Procent składany

1) Cechą charakterystyczną oprocentowania składanego jest kapitalizacja

odsetek.
2) Kapitalizacja odsetek polega na przekształceniu odsetek w kapitał po-
przez dodanie ich do kapitału, który je wygenerował po każdym okresie
kapitalizacji. Ustalenie warunków oprocentowania składanego polega na
określeniu długości okresu kapitalizacji (częstotliwości kapitalizacji) i sto-
py procentowej dla tego okresu.
3) Zasada oprocentowania składanego mówi, że odsetki składane oblicza
się za każdy okres równy okresowi kapitalizacji i kapitalizuje się je na ko-
niec tego okresu:
Procent za j-y okres ka- Przyszła wartość kapitału po j okresach kapita-
Okres
pitalizacji, j=1, 2, …, m lizacji, j=1, 2, …, m
j=1 𝐼1 = 𝑃 × 𝑖𝑘 𝐹1 = 𝑃 + 𝐼1 = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )
j=2 𝐼2 = 𝐹1 × 𝑖𝑘 𝐹2 = 𝐹1 + 𝐼1 = 𝐹1 × (1 + 𝑖𝑘 ) = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )2
j=3 𝐼3 = 𝐹2 × 𝑖𝑘 𝐹3 = 𝐹2 + 𝐼2 = 𝐹2 × (1 + 𝑖𝑘 ) = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )3
j=m 𝐼𝑚 = 𝐹𝑚−1 × 𝑖𝑘 𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )𝑚

4) Model oprocentowania składanego przy kapitalizacji podokresowej

(model oprocentowania podokresowego):
𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )𝑚 , 𝐼 = 𝐹 − 𝑃 = 𝑃 × [(1 + 𝑖𝑘 )𝑚 − 1]
5) Model oprocentowania składanego przy kapitalizacji rocznej (model
oprocentowania rocznego):
𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑟)𝑛 , 𝐼 = 𝐹 − 𝑃 = 𝑃 × [(1 + 𝑟)𝑛 − 1]
6) Warunki oprocentowania składanego zamiast stopą podokresową ik mo-
gą być dane stopą nominalną rk. Stopa nominalna to stopa roczna pro-
porcjonalna do stopy podokresowej ik:
𝑟𝑘
𝑟𝑘 = 𝑘 × 𝑖𝑘 ⇒ 𝑖𝑘 =
𝑘
7) Dla k=1 zachodzi 𝑟1 = 1 × 𝑖1 = 𝑟, czyli przy rocznej kapitalizacji odsetek
stopa nominalna jest równa rocznej stopie procentowej.
8) Przy ustalonej częstotliwości kapitalizacji im wyższa stopa nominalna rk,
tym szybciej rośnie wartość kapitału:
𝑟𝑘 𝑛×𝑘
𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )𝑚 = 𝑃 × (1 + )
𝑘

Wojciech Godlewski – Procent składany 1

 9) Jeśli liczba okresów kapitalizacji w ciągu roku zwiększa się nieogranicze-
nie, czyli gdy k→∞, mamy do czynienia z ciągłą kapitalizacją odsetek
(oprocentowaniem ciągłym). Model oprocentowania składanego przy
kapitalizacji ciągłej (model oprocentowania ciągłego):
𝑟𝑘 𝑛×𝑘 𝑟𝑐 𝑛×𝑘
𝐹 = 𝑃 × (1 + ) ⇒ lim 𝑃 × (1 + ) = 𝑃 × 𝑒 𝑟𝑐×𝑛
𝑘 𝑘→∞ 𝑘
𝑟𝑐 ×𝑛
𝐹 =𝑃×𝑒 , 𝐼 = 𝐹 − 𝑃 = 𝑃 × (𝑒 𝑟𝑐×𝑛 − 1)
rc – stopa nominalna przy kapitalizacji ciągłej
10) Przy ustalonej stopie nominalnej wartość kapitału rośnie najszybciej, jeśli
odsetki podlegają kapitalizacji ciągłej.
11) Roczny czynnik oprocentowujący mówi o tym, ile razy kapitał na koniec
roku jest wyższy od kapitału z początku roku:
𝐹𝑛 𝑘
𝑟𝑘 𝑘
𝜌𝑘 = (1 )
= + 𝑖𝑘 = (1 + ) ,
𝐹𝑛−1 𝑘
𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 ) 𝑛×𝑘
= 𝑃 × ((1 + 𝑖𝑘 ) )𝑛 = 𝑃 × 𝜌𝑘𝑛
𝑘

𝐹𝑛
𝜌𝑐 = = 𝑒 𝑟𝑐 , 𝐹 = 𝑃 × 𝑒 𝑟𝑐×𝑛 = 𝑃 × (𝑒 𝑟𝑐 )𝑛 = 𝑃 × 𝜌𝑐𝑛
𝐹𝑛−1
12) Stopa efektywna ref mówi, o ile procent rośnie kapitał w ciągu roku:
𝑟𝑒𝑓 = 𝜌𝑘 − 1, 𝑘 = 1 ⇒ 𝑟𝑒𝑓 = 𝜌1 − 1 = 𝑟
13) Zasada równoważności stóp oprocentowania składanego mówi, że sto-
py oprocentowania składanego ik1 i ik2 są równoważne, jeśli przy każdej z
nich kapitał początkowy przyjmuje tę samą wartość po czasie n:
𝑛×𝑘1 𝑛×𝑘2
𝐹𝑘1 = 𝐹𝑘2 , 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘1 ) = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘2 )
𝑘1 𝑘2
(1 + 𝑖𝑘1 ) = (1 + 𝑖𝑘2 ) , 𝜌𝑘1 = 𝜌𝑘2 , 𝑟𝑒𝑓1 = 𝑟𝑒𝑓2
14) Stopę efektywną możemy interpretować jako stopę roczną równoważną
stopie podokresowej ik:
𝑟𝑒𝑓 = 𝜌𝑘 − 1 = 𝜌1 − 1 = (1 + 𝑟) − 1 = 𝑟
15) Dyskontowanie rzeczywiste składane polega na obliczaniu kapitału po-
czątkowego na podstawie znanej wartości kapitału końcowego:
Oprocentowanie składane Dyskontowanie składane
𝑛
𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑟) , 𝑛 ∈ 𝑁 𝑃 = 𝐹 × (1 + 𝑟)−𝑛 , 𝑛 ∈ 𝑁
𝐹 = 𝑃 × (1 + 𝑖𝑘 )𝑚 , 𝑚 ∈ 𝑁 𝑃 = 𝐹 × (1 + 𝑖𝑘 )−𝑚 , 𝑚 ∈ 𝑁
𝐹 = 𝑃 × 𝑒 𝑟𝑐×𝑛 , 𝑛 ∈ 𝑅+ 𝑃 = 𝐹 × 𝑒 −𝑟𝑐×𝑛 , 𝑛 ∈ 𝑅+
16) Kwotę, o którą należy pomniejszyć F, aby otrzymać P nazywa się dyskon-
tem:
𝐹−𝐷 =𝑃 ⇒𝐷 =𝐹−𝑃 =𝐼

Wojciech Godlewski – Procent składany 2

 17) Aproksymacja procentu składanego procentem prostym polega na roz-
wiązaniu problemu obliczania F, gdy n∉N przy k=1 lub m∉N przy 1<k<∞.
W praktyce bankowej za pełne okresy kapitalizacji obliczamy odsetki
składane, a za niepełny okres kapitalizacji odsetki proste.
18) Stopa przeciętna 𝑖̅𝑘 (𝑟̅,
𝑐 𝑟̅ ) to stała stopa procentowa, przy której kapitał P
po tym samym czasie n przyjmuje tę samą wartość F jak przy stopie
zmiennej w czasie.
19) Rachunek inflacji podlega zasadzie oprocentowania składanego przy sto-
pie zmiennej w czasie:
(𝑗)
𝑖𝑖𝑛𝑓 – stopa inflacji w j-ym okresie roku, j=1, 2, …, k (miesiąc k=12, kwartał k=4,
półrocze k=2)

20) Roczny czynnik inflacji ρinf informuje, ile razy w ciągu roku rosną ceny
(wielkość analogiczna do rocznego czynnika oprocentowującego ρk):
𝜌𝑘 = (1 + 𝑖𝑘 )𝑘 = (1
⏟ + 𝑖𝑘 ) × (1 + 𝑖𝑘 ) ×. . .× (1 + 𝑖𝑘 )
𝑘 𝑟𝑎𝑧𝑦
𝑘
(1) (2) (𝑘) (𝑗)
𝜌𝑖𝑛𝑓 = (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) × (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) ×. . .× (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) = ∏ (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 )
𝑗=1
21) Roczna stopa inflacji informuje, o ile procent w ciągu roku rosną ceny
(wielkość analogiczna do stopy efektywnej):
𝑟𝑖𝑛𝑓 = 𝜌𝑖𝑛𝑓 − 1

Wojciech Godlewski – Procent składany 3

 22) Przeciętna okresowa stopa inflacji to stała stopa inflacji, przy której ceny
rosną w takim samym stopniu, co przy zmiennej stopie inflacji:
➢ Stopa zmienna:
𝑘
(1) (2) (𝑘) (𝑗)
𝜌𝑖𝑛𝑓 = (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) × (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) ×. . .× (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) = ∏ (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 )
𝑗=1
➢ Stopa stała:
𝑘
𝜌𝑖𝑛𝑓 = (1 + ̅̅̅̅̅)
𝑖𝑖𝑛𝑓
𝑘 𝑘
𝑘
(𝑗) 𝑘 (𝑗)
∏ (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) = (1 + ̅̅̅̅̅) 𝑖𝑖𝑛𝑓 = √∏ (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) − 1
𝑖𝑖𝑛𝑓 ⇒ ̅̅̅̅̅
𝑗=1 𝑗=1

23) Zależnością łączącą stopę nominalną, inflacji i realną jest wzór Fishera:
𝑖𝑛𝑜𝑚 − 𝑖𝑖𝑛𝑓
1 + 𝑖𝑛𝑜𝑚 = (1 + 𝑖𝑟𝑒𝑎𝑙 ) × (1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓 ) ⇒ 𝑖𝑟𝑒𝑎𝑙 =
1 + 𝑖𝑖𝑛𝑓

Wojciech Godlewski – Procent składany 4