శంకర భగవత్పాదులు

అద్వైత వేదపంత సిదధ పంత్పన్ని ఏకీకృతం చేసిన

భారతీయ తతైవేతత , వేదపంతవేతత.
హందూమత్పన్ని ఉదధ ర్ంచిన త్రరమత్పచపరుులలో
ప్రథములు.

శ్రీ శంకర గురు సరసభారత్ర ఉయయురు

2021

దరశనం
గబ్బిట దుర్గాప్రసగద్
Table of Contents
శ్రీ శంకర .................................................................................................................................................... 5
శ్రీ అది శంకర్గచపరుుల వగర్ జనమ క్షేతరం –కగలడి ........................................................................................ 6

శ్రీ శంకరం లోక శంకరం............................................................................................................................ 9

శ్రీ శంకరం లోక శంకరం -2..................................................................................................................... 12

శ్రీ శంకరం లోక శంకరం -3(చివర్ భాగం ) ............................................................................................... 15

మాతృ ప్ంచకం. ................................................................................................................................... 18

శ్రీ శంకర సమరణం .................................................................................................................................. 20

ప్రమాచపరు ప్ధం ................................................................................................................................ 22
జఞాన కనకధపర ..................................................................................................................................... 27
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ .............................................................................................. 28

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -1 ..................................................................................... 28

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ) త్ప స ందరు లహర్ --2 ................................................................................. 31

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –3 .................................................................................... 32

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –4 .................................................................................... 34

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --5..................................................................................... 35

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --6..................................................................................... 37

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ -7 ...................................................................................... 40

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --8 .................................................................................... 42

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --9..................................................................................... 43

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --10 ................................................................................. 44

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --11 ................................................................................. 46

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ) త్ప స ందరు లహర్ --12 ................................................................................ 48

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ --13................................................................................... 49

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --14 ................................................................................. 51

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --15 ................................................................................. 52

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ –16 .................................................................................... 54

శ్రీ శంకరులలాలీ లి కవి ) త్ప స ందరు లహర్ –17 ............................................................................... 55

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ) త్ప స ందరు లహర్ --18 ................................................................................ 56

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –19 .................................................................................... 56

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ –20 .................................................................................... 58

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ౦థప స ందరు లహర్ –21 .................................................................................. 59

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –22 .................................................................................. 60

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ 23..................................................................................... 62

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ -24 .................................................................................... 63

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి)త్ప స ందరు లహర్ -25...................................................................................... 65

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -26 ................................................................................... 66

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –27 .................................................................................. 68

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –28 .................................................................................. 69

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -29 ................................................................................... 70

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –30 .................................................................................. 72

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –31 .................................................................................. 73

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -32 ................................................................................... 75

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –33 .................................................................................... 78

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –34 .................................................................................... 79

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –35 .................................................................................. 81

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –36 .................................................................................. 82

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –37 .................................................................................. 84

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –38 .................................................................................... 86

 శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --39 ................................................................................. 90

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –40 .................................................................................. 91

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –41 .................................................................................. 93

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –42 .................................................................................. 95

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ – 43 ................................................................................ 97

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి) త్పస ందరు లహర్ –44(చివర్ భాగం )............................................................... 99

శ్రీ దేవి భండపసుర వధ......................................................................................................................... 103

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -1 ........................................................................................ 103

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -2 .......................................................................................... 106

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -3........................................................................................... 108

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -4........................................................................................... 110

శ్రీ దేవి భండపసుర లో అంత ర్గరధం -5 ................................................................................................ 111

శ్రీ దేవి భండపసుర వధ లో అంత ర్గరధం -6 ......................................................................................... 113

శ్రీ దేవి భండప సుర వధ లో అంత ర్గరధం -7 ...................................................................................... 114

శ్రీ దేవి భండపసుర వధ లో అంత ర్గరధం -8(చివర్ భాగం ) .................................................................... 116

శ్రీలలిత్ప సహసరనపమ విశేషగలు ........................................................................................................... 117

త్రరకూట రహసుం ............................................................................................................................. 117
త్రరకూట రహసుం-2 ......................................................................................................................... 120

శివగనంద లహర్ ................................................................................................................................. 122

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -1...................................................................................... 122

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -2...................................................................................... 124

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -3...................................................................................... 125

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -4...................................................................................... 128

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -5......................................................................................... 131

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -6......................................................................................... 136

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -7 ........................................................................................ 140

 శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -8 ....................................................................................... 142

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -9 ........................................................................................ 146

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -10 ...................................................................................... 150

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -11 ...................................................................................... 153

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -12(చివర్ భాగం) .................................................................. 154

సరై వేదపంత స రభం ......................................................................................................................... 155

శంకర దిగ్ైజయ యాతర .................................................................................................................. 155
శ్రీ శంకరుల దేశ ప్రుటన ................................................................................................................ 157
శ్రీ శంకరుల దేశ ప్రుటన -2 ........................................................................................................... 160

శ్రీ శంకరుల దేశ ప్రుటన -3(చివర్భాగం ) ....................................................................................... 162

శ్రీ శంకరుల బ్రహ్మమకుం ..................................................................................................................... 164

అద్వైత భాసకరులు ఆది శంకర్గచపరు.................................................................................................... 165
శ్రీశంకర సగహతుం ........................................................................................................................... 165
శ్రీ శంకర భాష్ు గీంథపలు .................................................................................................................. 166
శ్రీశంకర సగహతుం -2 ...................................................................................................................... 167

శ్రీశంకర సగహతుం -3 ...................................................................................................................... 170

శ్రీశంకర ప్రకరణ గీంథపలు ................................................................................................................ 171

శ్రీశంకర సగహతుం -4(చివర్ భాగం ) ................................................................................................. 172

చతుర్గమాియ పీఠగలు .................................................................................................................. 174

సీత ల
ీ కు సనపుసగశీమ౦ ...................................................................................................................... 176
సీత ల
ీ కు సనపుసగశీమ౦ -2 చివర్ భాగం ) ............................................................................................ 178

ఆధున్నక శగసత ీ వేతతలకంటే మన మహరుులు ముందే దర్శంచి చ్ప్గార్గ ? ............................................... 179

అయిన్ సీీన్ దర్శంచిన సపాస్ ........................................................................................................... 180
సగంఖ్ు సిదధ పంతం –కపిల మహర్ు ..................................................................................................... 182

సగంఖ్ు సిదధ పంతము –కపిలుడు -2................................................................................................... 184

భారతీయ విజఞానం .......................................................................................................................... 185

భారత మాత దివు సైరూప్ం ........................................................................................................... 186
కణపద వశ
వ ేషక
ి విశేషగలు .................................................................................................................. 188
కణపద వశ
వ ేషక
ి విశేషగలు -2(చివర్భాగం ).......................................................................................... 189
 మనకు త్్లిసీ త్్లియన్న సంగతులు .................................................................................................. 193
అద్వైత్పమృతం ....................................................................................................................................... 194
శ్రీ సదపశివ బ్రహ్మందర కీరతనల లో అద్వైత్పమృతం ---1 ............................................................................ 195

జీవితం .......................................................................................................................................... 195

అదపైత్ప మృతం —2 .......................................................................................................................... 197

”ర్గమరసం ” .................................................................................................................................. 197

అద్వైత్ప మృతం ---3 ........................................................................................................................ 198

ర్గమ రసగయనం ............................................................................................................................ 198

అద్వైత్ప మృతం —4 .......................................................................................................................... 202

కరీషా గమృతం .................................................................................................................................... 202

అద్వైత్ప మృతం —5 ........................................................................................................................... 204

కృషగా మృతం .................................................................................................................................. 204

అద్వైత్ప మృతం -6 ............................................................................................................................. 206

కరీషా గమృతం .................................................................................................................................... 206

అద్వైత్ప మృతం —–7 ......................................................................................................................... 209

ఆతమ బ్ో ధ ..................................................................................................................................... 209

అద్వైత్ప మృతం ---8.......................................................................................................................... 212

ఆతమ బ్ో ధ ..................................................................................................................................... 212

అద్వైత్ప మృతం ——9........................................................................................................................ 215

బ్రహ్మమ నందం.................................................................................................................................. 215

గుగుారు దరశనం ...................................................................................... Error! Bookmark not defined.
గుగుారు దరశనం -1 .............................................................................. Error! Bookmark not defined.
గుగుారు దరశనం -2 ............................................................................. Error! Bookmark not defined.

గుగుారు దరశనం -3 ............................................................................. Error! Bookmark not defined.

శ్రీ శంకర
 శ్రీ అది శంకర్గచపరుుల వగర్ జనమ క్షేతరం –కగలడి

కేరళలో గురువగయయర్ కు 75కరలో మీటరల దూరం లో కగలడి గ్గీమం ఎర్గికులం జిలాల లో

ఉంది .ఇదే జగదు
ా రువులు శ్రీ ఆది శంకర్గచపరుులు వగరు జన్నమంచిన ప్వితర క్షేతరం .ఇకకడి
నుండే కగలి నడకన ఆసపతు హమాచల ప్రుంతం అనేక సగరుల త్రర్గ్ నపలుగు ఆమాియ
పీఠగలు సగతపించి ఆరుధర్గమన్ని న్నల బ్ెటీ ారు. వద
వ క
ి మత్ోదపధరణ చేశగరు .అద్వైత మత సగాప్నప
చపరుులు గ్గ కీర్త శిఖ్ర్గన్ని అధిర్ోహంచపరు .ప్రమ విశిష్ీ మన
ై కగకగశ్రమర్ శగరదప పీఠగన్ని
సమరధత న్నరూపించి శగరదప మాత అంగ్ీకగరం త్ో అధిర్ోహంచి జగదు
ా రువు లన్న పించుకొనపిరు
.ఆ మహ్మను భావుడే లేక ప్ో త్ే చ్న
వ ప ,ప్గకరసత గన్ సర్హదుు లో ఉని భారత దేశ ప్రజలు ధర్గమన్నకర
దూరమై ప్ో యి ఉండేవగరు. ఆయన ప్రబ్ో ధం సకల మానవ సో దరతైమే .ఆధపుత్రమక కీర్త
ప్త్పకన్న ప్రప్ంచం అంత్ప ర్ెప్ర్ెప్ లాడించిన ఆ మహనీయ మయర్త జనమ సా లాన్ని దర్శంచపలనే
తప్న ఈ ఫిబ్వ
ర ర్ లో తీర్ంది .ఆ మాహతుమన్నకర ఏమిచిినప హందూ జఞత్ర ఋణం తీరనే
తీరదు .అలాంటి ప్వితర కగలడి గుర్ంచిన విశేషగలు ఇప్ుాడు త్్లియ జేసత ునపిను .

శ్రీ శంకర జనమ క్షేతరం గుర్త ంప్ు

ఎర్గికులం జిలాలలో పెర్యార్ నదికర తూరుాన ఉంది కగలడి గ్గీమం .ఈ గ్గీమాన్ని గురుత
ప్టీ టం మొదట పెదు సమసు గ్గ మార్ంది. అప్ుాడు శృంగ్ేర్ పీఠం వగరు మహ్మ ప్ండితుడు
చపర్త్రరక ప్ర్శోధకుడుశంకరుల జీవితం పెవ అధపర్టీ అయిన శ్రీ నడుకగవేర్ శ్రీన్నవగస శగసిత ీ గ్గర్న్న
కగలడికర ప్ంప్గరు .అసలు ఆది శంకరుల జనమ సా లాన్ని అన్ని ఆధపర్గలత్ో త్ేలిమన్నప్ంప్గరు
. ఆయన ఇకకడికర వచిి ప్ర్శ్రలనప ,ప్ర్శోధనప చేసి కెైఫయ
ీ తు
త లను త్రరగ్ేసి ఇప్ుాడు శ్రీ
శంకరులదేవగలయం కటీ బ్డిన ప్రదేశమే అసల వన ఆది శంకరుల జనమ క్షేతరం అన్న న్నర్గధర్ంచి
రుజువులత్ో సహ్మ త్్లియ జేశగరు .అప్ుాడు ఈ ప్రదేశం అంత్ప ‘’కపిలిల మన ‘’అనే ఆయన
సగైధీనం లో ఉండేది .ఈ విష్యాన్ని శృంగ్ేర్ వగరు త్రరువగనూకర్ మహ్మ ర్గజఞ వగర్కర త్్లియ
జేశగరు ఆ సా లాన్ని తమకు ఇసపత అకకడ శంకర ఆలయం న్నర్మంచి సురుత్ర చిహిం గ్గ తీర్ి
దిదు ుత్పమన్న చ్ప్గారు .మహ్మ ర్గజు మహ్మదపనందం ప్ ంది’’ కపిలల మ’న’’ నుంచి 1906లో ఈ
ప్గరంత్పన్ని సగైధీన ప్రచుకర శృంగ్ేర్ పీఠగన్నకర అప్ాగ్ంచపడు .

శృంగ్ేర్ మఠం ఇకకడ 1910లో శ్రీ ఆది శంకరుల ఆలయాన్ని న్నర్మంచింది .అదే కగలడి
ఆవిర్గావ సంవతసరం గ్గ భావించపరు .సర్గ్గా వంద ఏళళకు 2010లో కగలడి శత వతసర
ఉతసవగలను పీఠం ఘనం గ్గ న్నరై హంచింది ఒక డపకుుమంటర్ీ చిత్పరన్ని పీఠం న్నర్మంచి
ప్రచపరం లోకర త్్చిింది .లేక ప్ో త్ే కగలడి అలాగ్ే చర్తర గరాం లో కలిసి ప్ో యి ఉండేదేమో
?బ్ాల శంకరులు తన తలిల ఆర్గుంబ్ కోసమై ప్ూర్గి నదిన్న ఇంటి వరకు మళ్ల ంచిన ప్రదశ
ే ం
శంకర్గలయాన్నకర దగా రలోనే ఉంది. దపన్న తీరం మీదనే శంకరులు శ్రీ కృష్ా విగీహం
ప్రత్రషిీంచపరు .ఇకకడే ‘’అచుుత్పసత కం ‘’చ్ప్గారు .శంకర ఆలయం లో శ్రీ శంకర ,శగరదపంబ్
విగీహ్మలు జగనమమహనం గ్గ కనీ పిసత గయి న్నతుం అభిషపకం ప్ూజఞ హో మాదులు న్నరైహంచే
విశగల ప్గరంగణం ఉంది .శంకరుల తలిల ఆర్గుంబ్ సమాధి కూడప ఇకకడే ఆలయం లో ఉంది
అకకడ న్నతుం జయుత్ర వలుగుతూనే ఉంట ంది . వినపయకున్న చిని విగీహమయ ఉంది .ఇకకడ
తమిళ కనిడ సగమరత బ్ారహమణులే ప్ూజఞరులు .

శంకర్గచపరు కీర్త సా ంభం

శంకర్గలయాన్నకర దగా ర్ే శృంగ్ేర్ పీఠం ఉంది .ఇకకడి శ్రీ కృష్ా దేవగలయం లోనే శ్రీ శంకరులు
243ప్ంకుతల ‘’ప్రబ్ో ధ చందరర దయం ‘’ర్గశగరు .కగలడి దేవసగానం అధీనం లో ఉంది .ర్గమ కృష్ా
మఠం కూడప సమీప్ం లో ఉంది .కగలడి గ్గీమం లో ప్రవేశించ గ్గనే మనకు కంచి కగమ కోటి
పీఠంవగరు న్నర్మంచిన ఎన్నమిది అంతసుతల’’ కీర్త సా ంభం ‘’అనే బ్ృహత్ భవనం కగనీ పిసత ుంది
.అది శంకరుల జీవిత చర్తర అంత్ప చిత్పరలలో ప్రదర్శంచపర్కకడ .పెవ అంతసుతకు వళ్ల నగర
దరశనం చేయ వచుి శ్రీ శంకర్గచపరు ,శ్రీ గనేశుల పెదు విగీహ్మలు ఇందులో ఉనపియి

చూడపలిసన ప్రదశ
ే గలు

కగలడికర ఒక కరలో మీటర్ దూరం లో మాణికు మంగళం లో శ్రీ కగత్పుయిన్న మాత దేవగలయం
ఉంది .ఇది దుర్గా మాత ఆలయం .ఇకకడే శంకరుల బ్ాలుం లో తండిర శివ శరమ ఏదర ప్న్న మీద
వడుతూ కొడుకు కు అమమవగర్కర ప్గలు నవ
వ ేదుం పెటీ ి రమమన్న ప్ంప్గడు .అలానే బ్ాల
శంకరుడు అమమవగర్ ముందు ప్గల చ్ంబ్ు ఉంచి నవ
వ ద
ే ుం పెటీ ి త్పగమన్న గ్ోల చేశగడు అమమ
వగరు త్పగక ప్ో యిే సర్కర ఏడుప్ు లంకరంచుకొనపిడు అప్ుాడు అమమ వగరు ప్రతుక్షమై ఆ
క్షీర్గన్ని తృపిత గ్గ త్పరగ్ శంకరులకు ఆనందపన్ని కలిగ్ంచింది .ఈ అమమ వగర్ గుర్ంచే తరువగత
‘’స ందరు లహర్’’ ర్గశగరు శంకర్గచపరు .
 కగలడికర ర్ెండు కరలో మీటరల దూరం లో ‘’మటట
ీ ర్ త్రరు వేలు మాన్ శివ దేవగలయం’’ ఉంది.
దీన్నిశంకరుల తండిర శివ శరమ ప్రత్రసిీంచపడు .ముసలి తనం లో శంకరున్న తలి దండురలు
ఇంత దూరం వచిి ప్ూజఞదికగలు చేయలేక శివుడిన్న ప్గరర్ధంచపరు .అప్ుాడు కల లో కన్నాంచి
‘’నపటుం చేసప త్్లల జింక ‘’ను అనుసర్ంచి వడిత్ే తన లింగం దగా రకు చేరుసుతందన్న చ్ప్గాడు
.అలానే ర్ోజూ చేసవ
ప గరు .అందుకే ఈ గుడికర ‘’త్రరువలల మాన్ మలిల ‘’అనే పపర్ొచిింది .అంటే
‘’నపటుం చేసప త్్లల జింక ‘’అన్న అరధం .

నయ త్ోడూ శంకర నపర్గయణ దేవగలయం కగలడికర మయడు కరలో మీటరల దూరం లో ఉంది
.ఇది అద్వైత అరినకు గ్ొప్ా సగానం గ్గ ప్రసిదధమైంది .ఈ శివగలయం లో శంకర్గచపరు
విష్ు
ా వును ప్గరర్ధసపత ఆయన ప్రతుక్షమై ఇకకడి శివున్న లో కలిసి ప్ో యి శివ కేశవులకు భేదం
లేదన్న న్నరూపించినగ్ొప్ా క్షేతరం ఇది. అందుకే ముందు శివుడికర తర్గైత విష్ు
ా వుకు ఇకకడ
అరిన న్నరైహసగతరు .

మంజప్ా కు ఎన్నమిది కరలో మీటరల దూరం లో శివ శరమ ప్ూజఞర్గ్గ ఉని ‘’మంజప్ా కగర్ైలిల కగవు
శివ టంప్ుల్ ‘’ఉంది

అలాగ్ే ‘’త్్కేక మదర ం ‘’అనే చోట శ్రీ కృష్ు

ా న్న గుడి ప్కకనే త్రరుచిి శంకర మఠం ఉంది ఈ
మత్పన్నకర చ్ందిన వగర్కే ప్ూజఞరహత .

శంకరున్న తలిల ఆర్గుమికు దహన సంసగకర్గలను జర్పిన చోట ఇప్ుాడు శంకర్గలయం

లోనే ఉంది .ప్ది నంబ్యదిర కుట ంబ్ాలలో శంకరున్నకర సగయం చేసినవి ర్ెండే ర్ెండు
కుట ంబ్ాలు .ఈ ప్గరంత్పన్ని ‘’కపిలలమన’’ అంటారు .ఆనపటి నుంచి ఈనపటి వరకు న్నతు
దీప్గర్గధన జరుగుతూనే ఉండటం విశేష్ం .

కగలడి కరవు (ఆడటీ కడవు )దగా ర్ే నది మారా ం మార్ కగలడి గ్గీమం ఏరాడింది .ఇకకడే
శంకరులు శ్రీ కృష్ా విగీహం సగాపించపరు .శ్రీ కృష్ా ఉతసవగలలో ఇకకడి నుండే జలాన్ని తీసుకు
వడత్పరు

‘’మయతల ల కడవు ‘’అంటే మొసలి ఘాట్ -కోీకడ్ల్

వ ఘాట్ అంటారు .ఇకకడే నదిలో సగినం
చేసత ుంటే బ్ాల శంకరున్న మొసలి ప్టీ కోంది. తలిల అనుమత్ర త్ో నీటిలోనే ఆప్దధ రమ సనపుస
దీక్ష తీసుకొనపిడు బ్ాల శంకరులు. ఇవి కగక శ్రీ శంకర్గచపరు యయన్న వర్సటి, కగలేజి,
ఇంజినీర్ంగ్ కగలేజి చూడ తగ్న ప్రదశ
ే గలు .

శ్రీ శంకరం లోక శంకరం

వవశగఖ్ శుదధ ప్ంచమి శ్రీ శంకర జయంత్ర –ఆది శంకర్గచపరు జన్నమంచిన ర్ోజు .దపన్నన్న న్నని 11వ
త్ేదీ బ్ుధవగరం కృషగానదీ తీరం సమీప్ం లో ఉని శ్రీ ర్గమ చందురడు ప్రత్రషిీంచిన ఉభయ
ర్గమేశైర క్షేతరంగ్గ ఖ్ాుత్ర చ్ందిన ఐలూరు కు ర్ెండు కరలో మీటరల దూరం లో ఉని కూడేరు
గ్గీమం వగసి , నపకు 30ఏళళళగ్గ ప్ర్చయం ఉనివగరు నపత్ొ ప్గట ఉయయురు హ్స
మ ూకల్ లో
ల కకల మేషీ గరు గ్గ ప్న్న చేసన
ి వగరు మాంచి బ్ాడిమంటన్ ,వగలీ బ్ాల్ పపల యర్ ,గణిత శగసత ీ
బ్ో ధనలో దిటీ ,కీమశిక్షణకు మారు పపరు ,సహ్మయ సహకగర్గలలో ముందుండే సహృదయులు
,సపిహ్మన్నకర చిరునపమా సరసభారత్రకర ఆతీమయులు ,మాకుట ంబ్ మితురలు అయిన శ్రీ ప్సుమర్త
ఆంజనేయ శగసిత గ్
ీ గరు వగర్ సైంత దేవగలయ సముదపయం లో ఉదయం 9గం లకు న్నరైహసూ
త
నలర్ోజుల నపడే ననుి ఆహ్మైన్నంచి నపలుగు ముకకలు భాగవత్పాదులపెవ మాటాలడమన్న కోర్గరు
.మేమిదు రం, మా మయడవ కోడలుశ్రీమత్ర ర్గణి ,మనవర్గలు ఛి రము కగరులో ఉదయం
8గంటలకు కూడేరుకు కనకవలిల దేవరప్లిల మీదుగ్గ వళ్ల కృష్ా కరకటీ ఎకరక ,దపర్లో ఐలూరు లో
శ్రీ ర్గమ లింగ్ేశైర సగైమిన్న దర్శదపుమన్న ప్గవు తకుకవ త్ోమిమదికే అకకడికర చేరగ్గ గుడి
తలుప్ులు త్పళం వేసి ఉనపియి కటకటాల తలుప్ు లోంచి సగైమి లింగ్గన్ని దర్శంచి
తర్ంచం .ఈ సగైమిన్న సుమారు 26ఏళళకరత
ీ ం నేను మేడూరు హ్డ్ మాసగీరుగ్గ ప్న్న
చేసన
ి ప్ుాడు సూకల్ పిలలలను ఫీల్్ టిరప్ గ్గ ఐలూరు తీసుకు వళ్ల కృషగానది ఒడు్కు తీసుకు
వళ్ళళ ఆలోచనలో ఉంట , మేడూరు మహళ్ామండలి వగరు మా అందర్కోసం సుమారు
500మందికర లడూ
్ లు ,ప్ులిహో ర చేసి ర్క్షాలో మా వనక ప్ంపిన జఞాప్కం ఇంకగ ఉంది
.’’కటకటాల దరశనం’’ తర్గైత సర్గసర్ కూడేరు శగసిత గ్
ీ గర్ంటికర చేర్గం .ఇంటి దగా ర మేము
బ్యలేుర్ే టప్ుాడే టిఫన్
ి చేసశ
ప గం .ఇప్ుాడు శగసిత గ్
ీ గర్ భారు ఇచిిన కగఫీ త్పరగ్గం.ఇంకగ
ఆయనకగన్న ఆవిడకగన్న సగినపలు చేయలేదు .కూడేరు అలులడు శ్రీ ఫణి అభిషపక కగరు కీమం
కోసం కలిదిండి నుండి వచపిరు. కలిదిండి అంటే శ్రీ ప్గత్పల భోగ్ేశైర సగైమి ఆలయం గురుత
ఉండే ఉంట ంది .అకకడికర ఒకప్ుాడు ర్గజ ర్గజ నర్ేందర మహ్మర్గజు ఆసగానకవి ననియ గ్గరు
ర్గజ మండిర నుంచి వచిి సగైమిన్న దర్శంచి ఇకకడి నపగ కను వృత్పతంతం విన్న ,అప్ాటికే ర్గజు
మహ్మ భారత్పన్ని అనువదించమన్న కోరగ్గ ననియ ఉదంకో ప్గఖ్ాునపన్ని గురుతచేసుకొన్న
ఉదంకుడు చేసిన నపగ సోత త్పరలకు శ్రీకగరం ఇకకడే చుటాీడన్న ఐత్రహుం .అంటే త్్లుగు భారత
కూడేరు శ్రీ శంకరుల విగీహ్మన్నకర నమక చమకగలత్ో అభిషపకం బ్బలాైరిన శంకర
రచన కలిదిండిలో ప్గరరంభమన ై దనిమాట .కలి దిండి అంటే ఇది జఞాప్క మొచిింది .
భగవత్పాదుల అషోీ తత ర ప్ూజఞఫన్నగ్గర్ ఆధైరుం లో చేశగరు .తర్గైత శ్రీ దపసగంజనేయ
సగైమికర తమలప్గకులత్ో అషోీ తత ర ప్ూజ న్నరైహంచపరు సగైమికర మేము నూతన వసగతాలు
సమర్ాంచపం.తరువగత సభ మొదల వంది .నేను శ్రీ శంకరులపెవ మాటాలడపను .నపకు శగలువగ కపిా
‘’చందురన్నకో నూలు ప్ో గు ‘’అనపిరు శ్రీ శగసిత ీ .ఒక జఞాపిక బ్హూకర్ంచపరు .నేను ఆయనకు
సరసభారత్ర జఞాపికను ‘’ద్వ
వ చితత ం ‘’శ్రీ హనుమజజ యంత్ర ఆహ్మైన ప్త్పరలు అందించపను .శ్రీ
ఫణిగ్గర్కర జఞాపిక ,కేమటాలజి పిత, ద్వవ చితత ం త్ో బ్ాట వేదపశ్రరైచనం చేసినందుకు 116
రూప్గయలు త్పంబ్యలం లో సమర్ాంచపను అకకడికర వచిిన శోీతలు’’ ఆరుగుర్కర’’ మన ఈ
రండు ప్ుసత కగలు , కరప్త్పరలు అందజేశగను .సగైమి ప్రసగదం రవైకేసర్ ప్ులిహో ర అందర్కర
అందించపరు. బ్హు రుచిగ్గ ఉనపియి ర్ెండూ ..తరువగత శగసిత ీ గ్గర్ంటలల మాకు రసం మామిడి
ప్ండు త్ో సహ్మ భోజన ఏర్గాట చేశగరు .ప్దపర్గులానీి రుచిగ్గ శుచిగ్గ ఉనపియి .కమమగ్గ
భోజనం చేశగం. మా ఇదు ర్కీ శ్రీ శగసిత ీ దంప్తులు నూతన వసగతాలు ప్రదపనం చేసి
ఆశ్రరైదించపరు వంటనే బ్యలేుర్ కటీ మీదుగ్గ వలూ
ల రు దపైర్గ ఉయయురుకు మధపుహిం
ర్ెండునిరకు చేర్గం .

సగయంతరం ఉయయురు శ్రీ సువరిలా౦జ నేయ సగైమి దేవగలయం లో శ్రీ

శంకర జయంత్ర ణి సరసభారత్ర 92 సమావేశంగ్గ చేశగం .శ్రీ శంకర్గచపరు ప్టాన్నకర అషోీ తత ర ప్ూజ
చేశగం .తరువగత ప్రముఖ్ గ్గయన్న శ్రీమత్ర వటీ ం శగంత్రశ్రీ శ్రీ శంకర కృత దేవీ సోత తరగ్గనం వీనుల
విందుగ్గ చేశగరు .ఆమ స ందరు లహర్ న్న సిడి లుగ్గ తీసుకొచేి ప్రయతిం చేసత ునపిన్న శ్రీ
కంచి సగైమి సన్నిధిలో నపలుగు గంటలు ప్గడి విన్నపించపనన్న వగరు దివు ఆశ్రసుసలందించి
ముందుకు సగగమన్న చ్ప్గారన్న అనపిరు .మంచి ప్రయతిం చేసత ునపిరన్న ,విజయ వంతం
కగవగలన్న నేను అనపిను .ఇలా ర్ెండు సగరుల శ్రీ శంకర జయంత్ర లో ప్గలగానే అదృష్ీ ం కలిగ్ంది
.అకకడప ఇకకడప మాటాలడిన మాటలనే ‘’శ్రీ శంకరం లోక శంకరం ‘’గ్గ మీకు అందిసత ునపిను .

‘’శుీత్ర సమృత్రప్ుర్గణపమాలయ౦ కరుణపలయం-నమామి భాగవత్పాదశంకరం లోక శంకరం ‘’

‘’దుషగీచపర వినపశగయ ప్గరతురూాత్ో మహీతలే –

స ఏవ శంకర్గచపరుః –సగక్షాత్ కెైవలు నపయకః –

శరీత సగమరత ప్రత్రసగీరధం భకగతనపం హతకగముయా

కర్ష్తసవత్పరం సైం శంకర్ో నీల లోహతః ‘’(శివ రహసుం )

 కంచి మఠం ల కకల ప్రకగరం కీీ ప్ూ .509లో జన్నమంచి ,కీీ ప్ూ 477లో కెవ
ై లుం ప్ ంది
,ప్గశగితుుల ల కకప్రకగరం కీీ శ 788లో జన్నమంచి కీీ శ 820 లో మరణించపరు జగదు
ా రువులు శ్రీ
ఆది శంకర్గచపరుులు .ఎవర్వి యిే ల కకల న
వ ప వవశగఖ్ శుదధ ప్ంచమి ఆర్గుా నక్షతరం లో
జన్నమంచపరు అన్న అందరూ అంగ్ీకర్ంచపరు . కేవలం 32సంవతసర్గలు మాతరమే
జీవించి,ప్రసత గన తరయాన్నకర భాష్ుం ర్గసి ,రసగుళ్కలు అనదగ్న సంసకృత సోత త్పరలు ,స ందరు
లహర్ శివగనంద లహర్ వంటి అనేక రచనలు చేసి సంసకృత భాష్ను సుసంప్నిం చేసి
దపన్నిసగమాను జనపలకుఅందుబ్ాట లో త్్చిిన మహ్మనుభావుడు .అందుకే సగైమి
వివేకగనంద ‘’In Sankara we see tremendous intellectual power throwing ,the scorching light of
reason upon every thing ‘’అనపిరు .’’Sankara was not merely a philosopher ,not really a religious
leader ,but he was the greatest nation builder and thought leader ‘’అనపిడు ఎ.కే బ్ెనర్ీజ .జఞత్ర
న్నర్గమత శంకరుడు .మాసగనపం మారా శ్రర్ోుహం ‘’అన్న గ్ీతలో కృష్ు
ా డు అనపి వశ
వ గఖ్ మాసం
విశిష్ీ మన
ై దన్న నపకన్న పిసత ుంది .ఈనలలో ఎందర్ో మహ్మనుభావుల జయంతులు ఉనపియి
.వవశగఖ్ శుదధ తదియ అక్షయ తృతీయ నపడు సింహ్మచ నరసింహ సగైమి చందనోతసవం
,ప్రశుర్గమ జయంత్ర వీరశవ
ై మత సగాప్కుడు బ్సవనమంత్రర జనమదినం .శుదధ ప్ంచమిశ్రీ
శంకర జయంత్ర, శుదధ ష్షిీ శ్రీ ర్గమానుజ జయంత్ర .శుదధ చతురుశి శ్రీ నృసింహ జయంత్ర .ప్ రామి
భగవగన్ బ్ుదధ జయంత్ర అనిమాచపరు జయంత్ర .వవశగఖ్ బ్హుళ దశమి శ్రీ హనుమజజ యంత్ర
.మండు వేసవిలో ఇన్ని జయంతులు .అందుకే ప్గనకగలు వడప్ప్ుా ,మామిడిప్ళళళ త్పటాకు
విసన కరీలత్ో ఉప్చపర్గలు త్పప్ో ప్శమనం అట దేవుళళకూ ఇట మనకూ కూడప .

కలియుగం ప్రవేశించి అప్ాటికర 3వేల సంవతసర్గలు అయింది .దేశం లో వేద విరుదధ

భావనలు వగుపించపయి యజి యాగ్గదులు లేవు .వేదఅధుయున అధపుప్నపలు లేవు .ర్గజులు
వవదక
ి గన్ని వదిలేసి జెవన బ్ౌదపులవప్
వ ు చేర్ ప్ో షించపరు .ప్గష్ండ మత్పలనీి పెర్గ్ప్ో యాయి
.దేవతలందరూ శివుడిన్న చేర్ లోకోప్కగరం చేయమన్నప్గరర్ధంచపరు .బ్ో ళ్ాశంకరున్న హృదయం
కర్గ్ ప్ర్షగకరమారా ంగ్గ త్పనే భయమిపెవ శంకర్గచపరు సగైమిగ్గ అవతర్సగతనన్న అభయమిచపిడు
.కుమార సగైమిన్న భటీ ప్గదున్నగ్గ ,బ్రహమను మండన మిశుీన్నగ్గ ,ఇందురడిన్న సుధనై మహ్మ
ర్గజుగ్గ తనకంటే ముందే భయమి పెవ జన్నమంచమన్న ఆదేశించపడు .విష్ు
ా వును ప్దమ
ప్గదపచపరుున్నగ్గ వగయుదేవుడిన్న హసగతమలకగచపరుున్నగ్గ ,అగ్ి దేవుడిన్న త్ోటకగచపరుున్నగ్గ
,వరుణ దేవుడిన్న చితుసఖ్ా చపరుున్నగ్గ జన్నమంచమన్న కోర్గడు .శుక మహర్ున్న గ్ౌడ ప్గద లేక
గ్ోవింద భగవత్పాద యతీ౦దుర న్నగ్గ ప్ుటీ మన్న చ్ప్గాడు .ఒకప్ుాడు బ్రహమ వేదం
చదువుతునిప్ుాడు సైరలోప్ం జర్గ్ంది .ప్రకకనే ఉని అర్గధంగ్ సరసైత్ర నవిైంది .కోప్ం
వచిి ఆమను భయలోకం లో విష్ు
ా మితురన్నకర కుమార్ెతగ్గ జన్నమంచమన్న శగప్మిచపిడు ఆమ యిే
ఉభయ భారత్రగ్గ జన్నమంచి మండనమిశుీన్న వివగహమాడింది .భటీ ప్గదుడు జెమి
వ న్న సూత్పరలకు
త్పతారుం ర్గసి సుధనై మహ్మ ర్గజుకు విన్నపించి ఆయన అనుగీహ్మన్ని ప్ ందపడు .ర్గజు
సహ్మయం త్ో జెన
వ బ్ో దపుచపరుులత్ో వగదపలు చేసి ఓడించి వద
వ క
ి ం వప్
వ ు జనపలను చేర్ట
ే ల
చేశగడు .శివుడు ఒక ర్ోజు సుధనై మహ్మ ర్గజు కలలో కన్నాంచి కేరళలో కగలడి దగా ర ప్ూర్గానది
తీర్గన ఒక శివగలయం న్నర్మంచి న్నతు ధూప్ దీప్ నవ
వ ద
ే పులత్ో వర్ధలల జేయమన్న ఆదేశించపడు.
ర్గజు అలానే చేశగడు .ఇంతటి బ్ృహత్ నేప్ధుం ఏర్గాట చేసుకొన్న శివుడు శంకర్గచపరుున్నగ్గ
కగలడిలో నంబ్యదీర బ్ారహమణ కుట ంబీకు డ్న
వ శివగురు ధరమ ప్త్రి ఆర్గుంబ్ లకు
జన్నమంచపడు .ఈ దంప్తులకు వృదపధప్ుం సమీపిసత ునపి సంతత్ర కలుగ లేదు .వగర్ ఇష్ీ దవ
్వ ం
ప్రమేశైరున్న అనుగీహం కోసం చపలా చేసి చివర్కర ప్ ందపరు .దీర్గాయుసుస కల కొడుకు
కగవగలా అలాాయుష్ుకడ్వన త్ేజసిై కుమారుడు కగవగలా అన్న అడిగ్త్్ త్ేజసిై నే కోర్గరు. ఆ
దంప్తులు .ఇలా శివగనుగీహం వలన ఆర్గుంబ్ శంకరున్న భరత శివ గురువుదపైర్గ కనిది . శ్రీ
శంకరున్న జీవితం పెవ అనేక గీంధపలు ఉనిప్ాటి కర ,విజయనగర సగాప్నకు హర్హర బ్ుకక
ర్గయల ను పపర్
ర ేపించి న అద్వైత గురువులు శ్రీ మాధవ విదపు రణు సగైమిర్గసిన ‘’శంకర
విజయం ‘’సగదికగర్కమన
ై ది .నప రచనకు ఎకుకవగ్గ శంకర విజయం ఆధపరం
.మిగ్లినవగటినుండీ గీహంచి ర్గసినవే .

శ్రీ శంకరం లోక శంకరం -2

ఎలా ఉనపిడు శంకరుడు ?’’వేద విదు లో బ్రహమకు సమానం .వేదపంత ఉప్న్నష్దిైదు లో

బ్ృహసాత్ర .వేద కరమ వగుఖ్ాునపన్నకర జెవమిన్నమహర్ు త్ో సర్ జయడు .వేద తతై మయలాన్నకర వగుస
భాగవగనులే .మయర్ీతభవించిన వేద వగుసుడే శ్రీ శంకర భాగవత్పాదులవగరు ‘’అనపిరు విదపురణు
సగైమి .8ఏళళ వయసులో కపిల మహర్ు ర్గసిన సగంఖ్ుశగసగతానీి ,ప్తంజలి రచించిన యోగ
శగసగతానీి ఔప్ో సన ప్టిీన ప్రజా ఞ మయర్త .భటీ ప్గదుల వగర్త కగన్ని అవగ్గహన చేసుకొనివగడు
.అద్వైత సుఖ్ాన్ని ప్ ంది ,వేద సగర్గన్ని ఒక చేత్రలో ,జఞాన సముదపరన్ని ర్ెండవ చేత్రలో ధర్ంచి
,ఎదుటివగర్ వగదనలోన్న సగకలిత్పున్ని అంటే దర షగలలాంటి ముళళనుతీసివస
ే ప ప్రజి కలిగ్
ఉనపిడు అంటారు మాధవ విదపురణుు లు .చందురడూ,శ0కరుడూ అమృత్పనేి ఇసగతరట
.చందురడు కగంత్ర రూప్ం లో ఇసపత ఈబ్ాల శంకరుడు వేదపంత భావనప రూప్ంగ్గ కగంత్ర
న్నచపిడట . చందురడు నక్షతర కగంత్రన్న హర్సగతడు .ఈ శంకర ముఖ్ చందురడు సజజ నుల
త్ేజసుసను పెంచుత్పడట.

శంకర ఫగల భాగం పెవ ధర్ంచే మయడు విభయత్ర ర్ేఖ్లు గంగ్గ ,యమునప సరసైతీ నదుల
ప్వితర త్రరవేణీ సంగమం .అవి మయడు వేదపల శిరసుసలనే ఉప్న్నష్తు
త ల వగుఖ్ాునపలనే మయడు
కీరత ులుగ్గ భాసిసత ునపియనపిరువిదపురణుు లు .అజఞా నపరణుం లో భార్గు ,పిలలలు అనే
కగర్ిచుి మంటల చేత తపిసత ుని జనపన్నకర ,ఆతమ విదు ను ఉప్దేశించటాన్నకర శ్రీ మేధప దక్షిణప
మయర్త యిే ,మౌన ముదర వదిలి శ్రీ శంకర్గచపరుులుగ్గ అవతర్ంచపరట .శంకర యతీశైరున్నకర
,కెైలాసవగసి ప్రమేశైరున్నకర ప్ో లికలత్ో ప్గట ఒక ముఖ్ు భేదం కూడప ఉందట .భగవత్పాదులు
వవదక
ి మార్గాన్ని అనుసర్ంచి యజి యాగ్గదులు చేసత ూ చేయించపరు .కగన్న ప్రమ శివుడు
మామగ్గర్ెైన దక్షుడు చేసప యజఞాన్నకర వళళకుండప భారుకు అవమానం జర్గ్ందన్న తన
వీరభదపరవత్పరం త్ో దక్ష యజి వినపశనం చేయించపడు అన్న చమతక ర్ంచపరు మాధవ
విదపురణు సగైమి .శంకరుడు అనే హమవతారైతం నుండి బ్యలుదేర్న ‘’వగకుక ‘’అనే గంగ్గ
ప్రవగహం ,దుసీ వగదపలను హర్ంచి ‘’వవదక
ి ప్ంటలు ‘’ప్ండించింది .శ్రీ శంకర వగక్ ప్ర్మళ్ాన్ని
ప్చి కరూారం అప్ుాగ్గ త్్చుికొందట .కసూ
త ర్ ప్ర్మాణం గ్గ గీహంచిందట .కుంకుమ ప్ువుై
కొనుకోకనిదట .ఇదంత్ప చూసి మంచిగంధం ఏకంగ్గ తసకర్ంచిందన్న విదపురణు
చమత్పకరం .

శంకర్గ ద్వైతం లో విశిష్ీ త ఏమిటి ?ప్ూరైం అరణపులలో మహరుులు మాతరమే ఆతమ

జఞానం టల అద్వైత సుఖ్ాన్ని దర్శంచపరు .అందుకే అది అంత్ప ‘’ఆరణుకం ‘’అయింది .గ్ౌతమ
బ్ుదుధడు దపన్ని జనసగమానుం లోకర త్్చపిడు .కగలకీమంలో అది భరసీ ు ప్టిీంది .శంకర్గచపరు
వచిి అద్వైత్పన్ని మళ్ళళ న్నల బ్ెటీ ారు .అందుకే వివేకగనందసగైమి ‘’నవత్రక దృకాధం లో
బ్ుదుధడు ,శగసీత య
ీ దృషిీలో శంకరుడు అద్వైత్పన్ని న్నలబ్ెటీ ారు ‘’అనపిడు .శంకర్గద్వైతం లో
మర్ో విశిష్ీ త ఉంది .క్షుదర దేవత్పర్గధన చేసప కగప్గలికుల విశగైసగలను భదర ప్ర్చింది
.అద్వైత ద్వవం ‘’సమసైరూప్ుడు ‘’.సరైం ఆయనే .సర్గైనీి ఆయన గ్గ చూడటమే అద్వైతం .

శంకర భగవత్పాదులు ఒక విజఞాన సరైసైం .వగదనప సగమర్గధాన్నకర ప్ర్గకగష్ీ .జఞాన సగగరం

ఆయన .వవర్గగు హమవనిగం .సంసకృత వగజమయాన్నకర మహ్మ గ్ొప్ా ప్రచపరకులు .ఆయన
సోత త్పరలు అమృత ధపర.జఞాన గంగ్గసగిన ఫలాన్నిసగతయి .జీవనుమకరత సగధకగలు .అంతటి ప్రత్రభా
ప్రజా ఞమయర్త మళ్ళళ జన్నమంచనే లేదు .వగుసమహర్ు సగక్షాతు
త విష్ు
ా మయర్త అయిత్ే శంకర్గచపరు
అప్ర శంకరుడే .భగవంతుడిచిిన ఆయుర్గుయం 8ఏళళళ మాతరమే.అగసగతాది
మహరుులిచిింది మర్ో 8 ఏళళళ .అంటే 16 ఏళళకే జీవితం చపలించపలిస ఉంట ంది .మర్
ఈలోప్లే ఎనోి అదుాత్పలు సగధించపరు .తలిల ఎప్ుాడు మనసులో తలుచు కొంట అప్ుాడే
ఆమదగా రకు వచిి వగలుత్పనన్న తలిల కర వగగ్గునం చేసి ,సనపుసియిై సర్ెన
ై గురున్న అనేైషిసత ూ
కగలినడకన కగలడి నుండి బ్యలేుర్గరు .నరమదప నదీ తీరం లో కొండపెవ ఒక గుహలో శ్రీ గ్ోవింద
భగవత్పాదులు ఉనపిరన్న త్్లుసుకొన్న దర్శంచటాన్నకర శంకరులు చేర్గరు .చూడగ్గనే ‘’ఎవరు
నువుై?అన్న ప్రశిించపరు గ్ౌడ ప్గదులనే, గ్ోవింద భగవత్పాదులు .అయన వేద ,ఉప్న్నష్తు
త ల
ను శిష్ుులకు నేరుాతూ బ్హుళ కీర్త నపర్జంచపరు .సగక్షాతు
త శుక మహర్ు అవత్పరం .అప్ుాడు
శంకర్గచపరు –

‘’మనో బ్ుధుహంకగర చిత్పతన్ననప-న శోతరం న జిహ్మై , నచ ఘాాణ,నేత్ేర –నచ వయుమ భయమి రి

త్ేజయ ,న వగయు-శిిదపనంద రూప్ం శివయహం శివయహం ‘’అన్న జవగబ్ు చ్ప్గారు శంకరులు .భళ్ా
అనుకోన్న,ఈయన కోసమే త్పను ఎదురు చూసుతనిటల చ్పాి ’’స ప్గరంగ శంకర స శంకర ఏవం
సగక్షాత్ ‘’అన్న శిష్ుున్నగ్గ సీైకర్ంచపరు గ్ోవిందులు .ఒక ర్ోజు అరధ ర్గత్రర హో రు గ్గలి ,వగనత్ో
నరమదప నది విజుర మిాంచి ప్ ంగ్ గుహలోకర నీరు చేర్ే సగాయికర చేర్ంది గురువు గ్గఢ న్నదరలో
ఉనపిరు .శంకరులు ఓంకగర జప్ం చేసత ూ నరమదప సుతత్ర చేసత ూ కగలం గడిప్గరు .అంత్ే నరమద
శగంత్రంచింది దిశ మారుికొన్న తరలిప్ో యింది . .త్్లల వగర్ేసర్కర అంత్ప ప్రశగంతం గ్గ ఉంది .ఈ
విష్యం శిష్ుులు గురుదేవులకు త్్లియ జేశగరు .మహ్మ ప్రసనుిల వ నపలుగు మహ్మవగకగులు
త లు బ్ో ధించి వగటికర వగుఖ్ాునం ర్గయమన్న ఆదేశించపరు .అలానే చేశగరు శిష్ు
,ఉప్న్నష్తు
శంకరులు .గ్ౌదప్గడులుని ఈ క్షేతరం లో ఓంకగర్ేశైర శివుడునపిడు .అందుకే ఇది ఓంకగర
క్షేతమ
ర ైంది .ఇకకడి జయుత్రర్ల ంగం’’ మామలేశైర జయుత్రర్ల ంగం’’ గ్గ ప్రసిదధం .ర్ెండుకొండల
నడుమ ఈ క్షేతరం ఓంకగర్గకృత్రలో కన్నపించటం మర్ో విశేష్ం .

గురువు ఆజా ను ఔదల దపలిి శంకరులు ప్రసత గన తరయం అంటే బ్రహమ సూత్పరలు
ఉప్న్నష్తు
త లు భగవదీా త లకు మహ్మ భాష్ుం ర్గశగరు .బ్రహమ సూత్పరలకు వగుఖ్ాునం ర్గసూ
త
శిష్ుులకు వివర్సుతంటే వగుసభగవగనుడు శిష్ు రూప్ం లో వచిి వింటట వగదిసత ూ 8ర్ోజులు
ఉనపిడు .చివర్ ర్ోజు శిష్ుుడొ కడు ఆయన వగుసర్ు అన్న త్్లియ జేసపత అమాంతం ప్గదపలపెవ
వగలి ప్ో యారు శంకరులు .ఆప్గుయంగ్గ లేపి కౌగ్లి౦చు కొన్నఅదుాతమైన వగహఖ్ాునం చేశగడన్న
శంకరులను వగుసుల వగరు అభినందించపరు .16వ ఏడు దపటి ప్ో త్ోందన్న త్్లిసి కగశ్రలో ప్గరణ
త్పుగం చేయాలనుకొని శంకరులకు వగుసభగవగనుడు దరశన0 అనుగీహంచి ఆయనత్ో చపలా
ప్న్న మిగ్లి ప్ో యిందన్న త్పను మర్ొక 16సంవతసర్గల ఆయుర్గుయం ఇసుతనపినన్న జన్నమంచిన
దపన్నకర సగరధకం చేసుకోమన్న చ్ప్గాడు .

కగశ్రలో భటీ ప్గదుడు చుటట

ీ ఊక పపరుికొన్న దహనం చ్ందే ప్రయతిం చేసత ునిప్ుాడు
శంకరులు అట గ్గ వడుతూ విష్యం త్్లుసుకొన్న ఆయన సగక్షాతు
త కుమార సగైమి
అవత్పరమన్న కనుక ఆతమ త్పుగం వదు న్న చ్పాి శిష్ుున్నగ్గ సీైకర్ంచి వగర్త కం వగరయమన్న కోర్గరు.
అలానే చేశగడు భటీ ప్గదుడు .నరమదప నదీ తీరం లోన్న మాహష్మతీ ప్టీ ణం లో ఉని
కర్మసిీ,జఞానమార్గాన్నకర వుత్రర్ేకర అయిన మండన మిశుీన్న వగదం లో ఓడించి శిష్ుున్న చేసుకొన్న
,ఆయన భారు ఉభయ భారత్ర తననూ ఓడించపలన్న కోర్త్ే ‘’కగమ శగసత ంీ ‘’లో తనను ఓడించ
మన్న కోర్ంది. గడువు కోర్ మరణించిన అమరుక మహ్మర్గజు శర్ీరం లో ప్రకగయ ప్రవశ
ే ం చేసి
అంతఃప్ుర సీత ల
ీ త్ో శృంగ్గరం అనుభవించి ఆ విదులో అఖ్ండుడు అన్న పించుకొన్న అమరుక
కగవుం ర్గసి ,మళ్ళళ తన శర్ీరం లో ప్రవేశించి ఉభయ భారత్రన్న కగమ శగసత ంీ లో వగదం త్ో
ఓడించి ఆమను మళ్ళళ బ్రహమ లోకగన్నకర వళ్ళళటల చేశగరు శంకరులు

శ్రీ శంకరం లోక శంకరం -3(చివర్ భాగం )

శ్రీ శంకరులు కగశ్ర లో ‘’మనీషగ ప్ంచకం ‘’ర్గశగరు .మనీషగ అంటే బ్ుదిధ .’’ఏక శోలకర ‘’లో ర్ెండు మహ్మ
వగకగుల భావం ప్ దిగ్గరు .విష్ు
ా మయర్త ణి ప్గదపది కేశగంతం 50శోలకగలో వర్ాంచపరు .అంబ్ాష్ీ కం
,శివప్ర్గద సోత తరం కగలభెర
వ వగసీ కం ,మానస ప్ూజఞ సోత తరం ,భజగ్ోవింద శోలకగలు ,,లక్షీమనృసింహ
సోత తరం దక్షిణప మయర్త ,అనిప్ూర్గాష్ీ కం ,చినిప్ుాడే ‘’ పపద విధవర్గలి దర్దపరన్ని ప్ో గ్ొటిీ
కగప్గడమన్న లక్షీమదేవిన్న ‘’కనకధపర్గ సోత తరం ‘’త్ో ప్రసనుిర్గలిన్న చేసుకొన్న ఆమ ఇంట బ్ంగ్గరు
ఉసిర్కగయలు కుర్పించిన సంగత్ర మనకు త్్లిసిందే .శ్రీశల
ై ం లో ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ర్గశగరు
.దేశం లోన్న అన్ని ప్ుణు క్షేత్పరలను దర్శంచి అవసరమన
ై చోటల అమమవగరల ఉగీత్పైన్ని
తగ్ా ంచటాన్నకర శ్రీ చకీ యంతర సగాప్న చేశగరు .కర్గిటక లోన్న గ్ోకరాం లో హర్ శంకర మఠం
ఏర్గాట చేసి , కొలూ
ల రులో మయకగంబ్బకగ దేవిన్న ప్రత్రషిీంచపరు .శృంగ్ేర్లో శగరదపదేవిన్న
ప్రత్రషిీంచపరు .బ్దర్ీ కేదపర్ నపద లను దర్శంచి అకకడి సగైములపెవ సోత తర రచన చేశగరు
.ప్గండురంగ్గష్ీ కం ర్గశగరు .కేరళలో ప్రుటించపరు గుజర్గత్ లో దపైరక కృష్ు
ా న్న సో మనపధ
జయుత్రర్ల నా పనీి దర్శంచపరు .గణేశ ,సుబ్రహమణు ,ఉమామహ్శైర ,కృషగా ,అచుుత
,హనుమత్పకవచం ,జగనపిధ విష్ు
ా భుజంగ సోత త్పరలు చేశగరు .

ఆధపుత్రమకంగ్గ ప్గరతసమరణ ,ఉప్దేశ ,యత్ర ,మాయా ప్ంచకం ,న్నర్గైణ ష్టకం

,అద్వైత,,కగశ్ర ప్ంచ రతిం ,ప్రశోితత ర మాలికగ ,బ్రహమజఞానపవళ్ళ మాలా ,లఘు వగకు వుుత్రత
,అనపతమ శ్రీ విగరహణం,బ్రహ్మను చింతనం ,యోగ త్పర్గవగలీ ,దశ శోలకర ,ష్టాదీ సోత తరం ,మోహ
ముదా రం ,త్ోటకగసీ కంవంటివి ర్గశగరు .దేవీ సుతతులుగ్గ గ్ౌర్ీ దశకం ,భవగనీ భుజంగ సోత తరం
,త్రరప్ురసుందర్ీ ,దేవీ భుజంగ ,సోత త్పరలు ,అనిప్ూర్గాష్ీ కం భరమర్గంబ్ా ,శగరదప భుజంగ
,సోత త్పరలు ,మీనపక్షీ ,లలిత్ప ప్ంచరతి సోత త్పరలత్ో ప్గట గంగ ,యమునప ,మణికర్ాక
నరమదపసీ కగలటల మర్ెనోి చ్ప్గారు .ఇవి వింటేనే ప్ుణుం చదివి అరధం చేసుకొన్న అనుసర్సపత
కెైలాసమే .

ఆ నపటికర సంప్రదపయాలుగ్గ ఉని కీట వగర ,భోగ వగర ,ఆనంద వగర ,భయర్ వగర అనే
నపలుగు సంప్రదపయాల ను ప్రమాణంగ్గ తీసుకొన్న నపలుగు ఆమాియ పీఠగలను నలకొలాారు
శంకర యతీందురలు .ప్ూర్ీకర హసత మలక ,శృంగ్ేర్కర సుర్ేశైర ,దపైరకకు ప్దమ ప్గద ,బ్డర్కర
త్ోటకగచపరుులను పీఠగది ప్ట లుగ్గ న్నయమించి అద్వైత సపవ చేయమన్న ఆదేశించపరు .శ్రీ
శంకరులు కగశ్రమర్ వళ్ల అకకడ సర్ోినిత శగరదప పీఠగన్ని అది ర్ోహంచపత్పన్నకర ముందు
అకకడుని అన్ని మత్పల అధిప్తులను వగదం లో గ్ెలిచి యికక బ్ో తుండగ్గ సరసైతీ దేవి
ప్రతుక్షమై ‘’నువుై కగమశృంగ్గర్గలలో మున్నగ్ త్ేలావు యతీశైరున్నకర ఇవి న్నషిదధం ఈ పీఠం
ఎకేక అరహత లేదు ‘’అనిది .’’అమామ ! నప కగమవగసన అమరుక దేహం లో ఉనిప్ుాడే .ఇప్ుాడప
దేహం లేడునేను మామయలు యత్రనే ‘’అనగ్గనే సంత్ోషించి ‘’న్ననుి మించిన వగర్ెవైరూ లేరు
సరై అరహతలు నీకునపియి నువేై దీన్ని అధిర్ోహంచపత్పన్నకర సరై విధపలా సమరుుడివి
‘’అనగ్గనే అందరూ శంకరున్న వంట బ్ెటీ కొన్న వళ్ల పీఠం పెవ సగ్ౌరవంగ్గ కూర్ోి బ్ెటీ ి
అభినందించపరు దీన్నత్ో శంకర యతీందురలు ‘’యోగ్ మహ్మ ర్గజ్ ‘’అయాురు .తలిల కర జబ్ుి చేసి
మనసులో తలచుకొంటే కగలడి వళ్ల ,12మంది నంబ్యదీర కుట ంబ్ాలలో ర్ెండు
కుట ంబ్ాలవగరు మాతరమ సహకర్ంచగ్గ శమశగనం లో కగకుండప సైంత ఇంటిలో దహన
కరీయలు న్నరైహంచి తలిల కచి
ర ిన మాట న్నల బ్ెటీ కొనపిరు .ఆ ర్ెండు కుట ంబ్ాలవగర్కర అకకడ
తమ పపర్గ ఉని వనీి అప్ాగ్ంచిమలీల కగలినడకన దేశప్రుటన ప్గరరంభించపరు .కేదపర్ నపద
లో శ్రీ శంకర భగవత్పాదుల వగరు మహ్మ న్నర్గుణం చ్ందినటల త్్లుసోత ంది అకకడే ఆయన
సమాధి ఉంది .ర్ెండేళళ కరత
ీ ం వరదలలో అది కొటీ కు ప్ో యింది .

వేద ధరమ ప్ునరుదధ రణకు ఇంతగ్గ శీమించిన ఆ 32ఏళళ యువ యత్రకర మనం ఏం చేశగం
అన్న ఆలోచిసపత సిగా ు ప్డపలిస ఉంట ంది .ఆయన మనవగళళ ల కక ప్రకగరం కీీ శ.820లో
మరణించినప 1906వరకు అంటే సుమారు 1,086సంవతసర్గల వరకు అసలు ఆయన
జన్నమంచిన సా లం ఏది అన్న న్నర్గధర్ంచలేక ప్ో యాం .అప్ాటికర త్రరువగనూకర్ మహ్మ ర్గజు
అధీనం లో ఉని కేరళ ర్గష్ీ ంా లోన్న శృంగ్ేర్ీ మఠంపీఠగధిప్త్ర 1906లో సుప్రసద
ి ధ చపర్త్రరక
ప్ర్శోధకుడు ప్ుర్గశగసత ీ వేతత అయిన శ్రీ నడుకగవేర్ శ్రీన్నవగస శగసిత ీ గ్గర్న్నకేరళ లోన్న ఎర్గికులం
జిలాలలో ఉని కగలడి న్న సందర్శంచి ప్రభుతై ర్కగరు్లు ,కెఫ
ై య
ీ తు
త ల సహ్మయం త్ోఖ్చిితంగ్గ
శంకరుల జనమ ప్రదశ
ే గన్ని న్నర్గధర్ంచమన్న ప్ంప్గరు .శగసిత ీ గ్గరు కగలడి వచిి అకకడి
ర్కగరు్లనీి ప్ర్శ్రలించగ్గ అది అంత్ప’’కపిలలమన ‘’అనే ఆధీనం లో ఉనపిడన్న త్ేలిి
,శంకరులు జన్నమంచిన సా లాన్ని న్నశిత ప్ర్శోధనలత్ో న్నగుా త్ేలిి ఇప్ుాడు కగలడిలో
శంకర్గలయం ఉని చోటే ఆది శంకరుల జనమసత లి అన్న రుజువులత్ో సహ్మ శృంగ్ేర్ మత్పన్నకర
న్నవేదిక ఇచపిరు ,పీత్పదిప్తులు త్రరువగనూకర్ మహ్మ ర్గజఞను సందర్శంచి విష్యమంత్ప
త్్లియ జేసి న్నవేదిక అందించి ఆసత లాన్ని కబ్ాజ దపరుడి నుండి తీసుకొన్న తమ మత్పన్నకర
అప్ాగ్సపత అకకడ శంకర్గలయం కదత్పమనపిరు .ర్గజు గ్గరు ప్రమానందం ప్డి కపిలల మన
సగైధీనం లో ఉనిదపన్ని అంతటినీ ప్రభుతై ప్రం చేసుకొన్న శృంగ్ేర్ మత్పన్నకర ర్గసిచపిరు .ఆ
తర్గైత నపలుగ్ేళళకు అకకడ శృంగ్ేర్ మఠం శ్రీ శంకర్గలయాన్ని 1910లో న్నర్మంచి ,న్నతు
ప్ూజఞదికగలు చేయిసుతనపిరు .శంకర్గచపరు దివు విగీహం ప్రత్రషిీంచపరు అఖ్ండ జయుత్ర ఆ ర్ోజు
నుండి వలిగ్ే ఏర్గాట చేశగరు 2010లో ఆలయాన్నకర శగత జయంత్ర ఉతసవగన్ని మహ్మ ఘనంగ్గ
న్నరైహంచపరు ఈ ప్రదేశం లోనే తలిల ఆర్గుంబ్ కు కుమారుడు శంకరులు శవ సంసగకరం
న్నరైహంచపరు . కగలడికర దగా రలో ‘’మాణికు మంగళం ‘’అనే చోట శ్రీ కగత్పుయినీ మాత
దేవగలయం ఉంది .న్నతుం ఉదయాన తండిర శివ గురువు అమమవగర్కర క్షీర్గన్ని నవ
వ ేదుంగ్గ
సమర్ాంచేవగరు ఒక ర్ోజు ఊర్కర వడుతూ ఆ బ్ాధుతను బ్ాల శంకరున్నకర అప్ాగ్ంచపరు
.అమమవగర్ దగా ర ప్గల చ్ంబ్ు పెటీ ి త్పగమన్న గ్ోల చేశగరు .ఎంతకీ త్పగ్గక ప్ో యిేసర్కర ఏడుప్ు
మొదలు పెటీ ాడు .అమమ అనుగీహంచి దరశనమిచిి ప్గలు త్పగ్ేసింది అమమవగర్ దివు
దరహనం టల ప్ులకరంచి ఆమ దివు సుందర్గకగర్గన్ని ‘’స ందరు లహర్ ‘’ర్గసి న్నక్షిప్తం చేశగరు
.ప్ూర్గానది ఒడు్నే శంకర్గచపరు శ్రీ కృష్ా విగీహ్మన్ని తలిల కోర్కపెవ ప్రత్రషిీంచి అకకడే కూరుిన్న
243ప్ంకుతల ‘’ప్రబ్ో ధ చందరర దయం ‘’ర్గశగరు .తమిళనపడు లోన్న కంచి మఠంవగరు కగలడి
సెంటర్ లో కీర్త సతంభం ‘’అనే 8 అంతసుతల భవనం న్నర్మంచి శ్రీ శంకరులకు సంబ్ంధించిన
సరైవిష్యాలను అందులో ఉంచపరు .

కగలడికర ర్ెండు కరలో మీటరల దూరం లో ‘’మటట

ీ రు త్రరువేలు మాన్ శివగలయం ‘’ఉంది .ఈ
లింగ్గన్నిశంకరుల తండిర శివగురువు ప్రత్రషిీంచపరు ర్ోజూ భార్గు భరత లు ఇంట దూరం వచిి
ప్ూజఞదికగలు చేయటం కష్ీ మంై ది అడవి ప్గరంతం శివున్న ప్గరర్ధసపత నపటుం చేసప త్్లల జింక
కన్నపిసత ుందన్న అది ఆలయాన్నకర దపర్ చూపిసత ుందన్న చ్ప్గాడు అలాగ్ే వళ్ల శివగరిన చేసపవగరు
అందుకనే ఆ ప్రదేశగన్ని ‘’త్రరువేలలమాన్ మలిల ‘’అనత నపతు మాదే త్్లల జింక అన్న పిలుసగతరు .

కగలడికర మయడు కరలో మీటరల దూరం లో ‘’నయ త్ోడు శంకర నపర్గయణ కోవల’’ ఉంది .ఈ
శివగలయం లో శంకర్గచపరు కూరుిన్న విష్ు
ా మయర్త ణి ప్గరర్ధసపత శ్రీ హర్ ప్రతుక్షమై శివున్నలోకలిసి
ప్ో యి హర్ హర భేదం లేదన్న చపటాడు అందుకే ఈ దేవగలయం అద్వైత అరినకు గ్ొప్ా
సగానంగ్గ ప్రసద
ి ధ ి చ్ందింది .మును్శివుడికర తర్గైత విష్ు
ా వుకు ఇకకడ అరిన చేసీ గరు .ఇకకడి
నదిలో మయతల నడవు ‘’అంటే మొసలి ఘాట్ (కోీకడ్వల్ ఘాట్ )ఉంది .ఇందులో సగినం
చేసత ుంటేనే బ్ాల శంకరున్న మొసలి ప్టీ కోగ్గ తలిల అనుమత్రత్ో ఆప్దధ రమ సనపుసం తీసుకొని
ర్ేవు అనిమాట .

శ్రీశంకరుల గుర్ంచి యింత చ్పిానప తన్నవి తీరదు .స ందరు లహర్లో భగవత్పాదుల శోలకం
త్ో సమాపిత చేసత గను –

‘’ప్రదీప్త జఞైలాభిర్ువస కర నీర్గజన విధి –సుసదప సూత్ే శి౦దరర ప్ల జలల వర

వ రాా రచనప –
సైకీయిై రంభోభి ససలిలన్నది స హతు కరణం –తైదీయాభిర్గై గ్ాసత వ జనన్న వగచపం సుతత్ర
ర్యం ‘’
మాతృ ప్ంచకం.
ఆది శంకర్గచపరు

మనసుసను కదిలించే ఆదిశంకరుల మాతృ ప్ంచకం

(అరా త్పతార్గులత్ో)

కగలడిలో అది శంకరుల తలిల ఆర్గుంబ్ మరణశయుపెవ ఉంది. కగలడిలో అది శంకరుల తలిల
ఆర్గుంబ్ మరణశయుపెవ ఉంది. తనను తలచుకొని వంటనే ఆమ దగా రకు శంకరులు వచిి
ఉతత రకరయ
ీ లు చేసగరు.

ఆ సందరాంలో శంకరులు చ్పిాన ఐదు శోలకగలు "మాతృప్ంచకం" గ్గ ప్రసద

ి ధ మైనవి. వగటిన్న
సమర్ంచుకొందపం

1:- ముకగతమణిసతవం నయనం మమేత్ర

ర్గజేత్ర జీవేత్ర చిరం సుత తైం

ఇతుుకత వత్పుసత వవగచి మాతః

దదపముహం తండులమేవ శుష్కమ్.

త్పతారుము

అమామ !

"నువుై నప ముత్పున్నవిర్గ! , నప రత్పిన్నవిర్గ ! , నప కంటి వలుగువు నపనపి! నువుై చిరంజీవి గ్గ

ఉండపలి " అన్న పపరమగ్గ ననుి పిలిచిన నీనోటల
ి ో - ఈనపడు కేవలం ఇన్ని శుష్కమన
ై
బ్బయుప్ు గ్ంజలను వేసత ునపిను.ననుిక్షమించు.

2:- అంబ్ేత్ర త్పత్ేత్ర శివేత్ర తసిమన్

ప్రసూత్రకగలే యదవయచ ఉచ్విః

కృషపాత్ర గ్ోవింద హర్ే ముకుందే

తుహో జననవు రచిత్ోయమంజలిః.

త్పతారుము

ప్ంటిబ్బగువున నప ప్రసవకగలములో వచేి బ్ాధను "అమామ ! అయాు ! శివగ ! కృషగా ! హర్గ

! గ్ోవిందప !" అనుకొంటట భర్ంచి నపకు జనమన్నచిిన తలిల కర నేను నమసకర్సుతనపిను.

3:- ఆసగతం త్పవదియం ప్రసూత్రసమయిే దుర్గైర శూలవుథప

నవరుచుం తనుశోష్ణం మలమయిా శయాు చ సంవతసర్ీ

ఏకసగుపి న గరాభార భరణ కేలశసు యసగుక్షమః

దపతుం న్నష్కృత్రమునిత్ోపి తనయః తసెువ జననవు నమః.

త్పతారుము

అమామ ! ననుి కని సమయంలో నువుై ఎంతటి శూలవుథను(కడుప్ునమపాి ) అనుభవించపవయ

కదప !

కళను కోలోాయి, శర్ీరం శుషికంచి ఉంట ంది. మలముత్ో శయు మలినమన

ై ప – ఒక
సంవతసరకగలం ఆ కషగీన్ని ఎలా సహంచపవయకదప ! ఎవరూ అలాంటి బ్ాధను సహంచ లేరు.

ఎంత గ్ొప్ావగడ్వనప కుమారుడు తలిల ఋణపన్ని తీరుికోగలడప ? నీకు నమసగకరం చేసత ునపిను.

4:- గురుకు లముప్ సృ తు సైప్ి కగలే తు దృషగీవ

యత్ర సముచితవేష్ం ప్గరరుదర తైముచ్విః

గురుకులమథ సరైం ప్గరరుదత్ేత సమక్షం

సప్ది చరణయోసపత మాతరసుత ప్రణపమః.

త్పతారుము

కలలో నేను సనపుసివష్

ే ంలో కనబ్డేసర్కర బ్ాధ ప్డి ,మా గురుకులాన్నకర వచిి పెదుగ్గ ఏడపివు.
ఆ సమయంలో నీ దుఃఖ్ం అకకడివగరందర్కీ బ్ాధ కలిగ్ంచింది. అంత గ్ొప్ాదపన్నవన
వ నీ
ప్గదపలకు నమసకర్సుతనపిను

5:- న దతత ం మాతసపత మరణ సమయిే త్ోయమపివగ

సై ధప వగ నో దత్పత మరణదివసప శగీదధ విధినప

న జప్గతవ మాతసపత మరణసమయిే త్పరక మను-

రకగలే సంప్గరపపత మయి కురు దయాం మాతురతులామ్.

త్పతారుము

అమామ ! సమయం మించిప్ో యాక వచపిను. నీ మరణసమయంలో కొంచ్ం నీళళళ కూడప

నేను నీగ్ొంతులో ప్ో యలేదు. శగీదధ విధిన్న అనుసర్ంచి “సైధప”ను ఇవైలేదు. ప్గరణము
ప్ో యిే సమయంలో సమయంలో నీ చ్విలో త్పరకమంత్పరన్ని(ఓం ర్గమాయనమః" అను ఆఱు
అక్షరముల మంతరమన్న కొందఱు "ఓం శ్రీర్గమర్గమ" అనునదే త్పరకమన్న మర్కొందరు)
చదవలేదు . ననుి క్షమించి, నప యందు దేన్నత్ో సమానము కగన్న దయ చూపించు తలీల !
శ్రీ శంకర సమరణం
వవశగఖ్ శుదధ ప్ంచమి అంటే ఈ నల 26 వ త్ేదీ గురువగరం ఆది శంకర్గ చపరుుల వగర్ జయంత్ర
.కేరళ లోన్న కగలడి లో భయమిపెవ కగలిడిన అప్ర శంకర అవత్పర మయర్త అయిన శంకర
భగవత్పాదులు చిని తనం లోనే సనపుసగశీమం సీైకర్ంచి ,ప్రమ గురు శుశూ
ీ ష్ లో
విదులునేర్ి,గురువులకే గురువవ జగదు
ా రువుల వ దేశమంత్ప కగలినడక త్ో ప్రు టించి ఆధపుతమ
భావ వగహన్నన్న ప్రవ హంప్ జేశగరు .
ఎదుర్ెైన అనుమత వగదనలను తన వగదనప ప్టిమత్ో ఎదుర్ొకన్న వగర్న్న తన మారా ం లోకర
మారుికొని ఘనులాయన .వవదక
ి ధరమ ప్ునరుదధ రణకు వగరు చేసన
ి సపవ మాటలత్ో వర్ాంచ
లేన్నది .అద్వైత భావం బీజ రూప్ం లో ఉనిదపన్ని వట వృక్షం గ్గ పెంప్ ందించిన మహ్మను
భావులు .ఇతర దేశగల సర్హదుు లలో ఉని హందూ మత్పవ లంబ్ులను అకకడే పీఠగలు
ఏరారచి వగర్లో వద
వ ిక ,ధరమ సంసగకరం కలిగ్ంచి ,న్నలిపిన మహో నిత వుకీత .శంకరులే
లేకుంటే .ఆ ప్గరంత్పల వగరందరూ ప్రకక దేశగల మత్పను యాయుల వ ఈ దేశ భావ జఞలానేి
మర్చి ప్ో యి ఉండే వగరు .అలాంటి ప్రదేశగల న
వ బ్దర్ీ నపద్ .కేదపర్
నపద్,ప్గరంత్పలనుభారతీయ సజీవ జీవనసరవంత్ర లోకర. మళ్ల ంచిన దపరశన్నకులు .

జఞానులకు మాతరమే అందు బ్ాట లో ఉని ప్రసీ గన తరయం అన బ్డే బ్రహమ

సూత్పరలు ఉప్న్నష్తు
త లు భగవదీా త లకు సగమానుులకు అరధ మయిే ర్ీత్ర లో విప్ుల మైన
వగుఖ్ాునం ర్గసి అందు బ్ాట లోకర త్్చిిన యోగ్ వర్ేనుులు .మర్ ఇంకగ దిగువ తరగత్ర
సంగత్ేమిటి ? వగర్నీ దురషిీ లో ఉంచుకొన్న సకల దేవతల పెన
వ ప సోత త్పరలను రచించి ,భకరత భావం
త్ో ఆడుతూ ప్గడుతూ ప్గడు కొనే సులభ శైలి లో ,లయత్ో, శబ్ు స ందరుం త్ో ,అరధ గ్ౌరవం త్ో
ర్గసి వగర్కర అందు బ్ాట లోకర త్్చపిరు .అరధం కగక ప్ో యినప ఆ సోత త్పరలను వింటే చపలు నోటక
ి ర
వచేింత సులభం గ్గ ఉంటాయి .బ్హుశగ సంసకృత భాష్ ను ఇంత గ్ొప్ాగ్గ ప్రజల దగా రకు
త్్చిిన ,భాషగ సపవ చేసిన చర్త్పరుధడు ఇంకెవరు లేరన్న పిసత ుంది .వవర్గగుం ప్ ందపలనే వగర్కర
వివేక చూడపమణి ,వంటి వగటిన్న రచించి సనపుసగశీమ ధర్గమలను బ్హు చకకగ్గ వర్ాంచి
,అందులోన్న కటీ బ్ాటల ను ప్రవరత నప న్నయ మావళ్న్న బ్ో ధించిన సదు
ా రువు శ్రీ శంకరులు .న్నరుాణ
ఉప్గసకులే కగక సదు
ా ణ ఉప్గసకులకు కూడప మారా దరశ కతైం వహంచిన జన హత్్ష
వ ి ఆది
శంకరులు .అందుకే ఆధపుత్రమక జయుత్ర అన్న పించు కొనపిరు .న్నర్గుణం చ్ంది శత్పబ్ాులు
గడిచినప ఇంకగ మన అందర్ ముందు న్నలిచి జఞాన జయుత్ర న్న ప్రకగశింప్ జేసత ునపిరు
.శంకర్గద్వైతం త్ో జఞత్రన్న ,ప్రప్ంచపన్ని చ్త
వ ను వంతం చేసత ునపిరు .అన్ని మత్పల వగర్
భావనలను వువసీత కుీతం చేసి ప్రధపన సరవంత్ర లో నడిచే వీలు కలిాంచపరు అందుకే ష్ నమత
సగాప్నప చపరు అన్న పించుకొనపిరు .శగరదప దేవినే మపిాంచి కగశ్రమరు లోన్న మహో నిత శగరదప
పీఠగన్ని అధిహో ర్ంచిన అప్ర శగరదప వత్పరం .
 భగవత్పాదులు రచించిన ''శివగ నంద లహర్ '',''స ందరు లహర్ ''శవ శివగ ల అలౌకరక
శకరతన్న ఆవిష్కర్ంచిన ఉతత మోతత మ రచనలు .అద్వైత్పమృత వరుం త్ో సకల జనపలను
ప్ులకర్ంప్ జేసన
ి రచనలవి .వగటిలల ోన్న ప్రమ గంభీర మన
ై భావనలను చదివి ,విన్న సమర్ంచి
తర్ంచపలిసందే.ఇప్ాటికీ చపగంటి కోటేశైర ర్గవు గ్గర్ లాంటి వగరు వగటి లోతులిి తరచి ఆసిత క
జనపలకు అంద జేసత ునపి రంటే ఎంత గ్ొప్ా జఞాన న్నధి న్న వగటిలో ఆచపరుుల వగరు ప్రక్షప్
ి తం
చేశగర్ో ఆశిరుమేసత ుంది .శ్రీ శంకరులు లలిత్ప సహసర నపమాలకు భాష్ుం వివరణ ర్గయాలన్న
భావించపరట .శిష్ుుడిన్న ఆ గీంధం తీసుకొన్న రమమన్న, చ్ప్ాటాన్నకర ఉప్కీమించి కూరుినపిరట
.శిష్ుుడు త్్చపిడు .తీర్గ చూసెత అది లలిత్ప సహసరం కగదు విష్ు
ా సహసరం .ప్ూనుకునపిరు
కనుక విష్ు
ా సహసర నపమాలకే భాష్ుం ర్గశగరు .అదే మనకు దకరకంది .లలిత్ప సహసర
నపమాలకు అమమ అను మత్ర న్నవైవ లేదేమో .ర్గయ లేక ప్ో యారు .

ఇప్ుాడు స ందరు లహర్ గుర్ంచి కొన్ని విష్యాలు త్్లుసు కొందపం .ఒక సగర్
శంకర్గ చపరుుల వగరు కెల
ై ాసం వళ్ల ఆది దంప్తుల వన ప్గరైతీ ప్రమేశైరులను దర్శంచపరట
.సగైమి వగర్ భకీత శీదధ లకు సంత్ోషించి, ప్రమేశైరుడు అయిదు సాటిక లింగ్గలను వగర్కర
ప్రదపనం చేశగరట .మాత ప్గరైతీ దేవి వంద శోలకగలత్ో ఉని ఒక మంతర గీంధపన్ని ఆయనకు
బ్హూకర్ంచింది .ఆ ర్ెండిటినీ తీసుకొన్న సెలవు ప్ ంది భయ లోకగన్నకర త్రర్గ్ వసుతని తరుణం లో
వగకరటల ల ఉని నందీశైరుడు ఆ గీంధపన్ని లాగ బ్ో యాడు .అలాంటి ఉతత మ గీంధం కెల
ై ాసం
నుండి భయలోకం చేరటం నందికర నచిలేదట .అందుకన్న ఆ ప్న్న చేశగడట .అలా లాకోక
బ్ో తునిప్ుాడు అందులోన్న 59 శోలకగల భాగం నందీశైరుడికర చికరకందట.మిగ్లిన 41 శోలకగలుని
భాగమే శ్రీ శంకర్గచపరుుల వగర్కర దకరకందట .శంకరులు చింత్రసూ
త ఉంట శగర్గైణి .''నంది
లాకొకని శోలకగల గుర్ంచి చింత్రంచ వదుు. ఆ యాభెవ త్ొమిమది శోలకగలను నువేై రచించు ''అని
వగణి విన్నాంచింది .అంత్ే ఆయన లోన్న కవిత్ప గంగ ఉతు
త ంగ భావ తరంగ్గలత్ో ప్రవహన్నిందట
.న్నమిషగల మీద ఆ యాభెవ త్ొమిమది శోలకగలు అలవయకగ్గ శంకరుల నోటి నుండి అప్ూరైం గ్గ
నభయత్ో గ్గ వలువడప్యట .కనుకనే స ందరు లహర్ లో లలిత్ప ప్రమ భటాీర్క ఇచిిన 41
శోలకగలలో మంత్పరను షగీనపన్నకర సంబ్ంధించిన కఠన న్నయమాలత్ో ఉని మంతర ,కుండలినీ
యోగ్గలు ,శ్రీ విదర ు ప్గసనప ఉనపియి . గురుముఖ్తహ్మ నేరుికొన్న న్నయమ న్నష్ీ లత్ో
అనుషిీంచపలిసనవే ఇవనీి .ఏ మాతరం తప్ుా జర్గ్నప బ్ెడిసి కొడుతుందన్న విశై సిసత గరు .కనుక
స ందరు లహర్ లో మొదటి 41 శోలకగలు అమమ వగర్చిినవి తరువగత్ర 59 శోలకగలు శ్రీ శంకర
కృతం .ఏవన
వ ప అమమ వగర్ వర ప్రసగదమే స ందరు లహర్ .

స ందరు లహర్ శోలకగలనీి చికకన్న ప్డ బ్ంధం త్ో ఉంటాయి .ఏ ప్దపన్ని మారిలేం .ఒక వేళ
సగహసం చేసి పెటీ న
ి ప రస సూూర్త కలిా ంచదు.అది భగవదు తతం.
 శ్రీ శంకరులకు ప్రమేశైరుడు అనుగీహంచిన ప్ంచ లింగ్గలలో ఒకటి కంచిలోన్న
యోగ లింగం --చందర మౌలీశైరున్న గ్గ ప్ూజింప్ బ్డుతునపిడు .ర్ెండవది కేదపర నపద్ లోన్న
ముకరత లింగం ,మయడర ది నేప్గల్ దేశం లోన్న వర లింగం ,నపలా వది చిదంబ్రం లోన్న మోక్ష లింగం
,అయిదవది శృంగ్ేర్ లోన్న భోగలింగం గ్గ చ్బ్ుత్పరు ,
శ్రీ శంకర జయంత్ర నపడు శ్రీ శంకరుల అద్వైత్పమృత్పన్ని ,గ్ోీలుతూ ,సోత తర మకరందపన్ని
ఆసగైదిసత ూ ,జఞాన జయుత్ర వవప్ు అడుగులు వేదు పం .ఆ మహ్మను భావుడిన్న ఒక సగర్
సంసమర్ంచుకొనే మహదపాగుం నపకు కలిా నందుకు ఆనందం గ్గ ఉంది

'' నపర్గయణ సమారంభాం -శంకర్గచపరు మధుమాం -అసమదపచపరు ప్రునపతం -వందే

గురు ప్రంప్ర్గం ''

ప్రమాచపరు ప్ధం

''ప్ టిీ మన్నషి .కషగయామిర దపర్ .నత్రత న కూడప కప్ుాకొని వసత ంీ .బ్లహీన మైన శర్ీరం
.చేత్రలో దండం .నలభెవ ఏళళను దపటిన వయసు .త్్లలబ్డినజుటీ .కళళళ నలల గ్గ కగంత్ర వంతం
.భావ గంభీర మన
ై నుదురు . కమనీయ మన
ై

కనులలో అలౌకరక కగంత్ర .కోటేరు తీసిన ముకుక .బ్బరుసు గడ్ ం .చిని నుదురు

.నోరు విశగలం .కూరుిని భంగ్మ లో ప్రమ మేధపవితైం .కలలుకగక ఏదర లోకం లో

విహర్సుతనిటల ని కను లు .'' ఇదీ paul brunton దర్శంచిన కంచి ప్రమా

చపరు జగదు
ా రువులు శ్రీ శ్రీ చందర శేఖ్ర యతీందురల వగర్ దివు సైరూప్ం

.వగరు ఆంగ్గలన్ని చకక గ్గ అరధం చేసుకో గలిగ్ మాటాలడ గలిగ్నప తమిళం

ఆంగల ము త్్లిసిన మధు వర్త చేత అనువగదం చేయించి సందేశమిచపిరు ''.ప్ర

ప్ంచ ప్ర్సిాతులు ఎప్ుాడు చకక బ్డత్పయి ''అన్న అడిగ్న ప్రశికు ''మారుా

ర్గవటాన్నకర చపలా సమయం ప్డుతుంది .అదొ క కీమ ప్ధ్ధ త్ర లో ర్గవగలి .ఆయుధపలను

విసర్జంచి ,దేశగలు శగంత్ర కోసం ప్రయత్రించపలి ''అన్న సమాధపనం .''ఆ దిశలో

దేశగలు కొంత ప్రయత్రిసుతనపియి ''అన్న అంటే -''ఆయుధపలు విసర్జనంత

మాత్పరనే శగంత్ర ర్గదు ,యుదధ ం ఆగదు .కొటీ కోవటాన్నకర కరీలు చపలు .దీన్నకర

ప్ర్షగకరం ఆధపుత్రమక భావ వగుపిత మాతరమే .అది దేశగలమధు ,మనుష్ుల మధు

,బీద ధన్నకుల మధు ప్ర్ వగుప్త మత్
ై నే ే కుదురు తుంది .సుహృదపావం పపర గ్గలి

.అప్ుాడే న్నజమన
ై శగంత్ర అభుుదయం కలుగుత్పయి ' .''అయిత్ే అది చపలా దూరం చపలా

కగలం ప్డుతుందేమో '''అన్న సందేహంచపడు ప్గల్ -దపన్నకర సగైమి ''ఇంకగ

దేవుడునపిడు ''అనపిరు .''దేవుడ్కకడర లేడు దేవుడంటే పపమ

ర సైరూప్ం

.జీవుల మీద పపరమే ద్వ

వ ం .''అన్న సమాధపనం .

''దేవుడు మానవ ప్ర్కర్గలను అవసరం వచిి నప్ుాడు వగడుత్పడు .మానవగళ్

,సంఖ్యక్షోభానిఎదుర్ొకనిప్ుాడు ఏదర రూప్ం లో వచిి ప్ర్ష్కర్సగతడు .ప్రత్ర

శత్పబ్ు ం లోను దివు విభయత్ర కలిగ్న మహ్మతుమలు జన్నమంచి, మాన వగలి న్న

ఉదధ ర్ంచపరు .ఈ విధపనం అంత్ప భౌత్రక శగసత ీ న్నయమాలుగ్గ ప్న్న చేసత ుంది .

.భౌత్రకత పెర్గ్ ఆధపుత్రమకత కు జనం దూర మైన ప్రత్ర సగర్ ఇలా జరుగు తూనే

ఉండటం అందర్కర త్్లిసిన విష్యమే .ప్గల్''మన కగలం లో కూడప అలాంటి మహ్మతుమడు

జన్నమసగతడప?''అన్న అడిగ్త్ే ''మా దేశం లో ఇది తప్ాక జరుగు తుంది ,జర్గ్ంది

.భౌత్రకత అనే చేకటి విసత ర్ంచి జఞాన జయుత్ర మినుకు మినుకు మనిప్ుాడలాల

ఇలా జరగటం మాకు సహజమే .వగర్నే మేము ద్వ

వ గంశ సంభయతులు అంటాం ''''అనపిరు

ఆచపరుులు .

''మనుష్ుులు బ్ాగ్గ ప్తన మై ప్ో యార్గ'' అని ప్రశికు ''అంతగ్గ నపకు అన్న

పించటం లేదు .మన్నషి లో దివుతమమ్ జఞగృతం అవగలి . అప్ుాడు మన్నషి దేవున్న

వవప్ుకు అడుగులేసత గడు .''బ్రంటన్ ''మా ప్శిిమ దేశగలోల ద్యాుల లాగ్గ

మానవులు ప్రవర్త ంచటం బ్ాధప కరం గ్గ ఉంది ''అంటే -''అలా వేరు చేసి మాటాలడ

వదుు .అకకడి దేశ ర్గజకీయ ఆర్ధక సిత త్ర గతులను మనం దృషిీలో ఉంచుకోవగలి

.పిడుకుక ,బ్బయాున్నకర ఒకటే మంతరం కగదు .సమాజఞన్ని ఉనిత సిత త్రకర

తీసుకొన్న వళ్ాళలి .భౌత్రకత ను ఆదరశం ( ఐడియలిజం) త్ో సమానం చేయాలి

.ప్రప్ంచం ఎదుర్ొకనే కరలష్ీ ప్ర్సిత త్రకర న్నజమన

ై న్నవగరణ అంటట ఏదీ లేదు

.''అనపిరు .''అయిత్ే న్నతు జేవితం లో ఆధపుత్రమకతను జయడినపిలా ?''అన్న

అడిగ్త్ే -''ఖ్చిితంగ్గ .సర్ెైన ఫలిత్పలు ర్గవగలి అంటే అదొ కకటే మారా ం

.ప్రప్ంచం లో ఆ సగతయి మనుష్ుులు ఎకుకవన

వ కొదీు మారుా వేగ వంత మవుతుంది

.మా అదృష్ీ వశగతు

త మా దేశం లోఅలాంటి వగర్కర కొదువ లేదు .ఈ మారుా

ప్రప్ంచం అంతటా వసపత మంచి ర్గవటాన్నకర సైలా సమయం చపలు .''

ప్గల్ ''తమర్కర ఈ ఆశీమాధి కగరం సంకీమించి ఎంతకగలమైంది

''?అన్న ప్రశిిసపత -''1907 లో నేను ప్నిండేళళ వయసు లో ఉండగ్గ లభించింది

.నపకు ఆశీమాది కగరం వచిిన తర్గైత నపలుగ్ేళల కు, నేను కగవేర్ నది ఒడు్న

ఒక గ్గీమం లో తప్సుస చేసి ,మయడేళళళ వేద వేదపంగ విదు లన్ని నేర్గిను

.''అన్న చ్ప్గారు .''మీరు న్నతుం సంచపరం చేసత ూనే ఉంటార్గ ?''అని దపన్నకర

''1918 లో లో నేప్గల్ లో జర్గ్ే ఒక కగరు కీమాన్నకర నేప్గల్ ర్గజు ఆహ్మైన్నంచపరు .దపన్నకర సమమ
త్రంచినేను అప్ాటి నుండి దేశ సంచపరం చేసత ూ ప్రత్రగ్గీమమయ త్రరుగు తునపిను .మా ఆశీమ
ధరమ ప్రకగరం ప్రత్ర గ్గీమము

సందర్శంచపలి .ప్రజలిి ఆధపుత్రమకత వవప్ు మరలేి ప్రసంగ్గలు చేయాలి .మా

ఆశీమ సంప్రదపయాలను ప్గటించపలి .న్నత్పురిన అవీ మాకు చపలా న్నయమాలుంటాయి

.''అన్న సమాధపనం .

''నపకు మారా దరశనం చేయ గలిగ్న యోగుల కోసం నేను భారత దేశ మంత్ప ప్రు

టిసత ునపిను .సర్ెై న వగర్న్న మీరు నపకు సూచించ గలర్గ "?అన్న అడిగ్న దపన్నకర

సమాధపనం గ్గ కంచి సగైమి ''మీకు న్నజం గ్గ అలాంటి కోర్క ఉంట అదేమీ అత్పుస

కగదు .మీ లోన్న న్నజఞయితీ తప్ాక మీ కోర్క తీరుసుతంది .ఇప్ుాడే మీలో జఞగృత్ర

కలిగ్ంది .అదే మీకు మారా దరశనం చేసత ుంది .మీ సందేహ్మలనీి ప్టా ప్ంచలవు

త్పయి ''.ప్గల్ మళ్ళళ ''ఆ ఆలోచనే నపకు ఇప్ాటి దపకగ మారా దరశకతైంచేసింది

.నేను ఎ మహ్మను భావుడిన్న కలిసినప ''దేవుడు వేరుగ్గ లేడునీ లోనే

ఉనపిడు''అంట నపిరు ''చూపించండి అంటే నువేై వతుకోక వగలి ''అన్న అంటట

దపటేసత ునపిరు'' అనపిడు .నవుై తు సగైమి ''దేవుడు అంతటా ఉనపిడు

.మన్నషి లో మాతరమ ఉనపిడన్న అకకడే బ్ంధించకకర లేదు .ఈ విశగైన్నకర

అంతటికర ఆధపరం ఆయనే కదప "'అనపిరు .''అయిత్ే సగైమీ ! ఎ ప్రయోగ్గతమక

ప్దధ త్ర న్న నేను అవలంబ్బంచపలి ?''-''మీ యాతరలో మీరు అనేైషించు కొంటట

వళళండి . మీకు నచిిన వగర్న్న ఎనుి కొండి .''అనపిరు .''వగర్లో ఎవరూ

నపకు సర్ెన
ై మారా దరశనం చ్యు లేక ప్ో త్ే "?సందేహంచపడు ప్గల్ ''అలా అయిత్ే

మీరు ఒంటర్గ్గ ప్రయాణం చేసి ద్వ

వ విభయత్రన్న ప్ ందే వరకు ఆ మారా ం వదలకండి

''ధపునం కీమం తప్ాకుండప చేసత ూ ఉండండి .ఉనిత భావగలమీద ఆసకరత ,పీమ

ర

పెంచుకోండి .మనసంత్ప పపరమ త్ో న్నంప్ు కొండి .త్్లల వగరు జఞమున ,సగయం

సంధులో ధపునం సతూలిత్పల న్నసుతంది .అప్ుాడు ప్రప్ంచమంత్ప ప్రమ ప్రశగంతం

గ్గఉంట ంది .దీన్ని మాతరం సగధన చేయటం మరవ కండి ''అన్న హతవు చ్ప్గారు .

''సగైమీ ! నప ప్రయత్పి లన్ని వురధమై ,నప సగధన ఉప్యోగ ప్డక

ప్ో త్ే మీరు నపకు మారా దరశనం చేసత గర్గ ?''అన్న సూటిగ్గ ప్రశిించపడు

బ్రంటన్ బ్ల ంట్ గ్గ .దీన్నకర సమాధపనం గ్గ ప్రమా చపరుులు ''నేను ఒక

సంసగానపన్నకర అధి ప్త్ర న్న .ఇకకడ నప సమయం అంటట ఏమీ ఉండదు .నప న్నతు కగరు

కీమాల త్ో నప సమయం అంత్ప ఖ్రుి అయి ప్ో తుంది .అవి కగల న్నయమ ప్రకగరం

జరగ్గలిసనవి .వగటిన్న వేటినీ వదిలి పెటీ ర్గదు .నేను ఎనోి ఏళళళ గ్గ

ర్ోజూర్గత్రరళళళ న్నదర ప్ో యిేది ''మయడు గంటలే ''.అలాంటి ప్ర్సిాతులోల నేను

ఒక వుకీత మీద శీదధ పెటీటం జర్గ్ే ప్న్న కగదు .మీర్ే మీ కోసం సమయాన్ని

ప్ూర్త గ్గ కేటాయించే గురువు ను ఎనుి కొండి ''అన్న విసాష్ీ ం గ్గ చ్ప్గారు .

''బ్ాధ గురువులే తప్ా బ్ో ధ గురువులు లేరు అన్న అంత్ప అంట నపిరు .అందులో

నేను ఒక యయర్ోపియాన్ని .నపకు బ్ో ధించే వగరు దొ రకర్ేమో ?''అన్న సందేహం వలి

బ్ుచపిడు ''సతుం ఉంది .దపన్ని కనుగ్ొన వచుి ''అన్న సమా ధపనం .''మీర్ే

ఒకర్దు ర్ పపరలను సూచించి నప అనేైష్ణ కు దగా ర్ దపర్ చూపించండి మహ్మత్పమ

"'అన్న అంటే ''నపకు త్్లిసి ఇదు ర్ే మీ కు గురువులు అన్న పించుకోన దగ్న

సమరుధలు ఉనపిరు .అందులో ఒకగయన కగశ్ర లో ఎకకడర విశగల మైన భవంత్ర లో దపగ్
ఉంటారు .ఆయన దరశనం అంత త్ేలిక కగదు .అదీ గ్గక వగరు ప్గశగితుు లకు ప్రవేశం

కలిా సత గరన్న నేను భావించటం లేదు ''అనపిరు ప్గల్ మీద కృప్గ దురషిీ త్ో

.ప్టీ వదలన్న వికీమారుకడు ప్గల్ -''ర్ెండర వగరు ?''అన్న ప్రశిించపడు

.''ఎకకడర దక్షిణ భారత దేశం లో మారు మయల ఉనపిరు .ఆయనుి ''మహర్ు

''అంటారు .నేను ఇంత వరకు వగర్న్న చూడ లేదు .కగన్న అ వగరు ఉతత మ దేశికులు

అన్న త్్లుసు .వగరు మీకు చకకన్న మారా దరశనం చేసత గరన్న నమమకం ఉంది .వగరు

అరుణపచల జయుత్ర సైరూప్ మన

ై అరుణప చలం లో ఉంటారు .వగర్ దరశనం మీ కు మనో

భీ ష్ీ ం కలిా సత ుంది .''అన్న చ్ప్ాగ్గనే ప్గల్ ప్రమా నంద భర్తుడయాడు .తన

అనేైష్ణ ఫలించే ర్ోజు దగా ర లో ఉందన్న సంబ్ర ప్డప్డు .అరుణప చలం వళ్ల రమణ

మహర్ున్న ఎప్ుాడు సందర్సదపుమా అనే తహ తహ పెర్గ్ ప్ో యింది .చివరగ్గ ఒక మాట

చ్ప్గారు శంకరులు ''రమణ మహర్ు న్న దర్శంచ కుండప ఇండియా నుండి త్రర్గ్ మీ

దేశం వళళను అన్న నపకు మాట ఇవైండి ''అనపిరు కృప్గ దృషిీ త్ో .శ్రీ వగర్

లోన్న ఆ కగరుణుం ,తన తప్నను అరధం చేసుకొని వగర్ మనో భావం చూసి ప్గల్

చలించి ప్ో యాడు .''మీ మాట జవదపట ను మహ్మత్పమ !''అన్నమనసూార్త గ్గ చ్ప్గాడు

.చివర్ సగర్గ్గ శంకరులు ''ఆదుర్గు ప్డకండి .మీరు సత్పున్ని కనుకొకంటారు

.మీరు వతుకు తుని వగరు మీకు లభించి మీ కోర్క తీరుసగతరు ''అన్న అభయం

ఇసూ
త ''మీరు ననిప్ుాడు గురుతంచు కొండి .నేనూ మిమమలిి ఎప్ుాడూ

గురుతంచు కొంటాను ''అన్న paul the seeker కు వీడర కలు చ్ప్గారు ప్రమా

చపరుులు .ఆయన దేశ సంచపర్గన్ని ఆది శంకరుల దేశ సంచపరం త్ో సర్ ప్ో లాిడు

ప్గల్.ఒక ఆధపుత్రమక జయుత్రన్న సందర్శంచిన మహదపనందం త్ో ప్గట మర్ో అదుాత

మహర్ున్న సందర్శంచప బ్ో తుని ఉదేైగం ప్గల్ ను కుదిపపసత ో ంది .మహ్మతుమలు

ఎంత ఉనితులో ,ఎంత మారా దరశనం చేసత గర్ో ఆధపుత్రమకగనుభయత్ర ప్ ందపలను

కొనే వగరంటే వగర్కర ఎంత అభిమానమో వుకత మయిేు అన్ని వేశగలను ఇందులో మనం

చూశగం .ఇదే ప్రమాచపరు ప్ధం .

 జఞాన కనకధపర

చిని ఉసిర్కగయ భిక్షగ్గ వేసెత ఏకంగ్గ ఉసిర్కగయలంత కనకగన్ని ధపరగ్గ కుర్పించిన

కరుణపమయర్త ఆది శంకర్గచపరు .ఆ సత వం చదివిత్ే అందర్కీ లక్షీమదేవి కరతలామలకం
అవుతుందన్న నమిమక . ఇదీ శంకరుల మహతభకరత .అందులోన్న ప్రమార్గధన్ని చపలాకగలం
కరీతమే శ్రీ ధూళ్ప్గళమహ్మదేవమణి ఆవిష్కర్ంచి ప్ుసత కంగ్గ ప్రచుర్ంచపరు .వతుకోకవగలేకగన్న
అందులో దొ రకన్నది ఏదీ ఉండదేమో ! కనకధపర్గ సత వం లోన్న లోతులిి చపలామంది
ప్రసంగ్గలదపైర్గ లోకంలో ప్రచపరం చేశగరు .

ప్ూరైప్ు నప సహ్మ ఉప్గధపుయుడు ,గురుముఖ్త్ప సంసకృత్పంధపరలు క్షుణా ంగ్గ గీహంచి

,తనప్దునవన మేధర శకరతత్ో అంతర్గ౦తర్గలు తరచే మహ్మ ప్రత్రభాసంప్నుిలు ,ఇప్ాటికే ఎనోి
ఆధపుత్రమక గీంథపలను ప్ండిత జన మప్ుాత్ో ర్గసి ప్రచుర్ంచిన వగరు శ్రీ రంగ్గవఝల
మురళ్ళధరర్గవు .మొని శివగనందలహర్లో ఈదులాడి ,ఇప్ుాడు కనకదపరలోతడిసి మోపెడు
అయాురు .ఈ గీంథరచన ఆసగంతం అవలోడనం చేయటాన్నకర నేను అశకుతడిన్న .అది
త్్లిసికూడప ఆతీమయంగ్గ నపకు ప్ుసత కం ప్ంప్గరు ర్గవు జీ .ఉగ్గదికర ర్ెండు ర్ోజులముందే
అందుకునపి త్్ర్చి చూసప సమయం లేక తర్గైత చూసి సాందిసత గ అన్న వంటనే విదుులేలఖ్
ప్ంప్గను .
ఇవగళ్ళ కొదిు సమయం దొ ర్కర చూశగను .కనక ధపర జిగ్ేలు మన్నపించింది .అందులోన్న తతత వం
నపకు అరధమవ టాన్నకర ఏళళళ,ప్ూళళళ ప్టీ వచుి .కగనీ ఈ గీంథపన్ని బ్హుదప ప్రశంసించపరు శ్రీ
విదపుప్గరంగత డప టివిఎస్ శరమ. కనకధపర రసగసగైదన చేయమన్న శ్రీరసుతగ్గ ఆశ్రరైదించపరు
గ్ీత్పచపరు బ్రహమశ్రీ దర రిల ప్రభాకర శరమ .అవధపన ప్గరచపరు శ్రీ
ధూళ్ప్గళమహ్మదేవమణి’’జయుత్రసనః’’అంటట న్నండుగ్గ మచిి ఆశ్రసుసల౦ది౦చపరు ..’’అనంత
జఞానదపర జీవధపర ‘’గ్గ అభి వర్ాంచపరు ప్రవచన సరసైత్ర బ్ారహమశ్రీ చపగంటి కోటేశైరశరమగ్గరు .

ఈ జఞానప్యోది న్న తర్ంచపలను కొనేవగరు మీభకరత అనే తులసి దళ్ాన్ని చూపి ఉచితంగ్గ
ప్ ందవచుి .

రంగ్గవఝల మురళ్ళధరర్గవు

21-1-54ప్వన్ సగయి హో మ్స

అలూ
ల ర్ సీత్పర్గమర్గజు వీధి

ముత్పులంప్గడు

విజయవగడ -11
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -1

సరస భారత్ర సగహతీ బ్ంధువులకు --హ్మర్ుక శ్రీ వినపయక చతుర్ధ శుభా కగంక్షలు

ఈ శుభ సందరాం గ్గ శ్రీ ఆది శంకర్గ చపరుుల వగర్ అప్ూరై కవిత్ప సృషిీ'' స ందరు లహర్ ''న్న
ధపర్గ వగహకం గ్గ మొదలు పెడుతునపిను .ఇందులో శోలకం ,త్పతారుం త్ో ప్గట అవసర మైన
విశేషగలను మాతరమ అందర్కర అందు బ్ాట లో ఉండే టటల త్్లియ జేయటమే నప లక్షుం .
ఇందులో భాగ వత్పాదుల కవిత్ప స ందర్గునీి వలువ ర్ంచటం కూడప ఉంది .అందుకే దీన్నకర
''లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ ''అన్న పపరు ఉంచపను . .వచేిది అమమ వగర్కరష్ీమైన శరనివ
ర్గతురలు కనుక ఈ ప్రయతిం .సమాదర్సగతరన్న ,అమమ వగర్ కరుణప కటాక్షలహర్ మనందర్ పెవ
ప్రస ర్ంచపలన్న కోరుతునపిను .మీ--దుర్గా ప్రసగద్

'' శృత్ర సమృత్ర ప్ుర్గణపమాలయం కరుణప లయం --నమామి భాగవత్పాదం శంకరం

లోక శంకరం ''

స ందరు లహర్ న్న ప్రమ శివుడే ,ప్ర దేవత ను సుతత్రసూ

త చ్పాి నదన్న ,శ్రీ శంకర భాగ
వత్పాదులు లోకగనుగీహం బ్ుదిధ త్ో వళళ డించపరన్న ప్రతీత్ర .ఇది భకీత సగహతుం లో మణి ప్ూస
గ్గ పపర్ొకన బ్డింది .సమయ మత్పన్ని అనుసర్ంచే శ్రీ విదర ుప్గసకుల కు ఇది గ్ౌరవ శేీష్ీమన
ై
గీంధం .ఇందులో శగకత మత్పన్ని సమర్ధ సుతనిటల గ్గ కనీ పిసత ుంది .కౌల ,మిశీమ ,సమయా
చపర్గలు అన్న శగకేతయ మతం లో మయడు రకగలునపియి .కౌల ,మిశీమ వగర్కర ఐహక దృషిీ
ఎకుకవ .సమయా చపరు లది ప్రమారధ దృషిీ అన్న త్్లుసుతంది .ష్ణమతసగాప్కు ల వన భాగ
వత్పాదులు శకరత ఉప్గసకులను సంసకర్ంచి ,వద
వ క
ి ప్దధ త్ర గ్గ తన మార్గాన్ని చూప్గరు
.ఇందులో మొదటి శోలకం అన్ని శోలకగలకు సగర భయత మన
ై దపన్నన్న గ్గ భావిసగతరు .

ఆగమాలు అంటే సగుణ బ్రహమ ను గుర్ంచి చ్పాప వి .ఇందులో తంతర గీంధపలు

ముఖ్ు మన
ై వి .ఇవే మంతర శగసగతాలన్న పిలువ బ్డుత్పయి .సగమానుులకు కూడప ఇవి అరధమవు
త్పయి .ఇందులో శవ
ై ,వష్
వ ా వ ,శగకత ఆగ మాలు అన్న మయడు రకగలునపియి .శకరత న్న జగనపమత గ్గ
,ప్ర తతైం గ్గ చ్పపావి శగకగతగమాలు .కౌల ,మిశీమ ,సమయ అన్న ఇందులో మయడు రకగలు
.మిశీమాగమాలు -ధరమ ,ఉప్గసనప వివరణ ఉనివి .ఇందులో కుండలినీ శకరత వివరణ ,దపన్న
ఉత్పానం ,అవలంబ్బంచపలిసన సగధన ప్రకయ
రీ త్్లియ జేయ బ్డుతుంది .సమయ మతం
అంటే ప్ర మారుదృషిీ త్ో కరమ మార్గాన్ని వదిలి జీవ బ్రహమఐకగున్ని గుర్ంచి చ్పపాది .''బ్రహమం
నపలోనే ఉనపిడు ''అన్న సమయ శబ్ాున్నకర అరధం .ఈ ప్దధ త్ర లో శకరతన్న ఉప్గశించపలన్న చ్బ్ుతుంది
.సమయ అంటే ''సహ మయ ''అన్న అరధం చ్బ్ుత్పరు .

కేన ఉప్న్నష్త్ లోన్న ''ఉమ''సగక్షాత్పకర్గన్ని విప్ులీకర్ంచే దే ''స ందరు లహర్

'' కుండలిన్న జఞగృతం చేసి ,మయలాధపరం నుంచి ,పెక
వ ర త్్చిి ,ష్ట్ చకగీలను భేదం చేయించి
,సహసగరరం లో చేర్ాంచటం ఇందులో చ్ప్ా బ్డిన ముఖ్ు విష్యం .కౌల మతం వగర్కర
మయలాధపరం లోనే ఉప్గసన ఉంట ంది .సమయా చపర సగరమే స ందరు లహర్ .న్నరుాణ
బ్రహ్మమన్ని త్్లుసు కోవటం సగమానుులకు వలల కగన్న విష్యం .అట వంటి వగర్కర ప్ర తతైం
సగుణ మన
ై దే అన్న శ్రీ శంకరులు అంటారు .బ్రహమం దపన్న కది గ్గ న్నషగరుప్ంచికం గ్గ ,చూసెత
,న్నరుాణమే .అవగనపమనసమే .ప్గరప్ంచిక దృషిీ లో చూసెత మాతరం సగుణమే .బ్రహమం మాయ త్ో
కూడి నప్ుాడు ఈశైరుడు అవుత్పడు అన్న త్పతారుం .భకుతల కోసం దేవత్ప సైరూప్ం ధర్సగతడు
.శివ ,విష్ు
ా , దేవీ, సూరు ,గణప్త్ర, కుమార సగైమి ప్ూజఞ విధపనపలను సంసకర్ంచి ,ప్గరరధనప
శోలకగలను శంకర్గ చపరుుల వగరు మనకు ఎంత్ో మేలు చేశగరు .ఈ దేవత్ప మయరుతలు వేర్న
ెై వి
కగవు .ప్ర తతై రూప్గలే అన్న త్్లియ జెప్గారు .ఇందులో యిే దేవత నన
వ ప సగైరధ త్పుగ బ్ుదిధ త్ో
ప్ూజిసపత ఈశైర్గనుగీహం లభిసుతంది .అప్ుాడు అద్వైత భావన కలిగ్ ముకరత లభిసుతంది .వేద
విరుదధ మన
ై వగటిన్న విసర్జంచి ,వేద విహత మన
ై వీ ,శుదధ మైన ఆగమ ప్ూజలను ఆచపరుుల
వగరు అంగ్ీక ర్ంచపరు .అదే ష్ణమత సగాప్న అన్న పెదులంటారు .

శ్రీ విదు -లో జఞాన ,కరమ లు కలిసప ఉంటాయి .ఇది కరయ

ీ త్ో కూడిన అద్వైత
సగధనం గ్గ ప్ర్గ ణిసత గరు .బ్రహమ విదపు సైరూప్మే ఇది అన్న సాష్ీ ం చేసత గరు .శకరత లేన్న శివుడు
కరత ృతై హీనుడు .కనుక శకరతకే ప్గరధపనుం .శివుడు శకరత అవసరం లేకుండప నే సరై సైతంతురడు
.అనే ఈ ర్ెండు భావగలకు సమతూకం లో ఆది శంకరులు స ందరు లహర్ రచించపరన్న
ఇందులోన్న గ్ోదపరధ దరశనం చేసిన శ్రీ తుమమల ప్లిల ర్గమ లింగ్ేశైర ర్గవు గ్గరు త్్లియ జేశగరు
.''మాయాంతు ప్రకృత్రం ,విదపునపమయి నంతు మహ్శైరం -తరతు విదపుం వితథం హృది
తసిమన్నివేశిత్ే ''అని దపన్న లో ''మిధపు జగదది షగీత్రర ''అనే అమమ వగర్ నపమం లో భావం .శ్రీ
విదునే మోక్ష విదు అంటారు .''ఆత్పమ విదపు ,మహ్మ విదపు శ్రీ విదపు ,''అన్న లలిత్ప
సహసరనపమాలలో ఉంది .ఆత్పమ సైరూప్గన్ని చ్పాప దే.ఆత్పమ విదు మోక్ష విదు అన్న చపందర గు
ఉప్న్నష్త్ చ్బ్ు త్ోంది .బ్రహమ విదు అయిన ఆత్పమ విదు ను సీత ీ రూప్ం గ్గనే శంకరులు
ధపున్ననపిరన్న భావం .
 స ందరు లహర్ లో న్నరుాణ ప్ర బ్రహ్మమన్ని వర్ాంచ కుండప సగుణ రూప్ం లోనే ఆమ
స ందర్గున్ని వివర్ంచపరు శ్రీ శంకరులు .న్నరుాణ ప్రబ్రహ్మమన్ని దపచి పెటీ ి ,దపన్న ప్గరప్ంచిక
దృషిీకర కన్నాంచిన సృషిీ విలాసగన్ని వర్ిం చట మే శ్రీ శంకరులు చేసన
ి కవిత్ప స ందరుం
.దీని
ే అలంకగర శగసత ంీ లో ''అప్హివ అలంకగరం ''అంటారు .మనసుకు ,వగకుక కు
గ్ోచర్ంచన్న ,జగతు
త కు కగరణం అయినటిీ ,మొదటగ్గ ప్గరదుర్గావించిన సీత ీ రూప్ం గ్గ కేన
ఉప్న్నష్త్ లో ''ఉమా దేవి ''గ్గ చ్ప్ాబ్డింది .ఉప్నయన సమయం లో బ్రహో మప్ దేశగన్ని సీత ీ
రూప్ం గ్గనే చేయటం మనకు ఆచపరం గ్గ వసోత ంది .బీజ ప్గరయం గ్గ ''కేన ''లో ఉని శ్రీ విదు
స ందరు లహర్ లో విసత ృత్ర చ్ందింది .ఇది మంతర ,యంతర ప్రతీక రూప్ ఆర్గధనం .మంతరం
వగకుక కు సంబ్ంధించింది .ప్రతీక మనసుస కు సంబ్ంధించింది .ప్ూజ చేసద
ప ి కగయాన్నకర .ఇవి
వగక్ ,మన ,కగయ త్రరకరణపలు .దీన్నకర ప్రతీక శ్రీ చకీమే నన్న భావన .ఇదీ స ందరు లహర్ లో
ప్రవశి
ే ంచే ముందు మనకు అవగ్గహన కగవలసిన విష్యాలు .ఇక ఆ స ందరు ప్రవగహం లో
మున్నగ్ ఈదుతూ త్ేలియాడుదపం .

1--''శివ శశకగతా యుకోత ,యది భవత్ర శకత ః ప్రభు వితుం --నపచే దేవం ,దేవయ న ఖ్లు కుశలః
సాందితు మపి

అతసగతవ మార్గధపుం హర్ హర విర్ంచపదిభిరపి --ప్రణంతుం సోత తుం వగ ,కధ మకుీత

ప్ుణుః ప్రభవత్ర ''

త్పతారుం --తలీల !సరై మంగళవు అయిన న్ననుి చేర్త్ేన ,నీ నపధుడు శివుడు
సరై ప్గరభవం త్ో ,ప్రప్ంచపన్ని న్నర్మసుతనపిడు .అలా కగక ప్ో త్ే సగాణువు అంటే కదల టాన్నకే
సగమరధాం లేన్న వగడు అవుత్పడు .అందుకే హర్ ,హర ,బ్రహమ మొద ల వన దేవతల చేత కొలువ
బ్డే నీకు మోాకకటం ,న్ననుి సుతత్రంచటం ప్ూరై జనమ సుకృతం లేన్న వగడ్వడూ చేయ లేడు .

విశేష్ం --శివుడు జగన్నిర్గమణశకరత త్ో కూడిన వగడ్న

వ పడు .ఆయన అవిచిినుిడు .అవిదు
అయిన మాయ త్ో కూడిన వగడు .జగన్నిర్గమనపన్నకర శకరత యుతుడ్న
వ ప్ుడే ఆది సగధుం అయింది
.లేక ప్ో త్ే సాందించ టాన్నకర కూడప ఆయనకు సగధుం కగదు .శివ ,శకుతలు భార్గు భరత లు .జఞయా
ప్తులు .జఞయా ప్త్ర ,జఞయ యొకక శకరత త్ోనే ప్రప్ంచ రూప్ సంత్పనపన్ని న్నర్మంచ గలదు .శకరత
లేక ప్ో త్ే సంత్పన ప్గరపిత లేదు .శివుడు సరై మంగళళడు .అంటే జనన ,మరణ మన
ై
అమంగళం లేన్న వగడు అన్న అరధం .

శ్రీ చకీం లో త్ొమిమది యోనులు ఉంటాయి .అందులో నపలుగు శివ సంబ్ంధ మైనవి
.అయిదు శకరతకర సంబ్ంధించినవి .ర్ెండు అరధ చకగీలు గల త్ొమిమది యోనుల త్ో కూడిన శ్రీ
చకీమే ఇది .ఇది విశై వుుతాత్రత ,సిత త్ర లయాలకు సైరూప్మే .ప్రుడు అంటే శివుడు శకరత లేన్న
వగడు అయిత్ే సృషిీ సిత త్ర లయాలు చేయ లేడు .అందుకే వీర్ అధి దేవత ల వన విష్ు
ా ,బ్రహ్మమ
,రుదురలచే ప్ూజింప్ బ్డే భ,గ వత్ర -ప్రప్ంచపన్నకర తలిల .''ఆది ''అనటం లో వేద ధైన్న కన్న
పిసత ుంది .శ్రీ విదర ుప్గసకులు-- విష్ు
ా ,శివ ,మను ,చందర ,కుబ్ేర ,లోప్గముదర ,అగసత ా,సకంధ
,మనమధ ,ఇందర ,బ్ల ర్గమ ,దత్పతత్ేయ
ర , దుర్గైసగదులు .శ్రీ దేవున్న సుతత్రంచ టాన్నకర ప్ూరై జనమ
సుకృతం ఉండపలి .ఇతర దేవతలను ప్ూజించినప ,ఆ దేవతలు శ్రీ దేవి అనుగీహం త్ోనే భుకరతన్న,
ముకరతన్న ఇసగతరు .శ్రీ దేవి సపవ సరైత్పర ఫల దపయకం .ఇతర దేవయప్గసన కూడప శ్రీ దేవి ఉప్గసనే
అవుతుంది .అన్ని వర్గాలు శివ శకరత మయాలే .దీన్ని ప్థిసపత సకల శేీయోభి వృదిధ కలుగు తుంది
అన్న ఫల శుీత్ర .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ) త్ప స ందరు లహర్ --2

2--'' తనీ యాముశం ప్గముశం ,తవ చరణ ప్ంకేరుహ భవం --విర్న్నిహ్ సంచినైన్ ,విరచ
యత్ర ,లోకగన వికలం

వహత్ేసనం ,శరర్హ్ ,కధ మపి సహసపణ

ర శిరసగం --హరః ,సంక్షుద్వునం ,భజత్ర ,భసో మ
దూ
ధ లిన విధిం ''.

త్పతారుం --అమామ !నీ ప్గద ధూళ్ ర్ేణువు తగ్లి ,బ్రహమ దేవుడు చర్గ చర సృషిీ
చేసత ునపిడు .ఆ ర్ేణువు నే ,వేయి తలల త్ో అనంతు డ్న
వ విష్ు
ా వు మోసుతనపిడు .దపన్ననే
ఈశైరుడు భసమం గ్గ శర్ీరం అంత్ప ప్ూసుకొంట నపిడు .

విశేష్ం --శ్రీ దేవి ప్గద ధూళ్ యిే ,బ్రహమ ,విష్ు

ా ,శివ దేవులకు సృషిీ ,సిత త్ర ,లయ
శకుతలకు కగరణం అవుత్ోంది .ఆ మాయా గుణపలే ,సతై ,రజ ,తమోగుణపలు .విష్ు
ా వు శింశు మార
(మొసలి )రూప్ంత్ో ఊరధవ లోకగ లను ధర్సుతనపిడు .శేష్ రూప్ం లో అతల మొదల వన అదర
లోకగలను ధర్సుతనపిడు .శివుడు భసమ సగినం చేసత ునపిడు .అంటే ప్ృధివి ,నీరు అగ్ి
,వగయువు ఆకగశం అనే ప్ంచ భయత్పలు భసమం చేసత ునపిడన్న భావం .''అగ్ి ర్త్ర భసమం
,వగయుర్త్ర భసమం ,జలమిత్ర భసమం ,సా ల మిత్ర భసమం వగుమేమిత్ర భసమం సరైం హువగ ఇదం
భసమమన ఏత్పన్న చకూశమిస భసగమన్న ''అన్న ఉంది .

ప్ృధివి మొద ల వనవి అమమ వగర్ చరణ ధూళ్ కణపలు అవుతుంటే ,ఆమ సైరూప్ం
త్్లుసు కోవటం ఒకక శివ మహ్మ దేవుడికే సగధుం అన్న అరధం .రజయ గుణం అనే ప్ంకేరుహం లో
బ్రహమ సృషిీ చేసత ుంటే ,శుకల చరణ ప్ంకేరుహం త్ో విష్ు
ా వు ప్ో షిసత ుంటే ,మిశీ చరణ ప్ంకేరుహం
త్ో శివుడు లయం చేసత ునపిడన్న విశేష్ం .సృషిీకర ఉప్గదపన కగరణం ''ప్రమాణువులు ''అనీ
,కణపదుడు గ్ౌతముడు మొదల వన మహరుులు సిదధ పంతం గ్గ ఎప్ుాడర చ్పిాన సంగత్ర మనకు
త్్లుసు .వేదపంత భావన లో ఈశైర ఇచపిశకరతయిే ప్రధపన కగరణం అన్న చ్బ్ుత్పరు .
 3--- ''అవిదపునపం అంతసిత మిర మిహర్ోదీుప్న కర్ీ--జడపనపం ,చ్త
వ ను సత బ్క మకరంద
శుీత్రఝర్ీ

దర్దపరనపం ,చింత్ప మణి ,గుణ న్నకగ, జనమ జలధౌ --న్నమగ్గినపం ,దంసగీా మురర్ప్ు
,వర్గహసు భవత్ర ''.

త్పతారుం ---జననీ !నీ ప్గద కమల ర్ేణువు,లోప్ల ఉని అజఞానం అనే చీకటికర సూరు
కరరణం లాంటిది .జఞానం కలిగ్సుతంది .మంద బ్ుదుధలకు చ్త
వ నుం అనే కలా వృక్ష ప్ుష్ాం
యొకక మకరందం .దీనులకు అన్ని కోర్ెక లను తీర్ేి చింత్ప మణి .జనన ,మరణ ,సంసగర
సముదరం లో మున్నగ్ ఉని వగర్కర యజి వర్గహ మైన విష్ు
ా వు యొకక దంష్ీ ంా (కోర ).లలిత్ప
ప్ర్గ భటాీర్క ను సుతత్రసపత -అవిదు ,జడతైం ,దర్దరం, జనన ,మరణ భయాలు ఉండవు అన్న
సాష్ీ ప్రుసుతనపిరు శంకర భగవత్పాదులు .

4--''తైదనుహ ప్గణిభాు ,మభయ వరదర ,ద్వ

వ త గణః --తైమేకగ ,నవ
వ గసి ,ప్రకటిత ,వర్గ భీతు
భినయా

భయాత్పరతుం ,దపతుం ,ఫలమపి ,చ ,వగనపి సమధికం --శరణేు ,లోకగనం,తవహ ,చరణప

వేవ న్నప్ుణౌ ''.

త్పతారుం -భవగనీ ! ఇతర దేవతల చేత్ర లో అభయ వర ముదరలు ఉనపియి .అందర్

కంటే ముఖ్ుుర్గ ల న
వ నీ చేతులలో ఆ ముదరలనేవి లేనే లేవు .అయిత్ే నేమి ?నీ ప్గదపలే,
భయం నుంచి కగప్గడి ,కోర్న దపన్న కంటే ఎకుకవ ఇచేి అధిక సగమరధాం కలవి .అవే మాకు
దండి .ప్గశ ,అంకుశ ,ఇక్షు ,బ్ాణపదులే ఆమ హసగతలలో ఉంటాయి .ముదపరభి నయం అనేది
లేదు కనుక ఆమ ప్గదపశీయమే భోగం, మోక్షం అన్న భావం .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –3

5--''హర్సగతవ మార్గధు ,ప్రణత జన స భాగు జననీం --ప్ుర్గనపర్ీ భయత్పై ,ప్ురర్ప్ు మపి క్షోభ
మనయత్

సమర్ోపిత్పైం ,నత్పై ,రత్ర నయన లేహున వప్ుషగ--మునీనప మప్ుంతః ప్రభవత్ర ,హ ,మోహ్మయ

మహత్పం .''

త్పతారుం --శర్గైణీ !స భాగ్గున్ని ఇచేి న్ననుి ఆర్గధించే ,ప్ూరైం విష్ు

ా మయర్త మోహనీ
రూప్ం ధర్ంచి ,త్రరప్ుర సంహ్మరకు డ్న
వ మహ్శైరుడిన్న కూడప మొహం చ్ందించపడు .శర్ీరమే
లేన్న మనమధుడు నీకు నమసకర్ంచి ,భారు అయిన రతీ దేవి కనుి లత్ో ఆసగైదించ దగ్న
శర్ీరం త్ో మునీశైరులనే మోహ పెడుతునపిడు .నీ అనుగీహం లోకగ దుాతం గ్గ ఉంది
.లలిత్ప దేవిన్న సమర్సపత చపలు ఎంతటి కష్ీ మన
ై ప ప్న్న నన
వ ప చేసప సమరధత వసుతంది అన్న భావం .

6---''ధనుహ్ ప్ ష్ాం ,మౌర్ీై మధుకర మయిా ,ప్ంచ విశిఖ్ాః--వసంతః సగమంత్ో ,మలయ

మరుదప యోధన రధః

తదపపపుకః,సరైం ,హమ గ్ర్ సు త్ే ,కగమపి ,కృప్గం --అప్గమాత్ేత ,లబ్ాధవ ,,జగదిద,మనంగ్ో

విజయత్ే ''

త్పతారుం -ప్ుర్గణీ !ప్ూల విలుల ,తుమమద గుముాలే అలేల త్పరడు ,అయిదు మాతరమ ప్ుష్ా
బ్ాణపలు ,జడుడు, ,సంవతస ర్గన్నకర ఒక సగర్ మాతరమ కనీ పించే వసంతుడే చ్లికగడు గ్గ
,గంధప్ు కొండ గ్గలి రధం గ్గ ,చేసుకొన్న మనమధుడు ,నీ కడ గంటి చూప్ు అనే కరుణ త్ో ,అంతు
లేన్న దయను ప్ ంది ,,ఈ జగతు
త నంత్ప చేల ర్ేగ్ జయిసుతనపిడు .
విశేష్ం --ప్ుషగాలు అత్ర మతత న్నవి సుకుమారమన
ై వి .త్పకరత్ే వగడి ప్ో యిేవి .ఎప్ుాడూ ర్ోద చేసత ూ
ఎగురుతుండే తుమమదలు .ఇవనీి సమరధ వంత మైనవి కగవు .అంటే వీటి పెవ నమమకం
పెటీ కోవ టాన్నకర వీలు లేదు .కగన్న దేహమే లేన్న మనమధుడు ప్రప్ంచం పెవ శ్రీ దేవి కరుణప కటాక్షం
వలల విజుర మిాంచి అందర్ీి మోహ ప్ర వశు లను చేయ గలుగు తునపిడు .కగరణం
లేకుండపనే కగరుం జర్గ్ ప్ో త్ోంది .గడి్ ప్రక మేరు ప్రైతం గ్గ ,మయగ వగడు వగచపలున్న గ్గ
,కుంటి వగడిన్న ప్రైత్పలను ఎకేక సగమరధాం కల వగన్నన్న గ్గ లలిత్ప త్రరప్ుర సుందర్ చేయ
గలుగు తుంది అన్న భావం .

7---''కైణత్పకంచీదపమా ,కర్ కలభ ,కుమాసత న భర్గ --ప్ర్క్షీణప మధేు ,ప్ర్ణత ,శరశిందర

వదనప

ధనుర్గిణపన్ ,ప్గశం ,సృణీ మపి ,దధపనవ ,కరతల వహ్ -ప్ురసగత దపసగతం నః ,ప్ురమధితు ర్గహో
,ప్ురుషికగ ''

త్పతారుం --రుదపరణీ !మర్సప మణుల గజజ ల మొల నూళళలు ,గుని ఏనుగు కుంభ సా లాల
వంటి చనులు కలిగ్ ,సనిన్న నడుము త్ో ,వంగ్ ,శరత్పకల వనిల వంటి ముఖ్ం త్ో ,త్పమర
తూడుల వంటి సుత్ర మతత న్న చేతులత్ో ,చ్రుకు విలుల ,ప్ూల బ్ాణపలు ,ప్గశం ,అంకుశం అనే
ఆయుధపలను ధర్ంచి ,త్రరప్ుర సంహ్మరకు డ్వన ఈశైరున్న యొకక అలంకగర సైరూప్ు ర్గల వన న
శ్రీ దేవి మా ఎదుట సుఖ్ా శ్రనుర్గ లవుఅవు గ్గక .
విశేష్ం --త్రరప్ుర్గ మంతర బీజఞలను మదించి ,నవనీతం అంటే వనిను తీసప వగడు త్రరప్ుర్గర్
అంటే శివుడు .శ్రీ దేవి సూ
త ల ఆకగర్గన్ని ,మంతర రూప్ మన
ై సూక్షమ ఆకగర్గన్ని ,ప్ర్గ సైరూప్
మైన మాయా కగర్గన్ని శ్రీ శంకరులు ఇకకడ సూచించపరు .''ప్రమధితుం ''అనటం లో ఐం ,కీల
,స హ్ ,అనే త్రరప్ుర్గ మాతృకగ బీజఞలను శివుడు ఉదు ర్ంచి ,లోకగలను ప్రకగశింప్ జేశగడు అన్న
అరధం .అ-అంటే బ్రహమ -హ -అంటే శకరత ఈ ర్ెండు కలిసపత అహం -అంటే ప్రతు గ్గతమ అయిన
ప్ురుష్ుడు -అదే ''అహో ప్ుర్షికగ ''అని మాటలో భగవత్పాదులు ప్ దిగ్గరు .గజజ ల మోల
నూలు మోాత -సగధకున్నకర ఆజఞా చకీం తర్గైత విన్న పించే నపదం అన్న భావం .సహసగరరం లో
ప్ర్గశకరత చందర జయుతసన గ్గ ప్రకగశిసుతంది .దపన్ననే ఆది శంకరులు ''ప్ర్ ణత శరశిందర వదనప
''అనే మాటలో న్నక్షిప్తం చేశగరు .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –4

8 --- ''సుధప సింధు రమధేు ,సుర విటపి ,ప్గటీ ప్ర్ వుుత్ప -మణి దీైపప ,నీప్ో ప్ వన వసత్ర చింత్ప
మణి గృహ్

శివగ కగర్ే ,మంచే ,ప్రమ శివ ప్రుంక న్నలయం --భజంత్రతైం ,ధనయః ,కత్ర చన
,చిదప నంద లహర్ీ ''

త్పతారుం --ప్ర్గశకీత !అమృత సముదరం మధు లో ,రత్పిల దీవిలో ,కలా వృక్షాల త్ో
ప్ర్ వేషీ ంి చ బ్డిన కదంబ్ వృక్ష వనం లో ,చింత్ప మణి న్నర్మత నగరం లో ,శకరత సైరూప్ం
అయిన త్రరకోణప కగర మంచం పెవ ,ప్రమ శివున్న ప్రకకలో ,ప్రకగశించే జఞాన సైరూప్మైన ,న్నరత్ర
శయ సుఖ్ ప్రవగహం గ్గ ఉని న్ననుి కొంత మంది ధనులు లు మాతరమ సపవించ గలుగు
తునపిరు .
విశేష్ం --శ్రీ చకీం అంటే ''వియత్ ''చకీం .ఆకగశ చకీం అనిమాట .అంటే ఇది ఆకగశ
ప్ూజ అని మాట .దహర్గ కగశ ,బ్ాహ్ముకగశ ప్ూజ అన్న అరధం .పీఠం లో భయరజ ప్తర ,శుదధ వసత ీ
,సువరా ,రజత ర్ేకుల పెవ శ్రీ చకగీన్ని వగరసి ,ఆర్గధించప టాన్ని బ్ాహ్ముకగశ ప్ూజ అంటారు
.హృదయాకగశం లో చేసప ప్ూజ దహర్గ కగశ ప్ూజ .శివగతమక మైన నపలుగు యోనులు అదర
ముఖ్ం కలవి .శకగతాతమక మైన అయిదు యోనులు ఊరధవ ముఖ్ం కలవి .ఈ త్ొమిమది యోనులు
కలిగ్న ,శ్రీ చకీం కరీంది ప్రదేశం లో ణి బ్బండువునే ''సుధప సింధువు ''అంటారు .బ్బందు సగానం
సుఖ్ సముదరమే .అయిదు యోనులు కలా వృక్షాలు .అకకడే కదంబ్ం .దపన్న మధు మణి
మంటప్ం .అందులో చింత్ప మణి గణం చేత న్నర్మంచ బ్డిన పీఠం ఉంట ంది .అకకడే శకరత
రూప్ మన
ై మంచం మీద శివుడు దిండుగ్గ ,రము మన
ై ప్గనుా గ్గ ఉని సదప శివుడు ఉనపిడు
.బ్రహ్మమదులు ఆయనుి సపవిసుతంటారు .ఇందురడు తమిమ ప్ డగ.అకకడ ప్ర మేశైర్ అయిన
మహ్మ త్రరప్ుర సుందర్ీ దేవి ఉంట ంది .శివగరక మండలం ఛేదంి చి చందర మండలాన్ని
దరవింప్ జేసత ూ ,,దపన్న లో విన్న పించే అమృత తులు మన
ై ప్రమానందపన్ని ప్ ందుతూ, కుల
సుందర్, కులాన్ని తుజించి, ప్రమ మైనద రశనపన్ని ప్ ందు త్ోంది .

దేవీ మందిరం 43 కోణపలు గల శ్రీ చకీం. దపన్నకర .బ్రహమ ,విష్ు

ా ,రుదపర ,ఈశైరులు నపలుగు
కోళళళ .మహ్ందురడు త్పంబ్యలం ఉమిమ వేసప ప్ళ్్ళం .కులం -- కుల మారా శుష్ుమాి నపడి
మారా ం .అకకడే చందర మండలం లో న్నలిచి ,72,000నపడులు అమృత వర్గు న్నిసూ
త ంటాయి
.మళ్ళళ కుండలిన్న సైసగానం ప్ ంది ,సగైదీషీ గ నం లో న్నదిస
ర త ుంది .మయలాధపరం లోన్న
కుండలినీ శకరత ,సుష్ుమి దపైర్గ ,సహసగరర్గ న్నకర,వేళళ బ్ో తూ ,దహర గత సూరు మండలాన్ని
చేదించి ,బ్రహమ రంధపరన్ని కపిా ,అకకడి చందర మండలాన్ని దరవింప్ జేసి ,అమృత వరుం త్ో
,సరై ప్రప్ంచపన్ని అంటే సగధకుడి నపడీ మండలాన్ని తడిపి ,తృపిత ప్ ందు త్ోంది .శివుడు
''ఏ''ఆకగరం .అదే ఏకగదశ సైరం .అందు వలేల ఆది త్రరకోణం అయింది .ప్రమ శివుడు బ్బందువు
.అకకడ ఉండేది త్రరకోణప కగర మధు బ్బందు న్నలయం .ఆమను ధనుు ల న
వ వగర్ే ప్ూజించ గలరు
.ఇదే శ్రీ శల
ై ం లాంటి దేవగలయ దరశనం అన్న ర్గమ లింగ్ేశైర శరమ గ్గర్ అతునపతదుాత వగుఖ్ు
.అనపహత చకీం ప్రమ కళ్ాుణ రూప్ం .అదే ప్రుంకం అంటే త్ోడ .అకకడే చిదపనంద లహర్
న్న దర్శసగతరు .

9---''మహీం మయలాధపర్ే,కమపి ,మణి ప్ూర్ే ,హుత వహం --సిాతం ,సగైధి షగీనే ,హృది
మరుత ,మాకగశ ముప్ర్

మనోపి ,భయ
ర మధేు ,సకల మపి ,భిత్పై ,కుల ప్ధం --సహసగరర్ే ,ప్దమే ,సహ
,రహసి ,ప్త్పు విహరసప .''

త్పతారుం --ఆది శకీత !మయలా ధపరం లో ప్ృధీై తతత వం ,మణి ప్ూరం లో జల

తతత వం ,సగైదిషీ గనం లో అగ్ి తతత వం ,అనపహతం లో వగయు తతత వం ,విశుదధ ం లో ఆకగశ
తతత వం ,ఆజి లో మనసత తైంఉనపియి . ',సుష్ుమిను చేదించి ,సహసగరరం లోన్న భరత
అయిన సదప శివున్న త్ో సదప విహర్సుతనపివు నువుై .

విశేషగలు --నపలుగు శివ చకగీలు ,అయిదు శివగ అంటే లలిత్ప దేవి చకగీలు కలిసి శ్రీ చకీం
గ్గ రూప్ు దపలిింది .శివ చకీం లో బ్బందు ,అష్ీ దళ ,షో డశ దళ ,చతురుశ దళ కీమాలుంటాయి
.ఈ కొణప ,చకగీలు శ్రీ దేవి ఆధపర సైరూప్గలు .అమామ! నువుై త్రరకోణ రూప్ శకరతవి .బ్బందు రూప్
శివుడిన్న నేను అన్న సగధకుడు భావిసగతడు .మయలాధపరం నుంచి ఆజఞా చకీం వరకు ఉని ఆరు
చకగీలకు ''కుల మారా ం ''అన్న పపరు .ఆ మారా ం లో సహసగరరం లో ,సహసర దళ ప్దమం పెవ
ప్రమ శివున్న త్ో రహసుం గ్గ భగ వత్ర విహర్సుతంది .ఇది ధపున యోగ్గన్నకర ఉప్గసనప విధపనం
.దీన్న వలల యోగ సిదధ ి కలుగు తుంది .మయలాధపరంలో కుండలినీ శకరత న్నతు న్నవగసి అన్న
భావిసగతరు .

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --5

10--- '' సుధప సగర్గ సగర్ెై ,శిరణ ,యుగ్గళ్ానత రవి గలిథ్హ్
వ ప్రప్ంచం ,సినింత్ే ,ప్ునరపి
,రసగమాియ మహ్మసగ -

అవగప్సత్పైం భయమిం ,భుజగ న్నభ మధుష్ీ వలయం -సైమాత్పమనపం కృత్పై సైపిషి

,కుల కుండే ,కుహర్ణి ''
 త్పతారుం --కుమార్ీ !నీ ర్ెండు ప్గదపల మధు నుండి సరవించే అమృత ధపర్గ వరుం
చేత ,72000నపడులను తడు ప్ుతూ ,దపన్ని అమృత కరర్గణ కగంత్ర గల చందురన్న వది లేసి
,మళ్ళళ మయలాధపర్గన్నకర చేర్ ,అందులో సై సై రూప్ం అయిన ప్గముల చుటీ లు గ్గ చుటట
ీ కోన్న
,ప్ృధీై తతైం లోన్న సనిన్న రంధరం దపైర్గ ,కుండలినీ శకరత వవ, నువుై న్నదిరసత గవు .
విశేష్ం --శిరసుస లో చందర మండలం ఉంట ంది .ఇది ప్దహ్మరు కళల త్ో
ఉంట ంది .పెన
వ కగనీ పించే చందర మండలం కూడప శ్రీ చకీమే .ప్దపమసనం పెవ కూరుిన్న
,సగధకుడు శగైసను ఊరధవ ముఖ్ం గ్గ నపడు ప్ుతూ ,కుంభకం లో మనసు ను న్నలప్గలి .లోప్ల
వగయువును న్నలప్దపనేి కుంభకం అంటారు .దీన్న వగళళ సగైధీ శత్పనం లోన్న అగ్ి
జైలిసుతంది .దపన్న వేడికర ''ఆహర్గట్ ''అనే కుండలినీ శకరత మేలగకంట ంది .ఆ శకరత సగైధిషా గన
,మణి ప్ూరకళ మధు గల రుదపర గీంధిన్న చేదించి ,మణి ప్ూరక ,అనపహత్పల మధు ఉని విష్ు
ా
గీంధిన్న భేదించి ,అనపహత ,విశుదదపల మధు గల బ్రహమ గీంధిన్న , ఆరు మలాలను అనపగ్గ
ఆజఞా చకగీనపతన్ని చేదస
ి త ుంది .ఆ తర్గైత్ప కుండలిన్న ,సహసగరరం చేర్ శివున్న త్ో కలిసి
,సంత్ోషగన్ని ప్ ందు తుహంది .ఈ సిత త్ర లో న్నశకేత ప్ర్గశకరత .ఆమ న్నతు సుఖ్ ప్రదపయిన్న .

శివ ,బ్రహమ శకుతలే అమమ వగర్ చరణపలు .ప్రకగశ విమరశలు .ప్రకగశ శకరత బ్రహమం
,శుకల వరాం గ్గ ఉంట ంది .విమరశ- మయల శకరత .రకత వరాం లో ఉంట ంది .శకరత త్ో కూడిన శివుడే
''ప్ర్గ ప్గదుక ''గ్గ భావింప్ బ్డుత్పడు .

ప్గదుకగంత దీక్ష -విమరశ రూప్ శకరత ,ప్రకగశ శివ సంగత్ర కలిసి సహసగరరం లో
చేసద
ప ే ఆనందపముాత్పభి షపకం .ప్గదుకగ మహ్మ మంత్పరన్ని ఉప్ దేశం గ్గ సీైక ర్ంచటం ,సరై
ఔష్ధపలుని కగషగయ సగినం చేయటం ,మాతరమ ప్గదుకగంత దీక్ష కగదు .ఈ విధం గ్గ సుధప
సగర్గభి షెకగన్ని ప్ ందిన వగడే ప్గదు కగంత దీక్షా ను భవం గల న్నర్గైణ యోగుుడు అవుత్పడు
.అన్న దీన్న పెవ లోతులు తరచిన వగరు త్్లియ జేసత ునపిరు .కుండలిన్న 3,1/2మయడునిర
చుటీ లు గ్గ ఉంట ంది .

11---''చతుర్ాహ్ ,శ్రీ కనా హ్

థ శివ యువథిభిహ్ ,ప్ంచభి ర్గపి --ప్రభినపిభిహ్ ,శంభోరివ భి
రపి ,,మయల ప్రకుీత్రభిహ్

తరయశిత్పై ర్ము ,దైసు దళ ,కళ్ా శ్రీ ,త్రరవలయ --త్రరర్ెకగభిహ్ ,సగరధం ,తవ ,శరణు
కోణః ప్ర్ ణతః ''

త్పతారుం --చపముండీ !నీ న్నలయం అయిన శ్రీ చకీం లో నపలుగు శివ

కోణపలు ,అయిదు శకరత కోణపలు కలిసి త్ొమిమది మయల ప్రకృతుల చేత ,అష్ీ దళ ,షో డశ కళ
,త్రరవలయ ,భయ, ప్ురతరయాదు ల చేత 44 అంచులు గ్గ మార్ంది .అయిదు శకరత చకగీలు -త్రరకోణ
,అష్ీ దళ ,దశ కోణ దైయ ,చతురుశ కోణపలు అని మాట .నపలుగు శివ చకగీలు --బ్బందు ,అష్ీ
దళ ,షో డశ దళ ,చతురసగరలు .
 విశేష్ం --శ్రీ చకగీన్నకర మయల కగరణపల వన త్ొమిమది చకగీలు ప్రప్ంచ న్నర్గమణ
కగరణపల వన త్ొమిమది దపతువులే .చరమ ,రకత ,మాంస ,మేధ ,ఆసుతలు ఈ అయిదు శకరత సంభయత్పలు
.మజజ ,శుకల ప్గరణ ,జీవగలు నపలుగు శివ సంజఞత్పలు .అలాగ్ే ప్ంచ భయత ,ప్ంచ తనపమతర ,ప్ంచ
జఞానేందిరయాలు ,ప్ంచ కర్ేమందియ
ర ాలు మనశశకరత సంబ్ంధపలు .మాయ శుదధ ,విదు ,మహ్శైర
సదపశివ లు శివ శకరతకర సంబ్ంధించినవి .ఇలా25 తత్పైలు కలిసిన 9 కొణపలే బ్రహ్మమండ
,పిండపండ న్నర్గమణపన్నకర ఆధపరం అన్న విజుా లు చ్బ్ుతునపిరు .

అహంకగరం మనసులో ,ఖ్ాుత్ర విదు లో ,గుణపలు ప్రకృత్ర లో ,ప్రకృత్ర శకరత లో

అంతర్గావగలు .ప్ురుష్ుడు మహ్శైరున్న లో ,''కళకు శుదధ లో ''అంతర్గావం .కగలాన్నకర
మహ్శైరున్న లో ,సదపశివున్న లో శకరతకర శుదధ విదు లో అంతర్గావం .శివ తతత వం సదప శివ తతత వం
లో అంతర్గావం .

అయిదు భయత్పలు ,అయిదు తనపమతరలు ,అయుదు జఞానేందిరయాలు ,అయిదు

కర్ేమందిరయాలు ,మనసు ,మాయ ,శుదధ విదు ,మహ్శైర ,సదపశివ లత్ో కూడిన25 తత్పై లవలల
ఆతమ ఏరాడు తుందన్న వేదర ప్న్నష్తు
త లు త్్లియ జేసత ునపియి .''ప్ంచ వింశ ఆత్పమ భవత్ర ''అన్న
చపందర గు ఉప్న్నష్త్ అంటలంది .వీటన్నిటికీ అతీత మైంది శివ శకరత సంప్ుటం అయిన శ్రీ చకీం
,దీన్న వలల నే జగతు
త ఉతాత్రత అవుత్ోంది .ప్రమేశైరుడు శకరత త్ో కలిసి నప్ుడే కగరు కగరణ
సమరుధడు అవుత్పడు .ఇన్ని విష్యాలను ఒకక శోలకం లో న్నక్షిప్తం చేసి, విశై సృషిీ రహసగున్ని,
అమమ వగర్ శకరత సగమర్గధాన్ని త్్లియ జేశగరు శ్రీ శంకర భగ వత్పాదులు .

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --6

12--- ''తైదీయం స ందరుం ,తుహన గ్ర్ కనేు ,తులయితుం --కవీను ఃా కలాంత్ే ,కధ మపి
,విర్ంచి ,ప్రభురతయః

యదప లోకౌు తుశకగు ,దమర లలనప యాంత్ర మనసగ --తప్ో భిరు్ షగీా ప్గమపి ,గ్ర్శ
,సగయుజు ప్దవీం ''

త్పతారుం --ఓ ప్గరైతీ మాత్ప !నీ అందపన్ని వర్ాంచ టాన్నకరనపలుగు ముఖ్ాలుని

బ్రహ్మమదుల వలల కూడప కగదు .బ్రహమ సృషిీంచిన లోకోతత ర స ందరు ర్గశు ల వన రంభాది
అప్సరసలు నీ చకకదనపన్నకర ప్రభావితు ల వ ,న్ననేి తదేక ధపునం త్ో అలా చూసూ
త ఉండి ప్ో త్పరు
.వగరు శివ సగయుజుం ప్ ంద టాన్నకర మనసు లోనే భావించటం వింత గ్గ ఉంట ంది .వేర్ే ప్ూజ
వగర్కర అకకర లేదన్న పిసత ుంది .

నీ స ందరుం త్్లిసిన వగడు శివుడు ఒకకడే .ఆయనత్ో మానసిక ఐకుత కోర్ ,శ్రీ దేవి
స ందర్గున్ని ప్ూర్త గ్గ చూడపలను కొనే వగరు అప్సరసలు .నీ స ందర్గున్నకర మించిన స ందరుం
ప్రప్ంచం లో లేనే లేదు .నీ ధపునం త్ో నపనప భోగ్గలను అనుభవించి, శివ సగయుజుం ప్ ంద
వచుి .

13--- '' వరం వర్ీు యామసం ,నయన విరసం ,నరమ సు జడం --త్పవగ ప్గమా
ా లోకే ,ప్త్రత
,మనుధపవంత్ర శత సహః

గళదేైణీబ్ంధః ,కుచ కలశ ,విసరసత ,సి చయా --హఠగత్ ,తురటుత్పకం చోు

,విగలిత,యువ తయః '' .

త్పతారుం --కగత్పుయినీ !ముసలి వగడ్వ ,కంటి చూప్ు కూడప లేకుండప ,శుీంగ్గర భావం
నశించిన వగడు కూడప నీ కడ గంటి చూప్ు త్ో నవ మనమధుడ్వ సీత ీ లను ఆకర్ుంచే శకరత
సంప్నుిడు అవుతునపిడు .అంతటి సగమరధాం నీ కడ గంటి చూప్ుకు ఉంది .

14---''క్షిత్ౌ ,ష్తాంచపశ ,దిైసమధిక ,ప్ంచపశగదుదకే --హుత్పశే ,దేై ష్షిీ శి తురధిక ,ప్ంచప

దన్నలే

దివి ,దిైష్త్రరమశనమన సిచ ,చతు సు షీ ి ర్త్రయిే --మయయఖ్ా ,సపత షగ మప్ుుప్ర్ ,తవ

,ప్గదపంబ్ుజ యుగం ''

త్పతారుం --ప్ృధీై తతత వం త్ో కూడిన మయలాధపరం లో 56,జల తతై మన

ై మణి
ప్ూరకం లో 52,అగ్ి తతై మన
ై సగైదిషీ గనం లో 62,వగయుతతై ప్రధపన మన
ై అనపహతం లో
54,ఆకగశ తతై మన
ై విశుదధ ం లో 72,మనసత తైం కల ఆజి లో 64,కరరణపలు సగధకున్న దేహం లో
ప్రసద
ి ధ ి చ్ందపయి .వగటి పెన
వ ఉని సహసర దళ మధుమ లో ,చందర బ్బమాితమక మన
ై బ్ెవందవ
సగతనం లో ,సుధప సింధువు లో ,నీ అడుగుల జంట నర్త సత ో ంది .ఇదంత్ప సమయా చపర సంప్ర
దపయం గ్గ భావించపలి .

విశేష్ం --మయలాధపర ,సగైధీ షగీనపలు ఒక ఖ్ండం .మణి ప్ూరక అనపహత్పలు ర్ెండవ

ఖ్ండం .విశుదధ ,ఆజా లుమయడవ ఖ్ండం .మొదటి ఖ్ండపన్నకర పెవన అగ్ిసగానం ఉంట ంది .ఇదే
రుదపర గీంధి అంటారు .ర్ెండవ ఖ్ండం పెవన సూరు సగతనం ఉంట ంది .ఇదే విష్ు
ా గీంధి
.మయడవ ఖ్ండం పెవన చందర సగతనం ఉంట ంది .ఇదే బ్రహమ గీంధి .ఇదే సో మ ,సూరు
,అనలాతమకం అన్న అవర్ోహణ కీమం లో (కరంది నుంచి పెక
వ ర )చ్బ్ుత్పరు .ప్రధమ ఖ్ండం లోన్న
అగ్ి జఞైల అంతటా వగుపిసత ుంది .ర్ెండవ ఖ్ండం లోసూరు కరరణ ప్రసగరం జరుగు తుంది
.చందురడు తన కళ ల చేత మయడవ దపన్ని ప్రకగశింప్ జేసత ూంటాడు .

మయలాధపరం లోప్ృథిై ,అగ్ి జఞైలలు56, మణి ప్ూరకం లో ఉదక జఞైలలు

52,కలిసి మొతత ం108 అగ్ి జఞైలలు .సగైదిషీ గనం లో అగ్ి తత్పైతమక జఞైలలు 62,అనపహత
వగయు తత్పైలు54, కలిసి సూరు కరరణపలు 116.సూరు కరరణపలు మణి ప్ూరకం వదిలి ,సగైధీ
శత్పనం చేరటం అంటే సూరుుడు ,అగ్ీి ఒకకర్ే నపని భావగన్ని త్్లియ బ్రితమే .అంటే
సూరుున్నలో అగ్ి అంతర్గావం అన్న అరధం .సూరు సగానం లో అగ్ి ,అగ్ి సగానం లో సూరుుడు
ప్రవశి
ే సగతరు అన్న త్్లుసుకోవగలి .అగ్ి న్న శమింప్ జేయ టాన్నకర ''సంవరత ం ''అనే మేఘం సూరు
కరరణపల వగళళ ప్ుటిీ వర్గున్నిసుతంది .

ఆకగశగతమక మన
ై విశుదధ ం లో 72,మనసత త్పైతమక మైన ఆజి లో 64కలిసి 136 చందర
కళలు .అగ్ికర 108 జఞైలలు ,సూరుున్నకర116.కరరణపలు ,చందురన్నకర136 కళలు అన్న త్్లియ
దపగ్న విష్యం .ఈ విధం గ్గ సో మ సూరు అగుిలు అంద ,పిండ ,బ్రహ్మమనపులను ఆవర్ంచి
ఉనపిరన్న భావం .పిందపనప్న్నకర అతీతం గ్గ ,సహసర కమలం ఉంది .ఆది వనిల సముదరం
.అకకడి చందురడు న్నతు కళ్ా సైరూపి .సహసర దళ కమలం లోన్న చందురన్నకర వృదిధ ,క్షయం
అనేవి ఉండవు .16వగడి అయిన చందర కళ ''సదప ''అనే పపరుత్ో సహసగరరం లో ఉంట ంది
.మొదటి 15కు వృదిధ క్షయాలునపియి .

'' ప్ంచపత్రధి ''రూప్ం ఉండటం వగళళ శ్రీ విదు కు ''చందర కళ్ా విదు '' అనే పపరు
వచిింది 360.కరరణపలు కలిసపత ,360ర్ోజులు ఉని సంవతసరమే అవుతుంది .దీన్నకర రూప్ం
''ప్రజఞప్త్ర ''.ఆయనే జగతకరత .కనుక కరరణపలు ఈ జగతు
త ను సృషిీంచ టాన్నకర కగరణం
అవుతునపియన్న భావం .ఇవి సపరఎ దేవి ప్గడపర విండ సంభావగలు .''మర్ీచిః సగైయముావః
''అన్న త్్త్ర
వ త ర్ీయ ఉప్న్నష్తు
త యొకక సగరమే ఇదంత్ప .

సూరు చందపరగుిలు భగవత్ర ప్గడపర వినపుల నుండి ప్రభవించిన అనంత కోటి

కరరనపలనుంది కొన్నిటిన్న మాతరమ తీసుకొన్న జగతు
త ను ప్రకగశిమ జేసత ునపియి .అయిత్ే సరై
లోకగలకు అతీత మన
ై చందర కళ్ా చకీం మే బ్ెవండవ సగానం .అకకడే శ్రీ దేవి
చరనపముజఞలునపియి .అంటే అనేక కోటి బ్రహ్మమండ ,పిండపండ ల పెవ భగవత్ర ప్గద ప్దపమలు
నర్త సత ునపియన్న త్్లుసు కోవగలి .''తమేవం భాంతం ,అనుభాత్ర సరైం తసు భాషగ సరై మిదం
విభాత్ర ''అన్న కథర ప్న్నశత్ త్్లియ జేసత ో ంది .అదే ఇది .

ప్గలు సూరుుడు ,ర్గత్రర చందురడు ,సంధు వేల అగ్ి ప్రకగశిసగతయి .ఈ కరరణపల

మొతత ం360 అన్న ముందే చ్ప్ుాకొనపిం .అదే ప్రజఞప్త్ర అంటే 360ర్ోజులుని సంవతసరం
.ఆయన మర్ీచి మొదల వన మునులను సృషిీసపత ,వగరు లోక ప్గలకులను సృషిీసపత ,వగరంత్ప
లోకగలను రక్షిసత ునపిరన్న భావం .జగత్ సంహ్మరం ''హరుడు ''చేసత గడు .భవుడు జగతు
త ను
ఉతాత్రత చేసత గడు .ముాడుడు జగతు
త ను రక్షిసత గడు .ఈ విధం గ్గ సృషిీ సిత త్ర ,లయలు ప్రమేశైర్
న్నయమం త్ో శివుడు చేసత ునపిడన్న అరధమయిేు విష్యం .కంథం'లో విశుదధ ం ,హృదయం లో
అనపహతం ,నపభి లో సగైదిషీ గనం ,లింగం లో మణి ప్ూరకం గుదం లో మయలా ధపరం
ఉనపియి .ఇన్ని విష్యాలను ఎరుక ప్రచ టా న్నకే ఈ శోలకగన్ని ప్రమ రమణీయం గ్గ ,న్నగయధం
గ్గ ,త్్లుసు కొనే వగర్కర త్్లియ దగ్ నంతగ్గ, లోతులు తరచే వగర్కర ప్రజా ఞ న్నది సమయహం గ్గ
భగవత్పాదులు ఈ శోలకం ర్గసి తర్ంప్ జేశగరు
శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ -7
15--''శర జయుత్పి శుదధ ం ,శశి యుత ,జటా జూట మకుటం --ప్రసగతాస త్పరణ సాటిక ఘటికగ
ప్ుసత క కర్గం

సకుీనిత్పై ,నత్పై ,కధమివ ,సత్పం సన్ని దధత్ే --మధు క్షీర దపరక్షా ,మధుర్ మధురణపహ్
ఫణి తయః ''

త్పతారుం --త్రరప్ురసుందర్ీ !శరత్ ప్ూర్ామ వంటి శుదధ మైన శర్ీరం కల దపన్నవి .చిని జఞబ్బలిల
త్ో కూడిన జడ ముడి ఉని కరర్ీటం కల దపన్నవి .సకలాభీష్ీ ం ఇచేి వర ముదర ,భయం ప్ో గ్ొటేీ
అభయ ముదర సాటికగక్షర మాల ,విదపు రూప్ ప్ుసత కం ధర్ంచిన న్ననుి ఒకక సగర్ెన
ై ప
నమసకర్ంచిన వగర్కర ,త్ేన ,ఆవు ప్గలు, దపరక్షా ఫలం త్ో సమాన మన
ై మాధురుం కలవగకుకను,
కవిత్పైన్నిఅందజేసత గవు .

విశేష్ం --శ్రీ దేవి కరీయా శకరత సై రూపిణి .మయడు వేదపల లోన్న మొదటి అక్షర్గలూ కలిసపత .''ఐం
''అనే బీజం ఏరాడుతుంది .దీన్ననే ''వగగ్ీిజం ''అంటారు .దీన్ని జపిసపత ,సరై విదపు ,కవితై
లాభం కలుగుతుత్పయి ..ఇదే ''దుర్గా నవగక్ష ర్గలు ''లో ''మహ్మకగళ్ బీజం'' .కగళ్దపసు ఈ
బీజక్షర్గన్ని జపించే మహ్మ కవి అయాడు .''చిదా గన చందర కళ''లో కగళ్దపస మహ్మ కవే సైయం
గ్గ చ్ప్ుాకోనపిడట .నపలుగు హసగతలు, నపలుగు ప్ురుషగర్గధలకు చిహ్మిలు .వర ముదర -కోర్కలను
తీరిటాన్నకర ,అభయ ముదర- భయం లేకుండప చేయటాన్నకర ,సంసగర భయ న్నవగరణ చేసి ,జనమ
ర్గహతుం కలిగ్ంచ టాన్నకర, జప్ మాల సరై తప్సిసదిధ న్నసుతందన్న ,ప్ుసత కం- సరై విదపు
ప్రదత్పైన్నకర గురుత అన్న భావించపలి .

16--''కవీనపుానపం చేతః కమల వన బ్ాలాతప్ రుచిం --భజనేత ఏ సంతః కత్రచ ,దరుణప మేవ
భవతీం

విర్ంచి పపయ
ర సగుసత రళ తర శృంగ్గర లహర్ీ - గ్గభీర్గభిర్గైగ్ార్ైదధత్ర సత్పం రంజన మమీ
''

త్పతారుం --అమామ స ందరు లహర్ీ !కవీశైరుల మనసుస అనే ప్దమ వనపన్నకర నువుై బ్ాల
సూరు ప్రభవు .అరుణవు. ఏ కొందర్ో సతుారుష్ులు న్ననుి కొలువ గలుగుతునపిరు .వగరు
మాతరమే ప్ుంభావ సరసైతులు అవుతునపిరు .అందుకే వగరు సభా రంజనం చేయ గల
సమరుులౌ తునపిరు .

ఆమ సరసైతీ ప్రతీక సైరూప్ .అరుణం శృంగ్గర రసగన్నకర చిహిం .వగకుక త్ో చేసప జప్
మహమను ఇకకడ శంకరులు వివ ర్ంచపరు ..ర్ెండవది ''కగమ ర్గజ కూట జప్ ఫలం ''అన్న
విజుా లు త్ేలాిరు .దీన్నకర ''గుప్త మహ్మ సగరసైత మంతరం ''తుర్ీయం గ్గ భావిసగతరు .అ దే
''ఈం''బీజం అంటారు .
17--''సవితీర భిర్గైచపం ,శశి మణి శిలా భంగ రుచిభిహ్ --రైశిత్పై దపుభిసగతవం ,సహ జనన్న
,సంచిత యత్ర యః

స కర్గత కగవగునపం ,భవత్ర ,మహ్మత్పంభంగ్ రుచిభిహ్ --రైచో భి ర్గైగ్ేువీ వదన ,కమలా మోద
మధుర్ెైహ్ ''

త్పతారుం --మహ్శైర్ీ !చందర కగంత మణి కగంతులత్ో శ్రీ చకీం లో ,సరై ర్ోగ హర చకీ
సగైమినులు అయిన వశిన్న ,కగమేశైర్ మొద ల న
వ అష్ీ శకుత లత్ో ,12మంది యోగ్నులత్ో ,గంధప
కర్శణి త్ో ,కూడిన న్ననుి ఎవరు ధపున్నసగతర్ో ,వగరు కగళ్ దపసు లాంటి మహ్మ కవీశైరుల వ ,మహ్మ
శకరత వంత మన
ై కగవగులను రచించి చిర కీర్త న్న ప్ ందుత్పరు .
విశేష్ం --ఎన్నమిది శకుతలు --వశిన్న ,కగమేశైర్ ,మోదిన్న ,విమల ,అరుణ ,జయిన్న ,సర్ేైశైర్
,కౌలిన్న .

వసివగుదులు అంటే -క వరా ,చవరా ,ట వరా ,త వరా ,ప్ వరా ,య వరా ,శవరా ళ త్ో కూడిణ
అక్షర్గలూ

12యోగ్ నులు-అంటే -విదపు ,ర్ేచికగ ,మోచికగ ,యోగ్నీ ,అమృత యోగ్నీ ,దీపికగ జఞాన
,ఆప్గుయినీ ,వగుపినీ ,మేధప ,వయుమ రూప్ ,సిదధ రూప్ లక్షీమ యోగ్నులు .

8వశినులు ,12యోగ్నులు కలిసి20 కళలు.శుదధ సాటికం లాగ్గ అన్న పించేవి .గందపకర్శణిఅంటే

-గందపకర్శణి ,రసగ కర్శణి,రూప్గ కర్శణి, సార్గశ కర్శణి.''గంధ దపైర్గం ధుర్గకర్గుం న్నతు ప్ుష్ీ ం
కర్ీషినీం-ఈశైర్ీం సరై భయత్పనపం ,త్ప మిహో ప్హ్మైయిే శిీయం ''అన్న ప్ూజఞ విధపనం లో
ఉనిది ఈ నలుగుర్ త్ో కూడినదే ''గంధ దపైర్గ ''.దుర్గధర్గుంఅంటే మంద మతులు
సమీపించ ర్గన్నది .న్నతు ప్ుష్ీ అంటే -అను న్నతుం ఆనంద సైరూపిణి గ్గ ఉండేది
.కర్ీషినీంఅంటే గంధపదులను ఆకర్ుంచే శకరత కలది .లేక ఏనుగుల చేత ప్ర్ వేషీ ంి ప్ బ్డేది
.ఈశైర్ీం --సరై భయత్పది దేవత అన్న అరధం .త్పం -అంటే ఆమేను అంటే శ్రీ విదున, ఇహ
అంటే ఈ చకీం లో ఊహ్మహ్మైయిే -అంటే ఆహ్మైన్నసుతనపిను .

అ మొదల వన సరై శకుతలు సాటికగల వల శుదధ మైనవి .క నుండి మ వరకు ప్గడప్ు రంగు కలవి
.య నుండి ళ వరకు ప్సుప్ు రంగు కలవి .క్ష -ఎరుప్ు రంగు కలది .అకగర్గదులు బ్యడిద రంగు
లోను ,క నుండి థవరకు సింధూరం రంగు లోను ,డనుండి ఫ వరకు అక్షర్గలూ త్్లుప్ు
రంగులోను ,బ్ నుండి ళ వరకు అరుణం రంగులో ,వ నుండి స వరకు వర్గాలు బ్ంగ్గరం రంగు
లోను ,హ నుండి క్ష వరకు అక్షర్గలూ ఎరుప్ు రంగు లోను ఉంటాయి .,ళఅక్షరం లలోన్న భాగమే
.ఇదే శ్రీ శంకరుల మతం అన్న శ్రీ తుమమల ప్లిల వగరు విశేష్ వగుఖ్ాునం చేసి ఎరుక ప్ర్చపరు
.ఇలా ప్రత్ర అక్షర్గన్నకర క ప్రత్ు్ క ఫలితం రంగు వునపియి అన్న త్్లుసోత ంది .
వచసుసలు --అంటే శుభగ ,శోభన ,భగ ,ఐశైర్గుదులు అన్న నపలుగు రకగలు .ఇవి మధురం గ్గ
,సరసైతీ దేవి ముఖ్ కమలం నుండి విన్నరా తమవుత్పయి .ఇవి చపలా మృదువు గ్గ ఉండటం
విశేష్ం .ఈ విధం గ్గ ఆమను ధపున్నసపత కర్గత ,న్నర్మత కూడప అయి ,కగవు రచన చేసత గడు అన్న
భావం .

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --8

18--''తను చపియాయాభిసపత ,,తరుణ తరణి శ్రీ సరణిభిహ్ --దివం సర్గై ముర్ీై ,మరు మణి
,న్నమగ్గినపం సమరత్రయః

భవునత ాసు తరసు దైహన హర్ణ శగలీన నయనపః --సహో రైసుః కత్ర కత్ర న గ్ీర్గైణ
గణికగః''

త్పతారుం --ఉమా దేవీ !ఉదయ సంధు లోన్న ఎరుప్ు రంగు త్ో ,నీ శర్ీర కగంత్ర ఈ
భయమిన్న ,ఆకగశగనీి అరుణిమ గ్గ భావించి ,ఎవరు ధపున్నసగతర్ో ,వగర్కర అప్సరస సీత ల
ీ ు
వశమవుత్పరు .ఊరైశిన్న విష్ు
ా వు త్ొడల నుండి (ఊరువు )సృషిీంచపడన్న ఐత్రహుం .

19--''ముఖ్ం బ్బందుం కృత్పు కుచయుగ మదనుసగా తదధర --హర్గరధం ధపుయిే దర ు హర మహషి

,త్ే ,మనమధ కలాం

ససదు ససంక్షోభం ,నయత్ర ,వన్నత్ప ,ఇతుత్ర లఘు --త్రరలోకీ మప్గుసు భరమ యత్ర
,రవీందు సా నయుగ్గం .''

త్పతారుం --శ్రీ చకీ వగసినీ !ముఖ్ాన్ని బ్బందు సగానం లో కలిాంచి ,దపన్నకర కరీందుగ్గ ,సా న
యుగ్గమన్ని చేసి ,దపన్నకర కరీంద శివున్న శర్ీరం లో సగం అయిన శకరతన్న అంటే త్రరకోణం గ్గ భావించి
,దపన్న లో నీ కగమ బీజఞన్ని (కీలం )ఎవడు ధపున్నసగతడర వగడు సీత ల
ీ మనసులిిరంజింప్ జేసత గడు
.ఎందుకంట -సూరు చందురలే చనులు గ్గ ఉని సైరా ,మరత ా ,ప్గత్పళ లోకగలను భరమ త్ో
నువుై మోహ పెడుతునపతవు .

విశేష్ం --కీలం అనేది మనమధ బీజం గ్గ చ్బ్ుత్పరు .దీన్ని ధపున్నసపత కగవలసిన సీత ీ భారు
గ్గ లభిసుతందన్న శగసత ంీ చ్బ్ుత్ోంది .బ్బందువు ముఖ్ం .దపన్న కరంద సగానపలు .దపన్న కరంద యోన్న
న్న అదర ముఖ్ం గ్గ ధపున్నంచపలి .తుర్ీయ సైరూప్ం ''ఈం ''దీన్ని జపించే టప్ుాడు పెవ బ్ొ టీ
రవి అంటే సూరుున్నగ్గ ,కరంది బ్ొ టీ చందర ,అగుిలు గ్గ (కుచపలు )భావించపలి .రవి రూప్ం గ్గ
ఉని బ్బందువే ముఖ్ం .కరందివి ర్ెండు సగానపలు .''హ'' కగర్గరధం యోన్న రూప్ం లో
ఉంట ందన్నఅక్షర న్నప్ుణులు అంటారు .'' హ ''అంటే సంసకృతం లోన్న హకగరం .హ కగరం శివ
వగచికం గ్గ చ్బ్ుత్పరు .హకగర్గరధమే ''ఏ''-ఇది ప్గరైతీ వగచకం గ్గ భావన చేసత గరు .''శివ ''లోన్న''వ్
శ్''తీసపసపత మిగ్లేవి ఇ,అ .ఈ ర్ెండు కలిసపత '' ఏ''ఏరాడుతుంది .ఇదే సంసకృతం లోన్న త్రరకోణప
కృత్ర .
 20---''కరరంతీ మంగ్ేభుః కరరణ న్నకురంబ్ామృత రసం --హు
ు దిత్పై ,మాధత్ేత ,హమ కర ,శిలా
మయర్త మవయవః

ససర్గాణపం ,దరాం ,శమయత్ర ,శగకునపతధిప్ ఇవ --జైర ప్ల షగీన్ ,దృషగీా ,సుఖ్

యత్ర ,సుధప సగర సిరయాః''

త్పతారుం --శివ మనోహర్ీ !నీ సరై అవయవగల నుండి ,సరవించే కరరణపలు

అమృత్పన్ని వర్ుంచే ,చందర కగంత మణి మయం గ్గ ఎవడు ధపున్నసగతడర ,అతడు గరుతమంతున్న
లాగ ,అన్ని రకగల ప్గములనుండి వచేి విష్ బ్ాధలను ప్ గ్ొటీ గల సమరుుడౌత్పడు .జైరం త్ో
ఉని వగర్కర అమృత ధపర గ్గ తన శ్రతల సారశ త్ో బ్ాధను త్ొలగ్ంచి సుఖ్ం ఇవైగలుగు త్పడు
.
ఈ విధం గ్గ ఆరు నలలు ధపున్నసపత గరుతమంతున్న త్ో సమాన మవుత్పడన్న శగసత ంీ
.దృషిీ చేత లోకగన్ని ఆకర్ుసత గడు .చూప్ులత్ో సీత ీ లను వశం చేసుకో గలుగు త్పడు .సర్గాదుల
వలల భయాన్ని ప్ గ్ొటీ గల సమరుుడౌ త్పడు .

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ --9

21--''తటిలల ఖ్ా తనీైం ,తప్న శశి వవశగైనర మయిాం --విష్నపినపం ,ష్నపి మప్ుుప్ర్
కమలానపం తవ కలాం

మహ్మ ప్దపమటవుం ,ముాదిత మలమాయిేన మనసగ --మహ్మనత ః ప్శుంత్ో దదత్ర

,ప్రమాహ్మలద లహర్ీం ''.

త్పతారుం --హ్మలదినీ !మరుప్ు తీగ లాగ్గ సూక్షమమై ,ప్ డవన

వ ద్,వ ఆజఞా మొద ల న
వ
ప్నిండు వరకు క్షణ విలాసనం కలిగ్,సూరు ,చందపరగ్ి సగర మైన ది అయిన ,ప్ర్గఖ్ు ఐన నీ
కళను ,ఆరు ప్దపమల పెవ ,సహసగరరం అనే మహ్మ ప్దమ వనం లో కూరుిని దపన్ని ,అవిదపు
మొద ల వన అహంకగర్గలు ,మాయ లేన్న మనసు త్ో ధపున్నంచే సజజ నులు ప్రమా నంద ప్రవగహ
మయుల వ విల సిలల ు తునపిరు .
విశేష్ం --ఇది ఉతత మాధి కగరు ల వన సగధకుల లక్షణం .కరంది నుండి పెవకర ,విదపు
ప్ంచపదశగక్షర్గలను ఒక దపన్నత్ో ఒకటి లయం అవుతూ ,15వదిఅయిన మయడు బ్బందువులత్ో
కూడిన త్రరకోణం లో లీన మయిేు ధపున విధపనం ఇప్ుాడు చ్ప్ాబ్డినది అంత్ప .బ్బందు తరయం
,సో మ ,సూరు ,అనలాతమకం .సూరుుడు అగ్ి లో ,అగ్ి చందురన్న లో ,సో ముడు ''స'' త్ో కూడిన
ప్దపరధ కళ లో ( సకగర్గన్నకర హకగరం లో )లీనం కగగ్గ ,సగధకుడు శివ శకరత మేళ వింప్ు లో సదప
శివున్న లో ఐకుమై ,జీవనుమకుతడు అవుతునపిడు.

శ్రీ దేవి నే ''తప్న ,శశి ,వవశగైనర మయిా ''అంటారు .సో మసూరు అగ్ి
లయాతమకం అన్న భావం .అంటే అవనీి ఆ ప్ర దేవత్ే అన్న అరధం .వగర్కర విడి గ్గ ప్రత్్ుక మన
ై
ఉన్నకర లేదు అన్న భావన .''ష్నపిం ఉప్ర్కమలానపం విష్నపిం''అంటే ఆరు కమలాల పెన
వ
ఆసీన అయిన అమమవగరు .సహసగరర ,ప్దపమ రూఢ ,ప్ర్గకగర రూప్గ ,చందర కళ్ా అయిన శ్రీ దేవి
న్న ధపున్నంచి ,బ్రహ్మమనందపన్ని ప్ ందుతునపిరు సగధకులు .

22---'' భవగనీ తైం ,దపసీ మయి ,వితర దృషిీం స కరుణప --మిత్ర సోత తుం ,వగంచన్ ,కధ యత్ర
,భవగనీ ,తై మిత్రయః

తదేవతైం .తసెవమ ,దిశసి ,న్నజ సగయుజు ప్దవీం --ముకుంద బ్రహ్మందర సుూట

మకుట నీర్గజిత ప్దం ''

త్పతారుం --కరుణప మయిా !నీ కరుణప కటాక్షం నప పెవ ప్రస ర్ంప్ చ్యుమన్న
ఎవరు సోత తరం చేసత గర్ో ,న్ననుి ''భవగనీ - నీవు ''అనే ర్ెండు మాటలు అనే లోపప బ్రహ్మమ ,విష్ు
ా
మొద ల వన దేవతల కరర్ట
ీ ాల మణు లత్ో ,నీర్గజనం చేయ బ్డే నీ ప్గద ప్దపమలు కలది అయిన
సగయుజు ప్దవిన్న వగన్నకర అనుగీహసగతవు .అంత తైరగ్గ నీ అనుగీహం న్ననుి నమిమన వగర్కర
కలుగుతుంది .

విశేష్ం --''తైం ''అంటే తైమేవగహం అనే మహ్మ వగకు ప్రయోగమే .అంటే జప్
,తప్గల కంటే ,త్పదపతమాం అనే సంభావనే ఫలిత్పన్నిసుతంది .బ్రమాదులు కూడప ప్గదపరికులు
గ్గ ఉంది ,సగయుజు లాభం లేకుండప ,న్నలిి ఉనపిరన్న భావం .సకల మనో రధపలను శ్రీ దేవియిే
అనుగీ హసుతంది .ప్రమాతమ లోకం చేరత్పనన్న సగ లోకు ముకరత అంటారు .సన్నిధి లోకర చేరటం
సగమీప్ు ముకరత .ప్రమాతమ త్ో సమాన రూప్ం ప్ ందటం సగ రూప్ు ముకరత .ప్ర మాతమ లో ఐకుం
అవటం సగయుజు ముకరత .

ద్వైతులకు సగమీప్ు ముకరత ఉతత మం .వశిషగీ ద్వైతులకు సగరూప్ు ముకరత శేష్

ీ ీం
.అద్వైతులకు సగయుజుమే ముకరత మోక్షం .దీన్ననే శ్రీ శంకరులు'' శివగ నంద లహర్ ''లో
వివర్ంచపరు ''సగలోకుం తవ ప్ూజనే శివ మహ్మదేవత్ర
ే సంకీరతనే --సగమీప్ుం ,శివ భకీత దురు
జనత్ప సగంగతు సంభాష్ణే--సగరూప్ుం ,చ ,చర్గ చర్గతమక ,తను ధపునే ,భవగనీ ప్త్ేహ్ --
సగయుజుం ,మమ చితర మత్పర భవత్ర సగైమిన్ ,కుీత్పర్ోు సురుహం '

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --10

23--''తైయా హృత్పై వగమం ,వప్ుర ప్ర్ తురపెత న మనసగ --శర్ీర్గరధం ,శంభో ,రప్ర మపి ,శంకే
హృత మభయత్

యద్ తతై దూ
ర ప్ం ,సకల మరునపభ సిత న
ీ యనం --కుచపభాు మానమాం కుటిల శశి
చూడప ల మకుటం .''

త్పతారుం --హమ గ్ర్ ప్ుతీర !నీవు శివ మహ్మ దేవున్న శర్ీరం లో ఎడమ భాగ్గర్గధన్ని ఆకీ
మించపవు .దపన్నత్ో తృపిత ప్డక ,కుడి భాగ్గన్ని కూడప గీహంచప వేమో ననే అనుమానం కూడప
ఉంది .ఎందు కంటే -నప హృదయ కమలం లో ప్రకగశించే నీ రూప్ం ,బ్ాల భానున్న లేత
కేంజఞయత్ో ,మయడు కనుిలు కలిగ్ సత న భారం త్ో, ముందుకు వంగ్ నటల కనీ పిసత ూ ,జఞబ్బలిల
కరర్ట
ీ మణి గ్గ ఉంచుకొన్న ప్రకగశిసుతనపివు .

విశేష్ం --కౌల సిదధ పంతం లో శకరత తతత వం ఒకకటే .శివ తతత వం అనేది లేదు .శివతైం
శకరతతైం లో అంత ర్గాగమే .దపన్ననే ఉప్గసించపలి .శర్ీరం ఎరీగ్గ ఉండటం ,సత న దైయం
,త్పరలున్ టం ,వగళళ శివున్న శర్ీరం అప్హర్ంచపవు అన్న భావం .అంటే భగవత్ర యిే శివ రూప్ం
.శివుడు శ్రీ దేవీ మయుడు అన్న అరధం చేసుకోవగలి .శివ ,శకుతలు అభేదపులు అన్న గీహంచపలి .''న
శివేన వినప శకరత రిశకరతరహతః శివః ''శకరత లేక ప్ో త్ే శివుడు లేదు .శివుడు లేకుంటే శకరత లేదన్న అరధం
.శ్రీ దేవి రూప్ం లో యిరీ దపనం శకరతన్న కలిగ్ ఉండ త్పన్ని ,కరర్ట
ీ ం సర్ేైశైరత్పైన్ని ,శశి మకుట
మణి ఆనంద మయత్పైన్ని ,మయడు కళళళ మయడు కగలాలను ,చనుల భారం సృషిీలోన్న జీవుల
అనిమయాది ప్ంచ కోశ ప్ో ష్ణ దరవు సమృదిధన్న త్్లియ జేసత ునపియి .ఇదంత్ప శ్రీ మాతుర
విర్గట్ సైరూప్ం .

24--''జగతూసత్ే దపత్ే ,హర్ రవతు రుదరః క్షప్ యత్ే --త్రరసుకరై నేినత్ ,సైమపి ,వప్ుర్ీ శసిత
రయత్ర

సదప ప్ూరై ససరైం ,తదివ ,మను గృహ్మాత్ర చ ,శివ --సత వగజఞి మాలంబ్ు ,క్షణ చర్త
రూరు లత్రకయోహ్ ''

త్పతారుం --జగనపమత్ప !బ్రహమ దేవుడు సృషిీ చేసపత ,శ్రీ హర్ రక్షిసపత ,రుదురడు
సంహ్మరం చేసత ునపిడు ..ఈ మయడు తత్పైల లోన్న మహ్శైర తతై మన
ై ఈశైరుడు
అంతర్హతం గ్గ ఉనపిడు .ప్రళయం జర్గ్ ప్ో యిన తర్గైత్ప మళ్ళళ బ్రహ్మమండపన్ని ఉతాత్రత
చేయా లనే తలంప్ు సదప శివున్నకర కలిగ్ంది .క్షణ కగలం శ్రీ దేవి కను బ్ొ మమల ఆజి కోసం
కగచుకొన్న ఉండి ,దపన్ని సీైక ర్ంచి బ్రహ్మమ విష్ు
ా రుదర రూప్ం త్ో ఉని తతత వం సకల జగతు
త ను
సృషిీంచ టాన్నకర సనిదధ ం అవుత్ోంది .

విశేష్ం --సృషిీ ,సిత త్ర ,ఉప్ సంహ్మరం త్రర్ోధపనం ,అనుగీహం అనే అయిదు
ప్నులు బ్రహ్మమ విష్ు
ా ,రుదపర,మహ్శైర సదపశివులు చేసత ూంటారు .ఇవనీి ప్రమేశైర్ అనుజి
త్ోనే జరుగుత్పయి .బ్రహమ ఆమ కు పెదు కొడుకు .ప్రప్ంచోతాత్రత చేసత గడు .ర్ెండవ కొడుకు హర్
జగత ప్గలన చేసత గడు .కగల రుదురడు మయడవ వగడు .సంహర్సగతడు .వీరంత్ప కగల ప్ురుష్ులే
.బ్రహ్మమదులకు కగరణ భయత మన
ై మహ్శైరుడు చతురధ ప్ుతురడు .ఈ ప్నులనీి దేవీ శకరత మయల
కగలు .''ఆత్పమ వవ ప్ుత్పర నపమాసి ''-- ''స ఏవగయుం ప్ురుష్ః ప్రతుక్షనోప్ లభుత్ే ''అనిది వేదం
.
25-- ''తరయాణపం దేవగనపం త్రరగుణ జన్నత్పనపం తవ శివే --భవేతూాజఞ ప్ూజఞ ,తవ చరణ
యోర్గు విరచిత్ప

తదపహత్పై ,త్పాదర దైహన మణి పీఠ కసు న్నకటే --సిత త్ప హ్ుత్ోశశైనుమకు లిత
కర్ోతత ంస మకుటః ''

త్పతారుం --శివ వగమ భాగ న్నలయా !సతై ,రజయ ,తమో గుణపల వలల జన్నమంచిన
బ్రహ్మమ, విష్ు
ా , రుదురలనే త్రరమయరుతలకు నీ ప్గదపలకు జర్గ్ే ప్ూజ యిే వగళళకూ ప్ూజ అవుత్ోంది
.ఇది సహజమే .ఎందు కంటే -వగరు నీ ప్గదపల ను కలిగ్న రతి పీఠక కరంద ,చేతులు మోడిి
,శిరసుస ల పెవ గల కరర్ీటాలత్ో వినతు ల వ ప్గరర్ధసత ునపిరు .

విశేష్ం --శ్రీ దేవికర ప్ూజ చేసపత విడిగ్గ బ్రహ్మమదులకు ప్ూజ చేయకకర లేదు
.ఆమ ప్ూజ అందర్ ప్ూజ ల కంటే విశిష్ీ మన
ై ది .''విష్ు
ా ప్ూజఞ సహసగరణి ,శివ ప్ూజఞ శత్పన్నచ
,అంబ్బకగ చరనపర్గియః కగలం నపరహంత్ర షో డశం ''అంటే అమమ వగర్ ప్గద ప్ూజే ప్ూజ .మిగ్లిన
వేవీ ప్ూజలు కగదు అన్న అరధం .''ప్ూజు ప్ూజనం ప్ూజఞ ,నహో అప్ూజు ప్ూజనం ''ప్ూ జుు ల వన
వగర్కీ చేసిందే ప్ూజ .అప్ూజుులకు చేసప ప్ూజ ప్ూజ కగదన్న భావం .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --11

26---'' విర్ంచి ప్ంచతైం ప్రజత్ర హర్ ర్గప్ో ిత్ర విరత్రం --వినపశం ,కీనప శోభజ త్ర ధనదర యాత్ర
న్నధనం

వితందీర ,మాహ్ందర వితత్ర రపి ,సమిమలిత దృశగ --మహ్మ సంహ్మర్ే సిమన్ ,విహరత్ర ,సత్ర
,తైతాత్ర రస ''

త్పతారుం --సగైధి సగీ నదేవత్ప !మహ్మ ప్రళయం తర్గైత్ప బ్రహ్మమది దేవత లంత్ప
,సంహ్మరం ప్ ందుతునపిరు .నీ ప్త్ర సదప శివుడు మాతరం ,విశుీమఖలం గ్గ విహర్సుతనపిడు .ఆది
నీ ప్గత్ర వరతు మహ్మతమామే .దపన్న వలల నే నీ ప్త్ర లయం కగవటం లేదు .

విశేష్ం --సతీ అంటే సత్ శబ్ు ం యొకక సీత ీ లింగ రూప్మే .సత్ రూప్ ప్ర బ్రహమ
మైన శివ బ్రహ్మమన్నకర నపశనం లేదన్న భావం .

27--''జప్ో జలాశిలాం ,సకల మపి ,ముదపర విరచనప --గథిహ్ ప్గరదక్షిను కీమణ ,మశనప
దపుహుత్ర విధిహ్

ప్రణపమససంవేశ సుసఖ్ ,మఖిల మాత్పమరాణ దృశగ --సప్ర్గు ప్ర్గుసత వ భవతు ,యనేమ

విలసితుం ''
 త్పతారుం --శర్గైణీ !ఆతమ సమరాణ బ్ుదిధ త్ో నేను నోటి త్ో ప్లికరన మాటలనీి
నీ వు న్నర్మంచినవే .నువుై న్నర్మంచినవే కనుక అవి నీ మంతర జప్మే .ఈ శర్ీరం నీవే ఇచపివు
కనుక ,నేను చేసప హసత వినపుసగలనీి నీకు చేసప ముదపర విధపనపలుగ్గ నే భావించు .ఎంతటి
వివేకమయ వినయమయ శ్రీ భాగవత్పాడులలో ఉనపియో దీన్నత్ో మనకు అరధ మవుత్ోంది .అంత్ప
ఆమ ఇచిింది కనుక త్పను కొతత గ్గ చ్పాప దేమీ లేదన్న ,త్పను చేసప చేష్ీలనీి ఆమ కెైనకర్గులే
నన్న గడుసు గ్గ చ్ప్గారు .నీవు సరై వగుపివి కనుక నేను చేసప సంచపరం అంత్ప నీకు చేసప
ప్రదక్షినమే అనుకో .నప అంగ భంగ్మ లనీి ,నీకు ప్రనపమాలే .నీవే జతర్గగ్ి వి కనుక నేను
గీహంచే అని ,ప్గనపదు లనీి ,నీ పీతీ
ర కోసం చేసప హో మం గ్గ సీైకర్ంచు .శబ్ు
సార్గశడులత్ో నేను చేసప చేష్ీ లనీి నీ సప్రుల అన్న భావించు .అన్న అమమ ఇచిినవనీి
అమమకే సమర్ాసుతనపినన్న భావన .

విశేష్ం --అన్ని అక్ష ర్గలు ,మాతృకగ వరా రూప్గలే కనుక ప్లుకులనీి జప్ంత్ో
సమానపలే అన్న భావం .హసత వినపుసగలనీి జప్ం లో చేసప ముదరలే .అనీి ఆమకే చ్ందు త్పయి
.మాత జథర్గజిా సై రూప్ం .కనుక మనం త్రనిదంత్ప ఆమదే .సందేశం అంటే శయనం నీ
ముదపరదులనీి ఆతమ సమరాణ దురశగలు .ఇదంత్ప ''సప్ర్గు ప్ర్గుయం '.'భగవద్ గ్ీత లో
కూడప ''మనమనప భవ ,మదాకోత మధపుజీ మాం నమసుకరు --మమే వేశుసి కౌంత్ేయ ,ప్రత్ర జఞనే
ప్రయోజనే ''అనపిడు శ్రీ కృష్ా భాగ వగన్ .ఏమి చేసన
ి ప ,ఎలా చేసన
ి ప ,సరైం భగ వత్రకర
అరాణమే .ఇంకేద్వనప ప్ూజ చేసపత ఆది ప్ూజఞ కీమం కగదు అన్న త్్లియ జేయటమే .

28--''సుధప మప్గుసగైదు ప్రత్ర భయ జర్గ మృతుు హర్ణీం --విప్దునేత విశేై ,విధి ,శత మఖ్
,ముఖ్ాదపుది విష్దః

కర్గళం ,యత్ేరళ
ే ం ,కబ్లిత వతః కగల కలనప --న శంభో సత నూమలం ,తవ ,జనన్న
,త్పటంక మహమా ''

త్పతారుం --మహ్శైర్ీ ! దేవత లంత్ప అమృతం త్పరగ్ నప ,జర్గ మృతుువు

లను ప్ ందుతునపిరు .అంత్ప ప్రళయం లో లయమవుతునపిరు .అయిత్ే కగల కూటవిషగన్ని
త్పరగ్న నీ భరత శివుడు ,ప్రళయ కగలం లో కూడప చన్న ప్ో కుండప ,కగలాన్నకర అతీతు డ్వ
,ముాతుుమజయుడ్వ ఉనపిడు .దీన్నకర కగరణం నీ చ్వి కమమల ప్రభావమే .

విశేష్ం --త్పటంకగలు అంటే చ్వి కమమలు. స భాగు చిహ్మిలు .ఆమ కమమలకు

చేట త్్చేి శకరత కగలాన్నకర లేదన్న అరధం .కగరణం --కగలాన్నకర ఉతాత్రత ,సిత త్ర ,లయాలు శ్రీ దేవి
త్పటంక న్నయ త్పలు .కనుక ఆమ ప్గత్ర వరతు మహమ సర్గైతీ శయ మన
ై ది అన్న భావం .శ్రీ
దేవి కగల సంకర్శణి .అమే ను సపవిసపత , కగల భయం ఉండదు .సతుల ప్గత్రవరతుమే ప్తులకు శ్రీ
ర్గమ రక్ష. .అందుకే సువగసినులు మంగళ ప్రద మైన చ్వి కమమలను, కమమర ,ముంగర
,కుంకుమ ,మంగళ సూతరం సరైదప కగప్గడు కోవగలి అన్న త్్లియ దగ్న విష్యం. ఇతర
దేవతల స భాగుం నశించేది .భగ వత్ర స భాగుం అనశైరం .అమృతం త్పగ్న వగర్కర కూడప
చపవు తప్ాలేదు .మృతుు రూప్మన
ై కగల కూటాన్ని భక్షించిన వగడు శివుడు
ముాతుునజ యుడ్వనపడు .దీన్నకర కగరణం కూడప భగ వత్ర ప్గత్ర వరతుమే .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ) త్ప స ందరు లహర్ --12

29--''కరర్ీటం ,విర్ంచిం , ,ప్ర్ హర ప్ురః ,కెైట భిదః --కథర ర్ే ,కోటీర్ే,సఖ ల సి ,జహ జంభార్
మకుటం

ప్రనమేా ,శేైత్ేష్ుప్రసభ ,ముప్యా తసు భవనం --భావసగుభుుత్పతనే తవ ,ప్ర్ జనోకత ర

ర్ైజ యత్ే ''

త్పతారుం --అమామ శగరదప ర్గధపు !నీ ముందు బ్రహమ గ్గర్ కరర్ట

ీ ం ఉంది .దపన్ని
తగల కుండప నువుై ర్గవగలి .తర్గైత్ప కెట
ై భ మరునుడ్న
వ విష్ు
ా మయర్త కరర్ట
ీ ం ఉంది .నీ కగలికర
తగులు తుందేమో జఞగీతత సుమా .ఆ తర్గైత జమాాసుర మరునుడ్న
వ ఇందురన్న కరర్ట
ీ ం ఉంది
.దపన్ని అత్ర జఞగీతత గ్గ దపటి ర్గ .అంటే ,నీకు బ్రహ్మమదులు సగషగీంగ ప్రణపమం చేసత ూ ఉంట ,నీ
ప్త్ర సగంబ్ శివున్న దర్శంచ టాన్నకర నీవు వేగం గ్గ వీటిన్న అన్నిటిన్న దపట కుంటట అత్ర జఞగీతత గ్గ
ర్గవగలిస ఉంట ంది .

30--''సై దేహో దుాత్పభి రుాణిభి, రణిమా దపైభి రభీతః --న్నషపవుే ,న్నత్ేు ,త్పైమహ మిత్ర సదభి
వయత్రయః

కరమా శిరుం ,తసు ,త్రరనయన ,సంరుదిధం ,తురణయతః --మహ్మ సంవర్గతగ్ి ర్ైరచయత్ర

,నీర్గజన విధిహ్ .''

త్పతారుం --ఆదుంత్పలు లేన్న చిచికీత !లోకం చేత నీవు సపవింప్ బ్డుతునపివు

.నీ చరణ కమల కరరణపలత్ో అణిమ ,మహమ ,గర్మ ,లఘమ ,ప్గరపిత ,ప్గరకగము ,ఈశతై
,వశిత్పైలు అనే ఎన్నమిది సిదధ ుల త్ోకూడి ఉని ''అహం ''అనే భావం త్ో ఎవరు న్ననుి
ధపున్నసగతర్ో ,వగర్కర శివున్న ఐశైరు విభయత్రన్న తురణీకర్ంచిన వగన్నకర ,మహ్మ ప్రళయ కగలాగ్ి
నీర్గజనం ప్డుతుంది .

విశేష్ం --త్పదపతమాం త్ో ధపున్నసపత ,ప్రళయ కగలాగ్ి సగధకున్న ప్గదపల వదు వలుగు
తుంది .వగడు శ్రీ దేవి త్ో కలిసి ప్ో వటం వలల ,ప్రళయ కగలాగ్ి దేవి ప్గదపలకే నీర్గజనం
ఇసోత ందని మాట .అంటే అతడు దేవి గ్గ మార్ ప్ో యాడు అన్న భావం .అలాంటి వగడికర
శివుడిచేి ఐశైర్గున్ని ల కక చేయడు అన్న అరధం .

శ్రీ దేవి శర్ీరం శ్రీ చకీమే .శ్రీ చకీ నవగవరణ దేవతలు ఆమ శర్ీర
కగంతులే .భయప్ుర తరయం లో ఉండే వగరు అణిమాది అష్ీ సిదధ ులు .,బ్ారహ్మమాది అష్ీ మాతృకలు
,సరై సంక్షో భినపుది దశ ముదపర దేవతలు .షో డశగర ప్దమం లో కగమమక్షి మొద ల వన ప్దహ్మరు
మంది దేవతలు ,అష్ీ దళ ప్దమం లో మనమధపది దేవతలు ఎన్నమిది మంది ,చపతురుశగరం లో
సరై సంక్షోభినపు దులు14 గురు ,బ్హరుశగరం లో సరై సిదధ ి ప్రదులు1౦ మంది ,అంతరుశగరం
లో సరైజఞాది దేవతలు ప్ది మంది ,అష్ీ కోణం లో వశినపుదులు ఎన్నమిది మంది ,త్రరకోణం లో
కగమేశైర్ీ ,మొద ల వన ముగుారు ,బ్బందు సగానం లో మహ్మ త్రరప్ుర సుందర్ీ దేవి ఉంటారన్న
సరైజుా లు శ్రీ తుమమల ప్లిల ర్గమ లింగ్ేశైర శరమ గ్గరుగ్ొప్ాగ్గ విశేలషించి చ్ప్గారు .
31-- '' చతు సు ాషగీా తనహ్ై్త సకల మత్ర సంధపయ భువనం --సిత త సత త్ేత ,త్రసదిధ ప్రసవ ప్ర
తనహ్
ై్త ప్శు ప్త్రహ్

ప్ునసా న్నిరింధప దఖిల ,ప్ురుషగర్ెధక క ఘటనప --సైతంతరం త్ే తంతరం ,క్షిత్ర తల

మవగ తీతరదిదం ''

త్పతారుం --శ్రీ మహ్మ ర్గజీి!ప్శు ప్గలకుడు శివుడు .ప్ర కగయ ప్రవశ

ే ం
,ఆకగశ గమనం ,త్రర్ోధపనం ,జల సత ంభన ,అగ్ి సత ంభన ,వగయు సత ంభన ,మొదల వన ఇందర జఞల
విదులను ,వగటి విదపు సైరూప్గల వన విదపు సైరూప్ సిదధ పంత్పలను సగధకులకు వగర్ వగర్
కోర్ెకలను తీరుసూ
త ,మహ్మ మాయ ,శగమిరం మొద ల వన 64తంత్పరలను త్్లిపి ,ప్రప్ంచపన్ని
మోహ పెడుతూ ,త్పను న్నశిలం గ్గ ఉనపిడు .ఈ విదుల సగర్గన్ని గీహంచిన నీవు ,వగటి వలల
మోక్షం కలగటం లేదన్న భావించి ,నీ భరత శివదేవుడిన్న ఉతత మ ప్ు రుషగర్గధన్ని చేి విదున
అందించ మన్న కోర్గవు .ఆయన సకలారధ సగధన మన ై శ్రీ విదపు తంత్పరన్ని ఉప్దేశించపడు .
విశేష్ం --భగ వంతు డ్న
వ ప్శు ప్త్ర లోకగన్ని అనుగీహం చేత
ఉదధ ర్ంచపలను కొనే వగడు .భగవత్ర యొకక న్నరింధం వలల వద
వ ిక మార్గాలకు సగటి అయిన శ్రీ
చకీ విధప నపన్ని ,లోకగన్నకర అంద జేశగడు .''ఈశగనః సరై విదపునపం ''''అన్న శృత్ర చ్బ్ుత్ోంది
.అన్ని తంత్పరలు ,విదులు ఆయన ముఖ్ం నుండే వలువడి నపయి .ఇదంత్ప శ్రీ దేవి
అనుగీహం వలల నే జర్గ్ందన్న భావం .శ్రీ విదు ప్ర దేవత .''ఆత్పమ విదపు ,మహ్మ విదపు, శ్రీ విదపు,
కగమ సపవిత్ప ,షో డశగక్షర్ీ విదపు ,త్రరకూటా ''అన్న లలిత్ప సహసర నపమాలలో ఉని సంగత్ర
మనకు త్్లిసిన విష్యమే .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ --13

32--'' శివశ కరతహ్ కగమః ,క్షిత్ర రధః రవిసీశత కరణః --సమార్ో హంస శకీః తదనుచ ,ప్రమార
హరయః
హమీ ,హు
ు లల ఖ్ాభిసిత సృభి రవ సగనేష్ు ఘటి త్పః --భజనేత ,వర్గిసపత ,తవ జనన్న నపమా
వయవత్పం ''
త్పతారుం --కప్ర్ునీ !శివుడు (కకగరం ),శకరత (ఏ కగరం )కగముడు (ఈ కగరం )భయమి (ల కగరం
)మొదటి ఖ్ండం గ్గను ,రవి (హ కగరం )చందురడు (స కగరం )మనమధుడు (క కగరం )హమాస
(హకగరం ),ఇందురడు (ల కగరం )ర్ెండవ ఖ్ండం గ్గ ,ప్ర్గ శకరత (స కగరం )మనమధుడు (క కగరం
)హర్ (ల కగరం )మయడవ ఖ్ండం గ్గ ఉని దపన్న ,విమరశ సగానం లో హీుమాకరం త్ో కూడిన ,నీ
పపరు త్ో ఉని త్రరప్ుర సుందర్ీ దేవి మహ్మ విదు కు అవయవగలు గ్గ ఉనపియి .ఈ ప్నిండు
వర్గాలు ,మోడు హీుం కగరలత్ో ,కలిసి త్రరప్ుర సుందర్ీ మహ్మ మంతరమవుతుంది .''క ,ఏ ,ఈ ,ల
,హీుం ,హ ,స,క,ల,హీుం ,స ,క ,ల ,హీుం ''అనేదే మహ్మ మంతరం అన్న భావిసగతరు సగధకులు
విశేష్ం --ఇందులో ప్ద హ్మరు అక్ష ర్గలునపియి .ఇవి షో డశ ''న్నతు ''లకు ర్ోప్గాలు .ప్ద
హ్మర్గవడి షో డశి -న్నతు .ఆ ప్దహ్మరవగడే ప్ర్గ కళ .దపన్ననే ''చిదేక రస ''అంటారు .దపన్న ఛపయా
ఏ ,విశుదధ చకీం లోన్న షో డశగరం లో ,కళ్ా సై రూప్ం గ్గ ,వలుగుతూ ఉంట ంది అన్న రహసుం
.ఆ షో డశి కలే ముఖ్ు మన
ై ది గ్గ భావిసగతరు .అదే ప్రకృత్ర అయింది .మిగ్లిన ప్డి హ్ను
న్నత్పులు ,ఈ ప్దహ్మరవ కళ కు అంగ్గలు మాతరమ .
ఈ శోడశికళ్ా రూప్గన్ని గురు ముఖ్ం గ్గ త్్లుసు కోవగలి .ఇది ''హ్మసీ మసత క ప్రయోగం వలల నే
''సగధుమవుతుంది .అంటే గురువు గ్గరు శిష్ుున్న ఆశ్రర్గై దిసత ూ దగా రకు తీసున్నన్న శిరసుస మీద
చ్యిు వేయటం .నత్రత న చ్యిు పెటీటం అని మాట .ఇవగళ లోక వువ హ్మరం లో నత్రత న
చ్యిు పెటీ ాడు అంటే మునేిశగడన్న అరధం .ఆది అలా కగదు .
షో డశ కళ అంటే ష్ ,ర్ేఫగ ,ఈ కగర్గలు ఉంది ,బ్బందువు చివర ఉని మంతరం అన్న అరధం
.ఈబీజమే శ్రీ విదు .శ్రీ బీజఞతమక మైంది శ్రీ విదు .ప్రత్ర ప్టిీ ర్ోజున త్రరప్ుర సుందర్ కళను
,విదియ నపడు కగమేశగైర్న్న ,తదియ ర్ోజున భాగ మాలిన్న న్న ,చవిత్ర నపడు న్నతు కరలనపిను
,ప్ంచమి నపడు భేరుండప ను ,ష్షిీ ర్ోజున వహి వగహన్నన్న ,సప్త మి నపడు మహ్మ వజేశ
ర గైర్న్న
,అష్ీ మి నపడు ర్ౌదిరన్న ,నవమి నపడు నీల ప్తక ,దశమి ర్ోజున కుల సుందర్న్న ,ఏకగదశి నపడు
నీల ప్త్పకను ,దపైదశి ర్ోజున విజయ ను ,తరయోదశి ర్ోజున సరై మంగళ ను ,చతురుశి నపడు
జఞైలను ,ప్ూర్ామ ర్ోజున మాలినీ కళ ను ఉప్గసించపలి అన్న శసత్రం చ్బ్ు త్ోంది .అన్ని
త్రధుల లో చిదూ
ర ప్ కళ షో డశి ను ఇ ఉప్గసించపలన్న భావం .
ఈ షో డశ, న్నతులకు శ్రీ చకీం లో విశుదధ చకీం (షో డశగరం )లో సగతనం ఉంది .తూరుా నుండి
ప్గరరంభ మవుత్పయి .దీన్న కరీంద దపైదశగరమన
ై అనపహతం లో12 మంది సూరు మంద లాది
ప్తులు ప్గర దక్షిణం గ్గ చుటిీ ,ఉనపియి .ఇవి ప్నిండు మాసగల కు ప్రతీకలు .క నుండి ల
వరకు ఉని వర్గాలే ''కళ .అనుసగైర్గలు ,నపలుగు సునపిలు బ్బందువులు .దీన్న పెవ నపదం .ఈ
విధం గ్గ నపద ,బ్బందు కళ్ాతమకం గ శ్రీ చకీం మయడు ఖ్ండపలు గ్గ గ్ోచ ర్సుతంది .
33--''సమరం యోన్నం లక్షీమం ,త్రరతయ మిద మాదౌ ,తవ మనమహ్ --న్నధప యిక
ై ే ,న్నత్ేు ,న్నరవధి
మహ్మ భోగ రసికగః
భజంత్ర త్పైం ,చింత్ప మణి ,గుణ న్నబ్దపధక్ష వలయాః --శివగ జౌా ,జుహ్మైసత సుసరభి ఘుాత ధపర్గ
హుత్ర శత్్వహ్ ''
త్పతారుం --న్నతు సైరూప్గ దేవీ !నీ మంత్పరన్నకర మొదట కగమ ర్గజ ,భువ నేశగైర్ీ ,లక్షీమ
బీజఞలు (కీలం ,హీుం ,శ్రీం )లను చేర్ి ,అప్ర్చిని మై ,అఖ్ండమై ,మహ్మ భోగ రూప్ మన
ై న్నతు
సుఖ్ానుభావం ప్ ందిన ప్రమ యోగ్ీశైరులు ఏ కొదిు మంది , సమయా చపర తతారులు ,చింత్ప
మణు లత్ో కూడిన అక్ష మాలలను చేత్రలో ధర్ంచి ,త్రరకోణ రూప్ మైన బ్ెవందవ సగతనం లో
,శివగగ్ి లో అంటే సగైదిషీ గనం లో కగమ ధేనువు యొకక ,సహసర నేత్ర ధపరలత్ోన్ననుి హృదయ
కమలం లో ఉంచుకొన్న ,హో మం చేసత ూ ,న్ననుి సపవిసుతనపిరు .
కగముడ్న
వ ప ,మహ్శైరుడ్న
వ ప ,మానసిక హో మాలు చేయాలి .ఆమ జప్ం లోనే సరై కగమాలు
తీరు త్పయి

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --14

34--''శర్ీరం తైం ,శమొాహ్ ,శశి మిహర వక్షో రుహయుగం --తవగత్పమనపం మధేు ,భగవత్ర
,నవగత్పమన మనఘం

అతః శేష్ః శేషీ తైయ ,ముభయ సగధపరణ తయా --సిాతః సంబ్ందర వగం ,సమరస
ప్ర్గనంద ప్రయొహ్ ''

త్పతారుం --మణి ప్ూర్గబ్జ న్నలయా !జగత్ ఉతాత్రత , మొదల వన ఆరు

విష్యాలు త్్లిసిన భగవత్ర వి నువుై .ఆనంద భెవరవివి .సూరు చందురలు సా న యుగమం గల
శర్ీరం నీది .అయిత్ే ,నవ వూుహ్మతమకు డ్న
వ ఆనంద భెర
వ వున్న ,నీ దేహం గ్గ భావిసుతనపివు .ఈ
ర్ెంటి వలల నీవు శేష్ం ,ఆయన శేషి అవుతునపిరు .ఆయన శేష్ం ,నువుై శేషవీ
ి
కూడపఅవుతునపిరు .ఈ రకం గ్గ ఆనంద భెర
వ వ ,ఆనంద భెవరవీ రూప్ు ల న
వ మీ ఇదు ర్కీ అంటే
శివ, శకుతలకు ఇది సగదప రణమే అవుత్ోంది .

విశేష్ం --ఆనంద భెర

వ వుడు ప్ర్గ నంద .భెవరవి ప్ర్గ .వీర్దు ర్ త్పదపతమామే
నవగతమకం .అందుకే శేష్ ,శేషీ భావం .లయ కగలం లో భెర
వ వి ప్రయతిం వలల ,ప్రధపనతైం
వలల ఆమ శేషి అంటే మిగ్లి ఉండేది .ఆనంద భెర
వ వున్న అప్రధపనం వలల ,గుణ భావ శేష్తైం
కలుగు త్ోంది .శర్ీరం భెర
వ వు న్న లో అంతర్గావం కలుగు త్ోంది .అప్ుాడు భెర
వ వున్నకర శేషత
ి ైం
,భెవరవికర శేష్తైం కలుా తుంది .ఇదు రూ కలిసపత ప్ూరాతైం అవుతుందన్న భావం .దీన్ననే కగళ్ దపసు
''కుమార సంభవం ''కగవుం లో ప్గరరంభ శోలకం గ్గ ''వగగ్గర్గు వివ సంప్ృకౌత వగగరధ ప్రత్ర ప్తత యిే -
జగతః పితరం వందే ప్గరైతీ ప్రమేశైరం ''అన్న ఆ ఆది దంప్తులకు నమసకర్ంచపడు .

35---''మనసత వం ,వయుమతైం ,మరు దపి ,మరుత్పసరధి రసి --తై మాప్సత వం ,భయమి సత వయి
,ప్ర్ణతయాం

తైమేవ సగైత్పమనం ,ప్ర్ణమయితుం ,విశై వప్ుషగ --చిదప నందప కగరం ,శివ యువత్ర
,భావేన భిభురషె ''

త్పతారుం --ఛందసగసర్గ !ఆజఞా చకీం లోన్న మనసత తైం నీవే .విశుదధ ం లోన్న
ఆకగశ తతత వం ,అనపహతం లోన్న వగయు తతత వం ,సగైధీ షగీనం లోన్న అగ్ి తతత వం ,నీవే .నీ కంటే
వేర్న
ెై ది ఏదీ లేనే లేదు .నీవే ,నీ సై సైరూప్గన్ని ,ప్రప్ంచం గ్గ ,ప్ర్ణమింప్ జేయ టాన్నకర
చిదప నంద శివ తత్పైన్ని ,బ్రహమ రూప్ మన
ై ఆనంద భెవ రవ రూప్గనీి ధర్సుతనపివు .
 విశేష్ం --భగవత్ర చిదప నందప కగర .శివున్న ఆకగరమే ఆమ .అందు చేత 'విశై
వప్ుషగ ''అయింది .అనప్ండ ,పిండపండపలు ఒకే రూప్ం లో శ్రీ దేవి యిే.అంత్ప ,ఆమ ఏక
ఆకగరమే అన్న భావం .

36---''తైమాజఞి చకీసతవం ,తప్న ,శశి కోటి దుుత్ర ధరం --ప్రం ,శంభుం ,వందే ,ప్ర్ మిళ్త
ప్గరశవం ,ప్ర చిత్ప

యమా ర్గధున్ ,భకగతా ,రవి ,శశిహ్ ,శుచీనపమ విష్యిే --న్నర్గలోకే లోకే ,న్నవ సత్ర ,హ
,భాలోక భువనే ''

త్పతారుం --న్నఖిలేశైర్ీ !సూరు ,చందర ,అగుిలకు కంపించ కుండప ,జనం లేన్న

చందర లోకం లో అంటే సహసగరరం లో ,నీ సగయుజుం ప్ ంది ,(నీ భయ
ర మాధుమ లోన్న శ్రీ చకీం
లోన్న )ఆజఞా చకీం లోన్న చందర కగంత్రన్న ధర్ంచి ,''సర'' అనే చిత్ చేత ఆవ ర్ంప్ బ్డిన
శంభున్న గయర్ి నమసక ర్సుతనపిను .

37--''విశుదేు త్్ ,శుదధ సాటిక విశదం ,వయుమ జనకం ,--శివం సపవే ,దేవీ మపి ,శివ సమాన
వువసిత త్పం
యయొహ్ ,కగనపతా,యానపతాహ్ ,శశి కరరణ సగరూప్ు సరణే --విధూత్పం తర్గధవంత్ప ,విలసత్ర
చకోర్ీవ జగత్ే ''

త్పతారుం --శివ జఞాన ప్రదపయినీ !నీ విశుదధ చకీం లో ,సాటిక మణి లాగ్గ
న్నరమలుడు ,ఆకగశ వుుతాత్రత కర హ్తు వన
వ శివున్న ,ఆయనత్ో సమాన మన
ై దేవి వగు న్ననుి ,నేను
ఉప్గసిసత ునపిను .శివగ శివు ల న
వ మీ నుండి వచేి ,చందర కరరణప లత్ో సగటి వచేి వభ
వ వం గల
కగంతులత్ో ,మయడు లోకగలోల ,అజఞినపంధ కగర్గన్ని ప్గర దరర లి ,వనిలను ,త్పగ్ే చకోర ప్క్షి లాగ్గ
,సంతుష్ీ మైన అంత రంగం త్ో ,విశుదధ ం లో ధపున్నంప్ బ్డే శివగ శివుల చందర కగంత్ర ఛే
,లోప్లి అజఞానం త్ొలగ్ ,సగధకులు సంతుష్ు
ీ లవు తునపిరు .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --15

38--''సమునమలతసంవితకమల ,మక రంద్వక రసికం --భజే హంస దైందైం ,కరమపి ,మహత్పం
,మానస చరం

యదప లాప్గ ,దషగీ ,దశ గుణిత ,విదపు ప్ర్ నత్రహ్ --యదప దత్ేత ,దర షగదు
ా ణ ,మఖిల మాధుం
వయ ఇవ ''

త్పతారుం --భావనప గమాు -!వికసించే జఞానం అనే కమలం లో ,అంటే అనపహతం లో ,ప్ుష్ా
రసగన్ని ఆసగైదించే ,రసజా నత ను ,యోగ్ీశైరుల మానస సర్ోవరం లో సంచ ర్ంచే
,అన్నరైచనీయ శకరత గల ,హంసపశైర ,హంసపశైర్ీ దేవుల సమిమళ్తం అయిన ర్గజ హంస
జంటను భజిసుతనపిను .వగన్న వలేల ,అషగీ దశ విదులూ లభించపయి .హంస ప్గలను మాతరమ
ఎలా గీహసుతందర ,ఈ జంట దర షగల నుండి సదు
ా ణపలను మాతరమ గీహసుతంది .

విశేష్ం --అనపహతం లో అగ్ి జఞైలారూప్ు డ్న

వ ప్రమేశైరుడు గ్గ ఉని వగడిన్న ''సమయుడు
''అంటారు .అగ్ి జఞైలా రూపిణి భగవత్ర '' సమయ'' అంటారు .ఆ జంట ,నప హృదయ ప్దమం
లో న్నవ సించపలి .సో హం అంటే హంస అన్న హంస శబ్ు మహ్మ వగకగురధం ప్రబ్ో దిసత ో ంది .హ
అంటే శివుడు .సహ్ అంటే శకరత .''భజే హంస దైందైం ''అన్న శృత్ర చ్పిాంది .శివ ,శకరత జంటను
భజించమన్న అరధం .అదే జీవగతమ ,ప్రమాతమ ల దైందైం .దీన్ననే ఉప్న్నష్త్ ''దపై సుప్ర్గా
''మంతరం లో చ్పిాంది .

39--''తవ సగైదిషీ గనే ,హుత వహ మధిషీ గయ న్నరతం --తమీడే ,సంవరత ం ,జనన్న మహతీం
,త్పంచ సమయం

యదప లోకే ,లోకగన్ దహత్ర ,మహత్ర కోీధ కలిత్ే --దయార్గుాయా దురషిీశిశశిర ,ముప్ చపరం
,రచయిత్ర ''

త్పతారుం --త్ేజయ వతీ !నీ సగైధి షగాన చకీం లో ,అగ్ి తత్పైన్ని కలిా ఉని ,న్నరంతరం
ప్రకగశిసుతని, ,సంవర్గతగ్ి పపరు త్ో న్నరంతరం వలిగ్ే ప్రమేశైరున్న ప్గరర్ధసత ునపిను .ఆయనత్ో
అధిషీ గన ,అవసగతన ,అనుషగీన అనే పపరల త్ో సమాన సమయవు అయిన న్ననుి సుతత్రసుతనపిను
.సంవర్గతగ్ి సైరూప్ు డ్న
వ ఆ ప్ర మేశైరున్న ,అత్ర కోప్ వీక్షణం ,లోకగ లను దపహసుతంటే ,నీ
కృప్గ వీక్షణం త్ో చలల బ్డి ,ఉప్ చపరం ప్ ందు త్ోంది .

విశేష్ం --సగైధి షగీనం లో సంవర్ెతశైర ,సమయాంబ్ దేవ ,దేవీ యుగ్గళ్ాన్ని ప్ూజించపలి అన్న
భావం.

40--''తటితైంతం శకగతా ,త్రమిర ప్ర్ ప్ంధి ,సుూరణయా --సుారనపినప రత్పిభరణ

,ప్ర్నేదు ంే దర ధనుశం

తవ శగుమం ,మేఘం ,కమపి ,మణి ప్ూర్ెైక శరణం --న్నషపవే ,వరుంతం ,హర మిహర తప్త ం
,త్రరభువనం ''

త్పతారుం --మాలినీ !నీ మణి ప్ూరక చకీమే ముఖ్ు మన

ై గృహం గ్గ ఉండి ,అందులోన్న అంధ
కగర్గన్నకర శతురవన
వ ,మరుప్ు యొకక ప్రకగశ శకరత కలదీ ,అనేక రత్పి లచే న్నర్మంప్ బ్డిన, నగల
చేత అమరి బ్డిన, ఇందర ధనుసుస కలది ,శగుమల వరాం కలిగ్ ఉనిదీ ,హరుడు అనే మహ్మ
సంవర్గతగ్ి అనే ,సూరుున్న ఛే ,కగలిబ్డిన ములోలకగలను ,తన వరు దపరల చేత తడిపప ,వర్ాంచ
టాన్నకర శకుం కగన్న ద్వన మేఘం అనే సదప శివున్న అధికం గ్గ సపవిసుతనపిను .
విశేష్ం --సూరు కరరణపగ్ి ఛే మేఘాలు ఏరాడి జల రూప్ం లో మణి ప్ూరం లో ,ఆధపర
,సగైధిషా గనపల మధు ఉండే వగడు .అనపహతం పెన
వ ,సగైధిషా గన అగ్ి త్ో కలిసి ,మణి ప్ూర్గన్ని
చేర్ ,జల రూప్ం ప్ ంది ,ఆ జఞలం చేత సగైదిషీ గనపగ్ి దగధ మయిేు జగతు
త ను తడుప్ు
తునపియి .ఆది ఆగమ రహసుం.

అరుణ ఉప్న్నష్త్ లో ''యోప్గం ప్ుష్ాం వేదప ''నుంచి ''ఇమే వవ లోకగ అప్ుస ప్రత్రషిా త్ప''వరకు
ఉని దపన్నలో రహసుం కూడప ఇదే నన్న విజుా ల భావన .ఉదకం నుండి చందురడు ,సూరుుడు
,అగ్ి ర్ోజులు ,నక్షత్పరలు ఉతాత్రత అవుతునపియన్న భావం .ఉదకగన్నకర సగర భయతు డ్న
వ
చందురన్న యోగ్ీశైరులు ప్ ందుత్పరు .సూరు మండలం లో అమృతం (శుకీం )అన్ని చోటల ా
ప్ూర్ంప్ బ్డుతుంది .చందర మండలం నుండి సరవించే పీయయష్ (అమృతం )ధపరల వగళళ
సూరుుడు తప్న కగరుం చేసత గడు .మణి ప్ూరకం లో శ్రీ చకీం ప్రత్రషిీతం .

మణి ప్ూరకం లో మేఘేశైర ,స దపమినులు ఉంటారు .అముాత్ేశైర ,అముాత్ేశైర్ పపరలత్ో

పిలుసగతరు .ఇకకడే104 మంది దేవతలు ,లోప్గముదపరదులు ఉనపిరన్న సగంప్రదపయం .''మేఘం
న్నషపవే --న్నతర్గం సపవే భజఞమి ''అముాత్ేశైర పపరు గల దంప్తులను అనవరతం భజిసగతను
అన్న అరధం .

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ –16

41–”త వగ దపర్ే మాత్ే ,సహ్మ సమయ యా లాసు ప్రయా –నవగత్పమనం మనేు ,నవ రస
మహ్మ త్పండవ నటం

ఉభాభాు మేత్పభాు ముదయ విధి ,ముదిుసు దయయా –సనపదపభాుం జజేా ,,జనక

జననీ ,మజఞజగదిదం ”

త్పతారుం –కౌమార్ీ !మయలాధపరం లో నపటు రూప్ నృత్పున్ని త్రల కరసత ు ,సమయ

అనే పపరు కలిగ్ ,ఆనంద భెవరవి అనే శకరత త్ో కలిసి శృంగ్గరం మొదల వన నవ రసగలత్ో ,త్పండవ
నృతుం చేసప నట డు అయిన ,నవగతుమడు అయిన ఆనంద భెర
వ వున్న గ్గ తలుసగతను .దగధ జగతు
త
ను మళ్ళళ సృషిీంచపలి అంటే ,ఆనంద భెర
వ వీ ,భెవరవు ల చేత మాతరమ చేత నవు తుంది .

విశేష్ం –శివగ శివు లిదు ర్కీ ఆధపర చకీమే అధిషీ గనం .జగతు
త కోసం జననీ
జనకులు ఉనపిరు .అందుకోసమే ఇదు రూ ప్రయత్రిసగతరు .నృతుం లో ఇదు రు ,ఏక రూప్గన్ని
ప్ ందుత్పరు .ఇదు రు అరుణ వరుాల వ ,అవసగా రూప్ సగముం ప్ ందపరు .ఇదు రు నవగతమకలే .”తటి
తైంతలహం ”అంటే తటితత ు ,విదుుతూ
త కల వగరు అన్న అరధం .హృదయ కమలం లోన్న భగ వత్ర
ఐహక ఫలాలనీి ఇసుతంది .సకల విదపు దపనం చేసత ుంది .సీత ీ వశ్ర కరణ శకరత న్నసోత ంది .హృదయ
కమలం లో హో మ ,తరాణపలు చేసపత ,ఐహక ఫలాన్నిసుతంది .కనుక అంతర్క ప్ూజ చేయా లన్న
భావం .

జగతు
త ను ఉతాత్రత చేయ టాన్నకర లాసు ,త్పండవ ప్ర్గయణతైం వలల మాత్ప ,పితృ
భావం కలుగు తుంది .ఆధపర చకీం లో ప్గరణ న్నర్ోధకం కగగ్గ ,యోగ్ నృతుం చేసత గడట .ఆధపర
చకీం లోనే విశైం అంత్ప కనీ పిసత ుంది .సృషిీకర ఆధపర మైంది ఆధపర చకీం .ఇదే సరై
వేదపలకు ,దేవతలకు ఉన్నకర ప్టీ .

శ్రీ శంకరులలాలీ లి కవి ) త్ప స ందరు లహర్ –17

42—”గత్్వర్గమణి కుతైం ,గగన మణి న్నభిహ్ ,సగందర ఘటితం –కరర్ట
ీ ం త్ే ,హ్మ మం ,హమ
గ్ర్ సుత్ే కీరతయత్రయః

సనీడే యచపియాచుిరణ ,ప్టలం ,చందర శకలం –ధనుహ్ శరనప శ్రరం ,కరమత్ర

,నన్న బ్ధపిత్ర దిష్ణం ”

త్పతారుం –హమ గ్ర్ తనయా !గగన మణు ల వన ప్నిండు మంది ఆదితుుల

చేత ,చకకన్న రత్పిలు గప్ ద గ బ్డిన నీ బ్ంగ్గరు కరర్ీటాన్ని ఎవరు కీర్త సత గర్ో ,ఆ కవీశైరుడు
గ్ోళ్ా కగరం గల ఆ కరర్ీటం లో కుదుళళ త్ో దపైదశగదితు మణుల కగంతు లత్ో కలిసి ,చితర
చితర వర్గాలు గల నీ ప్గప్ట బ్ొ టీ అయిన చందర ర్ేఖ్ ను చూసి ,ఇందర ధనుసుస అన్న తన
మనసులో భావించి ప్రవ శిసగతడు . ,
–విశేష్ం –కరర్ట
ీ ం లోన్న చందర ర్ేఖ్ దపైదశగదితుులు అనే మణి కగంతులచే ,చితర
విచితర వర్గాలు కలిగ్ ఉనిటల అన్న పిసత ో ంది .ఇందర ధనుసుస అనే భరమ ను కలిా సత ో ంది . ఉష్ః
కగలం లోన్నఆకగశ ప్రకృత్ే అది .అదే కరర్ీటం .కృష్ా చతురుశి ,అమావగసు ల మధు సంధి కగలం
లో వచేి ఉష్ః కగలం ఇలానే ఉంట ందన్న విజుా లు త్్లియ జేసత ునపిరు .కగర్ీతక బ్హుళ చతురుశి
సగక్షాతు
త శ్రీ దేవి సైరూప్మే .దీన్ననే ”రూప్ చతురుశి ”అంటారు . కరర్ట
ీ ం లోన్న చందర ర్ేఖ్ ఇందర
చపప్ం లా కనీ పిసత ో ంది .కరర్ీటాన్ని కీర్త సపత ,శ్రీ దేవి న్న కీర్త ంచి నటేల .”హ్మ కరర్ట
ీ ా య సహసగరదితు
త్ేజసప నమః ”అన్న కరర్ట
ీ ాన్నకర మంతరం ఉంది .దీన్ని గురువు దపైర్గ గీహసపత సగక్షాత్పకరం కలుగు
తుందన్న భావం .
 శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ) త్ప స ందరు లహర్ --18
43-''ధనోతు ధపైంతం ,నసుతలిత ,దలి త్ేర్ దేవర వనం --ఘనం సిిగధం ,శల క్షుం
,న్నకురుంబ్ం ,తవ శివే

య దేయం ,స రభుం ,సహజ ,ముప్ లబ్ుుం ,సుమనసో --వసంతుసిమనమనేు ,బ్ల

మదనః ,వగటీ విట పినపం ''

త్పతారుం --శ్రీ లలిత్ప!అప్ుాడే వికశించిన నలల కలువల సమయహ్మన్ని మరపించే

కగరు మబ్ుి లాగ్గ దటీ మై ,నునిగ్గ ,సుగంధం త్ో మతత గ్గ ఉని నీ కురుల కొీముమడి
,మాలోప్లి ,చీకటి అనే అజఞాన అంధ కగర్గన్ని ప్ో గ్ొటాీలి .నీ కురులకు ఉని సహజ గంధం
సంప్గదించ టాన్నకర బ్లుడు అనే ర్గక్షసున్న సంహర్ంచిన ఇందురన్న యొకక నందనోదపున
వనం లోన్న కలా వృక్ష ప్ుషగాలు ,నీ కొప్ుాలో చేర్ ప్రకగశిసుతనపియి . ప్ూలు సహజ గంధం
ప్ ందపలనే కోర్క త్ో శ్రీ దేవి కొప్ుా లో న్నతు న్నవగసం ఉంట నపియన్న భావం
44--''తనోతు క్షేమం ,నసత వ ,వగదన స ందరు లహర్ీ --పీర వగహ సో ర త ససరన్నవ ,సీమంత
సరణీం

వహంతీ సింధూరం ,ప్రబ్ల ,కబ్ర్ీ భార త్రమిర --దిైషగం ,బ్ృంద్వ రిందీకుీత

మివ ,దీనపరక కరరణం ''

త్పతారుం --త్రరప్ుర సుందర్ీ !నీ వదన స ందరుం ,ప్ ంగులు ప్ ంగులుగ్గ

,జఞలు వగర్ే ప్రవగహం లాగ్గ ఉండగ్గ ,వగన్న లోంచి చీలి ,చకకగ్గ ప్రవహంచే నీటి ప్గయ లాగ్గ నీ
ప్గప్ట ,నీ కురులలో జన్నమంచి ,దటీ మన
ై చీకటల అనే శతురసపనల చేత చ్ ర ప్టీ బ్డిన బ్ాల
సూరుున్న కరరణమా అనిటల గ్గ ఉని సిందూర ప్ర్గగ్గన్ని ధర్ంచి ,మా యోగ క్షేమాలకు అభి
వృదిధ కలిగ్సోత ంది .
విశేష్ం --ప్గప్ట లో సిందూరం ధర్ంచటం సువగసినీ సీత ల
ీ ఆచపరం
.,సుమంగళ్ళ చిహిం .శ్రీ దేవి వదన స ందరుం అనే ఎరుప్ు కగంత్ర పెవకర ప్గరకుతూ ,ప్గప్ట లో
వగుపించి ఉంది .ఇందులో ప్గరతకగహాలం లోన్న సూరుుడు చీకటిన్న ప్ో గ్ొటేీ విధపనం
సూచింప్బ్డింది నీటి ప్రవగహం ప్లాలన్నకర సహజం గ్గ ప్రవహసుతంది .శ్రీ దేవి స ందరు లహర్
ఊరధవ గ్గమిన్న -అంటే పెక
వ ర ప్రవ హసుతందన్న భావం .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –19

45—అర్గల వసగైభావగు ,దళ్కలభస శ్రీ భిరలకెైహ్ –ప్ర్ీతం త్ే వకత ుం ,ప్ర్ హసత్ర ,ప్ంకేరుహ
రుచిం
 దర సపమర్ే యసిమన్ ,దశన రుచి కరన్నజలక రుచిర్ే –సుగంధౌమాదుంత్ర ,సమర దహన
,చక్షురమధులిహః ‘’

త్పతారుం –అనిప్ూర్ేాశైర్ీ !సైభావ సిదధం గ్గ ,తుమమద ర్ెకకల నలల దనం త్ో ,కగంత్ర
వంతం గ్గ ఉని నీ ముంగురు లచే ,చుటీ బ్డిన నీ ముఖ్ం ,త్పమర ప్ూవు స భాగ్గున్ని ప్ర్
హసిసత ో ంది .చిరు నవుై కల ప్ంటి తళళకులు అనే కేసర్గల విలాసం త్ో ,అందమన
ై సుగంధం
కల ,ఆ ముఖ్ం లో ,మనమధున్న దహంచిన శివున్న చూప్ులు అనే తుమమదలు మోహ
ప్డుతునపియి .

విశేష్ం –మనమధున్న దహంచిన శివున్నకర కూడప ఆమ ముఖ్ స ందరుం వికగరం

ప్ుటిీసత ో ంది .శివుడు ప్రకృత్ర సైరూప్ లావనపున్నకర ముగుుడౌతునపిడన్న భావం .జిత మనమదున్నకే
అభిలాష్ కలిాంచిన దేవి ముఖ్ం యొకక లోక పిరయతైం సరై లోకగత్రశయంఅన్న గీహంచపలి .

46—‘’లలాటం లావణుదుుత్ర ,విమల మాభాత్ర తవయత్ –దిైతీయం ,తనమనేు మకుట

ఘటితం చందర శకలం

విప్ర్గు సనపుసగ దుభయ మపి ,సంభయయచ ,మిదః –సుధప లేప్సో ుథిహ్ ప్ర్ణమత్ర ర్గకగ
హమ కరః ‘’

త్పతారుం –చిదగ్ి కుండసంభయత్ప !లావణుం అనే వనిల చేత ప్రకగశించే ,నీ

లలాటం ,ర్ెండవ చందర ఖ్ండం గ్గ భావిసుతనపిరు .మొదటి చందర ఖ్ండం నీ కరర్ీటం పెన
వ ే
ఉంది .ఈ ర్ెండు వుతుసత ం గ్గ ,అరధ వలయాలు గ్గ ఉండటం వలల ,కలిసి నప్ుాడు అమృతం
ప్ూత ప్ో సిన ప్ూర్ామా చందురడే నేమో నన్న పిసత ో ంది .

విశేష్ం –భగవత్ర న్న చందర మండలం అనే లలాటం లో న్నలిపి ధపున్నసపత అమృతతై
లాభం కలుగు తుందన్న భావం .
శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ –20

47 -- భురవౌ భగ్ేి కరన్నిదుావన ,భయ భంగ వుసన్నన్న –తైదీయిే ,నేదత పీ భాుం ,మధుకర
రుచిభాుం దురత గుణం

ధనురమనేు ,సవేుతర కర ,గృహీతం ,రత్ర ప్థ్హ్ –ప్రకోసపత ,,ముషీ చ ,సా గయత్ర

,న్నగ్యdhaanతర ముమే ‘’

త్పతారుం –తలీల ఉమా దేవీ !జగతు

త లోన్న భయాన్ని ప్ో గ్ొటేీ దపన్నవి నువుై .కొంచ్ం వంగ్
ఉండి,తుమమద వరుసలాలగ్గ ,నీలి రంగుత్ో సుందరం గ్గ ఉని నీ ర్ెండు కండల చేత కటీ బ్డిన
అలేల త్పరడు త్ో కూడి ,ముడి ప్డ్ నీ కను బ్ొ మల జంట ఎలా ఉందొ విను .రత్ర భరత మనమధుడు
ఎడమ చేయి పిడికలి
ర త్ో ప్టీ కొనిప్ుాడు కనప్డ కుండప దపగ్ ఉని విలుల మధు భాగం లా
ఉని కోదండం అన్న అన్న పిసత ుంది .

విశేష్ం –మనమధున్న చపప్గన్నకర అలల త్పరడు తుమమదల దండు .కనుబ్ొ మలు మనమధున్న
ధనుసుస లా ఉంట ,కళళళ ,మధుర మన
ై నీలి రంగులో ఉనపియి .ఆమ భయ
ర మధుం మనమధున్న
చపప్ మధుమ గ్గ ఉనిదన్న భావం .ఆమ న్నరంతరం జగతు
త ను ఉదు ర్ంచే ప్రయతిం త్ోనే
ఉంట ంది అన్న అరధం .

48—‘’అహసుుత్ే ,సవుం ,తవ నపయన ,మార్గకతమక తయా –త్రరయామాం ,వగమం ,త్ే ,సృజత్ర
,రజనీ ,నపయక తయా

తురతీయాత్ే దృషిీ ర్ దలి త ,హ్మాముిజ రుచిహ్ –సమాధత్ేత ,సంధపుం ,దివస న్నశయో

రంతర చర్ీం .’’

త్పతారుం –జగదపుతీర !నీ కుడి కనుి సూరుుడు అవటం వలల ప్గలు కలుగు త్ోంది
.కొంచ్ం గ్గ వికశించిన ,బ్ంగ్గరు కమలం వంటి ద్న
వ ,నీ నమసలు లో ,ఉని మయడవ నేతరం
దృషిీ ,దివగర్గత్పరల మధు ఉండే ఉభయ సంధులను ధర్సోత ంది .
 విశేష్ం –ఆమ మయడు కళళళ –ప్గలు ,ర్గత్రర ,సంధపు కగలాలు .అవి కగల ఉతాత్రత
హ్తువులు .ఆమ కగలాన్నకర అతీత .ప్గలు ఉప్గసనప కరమకు ,ర్గత్రర న్నశగకృత్పులకు ,సంధు –
అగ్ి హో త్పరదులకు వీలు కలిా సత ుంది .ప్గలు జఞగీత్ సిాత్ర ,ర్గత్రర సుష్ుపిత ,సంధు సైప్గిన్ని
సూచిసగతయి .జఞగృత్ లో జఞానం కలిగ్ ,సుష్ుపిత లో అజఞాన అంధకగరం త్ొలగు తుంది
.చందపరతమక నేతర కగంత్ర జఞాన మయ మైన సమాధి సిాత్ర కన్నాసగతయి .సంధపురూప్ సైప్గి వసత
జఞాన భయమికకు సో ప్గనం .జఞాన దృషిీకర ,బ్రహమకగున్నకర మధులో ఉండే సిత త్ే సంధు అన్న భావం .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి ౦థప స ందరు లహర్ –21

49—‘’విశగలా కళ్ాుణీ సుూట రుచిరయోధపు ,కువలయిహ్

ై –కృప్గ దపర్గ ,ధపర్గ ,కరమపి ,భోగవత్ర
కగ

అవంతీ ,సృషిీసపత ,బ్హునగర ,విసగతర విజయా –ధురవం ,తతత నపిమ వువహరణ యోగ్గు
విజయత్ే ‘’

త్పతారుం –విశగలాక్షీ !నీ చూప్ు విశగలం కనుక ,విశగల అనే నగరం గ్గ వలసింది .కళ్ాుణ
ప్రదం కనుక ,కలాుణి గ్గ ,నలల కలవ కగంత్ర కలది కనుక అయోధపు ,కృప్ అనే అమృత
ధపరకలది ,కనుక దపర్గ నగరం గ్గ ,అవుకత మధుర మన
ై ది కనుక మధురగ్గ ,సరై భోగ భయమి
కనుక భోగ వత్ర గ్గ ,ఆశిీత రక్షణం కనుక ,అవంత్ర గ్గ ,విజయ దృషిీ ఉనిది కనుక విజయ
నగరం గ్గ విల సిలిలంది .

విశేష్ం –నగర్గల పపరలను శ్రీ దేవి దృష్ు

ీ లత్ో శంకరులు సమనైయించపరు .విశగల దృషిీ
అంతర్ైకగసం కలది కళ్ాుణీ దృషిీ ,విసిమతం త్ో కూడిన చిరు నవుై .అయోధు దృషిీ కడ గంటి
హ్మసం .దపర్గ దృషిీ అలసతైం .మధుర్గ దృషిీ వంకర చూప్ు భోగవతీ –మరుప్ు చూప్ు .అంటే
తళళకు కలది .విజయ దృషిీ కటాక్ష వీక్షణ మన
ై కీీగంటి చూప్ు . కలది అన్న భావం .అవంత్ర
ముగధ మన
ై ది .అంటే యవైన ప్గరరంభ కనపు దృషిీ కలది అన్న అరధం .ఈ ఎన్నమిది దృష్ు
ీ లు
సంక్షోభ ,ఆకరుణ ,దపరవణ ,ఉనపమద ,వశు ,ఉచపిటన ,విదేైష్ణ ,మారణ కగర్గులు చేయిసగతయి
.శ్రీ దేవి చూప్ు లోన్న విశేష్ ప్రసగరం త్ో ఆయా నగరనపమాలు వర్ధలల ాయి .అన్న ర్గమ లింగ్ేశైర
ర్గవు గ్గరు చకకన్న సమనైయం చేశగరు .

50---‘’కవీనపం ,సందరా సత బ్క ,మకరంద్వక భర్తం –కటాక్ష వగుక్షేప్ ,భరమర ,కలభౌ ,కరా
యుగళం

అముచంత్ౌ ,దృషగీవ ,తవ ,నవరసగసగైద ,తరలౌ –అసూయా ,సంసర్గా ,దలిక

,నయనం ,కరంచి దరుణం ‘’

త్పతారుం –సినీ వగలీ !తలీల కవీశైరులు రస గర్ాతం గ్గ రచించిన కగవు రచనలు అనే
,ప్ూవు లోన్న త్ేనను గ్ోీలటం లో ,మకుకవ కలిా న నీ చ్వులను అంటి పెటీ కొనివీ ,నవ
రసగలను ఆసగైదించ టం త్ో అమిత మన
ై ఆసకరత కలవి అయిన ,నీ కీీ గంటి చూప్ులు అనే
,నప్ం త్ో ఉని తుమమద సమయహ్మన్ని చూసి ,అసూయత్ో ,నీ ఫగల నేతరం కొంచ్ం యిరీ
బ్డిందేమో నమామ .

విశేష్ం –ఆమ ర్ెండు కనులు చ్వులను త్పకర ఉనపియి .ఆకరా విశగల నేత్పరలు వగటికర
అమృత ప్గనం లభించింది .నమసటి లో ఉని మయడవ కనుి కు ,ఆభాగుం కలగ లేదు
.అందుకే అసూయ త్ో యిరీ బ్డిందన్న భావం .లలాట నయనం అగ్ి రూప్కమే .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –22

51—‘’శివే శుీంగ్గ ర్గర్గుా ,తదిత ,రజనే ,కుతుసవ ప్ర్గ సర్ోషగ,గంగ్గయాం ,గ్ర్శ చర్త్ే ,విసమయ
వతీ

హర్గ హభోు భీత్ప ,సరసి రుహ ,స భాగు జననీ –సఖీష్ు ,సపమర్గ ,త్ే ,మయి ,జనన్న ,దృషిీ
ససకరుణప‘’

త్పతారుం –న్నత్పు నంద కర్ీ!నీ కంటి చూప్ు ప్రమ శివున్న పెవ శృంగ్గర భావం చూపి
,మోహనం గ్గ కన్నాసోత ంది .ఇతరుల పెవ భీభతస దృషీీ (ఏవగ్ంప్ు )సప్త్రి యిన
ై గంగ పెవ ర్ోష్ం
త్ో కూడిన ర్ౌదర దృషిీ కలిగ్ ఉంది .త్రరప్ుర సంహ్మరం మొదల వన శివున్న విజయ గ్గధలు విన్న
,విసమయంత్ో ,అదుాత ర్గసగ వేశంగ్గ ఉంది .(శివున్న మయడవ నేత్పరన్ని మనమధ దహనం లో
చూసి –అదుాత రసం).ప్రమ శివున్న ఆభరణపల న
వ ప్గములను చూసి ,భయానక రసం
కలిా సత ో ంది .యిరీ కలువ కగంత్ర ,ఎరుప్ు కలిగ్ వీర రసం గ్గ ఉంది .సఖీ జనం ప్టల ,లేత నవుై
త్ో కూడిన సిార మన
ై హ్మసు దృషిీ ఉంది .న్ననుి సుతత్రంచే భకుత డ్న
వ నపయందు కరుణప రస
దృషిీ ఉంది .నీ దృష్ు
ీ లు నవ రసగలత్ో న్నండి ఉనపియి .

విశేష్ం –భగవత్ర దృషిీ అధికగర భేదం చేత నవ రసగలు ఒకే సగర్ కన్నాంప్ జేసత ునపియి
.నవ ర్గసగ వగస భయతం ఆమ దృషిీ .దీన్నకర శివుడే వగుఖ్ాుత .ఆయన సమసత కళ్ాుణ గుణ దపర్
.ఆమ అనుగీహ లబ్ధ నపముడు అన్న వువ హర్ంప్ బ్డుతునపిడుసదప శివుడు .

52—‘’గత్ౌ కర్గాభురాం ,గరుత ఇవ ,ప్క్షామణి దధతీ –ప్ుర్గ భేతత ుసిితత ప్రశమ రస ,విదపరణ ఫలే

ఇమే నేత్ేర ,,గ్ోత్పరధర ప్త్ర ,కులోతత ంసకలికే –తవగ కర్గికృష్ా సమరశరవిలాసం కలయతః ‘’

త్పతారుం –ప్రైత ర్గజ తనయిా !నేను ధపున్నసుతంటే ,నప హృదయ కమలం లో

ప్రతార క్షం అయినపవు .నీ దరశన భాగుం కలిగ్ంది నీ కనులు చ్వుల వరకు వగుపించపయి .ఆ
నేత్పరల ర్ెప్ాల పెవ గల వంటర కలు ఎలాగఉనపియంటే ,బ్ాణపన్నకర ర్ెండు ప్రకకలా కటీ బ్డిన
గీదు ఈకలు గ్గ ఉండి ,ప్రమ శివున్న మనసు లో న్నసాృహ ను ప్ో గ్ొటిీ ,శృంగ్గర ర్గసో త్పాదన
చేసత ునిటల నపియి .ఆ కర్గాంతం లాగ్న మనమధ బ్ాణ స ందర్గున్ని కలిా సత ునపియి .

విశేష్ం –మనమధుడు ప్ంచ బ్ాణుడు .ఆరవ బ్ాణం సీత ీ ల కడ గంటి చూప్ు .శివున్న పెవ
ప్ంచ బ్ాణపలు వేసి ,గ్ెలవ లేక భసమమన
ై పడు మనమతధుడు .అలాంటి శివున్న మనసుస ను మోహ
ప్ర వశం త్ో మునేిత్ేత టల చేసత ునపియి శ్రీ దేవి చూప్ులు .అంటే ప్రకగశఅంశ మన
ై బ్రహమం లో
సృషిీకర కగరణ మన
ై వివరశ అంశ సాందనపన్ని కలిా సత ో ంది .అంటే అత్ర దురాట మన
ై కగరు
కగరణపన్ని చేసప సమరధత ఆమ చూప్ులకు ఉంది అన్న భావం .
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ 23

53—‘’విభకత త్్వ
వీ రిాం ,వుత్రకర్త ,లీలానజ న తయా –విభాత్ర ,తైనేితర ,త్రరతయ మిద
నదయిత్ే

ప్ున సురుష్ీ ుం ,దేవగన్ ,దురహణహర్ ,రుదపరనుప్రత్పన్ –రజససతైం ,బ్బభరతతమ ,ఇత్ర

గుణపనపం త్రరయ మిద ‘’

త్పతారుం –ఈశగన పిరయిే !దేవీ !ఈ దీనున్న వవప్ు చూసప ,నీ మయడు నేత్పరలు ,,వగన్న పెవ అరధ
వలయాకగరం గ్గ తీర్ి దిదు న
ి కగట క కలవవ ,త్్లుప్ు ,నలుప్ు ,ఎరుప్ు అనే మయడు రంగులు
కలవవ ,జర్గ్ ప్ో యిన జల ప్రళయ సమయం లో ,నీలో లీన మై,బ్రహ్మమ ,విష్ు
ా ,రుదురలను
,మహనీయ దేవతలను ,మళ్ళళ ఈ ,బ్రహ్మమండం లో సృషిీంచ టాన్నకర సతై ,రజస ,తమో
గుణపలను ధర్ంచపయిేమో అనిటల ప్రకగశిసుతనపియి .

విశేష్మ –దేవి మయడు నేత్పరలోల మయడు గుణపలునపియి .అవి –సృషిీ ,సిాత్ర ,లయాలకు
కగరణమవుతునపియి .కుడి కనుి రజయ ప్రధపనం .ఎడమ కనుి సతై ప్రధపనం .ఫగల నేతరం
తమో గుణ ప్రధపనం కలవి .భగవత్ర నేత్పరలు అనే ఉతాలముల వలల ,బ్రహమ ,విష్ు
ా
,మహ్శైరులను సృషిీసత ో ంది .అంటే ,వీర్న్న సృషిీంచే త్రరగుణపలు ,ఆమ నేత్పర లలో న్నతు
న్నవగసం గ్గ ఉనపియన్న భావం .

54—‘’ప్వితీర కరుతం ,నః ప్శు ప్త్ర ,ప్ర్గధీన హృదయిే –దయా మిత్్ర్

వీ ి
ే తర ,ర్గరున ధవళ ,శగుమ
రుచిభిహ్

నద సో శనో,గంగ్గ ,తప్న ,తసయిేత్ర ,ధురవ మయం –తరయాణపం ,తీర్గునపం

ముప్నయసి,సంభేద మనఘం .’’

త్పతారుం –అప్ర్గా !అజఞాన ప్గరణులను కగప్గడే ప్శు ప్త్ర హృదయ ప్తీి !దయా రసం
చేత తడుప్ బ్డి ,మతత న్న ,ప్రసనపిల వన యిరీన్న ,త్్లలన్న ,నలల న్న కగంతులు గల నీ కనులు
మయడింటి చేత ,బ్ంగ్గరు రంగు నదీ ప్రవగహమన
ై శోణభదపర ,త్్లలన్న రంగు గల గంగ్గ ,నీలప్ు
రంగు కల యమునప ,నదుల సంగమమన
ై సగానమన
ై త్రరవేణీ సంగమం గ్గ ,ప్గప్ులను
ప్వితురలను చేయటం కోసం మాకు లభిసుతనపియి .
 విశేష్ం –దేవి నేత్పరలకు సైభావ సిదధ మన
ై త్్లుప్ు ,నలుప్ు ,ఎరుప్ుర్ేఖ్లు గంగ్గ
,యమునప ,షో నప నదుల కూడలి గ్గ చ్బ్ుతునపిరుశంకర భగవత్పాదులు .ఇది ప్రయాగ
సంగమం కగదు .అకకడ సరసైత్ర నది అంతర్గైహన్న గ్గ ఉంట ంది .కగనీ బీహ్మర్ చేర్న గంగ లో
షో నపనది (సో న్)

కలుసుతంది .ఈ మయడు నదుల కలయిక మనకు కన్నపించదు .మనలిి కన్నక ర్ంచ టాన్నకర
,త్రరవేణీ సంగమం లాగ్గ ,అందిసత ో ంది .భకుతలపెవ ఆమ దయా దృషిీ చపలా గ్ొప్ాది
.అసంభవమైన దపన్ని సంభవం అఎటల దేవి చేసత ో ందన్న భావం .

ఆమ కనుిలలో మయడు రంగులునపియి .ఎరుప్ు రంగు రకత ర్గజిలో ,త్్లుగు అప్గంగం

లో ,నలుప్ు నలల గుీడు్ లో ,కనీ పించి ,శోభాయ మానం గ్గ ఉనపియి .శోన-హరణు బ్ాహువు
,హరణు వగహన్న .’’శోనో హరణు బ్ాహుహ్ సగుత్ ‘’అన్న శుీత్ర .వయ అనఘాదేవీ ! ప్గప్ సంహ్మర్ణీ ,నీ
చరణపలను సపవిని భకుతలకు ,నీకు వుత్ర ర్ేకం గ్గ ,తీరధ యాతర సపవ వురధం అన్న అంత ర్గరధం
.ఆమ చరణపలే అనీి ఇసుతంటే ,వేర్ే తీరధ యాతరలు అనవసరం అన్న అరధం

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి )త్ప స ందరు లహర్ -24

55—‘’న్నమేషో నేమషగభాుం ,ప్రళయ ముదయం ,యత్ర జగతీ –తవే వగుహుససంత్ో ,ధరణి ధర

ర్గజను తనయిే

తైదనేమషగజఞజతం ,జగదిద మశేష్ం ,ప్రళయతః –ప్ర్త్పరతుం ,శంకే ,ప్ర్ హృత ,న్నమేషగసత వ

దురశః

త్పతారుం –మాతంగ తనయా !నీవు కను ర్ెప్ాలు మయసపత ,జగత్ ప్రళయం సంభ విసుతంది
.కనులు త్్ర్సపత ,జగతు
త ప్రభవిసుతంది .ఇలా నీ కను ర్ెప్ాల కదలిక లో ,విశై ఉతాత్రత ,నపశనం
జరుగుతునపియన్న వగుస మహర్ు మొదల న
వ వగరు ,చ్బ్ుతునపిరు .నీ కనుర్ెప్ాల వికసనం
వలల ,జన్నమంచిన ఈ సృషిీ అంత్ప ,నపశనం కగకుండప కగప్గడటాన్నకర నీ ర్ెప్ాలను మయయ కుండప
అన్న మేష్ సిాత్ర లో ఉనపివు .నీ దయ ఎంత గ్ొప్ాదమామ!

విశేష్ం –ఆమ ర్ెప్ా ప్గట లేకుండప ,న్నరంతరం జగతు

త ను కగప్గడుత్ోందన్న భావం .దేవి
మహమ అవగజఞమనగ్ోచరం .

56—‘’తవగప్ర్ేికర్ెి ,జప్నయన ,పెశు

వ ను చపకరత్పః—న్నలీయనేత త్ోయిే ,న్నయతమ
న్నమేశగశశఫలికగః

ఇయంచ ,శ్రీరిదధ చిదప్ుట ,కవగటం ,కువలయం –జహ్మత్ర ,ప్రతూుషె,న్నశిచ

,విఘటయుప్రవిశత్ర ‘’

త్పతారుం –అప్ర్గిదేవీ !నీ చ్వుల వరకు వగుపించిన నీ ర్ెండు కళళళ ,ఆ చ్వులకు

తమ రహసగున్ని వేలలడిసత గయిేమో ననే భయం త్ో ,నీ కనుల ర్ెప్ా ప్గట ను దొ ంగ్లించి ,ఆడు
బ్ెడస
ి చేప్లు ర్ెప్ా ప్గట లేకుండప ,నీటిలో తమ రూప్ు కంపించ కుండప ,దపకుకనపియి .నీ
నేత్పరలను చేర్న కగంత్ర ,అనే స భాగు లక్షిమ ,ఉదయం ప్ూట ,మయయ బ్డిన దొ ప్ాల వంటి
ర్ేకులు కల ,నలల కలువలను వదిలిపెడుతూ ,ర్గత్రర వేళ ,తలుప్ుల రూప్ం లో ఉని ర్ేకులను
త్్రచికొన్న ,ఆ కలువలను ప్రకగశింప్ జేసత ో ంది .అంటే నీ కనులు ఆకరా విశగీనపతలూ ,అసిత
సుందర్గలూ .

విశేష్ం ---తమ స భాగ్గున్ని శగఫర్కలు అంటే బ్ెడస

ి చేప్లు దొ ంగ్లించపయి అన్న కళళళ
చ్వులకు చపడీలు చ్బ్ుతునపియిఅన్న భావం .ఆడ బ్ెడస
ి చేప్లు నీళళలో ఉండటం ర్ెప్ా
ప్గట లేక ప్ో వటం వగటి సైభావ సిదధ గుణపలు .శ్రీ దేవి నేతర కగంత్ర ణి ర్గతురలలో ,ఆమ
నేత్పరలను వదిలి ,నీలోతాలాల పెవ పపరమత్ో ,వగటిన్న కగప్గడ టాన్నకర వగటిన్న చేరుతునపియి ర్గత్రర
ప్ూత్ే కలువలకు వికగసం ఉంట ంది .ప్గలు ముడుచు కోవటం వగటి లోక ర్ీత్ర .ఉదయమే ఆ
కగంత్ర మళ్ళళ ఆమ ను చేరుత్ోందన్న భావం .అందుకన్న కలువలు ఉదయం ముడుచుకొంత్పయి .

కగంత్ర లక్షిమ ప్గలు ఆమ నేత్పరలోల ,ర్గత్రర కగలువలోల సంచర్సోత ందన్న అరధం .అప్రా
అంటే శివున్న కోసం ప్గరైతీ దేవి చేసప తప్సుస లో ఆకులను కూడప త్రన కుండప ఉనిది .లేక
అప్గత రుణ సంబ్ంధం కలది అన్న అరధం .అంటే జగతు
త యొకక సృషిీ ,సిత త్ర ,సంహ్మర కరమ
లలో ,ఆలసు కగరణం గ్గ ,యిే కొంచే మన
ై ప మిగ్లిన కరమ సమాప్నం –అలాంటిది లేక ప్ో త్ే
అప్గత రుణ సంబ్ంధం అంటారన్న విజుా లు త్్లియ జేసత ునపిరు .చేప్లు –కండుల చపడీలు
చ్బ్ుతునపియి అనే భయం త్ో,శతుర భయం త్ో జలదురా ం లో దపగ్గయి అన్న భావం .

శ్రీ శంకరుల లలి(కవి)త్ప స ందరు లహర్ -25

57—‘’దృశగ దపరఘీ యసగు ,దపర దళ్త ,నీలోతాల రుచప –దరవీ యామసం ,దీనం ,సిప్య
కృప్యా ,మామపి ,శివే

అనేనపయం ,ధనోు భవత్ర ,నచత్ే ,హ్మన్న ర్యత్ప –వనేవగ ,హర్ేమావగ ,సమకర ,న్నప్గత్ో మహకరః
‘’

త్పతారుం –మహ్శైర్ీ !చపలా దీరా మై ,వికసించిన నలల కలువల వంటి చలల న్న కగంత్ర త్ో
ఉని నీ కడ గంటి చూప్ు అనే కృప్గరసం త్ో ,కడుదీనుడను ,నీకు చపలా దూరం గ్గ ఉని
వగడను ,సగమానుుడను అయిన ననుి తడిసి ప్ో యిేటల చేసి ,ననుి ధనుుడిన్న చ్యిు .దీన్న
వలల నీకేమీ నష్ీ మయ లేదు .ఎందు కంటే ,చలల న్న వనిల న్నచేి చందురడు ఉచి ,నీచపలు అన్న
చూడ కుండప ,అందర్ మీదప ,తన చందర కల ను ప్రసర్ంచి ,వలుగు వలులవ లత్ో
ముంచ్తతడం లేదప !

విశేష్ం –సైచి మన
ై అంతఃకరణ ఉని వగర్కర అందర్ మీదప సమాన మైన ఆదరణ
ఉంట ందన్న భావం .అది సైభావ సిదధమే .అసలు సృషిీ అంత్ప శ్రీ దేవికర ఆతీమయం గ్గ ఉంట
,తన వగళళనీ ,బ్యటి వగళళనీ త్ేడప ఉండదు కదప !చందురడు ఆమ నేత్పరలోల ఒక భాగం .ఆ
చందురన్నకే నరై సమభావం ఉంట శ్రీ దేవికర ఉనిటేల .కగరణం చందురడు ఆమ నేతరమే కనుక
.ఆమ దృషిీ దీరా మన
ై ది .అందుకే దూరం గ్గ ఉని భకుతడిన్న ఆదు కొనటం లో కష్ీ ం లేదన్న
భావం .లీలా మాతరం గ్గ దృషిీ ప్రసర్సపత చపలు ఆయాస ప్డ నకకర లేదన్న అరధం .చందురడు
ఔశదీష్ుడు .అందుకే వనపల మీద ఎకుకవ కగంత్ర ప్రసర్ంచి ,మిగ్లిన వగన్న పెవ తకుకవ
ప్రసర్ంచే ప్క్ష ప్గతం కల వగడు కగదు .అలాగ్ే అమమ కూడప దూరంగ్గ ఉని వగరనేభద
ే ం
లేకుండప సమానం గ్గ కృప్ చూపిసత ుంది .త్పను దీనుడిన్న ,అయినప తన మీద ప్క్ష ప్గతం
చూపించినప నపుయమే .

శ్రీ దేవి అనపయాసం గ్గ బ్హుజన ధరమ బ్ుదిధ త్ో ,ఆప్నుిలను రక్షించే బ్ుదిధత్ో ,అనవధిక
మైన కగరుణుం త్ో ,రక్షణప భార న్నరైహణ త్ో ,సతకరమ లను చేసత ునిది అన్న భావం .

58—‘’అర్గళం త్ే ప్గళ్ళయాగళ ,మగ ర్గజను తనయిే –న కేశగ ,మాధటేీ ,కుసుమ శర ,కోదండ
కుతకం

త్రరశేినో ,యతర శీవణ ప్ద ,ములల ంఘు విలసన్ –అప్గంగ వగుసంగ్ో ,దిశత్ర ,శర సంధపన
దిష్ణం‘’

త్పతారుం –శరవణ భవ జననీ !వంకర గ్గ ఉని నీ కణతల జంట (తమమల జంట
)మనమధున్న ధనుసుస యొకక విలాసం గ్గ అన్న పిసత ో ంది .ఎందుకంట ,నీ కనుల కటాక్షప్రసగరం
అడ్ ం గ్గ త్రర్గ్ ,చ్విన్న దపటి మరుసుతని బ్ాణపలను సందిసత ునపియిేమో ననే అనుమానపన్ని
కలిా సత ో ంది .అంటే చ్వి తమమలు అంటే కణత మనమధున్న విలులలాగ్గ ,అప్గంగ వీక్షణం
మనమధున్న ప్ూల బ్ాణపలాల ఉనపియన్న భావం .

విశేష్ం –ఈ భావం ఎవర్కర ?అమమ వగర్ చూప్ుత్ో మనమధ ప్రసకరత ఎవర్కర ?సదపశివున్నకే
.వేర్వ
ె ర్కీ కగదు అన్న అరధం

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -26

59—‘’సుారదా ండప భోగ ప్రత్ర ఫలిత ,త్పటంక యుగళం –చతుశికీం మనేు ,తవ ముఖ్ మిదం
మనమధ రధం
 యమారుహు దురహుతసవన్న ,రధప మర్ెకందు చరణం –మహ్మ వీర్ో మారః ,ప్రమద ప్త్ర సజిజ త
వత్ో ‘’

త్పతారుం –ఆర్గు దేవీ !అదపుల లాగ్గ న్నగన్నగప్రకగశించే ,నీ చ్కకర ళళ పెవ ,ప్రత్ర ఫలిసుతని ,నీ
కమమల జంటలు కల నీ ముఖ్ం ఎలా ఉందొ త్్లుసగ ?/మొకక వయన్న ప్రత్పప్ం గల మనమధుడు
ఎకరకన నపలుా చకగీల రధం లా ఉంది.ఆ చకగీల రదం ఎకరక ,,అత్ర లోక వీరుడ్వన మనమధుడు
సూరు ,చందురలు అనే ర్ెండే ర్ెండు చకగీలు గల భయమి అనే రధం ఎకరక ,యుదపధన్నకర వచేి
,త్రరప్ుర్గనత కుడ్న
వ శివున్న నే ఎదిర్ంచ టాన్నకర సిదధం గ్గ ఉనపిడు .ఇదంత్ప నీ కంటి చలువే .లేక
ప్ో త్ే మనమధున్నకర అంత ప్రత్పప్ం ఎకకడిది ?

విశేష్ం –శ్రీ దేవి ముఖ్ లక్షణం అనే రధపన్ని ఎకరక నందు వలల నే ,మనమధుడు మహ్మ వీరుడ్వ
,శివున్న పెవ కగలు దువుైతునపిడు అన్న భావం .ర్ెండు చకగీల రధం కంటే నపలుగు చకగీల రధం
బ్ాగ్గ నడుసుతంది .బ్లం కూడప ఎకుకవ గ్గ ఉంట ంది .అందుకే మనమధుడు మహ్మ శివున్న
ఎదిర్ంచ గలిగ్గడు అనే భావం .మహ్మదేవున్న కగమ మోహత చితత వృతీత ,ఆ మొహం దపైర్గ
లభించిన రసికత్ప ,భగవత్ర వదనపర వింద శృంగ్గర రసగరుా భావం ప్ుష్కలం గ్గ ఉనపియి
.ఆమే లావణు కగంత్ర విశిష్ీ మన
ై దీ ,లోకోతత ర మన
ై దీ కూడప .

60—‘’సరసైత్పు సూకీత రంరుత లహర్ీ ,కౌశగలహర్ేహ్ –పిబ్ంత్పు శశర్గైనీ ,శగీవణ

చులుకగభాుమవిర్గలం

చమత్పకర శగలఘా ,చలిత శిరసః కుండల గనో—ఝనత్పకర్ెై సగతర్ెైహ్ ,ప్రత్ర వచన సమా చష్ీ
ఇవత్ే ‘’

త్పతారుం –శగర్గైనీ !అమృత ప్రవగహం లో ఉని మాధుర్గున్ని ,,మార్గువగన్ని ,మించి ప్ో యిే
త్ేన ప్లుకులత్ో ,మధుర ప్ద గుమూనత్ో ,న్ననుి సరసైతీ దేవి సుతత్రసుతంటే ,చ్వులు అనే
దర సళ
ి ళ త్ో చకకగ్గ త్పగుతునపివు .ఆ సోత తరం లోన్న చమత్పకర్గన్ని శగలఘంచ టాన్నకర ,నీ శిరసుస
కది లిసుతంటే ,నీ కరా భయష్ణపలు అత్ర చకకన్న ఝణత్పకరం చేసత ూ ,ఆ సోత త్పరన్నకర త్్లేా ఆమోదం
లాగ్గ అన్న పిసత ో ంది . విశేష్ం –‘’త్పర ‘’అంటే ఓంకగరం .ప్ూరైం అనుజి ఇవై టాన్నకర ఓం
అనే వగరు .బ్ాగ్గ ఉంది అనటాన్నకర కూడప ఓం అనే అలవగట ఉంది .సరసైతీ దేవి చేసప
ప్గరరధనకు ,ప్గరైతీ దేవి మచిి కోలుగ్గ తల ఊపి నప్ుాడలాల ,కుండలాలు ‘’ఓం ‘’అనే నపదం త్ో
అనుజి ను ప్రకటిసత ునపియట .శ్రీ శగరదప దేవి యొకక వగక్ అనే అమృత్పన్ని చ్వులు
త్పగుతునపియి .జిహ్మై ప్గణం కగదు కనుక చ్వులే సమాధపనం చ్ప్గాలి .అవి మాటాలడ లేవు కదప
.అందుకే కర్గాభరణ ఝణత్పకర రూప్ం లో ప్రణవ నపద మన
ై ఓంకగర ధైన్న త్ో ప్రశంసిసత ో ంది

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –27

61—‘’అస నపశగ వంశ ,సుతహన గ్ర్ వంశగధైజ ప్టి –తైదీయో ,నేదేయః ఫలతు ఫల మాసగమక
ముచితం

వహతుంత రుమకగత ,శిశశిర కర ,న్నశగైస ,గలితం –సంరుదపధా యత్పతసగం ,బ్హరపి ,సముకగత

మణిధరః ‘’

త్పతారుం –హమ గ్ర్ తనయా !!ప్రైత వంశ ప్త్పకమా !ప్గరైతీ దేవీ !నీ ,నపసగదండం
మాకు ,మా సంబ్ంధీకులకు ,కోర్న కోర్ెకలను తీరుి గ్గక .ఆ నపసగ దండం లోప్ల ముకగత
మణులునపియి .లోప్ల ఉని ఆ మణుల చేత ,ఎడమ నపసిక నుండి ,వలుప్లికర వచేి ,గ్గలి
వలల బ్యట కూడప ముకగత మణులను ధర్ంచి నటల ంది .

విశేష్ం –వదురు లో ముత్పులు ఉంటాయన్న లోక ప్రసద

ి ధ ి .ముకుకలో ముత్పులు లేక ప్ో త్ే
,శగైస త్ో ఎలా బ్యటకు వసగతయి ?అంటే ,ఎడమ నపసిక ముత్పున్ని ధర్ంచింది అని మాట
.నపసిక నువంశ దండం గ్గ చ్ప్ాటం లో కోమలతైం ,రుజుతైం ,ర్గమణీయకత గల
నపళ్ాలునపియన్న అరధం .

62—‘’ప్రకృత్పు రకగతయాసత వ సుదత్ర ,దంత కిదరుచ్హ్ –ప్రవక్షేు ,సగదృశుం ,జనయతు ఫలం

విదురమ లత్ప

న బ్బంబ్ం ,తదిిమి ప్రత్ర ఫలాన ,ర్గగ్గ దరుణిమాం –తులా మధపు ,ర్ోదుంకధమివ

,నలజేజత కలయా ‘’
 త్పతారుం –వర దండ మండిత కర్గ !చకకన్న ప్లువరుస గల తలీల !సైభావ సిదధం గ్గ
కెంప్ు రంగుత్ో ఉని నీ పెదవుల కగంత్ర న్న,దేన్నత్ోను ప్ో లిటాన్నకర వీలు లేదు .ప్ో లిదగ్నది
వేర్ద
ే ి లేదు కూడప .ఎందు కంటే ,నీ కరీంది పెదవి కర సహజ కగంత్ర ఉంది .అలాంటి కగంత్ర –
ప్గడప్ు తీగ్ేకు ప్ండు ప్ండిత్ే ,ఎలా ఉంట ందర అలా ఉంట ంది .కగన్న ,దపన్నకర ప్గడం ప్ుటీ టం
లేదు .అది ప్ండల ను ఇవైటమయ లేదు .దొ ండ ప్ండు త్ో ప్ో లుదపుం అంటే దపన్నకర కగంత్ర
సహజం కగదు .దొ ండ ప్ండుకు బ్బంబ్ం అన్న పపరు .అంటే ప్రత్ర బ్బమిించేది .దపన్నకర ఆ పపరు
ర్గవటాన్నకర కగరణం నీ ఆధర బ్బంబ్ం యొకక అనుగీహం వలల నే కనుక నీ కరీంది పెదవి త్ో
ప్ో లిదగ్న వసుతవేదీ ప్రప్ంచం లో లేదు .నీ కరీంది పెదవి న్నరుప్ మాన మైన శోభ కలది .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –28

63—‘’సిమత జయుత్పసన జఞలం ,తవ వదన చందపరసు పిబ్త్పం –చకోర్గణప మాసి దత్ర రసతయా
,చంచు జడిమాఅతసపత ,శ్రత్పంశో రమృతలహర్ీ ర్గమల రుచయః –పిబ్న్నత సైచిందం ,న్నశి ,న్నశి
,భురశం కగంచి కధీయా ‘’

త్పతారుం –చండికగ !నీ ముఖ్ చందురడి చిరు నవుై అనే వనిలను త్పరగ్ే చకోర ప్క్షులకు
,త్పరగ్ ,త్పరగ్ ,అత్ర మాధురుం వలల అరుచి కలిగ్ంది .అందుకే అవి ప్ులుప్ు మీద ఇష్ీ ం త్ో
చందురన్న అమృత కరరణపల ప్ ంగునే బ్బయుం కడుగు గ్గ భావించి ,ఇష్ీ ం వచిి నంత వనిల
ర్గతురలలో తృపిత గ్గ త్పగుతునపియి .

శ్రీ దేవి ముఖ్చందర మంద హ్మస కగంతులు చందర కరరణ మాధురుం కంటే గ్ొప్ావి అన్న భావం .

64—‘’అవిశగీంతం ,ప్తుురుాన గణ కదప మర్ేద ణ జప్గ –జప్గ ప్ుష్ాచపియా ,తవ జనన్న ,జిహ్మై
జయత్ర సగ

యదగ్గీసీనపయాఃసాటిక దురష్దచిచి విమయిా –సరసైత్పు మయర్ాహ్ ప్ర్ణ మత్ర ,మాణికు

వప్ుషగ ‘’
త్పతారుం –కదంబ్ వన వగసినీ !నీ జిహ్మైగీం మీద ఆసీన అయిన సరసైతీ దేవి యొకక శుదధ
సాటిక మణి కగంత్ర చేత ప్రసద
ి ధ మైన సైరూప్ం ,ప్దమ ర్గగ మణి ఎరుప్ు రంగుగ్గ మారుత్ోంది
.ఎందు కంటే ఆమ కు ఆశీయ మైన నీ నపలుక న్నరంతరం ,నీ భరత అయిన శివున్న గుణ గణ కద
ను ,జప్ం లాగ్గ విన్న ,విన్న ,జప్గ ప్ుష్ాం యొకక కగంత్ర వంటి కగంత్ర కలద్వ ,యిరీన్న రంగు కలద్వ
ప్రకగశిసోత ంది .

విశేష్ం –శ్రీ దేవి జిహై త్పను ఎరుప్ు రంగు త్ో ఉండటం మాతరమ కగదు ,తటసుత ల వన వగర్న్న
కూడప ఎరుప్ు రంగు కల వగర్న్న గ్గ చేసత ో ందన్న భావం .శ్రీ దేవి నపలుక మీద న్నతు న్నవగసి అయిన
సరసైత్ర దేవి ‘’మాణికు వప్ుష్ ‘’గ్గ ప్ర్ణ మిసోత ందన్న అరధం .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -29

69—‘’ర్గణే జిత్పై ,ద్వత్పు ,నప్ హృత శిరసెత ైహ్

్ కవచిభిహ్ –ర్ివుుత్రత ,సిండపం శ ,త్రరప్ుర హర
న్నర్గమలు విముఖ్ెై

విశగఖ్ేను ోా పపన్రై శశశి విశద ,కరూార శకలా –విలీయనేత ,మాతసత వ ,వదన ,త్పంబ్యల కబ్ళః‘’

త్పతారుం –త్రరదగ్ి కుండసంభయత్ప !యుదధ ం లో ర్గక్షసులను జయించి వచిి ,తల

ప్గ్గలను విడ దీసి ,కవచపలను ఇంకగ ఉంచుకొన్న, చండుడు అనే ప్రధమున్న చేతఅనుభవించ
టాన్నకర వీల న
వ ‘’హరున్న న్నర్గమలుం వదుు ‘’అని కుమార్గసగైమి –దేవేందర ,ఉపెందురల చేత
చందురన్న లాగ్గ ,సైచిందం గ్గ ,న్నరమలం గ్గ ఉని కరూారప్ు ప్లుకులు గల ,నీ వదన
త్పంబ్యలం యొకక తమమలు కగజేయ బ్డుతునపియి .

విశేష్ం –కుమారసగైమి ,దేవేందురడు ,ఉపెందురడు ,యుదధ ం లో ర్గక్షసులిి జయించి ,శ్రీ

దేవికర ప్గదపభి వందనం చేయ టాన్నకర తల ప్గగ్గలు తీశగరు .ఆమ ప్రసనిం గ్గ నవిైంది
.అప్ుాడు ఆమ నోటి నుండి కరూార ప్లుకుల త్ో కూడిన తమమల కబ్ళ్ాలు (త్పంబ్యలం
యొకక ఉమిమ )కరంద ప్డప్యి .ఆ ముగుారూ వగటిన్న గీహంచి ,మింగ్గరు .అందులోన్న కరూారం
మతత గ్గ మార్ కలిసి ప్ో యింది .జగనపమత అయిన భగవత్రకర కుమారులపెవ అంత పపరమ ఉండి
అన్న భావం .కుమార్గ సగైమి కర ఇది మామయలే .ఇందర ,ఉపెందురలకు అప్ుాడప్ుాడు జర్గ్ే
సంఘటన .

శివ న్నర్గమలుం ‘’చండుడు ‘’అనే ప్రధముడి కే దకగకలి .ఇతరులకు దకక కూడదు .శివున్నకర
అభి షపకం చేసప ముందు న్నర్గమలుం తీసపసి ‘’వచిందేశైర్గయ నమః ‘’అంటారు .అందుకన్న
కుమారసగైమి మొదల వన వగరు అమమ దగా రకే వచపిరు .మాతృ రూప్ ఉప్గసనం క్షిప్ర
ఫలదపయకం అన్న చ్బ్ుత్పరు .

యుదధ ం నుంచి త్రర్గ్ వచిిన వగర్కర ,శీమ ప్ో గ్ొటీ టాన్నకర శ్రీ దేవి వదన కరూార మిశిీత
త్పంబ్యల శకలాలు ఉప్యోగ ప్డినపయి అన్న అరధం .మహ్మదేవున్న శిరసుస పెవ ఉని చందురణి
వనిల కూడప శివ న్నర్గమలుమే .దపన్నన్న కూడప వదిలి ,వీరు అమమ త్పంబ్యల కబ్ళ్ాలు సీైక

ర్ంచపరన్న భావం .దీన్న వలల ఆమ ముఖ్ స భాగుం సుతత్రంప్ బ్డింది ..

అమమ మాటల గ్ొప్ాదనం

66—‘’విప్ంచపు గ్గయంతీ ,వివిధ మప్దపనం ప్శు ప్త్ే –సత వయా రబ్ేు ,వకుతం ,చలిత ,శిరసగ
,సగధు వచనే

తైదీయిై ర్గమదుర్ెైు రప్లసిత ,తంతీర కల రవగం ,–న్నజఞం వీణపం వగణీ ,న్నచుళ యత్ర చోళ్ళన
న్నభురతం .’’

త్పతారుం –శివ కుట ంబ్బణీ !నీ ముందు కూరుిన్న సరసైతీ దేవి శివున్న వీర గ్గధలు
,అంటే త్రరప్ుర సంహ్మరం ,దక్ష యజి ధైంసం ,హ్మలాహల భక్షణం ,జలంధర వధ ,గజఞసుర
వధ లను వీణ త్ో గ్గనం చేసత ో ంది .అప్ుాడు నీ మనసుస సంత్ోష్ం త్ో న్నండి ,అనుగుణం గ్గ
శిరసుసను ఊగ్సూ
త ,మధుర వచనప లత్ో ప్రశం సిసత ునపివు .నీ వచో మాధురుం ముందు
సరసైత్ర వీణప గ్గన మాధురుం నవుైల ప్గల వంది .ఆమ సిగా ు ప్డింది .అప్ుాడపమే తన వీణ ను
పెవ ముసుగు త్ో కపపాసోత ంది ..
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –30

67—‘’కర్గగ్ేీ ణసాృష్ీ ం తుహన గ్ర్ణపవతసలతయా –గ్ర్ీశన

ే ో దంతం ,ముహురధర ,ప్గనప
కులతయా

కర గ్గీహుం శంభోరుమఖ్ ముకుర వుుంతం ,గ్ర్ సుత్ే –కదం కగరం ,బ్య

ర మసత వ చుబ్ుక
మౌప్గము రహతం .

త్పతారుం –అమామ విష్ు

ా సో దర్ీ !నీ తండిర హమ వంతుడు నీ మీద మికరకలి ప్ుత్రరకగ
వగతసలుం త్ో నీ చుబ్ుకగన్ని ప్ునుకు త్పడు .నీ ప్త్ర ప్శు ప్త్ర నీ కరీంది పెదవి మాధుర్గున్ని
చవి చూసప సందరాం లో మాటి మాటికీ నీ ముఖ్ాన్ని పెవకత
ె త ు తు ,శంభున్న చేత్ర త్ో తీసుకోన
దపగ్న ముఖ్ం అనే అదపున్నకర పిడిన్న వర్ాంచ టాన్నకర తగ్న వసుతవే లేక ప్ో యింది .అలాంటి నీ
చుబ్ుకగన్ని ఎంతన్న వర్ాంచపను ?

విశేష్ం –శివుడు శ్రీ దేవి చుబ్ుకగన్ని చేత్త ో ప్టీ కొంట నపిడు .కగరణం –ఆమ ముకుర
వుుంత కనుక ఆ ముఖ్ దరాణపన్నకర చుబ్ుకం పిడి అవటం వలల ప్టీ కొన్న ,ఆ అదు ం లో తన ప్రత్ర
బ్బంబ్ాన్ని చూసు కొంట నపిడు అన్న భావం .శృంగ్గర సమయం లో సీత ల
ీ ు తల వంచుకొన్న
ఉంటారు .ఆ ముఖ్ాన్ని పెవకర ఎత్రత త్ేనే ‘’సు చుంబ్నం ‘’అవు తుంది .అంటే చకకన్న ముదుు
సగధుం అవుతుంది .సమగీ లావణుం కలిగ్ంది కనుక చుబ్ుకగన్ని ప్ో లాి టాన్నకర ఏ వసుతవూ
లేదు .అనుప్మమన
ై ది అన్న అరధం .

68 –‘’భుజఞ శేలషగన్నితుం ,ప్ుర దమయిథుహ్ కంటక వతీ –తవ గ్ీీవగ ధత్ేత ,ముఖ్ కమల
నపళశిీయ మియం

సైతః శేైత్ప కగల గురు బ్హుళ జంబ్ాల మలినప –ముాణపలీ లాలితుం వహత్ర ,యదదర
హ్మర లత్రకగ ‘’

త్పతారుం –మయల మంత్పరత్రమకగ !సహజం గ్గ సైచి మైనదీ ,కృషగా గరు చేత నలల నన
వ దీ
,ముత్పుల సర్గలుని తీగలు కలది ,అయిన నీ కం థనపళం ,కలువ తూడు లాలిత్పున్ని
,ప్ ంది ,త్రరప్ుర మదనుడ్వన ఈశైరున్న బ్ాహువు లచే ,ఆలింగనం త్ో ,న్నతుం ర్ోమానపిలనం
కలది ముఖ్ ప్దమనపళ శోభ త్ో విర్గజిలుల త్ోంది .

విశేష్ం –ముఖ్ం ప్దమం .నపళం –కమల నపళం .ప్రమ శివగలింగ్గనం త్ో కలిగ్న
ర్ోమానిలం కలిగ్న నపళం అందులోన్న కంటకగలు అంటే ముళళళ కంథం కరంద ప్ూయ బ్డిన
కరీషా గగరు గంధప్ు బ్ురద ..ముత్పుల హ్మర్గల ,త్పమర తూళళళ .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –31

69—‘’గళ్ళర్ేఖ్ాహ్మసిత శోీ ,గత్ర గమక ,గ్ీత్రక న్నప్ుణప –వివగహ వగునదధ ప్రగున ,గుణ సంఖ్ాు ప్రత్ర
భువ

విర్గజనేత ,నపనపవిధ ,మధుర ర్గగ్గ కర భువగం –తరయాణపం గ్గీమానపం సిత త్ర న్నయమ
సీమాన ఇవత్ే ‘’

త్పతారుం –కెవ
ై లు ప్ద దపయినీ !నీ గళం పెవ మయడు ర్ేఖ్లునపియి .ఇవి ,వివగహ వేళ
వేయబ్డిన మంగళ సూత్పరలుగ్గ ఉనపియి .తలీల ! మారా ,దేశి అనే సంగ్ీత గతుల యొకక
అయిదు రకగల వన సైర గమకగల యొకక గ్ీత్పలను ప్గడటం లో నీవు న్నప్ుణవు..నీ గళం పెవ ఉని
మయడు ముడతలు మయడు భాగు ర్ేఖ్లు .వివగహ సమయం లో మంగళ సూతరం కటిీన తర్గైత
,వగటి దగా ర అనేక పపటలత్ో కలిపి ,పపన్నన,మయడు సూత్పరలను జఞాప్కం చేసత ునపియి .నపనప విధ
మధుర గ్గనపలకు న్నలయ మన
ై ష్డజ గ్గీమ ,మధుగ్గీమ ,గ్గంధపర గ్గీమాల ఉన్నకరన్న త్్లియ
జేయటాన్నకర ఏరారచిన సర్హదుులాల ఉనపియి .

విశేష్ం –ప్త్రవరతలు ,తమ ప్త్ర ప్గరణపలను తమ మంగళ సూత్పరలలో ధర్సగతరు .’’బ్రహమ

విశ్రివశ రూపపష్ు రందర శేుతం త్రర తంతుకం –త్రరరతి ,రుకమజం ,సీత ణ
ీ పం ,మానపాలాుభరణం
విదుహ్ –
 సంగ్ీతం లో ర్గగ్గన్నకర గత్ర ,గమకం ,గ్ీతం అనేవి మయడు అంగ్గలు .ర్గగం నడక గత్ర
.సైర్గల ఆర్ోహణపవర్ోహణలు గమకం ,న్నరుుష్ీ మన
ై సైర్గల కీమం గ్గ ప్గడటం గ్ీ తం
.సంగ్ేత్పన్నకర ష్డజ మ ,మధుమ ,గ్గంధపర అనే మయడు గ్గీమాలునపియి .ఏ గ్గీమం లో
ప్గరరంభిసపత ముగ్ంప్ు కూడప ఆగ్గీమం లోనే చేయాలి .ఈ ర్ోజులోల గ్గంధపరం లో ప్గడేవగరు
లేరన్న చ్బ్ుత్పరు .మాధుమంగ్గ ప్గడే వగరు చపలా తకుకవ మంది ఉనపిరన్న సంగ్ీత విశేలష్కుల
అభి ప్గరయం .

శ్రీ భగవత్ర మాతరం మయడు సగతయిలోలను ,సంకరం కగకుండప ,గ్గనం చేయ గల న్నప్ుణ
.మంగళ సూతరం అంటే ప్వితర మైంది .కలంక రహత మన
ై ది .ప్ర్శుదధ మన
ై ది అన్న అరధం
.’’ప్వహ్ త్పరయతీత్ర ప్వితరః ==’’ప్వి అంటే మృతుువు .మృతుువు నుండి రక్షించేదే
మాంగలుం –అందుకే ప్వితర మైనది .మాంగలు తంతువు (దపర్గలు )తత్పైలను సూచిసుతందన్న
దపన్న వలల ‘’బ్రహమమఃహ మసిమ’’అనే సమృత్ర రూప్ం లోన్న మేధసుస యొకక ప్రభ జన్నసుతందన్న
భావన అన్న త్్లియ జేశగరు బ్రహమశ్రీ తుమమల ప్లిల ర్గమ లింగ్ేశైర శరమ గ్గరు ‘’

70— ‘’ముానపళ్ళ ముాదీైనపం తవ భజలత్పనపం చతుసృనపం—చతుర్ా స సను రుం సరసి భవ

సపత ాత్ర ,వదనవహ్

నఖ్ేభు ,ససంతరససన్ ప్రధమ ,మదనపదంధక ర్ప్ో –సగితుర్గిం ,శ్రరశనపం సమ మభయ

,హసగతరాణ దియా ‘’

త్పతారుం –కగమ కళ్ా రూప్గ !ప్ూరైం శివుడు బ్రహమ యొకక అయిదవ శిరసుస ను తన
వేరలి గ్ోటి త్ో ఖ్ండించపడు .అప్ుాడు ,మిగ్లిన నపలుగు ముఖ్ాలు తమను కూడప
ఖ్ండిసత గదేమో నన్న భయం త్ో ,ఈశైరున్న కోప్గన్ని ప్ో గ్ొటిీ ,తమ నపలుా తలలను కగప్గడ టాన్నకర
అభయ హసత ం ఇవై మన్న బ్రహమ –తన నపలుగు ముఖ్ా లత్ో త్పమర తూడులాలగ్గ మతత నవన నీ
బ్ాహు లతలను గుర్ంచి దీనం గ్గ ప్గరర్ుసత ునపిడు

విశేష్ం –బ్రహమ చతురుమఖ్ాలత్ో నపలుా వేదపలత్ో సుతత్రసుతనపిడన్న భావం .సృషిీంచటం

వలల లభించిన అహంకగరమే బ్రహమ గ్గర్ అయిదవ తల .నపలుగు ముఖ్ాలు ఉంట ,శ్రీ దేవి
బ్ాహువులను అహంకగరం వదిలి బ్ాగ్గ వర్ాంచ గలడు అన్న అరధం .
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ -32

71—‘’నఖ్ానప ముదర ుత్్ర

వ ివన లిన ర్గగం ,విహసత్పం—కర్గణంత్ే ,కగంత్రం ,కదయ ,కధయామః
,కధముమే

కయాచిదపై ,సగముం ,భవతు కలయా ,హంత కమలం –యది కీడ

ీ లల క్షీమ ,చరణ తల
లాక్షారుణ దళం ‘’

త్పతారుం –ఉమా దేవీ !ప్రభాత కగలం లో ,అప్ుాడే వికసించిన త్పమర ప్ూవు కగంత్రన్న
ప్ర్హసించ్ గ్ోళల సముదపయం త్ో విలసిలల నీ హసగతల శోభ ను ఎలా వర్ాంచగలను ?కమలం
లోన్న కమలాలయ యిన
ై లక్షీమ దేవి ప్గదముల లతు
త క యొకక ఎరుప్ు రంగును ప్ ందిత్ే ,కొంచ్ం
ప్ో లికగ్గ ఉందిఅన వచుి .అది కూడప సంప్ూరా మైన ప్ో లికకు తగదు .నీ నఖ్ాగ్గీలు న్నరుప్మ
శోభా రంజిత్పలు .

72—‘’సమం దేవీ సకంద ,దిైప్ వదన ,పీతం సత న యుగం –తవేదం ,నఃఖ్ేదం,హరతు ,సతతం
ప్రసుిత ముఖ్ం

యదప లోకగు శంకగ కులిత హృదపయో హ్మస జనకః –సైకుమౌా హీరంభః ప్ర్ ముాశత్ర
హసపత న ఝటిత్ర ‘’

త్పతారుం –సర్ేైశైర్ీ !నీ సత నముల యొకక సత ను ప్గనీయం చేసత ుని వినపయకుడు ,ఆ

వక్షోజఞలను చూసి ,తన శిరః కుంభాలు అకకడికర వచపియిేమో నన్న అనుమానంత్ో ,తన కుంభ
సత లాన్ని ,తన త్ొండం త్ో తడిమి చూసు కొంట నపిడు .ఇతన్న అమాయకత్పైన్నకర ప్గరైతీ
ప్రమేశైరులు నవుైతునపిరు .ఆ సత నదపైయాన్ని గణప్త్ర ,కుమారసగైమి ,ఇదు రు ఒకే సగర్
ప్గనం చేసత ునపిరు .ప్ుతరవగతసలుం త్ో ,ప్గలు ప్ ంగుతుని ఆ సత నదైయం ,మా దుఖ్ాన్ని
ప్ో గ్ొటీ గ్గక .
 విశేష్ం –జగతూాజుు ల న
వ ప్రమద గణపధి ప్త్ర ,దేవ సపనప ప్త్ర ప్ుతురలు గ్గ గల శ్రీ దేవి
,మహ్మతమాం సరై లోకగత్రశయం.ఆమ కుఛ కుంభాలు సైభావ సిదధం గ్గ గజ కుంభాలు అన్న
భావం .

73—‘’అమయత్ే ,వక్షోజౌ ,వమృతరస ,మాణికు కుతుప్ –న సందేహ సాందర ,నగప్త్ర ,ప్త్పకే

మనసినః

పిబ్ంత్ౌ ,త్ౌ ,యసగమదవిదిత ,వధూ సంగ రసికౌ –కుమార్గ వదపుపి ,దిైరద ,వదన ,కౌీంచ
దళనే ‘’

త్పతారుం –శల
ై జఞ !నీ చనుల జంట అమృత రసం త్ో న్నండి ,మాణికు మయ కుపెాలు గ్గ
ఉనపియి .ఇందులో సందేహమేమీ లేదు .కగరణం –నీ చనుబ్ారలు త్పరగ్న వినపయకుడు
,కుమారసగైమి నేటక
ి ీ ,యవైన ఉత్పసహం త్ో ,ఆనంద రసగసగైదన రసికులుకగకుండప
,బ్ాలురు గ్గనే ఉనపిరు సుమా !

విశేష్ం –గణ ప్త్ర భారులు సిదధ ి ,బ్ుదిధ .కుమారసగైమి భారులు వలీల ,దేవసెనలు .వీరు శబ్ు
వగచుులు ,శకరత సైరూప్ులే కగన్న ,సీత ీ సుఖ్ం ఇచిిన వగరు కగదు .భారంత్రలో ఉని దపంప్తుం
ఇది .

శివ శకరత యోగ సగధన లో సగధకుడ్వన యోగ్కర లభించే రుతంబ్ర్గ ప్రజాను గణ ప్త్ర
అంటారు .ఈ ప్రజాయిే శివ,శకుతల కుమారున్న గ్గ చ్బ్ుత్పరు .ఈ ప్రజా కలిగ్త్ే ,బ్ుదిధ ,సిదధ ి వశం
అవుత్పయి .వగర్ వలన విఘాిలను న్నవగర్ంచే వగడ్వ,విఘి హంత అవుతునపిడు గణప్త్ర .

కుమారసగైమి భారులు వలీల దేవసెనలు .వలీల అంటే లత్ప .ఆమ సర్గాకుీత్రలో ఉని
కుండలినీ శకరత .దేవసపన అంటే తతై సముదపయం .గణప్త్ర ,కుమారసగైములిదు రు నష
వ క
ిా
బ్రహమ చపరులే .ఈ ఇదు ర్ బ్రహమ చరు విష్యం విసాష్ీ ం చేయటాన్నకే ,వీర్ ప్ూజఞ విధపనం లో
వతువులను ప్ూజిసగతరు .
 కుండలినీ శకరత న్న వుషిీ ,సమషిీ ప్రం గ్గ చ్ప్ావలసి వసపత ,సరాం గ్గ చిత్రరంచటం
ఆచపరం .సీత ీ గ్గ భావిసపత కుమార్ .ప్ురుష్ుడిగ్గ భావిసపత కుమారుడు .సమషిీ కుండలిన్న సరా
దేవత గ్గ నపగ చతుర్ధ నపడు ప్ూజిసగతరు .అది కుండలినీ శకరతకర ప్రతీక .నపగ ప్ంచమి నపడు
ప్ూజించేది వుషిీ కుండలిన్న .అంటే వలీల దేవిన్న .-అంటే కుమారసగైమి అర్గధంగ్ న్న .

కుమారసగైమి దేవ సపనప నపధుడు .ఇందురన్న కుమార్ెత దేవ సపన కు అది ప్త్ర .తతై
సముదపయమే దేవ సపన .జగతు
త ను న్నర్మంచటాన్నకర తగ్న సగమగ్ీయ ఈ తతై సముదపయం
అంటే .కలాాంతం లో ఈ తత్పైన్ని (చమువు )అంటే ఉప్సంహర్ంచేది చపముండప
(చముండపతీత్ర చపముండప ).చండీ నవగక్షర్గది ప్త్ర చపముండప –శివశగకరతయిే రుతంభర ప్రజా ఞ
మయర్త - బ్రహమ కు భినుిడు కగడు.సుబ్రహమణుం కూడప బ్రహమమే .

74—‘’వగహనత ాంబ్ ,సత ంబ్ే ర్గమ దనుజ ,కుంభ ప్రకుీథిభిహ్ –సమారబ్ాుం ,ముకగతమణి భిరమలాం
,హ్మరలత్రకగం

కుచపభోగ్ో ,బ్బంబ్ాధర రుచిభి ,రంతశశబ్లిత్పం –ప్రత్పప్వగుమిశగీం ,ప్ురదమయిథుహ్ కీర్త

మివత్ే ‘’,

త్పతారుం –అంబ్ా !గజఞసురున్న శిరసుస యొకక కుంభసత లమే జనమ భయమి గ్గ కలిగ్
,కరూార వగసన ,దర ష్ రహత మైన ముకగతమణుల హ్మర్గన్ని ,నువుై ,నీ విశగల సత న మండలం
మీద ధర్సుతనపివు .నీ ఆధర బ్బంబ్ం యొకక యిరీ దనప్ు కగనుతలచే ,ఆముత్పుల హ్మరం
,లోప్లే ప్ుటిీన చితర విచితర కగంతులత్ో ప్రమ శివున్న ప్రత్పప్గనీి ,కీర్త నీ ధర్ంచి నటల గ్గ
విర్గజిలుల త్ోంది .

విశేష్ం –శ్రీ దేవి హృదయ పీథంమీద ఉని హ్మరం ,శివున్న ప్రత్పప్ కీరత ులను ప్రకగశింప్
జేసత ో ంది .అంటే ,ఆయన కీర్త ప్రత్పప్గలు ఆమ హృదయ గత్పలు అన్న భావం .ఆమ కంథం లోన్న
ఇతర ఆభరణపలు కూడప శతుర సంహ్మర లక్షణపలు కలవన్న అరధం .అధర కగంత్రత్ో మర్సప
భగవత్ర సత నదైయం పెన
వ ుని హ్మరం ,జగదేక వీరుడ్న
వ త్రరప్ుర్గర్ అయిన శివున్న శతురవవన
గజఞసురున్న కుంభ సత లం లో ఉని ,ముత్పుల లాగ్గ ,ఆమ కుచపల యందు న్నక్షిప్తం అయాయి
అన్న భావం .అలాంటి భగవత్ర యొకక భరత ప్రత్పప్ం త్ో కూడిన మయర్త కీర్త ధపరణ త్ో ప్త్రవరత్ప
ధర్గమన్ని చూపిసత ో ంది .శివ కీర్త కర ఉతాత్రత సగతనం శ్రీ దేవి కుచపలు అన్న అంతర్గరధం .
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –33

75—‘’తవసత నుం ,మనేు ,ధరణీధర కనేు హృదయతః –ప్యః ప్గర్గవగరః ప్ర్ వహత్ర సగరసైత
మివ

దయాప్త్పు దతత ం దరవిడ శిశు ర్గసగైదు తవ యత్—కవీనపం ,ప్ ర ధపనప జనన్న కమనీయః
కవయిత్పః’’

త్పతారుం –శల
ై ేందర తనయా !ప్గల కడలి పెక
వ ర సగరసైత రూప్ం గ్గ ప్రవహంచే
వగజమయం గ్గ నేను న్ననుి భావిసగతను .లేక ప్ో త్ే –మికరకలి ప్ుతర వగతసలుం త్ో ,నీవిచిిన
చనూబ్ాలు త్పరగ్ ఈ దపరవిడ శిశువు (శంకర్గ చపరుులు )ప్ ర ఢ కవులలో జగనోమహను డ్వన కవిగ్గ
ఎలా కీర్త ప్ ందుత్పడు ?

విశేష్ం –ఆమ హృదయం నుండి ప్గలు సగరసైతం లాగ్గ ప్రవహసుతనపియి .చినిప్ుాడు

శంకర భగవత్పాదుల వగరు ఆలయాన్నకర వళ్ల అమమవగర్కర ప్గలు నవ
వ ద
ే ుం పెటీ వగరు .ఆమ
త్పరగగ్గ మిగ్లిన ప్గలనే తండిర తనకు ఇసుతనపిడన్న అనుకునే వగరు .ఒక ర్ోజు తండిర ఊర్కర
వళ్ాలడు కుమారుడు ప్గలు తీసుకొన్న ఆలయాన్నకర వళ్ాలడు .దేవి త్పరగ లేదు .ఏడవటం
ప్గరరంభించపడు బ్ాల శంకరుడు .ఆమ పపమ
ర త్ో ఆ ప్గలను ప్ూర్త గ్గ త్పరగ్ేసింది .తనకు కొంచ్ం
కూడప మిగ్లి లేదన్న మళ్ళళ ఏడపిడు .ఆమ కనీ కరం త్ో తన సత నపున్నిచిింది బ్ాల
శంకరులకు /.అది మొదలు ఆయనకు మహ్మ ప్రజా కలిగ్ంది .

ఆరు మాసగల వయసు లో ఉని శంకరుడు దర్దపరన్ని అనుభ వించపడు .తండిర

భిక్షాటనపన్నకర వళ్ాలడు తలిల నీరు త్ేవటాన్నకర ప్ూర్గా నదికర వళ్ళంది .ఇంటలల ఒకకడే ఉని బ్ాలుడికర
ఆకల వ ఏడపిడు .ప్గరైతీ దేవి జఞలి ప్డి ,పపరమత్ో ఎతు
త కొన్న ,కంటి నీరు తుడిచి
,సత నపున్నిచిింది .ప్డుకో బ్ెటీ ి అదృశు మైంది .ఆ ర్ోజు నుండే ఆయనకు సరై శగసగతాలు
కరతలా మలకగల వనపయి శ్రీ దేవి అనుగీహం ఉంట సరై విధ ఈపిసత్పలు నేర వేరుత్పయన్న
భావం శివజఞాన ప్రదం .

76—‘’హర కోీధ జఞైలా వలిభి రవ లీదేన వప్ుషగ –గభీర్ే త్ే నపభీ సరసి ,కృత సంగ్ో మనసిజః

సముతత సత తసగమ దచల తనయిే ,ధూమ లత్రకగ –జనసగతం జఞనీత్ే ,తవ జనన్న ర్ోమావలి
ర్త్రహ్ ‘’

త్పతారుం –హర పియి

ర ే !హరున్న కోీధపగ్ి జఞైలల త్ో చుటీ బ్డిన శర్ీరం త్ో
మనమధుడు తనను త్పను కగప్గడు కోవగ టాన్నకర లోత్్వన నీ నపభి మడుగు లో దూకర
కగప్గడుకొనపిడు .కగలు తుని వగడి శర్ీరం వలల ప్ుటిీన ప్ గతీగ చపలు ఒకటి ,నీ ప్ కరకలి నుంచి
పెవకర ప్గకర కన్నాంచింది .ఆ ప్ గతీగ్ె చపలునే లోకం ,నీ నూగ్గరు గ్గ బ్ావిసోత ంది .

విశేష్ం –సగధన చేసప తప్ుాడు కగమోదీుప్న కలిగ్త్ే ,వంటనే భుర మాధుమ లో హరున్న
న్నలిపి ధపున్నసపత (అకకడ జఞాన నేతరం ఉండి కనుక )హృదయం లోన్న కగమ త్పప్ం నపభికర దిగ్
శగంత్ర లభిసుతందన్న ప్రమ రహసుం .హరున్న కోీధం నుండి కగప్గడ గల సమరుధర్గలు భగవత్ర
మాతరమ .అనుులకు అసగధుం అన్న భావం.

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –34

77—‘’యత్ే తత్పకళ్ందీ,తను తర తరంగ్గకుీత్ర శివే –కృశేమధేు ,కరన్నిజజ నన్న తవ యదపాత్ర

సుధియాం

విమర్గు దంనోునుం ,కుఛ కలశయో ,రంతర గతం –తనూభయతం ,వయుమ ప్రవిశదివ నపభిం
,కుహర్ణీం‘’
 త్పతారుం –హరు సగమాాజీి !కృశించిన నీ నడుము లో ముందుగ్గ ఎదురుగ్గ కన్నాసూ
త
,యమునప నది యొకక చిని చిని తరంగం లాగ ,నలల గ్గ ఉని నీ నూగ్గరు ఎలా ఉందీ అంటే
–నీ కుఛ కుంభాలు ర్ెండు ఒరుసుకోవటం వలల ,వగటి మధు ఉని ఆ కగశం ,ఆ ఒర్పిడక
ి ర ఆగ
లేక నలిగ్ ప్ో యి ,నలల గ్గ మార్ ,సనిగ్గ నపభి వరకు కరందికర లకక జఞర్ నటల జఞర్నది గ్గ
భావిసుతనపిను .

విశేష్ం –భగవత్ర ర్ోమ ర్గజి ,ఇతరులకు కన్నాంచపడు .గ్ర్ీశుడ్న

వ శివున్నకే కన్నాసుతంది .ఆమ
సత నపలు ప్ర్ ప్ుషగీలు .అదే భాగు లక్షణం .ర్ోమావళ్అత్ర సూక్షమం .ప్రకగశగమానం గ్గ ఉంట ంది
.ఆకగశం నుంచి వగయువు దపన్న నుంచి అగ్ి ,దపన్న నుండి జఞలం ,దపన్న నుండి భయమి
జన్నమంచపయి .ఉర్గసి సగతనం లో అనపహత చకీం ,దపన్న పెవ విశుదధ చకీం ఉంటాయి .అది ఆకగశ
తత్పైన్నకర గురుత .విశుదధ సగతనం లో ఉని ఆకగశ తతత వం నలిగ్ ,సనిగ్గ కరందికర జఞరుత్ోందన్న
భావం .

హృదయం సూరు మండలం .యమున సూరు తనయ .నపభి నుంచి జఞర్ే ఆకగశ
తతత వం సూరు మండలం నుంచి కరందికర జఞరుత్ోంది .కనుక యమునప నదిత్ో ప్ో లాిరు
.ఇడప,పింగళ్ా సుష్ుమాి నపడులే గంగ్గ ,యమునప ,సరసైత్ర నదులు .పింగళ అంటే యమున
యిే .ప్గరణ వగయువు వలల ష్టికీ భేదం ,గీంధి తరయ భేదనం జరుగుతుందన్న అరధం .కగళ్ం
దీనపమ ,యమునప నపమం గల పింగళ్ా నపడీగత ప్గరణ కరీయను వివర్ంచటమే శ్రీ శంకరులు
చేసన
ి ప్రయతిం .

78—‘’సిత ర్ో గంగ్గ వరత స్థన ముకుర ర్ోమావళ్ లత్ప –కలావగలం ,కుండం ,కుసుమ శర త్ేజయ
హుత భుజః

రత్ేర్ల ల
ీ ా గ్గరం ,కరమపి ,తవ నపభిర్ా ర్ సుత్ే –బ్బలదపైరం ,సిదు ర్
ే ా ర్శ,నయనపనపం,విజయత్ే ‘’

త్పతారుం –త్రరప్ుర సుందర్ీ !నీ నపభి సిత రమై ,వినపశం లేన్న గంగ్గ నది .ప్గలిండుల అనే
ప్ూల మొగా లు ప్ూసిన ,ర్ోమ ర్గజి అనే ,తీగ ప్గదు,మనమధ త్ేజసుస అనే అగ్ికర హో మ
గుండం గ్గ ఉంది .అది రతీ దేవికర విహ్మర గృహం .ఈశైర నేతర తప్సిసదిధకర గుహ్మముఖ్ం .వర్ాంచ
టాన్నకర వీలు కగన్న చ్లువం అంటే శోభ కలది .
 విశేష్ం –శివుడి కనుిల ఫలం ఏమిటి ?మంచి దృశగు లను చూడటం .ఆమ నపభియిే
,ఆయన చూప్ులకు ఫలసిదధ ి .శివున్న మయడర నేతరం చూప్ు వలల దపన్నకేమీ భయం లేదు .కగరణం
అది ఇది వరకే అగ్ి గుండం కనుక .నపభి దగా ర సగైధిషా గన చకీం ఉంది.అకకడే భగవత్రన్న
ఉప్గశించపలి .నపభి బ్బల దపైరమే కగన్న బ్బలం కగదు .బ్బలం –సగైధిషా గన చకీం .అకకడ
మనమధుడు దేవిన్న ఉప్గసిసత ునపిడు .శివున్న తప్సుస కూడప అకకడే ఫలిసుతందన్న అరధం .ఆమ
నపభి ,బ్బలదపైరం గ్ర్ీశనయనపలకు తప్సిసదిధ కలిా సత ుంది .ఇతరు ల వరు దపన్నన్న చూడ లేరు .

నవంబ్ర్ ఒకటి గురువగరం ‘’ఆంధర ప్రదశ్

ే అవతరణ ‘’దినోతసవ సందరాం గ్గ శుభా
కగంక్షలు .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –35

79—‘’న్నసరా క్షీణసు సత న తట భర్ేణ కల మ జుషో –నమనూమర్ేత ,ర్గిర్ీ త్రలక,శనకెై సు్్టుత ఇవ

చిరంత్ే మదుసు ,తురటిత తటినీ తీర తురుణప –సమానసగతసపత మోిభవతు కుశలం శల

ై
తనయిే

త్పతారుం –కప్ర్ునీ !నపర్ీ త్రలకమైన నువుై సైభావ సిదధం గ్గనే బ్ాగ్గ కృశించి
,సనిద్వనదీ ,సత న భారం త్ో బ్డలిప్ో యి ,వంగ్నదీ ,మేళ మలల గ్గ త్్గ్ ప్ో తుందేమో అనిటల
ఉండేదీ ,ఒడు్ విర్గ్న ఏటి గటీ పెవ ఉని చ్టీ లాగ్గ ఉని ,నీ నడుము చిరకగలం మాకు
స ఖ్ాున్నివగైలి .

విశేష్ం –నడుము చపలా సనిగ్గ ఉండి ,ప్ది ప్ో తుందేమో అనిటల నపి ,శర్ీరం న్నలిచే
ఉండి .నడుము కుీశించినప శ్రీ దేవి మహ్మదేవున్న భాగు వశం త్ో న్నలిి ఉండి అన్న భకీత
ర్గస ంమేశితం అయిన హ్మసో ుకరత .ఆమ నడుము విర్గ్త్ే ,సకల లోకగలకు విలయమే .జగత్
క్షేమం కోసం ఆమ నడుం చిర కగలం ఉండపలి .నడుము అత్ర సూక్షమ మన
ై దీ ,అత్ర సగరవతై
మైనది అన్న భావం .

80—‘’కుచౌ సదు సిసవదుతత ట ఘటిత ,కూర్గాసభి దుశర—కష్ంత్ౌ దర రూమలే,కనక

కలశగభౌకలయత్ప

తవ త్పరతుం ,భంగ్గ దలమిత్ర వలగిం తను భువగ –త్రరధప నదధ ం ,దేవి ,త్రరవలి
లవలీవలిల భిర్వ

త్పతారుం –ముకరత న్నలయా !ప్రకగశ సైరూప్ం గల తలీల !చ్మట త్ో ప్గర్గశవలను

అంట కొని రవికను ,పిగులుసుతనివి ,బ్ాహుమయల సమీప్ ప్రదేశగలన్న ఒరుచు కుంట నివీ
,బ్ంగ్గరు కలశగల స ందరు స భాగ్గులత్ో కూడినవీ ,అయిన నీ సత నపలను న్నర్మసుతని
మనమధుడు ,వగటి బ్రువుకు నడుము ఒంగ్ ప్ో కుండప ఉండటాన్నకర ,ఏలకర లత చేత మయడు
చుటల చుటాీడప అనిటల నీ ఉదరం పెవ మయడు ముడతలు కన్నాసుతనపియి .

విశేష్ం –నడుము వంగ్ ప్ో కుండప మహ్మదేవున్న అనుగీహం ప్ ందటాన్నకీ , మనమధుడు

మయడు కటల కటాీడు .అతడు తను భవుడు .అంటే శర్ీరం లో న్నతుం ఉండే వగడు .దేహ
యోగ్గక్షేమాదులను న్నతుం గమన్నసగతడు మనమధుడు .సైసగాన ప్ర్ ప్గలనప దక్షుడు .లలిత్ప
సహసర నపమాలలో ‘’సత న భార లసనమధు ప్టీ భందవలితరయా ‘’ అనిదపన్నకర ఇది కవితీైకరణ.
బ్బగ్ చనుిలు ,సనిన్న నడుము ,మయడు ముడుతలు ఉతత మ సీత ల
ీ లక్షణపలు .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –36

81—‘’గురుతైం ,విసగతరం ,క్షిత్ర ధర ప్ధిహ్ ప్గరైత్ర న్నజఞ –న్నితంబ్ా ,దపచిిదు తైయి ,హరణ
రూపపనప ,న్నదధే
 అతసపత ,విసీత ర్ోాగురు ర్గయ మశే షగం వసు మతీం –న్నతంబ్ ,ప్గరగ్గారః శత గ్గయత్ర లఘుతైం
నయత్రచ ‘’

త్పతారుం –ప్గరణ దపతీర ప్గరైతీ దేవీ !కొండ ల ర్గజెన

వ నీ తండిర హమ వంతుడు తన
న్నతంబ్ ప్రదశ
ే ం నుంచి కొంత గురుత్పైన్ని ,వవశగలాున్ని తీసి ,నీ వివగహ సమయం లో త్పను
కుమార్ెత కరచిే ,కగనుక గ్గ నీకు సమర్ాంచపడు .నీ పిరుదుల అత్రశయంచపలా గ్ొప్ాదీ
,వడల వానదీ అయి ,భయమి నంత్ప ,కప్ుాత్ోంది .భయమి దీన్నత్ో చులకన అయి ప్ో యింది .

విశేష్ం –భగవత్ర పిరుదులు భయమిన్న త్రరసకర్సుతనపియి .అంటే –భయమి ఆమ కు పీ

థమైంది .శ్రీ దేవి ప్రకృత్ర సైరూప్ం .భయమిన్న ఆశీయించిన శోభ అంత్ప ప్రకృత్ర శోభే ఆమ శోభ
.ప్గరకృత్రక శోభకు గ్ర్ ప్ుత్రరక ల వన నదులే ఉదపహరణలు .

ఆమ న్నతంబ్ స భాగుం ముందు సకల భయ బ్బంబ్ం చులకన అవుతుంది,వేల వేల

బ్ో తుంది .ఆమ ప్గదపకగీంత మైన భయమి ఇలా అవటం లో తపపామీ లేదన్న సమర్ధసత ునపిరు శ్రీ
శంకరులు .మారకండేయ ప్ుర్గణం లో ‘’సదదరశ ,తత్ో దేవీం ,వగుప్ు ,లోకతరయ
్ ం ,త్రైప్గ —
దపకగీనత ా ,నత భువం ,కరర్ీట లలిల ఖిత్పంబ్ర్గం –క్షోభి త్పశేష్ ప్గత్పలం ,ధనుర్గజాన్నహ్ సైనేన త్పం –
దిశో భుజ సహసపణ
ర సగమంత్ప ,దపైప్ు సంసిదధత్పం ‘’అనేది దీన్నకర న్నదరశనం

82—‘’కర్ీను పా నపం ,శుం డపన్,కనక కదళ్ళ ,కగండ ప్టలీ—ముఖ్ాభాం ,మయరుభాుముభాయ మపి

న్నర్జతు భవత్ే

సువుుత్పతభాుం ,ప్తుుహ్ ప్రణత్ర కతథినపభాుం ,గ్ర్ సుత్ే –విదిజేి ,జఞనుభాుం ,విబ్ుధ ,కర్
కుంభ దైయ మసి‘’ ,

త్పతారుం –వేద విజఞాతీర !వేద ధర్గమన్ని చకక గ్గ అనుషిీంచే గ్ర్కనువు .నీ త్ొడల
అందం దిగాజఞల త్ొండపలను ,బ్ంగ్గరు అరటి సత ంభాలను మించి ఉంది.శోభనం గ్గ ,వరుతలం గ్గ
ఉంది .సదప శివుడు నీకు మొకేక తప్ుాడు భయమిన్న సురుశించటం వలల ,కగయలు కగచిన
మోకగళళచేత ,ఐర్గవతం యొకక కుంభ దైయాన్ని కూడప జయించి ప్రకగశిసుతనపివు .
 విశేష్ం –భగవత్ర సరై స భాగు లక్షణపలు కల మహ్మ ప్త్రవరత .జగ్గలను కగన్నదీ ,ధర్ంచేడీ
.ప్రళయ కగలం లో మేలగకన్న ,ఉండేది భగవత్ర .’’సుత్ే జగంత్ర భగవతీ భవతీ ,భిభర్త ,తత్ క్షయ
కృత్ే భవతీ భవగనీ ‘’అన్న కగళ్ దపస మహ్మ కవి చ్ప్గాడు .లలిత్ప సహసర నపమాలలో కూడప
‘’కగమేష్ జఞాన్న స భాగు ,మారువయ రుదైయాన్నైత్ప ,మాణికు మకుటా కగర జఞను దైయ విర్గజిత్ప
‘’అన్న ఉంది

83—‘’ప్ర్గజేతుం ,రుదరం ,దిైగుణ ,శర గర్ౌా గ్ర్సుత్ే –న్నష్ం గ్ౌ జమేా త్ే ,విష్మ ,విశిఖ్య బ్ాద
,మకుీత

యదగ్ేీ ,దురశుంత్ే ,దశ ,శర ఫలాఃప్గద యుగళ్ళ—నఖ్ాగీచి దపమన ,సుసర మకుట శగనక
వ
న్నశిత్ప

త్పతారుం –రుదపరణీ !‘’రుదురన్న జయించ టాన్నకర మనమధున్నకర ,తన దగా రుని అయిదు
బ్ాణపలు చపలనే లేదు .అందుకన్న ,ప్ది బ్ాణపలు గ్గ చేయ దలచి ,నీ పికకలను అముమల
ప్ దిగ్గ ,,కగళ్ వేరళళను బ్ాణపలుగ్గ ,వేలి
ర గ్ోళళను బ్ాణపల చివర ప్దును పెటీ ి ఉంచిన ఉకుక
ముకకలుగ్గ ,చేసుకొనపిడు .నీకు నమసకర్ంచే దేవతల కరర్ట
ీ ాలలో ఉని మణులు అనే
ఒర్పిడి ర్గళళ పెవ నఖ్ాగ్గీలు అనే ములుకులు ప్దును పెటీ బ్డప్యి .

విశేష్ం –మదనుడు ప్ది బ్ాణపలను సంప్గదించుకొనపిడు .ఇది రుదర విజయ

సగధనపరహత వలల నే అన్న భావం .లలిత లో ‘’ఇందర గ్ోప్గ ప్ర్క్షిప్త ,సమర తూణపభ జమిా కగ ‘’అన్న
ఉంది .శ్రీ దేవి జం ఘలు మదన తూణీర్గల వల ,అత్ర లోక రమాులు అన్న అరధం .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –37

84—‘’శుీతీనపం మయర్గధనో ,దధత్ర తవయౌ ,శేఖ్ర తయా –మమాపపు త్ౌ మాతఃశిరసి దయయా
ధేహ ,చరణౌ
 యయొహ్ ప్గదుం ప్గధఃప్శు ప్త్ర ,జటాజూట తటినీ –యయోర్గలక్షా లక్షీమ ,రరుణహర్
చూడప మణిరుచిహ్’’

త్పతారుం –ప్గశు హనీత ా !వేదపల శిరసుసలు అన్న పిలువబ్డే ఉప్న్నష్తు

త లే ,సిగ ప్ూలు గ్గ
ధర్ంచబ్డినవి .ప్శు ప్త్ర జటా జూటం లోన్న గంగ్గ జలం చేత ప్రక్షాళనం చేయ బ్డినవీ
,ఎరీగ్గ ఉని శ్రీ హర్ కౌసుతభ మణి కగనుతలే ,లాక్షా రస కగంత్ర గ్గ కలవీ ,అయిన నీప్గదపలను ,నప
తల పెవ ఉంచి ననుి అనుగీ హంచు .

విశేష్ం –ప్రణయ కోప్ం ప్ గ్ొటీ టాన్నకర ప్శు ప్త్ర దేవికర ప్రణుత్ర చేసత గడు .ఆయన శిరసు
లోన్న గంగ్గ జలం శ్రీ దేవి ప్గదపలను కడుగు తుంది .అంటే గంగ ఆమ కు ప్గడుజలం అయి
ప్వితర మైంది అన్న భావం .ప్రత్ర ర్ోజు ఉభయ సంధులోల నమసకర్ంచే విష్ు
ా వు మకుటం లోన్న
కౌసుతభ మణి త్్లలగ్గ ఉనిప్ాటికర ,శ్రీ దేవి చరణపలకుని లతు
త కయొకక ప్రసగదం వలల ఎరుప్ు
రంగుగ్గ ప్రకగశిసోత ంది .

భగవత్ర ప్గదపంబ్ుజ దైయం వేదపల శిరసుస లందు ,సదప శివున్న శిరసుస నందు
ా వు శిరసుస నందు సంచర్సోత ందన్న ,మయరధ అంటే శిరసుస పెవ సంచరం ఆమ ప్గదపలకు
,విష్ు
ఉనిదన్న ,భావం .అలాంటి ప్గదపలను తన శిరసు పెవ ఉంచమన్న భగవత్పాదులు
కోరుతునపిరు భగవత్ర ప్గద ప్రక్షాలన జలం త్ో హర్ ,బ్రహమ మొదల వన దేవతలు ప్వితుర
లవుతునపిరన్న అరధం .ఆ మహమ త్ోనే వగరు తమ అధికగర్గలను ప్ ంది ,న్నరై హసుతనపిరు .

శృత్ర శిరసుస ల వన ఉప్న్నష్తు

త లకు భగవత్ర చరణపలు సిగ ప్ూలు గ్గ ఉనపియి అంటే
,సమసత వేదపంత ప్రత్ర ప్గదనలు భగవత్ర చరణపలే అన్న భావం .’’లోకసు దపైర్గ మర్ి
యతావితరం ‘’అన్న శృత్ర అంటలంది .’’యం ,కగమయ తం తముగీం ,కుీనోత్ర తం బ్రహ్మమణం
,తముాషిం ,తం సుమేదపం –అహం రుదపరయ ,ధనుర్గతనోమి ,బ్రహమ దిైశే ,శరవే ,హంత వగ ఉ
‘’భకుతలకు అత్ర మహతు
త న్నవై టాన్నకర భగవత్ర ప్గదపలే శరణుం .శ్రీ దేవి కూడప ప్శు ప్త్రకర
ప్రణపమం చేయటం వలల ఆమ జఞనువులు భయమికర త్పకటం చేత కథినప ల వనపయన్న భావం
.వగర్దు రూ సమ ప్రధపనులు .సమాన మైన బ్ల ,సత్పైలుని వగరు .సమ ఓజసుస ,త్ేజసుస
ఉని వగరు .కనుక శివుడు కూడప ఆమ కు నమసకర్ంచటం సమంజసమే నన్న సమర్ధసత గరు శ్రీ
శంకరులు .’’సమ ప్రదపనౌ ,సమ సత్ౌై ,సమౌజసగ ,వుుభా దపత్పర్గ ,విహ స భగ్గనపం ‘’అన్న వేదం
అంటలంది .
85—‘’నమో వగకం బ్య
ర మో ,నయన రమణీయాయ ప్దయొహ్—తవగసెవమ దైందపైయ సుాట
రుచిర సగలకత కవత్ే

అసూయతుతసంతం ,యదభి హననపయ ,సాృహ యత్ే –ప్శూనప మీశగనః ప్రమద వన

కంకేళ్ తరవే ‘’

త్పతారుం –మలయా చల వగసినీ !ణీ ప్గదపల త్పడనం చేత ప్ుషిాంచిన అశోక వృక్షాన్ని
చూసి ,ణీ భరత ఈశైరుడు అసూయ ప్డుతునపిడు .ఆ ప్గదపలు నపయన రమణీయంగ్గ ,తడి
లతు
త క త్ో ప్రకగశిసుతనపియి .అలాంటి ణీ ప్గద దైయాన్నకర నమో వగకగలు

విశేష్ం –ప్రణయ కలహం త్ో ,అనుగీహం గ్గ శ్రీదవి

ే ప్గద త్పడనం లభిసుతందేమో నన్న
శివుడు ఎదురు చూసి న్నర్గశ చ్ందపడు .అచేతన వసుతయిన అశోక వృక్షం ఆమ ప్గదపల
త్పకుడుకు ప్ుషిాంచటం చూసి ఆ చ్టీ పెవ అసూయ చ్ందపడు .ప్రణయ కలహం లో కూడప
భరత ను ప్గద త్పడనం చేయ లేదు ..కనుక ఆమ ప్గత్ర వరతుం చపలా గ్ొప్ాది .లక్షీమ
సరసైతులకు ఇంత ఘనత లేదన్న ధైన్న .

అశోక వృక్షం ప్దిమనీ జఞత్ర సీత ల

ీ ప్గద త్పడనం వలల ప్ుషిాసుతంది .’’అశోకశి రణ ప్గత్ే
జఞాయత్ే ప్ుష్ావతత రం ‘’దీన్ననే ‘’దర హదం’’ అంటారు ‘.ప్రమ శివుడు కూడప శ్రీ దేవి ప్గద
త్పడనపన్ని కోరుతునపిడు .అంటే –మన వంటి వగర్కర జనపమంతర సుకృతం లేక ప్ో త్ే ,ఆమ
చరణసపవ లభించ లేదు .అశోకం అంటే శోకం లేన్నది .శివుడు శోక రహతుడే .ఆయన ప్గశ
ముకుతడు ‘’ప్గశగ బ్దధ సత దప జీవః ప్గశగ ముకత ః సదప శివః –ప్గశగ బ్దధ ప్శుహ్ ప్ో ర కత ః ప్గశగ ముకత ః ప్శు
ప్థిహ్ ‘’

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి)త్ప స ందరు లహర్ –38

86—‘’మృషగ కృత్పై ,గ్ోతరసఖలన మధు వల
వ క్షు నమితం –లలాటే భర్గతరం ,చరణకమలే
,త్పడయత్ర త్ే

చిర్గ దంత శశలుం దహన కృత ,మునూమలిత వత్ప –తులా కోటి కగైనవహ్ కలి కరలిత మీశగన
ర్ప్ుణప‘’

త్పతారుం –విశై మాత్ప !ప్ో రప్గట లో అకసగమతు

త గ్గ ,నీ ఎదుట ,నీసవత్ర పపరు చ్పిా ,తన
తప్ుా త్్లుసుకొన్న ,ఏమీ చేయటాన్నకర ప్గలు ప్ో క ,నీకు నమసకర్ంచే నీభరత నుప్శు ప్త్ర
నపదుడిన్న నీవునీ చరణ కమలం త్ో నుదుట త్పడనం చేసపత ఆ శివ వర్
వ యిన
ై మనమధుడు శివ
లలాటాగ్ి బ్ాధత్ో చపలా కగలం గ్గ బ్ాధ ప్డుతూ ఇప్ుాడు సమయం దొ ర్కరంది కదప అన్న
మంజీరధైన్న రూప్ం గ్గ కరల కరలా ర్గవగలను మనమధుడు చేసి నటల గ్గ ఉంది,నీ మంజీర ధైన్న .

విశేష్ం –ప్ో ర్గ ప్గట న వేర్ొక సీత ీ పపరు చ్ప్ాటాన్ని గ్ోతర సకలనం అంటారు .అలా
శివుడు చేసి నందుకు ప్ర మేశైరుడు అన్న కూడప చూడ కుండప జగదీశైర్ ప్గద సారశ విధి
చేసింది .ఆయన కోరుకోనిదీ అదే .ఇక తన బ్ో టి వగర్కర ఆమ చరన కమలాలే కదప గత్ర అన్న శ్రీ
శంకరుల భావం .అది కూడప ప్ూరై జనమ సుకృతం వలల మాతరమ లభించపలి .

తను చేసన
ి ప్ రబ్ాట కు లజిజ తుడ్వ శివుడు దేవి ముందు తల వంచుకొనపిడు .గ్ోతరసఖలన
ప్రభావం శ్రీ దేవి చరన ప్రహ్మర స భాగుమే అన్న భావించపడు .అందుకే వంగ్ వంగ్
నమసకర్సుతనపిడు .మనమధుడు చపలా కగలం గ్గ ఉని హృదయ శగలాున్ని (శలు తులు మైన
వవర్గన్ని )వలల దించపడు .ఇదీ వీర ధరమమే .అతన్నకరది ఉచిత సమయం కూడప .

శ్రీ దేవి శివున్న లలాత్పన్ని త్పడనం చేసింది అకకడ ఉనిది ‘’ఫగల నేత్పరగ్ి ‘’.శ్రీ దేవిన్న ఆశీ
యించి ఉని మనమధుడు శతురవుల దరాం అణచి వేసట
ప ల సింహ నపదం చేశగడన్న అరధం
.ఇంతకు ముందుని శోలకం లో శివుడు శివగనీ యొకక ప్గద త్పదనపన్ని కోర్గడు .ఈ శోలకం లో
దపన్ని తీర్గిరు శంకర్గ చపరుసగైమి .

‘’గ్గనపతీయత్ే ఇత్ర గ్ోతరం ‘’అంటే ఇందియ

ర సంయమనమే గ్ోతరం .గ్ోతర సఖ లనం అంటే
ఇకకడ ఇందియ
ర సంయమనం జఞర్ ప్ో వటం .అంటే తగ్ా నప ఇందిరయ సంయమనపన్ని ,త్రర్గ్
ప్ర్ ప్ుసత ం చేసుకోవటం దీన్ననే ‘’వవ లక్షు నమితం ‘’అంటారు అంటే –లక్షుం త్ో కూడిన దృషిీ
.కరందికర జఞరటం అన్న భావం .యోగ్గ శగసత ంీ లో దీన్ని ‘’శగంభవీ దురషిీ ‘’అంటారు .అంటే శగంభవీ
ముదర సందరా దురషిీ .’’అంతరల క్షుం బ్హరుుాసిత ర్ిమేషో నేైష్ వర్జత్ప ,సగ ఏషగ ,శగంభవీ ముదపర
సరై తంత్ేరష్ు గ్ోపిత్ప ‘’బ్యటి దురషిీ లక్షుం పెవ ఉండదు .కనుిలు త్్రచి ,అర మోడుా గ్గ
ఉంటాయి .అప్ుాడు జఞలనధ ర బ్ంధనం లో శిరసుస ముందుకు వంగుతుంది .గడ్ ం కంతం
లోన్న గుంత వరకు దిగ్ ప్ో తుంది .దురషిీ నేలకు ఒరుగుతుంది .ఇదే వవ లక్షు నమితం అంటే
.అప్ుాడు కుండలినీ శకరత జఞగుీత మై ,శ్రఘామే ఆజఞా చకగీన్ని ప్రవశి
ే ంచి ,శివ లలాటం లో కగలు
పెటీ ి ,సహసగర దిశగ గ్గ పెక
వ ర ప్రుగు తీసుతంది

దేహ్మన్ని భర్ంచే వగడు భరత .అంటే దేహ్మభి మాన్న .ఆజఞా చకీం వరకు సగధకున్నకర దేహ
సమృత్ర ఉంట ంది .దపటగ్గనే ఉనమనీ సిత త్రకర అభి ముఖ్ం గ్గ సంచపరం జరుగుతుంది .అప్ుాడు
దేహ సమృత్ర ఉండదు .దేహ్మభి మానం మాయ మవుతుంది ఇదీ ఇందులోన్న రహసుం అన్న వివ
ర్ంచపరు శ్రీ తుమమల ప్లిల ర్గమ లింగ్ేశైర శరమ గ్గరు .శ్రీ శంకర్గ చపరుుల వగరు శ్రీ దేవి అంగ
ప్రతుంగ్గ వరాన లో కగమదేవుడిన్న సహయోగం గ్గనే చ్ప్గారు .అంటే చన్న ప్ో యిన మనమదుడికర
,అనంగ రూప్ంత్ో ప్ునరజనమ శ్రీ దేవి కరుణ వలల నే లభించింది .ఆమ కృప్ త్ో లోకగలను జయిసుత
,తన ప్న్న చేసత ునపిడు .అంటే కగముడు ఉప్గశించి ఆమ త్ో సగయుజుం ప్ ందపడు .అందుకే
కగమదేవున్న రూప్ం అమిికయిే అన్న చ్ప్గారు శరమ గ్గరు .

శ్రీ దేవి ప్ంచ దశగక్షర్ీ మంతరం అంటే ‘’కగదివిదు ‘’లో మొదటి అక్షరం ‘’క ‘’కగరమే .ఈ అక్షరం
గ్ొప్ా తనపన్ని ‘’త్రరప్ుర త్పపినుుప్న్నష్తు
త ‘’చపలా బ్ాగ్గ వివ ర్ంచింది

‘’స ఎకో దేవః శివ రూపప దురష్ుత్ేై న వికగసత్ే –యత్రష్ు ,యజేాష్ు ,కగమయత్ే ,కగమం జఞయత్ే
–స ఏష్ న్నరంజనో ,కగమత్ేై నో జుజామాత్ే అ క చ ట ప్ –యశగన్ సృజత్ే తసగమదీశైర్ేహ్ కగమో
భి ధీయత్ే –తతార్ భాష్యా కకగరం వగుప్ో ిత్ర ‘’

దీన్న భావం –ఆ ఒకక ద్వ

వ మ శివుడు గ్గ కనీ పిసత ునపిడు .యతులలో ,యజా ం లో ,యోగులలో
‘’కగమన ‘’చేసత ునపిడు .అందుకే కగముడు అన్న పిలువబ్డుతునపిడు .న్నరంజనుడు ,కగమ
రహతుడు అయిన ఆ శివుడే విజుర మిాంచి అ,క,చ ,ట,త ,ప్ ,య ,శ,,వ ,ర వరా సమామాియాన్ని
సృషిీసత ునపిడు .కనుక ఈశైరుడే కగముడు .-అంటే కగమేశైరుడు .అంటే క కగరం వలల వలిసప
వగడు
 సృషిీంచే సృజన శకరత కగమ శకేత .ఇచి అంటే ‘’కగమన ‘’యిే .సృజన చేయాలని ‘’ప్రజనన
వగసన ‘’ను కగమ వగసన అంటారు .ఇది సృజనపభి ముఖ్ మైన శివ శకరత .ఇది ప్రసవ భావం త్ో
‘’శివగ ‘’అవుతుంది .సృషిీ అంటే ప్రభవం,లయం దపన్న విప్ర్ీత భావనలు ప్రసార విరుదధ ం గ్గ
ఉంటాయి .

సమాధి సమయం లో శివుడు కగముడిన్న శతురవు గ్గ భావించి జయిసుతనపడు .సృషిీ

కగర్గుచరణ సమయం లో కగముడు శివున్న అర్గధంగ్ గ్గ మార్ సృషిీ కగర్గున్నకర సహ
యోగ్అవుతునపిడు .సమాధి వేళ తన ప్రజా ఞ నేత్పరగ్ి చేత కగమున్న దహసపత ,సృషిీ వేళ వగడే
ప్ర్హ్మస ముఖ్ు డవుతునపిడు . అంటట విశేశగర్గధలను విసాష్ీ ప్రచపరు ర్గమ లింగ్ేశైర
విజుా లు .

87—‘’హమానీ హంతవుం ,హమగ్ర్ న్నవగసెవక చతుర్ౌ –న్నశగయాం ,న్నదపరణం,న్నశిచ ప్ర భాగ్ే చ

,విశదౌ

ప్రం లక్షీమ ప్గతరం ,శిీయ మత్ర,సృజనేత సమయినపం –సర్ోజం తైత్పాదౌ ,జనన్న ,జయ
,తశిితర మిహకరం ‘’

త్పతారుం –శివ శకెత ా్ క రూపిణీ !మంచు కొండ పెవ న్నవసించి ,నడిచే నేరుా కల వీ ,అన్ని
వేళలా ప్రసని మన
ై వీ ,సమయాచపరు ల వన నీ భకుతలకు స భాగ్గున్ని కలిా ంచేవి అయిన నీ
ప్గదపలు మంచు వలల నపశనం ప్ ందేవీ ,ర్గత్రర ముడుచుకొన్న ప్ో యిేవీ ,లక్షీమ దేవికర పీథమన
ై వీ
,అయిన కమలముల కగంతులను మించి అత్రశయిసుతనపియి .

విశేష్ం –ర్గతురలు తమసుసకు ప్రదపనపలు .నీల కగంత్ర కలవి .ప్గదపలేమో అరుణపలు ఈ

ర్ెండు రంగుల మిశీమం గ్ొప్ాది .దేవీ చరణ భకీత భావం త్ో కూడిన శగసత ంీ ‘’సమయ మతం
‘’అంత రంగ్క ప్ూజ కు విలువ న్నచేిది .హృదయం లో భగవత్రన్న ఉప్గసించే వగర్కీ అంటే
సమయాచపరులకు సరై వితరక విలయ ప్ూరైకం ,ఐశైరుం సృషిీ ప్రకగశమన
ై దపన్ని భగవత్ర
సృజిసుతందన్న భావం .అంబ్ సత వం లో ఇలా అన్న ఉంది–

‘’యావతారం ,ప్ద సర్ోజ యుగం ,తైదీయం –నపంగ్ీ కర్ోత్ర హృదయిేశు ,జగచిరనేు –

త్పవదిైకలా జటిలః కుటిల ప్గరకగర్గ –సగీరక గీహ్మఃసమయినపం ,ప్రళయం న యాత్ర ‘’
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ --39

88—‘’ప్దం త్ే ,కీర్త న

ీ పం ,ప్రప్ద మప్దం దేవి ,విప్దపం—కదం నీతం సదిాహ్ కత్రన కమతీ
కరూార తులాం

కధంవగ ,ప్గణిభాు ,ముప్య మన కగలే ప్ురభిదప –యదపదపయ నుసత ం దురష్ది ,దయా

మానేన ,మనసగ ‘’

త్పతారుం –కౌలమారా తతార సపవిత్ప భవగనీ !సతీకరుతలకు న్నలయమై ,ఆప్దలను

త్ొలగ్ంచే ,నీ మీగ్గలు (అడుగు పెవ భాగం )ను ,కవులు ఆడు త్పబ్ేలు వీప్ు చిప్ాత్ో
ప్ో లుసుతనపిరు .దయా ప్ూరా మనసుసగల శివుడు ,మీ వివగహ సమయం లో నీ ప్గదపలను కథిన
శిల యిన
ై సన్ని కలుల ర్గయి మీద ఉంచటాన్నకర మనసు ఎలా ఒపిాందమామ ?

విశేష్ం –దయామయుడ్న
వ శివుడు శ్రీదవి
ే ప్గదపన్ని ఎలా ఉంచ గలిగ్గడు ?ప్ూరై కవులు
త్ో బ్ాట ,ప్ురభేది కూడప వివేకం లేకుండప ప్రవర్త ంచపరు .వివగహ సమయం లో సప్త ప్ది కరీయ
లో వధువు ప్గదపన్ని వరుడు సన్ని కళళళ పెవ ఉంచటం ఆచపరం .’’గయడ గులాూ ,కూరమ ప్ృష్ీ
ా ప్రప్దపన్నైత్ప ‘’అన్న లలిత్ప సహసర నపమాలునపియి .సప్త ప్డిలో ‘’అత్రషపీ మమ శగమన
,జయిష్ు
,మషపమ వతైం ,సిత ర్గభవ ‘’అని మంతరం చదువుత్పరు .అంటే సనీి కళళళ లాగ్గ మనసు
దురధంగ్గ ఉంచుకోవగలన్న భావం ..

89—‘’నఖి ర్గిక సీత ణ

ీ పం ,కరకమల ,సంకోచ శశిభిహ్ –సత రూణందివగునపం ,హసత,ఇవ ,త్ే చండి
చరణౌ

ఫలాన్నసైసపత భుః కరసలయ ,కర్గగ్ేీణ,దదత్పం –దర్దేభ

ర ోు భదపరం శిీయ ,మన్నశ
,మహ్మియ దదత్ౌ ‘’

త్పతారుం –అమామ చండీ దేవీ !సకల సంప్దల చ్ ,తుల తూగ్ే సైర్ోలక వగసు ల వన
దేవతలకు మాతరమ ,చిగురు త్పకులు అనే హసగతలత్ో కోర్ెకలను తీర్ేి కలా వృక్షాలను
దర్దురలకు కూడప ,సరై లోకగలోల తరుగు లేన్న సంప్దలను శ్రఘాం గ్గ ఇచేి నీ ప్గదపలు –శచీ
దేవి మొదల వన దేవత్ప సీత ల
ీ కర ప్దపమలను ముకుళ్ంప్ జేసప గ్ోళళళ అనే చందురల చేత
ప్ర్హ్మసం చేసత ునపియిేమో అనిటల నపియి .

విశేష్ం –సైరా లోక దేవతలకు కోర్న కోర్కలను దేవి చరణపలు నమమది గ్గ
టీరుసుతనపియి .కగన్న ,అన్ని లోకగలలోన్న ,దీనులకు త్రరుగు లేన్న ,మంగళ కర మైన సంప్దలను
వంటనే ఇసుతనపియి .

కలా వృక్షాలు కర్గగ్గీలత్ో సైరా లోక వగసులకు కొదిు ర్ోజులోలనే అనంత సంప్దల
న్నసుతనపియి .భగవత్ర చరణపలు ఐహక ,ఆముషిమక సుఖ్ ,సంత్పన ,సములల లిత సంప్దను
వంటనే ఇసగతయి .అందుకే నఖ్ాలు నవుైతునపియి అన్న చమతకర్ంచపరు భగవత్పాదులు .

గ్ోళళను చందురన్న గ్గ చ్ప్ాటం అవి అత్ర త్్లలదనం కలవన్న చ్ప్ాటమే .శ్రీ దేవి ప్గద
కమలాల ముందు కలా తరువు నూునత చ్ందినదట .అవి చేతులత్ో చ్యు లేన్న దపన్ని శ్రీదేవి
ప్గదపల త్ో చేసత ో ందన్న అనపిరు శంకరులు .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –40

90—‘’దదపనే ,దీనేభుః శిీయ మన్నశ,మాశగను సదృశ్ర –మమందం ,స ందరు ప్రకర మకరందం

,వికరరత్ర

తవగసిమన్ ,మందపరసత బ్క ,సుభగ్ే ,యాతు చరణే –న్నమజజ నమజీజ వః ,కరణ చరనవ
ష్టత చరణత్పం ‘’

త్పతారుం –నపద రూపిణీ !దీనులకు వగర్ కోర్ెకలను అనుసర్ంచి ,తగ్న సంప్దలను

ఎలల ప్ుాడు ఇచేి నీ ,అధిక లావణు సంప్ుటి అనే ప్ువుైల త్ేనను వదజలేల ,కలా వృక్షప్ు
ప్ూగుత్రత లాగ్గ ,సుందర మైనది అయిన నీ ప్గద కమలాల యందు ,మనసు త్ో కూడిన అయిదు
జఞానేన్నుయ
ా ాలత్ో సహ్మ ఆరు ప్గదపలను కల వగడ నన
వ నేను తుమమద నవ మునుగుదును గ్గ.క .
 విశేష్ం –నేను అనే జీవుడు ఆరు ప్గదపల తుమేమదను అయి నీ ప్గద కమలాలను
అర్ిసగతను భకీత త్ో ఆ మకరందపన్ని గ్ోీలు త్పను అన్న శంకర భగ వత్పాదులు భకీత త్ో
వేడుకోనపిరన్న భావం.

91—‘’ప్దనపుస కీీడప ప్ర్చయ మివగరబ్ుు మనసః—సఖ లనత సపత ,ఖ్ేలం ,భవన ,కలహంసగ ,న
,జహత్ర

అతసపత షగం,శిక్షాం ,సుభగ మణి మంజీర రణిత –చిలా దపచక్షాణం ,చరణ కమలం ,చపరు
చర్త్ే ‘’

త్పతారుం –సుచర్త్ప దేవీ !నీ పెంప్ుడు హంసలు నీ దగా ర నడక నేరుి కోవగ టాన్నకర
ప్రయత్రిసూ
త ,త్ొటర ప్డుతునపియి .అయినప ,నీ విలాస గమనపన్ని వదల లేదు .అందు చేత
నీ ప్గద కమలం అత్ర రము మన
ై మణులత్ో కూడిన అందేల మోాత అనే నప్ం త్ో ,ఆ
పెంప్ుడు హంసలకు నడక లో శిక్షణ ను ఉప్దేశిసుతనపియిేమో ననిటల గ్గ ఉంది‘’

విశేష్ం –హంసలు సహజం గ్గ తమను పెంచే వగర్ వంటే నడుసగతయి .అలా ప్ో వటం
,నడక నేరుి కోవటాన్నకే .జీవనుమకుత ల న
వ ప్రమ హంస లే శ్రీ దేవికర పెంప్ుడు హంసలు .వగరు
ఆమ కు ఆశిీతులు .శ్రీ చకీ రూప్ం గ్గ ఉని గృహం లో నర్త ంచే కల హంసలు ,అవుకత మధుర
ధైన్న త్ో హంస మంత్పరన్ని ప్థిసత గయి అవే చకేీశైర ,గణప్త్ర ,కమల నపద ,దీైప్ నపద
,వసంతులు .వీర్ే శ్రీ చకగీధి

షగీన దేవతలు .

ప్దపలు అంటే చతురుశ భువన సగతనపలు .నపుసం అంటే ఉంచటం .అంటే సృషిీ .కీడ
ీ ప
అంటే రక్షణం .ప్ర్చయం అంటే సంహ్మరం . చిజ్ి –చయనే –సంహ్మరం అన్న అరధం ఈ కల
హంసలు భువన సృషిీ సిత త్ర ,లయ కగరణ సగమర్గధాన్ని ఆశిసగతయి .అవి చిదపకగశం లో (ఖ్ే )’’అల
మతుంతం సత లంతః చరంతః సంతః ‘’అనిటల గ్గ ఆమ చరణపలను వదలవు .కగరణం ఆమ
చర ణపలు శుభగ్గలు .హంస అంటే ‘’సో హం ‘’అంటట న్నరంతరం జపించేవి అన్న భావం .ఇన్ని
భావగలను భగవత్పాదులు ఈ శోలకం లో న్నక్షిప్తం చేశగరన్న వివర్ంచపరు తుమమల ప్లిల
మహ్మశయులు .
శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –41

92—‘’గత్పసపత మంచతైం దురహణగ్ర్ రుదేరశైర భురతః –శివ సైచి ,చపియా ఘటిత కప్ట
ప్రచి దప్టః

తైదీయానపం భాసగంప్రత్ర ఫలానప ర్గగ్గరుణతయా –శర్ీర్ే శృంగ్గర్ో ,రస ఇవ దృశగం దర గ్ు

కుతుకం

త్పతారుం –అమామ చితకళ్ా నంద కలికగ !బ్రహమ ,విష్ు

ా ,రుదపర ,ఈశైర అనే నలుగురు
సపవకులు నీ మంచం కోళళళ గ్గ మార్ మంచం రూప్ం ప్ ందపరు .వగరు కగమ రూప్ం త్ో నీ
మంచపన్నకర నపలుగు కోళళళ అయి,నీ సమీప్ం లో ఉనపిరు .పెవన కప్ుాకొనే వసత ంీ లా ఉని
సదపశివతైం ,త్్లలన్న కగంతులత్ో ,నీ అరుణ కగంతులు వగుపించగ్గ శృంగ్గర రసం రూప్ు
దపలిిందేమో అనిటల ,నీ కండల కు ఆనందం కలిా సత ో ంది .

విశేష్ం –సదపశివున్నకర -భగవత్ర యిరీన్న కగంత్ర మీద ప్డి ,ఆయనకు సహజం గ్గ ఉని
త్్లలన్న దేహం అరుణ కగంత్రన్న ప్ ంది ,శృంగ్గర రస శర్ీరం గ్గ కనీ పిసత ో ంది .అంటే శృంగ్గరమే
శర్ీరం లాగ్గ ఉనపిడు సదప శివుడు .’’ప్ంచ పపత్
ర పసనప సీనప ,ప్ంచ బ్రహమ సైరూపిణీ ‘’అన్న
లలిత్ప సహసర నపమం లో ఉంది.’’రుదర మళ యాళం’’లో

‘’బ్రహమ విష్ు
ా రుదరశి ,ఈశైరశి ,సదప శివః –ఏత్ే ప్ంచ మహ్మ పపత్
ర ప భయత్పది ప్తయో మాతః
–చత్పైర్ో మంచ చరణః ప్ంచమః ప్రచిదః ప్టః –సగక్షీ ప్రకగశ రూపపణ ,శివేనప భిని విగీహ్ –
తత్పరసనే సమాసీనప ,న్నరార్గనంద రూపిణీ ‘’అన్న ఉనివిష్యం శ్రీ శంకరులు చకకన్న శోలకం లో
అందం గ్గ ,శృంగ్గర భర్తం గ్గ చ్ప్గారు .

ప్చిడమే –ఘటిత కప్టం అంటే మాయా రూప్ం ‘’ప్రచపిడ కప్టసం కశిప్ుహ్ –కశి
ప్ుశి సదప శివః –కశి ప్ూరైక సైదేహ కగంత్ర చే కలిాత మన
ై ఉప్ర్ వసత ంీ అన్న భావం .
93—‘’అర్గళ్ాకేశష్
ే ు ,ప్రకుీత సరళ్ా ,మంద హసిత్ే –శిర్ీషగభా చిత్ేత దృష్ దురప్ల శోభా ,కుఛ
తటే

భురశం తనీై మధేు ప్ుుదురురసి జఞర్ోహ విష్యిే –జగత్పరతుం శంభోరజయత్ర ,కరుణప,

కగంచి దరుణప ‘’

త్పతారుం –చపరుహ్మసగ మణీ !నీ కేశ ప్గశం నమకుకలు నమకుకలు గ ఉండటం వలల ,వకీత
ఉంది . .మర్ెకకడప నీ శర్ీరం లో వకీత లేదు ..సైభావ సిదధ మైన నీ చిరు నవుై ,అందం గ్గ
,మతత గ్గ ఉంది.సత న యుగమం సన్నికలుల లాగ్గ బ్లుప్ు ,చ్లువదనం కలిగ్ ఉంది.సనిన్న
నడుము ,సత న యుగమం లో పిరుదుల వదు సూ
త లతైం ప్ ందింది .అన్నరైచ నీయ మైన శంభున్న
కరుణప సైరూప్మన
ై అరుణ అనే శకరత జగతు
త ను రక్షించటం లో న్నప్ుణ యిై ,సరైత్పర ఉతకరు త్ో
,ప్రకగశిసోత ంది .చిరునవుై లో సైభావ సిదధ మన
ై సరళ ఆసకరత ఉండి మనసులో దిర్సెన ప్ువుై
లాంటి మహ్మ మతత న్న శకరత ప్రకగశిసోత ంది .సత నపలోల సన్ని కలుల వంటి శకరత ఉంది .నడుము లో తనీై
శకరత ఉంది .కుఛ ,న్నతంబ్ం లలో సూ
త ల శకరత ఉంది .జగదరక్షణకు అరుణ శకరత ,కరుణప శకరత
ఉనపియి .

విశేష్ం –శ్రీ శంకర్గ చపరుులు అమమ వగర్న్న కరర్ీటం నుంచి ,ప్గదపంతం వరకు వర్ాంచపరు
‘’మౌళ్ త్ో మానవగ,దేవగసగిరనః ప్ునః ‘’అన్న కగవు లత్ప అనే అలంకగర శగసత ంీ చ్బ్ు త్ోంది
.మానవులను శిరసు నుంచి ,దేవత లను చరణం నుంచి పెవకర వర్ాంచపలి అన్న శగసత ంీ .అయిత్ే
శ్రీ లలిత్ప సహసర నపమాలలో దేవిన్న కరర్ట
ీ ం నుండి ప్గదపంత వరాన చేయటం . .దపన్ననే
భగవత్పాదులు అనుసర్ంచపరు వగుస మహర్ు ప్దధ త్ర కూడప ఇంత్ే .ఈ శోలకం లో కూడప కేశం
నుంచి న్నతంబ్ం వరకు శంకర్గ చపరు వర్ాంచపరు .

ప్రమేశైరున్న జగదరక్షణప శకరత యిేఅరుణ శకరత .శకరతకర శకరత వంతున్నకర భేదం లేదు .అందుకే
వగర్ ఐకుత కే ‘’క కగర ‘’ప్రయోగం చేశగరు ఆచపరుుల వగరు అంటే శివున్నకర అభిని ఐన చిచికరత
మయర్త రూప్ం ధర్ంచి జగదరక్షణ కు ప్రసనుి ర్గలు అయింది అన్న భావం .

భగవత్ర అరుణ .ఆమ లో శంభున్న కరుణ మయర్త కటిీంది .కరుణ కు కుటిలతై ,మందతై
,శ్రరితై ,కథర రతై ,,హమసతై ,క్షీణత్పైలు ప్న్నకర ర్గవు .అందుకే ఆమ కేశగలకే కుటిలతైం
ఉంది ,ఇంకెకకడప లేదనపిరు .ఆ కేశగలనూ వనకరక త్ోసపసింది .మందతైం చిరు నవుై లో
ఉంచింది .కుటిలతైం కేశ శోభ ను వృదిధ చ్ందిసత ుంటే ,మందతైం చిరు నవుై కు స గసు
త్్సత ో ంది .కుీశించింది నడుమే కగన్న ఆమ కరుణ కగదన్న సాష్ీ ం చేశగరు .ఆ కుీశిత్పైన్ని కపిా
వేయ టాన్నకర సూ
త లతైం ఉంది ,సిత రతైం ఉంది .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ –42

94—‘’కలంకః కసూ
త ర్ీ రజన్నకర బ్బంబ్ం జలమయం –కళ్ాభిహ్ కరూార్ెైరమరకత కరండం
,న్నబ్బడితం

అతసగతదర ాగ్ేనప ప్రత్ర దిన మిదం ర్కత కుహరం –విధిరూాయో భయయో ,న్నబ్బడ యత్ర
నూనం తవ కృత్ే ‘’

త్పతారుం –అమామ దక్షిణప మయర్త సైరూపిణీ !లోకం లో చలల దనపన్ని చేి దపన్ని
చందురడన్న ,కళంకం అన్న ,చందర కరరణపలన్న ,చందర బ్బమిమన్న చందర మండ లాన్ని గుర్ంచి
అజఞానం త్ోఅనుకొంటాం .న్నజం గ్గ ,ఆ చందర మండలం –నువుై కసూ
త ర్ మొదల వన ప్దపర్గధలను
ఉంచుకొనే త్పంబ్యల భర్ణే .కళంకం అంటే నువుై ఉయోగ్ంచే కసుతర్ే.చందురడు నువుై జలక
మాడే ప్నీిరు గ్ని .చందర కళ లే ప్చి కరూారం ప్లుకులు .ఇవనీి న్నతుం నువుై
వగడుతూ ఉంట తర్గ్ ప్ో తుంటే ,నీ సపవకుడు బ్రహమ మళ్ళళ ఆ వసుతవులను అకకడ న్నంప్ు
తునపిడు .లేక ప్ో త్ే చందురన్నకర కళలు ఎందుకు తగుాత్పయి ?

విశేష్ం –కుబ్ేర ,ప్శుప్త్ర ,ప్రజఞప్త్ర అనే ప్ంచ దశ దేవతలు శకరత అయిన భగవత్ర
సైరూప్గలే .చపందీర ,కలా,అమృతమయ ,,పిబ్సి అనేవి అవే .భగవత్ర అమృత ప్గనం వలల వగర్
వగర్ సైసగదపరణ శకరత రూప్ం గ కన్నాసోత ంది .మారకండేయ ప్ుర్గణం లో ‘’యచి కరంచి
తకవచిదైసత ,సద సర్గైఖిలాతమకే –తసు సర్గైసు యా శకరాహ్ సగ తైం కరం సూ
ర యసప మయం
‘’అనిదపన్నకర వివరణేపెవ శోలకం .

‘’సరై త్పరను ,సూుత దేవత్ప రూపపణ ప్రత్రభా సమానో –ఏకెైక చిచికరత రూప్గది భేదేన నపనప
ప్రత్ర భాసత్ే –‘’అన్న మంతర ప్రకగశిక లో ఉంది .కృష్ా ప్క్షం లో కగమేశైర్ీ ,భగమాలినీ ,న్నతుకరలనపి
,భేరుండప ,వహి వగసినీ ,వజేశ
ర ైర్ీ ,శివ దూతీ ,తైర్త్ప ,కుల సుందర్ీ ,న్నత్పు ,నీల ప్త్పకగ
,విజయా ,సరై మంగళ్ా ,జఞైలా మాలినీ ,చిత్పర అనే ప్ంచ దశ న్నతులు ప్రత్ర లోమం గ్గ
వసగతయి .ఇవనీి శ్రీ దేవి అధిషీ గన భయత్పలు

రజన్న కర బ్బంబ్ం జలమయం .అమృత బీజ మన

ై వకగర్గతమక బ్బందువు .ర్కత కుహరం
.షో డశ సైర ,సంవితకలా మాత్పరవ శేషత
ి ం ..మళ్ళళ శుకల ప్క్షం లో అనులోమంగ్గ ,కగమేశైర్
మొదలు చితర వరకు ఆయా త్రది న్నతు లక్షణ కళలు .ప్ూర్ంప్ బ్డుత్పయి .

భగవత్ర సమసత భోగ్గనుభావం కలది .ఆమకు బ్రహ్మమన్ మే గృహం .ఊరధవంగం విథపనం .మేరువు
మొదల వనవి విహ్మర సత లాలు .నక్షత్పరలు హ్మర్గలు .గ్ోత్పరభిదులు ప్ తురలు .బ్రహ్మమదులు
ప్ుతురలు .మార్గతను్డే ఇంటలలన్న దీప్ం .సకల జగతు
త ను చకకన్న చలల న్న వలుగులత్ో న్నంపప
చందురడు సుగంధ వసుతవులుంచే కరండం .అందులోన్న కలంకమే కసూ
త ర్ .జలమే ప్నీిరు
.కల –కరూారప్లుకులు .

కళంకం ఉండటం లో మరకత వరాం అంటే నీలి రంగు .చందురడు జలమయం త్్లుప్ు
.సముదపరలలో నీల వరాం ఉండటం చేత మరకత కరండం అయింది .చందర కళలన్నిటిన్న
దేవతలు కబ్ లిసగతరు .’’ప్రధమా పిబ్త్ే వహి దిైతీయా పిబ్త్ే రవిహ్ ‘’అన్న ఉనిది .దేవి సరై
మయి .సరైత్పర అను సుుత .అంబ్ా సత వం లో –‘’తైం చందిక
ర గ ,శశిన్న ,త్రగమరుచౌ ,రుచిసత వం –
తైం చేతనపపి ,ప్ురుషప ,ప్వనే ,బ్లం తైం –తైం ,సగైదుత్పసి ,,సలిలే ,శిఖ్ాన్న తైమయషగమ –
న్నహ్ సగరమే తదఖిలం తై దురశే ,యదిసగుత్ ‘’

శుీత్రకూడప ‘’అహం రుదుర భిరైసుభిశి రముః ,మాదిత్్వు రుత విశై దేవః ‘’అనిది .సమృత్ర
లో’’యదపదితు గతం త్ేజయ ,జగదపాసయత్ేఖిలం –యచిందర మసి ,యచపిజౌా ,తత్ేత జయ విదిధ
మామకం ‘’అన్న చ్పిాంది .

95—‘’ప్ుర్గర్గత్ే రంతః ప్ురమసి ,తతసత వచిరణయో –ససప్ర్గు మర్గుదప తరల కరణపనప

,మసులభా

తదపహ్ుత్ే నీత్ప ,శశత ముఖ్ా సిదధ మతులాం –తమదపైర్ో సగీన సిత త్రభి రణి మాదపుభి
రమర్గః
 త్పతారుం –ప్ుర్గర్గత్ర ప్టీ ప్ు ర్గణీ ‘!నీ చరణ సప్ర్గు మర్గుద చప్ల చితత ం వగర్కర
దురల భం .అందువలేల చప్ల చితు
త డ్వన ఇందురడు మొదల వన దేవతలు నీ అంతః ప్ుర దపైర
ప్గలన చేసప అణిమ ,మహమా గర్మ ,లఘమ ,ప్గరపిత ,ప్గరకగము ,ఈశితై ,వశిత్పైలనేఅష్ీ
విభయతులను కొలిచి ,వగర్ వలల సగటి లేన్న అభీష్ీ ఫల సిదధ ి న్న ప్ ందపరు .చంచల చితత ం లేన్న
వగర్కే అంటే సమయా చపరులకే సుధప సింధు మధుసిత త శ్రీ దేవి ప్గదపంబ్ుజ సపవ లభిసుతంది .’

విశేష్ం –శ్రీ దేవి అంతః ప్ురం వదు ఉని అణిమాది సిదధ ులు ఆమను ఎలా సపవిసుతనపిర్ో
,దపైర్గల వదు ఉని ఇందపరదులూ అలానే సపవిసుతనపిరు .అణిమాదులు దపైర్గ ప్గలకులు
కనుక సరైదప అకకడే ఉంటారు .ఇందపరదులు చప్లురు కనుక ,అంతః ప్ుర అరహత లేన్న వగరూ
కనుక, దపైరప్గలకుల అను మత్ర త్ో దపైరం వదు నే ఉండి ,సిదధ ి ప్ ందుతునపిరన్న భావం .శ్రీ
చకీ భయ గృహ దపైరం వదేు అణిమాది సిదధ ులకు సగతనం .వీరు అష్ీ దికగాల కు లత్ో దేవిన్న
కగప్లా కగసుతనపిరు .

ఇందపరదులు దపైరప్గలకుల వలల సంప్ద ప్ ందపరు .సంసగరం లో ఆనందపన్ని అనుభ

విసుతనపిరు .కనుక లోప్లకు వగర్కర ప్రవేశగరహత లేదన్న భావం .మనో న్నగీహం లేన్న వగర్కీ ,ధపున
విధపనం లేన్న వగర్కీ శ్రీ దేవి చరణ కమల సపవ లభించదు .అకగర వగచుు ల వన బ్రహ్మమదులకు
సులభం .ఇందపరదులు వవభవం త్ో ,ఊరైశి మొదల న
వ దేవ వేశుల సంభోగం త్ో రసికుల వ
ఇందియ
ర జయం ప్ ందలేదు కనుక అరహత సంప్గదించ లేక ప్ో యారన్న అరధం .అందుకే దపైర
ప్గలకులాల అకకడే ఉండి ప్ో యారు .అన్న శ్రీ శంకర మనో భావగన్ని తుమమల ప్లిల వగరు మనోహర
మైన ఆవిష్కరణ చేశగరు .

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి )త్ప స ందరు లహర్ – 43

96—‘’కళతరం ,వధ
వ పతరం ,కత్రకత్ర ,భజనేత ,న,కవయః –శిీయో దేవగుః ,కోవగ ,న భవత్ర ప్థిహ్ కెైరపి
ధనహ్
వ
 మహ్మదేవం హత్పై తవ సత్ర సతీ నపమ చరమే –కుచపభాుమాసంగః కురవక తర్ో
,రప్ుసులభః ‘’

త్పతారుం –ప్ుణు శీవణ కీరతనప తలీల !ఎందర్ెందర్ో కవులు సరసైతీ దేవిన్న ప్ ందపలను
కొంటారు .ఏదర కొంత డబ్ుి సంప్గదించిన వగరంత్ప లక్షీమ ప్తులం అను కొంట నపిరు
.ప్త్రవరత్ప శిర్ోమణి వన
వ నీవు నీ ఉదపున వనం లో ‘’కురవక ‘’వృక్షాన్నకర దర హదం చేయ వలసి
వసపత , నీవు నీ అరధ భాగం అయిన శివున్న త్ో ఆలింగనం చేసత ునపివు .నీ ప్గత్రవరతు మహ్మతమాం
అవగజఞమనస గ్ోచరం .

విశేష్ం –కురవక ప్ుష్ాం ప్ుషిాంచ టాన్నకర భరత త్ో కలిసిన ఉతత మ సీత ీ ఆలింగనం
చేయాలి దీన్ననే దర హద కరీయ అంటారు .కురవగకం అంటే యిరీ గ్ోర్ంట .ప్చి గ్ోర్ంటాను
కురంటంకం అన్న ,నీలి గ్ోర్ంటాను ఖ్ుంటి అన్న అంటారు .

సరసైత్ర ,లక్షీమ ప్రసగదం వలల ఉప్గసకులు మధుర కవితైం ,దపనం స ఖ్ుం ప్ ందుత్పరు
.కగన్న భగవత్ర ప్రసగదం వలల ‘’అక్షయ ప్రమా నందం ‘’అనుభవిసగతరన్న ధైన్న ప్ూరైక భావం .సతీ
–‘’సతీ సత్ర యోగ్గ విసృష్ీ దేహత్పం ‘’అనపిడు కగళ్ దపస మహ్మ కవి .’’సతీ ప్త్రవరత్ప గ్ౌరుః ‘’అన్న
న్నఘంట వు చ్బ్ుత్ోంది .సరై దేవత్ప సగరై భౌముడే మహ్మ దేవుడు ఇతర దేవతలు-- దేవః
.సదపశివుడు-- మహ్మదేవః

కు +రవ =కురవ –కుత్రిత వగదపలు చేసప వగడన్న అరధం .కగషగయం ధర్ంచి కుతరక ,వితరక
కుత్రిత వగదపలు చేసప వగర్కర శ్రీ దేవి అనుగీహం ర్గదు అన్న అంత ర్గరధం.

97—‘’గ్ర్గ,మాహుర్ేువీం ,దురహణగృహణీ ,మాగమా విదర –హర్ెహ్ ప్తీిం ప్దమం హర సహచర్ీ

,మదిర తనయాం

తుర్ీయాకగపి ,తైం ,దురధిగమ న్నశ్రసమ మహమా –మహ్మ మయా ,విశైం ,భరమయసి

,ప్రబ్రహమ మహషీ ‘’
 త్పతారుం –మహ్మ ప్రళయ సగక్షిణీ !ప్రబ్రహమ ప్టీ ప్ు ర్గణి వన
వ జననీ !ఆగమ విదులు
న్ననేి బ్రహమ దేవున్న భారు యిన
ై ,వగకుకలకు అధిషీ గత్రర అయిన సరసైత్ర దేవిగ్గ ,న్ననేి
విష్ు
ా వుకు భారు యిన
ై లక్షీమ దేవి గ్గ ,హరున్న అర్గధంగ్ అయిన ప్గరైతీ దేవి గ్గ భావిసుతనపిరు
.నువుై ఈ ముగుార్ కంటే వేర్న
ెై నపలా వదీ ,అన్నర్గైచు మన
ై దీ అత్ర కష్ీ ం మీద ప్ ండ ప్ ండ
శకు మన
ై అప్గర మహమాన్నైత మన
ై ,శుదధ విదపునత రాత మన
ై మాయా తతైమై ,ఈ ప్రప్ంచపన్ని
భరమింప్ జేసత ునపివు . విశేష్ం –వగశిష్ీ ం లో ‘’విశై నపటక విలాస సగక్షిణీ సంవి దేవ ప్ురత్ో
విజుర ం భత్ే ‘’అనీ ,శుీత్రలో ‘’ఋతం సతుం ,ప్రబ్రహమ ప్ురుష్ం ,కృష్ా ఊరధవ ర్దం ,విరూప్గక్షం
విశై రూప్గయత్ే నమః ‘’అనీ ఉంది.సరై శకుతలు సదప శివుడిన ప్ర బ్రహమను ,ఆయన
భారుభావగలను ప్ ంది అంక సిత త మై ఉనపియన్న భావం .

‘’తసగమకం మండలా రూధప శకరతర్గమహ్శైర్ీ ప్ర్గ –మహ్మలక్షిమర్త్రఖ్ాుత్ప ,శగుమో ,సరై మనోహర్ీ

‘’అన్న ప్ుర్గణపలు శగలఘంచపయి .

‘’సరై సగుదపు ,మహ్మలక్షీమ ,సిత గ

ీ ుణపప్రమేశైర్ీ –లక్షాు లక్షు సైరూప్గ ,సగ వగుప్ు కుీతిం వువ
సిత త్ప ‘’అన్న మారకండేయ ప్ుర్గణం .

ప్రబ్రహమ సకల జగత్పకరణ భయతుడు .ప్రబ్రహమ మహషి –సకల జగత్పకరణ భయత .సృషిీ
సిత త్ర లయ హ్తు వన
వ మహ్మ లక్షిమ సమాఖ్ు దేవత .మహ్మ మాయా అంటే అందర్కర సంసగర
వగసన ను ప్రసగదించేది.మహ్మ అంటే అందర్ చేత అర్ింప్ బ్డేది .రుదురన్న సహచపర్ణి ‘’జయ
ప్రధమ మిధునం బ్రహమ ,సరసైత్ర .దిైతీయ మిధునం –విష్ు
ా ,లక్షిమ తృతీయ మిధునం –
రుదపర ,జయ .సృషిీ సిత త్ర లయాది సకల దేవత్ప కగరణ భయత మైన ప్రబ్రహమ భగవత్ర యిే.

శ్రీ శంకరుల లలి (కవి) త్పస ందరు లహర్ –44(చివర్ భాగం )

98 –‘’కదప కగలే మాతః కధయ కలిత్ప లకత క రసం –పిబ్ేయం ,విదపుర్ీు ,తవ చరణ న్నర్ేిజన
జలం
 ప్రకృత్పు ,మయకగనప ,మపిచ ,కవిత్ప కగరణ తయా –కదప ధత్ేత వగణీ ముఖ్ కమల త్పంబ్యల
రసత్పం ‘’

త్పతారుం –మంగళ్ాకుీతీ మాత్ప !జన రంజకతైం కోసం ప్ూతగ్గ ప్ూసుకొని యిరీన్న

లతు
త క రసం త్ో ఉని నీ చరణపలను కడిగ్న ప్గదర ుదకగన్ని ,బ్రహమ విదు ను అభు సించ్
విదపుర్ధ నన
వ నేను ,మరణించే లోప్ల ,యిే సమయం లోనన
వ ప ప్ుచుి కోగ్గలనప ? ఆ నీ ప్వితర
ప్గదర దకం చ్విటి వగర్కర విన్నకరడి శకరతన్న ,మయగ వగడికర మాటను కలిగ్ంచి ,కవితైం చ్ప్ా టాన్నకర
కగరణం అవటం చేత ,వగణీ ముఖ్ కమల రస సగరసగున్ని ఎప్ుాడు సీైకర్సుతందర కదప ?

విశేష్ం –శంకర భగవత్పాదులు సగమీప్ు భకీత న్న కోరు కొనపిరు .త్పంబ్యల కవిత
సరసైతీ వగదన వగగ్ైలాసం త్ో ప్ో లాి దపగ్న సూకరత ప్రవగహం .కగళ్ దపసగదులు సరసైత్ర ముఖ్
కమలసత త్పంబ్యలం వలల మహ్మ కగవు ల న
వ పరు .భగవత్ర ప్గదజఞలం లాక్షారసగవుకరతం కనుక
భారతీ ముఖ్ కమసత వీటీ (త్పంబ్యలం )రూప్ం ప్ ంది ,సతకవిత్ప హ్తువు అయింది .మయగ
వగడిన ఒకన్నకర కంచి కగమాక్షి అమమ త్పంబ్యల రసం నపలుక మీద ప్డ గ్గనే మహ్మ ఆశుదపర గ్గ
మహ్మ కవితైం అలవయక గ్గ నోటి నుండి వలువడింది ..ఆయననే ‘’మయక కవి ‘’అంటారు ..ఆయన
ఆర్గు శతకం మొదల వన అయిదు శతకగలనుఅమమ వగర్ పెవ చ్ప్గారు . వీటినే ‘’మయక ప్ంచ శత్ర
‘’అంటారు . అదుాత కవిత్ప ప్రవగహం అందులో ఉంట ంది .ఆయనే తర్గైత్ప కంచి కగమ కోటి
పీఠగన్నకర అది ప్త్ర కూడప అయారు .అమమ దయ అంట గ్ొప్ాదన్న ,ఆమ త్పంబ్యల రసం లో
అంతటి మహతు
త ఉందన్న శంకరుల భావం .అంటే కగదు అంత మహ్మ విదపైంసుడు వేద
వేదపంగ్గలను ఆవ ప్ో సగన ప్టిీన వగడు అయిన ఆయన తనను ‘’విదపుర్ధ ‘’గ్గనే చ్ప్ుాకోవటం
వగర్ వినయాన్నకర ప్రత్ేక .అమమ దయ ఉంట ర్గన్నదేమీ లేదన్న అరధం .

99—‘’సరసైత్పు లక్షామా ,విధి ,హర్ ,సప్త్ోి విహరత్ే –రత్్హ్ ప్గత్రవరతుం ,శిదిలయత్ర రమేుణ
వప్ుషగ

చిరంజీవంనేవ క్షపిత ప్శు ప్గషగ వుత్ర కరః –ప్ర్గ నందప భిఖ్ుం రసగయత్ర రసం
తైదాజన వగన్ ‘’

త్పతారుం –సర్గైప్దిివగర్ ణీ మాత్ప !న్ననుి భజించే భకుతడు సరసైత్ర ,లక్షిమ

దేవులత్ో చిరంజీవి గ్గ వర్ధలల ు త్పడు .బ్రహమ ,విష్ు
ా లకు అసూయ ప్ుటిీసత గడు .మనమధున్న
స ందరుం త్ో సమాన మన
ై కగంత్ర స ందరుం కల శర్ీరం త్ో ,మనమధున్న భారు రతీ దేవికే
మొహం ప్ుటిీంచి ,ఆమ ప్గత్ర వరత్పున్నకే భంగం కలిగ్సగతడు .చివర్కర జీవ సంబ్ంధపన్ని వది
లించుకొన్న ,జీవనుమకుతడ్వ ,సదపశివ తత్పైతమకుడ్వ ,ప్రమానంద రస స భాగ్గున్ని అనుభవిసగతడు
.అంటే నీ భకుతడు అత్ర స ందరు వంతుడు ,త్ేజసిై ,వరిసిై విదపు ప్గరంగతుడు ఐశైరు
వంతుడు అవుత్పడు .

విశేష్ం –సగధకుడు త్పనే మనమధున్న వంటి శర్ీరం ప్ ంది ,రతీ దేవినే భరమింప్ జేసత గడన్న
భావం .బ్రహమ ,విష్ు
ా లకుఅసూయ కలిా సత గడు .ప్శువు అంటే జీవుడు .ఇందిరయాల చేత
ప్రప్ంచపన్ని చూసప వగడన్న అరధం.’’ప్శు –బ్ందనే ‘’అవిదు చేత బ్దురు డ్న
వ జీవుడే ప్శువు .ప్గశం
అనేది అవిదు ‘’.అదిథిహ్ ప్గశం ప్రముమోకేతవ తన్నిమః –ప్శుభుః ప్శు ప్తయిే కర్ోమి ‘’అన్న
శుీత్ర .ఆదితు మండలానత రా త మైన అదిత్ర అనే సీత ీ శకరత అవిదపు కృత బ్ంధపన్ని విముకరత
చేయుగ్గక అన్న పెవ దపన్న అరధం .అదిత్ర –ప్శు ప్త్ర ఐన సదప శివున్న త్ో ప్గశ విముకరత చేసత గడన్న
భావం .

అవిదపు ప్గశం వది లించుకొంటే సదప శివ రూప్ుడు అవుత్పడు .ప్ర్గ నంద ,ప్ర్గ నందపత్రమక
,ప్ర్గ నంద జయుత్ర లో రసిసత ునపిడు .ఆసగైదిసత ునపిడు .ఇదంత్ప భగవత్ర న్న భజించే వగడికే
సగధుం .భజించటమే సపవించటం అన్న అరధం .

ఆతమ జఞానం కలిగ్నప ,ధర్గమ నుషగీదులకు ఫలా పపక్ష లేక ప్ో యినప ,సంసగకర వశం త్ో
చకీ భరమణం వలల శర్ీర సంబ్ంధం ఉంట ంది .భజనలు ర్ెండు రకగలు మొదటిది ష్టికీ
సపవ ర్ెండర ది ధపరణప .ష్టికీ సపవ –ఆధపర ,సగైధీ షగీనపలలో ఉప్గసన ఉండదు .కగరణం
తమసుస చేత అవి ఆవ ర్ంప్ బ్డి ఉనపియి .మణి ప్ూరకం నుంచి సహసగరరం వరకు ప్ూజ
ఉంట ంది .మణి ప్ూరక ప్ూజఞదులకు ఆమ సమీప్ం లోకర చేరత్పరు .అనపహత చకీ ప్ూజఞ
ప్రులకు సగలోకు ముకరత వసుతంది .అంటే దేవి ప్టీ ణం లోనే ఉంటారు .విశుదధ చకోీప్గసకులకు
సగమీప్ు ముకరత లభిసుతంది .ప్గద సపవ చేసప సపవకులవటం వలల ఆజఞా చకోీప్సకులకు సగరూప్ు
ముకరత వసుతంది .అంటే ఆమ త్ో సమాన రూప్గన్ని ప్ ందుత్పరు .వీరందర్కర బ్ాహు బ్ాహు
దుఖ్ాన్ని వదిలేసె శకరత ఉండదు .దేహ ధపరణప ఉంట ంది కనుక సగయుజు ముకరత ర్గదు
.సగయుజుమే శగశైత ముకరత అన్న భావం .అది భగవత్ర భజన వలల ఆసగైదుమవుతుంది .
 లోకం లో సీత ీ సమేమళనం వలల ప్రమ సుఖ్ం లేదు .అన్ని దుఖ్ాలు ప్ో త్ేనే సగయుజుం
.అది శివ శకరత సంప్ుటానత ర్గాగం .ప్శువులు జఞాన గర్ైతులు .ప్రలోక సుఖ్ం లేన్నవగరు .విదు
లేదు ఒటిీఐహక సుఖ్ జీవులు ,ప్గశ బ్ందితులు .

రసో వవ సహః ‘’అన్న శుీత్ర భగవత్ర సకల సపవగ ర్గధు .సరై దేవత్పధిక .సకల ప్రప్ంచ
ఉతాత్రత మాతృక .సరై మంతర జలోతకట .అలాగ్ే భగవత్ర భకుతలు కూడప .బ్రహ్మమదుల కంటే
ఉతకృష్ీ సిత త్ర న్న ప్ ందుత్పరన్న పిండి త్పరధం.

100—‘’ప్రదప్
ీ త జఞైలా భిర్ువస కర ,నీర్గజన విధి –సుసదప,సూత్ే సిందరర ప్ల జలల ,వర
వ రాా
రచనప

సైకీయిై రంభోభి ససలిల న్నది స హతు కరణం –తైదీయా భిర్గైగ్ాసత వ జనన్న ,వగచపం
సుతత్ర ర్యం ‘’

త్పతారుం –మనో వగచపమ గ్ోచర్ీ తలీల !వగక్ ప్రప్ంచపన్నకర తలిల వన

వ నీవు ఇచిిన నీ
సైరూప్గల వన వగకుకల చేత న్ననుి నేను కొన్న యాడుతునపిను .తనవి అయిన కగంత్ర దివిటీ
లత్ో సూరుుడికర నీర్గజనం ప్టిీ నటల ఉంది నప చేష్ీ .తన సంబ్ంధ మన
ై చందర కగంత
శిలనుంచి వచేి నీటి త్ో చందురన్నకర అరాాం ఇచిి నటల ంది .తన సంబ్ంధ మన
ై జలాల చేత
తరాణం చేసి ,సముదురన్న దపిాక తీరిటం లాగ్గ ఉంది నప వర్ీ చేష్ీ. .నీవు ప్ర్గ శకరతవి .న్ననుి
సుతత్రంచే శకరత ఎవైర్కీ లేదు .అహంకగరం వదిలి సరైం నీ కరుణ యిే నన్న నీ సోత తరం చేసత ూ
ముగ్సుతనపిను .

విశేష్ం –సరైము భగవత్రయిే .చేతనప చేతనం అంత్ప ఆమయిే .సోత తరమే శ్రీ దేవి అయిత్ే
ఈ సోత తరం చేయటం అప్ర్గధమే .అందుకే ‘’క్షం తవుం ‘’అన్న క్షమించ మన్న చమన్న
వేడుకొనపిరు వేదపంత శంకరులు .’’తైదీయాభిర్గైగ్ాసత వ ‘’అంటే ఆమయిే మాతృకగ రూపిణి
.మాతురకగక్షర్గలు ఆమ .ఆమ సుతత్ర .’’మాతృకగ వరా లిప్గతంగ్ీ –మహ్మ చకీ మాధుగ్గం’’అన్న లలిత .

ప్ర్గ ,ప్శుంతీ ,మాధుమా ,వఖ్

వ ర్ీ రూప్ వగకుక ల వలల ‘’తైయివ
ై ఉలల సిత్ప వఖ్
వ ర్ీ
,సంరుజుా ుభిత తనమయ ,మాతురకగక్ష ర్ెైహ్ తైయి వసుత ర్త్ర ఆకగరంత క్షకగర్గంత మాతృకగ వరా
రూపిణీ ‘’అన్న లలిత్ప సహసరం ..ఇంతటి మేధపవి ,ప్రమ ఉప్గసకులు సగక్షాతు
త కెల
ై ాస వగసి
ఈశైరుడు ,ఆతమ జఞాన్న ఉప్న్నష్తు
త లకు, బ్రహమ సూత్పరలకు,భగవదీా త కు అమోఘ వగుఖ్ాునపలు
రచించి భకీత సోత త్పరలను అనరా ళం గ్గ చ్పిా ,అద్వైత మాత్ప చపరుుల వ,ష్ణమతసగతప్కుల వ ,సకల
జనోదు పరకుల వ ,వేద మారా ప్ద గ్గమి యిన
ై శ్రీ శ్రీ శ్రీ శంకర భగవత్పాదులు అలౌకరకగ నందం త్ో
లలిత్ప ర్గ భటాీర్క వభ
వ వగన్ని ‘’స ందరు లహర్ ‘’లో న్నక్షిప్తం చేశగరు .ఇందులో వగర్ కవిత్ప
స ందరు లహర్ నీ దర్శంచుకోనపిం .దీన్ని చదివిత్ే ఇంకగ దేనీి చదవనకకర్ేలదనిటల ని
రచన ఇది .సగధన చేసప వగర్కర చేసి నంత .ఇప్ాటి దపకగ ఆ ప్రమ వభ
వ వగన్ని దర్శంచి
తర్ంచపం .దీన్న లోన్న అంతర్గర్గధన్ని ప్రమ శోభాయ మానం గ్గ వివర్ంచపరు ‘’సదప శివగ నంద
నపద ‘’బ్బరుదపంకరతులు బ్రహమశ్రీ తుమమల ప్లిల ర్గమ లింగ్ేశైర శరమ గ్గరు ..ఆ అమృత ప్గనమే
మనకు శ్రీ ర్గమ రక్ష .

ఇత్ర మంగళం మహ్మత్ –సంప్ూరాం .

శ్రీ దేవి భండపసుర వధ

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధ ం -1

శ్రీ లలిత్ప సహసరనపమ సోత తరం లో శ్రీ దేవి అయిన శ్రీ లలిత్ప ప్రమేశైర్ సహసర నపమ
సోత త్పరలలో భండపసుర ర్గక్షసున్న సంహ్మరం ఉనిది .ఇది మామయలుగ్గ దుసీ ర్గక్షస సంహ్మరం
గ్గ అన్న పిసత ుంది .కగన్న లోతులు తరచి చూసెత అదుాతమన
ై అంతర్గరధం గ్ోచర్సుతంది ఇవిదసర్గ
నవర్గత్రర ఉతసవగలు కనుక ఇందులోన్న ఆంతర్గున్ని త్్లియ జేయటమే నప ఉదేుశుం .దీన్నకర
మహ్మ ఆధపుత్రమక ప్రులు ,బ్హు గీంధ కరత ,మహ్మ వగజిమ అనేక భాష్లలో న్నషగాతులు కేందర
ప్రభుతై ఉనిత్ోదర ుగులు అయిన సైర్ీాయ శ్రీ ఇల ప్గవులూర్ ప్గండు రంగ్గ ర్గవు గ్గరు
రచించిన ‘’శ్రీ సహసిరక ‘’అనే శ్రీ లలిత్ప ప్రమేశైర్ సహసర నపమ సోత త్పరన్నకర వగరు ర్గసిన
అతుదుాత మన
ై మహ్మ విశేలష్ణ ఆధపరం .నేను చదివి ఎంత్ో అనుభయత్ర ప్ ందపను .ఇప్ుాడు
మీ కోసం సంక్షిప్తం గ్గ ఈ వధలోన్న ఆంతర్గున్ని వగరు ఆవిష్కర్ంచిన సత్పులను మీకు
త్్లియ జేయటాన్నకర సగహసిసత ునపిను .ఈ అంత ర్గరధం త్్లుసు కొన్న మనం లలిత్ప
సహసరనపమ సోత తర ప్గర్గయణ చేసపత అలౌకరక ఆనందం లభిసుతంది .అదొ క దివు అనుభయత్ర గ్గ
మిగులుతుంది .ఊర్కే ప్గర్గయణ కోసం ప్గర్గయణ కగకుండప ఈ సూక్షామన్ని గీహంచి చదివిత్ే
చ్ప్ార్గన్న సంత్ోష్ం కలుగుతుంది .ప్గండు రంగ్గ ర్గవు గ్గరు అమమ నపమాలలోన్న ప్రత్ర దపన్ని
గ్ొప్ాగ్గ అరధం చ్పాి ,ప్రత్ర నపమాన్నకర తరువగత్ర నపమం త్ో ఉని అను బ్ంధపన్ని వివర్చటం
నపకు త్్లిసి నంత వరకు ఎవరూ చేయలేదు .అలాగ్ే వగరు శ్రీ విష్ు
ా సహసర నపమాలకూ ఇదే
ప్ధ్ధ త్ర అవలమించి వివరణ ఇవైటం ఆందర దేశం చేసుకొని అదృష్ీ ం .దరష్ీలు మాతరమ
సందర్శంచ గలిగ్ే మహ్మ వభ
వ వం ఇది .వగరు జిత్ేన్నుయ
ా ులు కనుక బ్హు ఆధపుత్రమక గీంధపలను
అవలోడనం చేసిన మహ్మ మనీషి కనుక వగర్కే సగధుమైంది అదొ క లోకం .అందులో ప్రవేశిసపత
ప్రమాను భవమే .మాన, ఆధపుత్రమక మహ్మ శగంత్ర లభించటాన్నకర ఇలాంటివి చదివి తర్ంచపలి .

ఉప్గసన లో శగర్ీరక అంగం అయిన అరిన ,మానసిక అంగం జప్ం ,బ్ౌదిధక అంగం
ధపునం అన్న మయడు ఉంటాయి వీటిలో మాటల దపైర్గ చేసప సోత తరం లేక సుతత్ర అందర్కర చపలా
త్ేలికెన
ై ది సగధుమన
ై ది ఈ సోత తర సగహతుం లో భాగ్గలే సహసర నపమ సోత తరం .ఆచపరు
శంకరులు ‘’గ్ేయం గ్ీత్ప నపమ సహసరం ‘’అన్న దీన్న గ్ొప్ా తనపన్ని చ్ప్గారు .శంకరుల దృషిీలో
గ్ీత్పధుయనం ,సహసర నపమ ప్ఠనం సగధకులందర్కర ప్రమ కరత వుమ్ .గ్ీత అంటే ఆచపరుుల
భావనలో భగవదీా త .సహసర నపమం అంటే విష్ు
ా సహసర నపమం .ఈ ర్ెండిటికర భాష్ుం రచించి
చదువరులకు సుసగధుం చేశగరుఆది శంకరులు ఈ ర్ెండు మనం ప్ంచమ వేదం అన్న
చ్ప్ుాకొనే మహ్మ భారతం లోనే ఉనపియి కరత వేద వగుస మహర్ు . మహ్మ భారత యుదధ ం
ముందు భగవదీా త ను సగక్షాతు
త శ్రీ కృష్ా ప్రబ్రహమ జిజఞాసువన
వ అ రుజనున్నకర బ్ో ధించపడు
.యుదధ ం తర్గైత విష్ు
ా సహసర నపమం వసుతంది గ్ీత పపర
ర ణ న్నసపత సహసరనపమం శగంత్ర
న్నసుతంది .భారతం లో విష్ు
ా సహసరం త్ో బ్ాట శివ సహసర నపమమయ ఉంది .ఈ సహసరనపమ
ప్గర్గయణ హందువులకే కగదు జెన
వ ులకు కూడప ఉంది .జెన
వ మునులు సగధకుల కోసం అనేక
సహసర నపమాలు ర్గశగరు

ఈ ప్రంప్రలో మనకు బ్రహ్మమండ ప్ుర్గణం లో శ్రీ లలిత్ప మాత లాలిత్పున్ని ,లావణపున్ని

,లీలా విభయత్రన్న వర్ాంచే శ్రీ లలిత్ప సహసరనపమం లిఖించ బ్డి ఉంది దక్షిణపది సగధకులకు
ఇది ప్రమ ప్గవనమన
ై ది .వుకీత గతం గ్గ సగమయహకం గ్గ ఉతసవగలలో దీన్ని ప్గర్గయణ చేసి
గ్ొప్ా అను భయత్రన్న ప్ ందుత్పరు, కలిగ్సగతరు .శుకీ వగరం నపడు ప్ఠనం మహ్మ ప్వితరమన
ై దిగ్గ
భావిసగతరు ప్రత్ర నపమాన్నకర మొదట ప్రణవ నపమమైన ‘’ఓం కగర్గన్ని’’ ,చివర ప్రణపమ నపమమైన
‘’నమః ‘’శబ్ాులను చేర్ి లలిత్ప మాతను వగగయ
ీ ప్ం గ్గ అర్ిసగతరు

శ్రీ శంకర భగవత్పాదులు విష్ు

ా ,లలిత్ప సహసర నపమాలకు ఎంత్ో ప్గరధపనుత న్నచపిరు
.విష్ు
ా సహసరనపమాలకు ఎంత్ో సగర వంత మైన భాష్ుం ర్గశగరు .లలిత్ప సహసరనపమాల
ఆధపరం గ్గ ‘’స ందరు లహర్ ‘’అనే మహమాన్నైత మన
ై శతకం ర్గశగరు .ఇది సగధకులకు
తవిైన కొదీు లభించే అప్ూరై న్నధి .శంకరులు సగతపించిన దపైదశ పీఠగలలో లలో శ్రీ చకగీన్ని
ప్రత్రషిీంచి దపన్నకొక విశిష్ీ తను సంత ర్ంచపరు ..లలిత్ప సహసర నపమం సోత తరం మాతరమ కగదు
శ్రీ దేవీ రహసగున్ని ప్రత్ర ప్గదించే శగసత ంీ కూడప .సమరణ మాతరం చేత ప్వితరం చేసపవి ఈ ర్ెండు
సహసగరలు .లలిత లో శ్రీ దేవి అనంత స ందరుం ,ప్రభావం ప్రసగద గుణం గ్ొప్ాగ్గ వర్ాంచ
బ్డప్యి .ఆతమ విదు యొకక అంత రంగ్క రహసత ాం కూడప ప్రత్ర ప్గదించపరు .అందుకే దీన్ని
‘’రహసు నపమ సోత తరం ‘’అనీ అంటారు .

శ్రీ తతత వం,శ్రీ విదపు, ,శ్రీ చకీ రహసుం శ్రీ దేవి సహసరనపమాలలో దరశన మిసగతయి .అమమ తన
చినమయ మంద హ్మసం త్ో ఆతమ కధను మధుర వగకుకలత్ో విన్నపిసత ునిటల నుతంది .ఇందులో
ఒక చకకన్న కీమ ప్దధ త్ర ఉంది .విష్ు
ా సహసర నపమాలలో నపమాల ప్ూర్గై ప్రం, ఆత్పమను
శగసనం అందర్కర అరధం కగవు .చపలా సూక్షమ ప్ర్శ్రలన చేసిన వగర్కే అవి గ్ోచర్గలు .కగన్న లలిత
లో ప్ూర్గైప్ర సంబ్ంధం, ఆధపుత్రమకత, దపరశన్నకత ,ఆలోచనప ధపర, ప్రత్ర వగర్కర అరధమయిేు
ర్ీత్ర లో కూరిబ్డిన నపమాలు ‘’.బ్హుజన హత్పయ బ్ాలానం సుఖ్ బ్ో ధనం’’ అనిటల సులభ
శైలిలో నపమాలు నడుసగతయి .

సరసైతీ మాతను శ్రీ దేవి తన నమ సహసిరక ను రచించమన్న కోర్త్ే వగగ్ేువి ర్గసింది .అమమ
ఆజా త్ో వగగ్ేువతలు ఈ సోత తరం చేశగరు .రచనలో సుందరత,స ష్ీ వం ఉనపియి సగహతుం
ప్రమ ఉతకృష్ీ సగతయి లో ఉంది .మొదటి ఇరవవ నపలుగు శోలకగలలో శ్రీ దేవి దివు స ందరు
వరాన ఉంది ఇంత అదుాత వరాన ప్రప్ంచం లో ఏ సగహతుం లోను లేదన్న దీన్నకర సర్ సగటి
లేదు అన్న శ్రీ ఇల ప్గవులూర్ వగరనపిరు .లలిత్ప సహసరనపమాలను చ్పాి న వగడు హయ
గ్ీీవుడు .శోీత అగసత ా మహర్ు .రహ్మమండ ప్ుర్గణం లో హయగ్ీవ
ీ ుడు లలిత్పమాత మహమ లనీి
అదుాతం గ్గ వర్ాంచి చ్పిానప్ుాడు మహర్ు ప్ులకరంచి ‘’లలిత్ప దేవి రహసు నపమాలను ‘’కూడప
త్్లియ జేయ వలసిందన్న కోరగ్గ ‘’రహసు నపమ సహసరం ‘’ను హయగ్ీీవుడు ఉప్దేశించపడు
.ప్రత్ర నపమం లో దేవి న్నవగసం ఉంట ందనపిడు కనుక నపమాల దపైర్గ చ్పాి న సతుం దీన్న
కూరుా లో ఉందన్న త్్లుసుతంది .

శ్రీ దేవి మహమాన్నైత గ్గధల వనుక కూడప త్పత్రైక రహసుం ఉంది .బ్రహ్మమండ ప్ుర్గణం లో
శంభువు శ్రీ యాగం లో చిత్ కుండం లో శ్రీ మాతను ప్రతుక్షం చేసుకోనపిడన్న ఉంది కనుక శ్రీ
యాగం ,శ్రీ మాత ను ప్ ందటాన్నకర ఒక సగధనం అన్న త్్లుసోత ంది .ప్రత్ర ప్గరణి లలాట లో ఈ చిత్
కుండం జఞైజైలు మానం గ్గ ప్రకగశిసుతంట ంది .శ్రీ యాగం చేసినప దరశన మిసుతంది శివుడీకే
యాగం చేసపత కగన్న ఆమ దరశనం కగలేదు .శ్రీ తత్పైన్ని గయర్ి ఆలోచించటం,శ్రీ విదు మననం ,శ్రీ
చకగీర్గదనే శ్రీ యాగం అంటే .వేర్ే ఏదీ కగదన్న గీహంచపలి .

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -2

శ్రీ తతత వం విశై మంత్ప వగుపించి ఉంది .ప్రత్ర మన్నషి లలాటం లో శ్రీ తత్పైన్ని చూడ వచుి
‘’లోకగనత్ేతు లాలత్ే ,లలిత్ప త్ేన సో చుత్ే ‘’అంటే అమమ వగర్కర లలిత అని పపరు ఆమ
లోకగన్నకర అతీత యిై లోక లీలను లాలిసుతంది .కనుక ప్రత్ర వుకీత లలాటం అ లీల దపమమే
.కగవలసింది దపన్న పెవ ధపుస మననం అవగ్గహనప మాతరమ .దీన్నకే ఈ లలిత్ప సహసర నపమాలు
సగధనపలు అవుత్పయి .అది ప్ఠసుతంటే శ్రీ తతత వం బ్ో ధ ప్డుతుంది .ఉప్గసకులు శ్రీ చకీ ప్ూజ
చేసత గరు .ఇదొ క విశిష్ీ మైన యంతరం .ఇందులో బ్బందు ,త్రరకోణ ,వలయ ర్ేఖ్ ,దళ్ాల వంటి
చిహ్మిలుంటాయి ఇవి ఈ బ్రహ్మమండం యొకక సృషిీ సిీత్ర లయాలకు ప్రతీకలు .ఈ లక్షణపలన్ని
మానవ శర్ీరం లోనే ఉనపియన్న మనం మర్ి ప్ో తూంటాము .శర్ీరమే శ్రీ చకగీన్నకర ప్రత్ర రూప్ం
అన్న త్్లియాలి .ఇందులోన్న త్ొమిమది ఆవరణలే మన నవ రంధపరలు .అందులోన్న ఆనంద
మయ బ్బందువే లలాటం మీద ఉని సహసగరర చకీం .ఇదే అమమ వగర్ ప్వితర న్నవగసం .శ్రీ
చకీం మన ప్ుటీ క త్ోనే వచేి ప్రమాతమ సగధనం .
శ్రీ విదు శ్రీ మాతను ప్రసనిం చేయటాన్నకర దర హద ప్డుతుంది .లలిత్ప సహసరనపమ ప్ఠనం ఈ
మంతరం ఫలాన్నిసుతంది .దేవి కృప్ అంతరుమఖ్మన
ై వగర్కే లభిసుతందన్న మరువ ర్గదు .అంటే
భావన చపలా ముఖ్ుం అందుకే ‘’అంతరుమఖ్ సమార్గధపు –బ్హరుమఖ్ సుదురల భా ‘’అనపిరు
భవగనీ భావనప గమాు అనటం భావనే ముఖ్ుమన్న .భావన అంతరుమఖ్ం అయిత్ే పిండపండం లో
బ్రహ్మమండ దరశనం లభిసుతంది .ఇదే శ్రీ దేవి ఆర్గధనప ప్రమ లక్షుం .దీన్న శ్రీ సహసిరక
అమోఘమన
ై సగధనం .

శగసత ీ దృషిీలో చూసినప ప్దపరధం శకరత వీటి ప్రత్ర కరీయ వలల నే ప్రప్ంచ సృషిీ జరుగుతుంది .ఈ
ర్ెంటికీ భేదం లేదు .ఆదపరధం శకరతగ్గ శకరత ప్దపరధం గ్గ మారుతుంది .శకరత సూ
త ల రూప్ం ప్దపరధం .ఈ
ప్ర్గరధమే ప్రమ శివుడు .శకరతయిే ప్రమేశైర్ .శివుడికర, శివగన్నకర భేదం లేదు .ఒకే తత్పైన్నకర
వగర్దు రూ ర్ెండు రూప్గలన్న గ్గీహంచపలి .శకరత దేశగకగల ను బ్టిీ వివిధ రూప్గలు ధర్సుతంది
‘’యసు యసు ప్దపరధసు యాయా శకరత రుదపహృత్ప –సగసగ సర్ేైశైర్ీ దేవీ శకరతమంత్ో మహ్శైరః ‘’

భండపసురుడిన్న సంహర్ంచింది శ్రీ దేవి .భండపసురుడు అంటే జడతైం అంటే బ్దధ కగన్నకర
ప్రతీక .మన్నషి హ సైభావ సిదధం గ్గ విశగీంత్ర కోరుకొంటాడు అవసరం వచేి దపకగ ర్గయిలా
ఉండి ప్ో త్పడు .లేక ప్ో త్ే యిేప్నీ లేకుండప దేశ దిరమమర్ లా త్రరుగు త్పడు .నూుటన్ జడతై
సిదధ పంతం కూడప దీన్ని సమర్ధంచింది జడతైం నశించే వరకు మన్నషి తన లో ఉని శకరతన్న
గుర్త ంచలేదుఈ శకరతనే మనం శ్రీ దేవి అంట నపిం .అందుకే ఆమ భండపసుర సంహ్మరం చేసి
తృపిత చ్ందింది ..లోప్ల చ్త
వ నపున్ని ఒక సగర్ మేలు కొలిపిత్ే సగధనప మారా ం త్ేలికవుతుంది
.అమమ మన చ్యిు ప్టీ కొన్న ఆనంద ప్రమా వదికర చేరుసుతంది .

లలిత్ప సహసర నపమాలలో మొదటి ప్ంకరత ‘’శ్రీ మాత్ప శ్రీ మహ్మ ర్గజీా శ్రీ మాటిిమా
హ సనే శైర్ ‘’,చిటీ
చివర్ది ‘’శ్రీ శివగ శివ శగకెత ా్ కు రూపిణీ లలిత్పంబ్బకగ ‘మొదటి మాటలలో శ్రీ మాత గ్గ ,మహ్మ ర్గణి గ్గ
,ఈశైర్ గ్గ కనీ పించే ప్రమేశైర్ చివర్కర ప్రమ శివున్న త్ో త్పదపతమాం చ్ంది జగదంబ్బక
,లలిత రూప్ం గ్గ దరశన మిసుతంది ఇదీ వరుస కీమం .ఒకొకకక సగర్ మహ్మ లావణు న్నధి రూప్ం
లో ,ఆర్ో చోట ప్రమేశైర్ ప్రత్పప్ ,ప్ర్గకీమాలు ప్గరణులకు పపర
ర ణ న్నసగతయి .ఒక చోట
ఆత్పమనందపన సంధపయి .మర్ో చోట మయలాధపరం నుండి సహసగరరం దపకగ చకగీలను దపటి
అమృతతై సంధపయినీ గ్గ దరశన మిసుతంది .ఒక చోట బ్రహమ విష్ు
ా రుదపరగీంధి విచేిదనం
చేసి శివ శకుతల అభేదపన్ని చూపించి మహ్మ శకరత రూప్ం గ్గ ఉంట ంది .విశైం సమసగతన్నకర కర్త ు
,ధపత్రర ,సంహ్మదిర గ్గ ఉంట ంది మన కనుిలలోనే ఉంది మనలిి కగప్గడుతుంది .ఆమయిే
శివుడు ఆమ శకరత ,ఆమయిే ప్ురుష్ుడు ఆమ ఏ శకరత .ప్రకుీత్ర ఆమ జీవుడూ ఆమ.ఆమయిే బ్ారహమ
ఆమ ప్దపరధ సహకుతల సమమలన రూప్ం

ఇది లలిత్ప సహసరమే అయినప ఆమ దివు విభయత్ర సందరశనమే .మొదటి నపమం శ్రీ మాత
చివర్ది లలిత్పంబ్బక మధులో కగమాక్షి ,బ్ాలా ,భవగనీ ,శగంకర్ీ ,శివకర్ీ,దుర్గా ,మహ్మ దేవి ,ఆహ్మ
లక్షిమ ,మహ్మ త్రరప్ుర సుందర్ ,ప్గరైత్ర ,నపర్గయణి ,కలాుణి ,కగత్పుయన్న ,ర్గమా ,ఉమా ,గ్ౌర్ీ
బ్ారహమ ,ర్గజర్గజేశైర్ ఆయత్రర ,సరసైత్ర ,మహ్మ కగలి ,చండికగ ,అప్ర్గా ,తరాంబ్బక ,బ్ారహమణి
,వష్
వ ా వి ,శివగ మొదల న
వ నపమాలు వసగతయి ఈ సహసరం లో లలిత పపరు ఒకక సగర్ే వసుతందన్న
గీహంచపలి .ఏ రూప్ం ఎవర్కర ఇష్ీ మో అది ఇందులో ఉంట ంది ‘’సహసర ప్రమా దేవి
శతమయలా శగత్పంకుర్గ ‘’అన్ని సూకత ం ఇందు లో ఉంది .ఇందులో ఏ నపమమయ ర్ెండర సగర్ ర్గక
ప్ో వటం ప్రత్ేుకత .న్నరమల మనసు ,న్నశిల హృదయం ,సిత ర భావనప లత్ో ఈ నపమాలు
ఉచిర్సపత అన్ని రహసగులు క్షణం లో అరధమవుత్పయి .శ్రీ చకీం లో అధిషీ గన దేవత శ్రీ మాత
అక్షర ఆకృత్ర లో దరశన మిసుతంది .ఒక చోట డకగరం లో మర్ో చోట రకగరం లో ,మర్ో చోట
లకగరం లో ,వేర్ే చోట కకగరం లో మర్ో సగర్ సకగరం లో దరశన భాగుం కలిగ్సుతంది .మనలో
ఉని ఆతమ మన దేవత .అది ప్రప్ంచమంత్ప వగుపించి ఉండనే భావన ముఖ్ుం ఇకకడ
లలిత అనపిరు అంటే ఆతమకే మర్ో పపరు లలిత అన్న గుర్త ంచపలి

ర్ేప్టి నుంచి భండపసుర వధ లోన్న అంతర్గర్గధన్ని త్్లుసు కొందపం

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -3

శకరత సైరూపిణి అయిన శ్రీ దేవి భండపసుర వదకోసమే జన్నమంచింది .భండపసురుడు మహ్మ శకరత
సంప్నుిడు మనమధున్న కుమారుడు బ్ల గర్గైలత్ో మదించి ఉనపిడు ఎవర్న్న ల కక చేసప
వగడు కగదు అక్షౌహణుల దపనవ సెవనుం అతన్న అధీనం లో ఉంది తముమళళళ మహ్మ బ్ల
ప్ర్గకీమాలు కలవగరు కొడుకులు వీర్కంటే శకరత ఉని వగరు .వగడి ఆజఞా కు అందరూ దపసో హం
అనపలిసందే .ఎదిర్ంచే ద్జ ర
థ ుం ఎవర్కర లేదు దేవతలను మునులను రుషి ప్తుిలను బ్ాధిసత ూ
వగర్ యజి యాగ్గదు లకు భంగం కలిగ్సుతనపిడు .అలాంటి వగడిన్న వదించపలంటే శకరత
మాతరమ చపలదు యుకరత ఉండపలి .దపన్నకర మించి శసగతాసత ీ సంప్నిత ఉండపలి వగడి బ్లాన్ని
న్నర్ీైరుం చేసప ఆయుదపలుఉంటేనే వగడిన్న న్నర్జనిటం త్ేలిక లేక ప్ో త్ే శీమ అంత్ప వృధప
.ఇవనీి దేవతలు గీహంచపరు అమమకు బ్ాసట గ్గ న్నలిచపరు తమ శకుతలన్నిటి న్న ఆమ ప్రం
చేశగరు త్పము న్నమితత మాతురలుగ్గ ఉండిప్ో యారు .సరై వసుత సగమగ్ీ సమకూర్గిరు .ఇక శ్రీ
దేవి ఆజా ఇసపత చపలు రణం మొదల టీ టమే అనిటల గ్గ యుదధ రంగం సరై సంసిదధం గ్గ ఉంది

ముందే చ్పిానటల భండపసురుడు ర్గయి లాంటి వగడు .న్నషిరేయా ప్రుడు ,న్నసపిసూ

ీ డు
,న్నసపితనుడు .ఎకకడ ప్డి ఉంట అకకడే ఉండే తతత వం వగడిది .ఒక వేళ ఏద్న
వ ప మారా ం లో
నడిసపత అది తప్ుాడు త్ోరవే అవుతుంది .తప్ుా ప్నులే చేసత గడు విచక్షణప జఞాన శూనుుడు వగడి
జీవిత ప్రమావధి త్రనటం స ఖ్ాులనుభావించటం .మనసుస ,ప్గరణం విజఞానం అనేవి ఏమిటల
వగడికర త్్లీనే త్్లియవు .భౌత్రక సుఖ్ాలలో ప్శువు లాగ్గ ప్రవర్త సత గడు .బ్ారహ్మమనపున్ని కేవల
పిందపండం గ్గ భావించి దేవి ఆగీహ జఞైలకు మాడి మసి అయాుడు .అమమ ఆతమ వభ
వ వమే
వగడిన్న లోబ్రు చుకుంది .ఈ విజయానేి అమమ వగర్ నపమం ‘’భండపసుర వదర దుుకత శకరత సపనప
సమన్నైత్ప ‘’అనే నపమం లో ఆవిషగకర మైంది ఇక ఆమ సెవను సమునిత్రన్న గయర్ి త్్లుసు
కొందపం .

‘’సంప్తకర్ీ సమార్గధపు ,సింధూర వరజ సపవిత్ప –అశగై రూఢపదిషీ ి త్పశై కోటి కోటి భిర్గవుుత్ప
‘’

‘’ సంప్తకర్’’ అనే శకరత శ్రీ దేవికర ఈ యుదధ ం లో సహ్మయ ప్డింది .ఈ శకరత ఏనుగు మీద సగైర్ీ
చేసత ుంది .ఇదీ దేవి గజ సెన
వ ుం .సంప్ద న్నచేి ఈ శకరత ఏనుగు లాగ్గ ఘీనకర్సుతంది .ఘోర
న్నదరలో ఉని జీవులకు మేలగకలుా ప్లుకుతుందని మాట .కనుక జనపలను జఞగృతం చేసప
ఈ న్ననపదపన్ని ‘’హసిత నపద ప్గరబ్ో దినీ ‘’అన్న శ్రీ సూకత ం లో చ్ప్గారు .గజ గరజనలో గంభీరత ,ప్ర్
ప్ూరాత జఞగృత్ర మయడు కలిసి సమేమళ్త మవుత్పయి .ఈ అదుాత సమేమళనమే సంప్తకర్ీ శకరత
అయిన శ్రీ దేవి గజ సపన లో కనీ పిసత ుంది .సంప్త్ అనే శబ్ాున్నకర సముక్ రూప్ం లో ప్ ందటం
అనే అరధం ఉంది .ఏ వసుతవు సముక్ అంటే సర్ెన
ై రూప్ం లో లభిసుతందర అదే సంప్తు
త అన్న
భావగరధం .సంప్తు
త రూప్ం లో లభించన్నదే విప్తు
త .ఏ వసుతవూ సంప్తు
త ,కగన్న విప్తు
త కగన్న కగదు
మనం చూసప దృషిీలో భేదమే ఏ దృషిీలో చూసెత ,ఎలా సంప్గదిసపత అది సంప్త్పత్ లేక విప్త్పత
అనిది ఆధపర ప్డి ఉంట ందన్న అంతర్గరధం .సంప్తకర్ీ శకరత ద్వవిక మైనది .అదే ప్రప్ంచం
లోన్న ప్రత్ర వసుతవును సర్ెన
ై దృషిీలో చూపిసత ుంది.జీవిత్పన్ని ఏనుగు నడకలా గ్గంభీరుం గ్గ
దర్గజగ్గ గత్ర శ్రలం గ్గ సుందరం గ్గ చేసత ుంది శ్రీ దేవి గజ సపన ఇలా యుదధ రంగం లో సగగుతుంటే
భండపసుర్డికర, వగడి సపనకు వణుకు ప్ుటిీందని మాట .
 ర్ెండర ప్గదం లో అశై సపన వర్ాత మైంది .అశగై రూఢఅని ద్వవీ శకరత కోటాలది గుర్గీలత్ో
కదులు త్ోంది.సంప్తకర్ గజ గమనం లో గ్గంభీరుం స ందరుం ఉంట ఆశగైరూ కోటి కోటి
అశగైల ప్రుగులో గత్ర శ్రలత్ప ,వేగం దముత లేన్న సైభావం జయుతక మవుత్పయి .వేదపలలో
‘’అశై ప్ూర్గై ,రధమదపు ‘’’’అనే శ్రీదవి
ే వరాన ఉంది ఇప్ుాడీ నపమం దపన్ని సగరధకత చేసత ో ంది
గజ సపనలో దేవి సంప్నిత ఉంట అశై సపన లో సశ్రీకత కూడప మరమ గరాం గ్గ ఉంది .గజ
సపనలో జఞానం ,అశై సపన లో కరమ భావం వుకత మవుత్పయి ముందు జఞానం కలగ్గలి తర్గైత
జఞానపన్ని అనుసర్ంచి కర్గమ చరణ చేయాలి .అప్ుాడే అభీష్ీ లక్షుం నేర వేరుతుంది అన్న
అంత ర్గరుము

శ్రీ దేవి ఆమ అనుచర గణం తమ త్ేజసుస ,ఓజసుస లకు అనుగుణమన

ై వేర్ేైరు రధపల పెవ
ముందుకు నడుసుతనపిరు .శ్రీ దేవి కూరుిని రధం ‘’శ్రీ చకీ ర్గజం ‘’అంటే శ్రీ చకీం త్ో
అలంకర్ంప్ బ్డింది ఈ రధం లో విజయం సగధించి పెటీ సకల శ సగతాసగీాలు ఉనపియి .ఆమ
అనుచర మంతురలు ‘’గ్ేయ చకీ’’అనే పపరుని చకగీలత్ో త్పయారు చేయ బ్డిన రధపల మీద
అనుసర్సుతనపిరు ఈ వరాన అంత్ప తరువగత్ర శోలకం లో దరశన మిసుతంది .

శ్రీ దేవి భండపసుర వధలో అంత ర్గరధం -4

‘’చకీ ర్గజ ర్గదపరూఢ సర్గైయుధ ప్ర్సురుత్ప –గ్ేయ చకీ రధప రూఢప మంత్రరణీ ప్ర్ సపవిత్ప
‘’

శ్రీ దేవి రధ చకగీలు అన్నిటి కంటే పెదువి ఆ చకగీల గ్ొప్ా తనపన్ని వర్ాసత ూ మంత్రరణుల రధ
గ్ేయ చకగీలు కదులుతునపియి .ఈ గ్ేయ గ్గనం అమమ వగర్ ర్గగ్ణీసైర్గన్ని ముఖ్ర్తం చేసప
సంగ్ీత చకగీలుగ్గ ఉనపియి .ఈ గ్ేయ చకగీలు వగకు ర్గమణీ యకం గ్గ ,మదుర్మ లత్ో కూడి
ఉనపియి ఇది దేవి తీజయ రూప్ వరానం .జఞాన ,జేాయ ,జఞాతలవివేకం అంత్ప ఈ భయమిక లో
కన్నపిసత ుంది .సత్ ,అసత్ ల మధు ఉండే త్ేడపను మంత్రరణీ మాత సాసీ ప్రుసోత ంది అన్న భావం
.అంటే మంత్రరణులగ్ేయ చకగీల సహకగరం త్ో శ్రీ మాత శ్రీ చకీ సగక్షాత్పకరం సగధుమవుతుంది
..కగన్న గ్ేయ చకీం కూడప అందర్కర అందేది కగదు .న్నరమల ,న్నశిల మన
ై వగకుకని వగర్కే అది
సుసంప్నిమవుతుంది .దీన్న తర్గైత కరర్ చకీ వరాన ఉంట ంది
 ‘’కరర్ చకీ రధప రూఢదండ నపధ ప్ురసురుత్ప –జఞైలా మాలిన్న కగకరలసీ వహి ప్గరకగర మధుగ్గ ‘’

చపవు ,ప్ుట టుక ల చకీ భరమణం లో ఇరుకుక ప్ో యిన జీవిత్పలకు జర్గ మరణపలు లేన్న
శగశైత లోకగన్ని అందించేఆచరణ రూప్ం లో ఉనిది శ్రీ చకీంమాతరమ . ఆమ దండ నపదు
ర్గల వ కూరుినేది కరర్ చకీం లోనే .’’కుర్గైనేి వేహ కర్గమణి జిజీవిషపత్ –శతం సమః ‘’అన్న
ఈశోప్న్నష్తు
త అంట ంది .అంటే మన్నషి జీవిత కగలం లో విధుుకత న్నరైహణ చేసత ూ నూర్ేళళళ
ఆచరణ లో హ్మయిగ్గ ఆనందం గ్గ జీవిసగతడన్న అరధం .ఇదే మానవుడి అమరతై రహసుం అంది
ఉప్న్నష్త్ .దీన్న ఆధపరం గ్గ దండనపయకర కరర్ చకీం ధరమ ర్గగం లో కరమ గ్ీతం విన్న పిసత ో ందన్న
భావం .కరర్ చకీం కరమ చకీమైత్ే ,గ్ేయ చకీం జఞాన చకీం గ్గ అరధం చేసుకోవగలి .శ్రీ చకీం అమమ
వగర్ ప్రమ ప్గవన భకీత భావనకు ప్రత్రన్నధి అయిన కెైవలు చకీం అన్న అరధమవుతుంది
.మంత్రరణులు అమమ వగర్కర నపలుా దికుకలా కగప్లా కగసూ
త ఉంట ఆమ భకుతలను రక్షిసత ూ
మార్గాన్ని శుభరం చేసత ూ ముందుకు సగగ్ ప్ో త్ోంది .

శ్రీ మాత అగ్ి గుండం మధు ప్రత్రషిీత మై ఉంట ంది .ఆమను అగ్ి ఏమీ చేయలేదు
.అగ్ి సమాన ప్వితురర్గలు, ఉజైల త్ేజసుక ర్గలు .మనం బ్ొ టీ పెటీ కొనే చోట మయడర కనుి
ఉంట ందన్న అందర్కర త్్లిసిన విష్యమే .అది జఞాన, త్ేజసుస ,జఞైల లప్రతీక గ్గ ఉంది
లోప్లే జైలిసూ
త ఉంట ంది .ఈ జఞైల ఎవర్లో బ్ాగ్గ ఉజైలం గ్గ ఉంట ందర వగరు ఆ
ప్రమేశైర్ కర దగా ర వగరవుత్పరు .అంటే అమమ కృప్ వగర్ పెవ చపలా ఎకుకవని మాట .దేవీ కృప్,
మనలోన్న అంతర్గజవల ఒక దపన్న పెవ ఒకటి ఆధపర ప్డి ఉంటాయి . దేవి కృప్ వలల మన జఞాన
జఞైలజైలిసుతంది .ఈ జఞాన కగంత్ర వలేల శ్రీ దేవి సగక్షాత్పకరం లభిసుతందన్న గీహంచపలి .దీన్ని
విశేలష్ణ చేసి చ్ప్ాలేం .ద్వవ సంయోగం, ఇచి మీద ఆధపర ప్డి ఉంట ంది .ఆమ జఞైలా
వలయాల మధు ఉంట ంది కనుక ఆమ వదు కు ఎవరు వళళ లేరు .ఆ ప్రం జయుత్ర సగక్షాత్పకరం
ఉంట జఞైలా వలయం లోకర ప్రవేశించే అధికగర యోగుత లభిసుతంది ఇది సగధన వలల నే
సగధుం .

శ్రీ దేవి భండపసుర లో అంత ర్గరధం -5

‘’భండ సెన
వ ు వదర దుుకత శకరత వికీమ హర్ుత్ప –న్నత్పు ప్ర్గకీమోపపత్ప న్నర్ీక్షణ సముతుసకగ ‘’
 భండపసుర వదకోసం శ్రీ దేవి ఏమీ చ్యాులిసన ప్న్న లేదు ఆమ శకరత సపనయిే ఈ ప్న్న
చేసత ుంది .వగడి వధకు బ్రహ్మమండ మంతటి సెవనుం ప్రమేశైర్కర త్ోడాడుతుంది .

దేశ కగలాల అనంత విసమృత్ర నుండే దేశ కగలాతీత శకరతన్న సముప్గర్జసత ుంది .అగ్ి కుండ
మధులో ఉండి సూరు చందురల ప్రకగశం నుండి ప్ర్గకీమాన్ని ప్ ందుతుంది ప్రమేశైర్
.సూరు ,చందర గత్ర వలల నే అనేక కళలు ఆవిర్గావ మవుత్పయి .సూరుుడు చందురడి త్ో సమ
ర్ేఖ్ మీద ఉనిప్ుాడు చందురడు సూరు కగంత్ర లో దపకుకన్న ప్ో త్పడు .ఇదే అమా వగసు
.తర్గైత చందురడు నమమదిగ్గ సూరుుడి నుండి వేరవుతూ తన కళలను చూపిసత గడు .కీమంగ్గ
వికసించి చందురడు సూరుున్న ముందు చేర్ తన కుని ప్దహ్మరు కళలను వుకత ం చేసత గడు
.దీన్నకే ప్ూర్ామ అన్న పపరు .మానవ మదడు మీద ,సముదర తరంగ్గల మీద చందర కళల;
ప్రభావగన్ని మనం అందరం గీహసూ
త నే ఉనపిం .ప్రత్ర నలలో ప్ూర్ామ అమావగసు వసగతయి .ఈ
ర్ెండిటి మధు న్నతు దేవతలు మంజుల మంగళ రూప్ం త్ో మానవ మనసుస ను అమృత
మయం చేసి ఆనందపన్నిసూ
త ఉంటాయి .

యుదధ రంగం లో శ్రీ దేవి గ్ొప్ా ఉత్పసహం త్ో యుదధ నప్

వ ుణపున్ని ప్రదర్శసుతంది ప్రమేశైర్
ముదుుల కూతురు ‘’బ్ాల ‘’కూడప యుదధ రంగ్గన్నకర చేరుకొంట ంది .ఆమ భండపసురున్నకర ఉని
32 మంది కొడుకులిి వధించే సింది .వగడి సరై సెవనుం క్షణం లో రూప్ు మాసి ప్ో తుంది .శ్రీ
బ్ాల చేసన
ి ఈ అదుాత కగర్గున్ని మాత శ్రీ దేవి ప్రశంసించే లోప్లే మంత్రరణీ , వగర్గహీలు
భండపసుర మితురల వన విష్ంగ ,విశుకుీలను హత మారుసగతరు .ఈ భీష్ణ యుదధ ం లో తనకు
అండగ్గ న్నలవ మన్న ప్రమేశైర్ భరత కగమేశైరున్న ముఖ్ం నుండే పపరరణ ప్ ందుతుంది
.వంటనే విఘేిశుడిన్న సృషిీసత ుంది .ప్రమేశైర్ ప్వితర గ్గధకు శ్రీ గణేశున్న త్ో శ్రీకగరం
జరుగుతుంది

‘’భండ ప్ుత్పర వధర దుుకత బ్ాలా వికీమ నందిత్ప –మంత్రరణుంబ్ా విరచిత విష్ంగ్గ వధ త్ోషిత్ప ‘’

విశుకీ ప్గరణ హరణ వగర్గహీ వీరు నందిత్ప –కగమేశైర ముఖ్ా లోక కలిాత శ్రీ గణేశైర్గ’’

శ్రీ మాత విజయం ఆతమ వభ

వ వ గ్గధయిే .భండపసుర వధ అంటే అజఞాన ,అత్పుచపర
అహంకగర న్నరూమలనమే .నశైరం అయింది నశించే దపకగ అవినశైరం ఆవిర్గావం కగదు .శ్రీ
మాత శకరత ఆతమ శకరతయిే అన్నశైరమైంది భండపసురున్న శకరత ,ప్ర్గకీమాలు ప్గర్ువమన
ై వి నశించేవి
.శ్రీ మాత కుమార్ెత శ్రీ బ్ాల వగడి ముపెూవ మంది ప్ుతురలన్న క్షణం లో భసమం చేసప సింది .దీన్న త్ో
ఆతమ సపన కు ధ్వరుం పపర
ర ణప కలిగ్గయి . వగడి సంత్పనం నశినపిగ్గనే మితురల వన విష్ంగ
,విశుకుీలు విజుర మిాంచపరు .వీర్న్న మంత్రరణి ,వగర్గహ దేవతలు వధించేశగరు దీన్నత్ో వగడి
ప్ర్గజయం ప్రమేశైర్ విజయం ప్గరరంభ మైంది .

ప్రమాతమ సైరూపిణి అయిన ప్రమేశైర్ ఆతమ వభ

వ వం త్్లియన్న విష్ంగ ,విశుకుీలు
న్నష్రేయత్పిన్నకర ,న్నర్ీైరుతకు ప్రతీకలు .విష్ంగుడు అంటే తనంతటి వగడు లేడన్న మదం త్ో
అహంకర్ంచే ప్గరణి .వగడికర ఆతమ సైరూప్ం త్్లియదు .వగడికర సతసంఘం అంటే త్్లియదు
అందుకే విష్ంగుడ్వనపడు .సగధపరణం గ్గ సంసగర జీఎవితం ప్టల అనపసకరత ర్ెండు రకగల
కగరణపల వగళళ కలుగుతుంది సగైరధం వలల ,ప్రమారధం వలాల కూడప అనపస కరత వసుతంది
ఇందియ
ర ా సకుతడ్వ విష్య లంప్టం లో ఉని మన్నషి ఈ శర్ీర్గన్ని గుర్ంచే ఆలోచిసగతడు
.లౌకరక సుఖ్ం కోసం డబ్ుి కగవగలన్న అరుీలు చపసగతడు .ఇది వుకీత గత సగైరధం దీన్న వలల మన్నషి
విష్ంగుడ వుత్పడు .సరై సంగ ప్ర్త్పుగ్ అయినప యోగ్ ఆత్పమనందం కోసమే అనేైషిసత గడు
మిగ్లిన వనీి అతన్నకర తుచపిలు నీచపలు ,.మొదటి వగడిది సీైయ ఆనందం ఇతన్నది విర్గట్
భావం అంటే సరై ప్రప్ంచం ఈ యోగ్కర ఆనంద మయం గ్గ కన్నాసుతంది .మొదటి వగడిది
అసంప్ూరామే కగక ప్రమాదం కూడప .ఇదే విష్ంగుడి ఆనందం .ఇదే ప్ర్గమేశైర్కర ఇష్ీ ం లేన్న
విష్యం .క్షుదర ఆనంద న్నర్గకరణమే విష్ంగ వధ లో అంత ర్గరధం .

శ్రీ దేవి భండపసుర వధ లో అంత ర్గరధ ం -6

విష్ంగుడి సో దరుడే విశుకుీడు .శుకుీడు మన్నషి త్ేజసుసకు ,ఓజసుసకు ,ప్రకగశగన్నకర ప్రతీక

.’’శుకీమసి త్ేజయసి ‘’అన్న అనే దపన్నలో ప్రమేశైర్ ఈ సంకేత నపమం త్ోనే లభిసుతంది .కొందరు
దీన్ని సదిైన్నయోగం చేసుకొంటే కొందరు దుర్ైన్నయోగం చేసుకొన్న చేట త్్చుికొంటారు
.కేవలం సుఖ్ భోగ్గలకే శుకీత్పైన్ని ఉప్యోగ్ంచే వగళళళ ప్గర లౌకరక జఞానం ప్ ందలేరు
.విశుకుీడు ఇలాంటి విష్యా సకుతడు .అతన్న శకరత ప్ర్గకీమాలను హర్ంచే శకరత పపర్ే వగర్గహ
.వర్గహ శబ్ు ం శేష్
ీ ీ వగచకమే వర్గహ లాంచనులు వర్గహ ధైజఞన్ని ధర్ంచే వగరూ ఉనపిరు
.’’దేనీి నపశనం చేయ వీలు లేదర అదే అహం ‘’.ఇలాంటి అక్షయ తత్పైలలోవిశిష్ీ మన
ై యుకరత
పపర్ే వగర్గహ .విశుకుీడు నశైర సుఖ్ లాలసుడ్త్
వ ే ,వగర్గహ అవినన్నశైర ,అక్షయ ,అలౌకరక
ఆనంద సంధపయిన్న .వగర్గహ చేసన
ి ఈ కగర్గున్నకర ఆమ వీరు ,ప్ర్గకీమాలకు దేవి ప్రసనుి
ర్గల వంది ఇలా వగర్గహ విశుకుీన్న విష్య లాలసను నపశనం చేసన
ి ు నిమాట .ఈ రకం గ్గ
మంత్రరణి వగర్గహచేసన
ి విష్ంగ ,విశుకీ వధ చ్డు తత్పైల నపశనపన్నకర ,సత్ేరేరణ కు దపర్
తీసింది

అన్ని అడ్ ంకులు త్ొలగ్ ప్ో యిన తర్గైత ప్రమేశైర్ ప్రమ శివున్న చూసి శ్రీ గణేశున్న
సృషిీసత ుంది .ఈ ఆనంద సమయం లో ప్రమాందం ప్ ందిన శివుడు కూడప ప్రసనుిడవుత్పడు
.వగర్దు ర్ చూప్ులు కలిశగయి .అంత్ే అప్ుాడు వంటనే గణేశుడు వగర్ ముందు ప్రతుక్ష మన
ై పడు
వినపయకుడు కుమారసగైమి ఇదు రు ప్గరైతీ ప్రమేశైరుల ప్ుతురలే .సుబ్రహమణుుడు శివ
కుమారుడు .గణప్త్ర ప్గరైతీ నందనుడు .దీని
ే తులసీ దపస భకత కవి ‘’శంకర సువన్ భవగనీ
నందన్ ‘’అన్న వర్ాంచపడు .అంటే ఇందులోన్న ప్రమార్గధన్ని గ్ోసగైమి గీహంచి మనకు
త్్లిప్గడని మాట .కుమార సగైమి జననం కోసం శివుడి వీరుం అవసర మైంది కగన్న గణేశ
జననం కోసం మహ్శైర్ మహ్మ సంకలామే సర్ ప్ో యింది మహ్శైర రూప్ కలాన ఈ మహ్మ
సంకలాాన్ని సగకగరం చేశగడన్న అరధం చేసుకోవగలి

మహ్శైర్ మహ్మ సంకలాం వలల జన్నంచిన విఘేిశుడుఅన్ని విఘాిలను దూరం చేసప

సరై సమరుధడు .అతన్న విఘి కగర్ణీ మహత్పైన్ని చూసి ప్గరైత్ర మహ్మ ఆనంద ప్డింది ఈ
వరానే తరువగత్ర శోలకం లో కగనీ పిసత ుంది

‘’మహ్మ గణేశ న్నర్ాని విఘి యంతర ప్రహర్ుత్ప –భండపసుర్ేందర న్నరుమకత శసత ీ ప్రతుసత ీ
వర్ుణీ’’

ప్రమేశైర్ ప్రశసత మన
ై మారా ం లో భండపసురుడు అనేక రకగల విఘాిలు కలిాంచే ప్రయతిం
చేశగడు .కగన్న వీటన్నిటికర న్నవగరణలప్గయాలుఆమ వదు ఉనపియి .ప్ుతురడు ఆమకు ఈ కగరుం
లో అన్ని రకగల త్ోడాడత్పడు గణేశుడు యాంత్రరకం గ్గ విఘాిలను న్నయంత్రరంచ గలడు.కగన్న
మాత భండపసురున్న ప్రత్ర శసగతాన్ని ,అమోఘాసగతాలత్ో ఎదుర్ొకంది .శసత ంీ భౌత్రకం .అసత ంీ
మానసికం .శర్ీర బ్ాధప న్నవగరణకు మనో బ్లం త్ోనే సగధుం .శగర్ీరక యాతనల నుండి ముకత ం
అయిన మానస మర్గళంఅంటే మనో హంస ఆతమ వప్
వ ుకు ప్రయాణం ప్గరరంభిసుతంది .

శ్రీ దేవి భండప సుర వధ లో అంత ర్గరధం -7

 ‘’కర్గంగులి నఖ్యతాని నపర్గయణ దశగకుీత్రహ్-మహ్మ ప్గశుప్త్పసగతాగ్ి న్నరధగ్ధగసుర సెన్న
వ కగ ‘’

ప్రమేశైర్ సృషిీ అత్ర విచితరం గ్గ ఉంట ంది ఆమ చేతుల ప్ది వేళళలో నపర్గయణున్న ప్ది
రూప్గలుఅయిన మతస ,కూరమ వర్గహ్మదులుదేవి చేత్ర గ్ోళళ నుండే ఉతానిమవుత్పయి మానవ
శర్ీరం దేవి గృహమే .అందువలల ఆ శర్ీరం లో ప్రత్ర అణువు దేవి కగంత్ర త్ో న్నండి ఉంట ంది
.ఆధపుత్రమక దృషిీలో చూసినప మన్నషిచయి
ే అన్నిటి కంటే ఉతురుసీమైనది. చేతులత్ోనే
ప్రమాతమ ను ప్ూజిసగతం త్రనటం త్పరగటం ప్న్న చేయటం అనీి వగటిత్ోనే అంత్ేకగక ఇవైటం
తీసుకోవటం భయపెటీటం బ్ెదర్
ి ంచటం ఆశ్రరైదించటం అభయమివైటం మొదల వన వగటికర
చేతులే ముఖ్ాుంగ్గలు .మన చేత్ర అగీభాగం లో లక్షీమ దేవి ,మధు భాగం లో సరసైతీ దేవి
,మయల భాగం లో మాహ్శైర్ కగప్ురముంటారన్న చ్బ్ుత్పరు ‘’కర్గగ్ేీ వసత్ే లక్షీమ- కరమధేు
సరసైత్ర- కర మయలేతు శర్గైణీ(గ్ోవిందః )ప్రభాత్ే కర దరశనం ‘’అన్న న్నదర లేవ గ్గనే మన
చేయిన్న చూసుకొంటాం

జంతువులన్నిటికర చేతులునపి మన్నషి చేతులకే ప్రత్ేుకతలునపియి కరమలు చేయటం త్ో

ప్గట ఇవి మనసిైతకు కూడప ఉప్ యోగ ప్డత్పయి .చేత్రన్న,అరచేత్రన్న త్రప్ాటం లోనే మన్నషి
వుకరతతైం బ్యట ప్డుతుంది .ఏ వుకీత చేత్రలో ఎంత ప్వితరత, మనసిైత ,మధుర్మ
ఉంటాయో అతన్న వుకరతతైం అంత దివుమన
ై దిగ్గ భావిసగతరు .మహ్శైర్ దివు హసత ం వరద
హసత మై లోకోతత ర భవుత ,దివుత ల త్ో న్నండి ఉంట ంది .అందుకే ఆమ చేత్ర వేళళగ్ోళళనుండే
సమసత చర్గచర సృషిీ ప్ుడుతుంది .ఆమ శకరత ముందు మిగ్లిన వేవీ సమానం కగవు .

భౌత్రక దురషిీ లో ప్రప్ంచం లోన్న ప్రత్ర ప్గరణీ ప్శువే .కగన్న ఆధపుత్రమక దృషిీలో అతడే
ప్శుప్త్ర నపధుడు కూడప .ప్శుప్త్ర దయ వలల నే మన్నషి ఆలోచించటం ప్గరరంబ్బంచి తనను
త్పను త్్లుసుకొంటాడు .. –తనలో ప్శుప్త్ర భావనను సగక్షాత్పకర్ంప్ జేసుకొంటాడు .ఈ
హరణమయ చేతన అ నుభవం లోకర ర్గగ్గనే అప్ుాడు అజఞానం అంత్ప త్ొలగ్ ప్ో తుంది .న్నజమైన
జఞానోదయమవుతుంది

భండపసుర సెవనుం అంత్ప ప్గశుప్త్పసత ీ ప్రయోగం త్ో సరై నపశనమవుతుంది వగడి

సగరహీన నగర్గన్ని ఆ జఞైలలత్ో భసీమప్టలం చేసత ుంది శర్గైణి .వగడి మహ్మ నగరం పపర్ే
‘’శూను క నగరం ‘’అంటే నగర వవభవం అంత్ప శూనుం అని మాట .అందులో తతత వం అనేది
లేదన్న సగర్గంశం .భవనపలు సింహ్మసనపలు అధికగరం భోగం వంటివి మన్నషిన్న అమరుడిన్న
చేయలేవు .దీన్ని ఇచేిది వగడి ఆతమ జఞానమే .దీన్నకర త్ోడూ బ్రహమ భావనప .దపన్నలోనే ఆనందం
ఉంది .ప్రప్ంచం లోన్న సరై వసుత సముదపయమయ శూనుమే .సర్గైతమ అంతటా వగుపించి
ఉనపిడని ఎరుకయిే అసల వన ప్రప్ంచసగరం .ఇది సరై సంప్ూరాం .దీన్నకర బ్యటి సగధనపలు
ఉప్కరణపలు ప్న్న చ్యువు .’’అంటే శూనుం నుంచి ప్ూరాం ‘’వవప్ుకు ఆధపుత్రమక ప్రయాణం
సగగ్గలి అన్న ప్రమారధం .

శ్రీ దేవి భండపసుర వధ లో అంత ర్గరధ ం -8(చివర్ భాగం )

‘’కగమేశైర్గసత ీ న్నరుగధ భండపసుర శూనుకగ –బ్రహో మపపందర మహ్ందపరది దేవ సంసుతభ వవభవగ ‘’

ఈ సంసగరం న్నసగసరం అన్న అరధం అవటాన్నకర కగమేశైరున్న కృప్ కగవగలి .శూనుం సంప్ూరాం గ్గ
కనీ పిసత ుంది అప్ుాడే .కగమ దేవుడు మనమధుడిన్న క్షణం లో భసమం చేసిన అసత ంీ కగమేశైరుడి
దగా ర్ే ఉంది ఆ అసత మ
ీ ే భండపసురుడిన్న ,వగడి శూనుక నగర్గనీి భసీమ ప్టలం చేసింది
మనసులో ఏ కోర్కగ లేనప్ుాడు ప్గర ప్ంచిక సుఖ్ాల శూనుతైం దపనంతటికర అది బ్యట
ప్డుతుంది .మాయ ,మొహం మమత ,అనే అందమన
ై వల క్షణం లో ముకకల వ ప్ో తుంది .

కగమేశైరుడ్న
వ మాహ్మ శివుడి ఈ విజయం త్ో ఏంత్ో సంత్ోషించిన బ్రహమ ,విష్ు
ా
మహ్ను ుా లు ఆయననను ప్రసత ుత్రంచపరు .ఆతమ వభ
వ వ మహతు
త ను త్్లుసుకొన్న దేవతలంత్ప
ప్రమేశైర్ీ ప్రమేశైరులను ప్రమ ప్ురుష్ ,ప్ర్గ ప్రకుీతులను ముకత కంఠం త్ో ప్రసత ుత్ర చేశగరు
.తురటిలో భసమమన
ై కగమ దేవుడిన్న కరుణపమయి అయిన అమమ సహంచలేక కరుణ త్ో అతన్న
భారు రతీ దేవి విలాప్గన్ని విన్న సహంచలేక ప్ో యింది .సీత ీ ,ప్ురుష్ులను మానవతను మమత
,అనుర్గగ్గల త్ో బ్ంధించే మంగళ కరమన
ై కగమాన్ని లోకగన్నకర అవసరం అన్న భావించింది
అంత్ే క్షణం లో దయత్ో అమమ మనమధుడిన్న ప్ునర్ీజవితుడిన్న చేసింది ఆమ ధరమ సంవర్ధన్న
.కనుక కఠన హృదయం త్ో కగమేశు డు చేసన
ి కగమ దహనపన్ని ,ప్ రబ్ాట ను సర్ దిదు ంి ది
.ధపర్మక భయమి మీద విశుదధ మైన మమత ,పపమ
ర అనుర్గగ్గలు వర్ధలల ాలన్న కగమేశైర్ సంకలాం
అందుకే మనమధుడికర బ్తుకు న్నచిింది

న్నజఞన్నకర కగముడు కూడప అమమ సృషిీ లోన్న వగడే కదప .అందుకే సరష్ీ కు సృషిీ మీద
సహజం గ్గ అనుర్గగం ఉంట ంది ఆ అనుర్గగమే ఇకకడ కగమున్న జీవిత్పన్నకర సహ్మయ ప్డింది
తండిర -కొడుకు పెవ కోప్ం ప్రకటిసపత తలిల సర్ు చ్ప్ాటం లోకం లో మనం చూసూ
త నే ఉనపిం
.’’అశర్ీర రూప్ం ‘’లోకగముడిన్న కగమేశైర్ సృషిీంచి అతన్న చపయను అందర్ హృదయాలలో
ప్రత్రషిీంచింది ఇది కగమున్నకే కగదు సకల చర్గచర ప్గరణి కోటి కీ అవసరమన
ై ధపర్మక భావం
సహజం గ్గ ‘’తీయన్న ఆకలిత్ో’’ కగమ వగసన అందర్లో మేలగకనే ఉంట ంది .దపన్ని ప్రమేశైర్
ప్రసగదం గ్గ భావించి ధరమ సమిమతం గ్గ సపవిసపత అది దేవి ఆర్గధనే అవుతుంది .ఈ విష్యానేి
తరువగత్ర శోలక ప్గదం త్్లియ జేసత ో ంది

‘’హర నేత్పరగ్ి సందగధ కగమసంజీవ నౌష్ధిహ్ ‘’

ప్రమేశైర్ నపమాలలో ప్రత్రదీ ప్గరణ శకరతత్ో ఉంట ంది కగమ దేవుడిన్న బ్యడిద ర్గసి చేసన
ి
కగమేశైరుడిన్న ‘’హర ‘’శబ్ు ం చకకగ్గ వుకత ం చేసింది .అంతటినీ హర్ంచే వగడు హరుడు ప్రజఞప్త్ర
చేసన
ి సృషిీలో ఆహతమైంది ,అనవసర మైంది ,అశోభన మైంది అంత్ప నశింప్ జేయటమే
శంకరున్న ప్న్న .అందుకే హర శబ్ు ం వగడపరు .హరున్న మయడవ కనుి మంట కగముడిన్న కగలిింది
.ఈ మయడర కనుి మనందర్ లోను ఉంట ందన్న గీహంచపలి .లలాటం లో ఉని ఈ మయడర
కనుి లోప్లి చూప్ును కలిగ్ ఆనందపన్ని ప్ ందుతుంది .ఈ కనుి త్్రుచుకొంటే అంధకగరం
అంత్ప ప్టా ప్ంచల వ వలుగు ప్రచుకొంట ంది .అజఞానం సగతనపన్ని జఞానం ఆకీమిసుతంది .ఆతమ
తతత వం బ్ో ధ ప్డుతుంది .అప్ుాడు జఞాన్న జీనుమముకుతడౌత్పడు .ఈ జీవనుమకత దశ వప్
వ ు ఈ నపమం
సూచిసుతందన్న భావం .ప్రమేశైరుడు ముకరత దపత .ప్రమేశైర్ ఈ ముకరత ప్రయోజనపన్ని సమసత
ప్రప్ంచపన్నకర అందిసత ుంది .’’వినపశం లోనే వికగస బీజం ఉంది ‘’అన్న గీహంచపలి .కగమ వగసన
కగమిన్న వినపశనం వప్
వ ు లాకేకడుతుంది .అమమ వగడిన్న కగమేశున్న వికగసం వప్
వ ుకు తీసుకొన్న
వడుతుంది ఇదే ప్రమేశైర్ నపమం లో ఉని రహసగురధం అన్న మహ్మ వగుఖ్ాున కరత సైర్ీాయ
ఇల ప్గవులూర్ ప్గండురంగ్గ ర్గవు గ్గరు వగుఖ్ాున్నంచి చ్పాి న దపన్ననే మీకు అంద జేశగను
.అందర్కర ఆ ప్రమేశైర్ీ కటాక్షం లభించపలన్న ఈ దసర్గ సందరాం గ్గ కోరుతునపిను

సంప్ూరాం

వీలు వంట శ్రీ లలిత్ప సహసర నపమాలలో ‘’శ్రీదేవి దివు శర్ీర త్రరకూట రహసుం ‘’అంద జేసత గను

శ్రీలలిత్ప సహసరనపమ విశేషగలు

–ఆధపరం సైర్ీాయ డప.శ్రీ ఇల ప్గవులూర్ ప్గండు రంగ్గర్గవు గ్గర్ ‘’శ్రీ సహసిక
ర ‘’

త్రరకూట రహసుం

దేవి త్రరప్ుర సుందర్ అందర్లోనూ పపరమ భావ బీజం నపట తుంది .పపమ
ర ను ప్వితరం గ్గ
సపవిసపత శుదధ మైన ఆనందపన్ని అనుభ విసుతంది ..కగమ త్ో ఉని పపరమ లౌకరక శగర్ీరక సుఖ్ానేి
ఇసుతంది .కగన్న అలౌకరకం అయిత్ే ప్రమానందపన్ని శగశైత సుఖ్ానేి ఇసుతంది .ధరమ సమమతం
అయిన కగమం మంగళ ప్రదం .కగమం మన్నషిన్న ప్శువును చేసత ుంది ,ద్వ
వ సమానుడినీ చేసత ుంది
.కగమాన్ని కోర్ేవగడు లౌకరకగన్ని అలౌకరక పపరమగ్గ గీహంచపలి .అప్ుాడే పపమ
ర సగరధకమవుతుంది
.అప్ుాడు వుకరతగత హదుులు దపటి విర్గట్ శకరతన్న సగక్షాత్పకర్ంచుకో గలుగుత్పడు అంటారు
ఇలప్గవులూర్ వగరు .

రకత మాంసగలత్ో కూడిన శర్ీరం వనక ఒక ప్రమ ర్గమణీయకమన

ై న్నధి దరశనమిసుతంది
.దీన్నముందు ప్రప్ంచ సుఖ్ాలనీి తుచిం అన్నపిసత గయి .అందుకే లలిత్ప సహసరం లో దేవిన్న
‘’మహ్మ లావణు శేవధి ‘’అనపిరు అంటే దేవి స ందర్గున్నకర ప్ర్గకగష్ీ .ప్గప్ ప్ర్హ్మరం జర్గ్త్ే
రూప్ం న్నగుా త్ేలి దివుత్పైన్ని ప్ ందుతుంది అంటారు డపకీర్ ప్గండురంగ్గ ర్గవు గ్గరు .’’శ్రీ
వగగావ కూటక
వ సైరూప్ ముఖ్ ప్ంకజఞ ‘’అని దపన్నలో ఆమ సరై శోభితమైనది .ముకుకకరంద
సుధపరస ప్గతరలత్ో సమానమన
ై సరసతైప్ు అక్షయ ప్రవగహల వన ఆమ ఆధర్గలునపియి .అవి
ప్రప్ంచపన్ని దపహ పిప్గసలో ముంచేసత గయి. పెదవుల నుండి మాటలు వలువడు తునిప్ుాడు
మాటల మధు దేవి చిరునవుై కోమల చపయత్ో వగయు మండలాన్ని అంతటికర ఆశీయం ఇసూ
త
ఉంది .ఆమ ముఖ్ాన్నకర తగ్న వగక్ స ందరుం ముగుధలిి చేసత ుంది .ముఖ్ాన్నకర న్నజమన
ై శోభ వగణి
అంటే ప్లుకు .అమృత వగకుకలు వలువడుతుంటే తదేక ధపునం త్ో తనమయతైం త్ో
దర్శసగతం .అలాంటి దివు శోభ దేవి ముఖ్ మండలం లో భాసిసత ుంది .

‘’కంఠగధః కటి ప్రుంత మధు కూట సైరూపిణీ ‘’-దేవి కంఠం నుండి నడుము వరకు మధు
కూటం వగుపించి ఉంది .వగగావ కూటం లాగ్గ ఇది త్్రచుకొన్న ఉండదు అన్న గీహంచపలి
.ఎకుకవ భాగంకప్ాబ్డి ఉంట ంది .శర్ీరం లోన్న నవ రంధపరలలో ఏడు రంధపరలు ముఖ్
మండలం లోనే ఉనపియి .మధు కూటం లో ఒకక రంధరం కూడప లేదు .ఈ కూటం వగగావ
కూటాన్ని నడప్ టాన్నకర సహ్మయ ప్డుతుంది .పెదవులనుండి బ్యటికర వచేిమాటలు నపభి
నుంచే బ్యలేురుత్పయన్న మనకు త్్లిసిన విష్యమే .ముఖ్ మండల స ందర్గున్ని
పెంప్ ందించ టాన్నకర మధు కూటం త్ోడాడుతుంది . మధు కూటాన్నకర దపన్న సైంత స ందరుం
కూడప ఉంది .మర్సప కళళలోల యింత స ందరుం ఉంట ందర ,ఎత్్త న
్ వక్షసా లం లోనూ అంత్ే
స ందరుం ఉంట ంది . కూర్ోివటాన్నకర ,లేవటాన్నకర త్రరగడటాన్నకర శర్ీర మధు కూటం అందర్కీ
కగవగలిసందేగ్గ .దేవి ముఖ్ మండలం యింత మహమాన్నైతమో మధుకూటం అంటే
మహమాన్నైత ప్గతర ప్ో షిసత ుంది అనపిరు ర్గవు గ్గరు .
నడుము కరంది భాగ్గన్ని శకరత కూటం అంటారు సగమరధా ,స భాగు ,స ందర్గులను
పెంప్ ందించటం లో శకరత కూటంముఖ్ు ప్గతర ప్ో షిసత ుంది .ప్గరణి శకరతకర ఇది మయల కేందరం
.అందుకే దీన్ని మయలాధపర కేందరం అంటారు .శకరత సైరూపిణి అయిన దేవి ముఖ్ు న్నవగస
సగానం ఇదే అంటే మయలాధపర కేందరమే .ప్రమేశైర్ యొకక ఈ శకరతకూటం కొందర్లో జఞగృతం
గ్గ ఉంట మిగ్లిన వగర్లో సుష్ుప్త ం గ్గ ఉంట ంది .ఈ శకరత కూటం మేలగకనిప్ుాుడు వుకీత
యొకక చ్త
వ నుం వికగసం వప్
వ ుకు ఉనుమఖ్ మౌతుంది అంటారు డపకీరుగ్గరు .నడుము నుండి
నపభి ,నపభి నుండి హృదయం ,అకకడి నుండి కంఠం,దపన్న నుంచి లలాటం , అకకడినుండి
కప్గలం వరకు ఈ శకరత చ్త
వ ను సంచపరం చేసి సహసగరర చకీం లో ఉని ఆనందమయి అయిన
దేవి చరణపమృతం లో శర్ీరం లోన్న అవయవగలన్నిటిన్న రస ప్గలవితం చేసస
ప త ుంది .అందుకే శకరత
కూటమే ప్ర్గశకరత ప్రధపన ప్రవగహం .

దేవి న్నవగసం మయడు కేందపరలు -వగగావ కేందరం , ,మధుకూట కేందరం ,శకరత కూటకేందరం .ఈ
మయడూ వేరు వేరుగ్గ ఉనపి ఒకదపన్నత్ో ఒకటి కలిసి ఉండటం విశేష్ం .ప్రత్రజీవిలో ఇవి
విడివిడిగ్గ ఉంటాయి .ఈ మయడూ కలిసపత నే శర్ీరం.ఈ శర్ీరమే అశర్ీర అయిన ఆతమ యొకక
ఆనంద న్నలయం .అకకడే అమమ ఉన్నకర .పెక
వ ర కన్నపించే రకత మాంస ఆసుతల వనుక ఇంతటి
రహసుం ఉందన్న గమన్నంచకప్ో వమే అజఞానం .చీకటి బ్తుకు . ఈ శర్ీరమే ప్రమేశైర్ీ
రమణీయ రూప్ ర్ేఖ్లకు అంకరతమన
ై యంతరం .ఈ శర్ీరం వగగావ కూటం నుంచి వలువడే
వగకేక ప్రమేశైర్ వగగ్ైలాసగన్ని చిత్రరంచే మంతరం .శర్ీర కదలికలు ,వరత నలే దేవి నడకలకు
ప్గరత్ర న్నధుం వహంచే సైతంతర తంతరం .ఇలా ప్రమేశైర్ సూ
ా ల స ందరుం ,సూక్షమ
స ందరుం ,యాంత్రరక సైరూప్ం ,మాంత్రరక మహతైం ,త్పంత్రరక విధపనం మానవ శర్ీరం మీదే
ఆధపరప్డి ఉనపియన్న మరువ ర్గదనపిరు .

‘’మయల మంత్పరత్రమకగ మయల కూట తరయ కలళ్ళబ్ర్గ –కులాముాత్్క

వ రసికగ కుల సంకేత
ప్గలినీ ‘’అని ముపెవూ ఆరవ భాగం ఉప్న్నష్త్ దరశనమే .దేవత ఆతమ విశిష్ీ మన
ై మంతరం లో
న్నహతమై ఉంట ంది .ప్రత్్ుక మంతరంలో రూప్ మార్మక సంకేతం ఉంట ంది .ప్రత్ర వుకరతకీ
సైంత వగక్ వవఖ్ర్ ఉంట ంది .మంతరం లో మనకు కగవలసిన దేవతను సగక్షాత్పకర్ంచుకో
వచుి. ప్రత్ర మంతరం ఏదర ఒక దేవత ఆతమకు ప్రతీక .కగనీ శ్రీమాత అందరు దేవీ దేవతలకు
జనన్న .అందుకే ఆమ ను ఆహ్మైన్నంచే మంతరం మయలమంతరం .అందులో ఆమ ఆతమ న్నవగసం
ఉంట ంది .కనుక మయల మంత్పరత్రమక అయిందనపిరు ఇలప్గవులూర్ వగరు .దేవి దివు శర్ీరం
లోన్న మయడు ప్రధపన కూటాలు సమసత ప్గరణుల శర్ీరం లోన్న కూట తరయ సమయహ్మన్నకర
మయలాదపర్గలు అన్న అరధం చేసుకోవగలి.అందుకే ‘’మయల కూట తరయ’’ అయింది .దేవి శర్ీరం
ఒక మయల బ్బందువు .ఈ బ్బందువు ప్రత్ర బ్బంబ్ం ప్రత్రప్గరణి లోను కన్నపిసత ుంది .దేవి దురషిీ మన
దురషిీ వనక ఉనిప్ుాడే దపన్ని చూసప శకరత మనకు లభిసుతంది .ఆమ శీవణపలు మన వనక
ఉనిప్ుాడే మనం వినగలుగుత్పం .అప్ుాడే మన శర్ీర అవయవగలు శకరత వంతం అవుత్పయి .

కూట తరయప్ు మయలం -,శగర్ీరకం మానసికం ,ఆధపుత్రమకం అన్న మయడు రకగలు. సూ

త ల శర్ీరం
లో ఇది శగర్ీరకం . మాంత్రరకం లో మానసికం ,అఖ్ండపనంద ఆక్షయ రూప్ం లో ఆధపుత్రమకం
అవుతుంది .మయడు రూప్గలలోను దేవి సకల చర్గచర సృషిీకీ మయలాదపరమే అవుతుంది
.ఆమ దివు శర్ీరం లో ఉనిటేల మంత్పరక్షర కళ్ళబ్రం లోను మయడు కూటాలు ఉంటాయనపిరు
రంగ్గ ర్గవు గ్గరు .శిర్ోభాగం ,మధు భాగం ,ప్గద భాగం .గ్గయతీరమంతరం లో కూడప
మయడుభాగ్గలునపియన్న మనకు త్్లుసు ‘’తతస వితురైర్ేణుం ‘’,భర్ోా దేవసు ధీమహ ‘’,ధియో
యోనః ప్రచ ోదయాత్ ‘’.ఇందులోన్న మయడు భాగ్గలు ,ప్గదపలు కూటాలు కూడపఇలాంటి కూట
తరయాన్ని బ్ాలా త్రరప్ుర సుందర్ ,ప్ంచ దశి ,శ్రీ విదు మొదల న
వ మంత్పరలలో దర్శంచ
వచుినంటారు వగరు . మంతరం న్నర్గమణం మంతరం దపైర్గ మనం మననం చేసప దేవత రూప్
కలానకు అక్షర రూప్మే నంటారు .మంతరమే దేవి శర్ీరం .అందుకే అకకడ ఆమ ఆవగసం.
కనుకనే ‘’మయల కూట తరయ కళ్ళబ్ర్గ ‘’అనటం జర్గ్ందన్న వివర్సగతరు ఇల ప్గవులూర్ వగరు .

త్రరకూట రహసుం-2

శర్ీరప్ు మయడుకూటాలను కలిపి ‘’కుల ‘’అంటారు .ప్గరణి శర్ీర తతై సగరం అంత్ప ఈ
మయడుకూటాలలో ఉంట ంది .ప్గదపల నుండి శిరసుస దపకగ ఉని శర్ీరమంత్ప ‘’కుల
‘’అనవచుి .కంఠగన్నకర పెవభాగం సరై శేష్
ీ ీ ం అన్నలోక ర్వగజు .లలటాన్నకర పెన
వ ప ,కప్గలాన్నకర కరంద
శ్రీ లలిత్ప ప్రమేశైర్ సహసర దళ కమలం లో న్నవసిసత ుందన్న విజుా లంటారు .ఇకకడ అఖ్ండ
ఆనందపమృతం న్నరంతరం సరవి సుతంది .ఈ ఆనందపమృత్పనేి ‘’కులామృతం ‘’అనపిరు
.ఇదే నశించే శర్ీర్గన్నకర అమరతై సిదధ క
ి లిగ్సుతంది .దీన్ననే ‘’రసం ‘’అనీ అంటారు .రసమే
ప్రమాతమ సైరూప్ం .దేవి రసమయి .సగధకుడు ‘’రసయిత ‘’.రసమయి ,రసయిత మధు
సంధపనం చేసప శర్ీరం ‘’కుల ‘’ను చూడటాన్నకర ఒకక లిప్త ప్గట ప్ర్ీక్షించి న్నగుా త్ేలిసపత అమృత
భాండపరం అవుతుంది అనపిరు ఇలప్గవులూర్ వగరు .శర్ీరం భసమ మన
ై తర్గైత కూడప
శర్ీరం లోన్న ఈ అమృతతైం అనంత కగంత్రప్ుంజం లో తన చిత్ ప్రకగశగన్ని వగుపింప్ జేసత ుంది
.ఈ అమరతైం ,ఆనంద తతత వం ప్రమేశైర్ కృప్ వలల నే ఆసగైదించగలం ..దేవి త్పనూ
కులామృత్పన్ని ఆసగైదిసత ుంది ,ఇతరులనూ ఆసగైదింప్ జేసత ుంది .అసలు రసమే ఆమేకదప
.రసయిత్ప ఆమే.ఆమ ధపునం ధపుయితైం ధపుత కూడప .మాత్ప ,మేయ ,మాన రూప్గల మయడిటి
సమేమళనమే దేవి .ప్రప్ంచపన్నికొలిచే కోలా బ్దు కూడప ఆమయిే .సమసత ప్రప్ంచం ఆమ
వవభవగన్ని కొలిచే ప్రయతిం చేసత ుంది .కొలిచే వగర్ కొలత సగధనమయ ఆమే కదప .

అన్నికులాలను దేవి సృషిీంచింది కనుక సృషిీ మంచి చ్డు బ్ాధుత్ప ఆమదే .దీన్నన్న
సూచించేదే ‘’కుల సంకేత ప్గలిన్న ‘’అనే నపమం .ప్గరణుల జగత్ అంత్ప కులమే .దపన్న ఆలనప
ప్గలనప ప్రణదపత్రర అయిన ప్రమేశైర్దే .పపరమత్ో ఈ కగరుం నర వేరుసుతంది .ప్గరణి శర్ీరం లో
ప్గరణ శకరత రూప్ం లో ఆమ సంచర్సుతందన్న మనం చ్ప్ుాకొనపిం .మయలాధపరం నుండి
సహసగరరం వరకు విభిని కేందపరలలో దేవి భిని రూప్గలు చూడగలం .ఒక చోట సగకరన్నగ్గ
,మర్ొక చోట కగకరన్న గ్గ ,వేర్ే చోట హ్మకరన్నగ్గ ,ఇంకొక చోట సర్గైంతర్గుమిన్న అయిన యాకరన్న గ్గ
ఆమ మయలాధపర ,సగైదిసీ గన ,మణిప్ూరక ,,అనపహత ,విశుదిధ ,ఆజఞాది చకగీలలో ఉంట ంది .ఇవి
బ్యటికర కన్నపించేవికగవు .సంకేత సా లాలు మాతరమ .ఇకకడే సరై మంగళ
సగక్షాత్పకర్సుతను ంటారు ప్గండురంగ్గ ర్గవు గ్గరు .అంటే దేవి కులాలనే కగదు కుల సంకేత్పలనూ
ప్గలిసుతంది అన్న త్్లుసుకోవగలి త్పను ఏరారచిన న్నయమాలనూ ,సంకేత్పలను ,ఆదర్గశలను
ఆమ ఆచర్సుతంది ,సగధకుల చేత ఆచర్ంప్ జేసత ుంది .ఇదంత్ప ఒక ప్రత్ేుకమన
ై కూటభాష్
.అంటే సంకేత భాష్ .ప్రమేశైర్ కూటతరయ భాషగ కళ్ళబ్ర రహసుం త్్లిసిన వగర్ే దీన్ని అరధం
చేసుకోగలరు .దీన్న త్పళం చ్వి వగర్ దగా ర్ే ఉంట ంది .

ఈ కూట భాష్ దపైర్గ కల భాషిణి కలాుణిన్న చేరుకోవటాన్నకర ర్ెండు ఉతత మ మార్గాలునపియి

.ఒకటి కౌల మారా ం ర్ెండవది సమయ మారా ం .కౌలమారా ం కులం లో ఉంటటనే కులాంగన సహ
యోగం త్ో కెవ
ై లాున్నిప్ ందేకరమ యోగం .సమయ లేక సమయాచపర మారా ం లో ధపున జఞానపల
దపైర్గ సమయం త్ో సహసర దళ కమలంలో న్నవసించే సరసిజ నయన అయిన దేవీ
సగక్షాత్పకరం సగధించే సగదుమారా ం .కౌలమార్గాన్ని వగమాచపరం అనీ అంటారు
.సమయాచపర్గన్ని దక్షిణప చపరం అంటారు .కౌలం లో కగమ వగసన ప్ో దు .మాన్నన్న ,మాంసం
,మదుం ,ముదర మొదల వన ప్ంచ మకగర్గల అనుభవమయ ఉంట ంది .కగనీ ఈ మారా ం లో
బ్ాలన్స చపలా ఉండపలి .లేక ప్ త్ే అధర ప్తనమే .సమయాచపరం ఆచరణకు సులభం
,సగదుమారా ం కూడప .గృహసత జీవితం గడుప్ుతూ ,కగమ భోగం అనుభవిసూ
త ,ప్రమేశైర్
సగన్నిధపున్ని ప్ ందే మారా ం ఇది .న్నజఞన్నకర ప్రత్ర సీత ీ ప్రమేశైర్ ప్రత్రరూప్మే కదప .సవు దృషిీలో
సీత న్న
ీ అరధం చ్సుకుంటే దివుతైం గ్ోచర్సుతంది .బ్ాహ్మున్నకే కటీ బ్డిత్ే దపర్ మయసుకు ప్ో తుంది
.
సమయాచపరం లో లౌకరక వగసనలకు సగానం ఉండదు .యమ ,న్నయమ ,సమయ ,ప్గరణపయామ
,ప్రత్పుహ్మర ,ధపరణ ,సమాధి మొదల వన ఉతత మ సగధనపలత్ో ముందుకు నడవగలి .శివ ,శకుతల
సగమరసుమే ఈ సగధనకు సగరం అనపిరు డపకీర్ గ్గరు .శివసగయుజుమే సగధకున్న లక్షుం
.సగధకుడు –సగధుం ,ఆర్గధకుడు –ఆర్గధుం ,జీవుడు –బ్రహమ ,ప్రకృత్ర –ప్ురుష్ుడు ,తత్ –
తైం లు ఏకం కగవటమే సమయాచపర సంవిద అంటే మారా ం .సంవిదకే మర్ోపపరు సమయం
..సమయాన్ని ఆచరణ లోకర త్ేవటమే సమయాచపరకుడి సగధనప రహసుం .సంవిత్ –
కగమేశైరుడు .సంవిద –కగమేశైర్ .కగమేశైర్ీ కగమేశైరుల సగయుజఞున్ని
సగక్షాత్పకర్ంచుకోవటం కోసమే కౌల ,సమయాచపర మార్గాలేరాడప్యి .సగధకుడి యోగుత్ప
,ఆసకరతన్న బ్టిీ కగవలసిన మార్గాన్ని ఎనుికోవగలి .ప్రమేశైర్ దృషిీలో ర్ెండూ సమానమైనవే .ఈ
సమదృషిీన్న తరువగత నపమం లో చ్ప్గారు .

శివగనంద లహర్
శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -1

శివగనంద లహర్ అనటం లోనే గ్ొప్ా ఆంతరుం ఉంది .శివఅంటే శివున్న యొకక , శివగ అంటే
అమమవగర్ యొకక ఆనంద ప్రవగహం అన్న భావం . అంటే అయుగ్గర్ ,అమమగ్గర్ ఆనంద రస
ప్రవగహం అనిమాట . దపన్ని చదువుతుంటే మనం ఆ ఆనందపన్ని సంప్ూరాంగ్గ
అనుభవిసగతమన్న అరధం .’’గుహ్మయాం గ్ేహవ
్ గ బ్హరపి ‘’అనే శోలకం లో ఎవడు తన అంతః
కరణపన్నిసమర్ాసగతడర వగడు ప్రమ యోగ్ అనపిరు శంకరులు .కీటకం అంటే ప్ురుగు త్పను
మటిీ గయడులో ఉండి ,తను తుమమదగ్గ మార్గలన్న మనసగ వగచప కరమణప కోరుకొంట ంది
,ఉవిైళళళరు తుంది . ఇలా తలచి తలచి చివర్కర భరమరం గ్గ అంటే తుమమద గ్గ మారుతుంది
.దీన్ననే భరమర కీటక నపుయం అంటారు .అసలు ఇందులో ఒక తమాషగ ఉంది .కీటకగన్ని త్్చిి
మటిీ గయడులో పెటీ ద
ే ి భరమరమే .పెటీ ి ,దపన్న చుటట
ీ ధైన్న చేసత ూ న్నరంతరం త్రరుగుతూ
ఉంట ంది .లోప్లి కీటకం ఆశబ్ు ం వింటట త్పనూ భరమరం కగవగలన్న తహతహ లాడుతుంది
.అది త్పను కీటకం అనే సురుహనే కోలోాతుంది .అప్ుాడు చివర్కర కీటకం ఆ భరమర నపదం లో
లీనమై ప్ో యి భరమరం గ్గ మారుతుంది .కనుక మన సరై దేహ ఇందిరయాలను కీటకంలాగ్గ
సరై సరాణ చేసపత ,అదే ధపుసలో ఉంటే ప్రమాతమగ్గ మారుత్పం ,ఆయనలో లీనమైప్ో త్పం .ఈ
విష్యానేి ఆది శంకరులు మర్ో శోలకం లో

‘’ఆత్పమతైం గ్ర్జఞ మత్రః,ప్ర్జనపః,ప్గరణపః,శర్ీరం ,గృహం –ప్ూజఞత్ే విష్యోప్ భోగ రచనప

,న్నదపర సమాధిసా త్ర
ి ః
సంచపరః ప్దయోః ప్రదక్షిణ విధిః సోత త్పరణి సర్గైగ్రః –యదుతకరమకర్ోమి తతత దధికం శంభో
తవగర్గధనం ‘’ అనపిరు

‘’నువేై నప ఆతమ. ,ప్గరైతీ దేవి నపబ్ుదిధ .నప ప్ంచ ప్గరణపలు నీ సపవకులు అంటే ప్ర్జనపలు
.నపశర్ీరమే నీ ఆలయం .విష్య సుఖ్ాల కోసం నేను చేసప ప్నులనీి నీ ప్ూజలే .నేను ప్ో యిే
న్నదర నీలో తదేకంగ్గ ప్ ందే సమాధి సిాత్ర .నపప్గదపలు చేసప నడక అంత్ప నీకు చేసప ప్రదక్షిణపలు
.నేను మాటాలడే మాటలనీి నీ సోత త్పరలే .మహ్శైర్గ ! నేను చేసప ప్రత్ర చర్గు నీ ఆర్గధనే
అనుకొన్న సీైకర్ంచు ‘’అంటట మనలోన్న 24 తత్పైలూ ఈశైర్గరాణం గ్గ చేసపత ,మనలోన్న
ఇందియ
ర లోలతైం అంటే వగుమోహం త్ొలగ్ మన జీవగతమ ప్రమాతమలో లీనమవుతుంది అన్న
చ్ప్గారు .అప్ుాడు మనకు ,ప్రమాతమకు భేదం ఉండదు అంటే అద్వైత సిాత్ర ప్ ందుత్పం
.జీవనుమముకుతలం అవుత్పం అన్న శంకరుల ఆంతరుం .

మర్ొక శోలకం లో –‘’న్నత్పుయ త్రరగుణపతమనే ప్ురజిత్ే కగత్పుయనీ శేీయసప –సత్పుయాది

కుట ంబ్బనే ,మున్న మనః ప్రతుక్ష చినూమరత యిే

మాయా సృసీ జగతరయాయ ,సకలామాియాంత సంచపర్ణే-సగయం త్పండవ సంభరమాయ

జటినే సపయం నత్రః శంభవే’’అన్న సుతత్రంచపరు .ఈ జగతు
త కు ఆధపరం కగరణ భయతుడు అయిన
ప్రబ్రహమ న్నతుుడు అంటే ఎప్ుాడూ ఉండేవగడు .అనగ్గ సృషిీ లయ కగలం లోనూ ఆయన
ఉంటాడు .ఆయన త్రరగుణపతుమడు అంటే సూ
ా ల ,సూక్షమ ,కగరణ శర్ీర్గలను జయించి అంటే
వగటికర లగంగకుండప ,నపలుగవది అయిన సైసైరూప్ ఆనందం లో వలిగ్ ప్ో తూ ఉంటాడు .
ప్గరైతీ దేవి తప్సుసకు ఆయన ఫల సైరూప్ుడు .అన్నికగలాలలో ఉండే సతు సైరూప్ుడు .
భకుతలను అనుగీహంచటం కోసం ఆది కుట ంబ్బ గ్గ అవతర్ంచి ప్గరైతీ ప్రమేశైరులు గ్గ
ఆది దంప్తుల వ అభీష్ీ సిదధ ి కలిగ్సుతనపిరు . మహరుుల అంతఃకరణపలలో అనగ్గ
మనసుసలలో మాతరమే కన్నపించే జఞాన సైరూప్ుడు .మాయ అనే తన శకరతత్ో మయడు లోకగలను
సృషిీంచపడు .అన్ని వేదపలలో ,వేదపంత్పలలో సంచర్ంచే బ్ారహీమ మయ మయర్త ఆయన .
ప్రదర ష్ కగలం అంటే సగయంకగల సంధు వేళ త్పండవ నృతుం చేసప జటాజూట దపర్
.అలాంటి శుభాలన్నచేి శివున్నకర నమసగకరం అన్న భావం .ఇందులో ప్రయోగ్ంచిన ప్దపలనీి
అరధ వంతమన
ై వే .ప్రబ్రహమ తత్పైన్ని త్్లియ జెపాప ప్దపలే .
న్నరుాణ ,సగుణ ప్రబ్రహమ సైరూప్గలను శంకర్గచపరు ఎలా వర్ాంచపర్ో తర్గైత త్్లుసుకొందపం
.

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -2

‘’ఆదపు యామిత త్ేజసప శుీత్రప్ద్ఃవ వేదపుయ సగధపుయత్ే –విదపుయానంద మయాతమనే

,త్రరజతససరంక్షణలదర ుగ్నే –

ధేుయాయాఖిల యోగ్భిః సుర గణవః గ్ేయాయ మాయావినే –సముక్ త్పండవ సంభరమాయ

జటినే సపయం నత్రఃశంభవే ‘’

సృషిీకర ప్ూరైమే ఉని ప్రబ్రహమ ప్రళయ కగలం లోనూ న్నశిలంగ్గ ఉండే మహ్మ జయుత్రర్ల ంగ
సైరూప్ుడు కనుక ఆది ,అంతం లేన్నవగడు .ఆయన త్ేజసుస సగటిలేన్నది .వేద వగకగులవలననే
ఆయన త్్లియ బ్డత్పడు . భకుతలను అనుగీహంచటాన్నకర మాతరమే లింగ రూప్ం లో దరశన
మిసగతడు .జఞానపనంద సైరూప్ుడు ,అన్ని లోకగల సంరక్షణ బ్ాధుత ఉనివగడు .యోగ్
ప్ుంగవుల ధపునపన్నకర ఆయనే ధేుయం .దేవతల చేత కీర్త ంప్బ్డే మాయా మయుడు .సగయం
వేళ త్పండవ నృత్పున్నకర ఇష్ీ ప్డేవగడు .అట వంటి శంకరున్నకర నమసగకరం .ఈ వరాన అంత్ప
న్నరుాణ ప్ర బ్రహమ వరానే .మర్ో శోలకం లో సగుణ న్నరుాణ ప్రబ్రహమను వర్ాంచపరు శ్రీ శంకరులు
–అ వవభవం చూదపుం –

‘’తరయిా వేదుం ,హృదుం ,త్రరప్ుర హర మాదుం త్రరనయనం –జటా భార్ోదపరం ,చలదురగ

హ్మరం ,మృగధరం

మహ్మ దేవం ,దేవం ,మయి సదయ భావం ,ప్శుప్త్రం –చిదపనందం ,సగంబ్ం,శివ ,మత్ర
విడంబ్ం ,హృది భజే ‘’

మయడు వేదపలచే త్్లియ బ్డే వగడు ,మనోహర రూప్ుడు ,త్రరప్ుర్గలను అంటే సూ

ా ల, సూక్షమ
,కగరణ శర్ీర్గలను సంహ్మరం చేసపవగడు ,లేక త్రరప్ుర్గసురుడు అనే ర్గక్షసున్న సంహర్ంచినవగడు
,ఆది ప్ురుష్ుడు ,మయడుకనుిలుని జటాధపర్,గంభీరుడు ,కదులుతుని సర్గాల ఆభారణపలు
కలవగడు ,మృగం అంటే జింక ను చేత్రలో ధర్ంచినవగడు ,దేవ దేవుడు ,కరుణపళళవు,అజఞానపన్ని
న్నరూమలించే జఞాన సైరూప్ుడు ,అసలు జఞానపన్నకే ఆధపరమన
ై వగడు ,లోక క్షేమం కోసం కగలాన్నకర
తగ్న రూప్గలు ధర్ంచేవగడు ,సగంబ్ుడు అంటే –సగ –అంబ్ -ఉమాదేవిత్ో కూడిన
వగడుఅయిన ప్రబ్రహమను నప మనసులో ధపున్నసగతను అన్న భావం .ఇందులోన్న ప్దపలు న్నరుాణ
ప్రబ్రహమను త్్లియ జేసప సగరధకమన
ై ప్దపలు .న్నరుాణ ప్రబ్రహమను చేర్గలి అంటే ముందుగ్గ
సగుణ ప్రబ్రహమపెవ సగధన చేయాలి . తరయిా నయనం మొదల న
వ వి సగుణ ప్రబ్రహమను
త్్లియ జేసత గయి .కనుక ఈ శోలకం లో సగుణ ,న్నరుాణ ప్రబ్రహమ తతత వం అంత్ప కళళ ముందు
ఉంచపరు భగవత్పాదులు .సగుణం అంటే మనలాగ్గ శర్ీర ధపరణ కలవగడు
అలంకగర్గలు,అహంకగర్గలు ఉండి భార్గుపిలలలత్ో ఉండేవగడు .న్నరుాణ అంటే వీటికర
అతీతమన
ై వగడు అన్న భావం .

సగుణ ప్రబ్రహమ తత్పైన్ని చ్పపామర్ో శోలకం –

‘’కరలగి మృగః కర్ీందర భంగ్ో ,ఘన శగరూ

ు ల విఖ్ండనోసత జంతుః-గ్ర్శో ,విశదపకుీత్ర శి చేతః
కుహర్ే ప్ంచముఖ్యసిత మే కుత్ో భీః’’

చేత్రలో జింక కలిగ్ గజఞసుర సంహ్మరం చేసన

ి వగడు ,వగుఘాాసురున్న చంపినవగడు ,ప్రైత్పలలో
న్నవగసం ఉండేవగడు ,సైచిమన
ై అత్ర త్్లలన్న రూప్ం ఉనివగడు ,ప్ంచ ముఖ్ అంటే
తతుారుష్ సదర ుజఞత వగమదేవ ,అఘోర ,ఈశగన అనే ముఖ్ సైరూప్ుడు ,ఊరధవంగ్గ మర్ొక
ముఖ్ం ఉనివగడు అంటే విశై వగుప్ుతడ్న
వ ప్రమాతమ నప మనసుసలో .ఉనపిడు.కనుక నపకరంక
భయం ఎందుకు ?’’చేతః ‘’ప్దం ఆయన మోక్ష ప్రదపత అన్న త్్లియ జేసపది .ఆశలు నశిసపత
చేతసుస నశిసుతంది .చేతసుస నశిసపత వచేిది మోక్షమే .చితత ం నపశనమవటమే ముకరత అన్న
అంతరుం .

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -3

‘’అంకోలం న్నజ బీజ సంతత్ర ర్గయసగక౦త్ో ప్లం సూచికగ ,-సగధీై నజ

వ విభుం క్షిత్ర రుహం
సింధుః సర్దైలల భం
ప్గరప్ో ి తీహ యధప తధప ప్శుప్త్ేః ప్గదపర వింద దైయం –చేత్ో వుుత్రత రుపపతు త్రసీ త్రసదప సగ
భకరతర్తుుచుత్ే ‘’

ఇందులో జీవగతమ ,ప్రమాతమలసిాత్ర వరాన ఉంది.జీవుడు ప్రమాతమను చేర్గలి అంటే వగుజ భకరత
వలన ,న్నర్గైాజ భకరత వలన చేర్గలి . ఇందులో న్నర్గైాజ భకరత శేస
ీ ీ ం . శివ సగయుజఞున్నకర ఇదే
మంచి మారా ం .

‘’అంకోలం’’ అంటే ఊడుగు(బ్యరుగు చ్టీ ) చ్టీ గ్ంజలు . దపన్న కగయ ప్కైమై ప్గలగ్గనే
గ్ంజలుచపలా త్ేలిక కనుక గ్గలిలో యిగ్ర్ప్ో తూ ఉంటాయి . మేఘం ఉరమగ్గనే భయం త్ో
వచిి చ్టీ చుటట
ీ ప్డిప్ో త్పయి . గుండు సూది బ్లమన
ై అయసగకంత్పన్నకర ఇటేీ ఆకర్ుంప్
బ్డిఅతుకుక ప్ో తుంది . .ప్త్రవరత ఎకకడునపి భరత నే పపమ
ర త్ో ఆర్గధిసత ుంది .తీగ భయమిపెక
వ ర
ప్గకర చ్టీ లాంటి ఆధపరం దొ రకగ్గనే దపన్నకేగటిీగ్గ అలులకు ప్ో తుంది .నదులు ప్రవహంచి
ప్రవహంచి అలసి స లసి చివర్కర సముదరం లో కలుసగతయి .ఇవనీి ప్రకృత్ర సిదధమన
ై ధర్గమలు
.అలాగ్ే మానవున్న చితత వృతు
త లనీి భగవంతున్న ప్గదర వి౦దపలపెవ లగిం అవటాన్ని భకరత
అంటారు .ఈ భకరత కలగటాన్నకర కగరణం భయం .కనుక ఇది వగుజ భకరత . వగుజం అంటే నప్ం .కగన్న
నది సముదరం లో కలవటం లో భకరత ప్ర్గ కగష్ీ కు చేరుతుంది .ఎందుకంట ఇకకడ నది
సముదరం లో కలవగ్గనే దపన్న అసిత త్పైన్ని కోలోాతుంది .త్పన సముదరం అవుతుంది .దీన్నకర
కగరణం, నప్ం ఉండవు. కనుక ఇది న్నర్గైాజ భకరత .మనం కూడప ప్రమేశైరున్న చేర్త్ే మన
అసిత తైం ఇక శూనుమే అయి మనం ప్రమాతమ సైరూప్ులమే అవుత్పం .ఇంతటి అంతర్గరధం
పెవ శోలకం లో ఇమిడపిరు శ్రీ శంకరులు .

మర్ భకరత మనకేమైనప చేసత ుందప ?చేసత ుంది .ఇది చ్ప్ాటాన్నకే మర్ొక శోలకం ర్గశగరు .

‘’ఆనదపశుీభిర్గత నోత్రప్ులకం ,నవరమలు తశగిదనం –వగచప శంఖ్ ముఖ్ సిాత్్వః చ జఠర్గం

రుదపరక్షెఃష భసిత్వ
ే దేవ ! వప్ుషో రక్షాం భవదపావనప –ప్రుం కే విన్నవేశు భకరత జననీ భకగతరాకం
రక్షత్ర ‘’
భకరీ కూడప మనకు శివ మంత్పరన్ని ఉప్దేశించి ,భసమంత్ో రక్ష కలిగ్ంచి, అభయ ప్రదపత్రర
అవుతుంది. అరాకు ల న
వ భకుతలను రక్షించే దయామయి భకరత . అన్న భకరత యొకక ప్రమ
ప్ూజుత్పైన్ని సాష్ీ ంగ్గ త్్లియ జేశగరు .భకరతకర అసగధుం అంటట ఏదీ లేదు .

‘’ఆకీర్ాన
ే ఖ్ర్గజి కగంత్ర విభవవ రుదుతుసధప వవభవవః-ర్గధౌత్ే పి చ ప్దమ ర్గగ లలిత్ే హంస వరజెవ
ర్గశిీత్ే

న్నతుం భకరతవధూ గణశ

వ ి రహసి సపైచపివిహ్మరం కురు –సిాత్పై మానస ర్గజహంస గ్ర్జఞ
నపధప౦ఘా స ధపంతర్ే’’

శివున్న ప్గద ప్దపమలు ఒక భవనం లాంటిది .అది ప్రమ శివున్న కగలి గ్ోళళ కగంత్రత్ో ప్రకగశిసుతంది
.చందురన్న అమృత కరరణపల వవభవం త్ో కడగ బ్డుతుంది. కనుక అతుంత సైచింగ్గ త్్లలగ్గ
ప్రకగశిసుతంది . ప్దమ ర్గగ మణుల త్ో కలిసి ఎరీగ్గ లలితంగ్గ శోభిసుతంది . దేహ జఞానం లేన్న
ప్రమ హంసలకు అది ఆశీయ భయమి .ఆ సుందర రము హరమాం లోకర భకరతఅనే కొతత పెళ్ల
కూతురుత్ో ప్రవశి
ే ంచి అనీి మరచి హ్మయిగ్గ విహర్౦చ వే ఓ మనసగ అన్న భావం .అంటే భకరతన్న
భారుగ్గ భావించమన్న ఆంతరుం .

భకరత ధేనువు అంటట మర్ో శోలకమయ చ్ప్గారు –

‘’అమిత ముద మమృతం ముహు రుుహంతీ-విమల భవతాద గ్ోష్ీ మా వసంతీం

సదయ ప్శుప్త్ే సుప్ుణు ప్గకగం-మమ ప్ర్ప్గలయ ,భకీత ధేను మేకగం’’

నీ ప్గదపలపెవ ఉని భకరత గ్ోవు లాంటిది .నీ ప్రమ ప్వితరమన

ై న్నరమలమన
ై ప్గదపలు అనే
గ్ోశగలలో సురక్షితంగ్గ ఉంటలంది . ఎనోి జనమల ప్ుణుం వలన అది నపకు లభించింది .ఈ
భకరత గ్ోమాత నపకు మాటి మాటికీ ఆనందపమృత౦ అనే శుదధ మైన క్షీర్గన్ని హ్మయిగ్గ
పిండుకోన్నసోత ంది. ననూి ఈ భకరత ధేనువు ను సదప రక్షించు.
గడి్ త్రన్న ఆవు అమృతం లాంటి ప్గలు ఇసుతంది .గ్ోవు నుండి వచేి ప్రత్ర దరవుమయ
ప్వితరమన
ై దే .అలాగ్ే భకరత కూడప న్నరంతరం సరవించే త్్ల
వ ధపర .ఇది ప్రమాతమ ప్గదపలు అనే
గ్ోశగలలో సురక్షితంగ్గ ఉంది .ననూి ఆ భకరత ధేనువును న్నరంతరం రక్షించి కగప్గడి,కెవ
ై లుం
ప్రసగదించు అన్న ఆంతరుం .భకరతమామయలు గ్ోవు కగదు .కోర్కలు తీర్ేి కగమ ధేనువు అనీి
అనుగీహంచే చింత్పమణి ,కెవ
ై లు సంధపయిన్న అన్న శంకరుల ఆంతరుం .

శ్రీ శంకరుల ‘’శివగనంద లహర్ ‘’ఆంతరుం -4

భకరత ధేనువు ,రక్షా అన్న చ్పాి న శంకరులే భకరతఒక తీగ ,ఒక సంకెల ,ఒక త్పరడు ,ఒక ప్ంట అన్న
కూడప చ్ప్గారు .

‘’ఆనందపమృత ప్ూర్త్ప ,హర ప్దపంభోజఞ లవగలోదుత్ప –సెా ర్

థ ోుప్ఘిముపపతు ,భకరతలత్రకగ
,శగఖ్యప్శగఖ్ాన్నైత్ప

ఉచ్ఛవ ః మానస కగయమాన ప్టలీ మాకీము న్నష్కలమషగ-న్నత్పుభీష్ీ ఫలప్రదప భవతు మే

సతకరమ సంవర్ధత్ప ‘’

భకరత ఒక తీగ .అది ఆనందం అనే అమృతం త్ో న్న౦ప్బ్డింది . అది ప్ర మేశైరున్న ప్గద
ప్దపమలు అనే ప్గదులో ప్ుటిీ పెర్గ్ంది .సిార చితత ం అనే గటిీ కంప్ ను ప్టీ కొన్న ,చికకగ్గ అలులకు
ప్ో యి ,శగఖ్యప్ శగఖ్లుగ్గ పెర్గ్ ప్ో యింది .సైచఛ ఉనిత మన
ై మనసుస అనే ప్ందిర్న్న
ఆకీమించింది .చీడ పీడలు లేకుండప ప్రమేశైర చింతనం త్ో ఏప్ుగ్గ పెర్గ్,కోర్న కోర్కలను
ప్రత్ర ర్ోజూ ఇసోత ంది .ప్ుణు కరమలత్ో ఈ తీగ వృదిధ చ్ందుత్ోంది .అంటే భకరతఒక తీగగ్గ ఉండి
ప్ుణపులను సముప్గర్జంచి పెడుత్ోంది అన్న ఆంతరుం .భకరతతీగ ప్గకుతూ ప్ో యి శిఖ్ర్గగీం చేర్
కెైలాస వగసి ,వగసిన్న అయిన ఉమా మహ్శైరుల సన్నిధపనపన్నకర చేర్ి ,ఇక వదిలి పెటీకుండప
అకకడే ప్రమేశైర ప్గద ప్దమ లగిమై ఉండి ప్ో తుంది అన్న ఆంతరుం .

భకరతఒక శుీ౦ఖ్ల అనపిరు కదప –అద్టల ాగ్ో చూదపుం –

‘’ధ్వర్గు౦కుశేన న్నభురతం –రభసగదపకృష్ు భకరత శుీంఖ్లయా

ప్ురహర ,చరణపలానే-హృదయ మదేభం బ్ధపన చిదుంత్్ఃవీ ’’

భవగనీశంకర్గ !నప మనసు ఒక మదప్ు టేనుగు .అయినప నీ చేత్రలో అంకుశం ఉందికదప

అనేధ్వరుం త్ో ఉనపిను .ననుి నీకు బ్ంధించుకోవగలను కొంటే భకరతఅనే గ్ొలుసు ఉండనే
ఉంది .మర్ కటీ యు టాన్నకర ఒక గుంజకగన్న సా ంభం కగన్న కగవగల౦టావగ –ఉందిగ్గ నీ ప్గదం.
అదే కటీ గ్ొయు .బ్ంధించటాన్నకర యంతరం ఏదీ అంటావగ ? అదే జఞానం అనే యంతరం
.అంటే మనం భగవంతున్నకర జఞాన యంతరం త్ో బ్ంధింప్బ్డపలి . మదం ఉని ఇభం అంటే
మదేభం అంటే మదించిన ఏనుగు .దీన్ని అంటే మదహంకగర్గన్ని త్ొలగ్ంచుకోవగలి అంటే
భకరతమాతరమే సగధనం అన్న ఆంతరుం .

దీన్న తర్గైత శోలకం లో కూడప మనసు మదప్ు టేనుగు అన్న దపన్ని కటీ యుటాన్నకర భకరతత్పరడుగ్గ
ఉప్యోగ ప్డుతుందనీ చ్ప్గారు –

‘’ప్రచరతి భితః ప్రగలా వృత్పతా –మదవగ నేష్ మనః కర్ీ గర్ీయాన్

ప్ర్గృహు నయిేన భకరతరజఞజవ –ప్రమ సగాణుప్దం దృఢం నయాముమ్’’

దేవగదిదవ
ే గ సర్ేైశైర్గ !మదప్ు టేనుగు లాంటి నపమనసు కు హదూ
ు ప్ దూ
ు లేదు
.విశుీ౦ఖ్లంగ్గ సపైచపి విహ్మరం చేసత ో ంది .నపలో భకరతకలిగ్ంచి ఆ భకరతఅనే త్పరడుత్ో సిారమన
ై నీ
ప్గదపన్నకర కటేీసయి
ె ు.

అసిారమన
ై తమోగుణపన్నకర ఏనుగు ప్రత్ర రూప్ం .కగమ కోీధపలకు చిహిం .ఇంతటి
దురహ౦కగరమైన నప మనసుకు నీత్ర బ్ో ధించి నీ ప్గదపన్నకర కటేీయిు. శివ ప్గదం అంటే సగాణు
ప్దం .దపన్ని ప్ ందించు .అది మోక్షదపయకం అన్న, అందరూ దపన్ననే ఆశీయించపలన్న
శంకరుల ఆంతరుం .
 భకరత త్పరడు మనసు కలశం అన్న మర్ో శోలకంలో అనపిరు –

‘’భకోత భకరతగుణపవృత్ే ముద మృత్పప్ూర్ేా ప్రసనేి మనః –కుంభే సగంబ్ తవగంఘప్

ా లల వ యుగం
సంసగాప్ు సంవితురలం

సతైం మంతర ముదీర్యన్ న్నజ శర్ీర్గ గ్గర శుదిధం వహన్ –ప్ుణపుహం ప్రకటీ కర్ోమి రుచిరం
కళ్ాుణ మాప్గదయన్ ‘’

సగంబ్ శివగ !నేను మోక్షం అనే కలాుణం చేసుకో దలచపను .దీన్నకర ముందు సైసిత
ప్ుణపుహవగచనం చేసుకోవగలి కదప .దపన్ని ప్గరరంభిసూ
త నప మనసును కలశం గ్గ చేసి ,దపన్ని
సంత్ోష్ం అనే అమృత జలం త్ో న్న౦ప్ు తునపిను .ఇక నపకు వేర్ే ఆలోచనలే లేవు .భకరతన్న
త్పరడుగ్గ అంటే సూతరంగ్గ ఆ కలశగన్నకర చుడుతునపి .ప్రమేశైరున్న ప్గదపలను మామిడి
చిగుళళళ గ్గ ఆ కలశం లో ఉంచుతునపి .ఆహ౦కగరం బ్రదులవగైలంటే జఞానం కగవగలి కదప –
కనుక జఞానపన్నికొబ్ిర్ కగయగ్గ ఉంచుతునపి .మర్ మంతరంఅంటావగ ‘’ఓం నమశిశవగయ ‘’అనే
ప్రణవ శివ ప్ంచపక్షర్ మంతరం ఉండనే ఉందిగ్గ –ఆ మంత్పరన్ని జపిసత ునపి. వీటన్నిటిత్ో నప
దేహం అనే ఇంటిన్న ,అనత ఃకరణపలను శుభరం చేసి ప్వితర వంతం చ్యిు .ఈ ప్రకరీయ ఫలం
అంత్ప నీకే సమర్ాసుతనపి .దయత్ో గీహంచు .ఇదే నపజీవితం లో జర్గ్ే ఏకెైక శగశైత మోక్ష
కళ్ాుణ ఘటన .

ఈ విధంగ్గ భకరతఅనే త్పరడుత్ో ప్రత్ర ఒకకరూ మోక్ష కలాుణపన్ని జరుప్ుకోవగలన్న ఆంతరుం .

చివరగ్గ భకరత ఒక ప్ంట గ్గ ఎలా చ్ప్గార్ో చూదపుం –

‘’ధీ యంత్ేణ
ర ,వచో ఘటేనకవిత్ప కులోుప్ కులాుకీమై –ర్గనీత్్శ
వ ి,సదప శివసు ,చర్త్పంభో ర్గశి
దివగుమృత్్ఃవ

హృత్ేకదపర యుత్పశి భకరత కలమా సగసఫలు మాతనైత్ే –దుర్ాక్షా నమమ సపవకసు

భగవన్నైశేైశ భీత్రః కుతః’’
శివగ ! నప హృదయం ఒక ప్ లం . నీ చర్తర ఒక సముదరం .కగన్న అందులోన్న నీరు
ఉప్ుానీరుకగదు –దివగుమృతజలం.ఈ అమృత జలాలను కవితలు అనే ప్ంట కగలువలదపైర్గ
ప్రవహంప్ జేయాలి .వగకుకలు అనే కడవలత్ో ఆజలాన్ని న్నంప్గలి .బ్ుదిధ అనే యంతరం త్ో
మోటబ్ావిలో లాగ్గ పెక
వ ర త్ోడపలి .అలా త్ోడిన అమృత ధపరలను నప హృదయం లో న్నంపిత్ే
భకరతఅనే ప్ంటలు ప్ండుత్పయి .

జన జీవనపన్నకర ఆధపరం ప్ంట .అలాగ్ే అద్వైత జీవిత్పన్నకర ఆధపరం భకరత.మనసు శివ జఞానం త్ో
న్నండిత్ే భయం అనేది ఉండదు .అద్వైత సిదధ ి కలుగుతుంది , తర్౦ప్ జేయటాన్నకర భకరతమారా ం
ఉతురుసీమన
ై ది అన్న శ్రీ శంకరుల ఆంతరుం .అందుకే’’ భకరతర్వ
ే గర్ీయసి ‘’అనపిరు శంకర్గచపరు
.

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -5

శివగనంద లహర్లో నవ విధ భకరత కర శంకరులు చ్పాి న శోలకగలు

1- వందనం –‘’కలాభాుం చూడపలంకృత శశి కలాభాుం న్నజతఫః –ఫలాభాుం భకేతష్ు ప్రకటిత

ఫలాభాుం భవతు మే

శివగభాు మసోత క త్రరభువన శివగభాుం హృది ప్ున-రావగభాుమానంద సుారదనుభవగభాుం నత్ర

ర్యం ‘’

శివున్నకర, శివగ కు నమసగకరం .ఆ ఆది దంప్తులు సకల వేద విదపు సైరూప్ులు .సిగపెవ చందర
కళ కలవగరు .ఒకర్ తప్సుసకు మర్ొకరు ఫలంగ్గ లభించినవగరు .భకుతలు కోర్ే ధర్గమరధ కగమ
మోక్షాలను ప్రసగది౦చేవగరు .మంగళప్రదుల వ ములోలకగలకు అనంత శుభాలన్నచేివగరు
.ధపున్నసపత హృదయం లో గ్ోచర్ంచేవగరు .ఆనంద సైరూప్ులే కగకుండప మనకూ ఆనందపన్ని
కలిగ్ంచేవగరు అయినశివగ శివులకు నమసగకరం .
 దీన్నత్ో ప్గట 50 ,51 ,56 శోలకగలు కూడప వందనపన్నకర ఉదపహరణలే .’’శివగభాుం ‘’అనే మాటలో
ఒకే రూప్ం లో ఉని శివ ప్గరైతులు ప్రబ్రహమ తతైంగ్గ భావించపలన్న శ్రీ శ౦కరుల
ఆంతరుం.ఈ శోలకం నుంచి 27 వ శోలకం వరకు శిఖ్ర్ణీ వృతత ం లో రచించపరు .27 సంఖ్ు
నక్షత్పరలకు సంకేతం .అంటే కగల చకీ సైరూప్ దరశనం చేయించపరన్న భావించపలి .

2- శీవణం –‘’దూర్ీ కృత్పన్న దుర్త్పన్న దురక్షర్గణి-దౌర్గాగు దుఃఖ్ దురహంకృత్ర దురై

చపంసి

సగరం తైదీయ చర్తం న్నతర్గం పిబ్ంతం –గ్ౌర్ీశ మామిహ సముదధ ర సతకటాక్షెషః’’

గ్ౌర్ీశగ !నప ప్గప్గలు ,దుఖ్ం దౌర్గాగుం దురహంకగరం త్ో వచేి చ్డ్మాటలు ,అనీి నీ దయ
వలన దూరమై ప్ో యాయి . న్నతుం నీ చర్తరను ప్గనం చేసత ుని ననుి ఉదధ ర్ంచు .సంసగర
లంప్టం నుంచి తర్ంప్ చేయి .

ఇకకడ శివ చర్తర సమరణ యిచేి ఫలితం చ్ప్గారు .శివ చర్తర గ్ోీలిత్ే లభించేది శివగనంద
లహర్ అన్న ఆంతరుం .

3- కీరతనం –‘’కదపవగ కెైలాసప కనక మణి స ధే సహ గణవః-వసన్ శంభో రగ్ేీ సుూట ఘటిత
మయర్గధంజలి ప్ుటః

విభో ,సగంబ్ సగైమిన్ ప్రమ శివ ప్గహీత్ర న్నగదన్ –విధపతూ

ర ణప౦ కలాన్ క్షణ మివ వినేషగుమి
సుఖ్తః ‘’అది కెైలాసం లో బ్ంగ్గరు భవనం అందులో మణులు కూరిబ్డి అందంగ్గ
ప్రకగశమానంగ్గ ఉంది .ప్రమశివుడు ఆ భవనం లో ఉనపిడు .ఆయన ముందు శిరసుసత్ో
అంజలి ఘటిసత ూ ‘’ఓ విభో సగంబ్ సదపశివగ ప్రమ శివగ ప్గహ ప్గహ ‘’అంటట బ్రహమ కలా
కగలాలను క్షణ మాతరం గ్గ ఎప్ుడు గడుప్ుత్పనో కదప అన్న శంకర భాగవత్పాదులు ఆర్త గ్గ
కీర్త సత ునపిరు .

న్నజఞన్నకర ఇదే శివగనంద లహర్ అంటే కెల

ై ాస వగస వగంఛ.శివ సన్నిధిలో ఒడలు మరచి ప్ో వటం
కీరతనలో ప్రవశించటం .అంతకంటే జీవి కోరుకొనే ఉతకృష్ీ ప్దవి ఏదీ లేదన్న ఆంతరుం .
4-సమరణం –‘’నరతైం దేవతైం నగవన మృగతైం మశకత్ప-ప్శుతైం ,కీటతైం భవతు
విహగత్పైది జననం

సదప తైత్పాదపబ్జ సమరణ ప్రమానంద లహర్ీ –విహ్మర్గసకత ం చేదధృదయ మిహ కరం త్ేన వప్ుషగ ‘’

ప్రమేశగ !నేను మన్నషిగ్గ దేవున్నగ్గ ,ప్శువుగ్గ ,ప్ురుగు గ్గ ,ప్క్షిగ్గ జన్నమంచినప సర్ే ,ఏ జనమ
లోనన
వ ప నీ ప్గద ప్దపమలను సమర్ంచి ప్రమాన౦దపన్నిప్ ందుతూనే ఉండపలి .దపన్నలో నప
హృదయం హ్మయిగ్గ విహర్ంచపలి .ఉప్గధి అంటే దేహం ఏ రూప్ం లో ఉనపి ప్రమేశైర
ప్గదపరవింద సమరణ చేయాలన్న ఆంతరుం .

5-ప్గద సపవనం –‘’న్నతుం యోగ్ మనససర్ోజ దళ సంచపర క్షమసత వతరమ-శసశంభో ,త్ేన కథం
కఠోర యమర్గడైక్షః కవగట క్షత్ర –

రతుంతం మృదులం తైదంఘా యుగళం హ్మ మే మనశిింతయ-త్ేుతలోలచన గ్ోచరం కురు

విభో హసపత న సంవగహయిే ‘’

ప్శుప్తీ ! అతుంత కోమలమన

ై నీ ప్గదపలు అత్ర సున్నిత్పలు .యోగ్ీశైరుల హృదయ
ప్దపమలపెవ సంచర్ంచే కుసుమ కోమలాలు. అలాంటి నీప్గదపలు అత్ర కఠనమైన తలుప్ు
చకకలాంటి యమున్న వక్షసా లాన్నిఎలా తనిగలిగ్గయి ? తన్ని అసలు కందిప్ో కుండప ఎలా
తటీ కో గలిగ్గయి? అన్న నప మనసు శంకరసత ో ంది .నీ లలిత కోమల ప్గదపలు నపకు కన్నపించేటల
చేసపత నీ బ్ాధ ఉప్శమింప్ జేయటాన్నకర వగటిన్న నప చేతులత్ో చకకగ్గ ఒత్రత సపవిసగతను .ఆ
అనుగీహం నపకు ప్రసగదించు .

భకుతడ్న
వ మారకండేయున్న ప్గరణపలు హర్౦చటాన్నకర యమ ధరమ ర్గజు వసపత శివుడు యమున్న
వక్షసా లాన్ని ప్గదం త్ో తన్ని తగ్లేశగడు .భకత రక్షణకు ప్రమ శివుడు ఎంతటి బ్ాధనన
వ ప
భర్సగతడన్న ఆంతరుం .

6-అరినం –‘’36 వ శోలకం –‘’భకోత భకరత గుణప వృత్ే –‘’దీన్ని గుర్ంచి ఇదివరకే చ్ప్ుాకొనపిం
7 దపసుం –‘’కదపవగ త్పైం దృషగీవ గ్ర్శ తవ భవగు౦ఘా యుగళం –గృహీత్పై హసగతభాుం
శిరశి నయనే వక్షసి వహన్

సమాశిల షగుఘాాయ సుాట జలజ గంధపన్ ప్ర్మళ్ా- నలభాుం బ్రహ్మమద్ువ రుమద మనుభవిషగుమి
హృదయిే

గ్ర్ీశగ శివగ !నీ ప్వితర ప్గదపర వి౦దపలను నేను చేతులత్ో ప్టీ కోవగలి . వగటిన్న నపశిరసుస మీద
పెటీ కోవగలి .కళళకు అదుుకోవగలి. నప గుండ్లమీద ఉంచుకోవగలి .వగటిన్న గటిీ గ్గ నేను
ఆలింగనం చేసుకోవగలి .నీప్గద ప్దపమల ప్ర్మళ్ాలను నేను ఆఘాాణి౦చపలి . ఇంతటి
మహదపాగుం బ్రహమమొదల న
వ దేవతలకు కూడప లభించదు .అలాంటి నీ ప్గద సపవలో నేను
బ్రహ్మమనందం అనుభవించపలి .అంతటి ప్రమ స భాగుం నపకు ఎప్ుాడు నువుై అనుగీహసగతవయ
?

ఇందులో ప్రబ్రహమ చుటట

ీ ప్ర్భరమించపలానే ఆర్గటం ఆవేదన ప్రబ్రహమనవ ప్ో వగలని
తప్న ఉండటం త్ో భకరత ప్ర్గకగష్ీ కు చేర్ ‘’అహం బ్రహ్మమసిమ ‘’ భావం కలుగుతుందన్న ఆంతరుం
.

8- సఖ్ుం –‘’సగరూప్ుం తవ ప్ూజనే శివ ,మహ్మదేవత్ర

ే సంకీరతనే –సగమీప్ుం శివ భకరత ధురు జనత్ప
సగంగతు సంభాష్ణే

సగలోకుం చర్గచర్గతమక తను ధపునే భవగనీ ప్త్ే –సగయుజుం మమ సిదధ మతర భవత్ర సగైమిన్
,కృత్పర్ోుహం ‘’

ప్రమశివగ ! న్ననుి ప్ూజిసూ

త సగరూప్ు ముకరతన్న ,న్ననుి కీర్త ంచేటప్ుాడుసగమీప్ుముకరతన్న ,నీ భకుతల
సపిహం త్ో సంభాష్ణం త్ో సగలోకు ముకరతన్న ,కదలలేన్న ప్రైత్పదులలో న్ననుి దర్శంచి
ధపునం చేసి సగయుజు ముకరతన్న ,ప్ ందుతునపిను .

ప్ూజ సపవ లలో ‘’సో హం భావేన ప్ూజయిేత్ ‘’అనే భావం ఉండపలన్న ఆంతరుం అప్ుాడే అభీసీ
సిదధ ి .
9-ఆతమ న్నవేదనం – ‘’కరసపా హ్మాదౌర గ్ర్శన్నకటసపా ధన ప్త్ౌ –గృహసపా సైరూాజఞమర సురభి
చింత్పమణి గణవ

శిరసపా శ్రత్పంశర చరణ యుగళ సపాఖిల శుభే –కమరధం దపసపు హం భవతు భవదరధం మమ మనః’’

నువుై ఉండేది వండి కొండ మీద నీకు అందుబ్ాట లో బ్ంగ్గరు కొండమీద . నీ కనుసనిలలో
కుబ్ేరుడు ,కగమధేనువు కలా వృక్షం ,చింత్పమణి అనీి జఞైజైలుంగ్గ ప్రకగశిసుతనపియి .నీ
శిరసుపెవ వనిల వదజలేల చందర వంక . సమసత సనమంగళ్ాలునీ ప్గద సమీప్ం లో ఉనపియి
.ఇక నీకు ఇచేిందుకు నప దగా ర ఏముంది సగైమీ . అయిత్ే నప మనసు ఒకకటే ఉంది.దపన్ని
మాతరం నీకు ఇవైగలను .తీసుకొన్న అనుగీహంచు అంటట ఆతమ న్నవేదన త్్లియ జేశగరు శ్రీ
శంకర భగవత్పాదులు.

చివరగ్గ –‘’తైత్పాదపంబ్ుజ మరియామి ప్రమం త్పైం చింతయా మునైహం –

త్పైమీశం శరణం వరజఞమి వచసగ త్పైమేవ యాచే విభో

దీక్షాం మే దిశ చపక్షుషీం స కరుణపం దివవుశిిరంప్గరర్ుత్పం

శంభో లోక గుర్ో మదీయ మనస స సఖ్యుప్ దేశం కురు ‘’

లోకగన్నకే గురువన
వ సగంబ్శివగ .నీ ప్గదపలనే అర్ిసుతనపి.న్ననేి మనసులో ఎప్ుాడూ
చింత్రసుతనపి.న్ననేి శరణు వేడుతునపి .వగకుకలత్ో న్ననేి సుతత్రసుతనపి .దేవతలే నీ కరుణ
కోసం న్నర్ీక్షస
ి త ూ ఉంటారు .వగర్పెవ చూపప కగరుణుం నపపెవ కూడప చూపించు .నేను చినివగడిన్న
అనుకో వదుు మనసుకు స ఖ్ుం కలిగ్ే ఉప్దేశగన్నివుై .నువుై లోక గురుడవు .కనుక నపకూ
గురువు నీవే .నేను తర్ంచే శగశైత సందేశగన్నిఇచిి ,శగశైత సుఖ్ాన్ని ప్రసగదించు .

ప్రబ్రహమ జఞానోప్దేశం చేసి శగశైత ముకరతన్న ప్రసగదించమన్న ఆంతరుం .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -6

నపలుగు రకగల భకుతలకు ఉమా మహ్శైరుడే శరణు అంటట వగర్ విష్యమై శంకర్గచపరు
వివర్సుతనపిరు .’’ఆర్ోత ,జిజఞాసు ,రర్గధర్ీధ,జఞానీ చ భరతరుభ ‘’అన్న గ్ీతలో భగవగన్ కృష్ా ప్రమాతమ
నలుగురు భకుతలను పపర్ొకనపిడు .

1-ఆరుతడు – ఆరుతడు అంటే దుఖ్ం త్ో బ్ాధ ప్డేవగడు .

‘’అసగర్ే సంసగర్ే న్నజ భజన దూర్ే జడధియా-భరమంతం మాం మంథం ప్రమ కృప్యా
ప్గతుముచితం

మదనుః కో దీనసత వ కృప్ణ రక్షాత్ర న్నప్ుణః-తైదనుః కో వగ మే త్రరజగత్రశరణుః ప్శుప్త్ే ‘’

‘’సగైమీ శివగ !సైసైరూప్ జఞానం లేన్న మయఢుడను నేను .అంథుడను .దయత్ో ఈ దీనుడిన్న
రక్షించు .ఈ ప్రప్ంచం చపవు ,ప్ుటీ కలత్ో కూడి బ్ాధపమయంగ్గ ఉంది.ఇందులో సగరం అంటే
రుచి లేనే లేదు .నేనవర్నో ,ఎకకడి నుంచి వచపినో ,మళ్ళళ ఎకకడికర చేరుకోవగలో త్్లుసుకో
లేక ప్ో తునపిను .దేహమే నేను అనే భారంత్ర లో ప్డి కొటీ కొంట నపిను .కరంచితు
త కూడప ఆతమ
జఞానం లేన్న వగడిన్న .ఆతమ చింతన లేకప్ో వటం త్ో ఈ ప్రప్ంచం న్నతుం, సతుం అనే మాయలో
ఉనపిను .వయసు మీద ప్డి ముసలి వగడినవ ,కంటి చూప్ు కూడప లేన్న వగడినయాును .ఏది
సతుమో ఏది న్నతుమో త్్లియ లేకునపిను .సంసగర లంప్టం లో కూరుకు ప్ో యి తపిసత ుని
దీనుడిన్న .నపలాంటి దీనులను రక్షించటం లో నువుై మహ్మ నేరార్వి .నువుై రక్షించటాన్నకర నప
కంటే దీనుడు ఎవరునపిరయాు .త్రరలోకగలలో నువేై నపకు దికుక .’’అనుధప శరణం నపసిత
తైమేవ శరణం మమ’’

ఇక కగప్గడే వగర్ెవైరూ లేరన్న ,భగవంతున్నపెవ భారం వేసపత ,ఆయన రక్షగ్గ న్నలుసగతడు అన్న
ఆంతరుం .

తర్గైత శోలకమయ ఆరుతన్న ర్ోదనమే –

‘’ప్రభుతైం దీనపనపం ఖ్లు ప్రమ బ్ంధుః ప్శుప్త్ే –ప్రముఖ్యుహం త్ేషగ మపి కరముత
బ్ంధుతై మనయోః

తైయివ
ై క్ష౦తవగుః శివ మదప్ర్గధపశి సకలాః – ప్రయత్పితకరత వుం మద వనమియం బ్ంధు
శరణిః’’

ప్శుప్తీ !నువుై సరై సమరుధడవు .దీనులకు అతుంత ఆప్ుతడవన

వ బ్ంధువుడవు .బ్ంధు ,దీన
జన రక్షకుడవు నువుై .దీనులలో ముఖ్ుుడను నీకు బ్ంధువుడను సన్నిహతుడను అన్న నీకు
వేర్ే చ్ప్గాలా!నపతప్ుాలనీి క్షమించు .దీన్నకర ప్రయత్రించటం నీ తక్షణ కరత వుమ్ .బ్ంధు
రక్షణ సంప్రదపయంగ్గ వసోత ందికదప .

ప్రమేశైరుడే ఆరత త్పరణ ప్ర్గయణుడు అన్న ఆంతరుం సంసగర త్పప్ ప్ర్తప్ుతన్న గయర్ిన
శోలకగలివి .

2-జిజఞాసువు –జఞానం కగవగలన్న ప్గరర్ధంచే వగడు జిజఞాసువు

‘’ఛందశగశఖి శిఖ్ాన్నైత్్వః దిైజ వర్ెై ససంసపవిత్ే శగశైత్ే –స ఖ్ాుప్గదిన్న ఖ్ేద భేదిన్నసుధప సగర్ెఃై
ఫల ర్
వ ుప
ీ త్
ి ే

చేతః ప్క్షి శిఖ్ా మణే,తుజ వృధపసంచపర మనువ రలం-న్నతుం శంకర ప్గద ప్దమ యుగళ్ళ నీడే
విహ్మరం కురు ‘’

ఓ మనసగ !ప్క్షీ౦దపర!ఎందుకు అటట ఇటట వృధపగ్గ త్రరుగుత్పవు ?అదుగ్ో శంకరున్న

ప్గదప్దపమలు అనే గయడు అకకడ ఉంది చూడు .దపంటలల హ్మయిగ్గ విహర్ంచు .వేదపలు అనే
కొమమల చివర ఆ గయడు ఉనిది .దపన్ని బ్రహమ విదులో శేష్
ీ ీ ు ల వన యోగ్ీశైరులు సపవిసూ
త
ఉంటారు .ఈ గయడు ఆషగమాషీ ది కగదు శగశైత న్నవగసం .ప్రమ సుఖ్మన
ై మొక్షాన్నిచేిది
.సంసగర దుఖ్ాన్ని ప్ో గ్ొటేీది .అది అమృతం న్నండిన ప్ండల త్ో శోభిసుతంది .ఇంకెందుకు
ఆలసుం ? శగశైతంగ్గ ఆ శంకరున్న ప్గద ప్దపమలలో సపైచఛగ్గ విహర్ంచి ప్రమానంద విభయత్ర
ప్ ందు .

మనసు ప్క్షిలాగ్గ ఒక చోట కుదురుగ్గ ఉండదు .దపన్నకర శగశైతమన

ై గయడు అవసరం.
జిజఞాసువుకూడప అలాగ్ే శగశైతమన
ై న్నవగసం కగవగలి . అదే శంకర ప్గద సన్నిధి అన్న ఆంతరుం
.

తర్గైత ర్ెండు శోలకగలు కూడప జిజఞాసువు నుదేుశించి చ్పిానవే –

‘’ఆకీర్ాే నఖ్ ర్గజి కగంత్ర విభవర

వ ుదుతుసధపవభ
వ వవః-ర్గధౌత్ేపి చ ప్దమర్గగ లలిత్ే హంస వరజెవ
ర్గశిీత్ే

న్నతుం భకరతవధూగణవ శిరహసి సపైచపఛవిహ్మరం కురు –సిాత్పై మానస ర్గజ హంస ,గ్ర్జఞ
నపధపంఘా స ధపంతర్ే ‘’

ఈ శోలకం గయర్ి ఇదివరకేచప్

ే ుాకునపిం .తర్గైత శోలకం –

‘’శంభు ధపున వసంత సంగ్న్న హృదపర్గ మేఘ జీరా చఛదపః-సరసత గ భకరత లత్పచఛటా విలసిత్ప
ప్ుణు ప్రవగళశిీత్పః

దీప్ుంత్ే గుణ కోరకగ జప్వచః ప్ుషగాశి సదపైసనపః-జఞానపనంద సుధప మరంద లహర్ీ

సంవితూలాభుునత్రః’’

శివున్న ధపున్నంచటం అనేది వసంత ఋతువు .నప హృదయం ఒక ప్ూల త్ోట. దపన్నలో
శివధపునం అనే వసంత ఋతువు ప్రవేశించింది .వంటనే నపలో ఉని ప్గప్గలు అనే
ఎండుటాకులనీి ర్గలిప్ో యాయి .వనువంటనే ప్ుణపులు అనే ప్గడపల లాంటి యిరీన్న
చిగురుటాకులనే సదు
ా ణపలు మొలకెత్త పయి .దపన్నత్ో భకరత అనే లతలు ఏరాడి శివున్న పెవకర
ఎగబ్ారకగయి .అవి నవ నవయ నేమమేష్ంగ్గ గ్గ ఉనపియి .అలా అలులకు ప్ో యిన లతలకు శివ
ధపునమే జప్ం అయింది .ఆ లతలకు జప్ వగకుకలు అంటే సో హం ,ప్ంచపక్షర్ మంతరం
ప్ుషగాలుగ్గ ప్ూశగయి. ఒకక సగర్ శివగ అంటే చపలు సైసైరూప్ జఞానం ఏరాడి వగటి
ప్ర్మళ్ాలు అంతటా వగుపిసత గయి .అవే బ్రహ్మమనంద ప్రమన
ై సంసగకర ప్ర్మళ్ాలు .ఆ
ప్ుషగాలనుండిజా ఞనపనందం అనే అమృతం మకరందంగ్గ ధపర్గ ప్గతంగ్గ ప్రవహ౦చి౦ది
.భకరతలతకు బ్రహమ జఞానం అనే ప్ంట ప్ండింది. ఇదే జఞానపనందం అనే సుధప తరంగం .ఇదే
కెైవలుం .

3-అర్గధర్ధ-ధనంమొదల వన కోర్కలు కోర్ేవగడు అర్గధర్ధ.సగధకుడికర ఇవి అకకరలేదు కగవలసింది

శగశైతమన
ై ముకరత బ్రహ్మమనందం .దీన్నకోసం మళ్ళళ మళ్ళళ తప్సుస చేసత గరు .ప్ ందే దపకగ వదిలి
పెటీరు వీరు అర్గధరుధలు.

‘’కర్ోమి తైతూాజఞం సప్ది సుఖ్దర మే భవ విభో-విధితైం ,విష్ు

ా తైం దిశసి
ఖ్లుతసగుఃఫలమిత్ర

ప్ునశి త్పైం దరష్ీ ుం దివి భువి వహన్ ప్క్షి మృగత్ప – మదృసగీవ తదేఖదం కథ మిహ
సహ్శంకర విభో ‘’

శంకర ప్రభయ !నీ ప్ూజ చేసత ునపి .దపన్నకర ప్రత్రఫలంగ్గ బ్రహమ ప్దవయ విష్ు
ా ప్దవయఇసగతనంటావేమో
.అవి నపకు వదేు వదుు .న్ననుి ప్ూజించే విష్ు
ా వు సృషిీ కగరుం చేసత ునపిడు .బ్రహమకు నువేై
వేదపలు ఇచపివు. విష్ు
ా వు నీ మయల సైరూప్ం త్్లుసుకోవటాన్నకర భయమిన్న తరవిై తరవిై
అలసి సో లసి వనకరక వచేిశగడు ప్గప్ం .బ్రహమ సృషిీ కగరుం లో మున్నగ్ ప్ో యి ,నీ అంతం
ఎకకడుందర త్్లుసుకోవటాన్నకర హంసగ్గ మార్ యిగ్ర్ యిగ్ర్ త్రర్గ్ త్రర్గ్ ఆయాసం త్ో దిమమ
త్రర్గ్ మైండ్ బ్ాలకెై అబ్దధ ం చ్పాి శగప్గన్నకర గుర్ెై ప్ూజకు అనరుహడయాుడు .కనుక నపసగైమీ
!బ్రహమతైం విష్ు
ా తైం నపకు వదుు మహ్మప్రభో .నీ ఆది ,అంత్పలు చూడలేన్న ,త్్లుసుకోలేన్న
ఆప్న్నకర మాలిన ప్దవులు నప కెందుకయాు-ఏం చేసుకోను నేను ? ఆ దుఖ్ం ఎందుకు ఆ వుధ
ఎందుకు వృధప ఆయాసం ఎందుకు నపకు ? నీ ప్ూజఞ ఫలంగ్గ మోక్షం ప్రసగదించు తండీర
.చపలు .

శివున్న అశగశైతమన
ై కోర్కలు కోరర్గదు .శగశైతమయ న్నతుమయ అయిన మోక్షానేి
కోరుకోవగలన్న ఆంతరుం .
1- జఞాన్న –బ్రహమజఞాన్న న్నశిలంగ్గ న్నశిింతగ్గ ,ప్రమారధం లో మున్నగ్ త్ేలుతూ ఉంటాడు
.శివుడు నపలో కొలువవ ఉనపిడు నపకు భయమందుకు అనుకొంటాడు –ఈ విష్యానేి –
‘’దీయంత్ేణ
ర వచో ఘటేన కవిత్ప కులోుప్ కులాుకీమై –‘’శోలకం లో విప్ులంగ్గ చ్ప్ుాకొనపిం
.మర్ో శోలకం –

‘’కరలగి మృగః కర్ీందర భంగ్ో –ఘన శగరూ

ు ల విఖ్ండనోసత జంతుః

గ్ర్శో విశదపకృత్రశి చేతః –కుహర్ే ప్ంచ ముఖ్యసిత మే కుత్ో భీః’’

చేత్రలో జింక గజఞసుర వగుఘాాసుర సంహ్మర్ ప్గరణులను తనలో విలీనం చేసుకొనేవగడు

భసమలేప్నం త్ో త్్లలగ్గ ఉనివగడు ,ప్రైత శయనం కలవగడు ,అయిదు ముఖ్ాలుని శివుడు
నప మనసుస అనే గుహలో ఉండగ్గ నపకు భయం ఎందుకు ?

సింహ్మన్ని కూడప ప్ంచముఖ్ఃలేక ప్ంచపసు అంటారు .అదీ గుహలోనే ఉంట ంది.దపన్న చేత్రలో
వేటాడిన జింక ఉంట ంది .ఏనుగు, పెదుప్ులిన్నఅది చంప్ుతుంది .సింహం ఉని గుహలో ఇక
ఏ జంతువూ ధ్ర
వ ుంగ్గ ప్రవశి
ే ంచలేదు .ప్ంచముఖ్ుడ్న
వ శివుడిన్న ,ప్ంచపసు అయిన సింహ్మన్ని
కలిపి ప్ో లిి చ్ప్గార్కకడ .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -7

అంతఃకరణ చతుసీ య సమరాణ విష్యమన

ై శోలకగలు –మనసుస, బ్ుదిధ,చితత ం , అహంకగరం
అనే నపలిా ంటిన్న అంతఃకరణ చతుసీ య౦ అంటారు.ఇవి మనలోప్ల ఉనపి వగటి చూప్ు
మాతరం బ్యటే ఉంట ంది .త్పను ప్రమాతమకంటే వేరు అనే భావం వలన ఇవి ప్రకోపిసత గయి .
వగటిన్న అణచి సమరాణ చేయాలన్న అంతరుం .

సంకలా ,వికలాాలు చేసపది మనసు .దీన్న అధిదవ

ే త చందురడు .న్నష్కరుగ్గ త్ేలేిది బ్ుదిధ
.దీన్నదేవత బ్రహమ .నేను అనే భావమే అహంకగరం .దేవత రుదురడు .జర్గ్ ప్ో యినవగటిన్న
చి౦త్ర౦చేది చితత ం . వగసుదేవుడు దేవత .భయ
ర మదుం లో మనసు,కంఠం లో బ్ుదిధ ,హృదయం
లో చితత ం ,నపభిలోఅహంకగర౦ ఉంటాయి .వీటిన్న ఈశైర్గరాణం చేసపత జీవి ప్రమయోగ్ ,సుఖి
అవుత్పడన్న శంకర భగవత్పాదులవగర్ ఆంతరుం .వీటికర శోలకగలు ర్గశగరు శివగనంద లహర్ లో .

1-మనసు

‘’గభీర్ే కగసగర్ే విశత్ర విజనే ఘోర విపినే –విశగలే శల

ై ే చ భరమత్ర కుసుమారధం జడమత్రః

సమర్ెైాాకం చేతససరసిజ ముమానపథ భవత్ే –సుఖ్ేనపవసగానం జన ఇహ న జఞనపత్ర కరమహో ‘’

ఉమానపథప!అదొ క అగ్గధమన
ై సరసుస .ఒకవప్
వ ు న్నరజర కీకగరణుం .మర్ో వప్
వ ు ఎత్్త న
్ ప్రైతం
..ఇట నుయిు అట గ్ొయిు గ్గ ఉంది ప్ర్సిాత్ర . వగటిలోకర వళ్ల ప్ూలు కోసి నీకు అరిన
చేయాలన్న ఉంది .అటట ఇటట త్్గత్రరుగుతునపిడు ఆర్గట ప్డుతునపిడు వర్వ
ీ గడు
మయరుఖడు .జడుడు.తనలోప్లే ఒక ప్ుష్ాం ఉందన్న కదలకకర లేకుండప వతకకకర లేకుండప
లోప్లే హృదయ ప్ుష్ాం ఉందన్న గీహంచలేక ప్ో తునపిడు . అది బ్ురదలో ప్ుటిీనప దపన్నకర
బ్ురద అంటదు .మనసు కూడప అంత్ే.సూరుున్న చూసి ప్దమం వికశించినటల న్ననుి చూసెత
హృదయ ప్దమం వికశిసుతంది . ఆన౦దపనుభవం ప్ ందుతుంది .ఈ హృదయ ప్దపమన్ని
ఉమానపధున్నకర కెైంకరుం చేసి ఆనందపన్ని హ్మయిగ్గ అత్ర సులభంగ్గ ప్ ందవచుి .ఇదంత్ప
చూసూ
త ఉంట కసూ
త ర్ మృగం తన నపభి దగా రుని కసూ
త ర్ వగసన గీహంచకుండప ప్రైత్పలపెవ
గ్గలించి అలసి ప్ో యినటల గ్గ కన్నపిసత ో ంది .

అలాగ్ే ‘’ప్ట ర్గై గ్ేహవ

ీ గ ,యత్ర రపి జటీవగ తదితర్ో –నర్ోవగ యః కశిిన్ భవతు భవ కరం త్ేన
భవత్ర

యదీయం హృతాదమం యది భవదధీనం ప్శుప్త్ే –తదీయసత వం శంభో భవసి భావ భారం చ
వహసి ‘’

బ్రహమ చపర్ గృహసుత ,వగనప్రసత ుడు ,సనపుసి ఇంకెవర్ెన

ై ప కగవచుి .వగరు శగసగతాలు ఆశీమ
ధర్గమలు న్నయమాలు ప్గటించవచుి .ప్గటించి ఉతత మ బ్రహమ చపర్ ,ఉతత మ గృహసుత ,ఉతత మ
వగనప్రసత ు,ఉతత మ సనపుసి అవవచుి .దీన్న వలన వగర్కర కొంచ్ం కూడప ప్రయోజనం ఉండదు.
వగళళ మనసుస నీ అధీనమై ఉండపలి .అప్ుాడే వగళళళ ధనుులవుత్పరు .కనుక ఎకకడ ఏ సిాత్రలో
ఉనపి మనసు భగవదర్ాతమత్
ై ేనే జీవికర సగఫలుత అన్న ఆంతరుం .

మర్ో శోలకం లో –‘’భురంగ్ీ చపఛనతనోతకటః కర్ మదగ్గీహీ సుారనపమధవగ-హ్మలదర నపద యుత్ో

మహ్మసిత వప్ుః ప్ంచేష్ుణప చపదృతః

సతాక్షః సుమనో వనేష్ు స ప్ున సగక్షానమదీయిమ

ే నో –ర్గజీవే భరమర్గధిప్ో విహరత్పం శ్రీశైల వగసీ
విభుః

ప్రమ భకుతడ్న
వ భురంగ్ కోరగ్గ శ్రీశల
ై మలేల శైర్గ నువుై ఇష్ీ ంగ్గ త్పండవం చేసత గవు .విష్ు
ా వు
మోహనీ రూప్ం ధర్ంచినప్ుడు ,ఆయనపెవ మోహంప్ ందపవు .ఓంకగర నపదపలు
ధైన్నంచేవగడవు.త్్లలన్న శర్ీరం కలిగ్ మనమధున్న చే ఆర్గధింప్బ్డేవగడవు .గజఞసుర సంహ్మర్వి
.దేవతలనేకగక వగసనపతరయం లేన్న,సజజ నులను కూడప రక్షించేవగడవు .అలాంటి శ్రీశల
ై
వగసుడవన
వ నువుై నపమనసుస అనే కమలం లో భరమర్గంబ్ా దేవిత్ో కలసి ఎప్ుాడూ
విహర్ంచపలి .

జఞానకమలాన్ని వికసింప్ జేయాలన్న ఆంతరుం .

ఈశోలకగన్ని తుమమద ప్రంగ్గ కూడప అనైయించవచుి .మగతుమమద ఆడ తుమమద నపటాున్నకర

ఆకర్ుతుర్గలవుతుంది . అది ఏనుగు మదజలాన్ని ఆసగైదిసత ుంది .మనోహర వశ
వ గఖ్మాసం లో
ప్ుషగాలు వికసించి ఉంటాయి .ఆతుమమద జంట మకరందపన్ని ఆసగైదిసత ూ ఆనంద
ఝంకగరం చేసత ూ ఎగురుత్పయి . తుమమద నలల గ్గ ఉంట ంది . మనమధుడు ప్ంచబ్ాణుడు .
ఆయన బ్ాణపలు అరవిందం అశోకం ,మామిడి ప్ువుై ,నవమలిల కగప్ుష్ాం ,కలువ ప్ూవు .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -8

మనసు కోత్ర వంటిది .న్నలకడ ఉండదు అనీి కగవగలను కొంట ంది ఎంగ్లి చేసి వదిలేసత ుంది
.మోహంఎకుకవ అంటట శంకరులు చ్పిాన శోలకం –

‘’సదప మోహ్మటవగుం చరత్ర యువతీనపం కుచగ్ర్ౌ –నటత్పుశగ శగఖ్ా సాటత్రఝడిత్ర సెవైర

మభితః

కప్గలిన్ భిక్షో మే హృదయ కపి మతుంత చప్లం –దృఢం భకగతా బ్ధపై శివ భవదధీనం కురు
విభో ‘’

మనసు అనే కోత్ర అడవులోల ప్రైత్పలలో కుదురు లేకుండప గంతులు వేసత ూ ఉంట ంది .చ్టల
కొమమలపెవ ప్లీీలు కొడుతుంది .దపన్ని అదుప్ు చేసి బ్ంధించటం కష్ీ ం .దపన్నకర మోహం ఎకుకవ
.ప్రుగులు పెడుతూ ఉంట ంది .నప వశం లో లేన్న నప మనసును నువేై భకరత అనే త్పరడుత్ో
బ్ంధించి నీ సగైధీనం చేసుకో .నువుై భకరత అనే జఞాన భిక్షను పెటీ ే ఆది భిక్షుడవు .

మనసు ఒక ఇలుల అంటట –‘’శివ ,తవ ప్ర్చర్గు సన్నిధపనపయ గ్ౌర్గు –భవ మమ గుణ
ధుర్గుం బ్ుదిధకనపుం ప్రదపసపు

సకల భువన బ్ంధర సచిిదపనంద సింధర -సదయ హృదయ గ్ేహ్ సరైదప సంవస తైం ‘’

సకల భువన బ్ంధువన

వ శివగ !నప మనసు ఒక ఇలుల .నపబ్ుదిధ ఒక కను .ఆకను గుణ
గర్సుీర్గలు.దపన్ని నీకు అర్ాంచపలన్న సంకలిాసుతనపి .నప కోర్క మన్నించి నపమనసు అనే
ఇంటలల ప్గరైతీ దేవి త్ో వచిి ఉండిప్ో .నపబ్ుదిధకనును గీహంచి ఇలల ర్కప్ు అలులడిలాగ్గ ఇకకడే
ఉంటే న్ననుి సదప సపవిసూ
త ధనుుడనవుత్పను .

మనసు ఒక మదప్ు టేనుగు అన్న –‘’ధ్ర్

వ గు౦కుశేన న్నభురత్రం –‘’అనే శోలకంలో వర్ాంచపరు .దీన్ని
ఇదివరకే త్్లుసుకొనపిం . మనసు ఒక గుడపరం అంటట మర్ోశోలకం –

‘’ధృత్ర సత ంభాధపరం దృఢగుణ న్నబ్దపధంసగమనపం –విచిత్పరంప్దపమఢపుం ప్రత్ర దివస సనపమరా

ఘటిత్పం
సమర్గర్ే మచేిత సుాట ప్ట కుటీం ప్గరప్ు విశదపం – జయ సగైమిన్ శకగతా సహ శివ గణవః సపవిత
విభో ‘’

నప మనసు ఒక గుడపరం .దపన్నకర సత ంభాలు ధ్వరుం మొదల వనవి. త్పరళళళ సతై రజస్
తమోగుణపలు .మనససనే ఈ గుడపర్గన్ని ఎకకడికర ప్డిత్ే అకకడికర తీసుకొన్న వళళచుి .ఈ
గుడపరం లో మయలాధపరం మొదల న
వ ఆరు చకగీలు ప్దపమలుగ్గ ఉనపియి. కుండలినీ శకరత
ఉంది.దీన్ని సగధించి ,భేదించి ముందుకు వళళచుి .ఆతమజఞానం త్ో ఇందులో హ్మయిగ్గ
జీవించ వచుి .నువుై కగమార్వి అంటే మనమధుడికర శతురవుకదప .

మనసు ఒక దొ ంగ అన్న చ్పాప శోలకం –

‘’ప్రలోభాద్వు రర్గధహరణ ప్రతంత్ోర దన్న గృహ్ –ప్రవేశోదుుకత ససంభరమత్ర బ్హుధప తసకర ప్త్ే

ఇమాం చేతశోిరంకథ మిహ సహ్శంకర విభో –తవగధీన౦ కృత్పై మయి న్నరప్ర్గధే కురు
కృప్గం ‘’

నప మనసు ఒక దొ ంగ .డబ్ుి సంప్గదించపలనే ఆశ దపన్నకర ఎకుకవ .డబ్ుిని వగళళ ఇళళలోల

ప్రవశి
ే సుతంది .నేను వేరు చితత ం వేరు ..ఇలా నపమనసు శర్ీర సుఖ్ాలకోసం లోభ గుణపన్నకర బ్ాన్నస
అయింది .ఈ దురుాణపన్నిఇక నేను భర్ంచ లేను . నువేై సగైధీనం చేసుకోవగలి. ననుి
న్నరప్ర్గధిన్న చేసి దయ చూపించు మహ ప్రభో.

మనసు ఒక త్్లలకలువ అన్న చ్పాి న శోలకం –

‘’ధర్ోమ మే చతురంఘక
ా ః సుచర్తః ప్గప్ం వినపశం గతం –కగమ కోీధ మదపదయో విగళ్త్పః
కగలాసుసఖ్ా విష్ురుతః
జఞానపనంతు మహౌష్ధి సుసఫలిత్ప కెవ
ై లు నపథే సదప –మానేు మానస ప్ుండర్ీక నగర్ే
ర్గజఞవతంసప సిాత్ే

ఉతత మ ర్గజు ప్గలనలో ధరమం నపలుగు ప్గదపలా వర్ధలల ు తుంది .కగమ కోీధపది అర్ష్డైర్గాలు
నశిసగతయి ర్ోజులు ప్క్షాలు నలలు సంవతసర్గలత్ో కూడిన కగలం అంత్ప చకకగ్గ చలల గ్గ
ప్రకగశిసుతంది .అనంతమైన జఞానం అనే ఔష్ధం ర్గజుం లో ఫలిసుతంది. దపన్న వలన ప్రజలు
విజుా ల వ సుఖ్ాలనుభవిసగతరు .

అలాగ్ేమనసు ఒక ప్ుండర్ీకం అంటే త్్లలకలువ .దపన్నలో తలపెవ చలల న్న చందురన్న ధర్ంచిన
ప్రమశివుడునపిడు .అ౦దువలల కగమకోీధపదులు నశించి ప్ో యాయి .ర్గజు అంటే ప్రభువు
చందురడు అనే ర్ెండు అర్గధలునపియి .చందురడు మృదుల సైభావి ర్గజు కఠనుడు .ఇలాంటి
త్్లలకలువ అనే నపమనసులో హ్మయిగ్గ ర్గజులాగ్గ విహర్ంచు ప్రమశివగ అన్న అరధం .

మనసు ఒక దురా ం గ్గ భావించి చ్పాి న శోలకం –

‘’గ్గంభీరుం ప్ర్ఖ్ా ప్దం ఘన ధురత్రః ప్గరకగర ఉదుదు

ా ణ-సోత మ శగిప్త బ్లం ఘనేందిరయ
చయో దపైర్గణి దేహసిత తః

విదపు వసుతసమృదిధ ర్తుఖిల సగమగ్ీీ సగమేత్ే సదప –దుర్గాత్రపియ

ర దేవ మామక మనో దుర్ేా
న్నవగసం కురు ‘’

నపమనసు ఒక దురా ం .అంటే కోట .అందులో ప్రవేశించటం కష్ీ ం .దురా మమన

ై ది దురా ం –
ప్రవశి
ే ంచటాన్నకర కష్ీ మన
ై ది అన్న అరధం .దుర్గాన్నకర రక్షణగ్గ చపలా ఉంటాయి .దపన్న కందకం
గ్గంభీరుం .ప్గరకగరం ధ్ర
వ ుం .సదు
ా ణపలే నమమదగ్న ఆప్ుతలు .శర్ీరం లోన్న నవరందపరలే
ఇందియ
ర ాలు . అందులోన్న సంప్ద అంత్ప విదు జఞానం మొదల వనవి .కనుక శివుడు
ప్రవశి
ే ంచటాన్నకర కగవలసిన సగమగ్ీ అంత్ప ఉంది .శివుడు దుర్గా పిరయుడు .మనసు ప్రమ
శివున్నకర ఇష్ీ మన
ై దురా ం అన్న ఆంతరుం . శివజఞానం ఉంటేనే ప్రవశ
ే గన్నకర అరహత ఉంట ంది అన్న
అరధం .
 మనసు ఒక అడవి అన్న వర్ాంచే శోలకం –

‘’మా గచఛమితసత త్ోగ్ర్శ భో మయిేువ వగసం కురు –సగైమిన్ ఆది కరర్గత మామక మనః కగంత్పర
సీమాంతర్ే

వరత ంత్ే బ్హుశో మృగ్గ మద జుషో మాతసరు మోహ్మదయః –త్పన్ హత్పై మృగయా వినోద
రుచిత్ప లాభం ఛ సంప్గరప్ుసి’’

శివగ .నువుై ఎకకడికీ ప్ో వదుు .నపలోనే ఉండిప్ో .నపమనసు ఒక అరణుం అన్న ముందే చ్ప్గాను
.నువేైమో ఆది కరర్గతకుడవు .నీకు వేటాడటం చపలా ఇష్ీ ం సరదప కదప .నీకు కగవలసినన్ని
మృగ్గలు నపలోనే ఉనపియి . హ్మయిగ్గ వేటాడి అనుభవించు .ర్గ .ఆలసుం చేయకు .ఇవిగ్ో
కగమ కోీధ మద మాతసర్గులు అనే మృగ్గలు .వీటిన్న వేటాడి నీ వేట తీట తీరుికో అనుభవించు
,ఆసగైదించు ,వినోదించు ,ప్రయోజనం ప్ ందు .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -9

మనసు ను చపతకం ,చకీవగకం,చకోరం హంస లత్ో కూడప ప్ో లిి శంకర్గచపరు శోలకగలు చ్ప్గారు
–

‘’హంసః ప్దమవనం సమిచఛత్ర యథప నీలాంబ్ుదం చపతకః –కోకః కోకనది పిరయం ,ప్రత్రదినం
చందరం చకోర సత దప

చేత్ో వగ౦ఛత్ర మామకం ,ప్శుప్త్ే ,చినపమరా మృగుం విభో-గ్ౌర్ీనపథ,భవత్పాదపబ్జ యుగళం కెవ

ై లు
స ఖ్ు ప్రదం ‘’

హంస న్నండుగ్గ ప్దపమలుని కొలను లో విహర్ంచపలన్న కోరుకొంట ంది .చకీవగకం సూరుుడిర్గక

కోసం ఎదురు చూసుతంది .చకీవగకం చందురన్న వనిల కోసం న్నర్ీక్షస
ి త ుంది .చపతక ప్క్షి నీల
మేఘం ఎప్ుాడు వర్ుసత ుందప అన్న అరుీలు చపసూ
త ఎదురు చూసుతంది .అలాగ్ే నేను జఞానమారా ం
చూపించే గ్ౌర్ీ నపధున్న ప్గద ప్దపమలదపైర్గ మోక్షం కోసం ఎదురు చూసుతనపిను .

పెవ నపలుగు ప్క్షులు కంటికర కన్నపించవు .మనసు కూడప అంత్ే .ఆ ప్క్షులకుని విశిష్ీ
గుణపలవంటివి మన మనసుకు కూడప ఉనపియి .ఈ సుగుణపలత్ో సగధన సగగ్ంచమన్న
ఆంతరుం .

1-హంస ప్గలు నీళళను వేరు చేసత ుంది .అంటే ప్గలను వేరు చేసత ుంది .అంటే గుణపన్ని
గీహంచటం హంస లక్షణం .అలాగ్ే హంస తన జీవితకగలం లో ఒక హంస త్ోనే జత
కడుతుంది .మర్ో హంస వవప్ు చూడదు .అలాగ్ే భకుతడు తన చూప్ును ఈశైరున్న వప
వ ప
చూడపలన్న ఆంతరుం .2- చపతక ప్క్షి శరత్పకల నీల మేఘాన్ని తప్ా మర్ొక దపన్ని యాచించదు
.అన్నికగలాలలోవరుం ప్డినప చపతకగన్నకర ఆ నీరు అకకర్ేలదు .అలాగ్ే మనం కూడప మోక్షాన్ని
ఇచేి ఈశైరునే యాచించపలన్న భావం .3-చకోర ప్క్షి వనిలలోన్న అమృత్పన్ని ఆసగైదిసత ుంది
.అమృతం చందురన్నలో మాతరమే ఉంట ందన్న దపన్నకర త్్లుసు .దీన్నకోసం న్నరంతరం
ప్రయత్రిసూ
త నే ఉంట ంది .మనం కూడప న్నరంతర ప్రయతిం త్ో
అద్వైత్పమృత్పన్నిప్ ందపలన్న సందేశం .- 4- చకీవగకం ప్తీి వియోగ్గన్ని ప్ో గ్ొటీ కోవటాన్నకర
సూరుున్న కోసం ఎదురు చూసుతంది .జీవుడు కూడప ప్రమాతమ వప
వ ప దృషిీ సగర్ంచపలన్న సూచన
.ఈ నపలుగు ప్క్షులు తమ గుణపలవలన మానవున్న కర గ్ొప్ా ఆధపుత్రమక సందేశగన్నిసుతనపియన్న
ఆంతరుం .

మర్ొక శోలకం లో మనసును చపతకం త్ో ప్ో లాిరు –

‘’కగరుణపుమృత వర్ుణం ,ఘన విప్దీా ష్

ా మ చిఛదపకరమఠం-విదపు ససు ఫలోదయాయ సుమనససం
సపవు మిచపఛకృత్రం

నృతుదాకత మయయర మదిన్న

ర లయం సంసజజ టామండలం –శంభో ,వగంఛత్ర నీలకంధర,సదప
త్పైం మే మనశగితకః ‘’

ఈ శోలకం లో నీలకంఠుడ్వన శివుడికర, మేఘాన్నకర భేదం లేనటల గ్గ చమతకర్ంచపరు శంకర్గచపరు

ఆ నీల మేఘం కగరుణుం అనే అమృత్పన్ని వర్ుసత ుంది .గ్ీష్
ీ మ త్పప్గన్ని ప్ో గ్ొడుతుంది .ప్ంటలు
బ్ాగ్గ ప్ండుత్పయి కనుక ర్ెత
ై ులు ప్ూజిసగతరు .వగళళళ కోర్న కోర్కలను మేఘం తీరుసుతంది
.మేఘాలను చూసి నమళళళ ఆనంద ప్రవశంత్ో నపటుం చేసత గయి. మేఘం ఎత్్త న
్ కొండల
మీద ఉంట ంది . కం అంటే నీరు ధర అంటే ధర్ంచినది అంటే నీటిన్న కలిగ్ఉని మేఘం
అన్న అరధం .ఆ నీటిత్ో తన దపహ్మర్త న్న తీరిమన్న చపతక ప్క్షి నీల మేఘాన్ని కోరుత్ోంది

గరళ్ాన్ని మింగటం చేత శివుడి కంఠం నలల బ్డింది కనుక నీల కంఠుడు.కంధరం అంటే మడ
కనుక నీల క౦ధరుడు .ఈయన కరుణ అనే అమృత్పన్ని వర్ుసత గడు .ఆప్దలను త్ొలగ్ంచి
,జఞానం అనే ప్ంటలు ప్ండిసత గడు .దేవతలు ఆయనను సపవిసగతరు ,ఆనంద ప్రవశంత్ో నపటుం
చేసత గరు .కెల
ై ాస ప్రైత వగసి ,జటా జూట ధపర్ శివుడు .అలాంటి కరుణపన్నధి అయిన శివుడిన్న నప
మనసుస అనే చపతకప్క్షికోసం కగరుణుం అనే అమృత్పన్ని వర్ుంచమన్న ప్గరర్ధసత ో ంది అన్న
ఆంతరుం .

మనసును ఒక పెటీ గ్గ అభి వర్ాంచి మర్ోశోలకం రచించపరు –

‘’ఆశగ ప్గశ కేలశ దుర్గైసనపది-భేదర దుుకెత ర్

్ ువు గంధ్వ రమంద్వ

ఆశగ శగటీకసు ప్గదపరవిందం –చేతః పపటీం వగసిత్పంమే తనోతు ‘’

నప మనసు ఒక పెటీ .దపన్న న్నండప అవిదు ,అసిమతం ,ర్గగం ,దేైష్ం అభిన్నవేశం అనే అయిదు
కేలశగలు అనే దుర్గైసనత్ో ఉంది . ఇవి దుఃఖ్ హ్తువులు .దికుకలే వసగతాలుకల దిగంబ్రుడ్న
వ
శివుడిప్గద ప్దపమలు నప మనసుస అనే పెటీ లో ఉంటే ఆ కేలశ దుర్గైసనలు అనీి త్ొలగ్
ప్ో త్పయి .

అవిదు అంటే అజఞానం .అసిమతం అంటే సుఖ్ దుఖ్ాలు నేను అనుభవిసుతనపిను అనే భావం
వలన కలిగ్ే దుఖ్ం .ర్గగం అంటే ఇష్ీ మన
ై దపన్నపెవ కోర్క అవి దూరమత్
ై ే దుఖ్ం .దేైష్ం అంటే
ఇష్ీ ం లేన్న వసుతవులు దగా ర్త్
ెై ే కలిగ్ేది .అభిన్నవేశం అంటే తనను త్పను పపరమించటం
మరణపదుల వలన కలిగ్ే దుఖ్ం .ఈ కేలశగలు నశించపలంటే శివజఞానం ఒకకటే మారా ం అన్న
ఆంతరుం .

మనసు ఒక గురీం అన్న ఇంకో శోలకం –

‘’కళ్ాుణినం సరస చితర గత్రం సవేగం –సర్ేైంగ్తజిమనఘం ధురవ లక్షణపఢు౦

చేత సుతరంగ మధిరుహు చరసమర్గర్ే –నేత ససమసత జగత్పం వుుష్భాధి రూఢః’’

ఈశైర్గ !నపమనసు ఒక గురీం .దపన్న నడక చపలా చితర విచితరంగ్గ ఉంట ంది . దపన్న ప్రుగు
వేగం చపలా ఎకుకవ .మనో భావగలను ఇటేీ ప్సిగటేీ నేరుా దపన్నకర ఉంది.దర షగలు లేన్న మాంచి
జఞత్రకర చ్ందిన సగముదిక
ర లక్షణపలనీి కలిగ్ ఉని కలాుణి జఞత్ర గురీం .నువుై సరై
లోకగధినేతవు .వృష్భారూఢుడవు.నువేై నప మనసనే ప్ంచకలాుణి గుర్గీన్ని అధిర్ోహంచి
త్రరగమన్న వేడు కొంట నపిను .

గుర్గీన్నకర ఉండే సరస చితర గత్ర 5 రకగలు -1-అత్ర వేగం అత్ర నమమది కగకుండప మధురకం గ్గ
ప్ర్గ్ెతతటం 2- .వేగంగ్గ చపతురుంగ్గ ప్ర్గ్ెతతటం 3-వంకర టికర కగకుండప త్రనినన
వ మారా ం లో
గమనం 4-పెక
వ ర కగళళళ కదిలిసూ
త ప్ర్గ్ెతతటం 5-ఒకే రకమైన వేగం త్ో ఎంతదూరమన
ై ప
ప్ర్గ్ెతతటం.

ఈ అయిదు రకగల గమనం మన మనసును నడిపప ప్ంచేందిరయాలకు సంకేతం .ర్ౌతు అంటే

గుర్గీన్ని నడిపప వగడు సమరుుడ్వత్ే ప్ గరుబ్ో తు గురీమన
ై ప చ్పిానటల దపర్కొచిి మాట
వింట ంది .కనుక సరై సమరుధడ్వన ఈశైరుడే మన మనసనే గుర్గీన్ని ఎకరకత్ే అది దపర్కర
తప్ాకుండప వసుతందన్న ఆంతరుం .

ఇదికగక మనసును చ్రువుత్ో ,ఇంటిత్ో కూడప ప్ో లాిరు . ఆశోలక వభ

వ వగలను ముందే
త్్లుసుకొనపిం .
 మనసు అనే మొదటి అంతః కరణ ప్ూరత యింది . ర్ెండవద్న
వ బ్ుదిధ గుర్ంచి తర్గైత
త్్లుసుకొందపం .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -10

అనత ఃకరణపలలో ర్ెండవద్న

వ బ్ుదిధ గుర్ంచి శంకర భగవత్పాదులు చ్పాి న శోలకగలను
త్్లుసుకొందపం .

విష్యాన్ని న్నశియించే మానసిక సిాత్ర న్న బ్ుదిధ అంటారు .జడ బ్ుదిధ ఉనివగడు ప్రమేశైర
చి౦తనపన్నకర దూరం గ్గ ఉంటాడు అనే భావంగ్గ చ్పాి న శోలకం –

‘’అసగర్ే సంసగర్ే న్నజభజన దూర్ే ‘’శోలకం లో దీన్న వివరణ ఇదివరకే త్్లుసుకొనపిం .మర్ో శోలకం
–

‘’యథప బ్ుదిధ శుశకౌత రజత మిత్ర కగచపశమన్న మణి-రజలే పెస

వ ీ క్ష
ప ర ీ ం భవత్ర మృగ తురషగాసు సలిలం

తథప దేవ భారంత్పు భజత్ర భవదనోు జడజనో –మహ్మ దేవశ

ే ం త్పైం మనసి చ న మత్పై
ప్శుప్త్ే ‘’

దేవతలే ఆర్గధించే ప్రమ శివగ ప్శుప్తీ !మయఢుడు సతుం కగన్న దపన్ని సతుం అన్న భరమ
ప్డుతునపిడు .త్పను వేరు బ్రహమం వేరు అనుకొంట నపిడు .అది న్నజం కగదన్న ఆ వర్ీ
మాలోకగన్నకర త్్లీదు ప్గప్ం .నువుై న్నతు సతు సచిిదపనంద సైరూప్ుడివి .కగన్న వగడు న్ననుి
వదిలేసి చిని దేవతలనే నముమతునపిడు .ఇది ఎలా ఉందీ అంటే ముతుప్ు చిప్ాను చూసి
వండి అన్న, గ్గజు ముకకను చూసి మణి అన్న, ఎండమావి న్న చూసి నీరు అన్న భరమించటం లాగ్గ
ఉంది .కనుక న్ననేి సపవిసపత ఈ భరమ ప్రమాదం వగడికర ఉండదు .ఇతర దేవతలను సపవిసపత
లౌకరక త్పత్పకలిక ప్రయోజనపలే నేర వేరుత్పయి . న్ననుి సపవిసపత శగశైత ముకరత లభిసుతంది
.నువుైఅవిదపు న్నరూమలనం చేసి మోక్షం ప్రసగదిసత గవు .జీవుడు మాయావృతుడు .నీవు
మాయాతీతుడవు .
అలాగ్ే ‘’గభీర్ే కగసగర్ే విశత్ర విజనే –‘’శోలకం లోనూ ఇదే భావగన్ని వివర్ంచపరన్న త్్లుసుకొనపిం

జడ బ్ుదిధన్న జఞానం లో న్నలప్గలి అప్ుాడే తరుణలప్గయం అన్న చ్పాె శోలక౦

‘’మనసపత ప్గదపబ్ేజ న్నవసతు వచసోత తర ఫణిత్ౌ –కరశగిభుర్గియాం శుీత్ర రపి కథపకరాన విధౌ

తవ ధపునే బ్ుదిధః నయన యుగళం మయర్త విభవే -ప్రగీంథపన్ కెైర్గైప్రమశివ జఞనే ప్రమతః ‘’

నప మనసు నీ ప్గద ప్దపమల మీద లగిమవగైలి .త్పమర ప్ువుైకు ఏమీ అంటనటల

నపమనసుకు ఏ మాలినుమయ అంటర్గదు.శివ జఞానం అనే మకరందపన్ని మాతరమే
ఆసగైదించపలి .న్ననుి సుతత్రంచే వేద,ఇత్రహ్మస ,ప్ుర్గణ సుతత్రనే వింటట ఉండపలి .కగవగులు,
గ్ేయాలు, ప్దపులలో నీ సుతత్ే విన్నపించపలి చేతులు న్ననేి అర్ించపలి .చ్వులు నీ గ్గథలే
వింటట ఉండపలి . నపబ్ుదిధ నీధపున లగిమవగైలి .నపకళళళ నీ రూప్ స ందరు దరశనం త్ో
ధనుమవగలి .నువేై ప్రప్ంచం,ప్రప్ంచమే నువుై అనే భావన మనసు ,బ్ుదిధ లో న్నండిప్ో వగలి
.నప సర్ేైందిరయాలు నీ చుటట
ీ నే ప్ర్ భరమించపలి .ఇలా బ్ుదిధన్న నీకెై సరై సమరాణ చేసపత
,సగయుజుమే కదప కలిగ్ేది .

1- చితత ం –‘’చింతన కతృతైం చితత ం –‘’జఞాప్కగల ప్ రలు ఉనిది చితత ం.చితత ం లో ప్రమేశైర
ప్ర్మళ్ాలు న్నంప్ుకోవగలి అన్న –

‘’ప్గప్ో త్పాత విమోచనపయ రుచి ర్ెశ

ై ైర్గుయ మృతుుంజయ –సోత తర ధపున నత్ర ప్రదక్షిణ
సప్ర్గులోకనప కరానే

జిహ్మై చితత శిర్ో౦ఘా హసత నయన శోతత్

ు ్వీ రహం ప్గరర్ధత్ో –మా మా జఞాప్య ముహుర్గమమేవ మా
మే వచః ‘’

మృతుుంజయ మయర్ీత శివగ !నపఇందియ

ర ాలనీి న్ననేి ప్గరర్ుసత ునపియి .ఎందుకంట తమవలన
నేర్గలు ఏవన
వ ప జర్గ్త్ే అవి ప్గప్గలకు కగరణం అవుత్పయన్న .ప్గప్గలు మనోహరమన
ై ఈశైర
సంబ్ంధమన
ై జఞాన సంప్దను అనుభవించ కుండప అడు్ప్డత్పయి .కనుక ప్గప్గలవలల జర్గ్ే
ఉత్పాత్పలు కలగకుండప ఇందియ
ర ాలనీి న్ననేి సపవిసుతనపియి .నపలుక న్ననుి సోత తరం
చేయటాన్నకర , చితత ం నీ సంబ్ంధమన
ై ధపునం చేయటాన్నకర చేతులు న్ననుి ప్ూజించటాన్నకర
,కళళళ న్ననేి దర్శంచటాన్నకర ,శిరసుస నీకే నమసకర్ంచటాన్నకర ,ప్గదపలు నీ చుటట
ీ ప్రదక్షిణం
చేయటాన్నకర ,చ్వులు నీకథలే వినటాన్నకర అనుకూలంగ్గ ఉంచమన్న
వేడుకొంట నపియి.అందుకన్న ఓ ప్రభయ ననుి ఆ ఇందిరయాలు కోర్నటల ఆజఞాపించు .నపకు
మయగతనం చ్వుడు ,గుడి్తనం కుంటితనం ర్గకుండప చూడు .ఈ ఆవ లక్షణపలు లేకప్ో త్్
హ్మయిగ్గ నపఇందిరయాలు నీ సపవలో ధనుమౌత్పయి

4-ఆహ౦కగర౦ -.’’అహం కర్గత అహంకగరః ‘’అన్న శకర్గచపరు న్నరైచనం .నేను చేసత ునపిను అనే
భావమే అహంకగరం .ఇది అనరధ హ్తువు దపన్ని వదిలించుకోవగలి .దీన్నకోసం

‘’తైత్పాదపంబ్ుజ మరియామి –‘’శోలకం లో ఈ విష్యానేి చ్ప్గారు. దీన్ని మనం

త్్లుసుకొనపిం .అలాగ్ే

‘’మనసపత ప్గదపబ్ేజ –‘’శోలకం లోన్న భావగలూ గీహంచపం –

‘’సగ రసనే త్ే నయనే –త్పవేవ కర్ౌ స ఏవ కృతకృతుః

యా యిే యౌయో భరా ం-వద తీక్షత్ే సదపరిత ససురత్ర’’

శివ నపమం ఉచి ర్ంచే నపలుకే నపలుక .శివున్న దర్శంచే నేత్పరలే నేత్పరలు .మహ్మ దేవున్న
ప్ూజించే చేతులే చేతులు .న్నరంతరం సదపశివున్న సమర్ంచేవగడే కృతకృతుుడు
.ప్ో తనగ్గరుకూడప ‘’కమలాక్షు నర్ించు కరములు కరములు శ్రీనపధు వర్ాంచు జిహై జిహై ---
‘’అనపిరు .చివరగ్గ –

‘’కీీడపరధం సృజసి ప్రప్ంచ మఖిలం కీడ

ీ ప మృగ్గ సపత జనపః –యతకర్గమ చర్తం మయా చ
భవతః పీత్
ర ్వు భవత్ేువ తత్
శంభో సైసు కుతూహలసు కరణం మచేిసిీతం న్నశిితం –తసగమనపమమక రక్షణం ప్శుప్త్ే
కరత వు మేవ తైయా ‘’

ప్రప్ంచపన్ని ఆటగ్గ సృసిీసత గవు.ఆ ఆటలో మేమందరం కీడ

ీ ప మృగ్గలమే .నువుై సృషిీంచిన
అడవి జంతువును నేను . నీ పెంప్ుడు జంతువును కూడప .కనుక నేను చేసప ప్నులనీి నీకు
ఇష్ీ ంగ్గనే ఉంటాయి .పెంప్ుడు జంతువంటే యజమాన్నకర వలల మాలిన అభిమానం కదప .కనుక
ననుి రక్షించటం నీ బ్ాధుత ,కరత వుమ్ కూడప .కగరణం నువుై ప్శుప్త్రవి .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -11

సూ
ా ల సూక్షమ కగరణ శర్ీర్గల లయం

1- సూ
ా ల శర్ీరం -ప్ంచ భయత్పలూ ,అయిదు కర్ేమందియ
ర ాలు ,అయిదు జఞానేందిరయాలు
,ప్ంచ ప్గరణపలు ,,నపలుగు అంతః కగరణపలు –కలిసిన మొతత ం 24 తత్పైలు కలిసపత సూ
ా ల శర్ీరం
–ఈ 24 తత్పైలు లయం అయిత్ేనే మోక్షం .అందుకే శంకగర్గచపరు 24 సగరుల మహ్శైర ప్గద
ప్దపమల సమరణ చేశగరు .ఇలా సమరణ చేసపత సూ
ా ల శర్ీరం ప్ర బ్రహమలో లయం అవుతుందన్న
ఆచపరుుల వగర్ ఆంతరుం అన్న గీహంచపలి .

2- సూక్షమ శర్ీరం –ప్ంచ ప్గరణపలు ,ప్ంచ జఞానేందిరయాలు ,ప్ంచ కర్ేమందియ

ర ాలు మనసు
,బ్ుదిధ కలిసపత సూక్షమ శర్ీరం .ఇవి 17 తత్పైలు .ఇవీ లయం కగవగలన్న 17 సగరుల ప్శుప్త్రన్న
సమర్ంచపరు .మనసును 18 వసుతవులత్ో ప్ో లిటం ఆ 17 తత్పైల సూక్షమదేహం లయం
అవటాన్నకే నన్న ఆంతరుం .

3- కగరణ శర్ీరం –ఇది ఆకగరం లేన్నదేకగక ప్ుటీ క ,చపవులకు కగరణమన

ై దికూడప.

దీన్నకోసం ‘’ఆశగప్గశ కేలశ దుర్గైసనపది ---‘’శోలకం చ్పిా మనసుస అనే పెటీ లో ఈశైర ప్గద
ప్దపమలుంటే వగసనప క్షయమై కగరణ శర్ీరం లయమౌతుందన్న అప్ుాడే అద్వైత సిదధ ి
కలుగుతుందన్న ఇది వరకే గీహంచపం . ప్గదపలు మనం న్నలకడ గ్గ ఉండటాన్నకరఆధపరం గ్గ
త్ోడాడత్పయి .అంఘా అనపి ప్గదపలే ఉతత మ గత్ర ప్ ందించేవి అన్న అరధం .సనపమరా ం లో
సంచర్౦చటాన్నకర సహకర్ంచేవి చరణపలు .దేవతల శకుతలనీి భగవంతున్న ప్గదపలలోనే
ఉంటాయట .

ప్గద ప్దపమలు అనే మాటకు ఆంతరుం ఆతమ,ప్రమాతమల జఞానపలే భగవంతున్న ప్గదప్దపమలు

.భగవంతున్న లీలలు ఒక ప్గదం అయిత్ే ఆ౦తర్క అరధం మర్ో ప్గదం అనపిరు విజుా లు .శివుడు
ఒక ప్గదం అయిత్ే శకరత మర్ోప్గదం అనపిరు.

శంకర్గచపరు ప్గదపలను భకరత ప్ూరైకంగ్గ ప్గదప్దపమలనపిరు .జీవులను సంసగర లంప్టం

నుంచి తర్౦ప్జేసవి
ప భగత్పాదప్దపమలు .

ఈ విధంగ్గ శివగనంద లహర్ లో శంకర భాగవత్పాదులవగరు సదపశివ ప్గద ప్దపమరినం

,సమరణం ,కీరతనం,ప్గద సంసపవనం అందరూ చేసి తర్౦చపలన్న భావించపరు . ఇది శిర్ోధపరుం
మారా దరశకం కెవ
ై లు సగధనం ,సంసగర తరుణలప్గయం .

శ్రీ శంకరుల శివగనంద లహర్ ఆంతరుం -12(చివర్ భాగం)

శివగనందలహర్ లో అద్వైత సిాత్ర

‘’కరం బ్య
ర మః తవ సగహసం ప్శుప్త్ే కసగుసిత శంభో –‘’శోలకం లో శివున్న అద్వైత సిాత్ర న్న వర్ాంచపరు
శంకర్గచపరు .మహ్మ ప్రళయం లో కూడప ప్రమేశైరుడు ఆనంద లహర్లో
త్ేలియాడుతూ,న్నశిలంగ్గ ఉంటాడు .ఇదే అద్వైత సిాత్ర .ఇ౦దులో ఆన౦ద లహర్ ఒక గ్ొప్ా
అనుభవ సిాత్ర .

‘’కరం బ్య
ర మః తవ సగహసం ప్శుప్త్ే కసగుసిత శంభో ,భవ –ద్ధ ర
థ ుం చేదురశ మాతమన సిాత్రర్యం
చపనువ ః కథం లభుత్ే

భరశు దేువ గణం తరసనుమన్న గణం నశు తరేప్ంచం లయం –ప్శున్ న్నరాయ ఏక ఏవ
విహరత్పునంద సగందరర భావగన్ ‘’
శంభో ప్శుప్తీ !నీ ధ్వర్గున్నకర జయహ్మరుల .నీ సగహసగన్నకర జయహ్మరుల .నీ అచంచల ఆతమ సిాత్ర బ్హు
ప్రశంశ నీయం. ప్రళయ కగలం లో దేవతలు కూడప సగాన భరంశం చ్ందుతునపిరు .భయం త్ో
వణికర ప్ో తుంటారు .నీ కళళ యిదుటనే ప్రప్ంచం నశించి ప్ో త్ోంది .ఇదంత్ప చూసూ
త నువుై
మాతరం న్నశిలంగ్గ ఆనంద సముదర లహర్ లో హ్మయిగ్గ త్ేలియాడుతూ ఉంటావు .అన్న
అద్వైత్పనందపను భయత్రన్న ఆచపరు శంకరులు అదుాతంగ్గ ఆవిష్కర్ంచపరు .

అలాగ్ే ‘’అంకోలం న్నజ బీజ సంతత్ర –‘’శోలకం లోనూ అద్వైత సిదధ పంత ప్రదరశన చేసిన సంగత్ర
త్్లుసుకొనపిం .నదులు సముదరం లో కలిసి తమ నపమ రూప్గలు అసిత త్పైన్ని కోలోాయి
సముదరమే నని భావం గ్గ కలిసిప్ో త్పయి .ఇదే అద్వైత సిాత్ర లో ఆంతరుం .

ఈశైరుడు మనలోనే ఉంట ఈశైర ప్గరరధన న్నరంతరం చేసత ుంటే జఞాన ప్గరపిత జర్గ్
,అర్ష్డైర్గాలు నశించి అద్వైత సిదధ ి లభిసుతంది అన్న ఇదివరకటి శోలకగలలో త్్లుసుకొనపిం .
ఇలాంటి శోలకగలు ఎన్ని చ్ప్ుాకొనపి సంతృపిత ఉండదు . న్నతు సగధనత్ో ప్రమేశైర చితత
లగిమానసులమత్
ై ే ఆచపరు శంకరులు ప్రవచించిన శివగనంద లహర్ అనే అద్వైత సిదధ ి
లభిసుతందన్న గీహంచపలన్న మనవి చేసత ూ ‘’శంకరుల శివగనందలహర్ ఆంతరుం ‘’ధపర్గవగహక
కు ఇంతటిత్ో సమాపిత ప్లుకు తునపిను .

సరై వేదపంత స రభం

శంకర దిగ్ైజయ యాతర

కగశ్ర ర్గజు రతి సింహుడు శ్రీ శంకర్గచపరుుల అప్రత్రహత విదపు వభ

వ వ సంప్త్రత గుర్త ంచి
,గ్ౌరవించి ,కగశ్రలోనే ఉంటట తనకు ఆనందపన్ని కలిగ్ంచమన్న ప్గరర్ధంచపడు .సనపుసి అలా ఒకే
చోట ఉండటం ధరమం కగదన్న చ్పిా ,ఒకచోటే కగలక్షేప్ం చేయటాన్నకర త్పను ప్ుటీ లేదన్న
త్్లియజేసి ,అకకడి నుంచి బ్యలేుర్గరు.ఆనంద గ్ర్ ,చిదిైలాసుల కథనం ప్రకగరం శంకరులు
సగమాను యతీశైరుడిగ్గ కగక ,కగశ్రర్గజు ప్గరప్కం త్ో లభించిన అనేక ర్గజ లాంఛనపలత్ో
ప్టాత్ోప్ంగ్గ దిగ్ైజయ యాతర ప్గరరంభించపరు .దపైరక ర్గజు సుధనుైడు శంకరున్న గురువుగ్గ
సీైకర్ంచి ,సపవ చేయాలనే కోర్కత్ో ఆయన వంట నడిచపడు .అప్ుాడు భగవత్పాదుల
వయసుస 25ఏళళళ .కొందర్ ల కకప్రకగరం కుమార్ల భటీ ను కలిసప నపటికర శంకరుల వయసు
15మాతరమే .
 మొదటిసగర్గ్గ ప్రయాగ క్షేతరం చేర్ త్రరవణ
ే ీ సంగమ సగినపలు చేసత ూ ,జిజఞాసులకు బ్ో ధ చేసత ూ
,ప్రతురుధలను ఓడిసత ూ ,మీమాంసగ శగసత ీ దురంధరుడ్న
వ కుమార్ల భటీ ఆతమ ప్వితరత కోసం
తుషగగ్ిలో ప్రవశి
ే ంచ బ్ో తునపిడన్న త్్లిసి ,అంతకు ముందే ఆయనత్ో సంభాషించపలనే
కోర్క ఉండటం చేత శంకరులు రుదరప్ురంలో ఉని కుమార్లున్న చూడటాన్నకర వళ్ాళరు
.ఈయన జెన
వ ,బ్ౌదధ సిదధ పంత్పలను ఆయా గురువులనుంచి రహసుంగ్గ గీహంచి ,దొ ర్కరప్ో యి
,బ్హష్కర్ంప్బ్డి,కోీధప వేశగలత్ో ర్గజఞశీయాన్ని ప్ ంది ,ఆమత్పలను రూప్ుమాపి
,అవసగనకగలం లో గురు దరర హ మహ్మప్గతకం న్నవగరణకోసం ,ప్గరయశిితత ంగ్గ’’ ఊక కొలిమి’’లో
ప్రవశి
ే ంచి చన్నప్ో వగలన్న భావించపడు .శంకరులు అకకడికర చేర్ే సమయాన్నకే ఆయన అగ్ి
ప్రవశ
ే ం చేసి కొంతవరకు దహంప్ బ్డినప, శంకరున్నత్ో ఆనందంగ్గ మాటాలడి ,మాహష్మత్ర
నగరంలో ఉని తన శిష్ుుడు మండన మిశుీన్న కలిసి ఓడింఛి శిష్ుున్నగ్గ గీహంచమన్న చ్పాి
చన్నప్ో యాడు . కుమార్లభటీ సుధపనపైదిఅనేక బ్ౌదధ ర్గజులను సంసకర్ంచి వద
వ ిక మారా
ప్రవరత కులను చేసి ,వగర్దపైర్గ దేశం లో వద
వ ికగన్ని సగాపించిన మహ్మప్ురుష్ుడు గ్గ కీర్త ప్ ందపడు
.ఆ కగలం లో ఆయనకు ఎదురు లేదు .కుమార్లుడు కగమరూప్ం అనబ్డే అసగసం కు
చ్ందినవగడన్న కొందరు ,తమిళ దేశం వగడన్న కొందరు అంటారు .అతన్న ప్రతురుధల న
వ ‘’జిన
విజయ ‘’కరత లు కుమార్లుడు ఆంధురడే అనపిరు .కగనీ ఆయన జీవితమంత్ప ఉతత ర దేశం లోనే
గడిచిప్ో యింది కనుక అతన్న ప్రభావం ఆందర దేశం లో కన్నపించలేదు .కీీ.ప్ూ 494లో శంకరుల
15వ ఏట కుమార్లభటీ మరణించపడు .’’శంకర –కుమార్ల సమాగమనం కు చపర్తరక
సగక్షాుదపర్గలు దొ రకక ప్ో వటం చేత దపన్ని సమమ త్ర౦చటం లో ప్గరముఖ్ుం లేదనపిరు
ప్ ర ఫెసర్ సూరునపర్గయణ శగసిత ీ .కుమార్లుడు శంకరులకు చపలా ప్గరచీనుడు కనుక
వీళ్ళదు రూ కలుసుకోవటం అసంభవం అనపిరు కృష్ా సగైమి మొదల వన ఆధున్నకులు .

కుమార్ల యత్ర సగరై భౌముడిత్ో చర్ించే అవకగశం దొ రకక ప్ో యినందుకు శంకర
యతీందురలు ,న్నర్గశ చ్ంది ,కుమార్లున్న ముఖ్ు శిష్ుుడేకగక ,బ్ావమర్ది కూడప అయిన
మండన మిశుీన్న త్ో వగదించటాన్నకర మాహష్మతీ నగరం చేర్గరు .అది మగధ సగమాాజు ర్గజధపన్న
అన్న విదపురణుులు చ్బ్బత్ే, హసిత నపప్ుర్గన్నకర దగా రలో ఉందన్న ఆనంద గ్ర్ ర్గశగడు .ఈనగరం
నరమదప నదీ తీరంలో ఉందన్న రఘువంశం,మాఘకగవుం అనపియన్న ‘’త్్లంగ్’’ త్్లిప్గడు
.మండన మిశుీడు ర్గజ గురువు అవటం చేత అతుధిక భోగ్గభాగ్గులత్ో వర్ధలల ుతునపిడు
.శిష్ుులనేకులునపిరు .వగర్కర కరమకగండ బ్ో ధిసత ూఉంట ఇంటి ప్గరంగణం లోన్న ప్ంజరప్ు
చిలకలు ‘’వేదపలు సైతః ,ప్రతః ప్రమాణపలే- ‘’సైతః ప్రమాణం ప్రతః ప్రమాణం కీర్గ౦గనప
యతర గ్రం గ్ర౦త్ర ‘’ప్లుకుతుంటాయి .అంటే సంప్ూరా వవదక
ి కరమభావ వగత్పవరణపన్ని
ఆయన సైయంగ్గ న్నర్మంచపడు .’’మీమా౦సగను కీమణిన్నక ‘’,విధి వివేకం ‘’అనే అప్ూరై
గీంథపలు ర్గసి మహ్మ ప్రఖ్ాుతుడ్వనపడు .ఇలాంటి బ్లమన
ై ప్రతుర్ధత్ో వగదించిజయించి
అద్వైత ప్రత్రష్ీ చేయాలన్న శంకరుల కోర్క . ఈ సంఘటన అతు౦త ప్రధపనమై శంకరుల
జీవితం కొతత మలుప్ు త్రర్గ్ంది .మండనున్న ఓటమిత్ో ,ఆనపటి కరమ వగదులంత్ప తలవంచి
మగధ ర్గజుత్ో సహ్మ అనేకమంది ర్గజులు శంకరులకు అధీనుల వనందున ,శంకర సంకలామన
ై
అద్వైత సిదధ పంత సగాప్న కగరుకీమం జయప్రదమైంది .మండన ప్ండితుడే విశైరూప్గచపరుుడు
.శంకర శిష్ుుడ్వ సుర్ేశైర్గచపరుుడు అయాుడు .

మండన మిశీ ,శంకరులు ఏడు ర్ోజులు చర్ోిప్చరిలు ఉభయభారత్ర అధుక్షతలో జర్ప్గరు

.శంకరుల ప్రజాకు సమాధపనపలు చ్ప్ాలేక మండనుడు ఉకరకర్ బ్బకరకర్ెై భారు ఉభయభారత్ర
ప్రకటించినటల గ్గ ఓటమిన్న అంగ్ీకర్ంచపడు .శంకర ఉభయభారత్ర వగదపలు తర్గైత సగగ్
,ఆధపుత్రమక విదపు సైరూప్ుడ్వ ,చిదూ
ర ప్ుడ్న
వ అప్ర శంకరున్నకర ,సరై విదపుప్గదప్మన
ై అప్ర
శగరద కు జర్గ్ే వగదపలను చూడటాన్నకర దేవ మున్న గణం అంత్ప త్రలకరంచి ప్ులకరంచింది
.చివర్కర ఆమకూడప ఓడిప్ో యి శంకరున్న సత్పకరం చేసి భరత మండనుడి సనపుస దీక్షకు
ఒప్ుాకొన్న శంకర సూటి వగద ఘాత్పలకు తీవరంగ్గ బ్ాధప్డి అప్రసరసైత్ర ఉభయ భారత్ర
శంకరుల భాగవత్పాదులత్ో శృంగ్ేర్ చేర్ శగరదపమాతగ్గ ప్ూజ లండుకొంట నిది అన్న ‘’గురు
వంశ కగవుం ‘’త్్లియ ఎసింది .

అమరుక ర్గజు శర్ీరంలో ప్రకగయ ప్రవశ

ే ం చేసన
ి శంకరులు శృంగ్గర్గన్ని గీహంచి
,ఉభాయభారత్రత్ో వగదించి ఓడించపడు .మండన మిశుీన్నకర ఆతమబ్ో ధ చేసి మహ్మవగకగులు
ఉప్దేశించి తుర్ీయాశీమమిచిి కీీ.ప్ూ.491లో సుర్ేశైర్గచపరుుడనే ఆశీమనపమం అందించపరు
.వీటిత్ో ఉతత ర భారతం లో శంకరున్నకర ఎదురు లేకప్ో యింది ప్ండితప్గమరులు, ర్గజులు
శిష్ులయాురు .అద్వైత్పమృతసగరం గ్ోీలారు.ఇతర మత్పలను న్నర్గకర్సూ
త ,శంకర ప్ో ర కత అద్ైవ త
సిదధ పంత్పన్ని ఆచర్సూ
త జనమ ధనుం చేసుకొన్న ముకరత ప్ ందపరు .ఉభయభారత్ర కూడప శంకరున్న
సనపుసిన్న గ్గ అనుసర్సూ
త , సంప్ూరా వర్
వ గగుంత్ో కగలం గడుప్ుతూ ,శృంగ్ేర్ మఠ సగాప్న వరకు
శంకర భాగవత్పాదులత్ో ప్రుటన చేసత ూ , తీవరమన
ై సగధనపలత్ో అనేక అనుభయతులు ప్ ంది
,అందర్కర ఆర్గధుయిై ,చివర్కర శృంగ్ేర్లో ఒక ఆలయం లో ప్ూజింప్ బ్డుత్ోంది చర్తర
త్్లిపింది .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ ‘’సరై వేదపంత స రభం ‘’.

శ్రీ శంకరుల దేశ ప్రుటన

ఆతర్గైత శంకర యతీ౦దురలు దేశం నలుమయలలా అద్వైత మత్పన్ని సగాపించటం కోసం

శిష్ు గణం త్ో భారత దేశమంత్ప ప్రుటన ప్గరరంభించపరు .అన్ని ర్గషగీాలప్గలకులు శంకరున్న
గ్ౌరవంగ్గ ఆహ్మైన్నంచి అద్వైత ప్రచపర్గన్నకర బ్ాగ్గ త్ోడాడుతునపిరు .ముందుగ్గ మాహష్మత్ర
నుంచి ,మహ్మర్గష్ీ ా మీదుగ్గ దక్షిణపప్రయాణమయాురు .మహ్మర్గష్ీ ల
ా ో మలల రులు ,కగప్గలికులు
,భెవరవగర్గధకుల వన త్పంత్రరకులు నపిరు..వీర్ మత సిదధ పంత్పలను అనుషగీనవిధపనపలను
ఖ్ండిసత ూ ,వగర్అనుచరులను మార్ి ,శిష్ుులను చేసుకొన్న దిగ్ైజయ యాతర చేశగరు .శంకర
వగద విధపనం లో ఒక సగమరసుం ఉనిటల ఆనందగ్ర్ ర్గశగడు .ఒక చోట కు చేరగ్గనే
శంకరులు ఆదేశం లోన్న ప్ండితులను సమావేశగన్నకర ఆహ్మైన్నంచి,వగర్ మతవగదపన్ని దపన్న
సగధనప విధపనపన్ని వగర్త్ోనే చ్పాి ంచి శీదధగ్గ వినేవగరు .తర్గైత ఆ మత వగదం పెవ వగర్త్ో
సగకలుం గ్గ చర్ించి ,ముందుగ్గ అందులో తనకు అంగ్ీకగరం అయిన విష్యాలను చ్పిా ,
తర్గైత అంగ్ీకగరం కగన్న విష్యాలపెవ తీవరంగ్గ వగర్త్ో చర్ించి ,తన సిదధ పంత్పన్ని సమర్ధంచి
,వగర్ సిదధ పంతం లోన్న దర షగలను ఎత్రత చూప్టం త్ో ప్రతురుధలు సులభంగ్గ శంకర భావ ధపరకు
లగంగ్ ,అనుచరులు శిష్ుులవటం ముఖ్ు విశేష్ం .

ఈ ప్రయాణం లో మహ్మర్గష్ీ ల
ా ో ఒక చోట ఒక కగప్గలికుడు కుటిల ప్రయత్పిల చేత
చంప్గలన్న భావించపడు .’’Man’s unhappiness comes of his greatness ‘’తన ప్రత్రష్ీ వలల నే
మానవుడికర దుఖ్ం కలుగు తుంది అనే మహ్మకవి కగర్ెల ల్
ధ నపనుడి ననుసర్ంచి శంకరున్న కీర్త
ప్రత్రష్ీ లు చపలామందికర అసూయకు కగరణమయాుయి .ఈకగప్గలికుడు మయఢ౦గ్గ త్్గ్ంచటం
చేత అతన్న పపరు లోకగన్నకర త్్లిసింది కగనీ ,ఇంకగ యింత మంది ఉనపిర్ో త్్లీదు .వీడు అంత్ప
న్నదిరంచే సమయంలో శంకరున్న తల నరకటాన్నకర వచపిడు .వగడికర మించిన శకరత సగమర్గధాలుని
ప్దమప్గదున్నకర త్్లిసి .వచిి వగడి చేత్రలోకత్రత లాగ్ేసి వగడిన్న చంపపశగడు .దీన్నకర భినింగ్గ
కగప్గలిడు ఒకసగర్ శంకర సన్నిధపనపన్నకర వచిి ఒక మహ్మతుమన్న శిరసుస కగళ్కగ దేవికర
అర్ాంచపలను కొనపిననీ అమహ్మతుమడు శంకరుడే అన్న ,శిరసు ఖ్ండించిన మాతరం చేత ఆతమ
అవిచేిదుం కదప అన్న ఆయనకే బ్ో ధించగ్గ శిష్ుులు లేన్న సమయంలో వచిి తల తీసుకోమన్న
శంకరులు చ్ప్ాగ్గ వగడు వచిి తల త్్గ్య
ే ుటాన్నకర సిదధమై ప్దమప్గడుడిన్న న్నదరలేప్గ్గ ,
ప్దమప్గదుడు ఆ కగప్గలికున్న వధించపడన్న కథనం.ఈ సంఘటన మన శ్రీశల
ై ం లోనే జర్గ్ందన్న
ప్లువుర్ నమమకం .

శ్రీశైలం నుంచి కర్గాటకలోన్న గ్ోకరా క్షేతరం చేర్ సగైమిన్న దర్శంచి ,శ్రీ వలిల అనే చోట కు
శంకరులు వచపిరు .ఇకకడ మయఢుడు లాగ్గ ఉండే ఒకడు వచిి శిష్ుుడయాుడు .ఇకకడ కగదు
ప్రయాగలో ప్రభాకరుడు అనే బ్ారహమణుడు శంకరున్న వదు కు తనమయఢ కుమారున్న
తీసుకొన్నవచపిడన్న వగడిన్న అనుగీహంచి కొన్ని ప్రశిలు అడిగ్త్్ ప్ృధీై ధరుడు అనే ఆ
బ్ాలుడు తన న్నజతత్పైన్ని త్్లుప్ుతూ అద్వైత ప్రసంగం చేశగడనీ ,అందరూ
ఆశిరుప్ో యారనీ ,అతడు చ్పాి న శోలకగలకే శంకరులు ’’ హసగతమలకం ‘’ అనే వగుఖ్ు ర్గశగరన్న
అతడిన్న శిష్ుుడిన్న చేసుకోనపిరనీ ఉంది .మొదటలల ఇతడి పపరు ఉదంకుడు అనీ ,కగనీ సనపుసం
సీైకర్ంచి హసగతమలకగచపరుుడ్వ ప్రసద
ి ధ ి ప్ ందపడన్న చర్తర .ఇతడి తండిర ప్రభాకరుడే
మీమాంసగ చపరుుడ్న
వ ప్రభాకర మిశీ అనపిరు .కగలం లో చపలా త్ేడప ఉంది కనుక ఇది న్నజం
కగదనపిరు శ్రీ అనుభవగనందులు.
 కగశ్రలో మణికర్ాకగ క్షేతరం లో శంకరులు ఉండగ్గ అకకడే ఉంట ని విశైనపథపధైర్ కొడుకు
కలానపథుడు శంకర దరశనం చేసి ,మనోహరమన
ై త్ోటక వృత్పతలత్ో గ్గనం చేసి ,శుశూ
ీ ష్ చేసి
శిష్ుుడ్వ ,సనపుసం తీసుకొన్న త్ోటకగచపరుున్నగ్గ పిలువబ్డప్డు .ఇతడి ప్ూరైనపమం గ్ర్లేక
ఆనంద గ్ర్ .ఇతడు శంకర భాష్ుప్గఠగలకు,ఆలసుంగ్గ వచిినప అతడికోసం ఆగ్ ,వచపికనే
చ్పాప వగరు .అతడు మందమత్ర అతడికోసం ఎదురు చూడటం దండగ అన్న ఇతర శిష్ుులు
ఫిర్గుదు చేయగ్గ ,అతన్నపెప్
వ త్
ర ేుక దయ చూపించి అనుగీహంచగ్గ కరీతం సగర్ చ్పాి న
ప్గఠగలను త్ోటక వృతత ం లో శోలకగలుగ్గచేపాి అందర్ీి విసమయాన౦ద భర్తులిి చేశగడు
.ఈవిధంగ్గ ప్దమప్గద సుర్ేశైర ,హసగతమలక ,త్ోటకగచపరుుడు అనే నలుగురు ముఖ్ు శిష్ుులు
ఏరాడప్రు .

తర్గైత దక్షిణపభి ముఖ్ంగ్గ ప్రయాణించి,తుంగభదపరనదీ తీరం చేర్ ,అకకడి ప్రకృత్ర

స ందరుం ,ప్రశగంత వగత్పవరణపన్నకర సంత్ోషించి శంకరులు ఆనందంత్ో అకకడ శృంగ్ేర్ లో
ఒక మఠగన్ని సగాపించి ,అందులో శగరదప దేవిన్న ప్రత్రషిీంచి ,వీర సపనమహ్మర్గజు సగయంత్ో
దేవగలయం న్నర్మంచి ,అఖ్ండ విదైత్ వరుడ్వన సుర్ేశైరున్న పీఠగధిప్త్ర గ్గ న్నయోగ్ంచపరు .

అప్ాటికే త్పను ర్గసిన భాషగుది గీంథపలు అందరూ అరధం చేసుకోవటాన్నకర కష్ీ ంగ్గ
ఉనపియన్న గీహంచిన శంకరులు వగటికీ వివర్గలు అవసరమన్న భావించపరు .ఒక ర్ోజు
శిష్ుులను పిలిచి ,తన సంకలాం చ్పాి ,తన రచనలలో మణిప్ూస లాంటి’’ బ్రహమ సూతర
భాష్ుం ‘’కు వగర్త కం ర్గయమన్న సుర్ేశైరున్నకర అప్ాగ్ంచపరు .మిగ్లినవగర్కీ ప్నులు
అప్ాగ్ంచపరు. కగనీ సుర్ేశైరుడు సమరుుడుకగదన్న అతడు కర్మషిీ అనీ గురువుకు వినివించపరు
.ఏక భావం ర్గనందున ప్దమ ప్గడున్నకర ఆబ్ధుత అప్ాగ్ంచి ,సుర్ేశైరున్నకర బ్ృహదపరణుకం
మొదల వన వగటికర వగర్త కగలు ర్గయమనపిరు.అతడు వగటిన్న ర్గసి చూపించి అంగ్ీకగరం ప్ ందగ్గ
శంకరులు అతడిన్న ఒక అద్వైత రచన చేయమన్న ఆదేశించపరు .అత్ర తకుకవకగలం లోనే
‘’నవష్కరమ సిదధ ి ‘’అనే గీంథపన్నిర్గసి అద్వైత భావ గర్మత్ో శంకరున్న మనసు దర చుకొనపిడు .

ప్ూరైం కగశ్రలో ప్దమప్గదుడు ప్రభాకరున్న మీమాంసగ శగసత ంీ ను అధుయనం చేసన

ి వగడు
అవటం చేత ,దపన్ని అనేకరకగలుగ్గ ఖ్ండిసత ూ భాష్ు వివరణం ర్గశగడు .గుర్గైజా త్ోదపన్ని
తీసుకొన్న తన సైగ్గీమం చిదంబ్రం,అకకడినుంచి ర్గమేశైరం దర్శంచపలన్న బ్యలేుర్
చిదంబ్రం లో పిన తండిర ఇంటలల ఉంచి వళళగ్గ ,అతడు ప్రభాకరున్న అభిమాన్న అవటం త్ో
దపన్ని తగలబ్ెటీ ాడు అసూయత్ో .యాతరనుంచి త్రర్గ్వచిి తనగీంధం విష్యం అడిగ్త్్
అకసగమతు
త గ్గ జర్గ్న అగ్ి ప్రమాదం లో దహనం చ్ందిందన్న మొసలి కనీిరు కగర్గిడు
పినతండిర .దుఖ్భారంత్ో శృంగ్ేర్లో ఉని శంకర గురువును దర్శంచి జర్గ్నది వివర్ంచపడు
.శిష్ుున్న ఓదపర్ి ప్ూరైం ఆగీంథపన్ని తనకు చదివి విన్నపించపడు కనుక దపన్ని సమర్ంచి
అయిదు ప్గదపలు మాతరమ చ్ప్ాగ్గ ప్దమప్గదుడు మళ్ళళ ర్గసి లోకగన్నకర అందించపడు ,అది
‘’ప్ంచప్గదికగ వివరణం ‘’అనే పపరుత్ొ లోక ప్రసద
ి ధ మన
ై ప ఇప్ుాడు అదీ దొ రకక బ్రహమ
సూత్పరలలో మొదటి సూత్పరచతుష్ీ యం లో మాతరమ ప్దమప్గదున్న వివరణ మిగ్లి ఉంది
.ఇందులో శంకర అధపుస భాష్ుం చపలా విప్ులంగ్గ ఉండి,దీన్నకర అనేక వృతు
త లు,టీకలు కలిగ్
ప్రఖ్ాుత్ర ప్ ందింది .ఇదే శంకర భాషగున్నకర మొదటి వివరణ గీంధం మాతరమక
ే గదు శంకరున్న
పిరయశిష్ుుడు ప్దమప్గదపచపరు కృతం కూడప .

శ్రీ శంకరుల దేశ ప్రుటన -2

శంకరుల మాతృమయర్త ఆర్గుంబ్ మరణం

శంకరులు శృంగ్ేర్లో ఉండగ్గనే తలిల అవసగన దశ లో ఉనిదన్న గీహంచపరు .కగనీ బ్ృహత్

శంకర విజయం లో శంకరులు గ్ోవింద భాగవత్పాడులవదు తుర్ీయ ఆశీమమం తీసుకొన్న ,
బ్దర్ీ కెైలాసగలు దర్శంచి మళ్ళళ బ్దర్న్న చేర్గక తలిల అనపర్ోగుం త్్లిసింది అన్న ఉనిది
.అగ్ి శరమ అనే బ్ంధువు శంకరున్న తలిల సందేశగన్ని త్్లియ జేయగ్గ ,చితుసఖ్ా చపరుున్నత్ో
కలిసి శంకరులు సైగ్గీమం కగలడి చేర్గరు ,విదపురణు రచన ప్రకగరం శృంగ్ేర్ సగాప్న
తర్గైతనే తలిల మరణం జర్గ్ందన్న ఉంది .ఇంటికర వళ్ల తలిల కర సపవలు చేసి ,ఆమన్నతుం నదీ
సగినపన్నకర వళళలేన్న సిాత్ర గమన్నంచి తప్ో శకరత త్ో ప్ూర్గానది దిశమార్ి తన్నంటి ముందు
ప్రవహంచేటల చేశగరు .అప్ాటినుంచి అది ‘’అంబ్ా నది ‘’పపరుత్ొ పిలువబ్డింది.అవసగన
దశలో తనకు తత్ోైప్దేశం చేయమన్న కుమారున్న కోర్త్ే, శంకరులు ‘’తతై బ్ో ధ ‘’అనే గీంథం
ర్గసి ,బ్ో ధించటం మొదలుపెడత్
ి ే ఆమకు అరధంకగక ఇంకొంచ్ం సులభంగ్గ చేసి చ్ప్ామన్న
కోర్త్ే ,శ్రీ కృష్ా ప్రమన
ై శోలకగలు ర్గసి వివర్ంచపరు .భగవధపునం త్ో తనమయుర్గల వ ఆర్గుంబ్
తనువు చపలించింది .ప్ూర్గైశీమ బ్ంధువులను పిలిచి ,త్పను తలిల కర చేసప దహన
సంసగకర్గలకు ఆహ్మైన్నంచగ్గ ,వగళళంత్ప బ్హష్కర్ంచపరు.శంకరుడు తలిల కచి
ర ిన వగగ్గునం
నరవేర్గిలన్న కృత న్నశియంత్ో ఉంట ,సనపుసి దహన సంసగకర్గలకు అరుహడు కగదన్న వగరు
వగదించి భీషిమంచపరు .ఈ విధ౦గ్గ సి.ఎన్ .కృష్ా సగైమి అయుర్ చ్పాి నటల ‘’Shankara failed to
become a prophet in his own land ‘’ సైసా లం లో’’ జగదు
ా రువు’’ అన్న పించుకోలేక ప్ో యిన
శంకరులు ,తలిల న్న సమశగనపన్నకర ఒకకడే తీసుకు వళళలేక ,తన ఇంటి ఆవరణ లోనే ఒకమయల
తలిల ప్గర్ధవ దేహ్మన్నకర దహన సంసగకరం చేయాలిస వచిింది .ఉతత ర కరయ
ీ లనూ యధపవిధిగ్గ
న్నరైహంచపరు .విదపురణు శంకర విజయం ప్రకగరం అప్ుాడు శంకరులత్ో ప్గట ఒకకశిష్ుుడు
కూడప లేడు.వంట వచిిన చితుసఖ్ా చపరుుడు ఏమయాుడర త్్లియదు .గతుంతరం లేక తలిల
దేహ్మన్ని ముకకలు ముకకలుగ్గ ఖ్ండించి ,సమిధలు కూడప లేకప్ో వటం చేత ఎండిన అరటి
ఆకులత్ో అగ్ి సంసగకరం చేసన
ి టల త్్లుసోత ంది .అందుకనే బ్ంధువులమీద విప్ర్ీతమన
ై
కోప్ం వచిి శపించటం చేత అప్ాటినుంచీ దేశం లో శవదహనపలు తమ ఇంటి ప్గరంగణం
లోనే న్నరైర్త సత ునపిరు .శవం పెవ కత్రత త్ో అకకడకకడ గ్గయాలు చేసి మర్ీ దహనం చేసత ునపిరన్న
కృష్ా సగైమి అయుర్ ఉవగచ .’’మాతృమయర్త పెవ ఉని పపరమాత్రశయాలత్ో ఎన్ని ప్రత్రబ్ంధపలు
ఏరాడినప ,శగసత ంీ న్నషపధించినప ,ఆప్ుతలు బ్హష్కర్ంచినప ,తలిల పపరమ ముందు ఇవనీి
తృణప్గరయంగ్గ భావించి, తలిల అంతుకరీయలు న్నరైహంచి తలిల కరచిిన మాట
న్నలబ్ెటీ కొనపిరు శంకులు .ఆయన సంకలా బ్లం ఎంత అమోఘమో ,ప్టీ దల ఎలాంటిదర
,మనో ధ్వరుం ఎంతటి ఉతకృష్ీ మైనదర త్్లియ జేసప సంఘటన ఇది.అందు చేతనే అత్ర
తకుకవకగలం లో సగధపరణ మానవ ప్రజాకు అందర్గన్న విదపు వవదుషగున్ని సగధించి ,ప్ండిత
చకీవరుతలను సునపయాసంగ్గ ఓడించి ,ర్గజఞధిర్గజులిి ప్గదపకగీంతులిి చేసుకొన్న ,సరై
శగసగతాతీతమై ,అనంతమన
ై అఖ్ండ అద్వైతసిదధ పంత్పన్ని సగాపించి, త్పనుకూడప
,సగమానుమానవ ప్రజా ఞతీతుడ్వ ,అత్ర దూరుడ్వ ,దురాట సమసుయిై ,అతీతుడ్వ ,సరై ప్రప్ంచ
మానవ కోటికర అలంకగరమై శంకర భగవత్పాదులు భాసి౦చపరు ‘’ అని శ్రీ అనుభవగనందుల
వగర్ అమృత్ోప్మానమన
ై వగకుకలు శిర్ో ధపరుం . ఆయనది ఒక అదుాత మయర్త మతైం
,,అత్రమానుష్ం ,దివుం .

తలిల దహన సంసగకర్గలు ప్ూర్త చేసి ,శంకరులు మళ్ళళ శృంగ్ేర్ చేర్గరు .ప్దమప్గదుడు
ర్గమేశైరయాతర ప్ూర్త చేసుకొన్న శృంగ్ేర్ చేరుకొనపిడు .శంకరులు దేశ ప్రుటన
కొనసగగ్ంచపలనే సంకలాంత్ో తూరుా తీర దేశగలవప్
వ ు బ్యలేుర్గరు .ముందుగ్గ శగకేతయులకు
ఆలవగలమన
ై కగంచీనగరం చేర్గరు .కొంతకగలం ఉండి ,ప్రమత సిదధ పంత్పలను ఖ్ండించి
,ముఖ్ుులను వగదం లో ఓడించి ,శిష్ుులను చేసుకొన్న ,కగమాక్షీ దేవికర ముందుభాగంలో శ్రీ చకీం
సగాపించి ,ఆమలోన్న ర్ౌదపరన్ని తగ్ా ంచి స ముత్పైన్ని ప్రకటింప్ జేశగరు .ఆమ అనుగీహం కోసం
తప్సుస చేసి ,కృప్గ సిదధ ప్
ి ంది ,హృదయం న్నండప అమందపనందపన్ని ప్ ందపరు
.అకకడినుంచి జంబ్ుకేశైరం వళ్ల ,అకకడి అమమవగరు అఖిలా౦డేశైర్ ఉగీరూప్గన్ని కూడప
స ముంగ్గ మారిటాన్నకర శ్రీ చకీకమలం సగాపించి ఆమ ఎదురుగ్గ వినపయక విగీహం ప్రత్రషిీంచి
జనపలపెవ ప్ుతర వగతసలుం కలిగ్ేటల చేశగరు .అమమ అనుగీహం ప్ ంది ,మధుర వళ్ల మీనపక్షీ
సుందర్ేశైర దరశనం చేసి ,మీనపక్షీదవి
ే న్న కొంతకగలం ఉప్గసించి అనుగీహం సగధించపరు .
.ఈకగలం లోనే దక్షిణపది ర్గజుల అండ మండుగ్గ లభించింది .ప్రమత ఖ్ండనం చేసి
అద్వైత మతసగాప్నపన్ని సుసిారం చేసి శృంగ్ేర్ పీఠగన్ని సరై శకరత మంతం గ్గవించపరు ..

కీప్
ీ ూ .494లో శంకరులు కగలడిలో తలిల దహన సంసగకర్గలుప్ూర్త చస
ే న
ి సమయం లో
నరమదపనదీ తీరంలోన్న మాంధపత దీైప్ం లో అమర్ేశైరం లో ఉని గ్ోవింద భగవత్పాదులు
వగుధి గీసత ుల వ ఉనపిరన్న త్్లిసి ,వంటనే బ్యలేుర్ వళ్ల గురుప్గదులను దర్శంఛి సపవలు
చేసత ూ ఉనపిరు శంకరులు .కగర్ీతక శుదధ ప్ రామినపడు గ్ోవింద భగవత్పాదులు బ్రహ్మమకుం
చ్ందపరన్న బ్ృహత్ శంకర విజయం త్్లిపింది .

నరమదప తీరం నుంచి తూరుాన ఉని ప్ూర్ీ జగనపిధ క్షేతరం చేర్ ,కొంతకగలం ఉండి మఠ
సగాప్న చేసి’’ గ్ోవరధన మఠం ‘’అన్న పపరుపెటీ ారు .సపతు ర్గమేశైరం నుంచి ప్గరరంభమన
ై ఈ
తూరుా దేశ యాతర లో దరవిడ,ప్గండు , చోళ ,ఆందర ర్గజఞులలో ఉని క్షేత్పరలను
విదపుసగానపలను దర్శసూ
త ,ర్గమేశైర మధుర ,శ్రీరంగం, కంచి వేంకటాచల ,జగనపిధపది
క్షేత్పరలను దర్శంచి ,ఆయా దేవతల అనుగీహం ప్ ంది శంకరులు విదరా దేశం ప్రవేశించపరు .

విదరానుంచి కర్గిటకం వళ్ల అకకడి కగప్గలిక నపయకుడు శ్రీకచుడు మొదల వనవగర్న్న వగదం
లో ఓడించి ,భయకెల
ై ాసం అనబ్డే గ్ోకరా క్షేతరం చేర్ ,అకకడినుంచి స ర్గష్ీ ా దేశం వళ్ాళరు
.అకకడి ర్గజు సుధనుైడు ప్ూరైం జెన
వ బ్ౌదధ మత్పవలంబ్బ అయినప ,కుమార్లభటీ ప్రభావంత్ో
వవదక
ి మత్పవలంబ్బ అయాుడన్న ప్ూరైమే చ్ప్ుాకొనపిం .సుధనుైడిన్న అద్వైత్పన్నకర మార్ి
,అతన్న ప్ో ర త్పసహంత్ో శ్రీకృష్ా దపైరకలో ఒక మఠం సగాపించి ‘’శగరదప పీఠం’’అన్న పపరుపెటీ ారు
.ర్గజు సుధనుైడు శంకరుల వంట నడుసూ
త అద్వైత వగుపిత కర గ్ొప్ా కృషి చేసి శంకర్గభిమానం
ప్ ందపడు .ఎందర్ో ర్గజులు శంకరులకుసహ్మయం చేసినప సుధనుైడి న్న మాతరమ ఆదరశ
ప్రభువు గ్గ గీంథపలు పపర్ొకనపియి .శంకర్గచపరుులు కూడప అతడిన్న అమరుడిన్న చేయటం
ఆర్గజు గ్ొప్ా అదృష్ీ ం .

ఆధపరం -శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ -''సరై సిదధ పంత స రభం ''

శ్రీ శంకరుల దేశ ప్రుటన -3(చివర్భాగం )

దపైరకలో శగరదప పీఠం నలకొలిా ,అకకడి నుంచి మధుభారతం లో ఉని ఉజజ యిన్న చేర్
,గంగ్గతీరం వంట ప్రయాణించి భటీ భాసకర్గదులను జయించి ,కగశ్రమర్ సరైజా పీఠం విష్యం
విన్న ,దపన్ని అధిషీ ంి చపలన్న శ్రీ శంకరులు కగశ్రమరం చేర్గరు .అకకడుని ఒక దేవగలయాన్నకర
నపలుగు వప్
వ ులా నపలుగు దపైర్గలునపియి .ఒకక దక్షిణ దపైరం మాతరం సర్ెన
ై సరైజుా డ్న
వ
ప్ండితుడు లేక మయయబ్డి ఉంది.ఆ ఆలయం చేర్ ,ప్ర్వేషీ ంి చి ,సరైజా పఠ
ీ గన్ని
కగప్గడుతుని ప్ండితులు శంకరుల విదపు ప్గటవం పెవ ప్లు ప్రశిలు సంధించగ్గ ,అన్నిటికీ
సమాధపనపలు సంతృపిత గ్గ చ్పాి ,వగరు ప్ూర్త గ్గ సమర్ధంచగ్గ ఆలయ ప్రవశ
ే ం చేశగరు .కగనీ
దక్షిణ దపైరం దగా రకుర్గగ్గనే సరసైతీ దేవి సగక్షాతకర్ంచి సరైజా తైమే కగక బ్రహమ చరుం
కూడప పీఠగధి ర్ోహణకు ముఖ్ుమన్న ,తన ప్ూరై కరమలను ఒకసగర్ గురుతకు త్్చుికొన్న
న్నరూపించుకోమన్న కోర్ంది .త్పను అమరుక దేహంలో ప్రవశి
ే ంచిన విష్యం పెవ అడిగ్న
విష్యంగ్గత్్లుసుకొన్న ,అది జర్గ్ంది అమరుక శర్ీరంలోనే కగనీ శంకర దేహం లో కగదన్న
సమర్ధంచుకోగ్గ శగరదపమాత ఆ సమాధపనపన్నకర సంత్ోషించి సంతృపిత చ్ంది శంకరులు
సరైవిధపలా ససరైజా శగరదప పీఠం అది ర్ోహంచటాన్నకర ప్ూర్త గ్గ అరుహడే అన్న తీరుా చ్ప్ాగ్గ
,ప్ండితులందర్ హరుధపైనపలమధు శ్రీ శంకర భగవత్పాదులు కగశ్రమర సరైజా శగరదప పీఠం
అధిషీ ంి చి దక్షిణ భారత దేశగన్నకే కగక యావదపారతదేశగన్నకీ అప్ూరై గ్ౌరవగన్ని కలిా ంచపరు అన్న
ఆనంద గ్ర్ మొదల వన వగరు ర్గశగరు .కగనీ ప్రమాణపలు సర్గ్గాలేవు అంటారు శ్రీ
అనుభవగనందులు .

కగశ్రమర ర్గజధపన్న శ్రీనగర్ లో శంకర్గచపరుులకు ఒక ప్గరచీన దేవగలయం 100 అడుగుల ఎతు

త న
ఉని కొండపెవ ఇప్ాటికీ ఉనిది .శంకర సరైజా పీఠగదిర్ోహణ గ్గథ విని ,త్్లుసుకొని
గ్ోప్గదితుుడు అనే ర్గజు కీీ.ప్ూ.36-306మధులో శంకర ఆధపుత్రమక జఞాన చేతనతైం అందర్కీ
త్్లియ జేయటాన్నకర ఆ శంకర్గలయం న్నర్మంచపడన్న డప.పి.ఘాైషగలాల్ తన ‘’ఎ షగర్ీ హసీ ర్ీ ఆఫ్
కగశ్రమర్ ‘’లో ర్గశగడు .కగలకీమం లో ఈ ఆలయం శిధిలమై ప్ో గ్గ ,జెన్
వ ఉల్ అబ్బు న్అనే
మహమమదీయ ర్గజు దపన్ని ప్ునరుదధ ర్ంచపడన్న ఆ ఆలయంలో శగసనపలునిటల 17-7-1949 ది
హందూ ప్త్రరక ప్రచుర్ంచింది .

చేయాలిసన ప్న్న ఇంకగ కొంత మిగ్లి ఉందన్న భావించి,దపన్ని సగఫలుం చేయటాన్నకర

న్నశియించి , శంకరులు ,కగశ్రమర్ నుంచి కగమరూప్ దేశం అన్న పిలువబ్డే ప్ూర్త గ్గ శగకేతయులత్ో
న్నండి ఉని అసగసం వళ్ాళరు .అకకడ వగర్ నపయకుడు అభినవ గుప్త అసగధపరణ ప్రజా ఞ
ప్గటవగలు కలవగడు .శంకరున్న ముందు వగదం లో న్నలవలేక ఓడిప్ో యి,ఆచపరం ప్రకగరం
మండనుడు మొదల వన ఇతర సిదధ పంతులాలగ్గ శంకరున్న అనుసర్ంచి ,సనపుసం తీసుకోక
ప్ో యినప ,అద్వైత్పన్ని అనుసర్ంచక ,కుయుకరత ప్న్ని శంకరున్నపెవ ప్రయోగం చేసి తీవరమయల
వగుధి ప్గలు చేసి ప్గపి అయాుడు .ఆవగుధిత్ో న్నరంతర రకత సగరవముత్ో శంకరులు
విప్ర్ీతమన
ై బ్ాధ ప్ ందపరు .వద
వ ు చికరతస చేసన
ి ప ఫలితం కన్నపించలేదు .ప్దమప్గదుడు
ఆచపరుున్నపెవ ఎవర్ో విష్ ప్రయోగం చేశగరన్న అవగ్గహన చేసుకొన్న ,అది అభినవ గుప్ుతడి ప్ర్గభవ
ప్రతీకగరమే అన్న త్్లుసుకొన్న ,ఆతడిపెవనే మళ్ళళ ప్రయోగం చేయగ్గ శంకరున్న ఆర్ోగుం
కుదుటబ్డి ఆ వగుధి అభినవ గుప్ుతడిలో ప్రవశి
ే ంచి ప్గరణం తీసింది .

అసగసం నుంచి నేప్గల దేశం చేర్ ,అనేక ప్రదేశగలలో ప్రుటించి ,అకకడి ర్గజు వృష్
సపన వరమకు అత్రధిగ్గ ఉంటట ,అద్వైత మత వగుపిత చేసి , .శంకర్గనుగీహం త్ో జన్నమంచిన
తనకుమారున్నకర వృష్ వరమ శంకరవరమ అనే పపరు పెటీ కొనపిడు తర్గైత శంకరులు
బ్దర్కగశీమం చేర్గరు.నేప్గల చర్తరలో శంకరులు ఆ దేశగన్నకర కీీ.ప్ూ.488-487లో వచిినటల
లిఖి౦ప్బ్డి ఉంది .
శ్రీ శంకరుల బ్రహ్మమకుం

బ్దర్ీ క్షేత్పరన్ని చేర్న శంకరులకు అసగసం లో సంకీమించిన వగుధి ప్ూర్త గ్గ న్నవగరణ కగక చపలా
ఇబ్ింది ప్డప్రు .శిష్ుులకు భాష్ుం బ్ో ధించటం న్నర్ైర్గమంగ్గ చేసత ూనే ఉనపిరు .తమ చే
సగాపింప్బ్డిన పీఠగలు శృంగ్ేర్కర సుర్ేశైర్గచపరుులను ,దపైరకకు హసగతమలకగ చపరుున్న
,జగనపిధగ్ోవరధన పీఠగన్నకరప్దమప్గదప చపరుులను ,బ్దర్ీ జయుత్రరమఠగన్నకర త్ోటకగచపరుులను
న్నయమించి ,వగటి న్నరైహణకు న్నబ్ంధనపవళ్ తయారు చేయించపరు .విశగీంత్ర తీసుకోవటాన్నకర
బ్దర్ నుంచి కేదపర క్షేతరం చేర్గరు .అకకడి శ్రతల బ్ాధ న్నవగరణకోసం ఉషోా దక గుండపన్ని
న్నర్మంచపరు .తమ 32వ ఏట కలియుగం 2625అంటే కీీ.ప్ూ.477 శ్రీ రకగతక్షినపమ సంవతసర వశ
వ గఖ్
శుదధ ఏకగదశి నపడు శ్రీ శంకర భగవత్పాదులు బ్రహ్మమకుం చ్ందపరు అన్న మాధవ విదపురణు
శంకర విజయం లో ఉనిది .

కగన్న ‘’గురువంశ కగవుం’’ ప్రకగరం శంకరులు బ్దర్కగశీమం లో ఉండగ్గనే ,దత్పతత్ేయ

ర మహర్ు
ఆనందించి శంకరున్న దగా రకు వచిి తన గుహలోన్నకర తీసుకు వళ్ళనటల మాతరం ఉంది కగనీ
శంకర న్నర్గుణ విష్యం చ్ప్ాబ్డ లేదు .చితుసఖ్ాచపరుున్న బ్ృహత్ శంకర విజయం
,ఆన౦దగ్ర్ కృత శంకర విజయం ,లలో శంకరులు దేశ ప్రుటన ప్ూర్త చేసి కగంచీప్ురం వచిఛ
అకకడే సిదధ ప్
ి ందపరన్న ఉనిది .కంచిలో కగమాక్షీ దేవి ప్రత్రష్ీ చస
ే ి ,,ఆనగరం లో ప్ండిత
ప్రకగ౦డులు వంటర్గగ్గ ,వేద ఘోష్ మినింట తుండగ్గ శ్రీ ర్గజ ర్గజేశైర్ీ సన్నిధపనం లో శ్రీ
సరైజా పీఠంఅధిర్ోహంచపరు .ఇదే తర్గైత కగమకోటి పీఠం గ్గ ప్రసద
ి ధ ి చ్ందింది .ఈ
కంచికగమకోటి పీఠగన్నకర’’సరైజఞాతుమన్న ‘’ఆచపరుున్నగ్గ న్నయమించపరు .తర్గైత కగలం లో కగమాక్షీ
అమమవగర్ ఆలయం లో బ్రహమన్నష్ా ప్ూన్న శంకరులు ,బ్రహమ్మ కుం చ్ందపరన్న బ్ృహత్ శంకర
విజయం చ్పాి ంది .దీన్నకర ప్రమాణం ఆలయంలోన్న శంకరుల శిలా విగీహం ఉంది అంటారు
.ఇది బ్లీయమన
ై ఆధపరం కగదనపిరు శ్రీశష్
ేీ ీ ులూర్ కృష్ా సగైమయు తమ ‘’జగదు
ా రు
శంకర్గచపరు చర్తరం ‘’లో .ఇప్ాటికీ శంకర న్నర్గుణ ప్రదశ
ే ం న్నర్గురణకగలేదు జగదు
ా రువవ ,ప్రజా ఞ
శకరతయిై ,జగత్ ఉదధ రణ చేసిన అదుాత ప్వితర మయర్త శ్రీ శంకర భగవత్పాదులకుఉచితమన
ై
సగమరక చిహ్మిన్ని న్నర్మంచటం అత్పువశుకం అన్న సుమారు అరవవ ఏళళ కరత
ీ ం దపైరకగ
పీఠగధిప్త్ర దేశం లోన్న ప్ండితులందర్కర శ్రీముఖ్ం ప్ంప్గరు ,అలాగ్ే ఉతత ర ప్రదేశ్
ముఖ్ుమంత్రర డప.సంప్ూర్గానంద్ చేసన
ి కృషి కూడప అభినందనీయం ‘’అనపిరు శ్రీ
అనుభవగనంద సగైమి.

త లకు ఉనిత్ోనిత వగుఖ్ాుత అన్న

‘’The greatest expositor of the Upanishads ‘’ఉప్న్నష్తు
పపరుప్ ందినవగరు శంకరులు అనపిడు డప.ఆర్ి బ్ాల్్ ఎడైర్్ తన ‘’దిఫల
ి ాసఫీ ఆఫ్
ఉప్న్నష్ద్స’’లో ‘’ అనపదిగ్గ ఉని అవిదపు ప్గరబ్లాున్ని ,అహంకగర్గన్ని రూప్ుమాపి,అసంఖ్ాుక
మానవ కోటి న్నజతతై ప్ర్శ్రలన త్ో సరై ప్ర్మిత ,సంకుచిత్పైదులకు అతీతమైన
,’’అఖ్ండపనంత బ్రహమ రూప్ం త్పనే ‘’అనే ప్రమార్గధన్ని ,సూ
ా లతై ,ప్శుత్పైది లక్షణపలను
,అగ్ోచరత్పైది సరై విలక్షణ సంసిాత్ర నమందించ టాన్నకర జన్నమంచి ,శీమించి ,తపించి ,సంకలా
సిదధ న్న
ి సగధించిన జగదు
ా రువులు శ్రీ ఆది శంకర భాగవత్పాదప చపరుుల సనూమర్త సూ
ా ల దేహ్మన్ని
తుజించినప ,అన౦త ముముక్షు హృదయాలను వికసింప్ జేసి ,ప్రకగశింప్ జేసి ,ప్రకగశిసూ
త నే
ఉంటారు .అందు చేత ఆయన మయర్త నపటికీ నేటికీ నవ యౌవనమై ,కుశలమై ,త్ేజయ
ప్ూరామై,శుదధ మై ,జర్గమరణ దూరమై ,అదుాతమై వలుగ్ొందుతూనే ఉనిది .అలాంటి ప్రమ
ప్గవన మయర్త కర ,సరై బ్ంధ విచేఛద కోప్గయ ప్రదపతకు ,త్పరత కు నమా నమోవగకగలు .,శేష్
ీ ా
సగషగీంగ దండ ప్రణపమాలు ,సర్గైరాణం ‘’అన్న ప్ులకరత గ్గతరం త్ో ప్లికరన శ్రీ అనుభావగనంద
సగైమికర శత సహసర వందనపలు .

‘’సరైతంతర సైతంత్పరయ సదపత్పమ ద్వైత వేదన

ి ే –శ్రీమత్ే శంకర్గర్గుయ వేదపంత గురవే
నమః ‘’(విదపురణుులు )

తర్గైత శ్రీ శంకర సగరసైతం గయర్ి త్్లుసుకొందపం .

అద్వైత భాసకరులు ఆది శంకర్గచపరు

శ్రీశంకర సగహతుం

‘’శ్రీ శంకరున్న గయర్ి ఏం చ్ప్ాగలం?ప్రమ ప్గవన ఉదకగల వ ,ప్రైతం నుంచి జఞలువగర్ే న్నతు
సరవంతులుగ్గ ఉప్న్నష్తు
త లకు ,మికరకలి ప్రశగ౦త అరణు సర్ోవరమన
ై భగవదీా తకు ,చివర్కర
అగ్గధ కగసగరమన
ై బ్రహమసూతర భాషగులకు ,తన కరుణపమయ ప్రజా ఞ సంప్దనుంచి వివేక
చూడపమణిన్న ,కగల మతసరం అనే మలినం నుంచి కగప్గడిన ధరమప్గలకుడు శంకరులు ‘’అన్న
ప్ ంగ్ప్ో యి కీర్త ంచపడు డప.చపర్ెలస్ జఞన్ున్ తన ‘’శంకర్గచపరు ఆఫ్ ఎస్.ఎస్.ఎస్ .శగసిత ీ ప్ుసత కం
లో .వేదప౦త్పరధ రస సంరక్షకుడ్వ ,భారతీయ తతై శగసత ీ న్నర్గమతలలో అత్ర ముఖ్ుుడ్వ ,త్పను ఆ
ఆధపుత్రమక ఆనందం లో మున్నగ్ ఉండే సగధరనపనుభవజుా డి లాగ్గ ఉండిప్ో యిే తృపిత
ప్ ందకుండప ,ఆ ఆనంద విభయతులను అసగధపరణ ప్రజాత్ో శుీత్ర,యుకరత ,అనుభవ బ్దధ ం చేసి
,శుీతులకు ఆధపర్గలుగ్గ ఉప్న్నష్తు
త ల భాష్ుం ర్గసి ,అనుభవ సగరంత్ో భగవదీా తకు భాషగున్ని
అందర్కర ఉప్యోగప్డేటల గ్గ రచించపరు శంకరులు ‘’అన్న కొన్నయాడపడు జి.త్రబ్ౌట్.ఆయన
మాట ప్రకగరం శంకరులు ‘’Un doubtedly occupies high rank ‘’న్నససందేహంగ్గ శంకరులు
అతుునితసగానం ఆకీమించపరు .
 ‘’Bewitching and marvelous and simple .It is at once the language of the child ,and the philosopher
is one ‘’శంకరులశలి
ై సమోమహనమై అదుాతమై సాష్ీ ంగ్గ శిశు భాష్ లాగ్గ ,తతై వేతత భాష్ త్ో
ఏకమై ఉండటం చేత అతుంత ప్రశసిత ప్ ందపయి ఆయన రచనలు ‘’అనపిడు సి యిన్
కృష్ా సగైమి అయుర్ .చితత సంసిాత్ర కర శలి
ై నే భావిసపత అది శంకరున్నలో ప్ుష్కలం .అతుునిత
భావగలను అత్ర సులభాభాష్లో చ్ప్ాటం లో బ్హు నేరార్ ఆయన .ఏ దృషిీ త్ో చూసినప
,ఆయన రచనలు కొదిుగ్గ చదివినప ,ఆయన శోలకగలు వినపి ,అది అరుద్న
వ అదృష్ీ మే ‘’అంటాడు
కృష్ా సగైమి అయుర్ .’’ఆయన రచనలు కేవలం యుకరత యుకత ంగ్గ మాతరమ గ్గక ,’’but rather that
of a scientific treatise ‘’అవి శగసీత య
ీ రచనలు న్నగయఢపలు,.కగన్న ఆయన వివరణం సాష్ీ ం త్ేట
త్్లలం ‘’’’clear and transparent ‘’అన్న మచపిడు మాకోునపల్ు ప్ండితుడు .’’In clearness of vision
,singleness f purpose ,clarity and depth of the style of expression few if any can rival Shankara ,while
none has excelled him ‘’ ఆయన భాష్ుం ప్రసని గంభీరం .విసాష్ీ దృకాధం లో ,ఏకీ కృత
సంకలాం లో ,శైలిలో ఉని ఆగ్గధతైం,సాష్ీ తైంలలో కొందరు ఆయనత్ో ప్ో టీ
ప్డవచుికగనీ ,ఎవైరూ ఆయనుి మించిప్ో లేరు .ఈర్గచనప విధపనపన్నకర అనుకూలం గ్గ
,ఇతరులు తమ జీవిత్పలను ప్గరరంభించన్న లేత ప్గరయం లోనే సరై సంగ త్పుగం చేసి ,,తన
జీవిత కగర్గున్ని ముగ్ంచిన ఆ లేత యవైన సనపుసి కర అదుాత ఆకరుణ శకరత ఉనిది ‘’అనపిరు
ప్ ర ఫెసర్ సూరునపర్గయణ శగసిత ీ గ్గరు .

శంకరుల రచనలను 1-భాషగులు 2-ప్రకరణపలు 3-సోత త్పరలు గ్గ విభజించవచుి .వీటికర కగల
న్నరాయం చేయటం చపలా కష్ీ ం .దీన్నపెవ ప్ండితులు అనేక ఊహ్మగ్గనపలు చేశగరు .దపన్న ప్రకగరం
శంకరుల విష్ు
ా సహసరనపమ భాష్ుం అన్నిటికంటే ము౦దుర్గశగరు .భగవదీా త్ప భాష్ుం చివరకు
ర్గశగరు .కగనీ అది ఉచితం కగదు సోత తర రచనలత్ో ప్గరరంభించి ,కీమంగ్గ ప్రకరణ భాష్ు
రచనలు చేశగరు అన్న భావించటం సర్ెన
ై ది అనపిరు శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి.

శ్రీ శంకర భాష్ు గీంథపలు

‘’ఈశ కేన కఠప్రశిముండ,మాండుకు త్రత్రత రః-ఐతర్ేయం చ ఛపందర గుం,బ్ృహదపరణుకం దశః

‘’అన్న 10 ముఖ్ుమన
ై ఉప్న్నష్తు
త లునపియన్న ముకరతకోప్న్నష్త్ చ్పాి ంది .ఇవికగక నృసింహ
త్పపినుుప్ న్నష్తు
త శేైత్పశైర్ోప్న్నష్తు
త ,సనతుసజఞతీయం, ఆధపుతమ ప్టలం ,హసగతమలకీయం
ా సహసరనపమం ,లలిత్ప త్రరశత్ర ,బ్రహమ సూతర శగర్ీరకం ,భగవదీా త అనే మొతత ం
,విష్ు
19గీంథపలకు శంకరులు భాషగులు ర్గశగరు .ఇందులో 1-రూఢిగ్గశంకర రచనలు 2-
సంశయాసాదపలు 3-ఇతర్గలు అన్న ఉనపియన్న ఎస్ కే బ్ెలాైరకర్ ప్ండితుడు త్్లిప్గడు
.బ్రహమ సూతర ,దశోప్న్నష్త్,గ్ీత్ప భాషగులు శంకరులు ర్గసినవే అన్న గటిీగ్గ భావించపడు .కగనీ
ఉప్న్నష్త్ భాషగుల విష్యాలపెవ కొంత సందేహం ఉంది .శంకరులు మొతత ం
 త లకు భాష్ుం ర్గయలేదు .వగటిలో దశోప్ న్నష్తు
108ఉప్న్నష్తు త లకు మాతరం భాష్ుం ర్గశగరు
.శేైత్పశైతర ,నృసి౦హ త్పపీనులకు ర్గసి ఉండరన్న ఆతర్గైత వగరు ర్గసి
ఆయనపెరుపెటీ ారన్న ఊహంచపడు .మా౦డూకుకగర్కగ భాష్ుం కూడప శంకర కృతం కగదనపిడు
.కగరణం భాష్ురచనంలో త్ేడప ఉండటం అనపిడు .కగనీ ఇంతమాతరం చేత ఇవి శంకర
రచనలు కగదనటం సముచితం కగదనపిరు శ్రీ అనుభవగనందులు .అద్వైతం లో ప్ూరై
ఆచపరుుల భావగలను శంకరులు ఉప్యోగ్ంచుకొనపిరు .శంకరులు ర్గయలేదన్న 31
గీంధపలను బ్ెలాైరకర్ త్ోరసి ప్ుచపిడు .సగంఖ్ుయోగ సంబ్ంధం వగత్పసయన కగమశగసత ంీ
,అమరుక శతకం శంకరకృతం కగదంటాడు .

శంకర భాష్ు రచనప విధపనం తర్గైత త్్లుసుకొందపం

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ ‘’సరై సిదధ పంత స రభం ‘’

అద్వైత భాసకరులు ఆది శంకర్గచపరు

శ్రీశంకర సగహతుం -2

శ్రీ శంకర భాషగులు –‘’సూత్పరర్ోు వరాత్ో ఏన సద్వహూసత్పరను సగర్భిః సైవచనపన్న వరాాత్ే భాష్ుం-
భాష్ు విదర విదుః’’సైంతవగకగుల సూత్పరభి ప్గరయాలను అనుసర్ంచి ,సూత్పరర్గధన్ని వర్ాంచేది
భాష్ుం అన్న భాష్ుజుా ల అభిప్గరయం .అంటే గీంథం లో ఉని భావగన్ని తనమాటలత్ో వర్ాంచి
,అందులో సైంతభావగలను చ్ప్ాటమే భాష్ుం .తన ప్రత్ేుకభావగలు ,అనుభయత్ర నుంచి వగటి
న్నరూప్ణకోసం వేదర కత ులను ఉప్యోగ్ంచటం కూడప భాష్ుమే .రచయిత సైతంతర వుకరతతైం
న్నరూపించబ్డపలి .భాష్ు రచనచేసన
ి భగవత్పాదులకు తతై శగసత ీ వేతతలలో ఉనిత సగానం
ఉనిది .’’Philosophers greatness lies in two things ,originality of subject matter and the critical
method of presentation ‘’విష్య సగైపపక్షత్
ి పైన్నకర, ఉకరత రచనప విధపనపన్నకీ తతై వేతతల
గ్ొప్ాతనం ఇమిడి ఉండినటేల శంకరులు కొన్ని సైతంతర భావగలు కలిగ్ ఉండి,వగటిన్న
శగసగతాదులలోనూ చూసి ,,ఉప్ ాంగ్ ,గురు సగన్నిధుం లో తప్ో కృషి వలన వగటిన్న సిారం
చేసుకొన్న వగటికర అనుగుణంగ్గ బ్ో ధించి రచించటం వలన ఆయన ప్రప్ంచ తతై వేతతలలో
అగీగణుులు అనటం సముచితం ‘’అనపిరు మాహ్మనపమ వరతబ్రహమచపర్ తమ ‘’కళ్ాుణ కలా
తరు ‘’లో .శుీత్ర ప్రమాణపలను విర్విగ్గ చూపించటం,తనభావగలను సమర్ధంచే ప్ూరై గీంథ
ఆచపరుులకు తన కృతజా త చ్ప్ాటం వలన త్పను వేద త్పతార్గునేి బ్ో ధిసత ునపినన్న
,శంకరులు సప్రమాణంగ్గ చూపించపరు ‘’అన్న డప. దురప్ద్ఎస్ దేశగయ్ ‘’ప్రబ్ుదధ భారత’’లో
ర్గశగడు .అందుకే అత్ర తకుకవ కగలం లోనే వేదవేదపంగ్గధుయనం ప్ూర్త చేసి ,తన
సంసగకర్గన్నకర అనువవన అద్వైత్పన్ని వగటిన్న నుంచి గీహంచి ,గ్ోవింద భగవత్పాద గురువుల
సన్నిధపనం లో దపన్ని పెంచి ప్ో షించి ,అంతగ్గ విజుర ౦భి౦చ గలిగ్గర్గయన .అందుకే అద్వైత
వగదం వవదక
ి మై ,ఉప్న్నష్త్ ప్రబ్ో ధకమై ఉంటట,దపన్ని లోకం లో ప్రసర్ప్ జేసన
ి శంకరుల
వుకరతతైం ఆయా శగసగతాలిి కపిా ప్ుచిి ,త్పన దపన్న కరత అయినటల విప్రుయ జఞానపన్ని
,అజఞగీత్ ప్రజుాలలో కలుగ జేసంి ది ‘’అంటారు అనుభవగన౦దులు .

‘’ ఉప్న్నష్తు
త లలో అనేకర్ీతులుగ్గ ఉని విష్యాన్ని ‘’A consistent philosophical system ‘ఒక
సుసిార తతై సిదధ పంతంగ్గ ’ న్నర్మంచటం అంత సులభమైన ప్న్నకగదు ‘’అంటాడు ప్ ర ఫెసర్
ప్గల్ దేవ్ సపన్ .అయినప జీవులకు హమాలయమ అనీ ,న్నత్పులన్న పపరుప్ ందిన భారతీయ
ఆధపుత్రమక తతై సగర్గల వన ఉప్న్నష్తు
త లనే ప్రధపనంగ్గతీసుకొన్న,వగటికర అనుగుణంగ్గ
సమనైయాలు చేసి,ఒక విశిష్ీ సిదధ పంత్పన్ని శంకర్గచపరు రూప్ ందించపరు .గ్ౌడ ప్గదుడు
అద్వైత సిదధ పంత గీంథపలు ర్గసినప ,శంకరులే తన సరైకగల ,సర్గైవసా సరై శకుతలను అద్వైత
సిదధ పంత న్నర్గమణపన్నకర ఉప్యోగ్ంచి ,ప్ూరై విష్యాలను అను సంధించి మహ్మదుాత సిదధ పంత
న్నర్గమణం చేశగరు ,’’అందుచేతనే ‘’We must admit without hesitation that Sankara’s doctrine
faithfully represents the prevailing teachings of the Upanishads ‘’ఉప్న్నష్త్ బ్ో ధలను
అనుసర్ంచేశంకర వగదం ఉంది అన్న న్నససందేహంగ్గ చ్ప్ావచుి అనపిడు ప్రముఖ్ వేదపంత్ర
,ప్ండితుడు డప.జఞర్జ త్రబ్ౌట్ .శంకరవగదం అతుంత మృదువుగ్గ వివిధ సిదధ పంత్పల
సమనైయంగ్గఉంది అంటట ‘’Its fundamental doctrines are manifestly in greater harmony with
the essential teachings of Upanishads ,than those other systems ‘’ఇతర సిదధ పంత్పలకంటే
ఉప్న్నష్తు
త ల ముఖ్ు సూత్పరలను ,దీన్న మయల సిదధ పంత్పలు మర్ంత ఎకుకవగ్గ అనుగుణంగ్గ
ఉనపియి ,శంకర వగద చపతురుం అదుాతమనీ ,’’He does more justice to Upanishads
త లకు అతుధిక నపుయం చేకూర్ినవగడుశంకరుడే ‘’అనీ డప.ఎబ్బ కీత్ ప్ండితుడు –
‘’ఉప్న్నష్తు
ఏ హసీ ర్ీ ఆఫ్ సగంసిరేట్ లిటర్ేచర్’’లో ర్గశగడు.

‘’శంకరుడు దేన్నకది ప్రత్ుే కంగ్గ ఉప్న్నష్తు

త లను ప్ర్శ్రలించి ,అకకడికకకడే సిదధ పంత
సమనైయము చేసి ,అందులో ఇతర సిదధ పంత అనైయం కు కూడప తగ్నటల మంత్పరర్గధలను
అద్వైతప్రంగ్గ ఏకీకృతం చేసన
ి టల ,ప్ూరైకగలం లో బ్ాదర్గయణ వగుసుడు కూడప ఉప్న్నష్త్
వగక్ ఐకుత ప్రత్రప్గదన కోసం బ్రహమ సూతర రచన చేసి ఉంటాడు ‘’అనపిరు అతుంత
అనుభవంత్ో శ్రీ అనుభవగనందసగైమి..ఇదు ర్ గముం ఒకకటే .శంకర భావ ధపరకు వగుస
త్పతారుం విరుదధ ంగ్గ ఉంట ,శంకరులు ఆగీంథ ప్రశంస అససలు చేసప వగరు కగదేమో .
‘’లఘయన్న సూచిత్పర్గధన్న సైలాాక్షర ప్రధపన్నచః సరైతః సగరభయత్పన్న సూత్పరణపు
హురమనీషిణః’’అన్న భామత్రలో చ్ప్ాబ్డినటల సైలాాల వ ,అరధ సూార్త గ్గ అలాాక్షర ప్దపలత్ో
సగరభయత్పల వన సూతర రూప్ంగ్గ రచించటం చేతనే అవి సగమాను ప్రజాకు అతీతంగ్గ
ఉనపియి.ఈ విధమైన రచనపవిధపనం ప్రప్ంచం లో ఒకక భారత దేశం లో మాతరమ జన్నమంచి
ప్గరవీణుత ప్ ందింది ‘’అన్న డప.ఎం.వింటర్ిట్జ ప్ండితుడు ప్రశంసించపడు .ప్రత్ర కొతత మతశగఖ్
తమ సిదధ పంత్పలకు అనుగుణంగ్గ వగుస సూత్పరలకు ఒక కొతత వగుఖ్ాునపన్ని ప్గరరంభిసుతంది
‘’అనపిరు వివేకగనంద సగైమి .శంకర్గచపరుకగలం లో ‘’తతై విచపర’’ కరత ఉమామహ్శైరున్న
వగకగులను బ్టిీ 99వగుఖ్ాునపల ను ఈ వగుస సూతరం లో ఉనపియి .అందులో ముఖ్ుమన
ై వి
ఉప్వరు,బ్ో ధపయన ,భరుతాప్రప్ంచ ,దపరవిడప చపరు ,తంక,గుహ్మదేవ ,కప్ర్ు ,భరుచి మొదల న
వ వగర్
వగుఖ్ాునపలు ప్రసద
ి ధ మన
ై వి .అందుకే శంకరులు శుీత్రవిరుదధ మైన కలానల నుంచి సూత్పరలను
ఉదధ ర్ంచే కగరుకీమం లో ‘’భాష్ుం ప్రసని గంభీరం ‘’అన్న వగచసాత్ర మిశుీడు భామత్ర లో
చ్పాి నటల శంకరులు సూతర భాష్ుంర్గశగరు .శంకరుల సూతర భాష్ు రచనత్ో ప్ూరై
వగుఖ్ాునపలనీి అప్రదపనపల వ కగలకీమ౦లో నశించిప్ో యాయి .’’సరై సూతర భాష్ు
గీంధపలకేఅత్ర ప్గరచీనమై ,’’Master piece of Sankaracharya’s life’’శంకర్గచపరు జీవితం లో అది
శిర్ో భయష్ణమైంది అని సో దర్ న్నవేదిత వగకుం ప్ూజనీయం సగైమి ర్గమతీరధ దీన్ని ‘’The
oldest and the best ‘’సర్ోైతత మ ,ప్గరచీన శేష్
ీ ీ ం ‘’అనపిరు .’’His expositions agree in all essentials
with the meaning of the Brahma Sutras ‘’ అన్ని ముఖ్ు విష్యాలలో బ్రహమ సూత్పరర్గధలకు
అనుగుణమన
ై వివరణం .ఇతర భాషగులకంటే శంకర భాష్ుమే ‘’The only true representative of
the Sankara’s views ‘’బ్రహమసూతర కగరుడు వగుసున్న తతార్గులకు సర్యిన
ై ప్రత్రబ్బంబ్ాలుగ్గ
,శంకర భాష్ుసూత్పరలు సరై ముఖ్ ప్రశసిత ప్ ందపయి’’అనపిరు సగైమి ర్గమతీరధ .’’శంకర
భాష్ుం ఉప్న్నష్తు
త లలో బ్రహమ౦ అనీ ,ప్రమాతమ అనీ చ్ప్ాబ్డే తత్పైన్ని ఖ్ండితంగ్గ
సమర్ధంచే సనపతన వద
వ క
ి మత్పన్ని ప్రవచిసోత ంది .ఆయన త్పత్రైక సిదధ పంతం భారత దేశం లో
ప్ురుడుప్ో సుకొని అనేక సిదధ పంత్పల కంటేఅత్ర ముఖ్ుమైంది .దపన్నలో ప్రకటింప్ బ్డిన ‘’
boldness ,depth ,subtility of speculation ‘’ధ్వరు౦ అగ్గధతైం సూక్షమతైం ఆలోచనప ప్టిమ
అసగదపరణపలు ‘’అనపిడు శంకర ,ర్గమానుజ భాషగులను ఇంగ్ీలష్ లోకర అనువదించిన ప్రముఖ్
సంసకృత విదపైంసుడు త్రబ్ౌట్ ప్ండితుడు.సూతరభాష్ు ఉప్ో దపాతం లో అగ్గధ అధపుస
భాష్ుంచూసి అవగకెైకప్ో వగలిసందే అనపిడు సి .మహ్మదేవయు .’’శంకరుల మేధపశకరత వగుస
సూత్పరలలో కగకుండప భాష్ుంలోదర్శంచవచుి ‘.’’ఆయన భాష్ుం ప్ూరై భాషగులను మరుగు
ప్రచి సూక్షమ హందూ చిత్పతలనుకదిలించి ఈనపటికీ ఆశిరు ప్రుసోత ంది ‘’ ‘’అనపిడు ఆచపరు
ఎర్ెిస్ీ పి.హ్మర్ైట్జ . న్నససందేహంగ్గ భాష్ు రచనప విధపనపన్నకర శంకర భాగవత్పాదులే మిగ్లిన
వగర్కర ప్రమాణం అనపిరు శ్రీ అనుభవగనందులు .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగన౦ద సగైమి వగర్ ‘’సరై సిదధ పంత స రభం ‘’

అద్వైత భాసకరులు ఆది శంకర్గచపరు

శ్రీశంకర సగహతుం -3

శంకర భాషగులు -2

ఉప్న్నష్తు
త లను వగుఖ్ాున్న౦చేటప్ుాడు శ్రీ శంకరులు ,బ్ాదర్గయణ సూత్పరలకు అనుగుణంగ్గ
భాష్ుం ర్గయలేదన్న ప్ ర ఫెసర్ సుర్ేందరనపథ దపస్ గుప్త –ఎ హసీ ర్ీ ఆఫ్ ఇండియన్ ఫిలాసఫీలో
ర్గశగడు ,బ్ాదర్గయణుడు అద్వైత్ర కగదు సగుణ బ్రహమవగది అయినప శంకరభాష్ు౦ ‘’Attained
wonderful celebrity both on account of subtle and deep ideas it contains ,and also it contains ,and
also on account of the association of the illustrious personality of Sankara ‘’అంటే అందులోన్న అత్ర
గ్గఢ,సూక్షమ భావజఞల ప్రభావం చేత శంకర ప్రఖ్ాుత వుకరతతై కగరణం గ్గ అదుాత ప్రశసిత
ప్ ందింది అన్న దపస్ గుప్త అభిప్గరయ ప్డప్డు .’’గీంథప్రభావం ఎకుకవగ్గ వుకరత ప్రభావం
త్పత్పకలికంగ్గ ఉంట ందన్న అందుకే శంకర వుకగతాకరుణ భాష్ుం లో ముఖ్ుంగ్గ ఉనపి
,అందులోన్న సగరమే సకల జనపలను ఆకర్ుంచి౦ది .ఉప్న్నష్తు
త ల భావ వవవిధపున్ని వగుసుడు
త్ొలగ్ంచగ్గ ,శంకర భాష్ుం ఉప్న్నష్త్ ప్రమాణపల వ ఉండగ్గ వగుసున్న భావగలకు విరుదధ ం
అనటం తప్ుా .ఉప్న్నష్త్ ఆధపర సూతర గీంథపన్ని ఉప్న్నష్దపాష్ు గీంథపల దపైర్గ రక్షించి
,దపన్న న్నరమల సగానపన్ని ప్దిలప్రచపడు ‘’అని శ్రీ అనుభావగనందుల వగకగులు సప్రమాణపలు .
అందుకే వివేకగనందుడు ‘’వగుస భావగలకు అతుదుాత రూప్గన్నిచేి అసగమాను ప్రజా ఞ శకరత
భాష్ుకగరుడ్న
వ శ్రీ శంకర్గ చపరు మహమ ‘’అనపిడు .

ఈ విధంగ్గ శుీత్ర,యుకరత ల ననుసర్ంచి ఉప్న్నష్త్ సూత్పరలకు భాష్ుం ర్గసి ,అనుభవ భాష్ు

రచనకోసం ‘’The most beautiful perhaps the only true philosophical song existing in any known
language ‘’ఏ భాష్లోనన
వ ప అతుంత సుందరమన
ై బ్హుశగ యదపరధ త్పత్రైక గ్ీత౦’’అన్న
విలియం వగన్ హువగర్ బ్ో ల్ీ అన్న ప్రశంసించిన భగవదీా త్ప శగసగతాన్ని తీసుకొన్న శంకరులు
భాష్ురచన చేశగరు .భగవదీా త ‘’is rightly regarded as one of the greatest master piece of Hindu
Vedanta ‘’భారతీయ వేదపంతం లో సర్ోైతత మ శిర్ో భయష్ణం ‘’అనపిడు దపస్ గుప్గత .ఇందులో
కృష్ా ప్రమాతమ సగైనుభవ యుకత ంగ్గ బ్రహమ సిదధ క
ి ర ఉప్గయాలను ప్రత్రప్గదించి ,దపన్న
ఫలితమన
ై సిాత ప్రజాతైం మొదల న
వ సిదధ ి లక్షణపలు బ్ో ధించి ‘’అహం బ్రహ్మమసిమ ‘’అనే చరమ
వృత్రత సూచకంగ్గ ఉని అద్వైత అనుభయత్రకర ముఖ్ుమన
ై ‘’సగుణ బ్రహమ్మ వగహం ‘’అనే విధంగ్గ
తన విర్గట్ సైరూప్గన్ని కూడప వుకత ప్రచి వేదప్రత్రప్గదితమై,సూత్పరలచేత న్నర్గధర్తమన
ై
సిాత్రన్న అనుభయత్ర గ్గ దర్శంచటాన్నకర గ్ీత్ప శగసగతాన్ని శంకరులు ఉచితమన
ై దిగ్గ త్ోచి ,అంతకు
ముందు అది ముఖ్ుమైనదిగ్గ కగక ,ప్రఖ్ాుత్ర ప్ ందక ఏరకమన
ై భాషగులు ఉనపియనే ఆధపరం
లేకప్ో యినప ,శంకరులు దపన్ని గీహంచి ,భాష్ుం ర్గయటం త్ో అంతకు ముందుని వగటి
కంటే మహ్మ ప్గరముఖ్ుం కలిగ్ ,ఆనపటి నుంచి అనేక భాష్ు వగుఖ్ు వివరణలు ర్గయబ్డి
ప్రప్ంచ వగుపిత ప్ ంది ,అందర్ హసగతలకు ఆభరణమై,సర్ోైతకృష్ీ గీంథ ర్గజం గ్గ
విర్గజిలులత్ోంది. ఇది శంకర హసత సార్గశ మహ్మతమా ఫలితమేమో ?’’అన్న కీర్త ంచపరు శ్రీ
అనుభవగనందులు .ఈ విధంగ్గ బ్రహమ విదపు శిఖ్ర్గన్నకర తీసుకు ప్ో యిే ప్రసా గన తరయమైన
బ్రహమ సూత్పర ఉప్న్నష్త్ సూత్పర ,గ్ీత్ప భాషగులు మయడింటిన్న అతుంత ప్రత్రభత్ో చిత్రరంచిన శ్రీ
శంకర భగవత్పాదులు ,తన అద్వైత సిదధ పంత్పన్నకర ఒక అదుాత రూప్గన్ని సృషిీంచి ,ఆతర్గైత
సైంతరచనలకు శ్రీకగరం చుటాీరు.

శ్రీశంకర ప్రకరణ గీంథపలు

‘’శగసెత ైక
్ దేశ విష్యం ,శగసత ీ కగర్గు౦తర్ేసా త
ి ం –ఆహుః ప్రకరణం నపమ గీంథ భేదం
మనీషిణః’’-అంటే శగసత ంీ లో చ్పిాన విష్యానేి కలిగ్ ,ఆశగసగతాన్నకర ప్రత్ేుకంగ్గ న్నర్మంచిన
గీంథమే ప్రకరణం .ప్ూరైం తన చేత భాష్ుగీందపలలో ప్రత్రప్గదింప్ బ్డి,లోకం లో సిారమన
ై
అద్వైత విష్యాలనే ఇంకగ సులభంగ్గ అందర్కర త్ేలికగ్గ అరధమయిేుటల చ్యాులన్న శ్రీ
శంకరులు ఈ ప్రకరణ గీంథ రచన చేయాలన్న సంకలిాంచపరు .అంత్ేకగక ,భాషగులలో తన
మనసులోన్న విష్యప్రవచనపన్నకర ఆయా రచనలలోన్న భావగలు న్నర్ోధిసత ూ ,న్నరటంకగన్నకర అడు్గ్గ
ఉనపియన్న త్్లుసుకొన్న ప్రత్్ుక రచనలు చేయాలన్న ఆయనకు అన్నపించి ఉండవచుి
.ప్రకరణ సగహతుం లోనూ ఆయన ఆయన మేధపశకరత అవిచిినింగ్గ సాష్ీ ంగ్గ ,అజేయంగ్గ
ప్రజైర్లిల ంది. కనుక అద్వైత జిజఞాసువులకు భాష్ు గీంథపలకంటే,ప్రకరణపలే ప్రధపనంగ్గ
,సులభ గ్గీహ్ములుగ్గ కన్నపించి ఆయన ఆలోచనకు అదు ంప్టాీయి .

శంకర కృత ప్రకరణపలు 41-1-ఉప్దేశ సగహసిర 2-వివేక చూడపమణి ,3-ప్రప్ంచ సగర ,4-
మహ్మవగకు దరాణ ,5-అప్ర్ోక్షానుభయత్ర ,6-శత శోలకర ,7-ప్రబ్ో ధ సుధపకర ,8-వేదపంత సగర ,9-
వేదపంత డిండిమ,10-సదపచపర ,11-వగకు వృత్రత ,12-ఆతమ బ్ో ధ ,13-ఆత్పమనపతమ వివేక 14,ఆతమ
చింతన ,15-హర్ మీడేసత ుత్ర ,16- ,విజఞాన నౌక ,17-యోగ త్పర్గవళ్ 18-సగైత్పమనంద ప్రకగశ ,19-
జీవనుమకగతనంద లహర్,20 శివగనంద లహర్ ,21-స ందరు లహర్ ,22-ప్రశోితత ర మాల ,23-
ప్ంచీకరణ ,24-ర్గజయోగ ,25-బ్రహమ విదపు విలాస ,26-దశ శోలకర ,27-అద్వైత్పనుభయత్ర 28- అనపతమ
శ్రీ న్నగరహణ,29-సైరూప్గను సంధపన ,30-ప్ ర ఢపనుభయత్ర ,31-బ్రహమజఞానపవళ్ళ మాల ,32-లఘు వగకు
వృత్రత ,33-న్నర్గైణ మంజర్ ,34-బ్రహ్మమను చింతనం ,35-తత్ోైప్దేశ,36-మాయా ప్ంచక 37-ఏక శోలకర
,38-ర్గమకర్గామృత ,39-గ్గయతీర భాష్ు ,40-సరై వేదపంత సిదధ పంత సగర సంగీహ ,41దేవ ప్ూజఞ
విధపనం .
 ఇందులోన్న శివగనంద లహర్ స ందరులహర్ ,హర్మీడే సోత తరం లను కొందరు సోత తర
గీంథపలలో చేర్గిరు .ప్రకరణపలలో వివేక చూడపమణి ,ఉప్దేశ సగహసిర,సరైవేదపంత సిదధ పంత
సగర సంగీహం అత్ర ముఖ్ుమన
ై వి .బ్ెలాైరకర్ ప్ండితుడు ప్రకరణపల సంఖ్ు112అన్న త్ేలాిడు
.వీటిలో అప్ర్గషక్షనుభయత్ర ఆతమబ్ో ధ ,ఉప్దేశి సగహసిల
ర ోన్న ప్దుభాగం, ప్ంచీకరణ ప్రకరీయ,శతశోలకర
అనే ఎన్నమిదింటిన్న మాతరమ శంకర కృత్పలనపిడు .

తర్గైత శంకర సోత తర రచనలు త్్లుసుకొందపం .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ –‘’సరై సిదధ పంత స రభం’’

అద్వైత భాసకరులు ఆది శంకర్గచపరు

శ్రీశంకర సగహతుం -4(చివర్ భాగం )

శంకర సోత త్పరలు

శంకర సోత తర గీంథపలలో చపలాభాగం సగుణ బ్రహో మ ప్గసన ఉండటంవలన కొందరు ఆయన
ర్గయలేదంటారు .కగనీ శంకరులు సూతర భాష్ు రచనలలో అనేక సందర్గాలలో
ఈశైర్గనుగీహ ప్రసకరత ఉనిది అనీ, అది లేన్నదే అప్ర్ోక్షానుభయత్ర దురల భమనీ చ్ప్గారు
.సోత త్పరలలో కొన్ని కొన్ని కవిత్ప ధర రణిలో, ఛందసుస ప్రధపనంగ్గ ,చితర ఛందసుసలలోను
,అలంకగర్కంగ్గ కూడప ఉనపియి కనుక అవి శంకరులు ర్గయలేదనే వగదం ఉంది .శగకత తంతర
భావగలను ప్రత్రప్గదించి వర్ాంచే ,స ందరు లహర్ ,ప్రప్ంచ సగర లలో శృంగ్గరం కూడప
ఉండటం త్ో ఆయన ర్గయలేదనపిరు .’’though there is a tradition that Shiva was the family
deity of Sankara ,it is also held he was by birth a Shakta ‘’శంకరున్న కులద్వవం శివుడనే వగడుక
లోకం లో ఉందికనుక ఆయన జనమతః శగకేతయుడు ,’’అనే అభిప్గరయం ఉందన్న ర్గధపకృష్ా
ప్ండితుడు భావించపడు .వగటిలోన్న త్పంత్రరక భావం అద్వైత వేదపంతం లో ఉతకృష్ీ
అనుభయత్రకర సహకగరంగ్గ ఉంది అనపిరు సూరు నపర్గయణ శగసిత ీ .త్పను సగాపించిన నపలుగు
ఆమాియ పీఠగలలో శంకరులు శ్రీ చకీ ప్రత్రష్ీ కూడప చేశగరు కనుక దేవీ ప్ూజకు ప్గరదపనుమయ
కలిాంచపరు .అలాగ్ే మధుర కంచి జంబ్ుకేశైరం ,కగశ్రమర్ మొదల న
వ చోటల దేవీ మయరుతలిి
ఉప్గసించి ,ఆ మయరుతల అనుగీహం సగధించపరు .కనుక శంకరులు శగకేతయ సూత్పరలు
ర్గయలేదనటం అసంబ్దధ ం అనపిరు శ్రీ అనుభవగన౦దులు .అత్రగ్గ శృంగ్గరం ఉనివి
ఆయన ర్గయలేదనవచుి .బ్ెలాైలకర్ శంకరులు ర్గయన్న 214 ఉంటాయనపిడు .

శంకర కృత్పలుగ్గ408సోత తర రచనలలో 8భాషగులు 8ప్రకరణపలు ,8సోత త్పరలు శంకరులే ర్గశగరన్న

,మిగ్లిన 384 లపెవ సందేహం ఉందనపిడు బ్ెలాైలకర్ .ఈ న్నరాయం అంగ్ీకగర యోగు౦ కగదనీ
,ప్ూర్త ఆధపర్గలు లభించినప్ుాడే అవి శంకర రచనలు కగవు అన్న చ్ప్గాలనీ శ్రీ అనుభవగనంద
సగైమి ఉవగచ .

సనపుస ప్గరశసత ాం

‘’Frend that is false -which clings to love for selfish sweets of love –But ,,who love these more than
the joys of mine –Yea, more than joys of theirs depart to save –Them and all flesh ,if utmost love
avail ‘’సగైరధ పపరమ మాధురుం కోసం పపరమానుబ్ంధంగ్గ ఉండే పపరమ తతత వం వగసత వం కగదు
.కగనీ నేను ,నప సుఖ్ం కంటే వగటిన్న పపమి
ర ంచి ,వగర్ సుఖ్ాలకోసం వగర్పెవ పపమ
ర చూపి౦చ్
పపరమ ప్రయోజనకరం అయిత్ే ,వగర్నీ సరై ప్గరణికోటినీ రక్షించటాన్నకర అనీి వదిలి వళళటం
సర్ోైతురుష్ీ త్పుగం ‘’అనపిరు సగైమి ర్గమ తీరధ తమ ‘’ల ట్
వ ఆఫ్ ఏసియా .ఇలాంటి త్పుగమే
చేశగడు భగవగన్ గ్ౌతమ బ్ుదుధడు .సంసగరం లో ఉనివగరంత్ప తర్ంచపలి ,సరై ప్గరణులు
ఆనంద సుఖ్ాలు ప్ ందపలి .ప్రప్ంచమంత్ప సముక్ జఞానం ప్ ందపలి ‘’అనిది భారతీయ ఆరు
సంసకృత్ర .బ్ృహదపరణుకం లో బ్రహమవేతతలు ఈష్ణ తరయాన్ని తుజించి ,సనపుసం
సీైకర్సగతరు అన్న చ్ప్ాబ్డింది .సనపుసగన్నకర ఇదే ప్రమోతకృష్ీ ఆదరశం .’’The renunciation is
only a process of growth preparing for the birth of a fuller life ‘’సమగీ జీవిత ఆవరణపన్నకర
సంసిదధం చ్ందించే ప్ర్ణపమ కీమమే సనపుసం అన్న సగైమి ర్గమతీరధ వగకుం .మహ్మభారతం
లో కూడప ‘’త్ేుజేదక
ే ం కులసగుర్ేు ,గ్గీమసగుర్ేుకులం తుజేత్ –గ్గీమం జఞనప్దసగుర్ేధ,ఆత్పమరధం
ప్ృధివీ తుజేత్’’అంటే కులం కోసం సగైర్గునీి ,గ్గీమం కోసం కులానీి ,దేశం కోసం గ్గీమానీి
,ఆత్పమనుభయత్ర కోసం ప్రప్ంచపన్ని తుజించపలి భారతం పపర్ొకనిది .’’కొదిుగ్గ నవనప త్పుగ లక్షణం
ఉంటేకగనీ ,సమగీ ఉనిత ఉతత మ సంసకృత్రఏరాడదు .త్పుగమంటే న్నసగైరధం .తనలో ఉని
హ్య గుణపన్నిన్నర్ోధించి ,ఉనితసగాయికర తన సైభావగన్ని అభి వృదిధ చేసుకోవటమే సనపుసం
అనపిరు అరవింద యోగ్ .కనుక ప్రప్ంచం లో త్పుగం లేన్న ఘటీ ం ,ప్రదేశం లేదు .త్పుగం
సరైశేీష్ా ఆదరశం .తలిదందురలిచిిన జనమను సగరధకం చేసుకొన్న నపలుగు ఆశీమాలలో
హ్మయిగ్గ జీవించి ,చివర్కర సనపుసం తీసుకోవగలన్న శగసగతాలనీి ఘోషించపయి.సనపుసం
ఆత్ోమదధ రణకు ,ఆత్పమదర్గశన్నకర ,ప్వితరతకు దేశైక క్షేమాన్నకర ఉదేుశింప్బ్డింది .’’సనపుసం
అనవసరం అనే వగర్కర మానవ ఉనిత గముం త్్లియదు ‘’అనపిడు ర్గధపకృష్ా న్.’’ఉతకృష్ీ
సనపుస విధపనం ఒకక భారత దేశం లోనే ప్ుటిీ వికసించి ఫలవంతమైంది ‘’అన్న వేదపంతం
లోతులు తరచిన ప్ ర ఫెసర్ జి.ఎస్. ఘుర్ేు తన ‘’ఇండియన్ సగధూస్ ‘’లో ర్గశగడు .Asceticism
and monastic organization ,are two unique contributions which Indian civilization has made to the
common stock of culture ‘’సనపుసం ,సంప్రదపయం సగమాను సంసకృత్రకర భారతీయ విజఞానం
అందించిన అప్ూరై ప్రధపనపలు ‘’అనపిడు ప్ ర ఫెసర్ ఘుర్ేు .’’అందుకే న్నససందేహంగ్గ ‘’The
mother of asceticism ‘’భారత్ర సనపుసగన్నకర తలిల ‘’అనీ అనపిడపయన ..ఈ సంగ్ీత అమృత
ధపరను అత్ర పినివయసులోనే సీైకర్ంచి ర్గమకృష్ా ప్రమహంస శిష్ుుడ్వ ,వేదపంత సింహమై
,ప్రప్ంచ ప్రుటన చేసి ,అసంఖ్ాుక ముముక్షలోకగన్నకర తరుణలప్గయాన్ని ప్రసగదించపరు
వివేకగనంద సగైమి అనపిరు శ్రీ అనుభవగనందులు .’’కంఠం ఎత్రత ప్గడు యత్రవర్గ –దీర్గ ఓం
తతసత్ అంటట –అత్రదూరం లో విష్య వగసనలకు అందన్న చోట ఈ గ్ీతం ప్ుటిీంది –కగమ
ధన కీర్త కగంక్షలకు కలత ప్డన్న,శగంత్రమయ కందర్గరణుం లో ఉదావించింది ఈ గ్ీతం –
చపరుతర సచిిదపనంద ప్ూరం లో కంఠం విసాష్ీ ంగ్గ ఎలుగ్ెత్రత ప్గడు –యత్రవర్గ,దీర్గ ఓం
సతసత్ అంటట ‘’అన్న ర్గసి గ్గనం చేశగడు కగనందుడ్న
వ వివేకగనందుడు .

ఆధపరం – శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి రచించిన –‘’సరై సిదధ పంత స రభం ‘’

చతుర్గమాియ పీఠగలు

శ్రీ శ౦కర భగవత్పాదులు సగాపించిన నపలుగు ఆమాియ పీఠగలలోశృంగ్ేర్ పీఠం అత్ర

ప్గరచీనమన
ై ది .కీీ శ 1331నుంచి -1386వరకు శృంగ్ేర్ 12వ పీత్పఠగధుక్షులుగ్గ శ్రీ
విదపురణుసగైమి ఉనపిరు అంతకు ముందుని 11 గుర్ పపరల ు త్్లియవు .కీీశ.773న శ్రీ విశై
రూప్గచపరు న్నర్గుణం చ్ందపక ఆయనే ఈ ప్రంప్రకు మొదటి పీత్పచపరుుడు అయి ఉంటాడు
.ఈయన కీీ.ప్ూ.27 న శంకర్గచపరుసగైమి ఆదేశం పెవ మొదటి ఆచపరుుడ్న
వ పడు అన్న శృంగ్ేర్
పీఠం త్్లియజేసింది .వీర్ల కక ప్రకగరం శంకరులు కీీ.ప్ూ.11న సిదధ ప్
ి ందపరు .కనుక
శంకర్గచపరు ఉండగ్గనే ,శంకరుల 16వ ఏట విశైరూప్ుడు పీఠగధిప్త్ర అయాుడు .ఆతర్గైత 16
ఏళళళ శంకర భగవత్పాదులు జీవించపరు .ఈ ల కక ప్రకగరం విశై రూప్ుడు కీీ.ప్ూ.27నుంచి ,కీీశ
.73వరకు ప్ూర్త గ్గ 300 సంవతసర్గలు జీవించి ఉనిటల త్్లుసోత ంది .’’ఇదంత్ప అసంభవం
,ఆయన బ్త్రకరంది కేవలం 80ఏళళళ మాతరమ అనీ కనుక శంకరులు కీశ
ీ 7 వ శత్పబ్బు వగడు’’ అన్న
ప్ండిట్ ఎన్.భాషగుచపరు ‘’ ది ఏజ్ ఆఫ్ శంకర్గచపరు ‘’గీంథం లో ఊహంఛి చ్ప్గాడు .
 శృంగ్ేర్ పీఠగన్ని అధిషీ ంి చిన ఆచపరుులలో కీీ.శ.6 శత్పబ్బు కర చ్ందిన9వ
పీఠగధిప్త్ర.విదపుశంకరులు సిదధ ప్
ి ందపక ,సుమారు 800ఏళళళ పీఠగన్నకర అధుక్షులే లేరన్న ,14వ
శత్పబ్బు విదపుతీరధ అభిమతం ప్రకగరం విదపురణుసగైమి తనగురువన
వ భారతీ కృష్ా తీరుధన్న
పీఠగదిప్త్రన్న చేశగడన్న శేష్
ీ ీ ులూర్ కరష్
ీ ా సగైమయు తన జగదు
ా రు శ్రీ శంకర్గచపరు చర్తరం లో
ర్గశగడు .భారతీ కృష్ా తీరుధడు ,శంకర్గనంద విదపుతీరుుల శిష్ుుడనీ,విదపురణుుల సో దరుడు
అనీ చ్ప్గాడు .విదపుతీరుధడు కుంభకోణం, కంచి కగమకోటి పీఠగల అధుక్షుడ్వ ,జీరామైన శృంగ్ేర్
పీఠగన్ని విదపురణుున్న దపైర్గ ప్ునరుదధ ర్ంచపడన్న కొందరంటారు .విదపురణుుడు శృంగ్ేర్
సగైమియిే అనీ ,కగమకోటి పీఠగన్నకర తీరధ సంప్రదపయం లేదన్న మర్కొందర్ వగదం .ఇవనీి
ఆలోచిసపత ,కీీ.శ 773నుంచి శృంగ్ేర్కర కీమర్ీత్రలో ఆచపరుులు వగర్కగలాలు ఉనపియికనుక
త్ోరసివేయటాన్నకర వీలేల దు.అన్ని వగదపలకు సైసిత చ్పిా ,శంకర్గచపరుుల వగర్ తర్గైత ఈ
పీఠగన్నకర విశైరూప్గచపరుుడే అధిప్త్రఅయి .కీీ శ.778వరకు న్నతుబ్ో ధ ఘనపచపరుుడు
అధుక్షుడు అయిేుదపకగ కగలక్షేప్ం చేసి ఉంటాడు అనుకొంటే ఇబ్ింది లేదనపిరు శ్రీ
అనుభవగనంద సగైమి .ఈ అసంప్ూరా ఆచపరు ప్రంప్రను సమనైయప్రచి శంకర్గచపరు
కీీశ.788లో జన్నమంచపరన్న మాక్స ములల ర్ చ్పిాన మాట సర్ెైనదే అనపిడు కృష్ా సగైమి అయుర్
.

దపైరకలోన్న శగరదప పీఠం ప్రకగరం శంకర్గచపరు యుధిషీ ర

ి శకం 2633వవశగఖ్ శుదధ ప్ంచమి
ప్ునరైసు నక్షతరం నపడు జన్నమంచినటల ,2636లో ఉప్నయనం,2639లో సనపుసం ,2640లో
గ్ోవింద భగవత్పాదులవదు బ్రహో మప్దేశం ,2638కగర్ీతక బ్హుళ తరయోదశినుంచి ,మాఘ శుదధ
దశమి వరకు దపైరకగ పీఠ సగాప్న 2648 ఫగలుాణ శుదధ నవమి నుంచి శృంగ్ేర్ పీఠ ప్రత్రష్ీ 2649లో
మండన మిశుీన్నకర సనపుస మిచిి దపైరక పీఠగధుక్షున్న చేశగరన్న ,2654లో హసగతమలకున్న
శృంగ్ేర్ పీఠగధిప్త్రన్న చేశగరనీ ,2655లో ప్ూర్ీ గ్ోవరధన పీఠ సగాప్న చేసి ప్దమప్గదున్న ఆచపరుున్నగ్గ
చేశగరనీ ,యుధిషీ ర
ి శకం 2666కగర్ీతక ప్ రామినపడు శంకరులు సిదధ ప్
ి ందపరన్న ఉంది .అంటే
కీీ.ప్ూ.50లగ జన్నమంచి కీప్
ీ ూ 472లో శంకరులు సిదధ ప్
ి ందినటల న్నరాయించపరు .

ప్ూర్ీపీఠ గురుప్రంప్రను బ్టిీ యుదిషీ ర

ి శకం 2655వవశగఖ్ శుదధ దశమి నపడు జగనపిధ
పీఠగన్ని సగాపించి శంకర్గచపరు ప్దమప్గదున్న ఆచపరుున్న చేశగరనీ ఉంది. ఇది గ్ోవరధలో పీఠ
ల కకలకు దగా రలో ఉంది

బ్దర్కగశీమ జయుత్రరమఠ పీఠ0చపలాకగలం శిధిలమై ఉండి ఇటీవలే ప్ునరుదు ర్ంప్ బ్డటం

వలన అకకడి గురుప్రంప్ర లభుం గ్గ లేదు .
 ఈనపలుగ్ే కగక కంచిలోన్న కగమకోటి పీఠం శంకర్గచపరు సగాపితమే అన అభిప్గరయం ఒకటి
ఉనిది .దీన్ని బ్టిీ కలియుగ 2593నందన సంవతసర వవశగఖ్ శుదధ ప్ంచమి ,ప్ునరైసు
నక్షతరంలో శంకర జననం అన్న ఉంది .’’ప్ుణుశోలక మంజర్ ‘’ప్రకగరం కలియుగం 2625రకగతక్షి
సంవతసర అంటే కీీ.ప్ూ.77 శుదధ ఏకగదశి నపడు శంకరులు బ్రహ్మమకుంచ్ందపరు .కగమకోటిలోన్న
‘’గురు రతిమాల ‘’కూడప వీటినే సమర్ధంచింది.

1- శృంగ్ేర్ మఠం కీీ.ప్ూ.43నుంచి కీీ.ప్ూ 11వరకు 2-కగమకోటి పీఠం కీీ.ప్ూ.508-509,కీీప్ూ

477వరకు ,3-దపైరక పీఠం-కీీ.ప్ూ 50నుంచి కీీ.ప్ూ.473వరకు ,4-గ్ోవరధన పీఠం కూడప ఇదే కగలం
లో నే ఉనిది .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ ‘’సరై సిదధ పంత స రభం ‘’

అద్వైత భాసకరులు ఆది శంకర్గచపరు

సీత ల
ీ కు సనపుసగశీమ౦

ఉప్నయన సంసగకరం శూదురలకు లేదుకనుక వగరు సనపుసగన్నకర అనరుహలు అనే వగదం ఉంది
కగనీ ప్ూరైకగలం లో సీత ల
ీ కూ ఉప్నయనం మొదల వన సంసగకర్గలు ఉండటం చేత గురుకులం
లో ఉంటట వేదపధుయనం చేసి న్నషగాతుల వ వేద సభలలో చర్గి గ్ోష్ు
ీ లలో ప్గలగానే వగరు .’’ప్ుర్గ
కలేా కుమార్ీణపంమౌ౦జీ బ్ంధన మిష్ుత్ే –అధపుప్నం చ వేదపనపం,సగవితీర వచనం
తధప’’అంటే ప్ూరైం బ్ాలికలు ఉప్నయన సంసగకరం ప్ ంది వేదపలు నేరైటం బ్ో ధించటం
లో ,సగవితీర మంత్పరన్ని జపించటం లో అధికగరుల వ ఉనపిరు అన్న ‘’యమ సురుత్ర ‘’పపర్ొకనిది
‘’.’’యతు
త హ్మర్ీ నోకతం దిైవిధపః సిత యో
ీ బ్రహమవగదినుః సదర ు వదుశి తతర బ్రహమ వగదినపం
ఉప్నయన మగ్ీినధ నం,వేదపధుయనం సైగృహ్ చ భిక్షా చర్ేుత్ర’’.హ్మర్ీతున్న వగకుం ప్రకగరం
సీత ల
ీ ు బ్రహమవగదినులన్న ,సదర ు వధువులు అన్న ర్ెండు రకగలు .బ్రహమ వగదినులకు
ఉప్నయనం అగ్ికగరుం వేదపధుయనం సైగృహం లో భిక్షా చరు కలిగ్ ఉనపిరన్న హర్ీతధరమ
సూతరం త్్లియ జేసింది .అందుకే ఆర్ ఆర్ దివగకర్ ‘’It is now usually admitted that the
Upanayana ceremony is Vedic and was common t both boys and girls ‘’ఉప్నయనం వవదక
ి మై
బ్ాల బ్ాలికలందర్కర సగమానుం గ్గ ఉండేదన్న ,కనుక ప్రసత ుతం అంగ్ీకగరమే అన్న డప.ఆర్ ఆర్
దివగకర్ ప్రబ్ుదధ భారత లో ర్గశగడు .సిజి బ్బసగైస్ కూడప ప్రబ్ుదధ భారత లో ‘’శగసగతాధుయనపన్నకర
ముందు బ్ాలికలు కూడప ఉప్నయనం ప్ ందపలి అనే న్నయమం కూడప ఉందన్న
ర్గశగడు.’’బ్రహమ చర్ేుణకనపు యువగన౦ విందత్ే ప్త్రం’’బ్రహమ చర్గుశీమం చేత కను
యువకుడ్న
వ భరత ను ప్ ందుత్ోంది అన్న అధరైణ వేద వగకుం .బ్ృహదేువత సూతర ప్రకగరం
‘’నవషీ క
ి ుల వ తుర్ీయాశీమాన్ని తీసుకొంటే ,బ్రహమ వగదినులనీ ,గృహసగతశీమ౦ తీసుకొంటే సదర ు
వదువులన్న పిలువబ్దేవగరు .కనుక వేదపలలో సీత ల
ీ కూ ఉప్నయన వేదపధుయన యుకత బ్రహమ
చరు ,ఆతర్గైత వగర్ ఇష్ీ ప్రకగరం బ్రహమవగదిన్నగ్గ సనపుసం ఉనపియన్న త్పతారుం.

మహ్మ భారతం శగంత్ర ప్రైం లో ‘’భిక్షుకీతు నేనప సీత ణ

ీ పమపిప్గరగ్ైవగహ్మదపైవధ
వ వగచూరధవం
సంనపసగధి కగర్ో సీత త్ర దర్శతం –త్ేన భిక్షా చరుం మోక్ష శగసత ీ శగీవణ మేకగంత్ేఆత్పమ ధపునం చ
త్పభిరత్రకరత వు౦త్రర చ దండపదికంచ ‘’అంటే సీత క
ీ ర పెళ్ళకగక ము౦దు,వవధవుం కలిగ్న
తర్గైతకగనీ కగన్న ,సనపుసగశీమ అరహత ఉంది .దీన్న వలల భిక్షాచరుం ,వేదపంత శీవణం
ఏకగంతవగసం లో ఆతమ ధపునం అరహతలు లభిసగతయి .త్రరండడం ధర్ంచి సను సి౦చటం కూడప
ఉంది.’’సులభ’’ అనే భిక్షుణి గుర్ంచి పపర్ొకనిది .’’అటంత్పు’’లో ప్ర్వరజకత్పైన్ని
త్్లియజేసత ూ ,’’తతర తర శుీత్ోమోక్షో కధుమాన త్రరదండినః’’ఆమకు త్రరదండ ధపరణపదికగరం
కూడప ఉనిది అనిది.ఇది త్్లిసి జనకమహ్మర్గజు ఆమను బ్ారహమణ బ్రహమవగదిన్నగ్గ భావించి
,సతకర్ంచి ,గ్ౌరవించి ,ఆతర్గైత ఆమ క్షత్రరయ సీత ీ అన్న ఆమ వలల నే త్్లుసుకొనపిడు .కనుక
ఆకగలం లో బ్ారహమణ క్షత్రరయ బ్రహమ వగదినులు ఉనపిరన్న త్్లుసోత ంది .ఆర్ ఆర్
దివగకర్’’మహ్మభారత కగలం లో కూడప కురుక్షేతరం దగా ర ఒక ఆశీమం లో ఒక బ్ారహమణ కను
యోగ శకుతలను ప్ ంది తప్సిసదిు సగధించింది ‘’అన్న ర్గశగడు ప్రబ్ుదధ భారత లో .

వేదపలలో వేదత
ే ర గీంథపలలోబ్రహమ చపర్ణి ,త్పప్సి ,సిదు ప అనే పపరలత్ో పిలువబ్డే వగరు
కనుక ప్ురుష్ులత్ోప్గట సీత ల
ీ ు కూడప సర్ సమానంగ్గ ఆధపుత్రమక సగధన ,వేదపధుయనం
చేసవ
ప గరు అనపిడు దివగకర ప్ండితుడు ‘’The intellectual eminence of women was proved by her
capacity for debates and discussions in the royal courts and in Samitis and Sabhas ‘’ర్గజఞసగానపలలో
సమితులు ప్ండిత సభలలో ప్రసంగ్ంచి చర్ించటం సీత ీ శకరత సగమర్గధాల మేధప ఔనిత్పులను
గుర్త ంచే జర్గ్ న్నరూపితమైంది ‘’అనపిడు డప కగళ్దపస నపగ్ –ప్రబ్ుదధ భారత్ర లో .

ఆరణుక ,ఉప్న్నన్నష్తు
త లలోఉని వద
వ క
ి వగజమయం లో బ్రహమవగదినులు అన్న పపర్ొందిన సీత ీ
ఋష్ులచే దర్శ౦ప్ బ్డిన అనేక వవదక
ి మంత్పరలను జఞగీతత చేయటం చేత ,ఆసీత ీ
బ్రహమవగదినుల ఆధపుత్రమక ఔనితుం ఇనుమడించింది అన్న కగళ్దపస నపగ్ సాష్ీ ంగ్గ ర్గశగడు.
ఏ.సి బ్ో స్ కూడప ‘’వేదపధుయనపన్నకర సీత ల
ీ కుఅరహతల దనటం చర్తరను దూషించట
మే’’అనపిడు .
 మర్న్ని విష్యాలు మర్ోసగర్

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ ‘’సరై సిదధ పంత స రభం ‘’

సీత ల
ీ కు సనపుసగశీమ౦ -2 చివర్ భాగం )

ఆనపటి బ్రహమవగదినులు ప్ ందిన విదపు వవదుషగులు,ప్రత్ర వగదం చేసప నేరుా ,రచనప కౌశలుం ఆశిరుం

కలిగ్సగతయి .వగర్లో ముఖ్ుంగ్గ ‘’గ్ోధప ఘోషగ విశైవగర్గ ప్గలోప్న్నష్త్ –బ్రహమ జఞయా జఞహుర్గిమా గనత వు
సై సగధిత్రః-ఇందపరణి చేందరమాత్ప చ సరమా ర్ోమ శోరైర్ీ ,లోప్ముదపర చ సదుశియామీ నపర్ీ చ శగశైతీ –

శ్రీ ర్గలక్షా సరై ర్గజీా వగక్ శీదధ ప మేదపచ దక్షిణపః-ర్గత్రరం సూర్గుచ సగవితీర బ్రహమవగదిను ఈర్త్పః’’అన్న

‘’బ్ృహదేువతః’’ లో చ్ప్ాబ్డింది .గ్ోధప ,ఘోషగ ,విశైవగర్గ ,ఆప్గల ,ఉప్న్నష్త్ ,బ్రహమప్తీి ,,అగసత ా సో దర్

,జుహూ ,ఇందపరణి ,ఇందరమాత్ప సరమా ,ర్ోమశ ,ఊరైశ్ర ,లోప్గముదపర ,సదలయామీ ,నపర్ీ ,శగశైతీ, లాక్షా
సరైర్గజీి వగక్ ,శీదధ ప ,మేధప దక్షిణప ,ర్గత్రర ,సూర్గు ,సగవిత్రర మొదల వన వగరంత్ప బ్రహమవగదినులే .వీర్లో

గ్ోదప తప్సిైన్న యిై ఋగ్ేైద మంత్పరలను 10,134-7 కర్త ుగ్గ సుతత్ర౦ప్బ్డింది ,,క్షత్రరయ కుమార్ ఘోషగ బ్రహమ

చరుం లో ఉంటట తనకుని కష్ుీ ర్ోగ్గన్ని కొన్ని మంత్పరలత్ో న్నవగర్ంచుకొనిది ఆమంత్పరలే10-39,40-

1,117-7 రుకుకలయాుయి . అత్రర మహర్ువంశగన్నకర చ్ందిన విశైవగర యజఞాలు చేసత ూ ,చేయిసూ

త , ఆరు

రుకుకలకు 5,28,3కర్త ు అయిన మహ్మ మేధపవిగ్గ పపర్ొకనబ్డింది ఆత్రర మున్న కూతురు ఆప్గల అనే
బ్రహమవగదిన్న వివగహం చేసుకొన్న బ్ొ లిల ఉండటం చేత భరత ప్ర్తుజిసపత ,జనకర్గజు ను ఆశీయించి ,తప్సుస

చేసి ,ఇందురన్న సుతత్రంచి ఆయన అనుగీహం త్ో బ్ొ లిల న్న ప్ో గ్ొటీ కొనిది .ఆ వగుధి న్నవగరక మంత్పరలు 5-28,3-

8,30-7వేదం లోకర చేర్గయి .యజఞాలు న్నరైహంచటం లోనూ ఆమ ప్రత్రభ అగణితమే సో మయజా ంచేసి సీత ల
ీ
యజఞాదికగరత్పైన్ని సుసగతపితం చేసింది అగసత ామున్న సో దర్ జుహూ బ్రహమవగదిన్న భరత బ్ృహసాత్ర చేత
తుజి౦ప్బ్డి ,తన తప్ో బ్లం త్ో మళ్ళళ భరత ను చేర్ంది .బ్ారహమవగదిన్నగ్గనే జీవితం గడిపింది ఈమ ప్గరరధనలు

10,11-6 రుకుకలయాుయి .

ఇందురన్న తలిల అదిత్ర ,ఇందురన్న భారు శచీ దేవి ఇదు రూ బ్రహమవగదినులే అన్న ఋగ్ేైదం లోన్న

10,49,153,10-145,2 త్్లియ జేసత ునపియి. ర్ోమశ కూడప ఋగ్ేైద మంత్పరలు 1,125-7కు కర్త ు అగసత ామహర్ు

ధరమప్త్రి లోప్గముదర చేసిన సుతతులు రుగ్ేైదంలో ప్రఖ్ాుత్పల న

వ పయి .అంగ్రస మహర్ు కుమార్ెత శగశైత్ర
కూడప ప్రముఖ్ ఋగ్ేైద 8-1,34మంతర కర్త ు-,సరై ర్గజిా బ్రహమవగదిన్న అగ్ి సూతర మంతర -10,1899న్నర్గమత

.ఈమ యజా యాగ్గదులకు అధుక్షత కూడప వహంచేది అ౦భిరణ మహర్ు కుమార్ెత వగక్ అనే బ్రహమవగదిన్న

ఋగ్ేైదం లో జీవ బ్ారహ్మమకగున్నిప్రత్రప్గదించే మంత్పరల న్నర్గమత. ఆమ సూకగతలలో దేవీ సూకత ం

ముఖ్ుమైనది-10-125,1,4 .ఈమ సగక్షాతు

త సరసైతీ సైరూప్ం కనుక వగగ్ేువి అనే పపరుత్ొ పిలువబ్డేది
ఋగ్ేైదం -10-151,1.శీదధ పళళవవనఒక బ్రహమవగదిన్న మంత్పరలను దర్శంచి శీదధ ప అనే పపరుప్ ందింది .ప్రముఖ్

సనపుసిన్న అయిన ఈమ యజఞాలు చేసత ూ చేయిసూ

త ఉండేది .
 ర్గత్రర సూకగతన్ని రచించిన బ్రహమవగదిన్న ర్గత్రర అనే పపరుత్ోనే ప్రసిదధమైంది .రుగ్ేైదంలో 10-85రుకుక కు

కర్త ు సూర్గు .సుకను ముసలి వగడిన్న పెళ్ాళడి బ్రహమవగదిన్న అయి ,విర్గజిలిల ంది .శచీ ప్ లోమి ఋగ్ేైదం 10-

159 మంతరం కర్త ు అయిన బ్రహమవగదిన్న ..బ్ృహదపరణుక ఉప్న్నష్త్ లో ప్రశసిత ప్ ందిన మైత్యి
ేర ,కగత్పుయన్న
,గ్గర్ా ఉనపిరు .యాజా ా వలకా మహర్ు భారుల వన మైత్ేరయి ,కగత్పుయన్న భరత ఆశీమ సంరక్షకులు కూడప

.మైత్ేరయి శిష్ుుల విదపు విష్యాలను ప్రువేక్షిసత ూ భరత కు శీమ తగ్ా ంచేది. గ్గర్ా శేీష్ా బ్రహమవగదిన్న అన్న

జగదిైదితమే .ప్డవగ ప్గత్రర దేయం అనే బ్రహమవగదిన్న ,శగండిలుమున్న ప్ుత్రరక సైయం ప్రభ గ్ొప్ా

తప్సిైనులు .దేవశ మహర్ు కుమార్ెత సువరిల శేైతకేతుడిన్న పెళ్ాళడి బ్రహమవగదిన్నగ్గ పపరు ప్ ందింది .

ఈ విధంగ్గ శంకర్గ చపరుకు ప్ూరైమే అనేకమంది బ్రహమవగదినులు ఉండేవగరు. కొన్ని చోటల భరత ల పపరల ు

ఉనిప్ాటికీ ఆ భరత లు సనుసించటం కగన్న ,చన్నప్ో వటం కగనీ జర్గ్ సనపుసం తీసుకొన్న ఉంటారు .సీత ల
ీ కూ
ఋష్ులత్ో ప్గట సర్గైధికగర్గలు ఉనిటల విదితమౌత్ోంది .ప్తంజలి మహర్ు సీత స
ీ నపుసినులకు
శీమణప,ప్ర్వగరజిత్ప ,త్పప్సి ,కుమార్గశీమణప అనే పపరల ు పెటీ ాడు శంకర్గనంతరం కూడప సీత ల
ీ ు
.సనపుసగశీమాన్ని తీసుకొన్న ,విదపుధుయనం చేసినటల చర్తర ఉనిది .జఞాన సైరూప్మైన వేద శగసగతాలు

‘అభేద దరశనం జఞానం ‘’అనే మైత్ేరయ ఉప్న్నష్త్ సూకరత చేత ప్క్ష ప్గత దృషిీత్ో వువహర్ంచకుండప
‘’వర్గాశీమ మాచపర యుత్పవిమయఢపః-కర్గమను సగర్ేణఫలం లభంత్ే-వర్గిది ధరమం హ ప్ర్తుజంతః

సగైనంద తృప్గతః ప్ురుషగ భవంత్ర’’అన్న మైత్ేరయ ఉప్న్నష్త్ లో చ్పిానటల వర్గాశీమ ఆచపరం త్ో ఉని

మయఢులు కర్గమను సగర ఫలిత్పలను ప్ ందుత్పరు వర్గాదులను తుజించిన వగరు తృప్ుతల వ బ్రహ్మమన్ని

ప్ ందుత్పరు అంటే జఞానపసగైదనపన్నకర అందరూ అరుహలే అనపిరు శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి .

ఆధపరం –శ్రీఅనుభవగన౦ద సగైమి రచించిన –‘’సకల సిదధ పంత స రభం ‘’

ఆధున్నక శగసత ీ వేతతలకంటే మన మహరుులు ముందే దర్శంచి చ్ప్గార్గ ?

వసుతవు యొకక ప్రసత ుత అసిత తైం వరత మానం ,అంతకు ముందుది భయతకగలం ,తరువగత వచేిది భవిష్ుత్ కగలం

అనీ ,ఇవనీి ఒక సంఘటన ఆధపరంగ్గ మానవ బ్ుదిధకలిాత్పలనీ వవశేషికుల భావం .కగలం లాగ్గనే దికుక లేక
దేశగన్నకర ప్రతై అప్రతైం ,దూరం ,దగా ర లక్షణపలు కన్నపిసత గయి .దేశగన్ని బ్టిీ వసుతవు సగాన న్నర్ేుశం చేసత ూ ముందూ

వనుక ప్ డుగు ప్ టిీ పెవన కరంద అన్న అనేకరకగలుగ్గ వువహర్సగతం .దీన్నవలన దేశం యొకక ఆసిత కత న్నరూపి౦ప్ బ్డి

,కగలం లాగ్గ న్నమితత కగరణం అవుత్ోంది .సూర్ోుదయ సూర్గుసత మయాలను బ్టిీ తూరుా ప్డమర దికుకల కలానప

ఏరాడింది .అలాగ్ే మిగ్లిన దికుకలు కూడప . ఇవి మానవ కలిాత్పలు .న్నజఞన్నకర దేశం ఏకం ,న్నతుం .అసూ
త లం

వగుప్త ం .కగన్న న్నషిరేయం .అమయరత ంగ్గ ఉంది అన్న వవశేషికులు అంటారు .మన ప్ూరుైల భావగలు మనకు త్ోచినటల
,తమ ప్రత్ేుకభావగలు కూడప తర్గైత తర్గలకు కృత్రరమంగ్గ కనబ్డ అవచుి ,త్పము ప్రత్రభా వంతుల భుజ

సకంధపలపెవ ఆధపరప్డి న్నలిచి ఉనపిమన్న ఆధున్నక శగసత వ

ీ ేతతలు గీహంచపరన్న లింకన్ బ్ార్ెిట్ చ్ప్గాడు .

‘’our notion of time and space although much more subtle and flexible than they were before the appearance of

RelativeTheory ,are not very likely yet subtle enough ‘’అనపిడు లిమిటేష్న్స ఆఫ్ సెవన్స లో జే డబ్ు
ల ా యిన్ సలిల వగన్

.దీన్నభావం అయిన్ సీీన్ సగపపక్ష సిదధ పంతం చ్ప్ాక ప్ూరైం కంటే దేశ ,కగలాలకు చ్ందిన మన భావనలు చపలా
సూక్షమ తర్గలుగ్గ ఉనపి ప్ూర్త గ్గ సూక్షామత్ర సూక్షామలు కగవు .ఈ దృషిీ త్ో చూసెత నూుటన్ ఎడి్ ౦గీన్ , అయిన్ సీీన్

మొదల వన సెవంటిస్ీ ల భావగలత్ో కణపద, గ్ౌతమ సిదధ పంత్పలిి ప్ో లిి చూసెత ,ఆధున్నక సెవంటిస్ీ ల సిదధ పంత్పలలో
కొతత దనం ఏదీ లేదన్న త్్లుసోత ంది .పెవగ్గ లోప్గలు బ్ాగ్గ కన్నపిసత గయి .దేశ కగలాల ఏకతై సరై వగుప్కత్పైలు
,త్రరకగలాలు దికుకలు అనీి కలిాత్పలే అన్న కణపదులు చ్పిానటేల ఈనపటి శగసత ీ వేతతలూ చ్ప్గారు .గీహ్మలూ వగటి

సంచపరం అంతర్ంచినప ,దేశకగలాలు న్నత్పులు న్నర్ైకగర్గలు అప్ర్మిత్పలు అన్న వవశేషికులు చ్పిానటేల ఈ సెవ౦టిస్ీ

లూ చ్ప్గారు కగనీ అయిన్ సీీన్ చ్పిాన space-time continuum అంటే దేశకగల ప్రవగహ ఐకుం సిదధ పంతం ఇంకగ
ప్ర్ప్ూరాం కగలేదు .ఇందులో చపలాసిదధ పంత ర్గదపు౦త్పలునపియి అనటాన్నకర సలిల వగన్ చ్పిా న మాటలే త్పర్గకణం .

లింకన్ బ్ార్ెిట్ చ్పిాన అన్నశియతై సిదధ పంతం అంటే ‘’పిరన్నసప్ుల్ ఆఫ్ అన్ సర్ేీన్నటి’’న్న బ్టిీ ఈశైర సృషిీలో

సరై ప్రకృత్ర రహసు గీహణం అన్నశియం, అన్నర్గుర్తం గ్గ ఉంది .అంటే మానవ బ్ుదిధకర అతీతంగ్గ ఉంది .అందుకే
‘’ఈ విష్యం లో గ్ీీకు ర్ోమనులకంటే మనం అధిగమించినటల కగనీ ,అతుునిత నపగరకదేశగల వన చ్వనప భారత

దేశగలకంటే మనకు ఎకుకవ త్్లుసు అన్నకగన్న అనుకోవటం అనుమానపసాదమే అంటే’’ డౌట్ ఫుల్’’అనపిడు

సలిల వగన్ ప్ండితుడు .కనుక మన ప్గరచీన రుషి ప్ో ర కత ప్రకృత్ర రహసగుల కు మించిన రహసగులేవీ ఆధున్నక

శగసత వ
ీ ేతతలు గీహంచ లేదన్న అరధం .

‘’My religion consists of a humble admiration of the illimitable superior Spirit who reveals Himself in the slight details we

are able to perceive with our frail and feeble minds ‘’అన్న భారతీయ మహరుుల భావనకు నమసుసలు అందించపడు
సలిల వగన్ .’’బ్ుదిధకర అగ్ోచరమైన విశైంలో వలువడిన ఉతకృష్ీ ప్రజా ఞ శకరత న్న గయర్ి హృదయ ప్ూరైక భావ విశగైసమే

ఈశైర భావగన్ని కలుగ జేసత ో ంది ‘’అన్న అయిన్ సీీన్ శగసత వ

ీ ేతత చ్పిానటల ,మనప్గరచీన మహరుులు కగరు రూప్
ప్రప్ంచపన్ని విన్నయోగ్ంచుకోవటమే కగకుండప ,దపన్నకర కగరణమైన అమానుష్ ప్రజా ఞ శకరత రూప్ సరైజా తతైమైన

ప్రమేశైరునే విశైసి౦చప రు .విశై జీవ న్నర్గమణం ఎలా జర్గ్ందర త్్లుసుకోవటమే కగక ,సృషిీ ప్రయోజన సమసగు
ధపున తతారుల వ ,ఈశైర సంకలా రహసగులను గీహంచే ప్రయతిం చేసి సగధించి ,ఆ అదిైతీయ అలౌకరక

మహ్మతత్పైన్ని ప్ ంది ,ఆన౦దించి ,అభుుదయ న్నశేీయస సిదధ క

ి ోసం ప్రప్ంచ ప్ర్శోధన చేశగరు .అదే భారతీయ

విజఞాన తతై వవభవం .దీన్ని గీహంచి మన సంసకృతీ మహ్మత్పమాన్ని దపన్న సతసంప్దను సదిైన్నయోగం

చేసుకొందపం .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ –సరై సిదధ పంత స రభం

అయిన్ సీీన్ దర్శంచిన సపాస్

ఆకగశం అనే గీహ అంతర్గల ప్రదేశం అంత్ప కగంత్ర ప్రసగర్గన్నకర ఉప్యోగప్డే ఈధర్ అనే అత్ర సూక్షమ ప్దపరధం త్ో
న్నండి ఉందన్న ,దపన్నవలల నే కగంత్ర సెకనుకు 1,86,284 మైళళ వేగం త్ో ప్రయణిసత ుందన్న ,కగనీ ఆ సూక్షమ ప్దపరధం సెవన్స

కు అందన్న అజఞాత విష్యమన్న నూుటన్ మొదల వన వగరు సిదధ పంతీకర్ంచపరు .ఈ ఈధర్ లోనే అసంఖ్ాుక నక్షతర

గ్ోళ్ాలలో భయమి తన చుటట

ీ త్పనూ గంటకు వయిు మైళళ వేగం త్ో త్రరుగుతూ ,సూరుుడిన్న సెకనుకు 20మైళళ వేగం

త్ో చుటిీ వసుతంది .భయమి ,చందురలు ఒకర్ చుటట

ీ ఒకరు త్రరుగుతునపిరు .సూరుుడు తన గీహ కూటమి త్ో సహ్మ
మిలీకవే లో కన్నపిసత ూ ,బ్రహమ నక్షతరం’’ వగ్గ ‘’చుటట
ీ ,సెకనుకు 13మైళళ వేగంత్ో త్రరుగుత్పడు .ఈ బ్రహమ నక్షతర

కూటం అంత్ప నక్షతర వీధి –ప్గలప్ుంత ను సెకనుకు 200మైళళ వేగం త్ో చుడుతుంది .ఈ నక్షతర వీధి అత్ర

దూరంగ్గ ఉని మర్ో నక్షతర కూటాన్ని సెకనుకు 100మైళళ వేగం త్ో చుటిీ వసుతంది .వీటన్నిటికర మధు భాగం లో

మానవ దృషిీకర కన్నపించన్న మయల కేందరకం ఒకటి ఉంట ందన్న నూుటన్ భావించపడు .కగనీ ఈ అసంఖ్ాుక గ్ోళ్ాలకు
ఆధపర మైన సపాస్ అనేది భౌత్రక మైన సదైసుతవు .అది అత్ర న్నశిలంగ్గ అచంచలంగ్గ ఉందన్న ,అది ప్రకృత్రలో
ఈశైరున్న సరై వగుప్కత్పైన్ని న్నరూపించే ప్దపరధం అన్న నూుటన్ విశైసించపడు..
 నూుటన్ తర్గైత కగలం లో ఈధర్ వగదపన్ని శగసత ీ వేతతలు త్ోరసి ప్ుచపిరు .కగరణం ఏమిటి అంటే ఈధర్ లో

భరమణం చేసప భయ మండలం నుంచి అనుకూల వుత్ర ర్ేక దికుకలకు ప్రసర్ంప్ చేసిన కగంత్ర వేగ్గలోల త్ేడపలు

కన్నపించటమే .కనుక ఈధర్ అనేది ప్దపరధ భావం కగదు అన్న త్ేలాిరు .ఈధర్ ప్దపరధ భావం కగదు అని ఈ
సిదధ పంత్పన్ని అయిన్ సీీన్ –భయ భరమణం వలన మాతరమ కగక ,సూర్గుది ఇతర గీహ భరమణ విశేష్ం వలన కూడప

కగంత్రకర ఎలాంటి అంతర్గయం ఏరాడదు అన్న తీర్గమన్నంచపడు .ఈ సిదధ పంత ఫలితంగ్గ సపాస్ కు దికుకలు కగన్న

అవధులు కగన్న లేవన్న, దేశ ,కగలాలు ఇందర ధనుసు రంగులు లాగ్గ కలిాతం అనపిడు .అన్ని వసుతవులకు అవకగశం

ఇచేిదే సపాస్అన్న ,ఈ సపాస్ లో జర్గ్ే కగరు ప్రంప్రను సూచించేదే కగలం .దీన్న గణనకు సెకను న్నమిష్ం గంట
ఏరాడప్యి .అభావం అయిన కగలాన్నకర ఈ సూచనలే ఆధపరం వసుతవులున్నకర త్్లేా సపాస్ లాగ్ే ,వసుతవు యొకక కగరు

సంఘటన కీమాన్ని మాతరమ కగలం సూచిసుతంది .ప్ర్గప్ర్గలు ముందు వనుక రూప్ం లో దేశ అంటే సపాస్ కగలాలు

ప్రవర్త సత గయి .సపాస్ కు ఒకరకమైన కొలతలు ,కగలాన్నకర వేర్ే రకమైనకొలతలు కగవగలి .అంటే అన్నరైచనీయం

,సరైవగుప్కం అయిన దేశ కగలాలను కృత్రరమమైన కొలతలత్ో సూ

ా లం చేసత ునపిమనిమాట .ఈ కొలిచే విధపనం
సూరు గీహ కూటాలకు మాతరమ సంబ్ంధించినవి .ఇతర చోటల ఉప్యోగ ప్డవు .ఆకగశం లో సూరుుడు

15డిగ్ల
ీ ులో ఉంట గంట అనీ ,సూరుుడిన్న ఒకసగర్ భయమి చుటిీవసపత సంవతసరం అంటాం .కగనీ బ్ుధ గీహ్మన్ని

చూసెత అది సూరుుడికంటే భయమికర దగా రగ్గ ఉండటం వలన 88ర్ోజులోల సూరుుడిన్న చుటిీ సంవతసరం ప్ర్మాణపన్ని
తగ్ా ంచింది .తన చుటట
ీ త్పనూ త్రరగటాన్నకర 88ర్ోజులు ప్డుతుదికనుక ర్ోజుకు, సంవతసర్గన్నకర మానం లో త్ేడప
ఉండదు .శుకుీడికర 225ర్ోజుల సంవతసరం .కొన్ని వగర్గల ర్ోజు ఉంట ంది .అంగ్గరక గీహం భయమి కంటే దూరంగ్గ

ఉంట ంది కనుక అకకడ సంవతసర్గన్నకర 687ర్ోజులు ,ర్ోజుకు 24గంటల 55న్నమిషగలు ఉంటాయి .బ్ృహసాత్ర

జూపిటర్ కు 9గంటల 55న్నమిషగలు ఒక ర్ోజు .శన్నకర 10గంటల 14న్నమిషగలు ఒక ర్ోజుకు .ఇలా ఒకొకకక గీహ్మన్నకర ఒకోక

కగలమానం ఉంట ంది .మన దేశం లో సూర్ోుదయమైత్ే అమర్కగలో ర్గత్రర అవుతుంది .దేశగకగలప్ర్సిాతులను బ్టిీ
మాన విధపనం మారుతుంది .ఈకగలమానపలు మనం కలిాంచుకొనివే కదప .వీటిన్న కగదంటే ,దేశకగలాలు సువిశగలాలు

,న్నర్ైకగర్గలు,న్నరవదికగలు అవుత్పయి .ఇదే వగటి సహజ సైరూప్ం .ఇకకడ ముందు వనకలు, పెవనప కరందప లేనేలేవు

.మన్నషి తన స కరుం కోసం వీటిన్న కలిాంచి ,అనుభవిసుతనికగలం వరత మానం అనీ ,దపన్నకర ముందుది భయతకగలమన్న

,దపన్న తర్గైతది భవిష్ుత్ కగలం అన్న భావిసుతనపిడు .అంటే అఖ్ండ కగలాన్నకర ఖ్ండతైం కలిాసుతనపిడు
.అభినిమైన దేశం అంటే సపాస్ లో లోప్ల బ్యట అనీ ,దూరం,దగా ర అనీ కలిాంచుకొన్న జీవిసుతనపిడన్న అయిన్

సీీన్ మహ్మశయున్న సిదధ పంత త్పతారుం.

పెవ విష్యాలను మర్ంత లోతుగ్గ సూక్షమ౦గ్గ ఆలోచిసపత దేశ ,కగలాల మధు త్ేడప తగ్ా ంచి space-time –

continuum అంటే దేశకగల ప్రవగహం అనీ ,అంత్ప దేశ కగలన్నబ్దధ మన్న ,ఈ దైయం అభినిమన్న అంటే కగల
మానపలు న్నజఞన్నకర దేశ మానపలే అనీ ,అవి ప్రసార అపపక్షికగలన్న ,ఐనీ్ున్ సిదధ పంతీ కర్ంచపడు .అంటే ప్రకృత్రలో ఈ

ర్ెండు ఒకకటే అన్న ,కన్నపించే భినితైం కలిాతమన్న ఆయన భావం .ఆయన సిదధ పంతం ప్రకగరం ప్గంచ భౌత్రక

వసుతజఞలం అంత్ప దేశ ,కగల బ్దపధల వ నపలుగు కగలమానపలు కలిగ్ ఉంది .అందులో మయడు దేశగన్నకర అనైయిసపత

,ఒకటి మాతరం కగలాన్నకర .ప్ డవు వడలుా ఎతు

త అనేవి దేశగన్నకీ ,ఎప్ుాడు అనే ప్రశి కు సమాధపనం కగలాన్నకర

చ్ందుతుంది .వుకరతకర సంబ్ంధించిన దేహ ప్ర్మాణం దేశగన్నకర ,వయసుస కగలాన్నకర అనైయిసుతంది .ఇలాగ్ెైనప
దేశకగలాలు అభినపిలు అన్న అయిన్ సీీన్ సిదధ పంతం .ఆధున్నకకగలం లో యింత దూరం అనే ప్రశికు ర్ెైలులో

కొన్నిగంటలు విమానం లో కొన్ని న్నమిషగలే కదప .దేశ మానం లో అంగుళం మొదల వనవి మయడు కొలతలకు అంటే

ప్ డవు వడలుా ఎతు

త లకు సర్ప్ో త్ే ,కగలం మాతరం క్షణపధికగన్నకర అనైయిసోత ంది .దేశ,కగలాల సంకోచ వగుకోచపలు
మానవగ ధీనపలు కగనీ కగలానేి వేగ వంతం చేయటం కగన్న ,నమమదిన్న చేయటం కగన్న వనకుక త్రప్ాటం కగనీ మనకు

సగధుం కగదు .సరై చర్గచర్గలు ప్ర్గధీనం అయి ,భయతకగలం నుంచి వరత మానపన్నకర, దపన్ననుంచి భవిష్ుతు
త కు

సగగ్ప్ో వగలిసందే కగనీ ,మార్గాంతరం లేదు .దేశగకగలాలలో కొంచ్ం త్ేడప కన్నపించినప అవి కలిాత్పలే అన్న భావించి
,ఏకం చేసి ,కగలాన్ని నపలుగవ మానం గ్గ చేర్ి ,సమనైయ ప్రచి ,విజఞాన లోకగన్నకర నూతన భావ ధపరను అయిన్ సీీన్

కలిాంచపడు .హ్మటాసఫ్ ట హం .ఇది కణపదుల వవశేషిక నపుయాన్నకర దపర్తీసింది .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ సరై సిదధ పంత స రభం .

సగంఖ్ు సిదధ పంతం –కపిల మహర్ు

‘’యావత్ ప్రప్ంచం లో భారతీయ తతై శగసత ంీ త్ో ప్ో లిదగ్నది ఇంకొకటి లేదు’’అనపిడు యువి సో వగన్న అనే

విమరశక న్నప్ుణుడు . వవజా ఞన్నక అంతర్క్షం లో మన తతై శగసత ంీ త్ేజయ విర్గజమానమైన సూరుుడుగ్గ ప్రసిదధమైనది

సగంఖ్ు సిదధ పంతం .’’సగంఖ్ుం భారతీయ తతై శగసగతాలలో అత్ర ప్గరచీనం ‘’అనపిరు డప.ఎస్ఎస్ సూరునపర్గయణ
శగసిత ీ . వబ్ర్ ప్ండితుడుకూడప ‘’సగంఖ్ుం అత్ర ప్ుర్గతనమైనది’’అన్న న్నర్గధర్ంచపడు .సగైమి వివేకగనంద ‘’సగంఖ్ాు

పపక్ష లేకుండప ,ప్రప్ంచపన్ని సర్ెైన ర్ీత్రలో అరధం చేసుకోవటం కుదరదు .దీన్ని లౌకరక అలౌకరకంగ్గ త్్లుసుకోవచుి

కనుక అనేక దరశనపలదపైర్గ సగంఖ్ాున్నకర ప్గరధపనుత పెర్గ్ంది .వివిధ దరశనపలకు సగంఖ్ు తతత వం ఒకకటి మాతరమ

సగమానుంగ్గ ఉనిది .కనుక యావతరేప్ంచం సగంఖ్ు౦ను అంతగ్గ గ్ౌరవిసోత ంది .ఇదే అన్ని దేశగల దరశనపలకు
ముఖ్ు ఆధపరం .ప్రప్ంచం లో ఎప్ుాడు ఎకకడ తతై శగసత ీ విచపరణ జర్గ్నప అందులో కొంతవరకెైనప కపిలమహర్ు

సంఖ్ు సిదధ పంతం తప్ాక ఉంట ంది ‘’అనపిడు .

ఇంకగసత ముందుకు వళ్ల మాక్స ములల ర్ ‘’పెవధపగరస్ భారత దేశగన్నకర వచిి సగంఖ్ుం నేర్ి ,తన గ్ీీసు దేశం లో

బ్ో ధించపడు .తర్గైత పపల టల కూడప దీని

ే సూచించపడు .ఆతర్గైత నపసిీక్ శగఖీయులు సగంఖ్ాున్నిఅల గ్గజండిరయా కు

తీసుకు వళ్ాళరు .అకకడి నుంచి యయరప్ చేర్ంది .కనుక ప్రప్ంచం లో ఎకకడ ఏ తతై శగసత ీ ,ఆధపుత్రమక కృషి
ఉనపి ,దపన్నకర ప్రమపిత ‘’కపిలా చపరుుడే ‘’.కనుక ప్గరచీన హందూ తతై శగసత ంీ లో ప్రధపన సిదధ పంత్పల వన వేదపంత

,సగంఖ్ాుల ప్ర్చయం లేన్న వగడు తతైవేతత కగదు అన్న పించుకొనే కగలం వచేిసింది’’అనపిడు అనుమానం

లేకుండప .

సగంఖ్ు కరత కపిల మున్న

‘’సరై ప్రప్ంచ తతై శగసగతాలకు ప్ునపది అయిన సగంఖ్ు శగసత ీ కరత ఎవరు ఆయన జీవిత విశేషగలేమిటల
త్్లుసుకొందపం .అనేక దేశగలలో ఆయా దేశగల తతై శగసత ీ ఆచపరుుల ,వగుపిత చేసిన వగర్ జీవిత చపర్తరలు

సాష్ీ ంగ్గ ఉనపియి .కగనీ భారత దేశం లో ఆవివర్గలు త్్లుసుకోవటం చపలాకష్ీ ం .ధేల్స ఎవర్ో, పపల ట్ ఎవర్ో

ఎప్ుాడు ఎకకడ ప్ుటాీర్ో ,ఏం చేశగర్ో మనకు భావించటాన్నకర అవకగశమునిది .కగనీ కపిల గ్ౌతమ కణపద,బ్ాదర్గయణ

జెవమినుల గుర్ంచి మనకు త్్లిసింది శూనుం ‘’అన్న వగప్ో యాడు మాక్స ములల ర్ ప్ండితుడు .’’సగంఖ్ు దరశన
తత్పైభి వృదిధ చపర్తరం ,అభేదుం అయిన అంధకగరం లో మున్నగ్ప్ో యి,మరుగున ప్డింది ‘’అన్న భారతీయ తతై

శగసత ీ ప్ర్ణపమ చర్తర ర్గసిన పిటిశ్రీన్నవగస అయుంగ్గర్ కూడప అభిప్గరయ ప్డప్రు .

 అయినప ‘’సగ౦ఖ్ుసు వకగత కపిలః ప్రమ ఋషిహ,ప్ుర్గతనః –హరణు గర్ోా యోగసు వకగత నపనుః ప్ుర్గతనః

‘’అనేభారతం లో శగంత్రప్రైం లోన్న మోక్ష ధరమ ప్రకరణం లో ఉనిదపన్ని బ్టిీ ,సగంఖ్ుకగరుడు ప్రమ రుషి

వర్ేణుుడు,అత్రప్గరచీనుడు హరణు గరుాడు అయిన కపిలాచపరుుడే అన్న ప్ూర్త గ్గ రూఢి అవుత్ోంది .వేదపంత
సూతరకరత వగుసుడు సమృతుదికరణ లో కగపిల సగ౦ఖ్ాున్నిచర్ించపడు .ప్దమప్ుర్గణం కూడప కపిలుడే సగంఖ్ు కరత

అనిది .వవశేషిక సగంఖ్ు దరశనప చపరుుల సూత సంహత లో ‘’కగణపద,కపిలాద్వుసుత,మునీ౦న్రై రపి కీర్త తం –మంద

బ్ుధును సగర్ేణ కేవలం ప్ర్ కీర్త తం ‘’అన్న ఉండటం విష్ు

ా సహసరనపమం లో మహర్ు కపి లా చపరుః ‘’అన్న ఉండటం

చేత శంకర్గచపరుులు కూడప భాష్ుం ర్గసూ

త ‘’మహర్ు కపిలాచపరు అనిది ఏకనపమం అనీ సగంఖ్ు శుదపధతమతతై
విజఞానపచపరుుడు కపిల మున్న అన్న సాష్ీ ంగ్గ చ్ప్గారు .ఆది విదపైంసుడు మహర్ు చందురడు అయిన కపిలమహర్ు

కరుణ త్ో న్నర్గమణ చిత్పతన్ని అధిషీ ంి చి ‘’అసుర్ ‘’అనే శిష్ుుడికర తంత్పరన్ని బ్ో ధించపడు అనపిరు శంకరులు .దీన్నకర

వగుఖ్ాునం ర్గసిన వగచసాత్ర మిశగీ ‘’ప్ంచమావత్పరమైన కపిలుడు అసుర్ కర మొదట సగంఖ్ుం బ్ో ధించపడనీ

,భారత్పది ఇత్రహ్మస ప్ుర్గణపలలో కూడప సగంఖ్ు దరశనప చపరుుడు కపిల మహర్ు యిే అన్న ధృవీకర్ంచపయి’’అనపిడు
.

జేమ్స జీన్స ప్ండితుడు ‘’భౌత్రక విజఞానం యదపర్గధన్ని గీహంప్ జఞలన్నది అవటం వలన మనం ఇంకగ ప్రమారధ
సారశకు దూరం గ్గనే ఉనపిం’’అనగ్గ ,’’.ప్రసత ుత భౌత్రక జఞాన విశైం అగము గ్ోచరం .ప్రకృత్ర ప్ర్ణపమ వగదం

ఎకుకవవంది .అన్ని చోటల ా అసందర్గాలు ,ప్రసార వుత్రర్ేకతలు ఉండటం చేత ఈ విజఞానం సంతృపిత కరం కగదు

‘’అనపిడు సలిల నపన్ ప్ండితుడు.మర్ంత ముందుకు వళ్ల లింకన్ బ్ార్ెిట్ ‘’ప్రకృత్ర రహసగుల త్్రలు త్ొలగ్ంచిన

కొదీు , సంక్షోభం నుంచీ కీమతైం ఏరాడి ,నపనపతైం నుంచి ఏకతైం కలిగ్ ,భావగలనీి లయించి మయల సూత్పరలు
అధిక తరంగ్గ సులభ మౌత్పయి ‘’అనపిడు .

ఇంతటి ముఖ్ు దరశనపచపరుుడ్వన కపిలుడి ప్ుటీ ప్ూర్ోైతత ర్గలు త్్లియటం లేదన్న డప.ఎస్ ఎస్ సూరునపర్గయణ

శగసిత ీ బ్ాధప్డప్రు .సగంఖ్ు ఉప్న్నష్త్ గ్గ ప్రసిదధ ి చ్ందిన ‘’శేైత్పశైతర ఉప్న్నష్త్ ‘’మొదటగ్గ కపిలున్న నపమం

సమర్ంచినది .సరై సృషిీకర కగరణమైన బ్రహమ సృషిీలో మొదట ప్ుటిీన తనకుమారుడ్వన కపిలున్నకర సరై విజఞానపలు

ప్రసగదించపడు అన్న ఉనిది .కనుక కపిలుడు బ్రహమ మానస ప్ుతురడు ,సరైజుా డు.గ్ౌడ ప్గదుడుకూడప కపిలమున్న న్న
బ్రహమమానస ప్ుతురన్నగ్గనే చ్ప్గాడు .సగంఖ్ు కగర్కగ భాష్ుం లో గ్ౌడప్గదుడు ‘’ధరమజఞాన వవర్గగు ఐశైర్గులు సృషిీ

మొదటలల భగవంతుడ్వన కపిలాచపరుున్నకర సహజంగ్గ అలవడినపయి ‘’అన్న కీర్త ంచపడు .కపిలున్న తర్గైత ఉదావించిన

సనక, సనందన,సనపతన ,సనతుకమారులు షో డశ వరు శర్ీర దపరులనీ ,వగర్త్ో ప్ుటిీన భావగలు ప్రకృత్రకగలు అన్న

గ్ౌడప్గదుడు చ్ప్గాడు .శేైత్పశైర్ోప్న్నష్త్ లో ‘’న్నత్పులకు న్నతుుడు ,చేతనపలకు చేతనుడు ,అనేకులలో

ఏకుడు,సరైకగమ ప్రదపత అయినవగడు ఆతమ.’’సగంఖ్ు యోగం త్ో దీన్ని గీహంచి ,ఆ దేవతను ఎవడు

త్్లుసుకొంటాడర వగడు అన్ని బ్ంధపలనుంచి విముకుత డౌత్పడు ‘’అన్న కపిల ప్ో ర కత సగంఖ్ుం చ్బ్ుత్ోంది .కనుక’’

శేైత్పశైతర ఉప్న్నష్త్ కగలాన్నకే సగంఖ్ుం బ్ాగ్గ ప్గరచురుం ప్ ందింది’’అనపిడు డప.ఇ.ర్ోయర్.కపిలమున్న పెవ మర్

కొన్ని విష్యాలు మర్ోసగర్ త్్లుసుకొందపం .

సగంఖ్ు సిదధ పంతము –కపిలుడు -2
‘’ప్రప్ంచ చర్తరలో మొటీ మొదట మనసుస యొకకసగైతంతరాం ,దపన్న శకరత సగమర్గధాలపెవ ప్ూర్త విశగైసగన్ని

ప్రకటించింది సగంఖ్ుమే’’అనపిడు ర్చపర్్ గ్గర్ి.’’ప్రప్ంచం లో ఇదివరకు ఎనిడూ లేన్న ఔకరతక విధపనం అంటే
ర్ేష్నల్ సిసీం సగంఖ్ుం మాతరమ ప్రవేశపెటీ ంి ది ‘’అనపిడు వివేకగనందుడు .’’కపిల సిదధ పంత్పన్నకర చపర్త్రరక

ప్గరధపనుం ఉంది .మానవ మనో చర్తర లో ఇది అతు౦త అదుాత విష్యం .కగరణం –ఆలోచించే ప్రత్ర మనసులో

ప్రప్ంచ సృషిీ ,మానవ ప్రకృత్ర సంబ్ంధపలు ,వగటి భవిష్ుత్ న్నరాయాలు మొదల వన వగటిపెవ వచేి అగ్ోచరమైన

సమసులకు యుకరత యుకత ం గ్గ సంతృపిత కలిగ్ే సమాధపనం చ్పిాంది సగంఖ్ుం ఒకకటే ‘’అనపిడు సగంఖ్ు కగర్క లో
డప.జఞన్ డేవిస్.’’సగంఖ్ుం ప్ర్ప్కైమైన ,మనోధరమమైన తతై శగసత ంీ .ఎందుకంట భగవ౦తున్న ఆసిత కత ను,

యుకరతమయలం గ్గ న్నరూపించటం సగధుం కగదన్న త్్లిసి కూడప దపన్న విష్యం లో మౌనం చూపింది అనే సత్పున్ని

బ్టిీ దరశనపలు సగంప్రదపయక మత్పల నుండియింత సైతంతరంగ్గ వుకత మయాుయో త్్లుసోత ంది .శుదధ తతై శగసత ంీ

లో సగంఖ్ుం ఒక ప్రఖ్ాుతమైన ప్రయతిం అన్న ‘’శ్రీన్నవగస అయు౦గ్గర్ ,ర్గధపకృష్ా న్ అభిప్గరయ ప్డప్రు .జఞన్ డేవిస్
కూడప ‘’కపిలున్న సగ౦ఖ్ుదరశనం శుదధ తతై విష్యం లో భారత దేశం వలువర్ంచిన విష్య సమగీత ప్ ందింది

‘’అనపిడు .మహ్మభారతం కూడప సగంఖ్ుం లాంటి జఞానం లేనే లేదు అనిది .’’ప్రకృత్ర తతై శగసగతాలు వుతుసగతల వ

,ఏకతై సగధనకు అసగధుంగ్గ ఉనపి ,ప్రకృత్ర శగసత ీ ఫలిత్పలకు అనైయిసూ

త త్పత్రైక విధపనం ఉండపలి ‘’అనపిడు

ర్గధప కృష్ా ప్ండితుడు .’’ మానవ న్నత్పునుభయత్ర ,యుకరతయుకత ంగ్గ విచపరణ చేయటం సగంఖ్ుం న్నరూపించింది

.ఈమారా ం లో ప్రత్రవగడూ తన అనుభవం త్ో ప్గరరంభించి ,తర్గైత తనకు అందన్న సర్గైనీి బ్హరా తం చేసత గడు
.అనుభవం ఎందుకు అవసరమో ,అనుభయత్ర సగధించటం ఎలాగ్ో ,సగంఖ్ుం విసాష్ీ ంగ్గ వివర్ంచింది ‘’అంటాడు

ర్గధపకృష్ా న్ .’’అధపుతమం కగన్న యుకరత విధపనం సగంఖ్ుం అవలంబ్బంచి౦ది. దీన్న అంకుర్గరాణ న్నత్పునుభవం

.అనుభవం యొకక సర్ెైన న్నరైచనమే సగంఖ్ుం తతత వం ‘’అన్న జేఎన్ ముఖ్ర్ీజ సాష్ీ ప్రచపడు .మానవలోకగన్నకర

అసగధపరణమైన ,సగటిలేన్న త్పత్రైక సిదధ పంత్పన్ని ప్రసగదించిన ఈ సగంఖ్ుం ను తకుకవ చేసి మాటాలడే వగర్పెవ కోప్ం
త్ో ‘’భారతీయుల ష్ట్ దరశనపల శేీష్ీత్పైన్ని బ్టిీ వేదపంత్పన్ని కొందరు భారతీయ తతై వేతతలు కీమంగ్గ ఏర్గాట

చేశగరు .సగంఖ్ాున్నకర ర్ెండవ సగానం కలిాంచపరు .ఈ అప్రదపనుతకు సగంఖ్ుం తన అసమమత్రన్న తీవరంగ్గ

ప్రకటించింది .సగంఖ్ుం ఒక అదుాత తతై శగసగతాన్ని ప్రబ్ో ధించింది .ఇలాంటిదపన్ని వేదపంత్పన్నకర ర్ెండవది గ్గ

చేయటం దపన్న సిదధ పంత జఞాన లోప్ం ,అవగ్గహనప ర్గహతుం వలల నే ‘’అంటాడు ముఖ్ర్ీజ .

‘’వగుకుల చితు
త ల వన ,న్నర్గశగప్రుల ఊహలత్ో ,ఊహ్మతీత తనమయత్పైన్ని అనుభవించటాన్నకర ,విప్ర్ీత వగుమోహం
త్ోకగనీ ,సగంఖ్ుం ఆకర్ుంప్ బ్డదు .’’ప్రప్ంచం దపైర్గ ,ప్రప్ంచం లో ,ప్రప్ంచం కోసం ‘’దృఢమైన ,న్నశితమైన

,న్నతుమైన జీవిత సందేశగన్ని సగంఖ్ుం అందిసత ో ంది .దపన్న విశగల భవనం మీద వేదం ఒక ప్రత్్ుక గీంథం గ్గ కగక

,ఒక సగహతుమే అయింది అనపిడు ముఖ్ర్ీజ ప్ండితుడు సగంఖ్ుం పెవ ఉని అవగుజ గ్ౌరవం త్ో .

‘’సరై సిదధ పంత్పలత్ో ఖ్ండన మండనపలు ప్ ందిన సగంఖ్ుం ఎంతటి ప్రధపన సగానం ఆకీమి౦ చిందర అరధమౌతుంది

. వేదపంత సూత్పరలు సగంఖ్ుం త్ో ఢీ కొటేీ ప్రయత్పిలు చేశగయి .కొందరు బ్ౌదుధలు ఖ్ండించపరు .’’కగరుం ,కగరణం

లో అంతరా తంగ్గ ఉంట ంది ‘’అనిసగంఖ్ాున్ని వవశేషికులు ప్రత్రఘటించపరు .కగనీ ఇతర వగదపలచేత సగంఖ్ుం

‘’శరీతం ‘’గ్గ ప్ర్గణింప్ బ్డి ,కీమ౦గ్గ ప్ూర్త గ్గ లయింప్ బ్డి ,తర్గైత హ్మందవ విజఞానం లో సుసిారంగ్గ
ప్ దగబ్డిందన్న ప్ండితభావం .వేదపంత సూత్పరలు కగన్నవనీి త్పమసికగలు అన్న ప్దమ ప్ుర్గణం ,.వవశేషిక సగంఖ్ాులు

మహరుులచేత ర్గయబ్డినప, అవి మందబ్ుదుులకోసమే అన్న సూత సంహత ,అంటట కీర్త ంచినప న్న౦దించినప
,బ్ౌదపధన్నకర ముందుని ప్ుర్గణ విజఞానం లో సగంఖ్ుం సర్గైదిప్తుం ఉని సిదు ప౦త౦గ్గ చ్లామణి

అయింది’’అనపిరు శ్రీన్నవగస అయుంగ్గర్ ,ముఖ్ర్ీజ లు .శంకర భగవత్పాదులు కూడప ప్ూర్ోైకత చందం కగరుకగర

ణపలకు అననుతై అంగ్ీకగరం ఉండటం వలన ,ధరమశగసత ీ వేతతల వన దేవలుడు మొదల వన వగర్చే
అనుసర్ంచబ్డటం వలన సగంఖ్ుం ప్రఖ్ాుత మై౦దికనుక ,దపన్న ఖ్ండనం వేదపంత భాష్ుం లో దపన్న ఘనతను

అంగ్ీకర్ంచపరు .ఈవిధంగ్గ కపిలమున్న చ్పిాన సంఖ్ు సిదధ పంత సూత్పరలప్గరధపనుత అగణితం ,అప్ూరైం అన్న

అరధమౌత్ోంది .

ఆధపరం – శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ –‘’సరై సిదధ పంత స రభం’’.

భారతీయ విజఞానం
‘’భారత దేశం కేవలం సగధువులు ,యోగులు ,మహ్మతుమలు తతై వేతతలను మాతరమ న్నర్మంచింది అనటం

అసందరాం .భారతీయజీవనం సరైత్ోముఖ్ శకుతలిి ప్రదర్శంచింది .గణితం లో సునపి కుని ప్గరముఖ్ుం అంకెల

సగానపలను బ్టిీ విలువలేరాడే ప్ధ్ధ త్ర ,సగంకేత్రక గణిత విధపనం మొదల వన అదుాత్పలు హందూ దేశం లోనే జర్గ్గయి

.దశ సంఖ్ాుమానం రుగ్ేైదకగలం లోనే ఉంది ‘’అన్న ప్ండిట్ నహు

ు చ్ప్గాడు .19వ శత్పబ్బు ప్గరశ్రక ప్ండితుడు అల్

జహీజ్ ‘’హందువులు గణిత జయుత్రష్ వవదపుది ప్లు శగసగతాలలో అగీగణుులు .’’అనపిడు ‘’అనేక విజఞానపలకు ఆటప్టీ
అయిన భారత దేశం ప్రసత ుతం ప్రప్ంచ లో ఎకుకవగ్గ ఉప్యోగ్ంచే 1,2,3,- - 0 వరకు ఉని అంకెల సంసకృత

సంఖ్ాురూప్గలను న్నర్మంచింది .గణితమే కగక ,నూుటన్ ప్ుటీ టాన్నకర వేలాది సంవతసర్గలకు ప్ూరైమే

భారతీయులకు గురుతై శకరత త్్లుసు ‘’అనపిడు సగైమి వివకగనంద .తతైవేతత ,రచయిత విల్ డుుర్గంట్

‘’సరైమానవగళ్కర మాతృ దేశం భారత భయమి యిే.అన్నిభాష్లకు తలిల సంసకృతమే .’తతై శగసత ంీ ప్ుటిీంది కూడప
ఇకకడే ‘’అనపిడు .’’అరబీియుల వలన మన గణిత్పన్నకర ,బ్ుదుధన్నమయలంగ్గ కెైుసతవ మత ఆదర్గశలకు ,గ్గీమ

ప్ంచపయితీల నుండి సైర్గజుం ,ప్రజఞర్గజులకు హందూ మతమే తలిల అన్న చ్పిా .సరై జఞాన ప్రదపత్రర అయిన

భారతమాత ప్గద ప్దపమలకు విల్ డుుర్గంట్ ప్రణపమం చేశగడు .

‘’ భయగరాం లో ఉండిప్ో యిన మొహంజ దపర్ో హరప్గా ల తరవైకగలవలన బ్యలాడిన నపగరకతకు కనీసం 5
వేల సంవతసర్గలు .ఢిలీల దగా ర ఉని ఇనుప్సత ంభం శ్రత్ోషగాలకు మారుా చ్ందకుండప ఇంతకగలం ఉండటం

ఆధున్నక సెవంటిస్ీ లకే ఆశిరుం ‘’ అనపిడు నహు

ు .’’తమ కుశగగీ బ్ుదిధన్న ఖ్గ్ోళ్ాన్నకీ అను సంధించి సూరు చందర

గమనపలను .అత్ర సూక్షమంగ్గ ప్ర్ెైశ్రలించపరనీ ,వగర్ చందర కళ్ాప్ర్ణపమ గీహణం న్నరుుష్ీ ం ‘’అనపిడు కోల్ బ్య
ర క్

.9వ శత్పబ్బు ప్ర్హయా ప్ండితుడు జఞకోబ్బ ‘’అన్ని దేశగల వగర్ కంటే భారతీయులు ఖ్గ్ోళ జయుత్రష్ శగసగతాలలో
న్నరుుష్ీ మైన ప్గండితుం ఉనివగరు .’’అనపిడు ‘’అందుకే భారతీయులు మాతరమ ,అత్ర న్నరుుష్ీ మైన గమన విధపనపన్ని

గీహంచపరు’’అనపిడు బ్ాలగంగ్గధర త్రలక్ .’’ప్తంజలి యోగ శగసత ంీ అధుయనం చేసపత ‘భువనజఞానం సూర్ేు

సంయమాత్ ‘’అంటే సూరుున్న యందు బ్ుదిధన్న సంయమనం చేసపత ,14లోకగల విజఞానం త్్లుసుతంది ‘’అన్న ప్తంజలి

భాష్ుకరత వగుస దేవుడు పపర్ొకనపిడు .’’చందేర త్పర్గ వూుహ జఞానం’’అంటే చందురన్న ఏకగగీ బ్ుదిధత్ో ప్ర్శ్రలిసపత నక్షతర
మండల జఞానం కలుగుతుంది .’’ధురవే తదా త్ర జఞానం ‘’ధురవ నక్షతర సంయమనం వలన నక్షతర గమన జఞానం

కలుగుతుంది అన్న ప్తంజలి సూత్పరలలో చ్ప్గాడు .

 సంసకృత్ర వుకీత న్నష్ీ మై వికసించి నపగరకత రూప్ం లో సంఘం లో వగుపిసత ుంది .ఇదివరకే మనం త్్లుసుకునిటల

ర్ెండురకగల సంసకృతీ విభాగ్గలు ప్ూర్త గ్గ సగ౦ఘకగల వ నపగరకత అవుత్ోంది .నపగరకత కు ర్ెండు విసాష్ీ

భావనలునపియి అవి కృషి ఫలితంగ్గ ఏరాడత్పయి .కృషి రూప్ం అంటే వుకరతన్న సగంఘకం చేయటం .దీన్నవలన
సగంఘక వగది అవుత్పడు మన్నషి .కనుక నపగరకత అంటే సగంఘక వువసా యిే..ఇది జీవిత విదపనపన్ని త్్లియ

జేసత ుంది .ఇతరులత్ో ఏకత్పైన్ని చేసత ుంది .ఇదే నపగరకత ముఖ్ు విధపనం అంటాడు దీర్ేందరనపథ ర్గయ్.

విజఞాన ప్రదపత్రర అయిన భారత దేశం అసమాన సరైత్ోముఖ్ సంసకృతీ సంప్దను పెంప్ ందించి అనుభవించి ,

ఆనందించటమేకగక త్పుగం త్ో విశైమానవ కలాుణపనేి అపపక్షించే పపరమైక సైరూపిణి ,తనను ఆశీయించిన వగర్కీ

ఆశీయించన్న వగర్కీ కూడప విజఞాన భిక్షపెటీ ి ,ప్గరప్ంచిక సుఖ్ాలకు అతీతులు గ్గ మానవ జఞత్రన్న ఉదధ ర్సోత ంది .’’ఈజిప్ీ

దేశం అత్ర ప్గరచీనకగలం లో తన న్నబ్ంధనలు సగంఘక వువసా , కళలను భౌత్రక శగసగతానీి భారత దేశం నుంచే
గీహంచింది ‘’అన్న దివుజఞాన సమాజ వువసగాప్కుర్గలు మేడం బ్ాలవటిసా తన’’ సీకెీట్ డపకరీాన్’’ లో చ్పిాంది .గ్ీీకు

విజఞాన్న పపల టల తనగురువు సో కీటీస్ చన్నప్ో యాక ,హందూ దేశగన్నకర వచిి ,తతై శగసత ంీ అధుయనం చేసినటల

త్్లుసోత ంది.సో కీటీస్ కగలం లో భారతీయ బ్ారహమణ గురు ప్ండితులు ఎధేన్స నగరం లో బ్ో ధించపరు

.కీీ.ప్ూ.550వగడ్వన పెవథపగరస్ కూడప .

‘’యవన దండ యాతరలలోనే కగక ,వివిధకగలలలోన్న ర్గజు సగమాాజు విధపనపలలో ,చకీవరుతల విధపనపలలో కూడప

భారతీయ ఐకుత మర్ో రకంగ్గ కనప్డింది అనపిడు సుర్ేందరనపథ దపస్ ..ఆధపుత్రమక తృష్ా ,ప్గరమార్ధక
న్నయమప్గలన ,అన్నిటికంటే ముఖ్ుం అన్న పించటం వలన ,భారత దేశం అనేకగనేక అసంఖ్ాుక ర్గజకీయ

ప్ర్వరత నపలను అధిగమించి న్నలబ్డింది ‘’ఆనపిడు దపస్ .శిశిర్ కుమార్ సపన్ కూడప ‘’భారతీయ చిత్పతన్నకర ప్గరమార్ధక

దృషిీ మాతరమ మయల సూతరం ‘’అనపిడు .ఇదే భారత దేశ అప్ూరై అసమాన విచితర తతత వం .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ –‘’సరై వేదపంత స రభం ‘

భారత మాత దివు సైరూప్ం

భారత మాత ప్ూరైం ఎలా ఉందర ,ఏమి చ్పాి ందర గీహంచటాన్నకర దేశ కగలాలలో చపలాదూరం
ప్రయాణం చేసపత కగన్న ఆ మాతృ సైరూప్గన్ని సర్గ్గా అరధం చేసుకోలేము .చపర్త్రరక విధపనం లో
ఉని ప్గక్షిక దృషిీ కగక ,ప్ర్ణపమాన్ని తటసా దృషిీ త్ో చూసి, ఈ సంసకృత్ర వుకరత న్నతు
జీవితం,సంఘం ,ప్రజఞబ్ాహుళు0 లో ఎలా ప్రవేశించి మారుా త్్చిిందర గీహంచపలి
.అందుకోసం మనం ముందుగ్గ సంసకృత్ర అంటే ఏమిటల అరధం చేసుకోవగలి .

‘’ఒక జఞత్ర సంసకృత్ర దపన్న సరై సగమాను వుకరతత్పైన్ని వుకత ం చేసత ుంది ‘’అనపిడు ధీర్ేందర
నపథ్.అంటే జఞత్రకర సంసకృత్ర జీవగరీ అన్న భావం .ప్రజఞనీకం యొకక బ్ాహు అభుంతర
ప్ుర్ోగమనపన్ని కలుగ జేసప సంప్ూరా నపగర వువసా లో అప్రతుక్షంగ్గ ,సరై వగుప్కం గ్గ ఉని
తతైమే సంసకృత్ర అనపిడపయన ., సంసకృత్ర కుని సంబ్ంధం ఏమిటి ?ప్రత్ేుకతలత్ో
వేష్భాష్లలో అనేక మారుాలు కలిగ్ంచి ,భయసగరం పెంచి ససుశగుమలం చేసి మానవ
జీవిత్పలలో బ్ాహుమన
ై మారుాలు కలిగ్ంచేది సంసకృత్ర .దీన్న వలన భయ గరాం లో ఉని
అనేక లోహజఞతులు రూప్గంతరం చ్ంది ,మానవులకు ఉప్యోగకగరకగల వ మానవ జీవిత్పన్ని
సున్నితం చేసత ుంది .ఈ సంసకృతీ బ్లం త్ో కరందికర ప్రవహంచే జలాలు పెక
వ ర ఎగసి
ప్రజయప్కగరం గ్గ మారత్పయి .అనేక ప్రకృత్ర శకుతలు మానవగధీనపల వ దుఖ్ం తగ్ా ంచి సుఖ్ాన్ని
పెంచటాన్నకర త్ోడాడత్పయి .దీన్ననే లౌకరక సంసకృతీ అంటారు .

సంసకృత్రలో ర్ెండవభాగం ధపర్మకం అంటే నవత్రకం అంటారు .మొదటిదపన్నలో ప్రకృత్ర

శకుతలు దపైర్గ సంప్ద పెర్గ్ మన్నషి అనుభవించి సుఖిసగతడు .ర్ెండవ భాగం అతడి సపైచపి
విహ్మర్గన్నకర కొన్ని అడ్ కటీ లు వేసత ుంది .సగైర్గధన్ని తగ్ా సత ుంది సగైతంత్పరన్నకర హదుులేరారుసుతంది
.అనుభవించే అధికగరం ఉనపి వనరులకు ఆటంకం కలిగ్ంచర్గదన్న శగసిసత ుంది .ఇతరులను
బ్ాధించ ర్గదన్న ,న్నవగర్సుతంది .అందర్కీ అనుభవించే హకుక ఉందన్న బ్ో ధిసత ుంది .ప్రకృత్ర
సంప్దపనుభవం మన్నషికర లాగ్గనే ఇతర ప్గరణులకు అధికగరం ఉందనే ఎరుకత్ో మానవ
సమాజం జీవిసోత ందన్న ప్ండిట్ నహు
ు అనపిడు .’’భారత దేశం ప్గరచీన ప్ురుష్ులిి విసమర్సపత
,అది భారత భయమిగ్గ ఉండదు .తనకు ఆనందం గరైకగరణం అయినది అంత్ప
అదృశుమౌత్పయన్న నహు
ు ప్ండితుడే విసాష్ీ ంగ్గ చ్ప్గాడు .గత్పన్ని దేైషించకుండప
అందులోన్న మంచిన్న, వరత మాన భావిష్ుతు
త లకు ఉప్యోగ ప్డేటల చేయాలి .’’భయతకగలాన్ని
వరత మానపన్నకర అనుసంధించి ,భవిష్ుతు
త కు మేళవించి ,ఉప్యోగ ప్డన్న వగటిన్న వదిలేసి ,భావన,
ఆచరణ కోసం సచేతనం చేయటమే శేీయసకరం ‘’అనపిడు నహు
ు .

‘’ The philosophy of a country is the cream of its culture and civilization ‘’అంటే దేశ
సంసకృత్ర,నపగరకతలకు ఆదేశ తతై శగసత ంీ వనిలాంటిది .అందుకే భారత దేశ ఔనితుం
అనపది గురు ప్రంప్ర్గగత ఆధపుత్రమక విదపు వవభవం మయలంగ్గనే వుకత మౌత్పయి .ఆమకు
ఆధపుత్రమక విదుయిే జీవ గరీ ..ఆమహమ వలన భారత దేశం ఒకకటే భగవంతున్న
గీహంచిందన్న ,దివగుత్ర దివు ఆధపుత్రమక సంప్రదపయాన్నకర కగరకం అనీ ,ప్రప్ంచం లోనే
అతుునిత ఆధపుత్రమక శకరత అనీ ,ప్రప్ంచపన్నకర హృదయ సగానమన్న ,మానవ ప్ర్ణపమాన్నకర
అధినత
ే అనీ ,ప్రప్ంచపన్నకర శిరసుస అనీ ,జగనపమత అనీ ప్రఖ్ాుత్ర ప్ ంది ,ప్వితర చర్తరయిై
భారత్ర సగైరధ ప్రం కగకుండప ఈశైర న్నమితత ంగ్గ లోక సంగీహణం కోసం ఉందన్న ,అలౌకరక
యశో న్నదపనంగ్గ ప్రకగశిసోత ందన్న అవిలినో ,లూయిస్ ర్ెనపన్ ,కెనిత్ వగకర్ ,శిర్ీష్ కుమార్ మితర
,సగైమి ర్గమ తీరధ ,అరవిందులు ,చ్పాి న విలువన
వ మాటలను మనం మననం చేసుకొంటట
అరధం చేసుకోవగలి .

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ –సరై సిదధ పంత స రభం

కణపద వవశేషక
ి విశేషగలు

ఎంత్ో ప్గరచీనమన
ై ద్న
వ ప కణపద వవశష
ే ిక సూత్పరలకు ప్గరచీన భాష్ుం ఒకకటి కూడప లేకప్ో వటం
దురదృష్ీ ం .’’ఇత్ర ర్గవణ ప్రణత్
ీ ే భాషపు దృశుత’’అన్న బ్రహమ సూతర భాష్ుం లో
శంకర్గచపరుులు చ్పిా ఉండటం చేత వశ
వ ేషక
ి గన్నకర’’ ర్గవణ భాష్ుం ‘’ఉండేదన్న త్్లుసోత ంది
.వవశష
ే ికగన్నకర ‘’భారదపైజ వృత్రత ‘’కూడప ఉందన్న అంటారు .కగనీ ఈ ర్ెండూ లభించలేదన్న
ర్గధపకృష్ా ప్ండితుడు అనపిడు .తర్గైత లభించిన భాషగులలో ‘’ప్రశసత ప్గదపచపరుుడు ‘’ర్గసిన
‘’ప్దపరధ ధరమ సంగీహం ‘’ముఖ్ుమైనది అనుకొనపి ‘’అది సరై సైతంతరమన
ై ది’’ అనపిడు
మాకో్నపల్్ .కగన్న అందులో విష్యం మాతరం సకీమంగ్గ ఉందనీ ,కొన్ని ముఖ్ువిష్యాలు
కలిపిత్ే అది సంప్ూరా,వినూతి గీంథం అవుతుందన్న మాకో్నపల్్ ఉవగచ .’’ఈభాష్ు౦ వగుఖ్ు
కగక ,వశ
వ ష
ే ిక దరశనం యొకక సకీమ సంక్షిప్తరూప్ం ‘’అనపిరు శ్రీన్నవగస అయుంగ్గర్ .ప్రశసత
ప్గదున్న రచన వవశష
ే ికం పెవ భాష్ుం కగక సైతంతర గీంథం అనపిడు ర్గధపకృష్ా న్ కూడప .’’ప్రశసత
ప్గదుడు ప్తంజలి నపుయ భాష్ుకరత వగత్పసయనున్న భావగలను తీసుకొనపిడు కనుక కీీ.శ 4వ
శత్పబ్బు వగడు అయి ఉంటాడు ‘’అనపిడు ర్గధపకృష్ా ప్ండిట్ .’’నపుయ సిదధ పంత ప్రభావం కణపద
సూత్పరల ప్రశసత ప్గదున్న ప్దపరధ ధరమ సంగీహణం లో లేదుకగనీ ,వవశష
ే క
ి భావగల గ్ౌతమ
సూత్పరలు ,వగత్పసయన భాష్ు౦ తీసుకునపిడన్న చ్ప్ాటాన్నకర ఆధపర్గలునపియి .తరకభావగలను
దిగ్గిగున్న నుంచి ,తీసుకోనపిడుకనుక ఆకగలం పెవ ఆధపరప్డపలి కనుక కీశ
ీ 5వ శత్పబ్బు వగడు
ప్రశసత ప్గడుదు’’ అనపిడు మాకో్నపల్్ .కగన్న ఇది తప్ుా ,అతడికగలం కీశ
ీ 1వ శత్పబ్బు కర తర్గైత
మాతరమ అనపిరు శ్రీన్నవగస అయుంగ్గర్.

ప్ండితలోకం ప్రశసత ప్గదున్న భాషగున్ని’’ ల ట్

వ తీసుకోక ప్ో యినప’’ , శంకర మిశీర్గసిన
‘’ఉప్సగకర ‘’ అనేది వశ
వ ేషక
ి సూత్పర’’లకు సర్ెన
ై మొదటిభాష్ు౦ అనపిడు మాకో్నపల్్ .
సగంప్రదపయక న్నరైచనం అంతర్ంచి ప్ో యాక చపలాకగలం తర్గైత కీీశ 1600లో ర్గయబ్డింది
కనుక ప్గరధపనుం ప్ ందలేదు.ప్రశసత ప్గద భాషగున్నకర నపుయాచపరుుడు ఉదయనుడు
‘’కరరణపవళ్’’అనే వృత్రత ,శ్రీధర్గచపరుులు’’నపుయ కండలి’’అనే టీకగ ర్గశగరు .కీశ
ీ 1400లో
శివగదితుుడు ర్గసిన ‘’సప్త ప్దపర్ధ ‘’కర విశైనపథప్ంచపనన భటాీ చపరుుడు ‘’భాషగ
ప్ర్చేఛదం’’అనేకగర్క ,దీన్నకర ‘’నపుయ సిదధ పంత ముకగతవళ్ ‘’అనే ప్రశసత రచన చేశగడు .

‘’వశ
వ ేషక
ి దరశన దృకాధం ఊహకంటే శగసీత య
ీ ం, సంకలనం కంటే విమర్గశరూప్ం కనుక
అరుద్న
వ గ్ొప్ా వజ
వ ా ఞన్నక శగసత ంీ ‘’అనపిడు ర్గధపకృష్ా న్ .’’సరై ధర్గమలకుఆధపరమై ,అన్ని
కరమలకు అనుషగీనమై ,ఉండే తతై శగసత ంీ సరై విజఞానపన్నకర వలుగు బ్ంత్ర’’అన్న చ్పాి న
కౌటిలుున్న మాటను బ్టిీ నపుయ వవశష
ే ికగలు మాతరమ సెన్
వ స ను ,సగమాను జఞానపన్ని
సమర్ధసత ూ,ప్ర్శ్రలంత్ో ఉని తతై శగసగతాన్ని త్్లియజేసత గయి .కనుక వవశష
ే క
ి ం తతై శగసత ీ
ర్గజం .నపుయ వశ
వ ేషక
ి గలు ఒకదపన్నభావగలు మర్ొకటి తీసుకునపి ,నపుయం ప్ూర్త గ్గ తర్గకన్నిసపత
,ప్గరకృత్రక ప్రప్ంచపన్నకర ఆధపరమైన ప్రమాణువులు ఉనపియనే భౌత్రక భావగన్ని త్్లియ
జేసింది వశ
వ ేషక
ి ం మాతరమ అంటాడు సర్ేైప్లిల ప్ండితుడు .బ్ాహు, అంతర ప్రప్ంచపలను
తీసుకొన్న నపుయం, వగద జఞానం దపైర్గ ,అంత్పభారంత్ర అనే వగదపన్ని ఖ్ండిసపత ,అనుభవ జఞాన
మీమాంస ను వశ
వ ేషక
ి ం సమర్ధంచి ప్రతుక్ష అనుమాన ఆగమాలదపైర్గ త్్లియబ్డే
విష్యాలకు అనైయించే సగమాను సూత్పరలను ఇది న్నర్మంచింది .’’అనపిడు ర్గధప కృష్ా న్
.ఫలప్రదమన
ై సరై తతై శగసత ంీ కూడప భౌత్రక ప్రప్ంచ న్నర్గమణపన్ని గుర్ంచి ఆలోచించపలి
అన్న వవశష
ే క
ి ం హ్చిర్ంచి ,ప్రమావధి అయిన సతుం లోనేకగక ,నపనపతైమన
ై భౌత్రకం పెవ
కూడప శీదధ చూపించింది .అందుకే ప్రమాణు వసుతతై విచపర్గన్ని అభి వృదిధ చేసింది .ప్దపరధ
ప్ర్శోధనప రహసగులను చపటే వవశష
ే ికగన్నకర తరకం అనే ప్ునపది పెవన కగక ,సుసిార తతై శగసత మ
ీ ు
మిగ్లిన వగటిపెవ ఆధపరప్డి న్నర్మంచబ్డ జఞలదు .నపుయ దరశనం ,తర్గకనీి ప్ూర్సపత ,ఈ
ర్ెండు దరశనపలు ప్రసార అపపక్షకగల వ సమానమన
ై తంత్పరలయాుయి ‘’అంటాడు ప్ండిత
ర్గధపకృష్ా న్ .ఇంతటి సన్నిహత సంబ్ంధం త్ో గ్ౌతమ ,కణపదులు సో దరులులాగ్గ సో మశరమ
ప్గదపల వదు విదు నేరైటం వలన వగర్ దరశనపలు కూడప ప్రసార అనోునుతత్ో కలిసి ఒకటిగ్గ
అన్నపించటం పెదుగ్గ ఆశిరుం కలిగ్ంచదు.అనటం అతు౦త సముచితం .ఈ సిదధ పంత
దైయ సమనైయ వగకుమా అనిటల ‘’వగువహ్మర్కం అనపశిీతు న్నర్గైణం నోప్ లభుత్ే ‘’అన్న
తంతర శగసత ంీ కూడప సాష్ీ ంగ్గ చ్పిాంది .దేన్ని ఎదుర్ోకవగలో దేన్ని జయించపలో త్్లుసుకొన్న
ప్ో ర్గడిత్ేకగన్న విజయశ్రీ లభించదు –‘’యదేవ విదుయా కర్ోత్ర శీదధయోప్న్నష్దప,తదేవ వీరు
వతత రం భవత్ర ‘’అని ఛపందర గు ఉప్న్నష్త్ ను అనుసర్ంచి దేనీి త్్లిసికొన్న శీదధ ప శకుతలత్ో
చేసత గమో ఆకగరుం సంప్ూరాం గ్గ ఫలప్రదమౌతుంది .దీన్ని బ్టిీ ‘’ప్రప్ంచ తత్పతవన్ని విమరశనప
దృషిీత్ో ప్ర్శ్రలించి ,నపనపతై ,వికగర ,విభేదన రూప్ ప్రప్ంచపన్నకర జంకన్న వగడే వవశష
ే ికుడు’’అనే
సగమత లోకంలో వగుపిత చ్ందింది .’’సగధన సముదపయాన్నకర ధీరతైం ,జఞానం ప్రసగదించి ,తతై
శగసత ంీ లో ప్రసుూటంగ్గ ,న్నర్గటంకం గ్గ ,చర్ించ బ్డనటిీ విష్యం ఒకకటి కూడప వశ
వ ష
ే ికం
లో లేనే లేదు ‘’అని మాక్స ములల ర్ ప్ండితున్న శేముషీ గర్మకు జయహ్మరుల .

వశ
వ ష
ే ికంపెవ మర్న్ని విష్యాలు మర్ో సగర్ త్్లుసుకొందపం

కణపద వవశేషిక విశేషగలు -2(చివర్భాగం )

కణపద సిదధ పంతం లో ఈశైర సగానం ఏమిటి ?అనేదపన్నపెవ అభిప్గరయ భేదపలునపియి .ఈశైరున్న
గయర్ి ఆయన ప్రసుూటంగ్గ చ్ప్ాలేదనీ ,విశై సమసగు ప్ర్షగకరం లో అదృష్ీ సిదధ పంతం త్ో
తృపిత ప్ ందపడన్న ,ప్ండిత ర్గధపకృష్ా న్ భావించపడు .వశ
వ ేషక
ి సూత్పరలలో కొన్ని ఈశైర
అసిత తైం త్్లిపపవి ఉనపియన్న అంటారుకగన్న అది సతుదూరం అనపిడు ప్ండితుడు
.ఈశైరుడిన్నకగన్న ,ప్రమ సృషిీకరత ను కగన్న కణపదుడు సూచి౦చ లేదన్న శ్రీన్న వగస అయుంగ్గర్
కూడప చ్ప్గాడు .కగనీ సృషిీ కగరణపన్నకర అధిషీ గనం అయిన ప్రమాణు సాందనకు ,జీవ
సంచలనపన్నకీ అదృష్ీ మే కగరణమన్న వవశష
ే ికం నమిమంది .కణపదున్న అనుచరులు మాతరం
అదృష్ీ సిదధ పంతం అవిసాసీ ం అనపధపుత్రమకం అన్న నమిమ ,ఈశైర సంకలాాన్నకర దపన్ని
అధీనంగ్గ చేశగరు –Made it dependent on God’s will.కనుక తర్గైతకగలం లో ‘’ఈశైరుడు
విశగైన్నకర న్నమితత కగరణమనీ ,ప్రమాణువులు ఉప్గదపనకగరణం’’ అనీ భావించపరన్న ర్గధపకృష్ా న్
చ్ప్గాడు .

‘’ భౌత్రక ప్రప్ంచపన్నకర తమ సిదధ పంత్పలు సంబ్ంధించి ఉండటం వలన ,దపన్నకర అతీతంగ్గ

కణపదుడు మొదటలల ఈశైర ప్రసత గవన చేసి ఉండక ప్ో వచుిననీ ,అభౌత్రక కతృత్పైలను
కోరకుండప సూతర కరత లు .భౌత్రక విష్యాలపెన
వ ే దృషిీపట
ె ీ ి ఉంటారనీ ,భాష్ుకరత లు దీన్ని
లోప్ంగ్గ భావించి ,అవకగశం ఉని ప్రత్రచోటా ఈశైర భావగన్ని చొపిాంచి ,ఆ లోప్గన్ని
ప్ూర్చపరు ‘’అన్న ‘’అథలేు ‘’అభిప్గరయ ప్డప్డు .వీటిన్న బ్టిీ కణపదుడు నపసిత కుడు కగదు .సృషిీ
సిదధ ప౦త్పన్నకర ఈశైరుడు అకకర్ేలదు అన్నభావించి ప్రసత గవించలేదు .త్పుజుమైన ఈ సృషిీన్న
అధిగమించటాన్నకర మొదటలల ప్రకృత్ర విధపనం తీసుకోవటం ముఖ్ాువసరమై ,సగంఖ్ుం కూడప
ఈశైర విష్యం లో మౌనంగ్గ ఉండటం వలన ,యోగం వవశష
ే క
ి గలు ప్రమాతమను ఒప్ుాకొంటట
,అతడికర విశై కరుతాత్పైన్ని మాతరం కటీ బ్ట
ె ీ లేదు .దరశనపలు వచిిన కీమాలను ఆలోచిసపత
,నపుయ, వవశష
ే ికగలు సూ
ా లానీి ,సగంఖ్ు,యోగ్గలు మానసికగన్ని ,మీమా౦సగ దైయం
అద్వైత్పన్ని నమకరక చ్ప్గాయి .కనుక వశ
వ ష
ే ిక ప్రత్రప్గదన అంత్ప సూ
ా ల విశగైన్ని గయర్ి మాతరమ
అన్న త్్లుసోత ంది .ఈ మయల రహసగున్ని ప్గటించకుండప బ్హుశగ శంకర్గచపరుులు తమ సూతర
భాష్ుం లో ప్రధపనమన
ై ప్రమాణు సృషిీ కరుతాత్పైన్ని ఖ్ండించి ,’’తదేవ మసగరతర తరక
సందృబ్ధ త్పై దీశైర కగరణ శుీత్ర విరుదధ త్పై చురుత్ర ప్రవణవ శి శిషెీ ర
థ మనపైదిరప్ర్ీ గృహీతత్పై
దతు౦త మేవగన పపక్షా సిమన్,ప్రమాణుకగరణ వగదేకగర్గుర్ెైుహ్-శేీయో నర్ధ భిర్త్ర ‘’భావం-న్నసగసర
మైన మాటలత్ో కూడినదికనుక, , ఈశైర జగత్పకరణం చ్పాప శుీతులకు విరుదధ ం కనుక
,వేదపదులపెవ ఆదరముని మనువు మొదల వనవగరు దీన్ని సీైకర్ంచ లేదు కనుక ప్రమాణు
కగరణ వగదం పెవ శేీయసుస కోర్ే ఆచపరుులు ఉపపక్ష వహంచపరు .శిష్ు
ీ లు గీహంచకప్ో యినప
,ప్రత్రష్ీ ప్గరబ్లాులకు లోప్ం వచేిఅవకగశమునపి ,తమ సిదధ పంత్పలను వగటి ప్రత్రఫలానీి
,తతై వేతతలు మరుగున ప్డేటల చేయక ప్ో వటం చేతనే భారతీయ తతై శగసత ంీ లో త్పను
ఎకుకవగ్గ మచుికొనే అంశం ‘’అనపిడు మాక్స ములల ర్ ప్ండితుడు .ఇతరులచేత నపసిత కం
,అవద
వ క
ి ం గ్గ ప్ర్గణింప్ బ్డుతునపి ,గ్ౌరవ మర్గుదలు ప్ ందకప్ో యినప .లక్షు పెటీక తన
దపర్లో త్పను వవశష
ే క
ి ం నడుసూ
త ప్రత్ుే కత చపట త్ోంది అన్న శ్రీ అనుభావగనంద సగైమి
అభిప్గరయం .
 ‘’ప్రశసత మన
ై ఉప్న్నష్త్ లలో నపుయ వవశష
ే క
ి గలు కన్నపించవు .ప్తంజలి ,కణపదపపరల ు కూడప
కన్నపించవు.అయినప సూతరకరత లుగ్గ చ్ప్ాబ్డే తతై వేతతలు భారత తతై శగసత ంీ లో
ఆదిప్ురుష్ులుగ్గ గుర్త ంప్ బ్డటాన్నకరఅవకగశం లేదు ‘’అని మాక్స ములల ర్ మాటలు
గణనీయాలు .’’ఈ సూతర కరత లకుఆధపర౦గ్గ ఒక భావ ధపర ఉండపలి.మీరు చూసిన విని
దరశనపలనీి ఉప్న్నష్త్ ప్రమాణం పెవ ఆధపర ప్డి ఉనివే ‘’అనపిడు వివేకగన౦ద సగైమి
.’’ఉప్న్నష్త్పకలం తర్గైత ఒకొకకక సిదు ప౦త్పనీి గీహంచి ,తమ తతై విజఞాన ప్గఠ
శగలలలోగురు ప్రంప్రగ్గ బ్ో ధిసత ూ అభి వృదిధ చేయబ్డుతూ ఉని సిదధ పంత్పలకు ఒక ప్రసుూట
సైరూప్ం ఇచేి కగలం వచిింది.దరశనపలకు మయలాధపరం ఉప్న్నష్తు
త లే’’అన్న బ్లల గుదిు మర్ీ
చ్ప్గాడు మాకో్నపల్్ .

‘’తదైచనపదపమాియసు ప్గరమాణుం’’-‘’తసగమదపగమికం’’- , ‘’వేదం లింగ్గచి’’,వద

వ ికం చ
,బ్ుదిధప్ూర్గై వగకు కృత్రర్ేైదే’’మొదల వన సూత్పరలు ప్రతుక్షంగ్గ వేదపన్ని ప్రసత గవించి
,ప్రమాణంగ్గ గీహంచింది కనుక వశ
వ ేషక
ి ం అవద
వ ికం అనటం అసంబ్దధ ం అసమంజసం
అనపిరు అనుభవగనందులు . అన్ని దరశనపలకు వేదమే ప్రమాణం .ఆయా దరశనపలు వగటిలో
తమకు ఉచితమన
ై సైంత సిదధ పంత ప్రత్రప్గదనకు ఉప్యుకగతల వన విష్యాలను మాతరమ
గీహంచి ,దరశన న్నర్గమణం చేసి భారతీయ తతై జఞానపన్ని ష్ట్ దరశనపలలో సమగీత
ప్ ందింది ‘’అన్న కీర్త ంచిన మాక్స ములల ర్ ప్ండితున్న మాటలను ,బ్టిీ భారతీయ తతై శగసత ీ
భావ సంప్తు
త ఆకగశగన్ని అంటి,అసమాన యశసుస ప్రసగదించి అమృతత్పైన్ని ఆర్జంచపయి
అనటం ఉతత మోతత మం అనపిరు శ్రీ అనుభావగనంద సగైమీజీ .

ప్రమాణువు

వశ
వ ష
ే ికం లో ప్రమాణువు ,అంటే ఆటం,గురుతైం అంటే గ్గీవిటిఅనే మాటలు బ్ాగ్గ
ప్గరధపనుం వహంచపయి .ఇందులోన్న న్నరైచనపలకు ఇప్ుాడు మనం చ్ప్ుాకొనే న్నరైచనపలకు
త్ేడప ఉంది .త్రరకగలాభాదుమన
ై వసుతవు ఉంది అన్న సగంఖ్ుం,సరై సృషిీకర ఆధపరమై న్నతుమన
ై
ప్రమాణువు ఉందన్న వవశష
ే క
ి ం , న్నతు శబ్ు ం నుంచే సృషిీ జర్గ్ందన్న మీమాంసకులు చ్ప్గారు
.ప్గరచీన ఋష్ులకు దరవుం యొకక అనశైరతైం త్్లియక ప్ో లేదు .కపిల గ్ౌతమ
కణపద,ప్తంజలి జెవమిన్న మొదల వన వగర్కర ప్దపరధం యొకక న్నతుతైం త్్లుస అన్న
ర్గమకృషగానందులు చ్ప్గారు .ఆధున్నక విజఞాన శగసత ీ ప్గర్భాషిక ప్దపలే భారతీయ విజఞాన
శగసత ంీ లో ఉండటం చేత ,ముఖ్ుంగ్గ వవశష
ే క
ి ం ప్రమాణు సిదధ పంతం ,గురుత్పైనీి సూచించి
ఉండటం చేత ,వగటిన్న ఈనపటి సెవన్స కు అనైయి౦చ కూడదనీ ,,అలా చేసపత అనేక
సమసులేరాడత్పయనీ ,ప్గరచీనుల దృకాధం భౌత్రకమయ అభౌత్రకమయ కనుక తతై విష్యం
లో సంకలనం చేయటం సరై సగధపరణం కగదనీ మాకో్నపల్్ అనపిడు .ఇతడి భావనలో
వవశష
ే ికంలోన్న ప్రమాణు సిదధ పంతం సమగీం కగకప్ో వచుి .కగనీ సెన్
వ స ఎప్ాటికీ సంప్ూరాం
కగనేరదు .ప్గరచీన ఆధున్నక కగలాలో ప్రమాణు సిదధ పంతం ఎప్ుాడూ సకీమంగ్గ న్నరూపి౦చ
బ్డలేదనపిడు ర్గధపకృష్ా న్ .కనుక సమగీం కగకప్ో యినప ,ప్రప్ంచం లో మొటీ మొదట
ప్రమాణు సిదధ పంతం ప్రత్రప్గది౦చిన వగడు మాతరం కణపద మహర్ుయిే.లౌకరక అలౌకరకగలకు
,ప్గరప్ంచిక ,ఆధపుత్రమకతలకు ,భౌత్రక విజఞాన ఆధపుత్రమక విజఞానపన్నకర కణపద మహర్ు
సమనైయము చేశగడు అనిది న్నర్ైవగద విష్యం .’’sciece without religion is lame ,religion
without science is blind ‘’అన్న చ్పిాన ఆధున్నక విజఞానఖ్న్న ఆలిర్ీ అయిన్ సీీన్ వగకు రహసగున్ని
ఆనపడే కగణపద మున్న గీహంచపడు .

గురుతై సిదధ పంతం

గ్గీవిటి అంటే గురుతై సిదధ పంత్పన్ని కూడప వవశష

ే ికం లో కణపదమున్న చ్ప్గాడు .ఇది కూడప
సరై ప్రప్ంచపన్నకర ఆశిరు విష్యమే –గురుతై ప్రయత్పి సంయోగ్గనపత్ క్షేప్ణ౦’,,సంయోగ
భావే గురుత్పైత్ ప్తనం ,సంసగకరభావే గురుత్పైత్ ప్తనం ,,అప్గం సంయోగ భావే గురుత్పైత్
ప్తనం ,మొదల వన సూత్పరలలో గురుత్పైకరుణ చ్ప్ాబ్డింది .మొదటి సూత్పరన్నకర ఉప్సగకర
కగరుడు ‘’అతర గురుతై సు హసత లోషగీది వర్త నో న్నమితత కగరణతైం ‘’అంటే గురుతైం
హసగతదికగలలో కలిగ్ ఉత్ క్షేప్ణ కగర్గున్నకర –అంటే పెక
వ ర వళళటాన్నకర న్నమితత మౌతుంది .అలాగ్ే
‘’ప్రత్ర బ్ంధ భావే గురుత్పై దసమవగయి కగరణపత్ ప్తనం అథ సంయోగ ఫలికగ కరయ
ీ ా
జఞయత్ే ‘’అంటే ప్రత్రబ్ందికగ భావం లో అసమవగయి కగరణమన
ై గురుతైం వలన ప్తనం
,ఆతర్గైత సంయోగరూప్ ఫలితం లభిసుతంది .’’ఫలాదౌ ‘’ప్డే ప్ండు నే వగుఖ్ాుత
ఉదపహరణగ్గతీసుకొనపిడు.దీనేి నూుటన్ ఆపిల్ ప్ండు ప్డటం చూసి గ్గీవిటి చ్ప్గాడు
.గురుతైం ప్ృధివీ జల వృత్రత హ్ ‘’ అన్న తరక స సంగీహణం కూడప సమర్ధంచింది .గురుతైం
అనే శకరత భయమి నీరు లలో ఉనపి ,ఇందియ
ర గ్ోచరం కగదు .’’సగమగీా భావగ ని గురుత్పై దేహ్
ప్రతుక్షం ‘’కంటికర కన్నపించటాన్నకర సగమగీాం లేక ప్ో వటం చేత గురుతైం అగ్ోచరం ‘’అన్న
ర్గసూ
త ,గురుతైం సారశ చేత కన్నపిసత ుందన్న వలల భా చపరుుడు ఉదపహర్ంచపడన్న వృత్రత కగరుడు
చ్ప్గాడు .కగర్కగ వలీకరత కూడప ‘’ ,గురుతైం సగుత్ ,ప్ృధిర్గుది దైయిే తుతత్ ‘’ గురుతైం
అతీందిరయమై భయమి నీరు లలో ఉందనీ ,’’తదేవగసమవగయిసగుత్ ప్తనపఖ్ేు తు
కరమణి’’అంటే అది అసమవగయి కగరణంగ్గ ఉంటట ప్తన కరయ
ీ ను కలగ జేసత ో ంది అన్న ర్గశగడు
.’’సంయోగ జను కరయ
ీ ాదితుమనుమానే న గురుతై సిదధ ర్
ి త్రభావః ‘’అనగ్గ సంయోగం జనపున్ని
బ్టిీ ,గురుతైం ఉనిటల సిదధమన్న ముకగతవళ్ చ్పాి ంది .కనుక గురుతైం ఫలాదులలో
,భయమిలో ఉనిది అన్న భావం .ఇది ఆధున్నక గ్గీవిటి కర అత్ర దగా రభావమే ‘’gravitation was kown
by the Indians thousands of years before Newton was born ‘’అన్న వివేకగనందుడు న్నరువందైంగ్గ
మర్ీ చ్ప్గాడు .’’భౌత్రక ,విజఞాన తత్పైలను సమనైయ ప్రచి ,జిజఞాసువు లందర్కీ అత్ర
సూక్షమ౦గ్గ ప్ర్శోధనప విధపనపన్ని ప్రసగదించి ,ముముక్షువులకు తరుణలప్గయాన్ని కటాక్షించిన
కణపదమహర్ు మికరకలి సత వనీయుడు ,చిరసమరణీయుడు ,ఆమహ్మమహుడికర సరై విజఞానలోకం
సదప తజుా ల వ ఉండపలి అనపిరు సగైమి అనుభవగనంద సగైమీజీ ‘’

ఆధపరం –శ్రీ అనుభవగనంద సగైమి వగర్ –‘’సరై సిదధ పంత స రభం ‘’

మనకు త్్లిసీ త్్లియన్న సంగతులు

‘’బ్ృహత్ శంకర విజయం ‘’లో గ్ోవిందుడు అనే ఆయన ప్ూర్గైశీమం లో చందర శరమ అనీ అతడే శ్రీ హరు

వికీమాదితుున్న తండిర అన్న ఉనిది .కీీ.ప్ూ లో మాళై ర్గజఞున్ని ప్గలించే బ్ారహమణ ర్గజు తన కూతుర్ిమహ్మ

విదపైంసుడ్వన చందర వరమకరచిి పెళ్ల చేశగడు .ఈ దంప్తులకు శ్రీ హరు వికీమారుకడు ప్ుటాీడు .హరుుడు ర్గజఞున్నకర
వచపిక తండిర చందర వరమనరమదప తీరం లోన్న గ్ౌడ ప్గదున్న ఆశీయించి ,గ్ోవింద భగవత్పాదుడు అయాుడు

.ఈయనే మన శంకర్గచపరుుల వగర్ గురువు .గ్ౌడప్గడుడు ప్తంజలి మహర్ు నుంచి వగుకరణ౦,శుక మహర్ు నుంచి

బ్రహమ విదు నేర్గిడు .హరు వికీమాదితుుడు నేప్గల్ ను కూడప ప్గలించపడు .ప్గర శ్రకులిి ఓడించి ప్గరదరర లాడు

.ఈప్గరశ్రకులు’’ శకే ‘’అనే దేశ౦ నుంచి వచపిరు,ఓడిప్ో యారుకనుక వికీముడికర ‘’శకగర్’’ బ్బరుదు వచిింది .ఇతడు
కీీప్ూ.457లో చన్నప్ో యాడు .అప్ాటి నుంచి హరు శకం ప్గరరంభమైంది .

ప్గరమార వంశగన్నకర చ్ందిన మర్ో వికీమారుకడు ఉజజ యిన్న న్న ప్గలించపడు .ఇతడు కీీ .ప్ూ.57న వికీమ శకం
ప్గరరంభించపడు .ఇతడి కొడుకే శగలివగహనుడు .శగలివగహనుడు కీీ శ 54లో ర్గజఞున్నకర వచిి ,కీీ శ.78లో శకులను

ఓడించి ,శగలివగహన శక కరత అయాుడు .ఇలా మయడు శకగలు ప్గరరంభమయాుయి .

చందర వరమ ప్ూర్గైశీమం లో గ్ౌడ ప్గదున్న శిష్ుుడ్వ ,విదునేర్ి నపలుగు వర్గాలలోన్న నలుగురు కనులను పెళ్ాళడి

వగళళ వలన వరరుచి ,వికీమాదితు ,భటిీ, భరత ృహర్ అనే కొడుకులకు జనమ న్నచపిడు .వరరుచి ప్గణిన్న కర సహ్మధపుయి

.వికీమారుకడు ఉజజ యిన్న చకీవర్త అవగ్గ ,భటిీ మహ్మ కవిగ్గ ర్గజఞసగానం లో ఉనపిడు .భరత ృహర్ ‘’వగకు ప్దీయం’’అనే
వగుకరణం ,శతకగలు ర్గశగడు .

ప్తంజలి శగప్గన్నకర గుర్ెైన గ్ౌడ ప్గదుదు బ్రహమ ర్గక్షసిగ్గ ప్ుటిీ ,సమరుధడ్వన వగడికర తన వగుకరణం బ్ో ధించి ,శగప్

విమోచనం ప్ ందపడు .గురువు ఆదేశం త్ో ఉతత రదేశయాతర చేసత ూ,చందరవరమకు వగుకరణం బ్ో ధించి శగప్ం

ప్ో గ్ొటీ కొనపిడు .

చందర వరమ గ్ోవింద భగవత్పాదుడ్వ,నరమదప నదీ తీరం లో అమర్ేశైరం (ఓంకగర క్షేతరం )లో శిష్ుులకు బ్ో ధ
చేసత ూ ,నరమదప దీైప్ం అయిన మాంధపత దీైప్ం లో కీీ.ప్ూ.494న సిదధ ి ప్ ందపడు .అప్ుాడు కొడుకు

వికీమాదితుుడు ఓంకగర నపధ దేవగలయం న్నర్మంచి ,అమర్ేశైర లింగ ప్రత్రష్ీ చేశగడు .శ్రీ హరు వికీమాదితుుడు

ఉజజ యిన్న చకీవర్త అయి ,శకులను ఓడించి కీీప్ూ 457 శ్రీ హరు శకం ప్గరరంభించపడు .గుప్త వంశ చకీవర్త చందర

గుప్ుతడు కూడప వికీమాదితు బ్బరుదు ప్ ంది ,ప్గరశ్రకులను ఓడించి కీీప్ూ 270లో మగధ ర్గజఞుధిప్త్ర అయాుడు
.మాళవ దేశ ర్గజు వికీమాదితుుడు కీీప్ూ 57లో ప్టాీభి షికత ుడ్వ ,వికీమారక శకం ప్గరరంభించపడు .ఇలా ముగుారు

వికీమాదితుులు ఉండటం త్ో చర్తరకగరులు ఉకరకర్ బ్బకరకర్ అయాురు .

ప్ూరా వరమ అనే ర్గజు జఞవగ దీైప్గన్ని ప్గలించపడు .మర్ో ప్ూరా వరమను చ్వనపయత్రరకుడు హుయాన్ సగంగ్

ప్రసత గవించపడు .ఈకగలం కీీ శ 540 కనుక శంకర్గచపరు ఆ కగలాన్నకర చ్ంది ఉంటాడు అన్న త్్లంగ్ అనే ప్ండితుడు

ఉవగచ .శశగంకుడు అనే ర్గజు బ్ౌదుధలకు ప్గరణప్రదమైన బ్ో ధి వృక్షాన్ని నర్కర౦చేశగడు .అశోక వంశగన్నకర చివర్ ర్గజెవన
ప్ూరావరమ వయిు ఆవులప్గలత్ో దపన్నకర అభిషపకం చేసి చిగుర్ంప్ జేశగడు .ఆ బ్ో ధి వృక్షం చుటట
ీ 24అడుగుల ఎత్్త న
్

గ్ోడ కటిీంచపడన్న,హుయానపసంగ్ వచేినపటికర గ్ోడ శిధిలమై 4అడుగుల ఎతు

త మాతరమ ఉందన్న హుయాన్ సగంగ్

ర్గశగడు .

కీీ శ 750లో ప్గటలీప్ుతర నగరం గంగ్గనది వరదలలో మున్నగ్ప్ో త్ే ,ప్రసత ుతం ఉని ప్గటాి కీీశ 1541లో ఉదధ ర్ంప్

బ్డింది .అలాగ్ే ‘’సుఘి నగరం ‘’ధపనేశైరం’’దగా ర యమునప నది ఒడు్న ఉండేది .ఈ ర్ెండు ప్టీ ణపలను శ్రీ
శంకరులు పపరకనపిరు .వీటన్నిటి వలన త్ేలిన విష్యం –శ్రీ శంకర భగవత్పాదులు ప్గశగితుుల ల కక ప్రకగరం కీీ శ

లో ప్ుటిీన వగరు కగనే కగదు. కీీ.ప్ూ .500ప్గరంతం వగరు .ఇంకగ ఖ్చిితంగ్గ చ్ప్గాలంటే కీీ ప్ూ 509 కర చ్ందిన వగరు .

ఆధపరం –శ్రీఅనుభవగనంద సగైమి వగర్’’ సరై సిదధ పంత స రభం’’ .

అద్వైత్పమృతం

శ్రీ ప్తంజలి గ్గర్కర నమసపత .మీకు ,మే కుట ంబ్ాన్నకీ శుభా కగంక్షలు .మానస సంచరర్ే నప సెల్
ఫో న్ లో ఉదయం అయిదుగంటలకు అలారం గ్గ పెటీ కోన్న చపలా ఏళళనుంచి వింట నపిను
.ఆ ప్గట ఆప్గత మధురం .అలౌకరకగనందం .ఎనోిప్ూర్గైప్ర్గలను ప్ో ర్గై సాృశిసూ
త
,విష్యాన్ని వినపాడిసత ూ మనసును నవనీత చోరున్నపెన
వ ే లగిమఎటల వివర్ంచపరు .నేను
ఈమధేు బ్రహ్మను్ాల కీరతనలు అనీి చదివగను .అందులో వగర్ అద్వైత భావన ననుి
ఆకర్ుంచిందిఅందుకన్న ఒక వగుస ప్రంప్ర తయారు చేశగను .మీ రచన చూసిన తర్గైత ఇక
ఆలసుం చ్యుకూడదన్న ఈ ర్ోజే నట్ లో దపన్ని ప్గరరంభిసుతనపిను .మీ ఆశ్రర్గైదం
,ప్ో ర త్పిహం లభిసుతందన్న ఆశ .మీరు ఉప్యోగ్ంచిన సదపశివుల సమాధి చిత్పరన్ని నేను
ఉప్యోగ్ంచుకోవటాన్నకర అనుమత్ర న్నవైండి .నప శ్రర్ుక ''సదపసిా వ బ్రహ్మందర కీరతనలలోఅద్వైత్ప
మృతం'' .ఇంకేదర నట్ లో ర్గదపు మనుకుంట ని సమయం లో మీ కీరతన ప్గఠం ననుి బ్ాగ్గ
పపరర్ప
ే ించింది .మీ అంత గ్గ లోతులు తడమలేనేమో కగన్న అవసరమన
ై సమాచపరం
అందించగలనన్న భావిసుతనపిను .ఇప్ుాడే శ్రీ కగరం చుడుతునపిను ---దీన్నకర ఆధపరం 'సగైమిన్న
శగరదప పియ
ర ానంద వగరసిన ''సంగ్ీత వేదపంతం ''.--మీ దుర్గా ప్రసగద్
 శ్రీ సదపశివ బ్రహమ్ ందర కీరతనల లో అద్వైత్పమృతం ---1

జీవితం
''భజర్ే రఘువీరం --మానస భజర్ే రఘువీర్గమ్ ''--''సరైం బ్రహమమయం ర్ేర్ే ''---
బ్య
ర హ ముకునేుత్ర ''---కీీడత్ర వనమాలీ ''---''పిబ్ర్ే ర్గమ రసం ''--''మానస సంచరర్ే ''మొదల వన
భకీత కీరతనలత్ో భకీత,జఞాన ,వర్
వ గగ్గులు అనే త్రరవణ
ే ీ సంగమాన్ని సృషిీంచిన భకత మహ్మకవి శ్రీ
సదపశివ బ్రహ్మనుుాలు ..ఆ కీరతనలను తన సైరమాధురుం త్ో అమృతమయం చేసి గ్గనంత్ో
సకల జనులను భకరత లహర్ లో ముంచి త్ేలిిన ప్రముఖ్ వగగ్ేాయకగరులు ప్దమవిభయష్ణ్ శ్రీ
మంగళం ప్లిల బ్ాలమురళ్ళ కృష్ా .బ్ంగ్గర్గన్నకర త్పవి అదపురు .వింట ంటే మానసం ఎకకడికో
సంచపర్గన్నకర వళళతంది .ఎకకడి కేమిటి ఆ ప్రబ్రహమ సందరశనకే .బ్రహమ ప్దపన్నకర చేరువ
చేసత ుంది .అటిీ మహనీయ కేరతనలో ఆధపుత్రమక భావం అంతరంగ్గన్ని ప్రక్షాళనం చేసి రసో వవ
సహ అన్నపిసత ూ అద్వైత్పమృత వర్గున్ని కుర్పించి తన్నయిమాజేసి ,తర్ంప్ జేసత ుంది .ఆ
మహ్మమహున్న దివు జీవిత తరంగ్న్నన్న దర్శంచి ధనుులమవుదపం.

బ్రహ్మను్ాల అసలు పపరు శివ ర్గముడు .ఆంధురల ముదుు బ్బడ్ మన

సదపశివుడు .తండిర మోక్ష సుందర అవధపన్న .తలిల ప్గరైతమమ .18 వ శత్పబ్ు ం లో తమిళనపడు
లో కగఎర్ తీరం లో కుంభకోణం దగా ర చిని గ్గీమం లో జన్నమంచపరు .చినితనం నుంచే
వవర్గగుం అలవడింది పిలల ాడు .ఎమైప్ో త్పదేమో నన్న భయం త్ో పెళ్ల చేశగరు .భారు ప్ుష్ావత్ర
అయిందన్న కబ్ురు వచిింది తలిల పిండివంటలు చేసత ో ంది .ఇంటికర వచిిన బ్రహ్మనుుాన్న ఆతరం
చూసి కగసపప్ు ఆగమనీ ,అతత వగర్ంటికర వగటిన్న తీసుకు వళ్ాలలనీ చ్పిాంది .అప్ాటికప్ుాడు
ఆయన మనో కవగటం త్్రుచుకుంది .విష్యవగసనలు వుంటే ప్డిగ్గప్ులు తప్ావు అన్న
జఞానోదయమయింది .ఏదర త్్లుసుకోవగలనే కగంక్ష మినుి ముటిీంది .ప్రమశివేందర గురు
దరశనం చేసి ,అనుగీహం ప్ ందపడు ఆయన ''సదపశివ బ్రహమ్ ందురడు ''అనే పపరు పెటీ ి ,శగసత ీ
బ్ో ధ చేశగడు .తరకం అంతు చూశగడు .అందర్న్న వగదపన్నకర పిలిచి గ్ెలిచి,ఓడినవగర్న్న హ్ళన
చేశగడు .అతన్న అత్ర ప్రవరత నను ,వగచపలత్పైన్ని గీహంచిన గురువు ''సదపశివగ !నీ నోరు
ఎప్ుాడు మయత ప్డుతుంది ?అన్న తీవరం గ్గ అనపిడు .వంటనే శిష్ుుడు ''ఇదిగ్ో ఇప్ుాడే
''అన్ననమసగకరం చేసి బ్యటకు వళ్ల ప్ో యాడు .ఇలావర్
వ గగుమయ ,మౌనము ఆయనకు
క్షణపలమీద కలగటం ఆశిరుం .మౌన ముదపరలనురుతుదయాడు . .మనసుసను ప్రబ్రహమం పెవ
లగిం చేసి ,ప్రసమహంస లా ఉనమతు
త న్నలా సంచర్ంచ సగగ్గడు .గురువుకు విష్యం త్్లిసి
తన కంటే తన శిష్ుుడు ధనుుడయాడన్న భావించి ప్రవశించపడు .

ప్ుదుకొకట సంసగానపదీశుడు సదపశివులను దర్శంచి మహమను గుర్త ంచి ఉప్దేశం

కోర్గడు .ఇసుక మీద మంతరం ర్గసి మౌన ఉప్దేశం చేశగడు .ఆ ప్వితర అక్షర్గలుని ఇసుకను
,మటిీత్ో సహ్మ తవిైంచి తన ప్ూజఞ మందిరం లో భదరప్రచుకునపిడు ర్గజు .బ్రహ్మను్ాల
ఆతమ జయుత్ర ప్రకగశిసుతని కొదీు ఆయన చేష్ీలనీి మహమాన్నైతమవుతునపియి .ఒక ర్ెత
ై ు
ధపనుం నూర్ి ర్గసిగ్గ ప్ో సిన చోట అసంగతం గ్గ బ్రహమ్ నుుాలు వళ్ల కూరుిన్న ధపునం లో
మగిమయారు .ర్ెైతు ర్గత్రర కగప్లాకు వచిి ఆయనుి దొ ంగగ్గ బ్ావించి కొటీ బ్ో త్ే చ్యిు అలాగ్ే
సత ంభించి ప్ో యిందట .త్్లలవగర్ సమాధిలోంచి లేచి ర్ెైతువంక చూసూ
త ,వళ్ళప్ో గ్గనే ర్ెత
ై ు
చ్యిు మళ్ళళ సగైధీనం లోకర వచిిందట .ఇంకోసగర్ ఒక పెళ్ళకూతుర్ి ప్గము కర్సపత
సదపశివుల అనుగీహం త్ో ఆమ లేచి కూరుిందట .మర్ోసగర్ తనమయతైం లో ప్గడుకుంటట
వళళతంటే ,ఒక డేర్గ లో న్నదిరసత ుని నవగబ్ుకు న్నదపరభంగమయి ,పిచిి కోప్ంత్ో బ్రహ్మను్ాల
చేత్రన్న కత్రత త్ో నర్కేశగడట .రకత ం ప్రవగహం గ్గ కగర్ోతంది .నగిం గ్గ నడిచి ప్ో తుని ఆయనకు
బ్ాహు సాృహ లేదు .తప్ుా త్్లుసుకుని నవగబ్ు ప్గదపలపెవ ప్ది క్షమించమన్న ప్గరర్ునపిదట
.''దేన్నకర క్షమాప్ణ ?అనపిరట యతీందురలు. ''మీర్ెవర్ో ఎలీక మీ చేయి నర్కగను సగైమీ ''అన్న
ఏడపిడట నవగబ్ు .''నప చేయినప ''అంటట చేత్ర వంక చూసుకునపిడట .చ్యిు కన్నపించలేదు
.కరీంద .ప్డి వుంది .దపన్ని తీసుకొన్న యదపాసగతనం లోపెటీ కోగ్గనే పెట అతుకుక ప్ో యిందట
.మళ్ళళ ప్గడుకుంటట ,తనకేమీ త్్లియన్న సిాత్రలో వళ్ల ప్ో యారట బ్రహ్మనుుాలు .

కొడుమయడు అనేఉప్నది ఒడు్న సమాధి సిాత్ర లో వుండగ్గ ,అకసగమతు

త గ్గ వరద వచిి అంత్ప
ముంచేసింది .అందరు హ్చిర్సత ానపి ,సదపశివులకు ఏమీ ప్టీ లేదు .శర్ేరం వరదలో కొటీ కు
ప్ో యి ఇసుక లో కూరుకు ప్ో యింది .నపలుగు నలల తర్గైత ర్ెైతులు ఇసుక మేట ను తవుై
తుంటే శర్ీరం బ్యట ప్డింది .జనమంత్ప ఆశిరు ప్ో యారు .ఆయన సమాధి నుంచి లేచి
,మాటాలడ కుండప వళ్ల ప్ో యారు .బ్రహ్మనుుాలు చిని పిలలల త్ో చపలా సరదపగ్గ గడిపప వగరట
.ఒకసగర్ పిలలలంత్ప ఆయన చుటట
ీ చేర్ త్రరువగలూర్ లో జర్గ్ే సంబ్ర్గలు చూపించమన్న
కోర్గరట .వగళళందర్ీి తన దగా ర కూర్ోి పెటీ కున్న ,త్పకుతూ ,కళళళ మయసుకో మానపిడట
/.కళళళ త్్ర్చేసర్కర అందరు త్రరువళళ
ల ర్ లో ఉనపిరట .ఉతివగలు చూపించి ప్రసగదపలు
,త్రనుబ్ండపర్గలు కొన్నచిి మళ్ళళ కళళళ మయసుకో మనపిరట .కళళళ త్్ర్చే సర్కర వగళల వూరు
''కరూర్ ''లో ఉనపిరట .ఆయన ఆ గ్గీమం లోనే సిార ప్డప్రు .పిలల లంత్ప పెదువగళళకు చ్పిా
,త్పము త్్చిినవగనేి చూపిసపత అందరు ఆశిరు ప్ో యారట .

జేుష్ీ శుదధ దశమి నపడు త్పను దేహ త్పుగం చేసత గనన్న ,కరూర్ లోనే తనను సమాధి
చేయమన్న ,కగశ్ర నుండి ఒక బ్ారహమణుడు శివలింగ్గన్ని త్్సత గదనీ ,దపన్ని తన సమాధిపెవ
ప్రత్రషిీంచమన్న భకుతలకు ముందే చ్పాి బ్రహమ్మ కుం చ్ందిన ప్రమ హంస సదపశివ
బ్రహ్మనుుాలు .ప్ుదుకొకట సంసగతనపదీశులే ఇప్ాటికీ సమాధి సంరక్షణ చేసత ూ వుంటారు .
సదపశివందురలు చపలా గీంధపలు ర్గశగరు .బ్రహమసూత్పరలకు అదాత
వగుఖ్ాునం ర్గశగరు .''ఆతమ విదపువిలాసం '','శివ మానషిక ప్ూజ 'వగర్ ప్రఖ్ాుత రచనలు
.వీటన్నిటికంటే బ్ాగ్గ ప్రచపరం లో వునివి వగర్ కీరతనలు .అవి ఇరవవ నపలుగు మాతరమే .వగటి
లోన్న భాషగ మాధురుం ,శలి
ై ,భావం ,గ్గంభీరుం ,భకరత,ఆధపుత్రమక సంప్ద ముగుధలిి చేసత గయి
.అద్వైత్పమృత వరుం కుర్పించపరు ..ఆతమ బ్ో ధ చేశగరు .అరధ గ్గంభీరుం త్ో ప్గట సంగ్ీత్ప
మాధురుం త్ొణికస
ర లాడే కీరతనలు అవి .''అద్వైతం త్రరష్ు లోకేష్ు--నప ద్వైతం గురునప సహ్మ
''అనిది శ్రీ సదపశివుల బ్ారహీమ భావం .అలాంటి ప్రమ గురువు ప్రణపమం చేసత ూ ,ఆఅద్వైత భావ
లహర్ లో తర్దపుం ..ఆరస గుళ్క లను ఆసగైదిదు పం .

ఇందులోఅయిదు శ్రీర్గమున్న ప్రంగ్గ ,ఎన్నమిది కీరతనలు శ్రీ కృష్ు

ా న్నపెవ
,మనసును ఉదేుశించి ఆతమబ్ో దగ్గ అయిదు గురువు ప్రమశివందురలను కీర్త సత ూ ఒకటి
,గంగ్గనది ప్రంగ్గ ఒకటి మిగ్లిన నపలుగు బ్రహ్మమనందపనుభవం గ్గ ర్గశగరు .ఇవి సో ప్గన కీమం
లో వుండి మోక్ష సగధనకు మటల గ్గ కన్నపిసత గయి .గురు సగన్నిధుం లోనే చితత వికగర్గలు త్ొలగ్
మనసు ప్ర్ప్ూరిమవుతుందన్న చ్ప్గారు .చివర్ కీరతన గంగ్గమతలిల పెవ ర్గసిన సంగత్ర
చ్ప్గాను .భారతీయ ఆధపుత్రమక భావనకు ,అనుభవగలకు తర తర్గల సగక్షీభయతం గ్గ న్నలిచింది
ప్వితర భాగ్ీరధి .బ్రహ్మనందం,అముాత్పనందం.ప్రణవమే సర్గైరధ సగధకంఅనపిర బ్రహ్మనుుాలు
.అమేయమైన అనుబ్యత్ర కలిగ్ంచే ఆ కీరతనప వభ
వ వగన్ని ''ర్గమ రసగయనం ''గ్గ .''కరీషా గముాతం
'గ్గ ,''ఆత్పమనందం ''గ్గ ,''బ్రహ్మమనుభయత్ర ''గ్గ వింగడించి త్్లుసు కోన్న ,ఆ అముాత్పనందపన్ని
అందుకొందపం .మానషిక ప్ున్ ర్ీకగన్ని శత ప్తర వికసనం చేసు కుందపం .దివగునందపన్ని
అనుభవిదపుం .శ్రీ సదప శివ బ్రహ్మందర ప్రమహంస ప్వితర కీరతనపముాత్పన్ని తన్నవి తీర గ్ోీలి
మోక్షాన్ని ప్ ందుదపం .

అదపైత్ప మృతం —2

”ర్గమరసం ”
శ్రీర్గమున్న పెవ ర్గసిన మొదటి కీరతన భజర్ే రఘువీరం .ఆ కీరతనను ప్ూర్త గ్గ
అందిసత గను

ప్లల వి —భజర్ే రఘువీరం ,మానస –భజర్ే రఘు ధీరం

అనుప్లల వి –అం బ్ుద డింభ విడంబ్న గ్గతరం —అం బ్ుద వగహన నందన దపతరం

చరణం –01 -కుశిక సుత్పర్ాత కగరుమక వేదం –వశి హృదయాంబ్ుజ భాసకర ప్గదం

కుండల మండల మండిత కరాం –కుండల మంచక మదుాత వరాం

చరణం –02 -దండిత సుంద సుత్పదిక వీరం –మండిత మనుకుల మాశీయ శరర్ం

ప్రమహంస మఖిలాగమ వేదుం —ప్రమ వేద మకుటీ ప్రత్ర ప్గదుం .

భావం —-మన మనసును ఉదేుశించి బ్రహ్మనుుాలు ఉప్దేశం చేసత ునపిరు .బ్హు ధీరుడ్న
వ
రఘు వీరుణిా భాజించమన్న మనసు బ్ో ధ చేసత ునపిరు .నీల మేఘ శకలం (ముకక )కగంత్రన్న
వగదించే శర్ీర వరాం కలవగడు ,భకుతడ్వన హనుమ కోర్ెకలు తీర్ేి వగడు ,విశగైమితర గురు
అనుగీహం త్ో విలు విదును ప్ ంది ,భకుతల హృదయ ప్దపమలకు వికగసగన్నిచేి సూరు కరరణం
అయిన వగడు ,చ్వులకు వుండే కుండలాల శోభ చేత కనువిందు చేసప కర్గాలు (చ్వులు )వుని
వగడు ,ఆది శేష్ున్న ప్గనుాగ్గ చేసుకున్న న్నదిరంచే వగడు ,మార్ీచపది ర్గక్షసులను సంహర్ంచిన
వగడు ,మను వంశగన్నకే వని త్్చిిన వగడు ,ప్రమహంస అయిన వగదూ ,వేదపల దపైర్గ
మాతరమే త్్లుసుకో తగ్న వగడు ,వేదం ప్రత్రప్గదించిన వగటిలో మకుటాయమాన (peak )మన
ై
వగడు ,అయిన శ్రీ రఘు ర్గమున్న భాజించమన్న హతవు చ్ప్గాడు
న్నర్గ కగరం అయిన బ్రహమ బ్ుదిధ శూక్షమం వలల ,వేదం లో ప్రత్ర ప్గదించిన దపన్ని
త్్లుసుకోవటం వలల నే త్్లియ బ్డ త్పడు .ఆకగరం వుని వగడు గ్గ ఆకగరం లేన్న వగడుగ్గ ర్ెండు
రకగలుగ్గ శ్రీర్గమ ప్రబ్రహమం కన్న పిసత గడు .ఆయనను సపవించటం ఉతత మం .”కుండల మండల
మండిత కరాం –కుండల మంచక మదుాత వరాం ”అనటం లో కుండల మంచక అంటే చుటల
చుటల కోన్న వున ఆదిశేష్ున్న ప్డక గ్గ వుని వగడు అన్న అంటే అనంత ప్దమనపభుడు అన్న భావం
.ప్దపల ప్రుగు మనసును శ్రీ ర్గమున్న మనోహర రూప్ం దగా రకు చేరుసుతంది శబ్ాులనీి చ్వులకు
నపద శోభను కలిగ్సగతయి .ప్ద నరత నం ప్రతుక్షం గ్గ చూడ గలం .ప్దం ఎంత సగభిప్గరయం గ్గ
ప్రయోగ్ంచపడర ,అందులోన్న భావం కూడప అంత లోతుగ్గ వుండటం బ్రహ్మను్ాల ప్రత్ేుకత
..హ్మయిగ్గ వినచుిఅరధం త్్లియక ప్ో యినప ఆ శబ్ాులు మనసు లో నర్త సత గయి .చ్వులకు ఇంప్ు
కలిగ్ంచే ప్ద శరరభం లయ త్ో కూడిన నడక సదపశివుల రచనప వభ
వ వం .మనసు త్ో ర్గసగతరు
కనుక మహ్మ మహమాన్నైతం గ్గ వుంది కీరతన . .

అద్వైత్ప మృతం ---3

ర్గమ రసగయనం
సదపశివ బ్రహ్మను్ాల కీరతనలలో ర్గమ రసగయనం లో మొదటి కీరతన గుర్ంచి
త్్లుసు కునపిం.ఇప్ుాడు ర్ెండర కీరతన వివర్సగతను

02 -ప్లల వి --ప్రత్ర వగరం వగరం మానస -భజర్ే రఘు వీరం

చరణం ---కగలామోిధర కగంత శర్ీరం ----కౌశిక శుక శరనక ప్ర్ వగరం-||

కౌశలాు దశరధ సుకుమారం --కలి కలమష్ భయ గహన కుథపర్ం ||

ప్రమ హంస హు
ు తాదమ విహ్మరం -ప్రత్ర హత దశముఖ్ బ్ల విసగతరం ||

భావం ------నీల మేఘం వంటి శర్ీరప్ు రంగు కలవగడు ,శుకుడు

శరనకుడు,కౌశికుడు (విశగై మితురడు )అనే ప్ర్వగరం కలవగడు ,కౌసలాు దశరదుల గ్గర్గబ్ు
ప్టిీ ,కలి చేత కలమష్ం (ముర్కర )అయిన భయం అనే అరణపున్ని చేదించే (నర్కే )గ్ొడ్ లి
అయిన వగడు ,సదప ప్రమ హంసల హృదయ ప్దమ విహ్మరుడు ,ర్గవణ ,బ్ల దర్గాన్ని నపశనం
చేసన
ి వగడు ,అయిన ఆ ర్గఘవుడిన్న
భజించు అన్న మనసుకు సలహ్మ ఇసుతనపిరు బ్రహ్మనుుాలు .

వగరం వగరం అంటే వగర్గన్నకో సగర్ అన్న కగదు అరధం .ప్రత్రక్షణం అంటే యిడ
త్్ర్పి లేకుండప .''ప్రమహంస హు
ు తాదమ విహ్మరం-ప్రత్ర హత దశముఖ్ బ్ల విసగతరం 'అనటం
లో ఆనందపనుభయత్ర ఉంది . ,అధరమం చేసిన వగడు ప్దిముఖ్ాలుని వగడ్న
వ ప ,ఎంత
మొనగ్గడ్న
వ ప ధరమం చేత్ర లో చన్న ప్ో వగలిసందే అన్న సూచన వుంది .ర్గముడు ప్రబ్రహమ
సైరూప్ుడే మాయామానుష్ విగీహ రూప్ం గ్గ అవతర్ంచపడు .యోగుల హృదయాలలో
ఎప్ుాడూ సంచర్సూ
త నే ఉంటాడు .వగళళళ కూడప ఆయన దరశనం త్ో ప్ులకరసత ూనే వుంటారు
.దశేన్నుయ
ా ాలను అదుప్ు లో ఉంచుకుని వగడు శ్రీ ర్గమ చందురడు .ఇందిరయ వగుమోహం త్ో
చ్లర్ేగ్న వగడు ర్గవణపసురుడు .అలాంటి ఇందియ
ర గర్గైన్ని బ్రహ్మమసత ంీ త్ో నపశనం చేసన
ి
వగడు ర్గముడు .ఇందియ
ర ాలు అదుప్ు లో వుంటే మోక్షం అదుప్ు తపిాత్ే వినపశం .అనే గ్ొప్ా
సత్పున్ని అనుకూల మన
ై ప్దపలను ఉప్యోగ్ంచి భావ గర్ాతం గ్గ ర్గశగరు సదపశివులు
.ఎకకడప ఒకక అనవసర ప్దం వుండదు .ప్రత్ర మాట లో జర్గ్న కధను గురుత చేసప వన
వ ం వగర్ది
.

ఇప్ుాడు ర్గమ రసగయనం లో మయడవ కీరతన

03 -- ప్లల వి --చేతః శ్రీ ర్గమం చినత య జీమయత శగుమం ""

చరణపలు ----01 -అంగ్ీకృత తుంబ్ురు సంగ్ీతం -- హనుమద్ గవయ గవగక్ష

సమేతం ||

02 -నవరతి సగాపిత కోటీరం ----నవ తులసీ దళ కలిాత హ్మరం .

03 -ప్రమ హంస హృదరా ప్ుర దీప్ం ---చరణ దళ్త మున్న తరుణీ శగప్ం ||

భావం ----మేఘశగుమల దేహం కలవగడు ,తుముిరున్నసంగ్ీత్పనందపన్ని ప్ ందిన

వగడు ,హనుమ ,గవయ గ్గవగక్షులత్ో న్నతుం సంచర్ంచే వగడు ,నవరత్పిలు ప్ దిగ్న
జటాజూటం (కోటీరం )వుని వగడు ,తులసి మాలలచే శోభించే వగడు ,ప్రమ హంసల
హృదయ దీప్ం అయిన వగడు ,ప్గద సారశ చేత అహలుకు శగప్ విమోచనం చేసిన వగడు
అయిన శ్రీ ర్గమున్న ధపున్నంచమన్న మనసుకు బ్ో ధ చేసత ునపిరు బ్రహ్మనుుాలు .''నవ రతి
సగాపిత కోటీరం ,--నవ తులసీదల కలిాత హ్మరం ,''--''ప్రమ హంస హృదరా ప్ుర దీప్ం --చరన
దళ్త మున్న తరుణీ శగప్ం 'ప్దపలను అరధవంతం గ్గ అవుచితుం గ్గ ,ప్ దుప్ుగ్గ వగడి బ్ంధం
సడలకుండప న్నండుదనం చేకూర్ేి నేరుా ప్రత్ర ప్గదం లో ప్రసుూటం గ్గ కన్నాసుతంది .హనుమ
ఎంతటి భకుతడ్న
వ ప ,daggari వగడ్వనప ,నపరద ,తుంబ్ురుల సంగ్ీత్ప జఞాన ప్ర్ీక్షలో తుముిరున్న
సంగ్ీతమే గ్ొప్ాదన్న న్నష్కరు గ్గ చ్ప్గాడు శ్రీ ర్గముడు .సగమరధామే ముఖ్ుం కగన్న సగైమి భకరత
మాతరమే కగదన్న చ్పపా సంఘటన ఇది .అయినప హనుమత్ో సదప విహర్సూ
త నే ఉంటాడు
ర్గముడు .ఆయనప శ్రీ ర్గమున్న అనుసర్ంచే ఉంటాడు .ధరమమేర్గ్న మహ్మనుభావులు వగర్దు రూ
అన్న మర్ో సగర్ గురుత చేసత ునపిరు సదపషపను ుా లు .

ర్గమ రసం లో నపలా వ కీరతన స భాగ్గున్ని దర్శదపుం

04 ----ప్లల వి --పిబ్ర్ే ర్గమ - రసం,రసనే --పిబ్ర్ే ర్గమ రసం ||

చరణపలు ---౦౧-దూర్ీకృత ప్గతక సంసరా ం ---ప్ూర్త నపనపవిధ ఫల వరా ం ||

02 -జనన మరణ భయ శోక విదూరం--సకల శగసత ీ న్నగమాగమ సగరం ||

03 -ప్ర్ప్గలిత సరసిజ గర్గాండం ---ప్రమ ప్వితీరకృత ప్గష్ండం ||

04 -వుశదధ ప్రమ హంస ఆశీమ గ్ీతం -శుక శరనక కౌశిక ముఖ్ పీతం |\

భావం ----రుచిన్న గీహంచే నపలుక కు ర్గమ రసగయన ప్గనం రుచిన్న ఎరుక

ప్రుసుతనపిరు బ్రహ్మనుుాలు .''ప్గప్గల ప్ తు
త ను నపశనం చేసద
ప ి ,కరమ ఫలాలను దూరం చేసద
ప ి
,జనన ,మరణ భయం ప్ో గ్ొటేీది ,శగసత ీ న్నగమ ,ఆగమాల సరం అయినది ,బ్రహ్మమండపన్ని
రక్షించి కగప్గడేది ,ప్రమ నపసిత కులను కూడప ప్వితరం చేసద
ప ి ప్రమహంసల న
వ యోగుల
ఆశీమాలలో అణు న్నతుం గ్గనం చేయ బ్డేది ,శుక శరనక ,కౌశిక మహరుులచేత ప్గనం చేయ
బ్డే మధుర రసమే ర్గమ నపమం .నపలుకగ ! నువుై కూడప ఆసగైదించి తర్ంచు .'
విశేషగలు ---ముఖ్ అంటే శుకుడు అన్న అరధం .వగుసున్న కుమారుడే శుకుడు
.ప్రమ వవర్గగుం త్ో భాసించే వగడు .ప్ుటీ క ,చపవు వలల భయం ,శోకం కలుగు త్పయి .ప్గరైతీ
దేవి గురు సగానం లోవుంది బ్ో ధించినవి'' న్నగమాలు'' .మహ్శైరుడు గురువు గ్గ బ్ో ధించినవి
ఆగమాలు (శగసగతాలు).ఈ ర్ెండింటినీ వేదపలు అనటం లోక ర్ీత్ర .సరసిజ గర్గాండం అంటే
హరణు గరుాడు -అంటే బ్రహ్మమన్ మే .ప్రమ ప్వితీరకృత ప్గష్ండం అనపిరు వగలీమకర మహర్ున్న
.అంటే ఆటవికుడు గ్గ వుండి దేవున్నపెవ ధపుసప లేకుండప అనేక ప్గప్ కగర్గులు చేసత ునపి
,ఉప్దేశం ప్ ందినప ర్గమా అనటాన్నకర బ్దులు త్రరగ్ేసి ''మార్గ ''అనిఅజఞాన్న ,వివేకం లేన్న వగడు
.అలాంటి వగడిన్న ఉదధ ర్ంచి మహర్ు వగలీమకర గ్గ మార్ిన దయాళళవు శ్రీ ర్గముడు .అతన్న
ఆంతర్గున్ని గీహంచి అనుగీహంచపడు కగన్న ,అతన్న శబ్ోు చపిరణ చూసి కగదు అన్న భావం
.జనమత్ోనే తండిరన్న మించిన జఞానం త్ో అవధూత అయిన వగడు శుక మహర్ు .కరమ దపైర్గ జఞానం
ప్ ందిన వగడు శరనకుడు .క్షత్రరయత్పైన్ని వదిలి తీవర తప్సుస త్ో బ్రహమజఞానం ప్ ంది బ్రహమర్ు
ఐన వగడు కౌశికుడ్న
వ విశగై మితురడు .వీరంత్ప తర తమ భేదపలు లేకుండప ర్గమ ప్రబ్రహమ
నపమాముాత్పన్న కడుప్గర్గ గ్ోీలారు .ర్గమ రసగయనపన్ని ఆసగైదించి ధనుులయారు .మనమయ
,ఆ ర్గమ రసగయనపన్ని జిహ్మైగీం త్ో రుచి చూసపత ,ప్ునర్గ వుుత్రత రహత బ్రహమ ప్దమే
లభిసుతంది
 ర్గమ రసగయనం లో అయిదవగదీ చివర్దీ అయిన కీరతన గుర్ంచి త్్లుసు
కుందపం
05 - ప్లల వి ---ఖ్ేలత్ర మమ హృదయిే ర్గమ --ఖ్ేలత్ర మమ హృదయిే |

చరణపలు ----01 --మోహ మహ్మరివ త్పరక కగర్ీ ---ర్గగ దేైష్ ముఖ్ాసుర మార్ీ |||\

02 -శగంత్ర విదేహ సుత్ప సహ చపర్ీ --దహర్గయోధపు నగర విహ్మర్ీ |||\

03 -ప్రమ హంస సగమోాజయుదపధర్ీ --సతు జఞానప నంద శర్ీర్ీ ||

భావం ---సదపశివ బ్రహమ్ నుుాలు తన హృదయం లో ఆనంద త్పనడవం చేసప శ్రీ

ర్గమ ప్రబ్రహ్మమన్ని తన్నవి తీర్గ కీర్త సత ునపిరు .''మొహం అనే సముదపరన్ని దపటి ర్గగ దేైషగలు
అనే ర్గక్షసులనుసంహర్ం చే ర్గముడు --నప హృదయం లో హ్మయిగ్గ ,చిదపనందం గ్గ
,ఆడుతునపిడు .దేహభావం నశించటం వలల ప్ుటిీన ప్రమ శగంత్ర అనే సహచర్ణి త్ో ,లోప్ల
వుండే (దహర )అయోధపు నగరం లో శ్రీ ర్గముడు వునపిడు .ప్రమ హంసల న
వ యోగుల ఆతమ
సగమాాజు ఉదధ రణ కోసం శ్రీ ర్గముడు సచిిదపనంద ర్ోప్ం లో ,నప హృదయం లో ఆడుతూ
(ఖ్ేలత్ర )వునపిడు .

విశేషగలు ----ఇదే ఆధపుతమ ర్గమాయణ అనుభయత్ర .ఆత్పమ ర్గముణిా తన హృదయం

లో దర్శంచుకునే ప్రమ ఉతకృష్ీ సిాత్ర .శ్ీర మదపరమాయణ .కధ ఆధపుత్రమక మైన సగధన లో
అనుభయత్రకర వసుతంది .అన్న బ్రహ్మనుుాలు త్్లియ బ్రుసుతనపిరు .ర్గముడు ర్గముడు మాతరమే
కగదు ర్గమ ప్రబ్రహమమనే భావన .మొదటి కీరతన లో మనసుకు శ్రీ ర్గమ తత్పైన్ని బ్ో ధించపరు
.మనసులో ర్గమ ముదర వేశగరు .ఆ ముదర సిారం గ్గ న్నలిచి ప్ో వగలంటే అణు క్షణం ర్గమ నపమ
సమరణ చేయాలిసందే నన్న ర్ెండవ కీరతన లో చ్ప్గరు .మనసు లో సదప శ్రీర్గమున్న ధపున్నంచి
,కగయన తత్పైన్ని ఆకళ్ంప్ు చేసుకొన్న ,ఆర్గధించమన్న మయడర దపన్నలో బ్ో ధించపరు .నపలా వ
కీరన
హ లో ర్గమ రసగయనం కలి కలమష్ నపశనం అన్న ,న్నగమాగమ సగరం అన్న ,అంతకు మించి
ఇంకేమీ లేదన్న యోగుల హు
ు తాదమ న్నవగసి గ్గ వుండి ,ఆనందపన్ని ప్ంచ్ వగడు ర్గముడే నన్న
త్్లిప్గరు .అయిదవ కీరతన లో --ఇవనీి ఆచర్సపత -శ్రీ ర్గముడు మన హృదయం లోనే న్నలిచి
వుండి ,ఆనంద ఖ్ేలనం చేసి తర్ంప్ జేసత గడు .దేహభావం నశించి ,ప్రమ ఉతకృష్ీ కగంత్ర
భాసించి ,దహర్గ కగశం లో ఆత్పమ ర్గముడు గ్గ వలుగు లీనుతూ ఆతమను ఉదధ ర్ంచి
,సచిిదపనంద సైరూప్ుడ్వ ,ఆనందపన్ని అందిసత ూ ,త్పను ప్ ందుతూ రమిసూ
త ,, ,మోక్షాన్ని
కలిా సత గడన్న సో ప్గన (మటల ) ప్రకరీయ గ్గ త్్లియ జేశగరు సదప శివ బ్రహమ్ నుుాలు .అరధం కగక
ప్ో యినప ,ఆ శబ్ు మాధురుం ,నడక ,కూరుా ,ధైన్న ,రవళ్ ,ద్వహక ,మానసిక ఆర్ోగ్గున్ని
,ఆనందపన్ని అందపన్ని ఇచిి శేీయో దపయకం అవుతుంది .లలిత మైన ప్దపలు ,చ్వులకు
ఇంపెన
వ మాటల ధైన్న ,మనోహర మన
ై శైలి భావ గ్గంభీరుం ,తరచి చూసెత లోత్్వన భావం
సదపశివుల కీరతన లలో న్నండి వునపియి.వింటే చపలు ప్రమానందం ,ప్రమాదుాతం .
 ఇప్ాటి దపకగ ర్గమ రసగయనం గ్ోీలాం.ఇక కరీషా గముాతం ను సపవిదపుంవచేి
భాగం నుండి .

అద్వైత్ప మృతం —4

కరష
ీ ా గమృతం
శ్రీ సదపశివ బ్రహ్మను్ాల కీరతన లలో ర్గమ రసగయన ప్గనం ఇంతవరకు చేశగం .ఇక ఇప్ుాడు
కరీషా గముాత్పన్ని అందుకుందపం .

ఇందులో మొదటిది ”సమర వగరం వగరం ”ప్ూర్త గ్గ వివర్సగతను

01 -ప్లల వి —–సమర వగరం వగరం మానస —సమర నంద కుమారం ||

చరణపలు —01 -ఘోష్ కుటీర ప్యోఘుాత చోరం –గ్ోకుల బ్ృందపవన సంచపరం ||

02 -వేణు రవగముాత ప్గన కథర రం –విశై సిాత్ర లయ హ్తు విహ్మరం ||

03 –ప్రమ హంస హృత్ ప్ంజర కీరం —ప్ట తర ధేనుక బ్క సంహ్మరం||

భావం —ఓమనసగ !నందకుమారుడ్న

వ శ్రీ కృష్ు
ా న్న న్నరంతరం సమర్ంచు .గ్ోళళ వగళల
ఇళళలోల ప్గలు ,పెరుగు ,వని ,నయిు దొ ంగ్లిసూ
త ,బ్ృందపవనం లో సంచర్సూ
త ,వేణు గ్గన
లోలుడ్వ ప్రప్ంచం యొకక సృషిీ ,సిాత్ర ,లయాలకు కగరకుడ్వ ,ప్రమ హంస ల న
వ యోగుల
హృదయం అనే ప్ంజరం లో చిలుక గ్గ వుని వగడు,ధేనుక ,బ్కగసుర్గది ర్గక్షసులను వధించిన
వగడు ,అయిన ఆ నందకుమారుడిన్న ఆనందం గ్గ ప్దే ప్దే సమర్ంచు .అన్న సదపశివులు
ఉప్దేశం చేసత ునపిరు .
విశేష్ం —-ప్రప్ంచం అంటే అనేకం .ప్రమాతమ ఒకకడే .కనుక అనేకగన్ని వదిలి
ఏకమన
ై ప్రమాతమను ధపున్నంచపలి .అప్ుాడే సుఖ్ం ,శగంత్ర లభిసగతయి .భగవత్ ధపునపన్నకర
,ఆయన లీలా సమరణకు మంచి మారా ం ఇదే .నంద శిశువు (కరశోరం )చేసన
ి చిలిపి ప్నులు
అమాయకులకు ఆనంద ప్రసగదం .అవే మహ్మ యోగులకు అదుాత భావ దరశనపలు .”ఘోష్
కుటీర ప్యోఘుాత చోరం –గ్ోకుల బ్ృందపవన సంచపరం ”ఇందులో వేదపంత ప్రమన
ై
అర్గధన్ని విచపర్దపుం .గ్ోవులు అంటే ఇందిరయాలు అనే అరధం వుంది .వగటి వలల కలిగ్ే విష్య
జఞానమే ప్గలు .ప్గలను చిలికరత్ే వచేి వని -లోకగనుభవం .వని కర్గ్త్ే వచేి నయిు –
సూక్షమవిచక్షణప జఞానం . తనను అనుక్షణం సమర్ంచే గ్ోపికల విష్య జఞానపన్ని ,విచక్షణప
జఞాఆన్ని సీైకర్ంచి ,శ్రీ కృష్ు
ా డు వగర్కర ఆత్పమనందం కలిగ్సగతడు ..
 ”వేణు రవగముాత ప్గన కథర రం –విశై సిాత్ర లయ హ్తు విహ్మరం ”లోన్న ప్రమారధమమి
ే టల
త్్లుసు కోవగలి .వదురు ముకకను ఎండ బ్ెటీ ి ,లోప్ల అంత్ప కగళ్ళ చేసి ,ఏడు రంధపరలు చేసపత
,వేణువు తయారవు తుంది .దపన్ని పెదవుల త్ో గ్గలి ప్ూర్ంచి ప్లికరసపత ,మధుర సంగ్ీతం వచిి
హృదయాన్నకర ఆహ్మలదం కలిగ్సుతంది .ఇది మనుష్ులకూ వర్త సత ుంది .మన్నషి లోన్న లౌకరక
వుకరతత్పైలను భగిం చేసుకొన్న ,దరాం ,అహంకగరం లను త్ొలిచి ,డొ లల గ్గ( ఖ్ాళ్ళ )చేసపత అయిదు
జఞానేందిరయాలు ,మనసు ,బ్ుదిధ అనే ఎదింటినీ ఖ్ాళ్ళ కనపిలుగ్గ అరాణ చేసపత ,ఆంటి
మహ్మతుమలను భగ వంతుడు తన మధుర సంగ్ీతం ,సందేశం విన్న పించపత్పన్నకర తగ్న ప్ర్కరం
గ్గ గీహసగతడు .ఇంతటి గహన విష్యాన్ని మధు మధుర ప్దపల మురళ్ళ రవం గ్గ మార్ి మనకు
,ఆ మోహన మురళ్ళ కృష్ు
ా న్న దివు దరశనం చేయించపరు బ్రహ్మనుుాలు .కృష్ా అంటే సరైం
కర్ోత్ర ఇత్ర కృష్ా ః .అన్న వుంది .అంటే అనీి చేయించేవగడు అన్న అరధం .కృష్ా అంటే ఆకర్ుంచే
వగడు అనీ అరధం ..సరైజీవులలను ఆకర్ుంచే వగడు ,అందర్త్ో ప్న్న చేయించే వగడు ,ఆ శ్రీ కృష్ా
ప్ర బ్రహమమే .అందుకే వగరం వగరం అంటే ప్రత్ర క్షణం ,న్నరంతరం ఆ గ్ోప్గల కృష్ు
ా న్న నే
సమర్ంచపలి అన్న బ్ో ధ ఇందులో వుంది

ఇప్ుాడు ర్ెండవ కీరతన లోకర వళ్ాుం

2——-ప్లల వి — గ్గయత్ర వన మాలీ మధురం –గ్గయత్ర వన మాలీ ||

చరణపలు —1–ప్ుష్ా సుగంధ సుమలయ సమీర్ే —మున్న జన సపవిత యమునప తీర్ే ||

2—కూజిత శుక పిక ముఖ్ ఖ్గ కుంజే —కుటిలాలక బ్హు నీరద ప్ుంజే ||

3—తులసీ దపమ విభయష్ణ హ్మర్ీ –జలజ భవసుతత సదు

ా ణ శరర్ీ ||

4– ప్రమ హంస హు
ు దయోత్పివ కగర్ీ –ప్ర్ ప్ూర్త మురళ్ళ రవ దపర్ీ ||

భావం —-వన మాలీ అంటే ప్ుష్ా హ్మర్గలు ధర్ంచిన శ్రీ కృష్ు

ా డు మధుర గ్గనం
చేసత ునపిడు .ప్ూల గంధపలత్ో వసుతనిచలల న్న గ్గలిత్ో ,మున్న జన సమయహం త్ో ,యమునప
తీరం లో సపవింప్ బ్డుతు ,చిలుకలు ,గ్ోరు వంకలు మొదల వన ప్క్షుల కరల కరలారవగలు విన్న
పిసత ుంటే ,వంకీలు త్రర్గ్న ముంగురులు లాగ్గ వేరలాడేనలల న్న మేఘాలత్ో ,వనమాలీ
,యదువంశ విభుడు అయిన శ్రీ కృష్ా ప్రమాతమ ,మధుర మనోహరంగ్గ వేణు గ్గనం చేసత ూ
,ఉలాలన్నకర ఉలాలసం కలిగ్సుతనపిడు .
విశేష్ం ——యమునప తీరం లో వేణు గ్గనపమృతం చేసప ఆ శ్రీ కృష్ు
ా న్న దివు దర్గశన్ని చితరం
లో వూ
హ పించి నటల మన ముందు న్నల బ్ెటీ ారు బ్రహమ్ నుుాలు .”జలజ భవ సుతత సదు
ా ణ షో ర్
‘ఆయన .అంటే బ్రహమ చేత సుతత్రంప్ బ్డే శ్రీ కృష్ు
ా డు అన్న అరధం .”యమునప ”అనే మాటలో
కూడప విశేషగరధం వుంది .యం అంటే న్నగీహం .మునులు అందరు ఆతమ న్నగరం కలవగళళళ
.అందుకే వగరు యమునప తీరం లో విహర్ంచటాన్నకర ఇష్ీ ప్డత్పరు .”జలజ భవ సుతత ”లో ఒక
చిని కధ దపగ్ వుంది .ప్ూరైం ఒక సగర్ బ్రహమ దేవుడికర బ్ాల కృష్ు
ా న్న మీద ,యాదవుల మీద
కోప్ం వచిింది .ఆయన బ్ార్ నుంచి వీళళందర్ీి రక్షించటాన్నకర బ్రహమకు కనప్డ కుండప ఒక
ఏడపది ప్గట ఒక గుహలో గ్ోవులను ,గ్ోప్గలురను దపచి రక్షించపడు బ్ాల కృష్ు
ా డు .చివర్కర
బ్రహమ దేవుడే తప్ుా త్్లుసుకొన్న వచిి శ్రీ కృష్ు
ా న్న ప్గదపల పెవ ప్డి క్షమించమన్న వేడుతూ
సంసుతత్రంచపడు ఆ బ్రహమ ఈ శ్రీ కృష్ా ప్ర బ్రహ్మమన్ని .ఈ సంఘటనను అంత్పఒకే ప్దం లో
ఫ్గలష్-బ్ాక్ గ్గ మన ముందుంచపరు సదప శివేను ుా లు .శ్రీ కృష్ు
ా డు ఎవర్ో కగదు ”ప్రమ హంస
హు
ు దయోతివ విహ్మర్ ”.కృష్ా అనే పపరు వింటేనే ప్రవశం వసుతంది .అవుకత మాధురుం
ఆవహసుతంది .అలౌకరక స ందరు దరశనం లభిసుతంది .అలాంటి ప్రమ విభయత్రన్న మనకు
అందించపరు సదపశివులు

అద్వైత్ప మృతం —5

కృషగా మృతం
– బ్రహ్మను్ాల కృశగ మృతం లో న్న మయడవ కీరతన

3—ప్లల వి — బ్య
ర హ ముకునేుత్ర రసనే –ప్గహ ముకునేుత్ర ||

చరణపలు —-01 -కేశవగ మాధవ గ్ోవినేుత్ర —కరీషా గనంత సదప నందేత్ర ||

02 -ర్గదప రమణ హర్ే ర్గమేత్ర –ర్గజీ వగక్ష ఘన శగుమేత్ర ||

03 –గరుడ గమన నందక హసపత త్ర –ఖ్ండిత దశ కంధర మసపత త్ర ||

ీ ర పియ
04 –అకూ ర చకీ ధర్ేత్ర –హంస న్నరంజన కంస హర్ేత్ర ||

భావం —- వయ నపలుకగ! (రసనే ) ముకుందప అన్న ప్లుకు

.ముకుందప రక్షించు (బ్య
ర హ )అన్న కోరు .కేశవగ మాధవగ ,గ్ోవిందప ,కృషగా ,అనంత్ప,సదపనందప
,ర్గదప రమణప ,హర్ే ర్గమా ,ర్గజీ వగక్షా ,ఘన శగుమా ,గరుడ గమనప ,నందక హసగత ,ర్గవణ
సంహ్మర్గ ,అకూ
ీ ర వరదప ,చకీ ధపర్ీ ,హంసగ ,న్నరంజనప ,కంసగర్ీ అన్న నోర్గర్గ ప్లుకు .అన్న
నపలుకకు ఉప్దేశం చేశగరు సదపశివులు

విశేష్ం —-గ్ోవింద నపమాలనీి ఏర్ి కూర్ిన కీరతన ఇది .ప్రత్ర నపమ వనుక ఒక కధ
వుందన్న మనకు త్్లుసు .నపమ మాహ్మత్పమాన్ని ఇందులో చూప్గరు ప్రమ హంస .ప్రవశించి
ప్లికరత్ే ప్రమ ప్దమే లభిసుతందన్న త్్లియ జేశగరు .నపలుక ఏ నపమాన్ని ప్లికరత్ే ,మనసు
ఆరూప్గన్ని తలుచు కుంట ంది .నపమాన్నకీ ,రూప్గన్నకర వుని సంబ్ంధం ,అనుబ్ంధం ఇది
.మనసు దేన్నన్న తలిసపత దపన్న పెవ పపరమకూడప కలగటం సహజం .ప్రప్ంచం మీద పపమ
ర
తగ్ా ంచుకున్న ,భగ వంతున్న పెవ పపరమ పెంచుకోవ టాన్నకర ఏకెక
ై మారా ం కృష్ా నపమ సమరణ అని
సూక్షామన్ని ఈ కీరతన దపైర్గత్్లియ జెప్గారు బ్రహమ్ ందర సగైమి .
 నపలా వ కీరతన లోకర ప్రవేశిదపుం

4—ప్లల వి —–భజర్ే గ్ోప్గలం మానస –భజర్ే గ్ోప్గలం ||

చరణపలు —01 –భజ గ్ోప్గలం భజిత కుచేలం –త్రరజగనూమలం దిత్ర సుత కగలమ్
|\

02 –ఆగమ సగరం యోగ విచపరం –భోగ శర్ీరం భువనపధపరం |\

03 –కదన కథర రం కలుష్ విదూరం –మదన కుమారం మధు సంహ్మరం |

04 –నత మందపరం నంద కరశోరం –హత చపణయరం హంస విహ్మరం ||

భావం —-గ్ోప్గల కృష్ు

ా న్న భజించమన్న మనసుకు చేసప బ్ో ధ ఇది
.”సపిహతుడ్న
వ కుచేలున్న చే సపవింప్ బ్డిన వగన్ననీ ,మయడు లోకగ లకుమయల మన
ై వగడినీ
,దిత్ర కుమారుల వన ర్గక్షసులను సంహర్ంచిన వగడినీ ,భాజించవే మనసగ !.వేద సగరం అయిన
వగడినీ ,యోగం దపైర్గనే విచపర్ంచి త్్లుసుకో వలసిన వగడినీ ,కేవలం భోగం కోసమే అవత్పరం
ఎత్రత న వగడినీ భువనపలకు ఆధపరం అయిన వగడినీ ,అయిన శ్రీ కృష్ు
ా న్న భజించు .శరణు అన
వగడికర మందపరం ,నందబ్ాలం .చపనూర్గనత కుడు ,హంస లాగ్గ విహర్ంచే గ్ోప్గల కృష్ు
ా న్న
భజించి తర్ంచు .

విశేష్ం —-కుచేలుడు శ్రీ కృష్ు

ా న్న చిని నపటి సపిహతుడు .అతడు శ్రీకృష్ు
ా న్ని
శ్రీ కృష్ు
ా న్న భకుతన్నగ్గ ,సపిహతున్నగ్గ భగవంతున్న గ్గ సపవించపడు .కృష్ు
ా డు కుచేలుడిన్న బ్ాహుం
గ్గ ,అత్రధి సత్పకర్గలు చేసి ప్ూజించపడు .భగవంతున్నకర భకుతన్నకర భేదం లేదన్న త్్లియ జేసప
సందరాం ఇది .శ్రీ కరష్
ీ ా ున్నది భోగ శర్ీరం .అంటే ఈ ప్రప్ంచం లో సంచ ర్ంచప టాన్నకర శర్ీరం
..ఆయనే కలిాంచుకన శర్ీరం .”మదన కుమారం ‘అంటే మనమధున్న వంటి కుమారుడు అనీ
,మనమధున్న కుమారున్నగ్గ ప్ ందిన వగడు అనీ శ్రీ కృష్ా ప్రం గ్గ ర్ెండు అర్గధలు వునపియి
.”హంస ”అనే ప్దం చపలా విశేష్ మన
ై ది .విచక్షణప జఞానం త్ో వువహర్ంచే బ్ుదిధన్న హంస
అంటారు .ఈ హంస పెవ విహర్ంచే వగడే భగ వంతుడు .అందుకే హంస విహ్మర్ అయాడు
..ప్దపలు అనీి నపదపనుగునం గ్గ నరత నపను గుణం గ్గ వుండి మనసు ను ప్రవశింప్ జేసత గయి
.rhytham మనలను విశేష్ం గ్గ ఆకర్ుసత ుంది .క్షణం యిడ బ్ాట కన్న పించదు .ప్రవగహం లా
ప్దపలు ప్రవహసుతంటాయి . శీవణ శుభగతైం అంటే ఇదే .

”భజర్ే యదు నపదం ”అనే అయిదవ కీరతన లో కర ప్రవశి

ే దపుం

5— ప్లల వి —భజర్ే యదునపధం మానస —భజర్ే యదు నపదం ||

చరణపలు —01 -గ్ోప్ వధూ ప్ర్ రంభన లోలం –గ్ోప్గ కరశోరక మదుాత
లీలం ||
 02 –కప్త్పనీా కుీత మానుష్ వేష్ం —కప్ట నపటు కృత కుత్రిత వేష్ం
|||\

03 – ప్రమ హంస హు
ు తత తై సైరూప్ం –ప్రణవ ప్యోధర ప్రణవ
సై రూప్ం -||

భావం ——యదు వంశ కరశోర్గన్ని (శిశువు )భజించ మన్న మనసుకు బ్ో ధిసత ునపడు
.”యదుకుల నపధుడు ,గ్ోపికలను ,ఆలింగనం చేసుకోవటం లో ఆసకుతడ్న
వ వగడు ,బ్ాల కరష్
ీ ుడు
,అదుాత లీలలను ప్రదర్శంచిన వగడు ,లీలా మానుష్ విగీహుడు ,నపట కగల లో ప్గతర లాగ
క్షుదర ప్గతరలూ ధర్ంచిన వగడు ,ప్రమ హంస హృదయాలలో ఆతమ సైర్ోప్ం గ్గ వుని వగడు
ఓంకగర సైరూప్ుడు ,అయిన బ్ాల కృష్ా భగవగనుడిన్న సమర్ంచు ”

విశేష్ం —-గ్ోప్ వధూ అనటం లో త్రరగుణపలత్ో వుని జీవు లందరూ సీత ీ

మయరుతలే అన భావం వుంది .స,ర ,త అనే మయడు అక్షర్గలూ ఈ కగరం త్ో కలిసపత సీత ీ
అవుతుంది .అంటే కదిలే మయడుగుణప అన్న అరధం .ఈ జీవులోల భగవద్ భకుతల వన వగళళళ గ్ోప్
వధువులు( సీత ల
ీ ు ).వగర్నే భగ వంతుడు పపరమత్ో ఆలింగనం చేసు కుంటాడు .”కప్త్పనీా కుీత
వేష్ం ”అంటే ప్గరరబ్ధ ం వలల కగకుండప లీల కోసం శర్ీర్గన్ని ధర్ంచిన వగడు అన్న అరధం .”కప్ట
నపటు కృత కుత్రిత వేష్ం ”వేశగడు కృష్ు
ా డు .అంటే గ్ొలల పిలల వగడుగ్గ ,అలల ర్ కనియు గ్గ
,సగమాను వేష్ం ధర్ంచపడు .ఇది భగవంతున్న కప్ట నపటకమే ”.ప్రణవ ప్యోధర ”శబ్ు ం లోను
లోత్్న
వ భావం వుంది .ఓంకగరం న్నర్గకగరం గ్గ వుండే ప్రమాతమ మాతరమే కగదు ,మనకు కన్న
పించే ప్రప్ంచం కూడప ఆయనే ..న్నశిల మైన ప్రమాతమ ఆధపరం గ్గ చలించే ఈ ప్రప్ంచం
మేఘం వంటిది .అందుకే మేఘాన్ని ప్రణవ ప్యోధరం అనపిరు బ్రహ్మనుుాలు .ప్రమాతమ
ప్రణవ సైరూప్ం .ఇంకో రహసుం వుంది యోగ శగసత ంీ లో ”లయ ”అనే యోగం లో ,లోప్ల
వినప్డే ప్ది రకగల నపదపలలో చివర్ది మేఘ నపదం .అదే ప్రణవం అన్న పిలువ బ్డే ఓంకగరం
.,ఇన్ని యోగ ,శగసత ీ ,వేద ,ఉప్న్నష్ద్ రహసగులనీిన్నక్షిప్తం చేసి రము నపద భర్తం గ్గ
చేసన
ి కీరతన ఇది .ఆ నపద బ్రహమ కు కెై మోడిి అంజలి ఘటిదు పం ..

అద్వైత్ప మృతం -6

కరీషా గమృతం
బ్రహ్మనుుాలు శ్రీ కృష్ు
ా న్న ఉదేుశించి ర్గసిన కీరతన లలో ఆరవ దపన్ని గర్ంచి
ముచిటించు కుందపం
06 ----ప్లల వి ----కీడ
ీ త్ర వన మాలీ ,గ్ొషపీ --కీడ
ీ త్ర వనమాలీ ||

చరణపలు ---01 ---ప్రహ్మలద ప్ర్గశర ప్ర్ప్గలీ --ప్వనపతమజ జఞమివదను కూలీ

||
 02 -ప్దపమ కుఛ - ప్ర్రంభన శగలీ ---ప్గట తరశగసిత మాలి సుమాలీ |

03 --ప్రమ హంస వర కుసుమ సుమాలీ --- ప్రణవ ప్యోరుహ గరాక

ప్గలీ

భావం ------త్ోట మాలి అయిన శ్రీ కృష్ు

ా డు గ్ోశగలలో ఆడుతునపిడు .ప్రహ్మలద
,ప్ర్గశగరులను ప్గలించే వగడు ,ఆంజనేయ ,జఞంబ్ వంతులకు అణు కూలుడు ,శ్రీ లకరక్ష
ష మ వక్ష
సా లం లో విహర్ంచే వగడు ,మహ్మ బ్ల వంతు ల వన మాలి ,సుమాలీ అనే ర్గక్షసులను
సంహర్ంచిన వగడు ,ప్రమ హంసల చేత కూర్ినఅందమన
ై ప్ూల హ్మరం కగంత సీమ లో
వుని వగడు ,ఓంకగరం అనే త్పమర ప్ుషగాన్నకర వితత నపన్ని కగప్గడే వగడు , అయినక వన మాలి
గ్ోవుల కొష్ీ ం (శగల )లో ఆనందం గ్గ కీీడస
ి త ునపిడు ఆయనుి భజించి తర్ంచమన్న
చ్బ్ుతునపిరు .,
విశేష్ం -----వనమాలీ అనేది చకకటి ప్దం .వనం అంటే కోర్క అనే అరధం
వుంది కొష్ీ ం అంటే గ్ోవుల శగల .గ్ోవు అంటే ఇందియ
ర ాలు అనే అరధం వుంది .కోర్కల మాల
ధర్ంచి ,ఇందియ
ర విష్యాలత్ో ప్ర్గ్ెత్ేత జీవుడు కూడప దేవుడే .ఆ రూప్ం లో వుని భగ
వంతుడే ప్ర్గ్ెతత ు తునపిడన్న భావం .ప్రహ్మలద ,ప్ర్గశగరులు అనటం లోను లోతు వుంది
.ప్రాహ్మలదుదు మహ్మభకుతడు .ప్ర్గశరుడు జఞాన్న .సగకగర ,న్నర్గకగర్గ లత్ో ఇదు ర్నీ ప్గలించేది ఒకే
భకాగ్గ వంతుడు అన్న న్నగయఢ రహశుం .ప్దమ అనేది సంప్ద కు చిహిం .ప్గరప్ంచిక ,ప్గర
మార్ధక సంప్ద అంత్ప లక్షీమదేవియిే ..ఈ సంప్దను అంత్ప కగప్గడేది భగ వంతుడే .

ర్గవణపసురున్న తలిల కర తండిర సుమాలీ .వగడి తముమడు మాలి .మాలు వంతుడు

అనే ఇంకో తముమడు వునపిడు .ఈ ముగుారు లంకలో ఉంటట ,సైరా ం మీదికర దండ్త్రతత్ే శ్రీ మహ్మ
విష్ు
ా వు వగళళత్ో యుదధ ం చేశగడు .వగళళళ తటీ కో లేక ప్గర్ ప్ో యారు .లంకలో తల
దపచుకునపిరు .మాలు వంతుడు చచపిడు యుదధ ం లో .మిగ్లిన ఇదు రూ ప్గత్పళం లోకర ప్గర్
ప్ో యి దపకుకనపిరు .ఇంత కధను వగళ్ళదు ర్ పపరల ు చ్ప్ాటం త్ో బ్యట పెటీ ారు సదప శివులు
.ఇదివరకటి కీరతన లో ''ప్రణవ ప్యోధర ''అన్న ర్గసపత ,ఈ కీరతన లో ''ప్రణవ ప్యోరుహ ''అనపిరు
.ప్రణవం త్పమర ప్ువుై లాంటిది .ప్రప్ంచ రూప్ం గ్గ వికశిసుతంది .మళ్ళళ బీజ రూప్ం లోకర
మయసుకు ప్ో తుంది .బీజ (వితత నం )రూప్ం లో ప్రప్ంచం అవుకత మన
ై ప్ుదు ,దపన్ని రక్షించి
వుండేదీ ప్రమేశైరుడే .అందుకే ''ప్రణవ ప్యోరుహ గరాక ,ప్గలీ ''అనపిరు .శివేందర యోగ్
.గరాక అంటే వితత నపన్ని ,ప్గలి అంటే రక్షించే వగడు అన్న అరధం ''.కప్గలి ''అన్న కలిపి చదవ
కూడదు .గరాక ,ప్గలి అన్న చద వగలి వితత నం . లో సరై వృక్షం దపగ్ వునిటల చిని మాట లో
విశై మంత భావగన్ని ఇమిడిిన మహ్మ కవి శేఖ్రులు ,ప్రమ హంస శ్రీ బ్రహమ్ నుుాలు .ఇవి ఏదర
బ్ుదిధ త్ో ర్గసినది కగదు .ఒక తనమయా వసా లో ,సమాధి సిాత్ర లో ర్గసిన మహతత ర కీరతనలు
ఇవనీి .అందుకే అంత మధురం ,అంతటి లోతు .
 ఏడవకీరతన లోకర చేరు కుందపం .

07 ----ప్లల వి ------మానస సంచరర్ే ,బ్రహమన్న --మానస సంచరర్ే ||

అను ప్లల వి -- - --మద శిఖి పించ అలంకృత చికుర్ే ---మహనీయ కప్ో ల విజిత
ముకుర్ే ||

చరణం --- శ్రీ రమణీ కుఛ దుర్గా విహ్మర్ే --సపవక జన మందిర మందపర్ే ||

ప్రమ హంస ముఖ్ చందర చకోర్ే ---ప్ర్ ప్ూర్త మురళ్ళ రవ

దపర్ే ||

భావం ----ఇదీ మానస బ్ో ద్ .చపలా బ్ాగ్గ ప్గరచురుం చ్ందిన కీరతన .''శంకర్గభరణం
సిన్నమా లో ఈ కీరతనను దరశకుడు విశై నపద్ అదాతం గ్గ ,రసగతమకం గ్గ ,అతుంత ఆరుాం గ్గ
చితీరకర్ంచి షగహ బ్ాష్ అన్న పించపరు .ఆ సన్ని వేశం చూసి ఆనంద బ్ాషగాలు ర్గలిన్న వగరు
లేరు
వయ మనసగ !ప్రబ్రహమం లో సదప సంచర్ంచు .లక్షీమ కుఛ విహ్మర్
శ్రీమనపిర్గయణున్న లో సంచర్ంచు .సపవించే భకత జనులకు మందపరం ఆయన .నమలి
పించం త్ో వుని ముంగురులు వుని వగడు ,.ఆయన నునిన్న చ్కరకలి అదపులకంటే దీత్్వనది
.ప్రమ హంస ముఖ్ చందర కగంత్రన్న ఆసగైదించే చకోరం శ్రీ కృష్ా ప్రమాతమ .మురళ్ న్న
ప్ూర్ంచి నపద రసగన్ని ప్రవహంప్ జేసత గడు .అలాంటి శ్రీ కృష్ా ప్రబ్రహమం లో సదప సంచర్ంచు
అన్న మనసుకున్న కోర్గరు

విశేష్ం ----భకుతలకు ఇలుల భగవగనున్న లోగ్ళళళ .చందురన్న కోసం చకోర్గలు

తపిసత గయి .చందర కగంత్రన్న ఆసగైదించి సంతృపిత చ్ందు త్పయి .అలాగ్ే జఞానుల జఞానం లో
ప్రమాతమ సంతృపిత చ్ందుత్పడు .శ్రీ కృష్ు
ా న్న దివు రూప్ం కళళ ముందు సక్షాత్పకర్ంచేటల
చేసన
ి రచన .వినుతనప ,ఆ మయర్త న్న ఊహంచుకునపి మనసు ఆనంద ప్ులకగన్నకతం అవుతుంది
.ప్రబ్రహమ సగమీప్ుం లో వుని అనుభయత్ర లభిసుతంది .అదీ ఈ కీరతన వశి
వ ష్ీ ాం

కరీషా గమృతం లో ఎన్నమిదవది ,చివర్ది అయిన కీరతన లో కర ప్రవేశిదపుం రండి

08 -----ప్లల వి ----భజర్ే యమునపతీర్గ విహ్మరం ||భజ మన యదుకుల నంద కరశోరం

||

చరణపలు ---01 --ప్రమానందం ప్రబ్రహమ రూప్ం --ప్గవన గ్గతరం --ప్ుణు

చర్తరం ||

02 ---నంద కుమారం నవనీత చోరం ---నపరద వందిత నపర్గయణం |\

 భావం ----యమునప తీర విహ్మర్ీ రసమయ మయర్ీత ,శ్రీ కృష్ా మయర్త న్న భజించమన్న
మానస బ్ో ధ ఈ కీరతన .''ప్రమానంద సైరూప్ుడు ,ప్రబ్రహమ సైరూప్ుడు ,శ్రీ కృష్ా ప్రమాతమ
.ప్వితర శర్ీరుడు .నంద కరశోరుడు ప్ుణు చర్తుడు .నవనీత చోరుడు,నపరదున్న చే అను క్షణం
కీర్త ంప్ బ్డే వగడు ,నపర్గయణుడు .భకరత త్ో భజించి తర్ంచు .

విశేష్ం -----శ్రీ కృష్ు

ా డు యమునప తీరం లో సగమానుులకు కన్న పించడు .శర్ీర మనో
,బ్ుదుధలిి అణచు కునిప్ుాడే అంటే సంయమనం చేసిన తర్గైత్ే భగ వంతున్న దరశనం
లభిసుతందన్నవూహ చేశగరు బ్రహ్మనుుాలు ..ఈ విధం గ్గ శ్రీ కృష్ా గుణ గ్గనపన్ని ,మురళ్ళ
రవగముాత్పన్ని ,శ్రీ కృష్ా ప్రబ్రహమ దివు దరశనపన్ని ,కర్గామృతం గ్గ శ్రీ కృష్ు
ా న్న లీలలిి
ప్రదర్శంచి కీరతనల్ త్ో రసగనందపన్ని కలిగ్ంచిన మహ్మ ప్రమ హంస సదపశివ బ్రహ్మందర యోగ్
వర్ేనుులు .
ఇంతటి త్ో కర్గామృతం సమాప్త ం .తరువగత ''ఆతమ బ్ో ధ''ను గుర్ంచి
త్్లుసు కుందపం

అద్వైత్ప మృతం —–7

ఆతమ బ్ో ధ
ఇంత వరకు శ్రీ సదపశివ బ్రమహ ందర
ే కీరతనల లో ర్గమ రసగయనం ,కరీషా గముాతం చవి చూశగం
.ఇప్ుాడు అద్వైత బ్ో ధ ను త్్లుసు కుందపం .ఇందులో మొదటికీరతన ” ‘చింత్ప నపసిత కరలా ”.ను
గుర్ంచి త్్లుసు కుందపం.

01 — ప్లల వి —చింత్ప నపసిత కరలా త్ేషగం —చింత్ప నపసిత కరలా ||

చరణపలు —-01 -శమ దమ కరుణప సంప్ూర్గానపం —సగదు సమాగమ

సంకీర్త గనపం ||

02 —కగలతరయ జిత కందర్గానపం —ఖ్ండిత సర్ేైందిరయ దర్గానపం ||

03 —ప్రమహంస గురు ప్ద చిత్పతనపం –బ్రహ్మమనందపముాత మత్పతనపం ||

భావం —–ఇది ఆతమ బ్ో ధ లో మొదటి కీరతన .మానసిక ప్ర్ణత్ర కర మార్ోాప్ దేశం
చేశగరు బ్రహ్మనుుాలు .”మనో న్నగీహం ,ఇందియ
ర న్నగీహం వుండి ,కరుణప ప్ూరుాల వ ,న్నరంతరం
సతుారుష్ సగంగతుం లో వుండే వగర్కర ,కగమాన్ని ,ఇందిరయ దర్గాన్ని అన్ని కగలాలోలను
జయించిన వగర్కర ,ప్రమ హంసల న
వ గురు ప్గదపల మీద ధపుస వుని వగర్కర ,బ్రహ్మమనందం అనే
అమృత్పన్ని గ్ోీలి మత్్త కరకన వగర్కర చింత అనేది లేదు -లేదు -లేదు ”
 విశేష్ం —–లోక విష్యాల నుంచే చింతలు వసగతయి .వీటిన్న చూసపవి
ఇందియ
ర ాలు .,పపరమించేది మనసు .వీటి వలల సగైరధం ,దేైష్ం కలుగు త్పయి ..పపమ
ర తగ్ా
ప్ో తుంది .జిత్ేన్నుయ
ా ులకు,కగమాన్ని జయించిన వగర్కర ప్గరప్ంచిక , వగంచలు వుండవు . వగటి పెవ
అరుీలు చపచే వగర్పెవ జఞలి కలుగు తుందే కగన్న ,కోప్ం ర్గదు .మనసు చంచల మైంది .ఎప్ుాడూ
సిారం గ్గ వుండదు .సిార చితత ం కగవగలంటే సజజ న సగంగతుం న్నరంతరం కగవగలి .మహ్మతుమడ్వన
గురువు ను చేర్ ,ఆత్పమరాణ చేసు కుంటే ,గురువు అనుగీహం త్ో ,చ్డు భావనలు దగా రకు
చేర్గవు .బ్రహమ ప్దపర్గధన్ని అందుకొన్న ,ఆ ఆనందం లో న్నలిచి ప్ో యిన వగర్కర మనసుస
అంతర్సుతంది .మనసుస నపశనం అయిత్ే ,చింతలు అసలు ఉండనే వుండవు
..శగసైత్పనందపన్నకర ఇదే మారా ం అన్న సదపశివులు బ్ో ధించపరు .

ఇప్ుాడు ర్ెండర కీరతన లోకర వళ్ాుం

02 —ప్లల వి —-సిారత్ప నహ నహ ర్ే ,మానస —సిారత్ప నహ నహ ర్ే ||

చరణపలు —-01 -త్పప్తరయ సగగర మగ్గినపం —దర్గాహనపకర

విలగ్గినపం ||

02 –విష్య ప్గశ వేషీ త

ి చిత్పతనపం –విప్ర్ీత జఞాన విమత్పతనపం ||

03 –ప్రమ హంస యోగ విరుదపునపం —బ్హు చంచలతర సుఖ్

సిదధ పనపం ||

భావం ——ఈ కీరతన లో మనసుకు సిారతైం అనేది లేదు అన్న రూధిగ్గ త్్లియ
జేశగరు .ఎవర్కర లేదు ?అన్న విచపర్ంచపరు .”మనసగ !త్పప్త్పరాలలో మున్నగ్న వగర్కర ,అహంకగర
దర్గాన్ని ప్టీ కొన్న వేల
ర ాడే వగర్కర ,విష్య వగంచలు అనే త్పళళత్ో బ్దుధల న
వ మనసు కల వగర్కర
,చంచల మన
ై సుఖ్ాల కోసం అరుీలు చపచే వగర్కర ఎనిడు మనశగశంత్ర లభించదు ”అన్న
న్నరువందంగ్గ చ్ప్గారు .

విశేష్ం —-త్పప్తరయాలు మయడు .ఆది ద్వి

వ క ,ఆది భౌత్రక ,ఆధపుత్రమక బ్ాధలు
.ఇతరుల ప్టల ప్రదర్శంచేది దరాం .తనలో వుండేది అహంకగరం .ప్రప్ంచమే న్నజం,దేవుడు
అబ్దధ మనుకునే జఞానమే విప్ర్ీత జఞానం .దరాము ,అహంకగరము ప్రమాతమకుదూరం
చేసత గయి .విష్య వగుమోహం కూడప ప్రమాతమను చేర న్నవైదు .సిారత అంటే శగశైత మన
ై
దపన్నలో సగానం .చలించే విష్యాలపెవ వచేి జఞానం కూడప చంచలమన
ై దే .దపన్న వలల శగంత్ర
,సెా ర
థ ుం లభించవు .కనుక సిారమై ,శగశైతమై ,అఖ్ండమై ,అక్షరమన
ై ప్రబ్రహమం లోనే
సిారతైం ,శగంత్ర లభిసగతయన్న సందేశం .

మయడవ కీరతన లోకర ప్రవశి

ే దపుం
 03 –ప్లల వి —-తతత వజీజ వతైం బ్రహమణి–తతత వజీజ వతైం ||

చరణపలు -01 –యదపైత్ోతయిే చందర దిైతైం —-యదపైనుమకుర్ే ప్రత్ర

బ్బమితై ||

02 -సగానౌ యదైత్ నర రూప్తైం —భాను కర్ే యదైత్ త్ోయతైం ||

03 —శుకౌత యదైత్ రజతమయతైం —ర్గజౌజ యదైత్ ఫణి

దేహతైం ||

— 04 – ప్రమ హంస గురునపద్ైవ త విదపు —భన్నత్ప ధికురుత మాయా

విదపు |\

భావం —–ఈకీరతన లో ఉప్న్నష్త్ రహశుం అంత్ప ,గ్గన రూప్ం లో వని లా

అందించపరు .మాయ ఎలా భరమింప్ జేసత ుందర ,దపన్ని ఎలా త్ొలగ్ంచుకోవగలో ,బ్హు చకకగ్గ
వివర్ంచపరు బ్రహ్మనుుాలు .”నీటి లో ర్ెండవ చందురన్నలా ,అదు ం లోన్న ప్రత్ర బ్బంబ్ం లా
,మోాడు వగర్న చ్టీ లో మానవ రూప్ం గ్గ ,ఎడపర్లో ఎండ మావి లా ,ముతుప్ు చిప్ా లో
మర్సప వండి లా,త్పరడు లో కనబ్డే ప్గము లా,బ్రహమం లో జీవతైం అనేది భరమ వలల కన్న
పిసత ో ంది .ప్రమహంస వర్ేనుుల వన గురు అనుగీహం వలల ,అద్వైత విదు త్ో అజఞానం అనే
మాయ త్ొలగ్ ,జఞాన ప్రకగశం లభిసుతంది .

విశేష్ం —-దీన్నకర కొంత వివరణ ఇవగైలి .నీటి లో చందర బ్బంబ్ం

,మరుభయమి లో ఎండ మావి ,ముతుప్ు చిప్ా లో వండి కన్నపించటం లోక సహజం .కొదిుగ్గ
విచపర్ంచి చూసపత ,అసలు రూప్ం బ్యట ప్డుతుంది .అదంత్ప భరమ అన్న త్్లిసి ప్ో తుంది
.తర్గైత కూడప అవి కనబ్డు తునపి ,భారంత్ర మాతరం త్ొలగ్ ప్ో తుంది చ్టీ లో అందరు
మన్నషి న్న చూడ లేరు .అజఞానం ప్ రలు త్ొలగ్త్ే భారంత్ర దూరమవు తుంది .ర్ెండు రకగల
భారంతులు .భారంత్రకర కగరణం అజఞానమే .ప్రప్ంచము ,అందు లోన్న అనుభవగలు ర్ెండు రకగల
భారంతులు అసలు సమషిీ వగసనలే మయల అజఞానం అంటారు విజుా లు .వగటి వలేల మనకు కన్న
పించే ప్రప్ంచం ఏరాడింది .అందర్కీ చ్ందిన ఈ ప్రప్ంచం లో ఎవర్ సైంత వగసనల త్ో
వగరు వలుగు తూంటారు .అందుకే వుకరత గతమన
ై దుఖ్ాలు ,కషగీలు ,అనుభయతులు కలుగు
త్పయి .గురు ముఖ్త్ప అద్వైత విదు ప్ ందిత్ే భరమ నపశనం అవుతుంది .సమషిీప్రప్ంచం
జనపన్నకర కన్నపిసత ునపి ,వుకరతగత భారంత్ర నశించటం వలల ,ఆ మహ్మతుమడు ప్రప్ంచపన్ని ఒక ఖ్ేలగ్గ
అంటే ఆటగ్గ భావిసగతడు .ఇదే ఇందులో వుని ప్రమారధం
అద్వైత్ప మృతం ---8

ఆతమ బ్ో ధ
శ్రీ సదపశివ బ్రహమ్ ందర కీరతనలలో అద్వైత్పమృత్పం లో ఆతమ బ్ో ధ లో నపలా వ
కీరతన గుర్ంచి త్్లుసు కుందపం
04 ----ప్లల వి ----సరైం బ్రహమమయం ర్ే ర్ే --సరైం బ్రహమ మయం ||

చరణపలు ---01 - కరం వచనీయం ,కరమవచనీయం --కరం రచనీయం

,కరమరచనీయం ||

02 ---కరం ప్థ నీయం కరమ ప్థనీయం , --కరం భజనీయం ,కరమభజ

నీయం ||
03 ---కరం బ్ో దధ వుం ,కరమబ్ో దధ వుం ---కరం భోకత వుం ,కరమభోకత వుం ||

04 ---సరైతర సదప హంస ధపునం --కరత వుం--భో ముకరత న్నదపనం ||

భావం ------'' వయర్ీ !సరైము బ్రహమమే .ఇందు లో చ్ప్ా తగ్నది ,చ్ప్ా తగన్నది
ఏమీ లేదు .వగరయ తగ్నది ,వగరయ తగన్నది లేదు .చదవ తగ్నది ,చదవ కూడన్నది లేదు
.సపవింప్ తగ్నీు ,సపవింప్ ర్గన్నదీ అంటట ఏమీ లేదు .నేరై వలసిందీ ,నేరై ర్గన్నదీ లేదు .త్రన
తగ్ంది ,త్రన ర్గన్నది అనే భేదమే లేదు .సరై వేళల ,సర్గైవసా లలో ,''హంస ''ధపునం
చేయటమే మన కరత వుం .అదే మోక్షాన్నకర సర్ెన
ై దపర్ ''

విశేష్ం ---భో అంటే అయాు అన్న అరధం .ఈ ప్రప్ంచం అంత్ప ప్రమాతమ

సైరూప్మే అయినప్ుడు దేన్నన్న సీైకర్ంచపలి ,దేనీి వదిలేయాలి అని సమసపు లేదు .''సరైం
ఖిలిైదం బ్రహమ ''

ఆయిద వ కీరతనకు దపర్ తీదపుం

o5 --ప్లల వి -----బ్రహ్మమ వగహం - కరలసదు

ా రు కృప్యా ---బ్రతహ్మమవగహం ||

చరణపలు ----01 ---బ్రహ్మమ వగహం కరల ,గురు కృప్యా--చినమయ

బ్ో ధపనంద ఘనం తత్ --శుీతుంత్్వక న్నరూపిత మతులం --సతు సుఖ్ాముిది సమరస
మనఘం ||

02 ---కర్గమకరమ వికరమ విదూరం --న్నరమల సంవి దఖ్ండ మప్గరం -

-న్నరవధి సత్పతసాద ప్ద మజరం --న్నరుప్మ మహమన్నన్నహత మనీహం ||

03 --ఆశగ ప్గశ వినపశన చతురం --కోశ ప్ంచకగతీత మనంతం --

కగరణ కగరణ మేక మనేకం ----కగలకగల కలి దర ష్ విహీనం ||
 04 --అప్రమయ
ే ప్ద మఖిలాధపరం --న్నష్రేప్ంచ న్నజ న్నషిరేయ
రూప్ం ---సైప్రకగశ శివ మదైయ మభయం --న్నష్రేతరకా మన ప్గయ మకగయం |\

భావం -------''సదు
ా రు కటాక్షం వలల నేను సగక్షాతు
త బ్రహమమే .గురు కృప్ చేత
చినమయ ,జఞానపనంద ఘన సైరూప్ బ్రహమమే నేను .ఉప్న్నష్త్ న్నరూపించిండీ ఎకమే అయినదీ
,సగటి లేన్నదీ,ప్గప్ రహతమన
ై దీ ,సరై వగుప్క మైనదీ ,సతు,సుఖ్సముదరం అయిన బ్రహమను
నేనే .సతకరమకు ,ఆకరమకు ,దుష్కరమలకు దొ రమన
ై ,అఖ్ండ ,అప్గర ,న్నరమల ,శుదధ మన
ై
,బ్రహమము నేనే .హదుులు లేన్న సత్పత కు ఆధపరం నేనే .జర్గదూరమై ,న్నరూప్ మానమై
,మహమాన్నైతమై ,కగమనప రహత బ్రహమను నేనే .ఆశగప్గశగలను చేదించే శకరత కలిగ్ ,ప్ంచ
కోశగలకు అతీత మైన ,అనంతమైన బ్రహమము నేనే ,.కగరణపలనీి టికర మొదటి కగరణమై
,ప్రప్ంచం లోన్న అనేకం అంత్ప త్పనే అయి ,నలల న్న మృతుు రూప్ కలి దర ష్ రహత బ్రహమం నేనే
.కొలవటాన్న వీలు లేన్న ప్రమై ,సర్గైదపరమై ,ప్రప్ంచం లో కరయ
ీ ా రహత ప్దం అయిన బ్రహమం
నేనే .సైయం ప్రకగశమై ,మంగళ ప్రదమై ,అదైయం ,అభయం అయి ,తర్గకన్నకర అతీత మై
,అప్గయం లేన్న ,శర్ీర రహత మైన బ్రహమం నేనే కదప .సదు
ా రు కృప్ వలల నేనే బ్రహమం కదప ''.

విశేష్ం ---వేదపలలో ఉప్న్నష్త్ లలోన్న సగరం అంత్ప ఇందులో ఇమిడపిరు

బ్రహ్మనుుాలు .అనిమయ ,ప్గరణమయ ,మనోమయ ,విజఞాన మయ ,ఆనందమయ ,అనేవి
ప్ంచ కోశగలు .అవి ఒకదపన్న కంటే ఒకటి వగుప్న శకరతహ కలవి .ఆనందమయ కోశగన్నకర అవతల
వుని అనంత వసుతవే బ్రహమం .ప్రప్ంచం లోన్న ప్రత్ర వసుతవుకర ,ప్గరణికర ,ఒక కగరణం వుంట ంది
.కగరణపన్నకర వనుక ఇంకో కగరణం వుంట ంది .ఇలా అనంత కగరణపలు .ఇన్ని కగరణపలకు అసలు
కగరణం ప్రమాతమ .ఆయన ఒకకడే కగరణం .ప్రప్ంచ వగుపిత అంతరా త ప్రమాతమను చూడ
గలిగ్త్ే ,ఇందియ
ర ాలు మయగ ప్ో యి ,ఇందిరయాలకు కన్నపించే ప్రప్ంచం మాయమవుతుంది

ఆరవ కీరతన గుర్ంచి చర్ిదపుం

06 ---ప్లల వి -----ప్ూరా బ్ో దర హం,సదపనంద--ప్ూరా బ్ో దర హం ||

అను ప్లల వి ----వర్గిశీమాచపిర కర్గమత్ర దూర్ోహం --సైరివదఖిల వికగర గత్ోహం

||

చరణపలు ---01 ---ప్రతుగ్గత్పమహం ప్రవితత సతు మనోహం --శుీతుంత శత కోటి

ప్రకటిత బ్రహమ హం ---న్నత్ోు హమ మభాయోహమదిైతీయోహం ||

02 --సగక్షీ మాత్ోరహం,ప్రగలిత ప్క్ష ప్గత్ోహం ---మోక్ష సైరూప్ో హమొంకగర గంయోహం ---

సూక్షోమహ మనఘోహ మదుాత్పత్పమహ్మం ||

03 --సైప్రకగశోహం విభురహం,న్నష్రేప్ంచోహం ---అప్రమయో

ే హమచపలోహమకగలోహం ---
న్నష్రేతర్గకాఖ్ండ్క
వ రసో హం .||
 04 --అజ న్నరమమొహం ,బ్ుధ జన భజనీయోహం --అజ ర్ోహ్మమమర్ోహమముాత సైరూప్ో హం
---న్నజ ప్ూరా మహమన్న న్నహత మహత్ోహం || 05 --న్నరవయవయహం ,న్నరుప్మ న్నష్కలనోకహం
---ప్రమశివేందర శ్రీ గురు సో మ సముదిత ----న్నరవధి న్నర్గైణ సుఖ్ సగగర్ోహం ||

భావం -----ఆత్పమనుభావం ప్ ందిన అనుభవ సగాయి నుంచి ఉదావించిన మధు

మధుర గ్ీతం,సంగ్ీతముప్న్నశద్ ఉప్దేశం ఈ కీరతన

''నేను ప్ూరా జఞాన ఆనంద సైరూప్ుడిన్న .వర్గాశీమ ,ఆచపర ,కరమ ధర్గమలకు

అతీతుడిన్న .బ్ాంగ్గరం లాగ్గ అనేక మారుాలు ప్ ందే వగణిి .అందర్లో వుని ఆతమను ,నపమ
రూప్ జగతు
త లో వగుపించిన సతు సైరూప్ున్ని .ఉప్న్నష్త్ చ్పిాన ప్రబ్రహమను .న్నతు
,అభయ,అదిైతీయ ,బ్రహమను .అన్నిటికర సగక్షీ భయతుడను .ప్క్ష ప్గత రహతున్ని .ఓంకగరంవలల
చేరదగ్న వగడిన్న .సూక్షమమై ,ప్గప్ రహతమన
ై అదుాత ఆతమను .నేను సైయం ప్రకగశ కుడిన్న
.అన్ని రూప్గలు నేనే .ప్రప్ంచపతీతుడిన్న నేను .కొలతలకు అందన్న వగడిన్న .సరై వగుప్కుడిన్న
.విభజన ,కదలిక లేన్న వగడిన్న .తర్గకన్నకర అతీత మన
ై ఏక రసగన్ని.జనమ ,మమకగరం లేకుండప
,బ్ుధ జన ఆర్గధకుడిన్న .జనన ,మరణపలు లేన్న అమృత సైరూప్ుడిన్న .నప మహమ లోనే
న్నలిచి వుండే మహ్మ మహత్పతుమడిన్న .అవయవగలు లేన్న ,అనుప్మాన మన
ై ,న్నష్కలంకున్ని
నేను .శ్రీ ప్రమ శివేందర గురు దేవుల నే ,చందురన్న దపైర్గ ఉదయించిన సుఖ్ సగగ ర్గన్ని నేను
.''

విశేష్ం ----ఇది ఆతమను దర్శంచే సందరాం .అంటే ఆతమ ఆవిషగకరం .ఈ సమయం

లోనూ ,తన గురు ప్గదులు శ్రీ ప్రమ శివందురలను ససమర్ంచపరు . సదపశివ బ్రహ్మనుుాలు .గురు
కటాక్షం సంప్ూరాం గ్గ ప్ ందిన వగరు కనుక ,గురు సమరణే ముకరత దపయకం గ్గ భావించపరు .రుణం
తీరుికునే ప్రయతిం చేశగరు .గురువు చందురడు అయిత్ే గురువు నుండి ఆతమ జఞానం
ప్ ందిన శిష్ుుడు చందురన్న వనిలకు ఉప్ ాంగ్ే అనంత సగగరం న్నగయధం కూడప .కొందరు
బ్ాహు విష్యాల వలల మహమలు ప్ ందు త్పరు ..వీరు సగమానుులు తన మహమత్ో త్పనే
న్నలిచే ఆతమ సైరూప్ుడుమహ్మతుమడు .

ఇకకడిత్ో ఆతమ బ్ో ధ ప్ూర్త అయింది .తర్గైత ''బ్రహ్మమనందం ''అనుభ

విదపుం .
అద్వైత్ప మృతం ——9

బ్రహ్మమ నందం
శ్రీ సదపశివ బ్రహ్మందర కీరతనల లో ఇప్ాటి వరకు ”ర్గమ రసం ”,”కృషగా మృతం ”ఆతమ బ్ో ధ
”శ్రర్ుకల లో వుని కీరతన లను గుర్ంచి త్్లుసు కునపిం .ఇప్ుాడు ”బ్రహ్మమ నందం ”లోకర చేర్
అందులోన్న కీరతన వభ
వ వగలను అరధం చేసు కుందపం.

ప్లల వి —– —నహర్ే నహ శంకగ చిత్ –నహర్ే నహ శంకగ ||

చరణపలు ———-01 –అజమక్షర మద్వైత మనంతం –ధపుయంత్ర బ్రహమ వరం శగంతం ||

02 —ఏ తుజఞాత్ర బ్హుకర ప్ర్త్పప్ం –ఏ భజన్నత సత్రితుిఖ్ రూప్ం ||

03 —ప్రమ హంస గురు భన్నతం గ్ీతం —ఏ ప్థంత్ర న్నగమారధ సమేతం ||

భావం ——–”ఎవరు అనేక లౌకరక దుఖ్ాలను వగది లేసత గర్ో ,సచిిదపనంద రూప్గనీ సపవిదపతర్ో
,ప్రమ హంస గురువు ల వన వగర్చే సోత తరం చేయబ్డిన గ్ీత్పలను ,వేదపర్గుల సగయం త్ో
అధుయనం చేసత గర్ో ,వగరంత్ప ,ఆది అంతం లేన్న ఏకమైన ,ప్రమ శగంత సైరూప్మైన
బ్రహ్మమనేి ధపున్నసగతరు ,ఇందులో అనుమానం లేదు ,శంక కూడప లేదు ”
విశేషగలు —–సూ
ా ల సూక్షమ శర్ీర్గలను సగధన దపైర్గ సగైదీనక్మ చేసు కోవగలి .వగటి దుఖ్ాలను
వదిలి నప్ుాడు ,వగటి లోన్న సత ,చిత్ ,సుఖ్ం సాష్ీ మవుత్్వ .ఆ సుఖ్ం ప్రమాతమ సై రూప్మే
కగన్న వేర్ే కగదు .ప్ర్త్పప్గలు అనేవి శర్ీరం నుంచి ,మనసు నుంచి ,బ్యటికర త్ొంగ్ చూసి
ప్ ందేవి .ఇవి సైతహ్మగ్గ జీవుడికర వుండవు .మనసు వగటిన్న వదిలేసపత ,మనసు అనేదే వుండదు
.మనసుకు ఆధపర మైన ప్రమ శగంతమన
ై బ్రహమమే దరశనం అవుతుంది .మోక్షాన్నకర కగరణమైన
ప్రత్రదీ గురు కృప్ వలల నే సగధుం .ఆ గురువు ప్రమ గురువు అయి వుండపలి .ప్రమ హంస లా
వుండపలి .అప్ుాడే తరుణలప్గయం లభిసుతంది .త్పను ప్రమ హంస కనుక అందరు ,ప్రమ
హంస సిాత్ర న్న ప్ ందపలన్న ప్రత్ర కీరతన లోను ఎరుక గ్గ త్్లిప్గరు ప్రమ హంస అయిన సదపశివ
బ్రహ్మందర యతీశైరులు .

ర్ెండవ కీరతన ——–

o2 —–ప్లల వి —–ఖ్ేలత్ర పిండపందే భగవగన్ –ఖ్ేలత్ర పిండప నే్ ||

చరణపలు —01 —-హంసః సో హం హంస సో హం –హంస సో హం సో హమిత్ర –ప్రమాత్పమహం

ప్ర్ప్ూర్ోిహం —బ్రహమవగహం బ్రహమ్ త్ర ||

02 –తైకగిక్షు శృత్ర జిహై ఘాానే –ప్ంచ విధ ప్గరనోప్ సగానే –శబ్ు సారశ రసగదిక మాత్ేర —
సగత్రైక ర్గజస త్పమస మిశేీ ||
03 –బ్ుదిధ మనసిిటాీ హనపకర్ే –భయజస త్ేజయ గగన సమీర్ే –ప్రమ హంస రూపపన విహ్మర్గత –
బ్రహమ విష్ు
ా రుదపరది క కర్గత ||

భావం ——–”శర్ీరం లోనే భగవంతుడు ఆడుతునపిడు .హంసను నేనే .నేనే హంసను

.ప్రమాతమను .ప్ర్ప్ూరా బ్రహమం నేనే .ప్ంచేందిరయ గ్ోళ్ాలలో ,ప్ంచ ప్గరణ సగానపలలో ,శబ్ు
,సారశ తనపమతరలలో ,త్రరగుణపల కలయిక లో ,శర్ీరం లో కీడ
ీ ప ఖ్ేలనం చేసత ునపిరు
ప్రమాతమ.నపలుగు అంతః కరనలలో ,ప్ంచ భయత్పలలో ,ప్రమ హంస లా విహర్సూ
త
,త్రరమయరుతల సృషిీ కరత గ్గ శర్ీరం లో ఆడి ,ప్గడి ,రమిసుతనపిడు ”

విశేష్ం —ప్రప్ంచం అనేది దేశ ,కగలాలో కదులుతంది .ఇది ప్రమాతమ ప్ర్ప్గలన వలల నే సగధుం
.ప్రప్ంచపన్ని చూసప ప్ర్కర్గలు అనీి ఆయన సైరూప్గలే .వేరు కగదు .సృషిీ ,సిాత్ర
,లయలుజీవున్న అనుభవగలే .వగటిన్న అనుభవగన్నకర త్్చేిదీ ప్రమాతమ ఏ .

మయడవ కీరతన లోకర చేరు కుందపం

03 —ప్లల వి —-ఆనంద ప్ూరా బ్ో దర హం—సతత మానంద ప్ూరా బ్ో దర హం ||

చరణపలు —-01 —ప్రతుగద్వైత సగర్ోహం –సకల శుీతుంత తలతర విదిత్ోహం,అముాత్ోహం ||

మతునంతర భావిత్ోహం –విదిత న్నతు న్నష్కల రూప్ న్నరుాణ ప్దర హం ||

02 —సగక్షి చినపమతర గ్గత్ోరహం -ప్రమ మోక్ష సగమాాజఞుదిప్ో హం

ప్క్ష ప్గత్పత్ర దూర్ోహం -అనవధిక సుఖ్ సగగర్ోహం ||

03 —సైప్రకగశైక సగర్ోహం –సదహమప్రప్ంచపతమ భావయహం అభయోహం

చిదహమప్రమయాఅఖ్ు మయర్త ర్ేవగహం |\

భావం ——ఈ కీరతన కూడప ఆత్పమను భయత్ర ప్ ందిన ఒక సిదధ ప్ురుష్ున్న ఆనంద మయ ,చినమయ
ర ప్ అదుాత వరాన .ప్గరప్ంచిక కొలతలకు ప్ర్మానపలకు అందన్న ఉనిత్ోనిత
,చిదూ
,ఉతత మోతత మ సిాత్ర అది .వేదం చదవకకర లేదు .ఉప్న్నష్తు
త లు అధునం చ్యుకకర లేదు
,శగసగతాల సగరం పిండ నకకర లేదు .ఈ కీరతన చదివినప ,వినపి ,అరధం చేసు కునపి అంత్ప
బ్రహమ జఞానమే .హ్మయిగ్గ సంగ్ీతం త్ో మేళవించి ,అనీి రంగర్ంచి అందించిన రస గుళ్క .

నపక్వ
గ కీరతన లోకర చేరుకుందపం

04 —ప్లల వి —-ఆనంద ప్ూరా బ్ో దర హం –సచిిదపనంద ప్ూరా బ్ో దర హం ||

చరణపలు —-01 –సర్గైతమ చర్ోహం –ప్ర్ న్నర్గైన న్నరుాణ న్నఖిలాతమ కోహం —

గ్ీర్గైణ వర్గునత్ోహం –కగమ గరై న్నర్గైప్ణ ధీరత్ోహం ||

02 –సతు సైరూప్ ప్ర్ోహం –వర శుీతుంత బ్ో ధిత సుఖ్ సగగర్ోహం

ప్రతుగ్గభిని ప్ర్ోహం –శుదధ మంతు రహత మాయా తీత్ోహం |\

03 –అవబ్ో ధ రస సగగర్ోహం –వయుమ ప్వనపది ప్ంచపభయత్పత్ర దూర్ోహం

కవి వర సంసపవయుహం -ఘోర భవ సింధు త్పరక ప్రమసూక్షమమహం ||

04 –బ్ాధిత గుణ కలనోహం –బ్ుదధ శోదిత సమరస ప్రమాత్పమహం

సగధన జఞత్పతీత్ోహం –న్నరుప్గధిక న్నసీశమ భయమానందర హం ||

05 –న్నరవయవయహం అజయహం –న్నరుప్మ మహమన్న న్నహత మహత్ోహం

న్నరవధి సతత వఘనోహం –ధీర ప్రమ శివేందర శ్రీ గురు బ్ో ధి త్ోహం ||

భావం —–నేను ఎవర్ి ?అని దపన్నకర సమాధపనమే ఈ కీరతన .”సచిిదపనంద ప్ూరా చ్త
వ నపున్ని
నేను .అందర్ లోన్న ఆతమ మయర్త న్న నేను .మోక్ష సైరూప్ుడ్న
వ న్నరుానున్ని .దేవతలు ననుి
అర్ిసగతరు .కగమ గర్గైప్ హ్మర్న్న .సతు సుఖ్ సైరూప్ుడిన్న .శగసగతాల చేత బ్ో ధింప్ బ్డిన వగడిన్న
.భేదపలు లేన్న ప్రతుక రూప్ మాయా తీతున్ని .జఞానంద సైరూప్ున్ని .ప్ంచ భయత్పలకు
అతీతున్ని .రుషి గణ ప్ూజితున్ని .ఘోర భవ సముదపరన్ని దపటించే ప్రమాతమను .గుణ కీడ
ీ ప
లో ప్రబ్ో ధం చేత శుదీధ చేయబ్డిన సమ రస ప్రమాతమను .సగధనపతీత మన
ై ,ఉప్గధి ప్ర్ధికర
అతీత మైన ప్రమానందపన్ని నేను .అవయవ రహతున్ని .ప్ుటీ క లేన్న వగడిన్న .న్నరుప్మ
మహమ లో న్నలిచి న గ్ొప్ాదనపన్ని నేనే .న్నరవధిక శుదధ సత్పున్ని .శ్రీ గురు ప్రమ శివేందర
సగైమి చేత బ్ో ధితున్ని అయిన వగడిన్న నేనే ”

వేదపలలోన్నరుకుకలు చదువుతుని అనుభయత్ర లభిసుతంది ఈ కీరతనలో అంత్ప బ్రహమ

మయమే .నేనే బ్రహమన్న”అహమాత్పమ ప్రబ్రహమ ”సో హం ”బ్రహమ ఇవగహం ”అనే మహ్మ వగకు
రహసగులనీి గుది గుచిి ,హ్మయిగ్గ ప్గడుకుంటట మనసగర్గ అనుభవిసూ
త ,ఆనంద ప్గరవశుం
కలిగ్ంచే రచన బ్రహ్మనుుాలది .మాటల లో వర్ాంచటం కష్ీ ం .అనుభవించపలి తర్ంచపలి
ఆత్పమను భయత్ర ప్ ందిన మహ్మతుమన్న అనుభవమే ఈ కీరతన .ఈ అనుభయత్రకర కగరణమయిన శ్రీ
గురువు ప్రమశివేందర సగైమిన్న ర్ెండర సగర్ సమర్ంచి సంప్రదపయాన్ని అవిచిినిం గ్గ
కగప్గడపరు శిష్ుుల వన సదప శివ బ్రహ్మనుుాలు
ఇప్ాటికర ”బ్రహ్మమనందం ”ప్ూర్త గ్గ అనుభవినపిము .

బ్రహ్మను్ాల కీరతనల లో ఇరవవ నపలా వది ,చివర్ది అయిన ది ”గంగ్గ నది పెవకర
ీ త న .ఆ ప్వితర
నదీమ తలిల ప్గవన త్ోయాన్ని త్పగ్ మొక్షానందపన్ని ప్ ందుదపం

24 —ప్లల వి —–జయ తుంగ తరంగ్ే గంగ్ే –జయ తుంగ తరంగ్ే ||

చరణపలు —01 –కమల భవగండ కరండ ప్విత్ేర —బ్హు విధ బ్ంధచేిద లవిత్ేర ||

02 –దూర్ీకృత జన ప్గప్ సమయహ్ –ప్ూర్త కచి స గుచి గ్గీహ్ ||

03 –ప్రమ హంస గురు భణిత చర్త్ేర –బ్రహమ విష్ు

ా శంకర నుత్ర ప్గత్ేర ||

భావం ——-”ఉతు
త ంగ తరంగ విర్గజిత గంగ్గ మాత్ప !నీకు జయం .బ్రహ్మమండపన్ని ప్వితరం చేసత ూ
,అనేక బ్ంధనపలను విచేిదం చేసత ూ ,వుండే నీకు జయమగు గ్గక .ప్రజల ప్గప్గలను ప్రక్షాళన
చేసత ూ ,త్పబ్ెళళను (కచఛప్ ),మొసళళను (గుచి )న్నండుగ్గ కలిగ్న వయ నదీమ తలీల నీకు జయం
.ప్రమ హంస ప్ర్వగరజక గురు ప్రంప్ర చేత కీర్త ంప్ బ్డిన గంగ్గ మాయిా నీకు జయం
.త్రరమయరుతల సుతత్రకర ప్గతరమైన ప్వితర గంగ్గ దేవీ !నీకు సరైదప జయము ”

విశేష్ం —-భారతీయ సగహతుం లో గంగ్గనదికర ప్రత్్ుక సగానం వుంది .ఆ నదీమ తలిల త్రరప్ద
గ్గమి అంటే సైరా మరత ా ,ప్గత్పళ్ాలలో ప్రవహసుతంది .భయలోకగన్ని ప్వితరం చేయ టాన్నకర దివి
నుండి భువికర దిగ్న భాగ్ీరధి ఆమ .ఆమ ప్వితర తీర్గలలో నపగరకత విసత ర్ంచింది .భయములను
ససు శగుమలం చేసి ,బ్ంగ్గరు ప్ంటలు ప్ండించే అమృత జలాలను అందించే నదీ మాత
.గంగ్గ సగినం ప్వితరం .మోక్ష ప్రదం .అంతటి శుదధ జలం ప్రప్ంచం లో లేనే లేదు .ఎనోి
ప్ర్ీక్షలకు తటీ కుంది .ఆమ త్ో సంబ్ంధం లేకుండప ర్గమాయణ ,భరత ,భాగవత కధ లేదు
.ఆ ప్వితర జలం సైచిం ,ప్వితరం ,న్నరమలం .గంగ్గ మాయి లేక ప్ో త్ే భారతీయ లౌకరక
,ఆధపుత్రమక జీవనమే లేదన్న అందర్ భావన .ఆ గంగ్గ మాతను సుతత్రసూ
త అందుకే సదపశివ
బ్రహ్మనుుాలు జయ గ్గనపన్ని విన్నపించపరు .ఆ జయం ఆమకే కగదు లోకగలన్నిటికీ .ఇదీ ఉదపతత
భారతీయభావన .జయ మంగళం న్నతు శుభ మంగళం .

” శ్రీ సదపశివ బ్రహ్మందర కీరతనల లో అద్వైత్ప మృతం ”అనే ఈ నవరత్పిల వగుసప్రంప్రకు

పపరరణ ,ప్ూర్త ఆధపరం ”సగైమిన్న శగరదప పిరయానంద ”గ్గరు రచించిన గీంధం ”సంగ్ీత
వేదపంతం ”.ఆ సగైమిన్నకర మనసులో సగషగీంగ ప్రమాణపలు చేసత ూ నప కృతజా తలను త్్లుప్ు
కుంట నపిను .ఇందులోన్న విష్య వివరణ అంత్ప శగరదప పియ
ర ానంద సగైమిన్నదే నన్న
సవినయం గ్గమనవి చేసత ునపిను . ననుి .ఎంత్ో ప్రభావితం చేసిన రచన ఇది .దీన్న న్న మీకూ
అందించపలనే తప్న త్ో ఈ ప్రయతిం చేశగను .

సంప్ూరాం