Karar Verme Teknikleri

#3
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Minimaks yöntemi, dayandığı temel varsayım yönünden hem iyimser maksimaks
yönteminden hem de kötümser maksimin yönteminden farklıdır.

 Karar verici maksimaks ve maksimin yöntemlerini uygularken, çevresel faktörlere

ilişkin durumların ne yönde gelişeceği ile ilgili varsayımlarda bulunmaktadır.
Dolayısıyla bu iki yöntem uygulanırken geleceğe dönük (prospektif) bir yaklaşım
izlenmektedir.

 Minimaks yönteminde ise, yöntemi temel varsayımı karar vericinin başlangıçta

yanlış bir seçim yapacağına dayanmaktadır. Karar verici ileride çevresel faktörle ilgili
belirsizlik çözülünce yanlış bir seçim yaptığını anlayacak ve meydana gelen çevresel
faktörle ilgili durumda en olumlu sonucu sağlayan alternatifi seçemediği için pişman
olacaktır.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Bu yöntemde geriye doğru bir bakış söz konusu olduğundan (belirsizlik çözülünce
karar verici karar verdiği ana bakmakta ve o anda başka bir seçeneği seçemediği için
pişmanlık duymaktadır) retrospektif bir yaklaşım söz konusudur.

 Karar verici her zaman yanlış bir seçim yapacağını düşünmekte ve maksimin
yönteminde olduğu gibi geleceğe kötümser bakmaktadır. Buna göre hangi alternatifi
seçerse seçsin o alternatifteki maksimum pişmanlığa sebep olacak çevresel faktörün
oluşacağını kabul etmektedir.

 Düşük pişmanlık değerleri arzu edildiğinden oluşabilecek maksimum pişmanlıklardan

(en kötü değerlerden) minimumunu seçerek rasyonel bir karar vermiş olacaktır.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)

𝑂𝐿𝑖𝑗 = 𝑀𝑎𝑘𝑠 𝐴𝑖 [𝑈(𝐴𝑖 , 𝑆𝑗 )]- 𝑈(𝐴𝑖 , 𝑆𝑗 )

O durumla ilgili herhangi bir alternatifin seçilmesi

durumunda oluşabilecek bir sonuçtur

O durumdaki en olumlu sonuç

Çevresel faktöre ait herhangi bir Sj durumu meydana geldiğinde o durumda en

olumlu sonucu veren alternatif seçilmediği için duyulacak pişmanlık miktarı
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Gazeteci çocuk örneğini ele alırsak ai seçeneği seçilip θj’ye karşılık gelen en iyi
seçeneği seçmemiş olmaktan dolayı katlanılan fırsat kayıplarının hesaplanması
gerekir. Söz konusu kayıplar, ideal çözüm ile seçilmiş seçenek getirileri arasındaki
farklar olarak tanımlanır. Örneğin gazeteci çocuk problemi için a=16 seçilmiş olsaydı,
θ=16 için seçim ideal olduğundan pişmanlık sıfır olacaktır. Oysa θ=16 iken a=17
seçilirse (3,2-2,9=0,3) işleminde hesaplandığı gibi 0,3 birimlik bir fırsat kaybı olacaktır.
Dolayısıyla i seçeneğinin seçilip j olayının oluşması durumunda gelecek pişmanlık
kaybı 𝑂𝐿𝑖𝑗 hesaplanır.

 Buradan yola çıkarak, her ai seçeneği için oluşabilecek en büyük pişmanlığı

hesaplayarak en küçük olanı seçmek için oluşturduğumuz pişmanlık matrisi aşağıda
verilmiştir.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme

Karar Matrisi
θj
16 17 18 19 20 21 22 23 24
16 3,20 3,20 3,20 3,20 3,20 3,20 3,20 3,20 3,20
17 2,90 3,40 3,40 3,40 3,40 3,40 3,40 3,40 3,40
18 2,60 3,10 3,60 3,60 3,60 3,60 3,60 3,60 3,60
19 2,30 2,80 3,30 3,80 3,80 3,80 3,80 3,80 3,80
ai
20 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00
21 1,70 2,20 2,70 3,20 3,70 4,20 4,20 4,20 4,20
22 1,40 1,90 2,40 2,90 3,40 3,90 4,40 4,40 4,40
23 1,10 1,60 2,10 2,60 3,10 3,60 4,10 4,60 4,60
24 0,80 1,30 1,80 2,30 2,80 3,30 3,80 4,30 4,80
Belirsizlik Ortamında Karar Verme

Pişmanlık Matrisi
θj
16 17 18 19 20 21 22 23 24
16 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6
17 0,3 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4
18 0,6 0,3 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2
19 0,9 0,6 0,3 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0
ai
20 1,2 0,9 0,6 0,3 0 0,2 0,4 0,6 0,8
21 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 0 0,2 0,4 0,6
22 1,8 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 0 0,2 0,4
23 2,1 1,8 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 0 0,2
24 2,4 2,1 1,8 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 0
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)

 a=16 için en büyük pişmanlık 1,6 birim iken satın alınan gazete sayısı 24’e yaklaştıkça
fırsat kaybı azalacak ancak satılan ürünün azlığına göre pişmanlık artacaktır. Örneğin
17 gazete satın almış kişi eğer 16 gazete satarsa elinde kalan 1 gazetenin maliyeti (0,3
birim) pişmanlığı olacak iken 24 gazete satılabilecek durumda elinde olmayan 7
gazete için fırsat kaybı edeceği kar olan 1,4 birim olacaktır. Buradan yola çıkarak
satıcının minimum fırsat kaybının 24 gazete satın aldığında elde edeceği bulunur.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Aşağıda verilen ödeme matrisinin Minimaks yöntemine (Pişmanlık yaklaşımına) göre
en uygun stratejiyi seçiniz.
Karar Matrisi
O1 O2
S1 2 8
S2 3 5

 Önce pişmanlık matrisi bulunur. Pişmanlık matrisinde Minimaks yöntemine göre

her bir alternatif için maksimum maliyet değeri hesaplanır.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Aşağıda verilen ödeme matrisinin Minimaks yöntemine (Pişmanlık yaklaşımına) göre
en uygun stratejiyi seçiniz.
Pişmanlık Matrisi
O1 O2
S1 1 0
S2 0 3

 Daha sonra belirlenen bu maliyetlerden en düşük (minimum) olan strateji seçilir.

Bu durumda S1 stratejisi seçilecektir.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Karar vericinin seçeceği 3 strateji (S1,S2 ve S3) ver her stratejinin olaylara bağlı
olarak oluştuğu sonuçlar vardır. Karar alma sürecinde her bir strateji sonucunda iki
olay (O1 ve O2) meydana gelebilir. Aşağıda kar/zarar sonuçları verilmiştir. Minimaks
yöntemi (Pişmanlık yaklaşımına) göre uygun stratejiyi seçiniz.

Karar Matrisi
O1 O2
S1 -10 20
S2 35 30
S3 40 -100
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Karar vericinin seçeceği 3 strateji (S1,S2 ve S3) ver her stratejimim olaylara bağlı
olarak oluştuğu sonuçlar vardır. Karar alma sürecinde her bir strateji sonucunda iki
olay (O1 ve O2) meydana gelebilir. Aşağıda kar/zarar sonuçları verilmiştir. Maksimin
ölçütüne göre uygun stratejiyi seçiniz.

Pişmanlık Matrisi
O1 O2
S1 50 10
S2 35 0
S3 0 130

 Bu durumda karar verici en iyi strateji olarak S2’yi seçecektir.

Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
 Örnek 2’de karar verici mevcut kapasiteyi korumak veya kapasiteyi düşürmek
alternatiflerinden birini seçmişse ürüne olan talep arttığında kapasite artırım
alternatifini seçmediği için pişmanlık duyacaktır.

 Bu durumdaki pişmanlık değerleri:

 OL21=18.000-9.000=9.000
 OL31=18.000-4.000=14.000
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
Karar Matrisi
Alternatifler Talebin artması Talebin değişmemesi Talebin düşmesi
Kapasite artırım yatırımı yapmak 18.000 2.000 -8.000
Mevcut kapasiteyi korumak 9.000 5.000 0
Kapasiteyi düşürmek 4.000 1.500 7.000

Pişmanlık Matrisi
Alternatifler Talebin artması Talebin değişmemesi Talebin düşmesi
Kapasite artırım yatırımı yapmak (A1) 0 3.000 15.000
Mevcut kapasiteyi korumak (A2) 9.000 0 7.000
Kapasiteyi düşürmek (A3) 14.000 3.500 0
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Minimaks Yöntemi (Pişmanlık Yaklaşımı)
𝐾𝑎𝑟𝑎𝑟 = 𝑀𝑖𝑛 𝐴𝑖 𝑀𝑎𝑘𝑠 𝑂𝐿𝑖𝑗

 A1=15.000
 A2=9.000
 A3=14.000

 Bu yönteme göre karar verici mevcut kapasiteyi koruma alternatifini (A2) seçecektir.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Hurwicz Yöntemi (Uzlaşma Yaklaşımı)
 Leonid Hurwicz tarafından ileri sürülmüş olan bu karar yönteminde; karar
verenlerden bazı kimselerin, aşırı iyimser ve aşırı kötümser düşüncelere sahip olan
karar vericilerin arasında bulundukları düşüncesi ağırlık kazanır. Bu yöntem; maksimin
ve maksimaks karar ölçütlerinin birleşmesinden meydana gelmiştir.

 Hurwicz yönteminde; ödeme matrisinde yer alan her alternatif için iyimser
(maksimaks) ve kötümser (maksimin) sütunlar oluşturulur. Her maksimaks değeri için
bir iyimserlik katsayısı (α) ve her maksimin değeri için bir kötümserlik katsayısı (1- α)
saptanır. Son olarak her bir alternatif değeri kendi katsayısıyla çarpılarak beklenen
değerler elde edilir. En büyük beklenen değer en uygun alternatifi sağlayan değerdir.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Hurwicz Yöntemi (Uzlaşma Yaklaşımı)
 0 < α < 1 aralığında değerler alabilir. α=1 iken yöntem maksimaks yöntemine, α=0
iken maksimin yöntemine dönüşecektir. Matematiksel gösterimi aşağıdaki gibidir:

 Aşağıda verilen ödeme matrisi değerlerini kullanarak iyimserlik katsayısı (α=0,60)

olduğunu varsayılmak üzere Hurwicz yöntemine göre en uygun stratejiyi seçiniz.

Ödeme Matrisi
Stratejiler O1 O2
S1 6 10
S2 8 4
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Hurwicz Yöntemi (Uzlaşma Yaklaşımı)
 Hurwicz yöntemine göre önce her bir strateji için maksimum ve minimum getiri
değerleri belirlenir. Daha sonra belirlenen bu getiri değerleri ilgili katsayı değerleri ile
çarpılarak beklenen değer elde edilir.

Stratejiler Maksimaks Maksimin Beklenen değer

S1 10 6 10*(0,60)+6*(0,40)=8,4
S2 8 4 8*(0,60)+4*(0,40)=6,4

 Bu durumda en yüksek beklenen değere sahip olan S1 stratejisi uygun stratejidir.

Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Hurwicz Yöntemi (Uzlaşma Yaklaşımı)
 Örnek 2 için iyimserlik katsayısı (α=0,60) olduğunu varsayılmak üzere Hurwicz
yöntemine göre en uygun alternatifi seçiniz.

Alternatifler Maksimaks Maksimin Beklenen değer

A1 18.000 -8.000 18.000*(0,60)+(-8.000)*0,40=7.600
A2 9.000 0 9.000*(0,60)+0*(0,40)=5.400
A3 7.000 1.500 7.000*(0,60)+1.500*(0,40)=4.800

 Bu yönteme göre karar verici mevcut kapasiteyi arttırma alternatifini (A1) seçecektir.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Hurwicz Yöntemi (Uzlaşma Yaklaşımı)
Alternatifler
En İyi
Katsayı Sıralama
Alternatif
A1 A2 A3
0,1 -5400 900 2050 2050 A3
0,2 -2800 1800 2600 2600 A3
0,3 -200 2700 3150 3150 A3
0,4 2400 3600 3700 3700 A3
0,5 5000 4500 4250 5000 A1
0,6 7600 5400 4800 7600 A1
0,7 10200 6300 5350 10200 A1
0,8 12800 7200 5900 12800 A1
0,9 15400 8100 6450 15400 A1
1,0 18000 9000 7000 18000 A1
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Hurwicz Yöntemi (Uzlaşma Yaklaşımı)
 Değişimlere bakıldığında, katsayı düşük alındığında karar vericinin kötümser
yaklaşımının baskın olduğu ve bu nedenle A3 alternatifin en uygun sonucu verdiği
görülmektedir. Katsayı arttıkça karar verici risk almakta ve sonucunda da A1 alternatifi
daha uygun sonucu vermektedir. Burum değerlendirildiğinde kötümserlik ve
iyimserlik yaklaşımlarının en iyi yönlerini kendi bünyesinde toplayan Hurwicz yöntemi
ne yazık ki söz konusu yöntemlerin zayıf yönlerini ortadan kaldıramamıştır. Ayrıca, bu
yöntem için α’nın seçimi de önemli bir karar sorunu olmuştur.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Laplace Yöntemi
 Laplace yöntemi olayların ortaya çıkması ile ilgili olasılıkların birbirine eşit olduğu
ilkesine dayanır. Olayların ortaya çıkması olasılıkları belirlenemediğinde problem
belirsizlik ortamında karar verme problemine dönüşür. Laplace yöntemi, olayların
gerçekleşmesi olasılıklarının farklı olduğuna ilişkin kanıt olmaması durumunda
kullanılır. Anılan olasılıkların eşit kabul edilmesi ilkesine “yetersiz sebep ilkesi” denir.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Laplace Yöntemi

 Bir işletme üreteceği bir mamul için fabrika büyüklüğüne karar vermek istemektedir.
Aşağıdaki tabloda, fabrika büyüklükleri ve olası getiriler verilmiştir. Hangi büyüklükte
fabrika kurulmalıdır problemini Laplace yöntemini kullanarak belirleyiniz.

Karar Matrisi
Talep Düzeyi Düşük Orta Yüksek
Fab. Büyüklüğü T1 T2 T3
Küçük F1 80 60 25
Orta F2 20 120 40
Büyük F3 10 60 180
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Laplace Yöntemi

 Her fabrika büyüklüğü alternatiflerin olasılıkları Laplace yöntemine göre eşittir. Bu

durumda beklenen getiriler:

 E(F1)= 80*(0,33)+60*(0,33)+25*(0,33)=55 Birim

 E(F2)= 20*(0,33)+120*(0,33)+40*(0,33)=60 Birim
 E(F3)= 10*(0,33)+60*(0,33)+180*(0,33)=83,33 Birim

 Burada; en fazla getiri (F3) alternatifi en uygun alternatif olarak belirlenir.

Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Laplace Yöntemi

 Örnek 2 için Laplace yöntemi uygulanırsa, bu durumda beklenen getiriler:

 E(A1)= 18.000*(0,33)+2.000*(0,33)+(-8.000)*(0,33)=3.960
 E(A2)= 9.000*(0,33)+5.000*(0,33)+0*(0,33)=4.620
 E(A3)= 4.000*(0,33)+1.500*(0,33)+7.000*(0,33)=4.125

 Karar verici mevcut kapasiteyi koruma alternatifini (A2) seçecektir.

Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı
 Bayes kuralı, Bayes teoreminin bir uygulamasıdır. Bayes teoremi, bir ortam ve bu
ortamın bilinen olasılık değerinden faydalanılmak suretiyle onu meydana getiren
nedenlerinin olasılıklarını hesaplama olanağı sağlayan bir teoremdir. Önceden bilinen
olasılıklar koşulsuz olasılıklardır. Bayes kuralı koşullu olasılık teoreminden yararlanmak
suretiyle ortaya konulmuştur. Bayes yaklaşımı denklem 2 ile açıklanır:

𝑃(𝐴𝑗 ∩𝐵)
𝑃(𝐴𝑗 /𝐵) = σ𝑛 (2)
𝑖=1 𝑃(𝐴𝑗 ∩𝐵)

 𝐴1 , 𝐴2 , 𝐴3 , …. 𝐴𝑛 örnek uzayı S’nin bölümleri (alt cümleleri) ve (B) bu örnek uzayında

bulunan herhangi bir olay olsun. Bu durumda; her i değeri için her olayın olasılığı
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı

𝑃(𝐴𝑖 )𝑃(𝐵/𝐴𝑖 )
𝐵𝑘 = 𝑃(𝐴𝑖 /𝐵) = (3)
𝑃(𝐴1 )𝑃(𝐵/𝐴1 )+𝑃(𝐴2 )𝑃(𝐵/𝐴2 )+ ....+𝑃(𝐴𝑛 )𝑃(𝐵/𝐴𝑛 )

Denklem 3 ile hesaplanacaktır. Bu denklemden elde edilecek olasılık değerlerine göre en

uygun seçenek saptanır. Bayes kuralı ile kararların alınabilmesi için karar verenler karar
problemlerinde yer alan her bir ortamın olasılık değerini bilmeli ya da hesaplamalıdır.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı
 Bir fabrikada bir M malı, (A, B, C) gibi üç ayrı üretim sistemi ile üretebilmektedir.
Toplam üretim miktarı ve üretim sistemlerinin çalışmaları aşağıdaki tabloda
verilmiştir. Bu bilgilere göre üretim sistemlerinin hangisinde, M malı en az miktarda
kusurlu mal imal edebilir. Hangi sistemle üretim yapılmalıdır?

Üretim Sistemi Üretim Oranları Kusurlu Üretim Oranları

A 0,5 0,03
B 0,3 0,04
C 0,2 0,05
TOPLAM 1,0
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı

X’in kusurlu malı gösterdiği kabul edilirse:

𝑃 𝑋 = 𝑃(𝐴)𝑃(𝑋/𝐴) + 𝑃(𝐵)𝑃(𝑋/𝐵) + 𝑃(𝐶)𝑃(𝑋/𝐶)

𝑃 𝑋 = 0,5 ∗ 0,03 + 0,3 ∗ 0,04 + 0,2 ∗ 0,05 = 0,037

olarak hesaplanır. Her bir sistemin koşullu olasılığı ise;

Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı
𝑃(𝐴)𝑃(𝑋/𝐴) 0,5 ∗(0,03)
𝑃(𝐴/𝑋) = = =0,4054
𝑃(𝐴)𝑃(𝑋/𝐴)+𝑃(𝐵)𝑃(𝑋/𝐵)+𝑃(𝐶)𝑃(𝑋/𝐶) (0,037)

𝑃(𝐵)𝑃(𝑋/𝐵) 0,3 ∗(0,04)

𝑃(𝐵/𝑋) = = =0,3243
𝑃(𝐴)𝑃(𝑋/𝐴)+𝑃(𝐵)𝑃(𝑋/𝐵)+𝑃(𝐶)𝑃(𝑋/𝐶) (0,037)

𝑃(𝐶)𝑃(𝑋/𝐶) 0,2 ∗(0,05)

𝑃(𝐶/𝑋) = = =0,2702
𝑃(𝐴)𝑃(𝑋/𝐴)+𝑃(𝐵)𝑃(𝑋/𝐵)+𝑃(𝐶)𝑃(𝑋/𝐶) (0,037)

Bu sonuçlara göre, C sisteminde M malı en az miktardaki kusurlu olarak imal edilebilecektir.

Bu bakımdan en uygun seçenek C sistemiyle üretim yapmaktır.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı
 Bir bölgenin nüfus yapısı aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

Cinsiyet Yurtdışı Doğumlular Yurtiçi Doğumlular

Erkek (0,48) 0,30 0,70

Kadın (0,52) 0,20 0,80

a) Seçilecek erkeğin yurtdışı ülke doğumlu olması,

b) Seçilecek kadının yurtdışı ülke doğumlu olması olasılığı nedir?
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı

𝑃 𝐸 = 0,48 erkek olma olasılığı

𝑃 𝐾 = 0,52 kadın olma olasılığı
𝑃 𝑌/𝐸 = 0,30 yurtdışı doğumlu erkek olma koşullu olasılığı
𝑃 𝑌/𝐾 = 0,20 yurtdışı doğumlu erkek olma koşullu olasılığı

olarak saptanmıştır. Buna göre;

Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Bayes Kuralı
𝑃(𝐸)𝑃(𝑌/𝐸) 0,48 ∗(0,30)
𝑃(𝐸/𝑌) = = =0,5806
𝑃(𝐸)𝑃(𝑌/𝐸)+𝑃(𝐾)𝑃(𝑌/𝐸) 0,48 ∗ 0,30 + 0,52 ∗(0,20)

𝑃(𝐾)𝑃(𝑌/𝐾) 0,52 ∗(0,20)

𝑃(𝐾/𝑌) = = =0,4193
𝑃(𝐸)𝑃(𝑌/𝐸)+𝑃(𝐾)𝑃(𝑌/𝐸) 0,48 ∗ 0,30 + 0,52 ∗(0,20)

Bu sonuçlara göre, seçilecek erkeğin yurtdışı doğumlu erkek olma olasılığı 0,5806’dır.
Seçilecek kadının yurtdışı doğumlu kadın olma olasılığı 0,4193’tür.
Belirsizlik Ortamında Karar Verme
Dezavantajları
 Yukarıda açıklanan belirsizlik ortamında karar verme yöntemleri birçok açıdan
eleştirilmektedir.
 Elde edilen en iyi çözümler yöntemden yönteme farklılık göstermektedir.
 Karar vericilerin psikolojik yapıları farklılık gösterdiğinden elde edilen çözümler de
farklılık göstermektedir.
 Karar problemi ile ilgili tüm bilgi ve verileri kullanmamaktadır. Daha önce de
belirtildiği gibi olasılıklar kullanılmadığı için karar vericinin çevresel faktörlere
ilişkin bilgisi, sezgi ve yargısı ihmal edilmektedir.
 Bir çok yöntemde seçim sadece uç değerleri dikkate almaktadır. Örneğin
maksimaks yönteminde her alternatifin sadece en olumlu değeri dikkate
alınmakta diğerleri göz ardı edilmektedir.
Çalışma Soruları
 Bir hediyelik eşya satıcısı1’inci ligdeki önemli bir karşılaşma sırasında takımların
renklerini taşıyan karton şapkaları veya şemsiyeleri satabilir. Ancak satıcı siparişini
maç tarihinden 15 gün önce vermek zorunda olup şapka veya şemsiyeden sadece
birisini sipariş edebilmektedir. Satıcının karı maç günündeki hava durumuna bağlıdır.
Eğer satıcı şapka sipariş eder ve maç günü hava yağmurlu olursa 500TL zarar eder,
hava bulutlu olursa 200TL zarar eder, buna karşılık hava açık olursa 1.500TL kar eder.
Satıcı şemsiye sipariş eder ve hava yağmurlu olursa 2.000TL kar eder, hava bulutlu
olursa herhangi bir kar veya zarar olmaz, hava açık olursa 800TL zarar eder.

 Yukarıdaki örnek olayla ilgili karar matrisini oluşturun.

 Değişik belirsizlik ortamında karar verme yöntemlerini kullanarak hangi alternatifin
seçileceğini belirleyiniz (iyimserlik katsayısını 0,6 alınız.)
Çalışma Soruları
 XYZ firması önümüzdeki bahar aylarında yeni bir reklam kampanyasına başlayacaktır.
Ancak firma bu kampanyada sadece bir reklam vasıtasına yetecek kadar mali kaynağa
sahiptir. Firma, kampanyanın mümkün olduğu kadar fazla kişiye ulaşmasını, başka bir
ifade ile mümkün olduğu kadar fazla kişinin reklamı görmesini istemektedir. Firmanın
reklam için kullanabileceği vasıtalar televizyon, gazete ve ilan panolarıdır (billboard).
Ancak bu vasıtalar ile ulaşılabilecek kişi sayısı bu bahar aylarındaki hava durumuna
bağlıdır. Eğer hava kötü olursa insanlar dışarıya az çıkacaklarından dolayı en etkin
vasıta gazete ve televizyon olacaktır. Havaların güzel olması durumunda ise en etkili
vasıta ilan panoları olacaktır. Her alternatifin (reklam vasıtası) hava durumuna bağlı
sonucunu gösteren tablo aşağıda verilmiştir. (Tablodaki veriler kişi sayıdır (*1000))
Çalışma Soruları
Alternatifler Hava Kötü Hava Normal Hava İyi Hava Mükemmel
Televizyon 210 190 170 130
Gazete 180 200 150 140
İlan Panosu 110 140 140 190
Olasılık (Pj) 0,22 0,30 0,28 0,20

 Maksimaks, Maksimin, Minimaks (pişmanlık) karar verme yöntemlerini kullanarak

hangi alternatifin seçileceğini belirleyiniz.

 Beklenen değer ve beklenen pişmanlık yöntemlerine göre aynı alternatiflerin

seçildiğini teyit ediniz.
KAYNAKLAR

 Çok Kriterli Karar Verme Kitabı, Prof. Dr. İhsan Kaya ve Arş. Gör. Ali
Karaşan
 Karar Analizi ve Karar Verme Yaklaşımları Kitabı, Prof. Dr. İhsan Kaya, Dr.
Melike Erdoğan ve Arş. Gör. Ali Karaşan
 Doç. Dr. Selçuk Alp, Ders Notları
 Dr. Gökhan Özçelik, Ders Notları