T.C.

İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVEERSİTESİ

İSTANBUL GELİŞİM MYO
TURİST REHBERLİĞİ PROGRAMI

Efes Müzesi-Artemis Heykeli

HAZIRLAYAN
200164041- Davut ÖZSARAÇ

ÖDEV DANIŞMANI
Öğr. Gör. Senay OTO

İzmir-2020
Efes Müzesine Nasıl Gidilir?
Efes Müzesi İzmir ilinin Selçuk ilçesinde İzmir-Aydın karayolu üzerinde yer
alır.Kuzeyinde Torbalı,güneyinde Kuşadası yer almaktadır.Selçuk İzmir arası 77
km’dir.Selçuk’un tarihi MÖ.6000 yıllarına kadar uzanmaktadır.Günümüz 33 bin civarında
nüfusu bulunan ilçe Roma Devri’nde dünyanın 4 büyük kentinden birisiydi.
Selçuk ilçesine İzmir otogarından ilçe peronlarından kalkan minübüslerle yaklaşık bir
buçuk saatte ulaşmak mümkündür ayrıca Gaziemir Semt Garajı ve 770 nolu (Torbalı Aktarma-
Selçuk) Eshot belediye otobüsleri ile Selçuk merkezine ulaşım sağlanabilmektedir.Efes Müzesi
Selçuk merkez otogarına 5dk, Selçuk Tren istasyonuna 10dk yürüme mesafesindedir.
Özel aracınız ile İzmir merkezden Aydın otobanından yaklaşık 1 saat içerisinde Selçuk
ilçesine ulaşmak mümkündür.Ben en son İzmir depreminin ertesi günü hem modumuz değişsin
hem de ödevim için ön hazırlık olsun diye özel aracımla Selçuk Müzesini ziyaret ettim. Müze
girişinde belediyeye ait ücretli otopark mevcut.
Tren ile yolculuk etmeyi tercih ederdim ancak pandemi dolayısıyla tren seferleri
kaldırıldı.Tren ile seyahat etmek isteyenler için öncelikle İzmir Basmane tren garına daha sonra
oradan Denizli yönüne giden trene binmek gerekiyor.Yaklaşık bir buçuk saat sürüyor. TCDD
Basmene-Selçuk tren hattında her dönemde günün belirli saatlerinde bir veya iki saat aralıklarla
akşam sekize kadar tren bulunuyor.
Metro ile ulaşım düşünürseniz eğer İzban Metrosu ile Torbalı Aktarmaya geliyorsunuz
daha sonra oradan daha önce belirttiğim gibi Eshot 770nolu belediye otobüsüyle Selçuk
merkezine ulaşım sağlayabilirsiniz.
Efes Müzesi Giriş
Efes Müzesi ziyaret zamanları Yaz dönemi (1 Nisan-1 Ekim) açılış saati 08:30 kapanış
saati 17:30 Kış dönemi (1 Ekim-1 Nisan) açılış saati 10:00 kapanış saati 16:00 gişe yaz kapanış
saati 17:00, kış kapanış saati 15:45’tir.Müzenin online sitesinde pandemi dolasıyla Cumartesi ve
Pazar günleri müze ziyarete kapalıdır diye belirtmişler bu yüzden gitmeden önce aramakta fayda
var.Giriş ücreti 25TL genelde müzeler pazartesileri kapalı olur diye bildiğim için hafta sonu
aradım. Benim gittiğimde Cumartesi günü açıktı.
Öğrenci müze kart ile giriş yapabiliyosunuz. Yıllık müze kart ücreti öğrenciler için 30TL
ancak daha önceden sınırsız giriş yapabilirken müze görevlisi bir yıl içerisinde aynı müzeye
ancak iki kez girebileceğimizi belirtti.Girişte iki adet güvenlik görevlisi biri kapıda sizi karşılıyor
diğer güvenlik ise çanta kontrölü yapması gerekiyordu ancak xray cihazından bile bakmadılar
sadece ateş kontrolü yaptılar bana biraz garip geldi. Gişe görevlileri çok sıcak kanlı karşılıyor
turistleri ve gerekli bilgilendirmeleri yapıyorlar.

Efes Müzesi Hakkında

1929 yılında,kazılardan bulunan ve çevreden toplanan eserlerin korunması amacıyla
Selçuk’ta bir depo oluşturulmuş.1964 yılında bugünkü müzenin güney bölümünün inşası
tamamlanarak depodaki eserler burada sergilenmeye başlamış.1976 yılında ise kuzey bölüm inşa
edilerek genişletilmiş;2014 yılındaki onarım ve düzenleme çalışmalarıyla da müze bugünkü
şeklini almış.
Efes Müzesi, Arkeoloji ve Etnografya (Arasta) olmak üzere iki ana bölümden
oluşmaktadır.Müzede, Prehistorik Çağdan(MÖ 7000), Miken, Geometrik, Arkaik, Klasik,
Hellenistik, Roma, Doğu Roma (Bizans), Selçuklu ve Osmanlı Dönemine kadar Anadolu
arkeolojisi için önemli eserler sergilenmektedir.
Efes Müzesi’nde, kentin en eski yerleşim izlerini taşıyan Çukuriçi Höyük, Antik
Dünya’nın yedi harikasından biri kabul edilen Artemis Tapınağı kalıntılarının yer aldığı
Artemission, Hellenistik ve Roma Döneminde en görkemli zamanını yaşayan Efes Ören Yeri,
İncil yazarlarından St.Jean Kilisesi ve Ayasuluk Tepesi’nde yer alan Kale,Belevi Mezar Anıtı ile
yakın çevrede yapılan kazılarda bulunan eserler sergilenmektedir. Efes’te ilk yıllarda
gerçekleştirilen kazılar sonucu açığa çıkarılan eserlerin bir bölümü ise Londra,Viyana,İstanbul ve
İzmir müzelerindedir.

Müze Planı
Girişte bizi önce Çeşme Buluntuları salonu karşılıyor daha sonra Yamaç Evler
Buluntuları,Sikkeler ve Çağlar Boyu Efes bu salonlardan sonra bir avluya çıkıyoruz Avlu-Taş
Eserler bütün görkemiyle bizi selamlıyor daha sonra Kybele Kültü,Artemis Tapınağı Buluntuları
ve Müzenin bence en önemli ve ünlü kısmı Efes Artemisi son olarak ise İmparatorlar Kültü ile
müzenin bölümlerini tamamlıyoruz.
 Müze Planı

Müze Binası

Çeşme Buluntuları
Çeşme Buluntuları Salonu’nda Efes’te yer alan Laekanus Bassus, Pollio ve Trajan
Çeşmesi’nin heykelleri ile portlerini sergileniyor.Girişte hemen sağımızda erkek ve kadın başları
bizi karşılıyor en sonda Aphrodite ve Tanrı Zeus’un başı yer alıyor.Girişte hemen solumuzda ise
Triton ve Aphrodite heykeli bulunuyor.Salonun ortasında “Odyssues-Polphemos” heykel grubu
bulunmaktadır.Daha sonra bizi Trajan Çeşme kalıntıları karşılıyor.Salonun sonunda bir adet
Yazıt (MS 75-85) bulunmaktadır.

Zeus Başı MS 69-96 Aphrodite MÖ 1.Yüzyıl

Yamaç Evler Buluntuları

Antik yaşamın günlük hayatla ilgili unsurları Yamaç Evler Salonunda karşımıza
çıkıyor.Kentin yöneticilerinin, rahiplerinin, ekonomik geliri yüksek olan kişilerin yaşadığı ve
Yamaç evler olarak adlandırılan yapı kompleksinde çıkan buluntular, evlerdeki günlük yaşama
ışık tutuyor.Bu salonda vitrinlerde tıp ve kozmetikte kullanılan kemik ve bronz aletler, tartı
ağırlık birimleri, kadınların kullandıkları takılar,yüzük taşları, cam kaplar, figürünler ve
oyuncaklar sergileniyor ve bence çok ilgi çekici.Salonun bir köşesinde perystilli ev görünümü ve
bir niş içerinde Avcı Artemis Heykeli yer alıyordu.Ayrıca dikkatimi çeken Yunuslu Eros ve
Arkaizan Artemis heykelleri oldu.Müzenin en önemli eserlerinden biri olan İmparator Trainan’ın
doğulu barbarlarla yaptığı savaş ve hazırlıklarını anlatan fildişi friz grubuda salonun ortasında
sergileniyor.
 Yunuslu Eros,Bronz,M.S2.yy

Sikkeler
Efes Müzesi’nin sikkeler odasında,Artemis Tapınağı’nın temelinde bulunan ve en eskisi
M.Ö 7.yüzyılda tarihlenen sikkeler sergileniyor.Ayrıca Osmanlı dönemi ait sikkelerde
bulunmakta. Başlarda sikklerin üzerine şehrin ana tanrıçası Artemis’in kutsal hayvanı olan geyik
betimlemesi zamanla şehrin sembolü olan arı ve geyik birlikte basılmaya başlanmış.Roma
Döneminde, sikkelerin ön yüzlerine imparator ve aile portreleri yer alırkan, arka yüzlerinde
şehrin sembolleri yer almış.

Çağlar Boyu Efes

Sikkeler bölümü içerisinde sağa doğru ilerleyince aynı salon içerisinde bizi Çağlar Boyu
Efes bölümü karşılıyor burada Efesin Çağlar boyu olan kronolijisini görmek mümkün ayrıca
burada dikkat çeken Dinlenen Savaşçı heykeli bulunmakta.
 Dinlenen Savaşçı MS 69-96

Avlu-Taş Heykeller
Müzeye,yöre mimarisine uygun bir bahçe yapılmış hava güzel ise ferah bir nefes
alabiliyorsunuz.Burada, Belevi Mezar Anıtı’ndan parçalar,sütun başlıkları koleysiyonu,Arkaik
Döneme ait “Pamucak Kurosu”,Asia eyaletinin erken İmparatorluk dönemine ait gümrük
kanunları içeren yazıt ve seçme kabartmalar dikkati çekmektedir.
Bahçenin sağ tarafında lahitler, ölü kül kutuları ve steller bulunmaktadır.

Belevi Lahti MÖ 3.yy

Kybele Kültü ve Artemis Tapınağı Buluntuları

Avludan devam edip içeri girdikten sonra bizi hemen Kybele Kültü salonu karşılıyor
Burada dönemin kybele kültüne ait bilgiler bulunmakta Kybele Anadolu kökenli
doğurganlığı,bereketi simgeleyen dağ ve bereket tanrıçası demekmiş.
 Artemis Tapınağı, MÖ 8.yüzyıldan itibaren kült yeri olarak yapılmaya başlamış ve 6.
Yüzyılın ortalarında Kral Kroisos’un yardımıyla inşa edilmiştir.Antik kaynaklardaki efsaneye
göre adını ölümsüzleştirmek isteyen Herostratos adında biri tarafından MÖ 356 yılında Büyük
İskender’in doğduğu gece yakılmıştır.Mimar Paionios,Demetrios ve Kherirokrates tarafından
yeniden yapılan tapınağın MS 263 yılında Gothlar tarafından yağmalanmasıyla, çok uzun süre
devam eden kült sona ermiştir.Daha sonraki dönemlerde tapınağa ait mimari elemanlar St.Jean
Bazilikası ve İsa Bey Cami’nin yapımında yeniden kullanılmıştır.Birkaç kez yenilenen ve onarım
gören tapınak,115m uzunluğunda ve 55m enindedir.Tapınağın inşasında her biri 18m
yüksekliğinde olan İon düzeninde 127 sütun kullanılmıştır.

EFES ARTEMİSİ
Efes Müzesi’nin simgesi olan Artemis Heykellerinin bulunduğu salona geldik.Efes
Artemisi salonuna girince hemen solda bizi bütün ihtişamıyla Güzel Artemis Heykeli hemen
sağda ise devasa Büyük Artemis Heykeli karşılıyor.Ben heykelleri gördüğümde çok
heyecanlandım çünkü bu kadar büyük ve gösterişli olabileceklerini tahmin etmiyordum.
Büyük Artemis Heykeli 2.92m yüksekliğinde ,Güzel Artemis Heykeli ise 1.74m
yüksekliğindeymiş.Her ikisi de Efes Prytaneionu’nda sağlam olarak bulunmuşlar.
Büyük Artemis, Asyatik bir görünümdedir. Kybele’nin iki yanında bulunan aslanları
küçülterek omuzlarına konmuştur.Bacakları kaynamış gibi bitişik olup, kolları öne doğru bereket
dağıtırcasına açılarak uzanmaktadır.Gerçek bir tanrıça ağırlığıyla uzaklara bakar
durumdadır.Başında bulunan polosu üç katlıdır.En üstte, cepheleri dörder sütunlu üç tane İon
tapınağı, altlarda da kemer taşıyan sfenksler ve grifonlar görülmektedir.Başının arkasında
bulunan Ay’ın iki yanında beşer tane aslan ve boğa grifonu vardır.Gözleri iri,yüz hatları
dolgundur.Kulaklarında küpeler, göğsünde iki sıra kolye bulunmaktadır.
Göğsün alt bölmünde iki sıra yumru vardır.Bunların, önceleri meme,daha sonra
yumurta,son olarakta boğa testisleri olduğu ileri sürülmüştür.Bu tezlerin hepsinin birleştiği
nokta,bereket ve doğurganlıkla ilgili olmalarıdır.Tanrıça bakire olmasına karşın, doğum yapan
kadınların koruyucusu olarak da bilinirdi.
Kollarının ön tarafları kırıktır.Sağ kolda görülen oyuk,heykelin ilkçağdaki onarımı ile
ilgili olabilir ya da altın gibi değerli madenden olan kolu takmak üzere yapılmıştır.
İlkçağda Tanrıça,tapınağında çok değerli kumaşlardan yapılmış elbiseler giydirilmiş
olarak dururdu.Yalnızca yüzü ve elleri açıktaydı.Bu yüzden altından el yapılması olağandır.
Belinde dört parçalı rozet ve Efes’in simgesi olan arı motifleriyle bezenmiş ince bir kuşak
vardır.Eteği kıvrımsız olarak aşağıya doğru uzanır.Kaidesi eksiktir.Etek,enine ve boyuna dik
çizgilerle dikdörtgenlere bölünmüş ve her dirtdörtgen içine aslan,koç,geyik,boğa,grifon,arı gibi
figürler yerleştirilmiştir.Figürler yanlarda tek,orta sıradaki ilk beşinin her birinde üç.altıncı
dikdörtgende ise iki tanedir.
Büyük Artemis,İ.S.1.yüzyılda yapılmıştır.
 Büyük Artemis İ.S. 1.yy. Güzel Artemis Mermer İ.S. 2.yy.
Yüksekliği 1,74m.olan Güzel Artemis,Büyük Artemis’ten 50 yıl kadar sonra
yapılmıştır.O’na çok benzer.Mermeri daha kaliteli ve daha beyazdır.İyi perdahlanmış ve altın
yaldızla kaplanmıştır.Bu yaldızdan yalnızca boynunun sağ yanında küçük izler kalmıştır.Polosu
eksiktir.İnci dizisi biçimindeki kolyesinin iç tarafında Nikeler,dışında da bir sıra
Zodiak(burçlar)görülmektedir.Etek ayaklara doğru daralarak iner.Yalnızca ayak uçları
açıktadır.İki yanında,kutsal hayvanları olan geyikleri yer almıştır.

Yunan Mitolojisinde Artemis

Yunan mitolojisinde Zeus ve Leto’nun ilişkisi sonucu Artemis ve Apollon
doğmuştur.Zeus’un Leto ile ilişkisini kıskanan Hera,Leto’yu her yerde takip etmesi için
Phthon’u görevlendirir hem de “Güneşin doğduğu bütün yerlerde doğuramasın” diyerek
Leto’nun doğum yapmasını engellemek ister.Fakat Zeus Leto’yu bir bıldırcana çevirerek
kaçmasını sağlar.
 Doğum yapmak için tüm dünyayı dolaşan Leto’ya Poseidon yardımcı olur.Poseidon üç
uçlu yabasını denize vurarak denizden yükselttiği Delos Adasını ve Leto’yu dalgadan bir
kubbeyle koruma altına alır.Daha sonra Apollon ve Artemis’in doğuşu,Deloslu Apollon’a
Övgü’de şöyle anlatılır.
Selam sana,ey ulu Leto,
Bu parlak çocukların anası,mutlu ana,
Sensin kral Apollon’u,okçu Artemis’i doğuran,
Kayalı Delos’ta doğurduydun oğlunu,
Kızını Ortygie’de doğurduydun…
Artemis henüz üç yaşında bir çocukken,kızını dizlerinin üzerinde oturtan
Zeus,kendisinden hediye olarak ne istediğini sormuş.Artemis hemen babasına isteklerini
sıralamış.”Lütfen sonsuza kadar bakire kalmama izin ver;Apollon’unki kadar çok isim ver;onun
gibi yay,meşale gibi yanan oklar ve yıldırım ver.Avlanabilmem için dizlerime kadar uzanan
safran elbiselerle kuşat.Altmış tane,aynı yaşta deniz perisi hizmetimi görsün.Avlanmadığım
zamanlarda çizmelrimi parlatmaları ve köpeklerimi doyurmaları için yirmi nehir perisi
bağışla.Ve son olarak da istediğin şehirleri ver,ama çoğunlukla dağlarda yaşayacağım için bir
şehir yeterli” dedi.
Artemis ok ve yay ile kuşanmış tasvir edilir ve ay tanrıçası olarak biilinirdi.Çok yönlü bir
tanrıça olan Artemis,doğa tanrısı olarak hayvanların efendisiydi.Bu niteliğinden dolayı pek çok
hayvan türü onun için kutsal sayılırdı.

İmparator Kültleri
İmparatorlar Kültü Salonu’nda,İmparatorlar Kültlerine ait kabartma,büst ve heykelleri
sergileniyor.İmparatoriçe Julia Büstü,İmparator Balbinus Başı,Rahibi Başı, İmparator
Commodus Başı,İmparator Augustus Başı,İmparator Tranianus Başı ilgiyle izlediğim eserlerdi.
 -
İmparator Domitianus’un devasa başı ve kolu,M.S 81-96

Kaynakçalar

Erdemgil S.(1988).Efes,İzmir:Net Turistik Yayınları

Erdemgil S. Arkeolog ve Efes Müzesi Müdürü (2011).Selçuk- Efes, İzmir Milli Kütüphanesi:
Net Books Yayınları
https://www.izmirdergisi.com/tr/turizm/muzeler/2553-efes-muzesi-yenilendi
https://www.aycaguney.com/post/2018/02/15/en-güzel-gökyüzü-ile-en-güzel-iklimin-olduğu-yer
https://www.izmirdergisi.com/tr/turizm/kultur-turizmi/50-efes-in-zenginligi-hayranlik-
uyandiriyor
https://sanalmuze.gov.tr/TR-259959/efes-muzesi---izmir.html
https://okuryazarim.com/yunan-mitolojisinde-artemis/