem związany z nietolerancją, mową niena-
wiści lub brakiem akceptacji. Inspiracją może być
materiał z kampanii na rzecz pokoju, polegającej
na robieniu żurawi przez skautów na całym świe-
cie (https://www.youtube.com/watch?v=gpB51o-
gwGPc). Zastanówcie się, jak można wykorzystać

54
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H

8. Ćwiczenie. Wykonajcie żurawie do waszej

kampanii na rzecz pokoju. Opis składania origami
w formie żurawia znajduje się na s. 56–57

Skauci intensywnie działają na rzecz pokoju na

świecie. Przygotowując się do 100-lecia skau-
tingu, w latach 2005–2007 realizowali pro-
gram „Gifts for Peace” w postaci lokalnych pro-
jektów na rzecz pokoju w różnych częściach
świata. Obecnie realizowany jest program
„Messengers of Peace” – „Posłańcy pokoju”.
Każda drużyna Związku Harcerstwa Polskie-
go może zwrócić się po środki na realizację
działań w ramach tego programu – wystarczy
poszukać aktualności na ten temat na stronie
zhp.pl, wpisując w pole poszukiwań „Messen-
gers of Peace”.

9. Rozmowa. Jamboree to miejsce spotkań

„zmieniaczy świata” (changemakers). Zapytaj uczest-
ników zbiórki, czy chcieliby się spotkać z tymi, któ-
rzy zmieniają świat na lepsze oraz realizują działania
na rzecz pokoju i rozwoju. Jeśli tak, to jako IST mogą
wziąć udział w kolejnym Światowym Jamboree
Wieńce z papierowych żurawi przy Pomniku Pokoju
Skautowym (2019), podczas którego jak zawsze w Hiroszimie
wiele zajęć zostanie poświęconych współpracy, bra-
terstwu, pokojowi i rozwojowi.

10. Pokaz filmu. Na zakończenie możecie wspól-

nie obejrzeć filmy dotyczące Jamboree w Japonii
(https://www.youtube.com/watch?v=0nqPByTk-
c3Q).

11. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty

w drużynie.

Skauci z krajów azjatyckich

chętnie pozują do zdjęć

55
 KIERUNEK AZJA!

ŻURAW

1. Składamy kwadrat po przekątnej 2. Rozkładamy pracę i składamy 3. Odwracamy pracę i składamy

w trójkąt. w trójkąt wzdłuż drugiej przekątnej. kwadrat w tzw. książkę, czyli na pół,
Rozkładamy pracę. na dwa prostokąty.

4. Rozkładamy pracę i znowu skła- 5. Składamy podwójny kwadrat, tak 6. Otrzymujemy podwójny kwadrat.
damy na pół, ale tym razem wzdłuż jak wskazują krawędzie. Pracę układamy paszczą do siebie,
pionowej osi symetrii. dziobem na zewnątrz.

7. Wykonujemy tzw. lody rożki, czyli dolne krawędzie 8. Odwracamy pracę. Z drugiej strony robimy
składamy do środka (do linii przekątnej kwadratu). także lody rożki.

9. Zginamy mały trójkąt wzdłuż powstałej linii. 10. Otwieramy jedną część i rozciągamy ją.

56
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H

11. Odwracamy pracę i znowu ją 12. Pracę układamy całymi trójkąta- 13. Odwracamy pracę. Z drugiej
rozciągamy. mi na zewnątrz, a podzielonymi strony tak samo dolne krawędzie
do siebie. Dolne krawędzie składamy składamy do środka, zwężając w ten
do środka. sposób pracę.

14. Odginamy do góry

dolne wąsy.

15. Lekko rozchylamy jeden z wąsów

i przeginamy pracę tak, aby wąs znalazł się
w jej środku. To samo robimy z drugiej strony.

16. Wąs z jednej strony zaginamy i wpychamy 17. Ujmujemy za skrzydełka

do środka. i delikatnie rozciągamy –
żuraw jest już gotowy.

5
57
 KIERUNEK AZJA!

Cenotaf – symboliczny grobowiec ofiar bomby atomowej w Hiroszimie

Kopuła Bomby Atomowej (Pomnik Pokoju) – ruiny

budynku, który przetrwał wybuch bomby atomowej
w Hiroszimie, obiekt wpisany na listę światowego
dziedzictwa UNESCO

58
 Zbiórka 2
KULTURA AZJI
Azja to kontynent różnorodny i wielokulturowy, nadal tajemniczy i fascynujący
dla mieszkańców Europy.

Cele zbiórki
Poszerzenie wiedzy uczestników o kulturze Azji.
Kształtowanie postawy tolerancji i akceptacji innych.

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- Punkt 1. Architektura – skalne miasto Petra
żynie.
2. Wyjaśnienie zasad gry „Kultura Azji”. Za-
daniem uczestników jest zaopatrzenie się przed
zbiórką w program wskazujący położenie GPS.
Uczestnicy dostają współrzędne GPS punktów,
w których zostały rozmieszczone zadania. Zastępy
same wybierają kolejność odwiedzania punktów.
Skalne miasto Petra przez wieki było
stolicą arabskiego królestwa. W okre-
sie od III w. p.n.e. do I w. n.e. przeżywało cza-
sy swojej świetności. Po latach zapomnienia
(zapomniano o nim na kilka wieków) teraz jest
jednym z najatrakcyjniejszych historycznych
miejsc Bliskiego Wschodu. Znajduje się w po-
łudniowo-zachodniej Jordanii, na terenie wy-
żynnym, półpustynnym, wśród skał ciągnących
się przez ok. 1,6 km ze wschodu na zachód oraz
z północy na południe.
Położone w skalnej dolinie miasto wy-
maga od odwiedzających wysiłku, by do niego
dotrzeć – prowadzi tutaj bowiem jedna wąska
droga wśród skał.
Oczywiście, miasto nie jest obecnie
zamieszkane, stanowi wyłącznie atrakcję tury-
styczną.

Zadanie dla zastępu. „Wykujcie” w mydle mi-

niaturę wejścia do skalnego miasta.

Petra – miasto wykute w skale

59
 KIERUNEK AZJA!

Punkt 2. Ubiór

Sari to tradycyjny strój zakładany przez

kobiety na subkontynencie indyjskim.
Jest pasem materiału długości 5–6 metrów. Nie
zszywa się go, ale odpowiednio drapuje na syl-
wetce.
Tkaninę można udrapować na kilkana-
ście sposobów. Najpopularniejsze jest zawija-
nie dookoła talii, z końcem przerzuconym przez
ramię. Sari najczęściej jest zakładane na halkę
i noszone z krótką bluzką z rękawkami.

Zadanie dla zastępu. Zawiążcie sari (wzór na

CD).

Punkt 3. Sport

Karate to sztuka i sport walki. Powsta-

ło na Okinawie w Japonii, jako meto-
da samoobrony. Rozpowszechniło się na ca-
łym świecie. Istnieje ponad 100 stylów karate.
W niektórych stylach sztuka ta zmieniła charak-
ter z utylitarnego systemu walki na system psy-
chofizycznego doskonalenia się, gdzie na pierw-
szy plan wysuwa się aspekt „drogi”, którą kroczy
Tradycyjny strój Hinduski – sari
się całe życie, dążąc do doskonałości.

Zadanie dla zastępu. Postarajcie się po- 3. Podsumowanie gry, wskazanie na mapie
wtórzyć kilka ciosów karate pokazanych na filmie miejsc i regionów poznanych na dzisiejszej zbiórce.
(https://www.youtube.com/watch?v=LJD6Wy-
LqTa0). 4. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
Punkt 4. Jedzenie – sushi W posiłkach mieszkańców Azji Południowo-
-Wschodniej występuje wiele warzyw i owoców
Sushi to potrawa japońska wykonana
z gotowanego ryżu zaprawionego octem
ryżowym oraz różnych dodatków, często suro-
wych: owoców morza, wodorostów nori, kawał-
ków ryb, warzyw, grzybów i jajek. Ze względu
na bardzo krótki termin przydatności do spo-
życia w restauracjach japońskich jest przygo-
towywana dopiero po dokonaniu zamówienia.

Zadanie dla zastępu. Przygotujcie z wybra-

nych składników sushi.

60
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H
Składniki sushi:
0,5 kg ryżu,
7 łyżek octu ryżowego,
4 łyżki cukru,
sól do smaku,
nori (prasowane algi).
Przykładowe dodatki:
300 g filetu łososia,
świeży ogórek,
mango,
surimi (paluszki krabowe),
sałata,
serek kiri (kanapkowy,
śmietankowy),
wasabi,
marynowany imbir,
sos sojowy.
Gotowanie ryżu:
Ryż płuczemy pod bieżącą
wodą, ciągle mieszając, aż
woda będzie przezroczysta.
Po wypłukaniu zostawiamy
go w wodzie na kilkanaście
minut.
Potem płuczemy jeszcze raz,
nalewamy wodę w proporcji
1:1,2 (ryż i woda).
Gotujemy pod przykryciem
na małym ogniu 15 minut –
PRZYGOTOWANIE SUSHI
aż odparuje cała woda, (przed nałożeniem składni-
na początku często mieszając. ków można na ryżu rozsma-
Po ugotowaniu zostawiamy rować pasek z wasabi).
ryż na 15 minut pod przy- Zawijając, palcami chwytamy
kryciem, później przekła- matę i nadzienie sushi, matę
damy do miski, polewamy zawijamy za nadzienie i lekko
sosem, delikatnie mieszamy dociskamy, a potem rolujemy
i zostawiamy przykryty do prawie do końca. Koniec nori
wystygnięcia. bez ryżu zwilżamy wodą, aby
lepiej się skleił, zawijamy do
Przygotowanie sosu ryżowego: końca.
Łączymy ocet ryżowy z cukrem Kroimy rolkę na kawałki.
i solą, wlewamy do rondelka Podajemy na drewnianej
i podgrzewamy – aż cukier i sól desce lub talerzykach,
się rozpuszczą (nie gotujemy). w małej miseczce podajemy
Odstawiamy do wystygnięcia. sos sojowy (do maczania
kawałków sushi).
Przygotowanie dodatków:
Łososia (bez ości) po odkroje- W japońskim barze sushi
niu skóry kroimy na paseczki
(lepiej nie używać surowej
ryby, tylko ją zgrillować).
Ogórka nie obieramy ze
skórki, należy wydrążyć
miąższ i pokroić go w cienkie
paseczki.
Mango obieramy ze skórki,
kroimy w długie paski.
Zawijanie sushi:
Matę bambusową owijamy
przezroczystą folią spożyw-
czą i kładziemy na stole.
Przygotowujemy miseczkę
z wodą do moczenia rąk
przed każdym dotknięciem
ryżu, który jest bardzo kleisty.
Na macie układamy nori,
a następnie na 2/3 nori
nakładamy cienką warstwę
ryżu.
W połowie ryżu układamy
wybrane składniki, np. liść
sałaty, kawałek ryby, ogórek
61
 Zbiórka 3
AZJATYCKIE „NAJ”
Azja jest „naj” pod wieloma względami. To największy i najbardziej zaludniony
kontynent, z najwyższym szczytem świata Mount Everestem i największą depre-
sją, jaką jest Morze Martwe. W Azji powstała też najdłuższa na świecie budowla
– Wielki Mur Chiński.

Cele zbiórki
Zwrócenie uwagi na wartość pracy zespołowej.
Poszerzenie wiedzy uczestników o Azji.

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 2. Gawęda o azjatyckich „naj”. Zamiast w tra-
żynie. dycyjnej gawędzie informacje można przedstawić
w formie puzzli, zaszyfrowanej wiadomości lub
w inny atrakcyjny sposób.

W Azji znajdują się najwyższe budynki świata, w tym aż dziewięć z dziesięciu

najwyższych wieżowców. Najwyższy z nich nazywa się Burdż Chalifa, znajduje
się w Dubaju. Ma 829 metrów wysokości, 163 piętra, na 124 piętrze taras wido-
kowy, a jego stylistyka nawiązuje do kwiatu pustyni i architektury islamu.
Azja może również pochwalić się największym na świecie stadionem piłkar-
skim Rungrado May Day Stadium, który powstał w Korei Północnej. Ma 150 tysięcy miejsc
siedzących.
Chiny szczycą się najdłuższym na świecie mostem wybudowanym nad wodą,
w mieście Qingdao, nad Zatoką Jiaozhou. Ma 42,5 km długości, a jego konstrukcja może
przetrwać trzęsienia ziemi, tajfuny i uderzenia statków.
Warto podkreślić również, że Azja to największy kontynent świata, liczący
44 miliony km2. Znajduje się na nim najwyższy szczyt świata Mount Everest (8848 m), tam
również, w Tadżykistanie, znajduje się największe jezioro świata, czyli Morze Kaspijskie
o powierzchni 371 800 km2.

3. Naj, naj, naj… czyli co? Szybki rozwój kon-
tynentu azjatyckiego sprawił, że to tam znajduje
się wiele największych, najdłuższych i najwyższych
rzeczy. A co „naj” można odnaleźć na innych kon-
tynentach?
Odszukajcie w Internecie lub przewodnikach zdję-
cia wspomnianych „cudów” Azji i zastanówcie się,
czy rzeczywiście są one warte tak wielkiego podzi-
wu. Znajdźcie następnie dziewięć z dziesięciu naj-
wyższych wieżowców świata i nadajcie im nazwy
cech, które uważacie za najważniejsze w dzisiej-
szym świecie.
4. Współpraca popłaca. Wykorzystując pianki
spożywcze (marshmallow) oraz patyczki do szasz-
łyków, postawcie jak najwyższą budowlę. Niech
będzie również najstabilniejsza, największa, naj-
szersza i najładniejsza... Czy łatwo było ją zbudo-
wać? Spróbujcie wykonać to zadanie w ograniczo-
nym czasie, np. 4 minut. Czy wtedy uda się spełnić
wcześniejsze założenia? Zastanówcie się, jaki
wpływ na waszą budowlę i sposób jej powstania
miała współpraca w zastępie.
5. Jak silna jest grupa? Aby mogły powstać
wspaniałe budowle, potrzebna była praca wielu

62
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H

osób, które musiały nauczyć się współpracować

w grupie, dzielić zadaniami i pomagać sobie na-
wzajem. Weźcie grubą linę i zwiążcie ją tak, aby
tworzyła okrąg. Następnie niech każdy złapie
w obie ręce jej fragment i napnie nad ziemią z całej
siły. Waszym zadaniem jest pokazanie, jak silna jest
grupa. W tym celu wybierzcie jedną osobę, która
przejdzie po napiętej linie na wysokości około
0,5 metra nad ziemią. Co było najważniejsze pod-
czas wykonywania tego zadania?

6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty

w drużynie.

Szanghaj, największe miasto w Chinach

Tokio, stolica Japonii, najliczniejsze miasto świata

63
 Zbiórka 4
PRZEŻYĆ W KAMBODŻY
ZA DOLARA
Kambodża położona jest na Półwyspie Indochińskim, w południowo-wschodniej
części Azji. Należy do najbiedniejszych krajów w tej części świata, gdzie prawie
jedna trzecia populacji żyje za mniej niż jednego dolara dziennie.
Cele zbiórki
Kształtowanie postawy tolerancji i empatii.
Zwrócenie uwagi na mądre pomaganie.
1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
2. Gawęda o mieszkańcach Kambodży przy-
gotowana np. na podstawie odcinka „Kobieta
saper – Kambodża” z serii podróżniczych filmów
M. Wojciechowskiej „Kobieta na krańcu świata” lub
bloga podróżniczego http://www.koniecswiata.
net/azja/kambodza.
3. Wyjaśnienie zasad gry. W grze biorą udział
zastępy. Na początku każdy z nich dostaje 1 dolara.
Jest siedem etapów gry, z których każdy to jeden
dzień. Podstawowe zadanie uczestników to prze-
życie za posiadaną kwotę. Każdego dnia za swoją
pracę każdy zastęp dostaje 1 dolara. Żeby otrzymać
zapłatę, członkowie zastępu muszą wykonać kon-
kretne zadania – każdego dnia inne. W przypad-
ku, gdy zastęp wykona swoje zadanie bezbłędnie
i nadzwyczajnie, wynagrodzenie może zostać pod-
niesione do wysokości 1,5 dolara za dany dzień.
Każdy dzień (każde zadanie) zlokalizowany jest
w innym miejscu. Poszczególne zastępy zaczyna-
ją swoją grę innego dnia (umownie!). Jedynym
dniem, od którego nie można rozpocząć, jest
dzień drugi, ponieważ zadanie z tego dnia jest
bezpośrednio związane z poprzednim. Następnie
grupy poruszają się zgodnie z kolejnością dni ty-
godnia (jeśli grupa zaczyna od dnia siódmego, to
kolejnym zadaniem jest wykonanie pracy w dniu
pierwszym).
64
Pod koniec każdego dnia należy dokonać zakupu
jedzenia, które powinno dostarczyć co najmniej
350 kalorii każdej osobie z zastępu. Wygrywa za-
stęp, który zarobił najwięcej pieniędzy i którego
członkowie w sumie spożyli posiłki o największej
wartości kalorycznej.
Cennik i wartość kaloryczna jedzenia:
szaszłyczki mięsne (1000 cal) – 1 dolar,
smażone warzywa z makaronem (2500 cal) –
2 dolary,
shake kokosowy (1100 cal) – 1,5 dolara,
sojowe mleko w puszce, 300 ml (475 cal) –
0,45 dolara,
gotowana kukurydza, 4 sztuki (300 cal x 4) –
1 dolar,
kawa z mlekiem skondensowanym słodzo-
nym (350 cal) – 0,60 dolara,
mandarynki, 6 sztuk (100 cal x 6 ) – 1 dolar,
zupa z makaronem i wieprzowiną (2600 cal)
– 1 dolar,
sucha bułka (75 cal) – 0,13 dolara.
4. Kolejne dni pracy
Dzień pierwszy (prace krawieckie). Zastęp
wykonuje strój roboczy dla jednego ze swoich
członków, w którym uda się on nazajutrz do pracy
w polu i który zapewni mu wygodę, osłoni od słoń-
ca oraz umożliwi przechowanie zebranych plonów
w specjalnie zaprojektowanych kieszeniach.
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H

Dzień drugi (praca w polu). Członkowie ście. Zadaniem zastępu jest dostarczenie przesyłki
zastępu muszą w jak najkrótszym czasie (poniżej do niebezpiecznej dzielnicy. Kurier nie może zo-
7 minut) oddzielić od siebie 1 kg ryżu, 0,5 kg fasoli stać zauważony przez członka złodziejskiego
oraz 0,5 kg soczewicy. Fasolę gromadzi jedna oso- gangu, który uważnie obserwuje miejsce, w któ-
ba z zastępu w specjalnie zaprojektowanym miej- rym ma się znaleźć przesyłka i tylko sporadycznie
scu w ubraniu robotnika, wykonanym w ramach jego uwagę mogą odwrócić rozgrywające się na
zadania z poprzedniego dnia. Wszyscy uczestni- ulicy wydarzenia. Przesyłka musi w określonym
cy mogą pomagać oddzielać składniki, ale fasoli czasie (10 minut) dotrzeć na miejsce. Jeśli osoba
może dotykać tylko robotnik ubrany w uszyty strój. niosąca paczkę zostanie zauważona, musi z nią
wrócić na miejsce wyjścia i przekazać ją kolejne-
Dzień trzeci (wyprawa po wodę). Uczestnicy mu członkowi grupy. Raz złapany kurier nie może
muszą dostarczyć wodę swojemu pracodawcy. Do więcej dotknąć przesyłki. Za każdą minutę poniżej
10-litrowego wiadra znajdującego się w odległo- przewidzianego czasu doliczana zostaje premia
ści 50 m muszą przetransportować jak najwięcej w wysokości 0,05 dolara, za każdą minutę zwłoki
wody w czasie 10 min, mając do dyspozycji tylko kwota zarobiona spada o 0,05 dolara.
trzy strzykawki o pojemności 5 ml każda. Za każdą
minutę poniżej przewidzianego czasu doliczana Dzień siódmy (praca przewodnika). Zaro-
zostaje premia w wysokości 0,05 dolara, za każdą bić na porcję jedzenia można także, pracując jako
minutę zwłoki kwota zarobiona spada o 0,05 do- przewodnik oprowadzający turystów, którzy licz-
lara. nie odwiedzają kraje azjatyckie. Jedna osoba z za-
stępu dostaje krótki opis miejsca wraz z jego histo-
Dzień czwarty (budowa domu). Robotnicy rią (s. 66–67). Jej zadaniem jest opowiedzieć o tym
znajdują pracę przy budowie tymczasowych do- miejscu reszcie zastępu w taki sposób, aby koledzy
mów. Zadaniem zastępu jest podział ról i budo- mogli na podstawie wysłuchanej historii wykonać
wa domu, w którym znajdzie się pokój do spania „fotografię" z wyprawy (rysunek na kartce formatu
i jedzenia oraz miejsce do przygotowywania posił- A6 ilustrujący daną opowieść).
ków. Do dyspozycji są plastikowe butelki, kartony,
sznurek, trawa, kije i inne przedmioty znajdujące się
w pobliżu miejsca budowy.

Dzień piąty (praca w Bollywood). Ponieważ Khmerka przy pracy w polu

jeden z głównych aktorów reklamy o ziemniakach
nagle zachorował, reżyser z Bollywood szuka od-
twórcy jego roli w całej Azji. Zadaniem każdego
członka zastępu jest powiedzieć do kamery kil-
ka zdań o sobie (jak się nazywa, co najbardziej
lubi robić w wolnym czasie) oraz przedstawić jak
najwięcej kreatywnych zastosowań ziemniaka
w życiu codziennym (co najmniej pięć). Za każde
zastosowanie wymyślone ponad wymagane pięć
przewiduje się dodatkowe wynagrodzenie w wy-
sokości 0,20 dolara.

Dzień szósty (dostarczenie przesyłki). Aby

zarobić pieniądze na przeżycie kolejnego dnia, mo-
żecie również zostać kurierami w pobliskim mie-

65
 KIERUNEK AZJA!
Opowieść 1. Masada. Na niedostępnym, położo-
nym na wysokości 440 m n.p.m. górskim płasko-
wyżu nad brzegiem Morza Martwego w 30 r. p.n.e.
Herod I Wielki kazał wybudować ogromną twierdzę.
Rzymianie zdobyli ją w 73 r. po kilkumiesięcznym
oblężeniu. Według przekazu wszyscy mieszkańcy
Masady odebrali sobie życie, aby nie wpaść w ręce
wroga. Ruiny twierdzy są do dziś dla Żydów symbo-
lem heroicznej walki.
Opowieść 2. Pustynia Gobi. Jest położona w Azji
Centralnej, na obszarze Mongolii i Chin. Obejmuje
zarówno piaszczystą pustynię, słone bagna oraz
jeziora, jak i stepy, które przemierzają mongolscy
nomadzi, pędząc bydło. Paleontolodzy odkryli na
jej obszarze Iiczne szczątki wymarłych jaszczurów
sprzed 70 milionów lat.
Masada – skalna twierdza
66
Opowieść 3. Wielki Mur Chiński. Rozciąga się od
Pacyfiku aż po Turkmenistan na odcinku ponad
6250 km. Rozpoczęta w III w. budowla została
ukończona za czasów dynastii Ming (1368–1644).
Mur ma wysokość 6–9 m, grubość 5 m i ciągnie się
poprzez głębokie doliny i grzbiety górskie.
Opowieść 4. Mekong. Rzeka, która ma źródło na
Wyżynie Tybetańskiej, wyznacza granicę Laosu
z Birmą, w dolnym biegu między Laosem i Tajlan-
dią wpada, po przepłynięciu Kambodży oraz połu-
dniowej części Wietnamu, do Morza Południowo-
chińskiego. Z powodu silnych spadków oraz wielu
katarakt statki mogą pływać dopiero w dolnym
biegu Mekongu, który w tym miejscu jest głównym
szlakiem komunikacyjnym. Rzeka płynie przez ob-
szar urozmaicony krajobrazowo, pełen rozległych
pól ryżowych, a także plantacji kukurydzy, trzciny
cukrowej i tytoniu.
Odrestaurowane fragmenty Muru Chińskiego
zwiedzają turyści z całego świata
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H
Opowieść 5. Zatoka Ha Long (Zatoka Spadają-
cych Smoków). Na północno-wschodnim wybrze-
żu Wietnamu, wewnątrz Zatoki Tonkińskiej znaj-
duje się Zatoka Ha Long, w której na powierzchni
1500 km2 stromo wznosi się z wody ponad 3000
skał wapiennych. Według legendy spadł tutaj
smok, który w obronie przed inwazją mongolską
zniszczył wybrzeże. Tak powstała Zatoka Spadają-
cych Smoków.
Opowieść 6. Malakka. Jest najstarszym miastem
Malezji. Stare domy handlowe w stylu kolonialnym,
mieszanka europejskich i chińskich elementów
architektury, a także chińska dzielnica, w której
zachowano czystość stylu architektonicznego, oraz
domy na palach na peryferiach metropolii są odbi-
ciem liczącej 600 lat historii miasta. Miasto dawno
straciło już znaczenie jako ośrodek handlowy i port,
jednak ciągle jeszcze można tu poczuć kupiecką at-
mosferę.
Świątynie Prambanan
Opowieść 7. Prambanan. Obejmujący w sumie
232 budynki kompleks świątyń został wybudowa-
ny jako kamienna pamiątka zwycięstwa hindu-
istycznej dynastii Mataram nad dynastią Szailen-
drów oraz jako odpowiedź wyznawców Siwy na
buddyjską świątynię Borobudur w drugiej połowie
IX w. Licząca 47 m wysokości główna świątynia jest
poświęcona bogu Siwie, a u jej boków stoją dwie
mniejsze budowle ofiarowane Brahmie i Wisznu.
Ten największy w Indonezji kompleks od 1991 r. na-
leży do światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
5. Podsumowanie tygodnia pracy. Zastępy
podliczają zarobione pieniądze. Wygrywa grupa,
która uzyskała najwięcej pieniędzy i której członko-
wie w sumie spożyli najwięcej kalorii. Każdy zastęp
opowiada o swoich staraniach, aby przeżyć za za-
robione pieniądze. Podsumowując grę, jeszcze raz
podkreśl, że wielu ludzi w Kambodży musi przeżyć
za 1 dolara dziennie – nie jest to jednak proste za-
danie.
6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty
w drużynie.
Z lewej: Zatoka Ha Long w północnej części
Wietnamu, pełna wysepek wyglądających
jak wynurzające się z wody skaliste słupy
W Malakce architektura kolonialna miesza się z ele-
mentami charakterystycznymi dla budowli chińskich
67
 Zbiórka 5
SKAUTING W AZJI.
BOGACTWO RÓŻNORODNOŚCI
Na terenie Azji łączą się trzy regiony skautowe WOSM – Region Euroazjatycki, Re-
gion Arabski oraz Region Azji i Pacyfiku. Skauci azjatyccy pochodzą z różnych kul-
tur, ale wszystkich – jak skautów na całym świecie – łączy chęć niesienia pomocy
bliźnim.

Cele zbiórki
Poznanie indyjskiego epizodu z życia twórcy skautingu R. Baden-Powella.
Poznanie azjatyckich organizacji skautowych.
Kształtowanie postawy służby.

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
2. Gawęda wprowadzająca do tematu skautin-
gu w Azji, opracowana na podstawie historii, która
wydarzyła się podczas pobytu twórcy skautingu
w Indiach. Robert Baden-Powell (1856–1943) jako
brytyjski oficer przebywał tu na misji wojskowej.
Zajmował się przede wszystkim kształceniem zwia-
dowców, poszukiwał nowych metod w tym zakre-
sie, obserwując uważnie tubylców. Zamieszczona
opowieść pochodzi ze zbeletryzowanej biografii
R. Baden-Powella „Wilk, który nigdy nie śpi. Pełne
przygód życie lorda Baden-Powella”, autorstwa
W. Hansena.

Pewnego razu jeden z żołnierzy zaginął podczas samotnego zwiadu konnego.

Możliwe, że zabłądził. Możliwe też, że jego koń – gniady deresz – nie mógł już
iść. Miał bowiem na kopycie tylnej nogi zgrubienie, które po dłuższym galopie
musiało boleśnie uwierać. Oddział żołnierzy pod dowództwem oficera wywiadu podjął
trop jeźdźca wiodący z garnizonu do dżungli, miejscami wyraźnie rozpoznawalny, miej-
scami ledwie widoczny.
Po trzech godzinach żołnierze napotkali hinduskiego chłopca wędrującego
samotnie z odległej wioski do garnizonu.
– Hej, widziałeś może jeźdźca?
– Czy macie na myśli bardzo wysokiego żołnierza na gniadym dereszu, który trochę ku-
leje?
– Tak, to on. Gdzie go widziałeś?
– W ogóle go nie widziałem.
– To skąd wiesz, jak wyglądał jeździec i jego koń, skoro ich nie widziałeś?
– To całkiem proste. Widziałem jego ślady.
– My też widzieliśmy jego ślady. Ale skąd wiesz, że jego koń kuleje?
Chłopiec schylił się.
– Tu podkowy są wyraźnie rozpoznawalne i ślady są normalne. Ale tylko po lewej. Po tych
śladach widać, że duże kopyto tylne wykracza poza małe kopyto przednie. To znak, że koń
ma z prawej bóle i utyka. Poza tym prawe kopyto jest słabiej odciśnięte.
– Hm. A skąd wiesz, że jeździec był żołnierzem?

68
 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H

Chłopak poprowadził oddział przez kilka minut do miejsca, gdzie jeździec

zsiadł z konia, przerywając jazdę.
– Tu są ślady butów podbitych gwoździami. Układ gwoździ jest charakterystyczny dla bu-
tów wojskowych.
– A skąd wiesz, że był wysoki?
– Odłamał tu gałąź. Stał przy tym na ziemi. Miejsce odłamania jest na dużej wysokości.
Tylko bardzo wysoki człowiek mógł tam sięgnąć.
– A skąd wiesz, że jechał na gniadym koniu?
– Koń otarł się tu o pień drzewa – młody Hindus wydłubał z kory rudawą sierść i pokazał.
– Sierść gniadego deresza.
Z pomocą chłopca znaleziono w końcu zaginionego żołnierza.
– Ile lat miał chłopiec? – zapytał Baden-Powell oficera wywiadu, który opowiedział mu tę
historię.
– Sądzę, że około dwunastu.
– Dwanaście lat. I sam w dżungli – B-P wiedział, jak łatwo można było tam zabłądzić, wie-
dział, jak niebezpieczny mógł być las tropikalny, jeśli nie miało się doświadczenia.
– Tak, ten chłopak wiedział o zasadach orientacji w terenie więcej niż my. Był bardzo pew-
ny siebie. Jak dorosły!
– Ma powody – powiedział B-P. – Kto w wieku dwunastu lat odważy się iść sam przez tro-
pikalny las? Kto zna przyrodę tak dobrze, kto potrafi ją przechytrzyć, ten ma prawo oka-
zywać pewność siebie.
Takie zdarzenia były inspiracją do prac B-P nad tworzeniem zasad skautingu.
Baden-Powell miał już wtedy pewien pomysł. Gromadził synów i córki oficerów garnizo-
nowych wraz z synami i córkami krajowców, zachęcał ich do wspólnych gier, wspólnych
zabaw, tańców, przedstawień teatralnych – i okazało się, że młodzi rozumieli się nawza-
jem lepiej niż dorośli! Odmienność religii, tradycji, światopoglądu i przyzwyczajeń życio-
wych nie stanowiła wcale nieprzezwyciężonego problemu – dla młodzieży! Zaskakujące
odkrycie. Odkrycie, które zaprzątało jego uwagę od najwcześniejszego pobytu w Indiach.
Jak napisał B-P wiele lat później, gdy założył już ruch skautowy: wielkie braterstwo mło-
dych ludzi bez względu na różnice pochodzenia, rasy i wyznania.

Skautki z Indii prezentowały na Jamboree w Japonii

Skautki z Turcji również przybyły na Jamboree rozmaite elementy swojej kultury

69
 KIERUNEK AZJA!
Skautki z Indonezji
3. Rozmowa. Jacy są dziś wasi rówieśnicy w In-
diach i innych krajach azjatyckich? Czy idea Ro-
berta Baden-Powella znajduje wśród nich swoje
odzwierciedlenie? Uczestnicy wspólnie oglądają
mapę skautową Azji i zapoznają się z organizacja-
mi skautowymi w różnych państwach tego konty-
nentu.
4. Uczestnicy poszukują informacji i prezen-
tują wybraną organizację skautową z Azji.
5. Przygotowanie kostek domina „Skauto-
wa służba”. Na co dzień skauci z Azji nie różnią
się od nas. Też pomagają innym. Pełnią służbę,
niekiedy w dramatycznych momentach. Podczas
trzęsienia ziemi w Nepalu powstały wielkie szkody.
W obliczu strasznego kataklizmu skauci z Nepalu
realizowali swoją służbę bliźnim, udzielali pomo-
cy medycznej, transportowali poszkodowanych
i starali się zapewnić jak najlepszą opiekę dzieciom,
które straciły rodziców.
Wykonajcie domino pokazujące różne działania
pomocowe prowadzone w Azji (mogą to być dzia-
łania edukacyjne, pomoc humanitarna, wsparcie
70
działań służących rozwojowi ekonomicznemu
i społecznemu). Potrzebnych ilustracji możecie
szukać w Internecie, czasopismach itp. Pracę nale-
ży wykonać w zastępach (każdy zastęp przygoto-
wuje kilka kostek domina, które złożą się później
na wspólną grę).
Należy zwrócić uwagę na to, aby w grze nie wy-
korzystywać ilustracji przedstawiających sytuacje
drastyczne, związane np. z kataklizmami, katastro-
fami itp. – obrazki na kostkach domina powinny
dotyczyć działań pozytywnych, wprowadzających
dobrą pomoc.
6. Gra w domino „Skautowa służba”.
7. Podsumowanie zbiórki. Zastanówcie się
wspólnie nad sytuacjami, które pokazują obrazki
na kostkach domina. Zaproponujcie projekty, któ-
re możecie podjąć, aby włączyć się w skautową
służbę na rzecz rozwiązania problemów global-
nych, które dotykają Azję.
8. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
PROPOZYCJE
DLA WĘDROWNIKÓW

71
 Japończycy byli gospodarzami 23. Światowego Jamboree Skautowego

72
 Zbiórka 1
KIERUNEK JAMBOREE
Światowe Jamboree Skautowe organizowane jest co cztery lata od 1920 roku, kie-
dy to Wielka Brytania gościła 8 tys. skautów z 38 krajów. W Jamboree w 2015 r.
uczestniczyło 40 tys. dzieci i młodzieży ze 180 państw. W 2019 r. skauci spotkają
się w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Związek Harcerstwa Polskiego ubiega się
o organizację Jamboree w naszym kraju w 2023 r.

Cele zbiórki
Poszerzenie wiedzy o Japonii.
Wspieranie postawy otwartości i służby.
Pozyskanie informacji o możliwościach udziału dorosłych wędrowników w światowych
zlotach.

WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 2. Gawęda. Zapoznajcie się z japońską legendą,
żynie. np. opowieścią o króliku i jenocie (http://www3.
nhk.or.jp/nhkworld/folktale/english/story32.html).

Dawno temu żył sobie z żoną pewien starzec. Uprawiał w swoim ogródku
warzywa, ale na polu zjawiał się często zły jenot i niszczył uprawy. Zmęczony
wizytami zwierzęcia mężczyzna postanowił zastawić na niego pułapkę.
Pewnego dnia udało się złapać jenota. Zwierzę zaczęło błagać starca: „Przysię-
gam, że już nigdy nie zrobię nic złego!”, lecz ten nie uwierzył mu, związał go mocno sznu-
rem i zaniósł do domu. Wchodząc do izby, krzyknął do żony:
– Dzisiaj na kolację zjemy zupę z jenota!
Zawiesiwszy zwierzę na haku w kuchni, starzec udał się ponownie na pole.
W tym czasie żona zabrała się za przygotowanie posiłku, ubijając pszenicę w kamiennym
moździerzu. Jenot zaczął kwilić słabiutkim głosem:
– Proszę pani, obiecuję, że już będę grzeczny! Proszę mnie odwiązać!
– Nie ma mowy – odrzekła staruszka.
Po jakimś czasie jenot odezwał się ponownie:
– Musi być pani zmęczona, więc niech mnie pani odwiąże, a chętnie pomogę – obiecywał.
– Nie potrzebuję żadnej pomocy – odpowiedziała kobieta, ale w końcu słuchając ciągłych
próśb zwierzęcia, uległa jego namowom i odwiązała go. Uwolniony jenot chwycił tłuczek
i z całej siły uderzył nim kobietę w głowę. Biedna staruszka upadła, wyzionąwszy ducha.
Po jakimś czasie zrozpaczonego wdowca odwiedził zaprzyjaźniony królik.
Zmartwił się bardzo na wieść o śmierci staruszki i rzekł do mężczyzny:
– Pomogę ci się zemścić za śmierć żony!
Następnego dnia królik poszedł do jenota i zaprosił go na spacer, zagadując:
– Panie Jenocie, pogoda dzisiaj jest prześliczna, może wybierzemy się razem na spacer
w góry, aby uzbierać trochę chrustu?
Jenot przystał na tę propozycję. Dwa zwierzaki wybrały się do lasu i uzbierały całą górę

73
 KIERUNEK AZJA!

chrustu. Wracając do domu, z chrustem na plecach, usłyszeli nagle nieznany i złowieszczy

trzeszczący dźwięk. Jenot, który szedł przodem, odwrócił się do królika.
– Panie Króliku, słyszał pan te trzaski? Co to może być? – zastanawiał się głośno.
– Nie mam pojęcia – odpowiedział królik. – Może to Trzask-ptak śpiewa na Trzask-górze?
Tak naprawdę był to odgłos krzesiwa, za pomocą którego królik starał się podpalić chrust
na plecach złego jenota. Po chwili jenot zapytał ponownie:
– Panie Króliku, a słyszy pan ten dziwny ryk?
– Oj, panie Jenocie – odrzekł królik – to tylko śpiew Ryk-ptaka.
Ogień na plecach Jenota płonął coraz mocniej.
– Ał! Ała! – zaczął wrzeszczeć z bólu Jenot.
Następnego dnia Królik przygotowywał pastę z soi, kiedy przyszedł do niego
mocno poparzony jenot.
– Wczoraj miałem naprawdę zły dzień – zagaił na powitanie.
– Oh, czyżby – odpowiedział chłodno królik. – To przykre. Mam jednak dobre lekarstwo na
oparzenia – dodał, po czym nałożył świeżo przygotowaną pastę na plecy jenota. Jenot nie
wiedział jednak, że do pasty Królik dodał świeżo zmielone ostre papryczki. Jak tylko królik
posmarował jego plecy pastą, ten zerwał się na nogi i uciekł z przerażającym krzykiem.
Minęło kilka dni. Królik budował drewnianą łódkę na plaży, kiedy zjawił się nie-
spodziewanie jenot.
– Panie Jenocie, wybieram się właśnie w morze, aby złowić trochę ryb, może chce się pan
zabrać ze mną? – zagaił królik.
Jenot odpowiedział bez zastanowienia:
– Oczywiście, z chęcią!
Królik zasugerował zatem, żeby zbudował sobie szybko łódź z błota i jenot zabrał się od
razu do roboty. Potem każdy wsiadł do swojej łódki – królik do drewnianej, a jenot do tej
z błota – i wypłynęli powolutku w morze.
Im dalej płynęli, tym łódka jenota kruszyła się coraz bardziej. Kiedy ten zorien-
tował się, co się dzieje i zaczął krzyczeć z rozpaczy, było już za późno. Tonął razem z roz-
padającą się błotną łódką.
Królik krzyknął do tonącego jenota:
– Ty podły Jenocie, zasłużyłeś na to za zabicie biednej staruszki!
Kiedy jenot na zawsze zniknął pod powierzchnia wody, królik odpłynął spokojnie w stronę
brzegu, wypełniwszy obietnicę daną owdowiałemu starcowi.

Wyjaśnij uczestnikom zbiórki, że legenda jest zwią-
zana z najwyższym szczytem w Japonii – górą Fu-
dżi. Wokół góry Fudżi i wspinając się na nią moż-
na natrafić niemal wszędzie na podobizny królika
i jenota: w nazwach restauracji, w postaci pomnicz-
ków, posążków i różnych gadżetów w sklepach
z pamiątkami.
3. Planowanie wyprawy. Przedstaw wędrowni-
kom zadanie. Poproś ich o zaplanowanie wyjazdu
drużyny na obóz wędrowny do Japonii, którego
celem będzie zdobycie góry Fudżi. Przygotuj na
spotkanie mapy, wydrukowane z Internetu infor-
macje dotyczące góry Fudżi i możliwości jej zdo-
bycia. Przydatne materiały można znaleźć m.in. na
stronach internetowych:
http://www.Fujisan-climb.jp/en/,
http://www.japan-guide.com/e/e6901.html,
http://www.jnto.go.jp/eng/indepth/scenic/
mtfuji/fuji_05.html,
https://pl.wikipedia.org/wiki/Fud%C5%BCi.
Na przygotowanie wyprawy uczestnicy zbiórki
mają 60 minut, w tym czasie powinni:

74
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW

Góra Fudżi na wyspie Honsiu została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO

opracować plan podróży z Polski do Japonii brali udział w 23. Światowym Jamboree Skauto-
i z powrotem, razem z kosztorysem, wym w Japonii, aby zaprosić tę osobę na zbiórkę.
zaplanować sposób pozyskania potrzebnego
sprzętu, Po upływie wyznaczonego czasu następuje pre-
obliczyć koszty ubezpieczenia, wstępów, trans- zentacja rezultatów zadania. Zadawaj pytania
portu w Japonii itp., dotyczące szczegółów planowanych wypraw, wy-
znaleźć sposoby organizacji i obliczyć koszt wy- chwyć elementy niedopracowane, pochwal za ob-
żywienia, szary dokładnie przygotowane.
zaplanować wspinaczkę na szczyt,
Świt na górze Fudżi
przygotować dokumentację do zgłoszenia wy-
jazdu odpowiednim instytucjom,
opracować plan pozyskania środków na takie
przedsięwzięcie, wykonać listę potencjalnych
sojuszników i zainteresowanych mediów,
opracować dokładny harmonogram przygo-
towań wraz ze szczegółowym podziałem obo-
wiązków.

Podczas wykonywania zadania wędrownicy po-

winni mieć możliwość korzystania z laptopów
z dostępem do Internetu, żeby weryfikować swoje
pomysły i sprawdzać online realia podróży. Możesz
również wcześniej skontaktować się z kimś z grona
60 polskich instruktorów i instruktorek IST, którzy

75
 KIERUNEK AZJA!

4. Kierunek Jamboree! Uświadom uczestnikom liście zaplanować podstawowe sprawy związane

zbiórki, że to zadanie miało pokazać, jak należy
planować duże przedsięwzięcia – trzeba je rozło-
żyć na małe elementy i podzielić się pracą. W taki
sposób należy także przygotowywać się do naj-
ważniejszej imprezy skautowej – Światowego Jam-
boree. Jeśli w ciągu kilkudziesięciu minut potrafi-
z przygotowaniami do wyprawy na górę Fudżi
w Japonii, to z pewnością podołacie przygotowa-
niom do udziału w Jamboree w 2019 roku! Może-
cie w nim wziąć udział jako członkowie IST. Wyja-
śnij uczestnikom zbiórki, czym jest IST, możesz przy
tym skorzystać z poniższego tekstu.

Czym jest IST? To International Service Team, czyli Międzynarodowy Zespół

Służbowy. By znaleźć się na Jamboree jako IST, trzeba mieć ukończone 18 lat
i być gotowym do pracy podczas tej międzynarodowej imprezy. W 2019 r.
Jamboree odbędzie się w Stanach Zjednoczonych i jak przed każdym Jamboree zosta-
nie ogłoszona rekrutacja do pełnienia różnych rodzajów służb. Wypełniając zgłoszenie
do wybranej służby, zaznaczamy doświadczenie i umiejętności, którymi możemy się po-
chwalić, następnie po kilkutygodniowej weryfikacji komenda kontyngentu wysyła infor-
mację zwrotną o przydzieleniu do poszczególnych obszarów służb, takich jak media, lo-
gistyka, transport, służba na terenie zlotu, służba poza terenem zlotu, służba porządkowa,
obsługa programu (na terenie i poza terenem zlotu) – z wyszczególnieniem modułów
programowych, obsługa gości, tłumacze, „słuchające ucho” (wsparcie psychologiczne na
zlocie). Każdy z członków IST ma obowiązek stawiać się na swoją służbę w wyznaczonych
godzinach i wykonywać wyznaczone obowiązki. Ale obowiązki to nie wszystko!
Podczas Jamboree członkowie IST mieszkają w tzw. Adult Area, jest to miej-
sce noclegu dorosłych uczestników i organizatorów zlotu. Przygotowany jest osobny
program dla dorosłych, mogą oni swobodnie korzystać z czasu wolnego, zwykle mają
opracowane opcje wycieczek, a prócz tego mogą zdobywać Jamboree Friendship Badge,
czyli odznakę, której regulamin uwzględnia przede wszystkim pozyskiwanie nowych zna-
jomości podczas codziennej pracy i czasu wolnego.
Bez IST Jamboree nie mogłoby się odbyć! IST to kilka tysięcy osób, wolonta-
riacko wykonujących swoją skautową pracę, by uczestnicy mogli jak najlepiej przeżyć
niezwykłą przygodę.

Tureccy skauci z IST na Jamboree w Japonii Członkowie IST pełnili m.in. służbę porządkową

76
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW

Członkowie IST z Polski w drodze do pracy

5. Służba jako fascynująca przygoda – https://www.youtube.com/watch?v=hrC1VMh7lnc,

wspomnienia uczestników. Porozmawiajcie film pokazujący służbę IST na Jamboree w Japonii:
z zaproszonym gościem – uczestnikiem IST lub https://www.youtube.com/watch?v=l5H2gqBRC-
obejrzyjcie filmy dotyczące tej tematyki (film przy- KE). Zapoznajcie się też z relacją Justyny Rędzikow-
gotowany z okazji 100-lecia skautingu na 21. Świa- skiej, która uczestniczyła w Jamboree w Japonii
towe Jamboree Skautowe w Wielkiej Brytanii, w 2015 r jako IST.

Cały świat w jednym miejscu. 35-tysięczne miasteczko, gdzie każdy mijany

człowiek wita się z tobą uśmiechem. Gdzie wieczorem na dyskotece bawią się
razem ludzie wszystkich wyznań, gdzie obok siebie stoi namiot religii chrze-
ścijańskiej, żydowskiej, muzułmańskiej i buddyjskiej. Gdzie skauci z Nepalu spokojnie
wciągają co rano swoją flagę, Turcy dzielą się kawą, Peruwiańczycy uczą grać na bębnach,
Meksyk robi „meksyk”, Brazylia – najbardziej gorące dyskoteki, Afryka również umiera tu
z gorąca, Madagaskar gubi się na ceremonii, a Węgrzy każdego dnia maszerują ze śpie-
wem na ustach. Gdzie obiad jesz dziś z Japończykiem, a następny raz w towarzystwie
Australijczyka. Gdzie wciągasz polską flagę obok flagi Papui Nowej Gwinei, gdzie skaut
z Malezji planuje ci podróż po swoim kraju, Kanadyjczyk wręcza kwiaty w kolorach naro-
dowych, Tajwanka jest twoją najlepszą kumpelą z pracy, a Filipińczyk dzieli te same myśli.
Gdzie każdego dnia mija się na 3 km2 ludzi ze 150 krajów i regionów. Gdzie przez dwa
tygodnie ludzie dzielą się wiedzą, radością i pieśnią. Gdzie Polacy dojechali rowerami,

77
 KIERUNEK AZJA!

a Czesi starym autem. Gdzie mieszkasz pomiędzy Arabią Saudyjską a Ameryką. Gdzie naj-
wyższe władze skautowe sprzątają toalety, bo służba to służba. Jest magia! Idea Jamboree
wcielona w życie zawsze pozostanie magiczna.

6. Podsumowanie zbiórki. Zachęć wszystkich
do przeżycia wyjątkowej przygody dzięki uczest-
nictwu w Jamboree w ramach IST. Nawiązując do
zadania dotyczącego góry Fudżi, podkreśl, że każ-
de wielkie zadanie składa się z wielu małych kro-
ków. Podobnie jak planowanie wyprawy na górę
Fudżi, przygotowanie do wyjazdu na kolejne Jam-
boree też wymaga dobrej organizacji pracy, już na
etapie planów i przygotowań. A służba IST może
być jednym z najbardziej satysfakcjonujących za-
dań, jakie będzie wam dane zrealizować.
7. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.

Obsługę zlotowych mediów również stanowili Członkowie IST z różnych organizacji skautowych
członkowie IST podczas 23. Światowego Jamboree w Japonii

78
 Zbiórka 2
PODRÓŻ ŻYCIA.
WĘDRUJEMY PRZEZ AZJĘ
W Azji znajduje się 48 niepodległych państw (licząc państwa tylko częściowo le-
żące na tym kontynencie), 6 państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej
oraz 14 terytoriów autonomicznych. Na terenie kontynentu znajdują się także
4 terytoria niesamodzielne.

Cele zbiórki
Poznanie różnych sposobów podróżowania.
Dostarczenie motywacji do realizacji własnej podróży marzeń.
Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata.

WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
2. Wprowadzenie. Podziel wędrowników na
pary. Jedna osoba z każdej pary opowiada o po-
dróży, którą chciałaby odbyć w przyszłości. Druga
osoba słucha i zadaje pytania, starając się dowie-
dzieć jak najwięcej – dokąd chce się udać rozmów-
ca, w jakim celu, na jak długo, z kim, co chce robić
w czasie podróży. Po 5–7 minutach rozmówcy za-
mieniają się rolami. Na zakończenie tej części każ-
dy otrzymuje kartkę i zapisuje (rysuje) wizję swojej
podróży. Na koniec ćwiczenia zastanówcie się, ja-
kie największe wyzwania i potencjalne przeszkody
mogą czekać was podczas wymarzonej wyprawy.
Proponowane adresy (strony internetowe w cało-
ści lub częściowo dotyczącą Azji):
exchangebabel.com,
nagniatamy.pl,
loswiaheros.pl.
Następnie patrole prezentują wyprawę, o której
czytały, odpowiadają też na pytania innych. W trak-
cie prezentacji i rozmowy mogą posiłkować się od-
powiednią stroną internetową.
4. Za czy przeciw. Podziel wędrowników na
dwie grupy. Jedna z nich będzie za postawioną
tezą, druga przeciw niej. Grupy mają 5 minut na

3. Podróżnicze historie. Wędrownicy dzielą się

na patrole. Każdy patrol otrzymuje adres innej stro-
ny internetowej opisującej podróż marzeń po Azji.
Zadanie patrolu polega na tym, by w ciągu 15 mi-
nut zapoznać się ze stroną i przygotować kilkumi-
nutową prezentację danej wyprawy przeznaczoną
dla pozostałych osób. Warto zwrócić uwagę na to,
kto, w jaki sposób i dokąd jedzie, w jaki sposób po-
zyskuje pieniądze, czy stoi za tym jakaś idea oraz
jak podróżnik pokonuje przeszkody i rozwiązuje
problemy podobne do wskazanych we wcześniej-
szej dyskusji w parach na temat podróży marzeń.

79
 KIERUNEK AZJA!

wymyślenie jak największej liczby argumentów. podróżowanie autostopem,

Następnie przystępujecie do dyskusji. Przedsta-
wiciel grupy „za” ma pierwszy głos oraz minutę,
by wypowiedzieć swoje argumenty. Potem głos
ma osoba z grupy „przeciw”, która odpowiada na
argumenty przeciwników oraz dodaje swoje, rów-
nież ma na to minutę. Następnie czas ma kolejna
(inna niż poprzednio) osoba z grupy „za” – odpo-
wiada na usłyszane argumenty i dodaje kolejne
(w ciągu minuty), potem znów następuje minu-
ta dla osoby z grupy „przeciw”. W trzeciej rundzie
kolejni przedstawiciele też mają minutę czasu
i oprócz podawania argumentów podsumowują
dyskusję. Przeprowadzamy dwie rundy dyskusji
na dwa różne tematy, zmieniając skład grup. Pro-
ponowane zagadnienia do dyskusji „za” i „przeciw”:
couchsurfing (upewnij się, że wszyscy uczest-
nicy wiedzą, czym jest couchsurfing – jeśli nie,
zrób krótkie wprowadzenie, wyjaśniając ideę
i pokazując stronę internetową),
workaway.info (jak wyżej, warto zapoznać się ze
stroną internetową i ideą przed rozpoczęciem
dyskusji).
5. Rowerowe Jamboree – pomysł na podróż
życia. Dla uczestników Rowerowego Jamboree
była to niewątpliwie niesamowita przygoda i moż-
liwość sprawdzenia własnej wytrzymałości. Na tra-
sie uczestnicy spotykali się z życzliwością i przyja-
znym przyjęciem przez miejscową ludność.

Na Jamboree na dwóch kółkach. Większość dotarła na Jamboree samolotem,

niektórzy dopłynęli statkiem, jeszcze inni całą niemal trasę przejechali po-
ciągiem lub autokarem. Ale są tacy, którzy do Japonii postanowili dojechać na
dwóch kółkach – na rowerze. Harcerze z Polski uczestniczyli w trwającej ponad pół roku
sztafecie rowerowej prowadzącej z rodzinnego kraju pod bramy Jamboree – Rowero-
wym Jamboree.
Idea. Rowerowe Jamboree to projekt zorganizowany wspólnie przez Stowa-
rzyszenie „Afryka Nowaka" oraz „Fundację Światowe Jamboree" z Polski. Celem wyprawy
była promocja Polski jako organizatora Światowego Jamboree w 2023 r. Przy okazji pomy-
słodawcom zależało na zrealizowaniu wyczynu, podjęciu się czegoś wyjątkowo trudnego,
co jednocześnie będzie niesamowitą przygodą. Podczas spotkań ze skautami na trasie
sztafety uczestnicy chcieli przedstawić polską kandydaturę do organizacji największego
światowego zlotu skautów. Poza tym Rowerowe Jamboree stanowi nawiązanie do wypra-
wy Kazimierza Nowaka przez Afrykę. Kazimierz Nowak odbył w latach 30. XX w. samotną
wyprawę po Czarnym Lądzie, podczas której przebył około 40 000 km – przede wszystkim
na rowerze, ale także pieszo i na wielbłądach.
Ludzie. Przygotowania do wyprawy rozpoczęły się ponad pół roku przed wyru-
szeniem – w maju 2014 r. Wtedy powstał pierwszy plan, a później zgromadzono liderów,
którzy mieli pokierować zespołem. Do każdego odcinka wybrano dwóch liderów – lidera
głównego i lidera harcerskiego, odpowiedzialnego m.in. za kontakty z lokalnymi organi-
zacjami skautowymi. Zanim pierwsze osoby wsiadły na rowery i ruszyły przed siebie, trze-
ba było pozyskać sponsorów, przygotować sprzęt, poszukać noclegów i zadbać o wiele
innych rzeczy.
W całej sztafecie wzięło udział prawie 70 osób podzielonych na kilkuosobowe
zespoły. W każdym z nich znalazł się jeden lider – doświadczony turysta rowerowy – który
miał na celu czuwać nad przygotowaniem i bezpiecznym przeprowadzeniem danego od-
cinka. Wśród uczestników byli harcerze, a także osoby niezrzeszone – miłośnicy podróży
i rowerów. Aby zostać uczestnikiem, trzeba było mieć co najmniej 18 lat, podstawowe
doświadczenie rowerowe i dobrą kondycję. Jedni mieli za sobą już setki zjeżdżonych ki-

80
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW

lometrów, inni tylko lokalne wycieczki. Każda osoba wnosiła do projektu coś nowego –
Rowerowe Jamboree to działanie, które jest wspólnym dziełem wszystkich uczestników.
Trasa. Sztafeta wyruszyła na początku stycznia 2015 r. Cała trasa od Polski do
Japonii obejmowała 12 500 km i podzielona została na dziewięć etapów trwających od
13 do 30 dni. Uczestnicy jednego odcinka mieli do pokonania od 900 do 2400 km – śred-
nio trzeba było przejechać około 70 km dziennie. Trasa Rowerowego Jamboree wiodła
przez Polskę, Ukrainę, Rumunię, Turcję, Irak, Iran, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan,
Kirgistan, Chiny, Koreę i Japonię.
Wybór trasy wynikał z kilku powodów. Po pierwsze ważne było, aby rowerzy-
ści przejeżdżali przez tereny różnorodne i atrakcyjne pod względem turystycznym. Spo-
ra część odcinków biegła wzdłuż historycznego Szlaku Jedwabnego. Ważne były także
pragmatyczne względy – trzeba było wybrać drogi, którymi da się bezpiecznie i w miarę
komfortowo przejechać, więc strome góry czy pustynie trzeba było ominąć. Poza tym po-
nieważ jednym z celów było promowanie polskiej kandydatury do Jamboree, uczestnicy
chcieli spotkać się z jak największą liczbą skautów, co też dyktowało przebieg trasy.
Po drodze. Podczas całej wyprawy uczestnicy spotykali się z członkami orga-
nizacji skautowych. Skauci pomagali w znalezieniu noclegu, organizowali zwiedzanie,
a także chętnie brali udział w spotkaniach i dowiadywali się, jak wygląda harcerstwo.
Uczestnicy nawiązali wiele ciekawych znajomości. Wsparciem podczas wyprawy okazy-
wały się różne stowarzyszenia rowerzystów, które witały uczestników wyprawy i udzielały
dobrych rad. Dzięki spotykanym na trasie ludziom Rowerowe Jamboree mogło zmierzać
do celu.
Uczestnicy wyprawy przebywali w bardzo różnych warunkach klimatycznych
– od kilkunastostopniowych mrozów i ponad metrowych zasp w Turcji do ponad 40-stop-
niowych upałów w stepach Turkmenistanu i Uzbekistanu. Rowerzyści przemierzali tereny
nizinne, nadmorskie, stepowe, pustynne oraz górzyste, włącznie z przejazdem przez góry
Pamir z siedmiotysięcznikami i przełęczami na wysokości ponad 4 tys. m.n.p.m. Spotykali
na trasie ludzi różnych kultur i religii, rozmawiali z żyjącymi bardzo skromnie pasterzami
w Tadżykistanie, a także z zamożnymi Japończykami z wielkich miast. Urozmaicona, wie-
lokulturowa trasa pod koniec lipca 2015 r. zawiodła uczestników Rowerowego Jamboree

Uczestnicy Rowerowego
Przez Azję – tym razem na rowerach Jamboree zdobywają kolejną część świata

81
 KIERUNEK AZJA!

na 23. Światowe Jamboree w Japonii. Tam uczestnicy ostatniego, dziewiątego etapu po-
witani zostali przez polski kontyngent, czyli ponad 300-osobową ekipę harcerzy z Polski,
reprezentujących nasz kraj na tym zlocie.
Wyzwanie czy szaleństwo? Mógłby ktoś powiedzieć, że zdecydowanie sza-
leństwo... Ale prawda jest taka, że warto, a nawet trzeba realizować w harcerstwie projekty
na granicy swoich możliwości. Takie projekty dają wiarę we własne siły, bardzo potrzebną
w wędrowniczym działaniu. Mogą być inspiracją dla wielu środowisk, dowodem na to, że
nie ma rzeczy niemożliwych. Jednak aby taki projekt zakończył się pomyślnie, trzeba się do
niego solidnie przygotować.

Ten wyjazd pozostawił w pamięci uczestników Obejrzyjcie również zamieszczony na CD wy-

wiele wyjątkowych wspomnień – jak w przypadku wiad z najmłodszym uczestnikiem Rowerowe-
hm. Zbigniewa Popowskiego, współpomysłodaw- go Jamboree.
cy projektu oraz uczestnika etapu siódmego:
6. Podsumowanie. Wróćcie do waszej wymarzo-
Mój etap to była trasa rodzinna, która nej podróży z początku spotkania. Zastanówcie się,
prowadziła przez Turcję. Dużym za- czy któreś z przedstawionych rozwiązań może po-
skoczeniem dla nas była pogoda – minus 10°C móc wam w jej realizacji. Zapiszcie wnioski i nowe
i śniegi. To nie były warunki, jakich się spo- pomysły, zdecydujcie też, jaki będzie wasz pierw-
dziewaliśmy. Najciekawszym przeżyciem był szy krok w stronę spełnienia marzeń.
fragment trasy, kiedy byliśmy zmuszeni złapać
stopa, żeby przemieścić się dalej. Zamarzły nam 7. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty
linki od hamulców i nie dało się jechać. Wreszcie w drużynie.
udało się nam zatrzymać... chłodnię. Rowerzy-
ści, którzy jechali na tyle samochodu chłodni,
musieli tańczyć i śpiewać, aby nie zamarznąć
w środku. Na szczęście udało się bezpiecznie
i w całości dojechać na miejsce.

Uczestnicy Rowerowego Jamboree zwiedzali miejscowości położone na ich szlaku

82
 Zbiórka 3
ŚWIATOZMIENIACZE.
MĄDRE POMAGANIE W AZJI
Światozmieniacze w różny sposób zmieniają nasz świat na lepsze, odpowiadając
na problemy społeczne, podejmując działania i inspirując innych.

Cele zbiórki
Pokazanie różnych sposobów pozytywnego przeobrażania świata.
Poznanie mieszkańców Azji aktywnie zmieniających świat.
Dostarczenie motywacji do pozostawienia świata odrobinę lepszym.
Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata.

WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
2. Gawęda rozmowa. Dewiza wędrownicza
jasno określa, że pomaganie jest ważne dla wę-
drownika. Zawiera się w programie każdego znaku
służby.
Pomaganie nie jest prostą rzeczą. W zależno-
ści od motywacji pomagającego może ono zrobić
wiele dobrego, ale i sporo złego. Poniżej kilka zasad
dotyczących dobrej pomocy:
Dobra pomoc nie jest zaspokajaniem własnych
potrzeb i emocji.
Dobrze pomagając, nie przynosimy i nie reali-
zujemy swoich idei, ale słuchamy i wspieramy
czyjeś pomysł.
Dobra pomoc nastawiona jest na upodmioto-
wienie drugiego człowieka, a nie rozwiązanie
jego problemów poza nim.
Dobrze pomagając, wspieramy ludzi, którzy
sami chcą sobie pomóc i podjęli działanie zanim
pojawiła się możliwość ich wsparcia.
Oferując dobrą pomoc, nie przejmujemy od-
powiedzialności za życie i rozwój osoby, która
z niej korzysta.
Dobra współpraca rozwojowa to nie pomoc hu-
manitarna – jej celem nie jest rozwiązanie do-
raźnego problemu.
W dobrej pomocy wspieramy konkretnego czło-
wieka (grupę ludzi) i jego (ich) ideę.
Dobrze pomagamy, gdy wspieramy ludzi, któ-
rzy widzą swoją rolę i odpowiedzialność wobec
szerszej grupy – osoby, dla których przyświeca-
jąca im idea jest ważniejsza niż doraźne korzyści.
Gdy zdecydujecie, że chcecie włączyć się w
dobre pomaganie, znajdźcie organizację, z którą
można współpracować zarówno w Polsce, jak i w
Azji. Warto zaglądać na stronę www.ngo.pl (portal
polskich organizacji pozarządowych).
W Polsce jednym z organizatorów międzyna-
rodowego wolontariatu jest Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, które corocznie organizuje program
Wolontariat Polska Pomoc, dzięki któremu młodzi
ludzie pracują w różnych krajach świata, w tym
w Azji (http://www.polskapomoc.gov.pl/wolonta-
riat).
3. Ćwiczenie. Po zapoznaniu się z charakterysty-
ką dobrej pomocy uzupełnijcie zamieszczoną na
s. 84 tabelę i wypiszcie cechy i motywy dobrego
pomagania oraz przykłady z tym związane. Zasta-
nówcie się, jaki znak służby lub jaką pomoc chcieli-
byście realizować.

83
 KIERUNEK AZJA!
Zasada dobrej pomocy Pomysł na pomoc w Azji
Nienarzucanie się ...............................................................
4. Gra planszowa „Światozmieniacze”. Świa-
tozmieniacze to ludzie, którzy w różnych miejscach
zmieniają świat na lepsze. Co ich łączy? Co jest po-
trzebne, by zmieniać świat?
Przed zbiórką należy przygotować elementy gry:
Plansza do gry. Planszę układamy na stole
lub podłodze z kolorowych kartek lub wyciętych
z papieru kółek. Plansza zawiera pola w czterech
kolorach, każdy kolor oznacza co innego, np.:
czerwony – historia światozmieniacza,
zielony – zadanie do wykonania,
żółty – polecenie na planszy,
biały – kolor neutralny, nic się nie dzieje.
Liczba pól tworzących planszę zależy od czasu,
którym dysponujemy i liczby uczestników gry.
W razie potrzeby można dołożyć lub usunąć pola,
jest to nawet spójne z ideą, szczególnie dokładanie
kolejnych pól. Jeśli ktoś zmienia świat, często od-
krywa do przejścia nowe pola (zadania, problemy,
tematy), których na początku się nie spodziewał.
Uczniowie szkoły prowadzonej przez EA Cambodia
84
Pomysł na pomoc w waszym środowisku
.........................................................................
Zasady gry. Mimo iż dzielimy uczestników
na kilkuosobowe zespoły, nie grają one przeciw-
ko sobie, ale ze sobą. W grze jest tylko jeden pio-
nek, którym posługują się wszyscy gracze. Pierw-
sza drużyna rzuca kostką i pionek przesuwa się
o określoną liczbę pól. W zależności od koloru
pola, na którym znalazł się pionek, zespół rzucają-
cy wybiera historię światozmieniacza, którą chce
poznać (czerwony), losuje zadanie lub polecenie
do wykonania (żółty, zielony). Każdy zespół, który
prawidłowo wykonana zadanie, przesuwa pionek
dwa pola do przodu (jedno pole, jeśli odpowiedź
jest udzielona częściowo). Następnie kolejny ze-
spół rzuca kostką, ale gramy tym samym pionkiem,
mając wspólny cel – posuwanie się do przodu.
Zadania i polecenia. Treść zadań oraz po-
leceń zapisana jest na kartkach odpowiedniego
koloru, leżących w trzech pakietach rewersami do
góry. W zależności od koloru pola, na którym zna-
lazł się pionek, gracze losują kartę z odpowiedniej
grupy.
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW

Grupa 1. Historie światozmieniaczy. Historie świa-
tozmieniaczy z Azji od września 2015 r. są publiko-
wane na stronie exchangebabel.com, w zakładce
„światozmieniacze”. Można również poszukać po-
dobnych historii w czasopismach i w Internecie,
przedstawionych w postaci artykułów, wspomnień,
reportaży, filmów.
Grupa 3. Przykładowe polecenia:
Grupa 2. Przykładowe zadania:
Wymień trzy kampanie Amnesty International
związane z Azją.
Rozwiń skrót PAH i powiedz, czym się zajmuje
ta organizacja.
Przygotuj krótką reklamę zachęcającą ludzi do
zmieniania świata na lepsze.
Sformułuj definicję słowa „światozmieniacz”,
czyli changemaker.
Podaj przykład organizacji lub firmy działającej
na rzecz ochrony przyrody.
Cofnij się o trzy pola.
Idź trzy pola do przodu.
Zmiana w grupach (osoby z poszczególnych
grup zmieniają się tak, by stworzyć nowe składy,
umieść to polecenie przynajmniej kilka razy).

Historia światozmieniacza. Na początku pracowałem w innych organizacjach

pozarządowych – mówi Sokhan, założyciel EA Cambodia. – Pracuję z biedny-
mi społecznościami w sumie od ponad dziesięciu lat. Ale w innych organiza-
cjach pracowałem tylko z jedną określoną społecznością. Dostawałem pensję, wracałem
do domu i tyle. Nie zmieniałem tak naprawdę sytuacji biednych ludzi. Dlatego postano-
wiłem, że muszę spróbować i samemu rozwiązać ten problem. Wciąż zbyt wiele złych rze-
czy dzieje się dzieciom w Kambodży, szczególnie tym najbiedniejszym. Chociaż mamy
w Kambodży ponad 2000 NGO, tyle jest jeszcze do zrobienia, przede wszystkim w edu-
kacji. Kambodża jest biednym, rozwijającym się krajem. (...) Wierzę, że jeśli w kraju będzie
więcej osób z wyższym wykształceniem, kraj będzie się rozwijał. Dlatego też koncentruję
się na edukowaniu kolejnych pokoleń. Dzięki mojej organizacji Education in Action (Edu-
kacja w Działaniu), używając moich umiejętności i serca, chcę dać możliwość uczenia się

Działania światozmieniaczy mogą odmienić los wielu kambodżańskich dzieci

85
 KIERUNEK AZJA!

jak największej liczbie osób w Kambodży. (...) Przychodzą do nas dwie grupy dzieci. Pierw-
sza z nich jest naszą grupą docelową: dzieci biedne, migranci, sieroty, dzieci ulicy, dzieci
z trudnych rodzin; akceptujemy je bez jakichkolwiek opłat. Dostarczamy książki, ołówki,
jedzenie. Drugą grupą są dzieci z rodzin, które mogą zapłacić nam choć trochę. Kiedy za-
czynaliśmy kilka lat temu, mieliśmy tylko pięcioro dzieci, wybranych z lokalnych społecz-
ności spośród sierot lub dzieci w trudnej sytuacji. W tej chwili mamy 47 dzieci w potrzebie,
nie licząc tych, które mogą zapłacić. Biorąc pod uwagę również zajęcia z języka angiel-
skiego dla młodzieży, które prowadzimy wieczorem, mamy w sumie ponad 150 uczniów
każdego dnia. (...)
Dobrej jakości edukacja to zasługa zarówno Sokhana, jak i jego wolontariuszy
i wolontariuszek, pracujących od rana do wieczora, bez wytchnienia, po to, by dać dzie-
ciom szansę na lepszą przyszłość. (...) Na miejscu potrzebni są wolontariusze i wolonta-
riuszki, zarówno z Kambodży, jak i zagraniczni. Wobec takiej liczby uczniów i uczennic
czasem nie wiadomo, w co ręce włożyć. Pomagać trzeba przede wszystkim na miejscu,
choć i z daleka jest na to szansa. Jednym z przykładów jest Patrick, który codziennie pro-
wadzi lekcje online dla studentów i studentek, siedząc w swoim domu w Australii. Innym
sposobem wsparcia na odległość są dotacje, choćby niewielkie. Nawet 5–10 dolarów ma
tu ogromne znaczenie. Choć Sokhan wiele pracy poświęca pozyskiwaniu dotacji, które
pozwalają funkcjonować organizacji z miesiąca na miesiąc, jego długofalowa wizja zakła-
da, że EAC uniezależni się od zewnętrznego finansowania:
– Muszę znaleźć (...) sposób na niezależność finansową. Muszę podnieść ja-
kość nauczania angielskiego, żebyśmy mieli więcej uczniów, którzy mogą zapłacić. Po-
trzebujemy trzech lub czterech uczniów, którzy mogą płacić, żeby wesprzeć jedno dziec-
ko, które nie może. Ta część też jest dla nas wyzwaniem. (...) W przyszłości chcę pracować,
korzystając tylko z pieniędzy kambodżańskich obywateli. Chcę zorganizować projekt,
dzięki któremu bogaci ludzie staną się bardziej otwarci i zrozumieją, dlaczego ważne jest,
żeby wspierać inicjatywy takie, jak nasza. W przyszłości zagraniczni darczyńcy mogą prze-
stać wspierać finansowo rozwijające się kraje. Albo pewnego dnia zechcą skoncentrować
się na krajach innych niż Kambodża. Co się wtedy stanie? Większość NGO zostanie za-
mknięta. Dlatego staram się działać małymi krokami, zmieniać strategię, system edukacji,
metodykę nauczania – żeby osiągnąć dobrą jakość. Jeśli będę mógł dostarczyć eduka-
cji na wysokim poziomie, będę mógł wprowadzić wyższe opłaty. Jakość w edukowaniu
jest drogą EAC do niezależności finansowej. To jednak wciąż przed nami, dlatego proszę
darczyńców: pomóżcie nam teraz, nie na długo. W przyszłości chcemy zmieniać sytuację
z wykorzystaniem kambodżańskich funduszy.
A. Książek, Edukacja w działaniu,
[online], https://movebabel.files.wordpress.com/2015/08/edukacja-w-dziaaniu.pdf

5. Podsumowanie. Obejrzyjcie kilkuminuto- 6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w dru-

wy film, na którego podstawie powstał pomysł żynie.
gry, warto więc zamknąć nim temat (https://www.
youtube.com/watch?v=cpkR vc-sOKk).

86
 Zbiórka 4
ROZWÓJ AZJI I JEJ POTENCJAŁ
Rozwój gospodarczy państw azjatyckich odbywa się w dużej mierze kosztem śro-
dowiska, a jego wpływ na rozwój społeczny i poziom życia mieszkańców ma też
swoje ciemne strony. Dzięki inicjatywom z zakresu przedsiębiorczości społecznej
nawet najubożsi mieszkańcy Azji mogą znaleźć godną, satysfakcjonującą pracę.

Cele zbiórki
Poznanie różnych aspektów rozwoju gospodarczego Azji, zwrócenie uwagi na globalne
zależności.
Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata.

WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 3. Dyskusja. Czy Polacy wpływają na rozwój azja-
żynie.
2. Marki Azji – ćwiczenie wprowadzające.
Zastanawialiście się nad tym, co kupujecie? Czy
kiedykolwiek myśleliście o tym, skąd pochodzą
ubrania, które nosicie, sprzęty lub kosmetyki, któ-
rych używacie na co dzień? Stwórzcie listę marek,
które was otaczają – ubraniowych, meblowych i
technologicznych. Przyporządkujcie do nich kraje,
w których są wytwarzane odpowiednie produkty.
Które marki pochodzą z Azji? Czy dużo produktów
pochodzenia azjatyckiego znajdziemy w Polsce?
tyckiej gospodarki? Jeśli tak, to czy jest to dobry
wpływ? Czy należy wspierać producentów, któ-
rzy bezwzględnie wykorzystują pracowników, nie
dbając o warunki ich pracy, a nawet podstawowe
zasady bezpieczeństwa? Wyobraźcie sobie, jak ta
sytuacja wygląda z punktu widzenia pracujących
w fabrykach robotników. Spróbujcie odpowiedzieć
na pytanie, jakie jest prawdziwe oblicze azjatyc-
kich tygrysów biznesu. Wybierzcie najbardziej od-
powiadającą wam formę dyskusji (charakterystykę
różnych rodzajów dyskusji znajdziecie w podręcz-
niku „Teraz Afryka” na s. 88)

Płaca nie wystarcza na życie. W wielu krajach, w których znajdują się fabryki
sprzętu elektronicznego, ustawowa płaca minimalna ma się nijak do rzeczywi-
stych kosztów życia. Mimo iż pracownicy najczęściej otrzymują wynagrodzenie
nieco powyżej ustawowego minimum, nie wystarcza im ono na spełnienie wszystkich
swoich życiowych potrzeb. Osobne mieszkanie, należyta dbałość o zdrowie czy założenie
rodziny są zazwyczaj poza ich zasięgiem. Dlatego wielu z nich jest zmuszonych do pracy
w nadgodzinach, aby uzupełnić swój budżet. (...)
http://www.ekonsument.pl/a66701_wyzysk_w_fabrykach. html

Sandblasting, czyli piaskowanie, to jeden z najpopularniejszych zabiegów

w branży tekstylnej. Wykorzystuje się go głównie przy produkcji jeansów, dzięki
czemu powstaje ceniony przez konsumentów efekt „wytarcia”. Przy pracy stosuje
się wysokociśnieniowe pistolety, które rozpylają piasek na materiał. W czasie piaskowania
w powietrzu słabo wentylowanych pomieszczeń unosi się mnóstwo drobinek krzemionki.
Nie pomagają prowizorycznie zawiązane na ustach chusty, jeśli w ogóle ktoś takie chusty
nosi. W efekcie pracownicy zapadają na krzemicę płuc – chorobę, na którą do dzisiaj nie

87
 KIERUNEK AZJA!

wynaleziono lekarstwa, a która w skrajnych przypadkach prowadzi do śmierci.

W 2009 r. w Turcji zabroniono stosowania tej metody, co przyczyniło się do przeniesienia
produkcji piaskowanego jeansu do innych krajów o słabszych mechanizmach kontroli,
takich jak Chiny, Indie, Bangladesz czy Pakistan. Choć oficjalnie międzynarodowe marki
deklarują, że nie stosują sandblastingu przy produkcji swoich spodni, organizacje poza-
rządowe co chwila ujawniają nowe przypadki, podobnie jak rosnącą liczbę zachorowań.
K. Nadolski, Krew na metkach, http://www.focus.pl/czlowiek/krew-na-metkach-11464

Czy należy wspierać (np. kupując produkowa-
ne w ten sposób wyroby) opisany stan rzeczy?
Czy możemy mieć wpływ na charakter produkcji
w azjatyckich przedsiębiorstwach? Zastanówcie
się, jaką postawę należy przyjąć wobec przywoła-
nych wcześniej sytuacji występujących w biznesie
krajów azjatyckich (jeśli chcecie szerzej zająć się tą
tematyką, skorzystajcie z propozycji GK ZHP „Eko-
nomia jest kobietą”).
4. Burza mózgów. Przeprowadźcie burzę mó-
zgów na temat możliwej współpracy między
młodymi ludźmi z Polski i Azji. Zastanówcie się
i opracujcie dwie lub trzy propozycje wspólnych
unikalnych projektów, opierających się na silnych
stronach oraz talentach młodych Azjatów i Po-
laków. Wcześniej przeczytajcie, jak w przypadku
przedstawionych biznesowych projektów współ-
pracują już z powodzeniem inni – oto dwa przykła-
dy z Kambodży.
Butik „Tonlé” sprzedający produkty wytworzone
zgodnie z ideą zero-waste, Phnom Penh
„Tonlé” z Phnom Penh udowadnia, że pro-
dukty tekstylne mogą być wytwarzane nie tylko
w sposób sprawiedliwy, ale i przyjazny dla środo-
wiska. Ubrania i dodatki z „Tonlé” są oryginalne
i piękne, jak ludzie, którzy je produkują. Przedsię-
biorstwo realizuje ideę zero-waste, czyli funkcjo-
nowania bez pozostawiania odpadów ze swojej
działalności. W produkcji wykorzystywane są naj-
mniejsze skrawki materiałów, wiele produktów jest
wytwarzanych z odpadów pozyskanych z dużych
przedsiębiorstw (przeciętna fabryka odzieżowa
pozostawia 40% odpadów). Więcej o tym przedsię-
wzięciu znajdziecie na stronie: www.tonle-au.com.
Podobnie traktuje się pracę i pracowników
w hotelu „Soria Moria” w Siem Rap (s. 89), który sta-
nowi wzorcowy przykład przedsiębiorczości spo-
łecznej.
6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w dru-
żynie.
W „Tonlé” pracują ludzie, którzy lubią to, co robią

88
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW

Hotel „Soria Moria”. Czy hotel może być przedsiębiorstwem społecznym? Może!
I to hotel o wysokim standardzie. „Soria Moria” to (...) przede wszystkim niezwy-
kła organizacja, która wspiera wiele lokalnych inicjatyw i stwarza swoim pracow-
nikom szanse na rozwój.
Ken, założyciel, Norweg: Zaczęliśmy pod koniec 2007 r. (...) Koncept przed-
siębiorstw społecznych jest wciąż nowym pomysłem w Kambodży i całym regionie Azji
Południowo-Wschodniej. Te, które najłatwiej znaleźć, najczęściej sprzedają ręcznie robio-
ne produkty: koszulki, chusty, pamiątki. „Soria Moria” to hotel łączący pomysł na biznes
z chęcią zmieniania świata.
Samnieng, kierownik „Soria Moria”, Kambodżanin: Chcemy, żeby nasz hotel był
przykładem dobrego społecznego biznesu. Staramy się być wzorem dla innych, chcemy,
żeby zrozumieli, jak ważne jest dbanie o ludzi, a nie tylko zarabianie pieniędzy. W naszym
projekcie dbamy o społeczność, edukację naszych pracowników i środowisko.
Jeszcze przed przekroczeniem progu „Soria Moria” czuć, że nie jest to zwykły
hotel. Przed drzwiami widać rząd rowerów, będących częścią innego przedsiębiorstwa
społecznego założonego przez Kena – „White Bicycle”, które dochód z wypożyczenia ro-
werów przeznacza na dofinansowanie studiów dla Kambodżan. Główny holl hotelu wy-
pełniony jest różnego rodzaju pamiątkami, które turyści mogą zakupić, wspierając jedno-
cześnie NGO i przedsiębiorstwa społeczne z Kambodży (...).
Samnieng: Każdy pracownik po przepracowaniu roku staje się również właści-
cielem. Mamy specjalną formułę na liczenie udziałów. Bazuje na trzech kryteriach: stażu
pracy, wykonywanych obowiązkach oraz wysokości pensji.
Ken: Wzmacnianie przez bycie właścicielem to najprawdopodobniej pierwsza
tego rodzaju inicjatywa w Azji Południowo Wschodniej. (...). 51% procent własności „Soria
Moria” należy do pracowników. (...)
Ken: Największy sukces „Soria Moria”? Może zapewnienie możliwości uzyskania
wyższego wykształcenia oraz doświadczenia zawodowego młodym ludziom oraz rozpo-
wszechnienie etyki i dobrych praktyk biznesowych w Siem Reap.
Poch, pracownik: Lubię pracować w „Soria Moria”, ponieważ mogę się uczyć
nowych rzeczy. I zostałem właścicielem. I jeszcze jedna rzecz, mogę wyjechać za granicę
i tam również się uczyć. Ten hotel ma program wymiany z hotelem w Norwegii. Wymiana
z hotelem w Norwegii to kolejna szansa dla pracowników na rozwój, poznanie świata,
ćwiczenie języka. Co roku dwie osoby z Kambodży jadą do Norwegii, a dwie z Norwegii
przyjeżdżają do Siem Reap.
A. Książek, A. Pucci, Współhotel, https://movebabel.files.wordpress.com/2015/08/wsp-hotel.pdf

89
 Zbiórka 5
OCHRONA PRZYRODY W AZJI
Olbrzymi przyrost naturalny i rozwój gospodarki w Azji w XX w. doprowadził
w dużej mierze do wyniszczenia środowiska naturalnego na wielu obszarach kon-
tynentu. Rządy państw azjatyckich nie są w stanie odpowiednio dbać o środowi-
sko, dlatego w walkę o zachowanie zagrożonych gatunków włączyli się ekolodzy
z całego świata.

Cele zbiórki
Zwrócenie uwagi na konieczność dbania o środowisko naturalne.
Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata.

WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ

1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 2. Wprowadzenie. W gawędzie inspirującej do

żynie. refleksji dotyczącej problemów ekologicznych mo-
żesz wykorzystać poniższy tekst A. Książek.

Nasza planeta umiera. Zostało nam bardzo mało czasu. Jeśli będziemy mieli
szczęście, może nasze dzieci, maksimum wnuki będą miały szanse pożyć. Naj-
prawdopodobniej jednak jeszcze nasze pokolenie będzie świadkiem zagłady.
Nie mam pewności, czy najpierw zniszczy nas sama natura, czy szybsze będą wojny –
nieodzowny skutek braku środków, jedzenia, zmian klimatycznych, które spowodują, że
miliony ludzie stracą domy. To, co się dzieje w tej chwili w Europie w kwestii uchodźców,
to tylko wierzchołek góry lodowej. Wkrótce coraz więcej ludzi będzie się przemieszczać,
nie mając innej opcji. Czekają nas ogromne zmiany i to raczej nie będą zmiany na lepsze.
Codziennie na świecie ginie 105 gatunków. Za kilkadziesiąt lat wszyscy zostaną wegeta-
rianami i to bynajmniej nie z własnego wyboru.
Ziemia umiera. Zostało nam mniej czasu, niż większości z nas się wydaje. Nie
jest to pierwszy raz, kiedy słyszę o tych rzeczach. (...) Dlaczego jednak dopiero teraz na-
prawdę to do mnie dotarło? Pewnie przede wszystkim dlatego, że oprócz rozmów z ludź-
mi, którzy pracują w tych tematach na co dzień, zobaczyłam to na własne oczy. Zobaczy-
łam umierający ocean. Oceany to źródło 70% tlenu na naszej planecie. Drzewa, o których
uczą w szkole, to mniejszość. Śmierć oceanu to śmierć nas wszystkich. A ocean umiera,
i to umiera w absolutnie zastraszającym tempie. Przez tydzień spacerowałam przepiękną
plażą, ocean i widoki z pocztówek. Wszystko pełne śmieci. Od plastikowych butelek, opa-
kowań, przez ubrania, baterie, a nawet telewizor. Rafy koralowej więcej jest na brzegu niż
w wodzie. Wokół tej w wodzie krążą jeszcze jakieś ryby, raczej jednak kilka niż kilkaset, jak
być powinno. I wszystko to idzie tylko ku gorszemu. Coraz więcej turystów, coraz więcej
śmieci, lokalna społeczność wypychana jest przez chińskich inwestorów.
Ziemia umiera. Wystarczy spojrzeć na naukowe dane. Mamy w związku z tym
dwa wyjścia. Pierwsze to dalej żyć w matrixie i wierzyć, że mnie to nie dotyczy. Drugie to
otworzyć oczy, sprawdzić, poczytać, posłuchać, zrozumieć i zaakceptować, że – czy tego
chcemy czy nie – taka jest rzeczywistość.

90
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW

2. Ćwiczenie. Na podstawie przeczytanych tek-

stów oraz obejrzanych filmów wykonajcie listę co-
dziennych czynności wpływających na środowisko
– lokalne (dom, miejscowość) i globalne (dotykają-
ce Azji).

3. Dyskusja. Przeprowadźcie dyskusję na jeden

z wybranych tematów:
W jaki sposób przyczyniamy się do zwiększenia
produkcji gazów cieplarnianych i jak możemy
zmniejszyć ten poziom (np. jak podróżujemy,
skąd pochodzi nasze jedzenie oraz energia elek-
tryczna)? Środek transportu: samolot, auto czy
autobus, a może rower?
Zużycie energii elektrycznej – jak je ograniczyć?
Zużycie wody – jak je zracjonalizować?
Zakupy – skąd docierają do nas towary, które
nabywamy? Ile paliwa trzeba zużyć, żeby dżinsy
lub laptop dotarły do sklepu, w którym je kupu-
jecie?

4. Ćwiczenie. Na podstawie przedstawionych

tekstów lub innych materiałów (artykułów, filmów
itp.) wskażcie, jakie problemy ekologiczne dotykają
Azję – zarówno ludzi, jak zwierzęta i świat roślinny.

5. Dyskusja. Zaplanujcie przemyślane działanie

związane z tematyką ekologiczno-społeczną, doty-
czące zarówno Azji, jak i waszego lokalnego środo-
wiska. Przeprowadźcie to działanie! Stwórzcie
multiumedialną formę zapisu, którą udostępni-
cie na stronie drużyny!
Przerażający widok śmieci wyrzucanych przez
6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty ocean na wyspie Mantanani
w drużynie.

PROBLEMY EKOLOGICZNE AZJI

Zmiany klimatyczne Jednym z najpoważniejszych problemów

Powstające w Azji zanieczyszczenia atmos-
feryczne mają większy wpływ na światowy
klimat, niż poprzednio przypuszczano. Wskazują
na to wyniki badań opublikowane przez Amery-
kańską Akademię Nauk. Podczas gdy Europa sku-
tecznie walczy z aerozolami czyli drobinkami py-
łów czy siarki, ich emisja w Azji jest coraz większa.
jest sadza, której stężenie wzrasta podczas zimy
na półkuli północnej, kiedy to spala się duże ilości
węgla. To przyczynia się do powstawania chmur
o gigantycznych rozmiarach i tym samym zwiększa
ilość opadów. Przez to prognozowanie zmian kli-
matycznych jest znacznie utrudnione.
Według autorów publikacji, w ciągu dzie-

91
 KIERUNEK AZJA!

sięciu lat ilość chmur na północnym Pacyfiku wzro- Szybkie wymieranie tygrysów mimo prób
sła o ponad 30%. Niektóre z nich docierają nawet ich ratowania
w regiony polarne, co przyspiesza proces topnienia Na konferencji poświęconej tygrysom,
pokrywy lodowej i tym samym pogłębia problem spotkali się w Katmandu (2009) eksperci
globalnego ocieplenia. pochodzący z 20 państw, w tym z 13, gdzie gatu-
IAR, http://www.ekoportal.eu/Ochrona_przyrody/Azja_ nek ten wciąż żyje na wolności. Na całym świecie
wyrasta_na_najwiekszego_truciciela_naszej_planety.html przetrwało na wolności zaledwie 3,5–4 tysiąca ty-
grysów, podczas gdy na początku XX w. było ich
Pożary i smog jeszcze 100 tysięcy. (...)
Indonezyjski smog zawiera drobinki pyłu, Polowanie na tygrysy jest w całym świecie
które wnikają do płuc i krwiobiegu. Jeszcze zakazane, ale w Azji, m.in. w Chinach, kłusownic-
bardziej niebezpieczne dla życia są czad i snujący two wobec tych zwierząt przynosi duże zyski. Nie-
się nad gruntem ozon. – Stężenie tych substancji które części ich ciała uchodzą za afrodyzjaki lub są
przekracza istniejące skale – mówi Susan Page wykorzystywane w medycynie tradycyjnej, a skór
z uniwersytetu w Leicester, która pracuje w tych używa się w meblarstwie lub jako ozdób. Zdaniem
okolicach od początku lat 90. XX w. ekspertów, skóra tygrysa kosztuje na nepalskim
Trujący dym zbiera pierwsze ofiary. Zmarło rynku około 1000 dolarów, a za granicą dziesięcio-
już 19 osób, odnotowano pół miliona przypadków krotnie więcej.
chorób dróg oddechowych. Smog może koszto- Prezes Banku Światowego, Robert Zoellick,
wać Indonezję 100 tys. przedwczesnych zgonów - który przekazał uczestnikom konferencji przesła-
alarmuje organizacja ekologiczna Greenpeace. nie wideo, wyraził pogląd, że kłusownicy są lepiej
Pożary trawią największy rezerwat Saban- zorganizowani niż politycy i obrońcy zagrożonych
gau Forest na Borneo, gdzie żyje większa część gatunków. – Nielegalny handel dzikimi zwierzęta-
tamtejszej populacji orangutanów. – Boję się nawet mi przynosi w Azji szacunkowo około 10 mld dol.
myśleć, co to dla nich znaczy – mówi „The Guardian” rocznie, jest więc drugim co do lukratywności zaję-
znany obrońca tych małp Mark Harrison. – Dla nich ciem po handlu bronią i narkotykami – oświadczył
i dla innych zagrożonych gatunków, jak dzioboro- Zoellick.
żec (ptak o długim zakrzywionym dziobie) czy pan- Wśród państw, gdzie wciąż żyją tygrysy, są
tera mglista, sytuacja jest dramatyczna i pogarsza Bangladesz, Bhutan, Kambodża, Chiny, Indie, Indo-
się każdego dnia. nezja, Laos, Birma, Nepal, Rosja, Tajlandia i Wietnam.
Połowa z blisko 1,8 tys. pożarów, które http://pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numery-
odnotowano w Indonezji, ma miejsce na torfowi- archiwalne2245,article,4394
skach, które są od lat osuszane i karczowane pod
plantacje palm olejowych i produkcję celulozy. Tygrys bengalski
W tej części świata pożary wybuchają co roku, gdy
nastaje pora sucha. Chłopska biedota uprawia tra-
dycyjne rolnictwo żarowe. Myśliwi używają ognia,
by płoszyć zwierzynę, a plantatorzy oczyszczają
pola pod uprawy. Wystarczy niezgaszone ognisko,
rzucony niedopałek, a torfowiska stają w ogniu.
M. Kruczkowska. Dymy nad Azją. Katastrofa ekologiczna
stulecia? http://wyborcza.pl/1,75400,19105118,dymy-
nad-azja-katastrofa-ekologiczna-stulecia.html

92
 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW
Tresura słoni
Wśród chat z dachami z liści palmowych
słychać przeciągłe wycie. Czteroletnia sło-
nica, którą kilka dni wcześniej złapano w dżungli
porastającej północną Tajlandię, stoi w niedużej
drewnianej klatce. Nie może się obrócić ani poło-
żyć. Wyje, bo właśnie zaczęła się sesja treningowa.
Siedmiu treserów nazywanych mahoutami (słowo
pochodzi z języka hindi) wbija jej gwoździe w uszy
i stopy. Nazywają to oswajaniem. Uważają – jak
przez kilka tysięcy lat większość treserów w po-
łudniowo-wschodniej Azji – że słoń, żeby słuchać
człowieka, najpierw musi się go bać. Boi się, kiedy
kojarzy człowieka z bólem. Za kilka miesięcy sło-
nica będzie gotowa, żeby wozić na grzbiecie tury-
stów.
Jeśli będzie mieć szczęście, trafi do ośrodka
na otwartym powietrzu, gdzie lektyki, które będzie
nosić na grzbiecie, są drewniane, a nie metalowe.
Spacery nie trwają zbyt długo, a turyści wyszoru-
ją jej czasem plecy i na koniec nakarmią pędami
bambusa. Jeśli będzie mieć mniej szczęścia, cały
boży dzień spędzi, chodząc po pętli 200-metrowej
długości. (...)
Ale nasza słonica mogła trafić jeszcze go-
rzej: stać na betonie otoczonym metalową barier-
ką. Od ulicy, na której gromadzą się gapie, oddziela
ją niewielki rów, odległość taka, że można trąbą
sięgnąć po wyciągające się w jej stronę ręce z ba-
nanami albo z czekoladowymi batonikami. Banany
i batoniki turyści kupują u właściciela słonicy.
A przecież mogła nielegalnie pracować
przy wyrębie lasu. Zwalać nogami pnie, aż nieod-
wracalnie odkształciłoby się jej podbicie stóp. Już
zawsze będzie lekko kuleć (ma szczęście, że nie we-
szła na minę). Bólu nie czuje, bo cały dzień jest na
amfetaminie – żeby wydajniej pracować.
Jeśli myślicie, że miałaby szczęście, gdy-
by tych siedmiu mężczyzn w ogóle jej nie złapało
i nie zaczęło oswajania gwoździami, to też nie do
końca macie rację. Dżungla jest wycinana pod pola
uprawne, słonie mają coraz mniej przestrzeni.
K. Boni, Złamane dusze , http://wyborcza.pl/magazy-
n/1,139825,16374773,Zlamane_dusze.html
Z lewej: las bambusowy w Japonii
U dołuj: las w Malezji
93
 KIERUNEK AZJA!

SPRAWNOŚCI HARCERSKIE
WSPIERAJĄCE REALIZACJĘ PROPOZYCJI
PROGRAMOWEJ „KIERUNEK AZJA”
Azjata *
1. Potrafi wymienić 10 krajów azjatyckich i wskazać je na mapie.
2. Wie, jakie zwierzęta żyją w Azji – potrafi je wymienić oraz rozpoznać na
zdjęciach.
3. Wie, jakie najważniejsze religie występują w Azji.
4. Wykona sushi lub inną tradycyjną potrawę pochodzącą z Azji.
5. Wykona wybraną formę origami.

Miłośnik Azji **
1. Wybierze jeden kraj azjatycki i zaprezentuje zastępowi lub drużynie
najciekawsze informacje na jego temat.
2. Wskaże dziesięć miejsc, które chciałby odwiedzić w Azji. Uzasadni,
dlaczego wybrał właśnie te.
3. Napisze kilka słów w języku chińskim, japońskim lub arabskim.
4. Zapozna się z informacjami na temat wybranej organizacji skautowej z Azji.

Znawca Azji ***

1. Potrafi powiedzieć kilka podstawowych zwrotów w jednym z języków
krajów azjatyckich.
2. Zna najważniejsze religie występujące w Azji i potrafi opowiedzieć,
czym się charakteryzują.
3. Zna największe problemy krajów azjatyckich. Poprowadzi w gronie
harcerzy starszych lub wędrowników debatę dotyczącą któregoś z nich.
4. Nawiąże kontakt ze skautem z Azji i dowie się od niego, jak działa tamtejsza organizacja
skautowa.
5. Podejmie działanie wspierające dobre rozwiązanie któregoś z problemów występują-
cych w Azji.

94
 SPIS TREŚCI ZAWARTOŚĆ PŁYTY
Wstęp .............................................................................................3 FILMY
Najmłodszy uczestnik „Rowerowego Jamboree" –
PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW ................................5 wywiad z Robertem Popowskim
Sprawność zespołowa „Azjata” .......................................7
Zbiórka 1. Kontynent wielu ludów, kultur i państw .........8 ZDJĘCIA
Zbiórka 2. W królestwie zwierząt ................................ 15 Anna Książek – Azja
Zbiórka 3. Azjatyckie „naj” ............................................. 20 Marek Pęczak, Justyna Sikorska, Ola Zinkiewicz –
Zbiórka 4. Z wyspy na wyspę ....................................... 23 Jamboree w Japonii 2015
Zbiórka 5. W świecie baśni i tradycji .......................... 26 Justyna Rędzikowska – Azja
Marek Pęczak – Japonia
PROPOZYCJE DLA HARCERZY ........................... 31 Sławomir Pułka – Bajkał
Zbiórka 1. Jak żyją nasi rówieśnicy w Japonii......... 33
Zbiórka 2. Skauci w Azji.................................................. 35 MATERIAŁY DO ZBIÓREK
Zbiórka 3. Z mapą wśród zwierząt ............................. 38 Jak upinać sari
Zbiórka 4. W 90 minut przez Azję ......................................42 Listy od dzieci z Azji
Zbiórka 5. Kultura Azji..................................................... 45 Mandale – wzory
Origami
PROPOZYCJE DLA HARCERZY STARSZYCH ......48 Mieszkańcy Japonii – zdjęcia Justyny Sikorskiej
Zbiórka 1. Ze światowego Jamboree ........................ 51 Pismo chińskie – przykłady
Zbiórka 2. Kultura Azji..................................................... 59 Pismo japońskie – przykłady
Zbiórka 3. Azjatyckie „naj” ............................................. 62 Światozmieniacze – zdjęcia i przykładowe historie
Zbiórka 4. Przeżyć w Kambodży za dolara ....................... 64 z projektu „How to (ex)change the world"
Zbiórka 5. Skauting w Azji. Bogactwo Zwierzęta Azji – zdjęcia
różnorodności.................................................................... 68
MAPA AZJI
PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW ................ 71 LOGA AZJATYCKICH ORGANIZACJI
Zbiórka 1 . Kierunek Jamboree .................................... 73 SKAUTOWYCH
Zbiórka 2. Podróż życia. Wędrujemy przez Azję .... 79
Zbiórka 3. Światozmieniacze. Mądre pomaganie
w Azji..................................................................................... 83
Zbiórka 4. Rozwój Azji i jej potencjał ........................ 87
Zbiórka 5. Ochrona przyrody w Azji. ......................... 90

Sprawności harcerskie wspierające realizację

propozycji „Kierunek Azja!” .......................................... 94

95
 KIERUNEK AZJA!

Autorzy zdjęć:
Monika Bajkowska – s. 34 u dołu, s. 61 u góry; Dominik Kolęda – s. 16; Anna Książek – s. 5, s. 24 z prawej,
s. 25 u góry, s. 32, s. 47 z lewej, s. 60 u dołu, s. 65, s. 84–85, s. 88 z lewej, s. 91; Emilia Kulczyk-Prus – s. 24
z lewej, s. 28 u dołu, s. 54 u dołu, s. 55 u dołu, s. 69 z lewej, s. 70; Olga Kulczyk – s. 19, s. 66; Paweł Pawłow-
ski – s. 37 w środku, s. 72; Marek Pęczak – s. 37 u dołu, s. 76 z prawej, s. 78 z lewej; Zbigniew Popowski –
s. 81, s. 82; Sławomir Pułka – s. 20 z lewej; Justyna Rędzikowska – s. 17 u dołu, s. 22, s. 48, s. 61 z prawej,
s. 63 u dołu, s. 63 u góry, s. 67 u dołu z prawej, s. 75 u dołu, s. 78 z prawej, s. 93; Justyna Sikorska – s. 9,
s. 29 z prawej, s. 34 u góry, s. 54 u góry, s. 58 u góry, s. 61 u góry; Iwona Zawadzka – s. 56–57; Aleksandra
Zinkiewicz – s. 27, s. 71
oraz
Claudio Accheri – s. 14 u góry; Christopher Amos, https://www.flickr.com/photos/christopheramos/7665112992 –
s. 67 u dołu z lewej; Andrzej Barabasz, https://pl.wikipedia.org/wiki/Bajka%C5%82#/media/File:Olchon_prom.jpg –
s. 20 z prawej; Dawid Bjorgen, https://pl.wikipedia.org/wiki/Petra_%28Jordania%29#/media/File:Petra_Treasury.jpg –
s. 59; Popo le Chien, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mongolian_yurt_in_steppe.jpg – s. 10 z prawej; Wayne
Dilger, https://www.flickr.com/photos/rockinred1969/6048779847/ – s. 18 u dołu; Exotissimo Travel, https://www.flickr.
com/photos/exotissimo/6171147037/ – s. 17 u góry z prawej; Lucca Galucci, https://pl.wikipedia.org/wiki/Mount_Eve-
rest#/media/File:Everest_North_Face_toward_Base_Camp_Tibet_Luca_Galuzzi_2006.jpg – s. 21; Godot 13, https://
commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=25671212 – s. 66; Harsha K. R., https://commons.wikimedia.org/wiki/File-
:Green_sari.jpg – s. 60 u góry; Vernon Hyde, https://www.flickr.com/photos/vernonhyde/7436312198/ – s. 13; Jadamta,
https://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ATonle_Sap_-_wioska.JPG – s. 23 z lewej; judepics, http://www.flickr.com/
photos/judepics/409841087/ – s. 14 u dołu; kallerna, https://pl.wikipedia.org/wiki/Tajlandia#/media/File:Poda_island_
beach.jpg – s. 25 u dołu; David McKelvey, https://www.flickr.com/photos/dgmckelvey/13789796615/ – s. 17 u góry
z lewej; Shivakumar Lakshminarayana, https://www.flickr.com/photos/lookingthroughtheglass/5579439527/ – s. 41,
u góry z lewej; Ms Saigon, https://www.flickr.com/photos/saigontaitai/145961359/in/photolist-dU6ea – s. 67 u góry;
Jennifer Pack, https://www.flickr.com/photos/petitshoo/3595165188/ – s. 17 u dołu z prawej; Nathan Rupert, https://
www.flickr.com/photos/nathaninsandiego/4286225101/ – s. 41 u góry z prawej; Khasar Sandag / World Bank Photo
Collection – s. 10 z lewej; Staffan Scherz, https://www.flickr.com/photos/staffanscherz/10303737473/ – s. 23 z prawej;
Igor Shpilenok, https://www.flickr.com/photos/usfwshq/6383856545 – s. 41 w środku; Yosemite https://commons.wiki-
media.org/w/index.php?curid=59752 – s. 41 u dołu; Colonel Warden, https://en.wikipedia.org/wiki/Mandala#/media/
File:Chenrezig_Sand_Mandala.jpg – s. 12 u dołu; Steve Wilson, https://www.flickr.com/photos/pokerbrit/8939168780/,
s. 18 u góry i https://www.flickr.com/photos/pokerbrit/9205184176/ – s. 92; http://1989juni.deviantart.com/art/Stock-
-Objekt-Budda-323708220 – s. 45; http://cudaswiata.pl/azja/terakotowa_armia.html – s. 47 z prawej; http://7-themes.
com/7001031-fuji-mountain-japan.html – s. 75 u góry; www. tonle-au.com – s. 88 z prawej
Pozostałe fotografie: Archiwum GK ZHP
Opracowanie instrukcji origami: Iwona Zawadzka

96
 KIERUNEK AZJA!

4
 KIERUNEK AZJA ∞ ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW
KIERUNEK AZJA ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE
Propozycja programowa dla gromad i drużyn ZHP WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW

KIERUNEK AZJA
Azja to ogromny kontynent, pełen kontrastów kulturowych,
geograficznych, przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych.
Poznanie Azji i zamieszkujących ją skautów może być zarówno
niezwykłą przygodą, jak i szansą na osobisty rozwój. Skorzystaj-
cie z tej propozycji – oprócz pomysłów na zbiórki znalazło się
w niej sporo informacji na temat Azji i jej mieszkańców. Chcemy
Was nimi nie tylko zainteresować, ale i zainspirować do samo-
dzielnego odkrywania tego niezwykłego kontynentu. Azjatyccy
skauci też chętnie podzielą się swoim doświadczeniem!

WYDAWNICTWO
MARRON