RODZAJE SPOŁECZEŃSTW

Typy społeczeństw

Każde z pojęć określających społeczeństwa to typ zbiorowości ludzkiej, który jest wyróżniany ze
względu na pewne ważne cechy.
Jedną z najczęściej stosowanych klasyfikacji uwzględnia sposoby,dzięki którym ludzie zdobywają
środki do życia. Wyróżniamy społeczeństwa:

Społeczeństwo zbieracko - łowieckie

W tych społeczeństwach gospodarka opiera się na zbieraniu owoców i polowaniu na dziką
zwierzynę. Nie zamieszkują oni na stałe danego terytorium, a ich wędrówki wynikają z następstwa
pór roku i ze zmian zachodzących w przyrodzie. Wspólnota ma zazwyczaj małą liczebność, gdyż ich
organizacja wynika z ze związków rodzinnych łączących członków.
Zbieracko-łowiecki tryb życia jest najstarszym modelem funkcjonowania społeczeństwa.

Społeczeństwa nomadyczne (pasterskie)

Zbiorowości tego typu prowadzą wędrowny tryb życia. Przemieszczają się oni z miejsca na miejsce
w poszukiwaniu pastwisk. Społeczeństwa te są liczniejsze niż społeczeństwa pierwotne. Ich
organizacja opiera się podobnie jak u społeczeństw zbieracko - łowieckich, na więziach rodzinnych.

Społeczeństwa rolnicze
Ich głównym źródłem utrzymania są uprawy roślin i hodowla zwierząt. Dzięki opanowaniu
umiejętności uprawy ziemi ludzie mogli zaprzestać wędrówek i przejść do osiadłego trybu życia.
Stałe zamieszkanie pozwalało na magazynowanie większych zapasów pożywienia. Zaczęli więc
zakładać wieloletnie siedziby, narodziny rolnictwa zapoczątkowały powstanie pierwszych stałych
osad. Umożliwiło to wykształcenie się bardziej skomplikowanych form życia społecznego - relacji
feudalnych.

Społeczeństwa przemysłowe (industrialne)

W społeczeństwach rolniczy produkty codziennego użytku powstawały w warsztatach
rzemieślniczych i manufakturach - małych zakładach produkcyjnych wykorzystujących pracę ręczną.
Zmienił to proces industrializacji, zwany rewolucją przemysłową. Rozpoczął się on w Europie w
XVIII w. Najwcześniej rozwinęły się przemysł włókienniczy, hutnictwo, górnictwo, transport
kolejowy. Ten etap industrializacji nazwano pierwszą rewolucją przemysłową.

Pod koniec XIX w. nastąpiła druga rewolucja przemysłowa, wskutek której rozwinął się przemysł
chemiczny, maszynowy oraz motoryzacja i energetyka. Wokół fabryk zaczęły powstawać osiedla, w
których mieszkali robotnicy. Nastąpiła masowa migracja ze wsi do miast. W rozrastających się
miastach ustaliły się nowe relacje społeczne oparte na umowie, wymianie handlowej i sprzedaży
pracy. Pojawiły się też nowe grupy zawodowe: robotnicy, inżynierowie, osoby świadczące różne
usługi.
Społeczeństwa postprzemysłowe
Ukształtowały się w wyniku gwałtownego rozwoju naukowego i technologicznego, który nastąpił w
XX w. W drugiej połowie tego stulecia rozpoczęła się trzecia rewolucja przemysłowa, która
polegała na automatyzacji i komputeryzacji produkcji oraz rozwoju telekomunikacji. Większość ludzi
przeszła do sektora usług- transport, bankowość, komunikacja. Z jego wzrostem zwiększyło się
zapotrzebowanie na pracowników wykwalifikowanych w konkretnych dziedzinach.

XX i XXI w. w związku z upowszechnieniem się internetu i technologii informatycznych

zapoczątkował czwartą rewolucję przemysłową. Zaczął kształtować się przemysł 4.0, maszyny
działają w sposób autonomiczny, czyli niemal bez udziału człowieka oraz internet rzeczy, czyli sieć
urządzeń podłączonych do internetu i komunikujących się ze sobą.

Cechy współczesnych społeczeństw

→ społeczeństwo otwarte - jego członkowie cieszą się szerokim zakresem wolności. W tym
społeczeństwie dominują postawy tolerancji i poszanowania różnorodności
→ społeczeństwo informacyjne - najważniejsza dziedzina gospodarki obejmuje tworzenie,
przetwarzanie i wymianę informacji. Najbardziej poszukiwane są kompetencje związane z obsługą
komputerów. Ludzie powszechnie używają nowoczesnych środków komunikacji.
→ społeczeństwo konsumpcyjne - ważnym aspektem jest konsumpcja, korzystanie przez ludzi z
określonych produktów i usług ma na celu nie tylko najpełniejsze zaspokojenie potrzeb, lecz także
poinformowanie innych o ich pozycji społecznej. Konsumpcja przyczynia się do rozwoju
gospodarczego państwa. Jej negatywnym aspektem jest to, że prowadzi do wyczerpania zasobów i
zanieczyszczenia środowiska.
→ społeczeństwo masowe - jego członkowie upodabniają się do siebie: myślą i zachowują się
podobnie. Wzorce narzucane ludziom są przez media, których przekaz często pozbawiony jest
głębokich treści. Dominującymi postawami są konformizm, konsumpcjonizm i materializm.

Społeczeństwa tradycyjne
To zbiorowości, które korzystają z najstarszych sposobów gospodarowania. Zdecydowana ich
większość mieszka na wsi. Podział pracy w społeczeństwie tradycyjnym uwzględnia zróżnicowania
płciowe - kobiety zajmują się sprawami rodzinnymi, domowymi, mężczyźni natomiast polują lub
uprawiają ziemię, zdobywają środki finansowe niezbędne do utrzymania rodziny.

Ważnym elementem tego społeczeństwa jest religia, która określa wzory myślenia i postępowania.
Często obowiązuje także hierarchia patriarchalna - główne role odgrywają mężczyźni.

Społeczeństwa nowoczesne
Większość ich członków mieszka w miastach. Składają się z wielu odmiennych grup pod względem
ekonomicznym i światopoglądowym. Ogromną rolę w życiu nowoczesnych społeczeństw odgrywają
technologie informatyczne i komunikacyjne. Jej istotną gałęzią jest sektor IT.

W społeczeństwie nowoczesnym podważone zostają ustalone reguły, wzorce postępowania i

hierarchie, które obowiązywały na wcześniejszym etapie jego rozwoju. Istotną funkcję w procesie
kształtowania się tożsamości, wiedzy i poglądów człowieka pełnią środki masowego przekazu.