UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri

Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

LASTİK SEKTÖRÜNDE KARAR ANALİZİ UYGULAMASI

Burcu ÖZCAN1,a, Furkan KÜLAHLI1,b
1
Kocaeli Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü,Kocaeli, Türkiye
a
burcu.ozcan@kocaeli.edu.tr, ORCID: 0000-0003-0820-4238
b
ffurkankulahli@gmail.com, ORCID: 0000-0001-7032-3129

ÖZET

Gün geçtikçe karmaşık hale gelen teknolojik gelişmeler, zorluk seviyesi artmakta olan
mühendislik problemlere çözüm aramak zorunda bırakmaktadır. Bu çalışmada, Kocaeli’nde faaliyet
gösteren bir lastik firmasının kalite departmanı bünyesindeki garanti süreci kapsamında arızalı lastik
inceleme sürecinin karar analizi yöntemleri ile analiz edilmesi amaçlanmıştır. POM-QM paket
programı yardımıyla belirsizlik altında karar verme, risk altında karar verme ve karar ağacı yöntemleri
uygulanmış ayrıca inceleme yeri alternatifleri maliyetler bakımından irdelenmiştir. Mevcut iki
inceleme yeri arasından birinin tercih edilmesi gerektiği varsayımı üzerinden firmanın bu süreci,
mercek altına alınmıştır. Maliyetleri azaltma düşüncesi ile bu süreç hakkında fikir sahibi olmak
hedeflenmiştir. Bu kapsamda problem üzerinde iyimserlik, kötümserlik, pişmanlık, eş olasılık,
beklenen değer, beklenen fırsat kaybı, en olası olay, hedeflenen seviye ölçütleri, karar ağacı tekniği
uygulanmış ve en iyi seçenek belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Karar Analizi, Belirsiz Altında Karar, Risk Altında Karar, Karar Ağacı

ABSTRACT
Technological developments, which are getting more complicated day by day, have to find
solutions to increasingly difficult engineering problems. In this study, it is aimed to analyze the
defective tire inspection process by decision analysis methods within the scope of the warranty process
within the quality department of a tire company operating in Kocaeli. With the help of the POM-QM
package program, decision making under uncertainty, decision making at risk and decision tree
methods were applied, and the examination site alternatives were examined in terms of costs. Based
on the assumption that one of the two available investigation locations should be preferred, this
process of the company is scrutinized. It is aimed to have an idea about this process with the idea of
reducing costs. In this context, optimism, regret, pessimism, contingency, expected value, expected
opportunity loss, most probable event, targeted level criteria and decision tree technique were applied
on the problem and trying to determine the best option.
Keywords: Decision Analysis, Decision making, Risk, Uncertainty, Decision tree

28
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

GİRİŞ
Satış sonrası hizmetler, müşterinin firmaya olan güvenini ve sadakatini belirleyen
önemli faktörlerden birisidir. Günümüzde artan rekabet ile birlikte satış sonrası hizmetlerin
üretim ve satış süreçlerinden sonra tamamlayıcı bir süreç olduğu görülmektedir. Dolayısıyla
ürünlerin satış sonrası hizmetleri ve garanti süreleri, kalitesi ve fiyatı kadar önemli iki
etmendir. Çağımızın bilgi ve teknoloji sahibi firmaları arasındaki niteliksel farkların giderek
azalması, müşterilerin tercihleri ile birlikte müşteriye firmaya olan sadakatinin sağlanmasını
da zorlaştırmıştır. Bu sebeple uygun fiyat ve kalitedeki ürünlerin pazara sunulması yeterli
gelmemektedir. Bununla birlikte müşterinin gözünde ürün değerini ve güvenini arttıracak satış
sonrası hizmetlerin ve uygun garanti sürelerinin sunulması gerekmektedir [1-2].
Bu günlerde sosyal ve ekonomik değişimler doğrultusunda tüketici taleplerinin
karşılanması yüksek miktarda öneme sahiptir. Bu değişim doğrultusunda otomotiv sektörü de
aynı süratte değişmektedir [3]. Aynı şekilde lastik sektöründe de bu değişim kendini
göstermektedir. Tüketicilerde ürünlerin teknolojileri geliştikçe, satış sonrası hizmetler
konusunda daha kaliteli hizmet talep etmektedirler. Müşteri davranışlarının değişimi
teknolojik gelişmelerle değişimi de hızlıdır [26]. Bu da firmaların bu alanların kalitesini
arttırma yoluna gitmelerine sebebiyet vermektedir. Satış sonrası hizmetlerdeki bu iyileştirme
pazar payı olarak kendini gösterse de bazı maliyet kalemlerini açığa çıkarmaktadır. Müşteri
memnuniyetinin sağlanması için çok sayıda kriter bulunmaktadır. Bunlar yenilikçilik,
teslimat, esneklik kalite, fiyat, teknik yeteneklilik ve servis hizmetleridir. Bu kriterlerden biri
olan servis hizmetleri müşteri memnuniyetide yüksek oranda etkilediği görülmüştür [29].
Kocaeli’de endüstriyel lastik üretimi yapan bir firmada müşterilerin şikayetleri
doğrultusunda lastiklerin garanti kapsamında olup olmadığı belirlenmek üzere arızalı lastikler
incelenmektedir. Süreç müşterinin lastiğinde meydana gelen arıza veya deformasyon gibi
şikayetlerin yetkili satıcıya veya firmanın müşteri hizmetlerine bildirilmesi ile başlamaktadır.
Eğer müşteri tarafından müşteri hizmetleri ile iletişime geçilmişse ve lastiğin incelenmesini
gerektiren bir durum söz konusu ise müşteri lastiğini teslim etmek üzere en yakın yetkili
satıcıya yönlendirilir ve müşteri, araç ve lastik bilgileri alınarak şikâyet kaydı oluşturulur.
Lastiği araç üzerinde incelemek can güvenliği açısından risk oluşturabileceği için lastiğin
sökülmüş bir halde yetkili satıcıya teslim edilmesi gerekmektedir. Lastiği teslim alan yetkili
satıcı müşteri ve araç bilgileri ile birlikte lastiğin model ve üretim tarihi gibi bilgileri içeren

29
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

lastik bilgilerini sisteme kaydederek arızalı lastik formunu oluşturur. Garanti kapsamında
inceleme süresi bu işlemin yapılması ile başlamış olmaktadır. İnceleme süresi yasal
mevzuatlarla kısıtlandırılmıştır. İnceleme süresinin aşılması durumunda lastiğin incelemesi
sonucu lastik hatalı olarak kabul edilir.
Yetkili satıcının lastiği inceleme ve yorum yapma yetkisi bulunmamaktadır. Bu
yetkiye sahip kişiler firma tarafından ilgili lastik eğitimlerinden geçirilmiş, bu alanda
uzmanlaşmış ve firma tarafından yetkilendirilmiş teknik asistanlardır. Dolayısıyla
incelemenin gerçekleşebilmesi için arızalı lastiklerin ve teknik asistanların bir şekilde bir
araya gelmesi gerekmektedir. Firmanın Kocaeli’de bulunan fabrikasında arıza merkezi
bulunmaktadır. Aynı zamanda firma Türkiye pazarını satış sonrası hizmetler olarak ayrı ayrı
bölgelere ayırmıştır. Firma, arıza incelemelerini kalite departmanı bünyesinde çalışan teknik
asistanlar ile Kocaeli’de bulunan arıza merkezinde ve Türkiye genelinde bulunan bayilerinde
gerçekleştirmektedir. İnceleme yeri fabrikada inceleme ve bölgede inceleme olarak ikiye
ayrılmaktadır. Fabrikada inceleme, Kocaeli’de bulunan arıza merkezine gönderilerek; bölgede
inceleme ise teknik asistanın yetkili satıcıları ziyaret edilerek gerçekleşir.
Fabrikada veya bölgede inceleme durumu yetkili satıcının arıza adetlerine, bulunduğu
bölgeye, arıza çeşidine göre değişmektedir. Örneğin bulunduğu bölgede lastik arıza talebi az
kendinde fazla olduğu durumlarda bayinin lastiklerini fabrikaya göndermesi
istenebilmektedir. Zira her ne kadar fabrikaya ulaştırma maliyeti söz konusu olacaksa da
teknik asistanın arızalı lastiklerin daha yoğun bölgeye öncelik vermesi durumundaki süre ve
maliyet verimliliği ile söz konusu maliyet dengelenecektir. Diğer bir durum ise bölgede
yapılan inceleme sonucunda teknik asistanın yetkili satıcının lastiği incelemek için gerekli
ekipmana sahip olmamasından dolayı lastiği fabrikaya gönderme durumudur. Ayrıca aynı
departman mensubu başka bir birimin saha ekiplerinin de gittiği bölgelerde bulunan arızalı
lastikleri incelemesi söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlardan dolayı fabrikada veya
bölgede inceleme durumu dinamik bir süreçtir. Bu sebepten ötürü süreç içerisinde fabrikada
veya bölgede inceleme seçimleri değişiklik gösterebilmektedir. Bu durum sürecin
dinamikliğine sebep olmakla birlikte sürecin yönetilmesinin de dinamik olmasını
gerekmektedir. Bölgedeki teknik asistanların seyahat rotaları lastik inceleme taleplerine göre
güncellenmelidir.

30
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Fabrikada veya bölgede inceleme seçimleri ayrı ayrı maliyetleri içinde

barındırmaktadır. Örneğin fabrikada inceleme yapılması durumunda kargo ücretleri ortaya
çıkmaktadır. Bölgede inceleme durumlarında ise teknik asistanın bir araca ihtiyaç duyması ile
araç ve yakıt masrafları, konaklama masrafları gibi masraf kalemleri oluşmaktadır. Bu
çalışma ile fabrika veya bölgede inceleme seçeneklerinden birini seçmemiz gerektiği
varsayılacaktır. Firmanın geriye dönük olarak arıza adedi verileri kullanılarak gelecek
dönemin tahmini yapılacaktır. Bu tahmin üzerinden seçeneklerden hangisinin hangi bakış
açısında seçilmesi gerektiğine dair karar analizi yöntemleri uygulanacaktır. Bu yöntemler
uygulanırken POM-QM paket programından yardım alınacaktır. Çalışmanın amacı bir karar
vermek değil, 2 seçenekten birine karar vermemizin gerektiği varsayımı üzerinden
seçeneklerin maliyetleri hakkında fikir edinme ve kıyaslama yapmaktır.

2. LİTERATÜR ÖZETİ
Emhan [4], yapılan bu çalışmada karar verme süreci ve bu süreçte, yöneticiyi karar
alma aşamasında destekleyen, kararların hız ve kalitesinin artmasına yardımcı olan bilişim
sistemlerini inceleme konusu yapmıştır.
Aksoy ve Şahin [5], yaptıkları çalışmada kişilerin karar verme sürecinde yaptıkları
davranışları açıklamakta olan beklenen değer, beklenti teorilerini geniş bir şekilde
irdelemişlerdir. Beklenen değer teorisinde bulunan eksikler üzerinden beklenti teorisinin
genel özelliklerini incelemiş daha sonra da beklenti teorisi ile nöroiktisatın var olan
ilişkisinden bahsetmişlerdir.
Emhan [6], yaptığı çalışmada risk kavramı ile ilişkisi olduğu düşünülmekte olan
belirsiz, olasılık ve karar alma kavramlarını incelemiştir. Ayrıca risk ve riskin yönetimi
kavramları arasındaki ilişkiye değinmiştir. Organizasyonlarda bulunan mal ve bireyleri
amaçlayan riskin yönetimi 1950’li yıllarda Amerika’da geliştirilmeye başlanılmıştır. Bu gibi
bir yöntem ile faaliyet ve kaynakların planlaması, organizasyonları, yönetimi ve kontrol
süreçleri yerine getirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefe ulaşılması için aynı amanda
organizasyonun kazanç gücünü korumak, organizasyonda oluşabilecek beklenmedik
kayıpların düşük maliyetle en küçüklenmesi gerektiği düşünülmektedir. Sonrasında riskin
yönetimi prosesleri mercek altına alınmıştır. Risk tanımlaması, değerlendirilmesi ve
hesaplanması, alternatif risk düzeltme araçları arasından seçim yapılması, seçim sonrası

31
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

alternatiflerden bir veya birkaçının uygulanması ve sonuçlarının kontrol edilmesi bahsi geçen
prosesleri oluşturmaktadır.
Albayrak ve Yılmaz [7], yaptıkları çalışmada sanayi ve hizmet sektöründe çalışan 173
firmanın 2004 ve 2006 yılları arası finansal göstergelerinden yararlanmak kaydıyla veri
madenciliği tekniklerinden karar ağacı yöntemini uygulamışlarıdır. Yararlanılan finansal
göstergeler bazında sanayi ve hizmet alanlarında çalışan işletmeleri birbirinden ayıran en
önemli değişkenler tespit edilmiştir.
Düzakın ve Bulğurcu [8], bu çalışmada Adana’da orta büyüklükte bir arazide 10 farklı
ürünü doğal riskler altında ekmeyi planlayan bir çiftçinin geleneksel tekniklerin yerine
belirsizlik ve riskin mevzu bahis olduğu durumlarda kullanılmakta olan karar verme teknikleri
ile tarımsal karar analizi sürecinde hangi kararların alındığını ortaya koymayı
amaçlamaktadırlar.
Lezki [9], yaptığı çalışmada karar ağacı yönteminin çok kriterli karar verme
problemlerinde de kullanılıp kullanılamayacağını araştırmıştır. Karar ağacı tekniğinin
geleneksel olarak kullanılmakta olduğu karar verme problemlerinde, bir veya çok aşamalı
karar verme problemleri mevzu bahis olup, karar verme problemlerinde göz ardı edilmemesi
gereken amaç veya kriter sayısının tek olduğuna değinmiştir. Daha önceki çalışmalardan
farklı olarak, çok kriterli karar verme problemlerinde karar ağacı kullanımından
bahsedilmiştir. Bu araştırmada Ağırlıklı Toplam Modeli metodu ile Karar Ağacı analizi
yönteminin benzerliğinden yola çıkılmaktadır.
Akgül [10], çalışmasında çok kriterli karar verme yöntemleri arasından SAW, MAUT
ve ARAS yöntemlerinden faydalanarak 2010 ve 2018 yılları arasında Türk bankacılığının
finansal göstergelerine dayalı performansını analiz etmeyi amaçlamıştır. Çalışmada,
performans bakımından 2010 yılının en iyi, 2018 yılının ise en kötü olduğu sonucunda
ulaşmıştır.
Dedeoğlu vd. [11], bu çalışmada uzman görüşlerinden ve çok kriterli karar verme
yöntemlerinden yararlanarak araziler için kalite indisi hesaplamayı ve tarım arazileri üzerinde
uygulamayı amaçlamıştır. Çalışma kapsamında Muğla’nın Dalaman ilçesinde bulunan Tarım
İşletme Genel Müdürlüğüne bağlı 3338,61 hektarlık 7 toprak parçası ele alınmıştır. 13 farklı
kriter bakımından Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi uygulanmış ve arazilerin kalite indisleri
hesaplanarak araziler kıyaslanmıştır.

32
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Önalmış vd. [12], bu çalışmada Dünya Bankası tarafından açıklanan iş yapma

kolaylığı endeksinin, 10 kriter bakımından aritmetik ortalama alınarak kriterler arası ağırlık
olmadan hesaplandığını belirtmiştir. Bu çalışmada, altı yılın iş yapma kolaylığı verileri
kullanılarak OECD ülkelerinin kendi aralarında sıralaması yapılmıştır. Çalışmada stokastik
çok kriterli kabul edilebilirlik metodundan faydalanılmıştır.
Sonel vd. [13], bu çalışmada Türkiye’nin sağlık turizmi alanındaki geçmiş verileri
kullanılarak en çok rağbet gören klinik çeşitlerine göre en çok ve en az rağbet gören iki
şehirden birinin seçilmesi üzerine bir analiz çalışması gerçekleştirilmiştir. Kıyaslama için
belirlenen kriterler ağırlıklandırılmış ve analitik hiyerarşi süreci yöntemi uygulanmıştır.
Rağbet gören şehrin neden rağbet gördüğü, rağbet görmeyen şehrin neden rağbet görmediği
ve nasıl daha fazla rağbet göreceği yönünde iyileştirme önerilerinde bulunulmuştur.
Apan ve Öztel [14], bu çalışmada çok kriterli karar verme metotlarından Promethee
kullanarak2012 ve 2016 yılları arasındaki finansal verileri tam olan 7 firmayı analiz
etmişlerdir.
Kasap vd. [15],bu çalışmada demir-çelik sanayinde bulunan bir firmada Bulanık
Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi ile değerlendirme kriterlerini ağırlıklandırmış ve VİKOR
metodu ile de yatırım alternatiflerini belirlemişlerdir. Çalışmanın son kısmında Bulanık
Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi destekli VİKOR’ un duyarlılık analizi yapılarak
sonuçlarda meydana gelen değişimler değerlendirilmiştir.
Özcan ve Emiroğlu [16], çalışmada Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci yöntemini
kullanarak kurumların bulut tabanlı öğrenme yönetim sisteminden belli kriterlerde seçim
yapma amacıyla bir model oluşturmuşlardır. Çalışmada kriterler ve altı alternatif, uzman yedi
karar verici tarafından değerlendirme yapılmıştır. Çalışma sonucunda en uygun bulut tabanlı
öğrenme yönetim sistemi TalentLMS olarak saptanmıştır.
Lastik içerisinde çok sayıda organik ve inorganik birleşen içerdiğinden dolayı çevresel
sorunları da beraberinde getirmektedir. Hurda lastiği Geri dönüşüm seçeneğine dönüştürmek
önemlidir. Pazar faktörü, karlılık, çevresel etki ve iş emirleri açısından kriterler belirlenmiş ve
MACBETH yöntemi ile tersine lojistik seçeneklerinden en iyisi belirlenmiştir [27].
Hem ileri hem de geri tedarik zincirini entegre eden kapalı döngü bir tedarik zinciri
işletmeye entegre edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada iade ürünler, kalite, talep belirsizliği

33
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

gibi çok sayıda sorun üzerinde çalışılmıştır. Senaryo analizleri yapılmıştır. Amaç maliyetleri
azaltmak, atık yönetimine destek sağlamaktır [28].

3. KARAR ANALİZİ

“Karar verme ne yapacağımızı bilmediğimiz zaman yaptığımızdır” [17]. “Kantitatif

(nicel) yaklaşımlar, karar ortamının matematik istatistik modelini kurarak model üzerinde
işlem yapmayı sağlar” [18]. Karar analizinin genel adımları; problemi belirlenmesi, olma
ihtimali olan bütün karar seçeneklerin liste haline getirilmesi, bütün olası olayların liste haline
getirilmesi, her karar alternatifinin her durum karşılık gelen değerlerin karar matrisinin
meydana getirilmesi, bir karar yönteminin belirlenmesi, yöntemin uygulaması ve bir
alternatifin seçilerek karar vericin kararı vermesidir [19].

KARAR VERME TİPLERİ

Belirlilik altında Karar Belirsizlik altında Risk altında Karar

Verme Karar Verme Verme

İyimserlik(maximax) Beklenen Değer

Kötümserlik (maximin) Beklenen Fırsat Kaybı

Uzlaşma kriteri En Olası Olay Ölçütü

Eşolasılık kriteri Hedeflenen Seviye

Pişmanlık (minimax)
Tam Bilginin Beklenen
Değeri Ölçütü

Şekil 1. Karar Verme Tipleri

34
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

3.1. Karar Matrisi

Karar Analizinin ilk ve önemli aşaması karar matrisidir. Karar alternatiflerin karar
durumlarına göre değişen maliyet veya kazançlarının gösterildiği matris çeşididir. Belirsizlik
altında karar verme ve risk altında karar verme tekniklerinin karar matrislerinin arasında
bulunan fark karar durumlarının olasılık bilgileridir.

3.2. Baskın/Basılgın Seçenekler

Karar alternatifleri arasında bir alternatifin bütün durumlardaki(kabul/ret) matris

değerlerinin diğer bir karar alternatifinin bütün durumlardaki(kabul/ret) matris değerlerinden
daha dezavantajlı olduğu duruma basılgın, daha avantajlı olduğu duruma ise baskınlık
denilmektedir. Baskınlık/basılgınlık durumlarında karar analizine başlanmadan önce basılgın
olan alternatifler matristen çıkarılarak işlem yükünden kurtulmuş olunur.
3.3. Belirsizlik Altında Karar Verme

Belirsizlik altında karar verme durumların olma olasılıklarının bilinmediği veya

öngörülemediği durumlarda uygulanmaktadır.Karar alternatifleri arasında bir alternatifin
bütün durumlardaki(kabul/ret) matris değerlerinin diğer bir karar alternatifinin bütün
durumlardaki(kabul/ret) matris değerlerinden daha dezavantajlı olduğu duruma basılgın, daha
avantajlı olduğu duruma ise baskınlık denilmektedir. Baskınlık/basılgınlık durumlarında karar
analizine başlanmadan önce basılgın olan alternatifler matristen çıkarılarak işlem yükünden
kurtulmuş olunur.
İyimserlik (Maksimaks) Ölçütü:İyimserlik ölçütü, karar alternatiflerinin satır bazında ilgili
problem türüne göre en avantajlı durumun gerçekleşmesi halinde elde edilecek maksimum
kazançlara veya minimum maliyetlere göre kıyaslanması bakış açısıdır. Kıyaslama sonucunda
en yüksek kazanç veya en düşük maliyet seçilir. Karar matrisi, maliyet bilgilerinden
oluşmaktadır. Bu durumda iyimserlik ölçütünde minimum maliyetler göz önünde
bulundurulacaktır.

Kötümserlik (Maksimin) Ölçütü:Bu ölçüt iyimser yaklaşımın tam tersi kötümser bir
ölçüttür. Bu ölçüte göre karar verici her durumun en dezavantajlı maliyetini belirledikten
sonra belirlenen maliyetler arasından maliyeti en düşük olan seçeneği seçer [20]. Diğer bir
deyişle kötümserlik ölçütü, karar alternatiflerinin satır bazında ilgili problem türüne göre en

35
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

dezavantajlı durumun gerçekleşmesi halinde elde edilecek minimum kazançlara veya

maksimum maliyetlere göre kıyaslanması bakış açısıdır. Kıyaslama sonucunda minimum
kazançlar arasından en yükseği, maksimum maliyetler arasından en düşüğü seçilir. Yani en
kötü durumlarına göre karar alternatiflerinden biri seçilir. Bu ölçüt aslında riske girmeden
gelecek sonucun garanti olmasını yani beklenenden daha iyi sonuç gelebileceği lakin daha
kötü sonuç gelmeyecek olan ölçüt çeşididir.

Pişmanlık (Minimaks) Ölçütü:Her durumun kendi içerisinde bulunan her alternatif

değerlerinin yine aynı durumda bulunan en avantajlı alternatif değeri ile olan mutlak farkı
pişmanlık olarak tanımlanır. Pişmanlıklar her durum için kendi içerisinde hesaplanır.
Sonrasında her alternatifin en büyük pişmanlıkları kıyaslanır. En büyük pişmanlıklar
arasından en küçük olanına sahip olan alternatif tercih edilir.

Eş Olasılık (Laplace) Ölçütü:Karar durumlarının olma olasılıkları eşit olarak düşünülür.

Karar alternatifleri, farklı durumlardaki değerlerinin eşit ağırlıklı ortalaması alınarak
kıyaslanır [30].

3.4. Risk Altında Karar Verme

Belirsizlik altında karar verme yöntemlerinden farkı olasılık bilgisinin bilindiği veya
öngörüldüğü durumlarda kullanılmaktadır.
Beklenen Değer Ölçütü: Durumların olasılık bilgilerine göre ağırlıklandırma yapılarak karar
alternatiflerinin o durumlarda bulunan değerlerinin ortalaması alınarak beklenen değer
hesaplanır. Alternatiflerin beklenen değerleri arasından en avantajlı beklenen değere sahip
olan alternatif seçilir.

Beklenen Fırsat Kaybı Ölçütü: Her durumun kendi içerisinde bulunan her alternatif
değerlerinin yine aynı durumda bulunan en avantajlı alternatif değeri ile olan mutlak farkı
fırsat kaybı olarak tanımlanır. Fırsat kaybı her durum için kendi içerisinde hesaplanır.
Hesaplanan fırsat kayıpları ile fırsat kaybı matrisi oluşturulur. Bu matristeki değerler
alternatifler bazında durumların olasılıklarına göre ağırlıklandırılmış ortalaması alınır. Elde
edilen sonuçlara beklenen fırsat kaybı denilmektedir. Alternatifler arasından en düşük fırsat
kaybına sahip olan tercih edilir.

36
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

En Olası Olay Ölçütü: Olasılık değeri en yüksek olan durumun gerçekleşeceği varsayılır.
Varsayılan durumdaki karar alternatiflerinin değerleri kıyaslanır. En avantajlı alternatif seçilir.

Hedeflenen Seviye Ölçütü: Hedeflenen bir maliyet veya kazanç değerinin karşılayan
durumların olasılık değerleri toplanır. Toplam olasılık değeri açısından alternatifler kıyaslanır.
En yüksek toplam olasılık değerine sahip alternatif seçilir.

Tam Bilginin Beklenen Değeri: Tam bilgi durumunda beklenen değer, her durum için en
avantajlı seçeneklerin durum olasılıklarına göre ağırlıklandırılmış ortalaması ile
hesaplanmaktadır. Tam bilgi durumu, olayların gerçekleşme olasılığının net bir şekilde
bilindiği durum olarak düşünülebilir. Tam bilginin beklenen değeri ise olasılıkların net bir
şekilde bilindiği duruma ulaşılmak için yapılan araştırmalara ödenebilecek maksimum ücret
olmaktadır. Tam bilginin beklenen değeri, tam bilgi durumunda beklenen değerden beklenen
değerin çıkarılması ile hesaplanmaktadır [31].

3.5. Karar Ağacı

Karar ağaçları, karar seçenekleri ve olay durumlarını bir arada ifade etmede kullanılan
ve görsellik açısından karar verme durumlarını daha iyi ifade eden karar analizi şeklidir.
Karar ağaçları düğümlerden ve düğümlerin gittiği yollardan oluşmaktadır. Karar ağaçları
içerisinde yer alan bir öğe olan düğümler ise karar düğümleri ve olay düğümleri olmak üzere
ikiye ayrılır. Karar düğümlerinden çıkan yollar yani arklarda karar seçenekleri yer alır ve
olasılık bu arklarda yer almamaktadır. Olay düğümleri ise kendisinden sonra olayların ve
olayların gerçekleşme olasılıklarının yer aldığı arkların geldiği düğümlerdir. Arklar ise
düğümler arasında yer alan, karar ve olay düğümlerini birleştiren karar ağacı elamanıdır.
Belirli bir zaman diliminde bir dizi kararların alınması gerektiği durumda süreç şematize
edilir. Risk altında karar verme yöntemi ile aynı hesaplamalar yapılmaktadır. Karar, durum
düğümlerinden oluşur. Süreç sondan başa doğru ilerler. Durum düğümlerinde beklenen değer
hesaplanır, karar düğümlerine gelindiğinde ise en avantajlı seçenek seçilir.

4.LASTİK SEKTÖRÜNDE KARAR ANALİZİ UYGULAMASI

Araştırmadaki veriler, bahsi geçen Kocaeli’ deki bir lastik firmasının veri tabanındaki
son üç yıla ait arızalı lastik verilerinden oluşmaktadır.

37
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

4.1. Araştırmanın Amacı

Bahsi geçen firmadan elde edilen verilere göre önümüzdeki yılın arızalı lastik
tahminleri üzerinden arızalı lastik inceleme yeri alternatiflerinin birine karar verilmesi
gerektiği varsayımı yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı, varsayım üzerinden inceleme yeri
alternatiflerini karar analizi yöntemlerini kullanarak POM-QM paket programı vasıtasıyla
çözdürülerek değerlendirilmesidir.

4.2. Araştırmada Kullanılan Veriler

4.2.1. Arızalı Lastik Adeti Verileri

Tablo 1’de firmanın altı aylık periyot halinde son üç yıla ait arızalı lastik verileri
verilmiştir. Tablo 1’de 1, 3 ve 5. dönemlerde 2, 4 ve 6. dönemlere göre daha az arızalı lastik
bulunmaktadır. Bunun mevsimsel olarak lastik kullanımından etkilendiği bilinmektedir.
Tablo 1. Son altı döneme (altı aylık) ait arızalı lastik verileri
Dönem Adet
1 4218
2 6421
3 5230
4 6113
5 3772
6 5913

Arızalı lastik adeti verileri kullanılarak Tablo 2’de mevsimsel regresyon analizi
yöntemi ile 7. ve 8. altı aylık dönemler tahmin edilmiştir.
Tablo 2. Mevsimsel regresyon analizi ile 7. ve 8. dönem tahminleri
Mevsimsel Düzeltme Düzeltilmiş Yeni
Dönem Tahmin
İndeksi Tahmin Tahmin
7 5418,933333 0,838692495 4544,819 4545
8 5459,247619 1,161295042 6339,797 6340

y(t)=5136,733 + 40,314 . x

38
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

4.2.2. Alternatifler Hakkında Veriler

Fabrikada ve bölgede inceleme olmak üzere iki tane alternatifbulunmaktadır. Bu

inceleme yeri alternatiflerinin birbirine göre farklı maliyet kalemleri bulunmaktadır.
Fabrikada inceleme alternatifi için veriler şu şekildedir;
Lastiklerin fabrikada incelenebilmesi için fabrikaya gönderilmesi gerekmektedir. Bu iş
için bir kargo firması ile anlaşılmıştır. Lastiklerin tek yön ortalama gönderim ücreti 50 ₺’dir.
Eğer lastik fabrikada incelendikten sonra ret olursa mevzuat gereği o lastik hala sahibinindir
ve geri gönderilmesi gerekir. Bu yüzden 5O ₺’lik geri gönderim maliyeti söz konusu
olmaktadır. Lastiğin kabul olması durumunda geri gönderilmesine gerek yoktur. Kullanılan
diş milimetresi düşülerek geri kalanı kadar sahibine nakit veya yeni alınacak lastikten indirim
yolu ile ödenir. Kabul edilen lastikler önemli arıza türleri bulunması veya eğitim için
kullanılması amacı ile kenarı ayrılabilir. Bun arıza türleri dışında belirli bir süre geçtikten
sonra imha edilmektedirler.
Bölgede inceleme alternatifi için veriler şu şekildedir;
Pazar; İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana olmak üzere 4 bölgeye ayrılmıştır. Her bölge
için bir teknik asistan görev yapmaktadır. Teknik asistanlara tahsis edilen kiralık araçların
yıllık maliyeti 30.000 ₺‘dir. Günlük konaklama, yemek, yakıt ve diğer masraflar için 500 ₺’lik
maliyet söz konusudur.
Kabul edilen lastiklerden %20’si eğitim, ürün değerlendirme ve geliştirme amaçlı
fabrikaya gönderilmektedir. Kargolanacak lastik adeti azaldığından dolayı birim tek yön
gönderim maliyeti 75 ₺ olmaktadır. Teknik asistanların senede 250 iş günü, altı ayda 125 iş
günü çalıştıkları varsayılmıştır.

4.2.3. Durumlar Hakkında Veriler

Ret veya kabul olmak üzere iki durum söz konusudur. Son 3 yılın arızalı lastik
verilerinden ret ve kabul oranları hesaplanmıştır ve Tablo 3’te belirtilmiştir. Bu oranlar risk
altında karar verme yöntemleri uygulanırken olasılık verileri olarak kullanılacaktır.

39
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Tablo 3. Ret ve kabul olma olasılıkları

Sonuç Adet Oran (%)

Kabul 14762 0,466164 46,7

Ret 16905 0,533836 53,3

Toplam 31667 1 100

4.2.4. Durum ve Alternatiflere Göre Hesaplanan Maliyet Verileri

Belirtilen veriler doğrultusunda her bir durum-alternatif kombinasyonu için maliyetler

hesaplanmıştır ve Tablo 4’de belirtilmiştir.
Tablo 4. Her bir durum-alternatif kombinasyonu için maliyetlerin hesaplanması

İnceleme
Yeri\İnceleme Ret Kabul
Durumu

Fabrikada İnceleme
Durum ve Alternatiflere Göre Hesaplanan Maliyetler

4545*100=454.500 ₺ 4545*50=227.250 ₺
7. Dönem

Maliyetleri

Toplam Maliyet 454.500 ₺ 227.250 ₺

125*500*4=250.000₺
Bölgede İnceleme 125*500*4=250.000₺
4*15.000=60.000₺
Maliyetleri 4*15.000=60.000 ₺
4545*0,2*75=68.175₺

Toplam Maliyet 310.000 ₺ 378.175 ₺

İnceleme
Yeri\İnceleme Ret Kabul
Durumu

Fabrikada İnceleme
6340*100=634.000 ₺ 6340*50=317.000 ₺
Maliyetleri
8. Dönem

Toplam Maliyet 634.000 ₺ 317.000 ₺

125*500*4=250.000 ₺
Bölgede İnceleme 125*500*4=250.000 ₺
4*15.000=60.000 ₺
Maliyetleri 4*15.000=60.000 ₺
6340*0,2*75=95.100 ₺

Toplam Maliyet 310.000 ₺ 405.100 ₺

40
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Alternatif-durum kombinasyonu şekil 2’de ve şekil’3deki gibidir.

7.Dönem için 4545 adet arızalı lastik

7. Dönem bölgede inceleme seçeneğinde asistanın
inceleneceği tahmin edilmektedir. Fabrikada
6 aylık süre zarfında 125 gün bölgede inceleme
incelemede 50 ₺ kargo ücreti söz konusuydu.
yaptığı varsayılmıştır. Günlük konaklama, yemek
Fabrikada Red

Ancak burada ret durumu söz konusu olduğu

ve yakıt masrafı 500 ₺’ydi. Ayrıca aracı firma
için geri dönüş ücreti de göz önünde

Bölgede Red
tarafından kiralanarak tahsis edilmektedir. Aracın
bulundurulur ve kargo maliyeti 100 ₺’ye
6 aylık kiralama maliyeti 15.000 ₺’dir. Bölgede
çıkmaktadır. Bu durumda 7. Dönem ret
inceleme yapan 4 asistan bulunmaktadır. 7. dönem
durumu fabrikada inceleme maliyeti 454.500
ret durumu bölgede inceleme maliyeti 310.000 ₺
₺ olarak hesaplanmıştır.
olarak hesaplanmıştır.

Kabul olma durumu söz konusu olduğu için 7.dönem kabul durumu bölgede inceleme

Bölgede Kabul
arızalı lastikler incelendikten sonra geri maliyetine, ret durumu bölgede inceleme
Fabrikada Kabul

gönderilmeyecektir. Bu sebeple kargo ücreti maliyetine ek olarak kabul lastiklerin %20’sinin

50 ₺ olacaktır. Bu durumda 7. Dönem kabul eğitim, ürün değerlendirme ve geliştirme amaçlı
durumu fabrikada inceleme maliyeti 227.250 fabrikaya gönderilmesi sebebiyle 75 TL’lik kargo
₺ olarak hesaplanmıştır. ücreti yansımaktadır. Bu durumda maliyet 378.175
₺ olarak hesaplanmıştır.

Şekil 2. Yedinci Dönem Fabrikada ve Bölgede Red/Kabul Durumu

Şekil 2’ de yedinci dönem fabrikada inceleme ve bölgede incelemedeki ürünlerin

kabul durumunda ve fabrikada ve bölgede incelemede red durumundaki maliyetleri
gösterilmiştir.

8.Dönem için 6340 adet arızalı lastik 8. Dönem red durumu bölgede inceleme
inceleneceği tahmin edilmektedir.7. maliyeti 310.000 ₺ olarak hesaplanmıştır.
Fabrikada Red

dönemden farklı olarak sadece adet

Bölgede Red
miktarında farklılık olduğu görülmektedir. Bu
durumda 8. Dönem red durumu fabrikada
inceleme maliyeti 634.000 ₺ olarak
hesaplanmıştır.

8. Dönem kabul durumu fabrikada 8. Dönem kabul durumu bölgede inceleme

Fabrikada İKabul

inceleme maliyetinde, 7. dönemden farklı maliyetinde, 7. dönemden farklı olarak sadece adet
Bölgede Kabul

olarak sadece adet miktarında farklılık olduğu miktarında farklılık olduğu görülmektedir. Bu
görülmektedir. 8. Dönem kabul durumu durumda 8. Dönem kabul durumu bölgede
fabrikada inceleme maliyeti 317.000 ₺ olarak inceleme maliyeti 405.100 ₺ olarak hesaplanmıştır.
hesaplanmıştır.

Şekil 3. Sekizinci Dönem Fabrikada ve Bölgede Red/Kabul Durumu

41
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Şekil 3’ de sekizinci dönem fabrikada inceleme ve bölgede incelemedeki ürünlerin

kabul durumunda ve fabrikada ve bölgede incelemede red durumundaki maliyetleri
gösterilmiştir.

4.3. Araştırma Yöntemi

Araştırmanın verileri bahsi geçen firmanın SAP veri tabanında bulunan arızalı lastik
verilerinden elde edilmiştir. Elde edilen son üç yıla ait veriler altı aylık periyotlar halinde
düzenlenmiştir. Bu veriler mevsimsel regresyon analizi yöntemi ile sonraki 2 dönem tahmin
edilmiştir. Daha sonra karar matrisini oluşturmak için gerekli olan tablo verileri yani ret ve
kabul durumlarında; fabrikada ve bölgede inceleme ortalama maliyet kalemleri
hesaplanmıştır.
Elde edilen veriler ile tahmin edilen iki dönem için karar analizi yöntemlerinden
belirsizlik altında karar verme, risk altında karar verme ve karar ağacı teknikleri
uygulanmıştır. Bu teknikler POM-QM (Production and Operations Management-Quantitative
Methods) isminde yöneylem araştırması, karar analizi, proje yönetimi, atama problemleri,
şebeke modelleri gibi daha pek çok konuda kolay bir şekilde hesaplama yapabilme yeteneğine
sahip program tarafından çözdürülmüştür.

5. BULGULAR

5.1. Karar Analizi Bulguları

Bölüm 3.2. ‘de bulunan alternatif ve durum verileri kullanılarak belirsizlik altında ve
risk altında karar verme matrisleri oluşturulmuştur.
Karar matrislerinin baskınlık-basılgınlık kontrolü yapılmıştır ve baskın veya basılgın
bir karar alternatifine rastlanmamıştır.

42
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Tablo 5. Belirsizlik ve risk altında karar verme matrisleri

Belirsizlik Altında Karar Verme

İnceleme Yeri\İnceleme Durumu Ret Kabul

7. Dönem

Fabrikada İnceleme 454.500,00 ₺ 227.250,00 ₺

Matrisleri

Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 378.175,00 ₺

İnceleme Yeri\İnceleme Durumu Ret Kabul

8. Dönem

Fabrikada İnceleme 634.000,00 ₺ 317.000,00 ₺

Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 405.100,00 ₺

Durumların Olma Olasılıkları %53,3 %46,7

Risk Altında Karar Verme Matrisleri

7.Dönem

İnceleme Yeri\İnceleme Durumu Ret Kabul

Fabrikada İnceleme 454.500,00 ₺ 227.250,00 ₺

Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 378.175,00 ₺

Durumların Olma Olasılıkları %53,3 %46,7

8. Dönem

İnceleme Yeri\İnceleme Durumu Ret Kabul

Fabrikada İnceleme 634.000,00 ₺ 317.000,00 ₺

Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 405.100,00 ₺

5.1.1.Belirsizlik Altında Karar Verme Bulguları

Belirsizlik altında karar verme yöntemi bölüm 5.1 ‘de bulunan Tablo 5’te belirsizlik
altında karar verme matrisleri olarak belirtilmiş 7 ve 8. dönemlerin karar matrislerine
uygulanmıştır. Bu yöntem POM-QM paket programında çözdürülmüş ve sonuçları tablo
haline getirilip aşağıda paylaşılmıştır. Belirsizlik altında karar verme analizi Bölüm 4.3. ‘de
açıklanan ölçütler kullanılarak karar vericinin sahip olduğu bakış açılarına göre aşağıda
açıklanmıştır.

43
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Tablo 6. 7. Dönemin belirsizlik altında karar verme ölçütlerine göre alternatif seçimleri

Alternatifler\Ölçütler İyimserlik Kötümserlik Pişmanlık Eş Olasılıklı

Fabrikada İnceleme 227.250,00 ₺ 454.500,00 ₺ 144.500,00 ₺ 340.875,00 ₺

Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 378.175,00 ₺ 150.925,00 ₺ 344.087,50 ₺

Seçim 227.250,00 ₺ 378.175,00 ₺ 144.500,00 ₺ 340.875,00 ₺

7. dönemin belirsizlik altında karar verme analizinin sonuçları şu şekildedir;

• Karar verici iyimser bakış açısına sahip ise Tablo 5’te bulunan matrise göre matriste
bulunan en küçük maliyeti yani 227.250,00 ₺ olarak ifade edilen fabrikada inceleme
seçeneği seçilir
• Karar verici kötümser bakış açısına ile, en büyük maliyetler arasından en küçüğünü
yani 378.175,00 ₺ olarak ifade edilen bölgede inceleme seçeneği seçilir. Bu seçimle
karar verici göze aldığı 378.175,00 ₺’lik maliyetten daha fazlasına katlanmayacağını
düşünerek kendini garanti altına almıştır.
• Pişmanlığını minimize etmek isteyen karar verici pişmanlık matrisinde satırdaki en
büyük pişmanlıklar arasından en küçüğünü seçerek en az pişman olacağı seçenek olan
fabrikada inceleme seçeneğini seçilir
• Kabul ve ret durumlarının olma olasılıklarını eşit olarak düşünen karar verici iki
durumdaki maliyet değerlerinin ortalamasını hesapladığında minimum maliyeti veren
fabrikada inceleme seçeneği seçilir.
Tablo 7. 8. Dönemin belirsizlik altında karar verme ölçütlerine göre alternatif seçimleri

Alternatifler\Ölçütler İyimserlik Kötümserlik Pişmanlık Eş Olasılıklı

Fabrikada İnceleme 317.000,00 ₺ 634.000,00 ₺ 324.000,00 ₺ 475.500,00 ₺

Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 405.100,00 ₺ 88.100,00 ₺ 357.550,00 ₺

Seçim 310.000,00 ₺ 405.100,00 ₺ 88.100,00 ₺ 357.550,00 ₺

8. dönemin belirsizlik altında karar verme analizinin sonuçları şu şekildedir;

• Karar verici iyimser bakış açısına sahip ise, Tablo 5’te bulunan matrise göre matriste
bulunan en küçük maliyeti yani 310.000,00 ₺ olarak ifade edilen bölgede inceleme
seçeneği seçilir.
• Karar verici kötümser bakış açısına sahip ise Tablo 5’te bulunan matrise göre matriste
bulunan en büyük maliyetler arasından en küçüğünü yani 405.100,00 ₺ olarak ifade
edilen bölgede inceleme seçeneğini seçilir. Bu seçimle karar verici göze aldığı

44
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

405.100,00 ₺’lik maliyetten daha fazlasına katlanmayacağını düşünerek kendini

garanti altına almıştır.
• Pişmanlığını minimize etmek isteyen karar verici pişmanlık matrisinde satırdaki en
büyük pişmanlıklar arasından en küçüğünü seçerek en az pişman olacağı seçenek olan
bölgede inceleme seçeneğini seçilir.
• Kabul ve ret durumlarının olma olasılıklarını eşit olarak düşünen karar verici iki
durumdaki maliyet değerlerinin ortalamasını hesapladığında minimum maliyeti veren
bölgede inceleme seçeneği seçilir.
5.1.2.Risk Altında Karar Verme Bulguları

Risk altında karar verme analizi için belirsizlik altında karar verme analizinden farklı
olarak durumların olasılıklarına da ihtiyaç duyarız. Geçmiş yıllara ait istatistiklerden temin
edilen ret ve kabul olasılıkları Tablo 3’te paylaşılmıştır. Kabul olma olasılığı %46,7 iken ret
olma olasılığı %53,3 ‘tür. Hesaplamalar POM-QM paket programı ile yapılarak sonuçları
aşağıda tablolar halinde paylaşılmıştır.

Tablo 8. 7. Dönemin risk altında karar verme ölçütlerine göre alternatif seçimleri

Beklenen Değer Beklenen En Olası Olay Hedeflenen

Alternatifler\Ölçütler Ölçütü Fırsat Kaybı (%53,3) Seviye(400.000,00)

Fabrikada İnceleme 348.374,25 ₺ 77.018,50 ₺ 454.500,00 ₺ 46,70%

Bölgede İnceleme 341.837,73 ₺ 70.481,98 ₺ 310.000,00 ₺ 100,00%

Seçim 341.837,73 ₺ 70.481,98 ₺ 310.000,00 ₺ 100,00%

7. dönemin risk altında karar verme analizinin sonuçları şu şekildedir;

• Ret ve kabul olasılıklarının bu durumların olması halinde oluşan maliyetler ile çarpılıp
toplanması sonucu karar alternatiflerinin beklenen değeri hesaplanmıştır. Beklenen
değerler arasında en düşük maliyet beklentisi bölgede inceleme seçeneğinde olmuştur.
Bu sebeple beklenen değer ölçütüne göre bölgede inceleme seçeneği seçilir.
• Sütun bazında bütün değerlerin en avantajlı seçeneğe olan uzaklıkları hesaplanarak
pişmanlık matrisi oluşturulmuştur. Pişmanlık matrisindeki değerlerin ret ve kabul
durum olasılıkları ile çarpılıp toplanması sonucu karar alternatiflerinin beklenen fırsat
kaybı hesaplanmıştır. Beklenen fırsat kaybını minimize etmek isteyen karar verici
tarafından bölgede inceleme seçeneği seçilmiştir.
• Ret durumunun %53,3, kabul durumunun %46,7 olasılığa sahip olduğunu
paylaşmıştık. Ret durumu kabul durumuna göre olasılığının daha büyük olması
sebebiyle en olası durum seçilmiştir. Ret durumunda meydana gelen maliyetler
45
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

arasından bölgede inceleme maliyetleri daha az olduğu için karar verici tarafından
bölgede inceleme seçeneği seçilir.
• 7. Dönem için maliyetin 400.000,00 ₺’ yi geçmemesi hedeflenmektedir. Bu hedefi
bölgede inceleme seçeneği %100 olarak karşıladığı için karar verici tarafından
bölgede inceleme seçeneği seçilir.

Tablo 9. 8. Dönemin risk altında karar verme ölçütlerine göre alternatif seçimleri

Beklenen Beklenen En Olası Olay Hedeflenen

Alternatifler\Ölçütler Değer Ölçütü Fırsat Kaybı (%53,3) Seviye(400.000,00)

Fabrikada İnceleme 485.961,00 ₺ 172.692,00 ₺ 634.000,00 ₺ 46,70%

Bölgede İnceleme 354.411,70 ₺ 41.142,70 ₺ 310.000,00 ₺ 53,30%

Seçim 354.411,70 ₺ 41.142,70 ₺ 310.000,00 ₺ 53,30%

8. dönemin risk altında karar verme analizinin sonuçları şu şekildedir;

• Ret ve kabul olasılıklarının bu durumların olması halinde oluşan maliyetler ile çarpılıp
toplanması sonucu karar alternatiflerinin beklenen değeri hesaplanmıştır. Beklenen
değerler arasında en düşük maliyet beklentisi bölgede inceleme seçeneğinde olmuştur.
Bu sebeple beklenen değer ölçütüne göre bölgede inceleme seçeneği seçilir.
• Sütun bazında bütün değerlerin en avantajlı seçeneğe olan uzaklıkları hesaplanarak
pişmanlık matrisi oluşturulmuştur. Pişmanlık matrisindeki değerlerin ret ve kabul
durum olasılıkları ile çarpılıp toplanması sonucu karar alternatiflerinin beklenen fırsat
kaybı hesaplanmıştır. Beklenen fırsat kaybını minimize etmek isteyen karar verici
tarafından bölgede inceleme seçeneği seçilmiştir.
• Ret durumunun %53,3, kabul durumunun %46,7 olasılığa sahip olduğunu
paylaşmıştık. Ret durumu kabul durumuna göre olasılığının daha büyük olması
sebebiyle en olası durum seçilmiştir. Ret durumunda meydana gelen maliyetler
arasından bölgede inceleme maliyetleri daha az olduğu için karar verici tarafından
bölgede inceleme seçeneği seçilir.
• 7. Dönem için maliyetin 400.000,00 ₺’yi geçmemesi hedeflenmektedir. Bu hedefi
bölgede inceleme seçeneği %53,3 olarak karşıladığı için karar verici tarafından
bölgede inceleme seçeneği seçilir.

46
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

5.1.3. Tam Bilginin Beklenen Değeri

Tablo 10. 7. Dönemde tam bilginin beklenen değeri

Durumların
Olma
Tam Bilgi Tam
Olasılıkları 53,3% 46,7%
Beklenen Durumunda Bilginin
Değer Beklenen Beklenen
İnceleme
Değer Değeri
Yeri\İnceleme
Durumu Ret Kabul

Fabrikada
İnceleme 454.500,00 ₺ 227.250,00 ₺
341.837,73 ₺ 271.355,75 ₺ 70.481,98 ₺
Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 378.175,00 ₺

7. dönemde tam bilginin beklenen değeri şu şekildedir;

Fabrikada inceleme seçeneğinin en avantajlı maliyeti olan 227.250,00 ₺ olma ihtimali
olan %46,7, bölgede inceleme seçeneğinin en avantajlı maliyeti 310.000,00 ₺ olma ihtimali
olan %53,3 ile çarpılıp toplanarak tam bilgi durumunda beklenen değer 271.355,75 ₺ olarak
hesaplanmıştır. 7. Dönem beklenen değeri Tablo 8’de hesaplanmıştır. Beklenen değerden, tam
bilgi durumunda beklenen değeri çıkararak tam bilginin beklenen değeri 70.481,98 ₺ olarak
hesaplanmıştır. Tam bilgi durumunda beklenen değer, durum olasılıklarının net bir şekilde
bilindiği durum olarak tanımlanmaktadır. Tam bilinin beklenen değeri ise, tam bilgi
durumunda beklenen değer ulaşabilmek için yapacağımız veya yaptıracağımız araştırmalar
için katlanabileceğimiz en yüksek maliyeti ifade etmektedir.
Tablo 11. 8. Dönemde tam bilginin beklenen değeri

Durumların Olma
Olasılıkları 53,3% 46,7%

İnceleme Tam Bilgi Tam Bilginin

Yeri\İnceleme Beklenen Durumunda Beklenen
Durumu Ret Kabul Değer Beklenen Değer Değeri

Fabrikada İnceleme 634.000,00 ₺ 317.000,00 ₺

354.411,70 ₺ 313.269,00 ₺ 41.142,70 ₺
Bölgede İnceleme 310.000,00 ₺ 405.100,00 ₺

8. dönemde tam bilginin beklenen değeri şu şekildedir;

47
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Fabrikada inceleme seçeneğinin en avantajlı maliyeti olan 317.000,00 ₺, olma ihtimali

olan %46,7; bölgede inceleme seçeneğinin en avantajlı maliyeti 310.000,00 ₺, olma ihtimali
olan %53,3 ile çarpılıp toplanarak tam bilgi durumunda beklenen değer 354.411,70 ₺ olarak
hesaplanmıştır. 7. Dönem beklenen değerini Tablo 8’de hesaplanmıştır. Beklenen değerden,
tam bilgi durumunda beklenen değeri çıkararak tam bilginin beklenen değeri 41.142,70 ₺
olarak hesaplanmıştır. Tam bilgi durumunda beklenen değer, durum olasılıklarının net bir
şekilde bilindiği durum olarak tanımlanmaktadır. Tam bilinin beklenen değeri ise, tam bilgi
durumunda beklenen değer ulaşabilmek için yapacağımız veya yaptıracağımız araştırmalar
için katlanabileceğimiz en yüksek maliyeti ifade etmektedir.

5.1.4. Karar Ağacı

Bu çalışmada 7. Dönem ve 8. Dönem olarak ifade ettiğimiz 6 aylık zaman dilimlerinde

arızalı lastik inceleme yeri seçimi için belirsizlik ve risk altında karar verme yöntemleri
uygulanmıştır. Bunun yanı sıra 7 ve 8. Dönemlerin karar aşamalarını bir bütün halinde aynı
zamanda görsel bir şekilde görmemize yarayan karar ağacı yöntemi uygulanmıştır. Bu yöntem
POM-QM paket programı ile uygulanıp sonuçları aşağıda aktarılmıştır.

Şekil 4. Karar ağacının oluşturulması

48
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Şekil 4’de görülen karar ağacı 7 adet düğümden ve 14 adet arktan meydan
gelmektedir. 1, 2, 3. Düğümler inceleme yerlerinin seçimini ifade eden karar düğümleridir. 4,
5, 6, 7. Düğümler ise ret ve kabul durumlarını gösteren karar düğümlerini ifade etmektedir. 1.
Düğüm ilk altı ay yani 7. Dönem için hangi inceleme yerinin seçilmesi gerektiğini simgeleyen
karar düğümüdür. İlk altı ay için iki seçenek mevcuttur. Bunlar fabrikada ve bölgede inceleme
olarak belirtilmiştir. İlk altı ay için fabrikada veya bölgede inceleme için yapılan seçimin
sonrasında ikinci altı ay yani 8. Dönemin arızalı lastik incelme yeri seçimi gelmektedir. 8.
Dönem içinde iki seçenek mevcut olduğu için toplamda dört farklı kombinasyon
oluşmaktadır. Kombinasyonlar şu şekildedir;

• Fabrika-Fabrika
İlk altı ay için fabrika seçimi yapıldığı varsayıldığı için 7. Dönemin fabrika seçeneği
için beklenen değeri ile 8.dönemin matrisinde fabrika satırında bulunan ret ve kabul
maliyetlerinin her ikisi ayrı ayrı toplanarak 4. Düğümden ayrılan iki arkla ifade edilmiştir.

• Fabrika-Bölge
İlk altı ay için fabrika seçimi yapıldığı varsayıldığı için 7. Dönemin fabrika seçeneği
için beklenen değeri ile 8.dönemin matrisinde bölge satırında bulunan ret ve kabul
maliyetlerinin her ikisi ayrı ayrı toplanarak 5. düğümden ayrılan iki arkla ifade edilmiştir.

• Bölge-Fabrika
İlk altı ay için bölge seçimi yapıldığı varsayıldığı için 7. dönemin bölge seçeneği için
beklenen değeri ile 8.dönemin matrisinde fabrika satırında bulunan ret ve kabul maliyetlerinin
her ikisi ayrı ayrı toplanarak 6. Düğümden ayrılan iki arkla ifade edilmiştir.

• Bölge- Bölge
İlk altı ay için bölge seçimi yapıldığı varsayıldığı için 7. dönemin bölge seçeneği için
beklenen değeri ile 8.dönemin matrisinde bölge satırında bulunan ret ve kabul maliyetlerinin
her ikisi ayrı ayrı toplanarak 7. Düğümden ayrılan iki arkla ifade edilmiştir.

49
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

Şekil 5. Karar ağacının çözülmesi

Karar ağaçları sondan başa doğru çözülmektedir. Şekil 5’de görüldüğü üzere sondan 1.
Düğüme gelindiğinde iki farklı karar verilmiştir. 4, 5, 6 ve 7. Düğümlerde bulunan arklar ret
ve kabul olasılıklarını ve bu durumların olması durumunda oluşacak maliyetleri içermektedir.
Ret ve kabul olasılıkları ile sonda bulunan maliyetler çarpılıp toplanarak 2 ve 3. kararlar için
gerekli olan alternatiflerimizin beklenen değerleri hesaplanmıştır. 2. düğümün yani 7.dönemin
kararı fabrika olduğu taktirde 8. dönemin kararı; 5. Düğümde bulunan maliyet, 4’e göre daha
az olduğu için bölge olmuştur. 3. düğümünki ise yani 7.dönemin kararı, bölge olduğu taktirde
8. dönemin kararı; 7. Düğümde bulunan maliyet 6’ya göre daha az olduğu için bölge
olmuştur. Bu aşamada 8. dönemin kararının bölge olduğu netleşmiştir. 1. Karar düğümüne
gelindiğinde ise 3. Düğümden gelen 696.249,43 ₺’lik maliyet 2. düğümdekine nazaran daha
avantajlı olduğu için bölge kararı verilmiştir.
Karar ağacı yönteminin soncunda 7 ve 8. dönemlerin arızalı lastik inceleme yeri
seçimleri, “Bölgede İnceleme” olarak karar verilmiştir.

50
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

6. SONUÇ

Çalışmada, Kocaeli’de faaliyet gösteren bir lastik firmasının market kalite departmanı
bünyesindeki garanti süreci kapsamında arızalı lastik inceleme sürecinin karar analizi
yöntemleri ile analiz edilmesi amaçlanmıştır. POM-QM paket programı yardımıyla belirsizlik
altında karar verme, risk altında karar verme ve karar ağacı yöntemleri uygulanmış ayrıca
inceleme yeri alternatifleri maliyetler bakımından irdelenmiştir. Mevcut iki inceleme yeri
arasından birinin tercih edilmesi gerektiği varsayımı üzerinden firmanın bu süreci mercek
altına alınmıştır. Maliyetleri azaltma düşüncesi güdülerek bu süreç hakkında fikir sahibi
olmak hedeflenmiştir.

Çalışmanın sonucunda; gelecek altışar aylık zaman dilimlerini ifade eden 7 ve 8.

dönemlerin karar analizleri şu şekildedir;
7. Dönemde inceleme yeri seçimi olarak, iyimserlik ve pişmanlık ölçütlerine göre
“fabrikada inceleme” seçeneği seçilirken; kötümserlik, eş olasılık, beklenen değer, beklenen
fırsat kaybı, en olası olay ve hedeflenen seviye ölçütlerine göre “bölgede inceleme” seçeneği
seçilmiştir. Ayrıca tam bilgi durumuna ulaşmak için gözden çıkarılabilecek maksimum tutar
“70.481,98 ₺” olarak belirlenmiştir.
8. Dönemde inceleme yeri seçimi olarak ise, iyimserlik, pişmanlık, kötümserlik, eş
olasılık, beklenen değer, beklenen fırsat kaybı, en olası olay ve hedeflenen seviye ölçütlerine
göre “bölgede inceleme” seçeneği seçilmiştir. Ayrıca tam bilgi durumuna ulaşmak için
gözden çıkarılabilecek maksimum tutar “41.142,70 ₺” olarak belirlenmiştir.
Ayrıca karar ağacı yöntemi sonucunda, 7 ve 8. Dönemler birbirini takip eden bir bütün
olarak incelendiğinde art arda iki karar verilmiştir. Bu kararların ikisi de “bölgede
incelemeden” yana olmuştur.
Buradan, 7. dönem için iyimserlik ve pişmanlık ölçütleri dışındaki tüm ölçütlere göre
“bölgede inceleme kararı alınması gerektiği açığa çıkıyor. Bu durum, lastiklerin fabrikada
incelenmesi halinde mevcut kargo ücretlerinin; bölgede inceleme yapan teknik asistanların
masraflarından daha fazla olmasından kaynaklandığı göstermektedir. Dolayısıyla bölge teknik
asistanlarının kapasitelerini aşmayacak şekilde fabrikaya gelmekte olan lastiklerin adedinin
azaltılıp bölgede incelenmesi gerektiği veyahut kargo şirketi ile olan tarife anlaşmasının
revize edilmesi gerektiği sonucu ortaya çıkıyor.

51
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

KAYNAKLAR

[1] Çelik, H., ve Bengül, S. S. (2008). Satış Sonrası Hizmetler ve Ürün Garantilerinin Müşteri
Tatmini, Memnuniyeti ve Müşteri Sadakati Üzerine Etkileri. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 105-120.
[2] Kalkan, M., ve Yarımoğlu, E. K. (2016). Dayanıklı Tüketim Malları Sektöründe Satış Sonrası
Hizmet Kalitesi Ölçümü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(30), 63-80.
[3] Özgüner, Z., ve Kurtuldu, H. S. (2015). Yetkili Servislerde Verilen Satış Sonrası Hizmetlerin,
Müşteri Memnuniyetine Etkisi: İstanbul İli Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Çankırı
Karatekin Üniversitesi Çankırı Karatekin University.
[4] Emhan, A. (2007). Karar Verme Süreci ve Bu Süreçte Bilişim Sistemlerinin Kullanılması.
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21), 212-224.
[5] Aksoy, T., ve Şahin, I. (2009). Belirsizlik Altında Karar Alma: Geleneksel ve Modern
Yaklaşımlar. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni.
[6] Emhan, A. (2009). Risk Yönetim Süreci ve Risk Yönetmekte Kullanılan Teknikler. Atatürk
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 209-220.
[7] Albayrak, A. S., ve Yılmaz, Ş. K. (2009). Veri Madenceiliği: Karar Ağacı Algoritmaları ve
İMKB Verileri Üzerine Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi Dergisi, 14(1), 31-52.
[8] Düzakın, E., ve Bulğurcu, B. K. (2011). Tarımsal Karar Analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 233-252.
[9] Lezki, Ş. (2014). Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Karar Ağacı Kullanımı. İktisadi
Yenilik Dergisi, 2(1), 16-31.
[10] Akgül, Y. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Türk Bankacılık Sisteminin 2010-
2018 Yılları Arasındaki Performansının Analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 4(4), 567-582.
[11] Dedeoğlu, M., Başayiğit, L., ve Yüksel, M. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Analizine
Dayalı Tarımsal Amaçlı Arazi Kalite İndisi Uygulaması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar
Dergisi, 6(3), 295-307.
[12] Önalmış, Ç., Ulucan, A., ve Atıcı, K. B. (2019). OECD Ülkelerinin İş Yapma Kolaylığı
Açısından Çok Kriterli Karar Analizi İle Sıralaması. Hacattepe Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(2), 341-363.

52
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

[13] Sonel, E., Gür, Ş., ve Eren, T. (2019). Çok Ölçütlü Karar Verme İle Sağlık Turizminde Şehir
Seçimi ve Analizi. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 27-39.
[14] Apan, M., ve Öztel, A. (2020). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Critic-Promethee
Bütünleşik Karar Verme Yöntemi İle Finansal Performans Değerlendirmesi: Borsa İstanbul'da
Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(63), 54-73.
[15] Kasap, S. S., Şahin, Y., ve Çınar, T. (2020). Bulanık Tabanlı Çok Kriterli Karar Verme
Teknikleri İle Demirçelik Endüstrisinde En Uygun Yatırım Seçeneğinin Belirlenmesi.
Endüstri Mühendisliği Dergisi, 31(0), 59-71.
[16] Özcan, H., ve Emiroğlu, B. G. (2020). Bulut Tabanlı Öğrenme Yönetim Sistemi Seçiminde
Bulanık Çok Kriterli Karar Analizi Yaklaşımı. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(1), 97-111.
[17] Gürsakal, N. (2011). Karar Analizi Üzerine Bazı Notlar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi
Mecmuası.
[18] Karaca, Y. (2011). Çok Kriterli Karar Verme Metotları ve Analitik Hiyerarşi Süreci İle
Matematik Eğitimi Alanında Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
[19] Ersöz, F., ve Kabak, M. (2010). Savunma Sanayi Uygulamalarında Çok Kriterli Karar Verme
Yöntemlerinin Literatür Araştırması. Savunma Bilimleri Dergisi, 97-125.
[20] Koçi, E. (2009). Riskli Ortamlarda Karar Verme. Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Ankara Üniversitesi.
[21] Aladağ, Z. (2011). Karar Teorisi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
[22] Aladağ, Z., Alkan , A., ve Karaca, E. (2011). Otomotiv Sektöründe Emisyon Tarihlerine Bağlı
Aşamalı Karar Analizi. XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, 602-609.
[23] Arık, O. A. (2014). Bir Ürünün Bayes Karar Ağacı Yöntemi İle Üretim Kararının Alınması.
Kayseri: Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi.
[24] Toraman, D. (2009). Mekansal Çok Ölçütlü Karar Analizi: Ulaştırma İçin Güzergah
Seçenekleri. İstanbul: Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü.
[25] Ulusoy, G. (2013). Karar Ağacı Analizi ile AB Genişleme Kriterlerinin Değerlendirilmesi.
İstanbul: Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
[26] Özcan, B , Özgün, İ . (2020). Relatıonshıp Between Consumer Behavıor Before And After
Purchase In Socıal Medıa . Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi ,
2 (1) , 1-23.

53
UMÜFED Uluslararası Batı Karadeniz Mühendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927 Lastik Sektöründe Karar Analizi Uygulaması

UMUFED International Journal of Western Black Sea Engineering Burcu ÖZCAN, Furkan KÜLAHLI
and Science, 2(2): 28-54, 2020 e-ISSN: 2687-2927

[27] Dhouib D.(2014), An extension of MACBETH method for a fuzzy environment to analyze
alternatives in reverse logistics for automobile tire wastes,Omega, 42( 1), 25-32, ISSN 0305-
0483.
[28] Pedram A., Yusoff N.B, Udoncy O.E, Mahat A.B, Pedram P., Babalola A., (2017) Integrated
forward and reverse supply chain: A tire case study, Waste Management, 60, 460-470,ISSN
0956-053X.
[29] Coskun Ö., Gülsen A., Özcan B. (2010). Effecting Factors of Customer Satisfaction at Supply
Chain Context An Empirical Investigation at Turkish Manufacturing Industry. International
Journal Of Industrial Engineering-Theory Applications and Practice, 17(4), 287-299.
[30] Natarajan A.,Balasubramani P.,Tamilarasi A., 2006, Operations research, New Delhi : Pearson
Education.
[31] Taha H.(2006),Operations Research: An Introduction 8th Edition, Publisher : Prentice Hall;
8th edition,ISBN-10 : 0131889230

54