Module 1: Kahulugan at Katuturan ng Konsepto ng Asya

PANIMULANG IMPORMASYON

Ang salitang “Asya” ay hindi tiyak ang pinagmulan. Maaaring nagmula ito sa salitang Aegean na
Asu na nangangahulugang “bukang liwayway” o bilang “lugar na sinisikatan ng araw.”
Samantala, ang pagtukoy ng mga Aegean sa Europa bilang Ereb ay nangangahulugang
“paglubog ng araw” na kabaligtaran ng pagtukoy sa Asya.

Ang Aegean
ay isang rehiyon sa bahaging timog ng Greece na malapit sa Dagat Mediterranean. Ang wikang
gamit ng mga taong naninirahan dito ay Aegean din.
Unang lumitaw ang terminong Asya sa mga akdang Greek. Ang Asya ay tumutukoy lamang sa
Anatolia o Asia Minor (bahagi ngayon ng Turkey) at ang mga lupaing lampas dito o Asia Major
at hindi ang buong kontinente na alam natin ngayon.

Sa epikong Iliad ng dakilang manunulat na si Homer, inilalarawan niya ang Asya bilang lugar na
humahadlang sa mga Aegean sa kanilang paglalakbay patungo sa Silangan. Gayundin si
Herodotus, dakilang historyador at tinaguriang “Ama ng Kasaysayan” upang mahiwalay ang
nasabing mga lugar mula sa Greece at sa Egypt noong panahong iyon. Tinawag din ang Asya
na orient o silangan dahil ito ay nasa gawing silangan ng Europa at ang huli naman bilang
occident o kanluran na unang ginamit noong ika-14 na siglo.

Hanggang sa ngayon, tanggap ng mga iskolar na ang salitang Asya ay hindi nagmula sa
alinman sa mga katutubong wika sa kontinente bago ito gamitin ng mga Greek. Hindi katutubo
sa alinmang wika ng mga Asyano ang salitang Asya. Ang Ashiya ng mga Tsino at Ajiya ng mga
Hapones bilang pagtukoy sa Asya ay pinaniniwalaang direkta at literal na pagsasalin lamang ng
salitang Aegean para sa Asya. Pinaniniwalaan din na ang salitang Asya ay dinala lamang ng
misyonerong Italyanong si Matteo Ricci sa China at una lamang ginamit noong ika-17 siglo sa
mga literaturang Tsino.

Mapapansin na ang salitang Asya at ang taguri sa kontinente bilang orient ay batay sa pananaw
na Eurocentric o Eurocentrism. Ito ay isang paraan ng pagtingin sa daigdig mula sa pananaw
ng mga Europeo. Sa pananaw na ito, ipinapalagay na ang Europe ang sentro daigdig, at ang
lahing Europeo ang nakahihigit kaysa sa iba. Sa pananaw ding ito, ang batayan ng lahat ng
bagay ay nakatuon nang ayon sa pag-unawa ng mga Europeo.

Sa pagsisimula ng pagtukoy sa Asya bilang orient o Silangan at sa Europe bilang occident o

Kanluran ng mga Aegean at mga Europeo ang naging pagtukoy sa paghahati ng Asya bilang
Silangan sa ilang mga rehiyon. Ang mga rehiyong ito ay ang Malapit na Silangan o Near East,
Gitnang Silangan o Middle East, at Malayong Silangan o Far East na maiuuugat sa pagtukoy sa
Asya bilang Silangan. Ito ay isang halimbawa ng pananaw na Eurocentrism sa paghahati ng
Asya sa tatlong rehiyon.
Bagamat walang batayang heograpikal, ang ganitong paghahati ng mga rehiyon sa Asya ng
mga Europeo ay mula lamang sa kanilang pansariling kinalalagyan o point of reference na
batay lamang sa distansiya mismo ng lugar sa kinalalagyan o lokasyon ng Europe.

Nararapat ba o hindi na manatili ang pangalang Asya sa kontinente o rehiyon kung ito ay
nagmula pala sa mga Europeo? May maimumungkahi ka bang ibang pangalan sa Asya?
Bagama’t ang pagtawag at pagtukoy sa Asya ay nagmula sa mga Aegean at mga Europeo,
inangkin nating sarili.

Ang pagpapangalang ito at binigyan ng malalim na pag-unawa, pag-aaral at pagpapahalaga sa

pamamagitan ng mga bagay na may kaugnayan sa Asya. Bilang mga Asyano, nararapat na
gamitin natin ang pananaw na Asiancentic o Asiacentrism sa pag-aaral ng Asya. Sa pananaw
na ito, binibigyang pansin at ginagamit ang mga konseptong Asyano upang pahalagahan ang
mga bagay na may kaugnayan sa Asya at sa mga Asyano.

TANDAAN:
• Ang Asya ay nagmula sa salitang Aegean na Asu na nangangahulugang “bukang liwayway” o
“lugar na sinisikatan ng araw.”
• Ang Eurocentrism ay pananaw ng mga Europeo na ang Europe ang sentro daigdig at ang
lahing Europeo ang nakahihigit kaysa sa iba.
• Sa pananaw Asiacentrism binibigyang pansin at ginagamit ang mga konseptong Asyano
upang pahalagahan ang mga bagay na may kaugnayan sa Asya at sa mga Asyano.
• Mahalagang gamitin ang pananaw na Asiancentric o Asiacentrism bilang pagkilala at
pagmamalalaki sa mga dakilang nagawa at ambag ng mga Asyano mula pa noong sinaunang
panahon, mapatutunayang nararapat ipagkaloob sa mga Asyano ang pantay na pagpapahalaga
at pagkakakilanlan bilang mga kasapi ng pandaigdigang pamayanan.

Konsepto ng Paghahating Heograpiko: Hilaga/Gitnang Asya at Silangang Asya

PANIMULANG IMPORMASYON

Ang rehiyon ay isang lugar na may isa o higit pang magkakatulad na katangian nagbibigay rito
ng kaibahan sa ibang mga lugar na nakapiligid dito. Paano nabubuo ang isang rehiyon?

Nabubuo ang isang rehiyon batay sa o ayon sa pagkakatulad ng alinman o kombinasyon ng

mga katangiang pisikal, politikal, ekonomik, at kultural ng lugar.
• Rehiyong pisikal (Physical regions) – Nakabatay sa likas na katangian ng daigdig tulad ng
kontinente, anyong-lupa, anyong-tubig, behetasyon (vegetation cover) o mga tumutubong
halaman sa
lugar, at yamang likas.
• Rehiyong politikal (Political regions) – Batay sa mga dibisyong poltikal tulad ng bansa at sa
mga
subrehiyon (subregions) nito kabilang ang estado, probinsiya, siyudad, at bayan.
• Rehiyong ekonomik (Economic regions) – Nakabatay sa uri ng kabuhayan tulad ng agrikultura,
industriya, at kalakal.
• Rehiyong kultural (Cultural regions) – Nakabatay sa mga katangiang tulad ng wika, relihiyon,
at
etnisidad.

Lahat ng rehiyon ay may hangganan (boundary). Ang hanggahan ay ang bahagi kung saan ang
mga katangian ng rehiyon ay nakaugnay sa katangian ng iba pang rehiyon. May mga
hangganan tulad ng dalampasigan o hangganan ng mga bansa ay mas madaling matukoy sa
pamamagitan lamang ng guhit sa mapa. Mayroon din namang mga rehiyon na mahirap makita
ang hangganan sa ibang mga rehiyon.
Magkakaiba ang laki ng rehiyon. Maaaring ang mga rehiyon ay mahati din sa mas maliit pang
rehiyon na tinatawag na subrehiyon. Halimbawa, ang Asya ay isa sa mga pangunahing rehiyon
sa mundo. Kabilang naman sa mga subrehiyon ng Asya ang Hilagang Asya/Gitnang Asya,
Silangang Asya, Timog-Silangang Asya, Timog Asya, at Kanlurang Asya.

Tandaan, ang konsepto ng rehiyon ay likha lamang ng tao. Isang pamamaraan lang ito ng mga
heograpo (geographer) sa paghahati ng mga lugar sa mundo sa iba’t ibang rehiyon. Sa
pamamagitan ng konsepto ng rehiyon, pinadadali nito ang pag-aaral ng ating
napakakomplikadong mundo.
Malawak ang Asya na sumasakop sa halos 33% ng kabuoang kalupaan ng mundo. Dahil dito,
hinati ang Asya sa mga rehiyon/subrehiyon upang mas madaling maunawaan ang mga
katangian nito bilang isang rehiyon/kontinente.

Halimbawa, dahil ang Pilipinas ay matatagpuan sa bahaging timog-silangan ng

rehiyon/kontinente, ibinilang ito sa rehiyon/subrehiyong Timog-Silangang Asya ang bansa.
Maliban sa rehiyong Timog-Silangang Asya, ano-ano pa ang mga rehiyon/subreihyon na
bumubuo sa rehiyon/kontinenteng Asya?
ANG LIMANG REHIYONG PAGHAHATING HEOGRAPIKAL NG ASYA:

May limang (5) rehiyong paghahating heograpikal ang Asya. Kabilang dito ang:
• Hilagang Asya/ Gitnang Asya
• Silangang Asya
• Timog-Silangang Asya
• Timog Asya
• Kanlurang Asya

Katulad ng nabanggit ayon sa konsepto ng

rehiyon, bawat rehiyon ay binubuo ng iba’t ibang mga bansa na pinagbibigkis ng iba’t ibang
mga salik tulad ng katangiang heograpikal o pisikal,
maging ng aspektong kultural at historikal.
Sa pagkakahati ng Asya sa limang rehiyon, ipinapakita ang pananaw na Asiancentric. Dahil
bawat rehiyon ay nahati at binubuo ng mga bansa batay sa lokasyon nito ayon sa mga
heograpo.
HILAGANG ASYA/ GITNANG ASYA
Ang rehiyong ito ay binubuo ng mga bansang dating kabilang sa Union Soviet of Socialist
Republics (USSR). Ang Siberia na bahagi ng bansang Russia ng Europa ay karaniwang
ikinakabit bilang kaugnay
ng rehiyon/kontinenteng Asya dahil sa mga salik heograpikal katulad ng Kabundukang Ural na
naghihiwalay sa buong rehiyon ng Europe sa silangang bahagi nito sa Asya. May ilang mga
heograpo na
inihihiwalay ang Siberia bilang isang rehiyon na tinatawag na Hilagang Asya.

SILANGANG ASYA
Nasa Silangang Asya ang pinakamalaking
bansang Asyano, ang China. Tahanan ang rehiyong ito ng 40% ng kubuoang populasyon ng
Asya at 22% ng kabuoang populasyon ng daigdig. Ang China din ang itinuturing na
pinakamataong bansa sa buong mundo. Progresibo din ang rehiyon
sa larangan ng teknolihiya at komersiyo.

Konsepto ng Paghahating Heograpiko: Timog-Silangang Asya, Timog Asya, at Kanlurang Asya:

q
MODULE 2: Ang Kapaligirang Pisikal ng mga Rehiyon sa Asya

Sa araling ito, ating ilalarawan ang kapaligirang pisikal ng mga rehiyon sa Asya. Ang
kapaligirang pisikal ng mga rehiyon/subrehiyon ng Asya ay mailalarawan sa kinaroroonan,
hugis, sukat, anyo (na binubuo ng iba’t ibang kalupaan at katubigan), uri ng klima at behetasyon
(vegetation cover) nito.
Pagkilos at Pakikipag-ugnayan ng mga Asyano sa Kanilang Kapaligiran:

Noon at magpasa hanggang ngayon, ang kapaligiran ay may malaking kaugnayan sa paghubog
at pag-unlad ng buhay ng mga mamamayang Asyano. Iba’t iba ang impluwensiyang dulot ng
kapaligirang pisikal sa aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayang Asyano katulad sa
agrikultura, ekonomiya, panahanan, at kultura.
Sa taglay na kalupaan at katubigan ng Asya, halos lahat ng uri ng mga anyong-lupa at anyong-
tubig ay matatagpuan dito. Nagsilbing tagapaghati ang mga kalupaan at katubigang ito katulad
ng mga kabundukan, disyerto, at karagatan upang mahati ang Asya sa iba’t ibang mga
rehiyon/subrehiyon. Nagbigay-daan din sa natatanging pagkakilanlang kultural ang mga
nakaharang o nakapaligid na kabundukan, disyerto, dagat, at karagatan ang mga pamayanang
matatagpuan dito.
Ang matatayog na bundok, kabundukan, at disyerto ay nagsilbing tagapaghati sa magkaibang
uri ng pamumuhay at kultura ng mga taong naninirahan sa paligid nito.

Bagama’t matatarik at matataas ang ilang bundok at kabundukan sa Asya ay nagkaroon ng

interaksiyon ang mga mamamayang Asyano dahil sa mga lagusan. Isang halimbawa nito ay
ang Khyber Pass sa kabundukan ng Hindu Kush, na nagsilbing daanan ng mga tao mula sa
Timog Asya patungo ng Hilaga/Gitnang Asya. Hanggang sa ngayon, nagsilbing daanan ito para
sa transportasyon ng mga kalakal at patuloy ugnayan ng mga bansa na bumuo sa mga
nabanggit na rehiyon. Nakaapekto din ang mga nakahanay at nagtataasang bundok sa uri ng
klima sa kapaligiran ng mga taong naninirahan sa paligid nito. Ang mga kabundukan ng
Himalayas at Karakoram ay humadlang sa pagtawid ng mga ulap na nagdadala ng ulan
pahilaga sa may bahagi ng Gitnang Asya, China, at Tibet at maging sa panahon ng pagdating
ng malalakas na bagyo na nagmumula sa Karagatang Pasipiko at Indian. Ito rin ang dahilan
kung bakit natatangi ang kapaligiran ng magkabilang panig ng mga hanay ng bundok. Halos
palaging tuyo ang hilagang bahagi kung kaya’t ang kapaligiran nito ay disyerto dahil sa walang
pag-ulan ang nararanasan at sa katimugang bahagi nito ay bumabagsak ang ulan.

Gayundin naman ang mga pulo at kapuluan sa pagkakapaligid ng mga katubigan tulad ng dagat
at karagatan. Pangingisada ang karaniwang ikinabubuhay ng mga taong naninirahan malapit sa
mga katawang tubig katulad ng mga naninirahan sa mga pulo at kapuluan ng Asya. Ang mga
katawang tubig na ito ay nagsilbing daanan din para komunikasyon at transportasyon upang
makapaghubog ng isang natatanging pamumuhay at kultura ng mga mamamayang Asyano. Ito
ang dahilan para sa pagkakaroon ng ugnayan sa pakikipagkalakalan ng mga mamamayang
Asyano sa isa’t isa. Ilang halimbawa ng mga katawang tubig na ito ay ang Manila Bay, Persian
Gulf, Strait of Malacca, South China Sea, at Karagatang Indian. Hanggang sa ngayon, malaki
ang kapakinabangan ng iba’t ibang mga katawang tubig na ito hindi lamang para sa kabuhayan
na nakabase sa pangingisda kundi maging sa transportasyon ng mga produkto at kalakal ng
mga bansa at rehiyon sa Asya.

Nagsilbing konsentrasyon ng populasyon ng mga bansa at rehiyon ng Asya ang malalawak na

kapatagan at lambak. Ang mga ilog na umaagos sa paligid nito ang naging dahilan sa pagiging
malusog ng lupa kung kaya’t maraming mga mamamayang Asyano ang nakapagtatanim sa
mga lupaing ito. Maituturing na pinakamahalagang anyong- lupa at tubig ang mga kapatagan,
lambak, at ilog dahil maraming pamayanan ang umusbong sa mga ito. Ang mga lambak-ilog ng
Tigris at Euphrates, Indus, at Huang Ho ang itinuturing na “Lundayan ng Sangkatauhan” na
matatagpuan sa Asya. Bagama’t maituturing na biyaya ang dala ng mga ilog, nagsilbing hamon
din ito para sa mga Asyano dahil sa pag-apaw at pagbabahahang idinudulot nito. Halimbawa
nito ang ilog Huang Ho sa China na kung tawagin din ay “River of Sorrow” dahil sa madalas na
pagbabaha nito na siyang ikinasasawi ng buhay ng tao at pagkasira ng maraming ari-arian.

Ang iba’t ibang klima na nararanasan ng mga rehiyon sa Asya ay nakaaapekto din sa uri ng
kabuhayan at panirahan ng mga mamamayang Asyano. Kailangan ang mga bahay na gawa sa
malalaking puno sa malalamig na lupain, adobe at bato sa mahangin at tuyong lupain, at sa
mga lugar na may mainit at basang klima. Nakararanas din ng klimang monsoon ang ilang mga
bansa at rehiyon sa Asya. Ang Pilipinas, halimbawa ay nakararanas ng klimang monsoon na
hilagang-silangang monsoon o amihan at timog-kanlurang monsoon o habagat. Ang timog-
kanlurang monsoon, partikular sa mga buwan ng Mayo at Hunyo ay hudyat ng pagsisimula ng
panahon ng pagtatanim. Subalit ang hanging ito na nagdadala ng pag-ulan ay naging sanhi din
ng madalas na mga pagbabaha sa mga kapatagan at mababang lugar sa bansa.

Pakikipag-ugnayan ng mga Asyano sa Kapaligirang Pisikal:

Ang kabihasnang Asyano noon at ngayon ay patuloy na hinuhubog ng kanyang pisikal na

kapaligiran. Patuloy itong hinuhubog ng kanyang lokasyon o kinaroroonan, hugis, sukat, mga
yamang lupa at tubig, klima, at behetasyon (vegetation cover). Malaki rin ang epekto ng mga
natural na pangyayari sa pamumuhay ng mga mamamayang Asyano katulad ng mga pabago-
bagong klima, bagyo, pagputok ng mga bulkan, paglindol, at iba pang natural o puwersang
pangkapaligiran.
Ang mga pagbabagong dulot sa kapligirang pisikal ng mga Asyano ay naging daan sa kanilang
pakikiangkop upang mabuhay. Umangkop sila sa kanilang pisikal na kapaligiran at kanila itong
nilinang at pinagyabong. Halimbawa, ang Asya ay katatagpuan ng malalawak na kapatagan at
lambak-ilog. Ang ilan sa mga lambak-ilog sa Asya na siyang naging sentro ng mga sinaunang
kabihasnan sa mundo ay ang lambak-ilog ng Tigris at Euphrates, Indus, at Huang Ho ay
masasagana. Hatid ng mga lambak-ilog na ito ang masaganang ani para sa mga mamamayan.
Naging sentro ang mga ito ng panirahan ng mamamayang Asyano buhat sa biyayang kaloob
nito. Dahil dito nalinang ng mga mamamayang Asyano ang kabihasnang nakabatay sa
agrikultura.
Ang pagbabago ng panahon at tumitinding pangangailangan ng tao ay naging daan din upang
baguhin ng mga mamamayang Asyano ang pakikiangkop sa pisikal na kapaligiran, upang higit
na mapakinabangan at mapabuti ang kanilang pamumuhay. Hindi lahat ng mga rehiyon sa
Asya ay magkakapareho, may mga rehiyong higit na nabiyayaan at mayroong salat. Kung
kaya’t sa kasalatan sa mga yamang likas na ito ay nagsagawa ng pagbabago at kombersiyon
ang mga mamamayang Asyano upang matugunan, mapakinabangan at mapabuti ang kanilang
pamumuhay. Ang mga bansa sa Kanlurang Asya, ay halos nakapaloob sa klimang tuyo.
Kapansin-pansin ang pagiging tuyo ng lupa dahil sa kawalan o mababang patak ng ulan na
natatanggap nito. Suliraning maituturing ang kawalan ng tubig na magagamit para sa irigasyon
at agrikultura. Upang mabigyan ng solusyon ang suliraning ito, gumamit ng prososeso ng
desalinization ang ilang mayayamang bansa sa rehiyon tulad ng Saudi Arabia. Ang prosesong
ito ay ang paghihiwalay ng asin sa tubig upang magamit ng tao, hayop, at halaman.

Ang mga pagbabagong isinagawa ng mga mamamayang Asyano sa kanyang kapaligirang

pisikal ay nagsisilbing hamon noon hanggang ngayon. Nahaharap sa iba’t ibang suliraning
pangkapaligiran ang Asya, maging ang buong mundo. Ang ilan sa mga isyung pangkapaligirang
ito ay ang deforestation na siyang banta rin sa pagkawala at pagkaubos ng mga halaman at
puno at maging ng mga hayop, iba’t ibang uri ng polusyon sa tubig, lupa, at hangin, at
lumulubhang sulurinan ng climate change. Hindi lamang ito isyung rehiyonal ng Asya kundi ng
pandaigdigang pamayanan. Sa ngayon ay patuloy pa rin ang pagsasaayos at pagpapanatili sa
hamon ng pangangalaga sa timbang na kalagayang ekolohikal (ecological balance) ng mga
rehiyon sa Asya at mundo.

Lahat ng pangangailangan ng tao ay nakadepende sa kanyang pisikal na kapaligiran.

Masasabing taglay ng Asya at mga rehiyon nito ang iba’t ibang katangian ng kapaligirang pisikal
ng mundo. Malaking kapakinabangan ito sa buhay ng mga mamamayang Asyano noon at
ngayon upang matugunan at mapunan ang kanilang pangangailangan at para na rin sa ganap
na pag-unlad ng buhay.