Dynus, Koosowska, Prewysz, Kwinto (2005) - Analiza Finansowa

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.
net/publication/314086670
Analiza ﬁnansowa przedsiębiorstwa
Book · January 2005
CITATIONS READS
18 20,455
3 authors, including:
Magdalena Redo Piotr Prewysz-Kwinto

Nicolaus Copernicus University WSB University in Torun (Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu)
85 PUBLICATIONS 267 CITATIONS 66 PUBLICATIONS 76 CITATIONS
SEE PROFILE SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
Public finance stance & market cost of capital View project
RRSO / APRC View project
All content following this page was uploaded by Magdalena Redo on 25 March 2019.
The user has requested enhancement of the downloaded file.

ANALIZA FINANSOWA
PRZEDSIĘBIORSTWA
Magdalena Dynus
Bożena Kołosowska
Piotr Prewysz-Kwinto
ANALIZA FINANSOWA
PRZEDSIĘBIORSTWA
2005
wydawca
© Copyright by
Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania  Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności
„DOM ORGANIZATORA”
87-100 Toruń, ul. Czerwona Droga 8
tel. (+48 56) 62-23-807, 62-22-898, 62-23-342
fax (+48 56) 62-23-123
http://www.tnoik.torun.pl e-mail: tnoik@tnoik.torun.pl
Wydawnictwo
„Dom Organizatora”
jest członkiem
Polskiej Izby Książki
ISBN 83-7285-227-8
Printed in Poland
Toruń
Wydanie I
Druk ukończono w 2005 r.
recenzent
prof. zw. dr hab. Jan Głuchowski
projekt okładki
Michał Prewysz-Kwinto
przygotowanie do druku
Magdalena Dynus
Piotr Prewysz-Kwinto
druk i oprawa
Drukarnia „SALUS”
87-100 Toruń, ul. Czarlińskiego 17
tel. (056) 62-287-46
SPIS TREŚCI
WSTĘP......................................................................................................... 7
ROZDZIAŁ I
TEORETYCZNE PODSTAWY ANALIZY FINANSOWEJ....................... 9
1.1. Istota analizy finansowej........................................................................ 9
1.1.1. Powiązania analizy finansowej...................................................... 9
1.1.2. Zakres analizy finansowej............................................................ 10
1.1.3. Rodzaje analizy finansowej.......................................................... 12
1.2. Sprawozdanie finansowe jako podstawa analizy finansowej.................. 15
1.2.1. Bilans............................................................................................ 15
1.2.2. Rachunek zysków i strat............................................................... 21
1.2.3. Informacja dodatkowa.................................................................. 24
1.2.4. Pozostałe elementy sprawozdania finansowego............................ 25
ROZDZIAŁ II
WSTĘPNA ANALIZA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO................... 35
2.1. Analityczne sprawozdanie finansowe..................................................... 35
2.1.1. Analityczny bilans........................................................................ 35
2.1.2. Analityczny rachunek zysków i strat............................................. 41
2.2. Analiza wstępna...................................................................................... 41
2.2.1. Analiza wstępna bilansu............................................................... 44
2.2.2. Analiza wstępna rachunku zysków i strat..................................... 50
2.2.3. Analiza wstępna na przykładzie spółki AKWA............................. 52
2.3. Korekta inflacyjna danych..................................................................... 56
ROZDZIAŁ III
ANALIZA WSKAŹNIKOWA...................................................................... 71
3.1. Analiza płynności finansowej................................................................ 72
3.1.1. Wskaźniki płynności finansowej.................................................. 72
3.1.2. Analiza kapitału pracującego....................................................... 75
3.2. Analiza sprawności działania................................................................. 78
3.2.1. Wskaźniki produktywności i rotacji.............................................. 78
3.2.2. Cykl konwersji gotówki............................................................... 80
3.3. Analiza rentowności.............................................................................. 86
5
3.4. Analiza zadłużenia................................................................................. 93
3.5. Wskaźniki rynku kapitałowego.............................................................. 99
ROZDZIAŁ IV
ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH....................... 105
4.1. Budowa rachunku przepływów pieniężnych........................................... 106
4.2. Metody sporządzania rachunku przepływów pieniężnych...................... 109
4.3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych........................................... 111
4.3.1. Analiza wstępna........................................................................... 111
4.3.2. Analiza wskaźnikowa................................................................... 118
4.4. Analiza rachunku przepływów pieniężnych spółki AKWA.................... 122
4.4.1. Analiza wstępna........................................................................... 122
ROZDZIAŁ V
PRZYKŁAD ANALIZY FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA.............. 127
5.1. Analiza bilansu i rachunku zysków i strat spółki Torunianka................. 127
5.1.1. Analiza wstępna........................................................................... 134
5.2. Analiza rachunku przepływów pieniężnych spółki Torunianka.............. 141
5.2.1. Analiza wstępna........................................................................... 141
ROZDZIAŁ VI
ZADANIA.................................................................................................... 149
WYNIKI ZADAŃ......................................................................................... 159
ZESTAWIENIE WSKAŹNIKÓW............................................................... 163
ZAŁĄCZNIK nr 1 – Wzór analitycznego bilansu......................................... 171

ZAŁĄCZNIK nr 2 – Wzór analitycznego rachunku wyników....................... 172
LITERATURA.............................................................................................. 173
6
WSTĘP
W obliczu coraz większego nasycenia rynku i coraz ostrzejszej na nim

konkurencji informacja staje się strategicznym zasobem. Dlatego analiza
finansowa będąca źródłem kluczowych danych jest warunkiem koniecznym
racjonalnego procesu skutecznego zarządzania przedsiębiorstwem.
Niniejsza książka przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów
wyższych szkół ekonomicznych, ale mogą z niej także skorzystać praktycy.
Zamierzeniem autorów było przedstawienie materiału w łatwy i przystępny
sposób. Kolejne rozdziały książki sukcesywnie pogłębiają zagadnienie analizy
finansowej bazując na wcześniej zaprezentowanej wiedzy. Każdy rozdział
rozpoczyna się krótkim wprowadzeniem do omawianego w nim aspektu analizy,
co w dalszej części prezentowane jest na konkretnych przykładach. Powinno to
istotnie ułatwić zrozumienie zagadnień teoretycznych i zdobycie praktycznych
umiejętności przeprowadzania analizy finansowej przedsiębiorstwa.
Podstawową częścią niniejszej książki są przedstawione krok po kroku
przykładowe całościowe oceny finansowe spółek Akwa i Torunianka, które
powinny być wystarczającą bazą dla samodzielnego przeprowadzenia analizy
finansowej przedsiębiorstwa.
Książka składa się z sześciu rozdziałów, które zawierają treści najczęściej
omawiane w trakcie zajęć z analizy finansowej przedsiębiorstwa. Pierwszy
rozdział zawiera teoretyczne podstawy analizy finansowej. Prezentuje istotę
analizy finansowej oraz sprawozdania finansowego, na podstawie którego
przeprowadza się analizę. Drugi rozdział przedstawia analizę wstępną bilansu oraz
rachunku zysków i strat, trzeci zaś główną część analizy finansowej – analizę
wskaźnikową. Przybliża on podstawowe obszary analizy finansowej, mianowicie
płynność, obrotowość, rentowność i zadłużenie. Kolejny czwarty rozdział opisuje
analizę rachunku przepływów środków pieniężnych. W piątym rozdziale
zaprezentowana została kompleksowa analiza finansowa na przykładzie spółki
Torunianka wykorzystująca zaprezentowaną w książce wiedzę. Dla utrwalenia i
sprawdzenia wiadomości ostatni szósty rozdział zawiera zadania wraz z
rozwiązaniami.
Osoby zainteresowane omawianą problematyką mogą rozszerzyć swoje
wiadomości korzystając z literatury podanej na końcu zbioru.
7
Autorzy wdzięczni będą za wszelkie uwagi i spostrzeżenia, w tym również
krytyczne, które pozwolą na poprawienie i ulepszenie zagadnień
prezentowanych w tym zbiorze. Wszystkie uwagi można nadsyłać na podany
adres internetowy: analizaf@poczta.onet.pl
8
ROZDZIAŁ I
TEORETYCZNE PODSTAWY ANALIZY

FINANSOWEJ
1.1. ISTOTA ANALIZY FINANSOWEJ
Analiza to metoda poznania i oceny złożonych zjawisk i procesów poprzez ich

podział na elementy proste, badanie ich własności oraz zachodzących między
nimi zależności i poszukiwanie prawidłowości.
Analiza, która zajmuje się badaniem zjawisk gospodarczych to analiza
ekonomiczna. Jest ona narzędziem poznawania rzeczywistości gospodarczej,
przebiegu i rezultatów procesów gospodarczych.
Działalność każdego podmiotu gospodarczego wymaga okresowej analizy
ekonomicznej. Powinna ona pozwolić na ustalenie czy dotychczas prowadzona
działalność daje zamierzone efekty oraz określić kierunki i sposoby jej dosko-
nalenia w przyszłości. Podstawą analizy ekonomicznej jest analiza finansowa,
która skupia się na badaniu kondycji finansowej podmiotu. To właśnie analiza
finansowa jest ściśle powiązania z szeroko rozumianą rachunkowością i całym
systemem informacji ekonomicznej wykorzystującym odpowiednio przetwo-
rzone dane księgowe i statystyczne.
1.1.1. Powiązania analizy finansowej
Całościowa analiza działalności przedsiębiorstwa obejmuje analizę otoczenia

przedsiębiorstwa oraz analizę ekonomiczną.
Analiza otoczenia ma na celu wychwycenie zewnętrznych czynników
wpływających na funkcjonowanie przedsiębiorstwa – o charakterze zarówno
ekonomicznym, prawnym, ale i społecznym, które nie pozostają obojętne dla
sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. Poza zdefiniowaniem szans
i zagrożeń ma ona wskazać sposoby ich wykorzystania jako stymulatorów dla
rozwoju przedsiębiorstwa w przyszłości.
Zadaniem analizy finansowej jest ocena działalności przedsiębiorstwa od
strony finansowej – w stosunku do planowanych założeń, do okresów prze-
szłych, ale i wielkości osiągniętych przez inne firmy. Przyczynowo-skutkowe
9
Analiza finansowa przedsiębiorstwa
wyjaśnienie zmian i odchyleń wskaźników finansowych wymusza prowadzenie

analizy finansowej w powiązaniu z analizą techniczno-ekonomiczną przedsię-
biorstwa.
Powiązania analizy finansowej
analiza
działalności
przedsiębiorstwa
analiza analiza otoczenia

ekonomiczna przedsiębiorstwa
analiza
analiza
techniczno-
finansowa
ekonomiczna
Analiza techniczno-ekonomiczna polega z kolei na ocenie poszczególnych

obszarów działalności przedsiębiorstwa: ilości, jakości i różnorodności produk-
cji, technologii jej wytwarzania, zapleczu technicznym, gospodarce materiało-
wej, wydajności pracy, polityce kadrowo-płacowej itp. W ocenie tej uwzględnia
się przede wszystkim wpływ poszczególnych czynników na osiągane wyniki
finansowe.
1.1.2. Zakres analizy finansowej
Analiza finansowa przedsiębiorstwa obejmuje analizę bilansu, rachunku zysków

i strat, rachunku przepływów pieniężnych, i na tej podstawie wskaźnikową ana-
lizę kondycji finansowej przedsiębiorstwa oraz czynnikową analizę wyniku
finansowego.
Zakres analizy finansowej nie ma jednolitego charakteru, gdyż zależy
przede wszystkim od dostępności i szczegółowości posiadanych danych, a także
od intencji podmiotu przeprowadzającego ocenę. I tak analiza finansowa przed-
siębiorstwa może być prowadzona przez samo przedsiębiorstwo, przez instytuty
badań rynkowych, czy ośrodki naukowe. Może mieć ona charakter doraźny,
bądź też systematycznych kwartalnych czy rocznych analiz. Może być prowa-
10
Teoretyczne podstawy analizy finansowej
dzona w porównaniu z danymi przeszłymi, czy planowanymi, albo z wynikami

przedsiębiorstw z branży. Może ona wreszcie dostarczać ogólnego poglądu o
stanie finansowym przedsiębiorstwa, bądź badać szczegółowo pojedyncze ob-
szary np. przyczyny niższej niż przeciętna rentowności w branży.
W zależności więc od tego dla kogo, bądź przez kogo przeprowadzana jest
analiza finansowa, ma ona różny charakter i stopień szczegółowości – inny jest
bowiem jej cel (por. poniższe zestawienie).
Podmioty a cele analizy finansowej
podmiot prowadzący
cel analizy
analizę finansową
 informacje ekonomiczne
zespół zarządzający (zarząd)  decyzje
 zarządzanie
organy rewizyjne  przeprowadzenie rewizji bilansu
 ocena opłacalności inwestycji kapitałowej

podmioty udostępniające ka-
 sporządzenie sprawozdania dla właści-
pitał (akcjonariusze, banki)
cieli
 badanie prawidłowości zeznań podatko-

organy państwowe
wych firmy
 informacja
pracownicy  motywacja
 zarządzanie
osoby trzecie (prasa, społe-

 informacja
czeństwo, konkurenci)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka ana-

lizy finansowej w przedsiębiorstwie, FRR, Warszawa 2002, s. 9.
W warunkach dużej zmienności szeroko pojętego otoczenia oraz dynamicz-

nego rozwoju nauki i techniki – podejmowanie decyzji w zarządzaniu przedsię-
biorstwem natrafia na liczne trudności, których przezwyciężenie wymaga aktu-
alnych i rzetelnych informacji. Dlatego też analiza ekonomiczna, a zwłaszcza
analiza finansowa nabrała w gospodarce rynkowej szczególnego znaczenia –
narzędzia dostarczającego informacji niezbędnych dla sprawnego zarządzania
przedsiębiorstwem. W ten sposób analiza finansowa stała się nowoczesnym
instrumentem zarządzania, ułatwiającym przystosowanie się podmiotów gospo-
11
darczych do złożonych i zmieniających się warunków funkcjonowania. Jest

więc ona podstawą i warunkiem racjonalnego zarządzania przedsiębiorstwem
mającego na celu jego rozwój. Analiza finansowa powinna więc dostarczać
informacji umożliwiających ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa i efek-
tywności gospodarowania posiadanymi zasobami oraz podejmowanie decyzji
zmierzających do racjonalizacji i optymalizacji działalności przedsiębiorstwa.
W tym celu analiza finansowa powinna być prowadzona pod wieloma
aspektami – obejmować ocenę wyników finansowych, sprawności wykorzysta-
nia posiadanego majątku i kapitałów, zdolności do spłaty bieżących zobowiązań
oraz oceny struktury źródeł finansowania działalności. Poniższy schemat uka-
zuje najważniejsze obszary analizy finansowej.
obszary analizy finansowej
płynność obrotowość rentowność zadłużenie
1.1.3. Rodzaje analiz
Zazwyczaj każda analiza ma inny charakter. Wynika to faktu, że dotyczy ona

wciąż nowych problemów, czasem potrzebne jest szersze spojrzenie, a czasem
bardziej wnikliwa ocena wąskiego zagadnienia, może mieć ona różne prze-
znaczenie, czy być prowadzona przez inne podmioty. Dlatego wyróżnić można
wiele rodzajów analizy.
Analiza wewnętrzna a zewnętrzna
W zależności od tego przez kogo przeprowadzana jest analiza, bądź jakie jest jej
przeznaczenie wyróżnia się analizę wewnętrzną i zewnętrzną.
Wewnętrzna analiza finansowa podyktowana jest względami decyzyjnymi
w procesie bieżącego i strategicznego zarządzania przedsiębiorstwem. Prowa-
dzona jest na jego wewnętrzne potrzeby.
Analiza zewnętrzna prowadzona jest z kolei z myślą o właścicielach, przy-
szłych inwestorach, kredytodawcach, dostawcach, odbiorcach, konkurentach,
władzach podatkowych itd., którzy są zainteresowani wynikami finansowymi
przedsiębiorstwa. Jej zadaniem jest informowanie opinii publicznej o kondycji
finansowej podmiotu. Jest też ona wykorzystywana jako narzędzie autokreacji.
12
Analiza funkcjonalna, kompleksowa a decyzyjna
Przyjmując za punkt odniesienia metodę badawczą analiza finansowa może

przybrać postać analizy funkcjonalnej, kompleksowej lub decyzyjnej.
Analiza funkcjonalna to badanie odrębnych zjawisk występujących w
działalności gospodarczej przedsiębiorstwa (np. kosztów, przychodów).
Analiza kompleksowa polega na szerszej ocenie funkcjonowania poszcze-
gólnych obszarów działalności przedsiębiorstwa z uwzględnieniem zachodzą-
cych między nimi związków (np. analiza wpływu zmiany struktury kapitałowej
na rentowność przedsiębiorstwa).
Analiza decyzyjna sprowadza się do badania powiązanych ze sobą zjawisk
gospodarczych będących skutkiem planowanej lub zrealizowanej decyzji (np.
analiza skutków obniżenia ceny sprzedaży).
Analiza całościowa a odcinkowa
W zależności od przyjętego zakresu prowadzonej analizy może być ona cało-

ściowa lub odcinkowa.
Analiza całościowa dotyczy wszystkich zjawisk występujących w przedsię-
biorstwie. Pozwala ona spojrzeć kompleksowo na jego sytuację finansową (np.
analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa na tle branży). Analiza całościowa
może mieć charakter ogólny bądź szczegółowy.
Analiza odcinkowa polega zaś na badaniu wybranego aspektu działalności
przedsiębiorstwa – jednego problemu (dlatego też analizę odcinkową nazywa się
często analizą problemową). Np. analiza przyczyn wzrostu kosztów sprzedaży.
Analiza ogólna a szczegółowa
Biorąc pod uwagę stopień szczegółowości prowadzonej analizy może ona przy-
brać charakter analizy ogólnej bądź szczegółowej.
Analiza ogólna ma na celu wychwycenie tylko głównych zależności, dla-
tego opiera się na ogólnych najważniejszych informacjach i syntetycznych
wskaźnikach (np. ocena poziomu zyskowności przedsiębiorstwa).
Analiza szczegółowa polega z kolei na wnikliwym badaniu wybranego
fragmentu działalności lub danego problemu. Wymaga ona szczegółowych in-
formacji dla wyjaśnienia zachodzących zależności przyczynowo-skutkowych
(np. analiza przyczyn pogorszenia się płynności przedsiębiorstwa).
13
Analiza retrospektywna, bieżąca a prospektywna
Przyjmując za punkt odniesienia czas objęty analizą wyróżnić można analizę

retrospektywną, bieżącą i prospektywną.
Analiza retrospektywna to ocena przeszłych wyników prowadzonej dzia-
łalności dokonywana z myślą jednak o racjonalizacji procesu zarządzania finan-
sami przedsiębiorstwa w przyszłości (np. analiza zyskowności sprzedaży w la-
tach 90.).
Analiza bieżąca (operatywna) to ocena przebiegu obecnie podejmowanych
działań. Pozwala ona na natychmiastowe korygowanie wdrażanych decyzji (np.
bieżący monitoring wielkości sprzedaży podczas stosowania manipulacji ceno-
wych).
Analiza prospektywna polega na tworzeniu i ocenie różnych wersji roz-
wiązań w ramach planowania gospodarczego (np. analiza opłacalności zakupu
maszyny produkcyjnej w zależności od jej wydajności, kosztów i sposobu fi-
nansowania).
Analiza wskaźnikowa a rozliczeniowa
W zależności od wybranej formy badań prowadzić można analizę wskaźnikową

lub analizę rozliczeniową.
Analiza wskaźnikowa polega na obliczaniu standardowych wskaźników na
podstawie informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym i ich porównywa-
niu w czasie, z wielkościami planowanymi czy średniobranżowymi. Dostarcza
ona statycznych informacji o stanie faktycznym.
Analiza rozliczeniowa z kolei poszukuje związków przyczynowo-skutko-
wych występujących między poszczególnymi zjawiskami, dzięki czemu cechuje
się większą przydatnością w procesie zarządzania.
Analiza jednego a grupy przedsiębiorstw
Biorąc za punkt wyjścia zakres przestrzenny badania można przeprowadzić ana-

lizę jednego bądź całej grupy podmiotów.
Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa polega na porównywaniu jego
wyników z tymi osiąganymi w przeszłości lub założonymi w planie.
Analiza grupy podmiotów zmierza zaś do poszukiwania prawidłowości i
cech charakterystycznych dla danej branży. Wymaga ona starannego doboru
przedsiębiorstw, a jej efektem są np. wyniki średniobranżowe. Pozwala ona na
poszukiwanie zależności przyczynowo-skutkowych determinujących lepsze
bądź gorsze wyniki poszczególnych przedsiębiorstw.
14
1.2. SPRAWOZDANIE FINANSOWE JEDNOSTKI JAKO PODSTAWA

ANALIZY FINANSOWEJ
Każda jednostka prowadząca działalność gospodarczą i podlegająca Ustawie o

Rachunkowości zobowiązana jest do sporządzenia raz w roku sprawozdania
finansowego. Prezentuje ono w syntetyczny sposób wszystkie podstawowe in-
formacje dotyczące sytuacji finansowej jednostki. Dzień, na który sporządzane
jest to sprawozdanie nazywa się dniem bilansowym. W praktyce najczęściej
dzień bilansowy, pokrywa się z końcem roku kalendarzowego, niemniej jednak
każda jednostka ma prawo wybrać inny, dowolny dzień, na który będzie sporzą-
dzać swoje sprawozdanie finansowe. Zgodnie z obowiązującym prawem spra-
wozdanie to musi być przygotowane nie później niż trzy miesiące od dnia bilan-
sowego.
W skład sprawozdania finansowego jednostki wchodzi wiele elementów,
które zasadniczo podzielić można na dwie grupy. Pierwszą z nich tworzą ele-
menty obligatoryjne, czyli te, które muszą być przygotowane przez wszystkie
jednostki podlegające Ustawie o Rachunkowości. Do elementów obligatoryj-
nych zalicza się:
 bilans,
 rachunek zysków i strat,
 informację dodatkową.
Drugą grupę tworzą elementy dodatkowe, sporządzane tylko przez te jednostki,
których sprawozdanie objęte zostało obowiązkiem badania przez biegłych rewi-
dentów. Do elementów dodatkowych zalicza się:
 rachunek przepływów pieniężnych,
 zestawienie zmian w kapitale własnym.
Ponadto niektóre jednostki mają obowiązek dołączenia do sprawozdania fi-
nansowego również dodatkowego dokumentu zwanego sprawozdaniem z dzia-
łalności, które powinno zawierać istotne informacje o stanie majątkowym i sy-
tuacji finansowej podmiotu.
Wszystkie wymienione elementy sprawozdania finansowego sporządza się
w formie i według zasad narzuconych przez Ustawę o Rachunkowości. Wzory
tych sprawozdań zostały zaprezentowane na końcu tego rozdziału na stronach
26-33.
1.2.1. Bilans
Podstawowym elementem każdego sprawozdania finansowego jest bilans. Defi-

niuje się go najczęściej jako zestawienie aktywów i pasywów jednostki, czyli
majątku oraz źródeł jego finansowania.
15
Z bilansem związane są dwie podstawowe zasady. Pierwsza z nich to za-

sada ciągłości bilansowej, która mówi, że bilans zamknięcia jednego roku jest
automatycznie bilansem otwarcia roku następnego. W warunkach polskich za-
sada ciągłości została dwukrotnie zachwiana. Po raz pierwszy miało to miejsce
w roku 1995 i było związane z wejściem w życie Ustawy o Rachunkowości. W
tej sytuacji bilans zamknięcia roku 1994 sporządzany był zgodnie z Rozporzą-
dzeniem Ministra Finansów regulującym zasady prowadzenia rachunkowości,
natomiast bilans otwarcia 1995 roku już zgodnie z Ustawą o Rachunkowości. Po
raz drugi omawiana zasada zachwiana została w roku 2002, kiedy weszła w
życie nowelizacja Ustawy o Rachunkowości, wprowadzająca zasadnicze zmiany
w budowie i zasadach sporządzania sprawozdania finansowego jednostki.
Druga zasada bilansowa to zasada równowagi. Zgodnie z nią aktywa muszą
być zawsze równe pasywom, czyli każdy składnik majątku jednostki, musi mieć
swoje źródło finansowania.
AKTYWA
Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie

określonej wartości. W bilansie dzieli się je na dwie grupy:
 aktywa trwałe,
 aktywa obrotowe.
Aktywa trwałe to te składniki majątku, które uczestniczą w kilku cyklach
operacyjnych i są przez jednostkę posiadane, użytkowane lub zostaną zrealizo-
wane po okresie dłuższym niż 12 miesięcy. W skład aktywów obrotowych
wchodzą natomiast te składniki, które zużywają się w jednym cyklu operacyj-
nym lub też zostaną zrealizowane w okresie krótszym niż jeden rok od dnia bi-
lansowego.
Aktywa w bilansie ułożone są zgodnie z zasadą rosnącej płynności, czyli
szybkości ich zamiany na gotówkę. Najpierw prezentowane są wiec aktywa
trwałe, a następnie obrotowe.
Aktywa trwałe i obrotowe podlegają w bilansie dalszym, bardziej szcze-
gółowym podziałom, które zostaną tu nieco szerzej omówione. Do aktywów
trwałych zalicza się:
 wartości niematerialne i prawne,
 rzeczowe aktywa trwałe,
 należności długoterminowe,
 inwestycje długoterminowe,
 długoterminowe rozliczenia międzyokresowe,
16
Wartości niematerialne i prawne są to posiadane przez jednostkę prawa

majątkowe np. prawa autorskie, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, pa-
tenty, znaki towarowe itp. Zalicza się do nich również posiadane przez jed-
nostkę oprogramowanie komputerowe, a także wartość firmy i koszty zakończo-
nych prac rozwojowych.
W skład rzeczowych aktywów trwałych wchodzą:
 środki trwałe, do których zalicza się: grunty, budynki i budowle, urzą-
dzenia techniczne i maszyny, środki transportu oraz pozostałe środki
trwałe;
 środki trwałe w budowie, czyli koszty wytworzenia we własnym zakre-
sie nowych środków trwałych lub ulepszenia już istniejących; po zakoń-
czeniu procesu budowy nowego środka trwałego i po przyjęciu go do
użytkowania staje się on jednym ze składników środków trwałych jed-
nostki.
 zaliczki na środki trwałe w budowie.
Należy wskazać, że wartości niematerialne i prawne oraz rzeczowe aktywa trwa-
łe wykazywane są w bilansie w wartościach netto, tzn. po pomniejszeniu ich
początkowej wartości o dotychczas naliczone umorzenie.
Należności długoterminowe są to kwoty należne jednostce, których termin
realizacji jest dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Nie obejmują one
jednak należności z tytułu dostaw i usług, które niezależnie od terminu ich reali-
zacji są składnikami aktywów obrotowych.
Inwestycje długoterminowe to aktywa nabyte na okres dłuższy niż 12
miesięcy, w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu
ich wartości. Obejmują one zakupione przez jednostkę nieruchomości, wartości
niematerialne i prawne oraz długoterminowe aktywa finansowe, w skład których
wchodzą udziały, akcje i inne papiery wartościowe. Do inwestycji długotermi-
nowych zalicza się także udzielone przez jednostkę pożyczki, o terminie realiza-
cji przekraczającym jeden rok od dnia bilansowego.
W bilansie należności i inwestycje długoterminowe wykazuje się z podzia-
łem na należności i inwestycje od jednostek powiązanych i pozostałych jednostek.
Ostatnią grupę aktywów trwałych stanowią długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe. W ich skład wchodzą aktywa z tytułu odroczonego podatku
dochodowego oraz inne czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów, które będą
rozliczane przez jednostkę w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilanso-
wego.
Aktywa obrotowe obejmują następujące grupy składników:

 zapasy,
 należności krótkoterminowe,
 inwestycje krótkoterminowe,
 krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
17
Zapasy to rzeczowe składniki aktywów obrotowych. W ich skład wchodzą

materiały półprodukty i produkty w toku, które wykorzystywane są przez jed-
nostkę w procesie produkcyjnym, a także wytworzone przez nią wyroby gotowe.
Do zapasów zalicza się również towary, czyli te składniki majątku, które zostały
zakupione, w celu ich dalszej odsprzedaży w niezmienionej postaci, a także
zaliczki na dostawy, czyli kwoty pieniędzy zapłacone dostawcom na poczet
przyszłych dostaw materiałów lub towarów.
Należności krótkoterminowe to kwoty pieniężne należne jednostce, w
skład których wchodzą należności z tytułu dostaw i usług (niezależnie od ter-
minu ich realizacji), a także należności publicznoprawne o okresie realizacji
krótszym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. W bilansie należności krótko-
terminowe dzieli się dodatkowo na należności od jednostek powiązanych i po-
zostałych jednostek.
Inwestycje krótkoterminowe, podobnie jak długoterminowe, to składniki
majątku nabyte przez jednostkę, w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści eko-
nomicznych. Obejmują one krótkoterminowe aktywa finansowe, czyli zaku-
pione w celach spekulacyjnych (tzn. na okres krótszy niż 12 miesięcy) akcje,
obligacje i inne papiery wartościowe. Zalicza się do nich również lokaty ban-
kowe założone na okres od 3 do 12 miesięcy, a także udzielone innym jednost-
kom pożyczki, których spłata przypada w okresie nie dłuższym niż jeden rok od
dnia bilansowego. W skład krótkoterminowych aktywów finansowych wchodzą
również środki pieniężne, które zgodnie z obowiązującymi zasadami podzielone
zostały na trzy następujące grupy:
 środki pieniężne w kasie i na rachunkach,
 inne środki pieniężne, np. czeki i weksle obce o okresie płatności do
trzech miesięcy, środki pieniężne w drodze oraz lokaty bankowe o ter-
minie do trzech miesięcy,
 inne aktywa pieniężne, np. należności z tytułu przysługującej dywi-
dendy od posiadanych przez jednostkę akcji lub udziałów.
Ostatnią grupę aktywów obrotowych tworzą krótkoterminowe rozliczenia
międzyokresowe. Obejmują one wszystkie czynne rozliczenia międzyokresowe
kosztów, które rozliczane będą przez okres krótszy niż 12 miesięcy od dnia bi-
lansowego.
PASYWA
Drugą grupę bilansu stanowią pasywa, czyli inaczej źródła finansowania ma-
jątku jednostki. Pasywa dzieli się na: kapitały własne i kapitały obce, które
zgodnie z nazewnictwem przyjętym w bilansie określa się mianem: zobowiąza-
nia i rezerwy na zobowiązania.
18
Pasywa uporządkowane są w bilansie według zasady rosnącej wymagalno-

ści, tzn. według rosnącej pilności ich zwrotu. W pierwszej kolejności prezento-
wane są więc kapitały własne, których okres zwrotu można przyjąć za nieokre-
ślony, gdyż zostały one wprowadzone przez właścicieli jednostki na czas jej
trwania. W dalszej kolejności prezentuje się zobowiązania długoterminowe, tzn.
o okresie płatności dłuższym niż rok od dnia bilansowego. Na samym końcu
ujmuje się natomiast zobowiązania krótkoterminowe. Podobnie jak aktywa,
również pasywa podlegają w bilansie bardziej szczegółowym podziałom.
W skład kapitału własnego wchodzą:

 kapitał podstawowy,
 kapitał zapasowy,
 kapitały rezerwowe,
 zysk (strata) z lat ubiegłych,
 zysk (strata) roku obrotowego.
Kapitał podstawowy tworzą kwoty pieniędzy wprowadzone przez właści-

cieli jednostki w momencie jej zakładania lub wpłacone dodatkowo już w czasie
jej funkcjonowania, na podstawie odrębnej decyzji. Kapitał ten w zależności od
rodzaju jednostki może być tworzony w różny sposób. W spółkach akcyjnych
powstaje on w wyniku emisji akcji, a w spółkach z ograniczoną odpowiedzial-
nością przez sprzedaż udziałów. W zależności od rodzaju jednostki nosi on tak-
że różną nazwę. W spółkach akcyjnych i z o. o. określa się go mianem kapitału
zakładowego, w spółkach osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej) –
kapitałem wspólników, a w spółdzielniach – funduszem udziałowym. Wartość
kapitału podstawowego wykazana w pozycji A.I pasywów może zostać po-
mniejszona o wartość tych udziałów lub akcji, które nie zostały jeszcze opła-
cone (pozycja A.II - Należne wpłaty na kapitał podstawowy) lub o wartość
udziałów lub akcji własnych nabytych przez spółkę, w celu np. ich umorzenia
(pozycja A.III – Udziały, akcje własne).
Kapitał zapasowy (A.IV) oraz pozostałe kapitały rezerwowe (A.VI) two-
rzone są w jednostce na podstawie przepisów prawa (Kodeks Spółek Handlo-
wych) lub zgodnie ze statutem lub umową spółki. Pochodzą one najczęściej z
wygenerowanego zysku lub też dopłat wniesionych przez właścicieli. W spół-
kach akcyjnych np. na kapitał zapasowy należy przeznaczać corocznie 8% zysku
netto, aż do momentu, w którym kapitał ten nie osiągnie jednej trzeciej wartości
kapitału podstawowego.
Kapitał z aktualizacji wyceny (A.V) jest tworzony w momencie aktuali-
zacji wartości środków trwałych, w celu zachowania zasady równowagi bilan-
sowej. Obecnie zgodnie z wprowadzonymi w 2001 roku zmianami do Ustawy o
Rachunkowości kapitał ten może powstawać również w wyniku przeszacowania
19
wartości inwestycji długoterminowych lub z rozliczanego z kapitałem odroczo-

nego podatku dochodowego.
Zysk (strata) netto z lat ubiegłych jest to skumulowany, niepodzielony
zysk netto z lat ubiegłych lub niepokryta strata.
Zysk (strata) netto roku obrotowego to wynik finansowy osiągnięty
przez jednostkę w danym roku obrotowym. Jego wartość można pomniejszyć
np. o wypłacone zaliczki na dywidendy (pozycja A.XI – Odpisy z zysku netto
w ciągu roku obrotowego).
Do drugiej grupy pasywów, czyli zobowiązań i rezerw na zobowiązania zalicza się:

 rezerwy na zobowiązania,
 zobowiązania długoterminowe,
 zobowiązania krótkoterminowe,
 rozliczenia międzyokresowe.
Rezerwy na zobowiązania, to rezerwy powstałe na odroczony podatek do-

chodowy, rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne, oraz pozostałe, które
wykazuje się z podziałem na długo i krótkoterminowe.
Zobowiązania długoterminowe, to wszystkie zobowiązania jednostki o
okresie wymagalności dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Zalicza
się do nich przede wszystkim zaciągnięte przez jednostkę długoterminowe kre-
dyty i pożyczki oraz wyemitowane przez nią dłużne papiery wartościowe, np.
obligacje, skrypty dłużne. Do zobowiązań długoterminowych nie zalicza się
natomiast zobowiązań z tytułu dostaw i usług o terminie płatności dłuższym niż
12 miesięcy, gdyż zobowiązania te są w całości składnikami zobowiązań krót-
koterminowych. W bilansie zobowiązania długoterminowe jak i krótkotermi-
nowe wykazuje się dodatkowo z podziałem na zobowiązania wobec jednostek
powiązanych i wobec pozostałych jednostek.
Zobowiązania krótkoterminowe to inaczej bieżące zobowiązania jed-
nostki, których termin wymagalności jest krótszy niż jeden rok od dnia bilanso-
wego. Obejmują one przede wszystkim zobowiązania z tytułu dostaw i usług
(niezależnie od terminu ich płatności), a także krótkoterminowe pożyczki i kre-
dyty, zobowiązania publicznoprawne, zobowiązania z tytułu wynagrodzeń oraz
inne zobowiązania np. z tytułu ubezpieczeń majątkowych. Do zobowiązań krót-
koterminowych zalicza się również fundusze specjalne tworzone na ściśle okre-
ślone cele, np. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych.
Ostatnią grupę stanowią rozliczenia międzyokresowe, które obejmują
ujemną wartość firmy oraz bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów i rozli-
czenia międzyokresowe przychodów.
20
1.2.2. Rachunek zysków i strat
Drugim podstawowym elementem każdego sprawozdania finansowego jest ra-

chunek zysków i strat. W przeciwieństwie do bilansu jest on dokumentem dy-
namicznym prezentującym osiągnięte przez jednostkę w danym roku przychody
i zyski oraz poniesione koszty i straty. Umożliwia on więc ustalenie wyniku
finansowego. Rachunek zysków i strat jest ściśle związany z bilansem, gdyż
ustalony przy jego pomocy wynik finansowy przenosi się następnie do pasywów
bilansu i wpisuje go w pozycji kapitały własne. Wynik finansowy ma tym sa-
mym wpływ na wielkość sumy bilansowej.
W warunkach polskich stosowane są dwie metody sporządzania rachunku
zysków i strat: metoda porównawcza i kalkulacyjna. W każdej z nich gene-
rowane przychody i zyski oraz ponoszone koszty i straty dzieli się według czte-
rech następujących obszarów:
 działalność podstawowa (operacyjna),
 pozostała działalność operacyjna,
 działalność finansowa,
 zdarzenia nadzwyczajne.
Obie metody sporządzania rachunku zysków i strat różnią się sposobem
prezentacji kosztów w ramach podstawowej działalności firmy. Przychody i
koszty oraz zyski i straty dotyczące pozostałych obszarów prezentowane są w
identyczny sposób w obu wariantach.
Działalność podstawowa (operacyjna)

Najważniejszą kategorią przychodów wykazywanych w tym obszarze rachunku
zysków i strat są przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów. Ich
wartość wyznacza się mnożąc liczbę sprzedanych jednostek przez ich cenę
sprzedaży netto, tj. cenę brutto pomniejszoną o należny podatek VAT. Wyzna-
czonym w ten sposób przychodom ze sprzedaży przeciwstawia się następnie
koszty działalności podstawowej, przy czym w zależności od przyjętej metody
sporządzania rachunku zysków i strat koszty te są prezentowane w odmienny
sposób.
W wariancie porównawczym koszty działalności operacyjnej ujmuje się
zgodnie z układem rodzajowym kosztów, czyli według „4” zespołu kont. Do
kosztów tych zalicza się takie kategorie jak: amortyzacja, zużycie materiałów i
energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i
inne świadczenia oraz pozostałe koszty rodzajowe. W porównawczym rachunku
zysków i strat ujmuje się więc wszystkie koszty, jakie zostały poniesione przez
jednostkę w danym okresie sprawozdawczym, niezależnie od tego czy są one
współmierne z osiągniętymi przychodami, czy też nie. Jeżeli wszystkie wytwo-
rzone w danym okresie produkty zostaną sprzedane, wówczas poniesione koszty
będą współmierne z osiągniętymi przychodami, a wynik na działalności podsta-
21
wowej, nazywany wynikiem na sprzedaży, można obliczyć jako różnicę mie-

dzy tymi dwoma wielkościami. Taka sytuacja w praktyce zdarza się jednak nie-
zwykle rzadko. Znacznie częściej wielkość produkcji w danym okresie jest róż-
na od wielkości sprzedaży, co powoduje, że prawidłowe wyznaczenie wyniku
finansowego wymaga skorygowania poziomu poniesionych kosztów o tzw.
zmianę stanu produktów. Jeżeli w danym okresie jednostka wyprodukowała
więcej wyrobów niż sprzedała, to nastąpił wzrost poziomu produktów, a ponie-
sione przez nią koszty są większe od osiągniętych przychodów. Prawidłowe
wyznaczenie wyniku finansowego wymaga wówczas zmniejszenie poziomu
poniesionych kosztów o wartość produkcji niesprzedanej z danego okresu.
Zgodnie z zasadą sporządzania porównawczego rachunku zysków i strat doko-
nuje się tego poprzez zwiększenie przychodów ze sprzedaży. Zmiana stanu pro-
duktów jest bowiem w tym rachunku wykazywana w przychodach a nie w kosz-
tach.
W odwrotnej sytuacji, gdy w danym okresie jednostka sprzedała więcej
produktów niż wytworzyła, wartość osiągniętych przychodów jest wyższa od
poniesionych kosztów. Oznacza to zmniejszenie stanu produktów. Prawidłowe
wyznaczenie wyniku finansowego wymaga znów dokonania odpowiedniej ko-
rekty, przy czym w tej sytuacji i zgodnie z zasadami porównawczego rachunku
zysków i strat, dokonuje się jej obniżając poziom osiągniętych przychodów o
wartość wynikającą ze zmniejszenia stanu produktów.
W wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat koszty prezentuje
się zgodnie z układem kalkulacyjnym kosztów. Obejmuje on:
 koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, które są prezen-
towane oddzielnie dla produktów ( koszt wytworzenia sprzedanych pro-
duktów) i oddzielnie dla towarów i materiałów (wartość sprzedanych
towarów i materiałów),
 koszty okresu, do których zalicza się koszty ogólnego zarządu i koszty
sprzedaży.
W wariancie kalkulacyjnym ujmuje się tylko koszty tych produktów, które zo-
stały sprzedane w danym okresie, a więc koszty te będą zawsze współmierne z
osiągniętym przychodami. Dzięki temu w tym wariancie rachunku zysków i
strat nie trzeba uwzględniać zmiany stanu produktów.
Ponadto podział kosztów na koszty sprzedanych produktów, towarów i ma-
teriałów oraz koszty okresu umożliwia wyznaczenie w wariancie kalkulacyjnym
dodatkowego poziomu wyniku finansowego, który nie występuje w wariancie
porównawczym. Jest to zysk brutto na sprzedaży. Oblicza się go odejmując od
przychodów ze sprzedaży koszty sprzedanych produktów towarów i materiałów.
Pomniejszając następnie wynik brutto na sprzedaży o koszty okresu, czyli kosz-
ty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży otrzyma się wynik na sprzedaży, którego
wartość będzie identyczna, jak w przypadku porównawczego rachunku zysków i
strat.
22
Pozostała działalność operacyjna

Koszty i przychody zaliczane do tego obszaru rachunku zysków i strat nie są
związane w bezpośredni sposób z podstawową działalnością jednostki, a wiec
sprzedażą produktów, towarów, czy świadczeniem usług. Do pozostałych przy-
chodów operacyjnych zalicza się przede wszystkim: zysk ze zbycia niefinanso-
wych aktywów trwałych oraz otrzymane dotacje, które przeznaczone zostaną na
cele inne niż zakup lub wytworzenie środków trwałych podlegających amorty-
zacji. Pozostałe przychody operacyjne obejmują również otrzymane odszkodo-
wania, kary i grzywny, wartość rozwiązanych rezerw oraz korektę odpisów ak-
tualizujących wartość aktywów, np. zapasów lub należności.
Do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się natomiast: stratę ze zby-
cia aktywów trwałych, odpisy aktualizujące wartość niefinansowcyh aktywów
trwałych lub obrotowych do poziomu ich cen sprzedaży netto, a także inne kosz-
ty operacyjne obejmujące między innymi: zapłacone kary, grzywny i od-
szkodowania oraz wartość rezerw tworzonych na spodziewane straty.
Pomniejszając wynik na sprzedaży o pozostałe koszty operacyjne i zwięk-
szając go o pozostałe przychody operacyjne wyznacza się kolejny poziom wy-
niku finansowego, który nosi nazwę wyniku na działalności operacyjnej.
Działalność finansowa
Kolejny poziom rachunku zysków i strat tworzy działalność finansowa. Do
przychodów generowanych w ramach tej działalności zalicza się uzyskane dy-
widendy od akcji i udziałów posiadanych przez jednostkę, odsetki uzyskane od
lokat bankowych, posiadanych papierów wartościowych lub udzielonych poży-
czek, a także dyskonto od przyjętych weksli obcych. Obejmują one również
zysk ze zbycia inwestycji oraz dodatnie różnice kursowe od składników mająt-
kowych wyrażonych w walutach obcych
Koszty finansowe obejmują natomiast zapłacone odsetki od wykorzysty-
wanych przez firmę kapitałów obcych, np. wyemitowanych obligacji, pożyczek,
kredytów (z wyjątkiem odsetek od kredytów inwestycyjnych, które w całości
zalicza się do środków trwałych w budowie). W ich skład wchodzi także dys-
konto od weksli własnych lub weksli obcych przedstawionych do dyskonta w
banku, ujemne różnice kursowe oraz strata ze zbycia inwestycji.
Po skorygowaniu wyniku na działalności operacyjnej o przychody i koszty
finansowe otrzymuje się kolejny poziom wyniku finansowego jednostki – wy-
nik na działalności gospodarczej.
Zdarzenia nadzwyczajne
W ramach tego obszaru rachunku zysków i strat wykazuje się skutki wszystkich
zdarzeń losowych, niezależnych od jednostki. Z jednej strony obejmują one
zyski nadzwyczajne, np. uzyskane od zakładu ubezpieczeń odszkodowania za
skutki zdarzeń losowych, z drugiej zaś straty nadzwyczajne, czyli wszelkiego
23
rodzaju zmniejszenia składników aktywów powstałe w wyniku zdarzeń loso-

wych takich jak pożar, powódź czy kradzież.
Omawiając zdarzenia nadzwyczajne należy jednak pamiętać, że ta sama
operacja gospodarcza wynikająca ze zdarzenia losowego, nie musi być jedna-
kowo traktowana przez wszystkie podmioty. Przykładem takiej operacji może
być odszkodowanie wypłacone spółce przez zakład ubezpieczeń za straty po-
wstałe w wyniku pożaru w magazynie. Odszkodowanie to będzie dla spółki zy-
skiem nadzwyczajnym, natomiast dla zakładu ubezpieczeń zwykłą operacją
wynikającą z jej podstawowej działalności.
Zyski i straty nadzwyczajne korygują wynik na działalności gospodarczej,
co pozwala na wyznaczenie kolejnego poziomu wyniku finansowego w ra-
chunku zysków i strat, tj. wynik brutto.
Wynik brutto pomniejsza się następnie o wartość podatku dochodowego, a

w przedsiębiorstwach państwowych i jednoosobowych spółkach Skarbu Pań-
stwa dodatkowo o obowiązkowe zmniejszenia zysku. Stanowią one 15% zysku
po opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Po dokonaniu tych korekt otrzy-
muje się ostateczny wynik finansowy, jaki osiągnęła jednostka w danym roku
obrotowym. Wynik ten to zysk lub strata netto.
1.2.3. Informacja dodatkowa
Informacja dodatkowa to kolejny, obowiązkowy element sprawozdania finan-

sowego jednostki. Zawiera ona szczegółowe informacje, które nie zostały ujęte
w bilansie, rachunku zysków i strat, czy też dodatkowych jego elementach. In-
formacja dodatkowa składa się z dwóch części:
 wprowadzenia do sprawozdania finansowego, które prezentuje się na
samym początku, przed bilansem i rachunkiem zysków i strat,
 dodatkowych informacji i objaśnień.
Wprowadzenie obejmuje podstawowe informacje o jednostce sporządza-

jącej sprawozdanie finansowe, a więc jej nazwę, siedzibę, przedmiot działalno-
ści, a także informacje o stosowanych przez nią zasadach rachunkowości i zdol-
ności do kontynuacji działalności.
Dodatkowe informacje i objaśnienia, które prezentowane są na końcu
sprawozdania finansowego zawierają szczegółowy opis wszystkich pozycji za-
wartych w bilansie i rachunku zysków i strat oraz w dodatkowych elementach
sprawozdania finansowego. Forma prezentacji tych informacji jest dowolna i
zależy tylko od osób je sporządzających. Ze względu na bardzo szeroki zakres
informacji ujmowanych w tej części omawianego sprawozdanie, nie będą ono
szczegółowo prezentowane w ramach niniejszej pracy.
24
1.2.4. Pozostałe elementy sprawozdania finansowego
W skład pozostałych (dodatkowych) elementów sprawozdania finansowego

jednostki wchodzą: rachunek przepływów pieniężnych, sprawozdanie ze zmian
w kapitale własnym oraz sprawozdanie z działalności.
Rachunek przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych ma dostarczyć informacji o źródłach pocho-
dzenia środków pieniężnych w jednostce oraz kierunkach ich wykorzystania. Za-
sady przygotowywania tego elementu sprawozdania finansowego oraz jego analizy
zostaną jednak szerzej zaprezentowane w odrębnym rozdziale (rozdział IV).
Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym

Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym jest nowym elementem sprawozda-
nia finansowego. Zostało ono wprowadzone wraz z uchwaloną w 2001 roku
nowelizacją Ustawy o Rachunkowości. Obowiązek jego sporządzenia podobnie
jak rachunku przepływów pieniężnych spoczywa na wszystkich jednostkach,
których sprawozdanie podlega badaniu przez biegłych rewidentów.
Omawiane sprawozdanie ma pokazać wszelkie zmiany, jakie zaszły w po-
szczególnych składnikach kapitału własnego jednostki w badanym okresie.
Układ tego sprawozdania dla wszystkich podmiotów został narzucony przez
Ustawę o Rachunkowości. Jego przygotowanie nie powinno stanowić więk-
szego problemu, gdyż liczba operacji wywołujących zmiany w poziomie kapi-
tału własnego jednostki jest zazwyczaj niewielka.
Sprawozdanie z działalności
Sprawozdanie z działalności (zwane również sprawozdaniem zarządu) jest do-
datkowym elementem sprawozdania finansowego. Obowiązkiem jego sporzą-
dzania objęte zostały:
 spółki kapitałowe,
 towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,
 spółdzielnie,
 przedsiębiorstwa państwowe,
 inne jednostki zobowiązane do tego odrębnymi przepisami.
Zgodnie z Ustawą o Rachunkowości sprawozdanie to powinno zawierać istotne
informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskanych
efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń. Ustawa nie określa
jednak sposobu sporządzania tego sprawozdania, a jednostka je sporządzającą
może wybrać dowolną dla siebie formę.
25
Tabela 1.1
Bilans
A. Aktywa trwałe A. Kapitał (fundusz) własny

I. Wartości niematerialne i prawne I. Kapitał (fundusz) podstawowy
1. Koszty zakończonych prac rozwojowych II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
2. Wartość firmy III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
3. Inne wartości niematerialne i prawne IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
II. Rzeczowe aktywa trwałe VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
1. Środki trwałe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
a. grunty (w tym prawo do użytk. wieczystego gruntu) VIII. Zysk (strata) netto
b. budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
c. urządzenia techniczne i maszyny B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
d. środki transportu I. Rezerwy na zobowiązania
e. inne środki trwałe 1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2. Środki trwałe w budowie 2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie - długoterminowa
III. Należności długoterminowe - krótkoterminowa
1. Od jednostek powiązanych 3. Pozostałe rezerwy
2. Od pozostałych jednostek - długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe - krótkoterminowe
1. Nieruchomości II. Zobowiązania długoterminowe
2. Wartości niematerialne i prawne 1. Wobec jednostek powiązanych
3. Długoterminowe aktywa finansowe 2. Wobec pozostałych jednostek
a. w jednostkach powiązanych a. kredyty i pożyczki
- udziały lub akcje b. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
- inne papiery wartościowe c. inne zobowiązania finansowe
- udzielone pożyczki d. inne
- inne dłuoterminowe aktywa finansowe III. Zobowiązania krótkoterminowe
b. w pozostałych jednostkach 1. Wobec jednostek powiązanych
- udziały lub akcje a. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- inne papiery wartościowe - do 12 miesięcy
- udzielone pożyczki - powyżej 12 miesięcy
- inne dłuoterminowe aktywa finansowe b. inne
4. Inne inwestycje długoterminowe 2. Wobec pozostałych jednostek
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe a. kredyty i pożyczki
1. Aktywa z ztytułu odroczonego podatku dochodowego b. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
2. Inne rozliczenia międzyokresowe c. inne zobowiązania finansowe
26
B. Aktywa obrotowe d. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
I. Zapasy - do 12 miesięcy
1. Materiały - powyżej 12 miesięcy
2. Półprodukty i produkty w toku e. zaliczki otrzymane na dostawy
3. Produkty gotowe f. zobowiązania wekslowe
4. Towary g. z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń
5. Zaliczki na dostawy h. z tytułu wynagrodzeń
II. Należności krótkoterminowe i. inne
1. Należności od jednostek powiązanych 3. Fundusze specjalne
a. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: IV. Rozliczenia międzyokresowe
- do 12 miesięcy 1. Ujemna wartość firmy
- powyżej 12 miesięcy 2. Inne rozliczenia międzyokresowe
b. inne - długoterminowe
2. Należności od pozostałych jednostek - krótkoterminowe
a. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b. z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz in.
c. inne
d. dochodzone na drodze sądowej
III. Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
a. w jednostkach powiązanych
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe
b. w pozostałych jednostkach
c. środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne
2. Inne inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa ogółem Pasywa ogółem
27
Tabela 1.2
Rachunek zysków i strat w układzie kalkulacyjnym
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:

- od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:
- jednostkom powiązanym
I. Koszty wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
J. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
II. Odsetki, w tym:
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
- dla jednostek powiązanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L+M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
28
Tabela 1.3
Rachunek zysków i strat w układzie porównawczym
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)
III. Koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym
- podatek akcyzowy
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
III. Inne koszty operacyjne
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
G. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
II. Odsetki, w tym:
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
H. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
IV. Inne
I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (I+/-J)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)
29
Tabela 1.4
Rachunek przepływów pieniężnych – metoda pośrednia i bezpośrednia
A. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej

Metoda pośrednia Metoda bezpośrednia
I. Zysk (strata) netto I. Wpływy
II. Korekty razem 1. Sprzedaż
1. Amortyzacja 2. Inne wpływy z działalności operacyjnej
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych II. Wypływy
3. Odsetki, udziały w zyskach (dywidendy) 1. Dostawy i usługi
4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej 2. Wynagrodzenia netto
5. Zmiana stanu rezerw 3. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia
6. Zmiana stanu zapasów 4. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym
7. Zmiana stanu należności 5. Inne wydatki operacyjne
8. Zamiana stanu zobowiązań krótkoterminowych III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)
(bez kredytów i pożyczek)
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
10. Inne korekty
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)
B. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. Z aktywów finansowych, w tym
- zbycie aktywów finansowcy
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłaty udzielonych pożyczek
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
4. Inne wpływy inwestycyjne
30
II. Wydatki
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. Na aktywa finansowe, w tym
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)
C. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
I. Wpływy
1. Wpływy netto z wydania udziałów i innych instrumentów kapitałowych
2. Kredyty i pożyczki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
4. Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
1. Nabycie akcji własnych
2. Dywidendy i wypłaty na rzecz właścicieli
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli wydatki z tytułu zysku
4. Spłaty kredytów i pożyczek
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych
7. Płatności z tytułu umów leasingu finansowego
8. Odsetki
9. Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)
D. Przepływy pieniężne netto razem
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych
F. Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu
31
Tabela 1.5.
Zestawienie zmian w kapitale własnym
I. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO)

- korekty błędów podstawowych
I.a. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO) po korektach
1. Kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu
1.1. Zmiany kapitału (funduszu) podstawowego
a. zwiększenie z tytułu:
- wydania udziałów (emisji akcji)
- ……….
b. zmniejszenie z tytułu:
- umorzenia udziałów (akcji)
- ……….
1.2. Kapitał (fundusz) podstawowy na koniec okresu
2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek okresu
2.1. Zmiana należnych wpłat na kapitał podstawowy
2.2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na koniec okresu
3. Udziały (akcje) własne do umorzenia na początek okresu
a. zwiększenie
b. zmniejszenie
3.1. Udziały (akcje) własne do umorzenia na koniec okresu
4. Kapitał (fundusz) zapasowy na koniec okresu
4.1. Zmiany kapitału (funduszu) zapasowego
- emisji akcji powyżej wartości nominalnej
- z podziału zysku (ustawowo)
- z podziału zysku (ponad wymaganą ustawowo minimalną wartość)
- ……….
b. zmniejszenie
- pokrycie strat
- ……….
4.2. Stan kapitału (funduszu) zapasowego na koniec okresu
5. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na początek okresu
5.1. Zmiany kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny
……….
……….
5.2. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na koniec okresu
32
6. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na początek okresu

6.1. Zmiana pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych
……….
……….
6.2. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na koniec okresu
7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na początek okresu
7.1. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu
7.2. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu po korektach
- podziału zysku z lat ubiegłych
- ……….
- ……….
7.3. Zysk z lat ubiegłych na koniec okresu
7.4. Strata z lat ubiegłych na początek okresu
7.5. Strata z lat ubiegłych na początek okresu po korektach
- przeniesienia straty z lat ubiegłych do pokrycia
- ……….
- ……….
7.6. Strata z lat ubiegłych na koniec okresu
7.7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na koniec okresu
8. Wynik netto
a. zysk netto
b. strata netto
c. odpisy z zysku
II. Kapitał (fundusz) własny na koniec okresu
III. Kapitał (fundusz) własny po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)
33
34
ROZDZIAŁ II
WSTĘPNA ANALIZA
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
2.1. ANALITYCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE
Analizę finansową przeprowadza się na podstawie sprawozdania finansowego

przedsiębiorstwa. Bilans i rachunek zysków i strat są najbardziej syntetycznymi jego
elementami. Dlatego też przeprowadzenie pełnej analizy finansowej wymaga korzy-
stania z danych uzupełniających, materiałów szczegółowych pochodzących z ewi-
dencji gospodarczej lub innych dostępnych źródeł – por. tabela 2.5.
Z drugiej strony elementy sprawozdania zawierają czasem informacje nadmier-
nie szczegółowe, które nie są wykorzystywane w toku analizy, a ich eliminacja
jest konieczna, by możliwe było całościowe spojrzenie na sytuację finansową
przedsiębiorstwa i dostrzeżenie kluczowych zależności i zmian. Nadmiar da-
nych prowadzi bowiem do chaosu i utrudnia obiektywną ocenę i selekcję naj-
ważniejszych problemów.
Sprawozdanie finansowe wymaga więc odpowiedniego przekształcenia, by w
oparciu o nie można było sprawnie przeprowadzić analizę finansową przedsię-
biorstwa, czyli opracowania tzw. analitycznych wersji bilansu i rachunku zy-
sków i strat.
2.1.1. Analityczny bilans
Przekształcenie bilansu syntetycznego w bilans analityczny zmierza do ujęcia

aktywów i pasywów według kryterium czasu – a więc do wyodrębnienia w ra-
mach aktywów trwałych i obrotowych ich głównych grup, a w ramach źródeł
finansowania – kapitałów własnych i obcych, z dalszą klasyfikacją na długo- i
krótkoterminowe, co prezentuje poniższe zestawienie (s. 36).
Konstruowanie analitycznego bilansu w zakresie aktywów, poza prezenta-
cją ich głównych składników, wymaga dodatkowo dokonania przesunięć niektó-
rych pozycji bilansowych, co powoduje zmiany wielkości głównych grup bilansu.
I tak po pierwsze z należności krótkoterminowych (aktywa obrotowe) na-
leży przesunąć do należności długoterminowych (aktywa trwałe):
35
– należności od jednostek powiązanych z tytułu dostaw i usług, o okresie

spłaty powyżej 12 miesięcy (pozycja B.II.1.a),
– oraz należności od pozostałych jednostek z tytułu dostaw i usług, o okresie
spłaty powyżej 12 miesięcy (pozycja B.II.2.a).
Spowoduje to zmniejszenie pozycji należności krótkoterminowych, a więc także
całego majątku obrotowego. Jednocześnie nastąpi wzrost należności długoter-
minowych, a tym samym całego majątku trwałego. Suma bilansowa musi pozo-
stać oczywiście bez zmian.
bilans analityczny
Aktywa Pasywa
A. Aktywa trwałe A. Kapitały własne
I. Wartości niematerialne i prawne I. Kapitały podstawowe
II. Rzeczowe aktywa trwałe II. Kapitały zapasowe i rezerwowe
III. Należności długoterminowe III. Wynik finansowy
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rmk B. Kapitały obce
I. Kapitały obce długoterminowe
B. Aktywa obrotowe II. Kapitały obce krótkoterminowe
I. Zapasy w tym: kredyty bankowe
II. Należności krótkoterminowe
w tym: środki pieniężne
IV. Krótkoterminowe rmk
Po drugie do należności krótkoterminowych należy przesunąć udzielone po-

życzki znajdujące się w inwestycjach krótkoterminowych (aktywa obrotowe) – w
krótkoterminowych aktywach finansowych w jednostkach powiązanych (pozycja
B.III.1.a), a także w pozostałych jednostkach (pozycja B.III.1.b). Pozycja należności
krótkoterminowych ulegnie tym samym zwiększeniu, obniży się zaś wartość pozycji
inwestycji krótkoterminowych. Kwota aktywów obrotowych pozostaje bez zmian.
I o ile w przypadku aktywów konstruowanie wersji analitycznej sprowadza
się przede wszystkim do eliminacji szczegółowych podpozycji, to w pasywach
wymaga precyzyjnego, niejako od nowa pogrupowania składników. W obrębie
kapitałów własnych dokonuje się następującej kompensacji informacji:
– pierwsze trzy pozycje pasywów – kapitał podstawowy (pozycja A.I), należne
wpłaty na kapitał podstawowy (A.II) i udziały/akcje własne (A.III) dotyczą
wielkości kapitału podstawowego, skompensowane więc zostają pod taką też
nazwą,
– kolejne trzy pozycje – kapitał/fundusz zapasowy (pozycja A.IV), kapi-
tał/fundusz z aktualizacji wyceny (pozycja A.V) i pozostałe kapi-
tały/fundusze rezerwowe (pozycja A.VI) – stanowią odmiany kapitałów za-
36
Wstępna analiza sprawozdania finansowego
pasowych i rezerwowych w przedsiębiorstwie, skompensowane zostają pod

taką więc nazwą,
– zaś ostatnie trzy pozycje – zysk/strata z lat ubiegłych (pozycja A.VII),
zysk/strata netto (pozycja A.VIII) i odpisy z zysku netto w ciągu roku obro-
towego (pozycja A.IX) – dotyczą wyniku finansowego i zostają skompen-
sowane pod tym pojęciem.
W ramach kapitału obcego (pozycja B w pasywach – zobowiązania i re-
zerwy na zobowiązania) konieczne jest natomiast wyodrębnienie wielkości o
krótko- i długoterminowym charakterze. Większość pozycji w syntetycznym bi-
lansie posiada to rozróżnienie – trzeba więc tylko uważnie zaszeregować odpo-
wiednie wielkości. O pozostałych zaś należy pamiętać:
– rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (pozycja B.I.1) ma
zazwyczaj charakter krótkoterminowy,
– ujemna wartość firmy (czyli różnica między ceną nabycia a wartością fir-
my), która może być rozliczana przez 5 lat, przez 4 pierwsze lata będzie
więc miała charakter długoterminowy, w ostatnim zaś – krótkoterminowy.
Przy opracowywaniu bilansu analitycznego w obrębie pasywów konieczne jest
także dokonanie kilku przesunięć pozycji. Po pierwsze:
– z zobowiązań krótkoterminowych wobec jednostek powiązanych (pozycja
B.III.1.a) należy przesunąć do zobowiązań długoterminowych (pozycja
B.II) te powyżej 12 miesięcy,
– i podobnie z zobowiązań krótkoterminowych wobec pozostałych jednostek
(pozycja B.III.2.d) należy przesunąć do zobowiązań długoterminowych
(pozycja B.II) te powyżej 12 miesięcy.
Spowoduje to zmniejszenie pozycji zobowiązań krótkoterminowych (pozycja
B.III), i jednocześnie wzrost pozycji zobowiązań długoterminowych (pozycja
B.II), nie powodując zmiany wielkości całej pozycji zobowiązań i rezerw na zo-
bowiązania (pozycja B).
Po drugie zaś z kapitałów własnych (dokładniej z pozycji zysk/strata netto –
A.VIII) wyprowadza się do zobowiązań krótkoterminowych tę część zysku, jaka ma
zostać wypłacona w formie dywidendy (w kapitałach własnych zostaje tylko zatrzy-
mana część zysku). Wskutek tego obniża się wartość kapitałów własnych (o kwotę
dywidendy), zwiększa zaś wielkość kapitałów obcych krótkoterminowych, a tym
samym i całości kapitałów obcych. Suma bilansowa musi pozostać bez zmian.
Dodatkowo w bilansie analitycznym – z uwagi na fakt, iż informacje te są
niezbędne do policzenia podstawowych wskaźników – w pozycji inwestycji
krótkoterminowych wyodrębnić należy dodatkowo pozycję środków pienięż-
nych (aktywa obrotowe), zaś w pozycji krótkoterminowych kapitałów obcych –
pozycję kredytów bankowych (kapitały obce) – por. bilans analityczny.
Poniższa tabela (tabela 2.1) przedstawia oryginalny bilans syntetyczny
spółki AKWA, na podstawie którego sporządzono następnie bilans analityczny
znajdujący się na s. 62 (tabela 2.2).
37
Tabela 2.1
Bilans spółki AKWA (w tys. zł)
2004 2005 2004 2005

A. Aktywa trwałe 9 482,30 10 722,40 A. Kapitał (fundusz) własny 10 424,10 11 077,70
I. Wartości niematerialne i prawne 43,70 314,70 I. Kapitał (fundusz) podstawowy 6 720,00 6 720,00
3. Inne wartości niematerialne i prawne 43,70 314,70 IV. Kapitał (fundusz) zapasowy 1 108,01 1 268,01
II. Rzeczowe aktywa trwałe 9 431,20 10 285,60 VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe 489,60 500,00
1. Środki trwałe 8 284,20 8 983,10 VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych 220,00 327,44
a. grunty (w tym prawo do użytk. wieczystego gruntu) 6,10 VIII. Zysk (strata) netto 1 886,49 2 262,25
b. budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej 5 582,30 4 832,40 IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
c. urządzenia techniczne i maszyny 3 474,60 3 827,50 B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 3 787,40 7 305,40
d. środki transportu 63,80 98,80 I. Rezerwy na zobowiązania 4,20 3,10
e. inne środki trwałe 163,50 218,30 1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 0,90 0,30
2. Środki trwałe w budowie 147,00 1 302,50 2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne 0,00 0,00
III. Należności długoterminowe 0,00 0,00 - krótkoterminowa
1. Od jednostek powiązanych 3. Pozostałe rezerwy 3,30 2,80
IV.Inwestycje długoterminowe 7,40 122,10 - krótkoterminowe 3,30 2,80
1. Nieruchomości II. Zobowiązania długoterminowe 275,70 1 819,70
3. Długoterminowe aktywa finansowe 7,40 122,10 2. Wobec pozostałych jednostek 275,70 1 819,70
a. w jednostkach powiązanych 0,00 0,00 a. kredyty i pożyczki 275,70 1 819,70
- udziały lub akcje b. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
- inne dłuoterminowe aktywa finansowe III. Zobowiązania krótkoterminowe 3 006,20 4 987,10
b. w pozostałych jednostkach 7,40 122,10 1. Wobec jednostek powiązanych 0,00 0,00
- udziały lub akcje 7,00 121,70 a. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności: 0,00 0,00
- inne papiery wartościowe - do 12 miesięcy
- udzielone pożyczki 0,40 0,40 - powyżej 12 miesięcy
4. Inne inwestycje długoterminowe 2. Wobec pozostałych jednostek 3 006,20 4 987,10
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0,00 0,00 a. kredyty i pożyczki 1 693,10 2 849,10
38
B. Aktywa obrotowe 4 729,20 7 660,70 d. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności: 838,00 1 690,90
I. Zapasy 2 133,40 4 136,50 - do 12 miesięcy 802,50 1 508,80
1. Materiały 1 073,90 1 769,60 - powyżej 12 miesięcy 35,50 182,10
2. Półprodukty i produkty w toku 321,50 730,60 e. zaliczki otrzymane na dostawy
3. Produkty gotowe 694,90 1 342,00 f. zobowiązania wekslowe
4. Towary 11,80 150,80 g. z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń 340,40 178,80
5. Zaliczki na dostawy 31,30 143,50 h. z tytułu wynagrodzeń
II. Należności krótkoterminowe 2 164,30 3 158,10 i. inne 134,70 68,30
1. Należności od jednostek powiązanych 0,00 0,00 3. Fundusze specjalne 200,00
a. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 0,00 0,00 IV. Rozliczenia międzyokresowe 501,30 495,50
- powyżej 12 miesięcy 2. Inne rozliczenia międzyokresowe 501,30 495,50
b. inne - długoterminowe 501,30 424,30
2. Należności od pozostałych jednostek 2 164,30 3 158,10 - krótkoterminowe 71,20
a. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 1 604,30 2 773,60
- do 12 miesięcy 1 483,40 2 610,60
- powyżej 12 miesięcy 120,90 163,00
b. z tyt. podatków, dotacji, ceł, ubezp. społ. i zdrow. oraz in. 421,60 222,00
c. inne 138,40 162,50
III. Inwestycje krótkoterminowe 431,50 366,10
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 431,50 366,10
a. w jednostkach powiązanych 0,00 0,00
b. w pozostałych jednostkach 2,30 234,70
- udziały lub akcje 215,00
- inne papiery wartościowe 14,40
- udzielone pożyczki 2,30 5,30
c. środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 429,20 131,40
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach 88,50 131,40
- inne środki pieniężne 340,70
IV.Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa ogółem 14 211,50 18 383,10 Pasywa ogółem 14 211,50 18 383,10
Źródło: Sprawozdanie finansowe spółki AKWA.
39
Tabela 2.2
Analityczny bilans spółki AKWA (w tys. zł)
dynamika zmiana struktury
rok 2004 rok 2005 zmiana 2005/2004 zmiana 2005/2004
w tys. zł w% w tys. zł w% w tys. zł w% w p.p. w%
1 2 3 4 5 6 7 8
A. Aktywa trwałe 9 603,20 67,57% 10 885,40 59,21% 1282,20 13,35% -8,36% -12,37%
I. Wartości niematerialne i prawne 43,70 0,46% 314,70 2,89% 271,00 620,14% 2,44% 535,31%
II. Rzeczowe aktywa trwałe 9 431,20 98,21% 10 285,60 94,49% 854,40 9,06% -3,72% -3,79%
III. Należności długoterminowe 120,90 1,26% 163,00 1,50% 42,10 34,82% 0,24% 18,94%
IV. Inwestycje długoterminowe 7,40 0,08% 122,10 1,12% 114,70 1550,00% 1,04% 1355,65%
V. Długoterminowe rmk 0,00 0,00 0,00
B. Aktywa obrotowe 4 608,30 32,43% 7 497,70 40,79% 2889,40 62,70% 8,36% 25,78%
I. Zapasy 2 133,40 46,29% 4 136,50 55,17% 2003,10 93,89% 8,88% 19,17%
II. Należności krótkoterminowe 2 045,70 44,39% 3 000,40 40,02% 954,70 46,67% -4,37% -9,85%
III. Inwestycje krótkoterminowe 429,20 9,31% 360,80 4,81% -68,40 -15,94% -4,50% -48,33%
- w tym: środki pieniężne 429,20 100,00% 131,40 36,42% -297,80 -69,38% -63,58% -63,58%
IV. Krótkoterminowe rmk 0,00 0,00 0,00
RAZEM AKTYWA 14 211,50 100% 18 383,10 100% 4171,60 29,35%
A. Kapitał własny 9 770,70 68,75% 10 599,20 57,66% 828,50 8,48% -11,09% -16,14%
I. Kapitały podstawowe 6 720,00 68,78% 6 720,00 63,40% 0,00 0,00% -5,38% -7,82%
II. Kapitały rezerwowe i zapasowe 2 027,00 20,75% 2 346,60 22,14% 319,60 15,77% 1,39% 6,72%
III. Wynik finansowy 1 023,70 10,48% 1 532,60 14,46% 508,90 49,71% 3,98% 38,01%
B. Kapitał obcy 4 440,80 31,25% 7 783,90 42,34% 3 343,10 75,28% 11,09% 35,51%
I. Kapitał obcy długoterminowy 812,50 18,30% 2 426,10 31,17% 1 613,60 198,60% 12,87% 70,35%
II. Kapitał obcy krótkoterminowy 3 628,30 81,70% 5 357,80 68,83% 1 729,50 47,67% -12,87% -15,75%
- w tym: kredyty bankowe 1 693,10 46,66% 2 849,10 53,18% 1 156,00 68,28% 6,51% 13,96%
RAZEM PASYWA 14 211,50 100% 18 383,10 100% 4 171,60 29,35%
Źródło: Opracowanie własne.
40
2.1.2. Analityczny rachunek zysków i strat
Opracowanie analitycznego rachunku zysków i strat polega po pierwsze po-

dobnie jak w przypadku bilansu przede wszystkim na wyeliminowaniu nadmier-
nie szczegółowych pozycji.
Po drugie – by łatwiej było ustalić zyskowność trzech głównych obszarów
działalności przedsiębiorstwa, czyli działalności podstawowej operacyjnej, dzia-
łalności pozostałej operacyjnej oraz działalności finansowej – wyodrębnia się
osobno wynik na pozostałej działalności operacyjnej (jako różnicę pozostałych
przychodów operacyjnych i pozostałych kosztów operacyjnych) oraz działalno-
ści finansowej (jako różnicę przychodów finansowych i kosztów finansowych)
– por. tabela 2.4 pozycje 8 i 12.
Po trzecie dodatkowo dokonuje się rozdzielenia wyniku brutto, aby uzyskać
informacje, w jakim stopniu tworzy go działalność operacyjna przedsiębiorstwa,
a w jakim działalność z nią niezwiązana. Można więc powiedzieć, że wynik
brutto jest sumą dwóch elementów:
– wyniku operacyjnego (wypracowanego na podstawowej oraz pozostałej
działalności operacyjnej przedsiębiorstwa),
– oraz tzw. wyniku neutralnego, nie związanego z działalnością operacyjną,
czyli będącego efektem działalności finansowej i zdarzeń nadzwyczajnych.
Poniższe tabele prezentują oryginalny syntetyczny rachunek zysków i strat w
układzie kalkulacyjnym (tabela 2.3) oraz jego wersję analityczną (tabela 2.4).
2.2. ANALIZA WSTĘPNA
Tak przygotowane elementy sprawozdania finansowego (oraz zebrane informa-

cje uzupełniające – tabela 2.5) umożliwiają rozpoczęcie przeprowadzenia ana-
lizy finansowej przedsiębiorstwa. Analiza taka składa się z dwóch części:
– analizy wstępnej sprawozdań – prowadzonej w oparciu o analizę dynamiki
i zmian struktury poszczególnych wielkości,
– analizy wskaźnikowej prowadzonej w oparciu o wskaźniki finansowe; zo-
stanie ona szczegółowo omówiona w rozdziale III.
41
Tabela 2.3
Rachunek zysków i strat spółki AKWA (w tys. zł)
rok 2004 rok 2005
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym: 16 072,90 21 201,30
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 16 056,60 21 194,80
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 16,30 6,50
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym: 11 227,60 15 504,10
I. Koszty wytworzenia sprzedanych produktów 11 212,90 15 498,30
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów 14,70 5,80
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) 4 845,30 5 697,20
D. Koszty sprzedaży 362,50 538,60
E. Koszty ogólnego zarządu 1 574,20 1 719,40
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) 2 908,60 3 439,20
G. Pozostałe przychody operacyjne 141,20 230,60
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 2,90
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne 138,30 230,60
H. Pozostałe koszty operacyjne 166,10 129,10
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 40,10
III. Inne koszty operacyjne 166,10 89,00
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H) 2 883,70 3 540,70
J. Przychody finansowe 72,00 70,20
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym: 14,30 28,50
II. Odsetki, w tym: 3,00
IV. Aktualizacja wartości inwestycji 54,70 41,70
V. Inne
K. Koszty finansowe 615,10 817,90
I. Odsetki, w tym: 538,10 659,80
IV. Inne 77,00 158,10
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K) 2 340,60 2 793,00
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych -11,60 -0,10
I. Zyski nadzwyczajne 0,70 0,20
II. Straty nadzwyczajne 12,30 0,30
N. Zysk (strata) brutto (L+M) 2 329,00 2 792,90
O. Podatek dochodowy 442,51 530,65
R. Zysk (strata) netto (N-O-P) 1 886,49 2 262,25
Źródło: Sprawozdanie finansowe spółki AKWA.
42
Tabela 2.4
Analityczny rachunek zysków i strat spółki AKWA (w tys. zł)
w tys. zł w% w tys. zł w% w tys. zł w% w tys. zł w%
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materia- 16 072,90 100,00% 21 201,30 100,00% 5 128,40 31,91% 0,00% 0,00%
łów sprzedanych produktów, towarów i materiałów
2. Koszty 11 227,60 69,85% 15 504,10 73,13% 4 276,50 38,09% 3,28% 4,70%
3. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (1-2) 4 845,30 30,15% 5 697,20 26,87% 851,90 17,58% -3,28% -10,88%
4. Koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu 1 936,70 12,05% 2 258,00 10,65% 321,30 16,59% -1,40% -11,62%
5. Zysk (strata) ze sprzedaży (3-4) 2 908,60 18,10% 3 439,20 16,22% 530,60 18,24% -1,88% -10,39%
6. Pozostałe przychody operacyjne 141,20 0,88% 230,60 1,09% 89,40 63,31% 0,21% 23,86%
7. Pozostałe koszty operacyjne 166,10 1,03% 129,10 0,61% -37,00 -22,28% -0,42% -40,78%
8. Zysk (strata) z pozostałej działalności operacyjnej (6-7) -24,90 0,15% 101,50 0,48% 126,40 -507,63% 0,33% 220,00%
9. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (5+8) 2 883,70 17,79% 3 540,70 16,52% 657,00 22,78% -1,27% -7,14%
10. Przychody finansowe 72,00 0,45% 70,20 0,33% -1,80 -2,50% -0,12% -26,67%
11. Koszty finansowe 615,10 3,83% 817,90 3,86% 202,80 32,97% 0,03% 0,78%
12. Zysk (strata) z działalności finansowej (10-11) -543,10 3,38% -747,70 3,53% -204,60 37,67% 0,15% 4,44%
13. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (9+12) 2 340,60 14,37% 2 793,00 12,99% 452,40 19,33% -1,38% -9,60%
14. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych -11,60 0,07% -0,10 0,00% 11,50 -99,14% -0,07% -100,00%
15. Zysk (strata) brutto (13+14) 2 329,00 14,30% 2 792,90 12,99% 463,90 19,92% -1,31% -9,16%
w tym: - zysk (strata) z działalności operacyjnej 2 883,70 123,82% 3 540,70 126,78% 657,00 22,78% 2,96% 2,39%
- wynik neutralny -554,70 23,82% -747,80 26,78% -193,10 34,81% 2,96% 12,43%
16. Obowiązkowe zmniejszenia zysku 442,51 2,75% 530,65 2,50% 88,14 19,92% -0,25% -9,09%
17. Zysk (strata) netto (15-16) 1 886,49 11,58% 2 262,25 10,52% 375,76 19,92% -1,06% -9,15%
18. Podział zysku netto

- dywidenda 653,40 34,64% 478,50 21,15% -174,90 -26,77% -13,49% -38,94%
- zatrzymana część zysku w spółce 1 233,09 65,36% 1 783,75 78,85% 550,66 44,66% 13,49% 20,64%

43
Tabela 2.5
Informacje uzupełniające
2004 2005
1. dywidenda (w tys. zł) 653,40 478,50
2. amortyzacja (w tys. zł) 1 000,00 1 240,00
3. wartość nominalna 1 akcji (w zł) 40,00 40,00
4. ilość wyemitowanych akcji (w tys. sztuk) 168,00 168,00
5. cena rynkowa 1 akcji na koniec roku (w zł) 80,00 96,00
6. cena rynkowa 1 akcji na początku roku (w zł) 70,00
7. aktywa ogółem na początku roku (w tys. zł) 13 827,30
8. zapasy na początku roku (w tys. zł) 1 287,90
9. należności handlowe na początku roku (w tys. zł) 1 084,30
10. kapitał obcy na początku roku (w tys. zł) 4 800,00
11. zobowiązania handlowe na początku roku (w tys. zł) 883,30
12. odsetki od kredytów (w tys. zł) 481,20 588,40
Źródło: Dodatkowe informacje zasięgnięte bezpośrednio ze spółki AKWA.
2.2.1. Analiza wstępna bilansu
Analiza wstępna bilansu (zwana również czytaniem bilansu) składa się z dwóch
etapów: analizy pionowej i analizy poziomej.
Analiza pionowa to analiza osobno struktury aktywów i osobno struktury

pasywów, oraz jej tempa i kierunków zmian. W aktywach bada ona relacje mię-
dzy wielkością aktywów trwałych a obrotowych, a także między wielkością ich
składników, w pasywach zaś – relacje kapitałów własnych do obcych oraz struk-
turę kapitałów obcych pod względem terminowości ich spłaty.
W analizie wstępnej bada się kierunek i siłę zmian poszczególnych składni-
ków majątkowych i kapitałowych – czyli ich dynamikę, a także konsekwencje
tych zmian – czyli zmiany struktury.
Do analizy dynamiki wykorzystuje się bezwzględny oraz względny wskaź-
nik dynamiki. Pierwszy z nich informuje o zmianie badanego parametru w da-
nym okresie wyrażonej w tych samych jednostkach, co badane zjawisko, czyli w
sztukach, złotych, czy punktach procentowych. Drugi zaś wyraża tę zmianę w
procentach.
44
Wzór 2.1. Wskaźnik dynamiki bezwzględny
b = wk  wp
gdzie:
wk – wartość danego parametru na koniec okresu
wp – wartość danego parametru na początek okresu
Wzór 2.2. Wskaźnik dynamiki względny
wk  wp b
w =  100% =  100%
wp wp
Przykład 2.1.
Oblicz zmianę zysku netto (bezwzględną i względną), wiedząc że na koniec
2004 r. wynosił on 57 000 zł, a na koniec 2005 r. 63 000 zł.
Dane: wp = 57 000 zł wk = 63 000 zł
Rozwiązanie
1. Obliczamy zmianę w złotych (czyli bezwzględną) ze wzoru 2.1.
b = 63 000  57 000  6 000 zł
2. Obliczamy zmianę w procentach (czyli względną) ze wzoru 2.2.
63 000  57 000 6 000

w =  100% =  100%  10,53%
57 000 57 000
Odp. Zysk netto wzrósł w minionym roku o 6 000 zł, czyli o 10,53%.
Przykład 2.2.
Oblicz zmianę stopy bezrobocia, zakładając że w czerwcu wynosiła ona 14%, a
w grudniu 7%.
Dane: wp = 14% wk = 7%
UWAGA! Bezwzględna różnica pomiędzy wartościami wyrażonymi procen-

towo to tzw. punkty procentowe (pp). Czyli stopa bezrobocia zmalała w poda-
nym okresie z 14% do 7%, a więc o 7 punktów procentowych. Zmianę w pro-
centach (względną) wyliczymy dopiero podstawiając do poznanego względnego
45
wskaźnika dynamiki (wzór 2.2) – choć na tych prostych liczbach można to zro-
bić w pamięci: skoro stopa bezrobocia zmalała z 14% do 7%, czyli zmalała o
połowę – a więc o 50%, co poniżej sprawdzimy:
Rozwiązanie
1. Obliczamy zmianę w punktach procentowych (czyli bezwzględną) ze wzoru 2.1.
b = 14%  7%  7 pp
2. Obliczamy zmianę w procentach (czyli względną) ze wzoru 2.2.
14%  7% 0,14  0,07 0,07

w =  100% =  100% =  100%  50%
14% 0,14 0,14
Odp. Stopa bezrobocia spadła w analizowanym okresie o 7 punktów procento-

wych, czyli o 50%.
Poza analizą dynamiki poszczególnych pozycji bilansu czy rachunku zy-

sków i strat przedmiotem analizy wstępnej jest analiza struktury oraz jej
zmian. Wskaźnik struktury wyraża procentowy udział jednego zjawiska w in-
nym – np. na kierunku bankowość 70% studiujących to kobiety. Wskaźnik ten
wyraża więc procentowy udział kobiet wśród wszystkich studentów.
Wzór 2.3. Wskaźnik struktury
wz cz
%u =  100%
wz c
gdzie:
%u – wskaźnik struktury = udział procentowy
wz cz – wartość zjawiska cząstkowego (będącego częścią zjawiska całkowitego)
wz c – wartość zjawiska całkowitego
Zmianę wskaźnika struktury obliczymy wykorzystując poznane wskaźniki dynamiki:
Bezwzględną zmianę struktury (w punktach procentowych) obliczymy ze wzoru 2.1.
b = % uk  % up
gdzie:
% uk – wskaźnik struktury na koniec okresu
% up – wskaźnik struktury na początek okresu
46
Względną zaś zmianę struktury (w procentach) ze wzoru 2.2.
% uk  % up b
w =  100% =  100%
% up % up
Przykład 2.3.
Na podstawie danych z analitycznego bilansu spółki AKWA (tabela 2.2) ustal,
jak wysoki był udział aktywów obrotowych w całości aktywów spółki w po-
szczególnych okresach, a następnie ustal zmianę struktury.
Dane: wAO p = 4 608,30 zł wAO k = 7 497,70 zł

wA p = 14 211,50 zł wA k = 18 383,10 zł
Rozwiązanie
1. Obliczamy udział aktywów obrotowych w całości aktywów spółki (czyli
wskaźnik struktury) na koniec 2004 r. ze wzoru 2.3.
4 608,30
% up =  100%  32,43%
14 211,50
2. Analogicznie obliczamy udział aktywów obrotowych w całości aktywów

spółki (czyli wskaźnik struktury) na koniec 2005 r. ze wzoru 2.3.
7 497,70
% uk =  100%  40,79%
18 383,10
Odp. Zauważamy, że udział aktywów obrotowych w całości aktywów spółki

AKWA w minionym roku zwiększył się z 32,43% do 40,79%.
Obliczymy teraz o ile zwiększył się udział aktywów obrotowych, czyli jak
zmieniła się ich struktura – pamiętając z przykładu 2.2, że różnica bezwzględ-
na pomiędzy wielkościami wyrażonymi procentowo to punkty procentowe, a
dopiero względna to procenty.
3. Obliczamy zmianę bezwzględną wskaźnika struktury (czyli w punktach pro-

centowych) ze wzoru 2.1.
b = 40,79% 32,43%  8,36 pp
47
4. Obliczamy zmianę względną wskaźnika struktury (czyli w procentach) ze

wzoru 2.2.
40,79%  32,43% 0,4079  0,3243 0,0836

w =  100%   100%   100%  25,78%
32,43% 0,3243 0,3243
Odp. Udział aktywów obrotowych w całości aktywów spółki AKWA w minio-

nym roku zwiększył się o 25,78% (a o 8,36 punktów procentowych).
W ten sposób należy obliczyć wskaźniki struktury i dynamiki dla wielkości

zawartych w bilansie i rachunku zysków i strat – por. analityczna wersja spra-
wozdania tabela 2.2 i 2.4.
Kolumna 2 bilansu analitycznego spółki AKWA zawiera wskaźniki struktury
dla danych z 2004 r., zaś kolumna 4 z 2005 r. Obliczone zostały one według
następujących zasad:
– jako udział głównych pozycji (czyli aktywów trwałych i obrotowych) w
całości aktywów,
– podobnie w przypadku pasywów – jako udział kapitałów własnych oraz
obcych w całości kapitałów,
– natomiast w przypadku składników tychże grup głównych, ich udział li-
czony jest w stosunku do odpowiednio aktywów trwałych, obrotowych, ka-
pitałów obcych bądź własnych.
Tak więc np. udział kapitału własnego liczony jest w całości kapitałów (1), udział
należności krótkoterminowych liczony jest w aktywach obrotowych (2), udział ka-
pitałów obcych krótkoterminowych liczony jest w kapitałach obcych (3), a udział
kredytów bankowych liczony jest w kapitałach obcych krótkoterminowych (4).
W przypadku danych za 2004 r. obliczymy to następująco:
9 770,70
ad. 1. %u =  100%  68,75%
14 211,50
2 045,70
ad. 2. %u =  100%  44,39%
4 608,30
3 628,30
ad. 3. %u =  100%  81,70%
4 440,80
1 693,10
ad. 4. %u =  100%  46,66%
3 628,30
48
Możliwe jest oczywiście wyliczenie innych wskaźników struktury – np.

liczenie udziału wszystkich składników w stosunku do całości aktywów.
Wszystko zależy od tego, jakich informacji poszukujemy.
W ten sposób obliczono wszystkie wskaźniki dynamiki i struktury dla da-

nych analitycznego bilansu – por. tabela 2.2.
Analiza pozioma bilansu polega na badaniu zależności pomiędzy głów-

nymi składnikami aktywów i pasywów, czyli jak duży jest kapitał własny oraz
kapitał stały1 w stosunku do majątku trwałego, a tym samym jak duży jest mają-
tek obrotowy w stosunku do zobowiązań bieżących.
Majątek charakteryzuje się różnym stopniem płynności, kapitały zaś różnym
stopniem wymagalności. Konieczność zwrotu kapitałów obcych wierzycielom
wymaga lokowania ich w składnikach majątkowych, które w odpowiednim mo-
mencie będą mogły być szybko spieniężone, umożliwiając tym samym termi-
nową spłatę długu. Dobra struktura finansowa i prawidłowy układ bilansu wy-
stępuje w tych przedsiębiorstwach, w których płynność środków w aktywach
odpowiada terminowości kapitałów w pasywach. Im krótsze są terminy zwrotu
kapitałów obcych, tym więcej składników o wyższej płynności powinno posia-
dać przedsiębiorstwo i odwrotnie. Inaczej mówiąc im przedsiębiorstwo ma bar-
dziej unieruchomiony majątek, tym więcej powinno posiadać kapitałów długo-
terminowych (własnych bądź obcych).
Analiza pozioma sprowadza się więc do sprawdzenia czy w firmie zacho-
wana została tzw. złota zasada bilansowa. Mówi ona, że aktywa trwałe po-
winny być finansowane kapitałem własnym (w węższym sensie) lub kapitałem
stałym (w szerszym sensie), zaś aktywa obrotowe kapitałem krótkoterminowym.
Spełnienie złotej zasady bilansowej minimum w szerszym sensie świadczy więc
o prawidłowym sposobie finansowania majątku.
Do badania złotej zasady bilansowej wykorzystuje się wskaźniki pokrycia ma-
jątku trwałego.
Wzór 2.6. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia
kapitał własny
≥ 1
aktywa trwałe
Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia informuje o tym, w jakim

stopniu aktywa trwałe finansowane są z kapitałów własnych.
1
kapitał stały to kapitał długoterminowy; składa się on z kapitałów własnych oraz kapita-
łów obcych o charakterze długoterminowym.
49
Wzór 2.7. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia
kapitał stały
> 1
aktywa trwałe
Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia informuje o tym, w jakim

stopniu aktywa trwałe finansowane są z kapitału stałego.
2.2.2. Analiza wstępna rachunku zysków i strat
Analiza wstępna rachunku zysków i strat polega na wyliczeniu i interpretacji

wskaźników struktury i dynamiki. W tym przypadku jednak metodologia bada-
nia struktury wydaje się bardziej skomplikowana, ale po dłuższym zastanowie-
niu okazuje się niezwykle logiczna.
1. Ponieważ w przedsiębiorstwie najważniejsza jest podstawowa działalność
operacyjna, to za punkt odniesienia przyjmuje się zazwyczaj przychody ze
sprzedaży (jako 100%, czyli jako całość). To w stosunku do nich ustala się
udział kosztów, przychodów i wyników na poszczególnych obszarach dzia-
łalności przedsiębiorstwa. Udziały te oblicza się dzieląc kolejne pozycje
przez przychody ze sprzedaży (a więc przez pozycję 1). Uzyskujemy tym
samym informacje jak duże są poszczególne typy kosztów czy przychodów
w stosunku do przychodów wypracowanych na podstawowej działalności
przedsiębiorstwa.
2. W przypadku wyniku na działalności operacyjnej (por. pozycja 9, bilans
analityczny spółki AKWA, tabela 2.4) sensowne wydaje się odniesienie go
do przychodów z zarówno działalności podstawowej, jak i z pozostałej
operacyjnej – jako że jest to wynik wypracowany na całej działalności ope-
racyjnej. Pozycję 9 należy więc podzielić przez sumę pozycji 1 i 6.
3. Analogicznie rozumując udział wyników z pozycji 13, 15 i 17 – ponieważ
dotyczą one całości działalności przedsiębiorstwa – liczyć należy w sto-
sunku do przychodów ogółem, czyli do przychodów z działalności podsta-
wowej operacyjnej, pozostałej operacyjnej oraz finansowej. Dzieli się więc
je przez sumę pozycji 1, 6 i 10.
4. W przypadku składowych zysku brutto (pozycja 15) – udział wyniku ope-
racyjnego oraz wyniku neutralnego liczy się w stosunku do wielkości zysku
brutto, czyli obie te podpozycje dzieli się przez pozycję 15.
5. Natomiast składowe zysku netto, czyli dywidendę oraz zatrzymaną część
zysku w spółce odnosi się do całości zysku netto, czyli pozycje 18 i 19
dzieli się przez pozycję 17.
50
Przy liczeniu wskaźników struktury w przypadku rachunku zysków i strat

zwrócić należy uwagę na jedną istotną rzecz – że w rachunku zysków i strat
pojawiają się wielkości ujemne (np. strata na pozostałej działalności operacyjnej
w 2004 r.), co nie zdarza się w bilansie analitycznym. Przysparzają one proble-
mów przy wyliczaniu dla nich wskaźników struktury i dynamiki. Wskaźnik
struktury dla wspomnianej pozycji wyliczylibyśmy następująco:
 24,90
%u =  100%   0,15%
16 072,90
W liczniku mamy stratę, czyli wielkość ujemną, wskutek czego otrzymujemy

ujemy wynik. Wskaźnik struktury, czyli udział procentowy, nie może być jed-
nak wielkością ujemną – albo jesteśmy członkami braci studenckiej, albo nie –
nie możemy zaś być jej ujemną częścią. Dlatego należy zwrócić szczególną
uwagę na obliczanie wskaźników, bądź ich zmian oraz na ich interpretację, gdy
mamy do czynienia ze stratami.
Tak więc mimo że w powyższym przykładzie z matematycznego punktu
widzenia wychodzi ujemny wynik, to do analitycznego rachunku wstawimy
+0,15% – pamiętając jednak przy interpretacji wyników, że to strata (a nie zysk)
na pozostałej działalności operacyjnej stanowi mniej niż 1% przychodów ze
sprzedaży.
W sytuacji występowania strat w rachunku zysków i strat problemów przy-
sparzają także wskaźniki dynamiki (1) oraz zmiany struktury (2).
101,50  (24,90) 126,40

ad. 1. w =  100% =  100%   507,63%
 24,90  24,90
Obliczając zmianę procentową omawianej pozycji, podobnie mimo że otrzymu-

jemy wynik ujemny – do rachunku analitycznego wstawimy wartość dodatnią.
Bez wątpienia bowiem mamy do czynienia ze wzrostem, a nie spadkiem pozycji
– rok wcześniej była strata (-24,90 tys. zł), teraz jest zysk (101,50 tys. zł). Na-
stąpił więc wzrost o 126,40 tys. zł, czyli o ponad 500% (punktem wyjścia była
strata -24,90 tys. zł – wzrost o 100% oznaczałby wynik 0 zł, wzrost zaś o 200%
oznaczałby wynik +24,90 tys. zł, wzrost o 300% oznaczałby wynik +49,80 tys.
zł, wzrost o 400% oznaczałby wynik +74,70 tys. zł, a wzrost o 500% oznaczałby
wynik +99,60 tys. zł – czyli wzrost o 507,63% da wynik 101,50 tys. zł).
0,33 pp 0,0033
ad. 2. %u =  100%   100%  220,00%
0,15% 0,0015
51
W przypadku zmiany struktury nie ma problemów ze znakiem, ale są z kolei z

interpretacją. W 2004 r. strata na pozostałej działalności operacyjnej stanowiła
0,15 procenta przychodów ze sprzedaży, w 2005 r. zaś to zysk na pozostałej
działalności operacyjnej stanowił 0,33 procenta przychodów ze sprzedaży.
Zmianę struktury można zinterpretować więc następująco – udział zysku na
pozostałej działalności operacyjnej w przychodach ze sprzedaży stanowi w 2005
r. 220% tego, jak duży był w poprzednim roku udział straty na pozostałej dzia-
łalności operacyjnej w przychodach ze sprzedaży.
W ten sposób obliczono wszystkie wskaźniki dynamiki i struktury dla da-
nych analitycznego rachunku zysków i strat – por. tabela 2.4.
2.2.3. Analiza wstępna na przykładzie spółki AKWA
Analiza pionowa bilansu

W badanym okresie wartość majątku przedsiębiorstwa wzrosła dość znacznie z
14 211,5 tys. zł do 18 383,1 tys. zł, czyli o prawie 30% (29,35%), co może
świadczyć o dynamicznym rozwoju. Na koniec 2004 r. dominującą pozycją
aktywów firmy były aktywa trwałe. Stanowiły one prawie 70% (67,57%) akty-
wów ogółem. Pozostała część – niewiele ponad 30% (32,43%) przypadała na
posiadane przez spółkę aktywa obrotowe. Taka struktura jest charakterystyczna
dla przedsiębiorstw produkcyjnych i świadczy o sporym unieruchomieniu ma-
jątku przedsiębiorstwa. W badanym okresie struktura aktywów uległa dość
znacznym zmianom. Bardzo mocno, bo aż o ponad 60% (62,70%) wzrósł po-
ziom posiadanych przez spółkę aktywów obrotowych. Wzrost aktywów trwa-
łych był znacznie niższy (13,35%). W konsekwencji tego zwiększył się udział
aktywów obrotowych – na koniec 2005 r. wynosił już ponad 40% (40,79%),
zmniejszył zaś aktywów trwałych do poziomu niespełna 60% (59,21%). Zwięk-
szyła się więc tym samym elastyczność aktywów.
W aktywach trwałych dominującą pozycję stanowią rzeczowe aktywa trwa-
łe. Na koniec 2004 r. stanowiły one odpowiednio aż 98,21% majątku trwałego (i
66,36% aktywów ogółem). W badanym okresie najbardziej zwiększył się po-
ziom inwestycji długoterminowych (o ponad 1500%) oraz wartości niemate-
rialnych i prawnych (o ponad 600%), co związane może być np. z zakupem ak-
cji bądź udziałów innych firm z zamiarem długoterminowej lokaty kapitału oraz
z zakupem oprogramowania komputerowego integrującego całe przedsiębior-
stwo. Niemniej jednak ich udział w aktywach trwałych jest wciąż bardzo niski –
razem z długoterminowymi należnościami stanowią one jedynie 5,51% całości
aktywów trwałych.
W strukturze aktywów obrotowych największy udział mają zapasy i należ-
ności. Na koniec 2004 r. należności krótkoterminowe stanowiły 44,39% akty-
wów obrotowych (i 14,39% aktywów ogółem). Świadczyć to może o istnieniu
pewnych problemów z terminowym ściąganiem należności, albo o liberalnej po-
52
lityce kredytowej wobec odbiorców w celu zwiększenia sprzedaży, a tym sa-

mym udziału w rynku [co potwierdza znaczny wzrost przychodów ze sprzedaży,
bo aż o prawie 32% – por. analityczny rachunek zysków i strat]. Zwłaszcza że w
ciągu 2005 r. zwiększył się o prawie połowę (46,67%) poziom należności krót-
koterminowych, a jeszcze bardziej wzrosły zapasy – prawie się podwoiły (a ich
udział w aktywach obrotowych zwiększył się z i tak wysokiego poziomu
46,29% do 55,17%) – co może świadczyć o świadomym zwiększaniu poziomu
zapasów w związku z realizowaną ekspansją na rynku, bądź wzrostem popytu
rynkowego.
Pozostałe składniki aktywów obrotowych to inwestycje krótkoterminowe,
które z końcem 2004 r. w całości tworzyły środki pieniężne – stanowiąc 9,31%
majątku obrotowego. W przeciągu 2005 r. wielkość inwestycji krótkotermino-
wych obniżyła się o ponad 15% (15,94%), co przy jednoczesnym wzroście za-
równo zapasów, jak i należności krótkoterminowych, spowodowało spory (o
48,33%) spadek udziału tychże inwestycji w aktywach obrotowych, do poziomu
niecałych 5% (4,81%). Dodatkowo dokonano większej dywersyfikacji inwesty-
cji krótkoterminowych – prawie 2/3 z nich stanowią teraz inwestycje w papiery
wartościowe (w papiery udziałowe: 59,59%), a tylko 1/3 to środki pieniężne
(36,42%). Spadek ten związany jest najprawdopodobniej z koniecznością finan-
sowania zwiększenia takich pozycji jak zapasy, należności krótkoterminowe,
rzeczowe aktywa trwałe, czy wartości niematerialne i prawne. Poza tym jest on
zjawiskiem pozytywnym – świadczy bowiem o poszukiwaniu bardziej efektyw-
nego wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa, co dotyczy szcze-
gólnie środków pieniężnych, które na szczęście w analizowanym okresie zostały
znacznie ograniczone (o 69,38%).
Na początku badanego okresu spółka finansowana była w 2/3 kapitałem
własnym a w 1/3 kapitałami obcymi, co oznaczało dość bezpieczny model finan-
sowania działalności, tzw. model europejski2 – charakteryzujący się stosunkowo
niskim poziomem zadłużenia, a więc wyższym bezpieczeństwem wypłacalności
– ale dający jednocześnie niższe potencjalne szanse na wypracowanie więk-
szych zysków (por. zagadnienie zjawiska dźwigni finansowej i kosztu kapitału).
W ciągu 2005 r. struktura finansowania spółki uległa jednak zmianie. W wyniku
zaciągnięcia nowych kredytów oraz wzrostu zobowiązań handlowych poziom
kapitału obcego wzrósł o ponad 3 mln zł, czyli o 3/4, podczas gdy kapitał własny
wzrósł o 0,8 mln zł, czyli o niecałe 8,5%. Wskutek tego na koniec 2005 r. kapitał
własny stanowił już tylko 57,66% pasywów, a kapitał obcy 42,34%. Zwiększyło
2
 model europejski – to ok. 2/3 kapitałów własnych, a tylko ok. 1/3 kapitałów obcych
– charakteryzuje się on mniejszym ryzykiem, ale i daje potencjalnie niższe zyski,
 model amerykański – to ok. 1/2 kapitałów własnych i ok. 1/2 kapitałów obcych –
charakteryzuje się on średnim ryzykiem i daje też potencjalnie średnie zyski,
 model japoński – to ok. 1/3 kapitałów własnych i aż ok. 2/3 kapitałów obcych – cha-
rakteryzuje się on wysokim ryzykiem, ale i daje potencjalnie najwyższe zyski.
53
się tym samym ryzyko finansowe firmy, ale i szanse na poprawę wydajności
przedsiębiorstwa – kapitał obcy jest z reguły tańszy od własnego, a kredyt ku-
piecki w dzisiejszej rzeczywistości gospodarczej jest często wręcz darmowy.
Kapitał obcy spółki w 2004 r. tworzyły głównie zobowiązania krótkotermi-
nowe – stanowiły one aż 81,70% całości kapitałów obcych. Wśród nich dominu-
jącą pozycją były kredyty bankowe (47%), następnie zobowiązania handlowe
(22%) i zobowiązania wynikające z podziału zysku (18%). W analizowanym
okresie obniżył się średni okres wymagalności zobowiązań – znacznie bowiem
(o prawie 200%) zwiększył się poziom zobowiązań o charakterze długotermi-
nowym (to efekt zaciągnięcia nowego kredytu długoterminowego), przy wol-
niejszym przyroście zobowiązań krótkoterminowych (o 47,67%).
Analiza pozioma bilansu

W 2004 r. całość aktywów trwałych (9,6 mln zł) finansowana była kapitałami
własnymi (prawie 9,8 mln zł), tym bardziej więc kapitał stały (10,6 mln zł)
przewyższał majątek trwały, a zobowiązania bieżące miały w pełni odzwiercie-
dlenie w bardziej płynnym majątku obrotowym. Spełniona była tym samym
złota zasada bilansowa zarówno w szerszym, ale i węższym sensie – co potwier-
dzają wskaźniki pokrycia.
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia (wzór 2.6) w 2004 r.
9 770,70
= 1,02 ≥1
9 603,20
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia (wzór 2.7) w 2004 r.
9 770,70 + 812,50 10 583,20

= = 1,10 >1
9 603,20 9 603,20
W ciągu 2005 r. sytuacja ta uległa niewielkiemu pogorszeniu – kapitałów wła-

snych (10,9 mln zł) nie wystarcza na pokrycie majątku trwałego (10,6 mln zł),
ale jest on z nawiązką finansowany kapitałem stałym (13 mln zł). Niespełniona
pozostaje więc złota zasada bilansowa węższym sensie, co nie jest niczym nie-
pokojącym pod warunkiem jednak, że spełniona jest złota zasada bilansowa w
szerszym sensie, co w spółce AKWA jest zachowane – por. wskaźniki pokrycia.
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia (wzór 2.6) w 2005 r.
10 599,20
10 885,40 = 0,97 <1
54
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia (wzór 2.7) w 2005 r.
10 599,20 + 2 426,10 13 025,30

= = 1,20 >1
10 885,40 10 885,40
Wprawdzie wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia obniżył się (o 4,9%),

jednak pozostaje na poziomie zbliżonym do jedności. Oznacza on, że aktywa
trwałe są w 97% finansowane kapitałem własnym (a tylko w 3% kapitałami ob-
cymi). Mimo to w przedsiębiorstwie zachowana jest właściwa struktura kapita-
łowo-majątkowa – majątek długoterminowy znajduje z nawiązką pokrycie w ka-
pitale stałym (kapitał stały stanowi aż 120% aktywów trwałych – finansuje więc
on w pełni aktywa trwałe oraz w części aktywa obrotowe).
Dalszym uszczegółowieniem analizy poziomej bilansu jest analiza płynno-

ści finansowej i kapitału pracującego – por. podrozdział 2.3.1 i 2.3.2.
Analiza wstępna rachunku zysków i strat spółki AKWA
Przychody ze sprzedaży generowane przez spółkę AKWA wzrosły w badanym

okresie dość znacznie – z 16 mln zł do 21,2 mln zł, czyli o prawie 32%. Prak-
tycznie całość z nich (99,9%) pochodzi ze sprzedaży produktów. Podobnie więc
prawie całość kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów stanowią
koszty wytworzenia sprzedanych produktów (również 99,9%).
Udział kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów w przycho-
dach ze sprzedaży utrzymuje się na poziomie ok. 70% – choć w 2005 r. jest on o
4,70% wyższy niż przed rokiem. Oznacza to, że firma generuje dość wysoką
marżę (brutto) przeznaczoną na pokrycie kosztów zarządu i sprzedaży – wynio-
sła ona (zysk brutto ze sprzedaży w stosunku do przychodów ze sprzedaży) w
2004 r. 30,15% przychodów ze sprzedaży, w 2005 r. trochę mniej – 26,87%.
Marża netto na sprzedaży (zysk ze sprzedaży w stosunku do przychodów ze
sprzedaży) również nieznacznie spadła (o 10,36%) i wynosi obecnie 16,22%
przychodów ze sprzedaży, podobnie jak marża na działalności produkcyjnej (o
7,11%), która stanowi 16,52% przychodów ze sprzedaży.
Relatywnie – w stosunku do przychodów ze sprzedaży – obniżyły się w
analizowanym okresie ponoszone przez jednostkę koszty sprzedaży i ogólnego
zarządu (o 11,61%) i stanowią teraz 10,65% przychodów ze sprzedaży (podczas
gdy przed rokiem było to ponad 12%).
Przychody i koszty towarzyszące pozostałej działalności operacyjnej były
w analizowanym okresie relatywnie niewielkie (stanowią ok. 1% przychodów ze
sprzedaży) i ponieważ pozostałe przychody operacyjne wzrosły przy jednocze-
snym spadku pozostałych kosztów operacyjnych w analizowanym okresie, to
wynik na pozostałej działalności operacyjnej uległ poprawie – na koniec 2005 r.
101,5 tys. zł, podczas gdy rok wcześniej była strata.
55
Przychody dotyczące działalności finansowej w spółce AKWA są znikome (ok.

70 tys. zł rocznie, czyli mniej niż 0,5% przychodów ze sprzedaży). Koszty finansowe
są za to sporo większe – stanowią one prawie 4% przychodów ze sprzedaży. Mimo
znacznego wzrostu poziomu kosztów finansowych (o prawie 33%), w związku z po-
głębianiem się zadłużenia przedsiębiorstwa, relacja ta została w 2005 r. utrzymana
dzięki równie dynamicznemu wzrostowi przychodów ze sprzedaży.
Mając na uwadze powyższe wnioski i fakt, że wynik zdarzeń nadzwyczajnych
był w badanym okresie praktycznie nieistotny, zysk netto spółki AKWA wzrósł w
2005 r. o 375,76 tys. zł, czyli o prawie 20%, jednak jego udział w przychodach ogó-
łem obniżył się o 9,15% (z 11,58% do 10,52%), co jest w głównej mierze skutkiem
większego wzrostu kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów
(38,09%) aniżeli przychodów ze sprzedaży (31,91%).
Zarówno w jednym, jak i drugim roku większa część zysku netto została
zatrzymana w spółce – na wypłatę dywidendy przeznaczono odpowiednio nie-
całe 35% w 2004 r. i ponad 21% zysku netto w 2005 r.
2.3. KOREKTA INFLACYJNA DANYCH
Analiza danych przeszłych zwłaszcza za dłuższy okres czasu wymaga uczynie-

nia danych porównywalnymi, tzn. uwzględnienia inflacji, jaka występowała w
minionych latach, a która im wyższa tym bardziej zniekształca wnioski z analizy
danych w wartościach nominalnych (bez korekty inflacyjnej). Jest bowiem bez-
dyskusyjnym, że 50 tys. zł przed 6 laty, to nie to samo co dzisiejsze 50 tys. zł.
Dlatego zanim przystąpi się do analizy finansowej (zresztą do analizy
jakichkolwiek danych) powinno się najpierw dokonać korekty inflacyjnej anali-
zowanych danych.
W omawianym przykładzie spółki AKWA – dla usprawnienia procesu wyja-
śniania metodologii analizy finansowej – założyliśmy, że korekta ta została już
zrobiona.
Dane wyrażone w tzw. cenach bieżących, czyli cenach z roku, z którego

pochodzą dane, należy zamienić na tzw. ceny stałe, czyli sprowadzić je do jed-
nego poziomu cen z dowolnie wybranego roku.
Mając szereg danych za np. ostatnich 6 lat (1999-2004) można je sprowadzić do
poziomu dzisiejszych cen (z roku 2004).3 W tym celu dane z wcześniejszych lat
należy „powiększyć” o inflację, jaka w międzyczasie miała miejsce, czyli dane
sprzed 5 lat trzeba „powiększyć” o inflację za minione 5 lat, dane sprzed 4 lat
trzeba „powiększyć” o inflację za minione 4 lata, dane sprzed 3 lat trzeba „po-
3
zakładamy, że wszelkie omawiane wielkości są danymi ze sprawozdań finansowych, a
więc są z końca danego roku.
56
większyć” o inflację za minione 3 lata, dane sprzed 2 lat trzeba „powiększyć” o

inflację za minione 2 lata, dane sprzed 1 roku trzeba „powiększyć” o inflację za
miniony rok. Otrzymamy w ten sposób szereg danych w cenach stałych z roku
2004.
Dane „powiększa” się o inflację korzystając z poniższej zależności.
Wzór 2.4. „Powiększanie” danych przeszłych o inflację
rb = rub  infl(%)  rub  rub  (100% infl(%) )  rub  (1  infl(10))
gdzie:
rb – wartość w cenach z roku bieżącego
rub – wartość w cenach z roku ubiegłego
infl (%) – inflacja wyrażona w procentach
infl (10) – inflacja wyrażona w zapisie dziesiętnym
Przykład 2.4.
Ustal dzisiejszą wartość przychodów sprzed roku, wiedząc że było to 130 000
zł, a w międzyczasie inflacja wyniosła 5,6% w skali roku.
Dane: rub = 130 000 zł infl(%) = 5,6%
Rozwiązanie
1. Obliczamy dzisiejszą wartość przychodów sprzed roku ze wzoru 2.4.
rb = 130 000  5,6% 130 000 = 130 000 (100% 5,6%) =

= 130 000 (1  0,056) = 130 000  1,056 = 137 280
Odp. Dzisiejsza wartość przychodów sprzed roku to 137 280 zł. Stanowią one
105,6% ich ówczesnej wartości.
Przykład 2.5.
Wyraź wartość zapasów w cenach z roku 2002, wiedząc z bilansów, że w 2000
r. ich wartość wyniosła 35 000 zł, w 2001 r. 39 000 zł, a w 2002 r. 52 000 zł.
Wiadomo jednocześnie, że inflacja w 2001 r. wyniosła 7,3%, a w 2002 r. 6,2%.
Dane: r2000 = 35 000 zł r2001 = 39 000 zł r2002 = 52 000 zł

infl2001 = 7,3% infl2002 = 6,2%
Ponieważ wartości zapasów pochodzą z bilansów, są więc to wielkości z końca

poszczególnych lat. Różnica między cenami, w jakich wyrażone są zapasy z
2000 r. i 2001 r., to inflacja, jaka w międzyczasie była, czyli inflacja za rok
57
2001, który upłynął między sporządzeniem jednego i drugiego sprawozdania –

por. poniższy schemat. Podobnie różnica między poziomem cen, w jakich wyra-
żone zostały zapasy z 2001 r. i 2002 r., to inflacja pomiędzy końcem 2001 r. i
końcem 2002 r., czyli, czyli inflacja za 2002 r.
r2000 = 35 000 zł r2001 = 39 000 zł r2002 = 52 000 zł
inflacja za 2001 r. inflacja za 2002 r.

(7,3%) (6,2%)
Rozwiązanie
1. Obliczamy wartość zapasów z roku 2001 w cenach z roku 2002 (należy więc
„powiększyć” ich wartość o inflację, jaka była w międzyczasie, czyli o infla-
cję z 2002 r.) korzystając ze wzoru 2.4.
r = 39 000 (1  0,062) = 39 000  1,062 = 41 418zł

2001'
2. Obliczamy wartość zapasów z roku 2000 w cenach z roku 2002 (należy więc
„powiększyć” ich wartość o inflację, jaka była w międzyczasie, czyli o infla-
cję z 2001 r. i 2002 r.)
„Powiększamy” więc ich wartość najpierw o inflację z 2001 r. (o 7,3%), a na-
stępnie o inflację z 2002 r. (o 6,2%).
r = 35 000 (1  0,073)  (1  0,062) = 35 000  1,073 1,062 = 39 883 zł

2000'
Odp. Wartość zapasów w cenach stałych z 2002 r. to kolejno 39 883 zł, 41 418
zł i 52 000 zł.
Dopiero po takiej korekcie danych można analizować rzeczywiste zmiany

poszczególnych wielkości, czyli tzw. zmiany realne, podczas gdy bez uwzględ-
niania inflacji mamy do czynienia ze zmianami nominalnymi. Nominalne
zmiany są więc po części efektem rzeczywistych (realnych) zmian, a po części
efektem wyższego poziomu cen z roku na rok.
Wskutek występowania inflacji, realny wzrost pozycji jest więc słabszy aniżeli
wzrost nominalny, zaś realny spadek pozycji jest głębszy niż spadek nominalny.
Przykład 2.6.
Ustal realną zmianę zobowiązań, wiedząc że wynoszą one obecnie 75 000 zł,
przed rokiem było to 56 000 zł, a w międzyczasie inflacja wyniosła 4,9%.
58
Dane: rub = 56 000 zł rb = 75 000 zł infl = 4,9%
Rozwiązanie
1. Obliczamy dzisiejszą wartość zobowiązań sprzed roku (wzór 2.4)
rub' = 56 000 (1  0,049) = 56 000 1,049 = 58 744zł
2. Obliczamy realną zmianę poziomu zobowiązań w złotówkach (ze wzoru 2.1),

wiedząc że rok temu wynosiły one 58 744 zł, zaś obecnie 75 000 zł.
b = 75 000  58 744  16 256 zł
Odp. Zobowiązania wzrosły realnie o 16 256 zł (podczas, gdy nominalny wzrost

wynosi 19 000 zł: wzrost z 56 000 zł do 75 000 zł).
3. Obliczamy teraz realną zmianę poziomu zobowiązań w procentach (ze wzoru

2.2), wiedząc że rok temu wynosiły one 58 744 zł, zaś obecnie 75 000 zł.
75 000  58 744 16 256

w =  100% =  100%  27,67%
58 744 58 744
Odp. Zobowiązania wzrosły realnie o 27,67% (podczas, gdy nominalny wzrost

wynosi 33,93%: przyrost nominalny 19 000 zł podzielony przez stan z ro-
ku ubiegłego, czyli przez 56 000 zł i razy 100%).
Zgodnie z wcześniejszym spostrzeżeniem realny wzrost (o 27,67%) jest mniej-

szy aniżeli nominalny (o 33,93%). Część wzrostu nominalnego jest jedynie
skutkiem wyższego poziomu cen.
Przykład 2.7.
Ustal realną zmianę zapasów z przykładu 2.5 i porównaj ze zmianą nominalną.
Dane: rub = 56 000 zł rb = 75 000 zł infl = 4,9%
Rozwiązanie
1. Obliczamy nominalne zmiany poziomu zapasów w złotówkach (ze wzoru
2.1), wiedząc że w 2000 r. wynosiły one 35 000 zł, w 2001 39 000 zł, a w
2002 r. 52 000 zł
2001/2000 = 39 000  35 000  4 000 zł
2002/2001 = 52 000  39 000  13 000zł
59
2. Obliczamy nominalną zmianę poziomu zapasów w procentach (ze wzoru 2.2)
39 000  35 000 4 000

 2001/2000 =  100% =  100%  11,43%
35 000 35 000
52 000  39 000 13 000

 2002/2001 =  100% =  100%  33,33%
39 000 39 000
Odp. Zapasy wzrosły nominalnie o 4 000 zł, czyli o 11,43% w ciągu 2001 r.
oraz o 13 000 zł, czyli o 33,33% w ciągu 2002 r.
3. Obliczamy teraz realną zmianę poziomu zapasów w złotówkach (ze wzoru

2.1) na podstawie danych wyrażonych w cenach stałych z roku 2002 r. (obli-
czonych w przykładzie 2.5) – zapasy w 2000 r. z uwzględnieniem inflacji
wynosiły 39 883 zł, w 2001 r. 41 418 zł, a w 2002 r. 75 000 zł
2001/2000 = 41 418  39 883  1 535 zł
2002/2001 = 52 000  41418  10 582zł
4. Obliczamy realną zmianę poziomu zapasów w procentach (ze wzoru 2.2)
41 418  39 883 1 535

 2001/2000 =  100% =  100%  3,85%
39 883 39 883
52 000  41 418 10 582

 2002/2001 =  100% =  100%  25,55%
41 418 41 418
Odp. Zapasy wzrosły realnie o 1 535 zł, czyli o 3,85% w ciągu 2001 r. oraz o 10
582 zł, czyli o 25,55% w ciągu 2002 r.
Podobnie w tym przypadku realne zmiany są niższe aniżeli nominalne.
Tak jak na wstępie zasygnalizowano korekta inflacyjna danych polega na

sprowadzeniu szeregu czasowego danych do poziomu cen z jednego dowolnie
wybranego roku. Nie musi nim być wcale, jak zaprezentowano powyżej, rok
bieżący – można sprowadzić szereg wielkości z np. lat 1999-2004 do poziomu
cen z roku 1999 (a można także do poziomu cen z każdego innego roku, np.
2002).
W ten sposób dokonywana korekta inflacyjna polega na „pomniejszaniu”
wartości danych pochodzących z późniejszych lat o inflację, jaka wystąpiła w
międzyczasie. Sprowadzając więc dane z lat 1999-2004 do poziomu cen z 1999
r. musimy zastosować odwrotny zabieg niż poprzednio przy „powiększaniu”
60
danych o inflację – czyli zamiast mnożyć wykorzystamy działanie odwrotne, a

więc dzielenie – otrzymując tym samym szereg danych za ten okres czasu w
tzw. cenach stałych z 1999 r.
Aktualne pozostaje bowiem, iż wskutek występowania inflacji wielkość z roku
bieżącego jest o kilka procent inflacji większa niż gdyby wyrazić ją w cenach z
roku ubiegłego, a więc, że
rb = rub  (100% infl(%))  rb  rub  (1  infl(10))

gdzie:
rb – wartość w cenach z roku bieżącego
rub – wartość w cenach z roku ubiegłego
Stąd aby ustalić wartość dzisiejszej kwoty wyrażoną w cenach z roku poprzed-
niego (czyli aby wyznaczyć rub) należy podzielić ją (rb) przez (1 + infl (10)) – por.
wzór 2.5.
Wzór 2.5. „Pomniejszanie” danych późniejszych o inflację
rb rb
rub = 
(100% infl(%) ) (1  infl(10) )
Przykład 2.8.
Ustal wartość dzisiejszego poziomu kapitału w cenach sprzed roku, wiedząc że
obecnie jest to 550 000 zł, a w międzyczasie inflacja wyniosła 6,7% w skali
roku.
Dane: rub = 550 000 zł infl(%) = 6,7%
Rozwiązanie
1. Obliczamy wartość kapitału w cenach sprzed roku ze wzoru 2.5., czyli „po-
mniejszamy” bieżącą wartość o inflację
550 000 550 000 550 000

rub =    515 464zł
(100% 6,7%) (1  0,067) 1,067
Odp. Wartość kapitału wyrażona w cenach sprzed roku to 515 464 zł.
Analogicznie w przypadku sprowadzania danych do poziomu sprzed kilku lat –

należy „pomniejszyć” daną wartość o kilkuletnią inflację zgodnie z poniższym
przykładem.
61
Przykład 2.9.
Wyraź wartość zapasów z przykładu 2.5 w cenach stałych z roku 2000.
Dane: r2000 = 35 000 zł r2001 = 39 000 zł r2002 = 52 000 zł

infl2001 = 7,3% infl2002 = 6,2%
Wykorzystując przygotowany schemat zauważamy, że aby sprowadzić kwotę z

2001 r. (39 000 zł) do cen z roku 2000 należy „pomniejszyć” ją o inflację za
2001 r. (7,3%), zaś aby sprowadzić kwotę z 2002 r. (52 000 zł) do cen z roku
2000 należy „pomniejszyć” ją o inflację za dwa lata – za 2002 r. (6,2%) oraz za
2001 r. (7,3%).
r2000 = 35 000 zł r2001 = 39 000 zł r2002 = 52 000 zł
inflacja za 2001 r. inflacja za 2002 r.

(7,3%) (6,2%)
Rozwiązanie
1. Obliczamy wartość zapasów z roku 2001 w cenach z roku 2000 („pomniej-
szamy” ich wartość o inflację, jaka była w międzyczasie, czyli o inflację z
2001 r.) korzystając ze wzoru 2.5.
39 000 39 000 39 000

r =    36 347 zł
2001' (100% 7,3%) (1  0,073) 1,073
2. Obliczamy teraz wartość zapasów z roku 2002 w cenach z roku 2000 (należy
więc „pomniejszyć” ich wartość o inflację, jaka była w międzyczasie, czyli o
inflację z 2002 r. i 2001 r.
„Pomniejszamy” więc ich wartość najpierw o inflację z 2002 r. (o 6,2%), a
następnie o inflację z 2001 r. (o 7,3%).
52 000
(1  0,062) 52 000 52 000
r =    45 633zł
2002' (1  0,073) (1  0,062) (1  0,073) 1,139526
Odp. Wartość zapasów w cenach stałych z 2000 r. to kolejno 35 000 zł, 36 347 i
45 633 zł.
Gdybyśmy teraz po dokonaniu korekty inflacyjnej chcieli policzyć realne zmia-
ny poziomu zapasów – w ujęciu procentowym musimy otrzymać te same wyni-
ki, jakie otrzymaliśmy w przykładzie 2.7, gdzie ustalaliśmy realne zmiany ich
wielkości na podstawie danych wyrażonych w cenach stałych, ale z 2002 r., co
62
poniżej sprawdzimy. Realne zmiany wyrażone w złotówkach będą inne, gdyż

wyrażone są w cenach z innych lat – różni je inflacja.
3. Obliczamy najpierw realne zmiany poziomu zapasów w złotówkach (ze wzo-

ru 2.1) na podstawie danych wyrażonych w cenach stałych z roku 2000 r. (ob-
liczonych powyżej w przykładzie 2.9)
2001/2000 = 36 347  35 000  1 347 zł
2002/2001 = 45 633 36 347  9 286zł
4. Obliczamy teraz realną zmianę poziomu zapasów w procentach (ze wzoru 2.2)
36 347  35 000 1 347
 2001/2000 =  100% =  100%  3,85%
36 347 36 347
45 633  36 347 9 286

 2002/2001 =  100% =  100%  25,55%
36 347 36 347
Odp. Zapasy wzrosły realnie o 1 347 zł (w cenach z 2000 r.), czyli o 3,85% w
ciągu 2001 r. oraz o 9 286 zł (w cenach z 2000 r.), czyli o 25,55% w ciągu
2002 r.
Uzyskane wyniki w przypadku zmian względnych (procentowych) pokrywają

się z tymi z przykładu 2.7, zaś w przypadku zmian bezwzględnych (wyrażonych
w złotówkach) są niższe niż w przykładzie 2.7, gdyż wyrażone są w niższych ce-
nach z 2000 r. a nie z 2002 r. (niższych o dwuletnią inflację, jaka w międzycza-
sie wystąpiła).
Przykład 2.10.
Wiedząc, że zysk netto przedsiębiorstwa Pierniki w 1999 r. wyniósł 72 000, w
2000 r. 75 000 zł, w 2001 r. 63 000 zł, w 2002 r. 72 000 zł, w 2003 r. 80 000 zł,
a w 2004 r. 99 000 zł, zaś inflacja w tym czasie wynosiła w Polsce odpowied-
nio: 10,1% w 2000 r., 5,5% w 2001 r., 1,9% w 2002 r., 0,8% w 2003 r. i 3,7% w
2004 r., wyznacz:
A. wartość zysku netto w cenach stałych z 2004 r.
B. wartość zysku netto w cenach stałych z 1999 r.
C. wartość zysku netto w cenach stałych z 2002 r.
D. nominalne zmiany zysku netto (bezwzględne i względne)
E. realne zmiany zysku netto (bezwzględne i względne) na podstawie danych
w cenach stałych z 2004 r.
F. realne zmiany zysku netto (bezwzględne i względne) na podstawie danych
w cenach stałych z 1999 r.
63
A. Obliczamy wartość zysku netto z poprzednich lat w cenach stałych z roku

2004 („powiększamy” więc ich wartość o inflację, jaka była w międzyczasie)
korzystając ze wzoru 2.4 – por. kolumna nr 3 poniższej tabeli.
r = 72 000 (1  0,101)  (1  0,055)  (1  0,019)  (1  0,008)  (1  0,037) =

1999'
 72 000  1,101 1,055  1,019  1,008  1,037 = 72 000  1,237238 89 081
r = 75 000 (1  0,055)  (1  0,019)  (1  0,008)  (1  0,037) =

2000'
 75 000  1,055  1,019  1,008  1,037 = 75 000  1,123740  84 281
r = 63 000 (1  0,019)  (1  0,008)  (1  0,037) =

2001'
 63 000  1,019  1,008  1,037 = 63 000  1,065157  67 105
r = 74 000 (1  0,008)  (1  0,037) =

2002'
 74 000  1,008  1,037 = 74 000  1,045296  77 352
r = 80 000 (1  0,037)  80 000  1,037  82 960

2003'
r = 99 000
2004'
zysk netto zysk netto zysk netto zysk netto

rok (w cenach inflacja (w cenach sta- (w cenach sta- (w cenach sta-
bieżących) łych z 2004 r.) łych z 1999 r.) łych z 2002 r.)
1 2 3 4 5
1999 72 000 89 081 72 000 85 221
2000 75 000 10,1% 84 281 68 120 80 628
2001 63 000 5,5% 67 105 54 238 64 197
2002 74 000 1,9% 77 352 62 520 74 000
2003 80 000 0,8% 82 960 67 053 79 365
2004 99 000 3,7% 99 000 80 017 94 710
B. Obliczamy wartość zysku netto z kolejnych lat w cenach stałych z roku 1999
(„pomniejszamy” więc ich wartość o inflację, jaka była w międzyczasie) ko-
rzystając ze wzoru 2.5 – por. kolumna nr 4 powyższej tabeli.
64
r = 72 000
1999'
75 000 52 000
r =   68120
2000' (1  0,101) 1,101
63 000
(1  0,055) 63 000 63 000
r =    54 238
2001' (1  0,101) (1  0,055) (1  0,101) 1,161555
74 000
(1  0,019) 74 000
r =  
2002' (1  0,055) (1  0,019) (1  0,055) (1  0,101)
(1  0,101)
74 000
  62 520
1,183625
80 000
(1  0,008)
(1  0,019) 80 000
r   
2003' (1  0,055) (1  0,008) (1  0,019) (1  0,055) (1  0,101)
(1  0,101)
80 000
  67 053
1,193094
99 000
(1  0,037)
(1  0,008)
(1  0,019) 99 000
r   
2004' (1  0,055) (1  0,037)  (1  0,008)  (1  0,019)  (1  0,055)  (1  0,101)
(1  0,101)
99 000
  80 017
1,237238
C. Obliczamy wartość zysku netto z kolejnych lat w cenach stałych z roku 2002.
Punktem odniesienia jest więc rok 2002, stąd wartość danych z lat wcześniej-
szych (1999-2001) „powiększamy” o inflację, jaka była w międzyczasie (ko-
rzystając ze wzoru 2.4), zaś z lat późniejszych (2003 i 2004) „pomniejszamy”
65
o inflację, jaka była w tym okresie (korzystając ze wzoru 2.5) – por. kolumna
nr 5 powyższej tabeli.
r = 72 000 (1  0,101)  (1  0,055)  (1  0,019) =

1999'
 72 000  1,101 1,055  1,019 = 72 000  1,183625  85 221
r = 75 000 (1  0,055)  (1  0,019) = 75 000  1,055  1,019 =

2000'
 75 000  1,075045  80 628
r = 63 000 (1  0,019) = 63 000  1,019 = 64197

2001'
r = 74 000
2002'
88 000 88 000
r =   79 365
2003' (1  0,008) 1,008
99 000
(1  0,037) 99 000 99 000
r =    94 710
2004' (1  0,008) (1  0,037) (1  0,008) 1,045296
D. Obliczamy nominalne zmiany zysku netto – najpierw zmiany bezwzględne

korzystając ze wzoru 2.1
2000/1999 = 75 000  72 000  3 000 zł

2001/2000 = 63 000  75 000   12 000zł
2002/2001 = 74 000  63 000  11000 zł
2003/2002 = 80 000  74 000  6 000 zł
2004/2003 = 99 000  80 000  10 000 zł
a następnie zmiany względne korzystając ze wzoru 2.2
3 000
 2000/1999 =  100%  4,17%
72 000
66
 12 000
 2001/2000 =  100%   16,00%
75 000
11 000
 2002/2001 =  100%  17,46%
63 000
6 000
 2003/2002 =  100%  8,11%
74 000
10 000
 2004/2003 =  100%  23,75%
80 000
Odp. Tylko raz w analizowanym okresie zysk netto spadł – w 2000 r. był o 16%
niższy niż rok wcześniej. W pozostałych latach zysk netto zwiększał się –
najwyższy jego przyrost odnotowano w 2004 r. – aż o 23,75%.
Są to jednak zmiany nominalne – nie uwzględniające inflacji.
E. Obliczamy realne zmiany zysku netto w cenach stałych z 2004 r. (por. ko-
lumna nr 3) – najpierw zmiany bezwzględne korzystając ze wzoru 2.1
2000/1999 = 84 281 89 081   4 801zł
2001/2000 = 67105  84 281   17176 zł
2002/2001 = 77 352  67105  10 247 zł
2003/2002 = 82 960  77 352  5 608zł
2004/2003 = 99 000  82 960  16 040 zł
a następnie zmiany względne korzystając ze wzoru 2.2
 4 801
 2000/1999 =  100%   5,39%
89 081
 17 176
 2001/2000 =  100%   20,38%
84 281
67
10 247
 2002/2001 =  100%  15,27%
67 105
5 608
 2003/2002 =  100%  7,25%
77 352
16 040
 2004/2003 =  100%  19,33%
82 960
Odp. Po uwzględnieniu inflacji w badanym okresie okazuje się, że realnie zysk

netto w 2002, 2003 i 2004 r. owszem rósł, ale mniej dynamicznie niż
wskazywałyby na to zmiany nominalne (por. podpunkt D), spadek zysku w
2001 r. był głębszy (o 20,38% a nie o 16%), oraz to co w 2000 r. nominal-
nie wydawało się wzrostem o 4,17%, w ujęciu realnym jest spadkiem o
5,39%.
Potwierdza się wcześniejsza konkluzja – iż realne wzrosty są mniejsze od
nominalnych, realne spadki są od nich głębsze, a niewielkie nominalne
przyrosty mogą się okazać nawet realnymi spadkami wartości.
F. Obliczamy realne zmiany zysku netto w cenach stałych z 1999 r. (por. ko-
lumna nr 4) – najpierw zmiany bezwzględne korzystając ze wzoru 2.1
Zgodnie z wcześniejszymi rozważaniami – bezwzględne zmiany zysku netto

(w złotówkach) powinny wyjść niższe aniżeli w podpunkcie E, gdyż porów-
nywać będziemy tu dane w niższych cenach – bo z 1999 r.
2000/1999 = 68120  72 000   3 880 zł
2001/2000 = 54 238  68120   13882 zł
2002/2001 = 62 520  54 238  8 282 zł
2003/2002 = 67 053  62 520  4 533 zł
2004/2003 = 80 017  67 053  12 964 zł
Następnie obliczamy zmiany względne (procentowe) korzystając ze wzoru

2.2. Zmiany te powinny wyjść takie same, jak w podpunkcie E – bowiem da-
ne zostały skorygowane o tę samą inflację.
68
 3 880
 2000/1999 =  100%   5,39%
72 000
 13 882
 2001/2000 =  100%   20,38%
68120
8 282
 2002/2001 =  100%  15,27%
54 238
4 533
 2003/2002 =  100%  7,25%
62 520
12 964
 2004/2003 =  100%  19,33%
67 053
69
70
ROZDZIAŁ III
ANALIZA WSKAŹNIKOWA
Analiza wskaźnikowa jest rozwinięciem analizy wstępnej. Dokonuje się jej

głównie w oparciu o dane z przygotowanego sprawozdania analitycznego – por.
tabele 2.2 i 2.4, uzupełniając je w razie konieczności informacjami z oryginal-
nego sprawozdania, a także informacjami dodatkowymi (por. tabela 2.5).
W tym obszarze najczęściej analizuje się tendencje zmian wskaźników w cza-
sie, porównuje je z wielkościami planowanymi oraz wskaźnikami branżowymi. Po-
niższa tabela (tabela 3.1) prezentuje główne relacje ekonomiczne zachodzące w
przedsiębiorstwach. Są to średnie dla poszczególnych sekcji gospodarki wyznaczone
przez GUS.
Tabela 3.1
Wielkości wybranych wskaźników w podmiotach gospodarczych w Polsce w 2002 r.
płynność płynność płynność
ROS ROA ROE
I II III
ogółem 0,5 - 0,3 - 0,8 0,195 0,753 1,074
sektor prywatny - 1,9 - 2,2 - 4,8 0,224 0,680 0,921
sektor publiczny 1,2 0,4 1,0 0,184 0,778 1,126
przemysł
– ogółem 1,4 0,6 1,5 0,142 0,668 1,003
– sektor prywatny - 1,8 - 2,2 - 5,6 0,136 0,525 0,738
– sektor publiczny 2,7 2,4 5,5 0,145 0,752 1,158
budownictwo
– ogółem - 1,2 - 2,8 - 9,9 0,278 0,994 1,283
– sektor prywatny - 6,1 - 7,0 - 20,9 0,191 0,815 1,016
– sektor publiczny - 0,9 - 2,5 - 8,8 0,284 1,005 1,299
handel i naprawy
– ogółem 0,5 0,1 0,3 0,138 0,672 1,073
– sektor prywatny - 3,8 - 10,0 - 29,6 0,142 0,705 1,244
– sektor publiczny 0,8 0,7 2,4 0,138 0,670 1,062
hotele i restauracje
– ogółem 0,0 - 1,1 - 1,9 0,412 0,889 1,017
– sektor prywatny - 2,0 - 2,4 - 3,2 0,515 1,259 1,399
– sektor publiczny 0,2 - 1,0 - 1,8 0,404 0,860 0,987
Źródło: GUS, Bilansowe wyniki finansowe podmiotów gospodarczych, Warszawa 2003, s. 90.
71
3.1. ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ
3.1.1. Wskaźniki płynności finansowej
Płynność finansowa przedsiębiorstwa to zdolność do terminowego wywiązywa-

nia się z krótkoterminowych zobowiązań, czyli płatnych w ciągu jednego roku.
W analizie płynności bierze się pod uwagę te składniki aktywów, które
mogą być szybko zamienione na gotówkę. Zgadnie z klasyfikacją przyjętą w
bilansie są nimi aktywa obrotowe. Jednak i one charakteryzują się różną zdolno-
ścią do zamiany na gotówkę (najbardziej płynne są środki pieniężne, zaś znacz-
nie mniej zapasy), stąd też dla potrzeb szczegółowej analizy, aktywa obrotowe
dzieli się według stopnia ich płynności:
I stopniem płynności charakteryzują się inwestycje krótkoterminowe,
II stopniem płynności charakteryzują się należności krótkoterminowe,
III stopniem płynności – zapasy i czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów.
Analiza płynności przedsiębiorstwa polega więc na badaniu relacji zacho-

dzących pomiędzy wielkością składników aktywów obrotowych charakteryzują-
cych się odpowiednimi stopniami płynności, a poziomem zobowiązań krótko-
terminowych.
Do badania płynności wykorzystuje się wskaźniki płynności. Informują one
o tym, w jakim stopniu zobowiązania krótkoterminowe mają pokrycie w skład-
nikach aktywów obrotowych o danym stopniu płynności. Są one jednak skon-
struowane na zasadzie ich kumulowania.
I tak wskaźnik płynności I stopnia informuje o tym, w jakim stopniu zobo-
wiązania krótkoterminowe mają pokrycie w inwestycjach krótkoterminowych
(czyli w składnikach aktywów obrotowych charakteryzujących się najwyższym I
stopniem płynności). Przyjmuje się, że wskaźnik ten powinien wynosić ok. 20%
(0,2), czyli przy pomocy inwestycji krótkoterminowych przedsiębiorstwo powinno
być w stanie uregulować ok. 20% swych zobowiązań krótkoterminowych.
Wzór 3.1. Wskaźnik płynności I stopnia (płynności gotówkowej)
inwestycje krótkoterminowe
ok. 0,2
zobowiązania krótkoterminowe
Wskaźnik płynności II stopnia informuje o tym, w jakim stopniu zobowiązania

krótkoterminowe mają pokrycie zarówno w inwestycjach krótkoterminowych, jak i
krótkoterminowych należnościach (a więc w składnikach aktywów obrotowych
charakteryzujących się I oraz II stopniem płynności – nazywanych łącznie płynnymi
środkami obrotowymi). Wskaźnik ten powinien wynosić ok. 100% (1,0), czyli przy
72
Analiza wskaźnikowa
pomocy płynnych środków obrotowych przedsiębiorstwo powinno być w stanie

uregulować całość swych krótkoterminowych zobowiązań.
Wzór 3.2. Wskaźnik płynności II stopnia (szybki)
płynne środki obrotowe

ok. 1,0
Wskaźnik płynności III stopnia informuje natomiast o tym, w jakim stopniu

zobowiązania krótkoterminowe mają pokrycie zarówno w inwestycjach krótko-
terminowych, należnościach krótkoterminowych, jak i zapasach oraz czynnych
rozliczeniach krótkookresowych (a więc w składnikach aktywów obrotowych
charakteryzujących się I, II oraz III stopniem płynności). Wskaźnik ten powinien
mieścić się w granicach od 120-200% (1,2-2,0), czyli całość aktywów obroto-
wych przedsiębiorstwa powinna być nawet dwukrotnie wyższa niż wielkość
pozostających do spłaty zobowiązań krótkoterminowych.
Banki badając zdolność kredytową podmiotów przyjmują najczęściej, że
optymalna wartość wskaźnika bieżącej płynności to 1,4.
Wzór 3.3. Wskaźnik płynności III stopnia (płynności bieżącej)
aktywa obrotowe ok. 1,2 – 2,0

W analizie płynności wyznacza się również wskaźnik natychmiastowy, który

informuje o natychmiastowej zdolności firmy do regulowania zobowiązań.
Uwzględnia on zatem tylko te najpłynniejsze składniki aktywów obrotowych – środ-
ki pieniężne. Ponieważ utrzymywanie nadmiaru środków pieniężnych jest nieren-
towne – powinny być one zaangażowane bardziej produktywnie i przyczyniać się do
podnoszenia efektywności działania przedsiębiorstwa – wskaźnik ten powinien być
jak najniższy, pod warunkiem, że przedsiębiorstwo regularnie inkasuje należności,
bądź ma ulokowaną część aktywów w płynnych papierach wartościowych.
Wzór 3.4. Wskaźnik natychmiastowy
środki pieniężne
minimum
Spełnienie powyższych relacji oznacza, że przedsiębiorstwo ma zachowaną

płynność finansową. Za niskie wskaźniki mogą świadczyć o problemach z płynno-
ścią, zaś zbyt wysokie o nadpłynności – przy czym oba te zjawiska (brak płynności i
nadpłynność) są dla przedsiębiorstwa niekorzystne. Pierwsze z nich oznacza pod-
wyższone ryzyko dotyczące terminowego regulowania krótkoterminowych zobo-
73
wiązań, co może skutkować pogorszeniem warunków kredytowania w przyszłości,

drugie zaś świadczy o nadmiarze płynnych składników aktywów, a więc ich mniej
efektywnym zastosowaniu. Niższe wskaźniki płynności będą skutkować podwyż-
szonym ryzykiem, ale potencjalnymi szansami na większe zyski, wyższe wskaźniki
odwrotnie – bezpieczeństwem wypłacalności, kosztem jednak niższej zyskowności.
Praktyka pokazuje jednak, że tak naprawdę nie istnieją standardowe wiel-
kości wskaźników płynności – różnią się one w zależności od branży, strategii
firmy i zmieniają się w czasie. Najważniejszy jest wskaźnik płynności III stop-
nia i jeśli jest on odpowiednio wysoki, pozostałe wskaźniki, z uwagi na wpływ
na rentowność, powinny być wręcz zaniżone. Pamiętać jednak należy, iż różnice
w poziomach kolejnych wskaźników płynności powinny być w miarę zbliżone,
gdyż nieproporcjonalne różnice między nimi świadczyć mogą m.in. o pro-
blemach ze zbytem, nieudolnej gospodarce zaopatrzeniowej, trudnościach ze
ściąganiem należności, nieproduktywnym gromadzeniu środków pieniężnych na
rachunkach bankowych czy w papierach wartościowych.
Przy analizie płynności powinno się uwzględnić jeszcze jedną istotną rzecz
– mianowicie urealnić należy poziom składników aktywów obrotowych, czyli
wykluczyć z niego np. trudno- lub nieściągalne należności czy trudno- lub nie-
zbywalne zapasy.
Analizowana spółka nie ma raczej problemów z zachowaniem płynności.

Wskaźnik płynności III stopnia mieści się w wielkościach referencyjnych, a
pozostałe wskaźniki płynności są od nich trochę niższe, co może świadczyć o
bardziej agresywnej strategii finansowania działalności przedsiębiorstwa mają-
cej na celu podniesienie zyskowności przedsiębiorstwa.
wskaźnik płynności I stopnia (wzór 3.1)
429,20
w’04 = = 0,12
3 628,30
360,80
w’05 = = 0,07
5 357,80
wskaźnik płynności II stopnia (wzór 3.2)
429,20 + 2 045,70 2 474,90

’04 = = = 0,68
3 628,30 3 628,30
360,80 + 3 000,40 3 361,20

w’05 = = = 0,63
5 357,80 5 357,80
74
wskaźnik płynności III stopnia (wzór 3.3)
4 608,30
w’04 = = 1,27
3 628,30
7 497,70
w’05 = = 1,40
5 357,80
wskaźnik natychmiastowy (wzór 3.4)
429,20
w’04 = = 0,12
3 628,30
131,40
w’05 = = 0,02
5 357,80
Potwierdzać to może fakt, że w 2005 r. wartość wskaźnika natychmiastowego

oraz wskaźnika I i II stopnia płynności zostały jeszcze obniżone, przy jednocze-
snym bezpiecznym poziomie wskaźnika płynności bieżącej.
3.1.2. Analiza kapitału pracującego
Płynność przedsiębiorstwa jest zachowana wówczas, gdy wielkość aktywów

obrotowych przewyższa wartość zobowiązań krótkoterminowych, czyli inaczej
mówiąc, gdy aktywa trwałe są z nadwyżką finansowane kapitałem stałym. Ma to
miejsce wówczas, gdy spełniony jest wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II
stopnia, czyli spełniona jest złota zasada bilansowa w szerszym sensie.
W takiej sytuacji mamy do czynienia z nadwyżką kapitału stałego nad aktywami
trwałymi. Finansuje ona aktywa obrotowe i nazywana jest kapitałem pracują-
cym, albo inaczej kapitałem obrotowym netto.
Im wyższa płynność, tym większy jest poziom kapitału pracującego i na
odwrót. Gdy spełniona jest złota zasada bilansowa w węższym sensie (czyli gdy
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia jest większy od jedności) kapitał
pracujący (równy zakreskowanemu obszarowi na poniższych schematach) skła-
da się z kapitału obcego długoterminowego oraz części kapitałów własnych –
por. rys. A.
75
Analiza poziomu i struktury kapitału pracującego
rys. A rys. B
aktywa kapitał aktywa kapitał

trwałe własny trwałe własny
kapitał obcy
kapitał obcy długoterm.
aktywa długoterm. aktywa
obrotowe obrotowe
kapitał obcy kapitał obcy
krótkoterm. krótkoterm.
kapitał własny > aktywów trwałych kapitał własny < aktywów trwałych
kapitał stały > aktywów trwałych kapitał stały > aktywów trwałych
kapitał pracujący dodatni = część kapitał pracujący dodatni = część

kapitału własnego + kapitał obcy kapitału obcego długoterminowego
długoterminowy
Gdy spełniona jest tylko złota zasada bilansowa w szerszym sensie (czyli
gdy wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia jest większy od jedności)
kapitał pracujący składa się tylko z części kapitału obcego długoterminowego–
por. rys. B.
rys. C rys. D
kapitał
kapitał własny
aktywa własny aktywa
trwałe trwałe kapitał obcy
długoterm.
kapitał obcy
długoterm.
kapitał obcy
aktywa kapitał obcy aktywa krótkoterm.
obrotowe krótkoterm. obrotowe
kapitał stały = aktywom trwałym kapitał stały < aktywów trwałych
kapitał pracujący = 0 kapitał pracujący ujemny
Natomiast gdy nie jest spełniona złota zasada bilansowa nawet w szerszym
sensie (czyli gdy wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia jest mniejszy
76
od jedności – jednocześnie za niski jest wskaźniki płynności bieżącej) kapitał

pracujący jest ujemny – por. rys. D.
Prawidłowa struktura majątkowo-kapitałowa w przedsiębiorstwie, pozwala-
jąca zapewnić jego płynność występuje wówczas, gdy kapitał pracujący jest do-
datni. Sytuacja ta oznacza, że aktywa obrotowe są w części finansowane kapi-
tałem długoterminowym. Dodatni kapitał pracujący stanowi zabezpieczenie
terminowej spłaty krótkoterminowych zobowiązań w przypadku unieruchomie-
nia środków pieniężnych w aktywach obrotowych (np. w należnościach prze-
terminowanych, zapasach niepełnowartościowych, czy zapasach bezpieczeń-
stwa). Stanowi więc pewnego rodzaju element bezpieczeństwa podnoszący wia-
rygodność przedsiębiorstwa w oczach wierzycieli.
Nadmiernie wysoki kapitał pracujący jest równie niekorzystny jak zbyt
niski jego poziom – jest to bowiem ściśle związane z poziomem płynności
przedsiębiorstwa. Wysoki kapitał pracujący (świadczący o dobrej płynności
bądź o nadpłynności) oznacza mniejsze ryzyko, ale i mniejszą rentowność – i na
odwrót. Niski poziom kapitału pracującego, a tym samym relatywnie wysoki
poziom krótkoterminowych kapitałów obcych, może wynikać z chęci optymali-
zacji struktury kapitałowej pod kątem minimalizacji kosztu kapitału w przedsię-
biorstwie – kredyt krótkoterminowy jest zazwyczaj tańszy od długoterminowego
(bo udzielany na krótszy okres obarczony jest mniejszym ryzykiem), zaś kredyt
kupiecki jest w dzisiejszej rzeczywistości praktycznie darmowy. Właściciele i
zarządzający przedsiębiorstwem godząc się na wyższe ryzyko dążą do minimali-
zacji kosztów, a tym samym do podniesienia jego zyskowności.
Niski poziom kapitału pracującego, a zwłaszcza jego ujemna wielkość, może
jednak oznaczać problemy z terminowym regulowaniem krótkoterminowych zo-
bowiązań, czyli bliską perspektywę utraty płynności. Wyjątkiem od tej reguły są
przedsiębiorstwa handlowe – zwłaszcza supermarkety, które z racji specyfiki dzia-
łalności (sprzedaży za gotówkę) nie posiadają należności krótkoterminowych
(bądź ich stan jest relatywnie bardzo niski), a spływające środki pieniężne na-
tychmiast inwestują dalej. Skutkiem tego są nieproporcjonalnie niskie aktywa
obrotowe w stosunku do zobowiązań krótkoterminowych, a w efekcie ujemny
kapitał pracujący i niespełnione wskaźniki płynności oraz pokrycia aktywów trwa-
łych.
Poziom kapitału pracującego w przedsiębiorstwie wyznaczyć można na
dwa sposoby – tzw. metodą kapitałową lub metodą majątkową.
Wzór 3.5. Kapitał pracujący – metoda kapitałowa
kapitał stały – aktywa trwałe
Wzór 3.6. Kapitał pracujący – metoda majątkowa
aktywa obrotowe – zobowiązania krótkoterminowe

77
Patrząc przez pryzmat referencyjnych wartości wskaźników płynności –

zwłaszcza wskaźnika płynności bieżącej – wielkość kapitału pracującego po-
winna się wahać w granicach od 17-50% aktywów obrotowych.
W analizowanym przykładzie sprawdziliśmy już, że w przedsiębiorstwie

spełniona jest złota zasada bilansowa i ma ono zachowaną płynność. Można tym
samym wnioskować, że poziom kapitału pracującego jest dodatni, co poniżej
policzymy.
kapitał pracujący (metoda kapitałowa):
w’04 = 10 583,20 – 9 603,20 = 980 tys. zł
w’05 = 13 025,30 – 10 885,40 = 2 139,9 tys. zł
kapitał pracujący (metoda majątkowa):
w’04 = 4 608,30 – 3 628,30 = 980 tys. zł
w’05 = 7 497,70 – 5 357,80 = 2 139,9 tys. zł
Kapitał pracujący jest dodatni i na koniec 2005 r. był ponad dwukrotnie większy
niż przed rokiem. Stanowi on obecnie prawie 30% aktywów obrotowych (pod-
czas gdy przed rokiem było to 21%). Mieści się więc w podanych granicach, co
potwierdza wcześniejsze wnioski o w miarę bezpiecznej strukturze majątkowo-
kapitałowej pod względem terminowości.
3.2. ANALIZA SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA
3.2.1. Wskaźniki produktywności i rotacji
Sprawność działania przedsiębiorstwa ocenia się przy pryzmat wygenerowanych

przez nie przychodów. Przy ich pomocy ocenia się, jak intensywnie wykorzy-
stywany jest posiadany przez firmę majątek.
Podstawowym wskaźnikiem stosowanym w tym obszarze analizy jest
wskaźnik produktywności aktywów por. wskaźnik 3.7.
Wzór 3.7. Wskaźnik produktywności aktywów
przychody ogółem
średni stan aktywów
78
Informuje on jak duże są wygenerowane przez przedsiębiorstwo przychody w

stosunku do wielkości jego aktywów. Generalnie wyższy wskaźnik świadczy o
większej efektywności wykorzystania posiadanego przez przedsiębiorstwo ma-
jątku. Jednak jego wysokość w dużej mierze zdeterminowana jest specyfiką
branży. Wskaźnik ten jest zazwyczaj wyższy w przypadku gałęzi o wysokiej
pracochłonności, niższy zaś w gałęziach o wyższej kapitałochłonności. Dlatego
jest on przydatny głównie do porównywania przedsiębiorstw z tej samej branży.
Z uwagi na fakt, iż aktywa trwałe wykazywane są w bilansie w wartości
netto1, podczas analizy produktywności aktywów, należy uwzględnić stopień ich
umorzenia. Tak więc przedsiębiorstwo posiadające stary majątek wykazywać
będzie wyższą produktywność, a mimo to jego sytuację oceniać należy nega-
tywnie, gdyż dysponuje ono bardziej zużytym i mniej nowoczesnym majątkiem.
Do bardziej szczegółowej analizy sprawności działania przedsiębiorstwa

wykorzystuje się tzw. wskaźniki rotacji (obrotowości). Wskaźniki te informują
jak duże są przychody w stosunku do poziomu zapasów, należności albo zobo-
wiązań, a więc ile razy w ciągu roku z przychodów ze sprzedaży odtwarzana jest
wielkość danego składnika majątku (lub kapitałów). Można też mówić, ile razy
w roku następuje obrót (rotacja) badanych składników, dlatego też mówi się
potocznie, że wskaźniki obrotowości wyrażone są „w razach”.
Wiedząc na przykład, ile razy w roku następuje obrót zapasami (ile w roku
jest tych obrotów), wyznaczyć można długość trwania takiego jednego cyklu –
otrzymujemy więc ten sam wskaźnik, jednak wyrażony „w dniach”. Jego war-
tość oblicza się według poniższej formuły:
365
wskaźnik „w dniach” =
wskaźnik „w razach”
W analizie obrotowości bada się najczęściej rotację zapasów, należności

handlowych oraz zobowiązań handlowych – por. wskaźniki 3.8 - 3.10.
Wzór 3.8. Wskaźnik rotacji (obrotowości) zapasów2
przychody netto ze sprzedaży

średni stan zapasów
1
czyli pomniejszonej o dotychczasowe odpisy umorzeniowe.
2
w razie potrzeby dokonać można bardziej szczegółowej analizy obrotowości zapasów:
osobno dla produktów, osobno dla towarów i osobno dla materiałów – podstawiając do
licznika odpowiednio koszt wytworzenia sprzedanych produktów, wartość sprzedanych
towarów oraz koszt zużycia materiałów, do mianownika zaś średni stan danego rodzaju
zapasów.
79
Wzór 3.9. Wskaźnik rotacji (obrotowości) należności handlowych

średni stan należności handlowych
Wzór 3.10. Wskaźnik rotacji (obrotowości) zobowiązań handlowych

średni stan zobowiązań handlowych
Informują one ile razy przychody ze sprzedaży są wyższe niż dany składnik
aktywów (pasywów), a tym samym ile razy w ciągu roku następuje obrót nimi –
co świadczy o tym, jak długo zamrożone są środki w danym składniku majątko-
wym.
Poziom wskaźników rotacji musi być uważnie interpretowany. Bowiem z
jednej strony wysokie wskaźniki rotacji mogą oznaczać większą intensywność
wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa (wyższe przychody), z drugiej jednak
być skutkiem niskiego poziomu zapasów (grożąc przestojami produkcji) i/lub
niskiego poziomu należności (skutkując mniejszym zbytem wskutek niewyko-
rzystywania kredytu kupieckiego i/lub problemami z płynnością).
Dlatego właśnie powyższe wskaźniki obrotowości powinny być analizowane

we wzajemnym powiązaniu, z wykorzystaniem tzw. cyklu konwersji gotówki.
3.2.2. Cykl konwersji gotówki
Cykl konwersji gotówki to okres od wypływu gotówki z przedsiębiorstwa na

zakup materiałów do wpływu gotówki za sprzedane produkty. Można więc po-
wiedzieć, iż jest to swego rodzaju „okres kredytowania klientów”, czyli czas
pozostawania niejako bez środków gotówkowych.
80
Graficzna ilustracja cyklu konwersji gotówki
CKZ CIN
COP
CSZ CKG
t
zakup zapłata za sprzedaż zapłata za
materiałów materiały produktów produkty
(wpływ) (wypływ)
„okres kredytowania klientów”
gdzie:
CKZ – cykl konwersji zapasów
CIN – cykl inkasa należności handlowych
COP – cykl operacyjny3
CSZ – cykl spłaty zobowiązań handlowych (cykl zapłaty za materiały)
CKG – cykl konwersji gotówki
Cykl konwersji gotówki oblicza się wykorzystując do tego wskaźniki rota-

cji zapasów, należności i zobowiązań handlowych w dniach.
Wzór 3.11. Cykl konwersji gotówki
CKZ + CIN – CSZ =
wskaźnik rotacji wskaźnik rotacji

wskaźnik rotacji
= + należności – zobowiązań
zapasów w dniach
handlowych w dniach handlowych w dniach
3
Cykl operacyjny to okres, jaki upływa od momentu zakupu (otrzymania) materiałów do
chwili otrzymania gotówki za wytworzone produkty. Tworzą go: cykl konwersji zapa-
sów i cykl inkasowania należności.
81
Krótki cykl konwersji gotówki występuje w sytuacji niskiego, bądź ujem-

nego poziomu kapitału pracującego. Może on być konsekwencją po pierwsze
niskiego poziomu zapasów, czyli krótkiego cyklu konwersji zapasów, co może
oznaczać podniesione ryzyko przestojów w produkcji, i/lub po drugie niskiego
poziomu należności, czyli krótkiego cyklu inkasowania należności, a więc nie-
stosowania kredytu kupieckiego wobec naszych klientów, a/lub po trzecie wy-
sokiego stanu zobowiązań krótkoterminowych, czyli długiego okresu kredyto-
wania nas przez dostawców.
Utrzymywanie relatywnie krótkiego cyklu konwersji gotówki świadczy
więc o agresywnej strategii zarządzania kapitałem pracującym prowadzącej do
obniżania kosztów operacyjnych, czyli wzrostu zysku operacyjnego, ale także
do zwiększania poziomu zobowiązań krótkoterminowych, a więc obniżania
kosztów finansowych (zobowiązania krótkoterminowe są zazwyczaj tańsze), ale
i zwiększenia ryzyka działalności przedsiębiorstwa (np. przerw w produkcji ze
względu na niskie zapasy, czy problemów z wypłacalnością wskutek wysokich
zobowiązań krótkoterminowych i niższego poziomu aktywów obrotowych).
Wydłużanie cyklu konwersji gotówki, czyli „okresu kredytowania klien-
tów”, nie jest normalnie korzystne dla przedsiębiorstwa, choć może przynieść
wzrost sprzedaży (większe grono odbiorców) dzięki wydłużaniu kredytu ku-
pieckiego. Trzeba jednak porównać płynące z wyższej sprzedaży korzyści z
kosztami dłuższego kredytowania odbiorców.
Dłuższy cykl konwersji gotówki może być skutkiem:
– utrzymywania wyższego poziomu zapasów (jest to wprawdzie bezpiecz-
niejsze dla ciągłości produkcji i niezawodności naszych dostaw, ale ozna-
cza wyższe koszty operacyjne),
– wyższych należności (czyli wydłużenia terminów płatności naszym odbior-
com, co może zwiększyć sprzedaż),
– bądź niższego stanu zobowiązań krótkoterminowych.
Oznaczać więc będzie relatywnie wyższy poziom aktywów obrotowych w sto-
sunku do poziomu krótkoterminowych zobowiązań, a tym samym wyższy po-
ziom kapitału pracującego, czyli większą płynność, ale mniejszą rentowność
przedsiębiorstwa.
Szacowanie cyklu konwersji gotówki jest konieczne dla efektywnego zarzą-

dzania strukturą majątkowo-kapitałową, oddziałując jednocześnie na strategię
zarządzania kapitałem pracującym oraz determinując tym samym płynność fi-
nansową przedsiębiorstwa w następnych okresach.
Mając na uwadze powyższe rozważania przyjmuje się za punkt odniesienia

przy interpretacji wskaźników rotacji, iż przeciętnie:
– cykl inkasa należności handlowych powinien wynosić do 60 dni,
82
– cykl spłaty zobowiązań handlowych powinien być o 5-10 dni dłuższy niż
cykl inkasa należności handlowych, czyli wahać się w okolicach 65-70 dni,
– zaś cykl konwersji zapasów powinien się kształtować:
– na poziomie do 15 dni w usługach,
– w granicach 15-45 dni w handlu,
– oraz od 45 do 90 dni w przemyśle.
Wynika z tego, że cykl konwersji gotówki w usługach powinien wynosić 5-10
dni, w handlu 5-40 dni, a w przemyśle 35-85 dni.
W analizowanym przedsiębiorstwie w 2005 r. nastąpił wzrost efektywności

wykorzystania posiadanych zasobów majątkowych – wskaźnik produktywności
aktywów wzrósł względem poprzedniego roku o 14%. Oznacza to, iż obecnie
roczne przychody ogółem stanowią 132% wartości całości aktywów spółki – w
2004 r. było to tylko 116%. Tak więc jest ona teraz w stanie szybciej zrealizo-
wać taki poziom przychodów ogółem, który pozwoli na „odtworzenie” nimi
wartości majątku przedsiębiorstwa.
wskaźnik produktywności aktywów (wzór 3.7)
16 072,90 + 141,20 + 72,00 16 286,10

w’04 = = = 1,16
13 827,30 + 14 211,50 14 019,40
2
21 201,30 + 230,60 + 70,20 21 502,10

w’05 = = = 1,32
14 211,50 + 18 383,10 16 297,30
2
Można więc powiedzieć, iż każda złotówka zaangażowanych aktywów wygene-

rowała 1,32 zł przychodów ogółem (w 2004 r. było to tylko 1,16 zł). Inwestycje
w nowe środki trwałe przełożyły się więc na dynamiczny wzrost sprzedaży.
W spółce AKWA przychody netto ze sprzedaży są obecnie prawie siedmio-

krotnie wyższe od średniego poziomu zapasów. Wskaźnik rotacji zapasów obni-
żył się jednak w badanym okresie o prawie 1/3 (o 28%).
wskaźnik rotacji zapasów (wzór 3.8)
16 072,90 16 072,90
w’04 = = = 9,40
1 287,90 + 2 133,40 1 710,65
2
83
21 201,30 21 201,30
w’05 = = = 6,76
2 133,40 + 4 136,50 3 134,95
2
Oznacza to wydłużenie cyklu konwersji zapasów z 39 do 54 dni (o 39%).
cykl konwersji zapasów:
365
w’04 = = 39 dni
9,39
365
w’05 = = 54 dni
6,76
Obniżenie wskaźnika rotacji zapasów (a więc wydłużenie cyklu ich kon-

wersji) świadczy o tym, że zapasy wystarczają obecnie na większą liczbę dni niż
przed rokiem, co jednocześnie oznacza wolniejsze odzyskiwanie środków pie-
niężnych zamrożonych w zapasach, a więc większe koszty magazynowania i
wyższe ryzyko utraty wartości użytkowych zgromadzonych zapasów.
Zważywszy że analizowana spółka jest firma produkcyjną (co potwierdza
jej struktura majątkowa) długość cyklu konwersji zapasów wydaje się być wła-
ściwa, zwłaszcza wobec zwiększania wielkości produkcji w celu zdobycia wyż-
szego udziału w rynku – nie wchodzą więc w grę przestoje w produkcji i opóź-
nione dostawy.
W badanym okresie obrotowość należności handlowych obniżyła się, co

oznacza że nastąpił szybszy przyrost należności handlowych aniżeli przychodów
ze sprzedaży.
wskaźnik rotacji należności handlowych (wzór 3.9)
16 072,90 16 072,90
w’04 = = = 11,96
1 084,30 + 1 604,30 1 344,30
2
21 201,30 21 201,30
w’05 = = = 9,69
1 604,30 + 2 773,60 2 188,95
2
84
Przekłada się to na wydłużenie cyklu inkasa należności handlowych z 31 do 38

dni, czyli o 23%.
cykl inkasa należności handlowych:
365
w’04 = = 31 dni
11,94
365
w’05 = = 38 dni
9,68
Wynika to z chęci powiększenia rynku zbytu poprzez stosowanie bardziej

liberalnej polityki kredytu kupieckiego – pomimo szczególnie wysokiej dyna-
miki sprzedaży (o 32%) cykl inkasa należności wydłużył się w efekcie jeszcze
większego przyrostu poziomu należności handlowych (aż o 73%).
Cykl ten pozostaje i tak na dużo niższym poziomie niż przeciętnie w gospo-
darce.
W badanym okresie wskaźnik obrotowości zobowiązań handlowych obni-

żył się nieznacznie – z 19 obrotów w ciągu roku do 17, co oznacza że roczne
przychody ze sprzedaży są prawie 17-krotnie wyższe od przeciętnego stanu zo-
bowiązań handlowych.
wskaźnik rotacji zobowiązań handlowych (wzór 3.10)
16 072,90 16 072,90
w’04 = = = 18,68
883,30 + 838,00 860,65
2
21 201,30 21 201,30
w’05 = = = 16,77
838,00 + 1 690,90 1 264,45
2
Jest to niski poziom wskaźnika, zwłaszcza w porównaniu z poziomem wskaź-

nika rotacji należności handlowych. Cykl spłaty zobowiązań handlowych jest
obecnie prawie o połowę krótszy aniżeli cykl inkasa należności i wynosi 22 dni.
85
stąd cykl spłaty zobowiązań handlowych wynosi:
365
w’04 = = 20 dni
18,66
365
w’05 = = 22 dni
16,76
Wydłużenie cyklu spłaty zobowiązań świadczyć może o tym, że firma ugruntowuje

swoją pozycję na rynku i cieszy się coraz większym zaufaniem wśród dostawców.
Cykl konwersji gotówki jest dość wysoki i wynosi obecnie 70 dni – w cią-
gu roku wzrósł on aż o 40%. Wiąże się to ze wydłużeniem cyklu operacyjnego
(zwłaszcza konwersji zapasów).
cykl konwersji gotówki:
w’04 = 39 + 31 – 20 = 50 dni
w’05 = 54 + 38 – 22 = 70 dni
Wydłużenie cyklu konwersji gotówki zwiększyło bezpieczeństwo w obsza-

rze płynności finansowej, ale spowodowało jednocześnie zamrożenie części
środków pieniężnych w zapasach i należnościach – podnoszący tym koszty ope-
racyjne i przyczyniając się do obniżenia poziomu rentowności przedsiębiorstwa.
3.3. ANALIZA RENTOWNOŚCI
Celem działalności każdego przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku – musi

on bowiem wystarczyć na jego dalszy rozwój oraz na opłacenia kosztów zwią-
zanych z posiadanym przez przedsiębiorstwo kapitałem (zarówno obcym, jak i
własnym). Analiza zyskowności (rentowności) służy nie tylko ocenie przedsię-
biorstwa, ale i ocenie umiejętności kierownictwa takiego zarządzania przedsię-
biorstwem, które zapewnia generowanie odpowiednio wysokich zysków z zaan-
gażowanych środków.
Zyskowność przedsiębiorstwa bada się w trzech głównych obszarach:
– sprzedaży (rentowność handlowa),
– aktywów (rentowność ekonomiczna),
– kapitałów (rentowność finansowa).
86
Rentowność handlowa
Zyskowność sprzedaży, czyli tzw. rentowność handlową mierzy się porównując

wysokość wygenerowanego zysku w stosunku do zrealizowanych przychodów –
por. wskaźnik 3.12.
Wzór 3.12. Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS – return on sale)
zysk netto4
ROS =
przychody ogółem5
Oczywiście im wyższa wartość tego wskaźnika, tym wyższa efektywność

sprzedaży, czyli tym większą generuje ona marżę zysku. Ponadto będzie ona
wyższa im większa jest racjonalizacja kosztów w przedsiębiorstwie, a więc im
relacja kosztów do przychodów będzie niższa – por. wskaźnik 3.13.
Wzór 3.13. Wskaźnik poziomu kosztów
koszty ogółem6
przychody ogółem
Wysokość wskaźników rentowności sprzedaży zdeterminowana jest przede

wszystkim charakterem działalności – stąd poza śledzeniem ich wielkości w
czasie (chodzi oczywiście o to, by z roku na rok były one jak najwyższe) po-
równuje się je z wynikami firm z branży oraz wskaźnikami średniobranżowymi.
To bowiem głównie długość cyklu produkcyjnego determinuje wysokość marży
zyskowności. W sytuacji dłuższego cyklu produkcyjnego niezbędna jest wyższa
marża zyskowności, by skompensować większe ryzyko i wyższe koszty zwią-
zane z dłuższym zamrożeniem środków.
4
lub dowolny inny poziom zysku z rachunku zysków i strat – np. podstawiając do liczni-
ka zysk operacyjny otrzymamy wskaźnik rentowności operacyjnej sprzedaży itd.
5
przychody ogółem to suma przychodów ze sprzedaży, pozostałych przychodów opera-
cyjnych oraz przychodów finansowych.
6
koszty ogółem to suma kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów, kosz-
tów sprzedaży i ogólnego zarządu, pozostałych kosztów operacyjnych oraz kosztów
finansowych.
87
Rentowność ekonomiczna
Rentowność ekonomiczna, czyli zyskowność całości aktywów, informuje o

wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę zaangażowanego w przed-
siębiorstwie majątku
Wzór 3.14. Wskaźnik rentowności aktywów (ROA – return on asstes)
zysk netto
ROA =
Rentowność majątku wyznacza ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa

do generowania zysku, czyli pokazuje jak wydajnie wykorzystywany jest jego
majątek.
Rentowność finansowa
Rentowność kapitałów własnych szczególnie interesuje obecnych, ale i poten-

cjalnych właścicieli. Wyższa efektywność kapitału własnego stwarza bowiem
szanse uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa,
czyli wyższych dywidend w przyszłości.
Wzór 3.15. Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE – return on equity)
zysk netto
ROE =
średni stan kapitału własnego
Wysokość wskaźnika ROE zależy od wysokości wygenerowanego zysku oraz

struktury kapitałowej – wskaźnik będzie tym większy im wyższy jest zysk oraz
im niższy jest udział kapitałów własnych w kapitałach przedsiębiorstwa. 7
Poza samą zyskownością kapitałów własnych wskazane jest wyliczenie

rentowności kapitału całkowitego z uwzględnieniem nie tylko zysku netto, ale
także odsetek od kapitałów obcych, które na poziomie zysku netto są już uisz-
czone, a tym samym opłacony jest już kapitał obcy. W ten sposób wyznaczyć
więc można zyskowność całości kapitałów, która wystarczyć musi na sfinanso-
wanie kosztu posiadania jednocześnie kapitału własnego i obcego. Można ją więc
wprost porównać z całkowitym kosztem kapitału w przedsiębiorstwie.
7
jednak tylko w granicach wyznaczonych przez działanie dodatniego efektu dźwigni
finansowej – szerzej rozdział VI.
88
Wzór 3.16. Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego (ROC – return on capital)
zysk netto + odsetki zapłacone  (1 – T)

ROC =
średni stan kapitału całkowitego
Wskaźnik ROC jest więc miarą efektywności całości zainwestowanego kapitału,

niezależną od struktury kapitałowej.
W analizowanym przykładzie spółka generuje relatywnie wysoką marżę zy-

sku – jej rentowność sprzedaży w trakcie 2005 r. spadła nieznacznie z ponad
11% do 10,5% – por. wskaźnik ROS.
wskaźnik ROS (wzór 3.12)
1 886,49 1 886,49
w’04 = = = 11,58%
16 072,90 + 141,20 + 72,00 16 286,10
2 262,25 2 262,25
w’05 = = = 10,52%
21 201,30 + 230,60 + 70,20 21 502,10
Jest to wynikiem dość dużego wzrostu poziomu kosztów w przedsiębiorstwie

głównie bezpośrednio związanych z produkcją – kosztu wytworzenia sprzeda-
nych produktów (por. rachunek zysków i strat). W efekcie wzrósł wskaźnik
poziomu kosztów z 85,6% do 87%.
wskaźnik poziomu kosztów (wzór 3.13)
11 227,60 + 1 936,70 + 166,10 + 615,10 13 945,50

w’04 = = = 85,63%
16 072,90 + 141,20 + 72,00 16 286,10
15 504,10 + 2 258,00 + 129,10 + 817,90 18 709,10

w’05 = = = 87,01%
21 201,30 + 230,60 + 70,20 21 502,10
Mimo to rentowność sprzedaży jest wciąż wysoka – na jedną złotówkę przycho-

dów ogółem przypada aż 10,5 grosza zysku netto, a koszty ogółem stanowią
87% całości przychodów przedsiębiorstwa.
Spółka AKWA wykazuje też wysoką rentowność aktywów – na poziomie

ponad 13%. Z każdej złotówki majątku otrzymano w 2005 r. prawie 14 groszy
zysku netto.
89
wskaźnik ROA (wzór 3.14)
1 886,49 1 886,49
w’04 = = = 13,46%
13 827,30 + 14 211,50 14 019,40
2
2 262,25 2 262,25
w’05 = = = 13,88%
14 211,50 + 18 383,10 16 297,30
2
Świadczy to o efektywnym zarządzaniu posiadanym majątkiem.
Przełożyło się to także na wyższą rentowność kapitałów własnych – właści-

ciele mogą więc liczyć w następnych okresach na wypłatę wyższej dywidendy.
wskaźnik ROE (wzór 3.15)
1 886,49
1 886,49
w’04 = = = 20,07%
9 027,30 + 9 770,70 9 399,00
2
2 262,25 2 262,25
w’05 = = = 22,21%
9 770,70 + 10 599,20 10 184,95
2
Na każdą złotówkę zainwestowanych kapitałów własnych przypada 22 groszy

zysku netto.
Właściciele i wierzyciele, którzy zainwestowali swój kapitał w przedsię-

biorstwo mogą spodziewać się coraz większych korzyści w przyszłości. Wygo-
spodarowany zysk netto i otrzymane przez wierzycieli odsetki przypadające na
jedną złotówkę zainwestowanych przez nich kapitałów wprawdzie niewiele (o
3,59%) ale wzrosły w badanym okresie z niecałych do ponad 17 groszy.
90
wskaźnik ROC (wzór 3.16)
1 886,49 + 538,10  (1 – 19%) 2 322,35

w’04 = = = 16,57%
13 827,30 + 14 211,50 14 019,40
2
2 262,25 + 659,80  (1 – 19%) 2 796,69

w’05 = = = 17,16%
14 211,50 + 18 383,10 16 297,30
2
Pomiędzy omówionymi wskaźnikami rentowności zaobserwować można

pewne zależności.
Pierwsza z nich dotyczy relacji między rentownością aktywów a rentowno-
ścią sprzedaży. Wskaźnik ROA wyznaczyć można mnożąc wartość wskaźnika
ROS przez wskaźnik obrotowości aktywów, co zaprezentowano poniżej.
ROA = ROS  produktywność aktywów
zysk netto zysk netto przychody ogółem

= 
średni stan aktywów przychody ogółem średni stan aktywów
Rentowność ekonomiczna zależy więc od wielkości zysku zrealizowanego przy

określonej sprzedaży oraz intensywności wykorzystania zaangażowanych akty-
wów, a więc od szybkości ich rotacji.
Taka sama rentowność aktywów może być więc wynikiem zupełnie różnej stra-
tegii sprzedaży:
– strategii dużej ilości (niskiej marży) – charakteryzującej się niską rentow-
nością jednostkową, ale odpowiednio wyższą ilością sprzedaży,
– strategii dobrej jakości (wysokiej marży) – charakteryzującej się wysoką
marżą jednostkową, ale i mniejszą produktywnością aktywów.
Druga zależność zachodzi miedzy wskaźnikiem rentowności kapitału wła-

snego (ROE) i wskaźnikiem rentowności aktywów (ROA). Rentowność kapita-
łów własnych wyznaczyć można w następujący sposób:
zysk netto zysk netto średni stan aktywów

= 
średni stan średni stan średni stan
kapitałów własnych aktywów kapitałów własnych
91
Stosunek aktywów do kapitału własnego jest odwrotnością wskaźnika

struktury i zwyczajowo nazywa się go mnożnikiem kapitałowym. Ze względu
na to, że rentowność kapitału własnego jest wyższa od rentowności aktywów,
mnożnik kapitałowy ma zawsze wartość większą od jedności. Informuje on za-
tem, ile razy wskaźnik ROE przewyższa ROA.
Podniesienie rentowności kapitału własnego, przy danym poziomie wskaź-
nika ROA, wymaga zwiększenia wartości mnożnika kapitałowego. Jest to moż-
liwe tylko dzięki zastępowaniu kapitału własnego w firmie kapitałem obcym
(tak długo jak mamy do czynienia z działaniem dodatniego efektu dźwigni fi-
nansowej).
Powyższe dwie zależności zachodzące między wskaźnikami rentowności

można połączyć. Otrzyma się wówczas następujące równanie, które bardzo
szczegółowo obrazujące wszystkie elementy wpływające na poziom rentowno-
ści kapitału własnego firmy.
ROE = ROS  produktywność aktywów  mnożnik kapitałowy
przychody średni stan

zysk netto zysk netto
ogółem Aktywów
=  
średni stan przychody średni stan średni stan
kapitałów własnych ogółem aktywów kapitałów własnych
Tak szczegółowa analiza rentowności po raz pierwszy została sformułowana w

fabryce du Ponta. Jej graficzny wyraz z uwagi na charakterystyczny kształt
określa się mianem analizy piramidalnej du Ponta.
92
Model analizy wskaźnikowej du Ponta
Rentowność kapitału własnego

(ROE)
Rentowności majątku
 Mnożnik kapitałowy
(ROA)
Rentowności Wskaźnik
Aktywa Kapitał
sprzedaży  obrotowości :
ogółem własny
(ROS) aktywów
Zysk Przychody Aktywa

netto
: ogółem : ogółem
3.4. ANALIZA ZADŁUŻENIA
Analiza zadłużenia ma dostarczyć dwóch podstawowych informacji – po pierw-

sze na temat poziomu posiadanego zadłużenia oraz po drugie na temat zdolności
przedsiębiorstwa do jego obsługi.
Pierwszych wniosków na temat poziomu zadłużenia spółki dostarcza analiza
struktury pasywów dokonana podczas analizy wstępnej bilansu – por. podrozdział
2.2.1. Wykorzystuje się do tego główne wskaźniki struktury, mianowicie:
Wzór 3.17. Wskaźnik ogólnego zadłużenia
kapitał obcy
pasywa ogółem
Informuje on o tym, jak duży jest kapitał obcy w stosunku do całości kapitałów.
93
Wzór 3.18. Wskaźnik zadłużenia długoterminowego
kapitał obcy długoterminowy

pasywa ogółem
Informuje on o tym jak duży jest kapitał obcy długoterminowy w stosunku do

całości kapitałów.
Wzór 3.19. Wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego
kapitał obcy krótkoterminowy

pasywa ogółem
Informuje on o tym jak duży jest kapitał obcy krótkoterminowy w stosunku do

całości kapitałów.
Wskaźniki te dają ogólny pogląd na temat tego, jak długo poszczególne rodzaje
kapitałów pozostaną do dyspozycji przedsiębiorstwa – co ułatwia gospodarowa-
nie posiadanymi środkami. Im niższy wskaźnik ogólnego zadłużenia oraz im
wyższy wskaźnik zadłużenia długoterminowego, tym większa stabilność finan-
sowania działalności i tym samym można pozwolić sobie na inwestowanie o
dłuższym horyzoncie czasowym.
Syntetycznym wskaźnikiem wyznaczającym poziom długu w przedsiębior-

stwie jest wskaźnik napięcia (por. wzór 3.20). Im wyższy wskaźnik tym większe
zadłużenie i na odwrót.
Wzór 3.20. Wskaźnik napięcia (zadłużenia kapitału własnego)
kapitał obcy
kapitał własny
Wskaźnik równy 1 oznacza, że wielkość kapitałów obcych jest równa wielkości

kapitału własnego, co świadczy o średnim bezpieczeństwie kapitału obcego – w
sytuacji likwidacji czy upadłości nigdy nie odzyska się majątku według wartości
bilansowych – stąd kapitał obcy nie znajdzie pełnego pokrycia w kapitale wła-
snym. Dlatego przy takiej strukturze kapitałowej (i oczywiście przy wyższych
poziomach wskaźnikach napięcia) należy liczyć się z tym, że obecni jak i poten-
cjalni wierzyciele będą żądali wyższej premii za podwyższone ryzyko finanso-
wania działalności przedsiębiorstwa, co oznacza większe trudności w pozyska-
niu kapitału oraz jego wyższy koszt, a więc w konsekwencji niższą rentowność.
94
Pamiętać jednak należy, że niski poziom wskaźników zadłużenia (również

wskaźnika napięcia) świadczy o niewykorzystywaniu zjawiska dźwigni finanso-
wej, która w granicach określonych jej dodatnim efektem pozwala obniżyć koszt
kapitału, a tym samym podnieść zyskowność.
Z kolei do oceny zdolności przedsiębiorstwa do obsługi posiadanego długu

wykorzystuje się najczęściej dwa wskaźniki – wskaźnik spłaty zadłużenia efek-
tywnego oraz wskaźnik wiarygodności kredytowej. Oczywiście im wyższe war-
tości osiągają te wskaźniki tym owa zdolność większa.
W analizie tej uwzględnia się wygenerowane przez firmę w danym roku
środki pieniężne, czyli tzw. cash flow (inaczej nadwyżka finansowa). Ich wiel-
kość (zgodnie z zasadami sporządzania sprawozdania z przepływów środków
pieniężnych) oblicza się korygując zysk netto o koszty niepowodujące wypływu
gotówki oraz o przychody niepowodujące jej wpływu. Ponieważ głównym i
najczęściej ponoszonym kosztem niepieniężnym jest amortyzacja, to zazwyczaj
cash flow jest równy sumie zysku netto i amortyzacji.
Wzór 3.21. Wskaźnik spłaty zadłużenia efektywnego
zysk netto + amortyzacja

zadłużenie efektywne8
Pierwszy z nich (por. wzór 3.21) dostarcza informacji jak duże są wygenerowa-
ne przez przedsiębiorstwo środki pieniężne (mierzone na bazie cash flow) w
stosunku do zadłużenia efektywnego. Mówi więc jaką część zadłużenia efek-
tywnego firma jest w stanie spłacić z wygenerowanych środków pieniężnych,
czyli zysku netto i amortyzacji.
Odwrotność tego wskaźnika wyraża z kolei jak długo (ile lat) trwałaby spłata
całości tego zadłużenia efektywnego z zysku netto i amortyzacji, przy założeniu
że poziom cash flow utrzyma się w tym czasie na podobnym poziomie.
Wskaźnik wiarygodności kredytowej dotyczy krótkoterminowych zobowiązań

przedsiębiorstwa wobec banku, a więc rat kapitałowych wraz z kosztami kredytu.
Wzór 3.22. Wskaźnik wiarygodności kredytowej

> 1,5
raty kapitałowe + odsetki
8
zadłużenie efektywne to zadłużenie, którego nie jesteśmy w stanie spłacić „od ręki”,
czyli przy pomocy najpłynniejszych składników majątku – mianowicie inwestycji krót-
koterminowych; zadłużenie efektywne obliczyć więc można jako różnicę całości kapi-
tałów obcych i krótkoterminowych inwestycji
95
Informuje więc on jaką część zobowiązań wobec banku (rat kapitałowych wraz
z odsetkami) firma jest w stanie spłacić z zysku netto i amortyzacji.
Odwrotność tego wskaźnika wyraża z kolei jak długo (ile lat) trwałaby spłata
tych zobowiązań wobec banku z zysku netto i amortyzacji, przy założeniu że
poziom cash flow w tym czasie utrzyma się na zbliżonym poziomie.
Przyjmuje się, że wskaźnik ten powinien wynosić minimum 1,5, co ozna-
cza, iż nadwyżka finansowa powinna być co najmniej o połowę większa aniżeli
poziom przypadających na dany rok zobowiązań wobec banku (a tym samym, że
przedsiębiorstwo powinno być w stanie spłacić je w ciągu maksimum 8 miesię-
cy).
W praktyce banki żądają wyższego poziomu wskaźnika wiarygodności kredy-
towej – na poziomie co najmniej większym od 2.
W spółce AKWA kapitał obcy stanowił 31% kapitałów ogółem i w bada-

nym okresie zwiększył się do poziomu 42%. Mimo to analizowana firma cha-
rakteryzuje się niskim stopniem zadłużenia – można powiedzieć, że przyjęła ona
europejski model finansowania działalności (por. s. 75).
wskaźnik ogólnego zadłużenia (wzór 3.17)
4 440,80
w’04 = = 31,25%
14 211,50
7 783,90
w’05 = = 42,34%
18 383,10
Pogłębiona analiza struktury kapitałów obcych wskazuje, że wzrost zadłużenia

przedsiębiorstwa wynika w głównej mierze ze wzrostu zobowiązań długotermi-
nowych – por. wskaźnik 3.18. Zwiększył się on aż o 131%.
wskaźnik zadłużenia długoterminowego (wzór 3.18)
812,50
w’04 = = 5,72%
14 211,50
2 426,10
w’05 = = 13,20%
18 383,10
Wzrost ten związany jest z zaciągnięciem dodatkowych kredytów na finanso-

wanie rozpoczętych inwestycji.
W badanym okresie zwiększył się również poziom zadłużenia krótkotermi-
nowego (o 14%).
96
wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego (wzór 3.19)
3 628,30
w’04 = = 25,53%
14 211,50
5 357,80
w’05 = = 29,15%
18 383,10
Wynika to przede wszystkim ze wzrostu zobowiązań handlowych oraz krótko-

terminowych kredytów bankowych.
Wzrost zadłużenia wpłynął pozytywnie na poziom wskaźnika rentowności

kapitału własnego – wzrósł on o 11% (z 20 do 22%). Przedsiębiorstwo korzysta
z dodatniego efektu dźwignie finansowej.
W konsekwencji wzrostu poziomu zadłużenia zwiększyła się jednak istot-
nie wartość wskaźnika napięcia (o 62%), co wskazuje na wzrost ryzyka finan-
sowego prowadzonej działalności. Właściciele i wierzyciele oczekiwać więc
będą wyższej stopy zwrotu z zainwestowanych kapitałów, jako dodatkowej
premii za podwyższone ryzyko – konieczna więc będzie większa rentowność
przedsiębiorstwa dla sfinansowania wzrostu kosztu posiadanego kapitału.
wskaźnik napięcia (wzór 3.20)
4 440,80
w’04 = = 45,45%
9 770,70
7 783,90
w’05 = = 73,44%
10 599,20
Wzrost zadłużenia spółki AKWA związany jest z koniecznością finansowa-

nia rozwoju przedsiębiorstwa w obliczu prowadzonej ekspansji na rynku.
Wygenerowana przez spółkę nadwyżka finansowa wystarczała w 2004 r. na

pokrycie przeszło 70% zadłużenia efektywnego. W trakcie 2005 r. zdolność ta
uległa obniżeniu – do poziomu 47%.
wskaźnik spłaty zadłużenia efektywnego (wzór 3.21)
1 886,49 + 1 000,00 2 886,49

w’04 = = = 71,95%
4 440,80 – 429,20 4 011,60
2 262,25 + 1 240,00 3 502,25

w’05 = = = 47,18%
7 783,90 – 360,80 7 423,10
97
Inaczej mówiąc przedsiębiorstwo potrzebowałoby obecnie ponad 2 lat na spła-

cenie obecnego poziomu zadłużenia efektywnego zakładając, że w następnych
latach poziom nadwyżki finansowej utrzymałby się na podobnym poziomie. W
poprzednim roku wystarczyło niecałe półtora roku.
1
w’04 = = 1,39 (lat)
0,7195
1
w’05 = = 2,12 (lat)
0,4718
Zmniejszenie stopnia pokrycia zobowiązań efektywnych spółki nadwyżką

finansową o 34% (a więc wydłużenie okresu jego spłaty z cash flow o 53%) jest
spowodowane większym przyrostem zadłużenia niż nadwyżki finansowej.
Wskutek tego obniżył się również wskaźnik obrazujący zdolność przedsię-

biorstwa do obsługi bankowego długu (por. wskaźnik 3.22).
wskaźnik wiarygodności kredytowej (wzór 3.22)
1 886,49 + 1 000,00 2 886,49

w’04 = = = 132,75%
1 693,10 + 481,20 2 174,30
2 262,25 + 1 240,00 3 502,25

w’05 = = = 101,88%
2 849,10 + 588,40 3 437,50
W 2004 r. nadwyżka finansowa pokrywała zobowiązania wobec banku w 133%,

podczas gdy obecnie w 102%.
1
w’04 = = 0,75 (roku)
1,3275
1
w’05 = = 0,98 (roku)
1,0188
Wydłużył się więc okres, w jakim spółka spłaciłaby przypadające na dany rok
raty kapitałowe wraz z odsetkami – z 9 miesięcy do roku.
Obserwujemy, iż stopień zabezpieczenia zobowiązań wobec banków jest
mniejszy od wartości referencyjnej, co potwierdza wzrost ryzyka prowadzonej
przez firmę działalności.
98
3.5. WSKAŹNIKI RYNKU KAPITAŁOWEGO
Wyniki finansowe spółek są uważnie obserwowane przez obecnych akcjonariu-

szy ale i potencjalnych inwestorów.
Do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa na rynkach kapitałowych wyko-
rzystywane są wiele wskaźników. Najważniejsze z nich zostaną zaprezentowane w
tym rozdziale.
Podstawowym wskaźnikiem rynku kapitałowego jest wskaźnik zysku przy-
padającego na 1 akcję. Informuje on o potencjalnych korzyściach akcjonariusza
– nie tylko w postaci dywidendy, ale i przewidywanej zwyżki cen akcji w efek-
cie poprawy zyskowności przedsiębiorstwa.
Wzór 3.23. Wskaźnik zysku przypadającego na 1 akcję (EPS – earning per share)
zysk netto × nominalna wartość 1 akcji

kapitał akcyjny
zysk netto
lub ilość wyemitowanych ak-
cji
Ponieważ wartość akcji emitowanych przez poszczególne spółki jest nie-

zwykle zróżnicowana wskaźnik EPS nie pozwala porównywać opłacalności
inwestycji w akcje różnych przedsiębiorstw. W tym celu wykorzystuje się naj-
częściej wskaźnik P/E.
Wzór 3.24. Wskaźnik ceny rynkowej do zysku na akcję (P/E – price / earnings ratio)
cena rynkowa 1 akcji

zysk netto na 1 akcję
Wskaźnik ten wyraża ile złotych (kupując jedną akcję danej spółki) należy za-
płacić za 1 złotówkę zysku netto wypracowanego przez tę spółkę.
Im niższy wskaźnik tym korzystniejsza jest inwestycja – czyli wystarczy mniej
zapłacić za 1 zł spodziewanego zysku.
Wskaźnik ten można też zinterpretować w ten sposób, że wyraża on ilość
lat, po upływie których zwrócą się środki wydatkowane na zakup danej akcji,
przy założeniu że zysk w następnych latach utrzyma się na podobnym poziomie.
Wskaźnikiem informującym również o stopniu opłacalności lokowania

środków w akcje danej spółki jest wskaźnik P/BV. Wyraża on różnicę w wyce-
nie spółki przez inwestorów a jej wartością bilansową. Wysoki wskaźnik mają
99
przedsiębiorstwa, które dużo inwestują, rozwijają się. Wysoki wskaźnik ułatwia

też pozyskanie kapitału.
Wzór 3.25. Wskaźnik stopy dywidendy na 1 akcję (P/BV – price / book value)

wartość księgowa 1 akcji9
Pamiętać jednak należy o groźbie przeinwestowania i przewartościowania, co w

ostatnich latach doprowadziło do upadku wielkich korporacji i utraty ogrom-
nych środków przez inwestorów. Niższe wskaźniki rokują też większe szanse na
dalsze zwyżki.
Wskaźniki EPS czy P/E informują o potencjalnych korzyściach – opierają

się bowiem na wielkości całego zysku netto, który może, ale nie musi być wy-
płacony w formie dywidendy. Dlatego do oceny bezpośrednich korzyści dla
akcjonariuszy wykorzystuje się wskaźniki uwzględniające tylko tę część zysku,
jaka będzie wypłacona w formie dywidendy – por. wskaźniki 3.26 - 3.28.
Pierwszy z nich (DPS) informuje o wielkości zysku przypadającego na

jedną akcję.
Wzór 3.26. Wskaźnik dywidendy przypadającej na 1 akcję (DPS – dividend per share)
zysk netto przeznaczony na dywidendę

ilość wyemitowanych akcji
Do porównania zyskowności lokaty kapitału w różne akcje bardziej przy-

datny jest wskaźnik stopy dywidendy na 1 akcję.
Wzór 3.27. Wskaźnik stopy dywidendy na 1 akcję (DYR – dividend yield ratio)
dywidenda na 1 akcję
 100%
Wskaźnik DYR jest bezpośrednią miarą korzyści akcjonariusza z posiadania

akcji danej spółki. W wyrażeniu procentowym informuje on o zysku akcjonariu-
sza w postaci dywidendy w stosunku do zapłaconej ceny za akcję.
Jego wysokość porównywać można z zyskownością innych inwestycji na rynku.
9
kapitał własny
wartość księgowa akcji =
100
Istotnych informacji dostarcza także wskaźnik wypłaty dywidendy (DPR).
Wzór 3.28. Wskaźnik wypłaty dywidendy (DPR – dividend payout ratio)
 100%
Informuje on jak duża część zysku wypłacana jest w formie dywidendy. Niskie
wartości wskaźnika DPR świadczą często o finansowaniu rozwoju przedsiębior-
stwa, co w przyszłości powinno zaowocować wzrostem wartości akcji.
Całkowita bowiem korzyść dla akcjonariusza z posiadania akcji danej spół-

ki to suma otrzymanej w danym roku dywidendy oraz zarobku na zwyżce ceny
rynkowej akcji.
Wzór 3.29. Łączna korzyść akcjonariusza (w ciągu roku, w złotówkach)
wskaźnik DPS + zmiana ceny rynkowej akcji = DPS + (P1 – P0)
gdzie:
P1 – cena rynkowa akcji na koniec roku
P0 – cena rynkowa akcji na początku roku
Uzyskamy w ten sposób łączną korzyść akcjonariusza w złotówkach. Dla po-

równania zyskowności inwestycji z innymi, bardziej jednak przydatny jest
względny (procentowy) zarobek akcjonariusza – czyli jak dużo zarobił on w
stosunku do zainwestowanych na początku roku środków (por. wzór 3.30).
Wzór 3.30. Łączna korzyść akcjonariusza (w ciągu roku, w procentach)
łączna korzyść akcjonariusza (w złotówkach)

 100%
P0
W analizowanej spółce wskaźnik zysku na 1 akcję (EPS) wzrósł w ciągu

2005 r. o prawie 20%, co jest efektem poprawy rentowności przedsiębiorstwa
(por. wskaźniki rentowności).
wskaźnik EPS (wzór 3.23)
1 886,49 tys. zł
w’04 = = 11,23 zł
168 tys. szt.
101
2 262,25 tys. zł
w’05 = = 13,47 zł
168 tys. szt.
Inwestorzy dostrzegli tę poprawę i są obecnie skłonni przy zakupie akcji tej

spółki płacić więcej (wprawdzie minimalnie, bo tylko o 1 grosz) za złotówkę
zysku netto, z którego wypłacana będzie dla nich dywidenda (wskaźnik P/E).
wskaźnik P/E (wzór 3.24)
80 zł
w’04 = = 7,12 zł
11,23 zł
96 zł
w’05 = = 7,13 zł
13,47 zł
Bardziej jednak tę poprawę oceny kondycji przedsiębiorstwa w oczach rynku

widać w różnicy między wartością rynkową a księgową jego akcji – por. wskaź-
nik P/BV.
wskaźnik P/BV (wzór 3.25)
80 zł 80 zł
w’04 = = = 1,38
9 770,70 tys. zł 58,16 zł
168 tys. szt.
96 zł 96 zł
w’05 = = = 1,52
10 599,20 tys. zł 63,09 zł
168 tys. szt.
Wskaźnik ten wzrósł w badanym okresie o ponad 10% i rynek wycenia obecnie
wartość spółki AKWA o ponad połowę wyżej aniżeli wynikałoby to z jej warto-
ści księgowej.
Okazuje się jednak, iż mimo poprawy rentowności przedsiębiorstwa rze-
czywista korzyść dla akcjonariuszy spadła – dywidenda na jedną akcję była w
2005 r. o prawie 27% niższa niż przed rokiem (por. wskaźnik DPS).
wskaźnik DPS (wzór 3.26)
653,40 tys. zł
w’04 = = 3,89 zł
168 tys. szt.
102
478,50 tys. zł
w’05 = = 2,85 zł
168 tys. szt.
Niższa jest więc tym samym roczna stopa zwrotu z inwestycji w akcje spółki
AKWA mierzona wielkością dywidendy w stosunku do zainwestowanych pie-
niędzy w zakup akcji – por. wskaźnik DYR.
wskaźnik DYR (wzór 3.27)
3,89 zł
w’04 = = 4,86%
80 zł
2,85 zł
w’05 = = 2,97%
96 zł
3,89 zł dywidendy na koniec 2004 r. w stosunku do 80 zł, które trzeba było na

początku tego roku zainwestować w zakup akcji tejże spółki daje prawie 5%
zysk, podczas gdy w 2004 r. było to o niecałe 3%, czyli o prawie 39% mniej niż
przed rokiem.
Jest to skutek tego, że większa niż przed rokiem część zysku została zatrzy-
mana w firmie – prawie 89%, podczas gdy przed rokiem było to tylko 65% (por.
wskaźnik DPR).
wskaźnik DPR (wzór 3.28)
3,89 zł
w’04 = = 34,64%
11,23 zł
2,85 zł
w’05 = = 21,15%
13,47 zł
Zakładając, że zatrzymany w spółce zysk nie zostanie wytransferowany ze spół-

ki w postaci np. tantiem dla zarządu i rady nadzorczej, nagród dla załogi, czy
zasilenia funduszu świadczeń socjalnych, można przypuszczać, że w kolejnych
latach zaowocuje to zdynamizowaniem rozwoju przedsiębiorstwa, a w efekcie
wzrostem wartości akcji i wyższymi dywidendami.
Ponieważ wskaźnik DYR prezentuje tylko rzeczywistą zyskowność akcji

tylko w postaci dywidendy, należałoby pokusić się o ocenę łącznej korzyści ak-
cjonariusza z tytułu posiadania akcji spółki w ciągu danego roku.
103
łączna korzyść akcjonariusza (wzór 3.29)
w’04 = 3,89 zł + (80 zł – 70 zł) = 3,89 zł + 10 zł = 13,89 zł
w’05 = 2,85 zł + (96 zł – 80 zł) = 2,85 zł + 16 zł = 18,85 zł
Uwzględniając wypłaconą w każdym roku dywidendę oraz zwyżkę ceny rynko-

wej akcji okazuje się, że łączna korzyść akcjonariusza była w 2005 r. wyższa
aniżeli rok wcześniej. Jest to efekt wyższego wzrostu ceny rynkowej akcji w
2005 r. niż w 2004 r. (20% wobec 14,3%). Wyższy wzrost ceny akcji zrekom-
pensował z nawiązką niższą dywidendę w 2005 r. – łączna korzyść akcjonariu-
sza jest obecnie o 4,96 zł wyższa niż przed rokiem, a więc o prawie 36%.
Uwzględniając jednak fakt, iż aby zrealizować tę wyższą zyskowność akcji w
2005 r. trzeba było na początku tego roku zainwestować większą kwotę (80 zł),
aniżeli przed rokiem (70 zł). Dlatego względny zarobek akcjonariusza w 2005 r.
jest tak naprawdę niewiele wyższy niż przed rokiem – 23,6% wobec 19,8%.
13,89 zł
w’04 = = 19,84%
70 zł
18,85 zł
w’05 = = 23,56%
80 zł
104
ROZDZIAŁ IV
ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
Rachunek przepływów pieniężnych jest w warunkach Polskich dość młodym

elementem sprawozdania finansowego jednostki. Po raz pierwszy został on
wprowadzony do sprawozdawczości finansowej w 1995 roku wraz z wejściem
w życie uchwalonej rok wcześniej Ustawy o Rachunkowości. W przeciwień-
stwie do bilansu i rachunku zysków i strat nie jest on jednak obligatoryjnym
elementem sprawozdania finansowego, lecz obowiązek jego sporządzania mają
tylko niektóre podmioty. Zgodnie z artykułem 64 obecnie obowiązującej Ustawy
o Rachunkowości obowiązkiem tym objęte zostały spółki akcyjne, wszystkie
banki, zakłady ubezpieczeń, jednostki działające na podstawie przepisów o pu-
blicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz
pozostałe podmioty, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły lub prze-
kroczyły dwa z trzech poniższych warunków:
 średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co
najmniej 50 osób,
 suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowar-
tość w walucie polskiej co najmniej 2500 000 €,
 przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finanso-
wych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co
najmniej 5000 000 €.
Rachunek przepływów pieniężnych (zwany w skrócie rachunkiem Cash
Flow) ma ukazać źródła pochodzenia środków pieniężnych1 w przedsiębiorstwie
oraz kierunki ich wykorzystania. Informacje w nim zawarte stosuje się przede
wszystkim do badania płynności finansowej firmy. W przeciwieństwie jednak
do tradycyjnej oceny płynności dokonywanej na podstawie bilansu (zwanej
często analizą statyczną), która mówi o zdolności firmy do spłaty bieżących
zobowiązań, ocenę płynności na podstawie rachunku Cash Flow określa się
1
Pod pojęciem środków pieniężne należy rozumieć gotówkę i depozyty płatne na żądanie, a także krótkoter-
minowe lokaty od dużej płynności, łatwo wymienialne na gotówkę, które nie są narażone na poważne ryzy-
ko zmiany swojej wartości. Niemniej jednak w dalszej części rozdziału pojęcia: środki pieniężnych i gotów-
ki będą używane zamiennie.
105
mianem dynamicznej. Płynność finansową w tym ujęciu definiuje się znacznie

szerzej, tzn. jako zdolności przedsiębiorstwa do generowania środków pienięż-
nych w stosunku do zapotrzebowania na nie.
4.1. BUDOWA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
W rachunku przepływów pieniężnych źródła pochodzenia oraz kierunki wydat-

kowania środków pieniężnych zostały podzielone według trzech rodzajów dzia-
łalności prowadzonej przez każde przedsiębiorstwo. Są to:
 przepływy z działalności operacyjnej,
 przepływy z działalności inwestycyjnej,
 przepływy z działalności finansowej.
Wartość przepływu gotówki w ramach każdego z wyżej wymienionych ro-

dzajów działalności może być dodatnia - tzn. dana działalność przynosi nad-
wyżkę środków pieniężnych, ujemna - działalność absorbuje gotówkę, a w
skrajnych przypadkach równa zero.
Zasadę budowy sprawozdania z przepływu środków pieniężnych przedsta-
wiono w prosty sposób na poniższym schemacie.
Budowa rachunku przepływów pieniężnych
wpływ DZIAŁALNOŚĆ wydatek

OPERACYJNA

INWESTYCYJNA

FINANSOWA
PRZEPŁYW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH NETTO
106
Analiza rachunku przepływów pieniężnych
Działalność operacyjna
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej (bieżącej) wynikają przede
wszystkim z podstawowej działalności przedsiębiorstwa, a więc operacji zwią-
zanych bezpośrednio z produkcją, świadczeniem usług lub handlem. Powstają
one w wyniku przeprowadzania przez podmiot różnych transakcji, które przyno-
szą zyski lub wiążą się z ponoszeniem strat. Przykładami przepływów gotów-
kowych z działalności operacyjnej mogą być:
 środki pozyskane ze sprzedaży towarów, wyrobów gotowych i świad-
czenia usług,
 środki pozyskane z tytułu opłat i prowizji,
 płatności dla dostawców za otrzymane materiały, towary i usługi,
 płatności na rzecz pracowników,
 środki pozyskane i płatności z tytułu składek ubezpieczeniowych, od-
szkodowań, rent, i innych świadczeń ubezpieczeniowych,
 płatności lub zwroty podatków dochodowych, z wyjątkiem powiązanych
z działalnością finansową lub inwestycyjną.
Do przepływów z działalności operacyjnej zalicza się także wszystkie inne prze-
pływy, których nie ujmuje się w ramach działalności inwestycyjnej lub finansowej
i które jednocześnie mają wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa.
Środki pieniężne uzyskane w ramach działalności operacyjnej są bardzo
ważne z punktu widzenia zapewnienia płynności finansowej i tym samym możli-
wości dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Uzyskana w ten sposób gotówka
może być wykorzystana na spłatę bieżących zobowiązań, zaciągniętych kredytów
lub zakup nowych środków trwałych itp. bez konieczności uciekania się do innych,
obcych źródeł finansowania. Utrzymywanie się w długim okresie ujemnych prze-
pływów z działalności operacyjnej świadczy najczęściej o bardzo niskiej rentowno-
ści przedsiębiorstwa, problemach z płynnością finansową i tym samym wskazuje na
duże prawdopodobieństwo jego upadłości w niedługim okresie.
Działalność inwestycyjna
Przepływy z działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) wiążą się przede wszystkim z
operacjami nabycia lub sprzedaży składników aktywów trwałych, zarówno rze-
czowych jak i niematerialnych i prawnych oraz obcych papierów wartościowych.
Do działalności inwestycyjnej zalicza się także udzielone innym podmiotom dłu-
goterminowe pożyczki oraz wszelkie korzyści osiągane z tych pożyczek i innych
lokat kapitałowych (odsetki i dywidendy uzyskane). Wyodrębnienie tej części
przepływów pieniężnych pozwala na dokładną analizę poniesionych przez firmę
nakładów na inwestycje, które w przyszłości będą miały znaczny wpływ na jej
wyniki finansowe i generowanie przyszłych strumieni środków pieniężnych. W
przedsiębiorstwach rozwijających się bardzo dynamicznie przepływy inwesty-
cyjne są najczęściej ujemne i powinny być one w dużym stopniu pokryte przez
nadwyżkę przepływów z działalności operacyjnej.
107
Zestawienie podstawowych wydatków i wpływów
środków pieniężnych w zależności od rodzaju działalności
ze sprzedaży wyrobów towarów ze sprzedaży aktywów trwałych ze sprzedaży własnych akcji

i usług ze sprzedaży obcych akcji z emisji obligacji
WPŁYWY z tytułu tantiem, opłat i prowizji i obligacji z zaciągniętych kredytów
ze spłaty udzielonych pożyczek i pożyczek
z otrzymanych dywidend i odsetek
RODZAJ
DZIAŁALNOŚĆ DZIAŁALNOŚĆ DZIAŁALNOŚĆ
DZIAŁALNOŚCI
OPERACYJNA INWESTYCYJNA FINANSOWA
na wypłatę dywidendy
na zakup elementów majątku na wykup akcji własnych
WYDATKI na zakup materiałów i usług trwałego na wykup własnych obligacji
na płace na zakup obcych akcji i obligacji na spłatę pożyczek i kredytów
na odprowadzenie podatków z tytułu zwrotu dywidend i odsetek z tytułu leasingu finansowego
źródło: opracowanie własne
108
Działalność finansowa
Przepływy z działalności finansowej są związane przede wszystkim z pozyski-
waniem przez przedsiębiorstwo długoterminowych źródeł finansowania za-
równo własnych np. z tytułu emisji nowych akcji, dopłat wspólników, jaki i
obcych np. zaciągnięcie lub spłata długoterminowych pożyczek i kredytów ban-
kowych oraz emisja i wykup obligacji. W ramach działalności finansowej wy-
kazuje się również koszty pozyskania kapitału, a więc zapłacone dywidendy
oraz odsetki. Saldo przepływów gotówki z działalności finansowej może być
zarówno dodatnie jak i ujemne. Przedsiębiorstwa rozwijające się, aby sfinanso-
wać prowadzone inwestycje wykorzystują nie tylko własne źródła finansowania
(dodatnie przepływy z działalności operacyjnej), ale także korzystają ze źródeł
obcych np. kredytów lub pożyczek, co wpływa pozytywnie na poziom przepły-
wów z działalności finansowej. Natomiast po okresie intensywnego rozwoju,
kiedy przedsiębiorstwa zwracają pożyczony kapitał, przepływy finansowe mają
najczęściej ujemną wartość.
Stosowany w rachunku przepływów pieniężnych podział na działalność

operacyjną, inwestycyjną i finansową daje możliwość dokładnej oceny, które
obszary działalności przedsiębiorstwa generowały, a które absorbowały go-
tówkę i tym samym, w jakim stopniu wpłynęły na ogólny poziom cash flow
przedsiębiorstwa.
4.2. METODY SPORZĄDZANIA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIE-

NIĘŻNYCH
W praktyce gospodarczej istnieją dwie podstawowe metody sporządzania ra-

chunku przepływów pieniężnych. Są to: metoda pośrednia i metoda bezpo-
średnia. Przepływy gotówki z działalności inwestycyjnej lub finansowej oblicza
się zawsze metodą bezpośrednią, natomiast przepływy z działalności operacyj-
nej można wyznaczyć metodą bezpośrednią lub pośrednią.
Metoda bezpośrednia
Metoda bezpośrednia polega na przedstawieniu wszystkich wpływów i wydat-
ków środków pieniężnych związanych z danym rodzajem działalności przedsię-
biorstwa. Na podstawie tak przygotowanego zestawienia oblicza się różnicę
między gotówką otrzymaną i wydatkowaną, a uzyskany w ten sposób wynik
stanowi przepływ środków pieniężnych netto. Sporządzenie rachunku Cash
Flow tą metodą wymaga sięgnięcia do szczegółowych danych pochodzących z
ewidencji księgowej. Podstawową zaletą metody bezpośredniej jest to, że bar-
dzo przejrzyście przedstawia ona wszystkie obszary związane z wydatkowaniem
i wpływem gotówki, co pozwala zrozumieć, w jaki sposób jest ona przez firmę
109
generowana i wykorzystywana. Do wad tej metody zaliczyć trzeba przede

wszystkim duże koszty związane z pozyskaniem wszystkich koniecznych da-
nych, a także dużą pracochłonność przy gromadzeniu potrzebnych informacji.
W rachunkowości obowiązuje bowiem zasada memoriałowa, tzn. księguje się
wszystkie operacje gospodarcze niezależnie od tego czy wiążą się one z wpły-
wem lub wypływem gotówki, natomiast przy sporządzaniu rachunku przepły-
wów pieniężnych postępuje się zgodnie z zasadą kasową.
Metoda pośrednia
Metoda pośrednia jest stosowana tylko do obliczania przepływu środków pie-
niężnych z działalności operacyjnej. Punktem wyjścia jest tutaj wynik finan-
sowy netto zaczerpnięty z rachunku zysków i strat. Jego wartość koryguje się
następnie, zarówno na plus jak i minus, o wszelkie zmiany niepieniężne, jakie
miały miejsce w badanym okresie np. amortyzację, rezerwy, zyski i straty z róż-
nic kursowych oraz o wszelkie zmiany w wielkości aktywów i pasywów bieżą-
cych np. zmiany poziomu zapasów, należności czy zobowiązań. W tej metodzie
konieczne jest więc wykorzystanie informacji płynących zarówno z bilansu jak i
rachunku zysków i strat. Podstawowymi zaletami metody pośredniej jest to, że
uwypukla ona różnice między zyskiem i nadwyżką środków pieniężnych, a tak-
że ukazuje powiązania, jakie zachodzą pomiędzy poszczególnymi elementami
sprawozdania finansowego. Daje ona również możliwość planowania prze-
pływów gotówki w powiązaniu z planowanym zyskiem i poziomem majątku
obrotowego. Główną jej wadą jest natomiast mniejsza czytelność ze względu na
brak bezpośredniego powiązania między wpływami i wydatkami.
Poniższy rysunek w bardzo syntetyczny sposób przedstawia metody spo-

rządzania rachunku przepływów pieniężnych w obszarze działalności operacyj-
nej.
PRZEPŁYWY
Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
METODA BEZPOŚREDNIA METODA POŚREDNIA
wpływy - wydatki związane wynik finansowy netto

z działanością operacyjną ± korekty
110
Niezależnie od tego, którą metodę wykorzysta się do obliczenia przepływu

środków pieniężnych z działalności operacyjnej otrzymane wyniki będą zawsze
jednakowe. Inne będą natomiast informacje wykazywane przy zastosowaniu
każdej z nich.
Obecnie obowiązująca w Polsce Ustawa o Rachunkowości nie narzuca,
lecz daje przedsiębiorstwom swobodę wyboru metody sporządzania tej części
rachunku przepływów pieniężnych. Zgodnie jednak z zasadą ciągłości stosowa-
nia przyjętych przez firmę zasad rachunkowości, raz wybrana metoda powinna
być w kolejnych latach konsekwentnie stosowna i może zostać zmieniona tylko
w uzasadnionych przypadkach.
Wzór rachunku przepływów pieniężnych przedstawiony został w rozdziale
pierwszym na stronach 30-31, zaś rachunek dla spółki AKWA na stronach 112-113.
4.3. ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
Głównym celem, dla którego sporządza się rachunek Cash Flow jest uzyskanie
informacji o tym, jakimi środkami pieniężnymi dysponowało przedsiębiorstwo
w badanym okresie, z jakich źródeł te środki pochodziły i na co zostały wyko-
rzystane.
Analizę rachunku przepływów pieniężnych, podobnie jak pozostałych ele-
mentów sprawozdania finansowego, dzieli się na dwie części:
 analizę wstępną, która w przypadku rachunku Cash Flow często nazywana
jest także analizą ośmiu przypadków,
 analizę wskaźnikową, którą przeprowadza się w oparciu o szczegółowe
wskaźniki finansowe.
4.3.1. Analiza wstępna

Pierwszym krokiem w ramach wstępnej analizy rachunku przepływów pienięż-
nych jest porównanie poszczególnych jego wartości z wielkościami osiąganymi
w poprzednich latach. Do tego celu wykorzystuje się wskaźniki dynamiki. Takie
porównania pozwalają przede wszystkim zaobserwować tendencje występujące
w zakresie wpływów i wydatków gotówki oraz wszystkie nieoczekiwane zmiany
jej poziomu. Ważne są tutaj także wszelkie porównania z wartościami planowa-
nymi oraz zastanowienie się nad przyczynami powstałych odchyleń.
W ramach analizy wstępnej obserwuje się także, jaki charakter, tzn. dodatni
czy ujemny miały w badanym okresie przepływy środków pieniężnych w ra-
mach poszczególnych rodzajów działalności przedsiębiorstwa, tj. operacyjnej,
inwestycyjnej i finansowej. Takie badanie nosi nazwę analizy ośmiu przypad-
ków, gdyż na podstawie wartości poszczególnych przepływów można określić
osiem różnych sytuacji, w których może znajdować się dane przedsiębiorstwo.
Wszystkie one zostały zebrane w tabeli na stronie 114.
111
Tabela 4.1
Rachunek przepływów pieniężnych spółki AKWY
2004 2005
I. Zysk (strata) netto 1886,49 2 262,25
II. Korekty razem 99,00 -256,10
1. Amortyzacja 1000,00 1 240,00
2. Zyski (straty)z tytułu różnic kursowych 0,00 124,50
3. Odsetki, udziały w zyskach (dywidendy) 466,90 559,90
4. Zysk (strata)z działalności inwestycyjnej 0,00 -1,60
5. Zmiana stanu rezerw 4,20 -1,10
6. Zmiana stanu zapasów -845,50 -2 003,10
7. Zmiana stanu należności -464,30 -993,80
8. Zamiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (bez kredytów i pożyczek) -341,90 824,90
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 279,60 -5,80
10. Inne korekty
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II) 1985,49 2 006,15
I. Wpływy 122,00 215,20
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 100,00 138,00
3. Z aktywów finansowych, w tym 22,00 77,20
- zbycie aktywów finansowych 41,70
- dywidendy i udziały w zyskach 14,30 28,50
- spłaty udzielonych pożyczek 7,70 7,00
- odsetki
4. Inne wpływy inwestycyjne
112
II. Wydatki -178,30 -2 897,60
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych -168,30 -2 543,50
3. Na aktywa finansowe, w tym 0,00 -344,10
b. w pozostałych jednostkach -344,10
- nabycie aktywów finansowych -344,10
4. Inne wydatki inwestycyjne -10,00 -10,00
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) -56,30 -2 682,40
I. Wpływy 1000,00 4 600,00
2. Kredyty i pożyczki 1000,00 4 600,00
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
II. Wydatki -2894,89 -4 221,55
2. Dywidendy i wypłaty na rzecz właścicieli -279,69 -653,40
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu zysku -210,00 -955,25
4. Spłaty kredytów i pożyczek -1924,00 -1 900,00
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych 0,00
8. Odsetki -481,20 -588,40
9. Inne wydatki finansowe -124,50
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II) -1894,89 378,45
D. Przepływy pieniężne netto razem 34,30 -297,80
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych 34,30 -297,80
F. Środki pieniężne na początek okresu 394,90 429,20
G. Środki pieniężne na koniec okresu 429,20 131,40
Źródło: Sprawozdanie finansowe spółki Torunianka.
113
RODZAJ PRZYPADEK
DZIAŁALNOŚCI 1 2 3 4 5 6 7 8
OPERACYJNA + + + + – – – –
INWESTYCYJNA + – – + + – + –
FINANSOWA + – + – + + – –
Wartość „+” oznacza nadwyżkę wpływów nad wydatkami, czyli dodatnią war-
tość przepływów z danego rodzaju działalności firmy, zaś „–” nadwyżkę wydat-
ków nad wpływami. Takie spojrzenie na rachunek Cash Flow umożliwia bardzo
szybkie określenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz dostarcza podsta-
wowych informacji o jego płynności.
Pierwsze cztery z wyżej zaprezentowanych kombinacji dotyczą wszystkich
firm, które osiągają dodatnie przepływy z działalności operacyjnej. Ich kondycję
finansową najczęściej ocenia się jako korzystną, nawet jeśli wartości przepływu
gotówki z pozostałych rodzajów działalności jest ujemna. Prawdopodobieństwo
utraty płynności finansowej przez te przedsiębiorstwa jest w najbliższym okre-
sie niewielkie.
W pierwszym z zaprezentowanych przypadków firma generuje dodatnie
przepływy w ramach działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Taka
sytuacja w praktyce gospodarczej występuje bardzo rzadko i jest charaktery-
styczna dla przedsiębiorstw posiadających bardzo wysoką płynność finansową.
Pojawia się ona najczęściej, gdy firma przygotowuje się do restrukturyzacji lub
nawet przejęcia innego podmiotu, ponieważ dodatnie przepływy z działalności
inwestycyjnej świadczą o pozbywaniu się części posiadanego majątku trwałego.
Ponadto należy zauważyć, że taka sytuacja może występować w przedsiębior-
stwie bardzo krótko, tylko przejściowo, ponieważ w długim okresie żadna firma
nie jest w stanie pozyskiwać środków pieniężnych jednocześnie ze wszystkich
trzech rodzajów działalności.
Sytuacja druga wskazuje, że działalność przedsiębiorstwa jest finansowana
tylko środkami pochodzącymi z działalności operacyjnej. Jest ona charaktery-
styczna dla dojrzałych firm o wysokiej rentowności, których tempo rozwoju jest
ustabilizowane. Firmy te prowadzą pewne działania inwestycyjne (ujemne prze-
pływy z tego tytułu) i jednocześnie regulują zobowiązania wobec właścicieli i
wierzycieli za pomocą środków wygospodarowanych z bieżącej działalności. W
praktyce może zdarzyć się także sytuacja, w której przepływy operacyjne będą
niższe od łącznej sumy przepływów finansowych i inwestycyjnych, czyli nie
wystarczą na wywiązanie się ze wszystkich płatności. Świadczyć to może o krót-
kotrwałych problemach z płynnością finansową, z którymi jednak takie firmy po-
winny sobie poradzić, jeżeli tylko na czas podejmą odpowiednie działania.
114
W przypadku trzecim przedsiębiorstwo osiąga dodatnie przepływy z dzia-

łalności operacyjnej i finansowej. Oznacza to, że inwestycje są finansowane nie
tylko kapitałem własnym, lecz również kapitałami obcymi. Kombinacja ta jest
charakterystyczna dla przedsiębiorstw rozwijających się bardzo dynamicznie,
które chcąc podnieść swoją rentowność, dzięki zjawisku dzwigni finansowej,
wykorzystują obce źródła finansowania. Przedsiębiorstwa należące do tej grupy
nie powinny mieć żadnych problemów z utrzymaniem płynności finansowej i
terminowo wywiązują się ze wszystkich swoich płatności.
Przypadek czwarty, czyli dodatnie przepływy operacyjne i inwestycyjne, a
ujemne finansowe, może być różnie interpretowany, jednak najczęściej świad-
czy o niekorzystnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa zwłaszcza w zakresie
jego płynności. Wygospodarowane środki z działalności operacyjnej nie wystar-
czają na pokrycie ujemnych przepływów finansowych i aby spłacić swoje długi,
firma musi sprzedać niektóre składniki aktywów trwałych (dodatnie przepływy
inwestycyjne). Z drugiej jednak strony, jeśli firma likwiduje część starego ma-
jątku trwałego, tylko po to, aby uzyskane w ten sposób środki pieniężne prze-
znaczyć następnie na inwestycje, a gotówka z działalności operacyjnej w całości
wystarcza na pokrycie zobowiązań, to taka sytuacja jest jak najbardziej prawi-
dłowa i nie świadczy o utracie płynności finansowej, lecz informuje o przygo-
towywaniu się przedsiębiorstwa do restrukturyzacji.
Pozostałe cztery kombinacje, tj. 5-8 charakteryzują najczęściej przedsię-
biorstwa nierentowne i jednocześnie mające problemy z utrzymaniem płynności
finansowej. Nie generują one bowiem gotówki w ramach swojej podstawowej
działalności. Taka sytuacja nawet w przypadku prawidłowych przepływów fi-
nansowych i inwestycyjnych, jeżeli nie podejmie się szybkich i odpowiednich
działań, doprowadzić może w niedługim okresie do całkowitej utraty wypłacal-
ności i bankructwa firmy.
Przypadek piąty - ujemne przepływy operacyjne, zaś dodatnie inwestycyjne
i finansowe - informuje, że bieżąca działalność przedsiębiorstwa nie generuje
środków pieniężnych i aby pokryć wszystkie swoje płatności musi ono upłynnić
część majątku trwałego. Firma jednak ma jeszcze możliwości pozyskania ob-
cych źródeł finansowania (dodatnie przepływy finansowe), które jeżeli zostaną
odpowiednio wykorzystane np. na przestawienie się na nową bardziej rentowną
działalność, mogą uratować przedsiębiorstwo przed bankructwem. W przeciw-
nym wypadku, jeżeli nie uda się osiągnąć dodatnich przepływów operacyjnych,
nie możliwe będzie spłacenie zaciągniętych kredytów, a firma stanie się niewy-
płacalna i będzie musiała zakończyć swoją działalność.
Przypadek szósty jest najbardziej charakterystyczny dla przedsiębiorstw
nowych, młodych, dopiero rozwijających się lub działających od dłuższego
czasu, ale przechodzących w poprzednim okresie kłopoty finansowe. Firma nie
przynosi jeszcze gotówki z działalności operacyjnej, ale prowadzi prawidłową
politykę inwestycyjną, która finansowana jest ze źródeł wewnętrznych np. emi-
sja nowych akcji lub zewnętrznych kredyty i pożyczki. W dłuższym okresie
115
czasu i przy prawidłowym zarządzaniu firmą powinna ona doprowadzić do po-

jawienia się dodatnich przepływów operacyjnych.
Przypadek siódmy określa najdokładniej firmy nierentowne, które utraciły
płynność i mają bardzo poważne problemy finansowe. Bieżąca działalność
przedsiębiorstwa nie generuje gotówki, a pozyskanie pieniędzy na spłatę zobo-
wiązań możliwe jest tylko i wyłącznie w wyniku sprzedaży część aktywów trwa-
łych. Ponadto ujemne przepływy z działalności finansowej świadczą o tym, że
firma utraciła całkowicie zaufanie swoich wierzycieli i kredytodawców i nie jest
w stanie uzyskać nowych kapitałów. Przedsiębiorstwo najprawdopodobniej w
najbliższym czasie zbankrutuje, chyba że uda mu się przywrócić dodatnie saldo
przepływów z działalności operacyjnej. Jest to jednak ogromnie trudne.
Ostatnia kombinacja jest bardzo nietypowa, rzadko spotykana w rzeczywi-
stości i może mieć jedynie przejściowy charakter. Przedsiębiorstwo mimo przy-
noszenia strat z działalności operacyjnej i niemożliwości otrzymania dodatko-
wych źródeł finansowania, ocenia swoją sytuację optymistycznie i prowadzi
normalną działalność inwestycyjną, dzięki wcześniej zgromadzonym dużym
zasobom środków pieniężnych. W tym przypadku przedsiębiorstwo bardzo
szybko traci olbrzymie ilości gotówki i jeżeli nie nastąpi zmiana niektórych sald
przepływów, utraci ono płynność finansową i zbankrutuje.
Taka analiza rachunku przepływów pieniężnych jest bardzo prosta, ale do-
starcza wielu ciekawych informacji dotyczących sytuacji finansowej przedsię-
biorstwa. Należy jednak pamiętać, że wyciągane na tym etapie analizy wnioski
powinny być potwierdzone wynikami uzyskanymi w ramach wcześniej prze-
prowadzonej analizy wskaźnikowej podstawowych elementów sprawozdania
finansowego.
W ramach analizy wstępnej rachunku przepływów pieniężnych bada się

również strukturę poszczególnych wpływów i wydatków gotówki w zależności
od rodzaju działalności, jednak szczególną uwagę należy zwrócić na udział zy-
sku netto i amortyzacji w sumie przepływów z działalności operacyjnej. Moż-
liwe jest to wówczas gdy ta część sprawozdania została sporządzana metodą
pośrednią. Badanie to przeprowadza się w oparciu o dwa następujące wskaźniki
struktury: wskaźnik udziału zysku netto i wskaźnik udziału amortyzacji w go-
tówce operacyjnej. Pierwszy z nich oblicza się w następujący sposób:
Wzór 4.1. Udział zysku netto w gotówce operacyjnej
udzia ł zysku netto zysk netto

=
w gotówce operacyjnej przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej
Określa on wielkość środków pieniężnych możliwych do pozyskania w wyniku

zaangażowania kapitału w dany rodzaj działalności gospodarczej. Im większy
116
jest ten udział tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Uzyskane
bowiem środki pieniężne z bieżącej działalności wykorzystywane są przede
wszystkim na pokrycie pozostających do zapłaty zobowiązań, a także pozwalają
na sfinansowanie koniecznych inwestycji.
Drugi z omawianych wskaźników oblicza się w analogiczny sposób tj.
przez podzielenie wielkości odpisów amortyzacyjnych przez całość gotówki
generowanej w ramach działalności operacyjnej.
Wzór 4.2. Udział amortyzacji w gotówce operacyjnej
udzia ł amortyzacji amortyzacja

=
w gotówce operacyjnej przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej
Wskaźnik ten dla przedsiębiorstw znajdujących się w dobrej sytuacji finansowej

najczęściej nie powinien być zbyt wysoki, ponieważ amortyzacja służy do od-
tworzenia majątku trwałego przedsiębiorstwa i nie powinna być zbytnio wyko-
rzystywana w innych celach, np. do spłaty zobowiązań lub wypłaty dywidend.
Wysoki udział amortyzacji w gotówce operacyjnej może świadczyć między
innymi o niskiej rentowność przedsiębiorstwa (amortyzacja jako koszt obniża
wynik finansowy) lub też nadmiernym zaangażowaniu kapitału w zapasach lub
należnościach. W tym przypadku istnieje realne ryzyko utraty płynności finan-
sowej oraz znacznego spowolnienia rozwoju firmy. Jedynym uzasadnieniem dla
wysokiej wartości tego wskaźnika jest sytuacja, w której przedsiębiorstwo
zwiększa odpisy amortyzacyjne starych aktywów trwałych przed przyjęciem z
inwestycji nowych środków lub gdy wycofuje się z części swojej dotychczaso-
wej działalności.
Oceniając wielkość amortyzacji w ramach wstępnej analizy rachunku prze-
pływów pieniężnych bardzo ważne jest też porównanie jej poziomu z wydat-
kami na zakup majątku trwałego (działalność inwestycyjna). Jeżeli wydatki te
przewyższają wartość odpisów amortyzacyjnych to oznacza to, że przedsiębior-
stwo rozwija się i powiększa swoje aktywa trwałe. W przypadku, gdy wydatki
inwestycyjne są równe wielkości amortyzacji to przedsiębiorstwo jest w stanie
tylko odtworzyć posiadany majątek trwały, oczywiście, jeśli nie uwzględnia się
czynnika inflacji. Natomiast, kiedy wydatki inwestycyjne są niższe niż odpisy
amortyzacyjne ma miejsce bardzo szybki spadek wartości aktywów trwałych i w
tej sytuacji ujemne saldo z przepływów gotówki z działalności inwestycyjnej
należy oceniać negatywnie. Koniecznej jest tutaj zachowanie pewnej dozy
ostrożności, ponieważ w przypadku nowopowstałych przedsiębiorstw, posiada-
jących nowoczesne maszyny i urządzenia, wydatki inwestycyjne wcale nie mu-
szą być wysokie, a wyższy poziom amortyzacji niż przepływy z działalności in-
westycyjnej nie świadczy o złej kondycji firmy.
117
Wstępna analiza rachunku przepływów pieniężnych dostarcza podstawo-

wych informacji dotyczących aktualnej pozycji finansowej przedsiębiorstwa.
Dużą jej zaletą jest to, że interesujące badacza informacje można otrzymać bar-
dzo szybko przeglądając sam rachunek Cash Flow. Niemniej jednak chcąc uzy-
skać dokładniejszy obraz firmy, a zwłaszcza jej płynności finansowej w ujęciu
dynamicznym konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej analizy wskaźni-
kowej tego rachunku.
4.3.2. Analiza wskaźnikowa
Szczegółowa analiza rachunku przepływów pieniężnych polega na obliczeniu i

zinterpretowaniu odpowiednich wskaźników, przy czym ilość dostępnych mier-
ników jest bardzo duża i są one mocno zróżnicowane. Główną tego przyczyną
jest fakt, że w warunkach polskich rachunek przepływów pieniężnych stał się
elementem sprawozdania finansowego zaledwie kilka lat temu i dopiero teraz,
na bazie rozwiązań innych krajów, ustala się polskie standardy jego analizy. Z
tego też powodu nie istnieją jeszcze jednoznaczne określone dla polskich wa-
runków wzorcowe wartości tych wskaźników, które mogłyby stanowić bazę dla
porównań.
Obecnie wskaźniki stosowane w ramach szczegółowej analizy rachunku
Cash Flow dzieli się najczęściej na dwie grupy. Są to: wskaźniki wystarczal-
ności gotówkowej i wydajności gotówkowej, a do ich obliczenia wykorzystuje
się tylko wartość przepływu gotówki generowanej w ramach działalności opera-
cyjnej, gdyż z punktu widzenia firmy jest ona najważniejsza.
Wskaźniki wystarczalności gotówkowej

Najważniejszym wskaźnikiem należącym do tej grupy jest ogólny wskaźnik
wystarczalności gotówki (ang. cash flow adequancy ratio). Obrazuje on bieżącą
politykę finansową firmy, a jego wartość oblicza się za pomocą następującego
wzoru.
Wzór 4.3. Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej
wskaźnik ogólnej przepływy nettoz działalności operacyjnej

=
wystarczalności gotówkowej zakup aktywów trwałych  wypłata dywidend 
 spłata kapitałów obcych i odsetek
Wskaźnik ten mierzy ogólną zdolność firmy do regulowania swoich wydatków

zarówno na zakup rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i
prawnych, spłatę kapitałów obcych wraz z odsetkami oraz wypłatę dywidend.
Jeżeli jego wartość jest równa lub wyższa od jedności to oznacza to, że przed-
118
siębiorstwo w ramach działalności operacyjnej generuje dostatecznie dużo środ-

ków pieniężnych, aby sfinansować wszystkie swoje potrzeby, bez konieczności
sięgania do dodatkowych źródeł finansowania np. kredytów czy pożyczek. Je-
żeli natomiast wskaźnik ten ma wartość mniejszą od jedności, to środki wygo-
spodarowane w ramach bieżącej działalności nie wystarczają na uregulowanie
wszystkich płatności i przedsiębiorstwo będzie musiało skorzystać z gotówki
pochodzącej z działalności inwestycyjnej lub finansowej. W przypadku, gdy
przepływy operacyjne są ujemne, wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki
będzie miał wartość mniejszą od zera. Taka sytuacja świadczy o bardzo poważ-
nych problemach finansowych i konieczności szybkiego podjęcia odpowiednich
działań, aby uchronić firmę przed bankructwem.
Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej dostarcza dodatkowych in-
formacji o płynności finansowej przedsiębiorstwa. Chcąc jednak dokładniej
poznać czynniki kształtujące jego poziom, należałoby przeprowadzić głębszą
analizę w oparciu o mierniki znacznie bardziej szczegółowe. Powstają one przez
rozbicie wskaźnika ogólnego na wskaźniki o węższym zakresie, które pokazują,
w jakim stopniu przedsiębiorstwo może wywiązać się z jednego, danego rodzaju
płatności. Wskaźniki te mają następującą postać.
Wzór 4.4. Wskaźnik zakupów inwestycyjnych
wskaźnik zakupów wydatki na zakup niefinansowych aktywów trwał ych

=
inwestycyjnych przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej
Wskaźnik ten pokazuje, w jakim stopniu środki pieniężne obciążone są wydat-

kami na zakup rzeczowych aktywów trwałych lub wartości niematerialnych i
prawnych.
Wzór 4.5. Wskaźnik spłaty kapitałów obcych
wskaźnik sp łaty sp łata kapitałów obcych  odsetki

=
kapitałów obcych przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej
Informuje on o obciążeniu środków pieniężnych z działalności operacyjnej wy-

datkami na spłatę kapitałów obcych i odsetek od tych kapitałów.
Wzór 4.6. Wskaźnik wypłaty dywidendy
wskaźnik wypłaty wyp łacona dywidenda

=
dywidendy przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej
119
Informuje on udziale dywidendy w gotówce wygospodarowanej w ramach bie-

żącej działalności firmy.
Należy zauważyć, że im mniejszy jest poziom zaprezentowanych wskaźni-
ków tym więcej gotówki pozostaje w przedsiębiorstwie i tym samym może być
ona wykorzystana w innym celu.
Kolejnym miernikiem w ramach wskaźników wystarczalności gotówkowej

jest wskaźnik spłacalności ogółu zobowiązań (ang. debt coverage ratio), który
jest w pewnym stopniu uzupełnieniem wskaźnika ogólnego. Jego poziom wy-
znacza się dzieląc ilość gotówki wygospodarowanej z bieżącej działalności
przez wartość wszystkich zobowiązań firmy:
Wzór 4.7. Wskaźnik spłacalności ogółu zobowiązań
wskaźnik sp łacalności przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej

=
ogół u zobowiązań zobowiązania ogółem
Wskaźnik ten bardzo przypomina typowe wskaźniki płynności finansowej. Pod-

stawowa różnica polega na tym, że w liczniku tego wzoru zamiast wartości po-
siadanych aktywów obrotowych, wstawia się wielkość środków pieniężnych
pochodzących z działalności operacyjnej. Informuje on więc o tym, czy badane
przedsiębiorstwo będzie mogło wywiązać się ze wszystkich swoich zobowiązań.
Wartość poznawcza tego wskaźnika w analizie płynności jest jednak znacznie
ograniczona z tego względu, że podstawowym składnikiem cash flow operacyj-
nego obok zysku netto jest amortyzacja, która powinna być przeznaczona na
odnowienie majątku trwałego, a nie na spłatę zobowiązań. Miernik ten ma jed-
nak jedna dużą zaletę, a mianowicie jest to jeden z nielicznych wskaźników w
analizie dynamicznej, który ma dokładnie określoną wzorcową wartość. Najczę-
ściej przyjmuje się, że całkowite zobowiązania przedsiębiorstwa, nie powinny
przekraczać 3,5-krotnie cash flow operacyjnego, a więc wskaźnik ten powinien
mieć wartość większą od 30%.
Odwrotność tego wskaźnika, czyli stosunek zobowiązań ogółem do go-
tówki operacyjnej informuje natomiast, jak długo zobowiązania te będą spła-
cane, przy założeniu identycznego poziomu cash flow operacyjnego w kolej-
nych latach.
Do wskaźników wystarczalności gotówkowej zalicza się także wskaźnik wiary-
godności kredytowej. Został on jednak szerzej omówiony w ramach analizy
zadłużenie przedsiębiorstwa i nie będzie tutaj ponownie prezentowany. Należy
jednak wskazać, że w analizie wskaźnikowej rachunku przepływów pieniężnych
jego wartość oblicza się podstawiając do licznika wzoru zamiast sumy zysku
netto i amortyzacji, pełne przepływ pieniężne netto z działalności operacyjnej.
120
Wzór 4.8. Wskaźnik wiarygodności kredytowej
wskaźnik wiarygodności przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej

=
kredytowej raty kapitaowe odsetki
Wskaźniki wydajności gotówkowej

Druga grupa wskaźników stosowanych do dynamicznej oceny płynności finan-
sowej to wskaźniki wydajności pieniężnej (ang. efficiency ratios). Ze względu
na swoją budowę przypominają one tradycyjne wskaźniki rentowności. Zalicza
się do niej trzy wskaźniki: wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży, wydaj-
ności gotówkowej zysku i wydajności gotówkowej kapitału. Są one zbudowane
w oparciu o tą samą zasadę tzn. w liczniku każdego wzoru wstawia się wartość
netto przepływu środków pieniężnych z działalności operacyjnej, natomiast w
mianowniku interesującą nas wielkość charakterystyczną dla danego rodzaju
wskaźnika.
Wzór 4.9. Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży
wskaźnik wydajności przepł ywy nettoz dzia łalności operacyjnej

=
gotówkowej sprzedaży przychodyze sprzedaży
Wskaźnik ten określa, w jakiej relacji pozostaje gotówka operacyjna do przy-

chodów ze sprzedaży lub inaczej, ile groszy środków pieniężnych z działalności
operacyjnej przypada na jedną złotówkę przychodów ze sprzedaży. Oczywiście
im wartość wskaźnika wyższa, tym lepsza jego ocena. Podobną interpretację
będzie miał kolejny wskaźnik – wskaźnik wydajności gotówkowej zysku.
Wzór 4.10. Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku

=
gotówkowej zysku zysk
W zależności od potrzeb informacyjnych w mianowniku wzoru możemy wsta-

wić wartość zysku netto, brutto, lub zysku na działalności gospodarczej, opera-
cyjnej lub na sprzedaży.
121
Wzór 4.11. Wskaźnik wydajności gotówkowej kapitału

=
gotówkowej kapitau przeciętnystan zaangażowanego kapitał u
Interpretacja tego wskaźnika, jest identyczna jak pozostałych, a więc informuje

on ile groszy gotówki operacyjnej otrzymamy z zaangażowanego w działalność
firmy kapitału.
4.4. ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH SPÓŁKI

AKWA

Na koniec 2005 roku spółka akcyjna AKWA generowała dodatnie przepływy
środków pieniężnych z działalności operacyjnej i finansowej, przepływy inwe-
stycyjne miały natomiast wartość ujemną. Taki układ przepływów jest typowy
dla firm rozwijających się i prowadzących aktywną politykę inwestycyjną.
Zgodnie z analizą ośmiu przypadków badana firma jest przykładem trzeciego z
nich.
W analizowanym okresie przepływy z działalności operacyjnej utrzymy-
wały się na podobnym poziomie. W 2004 roku miały one wartość 1985, zaś rok
później 2006 tysięcy złotych. Ich poziom wzrósł tym samym zaledwie o 1%.
Przepływy pieniężne w ramach pozostałych obszarów działalności firmy cha-
rakteryzowały się znacznie większą dynamiką. Ujemne przepływy z działalności
inwestycyjnej zwiększyły się w ciągu 2005 roku aż 40 razy (z 56 do 2682 ty-
sięcy złotych). Tak duży ich wzrost był związany z zakupem nowych rzeczo-
wych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i świadczy o
rozwoju firmy lub poważnych zmianach w jej dotychczasowej działalności.
Sfinansowanie prowadzonych inwestycji wymagało pozyskania dodatkowych
środków pieniężnych z innych źródeł niż podstawowa działalność spółki. Po-
chodziły one głownie z nowych kredytów i pożyczek, co spowodowało, że prze-
pływy z działalności finansowej stały się w badanym okresie dodatnie, osiągając
poziom 378 tysięcy złotych (na koniec 2004 roku miały one wartość ujemną,
równą –1895 tysięcy złotych).
W 2004 roku spółka wygenerowała łącznie 1985 tysięcy złotych środków
pieniężnych. W całości pochodziły one z działalności operacyjnej i wykorzy-
stane zostały na sfinansowanie wydatków w ramach dwóch pozostałych obsza-
rów działalności firmy. Wydatki te pochłonęły razem 98% uzyskanych wpły-
wów, co oznacza, że zapotrzebowanie na środki pieniężne w spółce AKWA
było nieznacznie mniejsze. Wygenerowana dzięki temu nadwyżka tych środków
122
o wartości 34 tysięcy złotych została zatrzymana na rachunku bankowym oraz

ulokowana w jej ekwiwalentach. W 2005 roku sytuacja ta uległa zmianie. Ba-
dana spółka wygenerowała środki pieniężne na poziomie 2385 tysięcy złotych, z
czego aż 85% przypada na działalność operacyjną, a pozostałe 15% na działal-
ność finansową. Uzyskane środki pozwoliły jednak na sfinansowanie tylko 89%
wydatków inwestycyjnych. Pozostała ich część (11%) została pokryta ze środ-
ków zgromadzonych na rachunku bankowym w poprzednich latach. W wyniku
tego ich poziom zmniejszył się w badanym okresie o prawie 300 tysięcy, tj. z
429 do 131 tysięcy złotych.
W ramach działalności operacyjnej zasadniczą część generowanych środ-
ków pieniężnych stanowiły zysk netto i amortyzacja. Zostały one jednak w
znacznym stopniu przeznaczone na zwiększenie poziomu kapitału obrotowego
(wzrost zapasów i należności, spadek zobowiązań). Na podstawie szczegóło-
wych wskaźników struktury można wskazać, że zysk netto stanowił w 2004
roku aż 95% przepływów operacyjnych netto, a w 2005 już 113%. Tak wysoki
poziom tego wskaźnika należy ocenić pozytywnie, a jego wzrost związany jest z
poprawą rentowności firmy.
udzia ł zysku netto 1886,49

= = 95,01%
w przepływach operacyjnych 2004 1985,49
udzia ł zysku netto 2262,25

= = 112,77%
w przepł ywach operacyjnych 2005 2006,15
udzia ł amortyzacji 1000

= = 50,37%
udzia ł zysku netto 1240

= = 61,81%
Drugi ze wskaźników struktury prezentujący udział amortyzacji w prze-

pływach operacyjnych netto kształtował się w analizowanym okresie na średnim
poziomie. Na początku 2005 roku amortyzacja stanowiła połowę przepływów
operacyjnych, a na końcu jej udział wzrósł do 61%. Wzrostu tego nie należy
jednak interpretować negatywnie, gdyż amortyzacja była znacznie mniejsza od
wydatków inwestycyjnych, co świadczy o dynamicznym rozwoju firmy. Odpisy
amortyzacyjne w całości przeznaczone zostały na odtworzenie i powiększenie
majątku spółki.
W ramach działalności inwestycyjnej wydatki środków pieniężnych zostały
poniesione głównie na zakup nowych środków trwałych, wartości niematerial-
123
nych i prawnych, a także zakup aktywów finansowych. Przepływy w ramach

działalności finansowej natomiast związane były głownie z pozyskaniem no-
wych i spłatą dotychczasowych kredytów i pożyczek.

Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki kształtował się w spółce AKWA na
początku 2005 roku na poziomie 94,5%, co oznacza, że środki pieniężne wyge-
nerowane z działalności operacyjnej wystarczyły na pokrycie prawie wszystkich
podstawowych wydatków firmy (tj. na zakup niefinansowych aktywów trwa-
łych, spłatę zaciągniętych kredytów oraz wypłatę dywidendy). W badanym
okresie wartość tego wskaźnika obniżyła się aż o 61% osiągając na koniec 2005
roku poziom 36,72%.
wskaźnik ogólnej 1985,49

= = 94,51%
wystarczalności gotówki2004 168,3 1924,0 481,2489,69
wskaźnik ogólnej 2006,15

= = 36,72%
wystarczalności gotówki2005 2543,5 1900,0  588,4  1608,85
Spadek poziomu omawianego wskaźnika spowodowany został zwiększeniem

wydatków w ramach działalności inwestycyjnej i finansowej, co potwierdzają
wartości wskaźników bardziej szczegółowych.
168,3
wskaźnik zakupów inwestycyjnych2004 = = 8,48%
1985,49
2543,50
2006,15
1924,0 481,2
wskaźnik spłaty kapitałów obcych2004 = = 72,67%
1985,49
1900,0 588,4
2006,15
489,69
wskaźnik wypłaty dywidendy 2004 = = 24,66%
1985,49
124
1608,85
2006,15
Największą dynamiką w 2005 roku charakteryzował się wskaźnik zakupów

inwestycyjnych. Jego wartość wzrosła z zaledwie 8% do poziomu 127%, co
oznacza, że wydatki inwestycyjne na koniec badanego okresu przewyższały
środki pieniężne wygenerowane w ramach podstawowej działalności firmy.
Wzrost ten związany jest, jak już zaznaczono w analizie wstępnej, z dużymi
zakupami inwestycyjnymi.
Wydatki poniesione na spłatę kapitałów obcych i odsetek kształtowały się
na koniec 2005 roku na poziomie 65% i w badanym okresie zmniejszyły się o
10%.
Ostatni ze wskaźników szczegółowych, tj. wskaźnik wypłaty dywidendy
wzrósł w analizowanym okresie ponad dwukrotnie z 25% do 80%. Należy jed-
nak zaznaczyć, że wzrost ten wynika głownie z faktu, że do obliczenia jego war-
tości obok dywidendy włączono także inne niż wypłaty na rzecz właścicieli,
wydatki z tytułu podziału zysku, które w spółce AKWA w 2005 roku zamknęły
się w kwocie 955 tysięcy złotych. Wypłaty z zysku były więc w badanym okre-
sie dużym obciążeniem dla gotówki generowanej w ramach podstawowej dzia-
łalności firmy.
Drugi ze wskaźników wystarczalności gotówkowej to wskaźnik spłacalno-

ści ogółu zobowiązań. Na początku 2005 roku jego wartość kształtowała się na
poziomie 52%, co oznacza, że środki pieniężne generowane w ramach działal-
ności operacyjnej wystarczyły na uregulowanie połowy zobowiązań firmy. W
badanym okresie wartość tego wskaźnika uległa jednak obniżeniu, w wyniku
zaciągnięcia nowych kredytów i pożyczek na finansowanie rozpoczętych inwe-
stycji. Na koniec 2005 roku wskaźnik ten osiągnął wartość 27,5%.
1985,49
wskaźnik sp łacalności ogół u zobowiązań 2004 = = 52,42%
3787,40
2006,15
7305,4
Mimo spadku poziomu tego wskaźnika, jego wartość pozostaje bardzo zbliżona
do wartości wzorcowej, co oznacza, że spółka AKWA nie powinna mieć żad-
nych problemów z utrzymaniem płynności finansowej i terminowym wywiąza-
niem się ze wszystkich swoich płatności.
125

W badanym okresie w spółce AKWA wydajność gotówkowa uległa niewiel-
kiemu obniżeniu. Potwierdzają to wartości podstawowych wskaźników wyzna-
czanych w tym obszarze analizy wskaźnikowej.
1985,49
wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży2004 = = 12,35%
16 072,9
2006,15
21 201,30
1985,49
wskaźnik wydajności gotówkowej kapitał u 2004 = = 14,16%
14 019,4
2006,15
16 297,3
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży spadł w badanym okresie o 23%

(z 12,35% do 9,47%), zaś wskaźnik wydajności gotówkowej kapitału zmniejszył
się o 13% (z 14,16% do 12,31%). Oznacza to, że na każdą złotówkę sprzedaży
lub zaangażowanych kapitałów przypada mniejsza wartość generowanego przez
firmę cash flow operacyjnego. Zmniejszenie wydajności gotówkowej jest spo-
wodowane przede wszystkim wysokimi inwestycjami w kapitał obrotowy, które
mimo wzrostu zysku netto i amortyzacji spowodowały, że przepływy netto z
działalności operacyjnej utrzymywały się w badanym okresie na niezmienionym
poziomie. Poprawa wydajności gotówkowej może być więc z łatwością osią-
gnięta w przyszłości, dzięki lepszemu zarządzania składnikami kapitału obroto-
wego.
126
ROZDZIAŁ V
PRZYKŁADY
5.1. ANALIZA FINANSOWA SPÓŁKI TORUNIANKA
W tym rozdziale zaprezentowana zostanie analiza finansowa przedsiębiorstwa To-

runianka. Do jej przeprowadzenia potrzebny będzie bilans spółki (por. tabela 5.1),
rachunek zysków i strat (por. tabela 5.2) oraz informacje dodatkowe (por. tabela
5.3).
Następnie należałoby zastanowić się nad porównywalnością analizowanych
danych, a więc jak duża występowała w międzyczasie inflacja. Ponieważ przy-
kład dotyczy lat 2003-2004 (są to dane na koniec tych lat), to aby poznać realne
zmiany, należałoby uwzględnić inflację za 2004 r. – najlepiej „powiększyć o
nią” dane z 2003 r., gdyż w ten sposób uzyskamy wielkości w dzisiejszych ce-
nach, co ułatwi wnioskowanie – szerzej por. podrozdział 2.3.
Dla usprawnienia analizy założymy, że zaprezentowane dane w tabelach 5.1, 5.2
i 5.3 zostały już skorygowane o inflację.
Można więc teraz zabrać się do sporządzenia analitycznych wersji bilansu i
rachunku wyników, co umożliwi przeprowadzenie analizy.
Wykorzystując gotowy wzór analitycznego sprawozdania (załączniki nr 1 i
2) należy wstawić do niego tylko główne pozycje aktywów trwałych i obroto-
wych, pamiętając jednak o konieczności pewnych przesunięć. W przypadku
danych spółki Torunianka z 2004 r. należy przesunąć należności z tytułu dostaw
i usług o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy (pozycja B.II.2.a) z należności
krótkoterminowych (a więc i z majątku obrotowego) do należności długotermi-
nowych w majątku trwałym. O 27 tys. zł obniży się więc wartość aktywów ob-
rotowych w 2004 r. – o tyle samo zaś wzrośnie kwota aktywów trwałych (suma
bilansowa musi pozostać bez zmian). Do analizy płynności przyda się też war-
tość środków pieniężnych będąca częścią inwestycji krótkoterminowych, gdzie
odpowiednio wstawiamy ich wartość 124 tys. zł w 2003 r. i 71 tys. zł w 2004 r.
127
Tabela 5.1
Bilans spółki Torunianka (w tys. zł)
2003 2004 2003 2004

A. Aktywa trwałe 2 403 3 236 A. Kapitał (fundusz) własny 2 873 3 017
I. Wartości niematerialne i prawne 209 169 I. Kapitał (fundusz) podstawowy 2 000 2 000
3. Inne wartości niematerialne i prawne 209 169 IV. Kapitał (fundusz) zapasowy 472 522
II. Rzeczowe aktywa trwałe 2 048 2 933 VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe 100 100
1. Środki trwałe 2 048 2 204 VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych 68 201
a. grunty (w tym prawo do użytk. wieczystego gruntu) 250 250 VIII. Zysk (strata) netto 233 194
b. budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej 570 521 IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
c. urządzenia techniczne i maszyny 912 1 034 B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 3 102 3 896
d. środki transportu 222 331 I. Rezerwy na zobowiązania 0 0
e. inne środki trwałe 94 68 1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2. Środki trwałe w budowie 729 2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne 0 0
III. Należności długoterminowe 0 0 - krótkoterminowa
1. Od jednostek powiązanych 3. Pozostałe rezerwy 0 0
IV.Inwestycje długoterminowe 146 134 - krótkoterminowe
1. Nieruchomości II. Zobowiązania długoterminowe 715 1 230
3. Długoterminowe aktywa finansowe 146 134 2. Wobec pozostałych jednostek 715 1 230
a. w jednostkach powiązanych 0 0 a. kredyty i pożyczki 715 980
- udziały lub akcje b. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych 250
- inne dłuoterminowe aktywa finansowe III. Zobowiązania krótkoterminowe 2 256 2 573
b. w pozostałych jednostkach 146 134 1. Wobec jednostek powiązanych 0 0
- udziały lub akcje 63 75 a. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności: 0 0
- inne papiery wartościowe 48 39 - do 12 miesięcy
- udzielone pożyczki 35 20 - powyżej 12 miesięcy
4. Inne inwestycje długoterminowe 2. Wobec pozostałych jednostek 2 256 2 548
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0 0 a. kredyty i pożyczki 230 420
128
B. Aktywa obrotowe 3 572 3 677 d. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności: 1 935 2 014
I. Zapasy 1 168 1 283 - do 12 miesięcy 1 935 2 014
1. Materiały 589 678 - powyżej 12 miesięcy
2. Półprodukty i produkty w toku 21 35 e. zaliczki otrzymane na dostawy
3. Produkty gotowe 233 187 f. zobowiązania wekslowe
4. Towary 325 366 g. z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń 44 59
5. Zaliczki na dostawy 17 h. z tytułu wynagrodzeń 24 16
II. Należności krótkoterminowe 1 975 2 064 i. inne 23 39
1. Należności od jednostek powiązanych 0 0 3. Fundusze specjalne 25
a. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 0 0 IV. Rozliczenia międzyokresowe 131 93
- powyżej 12 miesięcy 2. Inne rozliczenia międzyokresowe 131 93
b. inne - długoterminowe
2. Należności od pozostałych jednostek 1 975 2 064 - krótkoterminowe 131 93
a. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 1 858 1 973
- do 12 miesięcy 1 858 1 946
- powyżej 12 miesięcy 27
b. z tyt. podatków, dotacji, ceł, ubezp. społ. i zdrow. oraz in. 71 58
c. inne 46 33
III. Inwestycje krótkoterminowe 265 138
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 265 138
a. w jednostkach powiązanych 0 0
b. w pozostałych jednostkach 141 67
- udziały lub akcje 83 41
- inne papiery wartościowe 58 26
c. środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 124 71
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach 98 57
- inne środki pieniężne 26 14
IV.Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 164 192
Aktywa ogółem 5 975 6 913 Pasywa ogółem 5 975 6 913

129
Tabela 5.2
Rachunek zysków i strat spółki Torunianka (w tys. zł)
rok 2003 rok 2004
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym: 9 244 11 414
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 4 986 6 826
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 4 258 4 588
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym: 7 252 9 009
I. Koszty wytworzenia sprzedanych produktów 3 840 5 222
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów 3 412 3 787
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) 1 992 2 405
D. Koszty sprzedaży 576 688
E. Koszty ogólnego zarządu 1 123 1 384
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) 293 333
G. Pozostałe przychody operacyjne 22 21
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 10 17
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne 12 4
H. Pozostałe koszty operacyjne 11 61
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 53
III. Inne koszty operacyjne 11 8
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H) 304 293
J. Przychody finansowe 36 64
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym: 4 6
II. Odsetki, w tym: 12 16
III. Zysk ze zbycia inwestycji 10 16
IV. Aktualizacja wartości inwestycji 2 9
V. Inne 8 17
K. Koszty finansowe 30 109
I. Odsetki, w tym: 24 66
II. Strata ze zbycia inwestycji 9
III. Aktualizacja wartości inwestycji 6 19
IV. Inne 15
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K) 310 248
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych 2 -11
I. Zyski nadzwyczajne 8 3
II. Straty nadzwyczajne 6 14
N. Zysk (strata) brutto (L+M) 312 237
O. Podatek dochodowy 79 43
R. Zysk (strata) netto (N-O-P) 233 194
130
Przykłady analizy finansowej przedsiębiorstwa
Tabela 5.3
Informacje uzupełniające
2003 2004
1. dywidenda (w tys. zł) 50 40
2. amortyzacja (w tys. zł) 305 341
3. wartość nominalna 1 akcji (w zł) 10 10
4. ilość wyemitowanych akcji (w tys. sztuk) 200 200
5. cena rynkowa 1 akcji na koniec roku (w zł) 28 30
6. cena rynkowa 1 akcji na początku roku (w zł) 29
7. suma bilansowa na początku roku (w tys. zł) 5 218
8. zapasy na początku roku (w tys. zł) 1 021
9. należności handlowe na początku roku (w tys. zł) 1 691
10. kapitał obcy na początku roku (w tys. zł) 2 530
11. zobowiązania handlowe na początku roku (w tys. zł) 1 775
12. odsetki od kredytów (w tys. zł) 23 61
Źródło: Dodatkowe informacje zasięgnięte bezpośrednio ze spółki Torunianka.
W przypadku pasywów należy najpierw pogrupować kapitał własny i prze-

sunąć z niego część zysku netto przeznaczoną na wypłatę dywidendy do krótko-
terminowych zobowiązań. O odpowiednio 50 tys. zł i 40 tys. zł obniży się war-
tość kapitałów własnych w bilansie analitycznym, wzrośnie zaś kwota kapitałów
obcych. Kapitał obcy długoterminowy w przypadku badanej spółki tworzyć
będą wszystkie wielkości z pozycji B.II w pasywach. W skład zaś kapitału ob-
cego krótkoterminowego wejdą poza całą pozycją B.III również krótkotermino-
we rozliczenia międzyokresowe (pozycja B.IV.2) oraz wspomniana dywidenda.
Przygotowanie analitycznej wersji rachunku zysków i strat sprowadza się
do wychwycenia głównych pozycji przychodów i kosztów na poszczególnych
obszarach działalności przedsiębiorstwa oraz dodatkowo wyliczenia wypraco-
wanych na nich wyników (wyniku na pozostałej działalności operacyjnej oraz
wyniku na działalności finansowej – pozycje 8 i 12 we wzorze analitycznego
rachunku zysków i strat znajdującego się w załączniku nr 2).
Dodatkowo wydziela się strukturę wyniku brutto – w jakim stopniu tworzy go
działalność operacyjna przedsiębiorstwa, a w jakim jest on wynikiem neutral-
nym (por. pozycja 15 tegoż załącznika). Na koniec przydatne też będzie wska-
zanie podziału zysku netto – w jakiej części zostanie zatrzymany w spółce, a w
jakiej wypłacony w formie dywidendy (por. pozycja 18).
Tabele 5.4 i 5.5 i zawierają gotowe analityczne wersje bilansu i rachunku

wyników.
131
Tabela 5.4
Analityczny bilans spółki Torunianka (w tys. zł)
1 2 3 4 5 6 7 8
A. Aktywa trwałe 2 403 40,22% 3 263 47,20% 860 35,79% 6,98 17,36%
I. Wartości niematerialne i prawne 209 8,70% 169 5,18% -40 -19,14% -3,52 -40,45%
II. Rzeczowe aktywa trwałe 2 048 85,23% 2 933 89,89% 885 43,21% 4,66 5,47%
III. Należności długoterminowe 0 0,00% 27 0,83% 27 - 0,83 -
IV. Inwestycje długoterminowe 146 6,08% 134 4,11% -12 -8,22% -1,97 -32,41%
V. Długoterminowe rmk 0,00 0,00
B. Aktywa obrotowe 3 572 59,78% 3 650 52,80% 78 2,18% -6,98 -11,68%
I. Zapasy 1 168 32,70% 1 283 35,15% 115 9,85% 2,45 7,50%
II. Należności krótkoterminowe 1 975 55,29% 2 037 55,81% 62 3,14% 0,52 0,94%
III. Inwestycje krótkoterminowe 265 7,42% 138 3,78% -127 -47,92% -3,64 -49,04%
- w tym: środki pieniężne 124 46,79% 71 51,45% -53 -42,74% 4,66 9,95%
IV. Krótkoterminowe rmk 164 4,59% 192 5,26% 28 17,07% 0,67 14,57%
RAZEM AKTYWA 5 975 100% 6 913 100% 938 15,70%
A. Kapitał własny 2 823 47,25% 2 977 43,06% 154 5,46% -4,18 -8,85%
I. Kapitały podstawowe 2 000 70,85% 2 000 67,18% 0 0,00% -3,66 -5,17%
II. Kapitały rezerwowe i zapasowe 572 20,26% 622 20,89% 50 8,74% 0,63 3,12%
III. Wynik finansowy 251 8,89% 355 11,92% 104 41,43% 3,03 34,12%
B. Kapitał obcy 3 152 52,75% 3 936 56,94% 784 24,87% 4,18 7,93%
I. Kapitał obcy długoterminowy 715 22,68% 1 230 31,25% 515 72,03% 8,57 37,76%
II. Kapitał obcy krótkoterminowy 2 437 77,32% 2 706 68,75% 269 11,04% -8,57 -11,08%
- w tym: kredyty bankowe 230 9,44% 420 15,52% 190 82,61% 6,08 64,46%
RAZEM PASYWA 5 975 100% 6 913 100% 938 15,70%
132
Tabela 5.5
Analityczny rachunek zysków i strat spółki Torunianka (w tys. zł)
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 9 244 100,00% 11 414 100,00% 2 170 23,47% 0,00 0,00%
2. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów 7 252 78,45% 9 009 78,93% 1 757 24,23% 0,48 0,61%
3. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (1-2) 1 992 21,55% 2 405 21,07% 413 20,73% -0,48 -2,22%
4. Koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu 1 699 18,38% 2 072 18,15% 373 21,95% -0,23 -1,23%
5. Zysk (strata) ze sprzedaży (3-4) 293 3,17% 333 2,92% 40 13,65% -0,25 -7,96%
6. Pozostałe przychody operacyjne 22 0,24% 21 0,18% -1 -4,55% -0,05 -22,69%
7. Pozostałe koszty operacyjne 11 0,12% 61 0,53% 50 454,55% 0,42 349,12%
8. Zysk (strata) z pozostałej działalności operacyjnej (6-7) 11 0,12% -40 0,35% -51 -463,64% 0,23 191,67%
9. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (5+8) 304 3,28% 293 2,56% -11 -3,62% -0,72 -21,90%
10. Przychody finansowe 36 0,39% 64 0,56% 28 77,78% 0,17 43,98%
11. Koszty finansowe 30 0,32% 109 0,95% 79 263,33% 0,63 194,26%
12. Zysk (strata) z działalności finansowej (10-11) 6 0,06% -45 0,39% -51 -850,00% 0,33 550,00%
13. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (9+12) 310 3,33% 248 2,16% -62 -20,00% -1,18 -35,28%
14. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych 2 0,02% -11 0,10% -13 -650,00% 0,08 400,00%
15. Zysk (strata) brutto (13+14) 312 3,35% 237 2,06% -75 -24,04% -1,29 -38,55%
w tym: - zysk (strata) z działalności operacyjnej 304 97,44% 293 123,63% -11 -3,62% 26,19 26,88%
- wynik neutralny 8 2,56% -56 23,63% -64 -800,00% 21,07 823,05%
16. Obowiązkowe zmniejszenia zysku 79 0,85% 43 0,38% -36 -45,57% -0,48 -55,92%
17. Zysk (strata) netto (15-16) 233 2,50% 194 1,69% -39 -16,74% -0,82 -32,65%

- dywidenda 50 21,46% 40 20,62% -10 -20,00% -0,84 -3,92%
- zatrzymana część zysku w spółce 183 78,54% 154 79,38% -29 -15,85% 0,84 1,07%

133
Tak przygotowany analityczny bilans i rachunek zysków i strat pozwala

rozpocząć analizę – najpierw wstępną, a następnie za pomocą wskaźników fi-
nansowych.
Analiza pionowa bilansu

W badanym okresie wartość majątku spółki Torunianka wzrosła z 6 do 7 mln zł,
czyli o prawie 16%. Na koniec 2003 r. dominującą pozycją aktywów firmy były
aktywa obrotowe. Stanowiły one 60% aktywów ogółem. Pozostała część (40%)
przypadała na posiadane przez spółkę aktywa trwałe. Taka struktura jest charak-
terystyczna dla przedsiębiorstw produkcyjno-handlowych. W badanym okresie
struktura aktywów uległa dość znacznym zmianom. Bardzo mocno, bo aż o
prawie 36% wzrósł poziom posiadanych przez spółkę aktywów trwałych.
Wzrost aktywów obrotowych był natomiast nieznaczny i wyniósł zaledwie
2,2%. W tej sytuacji udział aktywów trwałych w całości majątku przedsiębior-
stwa zwiększył się w badanym okresie o 17% (do poziomu 47,2%), zaś akty-
wów obrotowych spadł o 12% (do poziomu 52,8%). Zmniejszyła się tym samym
elastyczność spółki.
W aktywach trwałych dominującą pozycję stanowią rzeczowe aktywa trwa-
łe. Na koniec 2004 r. stanowiły one odpowiednio aż 90% majątku trwałego i
42% aktywów ogółem. W badanym okresie poziom rzeczowych aktywów trwa-
łych wzrósł o 43%, co związane jest z rozpoczęciem przez firmę nowych inwe-
stycji. Pozostałe składniki aktywów trwałych, czyli wartości niematerialne i
prawne oraz inwestycje długoterminowe są niewielkie i stanowią łącznie niecałe
5% aktywów ogółem.
W strukturze aktywów obrotowych największy udział mają należności. Na
koniec 2004 r. stanowiły one aż 56% aktywów obrotowych (29% aktywów ogó-
łem). Świadczyć to może o istnieniu pewnych problemów z terminowym ścią-
ganiem należności, bądź o szerokim wykorzystywaniu w walce konkurencyjnej
instrumentu kredytu kupieckiego. Niemniej jednak ich wielkość w ciągu roku
zwiększyła się zaledwie o 3,1%, co przy wzroście sumy bilansowej o 16%
świadczyć może o pewnej poprawie w tym obszarze. W strukturze aktywów
dość wysoki jest także udział zapasów – stanowią one 35% aktywów obroto-
wych i w analizowanym okresie wzrosły o 10%. Pozostałe składniki aktywów
obrotowych są relatywnie niskie – stanowią raptem niecałe 10% aktywów obro-
towych. Inwestycje krótkoterminowe spadły w 2004 r. o połowę (zarówno środ-
ki pieniężne, jak i krótkoterminowe papiery wartościowe), co związane jest
najprawdopodobniej z koniecznością finansowania rozpoczętych inwestycji.
Na początku badanego okresu udział kapitału własnego i obcego w finan-
sowaniu spółki był prawie identyczny. Kapitał własny stanowił 47%, zaś kapitał
obcy 53% pasywów ogółem. Oznacza to, że w spółce wystąpił amerykański
model finansowania aktywów charakteryzujący się średnim ryzykiem i średnim
134
bezpieczeństwem finansowym, dający też nie za wysokie szanse na realizację

wyższych zysków. W ciągu analizowanego okresu struktura finansowania uległa
jednak zmianie. W wyniku zaciągnięcia nowych kredytów oraz emisji obligacji
długoterminowych poziom kapitału obcego wzrósł o prawie 800 tys. zł, czyli o
25%, podczas gdy kapitał własny zwiększył się raptem o 5%. W efekcie kapitał
własny stanowi już tylko 43% pasywów, a kapitał obcy 57%. Nieznacznie
zwiększyło się tym samym ryzyko finansowe firmy, ale i szanse na poprawę
wydajności przedsiębiorstwa.
Kapitał obcy spółki w tworzą głównie zobowiązania krótkoterminowe –
stanowią one aż 69% całości kapitałów obcych. Wśród nich dominującą pozycją
są zobowiązania handlowe (74%), podczas gdy kredyty bankowe stanowią zale-
dwie 15,5%. W analizowanym okresie obniżył się średni okres wymagalności
zobowiązań – bardziej bowiem (o 72%) zwiększył się poziom zobowiązań o
charakterze długoterminowym (to efekt zaciągnięcia nowego kredytu długoter-
minowego i emisji obligacji komercyjnych), niż zobowiązań krótkoterminowych
(o 11%).
Analiza pozioma bilansu

W badanym okresie w spółce ABC S.A. zachowana była złota zasada bilanso-
wa. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia (sprawdzający złotą zasadę
w węższym sensie) na koniec 2003 r. wyniósł 1,17, co oznacza, że posiadane
przez firmę aktywa trwałe były w całości finansowane za pomocą kapitałów
własnych.
wskaźniki pokrycia 2003 2004 zmiana w %

wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia 1,17 0,91 -22,22%
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia 1,47 1,29 -12,24%
Na koniec 2004 r. sytuacja uległa zmianie – wskaźnik pokrycia aktywów

trwałych I stopnia spadł poniżej poziomu 1,0 i wyniósł 0,91. Złota zasada w
węższym sensie nie została zachowana, co związane jest z faktem, że realizowa-
ne przez firmę inwestycje finansowane są kapitałem obcym (przede wszystkim
długoterminowym kredytem bankowym). Jednakże wskaźnik pokrycia aktywów
trwałych II stopnia (obrazujący złotą zasadę finansową w szerszym sensie)
kształtował się w badanym okresie znacznie powyżej dolnej granicy wynoszącej
1,0 – na koniec 2003 r. wyniósł prawie 1,5, zaś na koniec 2004 r. – 1,3.
Sytuacja ta świadczy o tym, że w firmie zachowane są prawidłowe zasady fi-
nansowania aktywów – kapitał stały (4,2 mln zł) przewyższa majątek trwały
(stanowi on aż 120% aktywów trwałych – finansuje więc on w pełni aktywa
trwałe oraz w części aktywa obrotowe), a zobowiązania bieżące mają w pełni
odzwierciedlenie w bardziej płynnym majątku obrotowym.
135
Analiza wstępna rachunku zysków i strat

Przychody ze sprzedaży generowane przez spółkę Torunianka wzrosły w badanym
okresie z 9,2 mln zł do 11,4 mln zł, czyli o 23,5%. Należy zauważyć jedna, że
przychody ze sprzedaży produktów wzrosły w analizowanym okresie aż o 37%,
zaś przychody ze sprzedaży towarów zaledwie o 8%. Wciąż jednak przychody z
działalności handlowej są relatywnie wysokie – stanowią 40% całości przycho-
dów ze sprzedaży (z działalności produkcyjnej – 60%).
Udział kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów w przycho-
dach ze sprzedaży utrzymywał się w badanym okresie na stałym poziomie wy-
noszącym prawie 79%. Oznacza to, że marża na pokrycie kosztów zarządu i
sprzedaży wynosi 21% (zysk brutto ze sprzedaży w stosunku do przychodów ze
sprzedaży) i w badanym okresie zwiększyła się o ponad 20%. Wyższą marżę na
sprzedaży generuje jednak działalność produkcyjna – na poziomie aż 23,5%, niż
działalność handlowa (17,5%).
Ponoszone przez jednostkę koszty sprzedaży i ogólnego zarządu były w ba-
danym okresie dość wysokie i kształtowały się na poziomie 18% przychodów ze
sprzedaży. Szczególnie wysokie były koszty zarządu, które stanowiły na koniec
2004 r. ponad 12% przychodów ze sprzedaży i wzrosły w analizowanym okresie
aż o 23%.
Mimo wysokiej dynamiki przychodów ze sprzedaży (23,5%) zyskowność
sprzedaży jest obecnie relatywnie mniejsza niż przed rokiem – udział zysku ze
sprzedaży w przychodach ze sprzedaży obniżył się o prawie 8% (z 3,17% do
2,92%). Jest to skutek znacznie większego wzrostu kosztów wytworzenia sprzeda-
nych produktów (aż o 36%, do poziomu 5,2 mln zł), aniżeli wzrost przychodów ze
sprzedaży.
Pozostałe obszary działalności przedsiębiorstwa nie mają praktycznie żad-
nego wpływu na wynik finansowy – ich udział w przychodach ze sprzedaży nie
przekracza 1%. Znamienne, że i pozostała działalność operacyjna, i działalność
finansowa oraz zdarzenia nadzwyczajne zamknęły się w 2004 r. niewielkimi
stratami, podczas gdy rok wcześniej generowały, wprawdzie znikome ale zyski.
W konsekwencji tego wynik finansowy netto spółki nie jest zbyt wysoki
(194 tys. zł) i na dodatek w analizowanym okresie uległ obniżeniu (o 17%).
Stanowi on raptem 1,69% przychodów ze sprzedaży (rok wcześniej było to
2,5%).
Ponieważ znaczna część zysku (prawie 80%) zarówno w jednym, jak i dru-
gim roku została zatrzymana w spółce, istnieje nadzieja, że przyczyni się to w
kolejnych latach do rozwoju i poprawy zyskowności przedsiębiorstwa.
136
Analiza płynności
Badana spółka nie powinna mieć problemów z utrzymaniem płynności. Wskaź-

nik płynności bieżącej (1,35) mieści się w wielkościach referencyjnych, więc
nie powinien niepokoić fakt, iż pozostałe wskaźniki płynności są od nich trochę
niższe i uległy w analizowanym okresie obniżeniu. Może to świadczyć o świa-
domej bardziej agresywnej strategii finansowania działalności przedsiębiorstwa
zmierzającej do podniesienia jego rentowności.
wskaźniki płynności finansowej 2003 2004 zmiana w %

wskaźnik płynności I stopnia 0,11 0,05 -54,44%
wskaźnik płynności II stopnia 0,92 0,80 -13,04%
wskaźnik płynności III stopnia 1,47 1,35 -8,16%
wskaźnik natychmiastowy 0,05 0,03 -40,00%
kapitał pracujący (w tys. zł) 1 135 944 -16,83%
kapitał pracujący (jako % aktywów obrotowych) 31,77% 25,86% -18,60%
Zachowane są w miarę równomierne proporcje pomiędzy kolejnymi wskaźni-

kami płynności – nie ma więc podstaw do wnioskowania o problemach ze ścią-
galnością należności, zbytem czy nadmiernymi zapasami materiałów.
Powyższe wnioski potwierdza dodatni i dość wysoki poziom kapitału pra-
cującego – 944 tys. zł, co stanowi ponad 1/4 majątku obrotowego. Oznacza to,
że aktywa obrotowe są w aż 1/4 finansowane kapitałem stałym.
Analiza sprawności działania
Wskaźnik produktywności majątku wzrósł w badanym okresie o ponad 7%, co

świadczy o bardziej intensywnym wykorzystaniu zasobów przedsiębiorstwa.
Przychody ogółem z 2004 r. stanowią 178% całości majątku spółki, jest więc
ona rocznie w stanie wygenerować przychody prawie dwukrotnie przewyższają-
ce wartość majątku przedsiębiorstwa.
Zwiększyła się też rotacja i zapasów i należności i zobowiązań handlowych
(por. wskaźniki rotacji). Świadczy to o coraz krótszym zamrożeniu środków
pieniężnych w tych składnikach, a więc i niższym ryzyku. Wzrost obrotowości
wynika z większego wzrostu przychodów ze sprzedaży (23,47%), aniżeli zapa-
sów (9,85%), należności handlowych (6,19%) i zobowiązań handlowych
(4,08%). Nie ma więc podstaw do obaw o inkaso należności, niegospodarne
zarządzanie zapasami, czy problem z wypłacalnością. Zwłaszcza że wskaźniki
rotacji w dniach są wręcz książkowe – cykl inkasa należności wynosi obecnie
137
61 dni, spłaty zobowiązań jest wprawdzie niewiele ale dłuższy (o 2 dni), a cykl
konwersji zapasów kształtuje się idealnie na granicy przedsiębiorstw produk-
cyjno-handlowych i wynosi 39 dni.
wskaźniki sprawności działania 2003 2004 zmiana w %

wskaźnik produktywności aktywów 1,66 1,78 7,23%
wskaźnik rotacji zapasów 8,45 9,31 10,18%
cykl konwersji zapasów 43 39 -9,30%
wskaźnik rotacji należności handlowych 5,21 5,96 14,40%
cykl inkasa należności handlowych 70 61 -12,86%
wskaźnik rotacji zobowiązań handlowych 4,98 5,78 16,06%
cykl spłaty zobowiązań handlowych 73 63 -13,70%
cykl konwersji gotówki 40 37 -7,50%
Tym samym cykl konwersji gotówki jest wzorcowy (37 dni). W związku ze
wzrostem rotacji uległ on w badanym okresie skróceniu o 3 dni, czyli o ok. 8%.
Potwierdza to wcześniejsze wnioski o bardziej agresywnym zarządzaniu struktu-
rą kapitałowo-majątkową w 2004 r. – obniżono płynność, poziom kapitału obro-
towego netto i zwiększono rotację, ale wszystko to przy rosnącej sprzedaży i
utrzymywaniu się tych wskaźników w granicach referencyjnych, co pozwala
pozytywnie ocenić powyższe zmiany w spółce.
Analiza rentowności
W obszarze rentowności spółki Torunianka wyniki są niestety nienajlepsze. Jest

to w głównej mierze skutkiem spadku zysku netto w analizowanym okresie o
prawie 17%, a co z kolei spowodowane jest wyższym wzrostem poziomu kosz-
tów w przedsiębiorstwie aniżeli przychodów (por. wskaźnik poziomu kosztów)
zwłaszcza kosztów wytworzenia sprzedanych produktów (o 36%).
wskaźniki rentowności 2003 2004 zmiana w %

wskaźnik ROS 2,50% 1,69% -32,40%
wskaźnik poziomu kosztów 96,67% 97,84% 1,21%
wskaźnik ROA 4,16% 3,01% -27,64%
wskaźnik ROE 8,46% 6,69% -20,92%
wskaźnik ROC 4,48% 3,84% -14,29%
Niska dotychczas zyskowność wszystkich badanych obszarów uległa w 2004 r.

dalszemu dość znacznemu obniżeniu – rentowność sprzedaży spadła o ponad
32%, aktywów o 28%, kapitałów własnych o 21%, a kapitałów ogółem o 14%.
138
W tej sytuacji tym bardziej słuszne wydają się decyzje o obniżeniu płynności i
skróceniu cyklu konwersji gotówki skutkujące wprawdzie większym ryzykiem,
ale dające też szanse na podniesienie rentowności spółki.
Analiza zadłużenia
Już podczas analizy wstępnej zauważyliśmy, iż spółka posiada raczej bez-

pieczną strukturę finansowania – kapitał obcy stanowi niewiele ponad połowę
całości kapitałów przedsiębiorstwa. W badanym okresie obserwujemy jednak
pogłębianie zadłużenia, co potwierdza wnioski, iż przedsiębiorstwo stara się
poprawić rentowność – w tym obszarze wykorzystując fakt, że kapitały obce są
tańsze od własnych (kapitały obce wzrosły o 25%, podczas gdy własne tylko o
5%), a kredyt kupiecki jest w zasadzie darmowy (zobowiązania handlowe
zwiększyły się o 4%).
wskaźniki zadłużenia 2003 2004 zmiana w %

wskaźnik ogólnego zadłużenia 52,75% 56,94% 7,94%
wskaźnik zadłużenia długoterminowego 11,97% 17,79% 48,62%
wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego 40,79% 39,14% -4,05%
wskaźnik napięcia 111,65% 132,21% 18,41%
wskaźnik spłaty zadłużenia efektywnego 18,64% 14,09% -24,41%
w latach 5,37 7,10 32,22%
wskaźnik wiarygodności kredytowej 212,65% 111,23% -47,69%
w latach 0,47 0,90 91,49%
Zwiększając poziom ogólnego zadłużenia zadbano jednak, by bardziej dyna-

micznie zwiększył się kapitał obcy o charakterze długoterminowym (wskaźnik
zadłużenia długoterminowego wzrósł o prawie 49%) niż krótkoterminowym
(wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego spadł o ponad 4%).
W efekcie wzrostu zadłużenia i jednocześnie spadku zyskowności przed-
siębiorstwa obniżyła się jego zdolność do obsługi posiadanego zadłużenia. I tak
już niski (18,64%) wskaźnik spłaty zadłużenia efektywnego uległ dalszemu
obniżeniu o prawie 1/4. W chwili obecnej przy tak niskiej nadwyżce finansowej
potrzeba by aż 7 lat na spłatę posiadanego zadłużenia efektywnego.
Wskaźnik wiarygodności kredytowej obniżył się z kolei aż o połowę – do po-
ziomu 111%. Ale nawet na koniec 2003 r. wskaźnik ten (213%) był bardzo niski
zważywszy fakt, że bieżące raty kredytowe stanowiły raptem 7,3% całości kapi-
tałów obcych przedsiębiorstwa.
139
Wskaźniki rynku kapitałowego
W związku z niską zyskownością spółki wskaźniki rynku kapitałowego są też

raczej niewysokie. Wskaźnik zysku na akcję (EPS) obniżył się o 17% – o tyle
samo co spadł zysk netto. W efekcie za 1 zł zysku netto wypracowanego przez
tę spółkę trzeba przy zakupie akcji zapłacić już prawie 31 zł, a więc o 29% wię-
cej niż przed rokiem (por. wskaźnik P/E). Dziwi więc trochę dość wysoki i ro-
snący poziom wskaźnika P/BV wyrażający różnicę w wycenie spółki przez in-
westorów a jej wartością bilansową i informujący jednocześnie o stopniu opła-
calności inwestycji w akcje danej spółki.
wskaźniki rynku kapitałowego 2003 2004 zmiana w %

wskaźnik EPS (w zł) 1,17 0,97 -17,09%
wskaźnik P/E (w zł) 24,03 30,93 28,71%
wskaźnik P/BV 1,98 2,02 2,02%
wskaźnik DPS (w zł) 0,25 0,20 -20,00%
wskaźnik DYR. 0,89% 0,67% -24,72%
wskaźnik DPR 21,46% 20,62% -3,91%
łączna korzyść akcjonariusza (w zł) -0,75 2,20 393,33%
łączna korzyść akcjonariusza (w %) -2,59% 7,86% 403,47%
Bezpośrednie korzyści dla właścicieli w postaci wypłacanej dywidendy (wskaź-

nik DPS) są bardzo niskie – 20 groszy na akcję (prze rokiem było to 25 groszy).
W stosunku do ceny rynkowej (wskaźnik DYR) jest to znikoma wielkość – rap-
tem 0,67%. Jest to skutek niskiej zyskowności przedsiębiorstwa i niskiego
wskaźnika DPR na poziomie 21% (czyli przekazaniu na wypłatę dywidendy
tylko 1/5 zysku spółki).
Łączna korzyść dla akcjonariuszy z posiadania akcji przedsiębiorstwa To-
runianka wyniosła w 2004 r. 2,20 zł, co stanowi prawie 8% zainwestowanych na
początku roku pieniędzy w zakup akcji. Jest to wynik przede wszystkim zwyżki
cen akcji na rynku (z 28 zł do 30 zł). Przed rokiem inwestycja przyniosła stratę
na poziomie 75 groszy na akcji, co też było spowodowane przede wszystkim
zmianami cen akcji (w trakcie 2003 r. ich cena spadła).
140
5.2. ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH

SPÓŁKI TORUNIANKA
W badanym okresie spółka Torunianka generowała dodatnie przepływy środ-

ków pieniężnych netto w ramach działalności operacyjnej i finansowej. Prze-
pływy z działalności inwestycyjnej były natomiast ujemne. Taki układ przepły-
wów pieniężnych jest charakterystyczny dla firm rozwijających się, które wy-
datki inwestycyjne finansują zarówno ze środków własnych jak i obcych. W
ramach analizy ośmiu przypadków ta firma jest przykładem trzeciego z nich.
Przepływy generowane w ramach każdego obszaru działalności firmy cha-
rakteryzowały się dużą zmiennością. Środki pieniężne z działalności operacyjnej
wzrosły w analizowanym okresie z 363 do 473 tysięcy złotych, czyli o 30,3%.
Jest to zjawisko pozytywnie, gdyż podstawowa działalność firmy przynosi coraz
więcej środków, które można z powodzeniem wykorzystać na dalszy jej rozwój.
Znacznie większą dynamikę zanotowały natomiast przepływy z działalności
inwestycyjnej i finansowej. Wydatki inwestycyjne wzrosły w ciągu 2004 roku o
70% (z 656 do 1111 tysięcy złotych). Ich sfinansowanie wymagało pozyskania
dodatkowych środków z innych źródeł. Pochodziły one głównie z długotermi-
nowych kredytów bankowych oraz emisji dłużnych papierów wartościowych.
Wpływy z działalności finansowej wzrosły tym samym z 343 do 585 tysięcy
złotych, czyli również o 70%.
W 2003 roku spółka wygenerowała łącznie 706 tysięcy zł środków pienięż-
nych, z czego 51% pochodziło z działalności operacyjnej a 49% z działalności
finansowej. Środki te zostały wykorzystane na sfinansowanie ujemnych prze-
pływów z działalności inwestycyjnej o wartości 656 tysięcy złotych. Pochłonęły
one razem 93% uzyskanych wpływów. Potrzeby finansowe firmy były więc
nieznacznie mniejsze, a wygenerowana dzięki temu nadwyżka środków pienięż-
nych o wartości 50 tysięcy zł została zatrzymana na rachunku bankowym oraz
ulokowana w jej ekwiwalentach. Nieco inaczej wyglądała sytuacja w roku 2004.
Działalność operacyjna i finansowa przyniosły łącznie 1058 tysięcy złotych, z
czego 45% przypada na działalność operacyjną, a 55% na finansową. Uzyskane
środki pozwoliły jednak na sfinansowanie tylko 95% wydatków inwestycyjnych
(1111 tysięcy złotych). Pozostała ich część (5%) została pokryta ze środków
zgromadzonych na rachunku bankowym w poprzednich latach. W wyniku tego
ich poziom zmniejszył się w badanym okresie o 53 tysiące, tj. ze 124 do 71 ty-
sięcy złotych.
Zasadniczą część generowanych środków pieniężnych w ramach działalno-
ści operacyjnej stanowiły zysk netto i amortyzacja, natomiast środki te absor-
bowane były głownie przez wzrost poziomu zapasów i należności.
141
Tabela 5.6
Rachunek przepływów pieniężnych spółki Torunianka
2004 2005
I. Zysk (strata) netto 233 194
II. Korekty razem 130 279
1. Amortyzacja 320 341
2. Zyski (straty)z tytułu różnic kursowych 4
3. Odsetki, udziały w zyskach (dywidendy) 20 44
4. Zysk (strata)z działalności inwestycyjnej -16 33
5. Zmiana stanu rezerw
6. Zmiana stanu zapasów -147 -115
7. Zmiana stanu należności -152 -89
8. Zamiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (bez kredytów i pożyczek) 128 127
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych -23 -66
10. Inne korekty
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II) 363 473
I. Wpływy 99 195
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 74 84
3. Z aktywów finansowych, w tym 19 111
b. w pozostałych jednostkach 19
- zbycie aktywów finansowych 74
- dywidendy i udziały w zyskach 4 6
- spłaty udzielonych pożyczek 15 15
- odsetki 16
4. Inne wpływy inwestycyjne 6
142
II. Wydatki -755 -1306
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych -503 -1306
3. Na aktywa finansowe, w tym -252 0
b. w pozostałych jednostkach -252
- nabycie aktywów finansowych -252
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) -656 -1111
I. Wpływy 560 1060
2. Kredyty i pożyczki 560 810
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych 0 250
II. Wydatki -217 -475
2. Dywidendy i wypłaty na rzecz właścicieli -48 -50
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu zysku
4. Spłaty kredytów i pożyczek -145 -355
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych
8. Odsetki -24 -66
9. Inne wydatki finansowe -4
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II) 343 585
D. Przepływy pieniężne netto razem 50 -53
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych 50 -53
F. Środki pieniężne na początek okresu 74 124
G. Środki pieniężne na koniec okresu 124 71
143
Na podstawie szczegółowych wskaźników struktury można wskazać, że zysk

netto stanowił w 2003 roku 64% przepływów operacyjnych, a w 2004 spadł o
36% osiągając poziom 41%. Zmniejszenie wartości tego wskaźnika związane
jest ze spadkiem rentowności firmy.

= = 64%
w przepł ywach operacyjnych 2003 363

= = 41%
udzia ł amortyzacji 320

= = 88%

= = 72%
Na wysokim poziomie utrzymywał się natomiast drugi ze wskaźników

struktury prezentujący udział amortyzacji w przepływach operacyjnych. Na
początku badanego okresu amortyzacja stanowiła aż 88% środków pieniężnych
generowanych w ramach podstawowej działalności, a na końcu udział ten spadł
do 72%. Mimo tak wysokiej wartości omawianego wskaźnika, nie należy oce-
niać go negatywnie, gdyż wielkość amortyzacji (odpowiednio 320 i 341 tysięcy
złotych jest znacznie niższa od poniesionych wydatków inwestycyjnych na za-
kup nowych środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Świadczy
to o dynamicznym rozwoju firmy, gdyż amortyzacja w całości przeznaczona
została na odtworzenie i powiększenie majątku przedsiębiorstwa.
Gotówka wygenerowana w ramach podstawowej działalności wystarczyła
w 2003 roku na pokrycie 55% ujemnych przepływów inwestycyjnych, zaś w
2004 (mimo wzrostu jej poziomu) już tylko na 42%. W tej sytuacji na sfinanso-
wanie tych wydatków, firma musiała pozyskać środki z innych źródeł, o czym
świadczy wzrost przepływów z działalności finansowej.
W ramach działalności inwestycyjnej wydatki poniesione zostały w całości
na zakup nowych środków trwałych. Przepływy w ramach działalności finanso-
wej związane były natomiast głownie z pozyskaniem nowych i spłatą dotych-
czasowych kredytów i pożyczek.
144

W 2003 roku wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki miał wartość 50,5%, co
oznacza, że wygenerowane przez firmę środki z działalności operacyjnej wy-
starczyły na pokrycie połowy podstawowych wydatków firmy (tj. na zakup nie-
finansowcyh aktywów trwałych, spłatę zaciągniętych kredytów oraz wypłatę
dywidendy). W Na koniec 2004 roku wartość tego wskaźnika spadła o połowę, a
środki z bieżącej działalności wystarczyły już tylko na pokrycie 27% wspo-
mnianych płatności.
wskaźnik ogólnej 363

= = 50,49%
wystarczalności gotówki2003 503  145  23  48
wskaźnik ogólnej 473

= = 26,69%
wystarczalności gotówki2004 1306  355  61  50
Tak drastyczny spadek wartości omawianego wskaźnika spowodowany został

bardzo wysokimi wydatkami inwestycjami, co potwierdzają wartości wskaźni-
ków bardziej szczegółowych.
503
363
1306
473
145  23
363
355  61
473
48
363
50
473
145
Wskaźnik zakupów inwestycyjnych kształtował się na koniec 2003 roku na

poziomie 1,39, a rok później wzrósł o ponad 100% i osiągnął wartość 2,87.
Oznacza to, że wydatki na zakup rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych znacząco przekraczały środki pieniężne generowane
w ramach działalności operacyjnej.
Wydatki poniesione na spłatę kapitałów obcych i odsetek były znacznie
mniejsze i stanowiły odpowiednio 46% gotówki operacyjnej na początek bada-
nego okresu i 88% na koniec. Wzrost tego wskaźnika o prawie 100% związany
jest z rozpoczęciem spłaty nowych kredytów zaciągniętych na finansowanie
realizowanych inwestycji.
Ostatni ze wskaźników szczegółowych, tj. wskaźnik wypłaty dywidendy
miał w analizowanym okresie niewielką wartość. W 2003 roku był równy 13%
co oznacza, że gotówka operacyjna była obciążona wydatkami z tego tytułu w
13%. Na koniec 2004 wartość tego wskaźnika spadła do poziomu 11%.
Drugi ze wskaźników wystarczalności gotówkowej to wskaźnik spłacalno-
ści ogółu zobowiązań. W spółce Torunianka jego wartość kształtowała się w
badanym okresie na stałym poziomie równym 12%, co oznacza, że środki pie-
niężne generowane w ramach podstawowej działalności tej firmy wystarczały na
spłatę zaledwie 12% ogółu jej zobowiązań. Wartość omawianego wskaźnika
można również zinterpretować inaczej. Przy założeniu, że poziom cash flow
operacyjnego utrzymywałby się w kolejnych latach na tym samym poziomie,
spłata wszystkich zobowiązań firmy trwałaby 8,5 roku.
363
3102
473
3896
W spółce Torunianka wartość wskaźnika spłacalności ogółu zobowiązań jest

bardzo niska, niemniej jednak przypuszczać można, że po zakończeniu realizacji
inwestycji, środki pieniężne z działalności operacyjnej wzrosną i spółka będzie
mogła wywiązać się ze wszystkich swoich zobowiązań.

Wyznaczone dla spółki Torunianka wartości wskaźników wydajności gotówko-
wej wykazują niewielką tendencją wzrostową.
363
9244
146
473
11 414
363
5596,5
473
6444
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży wzrósł w badanym okresie o 5%

osiągając wartość 4,14%. Oznacza to, że na każdą złotówkę przychodów ze
sprzedaży przypadają 4 grosze cash flow operacyjnego. Wskaźnik wydajności
gotówkowej kapitału wzrósł w tym samym czasie o 13% osiągając na koniec
2005 roku poziom 7,34%. Rosnącym kapitałom w przedsiębiorstwie towarzyszy
więc lepsze ich wykorzystanie.
147
148
ROZDZIAŁ VI
ZADANIA
UAWGA!
Do obliczeń należy przyjąć podatek dochodowy od osób prawnych wynoszący
19%.
Zadanie 1.
Dokonaj korekty inflacyjnej danych dotyczących wartości przychodów ze sprze-
daży spółki FLEJKS za lata 1996-2002 i ustal realne procentowe zmiany po-
ziomu przychodów z roku na rok. Dla porównania wyznacz nominalne zmiany
procentowe. Które z nich są wyższe i dlaczego? Ponadto:
A. wyznacz wartość przychodów ze sprzedaży w cenach stałych z 1996 r. i na
podstawie tych danych ustal ich zmiany (w zł i w %),
B. wyznacz wartość przychodów ze sprzedaży w cenach stałych z 1999 r. i na
podstawie tych danych ustal ich zmiany (w zł i w %),
W którym z punktów (A czy B) zmiany będą wyższe?
przychody
rok inflacja
(tys. zł)
1996 560
1997 14,9% 630
1998 11,8% 650
1999 7,3% 700
2000 10,1% 730
2001 5,5% 780
2002 1,9% 850
Zadanie 2.
Ustal wielkość przychodów i kosztów finansowych na podstawie poniższych da-
nych:
 wynik na działalności finansowej: 68,
 wskaźnik udziału kosztów finansowych w przychodach finansowych: 36%.
149
Zadanie 3.
Na podstawie następujących informacji z bilansu spółki FOKSAL przeprowadź
pionową i poziomą analizę wstępną bilansu. Zinterpretuj otrzymane wyniki.
2003 2004
aktywa trwałe 8 400 7 000
aktywa obrotowe 3 600 3 200
kapitał własny 4 800 5 500
zobowiązania długoterminowe 3 012 2 970
zobowiązania krótkoterminowe ? ?
Zadanie 4.
Wiedząc, że zysk z działalności operacyjnej = 476, a zysk brutto = 421, oblicz:
A. wynik neutralny w przedsiębiorstwie,
B. ile wyniesie wynik na działalności finansowej, jeżeli wynik na zdarzeniach
nadzwyczajnych jest równy 34.
Zadanie 5.
Wiedząc, że w ciągu roku zysk z działalności gospodarczej badanej spółki
wzrósł o 26 400 zł, czyli o 22%, oblicz wartość zysku na początku i na koniec
roku.
Zadanie 6.
Na podstawie poniższych danych wynikających ze sprawozdania finansowego
spółki ARKADIA za 2004 r. oblicz:
A. wielkość wskaźnika ROE, ROA i ROS,
B. wielkość mnożnika kapitałowego i wskaźnika produktywności aktywów,
C. zinterpretuj otrzymane wyniki.
2004
zysk brutto 972
VAT naliczony 380
VAT należny 512
przychody ogółem 12 960
średni stan kapitału stałego 8 400
średni stan kapitału własnego 6 480
średni stan kapitału podstawowego 4 800
średni stan aktywów 10 800
Zadanie 7.
Wiedząc, że wskaźnik rentowności sprzedaży ma wartość 2,5%, wskaźnik ren-
towności kapitału własnego 11,7%, a mnożnik kapitałowy 3,25, oblicz:
A. wartość wskaźnika produktywności aktywów,
150
Zadania
B. wartość zysku netto, jeżeli wiadomo, że średni stan aktywów wynosi 12

500.
Zadanie 8.
Na podstawie poniższych danych z bilansu i rachunku zysków i strat:
A. oblicz wskaźnik spłaty zadłużenia efektywnego (także w dniach),
B. podaj zmianę wskaźnika w procentach,
C. zinterpretuj otrzymane wyniki, oceń wysokość wskaźnika i jego zmianę,
D. oblicz procentową zmianę płynnych środków obrotowych, wiedząc że in-
flacja w minionym roku wyniosła 2,8%.
rok ubiegły rok bieżący
środki pieniężne w kasie 18 600 10 400
kapitały własne 440 000 500 000
zysk brutto 71 000 89 000
papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 63 000 87 000
zapasy 68 000 56 000
tegoroczna rata kredytu długoterminowego wraz
z odsetkami 50 000 70 000
środki pieniężne na rachunku bankowym 46 000 41 000
kapitały obce krótkoterminowe 180 000 210 000
należności krótkoterminowe 86 000 74 000
kapitał stały 522 000 580 000
krótkoterminowy kredyt bankowy 58 000 72 000
amortyzacja 18 600 19 700
Zadanie 9.
Na podstawie danych z zadania 2.8:
A. oblicz wskaźnik wiarygodności kredytowej (także w dniach),
C. zinterpretuj otrzymane wyniki, oceń wysokość wskaźnika i jego zmianę,
D. oblicz procentową zmianę kapitału pracującego, wiedząc że inflacja
w minionym roku wyniosła 5,7%.
Zadanie 10.
Na podstawie podanych informacji za 2005 r. oblicz i oceń wysokość:
A. wskaźnika szybkiego,
B. kapitału stałego,
C. wskaźnika rentowności ekonomicznej netto,
D. wskaźnika napięcia.
151
kapitał obcy 76 000

majątek ogółem 154 000
kapitał obcy długoterminowy 44 000
zysk brutto 8 700
majątek trwały 62 000
inwestycje krótkoterminowe 19 000
zapasy 28 000
należności krótkoterminowe 36 000
należności długoterminowe 11 000
rmk czynne 9 000
Zadanie 11.
A. oblicz wskaźnik rentowności netto sprzedaży,
C. zinterpretuj go, oceń wysokość wskaźnika i jego zmianę,
D. oblicz procentową zmianę zysku netto, wiedząc że inflacja w minionym
roku wyniosła 3,8%.

średni stan kapitałów własnych 58 000 67 000
przychody finansowe 12 000 9 000
koszty ogółem 156 000 184 000
przychody ze sprzedaży produktów 120 000 180 000
zysk nadzwyczajny 5 000 3 000
średni stan majątku 120 000 142 000
pozostałe przychody operacyjne 19 000 24 000
przychody ze sprzedaży towarów 32 000 16 000
zysk operacyjny 10 000 9 000
Zadanie 12.
A. oblicz wskaźnik pokrycia majątku II stopnia,
C. zinterpretuj go, oceń jego wielkość i zmianę,
D. oblicz procentową zmianę przychodów ogółem, wiedząc że inflacja
w minionym roku wyniosła 6,3%.
152
Zadania

kapitały własne 420 420
przychody ze sprzedaży 1180 1420
aktywa obrotowe 570 640
kapitały obce 660 820
przychody ogółem 1650 1720
zysk netto 90 140
kapitały obce krótkoterminowe 380 470
Zadanie 13.
A. oblicz i zinterpretuj wskaźnik obrotowości należności ze sprzedaży
produktów w dniach,
B. oblicz procentową zmianę wskaźnika i oceń ją,
C. oblicz zmianę wartości znajdujących się w liczniku wskaźnika w ra-
zach, wiedząc że inflacja w minionym roku wyniosła 5,8%,
D. ile dni powinien w bieżącym roku trwać cykl spłaty zobowiązań
handlowych?
należności ogółem 39 000 48 000
należności z tytułu sprzedaży towarów 4 000 4 000
koszt wytworzenia sprzedanych produktów 53 000 61 000
należności z tytułu sprzedaży towarów na po-
czątku okresu 5 000
przychody ze sprzedaży produktów i towarów 98 000 128 000
należności z tytułu sprzedaży produktów 23 000 45 000
wartość sprzedanych towarów 11 000 16 000
należności z tytułu sprzedaży produktów na
początku okresu 25 000
przychody ze sprzedaży towarów 14 000 18 000
należności ogółem na początku okresu 43 000
dane uzupełniające:
 stawka VAT na produkty 22%
 stawka VAT na towary 7%
Zadanie 14.
Na podstawie danych z zad. 2.13 oblicz i zinterpretuj wskaźnik obrotowości na-
leżności ze sprzedaży towarów w dniach. Oblicz i oceń jego procentową zmianę.
Zadanie 15.
153
A. oblicz i zinterpretuj wskaźnik DPS (divdend per share),

B. podaj zmianę bezwzględną oraz względną wskaźnika,
C. oblicz łączną korzyść akcjonariusza z posiadania 1 akcji w minionym roku,
D. czy była ona większa w roku ubiegłym czy bieżącym – skoro łączna ko-
rzyść akcjonariusza z posiadania 1 akcji w ubiegłym roku wyniosła 13,70
zł, a inflacja w minionym roku wyniosła 6%?
wynik nadzwyczajny 10 000 11 000
wartość nominalna 1 akcji 60 60
ilość wyemitowanych akcji 8 000 7 000
zatrzymana w firmie część zysku 9 000 7 000
wartość rynkowa 1 akcji 70 80
Zadanie 16.
A. oblicz i zinterpretuj wskaźnik szybki,
B. podaj zmianę (w procentach) wskaźnika,
C. podaj zmianę (w zł i w procentach) wartości znajdujących się w mia-
nowniku wskaźnika, wiedząc że inflacja w minionym roku wyniosła 5,6%.
środki pieniężne w kasie 18 600 10 400
należności krótkoterminowe 98 000 122 000
kapitały własne 480 000 560 000
rzeczowy majątek trwały 360 000 390 000
krótkoterminowe papiery wartościowe 68 000 88 000
zapasy 63 000 60 000
tegoroczna rata kredytu długoterminowego
wraz z odsetkami 20 000 280 000
rozliczenia międzyokresowe czynne 14 000 20 000
środki pieniężne na rachunku bankowym 46 000 41 000
kapitały obce 312 000 380 000
należności długoterminowe 36 000 46 000
kapitał stały 640 000 740 000
Zadanie 17.
Relacja kapitału własnego do obcego na koniec 2004 r. wynosiła 2 : 3.
A. ile na koniec 2004 r. wyniósł wskaźnik napięcia?
B. w 2005 r. wzrósł udział kapitału obcego w całości kapitałów o 15%. Ile na
koniec 2005 r. wynosił w procentowy udział kapitału własnego i kapitału
obcego w całości kapitałów w roku bieżącym?
154
Zadania
C. o ile procent wzrósł/spadł wskaźnik napięcia w ciągu 2005 r.?

D. jaki był udział kapitału obcego w całości kapitałów na koniec 2003 r., sko-
ro wiadomo że w ciągu 2004 r. zwiększył się on o 8%?
Zadanie 18.
Wskaźnik rentowności kapitałów własnych wynosi 5%. Jaka jest wielkość kapi-
tałów własnych skoro zysk brutto wynosi 40 000 zł?
Zadanie 19.
W tabeli przedstawione zostały niektóre dane wynikające z ksiąg rachunkowych
dwóch firm ABC i XYZ.
Spółka ABC Spółka XYZ

Suma bilansowa 31.12.2003 7021 Suma bilansowa 31.12.2003 11023
Suma bilansowa 31.12.2004 7177 Suma bilansowa 31.12.2004 12954
Należności handlowe 31.12.2003 1729 Średni stan należn. krótkoterminowych 4680
Należności handlowe 31.12.2004 2031 Średni stan należn. z tyt. dostaw i usług 4120
Zobowiązania handlowe 31.12.2003 1846 Zobowiązania handlowe 31.12.2003 3525
Zobowiązania handlowe 31.12.2004 2154 Zobowiązania handlowe 31.12.2004 3415
Przychody ze sprzedaży netto 12190 Wynik na sprzedaży 662
Zysk brutto 482 Koszty wg rodzajów 12520
Podatek dochodowy 162 Koszty zarządu i sprzedaży 2560
Podatek VAT 1910 Podatek VAT 1650
Na podstawie tych danych:

A. Oblicz dla obu firm wskaźnik obrotowości należności i zobowiązań han-
dlowych w razach i dniach.
B. Zinterpretuj otrzymane wyniki i oceń, które przedsiębiorstwo posiada lep-
szą sytuację w tym obszarze.
C. Wiedząc, że wskaźnik obrotowości zapasów dla firmy ABC wynosi 38,
oblicz długość cyklu konwersji gotówki. O czym informuje otrzymany wy-
nik?
D. Jaką wartość miał w poprzednim roku wskaźnik obrotowości należności w
firmie XYZ, jeżeli wiadomo, że w badanym okresie zmniejszył się o 15%?
Zadanie 20.
Na podstawie poniższych danych ze sprawozdania finansowego spółki VENE-
CJA dokonaj pełnej analizy wskaźnikowej. Zinterpretuj wyniki.
155
2000 2001 2002

A. Aktywa trwałe 3840 4371 4381
I. Wartości niematerialne i prawne 450 390 330
II. Rzeczowy aktywa trwałe 3180 3651 3731
III. Należności długoterminowe 0 0 0
IV. Inwestycje długoterminowe 210 330 320
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0 0 0
B. Aktywa obrotowe 6260 5517 4494
I. Zapasy 2163 1950 1731
II. Należności krótkoterminowe 2850 2410 2087
w tym należności handlowe 2698 2247 1880
III. Inwestycje krótkoterminowe 1124 945 512
1. Krótkoterminowe papiery wartościowe 462 431 231
2. Środki pieniężne 662 514 281
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 123 212 164
razem aktywa 10100 9888 8875
A. Kapitał własny 4050 4144 4208
w tym kapitał podstawowy 3500 3500 3500
B. Kapitał obcy 6050 5744 4667
I. Zobowiązania długoterminowe 1830 1330 830
II. Zobowiązania bieżące 4220 4414 3837
w tym zobowiązania handlowe 3850 3910 3650
razem pasywa 10100 9888 8875
Informacje z rachunku zysków i strat 2000 2001 2002

Przychody ze sprzedaży netto 12458 13875 11750
Przychody ogółem 12950 14101 12003
Wynik brutto 461 554 344
Wynik netto 348 412 259
Podatek VAT 1320 1210 1321
Liczba akcji 350 350 350
Zadanie 21.
Na podstawie poniższych danych ze sprawozdania finansowego spółki HO-
LANDIA dokonaj pełnej analizy wskaźnikowej. Zinterpretuj wyniki.
2000 2001 2002

V. Długotermin. rozl. międzyokresowe 0 0 0
156
Zadania

I. Zapasy 1750 2310 3520
1. Krótkoterm papiery wartościowe 0 120 268
IV. Krótkotermin. rozl. międzyokres. 123 212 164
razem aktywa 6192 10077 15431

razem pasywa 6192 10077 15431
Informacje z rachunku zysków i strat
Podatek VAT 910 1210 2284
Zadanie 22.
Na podstawie poniższych danych ze sprawozdania finansowego spółka PAOLA
dokonaj pełnej analizy wskaźnikowej. Zinterpretuj wyniki.
2000 2001 2002

V. Długotermin. rozl. międzyokresowe 0 0 0
I. Zapasy 2650 1980 3250
1. Krótkoterm papiery wartościowe 0 356 128
IV. Krótkotermin. rozl. międzyokres. 213 417 346
157
razem aktywa 14301 14582 19971

razem pasywa 14301 14582 19971
Informacje z rachunku zysków i strat

Podatek VAT 1101 1011 2128
158
Zadania
WYNIKI ZADAŃ
1. Poniższa tabela zawiera wyniki do zadania.
przych w zmiana zmiana przych w zmiana przych w zmiana

przych zmiana
rok inflacja 1 2 cenach z realna realna cenach z realna cenach z realna
(w zł) nomin
2002 r.3 (w zł)4 (w %)5 1996 r.6 (w zł)7 1999 r.8 (w zł)9
1996 560 914 560 772
1997 14,9% 630 12,50% 895 -19 -2,09% 548 -12 756 -16
1998 11,8% 650 3,17% 826 -69 -7,72% 506 -42 697 -58
1999 7,3% 700 7,69% 829 3 0,37% 508 2 700 3
2000 10,1% 730 4,29% 785 -44 -5,28% 481 -27 663 -37
2001 5,5% 780 6,85% 795 10 1,28% 487 6 672 8
2002 1,9% 850 8,97% 850 55 6,94% 521 34 718 47
1
wartość przychodów ze sprzedaży w tys. zł (stan na koniec roku),
2
nominalna zmiana przychodów, czyli bez korekty o inflację (w %),
3
wartość przychodów ze sprzedaży w cenach stałych z 2002 r., czyli po korekcie inflacyjnej
(w tys. zł),
4
realna zmiana przychodów, czyli z korektą inflacyjną, w tys. zł w cenach z 2002 r.,
5
realna zmiana przychodów, czyli z korektą inflacyjną (w %),
6
(w tys. zł),
7
8
(w tys. zł),
9
2. koszty finansowe = 38,25; przychody finansowe = 106,25

3. Analiza pionowa
2003 2004 zmiana
w zł. w% w zł w% w zł w%
aktywa trwałe 8 400 70% 7 000 68,63% -1 400 -16,67%
aktywa obrotowe 3 600 30% 3 200 31,37% -400 -11,11%
kapitał własny 4 800 40% 5 500 53,92% 700 14,58%
kapitał obcy 7 200 60% 4 700 46,08% -2 500 -34,72%
Analiza pozioma
2003 2004
wskaźnik pokrycia Iº 0,57 0,79
wskaźnik pokrycia IIº 0,93 1,21
4. A. wynik neutralny = -55
B. wynik na działalności finansowej = -89
159
5. wP = 120; wK = 146,4
6. A. ROE = 12,15%; ROA = 7,29%, ROS = 6,08%
B. MK = 1,67; wskaźnik produktywności aktywów = 1,2
7. A. ROA = 3,6%, wskaźnik produktywności aktywów = 1,44
B. Zn = 450
8. A. r.ub. = 56,63%; r.b. = 60,55%
B. wzrost o 6,92%
D. spadek o 3,27%
9. A. r.ub. = 70,47%; r.b. = 64,64%
B. spadek o 8,27%
D. spadek o 45,62%
10. A. 1,72
B. 122 000 zł
C. 4,58%
D. 97,44%
11. A. r.ub. = 4,87%; r.b. = 6,01%
B. wzrost o 23,50%
D. wzrost o 48,89%
12. A. r.ub. = 1,37; r.b. = 1,28
B. spadek o 6,50%
D. spadek o 1,94%
13. A. r.ub. = 85 dni; r.b. = 92 dni
B. wzrost o 8,2%
C. wzrost o 23,77% (o 25 776 zł)
D. ok. 100 dni
14. r.ub. = 110 dni; r.b. = 76 dni; spadek o 30,9%
15. A. r.ub. = 3,63 zł; r.b. = 4,67 zł
B. łączna korzyść = 14,67 zł
C. w r.b. jest wyższa o 15 groszy
16. A. r.ub. = 1,52; r.b. = 1,31
B. spadek o 13,85%
C. wzrost o 39 488 zł, czyli o 24,60%
17. A. 150%
B. % udział KE w KOG = 31%; % udział KD w KOG = 69%
C. wzrost o 48,39%
D. 55,56%
18. KE = 648 000 zł
19. A. firma ABC: obrotowość należności: 7,5 raza, czyli 49 dni
obrotowość zobowiązań: 6,1 raza, czyli 60 dni
firma XYZ: obrotowość należności: 3,6 raza, czyli 102 dni
obrotowość zobowiązań: 3,8 raza, czyli 97 dni
C. cykl konwersji gotówki: 27 dni
D. wartość początkowa wskaźnika obrotowości należności: 120 dni
160
Zadania
20.
2000 2001 2002
wskaźnik płynności bieżącej 1,48 1,25 1,17
wskaźnik szybki 0,94 0,76 0,68
wskaźnik płynności gotówkowej 0,27 0,21 0,13
wskaźnik natychmiastowy 0,16 0,12 0,07
kapitał pracujący 2040 1103 657
wskaźnik obrotowości zapasów (w razach) 6,75 6,38

wskaźnik obrotowości zapasów (w dniach) 55 58
wskaźnik obrotowości należności (w razach) 6,10 6,33
wskaźnik obrotowości należności (w dniach) 60 58
wskaźnik obrotowości zobowiązań (w razach) 3,58 3,11
wskaźnik obrotowości zobowiązań (w dniach) 103 118
wskaźnik obrotowości aktywów (w razach) 1,39 1,25
cykl konwersji gotówki 12 -2
wskaźnik rentowności sprzedaży brutto 3,56% 3,93% 2,87%

wskaźnik rentowności sprzedaży netto 2,79% 2,97% 2,20%
wskaźnik rentowności aktywów 4,12% 2,76%
wskaźnik rentowności kapitału własnego 10,06% 6,20%
mnożnik kapitałowy 2,44 2,25
wskaźnik ogólnego zadłużenia 0,60 0,58 0,53

wskaźnik zadłużenia długoterminowego 0,18 0,13 0,09
wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego 0,42 0,45 0,43
wskaźnik napięcia 1,49 1,39 1,11
21.
2000 2001 2002

cykl konwersji gotówki 24 39

161


22.
2000 2001 2002

cykl konwersji gotówki 54 28


162
Zestawienie wskaźników (nazwa – wzór – nr strony)
Wskaźniki pokrycia
kapitał własny
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych I stopnia (  1) s. 49
aktywa trwałe
kapitał stały
wskaźnik pokrycia aktywów trwałych II stopnia ( > 1) s. 50
aktywa trwałe
Analiza płynności finansowej
inwestycje krótkoterminowe
wskaźnik płynności I stopnia (płynności gotówkowej) (ok. 0,2) s. 72
zobowiązania bieżące
płynne środki obrotowe

wskaźnik płynności II stopnia (szybki) (ok. 1) s. 73
aktywa obrotowe
wskaźnik płynności III stopnia (płynności bieżącej) (ok. 1,2 - 2) s. 73
środki pieniężne
wskaźnik natychmiastowy (minimum) s. 73
163
kapitał pracujący – metoda kapitałowa kapitał stały - aktywa trwałe s. 77
kapitał pracujący – metoda majątkowa aktywa bieżące - zobowiązania bieżące s. 77
Analiza sprawności działania
przychody ogółem
wskaźnik produktywności aktywów s. 78
przychody ze sprzedaży netto

wskaźnik rotacji (obrotowości) zapasów s. 80
średni stan zapasów
365
cykl konwersji zapasów s. 81
wskaźnik rotacji zapasów

wskaźnik rotacji (obrotowości) należności handlowych s. 80
średni stan należności handlowych
365
cykl inkasa należności handlowych s. 81
wskaźnik rotacji należności handlowych
164
wskaźnik rotacji (obrotowości) zobowiązań handlowych s. 80
średni stan zobowiązań handlowych
365
cykl spłaty zobowiązań handlowych s. 81
wskaźnik rotacji zobowiązań handlowych
= cykl konwersji zapasów + cykl inkasa należności

cykl konwersji gotówki s. 81
handlowych – cykl spłaty zobowiązań handlowych
Analiza rentowności
zysk netto
wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS – return on sale) s. 87
przychody ogółem
koszty ogółem
wskaźnik poziomu kosztów s. 87
przychody ogółem
zysk netto
wskaźnik rentowności aktywów (ROA – return on asstes) s. 88
zysk netto
wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE – return on equity) s. 88
średni stan kapitału własnego
zysk netto + odsetki zapłacone  (1 – T)

wskaźnik rentowności kapitału całkowitego (ROC – return on capital) s. 89
średni stan kapitału całkowitego
165
Analiza zadłużenia
kapitał obcy
wskaźnik ogólnego zadłużenia s. 90
pasywa ogółem
kapitał obcy długoterminowy

wskaźnik zadłużenia długoterminowego s. 94
pasywa ogółem
kapitał obcy krótkoterminowy

wskaźnik zadłużenia krótkoterminowego s. 94
pasywa ogółem
kapitał obcy
wskaźnik napięcia (zadłużenia kapitału własnego) s. 94
kapitał własny

wskaźnik spłaty zadłużenia efektywnego s. 95
zadłużenie efektywne

wskaźnik wiarygodności kredytowej ( > 1,5) s. 95
Wskaźniki rynku kapitałowego
zysk netto
wskaźnik zysku przypadającego na 1 akcję (EPS – earning per share) s. 99
166
wskaźnik ceny rynkowej do zysku na akcję (P/E – price / earnings ratio) s. 99

wskaźnik stopy dywidendy na 1 akcję (P/BV – price / book value) s. 100
wartość księgowa 1akcji
zysk netto przeznaczony na dywidendę

wskaźnik dywidendy przypadającej na 1 akcję (DPS – dividend per share) s. 100
wskaźnik stopy dywidendy na 1 akcję (DYR – dividend yield ratio) s. 100
wskaźnik wypłaty dywidendy (DPR – dividend payout ratio) s. 101
łączna korzyść akcjonariusza (w ciągu roku, w zł) DPS + przyrost wartości ceny rynkowej akcji w ciągu roku s. 101
łączna korzyść akcjonariusza (w ciągu roku, w zł)

łączna korzyść akcjonariusza (w ciągu roku, w %) s. 101
cena rynkowa akcji na początku roku
167
Wskaźniki wykorzystywane w analizie rachunku przepływów pieniężnych
zysk netto
wskaźnik udziału zysku netto w gotówce operacyjnej s. 116
przepływy netto z działalności operacyjnej
amortyzacja
wskaźnik udziału amortyzacji w gotówce operacyjnej s. 117

wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej s. 118
zakup aktywów + wypłata dywidend + spłata kapitałów obcych i odsetek
wydatki na zakup aktywów trwałych

wskaźnik zakupów inwestycyjnych s. 119
spłata kapitałów obcych + odsetki

wskaźnik spłaty kapitałów obcych s. 119
wypłacona dywidenda
wskaźnik wypłaty dywidendy s. 119

wskaźnik spłacalności ogółu zobowiązań s. 120
zobowiązania ogółem

wskaźnik wiarygodności kredytowej s. 121
168
wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży s. 121
przychody ze sprzedaży

wskaźnik wydajności gotówkowej zysku s. 121
zysk

wskaźnik wydajności gotówkowej kapitału s. 122
przeciętny stan zaangażowanego kapitału
169
170
Załącznik nr 1
Wzór analitycznego bilansu
rok 200 rok 200 zmiana 200 /200 zmiana 200 /200
1 2 3 4 5 6 7 8
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rmk
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
II. Należności krótkoterminowe
- w tym: środki pieniężne
IV. Krótkoterminowe rmk
RAZEM AKTYWA
A. Kapitał własny
I. Kapitały podstawowe
II. Kapitały rezerwowe i zapasowe
III. Wynik finansowy
B. Kapitał obcy
I. Kapitał obcy długoterminowy
II. Kapitał obcy krótkoterminowy
- w tym: kredyty bankowe
RAZEM PASYWA
171
Załącznik nr 2
Wzór analitycznego rachunku zysków i strat
rok 200 rok 200 zmiana 200 /200 zmiana 200 /200
w tys. zł w% w tys. zł w% w tys. zł w% w tys. zł w%
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materia-
łów sprzedanych produktów, towarów i materiałów
2. Koszty
3. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (1-2)
4. Koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu
5. Zysk (strata) ze sprzedaży (3-4)
6. Pozostałe przychody operacyjne
7. Pozostałe koszty operacyjne
8. Zysk (strata) z pozostałej działalności operacyjnej (6-7)
9. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (5+8)
10. Przychody finansowe
11. Koszty finansowe
12. Zysk (strata) z działalności finansowej (10-11)
13. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (9+12)
14. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
15. Zysk (strata) brutto (13+14)
w tym: - zysk (strata) z działalności operacyjnej
- wynik neutralny
16. Obowiązkowe zmniejszenia zysku
17. Zysk (strata) netto (15-16)

- dywidenda
- zatrzymana część zysku w spółce
172
LITERATURA
1. Bednarski L., Waśniewski T., Analiza finansowa w zarządzaniu

przedsiębiorstwem, FRR, Warszawa 1996.
2. Olchowicz I., Tłaczała A., Sprawozdawczość finansowa, Difin, Warszawa
2002.
3. Sierpińska M, Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów
światowych, PWN, Warszawa 2004.
4. Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w
przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1999.
5. Waśniewski T., Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, FRR, Warszawa
1997.
6. Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka analizy finansowej
przedsiębiorstwa, FRR, Warszawa 2002.
173
View publication stats

Dynus, Koosowska, Prewysz, Kwinto (2005) - Analiza Finansowa

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dynus, Koosowska, Prewysz, Kwinto (2005) - Analiza Finansowa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

Analiza ﬁnansowa przedsiębiorstwa

Book · January 2005

Magdalena Redo Piotr Prewysz-Kwinto

SEE PROFILE SEE PROFILE

Public finance stance & market cost of capital View project

RRSO / APRC View project

The user has requested enhancement of the downloaded file.

ZESTAWIENIE WSKAŹNIKÓW............................................................... 163

ZAŁĄCZNIK nr 1 – Wzór analitycznego bilansu......................................... 171

W obliczu coraz większego nasycenia rynku i coraz ostrzejszej na nim

TEORETYCZNE PODSTAWY ANALIZY

1.1. ISTOTA ANALIZY FINANSOWEJ

Analiza to metoda poznania i oceny złożonych zjawisk i procesów poprzez ich

1.1.1. Powiązania analizy finansowej

Całościowa analiza działalności przedsiębiorstwa obejmuje analizę otoczenia

wyjaśnienie zmian i odchyleń wskaźników finansowych wymusza prowadzenie

Powiązania analizy finansowej

analiza analiza otoczenia

Analiza techniczno-ekonomiczna polega z kolei na ocenie poszczególnych

1.1.2. Zakres analizy finansowej

Analiza finansowa przedsiębiorstwa obejmuje analizę bilansu, rachunku zysków

dzona w porównaniu z danymi przeszłymi, czy planowanymi, albo z wynikami

Podmioty a cele analizy finansowej

organy rewizyjne  przeprowadzenie rewizji bilansu

 ocena opłacalności inwestycji kapitałowej

 badanie prawidłowości zeznań podatko-

osoby trzecie (prasa, społe-

Źródło: Opracowanie własne na podstawie T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka ana-

W warunkach dużej zmienności szeroko pojętego otoczenia oraz dynamicz-

darczych do złożonych i zmieniających się warunków funkcjonowania. Jest

obszary analizy finansowej

płynność obrotowość rentowność zadłużenie

1.1.3. Rodzaje analiz

Zazwyczaj każda analiza ma inny charakter. Wynika to faktu, że dotyczy ona

Analiza wewnętrzna a zewnętrzna

Analiza funkcjonalna, kompleksowa a decyzyjna

Przyjmując za punkt odniesienia metodę badawczą analiza finansowa może

Analiza całościowa a odcinkowa

W zależności od przyjętego zakresu prowadzonej analizy może być ona cało-

Analiza ogólna a szczegółowa

Analiza retrospektywna, bieżąca a prospektywna

Przyjmując za punkt odniesienia czas objęty analizą wyróżnić można analizę

Analiza wskaźnikowa a rozliczeniowa

W zależności od wybranej formy badań prowadzić można analizę wskaźnikową

Analiza jednego a grupy przedsiębiorstw

Biorąc za punkt wyjścia zakres przestrzenny badania można przeprowadzić ana-

1.2. SPRAWOZDANIE FINANSOWE JEDNOSTKI JAKO PODSTAWA

Każda jednostka prowadząca działalność gospodarczą i podlegająca Ustawie o

Podstawowym elementem każdego sprawozdania finansowego jest bilans. Defi-

Z bilansem związane są dwie podstawowe zasady. Pierwsza z nich to za-

Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie

Wartości niematerialne i prawne są to posiadane przez jednostkę prawa

Aktywa obrotowe obejmują następujące grupy składników:

Zapasy to rzeczowe składniki aktywów obrotowych. W ich skład wchodzą

Pasywa uporządkowane są w bilansie według zasady rosnącej wymagalno-

W skład kapitału własnego wchodzą:

Kapitał podstawowy tworzą kwoty pieniędzy wprowadzone przez właści-

wartości inwestycji długoterminowych lub z rozliczanego z kapitałem odroczo-

Do drugiej grupy pasywów, czyli zobowiązań i rezerw na zobowiązania zalicza się:

Rezerwy na zobowiązania, to rezerwy powstałe na odroczony podatek do-

1.2.2. Rachunek zysków i strat

Drugim podstawowym elementem każdego sprawozdania finansowego jest ra-

Działalność podstawowa (operacyjna)