[Type here]

నా దారి తీరు

[Type here]
Contents
నా దారి తీరు .............................................................................................................................................. 9

నా దారి తీరు -1.................................................................................................................................... 10

నా దారి తీరు -2 ................................................................................................................................... 14

నా దారి తీరు -3 ................................................................................................................................... 23

నాదారి తీరు -4 .................................................................................................................................... 28

నాదారి తీరు -5 .................................................................................................................................... 35

నా దారి తీరు -6 ................................................................................................................................... 40

నాదారి తీరు -7 .................................................................................................................................... 43

నా దారి తీరు –8 .................................................................................................................................. 49

నా దారి తీరు -9 ................................................................................................................................... 54

నా దారి తీరు -10 ................................................................................................................................. 58

నా దారి తీరు -11 .................................................................................................................................. 61

నా దారి తీరు -12 ................................................................................................................................. 65

నా దారి తీరు –13 ................................................................................................................................. 68

నా దారి తీరు -14 ................................................................................................................................. 73

నా దారి తీరు –15 ................................................................................................................................. 77

నా దారి తీరు -16 ................................................................................................................................. 80

నాదారి తీరు –17 .................................................................................................................................. 83

నాదారి తీరు -18 .................................................................................................................................. 86

నాదారి తీరు -19 ................................................................................................................................... 91

నాదారి తీరు -20 ................................................................................................................................... 95

నా దారి తీరు -21- ................................................................................................................................ 99

నా దారి తీరు -21................................................................................................................................ 103

నా దారి తీరు -22 ............................................................................................................................... 106

నా దారి తీరు –23- ............................................................................................................................. 110

నా దారి తీరు -24 ............................................................................................................................... 115

నా దారి తీరు -25 ............................................................................................................................... 118

నా దారి తీరు -26 ............................................................................................................................... 120

నా దారి తీరు -27 ............................................................................................................................... 123

నా దారి తీరు -28................................................................................................................................ 129

నా దారి తీరు -29................................................................................................................................ 132

నా దారి తీరు -30 ............................................................................................................................... 136

నా దారి తీరు -31 ............................................................................................................................... 140

నా దారి తీరు -32 ............................................................................................................................... 145

నా దారి తీరు -33................................................................................................................................ 148

నా దారి తీరు -34................................................................................................................................ 152

నా దారి తీరు -35 ............................................................................................................................... 157

నా దారి తీరు -36 ............................................................................................................................... 160

నా దారి తీరు - 37 .............................................................................................................................. 163

నా దారి తీరు -38 ............................................................................................................................... 166

నా దారి తీరు -39 ............................................................................................................................... 170

నా దారి తీరు -40................................................................................................................................ 174

నా దారి తీరు -41 ............................................................................................................................... 177

నా దారి తీరు -42................................................................................................................................ 180

నా దారి తీరు -43................................................................................................................................ 183

నా దారి తీరు -44................................................................................................................................ 187

నా దారి తీరు -45................................................................................................................................ 192

నా దారి తీరు -46................................................................................................................................ 197

నాదారి తీరు -47................................................................................................................................. 199

నా దారి తీరు -48 .............................................................................................................................. 204

నాదారి తీరు –49 ................................................................................................................................ 207

నా దారితీరు -50................................................................................................................................. 209

నా దారి తీరు -51 ............................................................................................................................... 212

నా దారి తీరు - 52 .............................................................................................................................. 215

నా దారి తీరు -53 ............................................................................................................................... 220

నా దారి తీరు -54 ............................................................................................................................... 226

నా దారి తీరు -55 ............................................................................................................................... 230

నా దారి తీరు -56 ............................................................................................................................... 230

నా దారి తీరు -57 ............................................................................................................................... 233

నా దారి తీరు -58 ............................................................................................................................... 236

నా దారి తీరు -59 ............................................................................................................................... 239

నా దారి తీరు -60 .............................................................................................................................. 242

నా దారి తీరు -61 ............................................................................................................................... 246

నా దారి తీరు -62 ............................................................................................................................... 249

నా దారి తీరు -63 ............................................................................................................................... 253

నా దారి తీరు -64 ............................................................................................................................... 256

నా దారి తీరు -65 ............................................................................................................................... 258

నా దారి తీరు -66 ............................................................................................................................... 262

నా దారి తీరు -67 ............................................................................................................................... 264

నా దారి తీరు -68 ............................................................................................................................... 266

నా దారి తీరు -70 ............................................................................................................................... 272

నా దారి తీరు -71 ............................................................................................................................... 275

నా దారి తీరు -72 ............................................................................................................................... 277

నా దారి తీరు -73 ............................................................................................................................... 281

నా దారి తీరు -74 ............................................................................................................................... 284

నా దారి తీరు- 75 ............................................................................................................................... 288

నా దారి తీరు -76 ............................................................................................................................... 291

నా దారి తీరు -77 ............................................................................................................................... 295

నా దారి తీరు -78 ............................................................................................................................... 297

నా దారి తీరు -79 ............................................................................................................................... 299

నా దారి తీరు -80 ............................................................................................................................... 304

నా దారి తీరు -81 ............................................................................................................................... 307

నా దారి తీరు -82 ............................................................................................................................... 311

నా దారి తీరు. -83 .............................................................................................................................. 314

నా దారి తీరు -84 .............................................................................................................................. 318

నా దారి తీరు -85 ............................................................................................................................... 321

నా దారి తీరు -86 ............................................................................................................................... 324

నా దారి తీరు -87 ............................................................................................................................... 328

నా దారి తీరు -88 .............................................................................................................................. 332

నా దారి తీరు -89 ............................................................................................................................... 334

నా దారి తీరు -90 ............................................................................................................................... 340

నా దారి తీరు -91................................................................................................................................ 344

నా దారి తీరు -92 ............................................................................................................................... 348

నా దారి తీరు -93 ............................................................................................................................... 351

నా దారి తీరు -94 ............................................................................................................................... 355

నా దారి తీరు -95 ............................................................................................................................... 360

నా దారి తీరు -96 ............................................................................................................................... 363

నా దారి తీరు 97 ................................................................................................................................. 366

నాదారి తీరు -98................................................................................................................................. 371

నా దారి తీరు -99 .............................................................................................................................. 374

నా దారి తీరు -100 ............................................................................................................................. 378

నా దారి తీరు -101 ............................................................................................................................. 383

నా దారి తీరు -102 ............................................................................................................................ 387

నా దారి తీరు -103 ............................................................................................................................. 391

నా దారి తీరు -104 ............................................................................................................................. 395

నా దారి తీరు -105 ............................................................................................................................ 399

నా దారి తీరు -106 - ........................................................................................................................... 404

నా దారి తీరు -107 ............................................................................................................................. 410

నా దారి తీరు-108 .............................................................................................................................. 415

నా దారి తీరు – 109 .......................................................................................................................... 418

నాదారి తీరు -110 .............................................................................................................................. 422

నాదారి తీరు -111 .............................................................................................................................. 427

నాదారి తీరు -112 .............................................................................................................................. 429

నా దారి తీరు -113.............................................................................................................................. 434

నాదారి తీరు -114 .............................................................................................................................. 437

నాదారి తీరు -115 .............................................................................................................................. 442

నా దారి తీరు -116 ............................................................................................................................. 448

నా దారి తీరు -117 ............................................................................................................................. 451

నా దారి తీరు -118 ............................................................................................................................. 455

నా దారి తీరు -119 ............................................................................................................................. 460

నా దారి తీరు -120 ............................................................................................................................ 466

నా దారి తీరు -121 ............................................................................................................................. 471

నా దారి తీరు -122............................................................................................................................. 473

నా దారి తీరు -123 ............................................................................................................................. 478

నా దారి తీరు -124 ............................................................................................................................ 483

నా దారి తీరు -125 ............................................................................................................................. 489

నా దారి తీరు -126............................................................................................................................. 495

నా దారి తీరు -127 ............................................................................................................................. 497

నా దారి తీరు -128 ............................................................................................................................ 502

నా దారి తీరు -129............................................................................................................................. 519

నా దారి తీరు -130 ............................................................................................................................ 525

నా దారి తీరు -131 ............................................................................................................................. 530

నా దారి తీరు

జిల్ల
ా పరిషత్ స్కూ ల్ ఉద్యో గ పరయాణం ఇరవయ్ బడలీలు ...

మోపిదవి
ే , ఉయ్యూరు, మానిక ొండ, కాటూరు, ఉయ్యో రు, ముప్పా ళ్ళ , పామరుు,

ఉయ్యూరు, విస్సన్న పెట్, పెన్మకూరు, ఉయ్యూరు, గన్నవరొం ,పామరుు ,

పెన్ుగొంచిపర ో లు,, గొండ్ాోయి, వత్సవాయి, మొంగళాపురొం, చిలుకూరి వారి గయడ్ొం,

మేడూరు, అదాాడ
 నా దారి తీరు -1

‘’ఊస్ులలో ఉయ్యూరు ‘’ఊస్ులలో ఉయ్యూరురాసిన్పపటి న్ుొండ్ి మా శ్రుమతి పోభావతి ‘’అొందరి

గయరిొంచి రాస్ాారు కాని మీ గయరిొంచి రాస్ుకోరా‘’?/అని అడ్ిగిొంది. నేన్ు ‘’నా గయరిొంచి
రాస్ుకోవటానికి ఏమయొంది ?ఎొం పొ డ్ిచేశాన్ని, ఏొం స్ాధిొంచాన్ని రాస్ుక న్ు ?’’అనే
వాడ్ిని ‘’కాదొండ్ీ మీ చదువు, ఉదయ ూగొం మీ చదువు చపపప విధాన్ొం, మీ మిత్రోలు ఆ నాటి
హెడ్ మాస్ట రో ు వారి పదధ త్రలు మీరు చదువు క న్న కాలేజి అపపటి చదువులు మీపెై మీ
లెకచరరో పోభావొం, మీరు చూసిన్ మహా మహులు, తిరిగిన్ ఊళ్లో, విశేషాలు, పిలోల్నన
పెొంచిన్ విధాన్ొం మీ బొంధు గణొం, జీవిత్ొం లల ఎదురకొన్న ఇబబొందులు, వాటి లలొంచి బయ్ట
పడడ తీరు ఇలా రాయ్ాలె కాని ఎననన ఉొంటాయి కదా.. వాటిని రాయ్ొండ్ి ‘’అనేది ‘’మన్
స్ాధారణ జీవిత్ొం లల ఏ పోత్ూే కత్లుొంటాయి ?అొందరి లా నే మన్మయ జీవిత్ొం
లాగిస్ా ునానొం.. దీనికోస్ొం రాస్ుకోవాలా ‘’?అనే వాడ్ిని. ’’అది స్రే–మన్ ఆొంజనేయ్ స్ాామి
దేవాలయ్ానిన జీరననరాధరణొం చేయ్ గల్నగాొం, ఎననన స్ాహిత్ూ స్భలలో పాలగొనానరు. జిలాోలల
మొంచి సెైన్ుస మేషట ారు గా, హెడ్ మాస్ట ర్ గా గయరిాొంపూ పొ ొందారు. స్ాహిత్ూ స్భలు
నిరాహిస్ా ునానరు. ఇవి రాస్ుకోకూడదా ?’’అనేది ‘’ఇవి అొందరు చేసవ
ప ే గా. నా పోత్ేూకత్
ఏమయొంది ?ఏదయ మన్ శకిా పరిధిలల చేస్ా ునానొం. అొంత్ చాటు కోవాల్నసనేామయొంది ?’’అని నీళ్లు
చలేో వాణనన. ’’ఇవనీన రాసి పుస్ా కాలు అచేచసి ఊరి మీద పడ్ి అమమలేన్ు బాబయ.
’’అనాననొక స్ారి ‘’.అచేచయ్ూటొం ఎొందుకు / ఉొందిగా నా స్వితి ఒకటి. ఇరవై నాలు
ొ గొంటలు
దానిత్ోనే గా మీరు గడపటొం ?’’అొంది ‘’అొంటే కొంపుూటర్ లల ఎపుపడూ మయనిగి
త్లుత్రనాననై దేపుపడ్ా ?’’అనానన్ు ‘’అొంత్ సీన్ లేదు లెొండ్ి మీకు. ఇది ఎవరి కోస్మో
కాదొండ్ి. మన్ పిలోలకి మన్వాళ్ుకు త్ల్నయ్ని విశేషాలుొంటాయి అవి వాళ్లు చదివి క ొంత్న
ై ా
త్లుస్ు క ొంటారు.. ఒక ‘’బాోగ్ బాగ్ ‘’న్ు బయజానేస్ుక ని ఊరేగయత్రనానరుగా. అొందులల
రాయ్ొండ్ి చదివే వాళ్లు చదువుత్ారు. లేక పర త్ే అక్షయ్ొం గా అక్షరొం గా అొందులల ఉొండ్ి
పర త్రొంది. దీనికేమీ ఖరుచ లేదు కదా. నట్ డబయబలు నల నేలా కడుత్ూనే
వదిల్నన్ుచక ొంటునానరుగా. ఇదీ ఒక చేతి చమయరు భాగనత్ొం అన్ు క ొండ్ి ‘’రాయ్ొండ్ి ఇక
మాటలు కటిట పెటటొండ్ి ‘’అని హుకుొం జారీ చేసి న్ొంత్ పని చేసిొంది.

స్రే న్ని ఈ విషయ్ొం పెై ఆలలచిొంచ స్ాగాన్ు. ఏ పపరు పెటట ాల్న ?అని మొదటనే
వచిచన్ స్ొందేహొం. ఎననన పపరో ు ఆలలచిొంచాన్ు. ఏదీ న్చచలేదు. చివరికి రొండు శ్రరిికలు
ఖరారు చేస్ుక నానన్ు. ఒకటి ‘’అన్ొంత్ కాలొం లల నేన్ూ ‘’అనేది. నేన్ూ అన్టొం లల కాలొం
అన్ొంత్ మన
ై ా నాకూ ఒక పోత్ూే కత్ ఉొంది అని ధానిస్ుాొందనే అభిపాోయ్ొం. మరీ డబాబ క టుట
కోవటమేమో అని పిొంచి వదిలేశాన్ు. రొండ్య పపరు ‘’కాల సిొంధువు లల నేనొక
బొందువున్ు ‘’ఇదీ అొంత్ న్చచ లేదు. ఇవాళ్ ఇపుపడ్ే దీనిన రాస్ుాన్నపుపడు ‘’నా దారి
తీరు ‘’ అని శ్రరిిక బాగయొంటుొందని అని పిొంచి అదే ఖాయ్ొం చేసి మొదలు పెడుత్రనానన్ు.
ఊస్ులలో ఉయ్యూరు లల నా స్ూొల్ ఫెన్
ై ల్ వరకు విదాూభాూస్ొం గయరిొంచి, నా చిన్న నాటి
సపనహిత్రల గయరిొంచి, అపపటికి నాకు మా ఊరనో త్ల్నసిన్ వారి గయరిొంచి య్ాభై ఎపిస్ర డులు
రాయ్టొం దానిన అొందరు చదివి అభి న్ొందిొంచటొం జరిగిొంది . కన్ుక దీనిన నా కళాశాల విదూ
త్ో పాోరొంభిస్ుానానన్ు. అొంటే స్ుమారు 56 ఏళ్ు కిుొందాటి విశేషాలన్న మాట. ఇొందులల ఎనిన
గయరుాకోస్ాాయో త్లీదు జాాపక శకిా కూడ్ా క ొంత్ త్గిొొంది. డ్టు
ో స్ొంవత్సరాలు కలవక
పొ వచుచ. అొందుకని వాటికి పాోధాన్ూొం ఇవాకుొండ్ా రాయ్ాలన్ు క ొంటునానన్ు. అపపటి
రాజకీయ్ాలు గయరుాన్నొంత్ వరకు రాస్ాాన్ు. స్ాదా సీదా జీవిత్మే కన్ుక స్సెపన్ుస, తిోల్నోొంగయ
ఏమీ ఉొండవు. స్ొంఘటన్ల్నన కోుడ్ీకరిస్ా ాన్ు. ఒక రకొం గా నా జాాపక శకిాకి పరీక్షే... నాకు
చదువు చపిపన్ లెకచరరో పపరో ు ఎనిన గయరుాకోస్ాాయో, వారు బో ధిొంచిన్ విషయ్ాలేమిటో
స్పశాటస్పషట ొం గా ఉొండచుచ. కాని వారిని నేన్ు జాాపకొం చేస్ుకోవటొం నా ధరమొం, విధి,
కృత్జా త్. అొందుకే ఈ పోయ్త్నొం ఇొందులల కృత్ కుుత్రూడ్ిని కావాలని కోరుక ొంటునానన్ు. శ్రు
స్రస్ాతీ దేవి కటాక్షొం, మా ఇల వేలుప శ్రు ఆొంజనేయ్ స్ాామి కరుణా న్న్ున మయొందుకు
న్డ్ి పిస్ా ాయ్నే బల మన్
ై న్మమకొం త్ో ఉపకు మిస్ుానానన్ు.

ఇొంటర్ చదువు

1956 మారిచ లల ఉయ్యూరు జిలాో బో ర్డ హెైస్ూొల్ లల స్ూొల్ ఫెన్

ై ల్ అొంటే ఎస్.
ఎస్.ఎల్.సి. పాస్య్ాూన్ు. ఎకొడ చదవాల్న అనేది నాకేమీ స్పషట త్ లేదు ఇది చదవి ఏదయ
స్ాధిొంచాలనే ఆలలచనా లేదు ఉయ్యూరులల పోభయత్ా పాల్నటెకినక్ ఉొంది అొందులల అపపటికి
సివిల్ కు పాోదాన్ూత్ ఎకుొవ నాకు చేరాలని ఉనాన మా అమమ ఈ ‘’-స్ుతిా క టుటడు –
బజారో ొంట స్ర్ా చేయ్టాలు ఎొందుకురా ?’’అొంది నాన్నదీ అదే అభిపాోయ్ొం. స్రే న్ని
బజవాడ ఎస్ ఆర్.అొండ్ సి వి.ఆర్ కాలేజీ కి దరఖాస్ుా పెటట ాన్ు దానిత్ో బాటు లయోలా
కీలేజికీ పొంపాన్ు ఏొం. పి.సి కి అపుపడు డ్ిమాొండు ఎకుొవ. రొండు చనటో ా సీట్ వచిచొంది.
మళ్ళు ఇొందులల దేనీన ఎన్ున కోవాల్న. మా నాన్న ‘’మన్ ఉయ్యరు రాజా గారి కాలేజి లల
చదివిత్ే మొంచిది. ఆ కిుసట య్
ి న్ కాలేజి ఎొందుకు ?’’అని నిరణయిొంచి ఎస్ అర్,ఆర్. లల
చేరిపొంచారు.

ఎకొడ ఉొండ్ిచదవాల్న అన్న స్మస్ూ న్ు కూడ్ా మా వాళళు తీరాచరు. బజవాడ లల

మా బయల్నో మామమ స్ౌభాగూమమ గారు అరొండల్ పపట రామ మొందిరొం వీధిలల ఒక ఇొంటోో అదా
కున్నది ఆమ మా నాయ్న్మమకు స్ాయ్ాన్ చలెో లు. ఆమ గారి మన్వడు స్ూరి రాదా కృషణ
మయరిా అదే కాలేజీలల బ.కాొం.రొండ్య ఏడు చదువుత్రనానడు. అలాగే మా బయల్నో మామమ
మన్ుమలు వేలమకనిన శోభనాదీోశార రావు ఇొంటర్ రొండ్య ఏడు, వాడ్ి త్మయమడు శ్రు రామ
మయరిా ఇొంటర్ నాత్ో పాటు మొదటి ఏడ్ాది చదువుత్రనానరు మామామ వాళ్ుొంటోోనే
ఉనానరు. అొందుకని న్న్ూన అకొడ్ే బయల్నో మామమ పరూ వేక్షణ లల ఉొంచారు. ఒక వొంటిలో ు
ో మే ఉన్న డ్ాబా ఇలుో. అలానే మేొం న్లుగయరొం అొందులలనే ఉొండ్ి చదువు
ఒక గది మాత్ేఅ
క నానొం. మామమ వొంట చేసి పెటట ద
ే ి ఉదయ్ానేన కాఫీ ఇచేచది కాలేజి స్మయ్ానికి వొంట
చేసి రడ్ీ గా ఉొంచేది. తిని కాలేజేకి న్డ్ిచి కాని సిటీ బస్ ఎకిొ కాని లేక పర త్ే రామయడ్ి సెైకిల్
మీద వన్క కూరుచని కాని వళళు వాడ్ిని తిరిగి వచేచటపుపడు ఎవరి దారి వారిదే. దాదాపు
న్డ్ిచే వచేచ వాడ్ిని చుటుట గయొంట వరకు అపపటికి అొంత్ా నిరజన్ పోదేశమే. రొండ్య న్ొంబర్ సిటీ
బస్ న్ు విజయ్ా టాకీస్ దగొ ర ఎకిొ వళళు వాళ్ుొం అపుపడ్ే క త్ా గా ఎనిమిదయ న్ొంబర్ బస్
పడ్ిొంది. చాలా కాోస్ గా ఉొండ్ేది అది ఎనికే పాడు దాకా వళళుది.

మొదటి, రొండు స్ొంవత్సరాల నా చదువు గయరిొంచి మయొందుగా త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.

సెక్షన్ కు వొంద మొంది ఉొండ్ే వాళ్లు. మా ఏొం పి.సి. గయ ో . నేన్ు మొదటి
ు ప్ కు రొండు సెక్షన్ు
సెక్షన్ లల ఉనానన్ు. త్లుగయ కు శ్రు పాటి బొండో మాధవ శరమ గారు వచేచ వారు.
ఆయ్న్ ‘’ఉదొంకో పాఖాూన్ొం ‘’వాూస్ నిషాొస్న్ొం ‘’పదూ భాగాలు అత్ూదుుత్ొం గా వివరిొంచి
చపపపవారు. త్లో ని మలుో పొంచా, మలుో లాల్నచ త్ో క ొంచొం న్లో గా మోటార్ సెైకిల్ మీద వచేచ
వారు సిగారుటో ు త్ాగే వారన్ు క ొంటాన్ు. అయిత్ేనేమి మహా గకపపగా బో ధనా ఉొండ్ేది.
త్ొంగిరాల వొంకట స్ుబాబ రావు గారు అనే ‘’త్లో జుటుట ‘’ఎరుటి ఆయ్న్ పర ో జు చపపపవారు.
ఆయ్న్ున అొందరు ‘’మయరిగొ యొంట ‘’అనే వారు. ఎొందుకా పపరకచిచొందయ త్లీదు అొందరూ అదే
పపరుత్ో నే పిలవటొం జరిగేది. దయ మా వొంకట స్ాామి గయపాా గారు పొ టిటగా పొంచ కటుటక ని బయష్
షార్ట వేసి కాల్నకి టెనినస్ బయటో త్ో బయజాన్ పొంచాొంగొం ఉన్న స్ొంచీత్ో న్ుదుట యిెరుని పెదా
బొ టుట త్ో ఉొండ్ే వారు. మాట స్పషట ొం గా వచేచది కాదు అపపటికే బాగా మయస్ల్న వారు ఆయ్న్
గకపప పొంచాొంగ కరా నాయి చపుపక నే వారు. ధూళ్ పాళ్ శ్రు రామ మయరిా గారు నాటకొం
బో ధిొంచే వారని గయరుా. శ్రు పాద కృషణ మయరిా శాసిా ి గారి ‘’య్జన ఫల నాటకొం ‘’ఉొండ్ేది. మలాోది
వస్ుొంధర రాసిన్‘’త్ొంజా వూర్ విజయ్ొం ‘’స్పా పరిన ‘’ఉపవాచకాలు చదివాొం.

దువూారి రామి రడ్ిడ గారి పాన్శాల ఉొండ్ేది. దానిన ఒక స్ారి ఎక్ష్టా కాోస్ కు వచిచన్
శ్రు విశానాధ స్త్ూ నారాయ్ణ గారు వచిచ చపాపరు. చపిప న్ొంత్ సపపు రామి రడ్ిడ గారిని
విమరిశొంచటమే స్రి పర యిొంది అొందులల కవిత్ాొం ఆయ్న్కు ‘’ఆని న్టో ని
పిొంచలేదు ‘’విస్ుక ొొంటు నే చపాపరు ‘అలాగే ఇొంకోస్ారి య్జన ఫల నాటకొం చబయత్ూ శ్రు
పాద వారి కవిత్ాానిన చొండ్ాడ్ారు నిజొం గా మాకే అొందులల స్ాారస్ూొం ఏమీ కనిపిొంచలేదు.
మహా కవికి న్చుచత్రొందా. ?పపరాల భారత్ శరమ గారు పొ టిటగా గనచీ పర సి పొంచ త్ో, పొ టో పల్నో
సీత్ా రామా రావు గారు త్లుగయ బో ధిొంచే వారు. వీరొందరూ లబధ పోతిషరటలెన్
ై కవులే విశా
నాద వారి అొంత్ే వాస్ులే విశానాధ వారి ఇలుో కాలేజి పోకొనే ఉొండ్ేది . ఆయ్న్ మధాూహనొం
ఇొంటికి వళ్ో వచేచ వారు. పొ టల
ో రి వారు ఖదా ర్ పొంచ, లాలీచత్ో ఉొండ్ే వారు. స్ుబాబరావు
గారు త్లో ని జుటుట, బటట లత్ో ఉొండ్ేవారు ధూళ్ పాల వార పీలక త్ో న్ుదుట కుొంకుమ త్ో
పొంచ లాలీచ త్ో ఉొండ్ేవారు. వీరొందరీన చూసపా నే కడుపు నిొండ్ి పర యిేది అొందరు జాాన్
నిధులే ‘’కీుొం ఆఫ్ ఇొంటల్నజన్స ‘’అొంత్ా ఈ కాలేజీ లలనే ఉొండ్ేది. లయోలా కాలేజి లల ఇలాొంటి
వారు బాగా త్కుొవ. ఫిజిక్స కు కృషణ రావు గారు, త్లుగయకు పెదా ి భొటో
స్ుబబరామయ్ూ గారు, స్ొంస్ొృత్ానికి కేశవ పొంత్రల న్రసిొంహ శాసిా ి గారు మాత్ోమ ఉొండ్ే
వారు. అొందుకని మేమయ మా కాలేజి లల చదువు క ొంటున్నొందుకు గకపపగా ఫీలయిేూ
వాళ్ుొం. విశా నాధ వారు కిళ్ళు చుటిటొంచి వేస్ుక నే రామయల బడ్ీడ క టుట రనజూ చూస్ుాొండ్ే
వాళ్ుొం.. పాటి బొండో వారి ఉదొంకో పాఖాూన్ొం బో ధనా పరవశొం కల్నగేటో ుొండ్ేది నాగ స్ుాతి ని
మాత్ో బటీట పటిటొంచారు. అలాగే శ్రునాధుని భీమ ఖొండొం లలని వాూస్ నిషాొస్న్ొం పదాూల
స్ర య్గానీన పరమాదుుత్ొం గా వరిణొంచి చపాపరు అొందులల ఉన్న డ్బైు పెైగా పదాూలూ
నాకు ననటికి వచాచయి. అదే పరీక్ష రాయ్టానికి దయ హద పడ్ిొంది. అపపటికి త్లుగయకు గైడులు
లేవు. పుస్ా కాలే ఆధారొం. కాలేజి స్ాొలరిిప్ కోస్ొం ఒక అది వారొం పరీక్ష పెటట ారు నేన్ూ
హాజరాూన్ు దారుణొం గా రాశాన్ క నానన్ు. రాలేదు. కాలేజి లల మా మేన్ మామ కూత్రరు
రాజమమ భరా అన్న గారు స్ూరి రామ చొందో మయరిా ఆఫీస్ లల గయమాస్ాా నా కాోస్ మటు
ో
రాదా కృషణ మయరిా, పెదా ి భొటో వీరయ్ూ గారి,అబాబయి. త్ాడ్ేపల్నో గొంగాధర
శాసిా ి వగైరాలునానరు.. త్లుగయ టుటర్ గా పెదా ి భొటో వారు (మా శిషరూడు పెదా ి భొటో శ్రు
రామయలు అన్నగారు )ఉొండ్ే వారు అన్ువాదొం ఉొండ్ేది వారానికి ఒకటో రొండ్య కాోస్ులు చివరి
గొంటలల ఉొండ్ేవి. స్ాధారణొం గా అొందరు ఎగా క టేట వారు. నేనపుపడూ మానేయ్ూలేదు

నా దారి తీరు -2

ఇంగ్లాష్ సబ్జెక్ట్

ఇొంటర్ లల మాకు ఇొంగీోష్ పర యిటీో కి స్ుబోహమణూొం గారు అనే అరవ ఆయ్న్ వచేచ
వారు. చాలా బాగా చపపప వారు. ఆర్ దయ్ా నిధి గారు పర ో స్ చపపప వారు ఈయ్న్ ఎపుపడు
న్లో పాొంటు కోటు త్ోఉొండ్ే వారు నాొండ్ి టటెైల్డ కు కే.హిరయ్న్నయ్ూ అనే ఎరుటి , పొ టిట కోటు
బయటు వేసప కన్నడొం ఆయ్న్ వచేచ వారు. ఆయ్న్కు త్లుగయ రాదు. ఈయ్ నే మాకు
డ్ికన్స రాసిన్ ‘’A taale of two cities ‘’బో ధిొంచారు ఆయ్న్ పాోరొంభ వాకాూలన్ు అదుుత్ొం
గా చదివి చపపటొం ఇపపటికి గయరుాొంది “’it was the good of time it was the bad of time
‘’ అన్న మాటలు ఇొంకా చవులలో రిొంగయ మొంటునానయి అొందులల పాత్ోలు వాటి స్ాభావాలు
త్ాూగొం, పపోమా అనీన గకపప గా ఆవిషొరిొంచి డ్ికన్స అొంటే వీరాభి మానానిన కల్నొ ొంచారు.
అొందుకే అమరికా వళ్ో న్పుపడలాో డ్ికన్స పుస్ా కాలు, ఆయ్న్ పెై ఆధునికులు రాసిన్
విశేోషణ చదవటొం మహా ఇషట ొం గా ఉొండ్ేది. విల్నయ్ొం బలో క్ రాసిన్ the tiger పదాూనిన
స్ుబోహమణూొం గారు విరగ దీసి చపిప ఆయ్న్ొంటే అభిరుచి కల్నొ ొంచారు. పర ో జు లల బైరన్ రాసిన్
వాూస్ాలునేావి చదువు మీద పుస్ా కొం మీద సపనహిత్రల మీద, రాయ్టొం మీద గకపప ఎసపసలు
చదువుక నానొం. జూల్నయ్స్ సీస్ర్ నాటకొం కూడ్ా హిరణనయ్ూ గారే చపిపన్ జాాపకొం.

గణితం

లెకొలలో ఆలీజ బాో, కాలుొులస్, జామటీో,ఎన్ల్నటికల్ జామటీో వగైరాలునేావి. పూూర్

జమేతిోని ననరి రాదా కృషణ మయరిా గారు (n.r.k.),ఆలీజ బాో న్ు అన్ుమయల కృషణ మయరిా గారు
(a.k.),ఎన్ల్నటికల్ న్ు రామ కోటేశార రావు గారు బో ధిొంచారు. మయడుొంబై రాఘవా చారి
గారు హెడ్. ఆయ్న్ కూడ్ా ఆలీజ బాో చపాపరు. ఇొందులల ననరి వారి బో ధన్ పరవశొం కల్నగిొంచడ్ి.
పోతి సెటప్ బో ర్డ మీద వేసప వారు అన్ుమానాలు తీరేచ వారు. ఏ.కే. గారు చాలా సెట ల్ గా ఉొండ్ే
వారు. ఆయ్న్త్ో చన్ువుొండ్ేది కాదు. రాఘ వా చారి గారు కోపొం త్లీని మనిషి కోపొం వసపా
యిెరు కణాలు పాడ్ై పర త్ాయ్ని ఎవారీన కోపగిొంచే వారు కాదని ఆయ్నే చపాపరు.
ఆర్.ఎస్.ఎస్.మనిషి మొంచి పదధ త్రలున్న వారు. సిలుొ పొంచ, సిలుొ లాల్నచ త్ో న్ుదుట
నిలువు బొ టుటత్ో దబబ పొండు లా ఉొండ్ే వారు..

కేమిస్ట్రి

ఇనారాొనిక్ చేమిసిా ి కి విొంజమయరి భాస్ొర రావు గారు వచేచ వారు. వారే మొదటి
గొంట కు వచిచ కాోస్ టీచర్ గా ఉొండ్ే వారు. ఇన్ షర్టా్ వేస్ుక ని ఉొండ్ే వారు న్లో టి పొ టిట
మనిషి. అయినా గకపాప ఆకరశన్ ఉొండ్ేది గాయ్కురాలు విజమయరి లక్షిమ గారికి అన్న గారు.
భాస్ొర రావు గారు నాకు రనల్ మోడల్. పా ఠానిన చపిపrecapitulation చేసి మరానడు
కాోస్ కు రాగానే నిన్నటి రనజు లెస్న్ పెై పోశనలు వేసి స్బజ క్ట మీద నా కు మొంచి
అభిమానానినఅభిని వేశానిన కల్నొ ొంచారు. దీనినే నేన్ూ స్ూొల్ లల బో ధన్కు ఉపయోగిొంచి
విజయ్ొం స్ాధిొంచాన్ు. భాస్ొర పణనకొర్ అనే ఆయ్న్ రాసిన్ నిక్ కు చపుస్ా కొం
ఇనారాొదివాన్ు. చాలా సిొంపుల్ గా ఉొండ్ేది పాత్ పుస్ా కాల షాపు లు అలొంకార్ టాకీస్ దగొ ర
ఉొండ్ేవి అకొడ రొండున్నర రూపాయ్లకు దానిన క నానన్ు.. అలాగే ఇొంగీోష్ గైడ్
రూపాయిన్నరకు ఫిజిక్స రొండు కు క న్న గయరుా. ఆరాొనిక్ కేమిసిా ి కి స్ర మయ్ాజులు గారు
అనే హెడ్ వచేచ వారు. పొంచా లాలీచ త్ో శుదధ వైదికుని లా న్లో బొ టుట త్ో ఉొండ్ే వారు.
అదుుత్ బో ధన్ వారిది. ఇొంటికి వళ్ో చదవకొరేోక పర యిేది అొంత్ా కాోస్ లలనే వచేచసపది ..
పాోకిటకల్స కు లాబ్ ఉొండ్ేది. అొందులల మయరిా గారు అనే ఎపుపడు కారా కిళ్ళు న్విలే ఆయ్న్
ఇొంచారిజ గా ఉొండ్ే వారు. ఏదయ దూరపు బొంధుత్ాొం ఉొంది మాకు.ఆయ్న్ున అొందరు ‘’కారా
కిల్నో ‘అనే వారు. న్న్ున బాగా చూస్ుక నే వారు. నాకు పాోకిటకల్స చయ్ూటొం వచేచది కాదు.
ఎపుపడూ రిజల్ట కోస్ొం ‘’కుకిొంగ్ ‘’చేసప వాడ్ిని

ఫిజిక్స్

ఫిజిక్స కు గయరాుజు గారు వచేచ వారు. ఆయ్నే హెడ్.ఎపుపడు పాొంట్ కోట్ వేస్ుక ని
బయట్ లత్ో వచేచ వారు. ఆయ్న్ొంటే భయ్ొం. బాగా బో ధిొంచే వారు. ఆయ్న్ కు ఒక కాలు
క ొంచొం పొ టిట. ఫిజిక్స పెై మొంచి అభిమాన్ొం రావటానికి కారకులయ్ాూరు. ఫిజిక్స లాబ్ కు
వొంకటేశారుో అనే అసిసట ొంె ట్ ఉొండ్ే వాడు న్లో గా నికొర్ లల ఉొండ్ేవాడు అత్నే అొందరికి
ై కేమిసిా ి ది కిొంద ఉొండ్ేవి.
పాోకిటకల్స కు స్ాయ్ొం చేసప వాడు. పరీక్షలలో కూడ్ా.. ఫిజిక్స లాబ్ పెన్
లెైట్ ఎలేకా ిసిటి, మాగేనటిజొం, డ్ైన్మిక్స వగైరాలునేావి బయదిధ రాజు రామ మోహన్ శరమ గారు
స్ాాటిక్స చపపపవారని జాాపకొం. అయ్న్ పొంచ మీద బయష్ షార్ట వేస్ుక ని కోటు త్ొడుక ొని
వచేచ వారు. ఆయ్న్ున ‘’బజవాడరామవరపాపడు మోటార్ స్రిాస్ ‘’(b.r.m.s.)అనే వాళ్ుొం
ఆయ్న్ య్యని వరిసటి గనల్డ మడల్నశేట కాని మాకేమీ అరధమయిేూది కాదు. రొండ్య ఏడు క త్ా గా
పోజాపతి రావు గారు వచాచరు కషట పడ్ి చపపపవారు ఆయ్నే త్రాాత్ా శారదా కాలేజి
పిోనిసపాల్ అయి అవినీతి ఆరనపణ లేదురకొని ఉదయ ూగొం కోలలపయ్ారు

కందరు ప్రముఖులు.

ఇొంగీోష్ హెడ్ గా జొన్నల గడడ స్త్ూ నారాయ్ణ మయరిా గారుొండ్ే వారు. ఆయ్న్
కాోస్ులు R4 అని పపో గ్ుొండ్ దగొ ర పెదా రేకుల షెడ్ లల జరిగేవి. మాకూ ఒకటి రొండు స్ారుో
కాోస్ కు వచిచ బో ధిొంచారు. ఆయ్న్ డ్ాోమాకు సెపషల్. అొంత్ా అభి న్యిొంచి చపపపవారు ఆ
ఉచాచరణ, పాత్ోల స్ాభావొం కళ్ుకు కటిటొంచే వారు. అొందుకే ఆయ్న్ కాోస్ అొంటే అొందరు ఎగ
బడ్ి వళ్ో వినే వారు ఇత్ర స్బజ కటుల వారూ. వచేచ వారు. హాలొంత్ా నిొండ్ి పర యిేది ఆయ్న్
ఏడ్నిమిది భాషలలో అపూరామైన్ పాొండ్ిత్ూొం, పోజా ా ఉన్న వారు. హిొందూ పూర్ లల మా
నాన్న గారు మయనిసిపల్ హెై స్ూొల్ లల పని చేస్ా ున్నపుపడు వీరు ఉపనాూస్ాలకోస్ొం మా
ఇొంటోో ఉొండ్ే వారట మా నానాన గారు అమామ గయరుా చేశారు మహా గొంగా ఝరి త్ో ఆయ్న్
ఉపనాూస్ాలు స్ాగేవి అొందులల త్లుగయ ఇొంగీోష్ స్ొంస్ొృత్ొం వేదాలు శాస్ాాాలు పురాణాలు
అలా దొ రలు క ొంటు వచేచవి ఒక మాటకు ఎనననిన అరాధలునానయో ఆయ్న్ ఇొంగీోష్
బో ధిొంచే టపుపడు చపపప వారు మా రొండవ ఏడ్ాది ఆయ్న్ కు రషాూ ఆహాాన్ొం వసపా వళాురు
అన్ువాదొం చేయ్టానికి. వళళు మయొందు మేమయ ఆయ్న్కు గకపప స్నామన్ొం, వీడ్య ొలు స్భా
చేశామయ. అపుపడు మాటాోడుత్ూ ఆయ్న్ ‘’ఆ మొంచు గడడ లల ఈ జొన్నల గడడ ఏమై పర త్ాడ్య
?’’అని చమత్ొరిొంచిన్ మాట ఇపపటికీ గయరుాొంది. అలాగే ఇొంగీోష్ డ్ిపారటమొంట్ లల ఒకాయ్న్
హిొందీ న్టుడు దిలీప్ కుమార్ లా జుటుట, వేషొం త్ో ఉొండ్ే వారు ఆయ్న్ున అొందరు దిలీప్
కుమార్ అనే పిల్నచే వారు. ఆయ్నా అస్ాసొం పోభయత్ా ఆహాాన్ొం పెై గ్హతి వళాురు ఇదా రూ
ఎకుొవ కాలొం లేరు. మయడ్ేళ్ోకే తిరిగి వచాచరని జాాపకొం.
లెక్క ల ప్రి వేటు

నా చదువు ఏదయ వానాకాలొం చదువు లా స్ాగిొంది పెదా గా లెకొలు అరధమయిేూవి

కావు. ఎవరికి చపపలేదు. కాని మొదటి ఏడ్ాది అవగానే పర ో గుస్ కారుడ ఇొంటికి వచిచొంది.
అొందులల మారుొలు చూసి మా నాన్న ‘’ఏమిటాో ఈ అతిా స్రు మారుొలు. యిెటో ా రొండ్య ఏడు
లాగిస్ా ావ్ ?’’అని అడ్ిగారు. లెకొలలో టలూషన్ పెటట ాల్న అని అడ్ిగాన్ు. స్రే న్ని రొండ్య ఏడ్ాది
మొదటి న్ుొంచీ ననరి రాదా కృషణ మయరిా గారి దగొ ర టలూషన్ు
ో కు చేరాన్ు. మేమయన్న ఇొంటికి
పోకొ బజారు లలనే ఉనానరాయ్ాన్. ఒక డ్ాబా ఇలుో కిొంద రూమ్ లల స్ుమారు ఇరవై మొంది
కూరుచనే వీలు అకొడ్ే బో రుడ. చాప మీద కూరుచని బో ధిొంచే వారు. అస్లు లెకొ లొంటే హెై
స్ూొల్ లలనే భయ్ొం. ఎటాోగన త్పపకుొండ్ా పాస్ మారుొలలచాచయి మేస్ట ారి బో ధన్
అదిాతీయ్ొం ఎొంత్ో ఓరుప వారిది ఆయ్న్ బాచీలు బాచీలు గా చపపప వారు. త్లో వారు
ఝామయన్ నాలుగయన్నర గొంటల న్ుొండ్ి గొంట కోక బాచి వచేచది డ్ిగీు, ఇొంటర్ వాళ్ో కు
చపపపవారు త్ొమిమదిొంటి దాకా కాోస్ులు. మళ్ళు పదిొంటి కలాో కాలేజి కి త్య్ారు. ఇకొడ
చపాపొం కదా అని అకొడ్ేమీ బదధ కిొంచే వారు కాదు. అకొడ్ా ఇొంత్కొంటే బాగా చపపప వారు.
నాకు గకపప ఆదరశొం ననరి వారు. రొండ్య స్ొంవత్సరొం అొంటే మొదటి ఏడ్ాది లెకొలనీన మళ్ళు
నేరుచకోవాల్నసొందే. అనీన చపపపవారు. మొంచి మారుొలు వచాచయి లెకొ లొంటే గకపప
అభిమాన్ొం, ఆపపక్ష కల్నపొంచిొంది ననరి మేస్ట ారే. టలూషన్ ఫీజు స్సొంవత్సరానికి రొండు వొందల
య్ాభై. మయొందు న్ూట య్ాభై కటాటల్న. ఫస్ట కాోస్ లల ఇొంటర్ పాస్ అయ్ాన్ు అనినటికనాన
లెకొలలో ఎకుొవ మారుొలలచాచయి. మిగిల్నన్ స్బజ కటు లనిన నేనే చదువు క నానన్ు. లెకొలలో
వచిచన్ ఇొంటెోస్ట మిగిల్నన్ వాటిని చదవటానికి బాగా ఉప యోగ పడ్ిొంది. రిజల్ట రాగానే నేన్ూ
మా నానాన వళ్ో ననరి వారికి కృత్జా త్లు చపాపమయ అపపటికే నేన్ు ఇన్ లాొండ్ లెటర్ రాసి
నా కృత్జా త్లు త్ల్నయ్ జేశాన్ు.. ఆయ్నా స్ొంత్ోషిొంచారు. లెకొలకు నాకు ఆదరశొం ననరి
రాదా కృషణ మయరిా గారే ఆపుపడు ఇపుపటికీ, ఎపుపడూ కూడ్ా. అొందుకే నేన్ు హెస్
ై ూొలలో
బో ధిొంచేటపుపడు లెకొలు కూడ్ా చపిప మపిపొంచే వాడ్ిని. లెకొల మేస్ా ారో త్ో పర టీ గా
బో ధిొంచి విదాూరుధల మన్స్ు ఆకటుట క నే వాడ్ిని దీనికి భిక్ష పెటట ొంి ది యిెన్.ఆర్.కే.గారే.

నేన్ు చూసిన్ పెదాలు

 మా కాలేజి కి స్ాొంస్ొృతిక శాఖ చాల కారూ కుమాలు చే బటేటది. బాలాొంత్ోపు రజనీ
కాొంత్ రావు గారు ఆకాశ వాణన లల ఉొండ్ే వారు. వారు వచిచ ఆర్ ఫర ర్ లల స్ొంగీత్ విభావరి
నిరాహిొంచటొం బాగా గయరుా. విొంజమయరి లక్షిమ గారు కూడ్ా పాడ్ారు రజని త్లో ని అపెజ
ై మా,
లాలీచత్ో వచాచరు. అలాోగే బొందా కన్క ల్నొంగేశార రావు గారు నాటకొం మీద పోస్ొంగిొంచి
పదాూలు పాడటొం జాాపకొం. జి.సి.క ొండయ్ూ గారు త్న్ రషాూ అన్ు భావాలు వివరిొంచటొం
మన్స్ు లల నిల్నచే ఉొంది. పి.డ్ి.గారు జాన్కి రామయ్ూ గారు పొంచా లాలీచ త్ోో ఉొండ్ే వారు.
ఆయ్న్ స్ర మయ్ాజుల గారి త్మయమడని గయరుా ఈయ్న్ అొంటే హడలు గా ఉొండ్ేది. నేనమీ
ే
పెదా గా ఆడ్ిొందేమీ లేదు. వీలు చికిొ న్పుపడలాో సినిమాలు చూసప వాడ్ిని హిొందీ సినిమాలు
న్వ రాగ్ ఝన్క్ ఝన్క్ పాయ్ల్ బాజే వొంటివి చూసి శాొంత్ా రాొం అొంటే అభిమాన్ొం
పెరిగిొంది. అపుపడు వినాయ్క చవితి సినిమా జైహిొంద్ టాకీస్ లల నేల మీద కూరుచని
పావలా టికట్ త్ో చూస్ాొం వేస్వి. చమటలు కకిొ నేలొంత్ా చమటత్ో త్డ్ిసపా చపుపలు మయడ్ిడ
కిొంద పెటట ుకోనానొం నేన్ూ రాదా కృషణ మయరిా శోభనాదిో, రామయడు.

సాయంత్ర
ా లు

రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం హో టల్ కు వళళు వాళ్లు రాధుడు, దిగ వల్నో శివ రావు గారి
అబాబయి స్ూరూ నారాయ్ణ ఇొంకో స్ూరూ నారాయ్ణ శివ రావు గారి పెదా బాబయి ఒక రనజు
న్న్ూన వాళ్ుత్ో రమమొంటే వళాోన్ు, మరానటి న్ుొంచి వాళ్లు
రమమన్క పర యినాఎగేస్ుక ని వొంట వళాోన్ు డబయబలనీన దిగ వల్నో వారే పెటట ె వారు.
న్నేనమీ త్కుొవ గా చూసప వారు కాదు. నాకే చివరికి సిగొ య అని పిొంచి అని పిొంచిొంది ‘’ఈ
బలవారుస తిొండ్ియిేమిటి ‘?/అని త్రాాత్వళ్ుటొం మాన శాన్ు. అజొంత్ా హో టల్ లల మిన్
పటుట బాగయొండ్ేది. వలొొం హో టల్ లల కాఫప బాగయొండ్ేది మోడరన్ హో టల్ లల బొ ొండ్ా బాగా
న్చేచది. ఇలా ఎకొడ వీలెత్
ై ే అకొడ తినే వాడ్ిని ఒక టిఫిన్ ఒక కాఫీ. అపుపడు మటిోక్
పదధ తి వచేచసిొంది. పావలాకు పపో ట్ ఇడ్ిో పననొండు పెస్
ై లకు కాఫీ ఉవాచేచదని జాాపకొం. కాలేజి
దగొ ర హో టల్ ఉనాన ఎపుపడ్న
ై ా టీ త్ాగే వాడ్ిని టిఫి చేసప వాడ్ిని కాదు. ఆకల్నత్ో అలానే
గడ్ిపాన్ు.

న్డ్ిచి దురొ క ొండ కు వళళు వాడ్ిని బారేజ్ న్డ్ిచి వళ్ో చూసప వాడ్ిని. హన్ుమొంత్
రాయ్ గుొంధాలయ్ానికి వళ్ో పపపరుో చదివే వాడ్ిని అకొడ్ి మీటిొంగయలు నాటకాలు చూసప
వాడ్ిని దారిలల సిానిమా ఆఫీస్ులలో క త్ా సినిమా బో రుడలు చూస్ుక నే వాడ్ిని శరామ ఆర్ట్
అనేది ఆ రనజులలో బాన్రుో త్య్ారు చేసపది’’ ల్నత్ో వరుొ’’ బాగా ఉొండ్ేది. నహు
ు న్ు రొండు
స్ారుో విజయ్ వాడ పి.డబయ
ో ు గ్ుొండ్ మీటిొంగ్ లల చూశాన్ు. ఎరుగా కోతి మయడ్ిడ మామిడ్ి పొండు
రొంగయలల ఉొండ్ే వాడు చాలా చలాకీ గా వేదిక ఎకేొ వాడు. ఏలూరు అమామయిమోత్ే వేద
కుమారి. వొందే మాత్రొం పాడ్ేది ఆమ త్రాాత్ా ఏొం ఎల్. ఏ. అయిొంది. చాలా హుషారు గా
ు .
మాటాోడ్ే వాడు నహు

మామామ వాళ్ుొంటి పోకొన్ రుకిమణమమ అనే విధవ రాలుొండ్ేది ఆమ ఒక పురనహిత్రని

కూత్రరు వచీచ రాని ఇొంగీోష్ మాటాోడ్ేది ‘’దానికో పెదా స్రట రు (స్రట రీ )ఉొంది అనేది స్రట రీ కి
బదులు. రిక్ష్ బదులు ‘’రిషాొ ‘’అనేది కావాలని నేన్ు ఆవిడ త్ో ఆమా టలు అని పినిచ
న్వుాక నే వాడ్ిని ఆమ త్ొండ్ిో పున్నయ్ూ గారు మొంచి కుటుొంబొం చాలా ఆపాూయ్ొం గా ఉొండ్ే
వారు.

చెరుకు ప్ల్లి ప్ట్ట

ర భి రామయయ గారు

పోకొ వీధిలల చరుకు పల్నో పటాటభి రామయ్ూ గారు అనే గకపప పీో డర్ ఉొండ్ే
వారు మా బయల్నో మామమ మన్వరాలు శారదకొయ్ూకు మామ గారు. ఆమ భరా శ్రు రామ
మయరిా గారు బ.ఎల్.చదివినా పాోకీటస్ చేయ్ లేదు ఆయ్న్ త్మయమడు శాసిా ి ని మేమయ ఏడ్ి
పిొంచే వాళ్ుొంఅత్న్ు అమాయ్కొం గా ఉొండ్ే వాడు మేత్క మనిషి. పటాటభి రామయ్ూ గారు
న్న్ున బాగా ఆదరిొంచే వారు కాని శారదకొయ్ూ స్ాొంత్ త్మయమలెో న్
ట శోభనాదిో రామయడొంటే
ఆయ్న్ కొందుకో క ొంచొం కోపొం. అలానే రాధ కృషణ మయరిా అనాన అొంత్ే. లీడ్ిొంగ్ లాయ్ర్
ఆయ్న్ భారూ కూడ్ా మాపెై ఆపాూయ్త్ కన్ పరచేది వాళ్ుమామయి భారతి మాకు కాలేజి
లల సీనియ్ర్ రనజు రిక్ష్ లల వళ్ో వచేచది. ఆమ అకొ పిచిచది ఇొంటోోనే ఉొండ్ేది. శారదకొయ్ూ
భరా ‘’స్ాొట్ న్వల ‘’టాల్నస్మన్ ‘’కు’’గీటు రాయి ‘’పపరు త్ో మొంచి అన్ువాదొం చేసి
పోచురిొంచారు. బాగా జాాన్ొం ఉనాన ఉత్ా బదధ కిషట ర..రాతిోళ్లు పటాటభి రామయ్ూ గారు కుొంపటి
దగొ ర పెటట ుక ని చల్న కాచుక ొంటల భోజన్ొం చేసప వారు మమమలీన పకొన్ కూరనచ పెటట ుక నే
వారు మాటలు బాగా మాటాోడ్ే వారు ఉదయ్ొం స్ాయ్ొం స్ొంధాూ వొందన్ొం చేసప వారు. ఆమ
కు చకొని ని పూజ గది ఉొండ్ేది మడ్ి వొంట చేయ్టానికి వొంటా విడ ఉొండ్ేది ఒక రకొం గా
దివాణొం వారి ఇలుో. ఎొంత్ో మొంది స్ాహితీ వేత్ాలు స్ొంగీత్జుా లు ఆయ్న్ కోస్ొం వచేచ వారు
మొంచి ఆతిధూొం ఇచేచ వారు ఆయ్న్ త్మయమడు కోదొండ రామయ్ూ గారు కూడ్ా లాయ్రు
పోకొ వీధి లల ఉొండ్ే వారు ఆయ్న్కు ఒక కాలు కుొంటి స్ొంత్ాన్ొం లేదు మరదల్న క డుకున్ు
దత్ా త్ చేస్ుక నానడు పెదా గా పాోకీటస్ ఉొండ్ేది కాదు అయిత్ేనేొం మొంచి ఆసిా ఉొంది . ఇపుపడు
ఆ వీధికి ''చరుకు పల్నో వారి వీధి ''అని పపరకచిచొంది. వాళ్ుొంటి పోకొనే మా ఓడ్ిన్ కమలమమ
గారి బాబాయి వాళ్ు ఇలుో ఉొంది.

బయల్నో మామమ కు ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి బయ్ూొం త్చిచ ఇచేచ వాడ్ిని వీలెైత్ే కాళళశార
రావు మారొట్ కు వళ్ో కూరలు త్చేచ వాడ్ిని. శోభనాదిో వాళ్లు శోభనాదిో గయడ్ొం న్ుొండ్ి
బయ్ూొం పపుపలు మిరిచ వగైరా వాళ్ు చేలల పొండ్ిన్వి బస్ లల త్చిచ పడ్ేసప వాళ్లు. లేక
పర త్ే వాళ్ు నిఖామాన్ మస్ాాన్ త్చిచ పడ్ేసప వాడు, చరుకు పల్నో రామ శరమ అని
శారదకొయ్ూ పినిన క డుకు రామ మోహన్ ఆయ్యరేాద శాలలల ఆయ్యరేాదొం నేరుచక ొంటల
మాత్ో ఆది వారాలు వచిచ మాటాోడ్ి వళ్లాొండ్ే వాడు. అత్నిన వీళ్లు ‘’స్ాయిబయ ‘’అని స్రదా
గా పిల్నచే వారు న్వేా వాడు. గకపప ఆహిత్ాగిన ఆయ్న్. వాళ్ు అబాబయి గణేష్ శరమ
ఇపుపడు మా ఇొంటోో అదా కు ఉొండ్ి మధునా పురొం లల వేదొం నేరుచక ొంటల కూత్రరిన ఫ్రో రా
లల చదివిస్ుానానడు. సెలవలు దగొ ర క సపా ఇొంటికి ఎపుపడ్పుపడ్ా వళళుది అని రనజులు లెకొ
వేసప వాడ్ిని ‘’ఇొంకా నాలుగయ రనజులు ఎనిమిది భోజనాలు ‘అనే వాడ్ిని శోభనాదిో, రామయడు
న్వేా వాళ్లు వీళ్లు న్న్ున ‘’దురాొ పతీ ‘’అని పిల్నచే వారు. నేన్ు శోభనాదిోని, రాదా కృషణ
న్ు ‘’గయరూ ‘’అనే వాడ్ిని రామయడు మాత్ోొం న్న్ున ‘’పతీ ‘’అని షార్ట కట్ గా పిల్నచే వాడు.
బలే స్రదాగా రొండ్ేళ్లు గడ్ిచాయి జామటీో లెకొలు ‘’nine point theorem ‘’న్ు కిొంద గచుచ
మీద ఫిగర్ వేసి మొత్ా ొం చూడ కుొండ్ా రాయ్టొం అల వాటు చేస్ుక నానన్ు. దిగ వల్నో శివ
రావు గారు కూడ్ా పెదా లాయ్ర్ చారితిోక పరిశోధకులు ఎననన పుస్ా కాలు రాశారు వారిలో ు
మామమ వాళ్ుొంటికి ఎదురిలెో . రామ మొందిరానికి వళ్ో వచేచ వాడ్ిని రహిమాన్ పారుొకు,
అకొడ్ే ఉన్న లెైబోరీకి ఆది వారాలలల వళళు వాడ్ిని. మామమ వాళ్లు స్రుకులులన్ు రామ
మొందిరొం దగొ ర ఉన్న కోమటి కోటుటలల పదుా పెటట ి త్చేచ వాళ్లు.అత్న్ు న్వుాత్ర పలకరిొంచే
వాడు. డబయబకు ఒతిా డ్ి చేసప వాడు కాదు. ’

మరి క ొందరు పోమయఖ లెకచరరుో

 జటావలో భయల పురుషర త్ా ొం గారు స్ొంకృత్ అధాూపకు లూ, హెడడ ు కూడ్ా మొంచి వకా .
ఎననన పుస్ా కాలు రాశారు పొంచ లాలీచ మ వలేో వాటు త్ో ఉొండ్ే వారు న్ుదుట పెదా కుొంకుమ
బొ టుట వారొంటే విపరీత్ మైన్ గ్రవొం అొందరికి. వారూ విశానాధ వారు హిొందూ పూర్ వచిచ
న్పుపడు మా ఇొంటోో నే ఉొండ్ే వారట. అనేన రాదా కృషణ మయరిా గారు లాజిక్ కు మోనార్ొ.
త్లో టి దుస్ుాలు ధరిొంచి న్లో టి చపుపలత్ో వచేచ వారు. వారు లాజిక్ చబయత్రొంటే ననళ్లు వలో
బటిట వినే వారు ఎననన గుొంధాలు చదివి అవలలడన్ొం చేస్ుక నానరని చపపప వారు. ఒక రకొం గా
ఈ కాలేజీ కి ‘’పపో టో ‘’లాొంటి వారు చాలా నిదాన్ొం గా ఉొండ్ే వారు.

ఎస్వీ ప్రభావం

స్ుమారు న్ల భై ఏళ్ు వయ్స్ున్న ఎస్.వొంకటేశారుో గారనే ఎకనామిక్స లెకచరర్

అొంటే కురుకారుకు మహా కేుఇజీ గా ఉొండ్ేది. బకొ పలుచని మనిషి. క టల బయటు టెై త్ో
చాలా సెట ల్నష్ గా వచేచ వారు. స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం, రిపబో క్ డ్ే లకు ఆయ్న్ మాటాోడుత్రొంటే
అలా నిశేచషరటలెై వినే వాళ్ుొం అన్రొ ళ్మైన్ వాగనారణన. ఇొంగీోష్ లలనే మాటాోడ్ే వారు. ఖచిచత్ొం
గా పది నిమిషాలు లేక పావు గొంట మాత్ోమ మాటాోడ్ే వారు ఎొంత్ో గకపప గా పాోరొంభిొంచే
వారన అొంత్ గకపప గా మయగిొంచే వారు. ఉపనాూస్ొం అొంటే ఇలా ఉొండ్ాల్న అన్న ధయ రణన వారిది
ఆ స్మయ్ొం లలనే వారు కరా వూ బో ధనా చేసప వారు.. న్ భయత్ో అని పిొంచేది నాకు మాత్ోొం.

నా ప్రరన్స్ పాల్స్ మరియు కందరు ముఖ్య ఉప్నాయ సకులు

నేన్ు కాలేజి లల చేరి న్పుపడు మాగొంటి స్ూరూ నారాయ్ణ గారు పిోనిసపాల్ ఒక ఏడ్ాదికే
రిటెైర్ అయ్ారు ఆయ్న్ వస్ుాొంటే అొంత్ భయ్ పడ్ి పర యిే వారు, కోటు బయటు త్ో గొంభీరొం
గా ఉొండ్ే వారు. త్రాాత్ఎస్.త్ాూగ రాజు, ఎఫ్ త్ాూగ రాజులు పిోనిసపాల్స. డ్ి.వి.కిుషనయ్ూ
గారు త్రాాత్ా అయ్ారు. రాఘవా చారుో గారు కూడ్ా అయ్ాూరు. కామర్స లల కృషాణ రావు
గారికి మొంచి పపరుొండ్ేది. ఈయ్నా త్రాాత్ా అయ్ారు. స్ూరి రామ న్రసిొంహొం గారు
పాల్నటిక్స లెకచరర్ అని జాాపకొం. ఆయ్న్ మాకు దూరపు బొంధువు బాహు బలేొందో గయడ్ొం
అగుహారీకులు.. ఆయ్న్ త్మయమడు మాత్ో పాటు జిలాో పరిషత్ లల ఉపాధాూయ్యలు. రామ
న్రసిొంహొం గారు ‘’వోరనశషియ్స్ రీడర్ ‘’అనే వారు బలో మీద బాసిొం పటుట వేసి కూరుచని
లెకచర్ పాోరొంభిొంచే వారు. అలా అలవోకగా ధయ రణన స్ాగి పర యిేది ఎవారు కదిలే వారు కాదు
ఆయ్న్ ఆకారొం వికృత్ొం గా మయకుొ పొ డవుగా ఉొండ్ేది పొంచే లాలీచ త్లో నివి. విొంత్ గా కనీ
 ో ొండ్ేది. ఒక స్ారి ఇొంటికి వళ్ో
పిొంచే వారు. స్రస్ాతి ఆయ్న్ మయఖొం లల పోత్ూక్ష మయి న్టు
కల్నశాొం ఉయ్ాూల బలో మీద ఊగయత్ూ కనీ పిొంచారు చాలా ఆపాూయ్ొం గా మాటాోడ్ారు.
పోమయఖ శాస్ా ి వేత్ా, నహు
ు కు సెైొంటిఫిక్ స్లహా దారు, స్త్ూ స్ాయి శిషరూడు అయిన్ స్ూరి
భగ వొంత్ొం గారు బాహుబలేొందో గయడ్ొం అగుహారీకులే.

దిగవల్నో శివ రావు గారు

దిగ వల్నో శివ రావు గారు చకకాొ మీద పొంచ కటిట బలుట పెటట ి కోటు వేసప వారు.
వారిొంటి నిొండ్ా పుస్ా కాలే. లా పుస్ా కాలత్ో బాటు స్ాహిత్ూొం కూడ్ా అన్ొంత్ొం గా ఉొండ్ేది .
చూసెా కడుపు నిొండ్ి పర యిేది. వీరి పెదా బాబయి కాలేజీ లల ఒక డ్ిబలట్ లల పాలగొని పరీక్ష్
విధాన్ొం మీద మాటాోడుత్ూ ‘’examinations are botheration for Indian nation ‘’అన్న
మాట నాకు ఇపపటికీ గయరుాొంది. అత్నిన అొందరు అభి న్ొందినాచరపుపడు. చాలా కాలొం రాదా
కృషణ మయరిా వాళ్ుొంటికి వళ్ో న్పుపడలాో వీరిని త్మయమడు స్ూరాూనిన కల్నసప వాడ్ిని.. చరుకు
పల్నో పటాటభి రామయ్ూ గారు లేత్ త్మల పాకు లా మయస్ల్న త్న్ొం లగననఉొండ్ే వారు చలొం,
ఆయ్యరేాద వద
ై ుూలు, గయడూరి న్మశిశవాయ్, పౌరాణనక న్టుడు అబయబరి వర పోస్ాద
రావు, లత్ా, మొదలెైన్ స్ాహితీ వేత్ాలు వీరిొంటికి వచేచ వారని పటాటభి రామయ్ూ గారు
నాత్ో ఎపుపడ్య అనానరు. శారదకొయ్ూ పినిన రాజేశారి క డుకులు పోభాకర్ అత్ని అన్న
ఇకొడ్ే చదివారు వేరే రూమ్ లల ఉొండ్ే వారు. నల కోస్ారి కల్నసప వాళ్ుొం. వాళ్ు గది దగొ రే
ఆర్. ఎస్.ఎస్.ఆఫీస్ ఉొండ్ేది నాకున్న పరిచయ్ొం త్ో అకొడ్ికి వళళు వాడ్ిని వరుస్కు నాకు
మేన్ మామ అయిన్ బాచిచ (గయొండు భాస్ొర్ ) ఈ ఆఫీస్ులల ఉొండ్ిలయోలా కాలేజి లల
చదివే వాడు శాఖలకు కూడ్ా తీస్ుక నే వాడు ఇకొడ్ే ఆర్ ఎస్ ఎస్ నాయ్కులు ఠాకూర్
గారు గనపాల్ రావు గారు వగైరాలన్ు చూశాన్ు ఠాకూర్ గారు ఉయ్యూరు వచిచ న్పుపడు
మా ఇొంటికి వచేచ వారు అలానే స్ొంగమేశార శాసిా ి గారు కూడ్ా. నేన్ొంటే చాలా అభిమాన్ొం
బాచిచకి పుయ్యూరు లల శారదా త్రూటోరియ్ాల్ కాలేజి పెటట ి బాగానే న్డ్ిపాడు వాళ్ు ఆవిడ
ో ల నాకు టోయినిొంగ్ మేట్. గవరనమొంట్ హెైస్ూొల్ లల పని చేసి
రామ లక్షిమ రాజ మొందిల
హెడ్ మిసపా స్
ి చేసి రిటెైర్ అయిొంది బాచిచ పదేళ్ు కిుత్ొం బాలీచ త్నేనయ్టొం త్ో ఆమ ఇకొడ
ఉన్న ఆస్ుాలనీన వదిలేసితిరుపతి లల ఉన్న అన్నగారి దగొ రకు వళ్ుొంది శారదా లల నేన్ు
క ొంత్కాలొం లెకొలు, ఫిజికుస చపాప మా రొండ్య వాడు శరమ అకొడ్ే టలూషన్ చదివాడు టెన్ా
కాోస్ కు
 ఇలా రొండ్ేళ్లు ఇొంటర్ చదివి పూరీా చేసి 1958లల పాస్ అయ్ాన్ు. రొండ్ేళ్లు బయల్నో
మామమ ఇొంటోోనే ఉనానన్ు మామమ కోడలు సీత్మమ పినిన కూడ్ా రమా రొండ్య ఏడు వీళ్ుొంటోో
ఉొంది మామమకు స్ాయ్ొం చేసిొంది. కాలేజీ లల విదాూరిధ ఎనినకల హడ్ా విడ్ి బాగా ఉొండ్ేది
అనాొరీకుల వొంకటేశార రావు అనే అత్న్ు పెస
ో ిడ్ొంట్ కు నిల బడ్ి గల్నచి న్టు
ో జాాపకొం
సపకేుత్రిగా చకకాొకి గయొండ్ీలు పెటటని డ్ి.స్ురేషాబబయ అనే రాజ కేయ్ నాయ్కుడ్ి క డుకు
గల్నచాడు. సెైన్ుస సెకుటరి గా మా బొంధువు, రేపలెో లక్షీమ కాొంత్ొం పినిన అన్న క డుకు స్ూరూ
నారాయ్ణ ఎనినకయ్ాూడు రొండ్య ఏడు చివరలల గయ
ు ప్ ఫర టో, పారీట చేశాడు. డబయబలు బాగానే
స్ొంపాదిొంచి మిగయలుచ క నానడని అొందరు అన్ుక నానరు. అత్డ్ిని నిజమేనా అని
అడ్ిగిత్ే ‘’త్పపదు బోదర్’’అనానడు ఇత్ని త్మయమడ్ే దక్షిణా మయరిా మా మరదలు భారతి ని
వివాహొం చేస్ుక నానడు.

నా దారి తీరు -3

డ్ిగీు చదువు –మొదటి ఏడ్ాది

1958 మారిచ కి ఇొంటర్ పూరిా అయిొంది. ఏమి చదవాల్న అన్నపోశన. అపుపడున్న

స్ర పాన్ొం డ్ిగ.ీు కన్ుక అదే ఎకాొన్ు. ఈ కాలేజి లలనే చదవాలని మా వాళ్ునానరు స్రే
అన్టొం నా వొంత్ర కాని ఆ ఏడ్ాదే మా కాలేజి లల ఫిజిక్స మయిన్ న్ు పాోరొం భిస్ుానానరు.
అపపటి దాకా లేదు లెకొలు కేమిసిా ి మాత్మే ఉనానయి. లెకొలు తీస్ుక నాన భావిషూత్ర
ా
ఏమీ లేదని అొందరు చపపప వారు కేమిసిా ి కి అవకాశాలేకుొవనానరు. నాకు క త్ా స్బజ క్ట
ఫిజిక్స మీద నా దుోషిట పడ్ిొంది. నా సపనహిత్రడు త్నాల్న వాస్ా వుూడు త్ాడ్ేపల్నో గొంగాధర శాసిా ి
కూడ్ా దానినే వరిొంచాడు అత్న్ు అన్నపూరణమమ హాస్ట ల్ లల ఉొండ్ే వాడు ఇది అజొంత్ా
టాకీస్ కు ఎదురుగా ఉొండ్ేది మేడ పెైనే భోజన్ొం, వస్తి పపద మరిట్ బాోహమణ విదాూరుధలకు
అొందిొంచే వారు క త్ా స్బజ కటు పోవేశొం, బో ధిొంచే వారలాొంటి వారు ఉొంటారన త్లీదు. పుస్ా కాలు
కూడ్ా క త్ా వి. స్రే న్ని చేరేశాన్ు.,

దాదాపు పాతిక మొంది మా బాచ్ లల ఉనానరు. రాదా కృషణ , బ.జి.శాసిా ి ‘’,విషర

ణ
అొండ్ కో వాళ్ుబాబయి, జగొ య్ూ పపటకు చొందినా విశేాశార రావు మొదలెన్
ై వారు నాత్ో
ఫిజిక్స మయిన్ చది వారు మేధ మేటిక్స, కేమిసిా ి మాకు స్బసదియ్రీ స్బజ కటులు. ఫిజిక్స
లల light, electricity, magnetism, dynamics, statics, properties of matter ఉొండ్ేవి
మొదటి మయడు మా గయరాుజు మేస్ట ారే బో ధిొంచే వారు ఆయ్నే హెడ్. బానే చపపపవారు.
పాోపరీటస్ ఆఫ్ మేటర్ న్ు మొదలెన్
ై వి బ.ఆర్.ఏొం.ఎస్.గారు బో ధిొంచే వారు గయరాుజు గారి కాోస్
అొంటే చాల ఉత్ాసహొం గా ఉొండ్ేది. ఈయ్న్ కాోస్ అొంటే బో ర్. ఈయ్న్ స్బజ క్ట చబయత్ూ
త్రచుగా బో రుడ దగొ రకు వళ్ో రాస్ూ
ా వస్ూ
ా ొందే వారు. ఆ స్మయ్ొం లల అపుపడ్ే రిలీజ్
అయిన్ ‘’చిరొంజీవులు ‘’సినిమా చూసి ఉనానొం కన్ుక అొందులల మలాోది వారి
పాట ‘’చికిల్నొంత్ చిగయరు చిన్న దానీ మన్స్ు చిన్న దాని మీద మన్స్ు’’. అనేదీ. ’’విరజాజి
కొందూల్న కల్నసపొందుకే –మన్స్ొందుకే ‘’అనే పాటలు గకొంత్ర కల్నపి పాడ్ే వాళ్ుొం విని పిొంచీ విని
పిొంచకుొండ్ా. ఆయ్న్ చవిన్ పడ్ి ‘’ఎవడ్ాో పాడ్ిొంది ?’’అని అరిచే వారు ‘’గపుచప్.స్ాొంబారు
బయడ్ీడ ‘’మళ్ళు బో రుడ దగొ రకేలోటొం మేమయ మళ్ళు పాడటొం ఇలా గొంటలు గడ్ిపపశాొం స్బజ కటు
బయరులలకి ఎకేొది కాదు. ఆ త్రాాత్ పోజాపతి రావు గారు పాోపరీటస్ ఆఫ్ మేటర్ చపాపరు
కషట పడ్ి చపపప వారు త్లో పాొంటు ఇన్ షరుటత్ో క ొంచొం వడలుప మయఖొం త్ో న్లో గా ఉొండ్ే
వారు ఆయ్న్ కు డ్ిగీు బో ధిొంచటొం ఇదే మొదలు మా మీద పోయోగొం. పాోకిటకల్స బానే
చేయిొంచి పర ో త్సహిొంచారు. స్రైన్ లాబ్ ఫిజిక్స కు యిేరపడ లేదు.

మా నివాస్ొం ఈ స్ారి బయల్నో మామమ ఇొంటోో కాదు నాత్ో బాటు మా త్మయమడు

మోహన్ కూడ్ా పి.య్య.సి.లల చేరాడు. కన్ుక మామమకు ఇబబొంది కల్నగిొంచ
రాదన్ుక నానరు మా వాళ్లు అొందుకని మాచవరొం డ్ౌన్ లల రకొంపిచరో ఆచారుూల వారి క త్ా
ఇొంటోో అదా కు చేరామయ. ఒక వైపు వాళ్లు, రొండ్య వైపు మేమయ ఉొండ్ే వాళ్ుొం. మా అమమ
ో చూసిొంది. అన్నటు
మొదటోో వచిచ కాపురొం పెటట ి అనిన ఏరాపటు ో మా మేన్ మామ
గారబాబయి పదమనాభొం కూడ్ా మా ఇొంటోోనే ఉనానడు. ఆచారుో గారు చాలా మొంచి వారు.
ఆయ్న్ భారూ కూడ్ా అొంత్ే. ఆయ్న్ అకొగారు విధవ ఆవిడ కూడ్ా వారిొంటోో ఉొండ్ే వారు.
అొందరు మమమల్నన బాగా ఆదరిొంచే వారు. వారిొంటోో చేసిన్వి మాకు పెటట ె వారు. క ొంత్ కాలొం
త్రాాత్ా మా మామమ నాగమమ గారు వచిచ మాత్ో ఉొండ్ేది. ఆమ ఆ వయ్స్ులల మాకు
ే ి. స్ాయ్ొంత్ాోలు వన్కే ఉన్న ఏలూరు కాలువ దగొ రికి వళ్ో కూచునే
బాధూత్ గా వొండ్ి పెటట ద
వాళ్ుొం రైల్ పటాటలు కూడ్ా అకొడ్ే ఉొండ్ేవి మాచవరొం దాస్ాొంజనేయ్ స్ాామి ని త్రచు
దరిశొంచే వారొం.
 మధాూహనొం భోజనానికి ఇొంటికే వచేచ వాళ్ుొం. ఉయ్యూరు వాడు స్ూరి శోభనాదిో
గారబాబయి రమణ కూడ్ా వాళ్ు అకొ గారిొంటోో ఉొందడ్ిమధాూహనొం భోజన్ొం త్చుచక ని
మాత్ో పాటు తినే వాడు. నేన్ు, పదమ నాభొం ఇొంటర్ లలన్ు, డ్ిగీు లలన్ు రొండు పూటలా
స్ొంధాూ వొందన్ొం చేస్ు క నే వాళ్ుొం. కాలేశార రావు మారొట్ కు వళ్ో కూరలు త్చుచక నే
వాళ్ుొం. మామమకు బయరిడ్ీ క టిట సినిమాలకు వళళు వాళ్ుొం అలా చూసిొందే రాజ న్ొందిని .
సినిమా. నాకు అొందులలని జాన్ పద స్ాహిత్ూొం బాగా న్చిచొంది సిరప్
ి ట అొంత్ా మలాోది రామ
కృషణ శాసిా ి గారిదే. స్ొంగీత్ొం ఘొంట స్ాల అని గయరుా. దరశకుడు వేదాొంత్ొం రాఘవయ్ూ అన్ు
క ొంటాన్ు. చాలా సినిమాలు చూశాొం. మలాోది మీద గకపప అభిపాోయ్ొం ఏరపడ్ిొంది.
మధుమతి కాగజ్ కే ఫూల్ వగైరా హిొందీ సినిమాలు చూసిన్ జాాపకొం.

డ్ిగుీ రొండ్య ఏడ్ాది

మొదటి స్ొంవత్సరొం చివర పరీక్షలు బానే రాశాన్ు కాని రొండ్య ఏడ్ాది కి

క ొంత్ అస్ౌకరూొం కల్నొ ొంది. మా అన్నయ్ూ శరమ కు అొంత్కు మయొందే వేదవల్నో అనే ఆడపిలో
పుటిటొంది. మా వదిన్ మఇపుపడు మగ పిలో ాడ్ిని కన్నది. అమామ నాన్న, అన్నయ్ూలు
బారస్ాల చేస్ుక ని వచాచరు అన్నయ్ూ హో సపపట లల రైలేా సపటషన్ మాస్ట ర్ గా ఉొండ్ే వాడు.
నేన్ు ఇొంటర్ మొదటేఏ డ్ాది వేస్వి సెలవలలో హో సపపట కు వళ్ో ఒక పది హీన్ు రనజు లుొండ్ి
వచాచన్ు. రొండ్య ఏడ్ాది అవగానే నాన్న వాళ్ుత్ో పర టాోడ్ి తిరుపతి ఒొంటరి గా వళాోన్ు.
స్ుమారు పది రనజులు అకొడ దేవస్ాాన్ొం వారిచిచన్ ఉచిత్ రూమ్ లల ఉనానన్ు అకొడ
కల్నసిన్ మిత్రోలత్ో అొందరొం రనజూ శ్రు వొంకటేశార దరశన్ొం చేసి ఎకొడ్ికో అకొడ్ి క త్ా
పోదేశాలకు న్డ్ిచి వళ్ో వచేచ వారొం. పాప నాశన్ొం వగైరాలు ఇలానే చూశాొం. అపుపడు అొంత్ా
న్డకే. చాలా ఆొందొం గా గడ్ిచి పర య్ాయి రనజులు తిరుపతి లల హో టల్ లల భోజన్ొం చేసప
వాళ్ుొం. రనజుకో హో టల్. రాతిోకి టిఫన్
ి చేసప వాళ్ుొం బావులలో నీళ్లు త్ోడుక ని పర స్ుక నే
వాళ్ుొం. పోస్ాదాలు దేవాలయ్ొం లల ఉచిత్ొం గా పెటట ె వారు వీలెత్
ై ే రొండు పూటలా దరశన్ొం
చేస్ుక నే వాళ్ుొం. దిగయవ తిరుపతి కి వచిచ పదామ వతి అమమ వారిని దరిశొంచే వాళ్ుొం. జటాొ
బొందీ లల న్లుగయరు లేక అయిదుగయరు కల్నసి వళళు వాళ్ుొం దారి ఏమీ బాగయొండ్ేది కాదు
అొంత్ా నిరజన్ పోదేశమే అపుపడు. కాల హసిా కూడ్ా వళాోొం.
 డ్ిగీు మొదటి ఏడ్ాది పూరీా అయిొంది. ఓదిన్ రామ నాద న్ు పోస్విొంచిన్
పది హీన్ు రనజులకే అన్నయ్ూ హో సపపట లల అకస్ామత్ర
ా గా మరణనొంచి న్టు
ో టెల్నగాుొం వచిచొంది
ఇొంటోో ఎవరికి కాళ్లు చేత్రలు ఆడ లేదు. ఇొంత్ విషాదొం మా ఇొంటోో ఇపపటికి లేదు. చేతికి
అొంది వచిచన్ క డుకు స్ుదూర లలకాలకు వళ్ో పర య్ాడొంటే ఆ త్ల్నో దొండుోల బాధ వరణనా
తీత్ొం ఆమామ నాన్న ఎొంత్ో విల పిొంచారు నాన్న, మామయ్ూ స్ాయ్ొం తీస్ుక ని హో సపపట
వళ్ో అకొడ్ే దహన్ కారూకుమొం నిరా హిొంచి, చిత్ా భస్మొం అకొడ్ే త్రొంగ భదోలల కల్నపారు
అన్నయ్ూకు అకొడ మస్
ై ూరు ఎరుటి ఆవు దూడ్ాఉనానయి స్ామాన్ున్ు వాటిని వాగన్
లల ఎకిొొంచి దగొ రి సపటషన్ అయిన్ ఇొందుపల్నో కి త్పిపొంచారు వాటి వొంట మిొంట స్త్ూొం అనే
మా చేలు చేసప వాడునానడు ఇొంటికి క్షేమొం గా అవి చేరాయి. ఆ ఆవు అొంటే మాకు మహా
ఆపపక్ష గా ఉొండ్ేది అవత్లల గకడో పాక ఉనాన వీటి కోస్ొం ఇొంటి పకొనే న్ూతి వదా పాక వేసి
కొంటికి రపప గా కాపాడ్ారు మా వాళ్లు. దాదాపు పాతికేళ్లు ఈ ఆవు స్ొంత్ాన్ొం మా దొ డ్ల ిడ ల
పెరిగిొంది అ త్రాాత్ా వాటి దూదలనీన కోడ్ దూదలవటొం త్ో కాటలరు చేన్ు చేసప సీత్ా
రామయ్ూకు ఉచిత్ొం గా ఇచేచ శాొం. అన్నయ్ూ లేని లలటు పూడ్ేది కాదు. అన్నయ్ూ
వివాహొం బొందరు లల జరిగిొంది వారణాసి కృషణ మయరిా అనే ఆొంధాో బాొంక్ మేనేజర్ బొందరనో
ఉొండ్ే వారు. ఆయ్న్ మా ఓదిన్ గారికి బాబాయి. ఆయ్న్ ఆధారూొం లలనే వివాహొం జరిగిొంది.
మొంచి కుటుొంబొం. ఓడ్ిన్ త్ల్నో స్ుబబమమ గారిది భీమ డ్య లు దగొ ర పొ లస్ాని పల్నో ఆమ చలెో లే
కృషణ మయరిా గారి భారూ. ఆయ్న్కు కృషణ వేణమమ అనే విధవ అకొ గారుొండ్ేది చాలా మరాూద
గా చూసపది. బొందరు న్ుొండ్ి మయడు నిదోలకు ఉయ్యూరు కి చిన్న కారు లల వచాచొం దారిలల
చాలా స్ారుో ఆగి పర యిేది ఈ స్ొంఘటన్ బాగా జాాపకొం ఉొంది.

మా అన్నయ్ూ దురఘటన్ వాళ్ు అమమ కాని మామమ కాని బజవాడ లల కాపురొం

పెటట ె వీలు లేదు కన్ుక న్న్ున ఒొంటరిగ ఉొండ్ేటో ు చేయిొంచారు. అొందుకని బయల్నో మామమ
గారిొంటి పోకొనే ఉన్న మధిర స్ుబబన్న దీక్షత్
ి ో గారిొంటోో వీధి వాకిటో ో ఒక చిన్న గది లల
అదేాకునానన్ు. అదా నలకు పాతిక రూపాయ్లు. వాళ్ళు చాలా మొంచి దొంపత్రలు వాళ్ో కు
క ొండయ్ూ అనే క డుకు ఎస్ ఎస్.ఎల్. సి చదివే వాడు ఉొండ్ే వాడు.. ఒకమామయి ఇొంకో
చిన్న కూత్రరు దీక్షిత్రలు గారు పవర్ పాోజక్ట లల ఇొంజినీర్. చాల గ్రవొం గా చూసప వారు
ఆపాూయ్ొం గా ఉొండ్ే వారు. మధిర స్ుబబన్న దీక్షిత్రలనే ఆయ్న్ ‘’కాశ్ర మజిలీ
కధలు ‘’రాసిన్టు
ో చదివాన్ు. ఆయ్న్ ఈయ్న్ కాదని త్లుస్ు కోవటానికి చాలా కాలొం
పటిటొంది. ఒక మడత్ మొంచొం మీద నా కాపురొం. కిటికీ లల పుస్ా కాలు. హో టల్ లల టిఫి న్,
ో ఒకే స్రిు చల్నో ొంచి క నే వాడ్ిని .
భోజన్ొం నలకు మయపెైై రూపాయ్లు భోజనానికి టికటు
మధూలల అయి పర త్ే మళ్ళు క న్ుకోొవటమే. బయల్నో మామమ ఇలుో పోకొనే కన్ుక
కాలక్షేపానికేమీ క దవ లేదు. నమమదిగా బాధలు మరిచి జీవన్ స్ోవొంతిలల కల్నసి పర య్ాన్ు.
అపుపడు ‘’ఆరనరా ‘’వాళ్ు గైడో ు బాగా ఉొండ్ేవి లెైట్ కు మాగేనత్టిజొం ఎలకిటాసిటి లకు అవే
మాకు స్ొంజీవిని లు. వాటి త్ో నే జీవిత్ొం అవే పదే పదే చదివి మారుొలు త్చుచక నానన్ు,
’’విజువల్ మమరి ‘’ అని ఒక దానిన పాోకీటస్ చేశాన్ు అదే నాకు శరణూొం. ఎనిన పపజీ
లెైనాఅలా కళ్ు మయొందు కానీ పిొంచేవి. దానిత్ో మారుొలు బానే క టేట సె వాడ్ిని. కన్ుక నేన్ు
రుణ పడ్ాల్నసొంది ఆరనరా వారికి అని పిస్ా ుొంది. గజి బ.శాసిా ి గారు అనే ఆయ్న్ లెైట్ స్బజ క్ట న్ు
రొండ్య ఏడ్ాది బో ధిొంచారు ఆది వారాలలో వారిొంటికి రామమన్మనే వారు అకొడ
అన్ుమానాలుొంటే తీరేచ వారు. పాోకిటకల్స లల బాగా స్హాయ్ొం చేశారు.

మొదటి ఏడ్ాది ఇొంగీోష్ పర ో జు, ఒక నాొందడ్ి టల్నట్ల్డ మాత్ోమ ఉొండ్ేవి పర ో జు లల ఐనీట్న్

ై ుస అొండ్ రల్నజియ్న్’’ వాూస్ొం నాకు శిరన దారూొం గా ఉొండ్ేది ఇపపటికీ ఇషట ొం. జాన్
రాసిన్ ‘’సెన్
గాళ్సస వరీా రాసిన్ న్వల the forsite saga ‘’ ఉపవాచకొం గా చదువు క నానొం. పరీక్ష కూడ్ా
ఆఏడ్ాదే.. రొండ్య ఏడ్ాది లాొంగేాజి ఉొండ్ేది కాదు అొంత్ా స్బలజకా ులే. లెకొలలల ఆలీజబాో ఏ.కృషణ
మయరిా గారు, అన్ల్నటికల్ జామటీో ని రామ కోటేశారరావు గారు, ’’నేగటివ్న న్ొంబర్స’’ న్ు
రాఘవా చారి గారు కాలుొులస్ న్ు యిెన్.ఆర్.కే.గారు అత్ూదుుత్ొం గా చపాపరు. చాలా
కాలొం అది నా మన్స్ు లల దాగి ఉొండ్ేది . ’’ఇొంటిగేుషన్, దిఫెరొంసి ఏషన్’’ మహా ఇషట ొం...
ఆచారి గారి బో ధన్ అొందేది కాదు. ఏమన
ై ా లేకొలులల మొంచి మారుొలు వచాచయి. లెకొలలో
పెరి శాసిా ి గారు మొంచి బో ధకులు గా పపరకొందారు మాకపుపడూ రాలేదు. కేమిసిా ి లల ఫిజికల్
చేమిసిా ి కి గయరాుజు గారి త్మయమడు శ్రు రామ మయరిా గారు బో ధిొంచారు ఆరాొనిక్ కేమిసిా ి ని
స్ర మయ్ాజులు గకపప గా నేరాపరు. అొందుకనే స్బసడరి స్బజ కటు లెైన్ ఈ రొండ్ిటి లల ఫస్ట కాోస్
మారుొలలచాచయి. మయిన్ ఫిజిక్స లల సెకొండ్ కాోస్ మారుొలు వసపా పాోకిటకల్స లల మొదటి
మారుొలగచిచ మొత్ా ొం మీద సెకొండ్ కాోస్ లల ఉతీరునడ్న
ై ాన్ు. గొంగాధర శాసిా ి ఫిస్ట కాోస్
స్ాధిొంచాడు అత్న్ు చాలా కాలొం ఉత్ా ర పోత్రూత్ా రాలు జరిపప వాడు. రిజల్ట ్ మారిచలలనే
వచాచయి. ఇొంత్టిత్ో రొండ్య ఏడ్ాది డ్ిగీు పూరీా అయిొంది. మొంచి సపనహిత్రలు, మొంచి
కుటుొంబొం త్ో సపనహొం, పటాటభి రామయ్ూ గారిొంటికి త్రచు వళ్ుటొం వారి ఆతిధాూనిన
పొ ొందటొం వారానికి ఖచిచత్ొం గా ఉయ్యూరు వళ్ుటొం ఉొండ్ేది నా చదువు గయరిొంచి మా
వాళళువరు పరూ వేక్షిొంచ లేదు ఇలా చదువు, అలా చదువు అని చపపలేదు. అన్నయ్ూ లేదు
కన్ుక ఇపుపడు ఇొంటికి పెదా క డుకు గా నా బాధూత్ క ొంత్ ఉొంది అని అన్ుకోని చాలా
బాధూత్ గా న్డ్ిచాన్ు.. న్న్ున నేనే చక్ చేస్ుక ొంటల మయొందుకు స్ాగాన్ు. అదే నాకు బాగా
త్ోడపడ్ిొంది

నాదారి తీరు -4

పెై చదువు –ఉదయ ూగ పోయ్త్ానలు

1956-60 మధూ నాలుగేళ్ులలఇొంటర్, డ్ిగీు లు పూరీా అయ్ాయి. ఈ నాలుగేళ్ులల రొండు

మయడు స్ారుో కృషాణ న్దికి తీవోొం గా వరదలు వచాచయి. గడ్ిడ వామయలు చటు
ో పెదా పెదా
క య్ూ దుొంగలు పెదా పామయలు క టుటకోచేచవి వీటిని బారేజి దగొ రకు వళ్ో చూసప వాళ్ుొం.
పోకాశొం బారేజి కటట క మయొందు దాని మయొందు ఆన్కటట ఉొండ్ేది దాని మీొంచే న్డ్ిచి కాని
బో టో లల కాని కృషణ అవత్ల్న ఒడుడకు వళళు వాళ్ుొం కారుో లారీలు కూడ్ా పెదా పెదా పడవల
మీదే అవత్ల్న ఒడుడకు చేరేవి అవత్ల్న తీరొం గయొంటలరు జిలాో సీత్ా న్గరొం అొంటారు.
ఇపుపడకొడ శ్రు జియ్ూర్ గారి ఆశుమొం వేద పాఠశాల ఉనానయి.. నాత్ోపాటు డ్ిగీు చదివిన్
పురుషర త్ా ొం ఫిజిక్స లెకచరర్ అయ్ాూడు. త్రాాత్ మొవా కాలేజి పిోనిసపాల్ కూడ్ా అయ్ాూడు
గొంగాధర శాసిా ి సిరూపర్ కాగజ్ న్గర్ లల ఉదూగొం లల చేరాడు. రాదా కృషణ కృషాణ జిలాో పరిషత్
లల నాత్ో పాటు సెైన్ుస మేస్టర్ు గా చేరి చివరికి గొండ్ేపల్నో హెడ్ మాస్ట ర్ గా రిటెైర్ అయ్ాడు.
హెడ్ మాస్ట ర్ కాన్ైరన్ుస జరిగి న్పుపడు ఒక స్ారి మా ఆతిధూొం తీస్ుక ని వళాుడు.
విశేాశార రావు జగొ య్ూ పపట లల లెకొల మేషట ారు అయి త్రాాత్ా హెడ్ మాస్ట ర్ అయ్ాడు.
మిగిల్నన్ వారి స్ొంగతి పెదా గా త్లీదు. ఒక శాసిా ి ఎల్ ఐ.సి.లల పెదా ఆఫీస్ర్ అయి ఒకటి
రొండు స్ారుో కనిపిొంచాడు. చిరొంజీవులు సినిమా నాత్ో పాటు కాోస్ లలపాడ్ిన్ జి.బ.శాసిా ి
స్ొంగతి పెదా గా త్లీదు.

ఇొంటర్ అవగనే ఆ కాలొం లల బాపటో అగిుకలచర్ కాలేజి మీద అొందరి దృషిట ఉొండ్ేది
నేన్ూ అపెైలై చేశా.దానికి ఇొంటరుాు కి పిల్నచారు. న్న్ున అడ్ిగిన్ పోశనలు ‘’వరి ఏయిే దేశాలలో
పొండుత్రొంది ?’’నేన్ు త్డుమయ కోకుొండ్ా ‘’రషాూ ఇొంగాోొండ్ జరమని జపాన్ ‘’అని చపాపన్ు
వాళ్లు న్వుా క నానరు. ఇొంటికి వచిచన్ త్రాాత్ా మా నాన్న అడ్ిగాడు. నేన్ు చపాపన్ు వరి
ఎకొడ పొండుత్రొందయ త్లీని నీకు ఆ చదువొందుకు చల్న దే శాలలో వారి పొండదని త్లీదా నీకు
?జన్రల్ నాలెడ్జ ి ఉొండ్ాల్న ‘’అని చీవాటు
ో పెటట ాడు. నేనేదయ పొ డ్ి చేశాన్ని కాలర్ ఎగరేసన్
ి
వాడ్ిని త్పుప త్ల్నసి ననరు మయస్ుకోనానన్ు. ఇదీ మన్ జాాన్ స్ొంపద. డ్ిగీు అయిన్ త్రాాత్
గొంగాధర శాసిా ి న్న్ున కాగజ్ న్గర్ కు ఉదయ ూగానికి రమమని ఉత్ా రొం రాశాడు అపుపడు
ఉత్ా రాలే ఇొంకా ఏమీ కమయమునికేషణ్ లేదు రాన్ు పర న్ు ఖరుచలు కొంపెనీ ఏ ఇచిచొంది టిఫన్
ి
భోజన్ొం కూడ్ా ఏరాపటయిొంది. అకొడ్ి వాత్ా వరణొం ఆ వేడ్ి ఆ నట్
ై డూూటీలు షిపట ు
డూూటీలు విని నాకు న్చచని ఉదయ ూగొం అని ఫిక్స అయి పర య్ాన్ు ఉదయ ూగొం రాలేదు అకొడ
సిల్ొ పాొంట్ షరుట కోస్ొం సిలుొ బటట కోని ఇొంటిక చిచ కుటిటొంచుకోని చాలా కాలొం త్ొడ్ిగాన్ు.
ఇలా ఉదయ ూగ పోయ్త్నొం కల్నసి రాలేదు.

మా మేన్ మామ వరుస్ అయిన్ అపపన్న క ొండ మామయ్య్ూ జేమి దూపర్

ే త్ాత్ా
సీటల్స లల చీఫ్ కమిస్ట . ఉయ్యూరు వచిచన్పుపడు నా చదువు గయరిొంచి త్లుస్ుక ని విశాఖ
పటనొం ఆొంధాో య్యని వరిసటి లల రిజిస్ాాార్ మహదేవన్ ఒక త్న్ సపనహిత్రడని నాకు
కావాల్నసన్ బాోొంచ్ లల ఏొం. ఎస్.సి. చదవమని రికమొండ్ేషన్ లెటర్ రాసి ఇచిచ
వళ్ుమనానడు. మా నాన్న న్న్ున పొంపారు వళ్ో కల్నశాన్ు. ఆయ్న్ ‘’ఈ ఉత్ా రొం చూసి నీకు
సీటు ఇవాాల్నసొందే.కాని ఫిజిక్స సీటో ు అయి పర య్ాయి. కావాలొంటే జియో ఫిజిక్స లల
ఖాళ్ళలునానయి చేరత్ా న్ొంటే సీట్ ఇస్ాాన్ు ‘’అనానడు నేన్ు ఏమీ ఇషట ొం చూప లేదు తిరిగి
వచేచశాన్ు ఈ విధొం గా పెై చదువు పోయ్త్నమయ బడ్ిసి క టిటొంది అయిత్ే నాలల
ఉపాధాూయ్యడు అవాలనే కోరిక బలొం గా వేలో ూన్ు క న్నది. అది అయిత్ే అమామ నాన్న ల
దగొ ర ఉొండ టానికి వీలు అని నా ఉదేాశూొం ఈ విషయ్ొం నాలల నేఉొంచాన్ు. ఎవరికి చపపలేదు.

ఇొంత్లల మోహన్ బొందరులల బ.ఎస్.సి ఫెైన్ల్ యియ్ర్ చదువు కోస్ొం విజయ్

వాడ న్ుొండ్ి బొందరు హిొందూ కాలేజి లల చేరాడు. చకేమిసిా ి మయిన్ బాటని జువాలజీ లు
ఇత్ర స్బజ కటులు. అకొడ కాొంత్ా రావు గారనే ఆయ్న్ దగొ ర టలూషన్ లల చేరాడు. ఒక స్ారి
నేన్ు బొందరు వళాోన్ు అకొడ బయదిధ రాజు విఠల్ వాళ్ు అన్నయ్ూ వాళ్ు అమమ గారు కనీ
పిొంచారు. అలాగే ‘’పొ టిట ‘’అని నేన్ు పిల్నచే వలూ
ో రు రామకృషణ కూడ్ా మొహన్ కాోస్ మేట్ గా
ఉనానడు. కలగా కృషణ మోహన్ అనే త్ోటల వలూ
ో ర్ అయ్న్ కూడ్ా ఏదయ ఉదయ ూగొం లల అకొడ
ఉొండ్ి పరిచయ్ొం అయ్ాడు ఆయ్న్ బాగా పాడ్ే వాడు. ఈయ్నే ఇపుపడు టి.వి.లల కనిపిొంచే
కృషణ మోహన్ ఈయ్నే న్ని నా అన్ుమాన్ొం. న్న్ున హిొందూ కాలేజి లల ఫిజిక్స దిమానేటో టర్
ర
పర స్ట కు అపెైలై చేయ్మని చపాపరు. ఒక పావుఠాఉ పపపర్ మీద అపిో కేషన్ రాసి హిొందూ
కాలేజి పిోనిసపాల్ జొంధాూల గ్రీ నాద శాసిా ి గారిని స్ాయ్ొంత్ోొం నాలుగిొంటికి కల్నశాన్ు. ఆయ్న్
నా అపిో కేషన్ చూసి ‘’ఎపుపడు జాయిన్ అవుత్ారు /అని అడ్ిగిత్ే ఆశచరూ పర య్ాన్ు
ఆయ్నే మొంచి రనజు చూసి జాయిన్వమని చపాపరు. రాతిోకి ఇొంటికి వచిచ మా అమామ
వాళ్ో కు చపిప మరానడ్య ఆ మరానడ్య వళ్ో చేరప
ి ర య్ాన్ు. నాజీత్ొం 108 రూపాయ్లు నలకు
అని జాాపకొం.

ఫిజిక్స హెడ్ ‘పెదాస్ర డ్ా బయడ్ిడ కళ్ుదాాలత్ో చారల పాొంటు కోటు వేస్ుక నే ఆయ్న్.
ఆయ్న్ున అొందరీన ‘’డ్విల్ ‘’గారు అనే వారు. కుటుొంబ శాసిా ి గారు నాకు సీనియ్ర్ అయ్న్
ఏొం ఎస్ సి చదివి పాస్ అయినా విపరీత్ మైన్ ఉబబస్ొం ఆయ్ాస్ొం త్ో బాధ
పదుత్ూఉొండ్ేవారు మాట రావటొం కషట ొం గా ఉొండ్ేది కరిమషిట. చాలా మొంచి వారు నాకు ధైరూొం
చపిప నిల దయ కుొకోనేటో ు చేశారు. శివ రామ కృషణ శాసిా ి అనే ఫిజిక్స లెకచరర్ చాలా స్రదాగా
ఉొండ్ేవారు చన్ువుగాన్ూ ఉొండ్ేవారు మొంచి బో ధకులు. కేమిసిా ి లల ఎరుటి ఆయ్న్ రామ
కృషణ శాసిా ి ఉొండ్ేవారు జయ్ దేవుని అషట పదులు బాగా పాడ్ే వారు స్ాయ్ొంత్ో వేళ్లలో
వారిొంటికి వళ్ో కూరుచని కాలక్షేపొం చేసప వాడ్ిని మొంచి పాటలు జయ్దేవునివి పాడ్ే
వారుఆయ్న్ ఇొంటి దగొ రే వి.వి.టోన్ పప అనే లెకచరర్ వుొండ్ే వారు. ఆయ్న్ గకపప పెైొంటర్.
చాలా బాగా సపనహొం గా మాటాోడ్ే వారు. అపపటికే లబధ పోతిషరటలు.. అలాగే గనఖలే అని మా
గనఖలే అన్నగారు ఇొంగీోష్ హెడడ ు. పొంచా లాలీచ త్ో ఉొండ్ే వారు గకపప ఉపనాూస్కులని పపరు.
ఒకటి రొండు స్ారుో ఇొంటికి వళ్ో మాటాోడ్ాన్ు. వేదాొంత్ొం రామ చొందో రావు షపక్స పియ్ర్
నాటకాల పెై అధారిటీ. చాలా ఉన్నత్ పోమాణొం గా బో ధిొంచే వారు. ఎననన చనటో కు
ఉపనాూస్ాలకు వళళు వారు అలాగే జోగా రావు కూడ్ా ఆొంగో ొం లల మొంచి బో ధకులు గా
గయరిాొంపు పొ ొందారు. డ్ి/అర/ఎస్/అనే లెకొల హెడ్ దైత్ా శ్రురామయలు గారిఅబాబయి
ఆయ్న్దే కాలేజి ఈయ్న్ త్మయమడు డ్ి.ఎస్.ఎస్.ఆొంగో ఉపనాూస్కులు.

రామణారావు అనే కురాుడు త్లుగయ హెడ్ మొంచి పపరుొంది అదా పల్నో రామ
మోహన్ రావు గారు ఈ కాలేజిలల లెకచరర్ గా పని చేశారు ఆయ్న్ త్ొండ్ిో జాన్కి రామయ్ూ
గారు కాలేజి లల హెడ్ గయమాస్ాా మొంచి వారు నాకు బాగా పరిచయ్ొం. దురాొ టాకీస్ దగొ ర
పెొంకు టిొంటోో ఉొండ్ే వారు. హిొందీ హెడ్ చలస్ాని స్ుబాబరావు గారు మలుో పొంచా మలుో షర్ట
త్ో మలెో పూపవు గా యిెరుని రొంగయలల ఉొండ్ే వారు. అయ్న్ గకపప వకా . ఎననన పుస్ా కాలు
రాశారు. బాగా పపరు పోసిదధ ి ఉన్న వారు వొంపటి రామయ్ూ గారు త్లుగయ లెకచరర్ ఆయ్న్
త్ల పాగా చుటిట ఉొండ్ే వారు /.ఆయ్న్ున ‘’టరబన్ ‘’గారు అనే వారు. హాస్ట ల్ న్ు బాగా
నిరాహిొంచారు

నేన్ు కాోస్ులన్ు బాగా నిరాహిొంచి మొంచి పపరు పొ ొందాన్ు. నాత్ో పాటు ఇొంకో కురాుడు
శాసిా ి కూడ్ా చేరాడు అత్న్ు బాగా పాోకిటకల్స చేయిొంచే వాడు ఆ త్రాాత్ా త్న్ు జాత్క చకు
వరిా అయ్ాడు లెకచరర్ అయ్ాడు. చిలో రిగ శ్రునివాస్ రావు అనే అత్న్ు మాత్ో పని చేశాడు
ట నిస్ుట. భలే స్రదాగా ఉొండ్ేవాడు. ఎపుపడు న్విాొంచే వాడు కవిత్ామయ
అత్న్ు మొంచి కారూ
రాసప వాడు. మా త్మయమడు ఉపన్య్నానికి ఉయ్యూరు వచాచడు. అపపటి న్ుొంచి అత్నిత్ో
దయ సీా పెరిగిొంది అత్న్ు త్రాాత్ా ఆర్.టి.సి.లల చేరి కుమొంగా ఎదిగి డ్ిపర మేనేజర్ గా తిరుపతి
ఉయ్యూరు విజయ్ వాడ లలల చేశాడు. మా పెదాబాబయి పెళ్ుకి బస్ న్ు ఏరాపటు చేశాడు
బజవాడకు.

సెలవలలో బీచ్ కు వళళు వాళ్ుొం అకొడ స్రదాగా గడ్ిపప వాళ్ుొం శ్రు పాొండు రొంగ
స్ాామిని వీలెన్
ై పుపడలాో దరిశొంచే వాళ్ుొం. రామానాయ్యడు పెట్ సెొంటర్ లల డ్ాబా మీద పెన్
ై
అొందరొం కల్నసి క ొంత్కాలొం అదా కునానొం. అపుపడ్ే ‘’చివరికి మిగిలేది ‘’సినిమా వచిచొంది అది
వళ్ో పర యిే లలగా చాలా స్ారుో చూశాన్ు అొందులల మలాోది పాటలు అణన మయత్ాూలు స్ావితిో
న్టన్ స్ుపర్బ. రామి నీడుడ్ైరక్షన్,అశాత్ాామ స్ొంగీత్ొం మహా బాగయ నాకు ఈ సినిమా
త్రాాత్ే, ఏ సినిమా అయినా అని పిస్ా ుొంది. పొ టిట మాకు సిానిమా లకు గైడు. ఇపుపడ్ే ‘’భారాూ
భరా లు ‘’సినిమా చూశాొం. ఎననన స్ారుో చూశాొం. బృొందావన్ దియిేటర్ లల మొంచి సినిమాలు
వచేచవి. హో టల్ భోజన్ొం మహొంకాళ్ వొంకయ్ూ మేస్ లల భోజన్ొం చాలా బాగా ఉొండ్ేది.
హో మిలీ అొంటారు అలా ఉొండ్ేది బాోహమణయలొంత్ా అకొడ్ే భోజన్ొం. క స్రి క స్రి వొంకయ్ూ
అకొగారు వడ్ిడ ొంచి తిని పిొంచే వారు. అకొడ్ే వొంకయ్ూని ఒక స్ారి చూశాొం స్ువరణ స్ుొందరి
లల రాక్షస్ుడు వొంటి చాలా వేషాలు వేశాడ్ాయ్న్. బచుచ పపట పర స్ాటఫీస్ దగొ ర ఒక
వరా కుడుొందే వాడు. ఆయ్న్కు బాసెొట్ బాలాొంత్ బయడడ ఉొండ్ేది దాని మీద పాడ్ పెటట ి
రాస్ుక నే వాడని అొందరు చపుపక నే వారు.
 బచుచ పపట రామాన్ుజొం కూటొం దగొ ర వేలూరి వారి ఇొంటోో అదేాకునానొం. వాళ్ో కి
ఒక ఎల్నమొంటరి స్ూొల్ ఉొంది కుటుొంబొం అొంత్ా అొందులల మేస్ట ారుో . రామయ అని ఆయ్న్
క డుకు మొంచి పెైొంటర్. గాయ్కుడు అత్ని భారూ అపపటికే ఎస్ ఎస్.ఎల్.సి పాసెై టీచర్ గా
పని చేస్ా ర ొంది మా ఇొంటి అవత్లే శ్రు వొంకటేశార స్ాామి దేవాలయ్ొం చాలా కాసిా ై గా ఉొండ్ేది
మొంచి కారూ కుమాలు జరిగేవి. పూజారి గారు మొందు కోడత్ారనే పుకారు ఉొండ్ేది. ఎపుపడు
త్ాొంబయలొం త్ో ఉొండ్ే వారు. నేన్ు మోహన్ వొంట చేస్ుక నే వాళ్ుొం త్ాళ్ొం వేసి గయమమొం పెన్
ై
గయడు లల ఉొంచి వళళు వాళ్ుొం ఒక స్ారి అలా వళళా ఇొంటోో దొ ొంగలు పడ్ి నా ఎస్.ఎసి.సి
స్రిటఫికేట్ క ొంత్ డబయబ దయ చుకు పర య్ారు డూపిో కేట్ స్రిా ఫికట్
ే త్పిపొంచటానికి గయరువు
గారు పోస్ాద శరమ గారుస్ాయ్ొం చేశారు. రొండ్య ఏడ్ాది కూడ్ా ఉదయ ూగొం ఇస్ాామనానరు వేస్వి
లల జీత్ొం లేదని జాాపకొం. మొత్ా ొం మీద ఒక ఏడ్ాది భలే జాలీగా గడ్ిచిొంది లెకచరరో త్ో కల్నసి
మొదటి స్ారి కిుకట్ ఆడ్ాన్ు మొదటి స్రిగా టెనినస్ కూడ్ా ఆడ్ాన్ు ఈ రొండ్ిటిలల పిోనిసపాల్
గారు మొంచి పాోవీణూొం ఉన్న వారు. స్భలు చేసప వారు రాదా కృషణ న్ గారిని జాతీయ్ కళా
శాలలల చూశాన్ు. దత్
ై ా శ్రు రామయలు గారు నేన్ు పని చేస్ా ున్నపుపడ్ే చని పర య్ారు అొందరొం
వళ్ో చూసి వచాచొం. భటుట గారు కేమిసిా ి లెకచరర్. ఆయ్న్కు విజయ్ వాడ రనడుడ లల ఒక
హో టల్ ఉొండ్ేది ఉదయ్ొం త్ొమిమదిన్నర దాకా హో టల్ స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదున్నర న్ుొండ్ి
హో టల్ లల ఉొండ్ేవారు భటుట గారి హో టల్ అని బాగా పోసిదా ి అనిన బాగా ఉొండ్ేవి. అయ్న్
పోత్ూక శుదధ తీస్ుక నే వారు.

రామ కృషణ న్న్ున, మొహనిన ‘’బాబాయ్ ‘’అని పిల్నచే వాడు. అత్నిన

మేమయ ‘’పొ టిట ‘అనే పిల్నచే వాళ్ుొం. అత్ని త్ొండ్ిో ఉయ్యూరు కే.సి.పి.లల టెైపిస్ట. అత్ని చలెో లు
ఉయ్యూరు లల నాదగొ ర టలూషన్ చదివిొంది అత్ని అకొ ఒక సెకొండరి మేస్ార్ భారూ. మొంచి
కుటుొంబ స్ొంబొంధాలు మయిొంటెన్
ై చేశామయ. బయదిధ రాజు విఠఠల్ ఇలుో మా ఇొంటిదగొ రే
బొందరనో త్రచు వాళ్ుొంటికి వళళు వాళ్ుొం వాళ్ుమమ గారు చాలా మొంచిది. అత్ని అన్న రాజ
హొంస్ విదాూ శాఖ లల ఉదయ ూగి అత్ని భారూ ఉయ్యూరులల ఆదిరాజు శ్రు రామయలు గారి
అమామయి మా కాోస్ మేట్. విఠ ల్ మొంచిమాట కారి ఒక పన్ున మీద ఇొంకో పన్ున ఎకిొ
త్మాషా గా ఉొండ్ేది అనీన త్ల్నసి న్టేో మాటాోడ్ే వాడు డ్ిగీు ఏదయ రకొం గా పాసెై ఎననన
ఉదయ ూగాలు చేసి ఏదీ కల్నసి రాక స్బయబలు త్య్ారు చేసి అమేమవాడు. మా ఇొంటికి ఉయ్యూరు
కు త్రచుగా వచేచ వాడు. రామ కృషణ కూడ్ా అనీన చేసి చివరికి హెద
ై రాబాద్ లల హేచ్
ఏొం,.టి.లల పని చేశాడు. కనీ పిొంచి దాదాపు మయపపయి ఏళ్లు అయి ఉొంటుొంది. ఇలా ఒక
ఏడ్ాది బొందరనో ఆడుత్ూ పాడుత్ూ దిమానేటో త్ర్
ర ఉదయ ూగొం చేశాన్ు ఇొంశార్ట వేయ్టొం అపుపడ్ే
ై ది.
అల వాటెన్

విశాఖ లల ఉదయ ూగొం

డ్ైరకటర్ ఆఫ్ పబో క్ ఇొంస్ట క్ష

ా న్-హెద
ై రా బాద్ కు ఒక పావు పపజి మీద నా
అరోత్లన్ు త్ల్నయ్ జేస్ా ూ ఏదన
ై ా పోభయత్ా ఉదయ ూగొం ఇవామని అపిో కేషన్ పెటట ాన్ు. పిచిచ
రనజులు వొంటనే విశాఖ పటనొం మడ్ికల్ కాలేజి లల ఫిజిక్స శాఖ క త్ా గా ఏరాపటు చేసి
వొంకటేశారుో అనే గయొంటలరు ఆయ్న్ున ఫిజిక్స లెకచరర్ గా న్న్ున దిమానేటో టర్
ర గా
అపాపయిొంట్ చేస్ా ూ ఆరడ ర్ పొంపారు మొంచన చడ్య వళ్ో చేరాన్ు మిసెస్
ఏ.వి.యిెన్.కాలేజిఎడురుగా డ్ాబామీద రూమ్ తీస్ుక ని న్లుగయరొం ఉొండ్ే వాళ్ుొం అొందులల
రడ్ిడ గారకకరు నేన్ు ఒక ఆకిసలరి హెల్ా వరొర్ బాోహమణయడు. భలే స్రదా గా గడ్ిపాొం. భోజన్ొం
హో టలల లల ఏదీ రుచిొంచేది కాదు ఉదయ్ొం టిఫిన్ బన్ున టీ . కాలేజి లల కాోస్ులు బానే
ఎొంగేజ్ చేసి పపరు పొ ొందాన్ు వొంకటేశారుో గారు కమమ వారు చాలా ఆపాూయ్ొం గా ఉొండ్ే వారు
క త్ా గా వచిచన్ పరికారాలనిన స్రుాకోవటొం పాోకిటకల్స చేయిొంచటొం అవస్ర మైత్ే కాోస్ లకు
వళ్ో ఫిజిక్స బో ధిొంచటొం. నా బో ధనా ఇొంగీోష్ లలనే స్ాగేది జాగుత్ా గా ఉొండ్ే వాడ్ిని. స్ూ
ట డ్ొంట్స
కు నేన్ొంటే అభిమాన్ొం. చాలా గ్రవొం చూపిొంచే వారు స్ాయ్ొంత్ాోలు ఆడ మగా కల్నసి
ఎొంజాయ్ చేయ్టొం త్మాషా గా ఉొండ్ేది. చూస్ూ
ా న్వుాక ొంటల స్ాగే వాళ్ుొం రడ్ిడ గారు
కేమిసిా ి లెకచరర్. కొందరికీ ఒకటే విశాుొంతి రూమ్ ఉొండ్ేది. పదామవతి గారు అనే లెకచరర్ చాలా
ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచే వారు నాకు పెదారికొం ఇచేచ వారు నాకు అపుపడు చేవులకు
పర గయలునేావి. ఎవరు ఏమీ ఏది పిొంచటొం కాని, చులకన్ గా చూడటొం కనిఉొండ్ేది కాదు ఆమ
ఎననన విషయ్ాలు చపపప వారు నా సినిమా డ్ైలాగయలు పడ్ే పడ్ే చపిపొంచుక నే వారు మాకు
అకొ లాగా ఉొండ్ే వారు రమణ మయరిా అనే కేమిసిా ి లెకచరర్ చాలా మొంచి వాడు మొంచి జోసీా
గా ఉొండ్ే వాడు మొంచి పపరు త్చుచక నానడు. వీళ్ుొందరిత్ో బాగా గడ్ిచి పర యిేది ఆదివారాలలో
డ్ాబా గారడ న్ దగొ ర హో టల్ కు వళ్ో మొంచి భోజన్ొం చేసప వాడ్ిని ఇకొడ గనొంగయర త్ో మజిజ గ
పులుస్ు భలే రుచిగా ఉొండ్ేది.
 ఆది వారాలలో న్ూకల స్త్ూ వతి గారిొంటికి వళళు వాడ్ిని సిటీ బస్ లల ఆమ
అమమకు గయరువు లాొంటిది మా న్రసిొంహ మయరిా డ్ాకటర్ గారి చలెో లు ఆమ క డుకే పోస్న్న
డ్ాక్ య్ార్డ లల ఉదయ ూగొం న్న్ున ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా చూస్ుక నే వారు. పోస్న్న భారూ మా
డ్ాకటర్ న్రసిొంహ మయరిా గారమామయిే.. అకొడ్ికి వళళా మా స్ాొంత్ ఇొంటోో ఉన్నటు
ో ొండ్ేది. ఒక
వారొం విశాఖ అప్ లాొండ్ లల ఉన్న గయొండు స్ుబోహమణూ దీక్షిత్రల గారిొంటికి వళళు వాడ్ిని
ఈయ్నే త్రాాత్ స్ూరి న్రసిొంహొం చలెో లు అన్నపూరణ భరా య్ాడు. ఆ అమామయి నా
శిషరూరాలు కూడ్ా మన్ూొం గారు త్మయమడు వలీో శార్ ఇస్ుక పల్నో బోహమొం మొదలెైన్ వారు
రొండు గదుల ఇొంటోో వరిసటి కి దగొ ర గా ఉొండ్ే వారు వాళ్ు నాయ్న్మమ వీరికి వొంట చేసి
ే ి. బాగా వా అఆవిడ ఒక స్ారి రిక్ష్లల ఆశు పతిోకి వళ్ళ
పెటట ద ా బో లాా పది అకొడ్ి కకొడ్ే చని
పర యిొంది.. అకొడ్ే భోజన్ొం చేసి రాతిోకి రూమ్ కు చేరే వాడ్ిని. ఒక స్ారి పోస్న్న నౌకాశుయ్ొం
న్ుొండ్ి ఒక నౌక న్ు స్మయదో పోవేశొం చేయ్టొం దగొ రుొండ్ి చూపిొంచాడు ఒక సీటమర్ లల
స్మయదోొం మీద పది కిలల మీటరుో తిపాపడు అది గకపప అన్ుభయతి. నలకోస్ారి ఇొంటికి వచేచ
వాడ్ిని. జీత్ొం బానే ఉొండ్ేది.

న్వొంబర్ లల నాన్న కు ఒొంటోో బాగా లేదని టెల్నగాుొం వసపా ఉయ్యూరు వళాోన్ు.

చాలా పోమాదొం లల ఉనానరు. మళ్ళు వళాోన్ు ఒక పది హీన్ు రనజుల త్రాాత్ా సీరయ్
ి స్ అొంటే
తిరిగి వచాచన్ు సెలవు పెటట ి. నాన్న దకొలేదు కారీోక శుద ఏకాదశి
నాడు 1961న్వొంబర్ 21 న్ మరణనొంచారు ఎనిన పోయ్త్ానలు చేసినా దకొలేదు. నాకు
అమమన్ు విడ్ిచి వళాులని పిొంచలేదు. లీవ్ న్ు పర డ్ిగిొంచాన్ు అొంగీకరిొంచారు. మళ్ళు
పర డ్ిగిొంచాన్ు ఈ స్ారి న్న్ున నిజామా బాదాపల్నటెకినక్ కాలేజికి బదిలీ చేశారు చేరమని
అొంత్ా చపాపరు. వళాోన్ు కాని ఆ వాత్ావరణొం న్చచ లేదు మళ్ళు సెలవు పెటట ి వచేచశాన్ు.
మళ్ళు లీవ్ గాుొంట్ చేశారు. కాని మళ్ళు సెలవు పెొంచాన్ు చివరికి హో సిటొంగ్ ఆరడ ర్స ఇచాచరు.
హమమయ్ూ అన్ు క నానన్ునా అొంత్కు నేన్ు రిజైన్ చేయ్కుొండ్ా ఇలా జరిగిొంది
అన్ుక నానన్ు.

ఇొంటికి వచిచ ఏదీ చేయ్కుొండ్ా క ొంత్ కాలొం గడ్ిపాన్ు అయిత్ే నా దృషిట టీచర్
ైి ొంగ్ మీద ఉొంది. దత్ర
మీదస బ. యి.డ్ి టెని ా గారిొంటోో బాల భారతి, న్న్నయ్ కల స్మితి
కారూ కుమాలు పుస్ా కాలు చదవటొం త్ో కలొం గడ్ిపాన్ు. అమమ ఊరట చొందుత్ోొంది ఎకొడ్ికి
పర వటొం లేదామే చటట ొంత్ క డుకు పర వటొం, నాన్న అన్ుకో కుొండ్ా మరణనొంచటొం త్ో అమమ
చాలా దిగయలు గా ఉొండ్ేది. ఊళళు పురాణాలకు కూడ్ా వళళుది కాదు. చివరికి మామయ్ూ
న్చచ చబత్ే ఆయ్న్ నిరాహిొంచే శ్రు రామ చొందో వద
ై ిక మహాస్భ కారూ కుమాలకు
విశాాలయ్ొం లల పురాణానికి వళ్ుటొం ఏడ్ాదిన్నర త్రాాత్ పాోరొంభిొంచిొంది.

నాదారి తీరు -5

శ్రు శైల స్ొందరశన్ొం –టీచర్ టెయి

ో నిొంగ్ -సెన్
ై ుస మేస్టర్ గా ఉదయ ూగొం రాజమొండ్ిో టెయి
ో నిొంగ్

బొందరు హిొందూ కాలేజి, విశాఖ మడ్ికల్ కాలేజీ లలల దిమానేటో టర్

ర
ఉదయ ూగాలత్ో 1962 వరకు స్రి పర యిొంది. రాజ మొండ్ిో పోభయత్ా టేయి
ో నిొంగ కాలేజి లల
చేరటానికి అపిో కేషన్ పెటట ాన్ు సీటు వచిచొంది . సెైన్ుస లెకొలు తీస్ుక నానన్ు. ఆయిేడ్ాదే
షారా ొండ్ బ.యి.డ్ి.కూడ్ా వచిచొంది హాస్ట ల్ లల ఉనానన్ు చాలా స్రదాగా గదడ్ి చిొంది నా
రూమ్ మేట్ రడ్ిా గారు గయొంటలర్ జిలాో వాడు నాకొంటే పెదా వాడు స్రదాగా ఉొండ్ే వాడు
నాగేొందో నాద్ అనే కాకినాడ కురాుడు నేన్ు బాబాయ్ అని పిలుచుక నే వాళ్ుొం. ఏొం.ఏ.పాల్
పొ టట మీద పాడుక నే వాణనన నీల కొంఠొం, అమరావతికి చొందిన్ స్ుబాబరావు గారు చొందయ లుకు
చొందిన్ వేదాొంత్ొం కృషణ మయరిాఅనే విషాణాలయ్ అరచకుడు, పిటో వాని పాలానికి చొందినా
స్ుబబయ్ూ అనే శివాలయ్ పూజారి బాగా కల్నసి ఉొండ్ే వాళ్ుొం కల్నసి సినిమాలు చూసి
మయచచటలు చపుపక నే వాళ్ుొం బాబాయ్ అనే ఒకరకనకరు పిలుచుక నే వాళ్ుొం. నాగేొందో
మహాదయ సిా. కాలేజి లల విశాలాక్షి అనే అమామయిమలో ొంపల్నో స్ర మశేఖర శరమ గారి
మేన్కోడలు బాగా పరిచయ్ొం. అకొడ స్ుబబమమ అనే అమామయి ని మా వాళ్ుొంత్ా పినిన
అని న్న్ున స్రదా చేసప వారు హబబయలాో గారు పిోనిసపాల్. కరొంట్ టాపిక్స బాగా చపపప వారు.
రాజు గారు క త్ా గా వచాచరు అయ్న్ మాకు ఇొంచారిజ. బలసిక్ ఎదుూకేషన్ చపపప వారు. వీర
భదో రావు. లెకొల హెడ్ ఆయ్న్ొంటే హడలు దువూారి స్ూరూనారాయ్ణ గారు లెకొలు
బాగా చపపపవారు ఈయ్న్ొంటే అొందరికి ఆపాూయ్త్ వీరు త్రాాత్ా బొందరు త్ేయి
ో ొంగ్ కాలేజి
పిోనిసపాల్ అయ్ాూరు కల్నసి మాటాోడ్ాొం చాలా అన్ల్నటికల్ గా బో ధిొంచే వారు. నాని పొంత్రలు
గారు చాల త్ేల్నగాొ పోతి దానిన తీస్ుక నే వారు. సిసన్ుస లల న్టరాజ్ అనే అరవాయ్న్ గకపప
పపరు పోతిషట లున్నవారు బాగా చపపప వారు అపాపరావు గారు హెడ్ ఆయ్న్ున ‘’చేమిబసీా ి ‘’అనే
ో నేావి. ఒక లేడ్ీ లెకచరర్
వాళ్ుొం ఆయ్న్ పాొంటు కోటు బాగా న్ల్నగి చొంబయత్ో ఇసీా ి చేసి న్టు
బాగా చపపపవారు పాోకిటకల్స ఆమ చూసప వారు.

బలసిక్ కాొంప్ అని వారొం రనజులు రాజు గారు బోహామొండొం గా నిరా హిొంచారు. డ్ాోమాలు,
పాటలు డ్ాన్ుసలు హడ్ావిడ్ి. నేన్ూ ఏలూరి పాటి అన్ొంత్ రామయ్ూ గారు పోత్ాపరుదీయ్
ో ొం
నాటకొం లల య్యగొంధరుని గా ఆయ్న్ కిొంద సపవకుడ్ిగా వేషొంవేశాన్ు.. నేన్ూ విశాలాక్షీ
పాటలు పాడ్ాొం ఆమ చాలా కాలొం ఉత్ా ర పోత్రూత్ా రాలు జరిపిొంది. త్న్ గనడు నాత్ో వలో
బయచుచకోనేది ఆమ అకొ వరలక్షిమ కూడ్ా మా త్ో టెయి
ో నిొంగ్ అయిొంది ఇొంటికి ఒకటి రొండు
స్ారుో వళాోన్ు.. అకొడ ఉొండగానే చైనా య్యదధ ొం రావటొం నేన్ు దేశ భకీా గీత్ాలు రాసి ఆొందో
పోభకు పొంపటొం అవి అచుచ అవటొం జరి గిొంది అలా గే జాగృతి వార పతిోక లలనన రాసప వాడ్ిని.
రాజ మొందరి ఆర్ట్ కాలేజి లల పెదా ఎత్ర
ా న్ స్ాొంస్ొృతిక కారూ కుమాలు జరిగిత్ే దేశొం లలని
పలిసిదధ కవులు పొండ్ిత్రలు, న్టులు కళా కారులు రచయిత్లు వచాచరు అకొడ్ి న్ుొండ్ి
మా టెయి
ో నిొంగ్ కాలేజీకి వచాచరు అొందరీన ఒకొ చనట చూడటొం మరువ లేని అన్ుభయతి.
శ్రు కాశ్ర కృషాణ చారుూలు గారిని కురీచలల కూరనచ పెటట ి మేడ మీదకు మటో మీదు గా మోస్ుక ని
వళాోొం నా జన్మ చరిత్ారధొం అని పిొంచిొంది. రాజు గారు బలే డ్ిసప
ి న్ ిో మయిొంటేన్ చేసప వారు.
చివరి రనజు కాొంప్ ఫెైర్..బాగా జరిగిొంది నేన్ు రాజు గారిని అభి న్ొందిస్ా ూ మాటాోడ్ాన్ు ఆయ్న్
త్రాాత్ా గయడ్ి వాడ కు గజిటెడ్ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ గా వచాచరు. ఆ రనజులు గయరుా
చేస్ుకోనానొం చాలా నిరుాషట ొం గా నిజాయితీ గా ఉొండ్ే వారు వివాహొం కాలేదు పొ ో మోషన్
రావాల్నసన్ వారే అకస్ామత్ర
ా గా చని పర య్ారు సెైన్ుస ఎకిస బషన్ న్ు న్ భయత్ో అన్నటు
ో
జరిపిొంచారు. హాస్ట ల్ భోజన్ొం బానే ఉొండ్ేది. నాకు ఒక స్ారి విపరీత్ొం గా బొంక విరనచనాలు
వారొం రనజులు వచాచయి డ్ాకటర్ న్ు చూపిొంచి మొందు వదినా త్గొ లేదు ఇది హాస్ట ల్
వొంత్ాయ్న్ గమనిొంచి నేన్ు స్రిగొ ా అన్నొం తిన్క పర వటానికి కారణొం అడ్ిగి గస్గస్ాల రస్ొం
తీసి ఇచిచ త్గ మనానడు వొంటనే కటిటొంది. హాయిగా ఉనానన్ు పపరయ్ూ అనే లాయ్ర్ మాత్ో
టెోయిన్ అయ్ాడు ఒొంగనలు య్ాస్. నేలో లరు న్ుొండ్ి అపాపరావు ఆయ్న్ రూమ్ మేట చాలా
బఫరాాగా ఉొండ్ే వారు సిగరటు
ో బాగా పీలేచ వారు. వీర భదో రావు అనే ఆయ్న్
డ్ి.యి.వో.సపలేకా డ్
ే కాొండ్ిడ్ేట్ మాత్ో టెోయిన్ అయ్ాూడు. అొందరొం ఉదయ్ొం హాస్ట ల్ బావి
నీళ్లు త్ోడ్ి పర స్ుక ొంటల స్ానన్ొం చేసప వాళ్ుొం జాన్ అనే కిస
ు ట య్
ి న్ ఉొండ్ేవాడు. రమణ మయరిా
గారు అనే పెదా ాయ్న్ హాస్ట ల్ కు లీడర్ గా ఉొండ్ే వారు చౌదరి పాొండురొంగారావు, చనానరావు
లు మా కృషాణ జిలాో మిత్రోలు వారు నాత్ో పాటు త్ేోయిొంగ్ అయి సిసన్ుస మాస్ాాా లు గా చేరి
హెడ్ మాస్ాారో య్ాూరు చనాన రావు లెకొల వాడు. పాల్ కూడ్ా. నాగేొందో సెైన్ుసవాడ్ే
స్ుబబయ్ూ, స్ుబాబరావు స్ర షల్. జగనానధా చారి లెకొలు. అత్న్ు పశిచమ గనదావరి జిలాో
పరిషద్ లల చేరాడు ఒకటి రొండు స్ారుో కల్నశాడు. కృషణ మయరిా గయొంటలరు జిలాో పరిషద్.
రొండు మయడు స్ారుో కలుస్ుక నానొం చొందయ లుకు ఒక స్ారి వళాోన్ు పిటో వాని పాలెొం కు
కూడ్ా స్ుబబయ్ూ ఘొంటస్ాల లల అకొడొంమాయిత్ో వివాహమైత్ే వళాోన్ు. స్ుబాబరావు
గారు క దిా కాలానికే చని పర య్ారు. కృషణ మయరిా త్ో జాబయలు జవాబయలు చాలా కాలొం
జరిపాన్ు.

అపపడు వరద రావు హో టల్ కు మొంచి పపరు టిఫిన్ బాగా ఉొండ్ేది పొంచవటి అనే
హో టల్ లల పపపర్ అటుట అని చాలా పలచగా చేత్ అొంత్ ఉొండ్ేది అొందరు అకొడ్ికళ్ు అదే తినే
వారు వరద రాజు కాఫీ త్ాోగే వారు. మారొొండ్ేయ్ స్ాామి దేవాలయ్ దరశన్ొం బానే చేసప
వాళ్ుొం అపుపడు రైలు గనదావరి సపటషన్ లల ఎకిొ అకొడ్ే దిగే వాళ్ుొం హాస్ట ల్ దీనికి దగొ ర గా
ఉొండ్ేది. గనదావరికి వరదలు వచాచయి చాలా భీభత్సొం గా వచాచయి. గనదావరి ఉధృత్ానిన
అపుపడ్ే చూడటొం మొదటి స్ారి ఆొంధాో పపపర్ మిల్ చూశాన్ు.

స్ాయ్ొంత్ోొం పూట గనదావరి ఒడుడకు చేరి కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం చిన్న పడవ
లల లొంకలకు వళ్ో కూరుచని వచేచ వాళ్ుొం శ్రు కృషాణ రుజన్ య్యదధ ొం సినిమా పరీక్షల మయొందు
వచిచనా అొందరొం కల్నసి వళ్ో చూశాొం. మొంచి మారుొలత్ో బ యి.డ్ి.పాస్ అయ్ాూన్ు.
కషాటనికి త్గిన్ పోతి ఫలొం లభిొంచిొంది. ఇక ఉదయ ూగొం వేట. రాజ మొండ్ిో సపటషన్ లల అకిొనేనిని
ఒక స్ారి చూశాన్ు

శ్రుశల
ై స్ొందరశన్ొం

వేస్వి సెలవలలో గయరజాడ ఆయ్న్, నీలగిరి కాఫీ స్రట రసుజమాని శ్రుశైలొం వళ్ళ
ా వస్ాారా
అని అడ్ిగారు మా అమమ త్ో చపాపన్ు. ఆమ బయ్టికి ఇపపటి దాకా రాలేదు స్రే వళాాొం
అొంది ఆయ్నే పోయ్ాణొం ఏరాపటు
ో చేశారు బజవాడ కృషణ లొంక లల వారమామయి ఇొంటికి వళ్ో
రాతిో పడుకోనానొం మరానడు ఉదయ్ొం గయొంటలరు వళాోొం అకొడ దేవస్ాాన్ొం వారి బస్ుస
ఒకొటే అపుపడు ఉొంది దానిలల ఎకిొ ఆయ్న్ ఫామిల్న మేమిదా రసొం శ్రు శైలొం వళాోొం మా బస్ుస
లలనే గనపా రాజు రామ చొందో రావు గారు అొంటే స్రనాదయ్నాయ్కులు గన.రా.గారు కూడ్ా
ఉనానరు. ఆయ్న్ గయరిొంచి అయ్న్ అతి వాద పదధ త్రల గయరిొంచి పపటికే విని ఉనానన్ు.
పొంచ, ఉత్ా రీయ్ొం.చకకాొ లేదు స్ాదా సీదా గా ఉనానరు. దిగేదాకా మాటాోడుత్ూనే ఉనానరు.
నహు
ు ఈ మధూనే అకొడ్ికి వచిచ వళ్ో న్టు
ో చపుపకునానరు. శ్రు శైలొం లల మాకు
దేవస్ాాన్ొంరూమయలు ఇచాచరు పొంత్రలు గారి కుటుొంబొం ఒక గదిలల, మా అమామ నేన్ు ఒక
దాననో ఉనానమయ. అమమ వొంట చేసద
ప ి మల్నో కారుజన్ స్ాామి ధూళ్ దరశన్ొం చేశాొం. దారిలల
శిఖర దరశన్ొం కూడ్ా చేయిొంచారు. వస్తి బాగా ఉొంది రొండు పూటలా దైవ దరశన్ొం. అదే
మొదటి స్ారి నేన్ు రావటొం ఒక స్ారి స్ాక్షి గణపతి దేవాలయ్ానికి వళాోొం. అకొడ్ి న్ుొంచి
ఇొంటికి రావటానికి అపుపడు అొంత్ా చటు
ో , పుటట లు దారి త్పాపొం దాదాపు అడవి మధూలలకి
వళాోొం. అపుపడు ఒక చొంచు అత్న్ు కనీ పిొంచి మమమల్నన స్రైన్ మారొ ొం లల పోవేశ పెటట ాడు.
నిజొం గా మల్నో కారుజన్ స్ాామి యిేఆ రూపొం లల వచిచ దారి చూపాడని అమామ నేన్ు
అన్ుక నానొం.. పాత్ాళ్గొంగ కు న్డ్ిచిమోకాల్న లలత్ర మటు
ో దిగి కృషాణ స్ానన్ొం
ఉదయ్ొంపూట చేసప వాళ్ుొం. నాన్న గారికి అమమ హిరణూ శాుదా ొం పెటట ొంి చిొంది నాచేత్. శ్రు శ్రలొం
లల పోస్ాద శరమ మేస్ట ారి త్మయమడు ఇొంజినీర్ ఉొంటె ఒక రనజు వాళ్ుొంటికి వళాోొం భోజన్ొం పెటట ి
మరాూద చేశారు. దాదాపు పది రనజులునానొం. శ్రు శైలొం లల భోమ రాొంబా మల్నో కారుజన్
స్ాామయల దరశన్ొం మహాన్ొందొం గా ఉొండ్ేది అపుపడు కరివేన్ వారి స్త్ోొం ఉొందొ లేదయ త్లీదు.

శ్రు శల
ై ొం న్ుొండ్ి ఘాట్ రనడుడ మీదు గా మహా న్ొంది వళాోొం. గయరజాడ వారు
అకొడ్ే ఉొండ్ి పర య్ారు. ఒక గదిలల ఉనానొం ఇకొడ్ా వొంట చేస్ుకోవటమే. అకొడ్ి
జలకుొండొం లల స్ానన్ొం దివాూన్ు భయతి. అడుగయన్ ఉన్న ఇస్ుక స్పటికొం లా ఉొంటుొంది
స్ూది వేసినా కనీ పిపస్ుాొంది ఎకొడ్య క ొండలలో న్ుొంచి జల ధార ఇకొడ ఆలయ్ొం మయదుకు
న్ొంది మయఖొం లల న్ుొంచి జాలు వారుత్రొంది ఆ స్ానన్ొం ఒక స్ారి చేసపా త్ృపిా కలుగదు మళ్ళు
మళ్ళు రావాలని పిస్ా ుొంది ఆ నీటి త్ో అరటి, క బబరి త్ోటలు వరి పొంట పొండ్ిస్ా ారు. మహా
న్ొందీశార దరశన్ొం స్రాపుణూ పోదొం. మయడు రనజులు స్ుమారుగా ఉొంది గయొంటలర్ మీదు
గా ఉయ్యూరు చేరాొం.

కృషాణ జిలాో పరిషత్ లల ఉదయ ూగొం

 ఇొంటికి వచేచ స్రికి కృషాణ జిలాో పరిషత్ వారు మేమిదివరకే పొంపిన్ అపిో కేషన్ు
ో బటిట
ఉదయ ూగాలు ఇస్ుాన్నటు
ో త్ల్నసిొంది నాత్ో బాటు టెయి
ో నిొంగ్ పొ ొందిన్ క ొందరు ఉదయ ూగాలలో చేరారు
పోస్ాద శరమ మేషట ారు ఒక రనజు ఇొంటికి వచిచ నాత్ో వేరే అపిో కేషన్ రాయిొంచి జిలాో పరిషత్
కు పొంపిొంచే ఏరాపటు చేశారు నాలుగయ రనజుల త్రాాత్ా ఆయ్న్బొందరు వళ్ో న్పుపడు నా
పర సిటొంగ్ ఆరడ రో ు రడ్ీ గా ఉొంటె, తీస్ుక ని వచిచ న్న్ున వొంటనే జాయిన్ అవమనానరు.
అమావాస్ూ నాడు నేన్ు మోపిదవి
ే హెైస్ూొల్ లల సెైన్ుస మేస్ార్ గా 19-8-1963 న్ జాయిన్
అయ్ాన్ు అపుపడు హెడ్ మాస్ాతరరు త్ూమాటికోటేశార రావు గారు. చాలా ఆపాూయ్ొం గా
ఉొండ్ే వారు. నేన్ొంటే మహా గ్రవొం గా ఉొండ్ే వారు స్రుకున్ు బటిట విలువఇచేచ మనిషి..
ఆయ్న్ అమామయి పోభావతి పదయ కో ాస్ చదువుత్ోొంది. క డుకు రామ కృషణ ఎనిమిదిలల
ఉనానడు.

పోభావతి త్ో పెళ్ో

నాకు మోపిదవి
ే లల పని చేస్ా ుొండగానే మా అమమ చలెో ల్న కూత్రరు త్ూటుపల్నో
పదామవత్మమ, స్ూరూ పోకాశశాసిా ి గారో కుమారా పోభావతి త్ో 21-2-19 64 న్ ఏలూరు దగొ ర
వేలుప చరో లల వివాహొం జరిగిొంది.నా భారూ మా అమమ చలెో ల్న మన్ుమరాలు. మా మేన్
మామ కుదిరిచన్ స్ొంబొంధమిది. నేనవరీన పెళ్ో చూపులు చూడ లేదు ఈవిదడని
చూడటొం,ఒపుపకోవటొం, పెళ్ో జరగటొం జరిగి పర యిొంది. స్రిగొ ా ఈ రనజుకు మా దొంపత్రల
వివాహొం జరిగి 49 ఏళ్లు దాటి య్ాభయ్ూవ ఏడ్ాది లల కి వచాచొం. ‘’మా దొంపత్రల
వివాహ అరధ శత్ాబా ‘’ అన్న మాట. మా వివాహొం అజరిగిన్ క దిా రనజులకే శ్రు స్ుబోహమనేూశార
స్ాామి కలాూణానిన మా దొంపత్రలత్ో చేయిొంచారు అపుపడు మాత్ో పాటు హెైస్ూొల్ లల
పని చేస్ా ున్న శ్రు లలలాో బాలకృషణ మయరిా గారు అనే సెకొండరి గేుడ్ ఉపాధాూయ్యలు ఆయ్న్ున
హెడ్ మాస్ట ర్ త్ో స్హా అొందరు ‘’గయరువు గారు ‘’అనే వారు. ఆలయ్ొం వూవహారాలు చూసప
వారు వరుస్గా నల రనజులు కళాూణాలు జరిపిొంచారాయ్న్. మాకు మొదటిది ఎొంత్ో అదృషట
వొంత్రలొం అన్ు క నానొం. అొందుకనే ఈ అరధ శత్ాబా వివాహ వేడుక రనజున్ మోపి దేవి వళ్ో
స్ాామిని దరిశొంచి మా దొంపత్రలొం అభిషపకొం చేయిొంచాొం.పనిలల పనిగా శ్రు కాకుళ్ొం కూడ్ా
వళ్ో శ్రుకకులేశారుని కులేశార స్ాామి అయిన్ ఆొంధో మహా విషర
ణ స్ొందరశన్మయ చేశాొం.
ఇవాళ్ మయొందుగా మా స్ువరచలన్జ నేయ్ స్ాామిని దరిశొంచే ఈ క్షేత్ాోలకు వళాుొం. ఇదయ
దివాూన్ు భయతి అని పిొంచిొంది
 నా దారి తీరు -6
మోపిదవి
ే స్రీాస్ు విశేషాలు
మొదటి స్ారిగా ఉపాధాూయ్ ఉదయ ూగొం లల చేరాన్ు. నేన్ు వళ్ో జాయిన్వబో త్ర ఉొంటె హెడ్
మాస్ట ర్ కోటేశార రావు గారు, సెకొండరీ మేషట ారు కావూరు చిదొంబర రావు గారు వరొండ్ాలల
పర టాోడుక ొంటునానరు. అది వారికీ మామయలే అని త్ల్నసిొంది. చిదొంబర రావు గారు రావి
వారి పాలెొం అనే దగొ ర ఊరి వారు. మోత్ర బరి రైత్ర. ఎడో న్ు బాగా మేపెవారు. చాలా స్ారుో
వారి ఎడో జత్కు పోధమ బహుమతి వచిచొంది. ఖదా రు పొంచ, లాల్నచ త్ో వచేచ వారు హొంబార్
సెైకిల్ ఉొండ్ేది ఆయ్న్ త్ోడలుోడ్ే కావూరు రామ కిుషనయ్ూ గారు మోత్రబరి రైత్ర మరియ్య
సీనియ్ర్ త్లుగయ పొండ్ిత్రలు. చాలా వడలుప మయఖొం త్ో పొంచ లాలీచ త్ో వచేచ వారు ఇసీా ి
లేకుొండ్ా నీరుకావి బటట లు కటేట వారు. టీచర్ గా మొంచి పపరుొంది. చిన్న త్లుగయ పొండ్ిత్రలు
న్లో గా ఉొండ్ేకూచి భోటో గనపాల కృషణ మయరిా గారు గాోస్ర ొ పొంచ, చకకాొ త్ో గయొండ్ీలు లేకుొండ్ా
బ ఫరాాగా ఉొండ్ే వాడు మాొంచి స్ాహితీ స్ొంపన్ునలు. నాకు మహా దయ సీా. పోతి
దానికి ‘’వాస్న్ ‘’అనే వారు. ’’వాస్నేసి పర యిొంది’’ ‘’ఏమిటీ వాస్నా’’ అని ఎపుపడూ ననటొంట
మాట వచేచది మేమయ ఆయ్న్ున ‘’వాస్న్ మేషట ారు ‘’.అనే వాళ్ుొం. పదాూలు చాలా శాువూొం
గా పాడ్ే వాడు రామకృషణ య్ూ గారికి పదూొం పాడటొం వచేచది కాదు. అొందుకని గనపాల కృషణ
కు ఈయ్న్ొంటే అలుస్ు ‘’ఏమిటొండ్ీ ఆయ్న్ పదూొం వాస్నేస్ా ర ొంది‘’అనే వాడు మాత్ో
స్ూొల్ లల సీనియ్ర్ ఉపాదాూయ్యలు వేమయరి శరమ గారు బాగా
స్ొంపన్నబాోహమణయలు పెదపర ో లు నివాసి. పరిచయ్ొం అవగానే మా మన్స్ు లాగేశారు.
స్రదాగా మాటాోడ్ే వారు గాోస్ర ొ పొంచ, లాలీచ వేసపవారు. మయొందు రొండు పళ్లు క ొంచొం
వడలుప గా ఉొండ్ేవి న్వుా త్రొంటే స్ొందడ్ి గా ఉొండ్ేది. ఆయ్న్ వారిొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో
భోజన్ొం టిఫిన్ో ు పెటట వ
ే ారు. ఆయ్నేన ఫాస్ట అసిసట ొంె ట్ అొంటారు అదేమిటో నాకు చేరిన్పుపడు
త్లీదు నమమదిగా త్ల్నసిొంది. ఒక వారొం రనజులు వారి ఇొంటిలలనే న్ రాజ భోగాలన్ుభవినాచొం
నేన్ూ లెకొల మేషట ారు జే.వి.రమణ రావు గారు. రామన్ణా రావు గారి త్ొండ్ిో గారు
ెై అయ్ారు. బకొ పలచటి మనిషి. లెకొల
డ్ి.యి.వో.ఆఫీస్ లల కాొంప్ కో ర్ొ గా పని చేసి రిటర్
మేస్ట ారి కి అపపటికే పెళ్ో అయిొంది. నా కొంటే ఒక ఏడ్ాది సీనియ్ర్. గొంపల గయడ్ొం న్ుొంచి
బదిలీ మీద ఇకొడ్ికి వచాచరు. నేన్ు ఆయ్న్ కల్నసి పెదపర ో లు లల పెదపర ో లు గనపాల కృషణ
మయరిా గారి డ్ాబా ఇొంటోో అదేాకునానొం. పోకొ పోకొ పర రిన్ో ు. ఆయ్న్ది త్ూరుప దాారొం నాది
దక్షిణ దాారొం. ఒక గది, ఒక వొంటిలెో . పెైన్ డ్ాబా కు మటు
ో నానయి స్ాొంబశివరావు,
రాధాకృషణ మయరిా ఈ ఇొంటి ఓన్రు అన్నదమయమలు పొ లాలనీన స్ాొంబశివరావు గారే చూసప
వారు బాగా స్ొంపన్న కుటుొంబొం. అన్నదమయమల డ్ాబాలు ఒకే వరుస్ లల ఉొండ్ేవి..
ఒక వారొం శరమ గారి ఆతిధూొం త్రాాత్ నేన్ు, రమణ రావు గారు కాపురాలు పెటట ాొం.
నేన్పపటికి ఏక్ నిరొంజన్ పెళ్ో కాలేదు. ఆయ్న్ భారూ కమలమమ గారిత్ో కాపురొం పెటట ాడు
ఆమ స్రదా మనిషి మా ఇదా రన
ి అన్నదమయమలని, కృషాణరుజన్ులు అని అన్ుక నే వారు.
ఇదా రొం సెైకిల్ మీద మోపి దేవికి వళళు వాళ్ుొం కల్నసి వచేచ వాళ్ుొం. నేన్ు వొంట చేస్ుక నే
వాడ్ిని. నాకు స్హాయ్ొం అడవి శ్రురామ మయరిా, చిన్న కారణొం గారిఅబాబయి కృతిా
వొంటి మాధవరావు. ఇదా రు త్ోమిమదయ కో ాస్ చాలా కల్నవిడ్ి గా ఉొండ్ే వారు మాధవ చిల్నపి.
శ్రురామ మయరిా పెదా మనిషి గా ఉొండ్ే వాడు ఇొంటి పన్ులనీన వాళళు చేసప వారు నేన్ు ఊరికే
చూడటమే. గిననలు త్ోమే వారు. పకొ వేసప వారు కాఫీ పెటట ి ఇచేచ వారు స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్
న్ుొంచి రాగానే మళ్ళు పన్ులు మామయలే కుొంపటి బొ గయొల మీద వొంట. నేన్ు రామణా రావు
గారు కల్నసి టలూషన్ చపాపొం. ఆయ్న్ లెకొలు నేన్ు సెన్
ై ుస మిగిల్నన్ స్బజ కటులు స్ర షల్ న్ు
శరమ గారు చపపప వారు. జన్ొం బానే ఉనానరు కషట పడ్ిచపపప వాళ్ుొం శరమ గారి నాన్న గారు
అమమ గారు ఉనానరు చాలా ఆహిత్ాగయనలు వారు. వృదధ దొంపత్రలు. శరమ గారి త్మయమడు
నా పపరు వాడ్ే ఒకడు స్ూొలలో చదివే వాడు. మా ఇొంటికి ఎదురు గా గకలో వారుొండ్ే వారు
నాొంచారమమ పాలు పర సపది బానే ఉొండ్ేవి. వనాన నయిూ వాళ్ుదగొ రే. ఆమ భరా
కోటయ్ూ,క డుకు కోడలు అొంత్ా కల్నసప ఉొండ్ే వారు. మా వీధిలలనే హిొందీ మేషట ారు లక్షీమ
నారాయ్ణ గారు అత్ాారిొంటోో ఉొండ్ేవారు ఎపుపడూ మయకుొ పొ డ్ి పీలుస్ూ
ా ఉొండ్ే వారు.
వేమయరి గనపాల కృషణ మయరిా సెకొండరి టీచర్. ఇకొడ్ే కాపురొం. అయ్న్ వకొ పొ డ్ి పర టాోలకు
పొ టాోలు న్విలే వాడు మాకూ పెటట ె వాడు న్స్ూొం బాగా పీలేచ వాడు హిొందీ మేస్ట ారిని బావా
అనే వాడు స్రదా మనిషి మొంచి పారీటలు చేసప వాడు రూపాయికి వన్కాడ్ే వాడు కాదు.
పెదపర ో లు లలనే కృతిా వొంటి లక్షీమ న్రసిొంహా రావు అనే సెకొండరి మేస్ార్ మాకు దయ స్ా.
మేమయ మయగయొరొం కల్నసి స్ాయ్ొంత్ాోలలల చరువు ఒడుడకో, కాలవ గటుట లకో వళ్ో కూరుచని
కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం మొంచి హాస్ూ పియ్
ో యడు బలే స్రదా గా మాటాోడ్ే వాడు న్లో గా
ైి ేట్ చదివిొంది. న్ళ్నీ జయ్ొంత్
ఉనాన మొంచి ఆకరేినీయ్ మయఖొం వాళ్ుమామయి మా దగిొర పెవ
అనే మొండవ వారమామయి కూడ్ా టలూషన్ చది వేది. కమయూనిస్ట నాయ్కుడు మొండవ
వొంకటేశార రావు ఆయ్న్ ఒకాయ్న్ న్లో గా ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ కూత్రరు స్ూొలలో
చదివిొంది. ఆయ్న్ బాగా ల్నటరేచర్ చదివిన్ వాడని చపుపక నే వారు. కరణొం గారబాబయి
స్ాయి కూడ్ా మా దగిొరే చదివాడు. హిొందీ చపపప ఒకావిడ ఆవిడ భరా కూడ్ా ఆ ఊళళు పపరు
పొ ొందారు. య్ారో గడడ బాల గొంగాధర రావు గారు సెకొండరి పాసెై ఉదయ ూగొం లేకుొండ్ా ఉొండ్ేవారు
స్ాయ్ొంత్ాోలు మాత్ో కల్నసప వాడు అయ్న్ త్రాాత్ా ఏొం ఏ.త్లుగయ పాసెై లెకచరర్ అయి
నాగారుజన్ వరిసటి లల చేరి కుమొం గా దయ ణపప గారి శిషరూడ్ై గాుమ నామాల మీద రిసెర్చ చేసి
ఆచారూ పదవిన్లన్ొరిొంచారు నాత్ో ఇపపటికి ఫర న్ లల స్ొంభాషిస్ా ారు కృషాణ జిలాో రచయిత్ల
స్ొంఘొం నిరాహిొంచే కారూ కుమాలలల పోమయఖ పాత్ో వహిస్ా ారు త్న్ పుస్ా కాలనీన నాకు
పొంపారు నేన్ు మన్ స్రస్ భారతి పోచురణలు వారికి పొంపాన్ు.
వొంట పని చేయ్టొం బదధ క మత్
ై ే అడవి శ్రు రామ మయరిా వాళ్ు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళళు
వాడు అత్ఃని అమమగారు నాకు స్ూొల్ స్మయ్ానికి వొంట చేసి భోజన్ొం పెటట ె వారు
రాతిోళ్లు కూడ్ా వారిననన
లై ే భోజన్ొం అత్ని త్ొండ్ిద
ో ి పెద కళళు పలెో వేటలరి స్ుొందర రామ
మయరిా గారి త్ో ఆ కుటుొంబానికి స్ొంబొంధొం ఉొంది. వొంట గొండొం గడ్ిచి ఇటాో కాల క్షేపొం
చేసపవాడ్ిని ఏదయ వారికి ఇచేచ వాడ్ిని. నేనిచిచనేామీ లెకొ లలకి రాదు ఆమ న్న్ున మాత్రో
వాత్సలూొం త్ో చూసి పెటట న్
ి అన్నొం విలువ నేన్ు కటేట స్మరుాడ్ిని కాన్ు. ఆమ నాకు అపర
అన్న పూరాన దేవి వీరి కుటుొంబొం చాలా పపదరికొం లల ఉొండ్ే ది.మా అమమ ఒక స్ారి
పెదపర ో లు వచిచ ఆమ గరువతి అని త్ల్నసి మొందులు ఇపిపొంచిొందట ఆవిడ్ే ఈ మధూ
ఉయ్యూరు రాతిో కొంటి హాస్పటల్ లల కొంటి ఆపరేషన్ చేస్ుకోవా టానికి వచిచన్పుపడు నాకు
త్ల్నసి ఆ అన్న పూరణమమ న్ు చూసి న్పుపడు ఆమ చపాపరు. ఆవిడన్ు చూసి దాదాపు
య్ాభై ఏళ్ుయిొంది ఆరనగూొం గా శ్రు రామ మయరిా దగొ ర కపాాన్ు పాలెొం లల ఉొంటునానరావిడవిడ
స్ూొల్ ఫీజులు కటేటవాడ్ిని మాధవ్ కుటుొంబానికి ఏమీ ఆధారొం లేదు త్ొండ్ిో స్ర్ా చేసప చిన్న
కారణొం ఆయ్న్ ఏదన
ై ా స్ొంపాదిొంచి త్సపా నే పొ యిలల పిల్నో లేచేది అొంత్ా బాధ పడ్ే వారు
అయినా ఎవారని య్ాచిొంచే వారు కాదు. అభిమాన్ వొంత్రలు మా ఇొంటి పోకొనే ఉొండ్ే
వారు త్ాటాకుల పాక అదే వారి ఆసిా పిలోలు ఎకుొవే. ఇపుపడు కేొందో స్ాహిత్ూ అకాడ్మి
కారూ దరిటి అయిన్ కృతిా వొంటి శ్రునివాస్ రావు మాధవ్ త్మయమడ్ే మా ఇళ్ులలో చిన్నపుపడు
తిరిగిన్ కురాుడ్ే మాధవ్ టెన్ా త్పిప బొ ొంబాయి వళ్ో అొందరీన పెైకి తీస్ుక చాచడు. ఇపుపడు
ి .ే
వాళ్ో కు మిగి ల్నొంది ఆ పాక మాత్ా మ
 స్ూొల్ లల మొండవ లక్షమయ్ూ గారు శోభనాదిో గారు అనే ఇదా రు డ్ిోలో ు మేస్ట ారుో ఉొండ్ే
వారు లక్షమయ్ూ గారు బలే స్రదా మనిషి పాొంటు షార్ట వేసప వాడు శోభనాదిో గారు పొంచా
లాల్నచ త్ో ఉొండ్ేవారు హెడ్ మాస్ట ర్ కు కుడ్ి భయజొం స్రీాస్ రూల్స అనిన క్షున్నొం గా గా
త్ల్నసిన్ వాడు ఆఫీస్ వర్ొ లల స్ాయ్ొం చేసప వారు కోటేశార రావు గారికి ఆయ్న్ మాటొంటే
గయరి. కోటేశార రావు గారి చేత్రలలో ఎపుపడు త్ాళ్ొం చవుల గయతిా ఉొండ్ేది. ఖదా రు పొంచ లాల్నచ
ఉత్ా రీయ్ొం త్ో మహా దరాజగా ఉొండ్ే వారు. డ్ిోల్ మేస్ట ారుో మమమల్నన స్ాయ్ొంత్ోొం బాదిమొంటన్,
వాలీ బాల ఆడ్ిొంచే వారు మొదటి స్ారిగా ఆటలు ఆడటొం ఇకొడ్ే పాోరొంభ మైొంది. అొందులల
లక్షమయ్ూ గారు రొండ్ిటి లలన్ు గకపప పపో య్ర్. షాట్ట క డ్ిత్ే దిమమ తిరగాల్నసొందే. మమమల్నన
పర ో త్సహిొంచి ఆడ్ిొంచే వారు. నాగాయ్ లొంక లల జరిగిన్ గిుగ్ స్ర పర్ట్ కు వళ్ో ఆడ్ాొం. అపుపడు
హెడ్ మోచరో పూరణ చొందో రావు గారు అనే బాోహిమన్. చాలా రాయ్స్ొం గా ఉొండ్ే వారు.
త్రాాత్ా అయ్న్ పామరుు హెడ్ అయిత్ే నేన్ు అకొడ సెన్
ై ుస అసిస్టొంట్ గా పని చేశా. ఒక
బాోహామణ ఇొంటోో మాకు భోజన్ొం.. ఏదన
ై ా గల్నచామో లేదయ గయరుా లేదు.
అవని గడడ లల వారానికో స్ారి స్ొంత్ జరిగేది స్ూొల్ న్ుొంచి స్రాస్రి వళ్ో కూరలు
క ని త్చుచక నే వాళ్ుొం నేన్ూ రామణా రావు గారు ఆయ్న్ త్ల్న దొండుోలు బొందరు న్ుొండ్ి
త్రచు వచిచ వళళు వారు ఆవిడ మొంచి మాటకారి. ఒక స్ారి కృషాణ న్దికి వరదలు వసపా అొంత్ా
కల్నసి చూడటానికి వళాోొం పుల్నగడడ దగొ ర ఆకిాడ్ేక్ట గకపప వొండర్. సెకొండరి
ఉపాధాూయో
ో కాయ్న్ కారు న్లుపు లల ఉొండ్ేవారు బలొక పలచ మనిషి మొంచి ల్నటిగొంట్.
వాళ్ుమామయి స్ూొలలో చదివి త్రాాత్ాత్లుగయ టీచర్ అయిొంది. మొండల రామా రావు
లలకనాద రావు లు గయమాస్ాాలు ఒక న్లో ని కుొంతీ అత్న్ు లెబ
ై లోరియ్న్. భాస్ొర రావు అనే
కిుసట య్
ి న్ లాబ్ అసిస్టొంట్. చాలా స్హకరిగాస్ ఉొండ్ే వాడు నాకు పాోకిటకల్స చేయ్టొం లల
స్హాయ్ొం చేసప వాడు నా టాోన్స ఫర్ కోస్ొం స్హాయ్ పడ్ాడడు కూడ్ా. కోటయ్ూ అని కుమమరి
లావు గా ఉొండ్ే వాడు అటెొండర్ నైట్ వాచ్ మాన్ న్లో గా ఉొండ్ే పొ డుగాటి అత్న్ు చాకల్న
అని గయరుా. అొంత్ా కల్నవిడ్ి గా ఉొండ్ే వాళ్లు క త్య్ూకు ఆరు వళ్లు చేతికి అదృషట వొంత్రడనే
వాళ్లు అత్ని క డుకు నేన్ు వత్స వాయిహెచ్.ఏొం.గా ఉొండగా అటెొండర్ గా వచాచడు

నాదారి తీరు -7

నా బో ధన్–పెదాల మపుప
 మోపిదవి ో ఫోొం కాలేజి. ’’స్బజ కటు లల పెదాగా లలత్రలు
ే లల నా మొదటి ఉదయ ూగొం ‘’.ఫపష్
త్ల్నయ్వు. అొందుకని చాలా కషట పడ్ి నేరిచ చపాపల్న. లేక పర త్ే మా త్లుగయ మేషట ారు
అన్నటు
ో ‘’వాస్నేసి పర త్ాన్ు ‘’.ఒళ్లు జాగుత్ా గా పెటట ు కోవాల్న. అొందుకని ఇొంటి దగొ ర స్బజ క్ట
బాగా చదువు క ని ఒొంటికి పటిటొంచు క నే వాడ్ిని ఇొంగీోష్ టెక్ట్ బయక్స చదివి జీరిణొంచుక ని
స్బజ క్ట న్ు హస్ా గత్ొం చేస్ుక నానన్ు. అపుపడు పిలోలకు పాోకిటకల్స ఉొండ్ేవి నేన్ు చాలా శుదధ
తీస్ుక ని అొందరికి అరధమయిేూటు
ో చపిప చేయిొంచే వాడ్ిని ఆది వారాలు కూడ్ా కాోస్ులు పెటట ె
వాడ్ిని పిలోలలో ఉత్ాసహొం పెరిగిొంది. టెక్ట్ బయక్ చూడ కుొండ్ా పాఠాలు చపపటొం త్ో పిలోలలో
మొంచి కేుజ్ వచిచొంది నా మీద. ననట్స బదులు కాలేజి లల ఇచిచ న్టు
ో మయఖూ మన్
ై
ో నేావి .
పాయిొంట్స చపిప రాయిొంచే వాడ్ిని అవి రాసపా పోశనలకు స్మాధానాలు స్రి పర ఎటు
అొందుకని నా ననట్స కు కూడ్ా మొంచి డ్ిమాొండ్ వచిచొంది కాోస్ కు ఇన్ షర్ట ర్ట త్ో కాలేజి లల
వళ్ో న్టు
ో వళళువాడ్ిని అొందుకని గ్రవమయ, ఆకరిణా పెరిగాయి. హెడ్
మాస్ట ర్ త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు నేన్ొంటే పరమ అభిమాన్ొం గా ఉొండ్ే వారు. ఎవరు
స్ూొల్ కు వచిచనా నా గయరిొంచి వారి కి చపపప వారు నా బో ధన్ న్ు ఆయ్న్ బాగా పోశొంశిొంచే
వారు. ఇది నాకు లలపల స్ొంత్ోషొం గా ఉనాన. దానిన నిల బటుటకోవాల్నసన్ బాధూత్ పెొంచిొంది
కన్ుక ఆ స్ాాయి త్గొ కుొండ్ా ఉొండ్ాలని ఇొంకా జాగుత్ాగా బో ధిొంచే వాడ్ిని. మిగత్ా
టీచరుో కూడ్ా నా మీదే మొంచి అభిమాన్ొం చూపప వారు కన్ుక ఇటు పిలోలలో మేస్ా ారో లల
నాక క పోత్ూక స్ాాన్ొం వచిచొంది

బాబయ గారి దగొ ర పోశొంస్

మొవా జిలాో బో ర్డ హెడ్ మాస్ట ర్,బాోహమణయలు అయిన్ మొవా వొంకట కృషాణ రావు గారు
ఒక స్ారి నేన్ు చేరిన్ ఒక నల లలపప మా స్ూొల్ కు వచాచరు. ఆయ్న్ కు న్న్ున మా హెడ్
మాస్ట ర్ గారు పరిచయ్ొం చేస్ా ూ ‘’మా సెైన్ుస మేషట ారు చాలా బాగా పాఠా లు చబయత్ారు.
పిలోలకు అయ్న్ కాోస్ొంటే మరీ ఇషట ొం. బదధ కొం అనేది లేదు కురాుళ్ు లల ఇలాొంటి ఉత్ాసహొం
ఉన్నన వారిని నేనపుపడు చూడ లేదు ‘’అని చపాపరు. ఆయ్న్ పెదా పపరున్న హెడ్ మాస్ట ర్.
ఆయ్న్ున అొందరు ‘’బాబయ గారు ‘’అని గ్రవొం గా పిల్నచే వారట. అదే మొదటి స్ారి నేన్ు
వారిని చూడటొం. అయ్న్ స్ొంత్ోషొం త్ల్నయ్ జేస్ా ూ ‘’కోటేశార రావు !క త్ా లల అొందరూ ఇటాోగే
ఉొంటారు. ఒక ఏడ్ాది దాటిత్ే ఈ పొ ొంగయ, ఉత్ాసహొం నీళ్లు కారి పర త్ాయి. మన్ొం ఏొం చేశాొం
జాాపకొం లేదా “?అని త్ేల్నగాొ తీసి పారేశారు. వొంటనే మా హెడ్ మాస్ాటరు ‘’బాబయ గారూ
!ఇపుపడు కాదు అయ్న్ స్రీాస్ు అొంత్ా ఇలానే ఉొంటారు నాది గారొంటీ. మత్రకు చూసి
అన్నొం ఉడ్ికిొందయ లేదయ చపిపన్టు
ో ఈ నల లలనే వారి స్త్ాా ఏమిటో నాకు త్ల్నసిొంది బో ధనా
అణకువా, విన్య్ొం, విధి నిరాహణా, గ్రవొం అనీన ఉన్న వారు నాకు ఆయ్న్ మీద ఏమీ
అన్ుమాన్ొం లేదు ‘’అని భరనస్ాగా మాటాోడ్ి ఆయ్న్కు స్మాధాన్ొం చపాపరు నా మీద మా
హెడ్ మాస్ట ర్ గారికి ఒకొ నలలల ఇొంత్ స్దభి పాోయ్ొం కలగటొం దానిన బాబయ గారు లాొంటి
పెదాల స్మక్షొం లల పోశాసిొంచటొం నాకు మరీ ఆశచరూొం కల్నగిొంచి న్న్ున నేన్ు ఎపుపడు కరక్ట
చేస్ుకోవటానికి వీలు చికిొ ఆ స్ాాయి బో ధనా, పోవరా న్ న్ుొండ్ి ఒకొ సెొంటి మీటర్
కూడ్ాజారకుొండ్ా నా స్రీాస్ు అొంత్ా కాపాడుకో గల్నగాన్ు ఇది కోటేశార రావు గారి
ి టో యిొంది. అొంత్ కొంటే
అభిమాన్ొం. ఒక రకొం గా ఆశ్రరాాదొం కూడ్ా..నాకు మారొ నిరేాశొం చేసన్
క త్ా గా ఉదయ ూగొం లల చేరిన్ వాడ్ికి కావల్నసొందేమయొంది ?అపుపడు సెైన్ుస అొంటే భౌతిక,
రస్ాయ్న్ శాస్ాాాలు జొంత్ర వృక్ష శాస్ాాాలు పాఠాలుగా ఉొండ్ేవి అనీన ఒకొ మేస్ట ారే చపాపల్న.
అనీన బాగా పిోపపర్ అయి చపపపవాడ్ిని పిలోలకు ఆపి చదువులకు వళళా ఉపయోగ
పాడుత్ాయ్ని త్లుగయ పదాలకు ఆొంగో స్మాన్ పదాలు కూడ్ా చపపపవాడ్ిని . అవస్రమైత్ే
ఇొంగీోష్ లల కూడ్ా బో ధిొంచేవాడ్ిని సెన్
ై ుస న్ు. అది మరీ న్చేచది విదాూరుధలకు యిెన్.ఎస్
పోస్ాద రావు పుస్ా కమేఉొండ్ేది..

నాకు మొదటి ఇన్ సెపక్షన్--సీత్ారావమమ గారి త్నిఖీ

నేన్ు చేరన్
ి రొండు నలలకే సీత్ా రావమామ గారు అనే డ్ి.యి.వో.స్ూొల్ ఇనసెక్షన్
కు వచాచరు ఆమ అొంటే అొందరికి హడల్ అని చపుపక నే వారు చాలా నిజాయితీ గా ఉొండ్ే
వారని పపరు.. రూల్స అనీన బాగా త్ల్నసినావిడ అని అన్ుక నే వారు. హెడ్ మాషాటరొంటే
ఆమకు మహా గ్రవొం ఆయ్న్ కూడ్ా ‘’అమామ అమామ ‘’అొంటల భకీా చూపప వారు. ఆవిడ
అనిన కాోస్ులు చూసప వారు దీనిన త్నిఖీ అొంటారు. అనిన స్బజ కటులు చూసప వారు లెకొలు
త్లుగయ అొంటే ఆమకు అభిమాన్ొం. నాకాోస్ కు రమమ మని నేన్ు కోరాన్ు భయ్ొం
లేకుొండ్ా ‘’న్ువుా క త్ా గా వచాచవు. నీ కాోస్ చూడనో .. అొంత్ అవస్రొం లేదు నీ కాోస్ులకు
వళ్ో స్బజ కటు చపుపకో ‘’అనానరు. నేన్ు వన్కిొ త్గొ కుొండ్ా ‘’అమామ ! నా ఖాళ్ళ పీరయ్
ి డో లల
మీరు ఇనసెక్షన్ చేసప కాోస్ లకు వచిచ కూచనవటానికి పరిమషన్ ఇస్ాాొండ్ి ‘’అనానన్ు ఆవిడ
న్వుాత్ర ‘’స్రే నీ ఇషట ొం ‘’అొంది అలాగే ఆమ వొంట కాోస్ లకు వళ్ో వన్క బొంచి లల కూరుచని
ఆమ వేసప పోశనలు మేస్ట ారుో బో ధిొంచే తీరు ఆకళ్ొంపు చేస్ుక నానన్ు. ఒకో స్ారి ధైరూొం గా
పిలోల్నన ఆవిడ బదులు నేనే పోశినొంచే వాడ్ిని ఆవిడ్ా న్వుాత్ర నా చకరవ కు ఆన్ొందిొంచేది .
ఇది నాకు మరీ హుషారు నిచిచొంది. రొండు రనజుల ఇనసెక్షన్. రనజు బొందరు న్ుొంచి వచేచది
అసెొంబీో న్ుొండ్ి అనీన చూసపది నేన్ు పిలోలత్ో చారుటలు వేయిొంచాన్ు పాోకిటకల్స
చేయినిచన్వనీన రికార్డ రాయిొంచి ఆవిడ్ాత్నిఖీ కి పెటట ాన్ు అనీన చూసిొంది చిన్న త్లుగయ
మేస్ట ారు అదే ‘’వాస్న్ మేస్ట ారు ‘’కాోస్ కు వళ్ో ఆయ్న్ పదూొం బో ధిొంచే తీరుకు చదివే
విధానానికి అత్ాూస్చరూ పర యిొంది భలే మచిచొంది స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ స్మయ్ొం లల. రొండు
రనజులు స్రదాగా గడ్ిచి పర య్ాయి స్ూొల్ అనినటా మయొందు ఉొంది అని హెడ్ మాస్ాటరిన
పోశొంసిొంచిొంది.

వాస్న్ మేస్ట ారి నాన్న గారు గకపప స్ొంస్ొృత్ పొండ్ిత్రలు. శివాలయ్ొం లల ఉొండ్ి
అభిషపకాలు అవీ చేయిొంచే వారు గనపాల కృషణ కు పిలోలు లేరు యిెరుని కుొంకుమ న్ుదుట
పెటట ుక నే వాడు. మేమిదా రొం ఖాళ్ళ పీరియ్డ్ లలల కల్నసి న్పుపడు స్ాహిత్ూొం గయరిొంచే
మాటాోడుక నే వాళ్ుొం అయ్న్ స్ాహితీ నిధి అని అని పిొంచిొంది నాకు. ఒక స్ారి ఏదయ పోస్ా ావన్
లల మన్ు చరిత్ో లల పెదాన్ గారి ‘’పూత్ మేరుమయ
ొ లున్ ‘’అన్న పెదా పదూొం విషయ్ొం వచిచొంది
నీకోచాచ ఆపదూొం అని అడ్ిగా రాదనానడు నాకూ రాదనానన్ు అయిత్ే ఒక వారొం లల మన్ొం
దానిన స్ాధన్ చేసి బటీట పటుటదాొం అన్ునకోనానొం ఇదా రొం రనజూ చదువు క నే వాళ్ుొం వారాని
కొంటెమయొందే ఆ పదూొం నాకు కొంఠత్ా వచేచసిొంది ఆయ్న్కు నాకొంటే ఆలస్ూొం గా వచిచొంది .
అపుపడు ‘’బలే వాస్నేశావ్ త్లుగయ మేస్ార్ కొంటే మయొందే నేరాచశావ్. అొందుకే న్ువాొంటే
నాకు ఇషట ొం ‘’అనానడు న్న్ున అభి న్ొందిస్ా ూ ఆ ఉత్పల మాలా దీరఘ పదూొం నిదో లేపి అడ్ిగినా
చపపగల్నగే వాణనన ఆ త్రాాత్ా. ఇది ఆయ్న్ చలవే. ఆ పర టీ లేక పర త్ే అది ననటికి వచేచది
కాదు ఆయ్న్ున ‘’నీకు రాకుొండ్ా నాకు మయొందు ఎలా వచిచొందయ ఆశచరూొం న్ువుా కావాలనే
అశుదధ చేశావ్ ‘’అనానన్ు కాదని త్న్కొంటే నేన్ు లేత్ కన్ుక వొంటనే వచిచొందని త్న్కేమీ
బాధ లేదని ఆన్ొందొం గా ఉొందని అనానడు అత్న్ు సిగరటు
ో బానే పీలేచవాడు కాోస్ు అవటొం
ఆలస్ూొం దమయమ క టేట వాడు అస్లే న్లుపు. పెదమ
ి లు ఇొంకా న్లో బడ్ేవి పొ గకు. అలా మా
సపనహొంగటిట పడ్ిొంది. పెదా త్లుగయ మేస్ట ారు రామ కిుషనయ్ూ గారికి ఈయ్న్ త్ో చన్ువుగా
ఉొండటొం న్చేచది కాదు. ఆయ్న్ పెదాగా స్ాహిత్ూ విషయ్ాలు మాటాోడ్ే వాడు కాదు ఇకొడ్ే
కాదు ఆ త్రాాత్ా నేన్ు పని చేసిన్ పోతి స్ూొలలో న్ు త్లుగయ మేస్ారో నాకు ఆపుాలయిేూ
వారు. గనపాల కృషణ నేన్ు అకొడ్ి న్ుొండ్ి వచిచన్ త్రాాత్ా పొ ో మోషన్ పొ ొంది సీనియ్ర్ త్లుగయ
పొండ్ిట్ గా ఏొంటి.రామా రావు ఊరు న్ొందమయర్ హెైస్ూొల్ లల పని చేశాడు రామా రావు
క డుకు హరికృషణ ఈయ్న్ విదాూరిధ అని చపపపవాడు అత్నిత్ో డ్ాోమాలు వేయిొంచే వాడ్ిన్ని
చపాపడు.

వొంకయ్ూ గారి ఇనసెక్షన్ –బయజు పాఠొం

సీత్ారావమమ గారి త్రాాత్ పి. వొంకయ్ూ గారు అనే ఆయ్న్ డ్ి.యి.వో.గా వచాచరు.
ఈయ్న్కూ మొంచి పపరుొంది మయతి త్మాషా గా ఉొండ్ేది న్లో గా ఉొండ్ే వారు సీత్ా రావమమ
గారు చీరే త్ో ఉొండ్ేవారు ఈయ్న్ కోటు బయటు త్ో ఉొండ్ేవారు రొండ్య ఏడ్ాది వొంకయ్ూ గారు
ఇనసెక్షన్ కు వచాచరు అపుపడ్ే బొందరు అత్న్ు వావిలాల వారబాబయి స్ర షల్ కు ఇకొడ్ికి
వచిచ చేరాడు మనిషి చూడటానికి స్ర పటకొం మచచలత్ో వికృత్ొంగా ఉొండ్ే వాడు బో ధనా
స్రిగొ ా ఉొండ్ేది కాదు. మాట విని పిొంచేది కాదు త్న్కి త్లీకుొండ్ా ఇకొడ్ికి వచాచడని హెడ్
మాస్ట ర్ గారికి ఆయ్న్ మీద కోపొం. ఎలాగైనా డ్ి.యి.వో.త్ో అయ్న్ కాోస్ కు రపిపొంచి అభాస్ు
చేయ్ాలని కోటేశార రావు గారు అనిన రకాల పనానగాలు పనానరు. కానీ వాళ్ు నాన్న
బొందరు లల పెదా పపరున్న లాయ్ర్. మాకు బొంధువులు. ఆయ్న్ ఉయ్యూరు వస్ూ
ా ొండ్ే వారు
వొంకయ్ూ గారిని బొందరనో మయొందే కల్నసి క డుకు స్ొంగతి చపిప జాగుత్ా పడ్ాడరు. నేన్ూ ఇకొడ
అత్నికి బాస్ట గ నిల బడ్ాడన్ు. ఎొంత్ పోయ్త్నొం చేసి ఈయ్న్ కాోస్ కు తీస్ుకు వళాామని
పోయ్తినొంచినా వొంకయ్ూ గారు న్వుాత్ర దాటేసి వేరే కాోస్ లకు వళళు వారు అస్లు
ఆయ్న్ున చూడకుొండ్ానే ఇొంకో స్ర షల్ మేస్ార్ కాోస్ చూసి అయిొందని పిొంచి హెడ్ గారికి
దిమమ తిరిగేటో ు చేశారు ఈయ్న్ నిపుప త్ొకిొన్ కోతి లా గొంత్రలు వేస్ా ూనే ఉనానరు. అదీ
అధికారి చాకచకూొం..

వొంకయ్ూ గారి త్నిఖీ లల నేన్ు ‘’బయజు ‘’పాఠొం’’న్ు ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి కాోస్ కు.
ఆయ్న్ పరమాన్ొందొం పొ ొందారు న్న్ున బాగా మచాచరు. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల మాటాోడుత్ూ
కూడ్ా న్న్ున గయరిొంచి మొంచి మాటలు చపపటొం హెడ్ మాస్ాటరికి ఆన్ొందొం కల్నొ ొంచిొంది క ొంత్
కాలానికి ఈ వావిలాల స్ర షల్ మేస్ా ారిన టాోన్సఫర్ చేయిొంచేశారు త్ూమాటి వారు. ఒక లేడ్ి
విజయ్ లక్షిమ అనే ఆవిడ వచిచొంది త్రాాత్ా కైకలూర్ న్ుొండ్ి గనపాల కృషణ మయరిా అనే
అయ్న్ వచాచడు ఈయ్న్ స్రదా మనిషి ఆవిడ మొంచి మనిషి. ఇలా నా కు అకొడ ఉొండగా
రొండు స్ారుో ఇనసెక్షన్ జరిగిొంది.
పరీక్ష

త్ొమిమదయ త్రగతి చదివే రావివారి పాలెొం ఆర్.ఏొం.పి.బాోహామణ డ్ాకటర్ గారి చలెో లు.
ఎొందుకో రనజు కాోస్ కు వళ్ో న్పుపడు బయ్టా న్వుాత్ర ఉొండ్ేది చన్ువు గా దగొ రికి
రావటానికి పోయ్తినొంచేసెది.నేనేమీ చన్ువు ఇవాలేదు. ఒక స్ారి ఒక కవర్ లల’’ పపోమ
లేఖ ‘’రాసి పర స్ట చేసిొంది నాకు మయచచమటలు పటాటయి. ఏొం చేయ్ాలల త్ోచలేదు. రామణా
రావు గారు నా అొంత్ రొంగికులు ఆయ్న్ త్ో రహస్ూొం గా చపాపన్ు. ఆయ్నా కొంగారు పడ్ాడరు
ఇది అొందరికీ త్ల్నసపా నాకే కాదు ఆ అమామయికీ పోమాదొం. అని మేమిదా రొం శరమ గారికి
చపాపొం. ఆయ్న్ కొంగారేమీ పడ వదా ని ఆ అమామయి అన్నగారు త్న్కు చాలా కాలొం గా
త్ల్నసిన్ వారేన్ని మన్మయగయొరొం ఒక రనజు వాళ్ుొంటికి వళ్ో ఆయ్న్త్ో చబయదామని భరనస్ా
ఇచాచరు స్రే న్నానొం. ఒక ఆదివారొం మేమయ మయగయొరొం సెైకిళ్లు వేస్ుక ని రావి వారి పాలెొం
వళాుొం. డ్ాకటర్ గారు మమమల్నన స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచారు కాఫీలు ఇచాచరు అపుపడు
నమమదిగా శరమ గారు ఆ అమామయి రాసిన్ ఉత్ా రొం స్ొంగతి చపాపరు ఆయ్న్ ఆశచరూ పడ్ాడరు
అయిత్ే శరమ గారు చాలా లౌకుూలు ఆ అమామయికి ఈ విషయ్ొం చపప వదా ని మేమయ
మామయలుగా వచిచన్టేో న్ని అన్ుకోనేటో ు చేయ్మని చపిప ఆ అమామయి రాసిన్ లేఖ న్ు
ఆయ్న్ చేతిలల పెటట ారు. అయ్న్ చదివి మయఖొం చిన్న బయచుచక ని త్న్ కుటుొంబొం పరువు
కాపాడ్ి బజారున్ పడ కుొండ్ా చేసన్
ి మ మయగయొరికి కృత్జా త్ చపాపరు ఇక న్ుొండ్ి ఆమన్ు
జాగుత్ా గా కనీ పెటట ి ఉొంటాన్ని ఈవిషయ్ాలేవీ త్న్కు త్ల్నయ్న్టు
ో గానే ఉొంటాన్ని చపిప మా
ఎదుటే ఆమ రాసిన్ ఉత్ా రానిన చిొంచి పారేశారు కవరు త్ో స్హా..హమమయ్ూ అన్ుక నానొం.
శరమ గారి త్ల్నవికి మేమొందరొం ఆశచరూ పడ్ాడొం ఈ విషయ్ొం ఎవారికీ మాకు త్పప త్లీకుొండ్ా
జాగుత్ా పడడ ొం ఇలా ఒక కఠిన్ పరీక్ష న్ుొంచి న్న్ున గటుటన్ పడ్ేశారు శరమ గారు. ఆయ్న్
ఋణొం తీరుచకో లేనిది. ఈ ఉదొంత్ొం త్ో శరమ గారికి నా మీద బో లెడు అభిమాన్ొం కల్నగిొంది
మరీ దగిొరయ్ాూన్ు అయ్న్ చలెో లు దురొ అనే అమామయిని నాకు ఇచిచ వివాహొం చేయ్ాలనే
కోరిక న్ు ఒక స్ారి త్ల్నయ్ జేశారు నేన్ు నాకు మేన్ మామ కూత్రరు ఉొందని మరాూదగా
చపిప ఆ విషయ్ొం లల ఇక మయొందుకు వళ్ుకుొండ్ా చేశాన్ు అయినా అలాచపిప న్ొందుకు
ఆయ్న్ స్ొంత్ోషిొంచి సపనహొం పెొంచుక నానరు కాని త్రొంచు కోలేని స్ొంస్ాొరొం శరమ గారిది
అలాొంటి వారు దొ రకటొం నా అదృషట ొం. ఆ త్రాాత్ా శరమ గారికి హెడ్ మాస్ట ర్ గా పొ ో మోషన్
వచిచ వళాురు పడమట హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేసి రిటెైర్ అయ్ాూరు. కృషణ జిలాో గిల్డ పెోసిడ్ొంట్
న్ు చేశాొం ఆయ్న్ున. ఆదరశ వొంత్మన్
ై హెడ్ మాస్ట ర్ గా పపరు పొ ొందారు శరమ గారు. అ
నేన్ు స్ూొలలో చేరక మయొందే కుటుొంబ శాసిా ి అనే లెకొల మేషట ారు జూనియ్ర్ కాలేజికి పిొంగళ్
అయ్న్, హెడ్ గా మా ఇొంటి ఓన్ర్ గనపాల కృషణ మయరిా గారు లెకచరర్ గా మారొొండ్ేయ్యలు
గారు హెడ్ గా పొ ో మోషన్ మీద వళ్ో పర య్ారు వీరొంత్ా దిగాొంత్రలని పపరు పొ ొందిన్ వారే
మారొొండ్ేయ్యలు గారు న్ూజివీడు హెడ్ గా పని చేసి రిటెైర్ అయ్ారు. వాళ్ుబాబయి అమర్
నాద్ మా అబాబయిలకు లెకొలు చపపపవాడు ఒలలో లేకలాల్ పెవ
ైి ట్
ే మేస్ార్ గా బాగా పెఉ,
డబయబ స్ొంపాదిొంచాడు డ్ిగీు, ఇొంటర్ లకు బాచీలు బాచీలుగా త్ూషణ్ చపాపడు.
అమామయిలూ మాకు బాగా పరిచయ్ొం ఆయ్న్ గయరుపపొందాలలల డబయబ కాసప వాడని పపకాడ్ే
వాడని పోసిదధ ి న్స్ూొం పీలేచవాడు. పిొంగళ్ అయ్న్ త్ో కూడ్ా క ొంత్ పరిచయ్ొం.

నా దారి తీరు –8
స్ాొంస్ొృతిక కారూకుమాలు

మోపిదవి
ే స్ూొల్ లల వారిశకోత్సవాలన్ు బాగా నిరాహిొంచే వారు. నేన్ు కృషణ శాసిా ి గారు
రాసిన్ ‘’జయ్ జయ్ పియ్
ో భారత్ జన్యితిో పుణూ ధాతిో ‘’జాతీయ్ గీత్ానిన ఇదా రు త్ొమిమదయ
త్రగతి ఆడ పిలోలకు నేరిప పాదిొంచాన్ు చాలా అదుుత్ొం గా పాడ్ారు అొందులల ఒకమామయి
ఎరుగా స్న్నగా ఉొండ్ేది కమమ వారమామయి. రొండ్య అమామయి కిస
ు ట య్
ి న్ అమామయి ఇదా రద
ి ి
రావి వారి పాలేమే. రొండ్ేళ్ు కిత్
ు ొం పడమట హెస్
ై ూొల్ లల రామ లక్షమణా చారుూలు అనే
త్లుగయ పొండ్ిత్రల రిటర్
ెై మొంట్ స్భలల అయ్న్ నాకు మొదట స్నామన్ొం చేసి త్రాాత్
స్ూొల్ వాళ్ుత్ో చేయిన్ుచక నానరు అది ఆయ్న్ నాకు ఇచిచన్ గ్రవొం సపనహొం. పెైన్
చపిపన్ మొదటి అమామయి అపుపడు పెదా ావిడ గా కనీ పిొంచి నా దగొ రకు వచిచ త్ాన్ు
మోపిదవి
ే లల నా దగొ ర చదువుకోనానన్ని, పాటలు నేరిపొంచి పాడ్ిొం చాన్ని త్ాన్ు త్లుగయ
పొండ్ిట్ చేసి ఇకొడ్ే రిటెైర్ అయ్ాూన్ని గయరుా చేసిొంది నా శిషరూలు రిటెైర్ అవాటొం నాకే
ఆశచరూొం గా ఉొంది. మోపిదవి
ే లల నేన్ు మహా మొంతిో తిమమరుస్ు ఖైదు లల ఉొండ్ి పడ్ే
బాధన్ు, రాజూ రక్షణ గయరిొంచిన్ ఆలలచన్లన్ు ఏక పాత్ాోభిన్య్ొం గా రాసి, నానాచరయ్ూ
అనే మయఖొం మీద వడలెపై న్ చుటట కాల్నచన్ గయరుా గల పదవ త్రగతి విదాూరిధకి నేరిప వేయిొంచా
అత్న్ు చాలా బాగా న్టిొంచి నాకు, త్న్కి పపరు త్చాచడు. అలాగే భమిడ్ి పాటి వారి ‘’అొంత్ా
ఇొంత్ే ‘’నాటిక న్ు నేన్ు విదాూరుధలకు నేరిప, వేయిొంచాన్ు అొందులల క కిొల్న గడడ స్ుబాబరావు
అనే త్ొమిమదయ త్రగతి విదాూరిధ చేత్ ‘’డ్ొ కాొ లొంబో దరొం ‘’పాత్ో వేయిొంచాన్ు. చాలా గకపప గా
చేశాడు వేషొం స్రిగొ ా స్రిపర యిొంది న్లో గా పొ టిటగా ఉొంటాడు. ఆ త్రాాత్ా ఉయ్యూరు రొండు
మయడు స్ారుో వచిచ ఆ నాటకొం జాాపకొం చేశాడు అత్న్ు కాొంటాోకటర్ గా ఉనానడు. మిగిల్నన్
పర రిన్ో ు ఎవరు వేశారన గయరుా లేదు ‘’పడవ పాట‘’న్ు నేన్ు బ.యి.డ్ి.చదువుత్రన్నపుపడు
ఒకత్న్ు మా కాలేజి లల గకపపగా పాడ్ేవాడు ఆ పాట గయరుా పెటట ుక ని నేరిపొంచాన్ు ఇొందాక
చపిపన్ ఆడ పిలోల్నదా రూ బాగా పాడ్ారు. ఇకొడ్ి న్ుొంచి నేన్ు పని చేసన్
ి పోతి స్ూొల్ లలన్ు
ఈ విధ మైన్ స్ాొంస్ొృతిక కారూ కుమాలు నిరాహిొంచాన్ు. భారతి అనే అమామయి అపపడు
చదివిొంది ఆమ మాత్ో పాటు మేస్టర్ు అయి స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల కనీ పిొంచేది ఆమ
బొందరు మయనిసిపల్ స్ూొల్ హెడ్ గా పని చేసి రిటెైర్ అయిొంది ఇపపటికి కనీ పిొంచిన్పపడలాో
ఆ నాటి విదాూరిధ గానే ఉొంటుొంది స్ొంస్ాొరొం అది ‘’జయ్ జయ్ పియ్
ో భారత్
జన్యితిో ‘’పాటన్ు ఎపుపడు కన్పడ్ాడ గయరుా చేస్ా ుొంది.

ఘొంటస్ాల గారి దరశన్ొం

స్ూొల్ లల స్ుబోహమణూ దేవాలయ్ొం పూజారి గారబాబయి స్ుబబయ్ూ చదివే

వాడు అత్ని త్ొండ్ిడ్
ో ిో పోఖాూత్ గాయ్కులూ స్ారీొయ్ ఘొంట స్ాల వొంకటేశార రావు గారి
మేన్ మామ. ఒక గారి ఘొంట స్ాల పూజారి గారిొంటికి వచాచరు స్ుబబయ్ూ ఆ విషయ్ొం
మాకు త్ల్నయ్ జేసి వారిొంటికి రమమనానడు మేమయ పరిమషన్ తీస్ుక ని వళాోొం అపుపడ్ే
ఆయ్న్ దేవాలయ్ొం లల దైవ దరశన్ొం చేస్ుక ని వీధి అరుగయ మీద చాప మీద కూరుచనానరు
మేమయ వళ్ు గానే మమమల్నన ఆదరొం గా పలకరిొంచారు. స్ుమారు గొంట సపపు వారిత్ో వివిధ
విషయ్ాలన్ు మయచచటిమాచొం అనినటికి చకొని స్మాధానాలు చపాపరు నేన్ు ‘’మీరు
ఇపపటికే పపరు, పోఖాూతి, ధన్మయ స్ొంపాదిొంచుక నానరు కదా. ఎవరైనా ఏ ఊరుకైనా పిల్నచి
కచేరీ చేయ్మొంటే ఉచిత్ొం గా చేస్ా ారా ?’’అని అడ్ిగాన్ు. అపుపడు వారు న్వుాత్ర ‘’చూడు
బాబయ ! చాలా కాలొం నా బృొందానిన తీస్ుక ని ఖరుచలనీన నేనే పెటట ుక ని అడ్ిగిన్ చనటో
కచేరీలు చేశాన్ు వారిచిచనా ఇవాక పర యినా దేశ మొంత్ా తిరిగాన్ు. కాని నా వయ్స్ు మీద
పడుత్ోొంది బృొందమయ పెరిగిొంది వారి అవస్రాలు పెరిగాయి న్న్ున న్మయమక న్న వారు మరి
నేన్ు వారి స్ొంగతి చూడ్ాల్న కదా నా కు అొంటుఎమీ ఇవాకొరేోదుకాని వారికయిేూ ఖరుచలు
భరిసపా చాలు వళ్ో వస్ుానానన్ు ‘’అనానరు. వారిత్ో స్ొంభాషిొంచే మహదాుగూొం మాకు
కల్నగిొందని చపుపక ని గరా పడ్ే వాళ్ుొం. మా అదృషట ొం. ఎవరికీ దకొని అన్ుభవొం మాది ఈ
అరుదన్
ై అదృషట ొం కల్నొ ొంచిన్ మా స్ుబబయ్ూ అభి న్ొందనీయ్యడు. ఆ త్రాాత్ రొండు మయడు
స్ారుో ఆ దేవాలయ్ానికి వళాోన్ు. స్ుబబయ్ూ కనీ పిొంచి పలకరిొంచి మాకు సెపషల్ గా పూజ
చేసప వాడు స్ుమారు పాతికేళ్ు కిత్
ు ొం అత్న్ు పర య్ాడని త్ల్నసి బాధ పడ్ాడొం. ఘొంట స్ాల
పుటిటొంది పపద కళళు పల్నో దగొ ర టేకు పల్నో లల మేన్ మామ గారిొంటోోనే. ఆ త్రాాత్ గయడ్ివాడ
దగొ ర ఇొంకో మేన్మామ గారిొంటి వదా పెరిగారు.

పోభావతి కాపురానికి రావటొం

మా వివాహొం 1964 ఫిబవ

ో రి ఇరవై ఒకటి న్ జారిగిొందని మయొందే చపాపన్ు పెళ్ో అయిన్
నల రనజులలోపప పోభావతి కాపురానికి వచిచొంది అపుపడు మా కు ఉన్నది ఒకే ఒక మడత్
మొంచొం. దాని మీదే మా కాపురొం. లెకొల మేషట ారి భారూ కమలమమగారు మా ఆవిడకు
మొంచి దయ సీా. బాగా కబయరుో చపుపక నే వారు ఆవిడ అత్ా గారు మహా చిల్నపిగా మాటాోడ్ే వారట
స్రదాగా.. క త్ా కాపురొం కదా ఉడ్ికిొంచే వారట. మా మరదలు దురొ వేలుప చరో న్ుొంచి చూడ
టానికి వచిచొంది క నిన రనజులుఉన్నది.. మా అమమ కూడ్ా వచిచొంది మాపెళ్ు అయిన్ నల
త్రాాత్ లగలో బాల కోటేశార రావు గారు మాత్ో శ్రు స్ుబోహమనేూశార స్ాామి కలాూణానిన
దేవాలయ్ొం లల చేయిొంచారు న్ూట పదహారు రూపాయ్లు కడ్ిత్ే అనీన వాళళు ఏరాపటు చేసి
కలాూణొం చేయిస్ాారు అమమ కూడ్ా వచిచొంది. ఇలా రనజుక కరు చకపుపన్ నల రనజులు చేశారు.
మా అదృషట ొం అది అన్ుక ొంటాొం ఇపపటికి.. చలో పల్నో వళ్ో సినిమాలు చూసప వాళ్ుొం. ఒక స్ారి
బొందరు మధాూహనొం వళ్ో స్ాయ్ొంత్ోొం ఆట భాన్ు తి రామా రావు ల సినిమా ‘’వివాహ
బొంధొం ‘’చూసి రాతిోకి ఇొంటికి చేరాొం శివ గొంగ దేవాలయ్ొం దరిశొంచాొం. చిలకల పూడ్ి
పాొండురొంగ స్ాామిని చూశాొం..పెదపర ో లు న్ుొండ్ి వేలుప చరో వళళువాడ్ిని పోభావతి పుటిటొంటికి
వళ్ున్పుపడు, గరువతి గ ఉన్నపుపడు. వళళువాడ్ిని. కోడూరు గయడ్ివాడ బస్ ఎకిొ
గయడ్ివాడ దిగి అకొడ ఎలూర్ బస్ పటుటక ని ఎలూర్ వళ్ో అకొడ పెవ
ైి ట్
ే బస్ ఎకిొ వేలుప
చరో వళళువాడ్ిని ఒక స్ారి ఆలస్ూొం అయిత్ే నాగయ్ూ గారి ‘’రామ దాస్ు ‘’సినిమా చూసి
త్లాోరే దాక బస్ాటొండులల గడ్ిపి ఫస్ట బస్ కు వళాున్ు అలాగే మేమిదా రొం వేలుప చరో న్ుొండ్ి
బస్ ఎకిొ వచిచ ఎలూర్ లల సినిమా చూసి రాతిోకి హో టల్ లల పడుక ని ఉదయ్ొం వేలుప చరో
వళాోొం మా ‘’అత్ా కొ గారు‘’బాగా చూసపది మా మామ గారు ఎపుపడ్న
ై ా ఎలూర్ బస్ నాత్ో
పాటు ఎకిొత్ే త్న్ టికటుట త్ాన్ు తీస్ుక నే వాడు. మోపిదవి
ే లల ఉొండగానే మా పెదాబాబయి
శాసిా ి పుటాటడు.
ఇొంక ొందరు మేస్ట ారుో

కే.శ్రురామా మయరిా అనే కాుఫ్టట మేషట ారు మాత్ో కల్నసప తిరిగే వారు కోమటు
ో
వాూపారొం ఉొండ్ేది పెదపర ో లు నివాసి. మొంచి మనిషి. రనడుడ మీద పిొంగళ్ వారుొండ్ే వారు
ఆయ్న్ రాజా గారి దివాణొం లల పని చేసప వారు పిొంగళ్ లక్షీమ కాొంత్ొం గారి బొంధువులే
ఏలేశారపు కృషణ మయరిా గారనే బాోహమణయలు రాజావారి పెరసన్ల్ సెకుటరి. రాజా గారు ఏ
హో దాలల ఉనాన అొంత్ా ఈయ్న్ చేతి మీదే న్డ్ిచేది త్ాోనసఫరో దగొ ర న్ుొండ్ి పర సిటొంగయ దాకా
ే ి. ఆయ్న్ మేమయ పని
అయ్న్ పోభావొం ఉొండ్ేది వాళ్ుమామయి అపుపడు స్ూొల్ లల చదివద
చేస్ా ుొండగానే చని పర య్ారు ఆయ్న్ అబాబయికి బొందరు పీచు గారు అొంటే చిొంత్ల పాటి
వారి అమామయి నిచాచరు. అొంటే బాలమమ గారి అమామయి.. లెకొల మేషట ారు గా మస్ాాన్
రావు గారనే కమామయ్న్ గయొంటలరు జిలాో వారు వచాచరు. ఆయ్న్ పలుచని గాోస్ర ొ పొంచ
కటేట వారు డ్ాోయ్ర్ ఉొండ్ేది కాదు. లలపల అొంత్ా కనీ పిొంచేది గయొంటలర్ య్ాస్ త్ో మాటాోడ్ే
వారు ఆడ పిలోలు ఇబబొంది పడ్ే వారు ఎవరన హెడ్ మాస్ట ర్ గారి దృషిటకి త్సపా ఆయ్న్ క ొంత్
క్నసల్నొంగ్ ఇచిచ జాగుత్ా పడ్ేటో ు చేశారు ఆయ్న్ చివరనో వి.క త్ా పాలెొం హెడ్ గ పని చేశాడు
నాకు మొంచి ఫాన్ు దయ స.ీా చలో పల్నో లల రాజ గారి కోట ఉొంది. విశానాధ పల్నో తిరుణాల చాలా
పోసిదధ మన్
ై ది నేనపుపడు వలో లేదు అపుపడు విజయ్ వాడకు ఉదయ్ొం త్ోమిమది
గొంటలకో బస్ుస స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికో బస్ుస ఉొండ్ేది అది అొందకా పర త్ే వచేచదాకా
పడ్ిగాపులే న్న్ున బస్ుస ఎకిొనేచదాకా శ్రురామ మయరిా, మాధవ నిలువు కాళ్ు జీత్ొం మీద
ఉొండ్ే వాళ్లు వాళ్ు ఋణొం నేన్ు తీరుచకోలేనిది. ఆ త్రాాత్ నేన్ు అకొడ్ి న్ుొండ్ి వచేచ
మయొందే బస్ుసలు పెరిగాయి. లేక పర త్ే పామరుు దిగి అకొడ్ిన్ుొండ్ి ఉయ్యూరు వళాుల్నస
వచేచది రనడుడ కూడ్ా దారుణొం గా ఉొండ్ేది. ఇనిన కషాటలునాన ఉదయ ూగొం హాయిగా ఉొండ్ేది
మొంచి విదాూరుధలు, మొంచి మేస్ట ారుో మొంచి హెడ్ మాస్ట ర్ నాకు చదువు చపుపకోవటానికి
మొంచి అవకాశొం అనీన కుదిరాయి అొందుకని నాకు ఇొంకా టాోన్సఫర్ మీద ధాూస్ రాలేదు
కృషాణ జిలాో టీచర్స గిల్డ

ఈ స్ొంస్ా చాలా బలొం గా ఉొండ్ేది కాకాని వొంకట రత్నొం గారు పెొంచిన్ స్ొంస్ా త్రాాత్
పిన్నమనేని కోటేశార రావు గారు క లూ
ో రి కోటేశార రావు గారి పర షణ లల బాగా వట
వుిక్షమైొంది. అపుపడు ఆరిక పూడ్ి పూరణ చొందో రావు గారనే భారీ పరసనాల్నటి ఉన్న హెడ్
మాస్ట ర్ పామరుు హెడ్ గా ఉొండ్ే వారు త్రాాత్ పడమట కు వళాురు ఆయ్నే గిలడ ు గిలడ ు
అొంటే ఆయ్నే. అలా ఉొండ్ేది ఆయ్న్ొంటే పి.శ్రు రామ మయరిా గారికి పడలేదు శ్రురామ మయరిా
గారు టీచర్ ఏొం ఎల్ సి గా చేసి మొంచి పపరు పొ ొందారు. పెదా మనిషి గా అొందరు గ్రవిొంచే
వారు అయ్న్ పూరణ గారి పధ్ధ తి న్చచక గిల్డ న్ు స్ాొంత్ొం చేస్ుకోవాలని చూశారు పామరుు
లల ఒక స్ారి స్మావశొం జరిగి రాజీ పోయ్త్ానలు కుదరో లేదు. త్రాాత్ా మొవా హెడ్ మాస్ట ర్,
త్ూమాటి వారు పోభాకర రావు గారనే సెకొండరి మేషట ారు అొంత్ా కల్నసి బజవాడ లల మళ్ళు
ఒక స్మావశొం జరిపారు మినిట్స పుస్ా కానిన ఎత్ర
ా కు పర వటానికి పోత్ూరుధలు పోయ్తినసపా ఈ
వరొ ొం వారి ఆటలు స్ాగ నివా లేదు అపుపడు త్ూమాటి కోటేశార రావు గారిని త్ాత్ాొల్నక
అధూక్షుని గా చేశారని జాాపకొం. మమమలనొందరీన తీస్ుకు వళ్ుటొం తీస్ుకు రావటొం ఉొండ్ేది.
త్రాాత్ పోభాకర రావు గారు అధూక్షులాయి న్టు
ో లయి గయరుా అయ్న్ నిడుమోలు లల
సెకొండరి ఉపాధాూయ్యలు రూలుస బాగా త్ల్నసిన్ వారని చపుపక నే వారు. ఇొంటిపపరు
వేమయలపల్నో అని గయరుా. గిల్డ వూవహారాల గయరిొంచే ఖాళ్ళ స్మయ్ాలలల చరిచొంచు క ొంటు ఉొండ్ే
వాళ్ుొం. మధాూహనొం హో టల్ లల టీ త్ాోగి స్ూొల్ వన్క ఉన్న పి.డబయ
ో ు. వారి చిన్న ఆఫీస్
బల్నడ ొంగ్ దగొ ర చటో కిొంద కూరుచని కబయరుో చపుపక ని ఫస్ట బల్ కు స్ూొల్ లలకి చేరే వాళ్ుొం
స్ాయ్ొంత్ాోలు ఆడ్ే వాళ్ుొం బాద్ మిొంటన్ వాలీ బాల్ అకొడ్ే నాకు అలవాటయ్ాూయి రిటెైర్
అయిేూదాకా ఆడుత్ూనే ఉనానన్ు మధూలల టేనినకాయిట్ అనే రిొంగ్ టెనినస్, షటిల్ కూడ్ా
అలవాటయి ఆడన్ు..
నా దారి తీరు -9

బదిలీ పోయ్త్ానలు –నిలుపుదల –అయిన్ బదిలీ

మోపిదేవి లల పని చేస్ా ుొండగా ఒక స్ారి ఉయ్యూరు లల నా త్ో పాటు హెస్

ై ూొల్ లల చదివిన్
నా సపనహిత్రడు గొండ్ి వాస్ు అనే త్ూరుప కాపుల కురాుడు నాత్ో మాటాోడుత్ూ ‘’ఏమయ్ాూ
!మోపిదేవి లలనే ఉొండ్ి పర త్ావా /ఉయ్యూరు రావా ?’’అనానడు అపుపడు నాకు ఓహో మన్ొం
ఉయ్యూరు రావాల్న కదా అనే ఆలలచన్ కల్నగిొంది. అత్నే ఇొంకోస్ారి ‘’నీకు రావాలని ఉొంటె
చపుప. మన్కు త్ల్నసిన్ ఒక పెదా ాయ్న్ కపిలేశార పురొం లల ఉనానరు మన్ొంఎొంత్ చబత్ే
అొంత్ టాోన్సఫర్ చేయిొంచి పెడత్ారు ‘’అనానడు స్రే న్నానన్ు. ఈ విషయ్ొం మా హెడ్
మాస్ాటరు కోటేశార రావు గారిత్ో చపాపన్ు.ఆయ్న్ ’’పోస్ాద్ గారూ ! మా అమామయి పోభావతి
ఎస్.ఎస్.ఎల్.సి. కాోస్ కు వచిచొంది మీరే సెన్
ై ుస చపాపల్న కన్ుక ఈ స్ొంవత్సరొం ఇకొడ్ే ఉొండ్ి
పొ మమని కోరుత్రనానన్ు. ఒక వేళ్మీరు పోయ్త్ానలు చేసన
ి ా నేన్ు వళ్ునివాన్ు ‘’అనానరు
నా శేయో
ు భిలాషి, నా మీద అొంత్ న్మమకొం ఉన్న ఆయ్న్ మాట నేన్ుకాదన్ లేక పర యి ఆ
ఏడ్ాది ఉొండ్ి పర య్ాన్ు. కోటేశార రావు గారి దగొ ర బొంధువు త్ూమాటి బాల కోటేశార రావు
లాయ్రు. స్ర షల్ వరొర్ కూడ్ా. అవని గడడ లల ఉొండ్ేవారు అవని గడడ లల అపుపటి రాజకీయ్
నాయ్కులలల స్న్క బయచిచ కోటయ్ూ గారు అన్నప రడ్ిడ స్త్ూనారాయ్ణ, మొండల
రామారావు గారుో భోగాది దురాొ పోస్ాద్ పోసధ
ి ులు క మరగిరి కృషణ మొహాన్ రావు గారికి
అవని గడడ లల ఒక హో టల్ ఉొండ్ేదని వినానన్ు అలాగే జాగృతి వార పతిోకలల రాసప ఒక మీస్ాల
లావు ఆయ్న్దీ అవని గడడ ఏ. మాస్ూొల్ లల నానాచరయ్ూ అనే పదయ త్రగతి కురాుడు
జన్రల్ నాలెడ్జ ి లల భలే త్ల్నవి త్ేటలు చూపపవాడు అత్న్ చేతిలల ఎపుపడూ ఇొండ్ియ్న్
ఎకసెోస్ పపపర్ ఉొండ్ేది అొంత్ చురుకైన్ కురాుడు.

నహు
ు మరణొం –లాల్ బహదూర్ పోధాని - గయొంటలరులల కాొంగుస్ స్భలు -

మోపిదవి
ే లల పని చేసిన్పుపడ్ే గయొంటలర్ లల అఖిల భారత్ కాొంగస్
ు స్భలు రొంగ రొంగ వైభవొం
గా జరిగాయి కాస్ు బోహామ న్ొంద రడ్ిడ అపుపడు ఆొంధాో చీఫ్ మినిస్ట ర్. మా పెళ్ో అయిన్ ఏడ్ాదే
పొంచాయితీ ఎనినకలు జరిగాయి పోధమ పోధాని జవహరాోల్ నహు
ు వేస్విలల చని పర య్ాడు
ఎనినకలు వాయిదా పద కుొండ్ా జరిగాయి అదే నేన్ు ఎనినకల విధి నిరాహణ లలమొదటి
స్ారిగా. పాలగొన్టొం మోపిదవి
ే దగొ ర నాగాయ్ తిపప ఎనినకలకు వళాోొం రాజ మరాూదలు
చేశారు. ఏ గకడవా లేకుొండ్ా నిరాహిొంచాొం నిజాయితీకి నిలువు అడడ ొం లాల్ బహదూర్ శాసిా ి
పోధాని అయ్ాూరు త్ాషెొొంట్ లల ఆయ్న్ అకస్ామత్ర
ా గా మరణనొంచారు కామరాజుడలు త్రవొంక
పోయ్త్నొం చేసి ఇొందిరా గాొంధి ని గదా పెై కూరనచ బటాటరు ఆమ ఆధారూొం లలనే
గయొంటలరు కాొంగుస్ స్భలు జరిగిన్ జాాపకొం.

అతి రహస్ూొం కాపాడ్ాన్ు

ఉయ్యూరనో మా ఇొంటి దగొ రే దేవుల పల్నో వారిొంటోో అొంటే వొంపటి శరమ గారిొంటోో
ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల హెడ్ామస్ట ర్ గా పని చేస్ా ున్న శ్రు రాళ్ుబొండ్ి స్త్ూనారాయ్ణ
గారుొండ్ే వారు. ఆయ్న్ నా గయరిొంచి త్లుస్ుక ని న్న్ున ఒక స్ారి ఇొంటికి పిల్నపిొంచుక నానరు
ఆ రనజులలో డ్ిటేన్ిన్న విధాన్ొం ఉొంది మారుొలలసపా నే పోమోషన్ ఉొండ్ేది. కన్ుక మేస్ట ారుో త్మ
దగొ ర పెవ
ైి ేట్ చదివే విదాూరుధలకు పరీక్షలలో ఎకుొవ మారుొ లేసి త్పిప పర కొండ్ా జాగుత్ా పడ్ే
వారు. అనిన రకాల అవినీతికి ఆస్ాొరొం ఉొండ్ేది స్త్ూనారాయ్ణ గారికి అపుపడు ఉయ్యరు
హెైస్ూొల్ లల పని చేసప ఎ మాస్ట ర్ మీదా న్మమకొం ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని వేస్విలల త్ానే
ఇొంటి దగొ ర మారుొల ల్నస్ుటలు దగొ ర పెటట ుక ని మారుొలరిజిస్ట రో న పర స్ట వేస్ుక నే వారు
ఆయ్న్ న్న్ున త్న్కు స్హాయ్ొం చేయ్మనానరు ఇదొంత్ా సీకట్
ు గా జరగాలని
చపాపరు ‘’నిన్ున చూసెా నాకొందుకో నా మాట మీద గ్రవొం త్ో రహస్ూొం గా ఉొంచుత్ావనే
న్మమకొం కల్నగిొంది. నాకు హెల్ప చేయ్ొండ్ి ‘’అనానరు అలానే రొండ్ేళ్లు వారికి స్హాయ్
పడ్ాడన్ు వారమామయి వివాహొం జరిగిత్ే మా ఇొంటోోనే విడ్ిది ఏరాపటు చేశాొం ఆయ్న్ చాలా
లావుగా ఎత్ర
ా గా, గొంభీరొం గా పొంచ, లాల్నచ త్ో నహు
ు కోట్ పెన్
ై వేస్ుక ని ఉొండ్ే వారు సెైకిల్
మీద స్ూొల్ కు వళ్ో వచేచ వారు నాత్ో పని ఉొంటె వాళ్ు అమామయిత్ో మా ఇొంటికి కబయరు
చేసప వారు. నా పని తీరు మచిచ ఒక స్ారి ‘’I want to help you gentleman ‘’అనానరు
అయ్న్ నాకేమి స్హాయ్ొం చేస్ా ారా అని నేన్ు ఆశచరూ పర య్ాన్ు ఏదయ మాట వరస్ుకు అని
ఉొంటారేో అన్ుకోని మరిచ పర య్ాన్ు

పొ లొం న్ూరిపడులలల మాధవ, శ్రురామ మయరిా స్హాయ్ొం –డబాబకేమర

ే ా

కాటలరు పొ లొం న్ూరిపడులలల నాకు స్హాయ్ొం చేయ్టానికి ఒక ఏడు శ్రురామ

మయరిా, మాధవ వచిచ స్ొంకాుొంతి సెలవులలో వచిచ పది రనజుల పెై గా ఉొండ్ి పర య్ారు
అపుపడు పొ లొం కుపప న్ూరచటానికి పది రనజులు పటేటది. నాకు కాఫీ టిఫిన్ త్ేవటొం, అన్నొం
కారియ్రనో త్చిచవాటొం, నా త్ో పాటు పొ లొం లల కాపలా పడుకోవటొం వాళ్లు చేసి నాకొంత్ో
స్ాయ్ొం చేశారు. మా పెళ్ుకి మా చిన్న బావ గారు ఒక న్లో టి’’ కోడ్ాక్ డబాబ
కమరా’’ బహుమతి గా ఇచాచరు. దానిత్ోనే ఫర టోలు చాలా తీశాన్ు. దాని ఖరీదు అపుపడు
పాతిక రూపాయ్లు ఇపపటికి జాగుత్ా గానే ఉొంది. పొ లొం లల వీల్నో దారిత్ో ఫర టోలు తీస్ుక నానొం
మా వేదవల్నో వాళ్లు కూడ్ాపొ లొం వచాచరు. ఇదయ విొంత్ అన్ుభవొం ఏ నాటి రుణాన్ుబొంధమో
మాత్ో మాధవ్, శ్రురామ మయరిాలది వాళ్ుదా రికీ బటట లు పెటట న్ ో గయరుా. మా వివాహానిన
ి టు
వీరిదారూ దగ్గరుొండ్ి జరిపిొంచారు. మా ఆవిడన్ు ‘’పినిన గారూ పినిన గారూ ‘’అని పిల్నచే
వారు. ఇపపటికీ అదే ఆతీమయ్త్ వారిది. మహా స్రదా గా ఉనానరు ఎొంత్ో స్హాయ్ొం చేశారు
అనీన త్ామే అయి పోవరిాొంచి మా అమామ వాళ్ో కు ఏ ఇబబొందీ కలకుొొండ్ా చేసన్
ి ఈ జొంట
మిత్రోల గయరిొంచి ఎొంత్ చపిపనా త్కుొవే.

శ్రు క ల్నో పర స్ూరయ్ూ గారి మాట –ఉయ్యూరు బదిలీ

ఒక స్ారి మా ఫెోొండ్ వాస్ు న్న్ున వేస్విలల కపిలేశార పురొం లల ఉన్న మాజీ శాస్న్
స్భయూలు శ్రు క ల్నో పర స్ూరూ గారి దగొ రకు తీస్ుక ని వళాుడు ఆయ్న్ చాలా స్హృదయ్యలు.
ఎొంత్ో మరాూద చేశారు గయబయరు మీస్ాలు ఖాదీ వస్ా ి ధారణా. గాొంధీ గారి అన్ుయ్ాయి. వాస్ు
బదిలీ విషయ్ొం చపాపడు ఆయ్న్ ‘’మేస్ట ారూ !ఇపుపడు జిలాో బో రుడ పెోసిడ్ొంట్ మాగొంటి
అొంకినీడు. అయ్న్ కు చపిపనా పని కాదు. ఒక వేళ్ బదిలీ చేసన
ి ా స్ాయ్ొంకాలొం దాకా అది
నిలబడని అనిశిచత్ మన్స్ు అత్నిది.. ఒకొ నలలల మాొంచి కురాుడు బాగా అవగాహన్
ఉన్న వాడు రుదోపాక పొంచాయితీ బో రుడ పెోసడ్
ి ొంట్ పిన్నమ నేని కోటేశార రావు జిలాో బో ర్డ
పెోసి డ్ొంట్ అవుత్ాడు అత్న్ు స్ొంస్ాొారి అత్న్ు అన్నమాట నిల బటుటక నే రకొం. కన్ుక
అపుపడు నేన్ు మిమమల్నన బదిలీ చేయిస్ాాన్ు మీ డ్ైరల
ీ ల స్ూొల్ త్రిచే స్రికి ఉయ్యూరులల
ో ఈ రనజే రాస్ుకోొండ్ి ‘’అని భరనస్ా ఇచాచరు. అొంత్ గకపప మన్స్ు వారిది. నేన్ూ నా
ఉన్నటు
పోయ్త్ానలు చేశాన్ు. ఆఫీస్ులల గయమాస్ాా లు ఫెైల్ పుటప్ చేస్ా ారు వాలేో దైనాక రిు
పెడత్ారేమో న్ని మా లాబ్ అసిస్టొంట్ భాస్ొర రావు న్న్ున బొందరు కు తీస్ుక ని వళ్ో అకొడ్ి
ఆఫీస్ులల పని చేసప కుుపారావు దగొ రకు తీస్ుకు వళ్ో పరిచయ్ొం చేసి పాతిక రూపాయ్లు
ఇపిపొంచాడు ఆయ్న్ త్ాన్ు అొంత్ా చూస్ుక ొంటాన్ు అని హామీ ఇచాచడు మా హెడ్
మాస్ాటరూ త్న్ ననటి స్ాయ్ొం చేశారు. పిన్నమనేని బో రుడ అధూక్షులెైన్ క దిా రనజులకే జరిగిన్
మొదటి బాచ్ టాోన్స ఫరో లల నా కు మోపి దేవి న్ుొంచి ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ కు బదిలీ
అయిొంది. అొందరు స్ొంత్ోషిొంచారు. ఇకొడ ఒక తిర కాస్ు జరిగిొంది ఉయ్యూరులల అపుపడు
సెైన్ుస పర స్ట కు ఖాళ్ళ లేదు అొందుకని ఇకొడ్ి హెడ్ మాస్ాటరు త్న్కు లెకొలు సెన్
ై ుస చపపప
వాళ్లు కావాలని పోత్ూే కొం గా ఒక లెటర్ రాశారట. దాని పోకారొం లెకొలు ఎకుొవ గా
చపాపల్నసన్ అవస్రొం కల్నగిొంది. అలా ఖాళ్ళ లేదని త్ోసపయ్కుొండ్ా లెకొల పర స్ట లల న్న్ున
వేశారన్నమాట అదీ రాళ్ు బొండ్ి స్త్ూనారాయ్ణ గారు చేసిన్ గకపప స్ాయ్ొం. టాోన్సఫర్
అవగానే స్ూరయ్ూ గారిని కల్నసి కృత్జా త్లు చపిప వచాచొం నేన్ు వాస్ు. వాస్ుకేమైనా డబయబ
ఇవాాలని పిొంచిొంది. ఇసపా తీస్ుకో లేదు ఆ త్రాాత్ా ఎపుపడ్య ఒక వొంద రూపాయ్లు జేబయలల
కుకాొన్ు. స్ూరూ గారికి వాస్ు కుటుొంబొం బాగా పరిచయ్ొం వారికి కావలసిన్
ఊరగాయ్లనీన పెటట ి పొంపిొంచే వారట వాస్ు వాళ్లు. వాస్ు నాన్న, అన్న నాగేశార రావు
మామిడ్ి త్ోటలు క ని కాయ్లు దిగయమతి చేసి మారొట్ కు వేసప వారు. వాస్ు త్రాాత్ా
నమమదిగా మొందుకు బానిసెై పర య్ాడు ఎపుపడు రకా ొం చిమిమన్టు
ో ొండ్ేకళ్ు త్ో ఉొండ్ే వాడు
న్న్ున ‘’బోదర్ ‘’అని పిల్నచే వాడు మొంచి మనిషి వాళ్ు నాన్న కూడ్ా బాగా పరిచయ్మే.
 మోపిదేవి లల నాకు ఘన్మన్
ై వీడ్య ొలు స్భ జరిపారు అొందరికి కృత్జా త్లు
చపాపన్ు హేదామస్ాారి అమామయి స్ూొల్ ఫాస్ట వచిచొంది సెైన్ుస లల చాలా ఎకుొవ
మారుొలలచాచయి ఆమ డ్ాకటరీ చదివి పాసెైొంది ఆమ త్మయమడు రామ కృషణ కూడ్ా బాగా
చదివి ఉన్నత్ ఉదయ ూగొం స్ొంపాదిొంచాడని వినానన్ు.. ఇలా నా జీవిత్ొం లల నా మొదటి
ే ఎననన జాాపకాలకు నిలయ్ మైొంది. ఎపుపడు అటు వళ్ునా మోపిదేవి శ్రు
స్ూొలు మోపిదవి
స్ుబోహమనేూశార స్ాామిని దరిశొంచటొం ఒక అలవాటు గా మారిొంది. న్రసిొంహారావు లెకొల
మేషట ారు, త్లుగయ మేస్టర్ స్త్ూనారాయ్ణ (గనపాల కృషణ అని ఇపపటి దాకా రాశాన్ు
పొ రబాటు ఇపుపడ్ే జాాపకొం వచిచొంది అయ్న్ పపరు స్త్ూనారాయ్ణ—అదే మా ‘’వాస్న్
మేషట ారు ‘’),పెదపర ో లు కాపురొం, అడవి శ్రురామ మయరిా కృతిా వొంటి మాధవ, శ్రురామ మయరిా
త్ల్నో గారు వారిొంటోో నాకు అన్నొం వొండ్ి పెటట ి అన్నపూరణ గా ఆదరిొంచిన్ తీరు, నా బో ధనా
విధాన్ొం మరుగయ పరచుక న్న విధాన్ొం, హెడ్ మాస్ట ర్ గారు శ్రు త్ూమాటి కోటేశార రావు
గారికి నాపెై ఉన్న అభిమాన్ొం, న్మమకొం, నాపెై చూపిన్ గ్రవొం, ఇవనీన అకొడ్ి తీపి
గయరుాలు.

నా దారి తీరు -10

రొండవ స్ూొల్ –ఉయ్యూరు –మొదటి స్ారి రాక

స్ుమారు మయడు ఏళ్లు మోపి దేవి లల పని చేసి ఉయ్యూరు కు బదిలీ

చేయిొంచుక నానన్ు 27-7-1965 స్ాయ్ొంత్ోొం మోపిదవి
ే లల రిలీవ్ అయ్ాన్ు. రికాస్ట
టాోన్సఫర్ కన్ుక మరానడ్ే జాయిన్ అవాల్న. అొంటే జాయినిొంగ్ టెైొం ఉొండదు. 28-7-
1965 ఉదయ్ొం ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు. అపుపడు హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు రాళ్ు బొండ్ి
స్త్ూనారాయ్ణ గారు. అపుపడ్ే బొండ్ి స్ుబబయ్ూ గారు అనే హిొందీ పొండ్ిట్ పని చేసప వారు
స్రదా గా వీళ్ుదా రల
ి ల ఎవరిన గయరిొంచిఅయిన్ యినా చపపపటపుపడు ‘’ఒటిట బొండ్ా?రాళ్ు
బొండ్ా’’అని అన్ుక నే వాళ్ుొం. హేమా హేమీలునానరు మేస్ారుోగా.. నాకు లెకొల
కాోస్ులుొండ్ేవి.. ఎస్.ఎస్.ఎల్.సి జన్రల్ లెకొలు చపపపవాడ్ిని మా గయరువు గారు జొంధాూల
పోస్ాద శరమ గారు సెైన్ుస హెడ్ నేన్ూ, గనన వొంకటేశార రావు, మొదలెైన్ వాళ్ుొం సెన్
ై ుస
చపపప వాళ్ుొం. వి.రామ కృషాణ రావు గారు స్ర షల్ మేషట ారు అనేన ఉమా
మహేశారరావు ఘొంటా కోటేశార రావు లెకొల మేస్ట ారుో. మల్నో కాొంబ అనే స్ర షల్ టీచర్
ఉొండ్ేది ఆవిడ గయరిొంచి నేన్ు వచేచస్రికి కధలు గాధలుగా చపుపక న వారు గనడలపెైకి కూడ్ా
ఎకిొొంచారు. కాని ఆమ మాత్ో చాలా సపనహొం గా ఉొండ్ేది. స్ర షల్ గా ఉొండ్ేది. అొందుకని
ఇలా పోచారొం చేసి ఉొంటారు అని పిొంచిొంది. మొంచి టీచర్. ఆమ చలెో లు స్ూొల్ లల చదివద
ే ి.
మొంచి కో వర్. అపుపడు విదాూరుధలు విదాూరిధన్ులు చాలా త్ల్నవిగా ఉొండ్ేవారు, బాగా చదివే
వారు. ఎొంత్ో స్రదాగా ఉొండ్ేది విదూ బో ధిొంచటొం. చాలా ఇషట ొం గా బో ధిొంచాన్ు.

హెడ్ మాస్ట ర్ బదిలీ అయి మేమయ హెైస్ూొల్ లల ఎనిమిదవ త్రగతి లల చేరి

న్పుడు ఉన్న హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు కే.వి.ఎస్.ఎల్. న్రసిొంహా రావు గారు ఇపుపడు హెడ్
మాస్ాటరుగా వచాచరు నేన్ొంటే బాగా ఇషట పడ్ే వారు గనన మేషట ారు మహా కరుగాొ ఉొండ్ేవారు
ఆయ్న్కు బజవాడ లల ల్నకొర్ షాప్ ఉొండ్ేదని చబయత్ారు కళ్లు ఎపుపడూ ఎరుబడ్ి
ఉొండ్ేవి ఆయ్న్ త్ొమిమదయ త్రగతికి కాోస్ టీచర్. ఆయ్న్ టాోన్స ఫర్ అయ్ారు ఆ కాోస్ నాకు
ఇచాచరు. కన్ుక ఏ మాత్ోొం రాజీ పడకుొండ్ా ఉొండ్ాల్ననేన్ు. పెదా మయదుళ్లు ఉొండ్ే వారు.
ఎవరి మాటా వినే వాళ్లు కాదు వీళ్ుని నేనే దారిలల పెటటగలన్ని న్రసిొంహా రావు గారు నాకే
ఆ కాోస్ ఇచాచరు మా అన్నయ్ూ గారమామయి వేదవల్నో కూడ్ా అదే కాోస్ బలో ొంక ొండ స్ుశ్రల,
కాళ్ళ పోస్ాద్ చలెో లు లక్షీమ కామేశారి. వీళ్ుొంత్ా మా ఇొంటోో టలూషన్ చదివే వారు.

సెన్
ై ుస ఎకిస బషన్

ఉయ్యరురు లల నేన్ు, పోస్ాద శరమ గారు ఆలలచిొంచి హెస్

ై ూొల్ లల సెైన్ుస
ఎకిసబషన్ నిరాహిొంచాొం. నా శిషరూలు ఎలాోపోగడ స్ాొంబశివరావు, వొంటోపోగడ ఉమా
మహేశార రావు మొదలెైన్ శిషరూలు గకపప కృషి చేశారు స్ాొంబశివ రావు త్రాాత్ డ్ాకటర్
అయి మొంచి పపరు పొ ొందాడు. భలే త్ల్నవి త్ేటలున్న కురాుడు ఉమా కి మొంచి ఆలలచనా
ఆచరణ ఉనానయి. అొందుకని ధైరూొం గా రొండు పెదా పాకలలల నిరాహిొంచామయ. విదాూరుాలకు
ఎలా వివరిొంచాలల త్ల్నయ్ జేశాొం.. పిలోలు అదుుత్ొం గా చపాపరు వేలాది మొంది వచిచ
చూశారు చుటల
ట పకొల స్ూొళ్ు వాళ్లు కూడ్ా వచాచరు లెకొల లలన్ు ఎకిసబషన్ పెటట ామయ
స్ర షలలో కూడ్ా. ఎసిొమోజీవిత్ొం బాగా పపరకచిచొంది మేమయచేసిన్ పిొంగాపొంగ్ బాల్స పిపపట్
నీటి జట్ పెై తిరిగే ఏరాపటు బాగా ఆకరిణీయ్మొంై ది. హెడ్ మాస్ాటరు గాగా పర ో త్సహిొంచారు.
అపుపడు స్ారీొయ్ కాకాని వొంకట రత్నొం గారు పాడ్ి పరిశమ
ు , వూవస్ాయ్ మొంతిో వారే
ఎకిసబషన్ న్ు పాోరొంభిొంచటొం మాకు ఎొంత్ో గరాొం గా ఉొంది. అొందరు మమమల్నన
మచుచుక నానరు. మాకు అదొ క గకపప అన్ుభవొం

కాోస్ టీచర్

త్ొమిమదయ త్రగతి డ్ి సెక్షన్ కు నేన్ు కాోస్ టీచరిన. మయదుళ్లునానరని మయొందే

చపాపన్ు. య్ాకూబ్ అనే ఒక మయసిో ొం విదాూరిధ చాలా త్ల బరుస్ు గా ఉొండ్ే వాడు. వస్ుాత్హా
మొంచి వాడు. వాడ్ిని రచచగకటిట పకొ దారి పటిటొంచారు. వాడ్ొ క స్ారి కాోస్ులల వాడు క దిాగా
బరుస్ు గా ఉొంటె పీత్ క టుటడు కోటాన్ు మరానటి న్ుొండ్ి వాడు స్ూొల్ కి రాలేదు ఆ
త్రాాత్పుపడ్య పదేళ్ోకు నేన్ు నా శ్రుమతి బజవాడ కన్క దురొ మమ దరాశనికి దస్రాలలల
వళ్ున్పుపడు ఒక కానేట్బయల్ నాకు వొంగి వొంగి న్మస్ొరిొంచాడు. ’’స్ార్ నీన్ు మీ శిషరూడ్ిని
య్ాకూబ్ ని మీరు ఆ రనజు అలాస్ూొలలో క టిట ఉొండక పర త్ే ఎొందుకూ పనికి
రాకుొండ్ా పర యిే వాడ్ిని మా వాళ్లు నా పోవరా న్కు విసిగి పర యి వదిలేశారు నేన్ు
నమమదిగా కానిసపటబయల్ టెని
ైి ొంగ్ కు సెలెక్ట అయి ఉదయ ూగొం స్ాధిొంచి ఇపుపడు ఇకొడ డూూటీ
వేసెా పని చేస్ా ుునానన్ు ‘’అనానడు ‘’అవాకొయ్ాూన్ు ‘’నేన్ు. ఇలా మరీన్ వారుకూడ్ా
ఉనానరని ఆన్ొందిొంచి అభి న్ొందిొంచాన్ు మా ఇదా రిన దగొ రుొండ్ి అమమవారి దరశన్ొం చేయిొంచి
వీడ్య ొలు పల్నకాడు య్ాకూబ్. అది నేన్ు మరిచి పర లేని స్ొంఘటన్. నేన్ు కాోస్ లల
పాఠొంచబయత్ూ ఉొంటె ఎవరు ఎటల దికుొలు చూడ టానికి వీలు లేదు వాళ్ు మన్స్ులు
శరీరాలు పాఠొం మీదే ఉొంచాల్న ఎకొడ్న
ై ా ఏమాత్ోొం త్ేడ్ా వచిచనా ఊరుక నే వాడ్ిని కాదు
క టట టొం పాోరొంభిసపా స్ూొల్ అొంత్ా విన్పడ్ేటో ు క టేటవాడ్ిని వీపు మీద చరిసపా అొంత్ా విన్ పడ్ేది
అనినకాోస్ుల వాళ్లు ఇకొడ్ేదయ జరిగి పర యిొందని దుోషిట అొంత్ా మా కాోస్ పెన
ై ే పెటట ె వారు
నేన్ు ఏ కాోస్ కు వళ్ునా ఇదే పదధ తి. కన్ుక స్ూొల్ లల నేన్ు అొంటే ఒక రకొం గా భయ్ొం
ఉొండ్ేది. ఎవారు ఎదురు తిరిగే స్ాహస్ొం చయ్ూలేదు. అది నా అదృషట ొం అన్ుక ొంటాన్ు.
చదువు బాగా చపపప వాళ్లు అొంటే విదాూరుధలు నిజొం గా నే ఇషట పడుత్ారు. వాళ్లు క టిటనా,
తిటిటనా ఏమీ అన్రు. త్ల్నదొండుోలు కూడ్ా ఏమీ అన్ుకోరు. అపపటి సిా తి అది. ఇది నా స్రీాస్
అొంత్ా అన్ుస్రిొంచాన్ు. కాోస్ లల పాఠానిన వివర గా చపపటొం, పిలోల త్ో చపిపొంచటొం మయఖూ
మైన్ పోశనలకు స్మాధానాలు చపిప ననటుస రాయిొంచటొం సెైన్ుస రికార్డ రాయిొంచటొం
బొ మమలు వేయిొంచటొం మరానడు కాోస్ లల మయొందు రనజు చపిపన్ పాఠొంపెై పోశనలు వేయిటొం
మయఖూమన్
ై ఒకటి లేక రొండు పోశనలకు జవాబయలు ఇొంటి దగొ ర రాయిొంచి నాకు రనజూ
చూపిొంచటొం చేయిొంచే వాడ్ిని. ఇది దిన్ చరూ. అనినకాోస్ులకు ఇదే పదధ తి ఇొంగీోష్ అనాన,
లేకొలనాన ఇదే పదధ తి అన్ుస్రిొంచేవాడ్ిని ఇొంగిోష్ లల సెపల్నో ొంగ్ లు రాయినేచవాడ్ిని
చూచిరాత్ా కాపీ త్పపని స్రి. మోడల్ లెకొలు చేయినేచవాడ్ిని. పోతి పాఠానికి మయఖూ మైన్
బటు
ో చపిప రాయిొంచే వాడ్ిని వాటిలల రొండు బాచీలు చేసి వాళ్ుత్ో నే అడ్ిగినేచవాడ్ిని
మయఖూ మన్
ై పోయోగాలు చేయిొంచి చూపెవాడ్ిని సెైన్ుస కాోస్ అొంటే లాబ్ లలకి పిలోలు
వచేచవారు. పోతి స్ూొల్ లలన్ు లాబరేటరి లల’’మహాకవి దాశరధి’’ కవిత్ా పొంకిా ‘’మధన్ పడ్ే
మేధావుల చిగయరాశలు చిగవురిొంచే రస్ రాజూొం ‘’LABORATORY ‘’అని త్పపకుొండ్ా
రాయిొంచే వాడ్ిని ఈ లెన్
ై నాకు అమిత్ొం గా ఇషట ొం

నా దారి తీరు -11

రాజకీయ్ొం రుచి

ఉయ్యూరులల చేరిన్ త్రాాత్ కుమొంగా రాజకీయ్ అవగాహన్ పెరిగిొంది ఖాళ్ళ స్మయ్ొం

లల స్ాటఫ్ రూమ్ లల చేరన్
ి పుడు రాజకీయ్ాల గయరిొంచే మాటాోడుక నే వాళ్ుొం. అనేన ఉమా
మహేశార రావు అనే లెకొల మేషట ారు మొంచి రాజకీయ్ పరిజా ాన్ొం ఉన్న వారు. ఇొండ్ియ్న్
ఎకసెోస్ చదివే వారు. అొందులల ఎడ్ిటర్ ఫాోొంక్ మొరస్ రాసప స్ొంపాదకీయ్ాలన్ు చదివి
న్న్ున కూడ్ా చదవమనే వారు చదివే వాడ్ిని అపపటి న్ుొండ్ి రనజు ఎక్స పెస్
ో చదవటొం ఒక
హాబీ అయిొంది నాకు మొదటి న్ుొంచి ఆర్ ఎస్ ఎస్ అొంటే అభిమాన్ొం. చాలా కాలొం దానిలల
స్ాయ్ొం సపవకుడ్ిగా ఉనానన్ు. గణ వేషొంఅొంటే ఖాఖీ నికొరు త్లో చకకాొ ఇొంశార్ట వేస్ుక ని
లాఠీత్ో శివాలయ్ొం లల జరిగే శాఖా కు వళళు వాడ్ిని. దానిత్ో జన్స్ొంఘ పారిట మీద
అభిమాన్ొం పెరిగిొంది. ’’ఆరొ నైజర్ ‘’ వార పతిోకన్ు రగయూలర్ గా త్పిపొంచి చదివే వాడ్ిని.
జాగృతి వార పతిోక కూడ్ా చదివే వాడ్ిని. మా రగయూలర్ దిన్ పతిోక ఆొందో పోభ ఆ త్రాాత్ా
ఆొందో జోూతి. కాొంగుస్ అొంటే ఎొందుకో ఇషట ొం ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని కాొంగుస్ వూతిరేక భావొం
బాగా పెరిగిొంది. అొందులలన్ు దేశ రాజకీయ్ాలలల చాలా మారుపలు వస్ుానానయి నహు
ు చని
పర యి లాలబహదూర్ పోధాని అయి త్ాషెొొంట్ లల ఆయ్న్ మరణనొంచటొం త్ో సిొండ్ికేట్
నాయ్కులు కామరాజ్ పావులు కదపటొం త్ో ఇొందిరా గాొంధి పోధాని అయిొంది. ఆమ ఒక ొకొ
ా వేస్ా ూ పారీట లల ఎదురు లేకుొండ్ా చేస్ుకోొంది. త్న్దన్
ఎత్ర ై శకిా స్ామరాధులన్ు
నిరూపిొంచుక ొంది. పరాభవొం చొందిన్ నాయ్కులొంత్ా ఒక కూటమి అయ్ారు. వీరొంత్ా గాుొండ్
అలయ్న్స అనే పపర ఎనినకలకు సిదధమయ్ాూరు ఇొందిరకమయూనిస్ుటలన్ు దువిా వారి
పాోపకొం స్ొంపాదిొంచిొంది ఇవనీన చదువుత్రొంటే త్మాషా గా ఉొండ్ేది. గాుొండ్ అలయ్న్స
ఎనినకలలల త్రస్ుస మొంది.

1967 ఎనినకలు వచాచయి ఉయ్యూరు నియోజక వరాొనికి కాొంగేు అభూరిధ గా

కురువృదుధలు కాకాని వొంకట రత్నొం గారిన పారీట నిరణయిొంచిొంది ఇకొడ్ి స్ాానిక నాయ్కులు,
లెఫ్టట నాయ్కులు కల్నసి లొంకపల్నో నివాసి కడ్ియ్ాల వొంకటేశార రావు గారిని స్ాత్ొంత్ో అభూరిధ
గా నిల బటాటరు. చాలా హో రాహో రీ గా ఎనినక పోచారొం జరిగిొంది. కాొంగుస్ పోతిషాటత్మకొం గా
తీస్ుక న్నది. మొత్ా ొం నాయ్కులన్ు మొహరిొంచి ఇొంటిొంటికీ పోచారొం చేయిొంచిొంది . కాని
ఎొందులల అొందరికి కడ్ియ్ాల మీద గయరి కుదిరిొంది. ఆయ్నేన గల్నపొంచారు పోజలు. కాకాని
ఓడ్ిపర య్ారు మేమొందరొం కడ్ియ్ాల కే స్పర ర్ట చేశాొం. ఇకొడ్ి కాొంగేు నాయ్కులకు నేన్ొంటే
గయరుుగా ఉొండ్ేది.. నేనమీ
ే భయ్ పడలేదు అపుపడు పర లగాని రామ ల్నొంగొం అనే కాొంగేు
నాయ్కుడు ఉొండ్ే వాడు ఖదా రు బటట లు టోపీ త్ో ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ క డుకు నా కాోస్ మేట్ .
రామల్నొంగొం కూత్రరుకృషణ కుమారి నా దగిొర టలూషన్ కూడ్ా చదివిొంది డబయబ ఇచిచొంది
లేదు. మా హెడ్ మాస్ాటరు న్రసిొంహా రావు గారు న్న్ున జాగుత్ాగా ఉొండమని హెచచరిొంచారు.
కాొంగేు స్ వాళ్లు నా మీద పగ బటిట టాోన్స ఫర్ కు పోయ్త్నొం చేస్ా ునానరని రామ ల్నొంగానిన
కల్నసి టాోన్స ఫర్ ఆపమని చపపమనిఅనానరు. నేన్ు ఆయ్న్ దగొ రకు వేలోన్నానన్ు. త్ాన్ు
కాకాని దగొ రకు తీస్ుక ని వళాాన్నానరు న్న్ున. నేన్ు రాన్నానన్ు. బదిలీ త్పపదని త్ేల్నొంది.
దేనికనా రడ్ీ గా ఉనానన్ునేన్ు.

హెడ్ మాస్ాటరి వాత్సలూొం

హెడ్ మాస్ాటరు న్రసిొంహా రావు గారు నేన్ొంటే చాలా ఇషట పడ్ే వారు. అపుపడు పబో క్
పరీక్ష జవాబయ పత్ాోలన్ు ఇొంటికే పొంపపవారు ఇొంటి దగొ ర వాటిని దిదా ి స్ూరుటినీ కి చీఫ్ కు
పొంపప వారు. ఆయ్న్ ఒకసెపషల్ అసిస్టొంట్ న్ు పెటట ుక ని ఆ మారుొలన్ు స్రి చూసప వారు.
అకొడ్ి న్ుొండ్ి హెైదరాబాద్ కు పొంపపవారు న్రసిొంహారావు ఇొంగిోష్ కు చీఫ్ గా చేస్ా ునానరు
వారు న్న్ున ఇొంటికి పిల్నచి సెపషల్ అసిస్టొంట్ గా ఉొండమని కోరారు. అదినాకు క త్ా అయినా
స్రే న్నానన్ు. పపపర్ కు పది పెస్
ై లల ఎొంత్ో ఇస్ాారు. నేన్ు ఉదయ్ొం స్ాయ్ొంత్ోొం ఆయ్న్
దగొ ర ఈ పని చేశాన్ు. నా పని మేస్ా ారికి న్చిచొంది రొండు మయడు స్ారుో న్నేన సెపషల్
అసిస్టొంట్ గా చేస్ుక నానరు. నాకూ అపపటి న్ుొంచే పబో క్ పపపరుో వాటి వాలుూయిేషన్ వగైరా
లు త్ల్నశాయి. డబయబ గిటట ొంి ది మేషట ారు మా ఇొంటోో వడో బస్ాాలు క నేవారు చేతిలల
డబయబన్నపుపడు ఇచేచ వారు. ఒకోొ స్ారి స్ూొల్ లల విొంత్గా పోవరిాొంచే వారు సెలవు
కావాలని అడ్ిగిత్ే’’ కురాుడ్ివి నీ కొందుకోయ్ సెలవా !ఇవాన్ు’’ అనే వారు. నా మొహొం
మాడ్ి పర యిేది కాని రాతిో ఇొంటికి వచిచ ‘’పోస్ాదూ !ఏదయ స్ూొలలో అలా అనానన్ు కాని న్ువుా
రేపు సెలవు వాడుకో ‘’అనే వాత్సలూొం ఆయ్న్ది ఆయ్న్ కు చాలా మొంది ఆడ పిలోలు
ఒకొడ్ే క డుకు.. ఎలా బత్రకుత్ారన అని అొందరు అన్ుక నే వారు. కాని అొందరి కొంటే ఆయ్న్
ధన్ూ జీవి అొందరి పెళ్ుళ్లు చేసి త్న్ బాధూత్ బాగా నిరారిాొంచారు. మొంచి మనిషి

న్రసిొంహారావు గారు క ొంత్కాలొం జూనియ్ర్ కాలేజి పిోనిసపాల్ గా చేసి రిటెైర్

అయ్ారు. అొందుకని ఆయ్న్ున పిోనిసపాల్ న్రసిొంహా రావు అనే వారు. పొంచ ఇొంశార్ట వేసప
వారు, పాొంటు షార్ట వేసవ
ప ారు. ఆయ్న్కు రాని విదూ లేదు కవిత్ాొం కధ నాటికా ఆట, పాటా
చిత్ోలేఖన్ొం అనీన వచుచ. బాపిరాజు గారి శిషూడ్ాయ్న్. ఎననన స్ాహిత్ూ స్భలకు వళళువారని
చపపపవారు న్వూ స్ాహిత్ూ పరిషత్ న్ు భయజానికేత్ా రక నానరు. ఆయ్న్ త్న్ మాటలలో ‘’నేన్ు
జాక్ ఆఫ్ ఆల్ టేడ్
ో స బట్ మాస్ట ర్ ఆఫ్ న్న్ ‘’ అని న్వుాత్ర అనేవారు. యిటెట కోపొం వచేచది
అటేట పర యిేది బాద్ మిొంటన్, చస్ లల మొంచి పోవేశొం ఉొంది. వాలీబాల్ బాగా ఆడ్ే వారు.
ఒకోొస్ారి కోపొం వచిచ కోరుటలల బాట్ విసిరి నేలకేసి క టేట వారు. మొంచి అఫెన్ుస, డ్ిఫన్
ె ుస
ఆడ్ే వారు. వారిికోత్సవాలన్ు ఘన్ొం గా నిరాహిొంచే వారు. పిలోల త్ో నాటికలు వేయిొంచారు.
పాటలు డ్ాన్ుసలు ఒకటేమిటి అనీనఆయ్న్ త్ానే అయి చేసవ
ప ారు. గలగలా మాటాోడ్ేవారు
ఇొంగీోష్ లలన్ు మొంచి సీపకర్. ’’పాకీ వాన్నొండ్య వై బాబయ పాకీ వాన్నొండ్ీ’’అనే పాట రాశారు
గకపప స్ామాజిక స్పృహ ఉన్న వారు. ఇపుపడు పూరిాగా స్ాయి భకుాలెై ఎననన పుస్ా కాలు
రాసి పోచురిొంచారు. త్ొొంభై రొండ్ేళ్ు వయ్స్ులల క దిా అనారనగూొం ఉనాన స్ుఖొం గా ఉనానరు.
అయ్న్ న్మేమయ నిరాహిొంచే స్ాహిత్ూ స్భలకు వచిచ ఆశ్రరాదిొంచే వారు

స్ాయ్ొంత్ాోలలల అనేన ఆయ్నా, నేన్ు, సెన్

ై ుస మేషట ారు పోస్ాద శరమ గారు సెొంటర్
లల ఉన్న జన్త్ా ఫానీస షాప్ దగొ ర కూరుచని బాత్ాఖాని చేసప వాళ్ుొం ఆ షాప్ ఓన్ర్ మయస్ా
గారు చాలా మొంచి వారు వాళ్ు అబాబయిలు స్ూొల్ లల చదివే వారు. అకొడ్ా రాజకీయ్ాలే
మాటాోడ్ే వాళ్ుొం. స్ాయిబయ గారు క్లుకు చరుకు స్ాగయ చేసి మొంచి దిగయబడ్ి స్ాధిొంచే
వారు మా పిలోల పుస్ా కాలూ పెన్ునలు వగైరా సపటషన్రి అకొడ్ే క నే వాళ్ుొం..

పెవ
ైి ట్
ే

ఇొంటి దగొ ర చాలా మొంది విదాూరుధలు నా దగొ ర టలూషన్ చదివే వాళ్లు ఆడపిలోలు
మా ఇొంటోోనే మా వడో క టోోనన స్ావిడ్ి లలనన పడుక నే వారు భాగూ లక్షిమ , ఆమ చలెో లు
విజయ్ లక్షిమ, పోస్న్న, రనజా అనే కిస
ు ట య్
ి న్ అమామయి, కాలని లలని ఇొంకో అమామయి
నాొంచారమమ ఆలూరి విజయ్ లక్షిమ, కరుణ వగర
ై ా పిలోలు ఇపపటికీ జాాపకొం ఉనానరు కోట
శ్రు రామ మయరిాగారి అబాబయి శ్రునివాస్, ఫెైరమన్ గారి క డుకులు భాస్ొరరావు స్ర దరులు
ఇలా ఎొందరన ఉనానరు ఇకొడ్ా డ్ిసప
ి న్ ిో కు ఝడ్ిసప వారు అనిన స్బజ కటులు నేనే చపపపవాడ్ిని
ఒక పపకాట కో బ్ య్జమాని కూత్రరు జోూత్ాసన రాయ్, ఆమ చలెో లు మొంచి త్ల్నవి
త్ేటలున్న వారు. అపుపడు ఇొంకా డ్ి టేన్ిన్ విధాన్ొం ఉొంది మారుొలు చాలా అవస్రొం.
కస్ట పడ్ి చపపటొం పక్షపాత్ొం లేకుొండ్ా వాలుూ చేయ్టొం నాకు నాకు మొదటి న్ుొంచి
అలవాటు మేస్ట ారో మీద చాలా ఒతిా డ్ి త్చేచవారు మారుొల కోస్ొం. కాని నా దగొ రకు ఎవరు
రాలేదు. ఒతిా డ్ికి లలన్ొ న్ని అొందరికి త్లుస్ు. కన్ుక ఆ పోయ్త్నొం ఎవరు చేయ్లేదు
త్లో వారు ఝామయనే పిలోల్నన లేపి చదివిొంచే వాడ్ిని ఆరిొంటికలాో పళ్లు త్ోమిొంచి కాలువ
స్ాననానికి మగపిలోలన్ు తీస్ుక ని వళళు వాడ్ిని అొంత్కు మయొందు పాోత్స్మరణ చేయిొంచే
వాడ్ిని. లెకొల మేస్ట ారో త్ో పర టీ పది లెకొలు చపపపవాడ్ిని అనిన సెక్షన్ో కొంటే నేన్ు బో ధిొంచే
సెక్షన్ు పిలోకు య్ావరేజ్ మారుొలు బాగా వచేటో ు కషట పడ్ే వాడ్ిని పిలోలత్ో కస్ట పడ్ి
చదివిొంచే వాడ్ిని మొంచి పర టీ మన్స్ా త్ాొం త్ో పని చేశాన్ు. పిలోలు కూడ్ా చాలా ఉత్ాసహొం
గా చదివే వారు. వాళ్ులల కూడ్ా పర టీ భావొం పెొంచాగాల్నగాన్ు కస్ట పడ్ి మారుొలు
స్ాధిొంచాలనే త్త్ా ాొం అలవాటు చేశాన్ు చనడవరపు మృత్రూొంజయ్ మయరిా నా
శిషరూడు ‘’పొ టిట ‘’అని పిల్నచే వాడ్ిని. అత్న్ు సపటట్ బాొంక్ ఆఫీస్ర్ గా టేయి
ో నిొంగ్ఆఫీస్ర్ గా
చేసి అమరికా లల బాొంకు లల పని చేశాడు మొదటి స్ారి మేమయ అమరికా వళ్ో న్పుపడు
కాల్నఫర రినయ్ా కు మా మేన్లుోడ్ి దగొ రకు వళ్ో న్పుపడు మేమయ వచాచమని మా మేన్లుోడ్ి
దాారా త్లుస్ుక ని ఇొంటికి వచిచ ఒక ఆదివారొం వారిొంటికి భోజనానికి పిల్నచి త్న్
పిలోలకు ‘’మా మేషట ారు ‘’అని గరాొం గా చపాపడు మేస్టరుకు ఇొంత్కొంటే ఆన్ొందొం ఏమయొంది
?. ఇలా చాలా ఆన్ొందొం గా మొదటి స్ారి ఉయ్యూరు లల ఉదయ ూగొం గడ్ిచి పర యిొంది’
నా దారి తీరు -12

సపనహ బృొందొం ఉయ్యూరు రాక

నా బదిలీ మీద ఊహా గానాలు చాలా జరిగాయ్ని చపాపన్ు. ఈ లలపల క నిన విషయ్ాలు
రాయ్ాల్న. మోపిదేవి లల నాత్ో పని చేసిన్ శ్రు జమమల మడక రామణా రావు(లెకొల మేషట ారు
),కూచి భొటో స్త్ూనారాయ్ణ (త్లుగయ మేషట ారు –అదే వాస్న్ మేషట ారు )కృతిా వొంటి
న్రసిొంహా రావు (సెకొండరీ గేుడ్ మేషట ారు ) ఒక స్ారి మా ఇొంటికి స్రదాగా గడప టానికి
ఉయ్యూరు వచాచరు. మా అమామ, మేమయ ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాొం. ఒక రనజొంత్ా ఉనానరు
అొందరొం కల్నసి సినిమా కు వళాోొం. ఆపాూయ్ొంగా మా వాళ్ుొంత్ా మొంచి భోజన్ొం పెటట ారు
వాళ్ళు ఎొంత్ో ఆన్డొం పొ ొందారు కబయరో త్ో కాలక్షేపొం బాగానే జరిగిొంది. చాల రనజుల త్రాాత్ా
కల్నశామేమో విడచి వళాోలని వాళ్ుకూ అని పిొంచలేదు. అయోూ వళ్ో పర త్రనానరు న్ని
నాకూ ఎొంత్ో బాధ గా ఉొండ్ేది ఫర టోలు తీస్ుక నానొం మా డబాబ కమేరాత్ో.. స్ాహిత్ూ
కాలక్షేపొం చేశామయ స్త్ూొం మేమయ. అన్ుకో కుొండ్ా భలేగా గడ్ిచి పర యిొంది కాలొం. మళ్ళు
ఇలా మేమేకొడ్ా ఎపుపడూ కలవలేదు. ఆ త్రాాత్ా క ొంత్ కాలానికి న్రసిొంహా రావు గారు
చని పర యి న్టు
ో త్ల్నసిొంది మొంచి ఆరనగూ వొంత్రడ్ే కాని సిగరటు
ో బాగా త్ాగే వాడు. లెకొల
మేషట ారు స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల కల్నసప వారు స్త్ూనారాయ్ణ కూడ్ా. ఆ త్రాాత్ా లెకొల
మేషట ారు మోపిదవి
ే లల చాలా ఏళ్లు పని చేసి బొందరు దగొ రకు బదిలీ చేయిొంచు క నానరు
క ొంత్కాలొం అవని గడడ లల పని చేశారు భారూ కమలమమ గారు టీచర్ గా చేరిొంది . లేడ్ీ ఆమిాల్
స్ూొల్ లల బొందరు లల పని చేసిొంది. ఆమ అన్న న్రసిొంహ మయరిా గారు మా రొండవ
త్ోడలుోడు చత్రరేాదుల శ్రు రామ మయరిా గారికి సపటట్ బాొంక్ లల స్హా ఉదయ ూగి . ఆ పరిచయ్ొం
మా ఆవిడకు కూడ్ా వాళ్ు ఫాూమిలీ త్ో ఉొండ్ేది రొండు మయడు స్ారుో వాళ్ున్ు
కలుస్ుక నానొం. రామనా రావు గారు కూడ్ా పదిహీళ్ు కిుత్ొం చని పర య్ారు.
ో త్ల్నసిొంది. ఇలా ఒక సపనహ బృొందొం గా
స్త్ూనారాయ్ణ కూడ్ా ఆ త్రాాత్ా చని పర యిన్టు
మేమొందరొం ఉొండ్ేవాళ్ుొం. ఇపుపడు ఇవనీన త్లచుక ొంటే భలేగా ఉొంటుొంది జన్నాొంత్ర
స్ౌహృదొం అొంటే ఇదేనమో
ే ?

వారుడ ఎనినకలు
 ఉయ్యూరు లల మాది రొండవ వారుడ బాోహమణయలు త్ూరుప కాపులు ఎకుొవ.. ఒక
స్ారి వారుడ ఎనినక జరిగొంి ది దానికి నా సపనహిత్రడు స్ూరి న్రసిొంహొం అన్న కృషర
ణ డు (రామ
కృషణ శాసిా ి )నిల బడ్ాడడు అత్నికి పర టీ గా మా వాడ్ే కోలాచల చలపతి నిల బడ్ాడడు.
మేమొందరొం చలపతికి స్పర రుట. కాని శాసిా ి ఓడ్ిపర య్ాడని జాాపకొం. అపపటి న్ుొంచి నా మీద
కసి వాళ్ో కు. న్న్ున బదిలీ చేయిొంచటానికి పోయ్త్ానలు అత్న్ూ న్రసిొంహమయ చేశారు..
కన్ుక ఈ వైపు న్ుొంచీ కూడ్ా టాోన్సఫర్ ఒతిా డ్ి. స్రే కాకాని గయ
ు ప్ కు కూడ్ా లలన్ నా మీద
మొండుత్ోొంది.

కుటుొంబ విషయ్ాలు

అపపటికే మా పెదాబాబయి పుటాటడు. మా నాన్నగారి పపరు మృత్రూొంజయ్ శాసిా ి అని

పపరు పెటట ాొం బారస్ాల నాడు లాల్ బహదూర్ శాసిా ి గారి మరణొం. అన్ుక న్న మయహూరా ొం
కన్ుక చేసపశామయ మా ఇొంటోో మయహూరాాలు పెటటటొం, దగొ ర ఉొందడ్ి జరిపిొంచటొం అనీన మా
మేన్ మామ గొంగయ్ూ గారే చేసప వాడు. ఆయ్న్ ఏది, ఎలా చబత్ే అొంత్ే. తిరుగయ లేదు
ఆయ్న్ హృదయ్ొం చాలా మొంచిది.. మా రొండవ అబాబయి పుటాటడు. మా అన్నయ్ూ పపరు
లక్షీమ న్రసిొంహ శరమ అని పెటట ాొం.

నా మయడవ స్ూొలు మాని క ొండ

బల మన్
ై ఊహా గానాలలల న్న్ున ఎకొడ్య తిరువూరికో, ఈదరకో, నమల్న కో టాోన్స ఫర్
అని అొందరు అన్ుక ొంటల ఉొండ్ే వారు. నేనేమీ పోయ్త్ానలు చయ్ూ లేదు. దేనికైనా రడ్ీ.
అనేదే అపుపడు నా త్త్ా ాొం సిదధొం గా నే ఉనానన్ు. అన్ుకో కుొండ్ా న్న్ున మాని క ొండ కు
టాోన్స ఫర్ చేస్ా ూ ఆరడ రో ు వచాచయి అొందరికి ఆశచరూొం !ఎకొడ్ికి విసిరేస్ా ారనఅన్ుక ొంటే
దగొ రలలనే మానిక ొండకు బదిలీ చేయ్టొం వాళ్ో కు మిొంగయడు డ లేదు. ఏ దేవుడు అడుడ
పడ్ాడడ్య నాకు త్ల్నయ్దు కాని ఊపిరి పీలుచకునానన్ు. పెదా దూరమేమీ కాదు రనజూ సెైకిల్
మీద వళ్ునా వళ్ు రావచుచ. లేక పర త్ే కాపురొం పెటటచుచ మా అమమ కూడ్ా చాల
స్ొంత్ోషిొంచిొందిదూరొం వయ్ూ న్ొందుకు. క ొంపకు వచిచ వళ్ుచుచ న్ని స్ొంత్ోషిొంచిొంది. ఇొంటోో
గనడలూ, పాలేళ్లు పాడ్ి, వూవస్ాయ్ొం కామాటొం బానే ఉొంది మాకు. ఎడుో బొండ్ీపెటటలేదు
కాని అనీన ఉనానయి ఇవి మైొంటెైన్ చేయ్టానికి అమమ ఉొంది. ఆవిడ్ే గేదలకుపాలు తీసపది
లేకపర త్ే మా ఆవిడ్ే తీసపది. పాలేళ్ు మీద వదిలేది కాదు. నేన్ు ఉయ్యూరు లల పని చేస్ా ునాన
రనజు రొండు పూటో పొ లొం వళళువాడ్ిని సెైకిల్ మీదే ఉదయ్ొం టలూషన్ అవగానే స్ానన్ొం
చేయ్టానికి మయొందు ఉయ్యూరు పొ లొం వళళు వాడ్ిని ఒక ర్ొండ్ తిరిగి వచిచ స్ానన్ొం,
భోజన్ొం చేసి స్ూొల్ కు వళళు వాడ్ిని. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ న్ునిచరగానే కాటలరు పొ లొం
వళళు వాడ్ిని. ఇొంటికి వచిచ స్ానన్ొం చేసి టలూషన్ లల కూరుచనే వాడ్ిని. రాతిో త్ొమిమదిన్నర
దాకా స్ాగేది. ఇదీ నిత్ూ కృత్ూొం. ఇొందులల రకటీన్ కు భిన్నొం లేదు.. 8-8-67 న్ న్న్ున
రిలీవ్ చేశారు. నా కోరిక మీద జరిగిన్ బదిలీ కాదు కన్ుక టాోనిసట్ అవైల్ చేస్ుక నే వీలుొంది.
అొందుకని ఆరు రనజులు టాోనిసట్ వాడుక ని 14-8-67 న్ మాని క ొండ హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు.
హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు మికిొల్న నేని వొంకటేశార రావు గారు వామ పక్ష భావాలున్న వారు.
జిలాోలల మొంచి పపరున్న వాడు. మొంచి సెన్
ై ుస మస్ట ర్ గా పపరు పొ ొందారు. ఆయ్న్ చకొగా
పొంచ గనచీ పర సి కటిట లాలీచ వేసప వారు ఆయ్న్ున చూసెా ఎస్.వి.రొంగా రావు లాగా
కని పిస్ా ారు. అొందుకే ఆయ్న్ున ‘’మినీ ఎస్.వి.ఆర్ ‘’అనే వారు.

మానిక ొండ స్ూొల్ పెదాదే. ఒకోొ కాోస్ కు కనీస్ొం రొండు సపక్షన్ు

ో ఉొండ్ేవి.. మొంచి బల్నడ ొంగ్
ఉొంది. నాకు త్ొమిమది, పది, ఎస్ ఎస్.ఎల్ సి కాోస్ుల సెన్
ై ుస బో ధనా ఉొండ్ేది . మొంచి లాబ్
ఉన్న స్ూొల్. లాబ్ అసిస్టొంట్ గా వొంకటేశార రావు అనే మానేడు మాక ఊరి వాడు
ఉొండ్ేవాడు పొంచ కటిట చకకాొ వేసప వాడు. సెైకల్
ి మీద వాళ్ు ఊరి న్ుొంచి వచేచవాడు లాబ్
ై ుసకాోస్ లాూబ్ లలనే చపపప వాడ్ిని. హెడ్
లల పోయోగాలకు బాగా ఏరాపటు చేసప వాడు. సెన్
ో రి కోటేశార రావు వరొ ొం. అయినా
మాస్ాటరుపి..శ్రు రామ మయరిా గారి వరొ ొం వారు, మేమయ క లూ
చాలా స్హృదయ్ొం త్ో ఉొండ్ేవారాయ్న్. నేన్ు అొంటే మహా ఇషట ొం. నా స్బజ క్ట బో ధన్ న్ు
బయ్టి న్ుొంచే గమనిొంచేవారు. లలపల్న వచేచవారు కాదు వాళ్ుమామయి పదామవతి అపుపడు
ఎస్.ఎస్.ఎల్.సి లల ఉొండ్ేది చిన్నమామయి త్ొమిమదిలల ఉొండ్ేది పెదామామయి బాగా
ే ి.టీచర్ అయిొందని గయరుా.
చదివద

అనీన త్ానే అయిన్ రాఘవ రావు

స్ూొల్ లల ఆనాడు పూూన్ అని పిలువ బడ్ే వాడు రాఘవ రావు. ’’ఇహి ఇహి ‘’అని
న్వుాత్ర పలకరిొంచేవాడు. వలమ అత్న్ు కాఖి నికొర్, త్లో చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవాడు. అొందరి
కొంటే మయొందే వచేచ వాడు. హెడ్ మాస్ాటరికి త్లలల నాలుక గా ఉొండ్ేవాడు అనీన పకడబొందీ
గా చేసప వాడు. పరీక్ష్ నిరాహణ దగొ ర న్ుొండ్ి ఎకాట్ో కాోస్ టీొం టేబల్ వేయ్టొం వరకు అనీన
అత్నే చూసప వాడు.. డబయబ విషయ్ొం లలకూడ్ా అత్నికే బాధూత్ అపప గిొంచే వారు హెడ్
మాస్ాటరు. ఎవరికైనా డబయబ స్ాయ్ొం చేయ్ాలొంటే రాఘవ రావు దాారానే ఇపిపొంచే వారు.
అత్నే వస్ూలు చేసప వాడు. అనీన ఖచిచత్ొం గా లెకొలు రాసప వాడు అొంటే స్ూొల్ సపకేుసి
అొంత్ా అత్నే చూసప వాడు అొంత్ న్మమకొం మొంచి కుటుొంబొం అత్ని అత్ాారిలో ు గన్నవరొం.
మాత్ో మొంచి సపనహొం గా ఉొండ్ేవాడు. క ొంచొం వలమ దరాజ అని పిస్ా ుొంది క త్ా వారికి. మా
గయరువు గారు గరుడ్ా చలొం గారు కూడ్ా ఆకొడ్ే పని చేస్ా ునానరు. ఆయ్న్ ఆత్ా వారిలో ు
మాని క ొండ్ే. ఆలూ
ో రి సీత్ా రామ రాజు గారు అనే రాజ వొంశ్రకులు సెకొండరి ఉపాధాూయ్యలు.
పొంచ కటిట త్లో చకకాొ వేసప వారు చాలా నమమదన్
ై చాలా పెదా మనిషి ఊళళు మొంచి గ్రవొం
ఉన్న వారు. నా కొంటే చాలా పెదా వారే. కాని మొంచి సపనహొం త్ో ఉనానరు మాత్ో. ఇది
అయ్న్ జీవిత్ాొంత్ొం క న్స్ాగిొంది. కన్ుక మళ్ళు ఇకొడ మాకో బృొందొం ఏరపడ్ిొంది.
రాఘవరావు, నేన్ు గరుడ్ా చలొం గారు రాజు గారు. రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ అవగానే
కాటలరు రనడుడ లల వొంత్న్ దగొ ర గటో మీద కూరుచని కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం. మిగిల్నన్
విషయ్ాలు మళ్ళు రాస్ాాన్ు -.

నా దారి తీరు –13

మానిక ొండ కాపురొం

నేన్ు, మా ఆవిడ ఇదా రు పిలోలత్ో మాని క ొండ లల కాపురొం పెటట ాన్ు. కమమ వారి ఇొంటోో.
స్ూొల్ కు దగొ ర ఆ కుటుొంబొం లల మయస్ల్న ఆయ్నా, మామమ గారు, ఇదా రు మన్వళ్లు
ఉొండ్ేవారు వాళ్ు ఇలుో పెదాది. మాది వారిొంటి పకొ చిన్న డ్ాబా, మయొందు పెొంకు స్ావడ్ి.
పెదా గేటు లల న్ుొంచి లలపల్న రావాల్న ఆవరణ అొంత్ా వాళ్ు గేదలు ఎడో బొందీ పాలేళ్లు.
మామమ గారు మొంచిదే త్ాత్గారు ఎకుొవ గా మాటాోడ్ే వాడు కాదు. పెదా మన్వడుఅొంటే
క డుకు క డుకు అొంజి బాబయ ఎపుపడూ లునీొ చనకాొ త్ో ఉొండ్ి పెై పెత్ాన్ొం చేసప వాడు రొండ్య
మన్వడు,అమామయి క డుకు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు. వొంటకు ఒక గది.హాలు స్ానల
గది ఉొండ్ేవి బో ర్ లెటిోన్. ఆ ఇొంటోో అొంత్కు మయొందు నా బ.యి.డ్ి టెయి
ో ొంగ్ మట్ త్ాతినేని
చనాన రావు అనే లెకొల మేషట ారు. అత్నిన బదిలీ చేసపా, వళ్ో పర త్ే నేన్ు చేరాన్ు. అదా య్ాభై
రూపాయ్లని గయరుా. పాలు మామమ గారే పర సప వారు వన్న కావాలనాన అమేమది. ఖచిచత్
మైన్ మనిషి ఊళళు మొంచి పపరున్న ఆస్ామయలు.. అఆవిడ పొ డుగాొ న్డుొం క ొంచొం ఒొంగి
ఉొండ్ేది ఆయ్న్ ఎరుగా లావుగా పొంచ బనీన్ు త్ో ఉొండ్ేవాడు. మా స్ామాన్ు న్ు మా
మామయ్ాూగారి రొండ్డో బొండ్ీ మీద మానిక ొండ కు చేరాచరు.

మానిక ొండలల నాకు మయొందు సెైన్ుస మేస్టర్ గా పని చేసిన్ స్ురేొందో నాద్ చౌ దరి
నాకు టెోయినిొంగ్ మేట్(g.s.n.choudari ). అత్నిన కలవ పామయల వేశారు. చనాన
రావు, చౌదరి లొంటే హెడ్ మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారికి పడ్ేది కాదట..చనాన- రకో స్
ఫెలల. టెోయినిొంగ్ లలనే ఎవరి మాటా వినే వాడు కాదు చకకాొ కి గయొండ్ీలు పెటట ె వాడు కాదు.
చాతీ మీద బొ చుచ అొంత్ కనీ పిస్ా ూ ఉొండ్ేది చదువు చపాపలనే శుదధ ఏ మాత్ోొం లేని వాడు
కబయరో పర చికోలు.. పెన్మకూరు స్ాగాుమొం. బలఫరవా రకొం అొందుకే భరిొంచలేక
పొంపిొంచేశారు. చౌదరి మాటకారి. లౌకూొం త్ల్నసిన్ వాడు ఊళళు అొందరీన మొంచి చేస్ుక నే
రకొం. అొంత్కు మయొందు వరకు ఏొం.వి.ఆర్. గారిత్ో( హెచ్. ఏొం.)బానే ఉొండ్ే వాడట. ఏదయ త్ేడ్ా
వచిచ త్ోసపశారు. ఇత్న్ు టలూషన్ బాగా మయిొంటెైన్ చేసప వాడట. చనాన కి ఆ గకడవే లేదు
అపుపడు ఇొంకా మారుొలకు విలువ ఉొంది. అొందుకని త్పపకుొండ్ా పెైవ
ి ట్
ే చదివే
వాళ్లు.న్న్ున కూడ్ా టలూషన్ చపపమని అడ్ిగే వారు. స్రే న్ని ఒపుపక నానన్ు వి.పాొండు
రొంగా రావు అనే లెకొల మేషట ారు పెదా’’దుకాణమే ‘’న్డ్ిపప వాడు. ఎస్ ఎస్.ఎల్నస పిలో లొంత్ా
ఆయ్న్ దగొ రే చదివే వారు న్న్ున త్ొమమది ఎనిమిది కాోస్ులకు చపాప మనానరు ఆ
రనజులలోనే టలూషన్ ఫీజు ఏడ్ాదికి రొండు వొందల య్ాభై. చాలా ఎకుొవ డబలబ నాలెకొలల.
మాని క ొండ న్ు ‘’మనీ క ొండ ‘’అనే వారు. పున్నయ్ూ గారు అనే ఆయ్న్ సీనియ్ర్ టీచర్
ఆయ్నే ఇొంచారిజ హెడ్. స్ర షల్ మేషట ారు చాలా స్ౌమయూడు. హెచ్. ఏొం.గారి కిచన్ కేబనేట్ లల
ఒకరు. అటాోగే న్రసిొంహా రావు అనే సెకొండరి మేషట ారు కిొంది కాోస్ులనీన కుదరేస్ుక నే వాడు.
హెడ్ గారికి ‘’చొంచా ‘’అనేవారు. ఉదయ్ొం స్ాయ్ొంత్ోొం పిలోలకు టలూషన్ లత్ో బజీ బజీ.
నాదగొ ర లాయ్ర్ గారి అమామయి స్ూరూ కుమారి, అమామజీ అనే అమామయి, డ్ిోల్ మేస్టర్
పిచచయ్ూ గారి అమామయి, రాఘవరావు కూత్రరు, ఊళళు పురనహిత్రలు గారి అమామయి
స్ూరూ కుమారి చదివారు. మగ పిలోలలల గనగినేని విషూ
ణ రావు గారనే పెదా లాొండ్ లార్డ
న్వయ్యగా డ్ిసట బ
ి ా యూటరు గారి అబాబయి శ్రునివాస్, గాొంధి అనే మానడు మాక కురాుడు
అకొడ్ి వాడ్ే గబబట దురాొ పోస్ాద్ అని నా పపరే ఉన్న ఇొంకో కురాుడు మామమ గారి రొండ్య
మన్వడు మొదలెైన్ వాళ్లు చదివారు. స్ూొల్ లలన్ు ఇొంటోో న్ు బానే కస్ట పడ్ి చపపప వాడ్ిని.
మామమ గారి పెదా మన్వడ్ికి మాట స్రిగా వచేచది కాదు. రొండ్య మన్వడు చదువూ అొంత్ే..
అవధాని గారు అనే త్లుగయ పొండ్ిత్రలుొండ్ే వారు మొంచి నియ్మ నిస్ాట పరులు. మడ్ి
ఆచారొం. కానీ డూూటీ విషయ్ొం లల ఎకొడ్ా రాజీ లేదు. స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ కు వళ్ునా
ఒక గది తీస్ుక ని వొంట చేస్ుక నే వారు రొండు పూటలా అన్ుస్ాటన్మయొండ్ేది పిలకా పొంచ
చకకాొ చాలా శోుతీోయ్ొం గా ఉొండ్ేవారు నేన్ొంటే మొంచి గ్రవొం వారిొంటికి తీస్ుక ని వళళు వారు
మా ఇొంటికీ వచేచవారు. వారబాబయి నా దగొ రే పెవ
ైి ేట్ చదివాడు ఆబాబయి ఒడుగయ చేసి
మమమలనొందరీన భోజనానికి పిల్నచారు..

ఆ మధూదాకా త్లుగయ దేశొం పారీట లల ఉన్న ఉపుపలేటి కలపన్ మాని క ొండ స్ూొల్
లలనే మా దగొ ర చదివిొంది. ఆమ త్ొండ్ిో సెకొండరి మేస్ట ారు బస్వేశార రావు అనిజాాపకొం త్ల్నో
కూడ్ా టీచరే. అపపల స్ాామి గారు అనే డ్ాోయిొంగ్ మేస్ట ారుొండ్ే వారు చొంకలల ఎపుపడూ
ఇొంగిోష్ పపపరన, విశాలాొంధో పతిోకో ఉొండ్ేది మిత్ భాషి. గకపప చిత్ోకారులు గా పోసిదధ .ి స్ూొల్
గదుల లలపల చరిత్ో, సెైన్ుస లకు స్ొంబొంధిొంచిన్ మాపులు అత్ూదుుత్ొం గా చితిోొంచారు.
భారత్ దేశ పటొంలల హమాలయ్ాల ఉన్నత్ొం లలయ్లు, న్దులు కళ్ుకు కటిట న్టు
ో
చితిోొంచారు వీటిని చూడ టానికి చాలా మొంది వచేచవారు. గాోస్ర ొ పొంచ, లాలీచ త్ో
ఉొండ్ేవారు. బాగా రాజకీయ్ అవగాహన్ ఉన్న వారు. అపపటికే తీవో వామ భావాలు
వాూపిొంచి ఉనానయి ఆయ్న్కు అవనీన క టిటన్ పిొండ్ే. ఏ విషయ్మైనా ధారాళ్ొం గా స్వివరొం
గా చపపప వారు. నాకు ఆయ్న్ అొంటే గ్రవొం ఉొండ్ేది. ఆయ్నా న్న్ున ఇషట పడ్ే వారు. ఇొంకో
పెదా త్లుగయ మేషట ారు ఆచారుో గారుొండ్ే వారు ఒకే నిలువు బొ టుట పెదా మనిషి త్రహా. మొంచి
పొండ్ిత్రలు చిన్న త్లుగయ మేషట ారు కూడ్ా ఆచారుూల వారే . పొంగనామాలత్ో ఉొండ్ేవారు
కోపొం జాసిా బ.పి.కూడ్ా ఉొండ్ేదేమో /చిరుు బయరుులాడ్ే వారు. ఈ ఆచారుూలలల ఒకరి క కరికి
పడ్ేది కాదు కాని నాత్ో ఇదా రు ఆపాూయ్ొం గానేఉొండ్ే వారు. చినానయ్న్ అొందరి మీదా
చాడ్ీలు చపపపవారు ఉకోుషొం ఎకుొవే. సెైన్ుస మేస్టర్ గా క త్ా గా టెయి
ో ొంగ్ పాసెైన్ అత్నొకడు
చేరాడు నేచురల్ సెన్
ై ుస చపపప వాడు ఇొంటి పపరు క డ్ాల్న పపరుస్ుబాబరావు.. నాత్ో మొంచి
సపనహొం చేసప వాడు అత్ని భారూ లెకొల టీచర్ గా పటమట లల చేసపది . ఆమ భారీ మనిషి
అత్న్ు పొ టిట. వీరిదారి పెళ్ో నేన్ు అకొడ ఉొండగానే అయిొంది పెళ్ుకి వళ్ో వచాచొం ఇదా రు హెడ్
మాస్ట రో ు అయి రిటెైర్ అయ్ాూరు. ఇొంక క కిుసట య్
ి న్ పెదా ాయ్న్స్ామయూలు అనే
ఆయ్న్ సెకొండరి మేషట ారు గా ఉొండ్ేవారు చాలా పెదా మనిషి స్ౌమయూలు న్వుా మయఖొం త్ో
పలకరిొంచేవారు. ఆయ్న్ అొంటే ఊళళోన్ూ అభిమాన్ొం ఎకుొవ.. ఆయ్న్ భారూ కూడ్ా టీచరే.
డ్ిోల్ మేస్ట ారుో గనగినేని పిచచయ్ూ, గనగినేని స్ుబాబరావు. ఇదా రిది ఆ ఊరే అొందులల పిచచయ్ూ
ఆటలేమీ రాని రకొం రొండ్య అత్న్ు మొంచి య్ాకిటవ్. పిలోలకు ఇత్న్ొంటే మహా పపోమ గ్రవొం
ఆడత్ాడు ఆడ్ిస్ా ాడు. అకొడ నేన్ు పని చేసిొంది ఒకొ ఏడ్ాదే అయినా ఎపుపడు ఎకొడ కానీ
పిొంచినా భలే మరాూదగా న్వుాత్ర ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచేవాడు. భలే స్రదా మనిషి. ఊరి
లలని పెదా షావుకారుో గనగినేని వారే మైకా గన్ుల య్జమాన్ులు. పిచచగా స్ొంపాదిొంచారు
స్ూొల్ కూడ్ా గనగినేని పిచచయ్ూ అనే పెదా మనిషి పపర కటిటొంచారు.

ఉయ్యూరు న్ుొంచే పాలు పెరుగయ

రనజూ సెైకిల్ మీద మాకు ఉయ్యూరు న్ుొంచి పాలు, పెరుగయ లన్ు కారియ్రో లల మా
ి ాడ్ి త్ో పొంపిొంచేది. ఖచిచత్ొం గా వాళ్లు వచిచ ఇచిచ వళ్ళ
అమమపాలేరు న్లో కిసట గ ా
ఉొండ్ేవారు. కూరలు కూడ్ా ఇొంటి న్ుొంచే వచేచవి. మానిక ొండ దొ డ్యో అవిసె చటుట ఉొండ్ేది ఆ
కాయ్లు కూర చేస్ుక నే వాళ్ుొం. మయలగ చటుట బాగా కాసపది. మామమ గారే కోసి ఇచేచది.
మా అబాబయి శాసిా ి స్ాయ్ొంకాలొం మాత్ో షికారు వచేచవాడు. అపపటికి ఇొంకా జుటుట
తీయిొంచలేదు అొందుకని ఆడపిలోలు జడ వేసి వాడ్ికి పూలు కూడ్ా పెటట ె వారు. అపపటికే
వాడు మన్ దేశ రాషట ప
ా త్రలు, పోధాన్ులు, రాజధాన్ులు అనీన గడ గడ చపపప వాడు వాడ్ి
చిన్నత్న్ొం లల నీల్ ఆరమస్ాాాొండ్ చొందుోని పెై కాలు పెటట ాడు అదొంత్ా రేడ్ియో పెటట ి విని
పిొంచేవాడ్ిని అ పపరో ు బాగా జాాపకొం వాడ్ికి. మాత్ో న్డ్ిచి వచేచవాడు. శరమ ఇొంకా నలల
పిలో ాడు. కటెటల, బొ గయొ పొ యిూ మీద వొంట క దిా స్ామనే త్చుచకోనానొం. ఒకే మొంచొం
ఉయ్ాూల.. చాప లేస్ుక ని కిొంద పాడుక నే వాళ్ుొం బయ్ట వస్ారా లల టలూషన్. విషూ
ణ రావు
గారబాబయి నైొంత్ చదివే వాడు మొంచి బాడ్ మిొంటన్ పపో య్ర్ కూడ్ా. త్ల్నవి త్ేటలున్న వాడు
అత్ని అకొ మా ఉయ్యూరు లల బొ బాబ స్త్ూనారాయ్ణ డ్ాకటర్ గారి అబాబయి పపోమ చొంద్
భారూ. ఉయ్యూరు లల వాళ్ు ఇలుో మా స్ువరచలాన్జ నేయ్ స్ాామి ఆలయ్ొం పోకొనే . డ్ాకటర్
గారు కమయూనిస్ుట, కోడలు ఆధాూతిమక భావాలున్న అమామయి ఆయ్న్ కూత్రరు ఉయ్యూరు
స్ూొల్ లల చదివి డ్ాకటరీ పాసెైొంది..

మానిక ొండ బజవాడ గయడ్ివాడ రనడుడలల ఉొంది కాలవ గటుట పోకొ ఊరు.
మయొందుకు వడ్ిత్ే విశానాధ స్త్ూనారాయ్ణ గారి స్ాొంత్ ఊరు ‘’న్ొంద మయరు ‘’వస్ుాొంది
ఇది త్ేలపర ో లు వళళు దారిలల ఉొంది. వన్కిొ వసపా కోమటి గయొంట లాకు. అది దాటిత్ే కొంకి
పాడు. ఆ రనజులలో బజవాడ గయడ్ివాడ బస్ుసల ఫీక
ో ాొంసి త్కుొవ. అొందుకని కొంకి పాడు వచిచ
అకొడ్ి న్ుొంచి రిక్ష్ లల చేరుక నే వాళ్ుొం. లేక పర త్ే త్ేలపర ో లు బస్ లల న్ొందమయరు మలుపు
దగొ ర దిగి న్డ్ిచ న, రిక్ష్ లలనన వచేచవాళ్ుొం లేకపర త్ే కాటలరు మీదుగా వచేచవాళ్ుొం ఇపుపడు
బస్ుసలు సిటీ బస్ుసలు వచాచయి. ఆటోలు స్రే స్రి. రనడుడ కూడ్ా బాగా ఉొండ్ేవి కావు.
హీన్ు రనజులకోస్ారి ఉయ్యూరు వళ్ో వచేచవాళ్ుొం. అపుపడు టెల్నఫర న్ స్ౌకరాూలు లేవు
ఉత్ా రాలే గతి. కమయూనికేషన్ ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది. స్ాయ్ొంత్ోొం న్డ్ిచి న్ొందమయరు మలుపు
దాకానన లేక పర త్ే ఊళళు న్ుొంచి మానడు మక రనడుడలలనన, లేకపర త్ే కోమటి గయొంత్ లాకు
దాకానన న్డ్ిచి వళళు వాళ్ుొం. ఎకుొవ భాగొం కాలువ మీద ఉన్న వొంత్న్ మీద కూరకచనే
వాళ్ుొం. ఒక టెొంట్ దియిేటర్ ఉొండ్ేది. రాతిో రొండ్య ఆటకు ఆకొడ సినిమా చూసప వాళ్ుొం.
లేకపర త్ే గయడ్ివాడ వళ్ో సినిమా చూసప వాళ్ుొం. అలా చూసిన్ సినిమా చికొడు దొ రకదు అని
గయరుా. నేన్ు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల ఎనిమిదయ త్రగతి చదువుత్రన్నపుపడు హిొందీ
మేషట ారు గా ఉన్నమాకినేని. గనపాల కిుషనయ్ూ గారు మానిక ొండ వారే. మేమయన్న ఇొంటి
బజారు లల ఆయ్న్ స్ాొంత్ ఇలుో ఉొండ్ేది నేన్ు త్రచూ కల్నసప వాడ్ిని మేస్ా ారివి త్ేన కళ్లు.
స్ొంస్ాొరొం మయరీాభవిొంచిన్ మనిషి పొంచ రొంగయ చకకాొ న్వుాత్ర పలకరిొంచేవారు. ఊళళు
ఒక చిన్న హో టల్ ఉొండ్ేది అయ్ూర్ హో టల్ అని పపరు. ఇడ్ీో , కాఫీ బానే ఉొండ్ేవి. ఫామిలీ
ఉయ్యూరు వళ్త్ే అయ్ూర్ హో టల్ లలనే టిఫిన్ కాఫీలు లాగిొంచేవాళ్ుొం. రాజు గారు నాత్ో
డబయబ ఖరుచ చేయిొంచే వారు కాదు ఆయ్నే మయడుగా పదుా రాయిొంచేవారు. మాకూ ఖాత్ా
ఉొంది. జీత్ాలు రాగానే జమ చేసప వాళ్ుొం. రాజు గారిొంటికి ఆహాానిొంచే వారు. ఆవిడ చాలా
మొంచి మనిషి రాజు గారు నేన్ు, గరుడ్ా చలొం గారు, రాఘవరావు త్రచు గా రాజు గారి
అతిధులొం మాకు రాజ మరాూదలు చేసప వారు రాజు గారు గా మరి ఆయ్న్
అపాూయ్త్నేన్నడు మరువలేమయ. అలాగే స్ూొల్ లల చదువుక నే ఒక అమామయి బాపు
బొ మమ లాగే ఉొండ్ేది. ఆమ త్ొండ్ిోకి ఒక హో టల్ ఉొండ్ేది. స్రదాగా గడ్ిచి పర యిొంది.
మానిక ొండ లల నా స్రిాస్ లల క నిన మయఖూ స్ొంఘటన్లు చనటు చేస్ుక నానయి. నాకు
మొంచి పపరూ స్ాధిొంచి పెటట ాయి ఆ వివరాలు త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.
నా దారి తీరు -14

ఇనసెక్షన్ –నాకు అపుపడ్ే హెచ్. ఏొం.గా పొ ో మోషన్ ?

మానిక ొండ స్ూొల్ ఇనసెక్షన్ పాోరొంభమైొంది. పపరు జాాపకొం లేదు కాని ఒక ఆచారుూలు
గారు ఇనసెక్షన్ చేయ్టానికి వచాచరు. ఆయ్న్ బాోహమల ఇొంటోోనే భోజన్ొం చేస్ా ారట. హెడ్
మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారు న్న్ున పిల్నచి ‘’ఆయ్న్కు మీ ఇొంటోో భోజన్ొం ఏరాపటు
చేయ్గలరా ?బహుశా రొండు రనజులుొంటారు ఏమీ మొహమాటొం పడదుా. ఇదొంత్ా స్ూొల్
ఖరుచ లలనే చేస్ా ాొం. /కావలసిన్ స్రుకులనీనల్నస్ుట రాసిసపా పూూన్ రాఘవరావు తీస్ుక ని
వచిచ మీ ఇొంటోో ఇస్ాాడు. వీలు కాక పర త్ే చపపపయ్ొండ్ి వేరే పోయ్త్నొం చేస్ా ా’’అనానరు. నేన్ు
వొంటనే ‘’భోజన్ొం పెటట టానికి నాకేమీ ఇబబొంది లేదు. అయిత్ే ఈ స్రుకులు అవీ మీరు
త్పిపొంచి పొంపటొం నాకు ఇషట ొం లేదు మాత్ో పాటే వారికి భోజన్ొం పెడత్ాొం అతిధి కన్ుక
ఇొంకాస్ా గ్రవ పూరాక ఆతిధూొం ఇస్ాాొం. నాకు డబయబ రూపొం లల కాని మరే రూపొం లల కాని
మీరేమీ ఇవాదుా నా ధరమొం గా అతిధి కి ఆతిధూమిస్ాాన్ు ‘’అనానన్ు. ఆయ్న్ స్ొంత్ోషిొంచి
అలానే చేదా ాొం. అనానరు. నేన్ు ఇొంటికి వళ్ో మా శ్రుమతికి ఈ విషయ్ొం చపాపన్ు నేన్ు
తీస్ుక న్న నిరణయ్ొం ఆవిడకూ న్చిచొంది.

ఇనసెక్షన్ కు అధికారి గారు వచాచరు. నా టెన్ా కాోస్ సెన్

ై ుస కాోస్ చూశారు.
పుషపొం లలని భాగాలు పాఠొంచపాపన్ు బాగా వచిచొంది. మొందార పువుా త్పిపొంచి
వివరిొంచాన్ు బాగా పీో జ్ అయ్ాూరు. అపుపడు ఎనిమిది త్ొమిమది కాోస్ులకు రస్ాయ్న్ శాస్ా ొంి
లల balancing of equations ఉొండ్ేవి. ఇది త్ల్నయ్ాలొంటే వాలేనిస, సిొంబల్స అనీన త్ల్నసి
ఉొండ్ాల్న చాలా మొంది సెన్
ై ుస మేస్ట ారుో దీని జోల్నకి పర యిే వారు కాదు. నేన్ు మాత్ోొం సిొంబల్స
అనీన బటీట పటిటొంచి బాలన్స చేయ్టొం ఎలాగన త్రీైదు బాగా ఇచాచన్ు. మొంచి త్ల్నవిగల
విదాూరుాలుొండ్ేవారు. నేన్ు బో రుడ జోల్నకి వలో కుొండ్ా వాళ్ుత్ోనే ఎకేాషన్ు
ో రాయిొంచి బాలన్స
చేయ్టొం నేరాపన్ు. అది బాగా కిోక్ అయిొంది అొందరికి మొంచిహుషారు కల్నగేది ఏదయ
స్ాధిొంచామనే ఆన్ొందొం వాళ్ు లల కనిపిొంచేది నాకు అొంత్కొంటే కావాల్నసొందేమయొంది ?ఏ
మేస్ట ారికైనా ఇొంత్కొంటే ఆన్ొందొం ఏమయొంటుొంది. ఇనసెకటర్ గారు న్న్ున త్ొమిమదయ త్రగతి
సెైన్ుస కాోస్ లల బాలనిసొంగ్ చూపిొంచమని కోరారు. నేన్ు వారిత్ో విన్య్ొం గా ‘’స్ార్ ! వాళ్ో కు
ఎనిమిదయ కాోస్ లల దీనిన గయరిొంచి చపిపన్ దాఖలాలు నాకు కనీ పిొంచలేదు నేన్ు ఈ ఏడ్ాదే
ఇకొడ్ికి వచాచన్ు.. నేనే ఇపుపడు అనీన మొదటి న్ుొంచి చపిప నేరిపొంచాన్ు. కన్ుక య్ా
కాోస్ లల అది అొంత్గా రాణనొందని పిస్ా ర ొంది. మీరు ఎనిమిదయ కాోస్ కు రొండ్ి వారికి మొదటి
న్ుొంచి నేనే బో ధిొంచాన్ు కన్ుక బాలనిసొంగ్ అవలీలగా చేస్ా ారు చూడొండ్ి ‘’అనానన్ు
వారు ‘’వరీ గయడ్ మాస్ాటరు. నేన్ు కోరిన్ కాోస్ కొంటే కిొంది కాోస్ లల విదాూరుధలే బాలనిసొంగ్
చేస్ా ారొంటునానరొంటే నాకు మహదాన్ొందొం గా ఉొంది అలాగే కానివాొండ్ి ‘’అనానరు. ఎనిమిదయ
కాోస్ కు ఇనసెక్షన్ కు వచాచరు. ఒకొ మాట కూడ్ా నేన్ు మాటాోడకుొండ్ా విదాూరుధలత్ో
స్మీకరణాలు బో రుడ మీద రాయిొంచి వాళ్ుత్ోనే బాలన్స చేయిొంచాన్ు. ఏదయ ఒకరిదారు
విదాూరుాలెత్
ై ే నేన్ు ఏదయ మేనేజ్ చేశాన్నే అన్ుమాన్ొం రావచుచ. కన్ుక కాోస్ లల అొందరి త్ోన్ు
చేయిొంచాన్ు. ఒకొరు కూడ్ా త్పుప చేయ్ లేదు.ఆచారుూల వారు మహాదాన్ొంద పడ్ాడరు.
అదీ స్రైన్, అవగాహన్ ఉన్న అధికారి వూవహరిొంచే తీరు. నా కాోస్ ఇనసెక్షన్ అొంటే నేన్ు
స్రీాస్ లల చేరిన్ దగొ రునొంచి రిటెైర్ అయిేూదాకా ఇనసెక్షన్ రనజున్ ఏ పాఠొంచబయత్ానన నా
విదాూరుధలకు మయొందు త్ల్నయ్ జపపప వాడ్ిని కాదు ఆ రనజు ఏదిబో ధిసపా బాగా కిోక్ అవుత్రొందయ ,
ఏది కషట మైన్ విషయ్మో, ఏది దురవగాహన్మో దానేన చపపప వాడ్ిని ‘’లీకేజీ ఉొండ్ేది
కాదు ‘’చాలా మొంది మేస్ట ారుో ఇనసెక్షన్ రనజు చపపప పాఠానిన అనేక స్ారుో కాోస్ లల టోయ్ల్
వేసి అపుపడు దానేన బో ధిొంచే వారు. నేన్ు దీనికి భిన్నొం

ఇనసెకటర్ గారిని మధాూహనొంనాత్ో పాటు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళళువాడ్ిని. నా పొంచ

ఇచిచ కటుట కోమనే వాడ్ిని. భోజన్ొం ఇదా రొం కల్నసి చేసప వాళ్ుొం. మా ఆవిడ అనిన రకాల
పదారాధలు సీాటు హాటు, పాయ్స్ొం గారలు వగైరా లనీన చకొగా చేసపది ఆయ్న్ కూడ్ా చాలా
ఆపాూయ్ొం గా ఒక బొంధువు ఇొంటోో ఉన్నొంత్ చన్ువు గా ఉొండ్ి త్ృపిా గా భోజన్ొం చేశారు.
రాతిోళ్లు కూడ్ా వచిచ భోజన్ొం చేసప వారు. రొండ్య రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం త్ో త్నిఖీ పూరీా అయిొంది
ఆ రనజు మధాూహన భోజనానికి వచిచ భోజన్ొం అయిన్ త్రాాత్ా ‘’దురాొ పోస్ాద్ గారూ !.మీ
కాోస్ుల నిరాహణా, మీరు బో ధిొంచే విధాన్ొం, పిలోలకు ఏది ఎొంత్ చపాపలల అలా చేసప పదధ తి,
పిలోల అవగాహన్ కై మీరు పడుత్రన్న శుమా, మీ డ్ిసిపన్ ిో మైొంటెైన్ చేసప తీరు నాకు చాలా
బాగా న్చాచయి ఒక హెడ్ మాస్ట రుకు ఉొండ్ాల్నసన్ అనిన మొంచి లక్షణాలు మీలల నాకు కనీ
పిొంచాయి. మీకు వొంటనే పోమోషన్ వచేచటు
ో పెై అధికారో కు నేన్ు రికమొండ్
చేస్ా ునానన్ు ‘’అనానరు నేన్ు అవాకొయ్ాూన్ు. ’’స్ార్! నా స్రీాస్ ఇొంకా నాలుగేళ్లు కూడ్ా
కాలేదొండ్ి. నాకు ఇపుపడపుపడ్ే పోమోషన్ రాదు. మీ కు నా మీద ఉన్న స్హృదయ్త్ కు
కృత్జా త్లు మీ పర ో త్ాసహానిన నా జీవిత్ాొంత్ొం గయరుాొంచుక ొంటాన్ు ఆ స్ాాయి ఎపుపడూ
త్గొ కుొండ్ా చూస్ుక ొంటాన్ు. మీ ఆశ్రరాాదాలుొంటే చాలు ‘’అని విన్య్ొం గా చపాపన్ు ఆయ్న్
మరీ ఆన్ొంద పడ్ాడరు ‘’ఇొంత్ త్కుొవ స్రీాస్ లల ఇొంత్ అదుుత్ బో ధనా పటిమ ఉొండటొం
ై ది. నేనననన స్ూొళ్లు చూశాన్ు ఎొందరన సెైన్ుస మేస్ట ారుో చపిపన్ పాఠాలు అబసర్ా
అరుదన్
చేశాన్ు. మీ లాొంటి వారు నాకవారు కనిపొంచలేదు. కీప్ ఇట్ అప్ ‘’అనానరు అొంత్ే నేన్ు
దానిన ఆ పూటకు మరిచ పర య్ాన్ు. ఇనసెక్షన్ అవగానే స్ాటఫ్ మొంబరో స్మావశొం లల హెడ్
మాస్ట ర్ గారి ఆధారూొం లల మీటిొంగయ ఉొంటుొంది. ఆ మీటిొంగ్ లల ఇనసెకటర్ గారు మధాూహనొం
జరిగిన్ విషయ్ాలనీన పూస్గయచిచన్టు
ో చపాపరు. నా టీచిొంగ్ గయరిొంచి మరీ మయచచటిొంచారు
హెడ్ మాస్ాటరు కూడ్ా ఎొంత్ో ఆన్ొందిొంచారు. ఇలా అతి త్కుొవ వయ్స్ులల అతి త్కుొవ
స్రీాస్ లల నాకు హెడ్ మాస్ట ర్ ఆయిె అనిన అరోత్లు ఉనానయ్ని నేన్ు ఎొంత్ త్ారగా హెడ్
మాస్ట ర్ అయిత్ే అొంత్ బాగా విదాూరుధలకు స్ూొల్ కు లాభొం అన్న వారి ఆొంత్రాూనికిరాూనికి
నేన్ు స్దా కృత్జా త్లు చపుపక ొంటాన్ు. స్మరధత్న్ు గయరిాొంచే అధికారి దొ రకటొం దురో భొం.
అదొంత్ా వారి స్ౌజన్ూొం, నా మీద ఉన్న అభిమాన్ొం. అొంత్ే కాని నేన్ు పర డ్ిచస
ే ినా మీ
ే లేదని
అపుపడూ ఇపుపడు ఎపుపడూ నా న్మమకొం.. నేన్ు పెటట న్
ి భోజన్ొం,చూపిన్ ఆతిధూమయ
కారణాలు కావు..

బాడ్ మిొంటన్ వాలీ బాల్ ఆటలలో నప

ై ుణూొం

హెడ్ మాస్ట ర్ వొంకటేశార రావు గారు మొంచి బాడ్ిమొంటన్ పపో య్ర్.. ఫోొంట్ లల బాగా
ఆడ్ేవారు లాబ్ అసిస్టొంట్ వొంకటేశార రావు బాక్ బాగా ఆడ్ేవాడు సెొంటర్ కు డ్ిోల్ మాస్ట ర్
స్ుబాబరావు నేన్ు లెఫ్టట ఫోొంట్ ఆడ్ే వాళ్ుొం. రనజు స్ూొల్ అవగానే పిలోలలక వైపు మేమొక
వైపు ఆడ్ేవాళ్ుొం పర టా పర టీగా ఆడ్ే వాళ్ుొం హెడ్ గారు బాగా ఎొంకరేజ్ చేసప వారు.
చుటుటపోకొల స్ూొళ్ు వాళ్లు అొంటే కోలవన్ున, పునాది పాడు లలల కూడ్ా టీచరుో బాగా
ఆడ్ే వారు ఫెోొండ్ీో మాచ్ లకు వచేచవారు మేమయ వళ్ో ఆడ్ేవాళ్ుొం. వాలీ బాల్ లల
పాొండురొంగారావు త్ో బాటు మేమయ ఆడ్ేవాళ్ుొం వొంకటేశార రావు మొంచి స్రీాస్ హాొండ్.
అఫెన్స అొండ్ డ్ిఫన్
ె స బాగా ఆడ్ేవాడు అలాగే గయమాస్ాా వీరయ్ూ గారు బానే ఆడ్ేవారు కాుఫ్టట
మేషట ారు కూడ్ా ఆడ్ేవాడు. యిెమ్.విఽఅర్. లాబ్ వొంకటేశార రావు, వీరయ్ూ గారు పొంచ
కటుటత్ోనే ఆడ్ే వారు హెచ్ ఏొం గారు ఎడమకాలు క ొంచొం మయొందుకు వేసి స్రీాస్ భలేగా
చేసపవారు ఎపుపడూ న్లో దాాలు పెటట ుక నే ఆడ్ేవారు ఇలా ఈరొండు ఆటలలల నాకు మొంచి
అభిరుచి కల్నగిొంది బానే ఆడత్ాన్నే పపరూ వచిచొంది. ఆదివారాలలల స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ కు
వచిచ ఆడ్ేవాళ్ుొం హెడ్ గారి పుషిొంగ్ మరిచ పర లేన్ు. ఆ రనజులలో రుదోపాక లల ఉన్న టీచరుో
బాగా ఆడత్ారనే పపరు ఉొండ్ేది. రత్ా య్ూ గారు డ్ిల్
ో మేస్ట ారు. ఈడుపుగొంటి వొంకటేశార రావు
హెడ్ మాస్ాటరు మొంచి పపో య్ర్. వీరిదారూ అన్నదమయమలే. మా హెడ్ మాస్ాటరు ఈయ్న్
మొంచి దయ స్ా ులు శ్రురామ మయరిా గారి వరొ ొం. అకొడ ‘’స్నాూసి రావు ‘’గారనే సెన్
ై ుస మేస్ట ారు
సీనియ్ార్ ఉపాధాూయ్యలు గా నే కాకుొండ్ా సెొంటర్ పపో య్ర్ గా మొంచి పపరుొండ్ేది . రొండు
చేత్రలత్ో రొండు బాటు
ో పటుటక ని ఏ షాట్ అయినా దిమమ తిరిగేటో ు క టట గలవారు అఫెన్ుస
డ్ిఫెన్ుస లల అొందే వేసిన్ చయిూ. చాలా నిదాన్స్ుాలు హడ్ా విడ్ి, ఆరాుటొం ఉొండదు ఆటలల
బరిలలకి దిగిన్ దగొ రునొంచి ఆట అయిేూ దాకా చిరు న్వుా చిొందిస్ా ూ అొందరీన పర ో త్ాసహ
ా ఆడ్ే వారు ఈ.వి.ఆర్ క ొంచొం ఉదేోకి. రత్ా య్ూ గారు బానే ఆడ్ేవాడు విషర
పరుస్ూ ణ దాస్ గారు
కూడ్ా బానే ఆడ్ేవారు. ఇదొంత్ా నీ కటాో త్లుస్ు అొంటారా ఆ కధా విన్ొండ్ి

మా హెడ్ మాస్ాటరు రొండు రనజులు సెలవులలసపా మన్ొం అొందరొం రుదో పాక వళ్ో
ఆడుదాొం అని మాత్ో అనానరు అొందరొం ఓ.కే.అనానొం. అొందరొం కల్నసి రుదో పాక
చేరుక నానొం అదకొడుొందయ అపపటిదాకా నాకు త్ల్నయ్దు. చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని కోటేశార
రావు గారి అన్నగారు కుటుొంబ రావు గారిొంటోో మాకు భోజన్ొం టిఫిన్ పడక ఏరాపటు
ో ఆ
రొండు రనజులు చైరమన్ గారు వచిచ మేమయ ఆడుత్రన్నొంత్ సపపు చూసి వళళువారు. మాకు
ఆరగా ఆరగా కాఫీలు, ఫలహారాలు అనీన పరూ వేక్షిొంచే వారు. ఏ లలపొం రానివాలేదు త్మ
స్ాొంత్ బొంధువులాో ఆదరిొంచారు చైరమన్ గారువారి కుటుొంబొం, హెడ్ మాస్ాటరు, వారి బో ధనా,
బో ధనేత్ర సిబబొంది. నా జీవిత్ొం లల మరుపు రానిస్ొంఘటన్ ఇది ఆ రొండు రనజులు ఎలా
గడ్ిచి పర య్ాయో త్లీదు అొంత్ హుషారు గా గడ్ిచాయి ఈ.విఽఅర్ స్ర దరులు పొంచ కటుటత్ో
ఆడ్ేవారు రత్ా య్ూ గారు డ్ిోల్ మేషట ారు కన్ుక ఒకోొస్ారి నికొర్ వేస్ుక ని ఆడ్ేవారు స్నాూసి
రావు గారి ఆట కూడ్ా కల కాలొం గయరుాొండ్ే ఆట ఆటలల ఆయ్నే అొందరికి ఆదరశొం. నేన్ు
హెడ్ మేషట ారు గా పోమోషన్ పొ ొందన్ త్రాాత్ా చాల స్ారుో పోధాననపాధాూయ్యల
స్మావేశాలలల కలుస్ుక నానొం. నేన్ొంటే ఆపపక్ష బాగా ఉొండ్ేది. రుదో పాక స్ూొల్ లల
బాడ్ిమొంటన్ వాలీ బాల్ఆడటొం నా కు మధురాన్ు భయతి చైరమన్ గారిత్ో స్నినహిత్ొం కావటొం
మాటలు కాదు. నిజొం చపాప లొంటే ఈడుపు గొంటి, మికిొల్ననేని చైరమన్ గారు బల పరచిన్
క లూ ి వారే. కాని వీటిని ఆయ్న్ దృషిటలల
ో రికి ఏొం.ఎల్.సి ఎనినకలల వూతిరేకొం గా పని చేసన్
పెటట ుకోలేదు స్మరధత్కు స్మరధన్ త్ల్నపారు అదీ పిన్నమనేని అొంటే అొందుకే జిలాో అొంత్ా
పిన్నమనేని అొంటే జిలాో పరిషత్ చైరమన్ చైరమన్ అొంటే పిన్నమ నేని అని గ్రవొం గా
చూశారు ఈ.వి.ఆర్. పిన్నమనేని అొంత్రొంగికులు టాోన్స ఫరో విషయ్ొం లల చైరమన్ గారికి
స్లో ల్నచే వారని పోతీతి. ఈవిఆర్ కు త్లీకుొండ్ా ఏ బదిలీ జరిగేది కాదు. ఈయ్న్కు నేన్ొంటే
మహా పపోొం న్న్ున మయపాపళ్ు న్ుొంచి పామరుు బదిలీ చేయిొంచటానికి త్ేరా వన్ుక గకపప కృషి
చేశారు స్మరధత్ ఉన్న తీచారో ొంటే బాగా ఇషట పడ్ే వారు.

నా దారి తీరు –15

ఉొండమామ బొ టుట పెడత్ా

నేన్ు మానిక ొండ లల పని చేస్ా ుొండగానే బాబయ మయవీస్ వారి ఉొండమామ బొ టుట
పెడత్ా సినిమా షూటిొంగ్ మానిక ొండలల జరిగిొంది య్ాకటరో ు అొందరికి దాదాపు ఆ ఊళళు నే
వస్తి భోజన్ స్ౌకరాూలు కల్నపొంచారు. షావుకారో ఊరు కన్ుక భవొంత్రలు స్కల స్ౌకరాూలత్ో
ఉొండ్ేవి. వొంటలు భోజనాలు అనీన అకొడ్ే ఆ సినిమా షూటిొంగ్ న్ు కే.విశానాద్ చేశారు.
కాఖీ పాొంట్ కాఖి షార్ట ఇొంషర్ట త్ో ఉొండ్ేవారు. జమయనా, కృషణ మయిన్ రనల్స. ధూళ్
పాళ్వగైరా ఉనానరు. మహదేవన్ మయజిక్. ఆత్ేయ్
ో ి ట . ’’రావమామ మా లక్షీమ
సిరప్
రావమామ ‘’అనే పట న్ు హరిదాస్ు వేషొం లల ఉన్న ధూళ్ పళ్ చేస్ా ూ స్ొంకాుొంతి స్ొందరుొం గా
ఇొంటిొంటికి తిరిగేస్ాని వేషానిన షూట్ చేస్ా ుొంటే చూశాొం. పోతి ఇలుో వాకిల్న శుభోొం గా పపడత్ో
అల్నకి గనమేమమమలుమయగయొలేసి బొంతి పూలు పెటట ి వైభవొం గా తీశారు. ఒక ఇొంటి షూటిొంగ్
మాత్ోొం చూశాన్ు. ఆ త్రాాత్ పొ లాలలల షూటిొంగ్.భయగరుజలాలన్ు పెైకి త్పిపొంచే
స్నినవేశొం. ’’పాత్ాల గొంగమామ రారా ఉరికురికి ఉరికురికిఉబకుబకి రారా ‘’విషూ
ణ రావు గారి
పొ లొం లల చితీోకరణ. ఎననన ఎకరాల లల పొంట అొంత్ా ఈ త్ోకిొడ్ికి దబబతిొంది ఆయ్న్కు
ఇదేమీ లెకొ లలకి రాదు బాగా ఉన్న షావుకారు ఎపుపడు గాోస్ర ొ లుొంగీ త్లో చకకాొ. సిగేరేట్
పాకట్ త్ో చాల సిొంపుల్ గా ఉొండ్ేవారు. మొంచీ మరాూదా ఉన్న వారు. కృషణ కు షూటిొంగ్
లల ఎనిన టేకులు తినాన మయడ్ రాలేదు య్ాక్షన్ పొండలేదు ‘’విస్ుగకచిచన్ జమయన్ లాగి
చొంప మీద ఒకటి వేసిొంది’’ వొంటనే బాగా చేసి ఒకే అని పిొంచుకోవటొం నాకిొంకా బాగా గయరుా.
దాదాపు రొండు నలలు అకొడ్ే చిత్ేోకరణ కధలు గాధలుగా చపుపక నేవారు కొంకిపాడు
త్దిత్ర పాోొంత్ాలన్ుొండ్ి రాతిో కి ఆడవాళ్ున్ు త్పిపొంచుక నే వారు అకొడ బస్ చేసన్
ి న్టులు
అని చవులు కోరుక ొనే వారు. ఆదురిా స్ుబాబరావు దరశకుడు కాని నేన్ు చూసిన్
స్ొందరాులలల అయ్న్ ఎపుపడూ కనీ పిొంచలేదు. గరుడ్ా చలొం గారు రాజు గారు
రాఘవరావు నేన్ు మా శాసిా ి స్ాయ్ొంత్ోొం వళ్ బడ్ి ఒదిల్న పెటటగానే ఇొంత్ టిఫన్
ి తిని కాఫీ
త్ాగి పొ లాల వొంబడ్ి పడ్ే వాళ్ుొం షూటిొంగ్ చూడటానికి. అదయ పెదా వేడుక గా జరిగి
పర యిొంది.

భరా మారొొండ్ేయ్

స్రిగొ ానే రాశాన్ు భకా మారొొండ్ేయ్ కాదు అచచొం గా’’ భరా మారొొండ్ేయ్యిే’’. ఇది
బ.వి.రాణా రావు గారి నాటిక. లెైబోరి లల దొ రికిత్ే చదివి పొ టట చేకొలయిేూటు
ో న్వుాక నానన్ు
పోభావతీ చదివి ఆన్ొందిొంచిొంది స్ూొల్ వారిికోత్సవానికి దానిన పిలోలత్ో పాోకీటస్ చేయిొంచాన్ు.
ఆడ పత్ాోలు లేని నాటిక ఇొంటి దగొ రే రిహారిసలుో చేయినేచవాడ్ిని సపటజి ఎకేొ దాకా
ఆడ్ైలాగయలు ఎవరికీ త్ల్నయ్ కూడదని లేక పర త్ే గకపపగా పపలవని. నా పపరే ఉన్న గబబట
దురాొ పోస్ాద్ బాగా న్టిొంచాడు. అత్ని అన్న గారు స్ుబబయ్ూ శాసిా ి గారు నేన్ు చిలుకూరు
వారి గయడ్ొం స్ూొల్ లల పని చేస్ా ున్నపుపడు క ొండ పరా లల పని చేసప వారు అ త్రాాత్
హెడ్ మాస్ట ర్ అయ్ాూరు. ఏొం.పురుషర త్ా మా చారి అనే లెకొల మేస్ట ారి దాారా అకొడ
పరిచయ్మయ్ాూరు. దేశభకిా గీత్ాలు పాోకీటస్ చేయిొంచి పాడ్ిొంచాన్ు బాగా విజయ్
వొంత్మైొంది కారూ కుమొం. హెడ్ మేషట ారు ఏొం.వి.ఆర్ నా చకరవ కు స్ొంత్ోష పడ్ాడరు నా మీద
అభిమాన్ొం బాగా పెరిగిొంది.

ఏొం.ఎల్.సి.ఎనినకలు

అపుపడ్ే ఉపాధాూయ్యల న్ుొండ్ి శాస్న్ స్భకు ఎనినకలు జరిగాయ్ని క ొంత్ జాాపకొం.

బొందరు హిొందూ హెస్
ై ూొల్ లల లేకొలమేస్ట ారు, కదా రచయిత్ా, జాగృతి పతిోక లల సినిమా
స్మీక్ష చేసవ
ప ారు వొంకయ్ూ నాయ్యడుకు గయరువు అయిన్ ఆర్. ఎస్.కే మయరిా అొంటే
రాజనాల శివ రామ కృషణ మయరిా గారు, ఏొం కృషాణ రావు అనే అవనిగడడ హెడ్ మాస్ాటరు,
మొదలెన్
ై వారు మా ఇొంటికి వచిచ క లూ
ో రికి స్పర ర్ట చేయ్టానికి ఒక కారులల పోచారొం చేస్ా ూ
న్న్ూన రమమనానరు వాళ్ుత్ో తిరిగాన్ు చూడని స్ూొళ్లు అనీన చూశాన్ు వేస్విసపలవలలో ..
క లూ
ో రి గల్నచారు అపపటి న్ుొంచి నేన్ు అొంటే క లూ
ో రికి వీరాభిమాన్ొం. మా హెడ్ మాస్ాటరి
గయ
ు ప్ కు వూతిరేకొం గా నేన్ు పని చేసినా ఆయ్న్ దీనేనమీ మన్స్ులల ఉొంచు కోలేదు అయిత్ే
నేన్ు మయొందే చపాపన్ు నేన్ు కృషాణ జిలాో టీచర్స గిల్డ మనిషి న్ని. అయ్న్ స్ొంత్ోషిొంచారు
ఎపుపడూ నాత్ో ఆవిషయ్ొం మయచచటిొంచలేదు అదీ స్ొంస్ాొరొం ఏొం.వి.ఆర్ గారిది .

నాకోస్ొం త్ూమాటి

దాదాపు స్ొంవత్సరొం అకొడ పని చేశాన్ు. రొండ్య ఏడ్ాది మొదటోో ఒక స్ారి కుటుొంబొం
త్ో రిక్ష్ మీద ఉయ్యూరు బయ్లేారాన్ు. ఇొంటికి రాగానే మా అమమ చపిపొంది కాటలరు హెడ్
మాస్ాటరు త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు కారు వేస్ుక ని మన్ ఇొంటికి
వచాచరని మానిక ొండలల ఉన్నటు
ో చపాపన్ని వొంటనే వారు మానిక ొండ వచాచరని, మేమయ
అకొడ లేక పర త్ే మళ్ళు ఉయ్యూరు వచాచరు. మా కొంటే మయొందు ఉయ్యూురు వచాచరు
మేమయ వచేచస్రికి మా అమమ కాఫీలు అవీ ఇచిచ మరాూద చేసిొంది నేన్ు. కన్పడగానే
ఆయ్న్ ఆన్ొందానికి అవధులు లేవు ‘’పోస్ాద్ గారు ౧ మీ కోస్మే వచాచొం. కాటలరు
ై ుస పర స్ట ఒకటి వస్రా ొంది దానిలల మిమమల్నన వేయిొంచుకోవాలని నా కోరిక.
హెైస్ూొల్ లల సెన్
కమిటీ వారు నాకే చాయిస్ వదిలేశారు మీరు ఎవరిని త్చుచక న్న మాకు స్మమత్మే
అనానరు. మరి నా మాట నిలబడత్ారా ‘/?అని అడ్ిగారు. నాకోస్ొం ఒక మొంచి హెడ్
మాస్ాటరు నామీద అభిమాన్ొంత్ో ఇనిన స్ారుో వచాచరొంటే నాకు ఇొంత్కనాన కావలసిొంది
ఏమయొంది ?ఏమీ ఆలలచిొంచ కుొండ్ా స్రేన్నానన్ు. ఆయ్న్ చాలా ఆన్ొందపడ్ి ‘’మీ మీద
న్మమకొంత్ో ఇలా వచాచన్ు నా మాట నిలబటిట న్ొందుకు స్ొంత్ోషొం మీరేమీ శుమ పడకొర
లేదు. అనీన మేమే చూస్ుక ొంటాొం ఆరడ రో ు త్ారలలనే వస్ాాయి ‘’అనానరు స్రే అని అనానన్ు
ఇలా అన్ుకోకుొండ్ా అదృషట ొం త్లుపు త్టిటొంది అని పిొంచిొంది క టేశార రావు గారి స్ౌజన్ూొం
జీవిత్ొం లల మరిచి పర లేన్ు. స్మరధత్ న్ు ఆయ్న్ ఎపుపడు గ్రవిస్ాారు అని మళ్ళు రుజు
వైొంది. ఈవిషయ్ాలనిన మా హెడ్ మాస్ాటరు వొంకటేశార రాగారికి చపాపన్ు ఆయ్న్కు నేన్ు
మానిక ొండ వదిల్న వళ్ుటొం ఇషట ొం గా లేదు. అయిషట ొం గానే ఒపుపక నానరు. మన్ చేత్రలలో
లేని విషయ్ొం అని పిొంచిొంది. ఏడ్ాదిలల మళ్ళు బదిలీకి సిదధమయ్ాూన్ు. ఇది రికాస్ట
అయినా రికాస్ట లేని టాోన్స ఫర్ చేయిస్ాామని కోటేశార రావు గారు చపాపరు దానివలో
పోయ్ాణ ఖరుచలు వస్ాాయి
 నా దారి తీరు -16

గయొంటలరులల సెన్
ై ుస పోదరశన్

గయొంటలర్ మడ్ికల్ కాలేజి లల సెైన్ుసఎకిస బషన్ భారీగా జరుగయత్ోొంది. అొందరికి వళ్ో

చూడ్ాలనే ఉొంది. మా హెడ్ మాస్ాటరి పెదతిమామయి అకొడ డ్ాకటర్ కోరుస చదువుత్ోొంది .
ఆయ్న్ ఒక రనజు నాత్ో ‘మాస్ాటరూ !మన్ విదాూరుధలన్ు తీస్ుక ని గయొంటలర్ వళ్ో ఎక్షిబషన్
చూసెా బాగయొంటుొంది ‘’అనానరు. స్రే న్నానన్ు. విదాూరిధకి పది రూపాయ్లల ఎొంత్ో వస్ూలు
చేశాొం. స్ుమారు య్ాభై మొంది ఆడ, మగ పిలోలు సిదధ పడ్ాడరు రావటానికి. మాని క ొండ
న్ుొంచి మానేడు మాక న్డ్ిచి వళ్ో అకొడ పాసెొంజర్ రైల్ ఎకిొ బజవాడ లల దిగి అకొడ్ి
న్ుొంచి మళ్ళు టెన్
ైి లల గయటలరు వళాుల్న. ఇదీ పాోన్. ఉదయ్ొం పది గొంటలకే అొందరొం
భోజనాలు చేసి స్ూొల్ దగొ రకు చేరుక నానమయ. హెడ్ గారు డ్ిోల్ మాస్ాటరు నేన్ు, సెైన్ుస
స్ుబాబరావు పిలోల వొంట ఉనానొం. న్డ్ిచి మానడు మాక చేరి అకొడ పాసెొంజర్ ఎకిొ
విజయ్వాడ చేరాొం. అకొడ మళ్ళు పాసెొంజర్ ఎకిొ గయొంటలరు చేరుక నానమయ. మేమయ చేరే
స్రికి మధాూహనొం రొండు అయిొంది. హెడ్ మాస్ాటరు అకొడ త్న్ శిషరూలత్ో మయొందే చపిప
ఉనాచరన్ు క ొంటాన్ు. మాకు వొంటనే లలపల్న పోవేశొం కల్నగిొంది.

మడ్ికల్ విదాూరుధలు నిరాహిొంచిన్ పోదరశన్ అది. అనేక రకాల పోయోగాలు వరిొొంగ్

నాన్ వరిొొంగ్ మోడల్స ఉనానయి అొందరొం బాగా తిరిగి చూశాొం. దోవాలలో నిలవ ఉొంచిన్
జొంత్రవులు ఉొంచారు. అకొడ స్ూ
ట డ్ొంట్స కూడ్ా చకొగా వివరిొంచి చపాపరు నేన్ు నాకు
న్చిచన్వనీన ననట్ బయక్ లల రాస్ుకోనానన్ు వివరొం గా. ఇొంకకొడ్ైనా వీటిని పెటటచచన్నేది నా
ఆలలచన్. అలాగే నేన్ు క నిన స్ూొళ్ు లల వీటిని పోదరశన్ లల పెటట ొంి చాన్ు డబయబ ఖరుచ
ఆయిె వాటికి జోల్నకి పర లేదు బాగా ఆటాోక్షన్ త్ో ఉన్నవాటినే సపకరిొంచి త్రాాత్ా అమలు
చేశాన్ు. ఎవరి టిఫిన్ో ు వాళళు క ని తిన్న జాాపకొం. పిలోలూ అొంత్ే. అొంత్ా చూసప స్రికి రాతిోర
త్ొమిమదయిొంది న్డుచు క ొంటు రల
ై ేా సపటషన్ కు చేరుక నానొం. అకొడ్ిన్ుొంచి బజవాడకు
అకొడ్ి న్ుొంచి అరధ రాతిో పననొండు కు మానడు మక మీదుగా మాని క ొండ చేరుక ని
ఎవరిొంటికి వాళ్ుొం వళాోొం. గకపప అన్ు భయతి కిొంద గయరుాొండ్ి పర యిొంది. అొందరు త్పపక
చూడదగిొందని చబయత్ూ ఉొండ్ేవాడ్ిని. శుమ అయినా విదాూరుధలు బాగా ఎొంజాయ్ చేశారు
బయరులో లకి విషయ్ాలు ఎకిొన్ుచక నానరు ఆడ, మగా పిలోలునాన ఎకొడ్ా ఏ హడ్ావిడ్ి లేదు
హెడ్ గారి డ్ిసప
ి న్ ిో అలాొంటిది కొంటి చూపు త్ో శాసిొంచే నేరుప ఆయ్న్ది .

త్నేనరు నాొంచారమమ స్ొంబరాలు

మా మిత్రోలు అలూ
ో రి సీత్ారామ రాజు గారికి మాని క ొండ దగొ ర త్నేనరు లల క ొంత్ పొ లొం
ఉొంది. ఏపిోల్ నలలల త్నేనరు లల నాొంచారమమ తిరుణాల జరుగయత్రొంది ఆయ్న్ ఎపపటి
న్ుొంచన మమమల్నన ఆ తిరునాలకు తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచాలని ఉబలాట పడుత్రనానరు
నేన్ు గరుడ్ాచలొం మాస్ాటరు రాఘవ రావు సిదధ పడ్ాడమయ రాతిో పూట హరికధలు బయరుకధలు
డపుపలూ కోలాటాలు స్ొందడ్ే స్ొందడ్ి గా ఉొంది న్డ్ిచే వళాుమయ న్డ్ిచే వచాచొం అని గయరుా .
ఆయ్న్ స్రదాగా అనీన వివరిొంచి చపాపరు. అకొడ్ేదయ క ని తినానమన్ుక ొంటాన్ు రాజు గారికి
దైవ భకీా చాలా ఎకుొవ. పామరుు దగొ ర కురుమదాాల్న లల అవధూత్ పిచచమమ ఆశుమానికి
త్రచు వళ్ో వస్ూ
ా ొండ్ే వారు. తిరిగి వచేచటపుపడు మా ఇొంటికో గరుడ్ా చలొం గారిొంతికో
ఉయ్యూరు వచేచ వారు అ మయగయొరొం మా ఇొంటోో కల్నసి భోజన్ొం చేసవ
ప ాళ్ుొం. టిఫన్
ి ో ు తినే
వాళ్ుొం. రాఘవ రావు కూడ్ా వచేచవాడు. రాతిో రొండ్య ఆటకు సినిమాకు వళళు వారొం. ఇలా
చాలా ఏళ్లు జరిగాయి. రాజు గారి అబాబయి ఉపన్య్న్ొం మానిక ొండ లల చేసపా నేన్ు
గరుడ్ాచలొం మేషట ారు వళాోొం. మాకు రాజ మరాూదలే జరిపిొంచారు రాజు గారు. రాజు గారొంటే
మా ఆవిడకు గకపప గ్రవొం. ఆయ్న్ వసపా పొండగ లానే ఉొండ్ేది. మొం న్లుగయరొం చాలా
అననూన్ూొం గా ఉొండ్ేవాళ్ుొం నేన్ు అకొడ్ి న్ుొంచి వచేచసినా రొండు నలలకోస్ారి మానిక ొండ
గరుడ్ాచలొం గారిత్ో కల్నసి వళ్ుటమో లేక ఆరాజు గారు ఇకొడ్ికి రావటమో జరిగేది.
వచిచన్పుపడలాో కబయరేో కబయరుో రాజు గారు ఆర్.ఎస్.ఎస్.అభిమాన్ులు వాజపపయియి,
ఆదాానీ లొంటే అమిత్ ఆరాధనా భావొం ఆయ్న్కు. మీటిొంగయ లకు త్పపక వళళు వారు. రామ
కృషణ పరమహొంస్ అనాన వివేకాన్ొందులనాన వీరాధనా భావొం. ఒక స్ారి నేన్ు హెైదరాబాద్
దయ మల గయడ్ా లలరామకృషాణశుమొం లల జరుగయత్రనాన స్మావేశానికి వళాోన్ు అకొడ రాజు
గారు మయడు రనజుల టెయి
ో నిొంగ్ కాొంప్ లల కనీ పిొంచారు

బ.యిె. ల్నట్

ఆయ్నా నేన్ు బ.ఏ.ఇొంగిోష్ పరీక్ష పెవ

ైి ేట్ గా రాశాొం.. అపుపడు హెైస్ూొల్ లల
ఆొంగో బో ధనా చేయ్ాలొంటే ఇొంగిోష్ డ్ిగీు త్పపకుొండ్ా ఉొండ్ాలనే వారు. నేన్ు చదివిన్
బ.ఎస్.సి.లల ఒక టెక్ట్ ఒక నానిడ టెైల్డ మాత్ోమ ఉనానయి కన్ుక మా గయరువు పోస్ాద శరమ
గారు న్న్ున ఇొంగీోష్ లల బ ఏ.డ్ిగీు చేయ్మని స్లహా ఇచాచరు అొందుకని కటాటన్ు. నేన్ు
రాస్ుానానన్ని త్ల్నసి రాజు గారు కూడ్ా స్రదాగా కటాటరు రొండ్ేళ్లు చదవి పోతి ఏడ్ాది పరీక్ష
రాయ్ాల్న ఇొంగిోష్ త్లుగయ పర ో జు, పర యిటీో, నానిా టెైలేడ్ డ్ాోమాలు అనీన ఉొండ్ేవి. ఇదా రొం
పరీక్షల రనజులలో బజవాడ ఆర్ ఎస్ ఎస్ కారాూలయ్ొం లల ఉొండ్ే వాళ్ుొం పెైన్ మడ మీద
చదువుక ని హో టల్ లల భోజన్ొం చేసప వాళ్ుొం మాకు ఒక రూమ్ ఇచాచరు ఇది రాజు గారి
చకరవే.. నేన్ు స్బలజకా ులనిన పాస్ అయ్ాన్ు రాజు గారు త్పాపరు. ఆయ్న్కు చదివిత్ే
గయరుాొండ్ేది కాదు. నేన్ూ అొంత్ే కాని నాకు విజువల్ మమరి ఉొండ్ేది. దానిన బాగా
ఉపయోగిొంచుకోనానన్ు. మకబత్ నాటకొం అభిమన్ుూ వధ అొంటే విపరీత్ మైన్ అభిమాన్ొం
ై ా రాయ్చుచన్ని పిస్ా ుొంది అొంత్ గా న్చిచొంది.
కల్నగిొంది అొందులల పోతి వాకూొం మీద ఎొంత్న
ఒకటి రొండు స్ారుో రాజు గారు పరీక్షకు కటిట పాస్ కాలేక విస్ుగకచిచ మానేశారు. ఎలాగన
బ.ఎస్.సి డ్ిగీు ఉొంది కన్ుక బ. ఏ.త్ోలుగయ ఇొంగిోష్ పాసెత్
ై ే బ.ఏ.డ్ిగీు ఇస్ాారు అలానే నాకు
ఇఇచాచరు. అొంటే ఒకరకొం గా బ.ఏ.ల్నట్ అన్నమాట.

చదరిన్ సపనహ బొంధొం

రాఘవ రావు కూడ్ా చాలా స్రదా మనిషప ఉయ్యూరు లల కల్నసపా అనీన మరిచ పర ఏ వాళ్ుొం.
అత్న్ు ఒక పూూన్ అనే భావొంమాకేన్నడూ రాలేదు. ఒక సపనహిత్రడ్ి గానే భావిొంచాొం.
అత్న్ు దాదాపు అొందరీన ‘’న్ువుా ‘’అనే చకరవ ఉన్న వాడు. గరుడ్ాచలొం గారిని, రాజు
గారిని అలానే పిల్నచేవాడు కాని న్న్ున మాత్ోొం ఎొందుకో ‘మీరు ‘అనే అనేవాడు. ఎపుపడ్ైనా
డబయబలు కావాల్నస వసపా వచిచ అడ్ిగి తీస్ుక ని వళ్ో అన్ుకున్న స్మయ్ానికి తిరిగి ఇచేచ
వాడు చే బదులెో ఇవి. ఒక స్ారి నేన్ు పామరుు లల పని చేస్ా ుొంటే వాళ్ు ఆమామయి పెళ్ో
నిశచయ్మైొందని డబయబ కావాల్నస వస్ుాొందని వచిచ చపాపడు అపుపడు నా పరిసతి ిా అొంత్ొంత్
మాత్ోమ రొండు వేలు కావాల్న. పాోవిడ్ొంట్ ఫొండ్ లల లలన్ తీస్ుక ని ఇస్ాానాన్ని ఆశ పెటట ాన్ు
పాపొం నేనిస్ాాన్నే న్మమకొం త్ో ఉనానడు. నాలల క దిా స్ాారధొం పెరిగిొంది అత్నికిసపా డబయబలు
రావేమో న్ని చడడ ఆలలచన్ వచిచొంది. అొంత్ే లలన్ తీస్ుకోలేదు నేన్ు అత్న్ు వచాచడు. కాని
నేన్ు లలన్ తీస్ుకోలేదని, ఇపుపడు తీస్ుకోవటొం కుదరదని చపిప పొంపాన్ు పాపొం
హత్ాశుడయ్ాూడు. అలా ఎొందుకు పోవరిానాచనన నాకు ఇపపటికి అరధొం కాలేదు న్న్ున నేన్ు
క్షమిొంచుకోలేక పర య్ాన్ు ఒక రకొం గా ఇది మిత్ో దయో హమే న్ని నా అొంత్ రాత్మ ఘోషిస్ా ూనే
ఉొంది కాని ఆ అవకాశొం మళ్ళు రాదు కదా అన్న ఇొంగిత్ొం లేకుొండ్ా పోవరిాొంచాన్ు ఇపపటికి
గయొండ్లలో కలుకుత్ూనే ఉొంది ఆ విషయ్ొం అత్న్ు మరిచే పర య్ాడు ఎకొడ్య త్ొంటాలు పడ్ి
పిలో పెళ్ో చేసి మమమల్నన పిల్నచాడు నేన్ు గరుడ్ా చలొం మాస్ాటరు వళ్ో వచాచొం. సిగొ య లేకుొండ్ా
వళ్ో అక్షిొంత్లేసి వచాచన్ు. ఆ త్రాాత్ా క నేనలళ్ుకే రాఘవ రావు చని పర య్ాడు గన్నవరొం
చేరాడు రిటెైర్ అయిన్ త్రాాత్ా. వాళ్ుమామయి సీత్మమ నా దగొ రటలూషన్ చదివిొంది.
చిన్నమామయి కూడ్ా.

రాజు గారు కూడ్ా స్ుమారు అయిదేళ్ు కిుత్ొం మరణనొంచారు వాళ్ుబాబయిలు ఫర న్

చేసి చపాపరు పననొండ్య రనజు కారూకుమానికిమాని క ొండ వళ్ో కుటుొంబానిన పలకరిొంచి
వచాచన్ు. అపుపడు గరుడ్ా చలొం మాస్ాటరు విశాఖ పటనొం లల అబాబయి దగొ ర ఉనానరు.
ఇలా మామానిక ొండ సపనహ బృొందొం లల మయఖుూలు రాఘవ రావు, రాజు గారు వళ్ో
పర య్ారు. గరుడ్ా చలొం గారు త్రుచు కలుస్ూ
ా నే ఉనానరు. లేక పర త్ే నేనే వాళ్ుొంటి కి వళ్ో
ా ొంటాన్ు వాలళ్ుబాబయిలు అమామయిలూ నా శిషరూలే. చాలా జాగుత్ా ఉన్న మనిషి.
వస్ూ
సపనహశ్రల్న మేషట ారు. భారూ గారు కూడ్ా నేన్ొంటే గ్రవొం మా ఇొంటికి రావటొం గరుడ్ాచలొం
గారికి మహా ఇషట ొం. వాళ్ుొంటోో పెళ్ుకి మేమయ మా ఇొంటోో పెళ్ుకి ఆయ్న్ రావటొం మాన్లేదు
ఆయ్న్ మన్ుమలు నాగారుజన్ అత్ని అన్నయ్ాూ కూడ్ా ఫ్రో రా స్ూొల్ లల నా శిషరూలే..

నాదారి తీరు –17

నాలుగో స్కూ లు –కాటూరు
మొత్ా ొం మీద శ్రు త్ూమాటి కోటేశార రావు గారి మాట నగిొొంది. నాకు కాటలరు హెైస్ూొల్ కు
టాోన్స ఫర్ జరిగిొంది. మానిక ొండ లల 17-8-1968 స్ాయ్ొంత్ోొం రిలీవ్ అయి మయడు రనజులు
మాత్ోమ టాోనిసట్ వాడుక ని 21-8-68 న్ కాటలరు హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు. చాలా చరిత్ో
ఉన్న స్ూొలు. కడ్ియ్ాల వొంకటాోమయ్ూ వారి య్ాజమాన్ూొం లల ఉన్న స్ూొలు. మొంచి
వాత్ావరణొం. చుటల ో . వూవస్ాయ్ొం చేసప పొ లమయ ఉొంది. కూరగాయ్లు బాగా
ట క బబరి చటు
పొండ్ిస్ా ారు. వాటిని నాలుగయ రనజుల కోస్ారి వేలొం నిరాహిొంచి ఆ డబయబ న్ు స్ూొల్ జన్రల్
ఫొండ్ లల జమ చేస్ా ారు. ఆ ధనానిన విదాూరుధల స్ొంక్షేమొం కోస్ొం ఖరుచ చేస్ా ారు.
నాకు ఎస్ ఎస్.ఎల్.సి.కాోస్ుల సెన్
ై ుస స్బజ క్ట పదయ త్రగతి జన్రల్ లెకొలు మిగిల్నన్
ై ుస ఇచాచరు. మొంచి స్ాటఫ్ రూమ్ ఉొంది. పీరియ్డుో అన్ుకూలొం గా
కాోస్ లకు సెన్
నేఉనానయి. ఖచిచత్ొం గా రొండ్య బల్ క టేటస్రికి టీచరుో కాోస్ు లకు వళాుల్న. కోటేశార
రావుగారి డ్ిసిపన్ ిో గకపపది. అొందరు రూల్స పాటిొంచాల్నసొందే. న్త్ాా నాగేష్ గారు స్ాటఫ్
సెకుటరి. పొంచ కటేట వారు. సీనియ్ర్ ఉపాధాూయ్యలు హరి గ్త్మేశార రావు గారు అనే
స్ర షల్ మేషట ారు ఆర్. ఎస్.ఎస్..సీనియ్ర్ కారూ కరా . ఆ స్ొంస్ా పెై వీరాభిమాన్ొం ఉొండ్ేది
జన్స్ొంఘ పారీట అొంటే పాోణొం. చాలా నిదాన్స్ుాలు. పొంచ కటుటక ని చకకాొ వేసప వారు ఎరుగా
పొ డుగాొ స్ూటి పెదా మయకుొత్ో ఉొండ్ేవారు. పువుాల రామ మోహన్ రావు గారు సీనియ్ర్
హిొందీ పొండ్ిట్. మయదున్ూరు వారు. రనజు అకొడ్ి న్ుొండ్ే వచేచవారు. పొంచకటుటక నే వారు.
త్లుగయ కు మయలగలేటి శరమ గారు సీనియ్ర్. పొ టిటగా పొంచ కటుటత్ో నిలువు బొ టుట త్ో
ఉొండ్ేవారు సపనహశ్రల్న గలగలా మాటాోడ్ే వారు కవి కూడ్ా. మా పెదా కోడలు స్మత్కు దగొ ర
బొంధువులు.. జూనియ్ర్ త్లుగయ పొండ్ిత్రలు ఘొంట స్ాల కు చొందిన్ శివారాధకులు శరమ
గారు న్లో గా ఉొండ్ేవారు ఆయ్నా పొంచాకటేట.
నేన్ొంటే పడని ఒకే ఒకొడు

లెకొలకు న్రాు వొంకట రత్నొం గారు. అొందరు న్న్ున పలకరిొంచారు ఆపాూయ్ొం గా.
ఈయ్న్ మాత్ోొం మయఖొం మయడుచుక ని ఉొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ కళ్లు చిొంత్ నిపుపలాో ఉొండ్ేవి
ఈయ్న్ పలకరిొంచక పర వటానికి కారణొం గ్త్మేశార రావు గారుఆ
త్రాాత్ చపాపరు ‘’మీరు ఇకొడ్ికి రావటొం వొంకట రత్ాననికి ఇషట ొం లేదు. మీరు వసపా త్ాన్ు
వళ్ో పర త్ాన్ని హెడ్ మాస్ట ర్ న్ు కమిటీ ని బదిరిొంచాడట. వాళ్లు ‘’న్ువుా ఉొంటె ఉొండు. పర త్ే
పర .దురాొ పోస్ాద్ గారు ఇకొడ్ికి రావటొం ఖాయ్ొం. నీఇషట ొం ఏొం చేస్ుక ొంటావో
చేస్ుకో ‘’అనానరట. అొందుకని మయఖొం చలో క పలకరిొంచాలేదట. అదీ ఇకొడ్ి విషయ్ొం.
చూసిొంది అొంత్ా బొంగారొం కాదన్న స్ామత్ అరధమయిొంది.‘’ఆల్ ఈజ్ నాట్ వల్’’అని
పిొంచిొంది. కుమొం గా వొంకట రత్నొం సపనహిత్రడయ్ాూడు బాగా మాటాోడ్ే వాడు మొంచి లెకొల
మేస్ట ారు అత్న్ు. స్ుబో ధకొం గా ఉొండ్ేది అత్ని బో ధనాపటిమ.. పాొంటు మయడ్ిడ మీదకు జారి
పర త్ర ఉొండ్ేది. రొంగయల చకకాొ రొంగయల పాొంటు త్ో ఉొండ్ేవాడు రొండు బాగా న్ల్నగి ఉొండ్ేవి
గయడ్ివాడ కో బ్ లల త్లాోరుో పపకాడ్ి స్రాస్రి స్ూొల్ కు వచేచవాడని అన్ుక నే వారు. అొందుకే
కళ్లు యిెరు బొ గయొ కణనకలాో ఉొండ్ేవి. నేన్ు చేరన్
ి క నిన నలలకు ఆయ్న్ యిెవరీ
చపపకుొండ్ా, సెలవు పెటట కుొండ్ా ‘’జొంప్ జిలాని‘’అయ్ాూడు. మదాోస్ లల పపకాడుత్రన్నటు
ో
త్రాాత్ ఎపుపడ్య త్ల్నసిొంది. అత్ని భారూ కాటలరు పి.హెచ్.సి.లల గవరన మొంట్ న్రుస. చాలా
యోగయూరాలు అని చపుపక నే వారు. పిలోలునానరు కాని వొంకటరత్నొం ఇవేవీ
పటిటొంచుకోకుొండ్ా రికామీ గా తిరుగయత్ూనే ఉొండ్ే వాడు. ఇది ఇకొడ మొదలు కాదు పోతి
స్ూొల్ లలన్ు ఇదే పరిసతి ిా ఆ త్రాాత్ా నాత్ో ఉయ్యూరు స్ూొల్ లల పని చేశాడు. 56 రనజుల
సె్లైక్ లల ఇదా రొం కల్నసి పనిచేశాొం ఉయ్యూరు మొండలొం సె్లైక్ కు నేన్ు కనీాన్రిన అత్న్ు నాకు
అసిస్టొంట్. చివరికి కాటలరు లల అత్నిన వదికి తీస్ుక ని రమమనిన్ హెడ్ మాస్ాటరు త్ల్నసిన్
వారిని పొంపిొంచి వేదికిొంచి పటుటక ని త్పిపొంచారు. కాని అయ్న్ మళ్ళు అదే ధయ రణన. మళ్ళు
జొంప్.చివరికి కాటలరు న్ుొంచి పొంపిొంచేశారు. ఇదీ వొంకట రత్నొం కదా. ఇొంకా ఉొంది ఇొంకో
స్ారి రాస్ాా.
ో ో ు మేస్ట ారుో ఒక ఎనిడ .ఎస్..ఉదేవారు మొంచి గ్ుొండ్ ఉొంది. పిలోలు బాగా ఆడ్ేవారు
ఇదా రు డ్ిల
స్ుొంకర వొంకటేశార రావు అనే ఆ ఊరి వాడ్ే పెదా డ్ిోల్ మేషట ారు పలుకు బడ్ి ఉన్నవాడు.
మయన్స్బయ గారికి బొంధువు వొంకట రత్నొం అనే బజవాడ అయ్న్ యిెన్.డ్ి.ఎస్.చాలా మొంచి
వాడు. చిన్న డ్ిోలో ు మేషట ారు శరమ గారు కుొందేరు నివాసి. త్రాాత్ా లా పాసెై రిటెైర్ అయిన్
త్రాాత్ా లాయ్ర్ గా పాోకీటస్ చేశాడు నాకు మొంచి మిత్రోడు శరమ గారు. పలుకు బడ్ి
ఉన్నవాడు.. మయన్స్బయ అొంటే అొందరికి హడలే ఆఊళళు. ఆయ్న్ కే మా కాటలరు పొ లొం
శిస్ుాలు చల్నో ొంచేవాళ్ుొం. కాని శిస్ుాలకు వడ్ిత్ే చాలా మరాూదగా నే ఉొండ్ేవాడు. పొంచ కటుటడు
మనిషి. లావుగా ఉొండ్ి గొంభీర కొంఠొంత్ో మాటాోడ్ే వాడు. సెైన్ుస కు నాత్ోబాటు ఏ.స్ూరూ
నారాయ్ణ రడ్ిడ అనే దావులూరు నేటివ్ ఉొండ్ేవాడు స్న్నగా రివట గా ఉొండ్ేవాడు. నేచురల్
సెైన్ుస అదుుత్ొం గా బో ధిొంచే వాడు అత్న్ు చబయత్రొంటే పిలోలకు అకొడ్ికకొడ్ే అరధమయిేూది
మా ఇదా రికీ బో ధనా లల పర టీ. లెకొలకు గయొంటలరు వాడు నాగేశార రావు అనే
అత్న్ునానడు చీటికీ మాటికీ పారీటలు ఇచేచవాడు ఇన్ుప బీరువా క న్నొందుకు ఉదయ్ొం
పారీట ఇచాచడు ఇొంటి దగొ ర. బాగా డబయబ మదిొంచిన్ వాడు భారూ విజయ్ లక్షిమ ఇకొడ్ే
ా రి గారు కూడ్ా టీచరే..
సెకొండరి గేుడ్ టీచర్ పిలోలు అమరికా లల ఉనానరు మరదలు కస్ూ
ఇత్న్ు కాటలరు లల వూవస్ాయ్ొం చేసపవాడు. వారానికో స్ారి గయొంటలర్ వళ్ో అకొడ్ి పొ లాలు
చూస్ుక నే వాడు. స్ూయ్ా య్ా పరుడు గా కనీ పిస్ా ాడు. హెడ్ మాస్ాారయ్ాూడు. మేమిదా రొం
పర టాోడుకోన్నటు
ో గా మాటాోడుక నే వాళ్ుొం. ఇపపటికీ అదే విధొం గా ఉొంటాొం. కాటలరు పొ లొం
వళ్ో న్పుపడలాో కానీ పిొంచేవాడు. మొండవ కోటేశార రావు గారు అనే కాటలరు పెదా మనిషి
త్ో అత్నికి స్ాగయ సపనహొం నాకూ ఆయ్న్ మొంచి ఇరుగయ పొ రుగయ చేల స్నినహిత్ాొం మొంచి
స్లహా దారు పెదా మనిషి క డుకు కోడలు బజవాడలల పెదా డ్ాకటరో ు భారూ అనారనగూొం
కాటలరు వదిల్న వలో లేదు వూవస్ాయ్ొం బాగా చేసప వాడు కోటేశార రావు గారు. గయమాస్ాా
స్ుొంకర వొంకటేశార రావు అన్ుక ొంటా మొంచి పని త్ల్నసిన్ వాడు ఆ త్రాాత్ా జిలాో పరిషద్
లల ఆఫీస్ స్ూపరిొం టేనా ొంే ట్ అయ్ాడు భారూ ఇకొడ్ే సెకొండరి టీచర్.. కడ్ియ్ాల పోస్ాద్ అనే
సెకొండరి ఉపాధాూయ్యడుొందే వాడు మాటకారి లెఫ్టట భావాలున్న వాడు స్ొంజీవ రావు గారి
అబాబయి గా చలా మణన అయిేవాడు పొంచకటుట మనిషి. స్ొంజీవరావు గారికి ఊళళు పచారి
దుకాణొం ఉొండ్ేది ఇొంక కరిత్ో భాగస్ాామూొం. మొంచి స్రుకు దొ రికేది. ఉయ్యూరు లల మా
గేదలకు చిటల
ట ,త్వుడు ఇకొడ్ే క ని రిక్ష్ లల తీస్ుక ని వళళువాడ్ిని అపుప పెటట ి జీత్ొం రాగానే
తీరచటొం మామయలు. బయ్ూొం కూడ్ా దొ రికేవి. ఒక కిుసట య్
ి న్ టీచర్ కృపా రావు ఉొండ్ేవారు
చాలా మొంచి టీచర్. పెదా మనిషి. నాకు ఆదరశొం. పొంచ కటుట మనిషప. భారూ ఇకొడ్ే టీచర్
క డుకు, కూత్రరు ఇకొడ్ే స్ూొల్ లల చదివే వారు. క డుకు డ్ిగీు పాసెై బ.యి.డ్ి.కోస్ొం
పోయ్తినస్ూ
ా రాకపర త్ే నా దగొ రకు ఉయ్యూరు వచిచ చపాపరు అపుపడు నేన్ు కాొంత్ా రావు,
ఆొంజనేయ్శాసిా ి పిచిచ బాబయ మొదలెైన్ వారొందరొం కల్నసి బొందరు వళ్ో క లూ
ో రి కోటేశార
రావు గారికి చపాపొం ఆయ్న్ మమమల్నన త్న్త్ో తీస్ుక ని వళ్ో బయి.డ్ి కాలేజి కరస్ాపొండ్ొంట్
త్ో మాటాోడ్ి సీటు వచేచటు
ో చేశారు. ఇదొంత్ా ఎపుపడ్య ఆ త్రాాత్ చాలా కాలానికి జరిగిన్
కదా ఇపుపడ్ే చపపపశాన్ు. అొంత్ే.. స్రదా గా కాలొం గడ్ిచి పర త్ోొంది..

కాటలరు కాపురొం విశేషాలు ఆన్క రాస్ాాన్ు.

నాదారి తీరు -18

కాటలరు కాపురొం
న్న్ున ఆహాానిొంచిన్ స్ూొల్ కన్ుక మన్ జాగుత్ాలల మన్ొం ఉొండ్ాలని
కుటుొంబానిన కాటలరు కు మారాచన్ు. బొండ్ిలల స్ామాన్ు వచిచొంది. కడ్ియ్ాల వారి వడో
క టుట ఎదురుగా పొంచాయితీ ఆఫీస్ దగొ ర ఒక చిన్న డ్ాబా, దాని మయొందు పెొంకుటిలో ు అదా కు
తీస్ుక నానన్ు.
 పెొండ్ాూల వారిలో ు
ై ున్ పోమయఖ సినీ స్ొంగీత్ దరశకుడు పెొండ్ాూల నాగేశార రావు గారిలో ు ఉొంది.
ఎడమ వప
కుడ్ి వైపు ఒక ఆర్.ఐ.గారిలో ు.. పెొండ్ాూల వారి అమమగారు ఇకొడ్ే ఉొండ్ేవారు. పెొండ్ాూల
గారికి ఈవిడ స్వతి త్ల్నో పెొండ్ాూల నాగాన్జ నయ్
ే యలు గారి అబాబయిలు, స్ర దరి పిలోలన్ు ఈ
మామమ గారు పెొంచుత్రనానరు అనీన త్ానే అయి చూస్ుక నే వారు. ఆమ చాలా
మొంచిది.అని మా ఆవిడ చపపపది. కలుపుగనలుగా మాటాోడ్ేదట. త్లో వారు ఝామయనే లేచి
ఇొంటి పని అొంత్ా ఒొంటి చేత్ా ో చేస్ుక ని, పిలోల్నన స్ూొల్ వళ్కు త్య్ారు చేసి పొంపపది. ఆవిడ.
ఆ త్రాాత్మడ్ికటుటకోని వొంట చేస్ుక నేది.. మొంచి ఆచార పరాయ్ణయరాలు. పాత్కాలపు
పదధ తిలల త్లో బటట లు త్ో ఉొండ్ేది మడ్ీ ఆచారొం బాగా పాటిొంచేది స్ాయ్ొం వేళ్లలో పోభావతి
త్ో కబయరుో బాగా చపపపదట. ఆవిడ త్న్ మన్ుమరాలో న్ు మన్వాళ్ున్ు మయరిపెొం గా పెొంచేది.
వారికి ఏ లలటు రానిచేచది కాదు. పెొండ్ాూల వారిొంటి పోకొన్ ఉొంటునానమనే గరాొం నాకు
ఉొండ్ేది ఆవిడ అత్ా గారి ఆరళ్ుకు బాగా ఇబబొంది పడ్ాడరట అమిత్ కషట జీవి ఆమ చిన్నత్న్ొం
లలనే కాదు పెదా త్న్ొం లలన్ు ఆమకు కస్ాటలు త్పపలేదు. ఒక పిలోల కోడ్ి లా కనిపొంచేది
ఎపుపడూ వాళ్ు స్ొంగత్ే, ధాూసప ఆవిడకు. మా ఆవిడకు ఆవిడ గకపప పపర
ో ణ అని ఎపుపడూ
అొంటల ఉొంటుొంది. ఆమ లల ఎననన మొంచి గయణాలన్ు చూసి పోభావతి పోభావిత్ొం అయిొందని
అొంటుొంది అపుపడ్ే పెొండ్ాూల స్ొంగీత్ొం అొంటే వరిు వాూమోహొం నాకు. ఇపపటికీ అొంత్ే.
అలాొంటి స్ొంగీత్ స్ారా భౌమయడ్ిని కన్న గాుమొం కాటలరు. ఆయ్న్ కు అకొడ ఇొంత్ వరకు
ఒక శిలా విగుహొం కాని గయరిాొంపు కాని లేక పర వటొం నాకు ఆశచరూమేస్ా ుొంది నేన్ు ఆ ఊరి
వాళ్ు కొందరి దుోషిట లలకి ఈ విషయ్ొం త్చాచన్ు. కాని ఒకొచిత్ోపటొం కూడ్ా నాకు త్ల్నసి
న్ొంత్ వరకు ఏ పోభయత్ా కారాూలయ్ొం లలన్ు పెటట ొంి చలేదు …
ఆర్ ఐ గారు నియోగయలు. భారూ యోగయూరాలు. టీచర్ గా పని చేసపది. మా
ఆవిడకు త్ాన్ు ఎొంత్ో స్హాయ్ొం చేస్ా ాన్ని అనేది అట. ఆయ్న్ అపుపడపుపడు మాటాోడ్ే
వారు. పిలోలు స్ూొల్ లల చదివే వారు ఆయ్న్ చాలా పొ టిట, ఆవిడ బాగా పొ డుగయ విొంత్ గా
ఉొండ్ేది

కాటలరు వారి లలగిల్న

కాటలరు మయిన్ రనడుడ లల అపుపడున్న గుొంధాలయ్ొం ఎదురుగా పోమయఖ కవి స్ాత్ొంత్ో
స్మారయోధులు కాటలరు వొంకటేశార రావు గారి పెదా మొండువా లలగిల్న, విశాల మన్
ై దొ డ్ీడ
ఉొండ్ేవి వాకిటో ో అరుగయ మీద వారు కూరుచనే వారని చపుపక నే వారు. నేన్ు వారిని కాటలరు
లల చూసిన్ జాాపకొం లేదు. పెదా వూవస్ాయ్ దారులు. వూవస్ాయ్ొం అొంత్ా అన్నగారు
చూసపవారని వినానన్ు పాలేళ్లు, నౌకరుో, చాకరుో ఇలుో భలే స్ొందడ్ిగా ఉొండ్ేదని ఎొందరన
లబధ పోతిస్ుటలెన్
ై కవులు రచయిత్లు కాటలరి వారిొంటికి వచిచఅతిధూొం సీాకరిొంచేవారని
చపుపక నే వారు కాని నా చిన్నత్న్ొం లల కాటలరి వారు, పోఖాూత్ కవి దేవుల పల్నో కృషణ శాసిా ి
గారు మా ఇొంటికి రావటొం మా పెొంకుటిొంటి స్ావడ్ిలల త్ూరుప గనడ దగొ ర కురీచలలల కూచుని
మా నాన్న గారిత్ో మాటాోడటొం నాకు యిపపటికి గయరుా. దేవుల పల్నో వారు మదాోస్ లల
ఉొంటున్న మా పెదాకొయ్ూ కు పెదమామ గారి అొంటే గాడ్ేపల్నో పపద స్ూరూ నారాయ్ణ అొంటే
రేడ్ియో లల’’బావగారి కబయరుో’’ చపపప ఇదా రిలల ఒక బావగారన్న మాట ఏఎయ్న్ అలుోడ్ే కృషణ
శాసిా ి గారు …పపద స్ూరూ నారాయ్ణ గారి త్మయమడ్ే గాడ్ేపల్నో స్ూరూనారాయ్ణ అొంటే మా
అకొయ్ూ మామ గారు.. ఈయ్న్ గకపప సపటజి న్టులు చాణకూ చొందో గయపా మొదలెైన్ హిొందీ
నాటకాలు చాలా వేశాడు దరశకత్ామయ వహిొంచాడు. పాత్ వొంకటేశార స్ాామి మహాత్ముొం
అొంటే సి.ఎస్.ఆర్ ఆొంజనేయ్యలు గారు కృషర
ణ డ్ిగా వేసిన్ సినిమాలల ఈయ్న్ భయోగయ మహరిి
వేశారు. విొంధూరాణన మొదలెైన్ సినిమా లల న్టిొంచారు. ఆయ్న్ కుమారుడ్ే కృపానిధి మా
బావగారు.. ఈయ్నా త్ొండ్ిో త్ో కల్నసి నాటకాలు ఆడ్ారు. ఇదా రిది మొంచి పరసనాల్నటీయిే.
కృషణ శాసిా గ
ి ారిత్ో మాకు బొంధుత్ాొం ఉొందన్న మాట.. ఆయ్న్ భారూ రాజ హొంస్ గారు చాలా
మొంచి మనిషి నేన్ు మదాోస్ వళ్ున్పుపడలాో టి.న్గర్ లల ఉన్న వారిొంటికి న్న్ున మా
అకొయ్ూ తీస్ుక ని వళళుది. కృషణ శాసిా ి గారు చన్ువు గా మాటాోడ్ే వారు. ఆయ్న్ మరణనొంచ
టానికినికి ఇరవై రనజుల మయొందు మదాోస్ లల వారిని దరిశొంచి ఎననన విషయ్ాలన్ు ‘’సిరిబోొంగ్
పాడ్’’ మీద మయచచటిొంచు కోనానొం. ఉయ్యూరు లల మా ఇొంటికి వచిచన్పుపడు ఆయ్న్కు
మొంచి గిరజాల న్లో జుటుటొండ్ేది పొంచా శాలువా త్ో చూసిన్ జాాపకొం ఆయ్న్ పెటట ుక న్న కళ్ు
జోడు ఇొంకా నా స్మృతి పధొం న్ుొంచి వీడ్ి పర లేదు. నహు
ు కోటు వేస్ుక నానరు కాటలరు
వారు దరాజగా పొంచా లాలీచ త్ో ఉత్ా రరయ్ ై చేతి కరు.
ీ ొం త్ో ఉనానరు చేతిలల విలాస్వొంత్ మన్
చుటట కూడ్ామా ఇొంటోో కాల్నచన్ గయరుా. దాదాపు రొండు గొంటలు పెన
ై ే మా ఇొంటోో ఈ కవి జొంట
గడ్ిపారు.కాటలరి వారికి కూడ్ా కాటలరు లల స్మృతి చిహనొం లేక పర వటొం విడూ
డ రమే
కాటలరు లల స్ాయ్ొంత్ాోలు
ఉదయ్ొం టలూషన్, త్రాాత్ా బడ్ీ రాతిోకి మళ్ళు టలూషన్ స్ాయ్ొంత్ోొం నేన్ు, గ్త్మేశార
రావు గారు ఇొంక కరిదారూ కల్నసి పోభయత్ా ఆస్ుపతిో దాకా న్డ్ిచి వళ్ో అకొడ త్ూమయల మీదయ
వొంత్న్ మీదయ కూరుచనే వాళ్ుొం పిచాచ పాటీ మాటాోడుక నే వాళ్ుొం. స్రదాగా గడ్ిచి పర యిేవి.
గ్త్మేశార రావు గారు గకపప స్ొంస్ాొరి, మిత్ భాషి గా ఉనాన లలకానిన ఎొంత్ో చదివిన్
వారు. రాజకీయ్ాలపెై మొంచి అవగాహన్ ఉొంది. ఆ త్రాాత్ ఆయ్న్కు రడ్ిడ గయడ్ొం హెడ్
మాస్ట ర్ గా పొ ో మోషన్ వసపా వళ్ో పర య్ారు మొలలత్ో త్ో ఎకుొవ బాధ పడ్ే వారు. రడ్ిడ
గయడ్ొం బాగా వేడ్ి పాోొంత్ొం. ఎలా త్టుటక ొంటారన అన్ు క నే వాడ్ిని
పాల్నటిక్స
ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల కోనేరు దయ్ాకర రావు అనే ఆయ్న్ వచాచడు. మొంచి మాటకారి ఏ
ఎొండ కా గకడుకు రకొం. గకపప కబాడ్ీ పపో య్ర్ మమమల్నన అొందరీన బరిలల దిొంపి ఆడ్ిొంచేవాడు
స్బ్ జోన్ లల కపుప స్ాధిొంచిన్ జాాపకొం. ఈయ్న్ అన్న లలకేశారరావు అనే సీనియ్ర్ హెడ్
మాస్ట ర్ ఆ త్రాాత్ా ఎపుపడ్య నేన్ు పామరుు లల వారి దగొ ర పని చేశాన్ు. దయ్ాకర రావు
వచిచన్ దగొ రునొంచి పాల్నటిక్స ఎకుొవైనాయి. నమమదిగా స్ూరూ నారాయ్ణరడ్ిడ గారిత్ో చేరి
టలూషన్ చపపపవాడు. నా దగొ ర పదయ త్రగతి విదాూరుధలు పెవ
ైి ట్
ే చదివే వారు అొందులల
పొ టో పాడు అమామయి శేషరమాొంబ చదివేది. ఆ ఊరి స్రపొంచ్ మాదల అొంజయ్ూ గారి
అమామయి. త్మయమడు కూడ్ా కాటలరు లలనే చదివే వాడని గయరుా. ఈ అమామయి చాలా
ఫపషన్బయల్ గా ఉొండ్ేది. సెొంటర్ ఆఫ్ అటాోక్షన్.. ఈ అమామయి నా దగొ ర చదవటొం దయ్ాకర
ి ాదు. చాలా వూూహాలు పనిన ఆమ న్ు మానిపొంచాడు నా దగొ ర.
రావు కు ఇషట ొం ఉొండ్ేదక
ఆమ త్రాాత్ా రడ్ిడ గారి దగొ ర చేరిొంది బో ళ్ుపాడు వాడు శేషరరేడ్ిడ, ఇొంక కరిదారూ కురాుళ్లు
చదివే వారు ఊరనో నాయిా బాోహిమన్ స్ుబాబరావు గారి అబాబయి వొంకటేశార రావు నా
శిషరూడ్ే అలాగే అపుపడు రమేష్ అనే కడవక లుో కురాుడు కాటలరు స్ూొల్ లల చదివే వాడు.
అత్నే అ త్రాాత్ా గకపప కబాడ్ీ ఆటగాడు అయ్ాడు రాషట ా వాూపా ొం గా పపరున్న వాడు.
కడవక లుో లల, బాడ్ీ పర టీలన్ు చాలా కాలొం నిరాహిొంచాడు. ఇపపటికి అత్నికి నేన్ొంటే చాలా
గ్రవొం. ఎొంత్ో మరాూద గా న్మస్ాొరొం పెటట ి మాటాోడుత్ాడు. ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల డ్ిల్
ో ో
మేషట ారు గా పని చేసి ఈమధూనే రిటెైర్ అయ్ాూడు. అత్ని కబాడ్ీ అట చూసి ఆ నాటి కలెకటర్
ఏ.వి.ఎస్.రడ్ిడ గారు అత్నిన సెలెక్ట చేసి వాూయ్ామ ఉపాధాూయ్యని గా నియ్మిొంచి గకపప
పని చేశారు స్మరధత్కు గకపప పటట ొం కటాటరు కలెకటర్ రడ్ిడ గారు. కుమొంగా నా దగొ ర న్ుొండ్ి
పిలోలు జారిపర య్ారు. నాకు ఇదొంత్ా బాధ గా ఉొంది. కన్ుక వొంటనే ఒక నిరణయ్ొం తీస్ుక ని
మయడు నలల త్రాాత్కుటుొంబానిన ఉయ్యూరు పొంపిొంచేశాన్ు. నేన్ు రనజు ఉయ్యూరు
న్ుొండ్ే సెైకిల్ మీద వచేచవాడ్ిని స్ూొల్ కు.
 కాకాని వారికి ఘన్ స్నామన్ొం
ఉయ్యూరు లల ఓడ్ిపర యిన్రాజకీయ్ కురు వృదుధలు కాకాని వొంకట రత్నొం గారిని
గన్నవరొం నియోజక వరొ ొం లల నిల బటిట ఆ నాటి మయఖూ మొంతిో కాస్ు బోహామన్ొంద రడ్ిడ
గల్నపిొంచి వూవస్ాయ్ శాఖా మాత్రూలుగా మొంతిో వరొ ొం లల కి తీస్ుక నానరు. ఆ స్ొందరుొం గా
కాటలరు పోజలు, పెదాలు కాకాని వారికి ఘన్ స్నామన్ొం చేయ్ాలని స్ొంకల్నపొంచారు. వేదిక
హెైస్ూొలె. కాకానికి ఆహాాన్ పత్ోొం పోశొంశా పత్ాోలన్ు నేన్ు త్లుగయ మేషట ారు మయలగలేటి
శరమ గారు త్య్ారు చేశాొం. బాగా వచిచొంది అనానరు అొందరు. శరమ గారు పదాూలు కూడ్ా
రాశారు. నాకు స్నామన్ పత్ోొం రాయ్టొం ఇదే మొదలు. అొంత్ ఇషట ొం లేకపర యినా రాసపశాన్ు.
స్నామన్ కారూకుమొం భారీగా జరిగిొంది. ఆ ఊరి కాొంగేుస్ పెదాలు వలో ొంకి శ్రు వేణయ గనపాల రావు
గారు, వీరినే అొందరు ‘’శ్రు వేణయ ‘’అనేవారు. కడ్ియ్ాల వారు,వలో ొంకి ఇత్ర పెదాలు,
మయదున్ూరు రాజకీయ్ దురొంధరులు కలపాల స్ూరూ పోకాశ రావు గారు అొందరు కల్నసి
అదుుత్ొం గా నిరాహిొంచారు. నేన్ు స్నామన్ పత్ాోనిన,’’శరమ గారు పదాూలన్ు చదివిన్
జాాపకొం.. హెడ్ మాస్ాటరు కోటేశార రావు గారు ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. కాటలరు పెస
ో ిడ్ొంట్ గా
చాల ఏళ్లు పనిచేసన్
ి కమయూనిస్ుట నాయ్కులు ‘’నాదళ్ువారు’’. త్కుొవ గా మాటాోడ్ేవారు
ఎకుొవ పని చేసప వారు పారీటకి అతి మయఖూమైన్ సపవకులు ఆయ్న్ కూత్రరు అపుపడు
ే ి.
స్ూొల్ లల చదివద
స్ూొల్ లల డ్ాోయిొంగ్ మేషట ారు చిన్నగా, పొ టిటగా బకొ పలచగా, ఎరుగా ఉొండ్ేవారు. కోరా
పొంచ కోరా చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు అకొడ్ే ఉదయ ూగొం లల చేరి అకొడ్ే రిటెైర్ అయ్ారు.. అయ్న్
క డుకు మా స్ూ
ట డ్ొంట్. కాటలరు లల రొండు దేవాలయ్ాలునానయి శివాలయ్ొం చాలా
ై ది విషాణాలయ్ొం క త్ా ది శివాలయ్ అరచకులకు మొంచి పపరుొండ్ేది. ఆయ్న్
పురాత్న్ మన్
క డుకు త్ోయ్ొంబక రావు అపపటికే టెయి
ో నిొంగ్ పాసెై ఉదయ ూగొం చేస్ా ునానడు అత్ని త్మయమడు
స్ూొల్ లల చదువుత్రనానడు.. కడవక లుో వొంత్న్ దిగ గానే కుడ్ి వైపు మా
పొ లాలునానయి. బో రు వేసి పొంట పొండ్ిస్ా ునానొం. వరేు వాళ్లు చేస్ా ునానరు. అపుపడు.
కడ్ియ్ాల నాగభయషణొంఅనే రైత్ర పొ లొం మా పొ లొం పోకొనే ఉొంది. ఆయ్న్ది కాటలరు.
ఆయ్న్ అన్న గారే స్ొంజీవరావు గారిత్ో కాటలరు లల దుకాణొం నిరాహిస్ా ునానరు అలానే
బాలయ్ూ గారు అనే పెదా మనిషిదీ ఇదే ఊరు వారిదీ మా పోకొ పర లమే నిత్ూొం పొ లొం దగొ ర
కనీ పిొంచి న్వుాత్ర పలకరిొంచేవాడు బాలయ్ూ గారు భలే పెదా మనిషి. మనేన కోటేశార
రావు గారి పొ లొం మా పొ లొం దగొ రే ఉొంది..
రవ
ై స్ కాలువ ఈదటొం
ఒక స్ారి కారీాక మాస్ొం లల హెడ్ మాస్ాటరు త్ో స్హా మేమొంత్ా కడవ కోలుోదగొ ర
ఉన్న ‘’రైవస్ కాలువ’’కు స్ాననానికి వచాచొం. అొందరొం పొందొం వేస్ుక ని రైవస్ కాలువన్ు
ఈ ఒడుడ న్ుొంచి ఆ ఒడుడకు ఈది మళ్ళుఈ ఒడుడకు చేరాల్న అని పొందొం
వేస్ుకోనానొం హెడ్ మాస్ాటరు కూడ్ా దిగారు అొందరి కొంటే నేనే మయొందు ఈది గల్నచాన్ు.
త్రాాత్ా స్ుొంకర వొంకటేశార రావు అనే డ్ిల్
ో మేషట ారు, ఆ త్రాాత్ా హెడ్ మాస్ాటరు
చేరుక నానొం. అొంత్ వడలెైపన్ కాలువ న్ు నేనపుపడూ అొంత్కు మయొందు ఈ ద లేదు ఏదయ
చిన్నపపటి న్ుొండ్ి మా ఉయ్యూరు లలని ‘’పులేో రుకాలువ ‘’లల ఈదేవాడ్ిని. కన్ుక ఈత్
అలవాటు ఉొంది మయనిగి ఈదటొం కూడ్ా నాకు వచుచ.. అది ఇకొడ నాకు ఉపయోగ
పడ్ిొందన్న మాట.. అొందరు న్న్ున మచుచక నానరు. హెడ్ గారిత్ో స్హా.. అొంత్ స్ాహస్ొం
నేన్ు చేయ్గలన్ని అన్ుకో లేదు. కాని జరిగిొంది..
రాషట ప
ా తి ఎనినకా, హెడ్ మాస్ాటరి పోమోషన్ు న్ూ మిగిల్నన్ విశేషాలు త్రాాత్ చబయత్ాన్ు

నాదారి తీరు -19

రాషట ా పతి ఎనినకల కోలాహలొం
కాొంగుస్ త్రఫున్ నీలొం స్ొంజీవ రడ్ిడ ని రాషట ప
ా తి అభూరిధగా పోకటిొంచిొంది పోధాని ఇొందిరా
నాయ్కత్ాొం లల. ఇది ఆనాటి సిొండ్ికేట్ గా పపరకొందిన్ కామరాజ నాడ్ార్, అత్రలూ ఘోష్,
ఎస్.కే.పాటిల్, నిజల్నొంగపపల నిరణయ్మే కాని త్న్ నిరణయ్ొం కాదని క దిా రనజులకే ఇొందిరపపో ట్
ఫిరాయిొంచిొంది. ’’అొంత్రాత్మపోబో ధొం ‘’అనే మాటన్ు త్చిచ పారీట అభూరిధని ఓడ్ిొంచాలని
నిరణయిొంచుకోొందీ.ఆమ త్న్ అభూరిధగా వరాహగిరి వొంకట గిరి ని బరిలలకి దిొంపిొంది అపపటికి
ఆయ్న్ ఉప రాషట ప ు పులుగా పెై న్ుొంచి కిొందికి చీల్నొంది.
ా తి. దేశొం లల కాొంగుస్ పారిట రొండు గయ
పోతి పక్ష్లు స్ొంజీవ రడ్ిడ నే బయజానికి ఎత్ర
ా కోనానయి. అపపటికి ఆయ్న్ లలక్ స్భ సీపకర్
చేశాడు. ఇదా రు త్లుగయ వారే. ఆొంధోపద
ో ేశ్ కు చొందినా వారే. మహా రొంజుగా న్డ్ిచిొంది
రాజకీయ్ొం. లెకొలు, పెల
ై ేకొలు ఎవరికి వారు వేస్ుక ని పొందొం కోళ్ున్ు దువాారు. కాొంగుస్
లల య్యవ రకా ొం ‘’య్ాొంగ్ టర్ొ ‘’లనే పపర ఇొందిరకు అొండగా ‘’.మయస్ల్న మయఠా’’ అొంత్ా రొండ్య
వైపు మొహరిొంచారు. య్ాొంగటరుొా లొంటే చొందోశేఖర్, మోహన్ దారియ్ా, కృషణ కాొంత్
మొదలెన్
ై వారు ఒకరిపెై ఒకరు దుమమతిా పర స్ుక నానరు బహుశా ఈ అొంత్రాత్మ పోబో ధొం
త్ో దేశ రాజకీయ్ాలు పత్న్ొం అవటానికి నాొంది అయిొంది దీనికి బాధుూరాలు ఇొందిర.ే
పోజాస్ాామూొం మటిట కరిచిొంది అపపటి న్ుొంచే, విలువలకు తిలలదకాల్నచిచొండ్ీ అపపటి న్ుొంచే.
స్మరధత్ కొంటే ‘’చపుపకిొంద త్ేలులు ‘’కు అధికారొం స్ొంకుమిొంటమయ దీనిత్ోనే పాోరొంభొం.
మా కాటలరు స్ూొల్ లలన్ు ఈ వివాదొం పోతిధానిొంచిొంది. నేన్ు, హెడ్ మాస్ాటరు
కోటేశార రావు మొదలెన్
ై వారొంత్ా ఒక గయ
ు ప్ గా, దయ్ాకర రావు పోస్ాద్, మొదలెన్
ై
వారొంత్ా రొండ్య గయ
ు ప్ అయ్ాూొం. ఖాళ్ళ పీరయ్
ి డో లల వీటి పెన
ై ే చరనచప చరచలు చేస్ుక నే వాళ్ుొం
హెడ్ మాస్ాటరి త్ో కూడ్ా ఈ విషయ్ాలు మయచచటిొంచే వాళ్ుొం అపుపడు ఇొండ్ియ్న్ ఎక్స పెోస్
పతిోకా స్ొంపాదకుడు’’ ఫాోొంక్ మొరస్’’ రాసిన్ స్ొంపాదకీయ్ాలొంటే పడ్ి చచేచ వాళ్ుొం చదివి
అవత్ల్న వారిని ఉడ్ికిొంచే వాళ్ుొం పోభ కూడ్ా ఆత్ాన్ు లల గయడడ కన్ుక మాకు స్పర ర్ట అని
అన్ుక నానొం. అభూరుధలు ఇదా రు దేశమొంత్ా తిరిగి ఓటు
ో అడుక ొనానరు. గిరి ఓటమి నా
ఓటమి అొంది ఇొందిరా కొంయ్యనిస్ులై ఆమ వైపప. అపుపడు మన్ మయఖూ మొంతిో కాస్ు వారు.
స్ొంజీవరడ్ిడ నే బయజాన్ వేస్ుక నానడని గయరుా. ఎనినక జరిగిొంది ఫల్నత్ాలన్ు పోకటిమేచరనజు న్
స్ూొల్ ఉొంది మధాూహనొం విరామ స్మయ్ొం లల, స్ాయ్ొంత్ోొం బడ్ి అయిన్ త్రాాత్ా హెడ్
మాస్ాటరి రూమ్ లల ఉన్న రేడ్ియో పెటట ుక ని వారా లు వినే వాళ్ుొం.. పర టా పర టీగా జరిగిన్
ఎనినక. నాకు దయ్ాకర రావు కు మాటా మాటా పెరిగిొంది. ఒక స్ారి న్న్ున రచచగకటేట మాట
ఏదయ అనానడు నేన్ు రచిచ పర యి చపుప తీశాన్ు. దానిత్ో ఒకొ స్ారిర చలో బడ్ాడడు ‘’బోదర్
ఇొంత్ సీరియ్స్ గా తీస్ుక ొంటా వన్ుకోలేదు స్ారీ స్ారీ ‘’అనానడు ‘’మరాూద దాటిత్ే నేనిలానే
పోవరిాస్ా ాన్ు జాగుత్ా‘’అనానన్ు అొంత్ే అపపటి న్ుొంచి మా స్ొంభాషణ స్రస్ొం గా నే స్ాగిొంది.
ఇదా రొం ఉదేోక స్ాభావులమే. ఒళ్లు దగొ ర ఉొంచుకోనానొం. ఈ స్ొంఘటన్ నాకే ఆ త్రాాత్ా
చిరాకని పిొంచిొంది. ఎవరికోస్మో మన్ొం ఇొంత్గా కాటాోడుకోవాలా అని పిొంచిొంది.. మొత్ా ొం
మీద గిరిగారు గల్నచారు స్ొంజీవ రడ్ిడ ఓడ్ిపర య్ాడు. గిరి గారు మా ఉయ్యూరు కే.సి.పి.కి
చాల స్ారుో కేొందో కారిమక మొంతిోగా వచాచరు. ఒకటి రొండు స్ారుో చూసిన్ జాాపకొం పెజ
ై మా
కురాా త్ో భారీ విగుహొం. చిన్న సెైజు క ొండ. ఇొంటిపపరు స్ారధకొం మొంచి కారిమక నాయ్కులు.
ఉయ్యూరు లక్షమణ న్గర్ న్ు ఆయ్నే పాోరొంభిొంచారు. స్ొంజీవ రడ్ిడ అొంటే ఎొందుకో నాకు
చిన్నపపటి న్ుొంచి విపరీత్ మన్
ై అభిమాన్ొం మాలల మేమయ ఆయ్న్ున ‘గయరువు
గారు ‘’అన్ుక నే వాళ్ుొం. డ్ేరిొంగ్ అొండ్ డ్ాషిన్ మనిషి. వూకిాత్ాొం ఉన్న వాడని నా ఆరాధన్.
అపపటికి ఆర్.ఎస్.ఎస్.పపపరుో అయిన్ ‘’ఆరొ నజ
ై ర్‘’జాగృతి ఆొంగో త్లుగయ పతిోకలన్ు చొందా
కటిట త్పిపొంచి చదివే వాడ్ిని. ఆరొ నజ
ై ర్ లల పడ్ిొంది అొంటే న్ూటికి న్ూరు శాత్ొం య్దారధొం
అని పిొంచేది. జాగృతి త్లుగయ స్ొంస్ొృతికి క మయమ కాసిొంది. మొంచి కధలు వచేచవి. ఆర్
ఎస్.కే.గారి సినీ రివుూ అదుుత్ొం గా ఉొండ్ేవి.
గిరిగారు ఆ త్రాాత్ా అమమ చపిపన్టు
ో డ్ి అపపటివరకు ఉన్న గ్రవానిన
పర గకటుటకోనానరని,రబబరు స్ాటొంప్ అని పిొంచుకోనానరని పపపరుో కోడ్ై కూశాయి. భారూ
అన్ధికార వూకిాగా పెత్ాన్ొం చేలాయినేచదని చవులు కోరుక ొనే వారు. కదలలేని మనిషి గా
గిరి గారు మయదో పడ్ాడరు. ఏమన
ై ా త్లుగయ వూకీా రాషట ా పతి పీఠొంఅది రనహిొంచి న్ొందుకు మన్ొం
గరిానాచల్నసొందే. ఈ పుణూొం ఇొందిరాదే రడ్ిడ గల్నచినా అొంత్ే కదా.
అపపటికి మాకు మయగయొరబాబయిలు. శాసిా ి శరమ గయరిొంచి రాశా.మయడ్య వాడు
నాగ గనపాల కృషణ మయరిా. మా మామమ పపరు’’నాగమమ ‘’న్ు కల్నపాొం.
గజిటెడ్ ఇనసెకటర్ గా హెడ్ మాస్ాటరికి పదయ న్నతి
మా హెడ్ మాస్ాటరు త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు అపపటికే సీనియ్ర్ హెడ్ మాస్ాటరు
గా గయరిాొంపు పొ ొందారు రాజకీయ్ బలమయ ఉొంది కాకాని వారి అొండదొండలు దివి త్ాలూకా
వారు అవటొం త్ో గకటిటపాటి బోహమయ్ూ గారి ఆశస్ుసలు మొండల్న కృషాణ రావు గారి స్ాయ్మయ,
బొందరు ఏొం.పికాశ్రనాధుని పూరణ మల్నో కారుజన్ుడు గారి ఆశ్రస్ుస ఏొం.పి. అొంకినీడు గారి
పర ో త్ాసహొం చైరమన్ పిన్నమ నేని చకరవ ఆయ్న్కు పుషొలొం గా ఉనానయి. హెైస్ూొల్ హెడ్
మాస్ట ర్ న్ుొంచి గేజట
ే ేడ్ ఇనసెకటర్ అనే పోభయత్ా హో దాకు అపుపడు మారాొలు ఏరపడ్ాడయి
మన్జిలాో మొత్ా ొం మీద వీరికి ఒకొరికే ఆ చాన్ుస లభిొంచిొంది పదయ న్నతి పొ ొందారు అొందరొం
చాలా స్ొంత్ోషిొంచాొం. స్మరుానికి త్గిన్ పదవి. మన్ జిలాో లలనే పర సిటొంగ్ అని జాాపకొం. మొంచి
వీడ్య ొలు విొందు నేరాపటు చేశాొం. ఊళళు వాళ్లు కూడ్ా హారిాకొం గా ఘన్ మైన్ వీడ్య ొలు
ఇచాచరు. ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల ఉయ్యూరు లల మాత్ో పాటు పనిచేసన్
ి లెకొల మేషట ారు అనేన
ఉమా మహేశార రావు గారిని వేశారు.
అనేన వారి హయ్ాొం
ో కనిపిొంచేమనిషి అనేన. కాని లలపల త్న్కు త్ల్నసి న్టు
చాలా రిసపరేాడ్ గా ఉన్నటు ో ఎవరికి
త్ల్నయ్దనే ఒక రకమైన్ గరాొం. అవత్ల్న వాడ్ిని చులకన్ చేసి మాటాోడ్ే నైజమయ ఉొంది.
’’స్ాకుచొం ‘’ఎకుొవ అని పిస్ా ుొంది పది నిమిషాలు మాటాోడగానే. కాని గకపప కబయరో
పర చికోలు. రాజకీయ్ాలన్ు అవపర స్న్ పటిటన్ వాడు. మొంచి మాటకారి.మొంచి ఇొంగిోష్
మాటాోడ్ేవాడు. లెకొలలో దిటట. రూల్ పోకారొం న్డుస్ాాడని పపరు కాని స్ాొంత్ానికి వసపా అది
హుష్ కాకి. అని పిస్ా ాడు.. కడ్ియ్ాల వొంకటాోమయ్ూ గారు స్ూొల్ కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్.
త్రచుగా కాటలరు లల మా ఇొంటికి ఎదురుగా ఉన్న ధాన్ూొం క టుట దగొ రకు వచిచ కూరుచనే
వారు లుొంగీ చకకాొ ఉొండ్ేది కాదు చేత్రల బనీన్ు లేదా త్రవాాల. ఆనేన ఆయ్న్ మేన్మామ
గారే ఏొం.వి.కృషాణ రావు అనే ఆయ్న్. ఆదరశ జీవి స్ొంస్ాొరొం మయరీాభవిొంచిన్ వారు నాకు
గకపప ఆదరశొం నాకు ఎననన ఉత్ా రాలు రాశారు కాటలరు స్ూొల్ లల కోటేశార రావు గారి
ి వూకీా. డ్ిసప
మయొందు పని చేసి ఒక గాడ్ిలల పెటట న్ ి న్ ిో న్ు చాలా స్హజొం గామఅలు బరచారని
వినానన్ు ఇకొడ్ి న్ుొండ్ి అవని గడడ కు పోమోషన్ మీద జూనియ్ర్ కాలేజికి వళ్ున్ గయరుా..
నేన్ు ఉయ్యూరు న్ుొంచే వచేచ వాడ్ిని సెైకిల్ మీద. ఆ సెైకిల్ మా అన్నయ్ూది అన్ుక ొంటా
హాసపపట్ న్ుొంచి ఒకటి వచిచొంది. కటి. మా బావ గారు వివేక న్ొంద గారిదయ కటి. దానికి చిన్న
సీటు ఉొండ్ేది దానిన త్రాాత్ మారాచొం. గడ్ిడ మోపులకు వీలుగా పెదా
కారీయ్రు వేయిొంచాన్ు. త్రాాత్ పాలేలళ్ుకు ఒకటి ఇచాచొం. ఆ ననోజులలోకమితీ పెస
ో ిడ్ొంట్
న్ు పోస్న్నొం చేస్ుకోవటానికి హెడడ ూ ఉపాధాూయ్యలు త్రచుగా ఇొంటికి వళ్ో యిేవో కబయరుో
చపిప రావటొం ఉొండ్ేది దేననపుపడూ అలా చేయ్లేదు కానీ పిసపా ఒక న్మస్ాొరొం పెటటటమే
అొంత్ే. ఇలా ఇొంటి పోదక్షిణొం చేయ్టానిన ఆ కాలొం లల ‘’గడప పూజ ‘అనే వారు నాకది
న్చాచడు. ఎకొడ్ైనా అొంత్ే.
చిన్న కారు లల కూచుని రికాస్ట రాయ్టొం
ఒక రనజు స్ూొల్ జరుగయత్రొండగా మా మేన్మామ గొంగయ్ూ గారి పెదాబాబయి పదమనాభొం
ఒక చిన్న కారులల వచిచ న్న్ున హెడ్ మాస్ాటరి దగొ ర పరిమషన్ పదినిమిషాలు తీస్ుక ని
రమమని కబయరు చేశాడు. అలాగే చేసి కారులల ఉన్న వాడ్ిని కల్నశాన్ు. వాడు నా టాోన్సఫర్
కోస్ొం పోయ్తినస్ుానానమని, రికాస్ట రాసి ఇసపా వొంటనే పని అవుత్రొందని, చైరమన్ గారిత్ో
మాటాోడ్ామని చపాపడు. త్లో కాగిత్ాలు కూడ్ా త్చాచడు. అొంత్ే నేన్ు మారు మాటాోడ
కుొండ్ా వొంటనే ఉయ్యూరు కు రికాస్ట లెటర్ రాసి స్ొంత్కొం పెటట ి ఇచాచన్ు. వాడు దానిన
తీస్ుక ని ఉయ్యూరు లల మా వారుడ మొంబర్ కోలాచల చలపతి త్ోకల్నసి బొందరు వళ్ో చైరమన్
గారిని కల్నసి ‘’ మా వాడ్ిని ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ కువొంటనే బదిలీ చేయ్ాల్న ‘’అని కోరారట.
ఆయ్న్ న్వుాత్ర ‘’మీ వాడు ఉయ్యూరు త్పప ఇొంకకొడ్ా చయ్ూడ్ా ?’’అని అొంటల
కాగిత్ానిన తీస్ుక నానరని చేస్ా ాన్ని హామీ ఇచాచరని ఆ స్ాయ్ొంత్ోొం నేన్ు ఇొంటికి ఉయ్యూరు
చేరిన్ త్రాాత్ా చపాపడు పదమనాభొం. ఒక రకొం గా ఇది పదమనాభొం పోతిజా యిే. నా పోమేయ్ొం
ఏమీ లేదు. వాడ్ికి నేన్ొంటే మహా ఇది. కాని వాడ్ిని మా చిన్నపుపడు పురుగయ లాగా
చీదరిొంచే వాళ్ుొం ఇది మా ‘’కుస్ొంస్ాొరొం ‘’అది వాడ్ి’’ స్ుస్ొంస్ాొరొం’’ అని ఇపుపడు
అరధమయిొంది.

నాదారి తీరు -20

మళ్ళళ ఉయ్యో రు –నాలుగవ బదిలీ
మొత్ా ొం మీద నా కాటలరు ఉదయ ూగొం ఏమొంత్ ఆన్ొందొం గా లేక పర యిొంది. వళ్ో
న్పుపడున్న ఉత్ాసహొం మధూలలన్ు చివరనోన్ు లేదు. మయళ్ు మీద ఉన్నటేో గడ్ిపాన్ు. ఒక
ఊరట ఏమిటొంటే ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి ఉదయ్ొం వళళుటపుపడు స్ాయ్ొంత్ోొం కాటలరు న్ుొండ్ి
ఇొంటికి వచేచటపుపడు రొండు పూటలా మా పొ లొం చూసప వీలు కల్నగిొంది..
అదయ ‘’త్రతిా ’’.ఉదా ొండయ్ూఅనే పూూన్ కాటలరు స్ూొల్ లల పనిచేసపవాడు మొంచివాడు. కాఖీ
నికొర్ త్ో ఉొండ్ేవాడు నమమది మనిషి అలానే ఆ ఊరనో ఆర్.ఏొం. పి.డ్ాకటర్ ఫణన భయషణ రావు,
ఆయ్న్ అన్న డ్ాోయిొంగ్ మేషట ారు (కడవక లుో )లత్ో పరిచయ్ొం జరిగిొంది. కాటలరు
పి.హెచ్.సి డ్ాకటర్ కూడ్ా ఆచారుూలు గారు.మొంచి పపరు త్చుచక న్న కురాుడు అొందరికి త్లలల
నాలుక గా ఉొండ్ేవారు ఒక స్ారి ఫామిలీ పాోనిొంగ్ కాొంప్ న్ు గకపపగా నిరాహిొంచారు. అపుపడు
మేమొందరొం వళ్ో చూశాొం.. వేస్వి కాలొం లల మా పొ లాలకుపొంటకాలువల దాారా నీరు
రావటానికి త్విానేచవాళ్లు. దానికి అయిన్ ఖరుచ అొంత్టిని ఎకరానికి ఇొంత్ అని వేసి
వస్ూలు చేసప వారు కాటలరు ఆయ్నే వలో ొంకి ఇొంటిపపరున్న ఆయ్నే ఉయ్యూరు వచిచ
వస్ూలు చేస్ుక ని వళళు వారు నీరుకావి పొంచ మీస్ాలత్ో ఉొండ్ేవారు. ఇపుపడు ఉయ్యూరు
లల డ్ాకటర్ విశేాశార రావు గారిది కాటలరు. ఆయ్న్ త్ొండ్ిో గారు పెదామనిషి. విశేాశార రావు
గారూ పపరున్న డ్ాకటర్. ఈ అన్ుభవాలే మిగిలాయి
రొండ్య స్ారి ఉయ్యూరు –హెచ్.ఏొం ఎస్.కే.
కాటలరు హెస్
ై ూొల్ లల 12-12-69 ఉదయ్ొం రిలీవ్ అయి ఆ స్ాయ్ొంత్ోమే ఉయ్యూరు
హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు. అపుపడు హెడ్ మాస్ాటరు న్ూజివీడు న్ుొంచి వచిచ పనిచేస్ా ున్న
ఎస్.కే.వొంకటేశారుో గారు. ఆస్ాొర్ వల్
ై డ రాసిన్ ‘’సెల్నైష్ జైొంట్ ‘’కధలల లాొంటి భారీ
ా గా ఉొండ్ేవారు. మొంచి మాటకారి. పెదా స్ూొల్ న్ుొంచి
పరసనాల్నటి న్లో గా బాగా ఎత్ర
వచాచరు స్ూొల్ డబయబ అొంత్ా’’ నాకేస్ా ారనే’’ పపరున్న వారు. ఆయ్న్ కొంటే మయొందే
ఆయ్న్ ‘’కీరా ’ి ’ ఇకొడ్ికి చేరిొంది. అపుపడు ఉయ్యూరు లల మాత్ోబాటు ఆొంజనేయ్ శాసిా ి
కాొంత్ా రావు రామకృషాణ రావు జాాన్స్ుొందరొం పిచిచ బాబయ వగైరాలు పని చేశారు. ఆటలు
బాగా ఆడ్ే వాళ్ుొం. కారొంస్ ఖాళ్ళ పీరయ్
ి డ్స లల పర టీలు పెటట ుక ని ఆడ్ేవాళ్ుొం
శాసిా గ
ి ారు కాొంత్ా రావు, పిచిచబాబయ మొంచి పపో య్ర్స నేన్ూ బానే ఆదేవాడ్ిని ఫ్ాోస్ుొలకు
ఫ్ాోస్ుొలు కాఫీ లు త్పిపొంచుక ని త్ాగే వాళ్ుొం. భలే స్రదా గా గడ్ిచిొంది డ్ిోల్ మేషట ారు వై
రామా రావు గారు నాకు గయరువు. ఎస్.వి.స్ుబాబరావు గారు కూడ్ా. వై పూరణ చొందో రావు
కన్ుమయరు న్ుొండ్ి వచేచవాడు ఆయ్న్ డ్ిోల్ మేస్ట ారే. యిెన్.డ్ి.ఎస్.రహమాన్ ఉొండ్ేవాడు.
స్ుబాబరావు అనే ఇొంకో డ్ిల
ో ో ు మేస్ట ారూ ఉన్న జాాపకొం మేమొందరొం వాలీబాల్ బాదిమొంటన్
పపో య్రుసమే, స్ూొల్ వదల గానే చాలా సపపు ఆడ్ి ఇొంటికి వళళు వాళ్ుొం నేపపలెో గాొంధి అనే
కురాుడు ఈ రొండ్ిటిలల ఎకసెర్ట. ఇొంటి దగొ ర టలూషన్ మామయ లే..
హెడ్ వొంకటేశారుో గారు విొంత్ మనిషి. కాపురొం స్ూొల్ లలనే. హెడ్ మాస్ట ర్ రూమ్
లలనే ఉొండ్ేవారు. ఉదయ్ొం లేక స్ాయ్ొంత్ోొం పూూన్ ఆొంజనేయ్యలు లేక న్రాు కృషణ మయరిా
దాారా ఒక చీటీ ఇచిచ ఇొంటికి పొంపపవారు /‘’పీో జ్ ఈ రనజు భోజన్ొం పొంపొండ్ి ‘’అని. అొంత్ే మా
ఆవిడ వొంటనే ఏరాపటు చేసి కారియ్ర్ పూూన్ కిచేచది ఒకోొ స్ారి ఆయ్నే మా ఇొంటికి వచేచ
వారు భోజన్ొం చేసి వళళు వారు అలాగే స్ూరి రామ శేషయ్ూ గారినీ ‘’బాదారు ‘’చాల కాలొం.
దాదాపు ఆయ్న్ ఉన్న కాలొం లల నలకి ఏ నాలుగయ రనజులల హో టల్ భోజన్ొం చేశారేమో
మిగిల్నన్ రనజులనీన ‘’ఊరి మీదే’’.వారానికో స్ారి న్ూజివీడు వళ్ో వచేచవారు. వళళుటపుపడు
ఎవరనన ఒకరిన బాదుక ని సీాటు
ో హాటు
ో పొ టాోలు కటిటొంచుక ని తీస్ుక ని వళళువారు. ఆయ్న్
ో నేావి. మా సెైన్ుస రూమ్ కు కావలసిన్
పాదాలు ఏన్ుగయ పాదాలలా న్లో గా గజిజ గా ఉన్నటు
వస్త్రలు కల్నపొంచారు. రేడ్ియో క నానరు ఇన్ుప బీరువాలు మాకు ఆఫీస్ కు డ్ిోల్ మేస్ట ారో
కు క నానరు దీనిత్ో స్ూొల్ లల ఉన్న నిలవ స్ొ మయమ అొంత్ా స్ాాహా అయిొందని గనల
పెటట శ
ే ారు. డ్ిోల్ మేస్ారో త్ో ‘’స్ున్నొం పెటట ుకో కుొండ్ా’’ వాళ్ున్ూ‘’స్ొంత్ృపిా ‘’పరచే వారు.
బోహామ న్ొంద రడ్ిడ పాస్ –అనే నాన్ డ్ిటన్
ె ి న్ సీొొం
ే ి న్ విధాన్ొం ఉొంది. అొందుకని వారిిక పరీక్షలు అవగానే స్ూొల్ లల
అపుపడు ఇొంకా డ్ిటన్
పరీక్ష పపపరుో దిదా ే కారూ కుమొం ఎరాపటు చేశారు. ఇొంత్వరకు ఎవరు ఇలా చేయ్లేదు ఈయ్నే
అలా చేసిొంది. కస్ట పడ్ి అొందరొం చమటలు కకుొత్ూ అకొడ్ే ఉొండ్ిపపపరుో దిదా ాొం. ఫ్ాోస్ుొలత్ో
టీ లు త్పిపొంచి అొందరికి ఇపిపొంచేవారు. మా మేన్మామ గారి అమామయి లక్షిమ ఇొంగిోష్ లల
ో త్ల్నసిొంది. కాోస్ొా మిమది అని గయరుా.. ఈ విషయ్ొం ఆయ్న్కు చపాపన్ు. ఆ పపపరు
త్పిప న్టు
దిదా న్
ి మేస్ా ారిన పిల్నపిొంచి ‘’యిదేొం దిదాటొం ఇొంత్ బాగా రాసపా ఇనిన త్కుొవ మారుొ లేమిటి
/’’అని కోప పడ్ిన్టు
ో గా న్టిొంచి పాస్ు మారుొలు త్ానే వేసి పాస్ చేయిొంచారు. అొంత్
డ్ేరిొంగ్ అొండ్ డ్ాషిొంగ్ హెడ్ మాస్ాటరు ఆయ్న్. చేయ్ాూలన్ుక ొంటే అడడ గనలుగా ఏ పనన
ై ా
చేస్ా ారు దేనికీ వరవని మనిషి.. వాలుూయిేషన్ అొంత్ా అయి పర యిన్ త్రాాత్ పోమోషన్
ల్నస్ుట లనిన త్య్ారయ్ాయి. ఇొంత్లల మయఖూ మొంతిో కాస్ు బోహామ న్ొంద రడ్ిడ డ్ిటేన్ిన్
విధానానిన రదుా చేసి అొందరు పాస్ అయిన్టు
ో డ్ికో ర్
ే చేయ్మని పోభయత్ా ఆరడ ర్ పాస్ చేశాడు
దీనేన ‘’బోహామన్ొంద రడ్ిడ పాస్ ‘’అనానొం. ’’మారుొల కోస్ొం కకూొరిా పడ్ాల్నసన్ అవస్రొం
త్పిపొంది. అవినీతికి ఒక రకొం గా చక్ పెటట ి న్టేో ఏడవత్రగాతికి మాత్ోొం కామన్
పరీక్షలునాాయ్ని పోకటిొంచారు. మేమయ ఇొంత్ కస్ట పడ్ి చమటలు కారుచక ొంటు చేసిన్ శుమ
అొంత్ా వూరధొం ని బాధ పడ్ాడొం.
అపుపడు స్ూొల్ లల ఒక చిన్న కురాుడు పని చేసప వాడు. వాడ్ిని మాత్ో బాటు కాోస్
రూమయలకు తీస్ుక ని వళ్ో , పిలోల దగొ రున్న కాపీలు తీయిొంచియిేరిొంచి బయటట లో ల మోయిొంచి
బయ్ట పారేయిొంచే వాళ్ుొం. వాడ్ిని హెడ్ మాస్ాటరు‘’టేసట క
ి ిల్ ‘’అని స్రదా గా పిల్నచే వారు
స్ొంజీవ రావు అనే అయోమయ్ానిన నట్
ై వాచర్ గా ఏరాపటు చేశారు. మేమయ పరీక్షలు
చాలా సిటక్
ా ట గా జరిపప వాళ్ుొం. ఎవరీన కాపీలు క టట నిచేచ వాళ్ుొం కాదు. ఇదొంత్ా మాకే
వదిలేశారు హెడ్ గారు రామ కృషాణ రావు గారు నేన్ు ఆొంజనేయ్ శాసిా ి చాలా సిటక్
ా ట మేస్ారో ని
పపరు పొ ొందాొం. మేమయ పిలోల్నన క టిటనా ఎవరూ ఎదురు మాటాోడ్ే వాళ్లు కాదు. వొంకటేశారో
గారి స్ొంత్కొం ‘’జిలేబ చుటట ‘’లాగా త్మాషా గా ఉొండ్ేది. ఆయ్న్ మీద స్ూొలలోనే కాపురొం
ఉొంటునానడని పిటీషన్ పెటట ారు ఆయ్న్కు ఎవరిన ఎలా మేనజ్
ే చేయ్ాలల త్లుస్ు..
స్ాయ్ొంత్ోొం వేల స్ూొల్ అవగానే ఎవరన ఒక మేషట ారు లేక ఇదా రు మయగయొరు మేస్ారో త్ో కల్నసి
హో టల్ కు వళళు వారు. అకొడ కడుపు నిొండుగా లగిొంచే వారు బలుో కటిట మేస్ట ారుో జేబయ
చిలుో పదేయిొంచుక నే వారు ఇలా ‘’కాటా దబబ’’ తిన్న వాళ్ులల నేన్ూ ఉనానన్ు ఏమన
ై ా
మాటలలో బయరిడ్ీ క టిటొంచేవారు. అదయ ఆర్ట.. స్ూొల్ వారిి క త్సవొం జరపకుొండ్ా
అనినత్రగత్రల విదాూరుధలకు మారుొలన్ు బటిట ఫస్ట సెకొండ్ థర్డ లన్ు నిరణయిొంచి
పుస్ా కాలు క ని బహూకరిొంచారు ఇదయ మయొందడుగే.. మొంచి పుస్ా కాలేక నానరు క న్టానికి
న్న్ున, పొంపపవారు. న్వోదయ్, విశాలాొంధో షాపులలో ఉపయోగ పడ్ే పుస్ా కాలన్ు కోనానొం.
స్ూొల్ త్రిచే స్మయ్ానికి వొంకటేశారుో గారు మళ్ళు న్ూజివీడు కు టాోన్స ఫర్ అయ్ారు.
ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల మొంటాడ నివాసి శ్రు కోడ్ బో యిన్ స్ూరూ నారాయ్ణ గారు హెడ్ మాస్ట ర్
గా వచాచరు.
ఉపాయ్ొం మేస్ట ారు
 కోడ్ బో యిన్ వారు ‘’చికొడు దొ రకడు ‘’లాొంటి మనిషి చేతికి మటిట కానివారు.
’’ఉపాయ్ొం ‘’మేస్ాట్రనే’’ పపరు పొ ొందారు. ఘరిణ ఇషట పడ్ే వారు కాదు స్ాదుస్ాభావొం
మలెో పువుా లాొంటి పొంచా, త్లో చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం గకడుగయ త్ో వచేచవారు. నతిా మీద నాలుగే
పర చలు ఈచివారి న్ుొంచి ఆ చివరికి ఉొండ్ేవి. ఏదయ కస్ట పడ్ి అలసి పర యి న్టు
ో బస్ుసలు
విడుస్ుానేావారు. సీనియ్ర్ హెడ్ మాస్ాటరే. లెకొల మేషట ారు గా పపరుొండ్ేది.
హిొందూ మయసిో ొం క టాోట
అపుపడు ఆయ్న్ మత్క త్నానికి స్ూొల్ లల హిొందూ మయసిో ొం విదాూరుధల క టాోటలు
జరిగాయి. అపుపడు నేన్ు పిచిచ బాబయ రామకృషాణ రావు ఆొంజనేయ్ శాసిా ి ఒక బృొందొం గా
ఏరపడ్ి, స్ూొల్ డ్ిసిపన్ ిో దబబతిన్ కుొండ్ా చూడ్ాల్నసన్ బాధూత్ న్ు మీద వేస్ుకోనానొం. హెడ్
మాస్ాటరిన ఒక రకొం గా పకొకు పెటట ి ఏ స్మస్ూ వచిచనా మేమే డ్ీల్ చేసి పరిషొరిొంచాొం. ఒక
నల లలనే మేమొంటే ఏమిటో అొందరికి త్ల్నసి. అొందరు చకొని స్హకారొం అొందిొంచారు. అొంత్ే
మళ్ళు వరొ , మత్ పర రాటాలు రాలేదు. ఒక రకొం గా ఇది మా కృషప అన్ుమాన్ొం లేదు.
త్ల్నదొండుోలు కూడ్ా మమమల్నన మచుచక ని స్ూొల్ కు వచిచ అభి న్ొందినేచవారు మయసిో ొం
పెదాలు కూడ్ా జరిగిన్ దానికి చిొంతిస్ుానానమని ఉయ్యూరు ఎపుపడూ మత్ స్ామరస్ాూనికి
నిలయ్మని మళ్ళు అటువొంటి అవాొంచనీయ్ స్ొంఘటన్లు రాకుొండ్ా త్మ పిలోల విషయ్ొం
లల శుదధ తీస్ుక ొంటామని చపాపరు అొందరొం హేప.ీ . ’’
త్ాగయబో త్ర స్ుబాబరావు
స్ూొల్ పకొనే స్ుబాబరావు అనే త్ాగయబో త్ూ ఉొండ్ేవాడు అత్నికి అమామ త్మయమడు
ఉనానరు త్ాగి వచిచ స్ూొలు జరిగే స్మయ్ొం లలనే మేస్ారిోన బయత్రలు తిటేట వాడు. ఏ
మేషట ారు కల్నపొంచుక నే వాడుకాదు మన్కొందుకులే అని ఊరుక నే వారు. ఇది స్హిొంచలేక
మా బృొందొం ఒక స్ారి స్ుబాబరావు మీద తిరగబడ్ి ఎదిరిొంచాొం. మళ్ళు స్ూొల్ లలకి అడుగయ
పెడ్ిత్ే కాళ్లు విరగకొటిట పర లీస్ కొంపెో ొంట్
ట ఇస్ాామని చపాపొం. మేమయ స్ాానికులొం అవటొం త్ో
కికుొరు మన్కుొండ్ా వళ్ో పర యి అపపటిన్ుొంచి త్ాగి రావటొం మానేశాడు అొంత్కు మయొందు
అనేక ఏళ్లు గా స్ూొల్ కు అత్న్ు ఈ రకమైన్ గకడవ త్ో ఇబబొంది కల్నగిొంచాడు దీనిత్ో
ఫులాట్ప్. ఇపుపడత్న్ు వేదాొంతి అయ్ాడు వీరమమ త్ల్నో గయడ్ి దగొ ర రూమ్ లల ఉొంటల
త్త్ాాలు పాడుక ొంటు స్ాధువుల వేషొం వేస్ుక ని ఉొంటునానడు గకొంత్ర మొంచిది బోహమొం
గారి త్త్ాాలు బాగా పాడుత్ాడు
నా దారి తీరు -21-

క నిన కుటుొంబ విషయ్ాలు

అపపటికే మాకు నాలుగన అబాబయి వొంకట రమణ పుటాటడు. ఇలో ొంత్ా పిలోల లత్ో
స్ొందడ్ి గా ఉొండ్ేది. ఒక పకొ టలూషన్ ఇొంకోపకొ పొ లొం పన్ులు, పాలేళ్ు మీద
అజమాయిషీ, ’’పారిధ గారి పారో మొంట్’’ కు రాతిోళ్లు వళ్ో కూచనవటొం, స్ాయ్ొంకాలొం లల ఆర్.
ఎస్.ఎస్.శాఖా కారాూలకు హాజరవటొం. క్షణొం తీరిక లేకుొండ్ానే కాలొం గడ్ిచి పర యిేది.
హెైస్ూొల్ లల సెైన్ుస రూమ్ నే స్ాహితీ క్షేత్ోొం గా స్ాహిత్ూ కారూకుమాలు నిరాహిొంచటొం.
వీటికి త్ోటి ఉపాధాూయ్యల స్హకారొం అొందిొంచటొం అనీన జరిగాయి. స్ొంకాురొంతి, ఉగాది లకు
స్ూొల్ లలనే స్ాయ్ొం వేళ్ కవి స్మేమళ్నాలు నిరాహిొంచాన్ు వీటికి స్ారీొయ్ టి.ఎల్.కాొంత్ా
రావు, వి.రామ కృషాణ రావు, అనేన పిచిచ బాబయ, త్లుగయ మేస్ట ారు జాాన్స్ుొందరొం, లెకొల
మేస్ట ారు ఆొంజనేయ్ శాసిా ,ి హిొందీ మేస్టర్ు క డ్ాల్న రామా రావు నాకు బాస్ట గా నిల్నచే వారు.
బజవాడ ఆకాశ వాణన నిరాహిొంచే కవి స్మేమళ్నాలకు మమమల్నన పర ో త్సహిొంచి కాొంత్ా రావు
తీస్ుక ని వళళువాడు. అకొడ బాగా ఆన్ొందిొంచే వాళ్ుొం. అపపటికే కాొంత్ా రావు రేడ్ియో
పోస్ొంగాలు చాలా చేశాడు. భారతి పతిోక అత్డ్ిని అడ్ిగి వాూస్ాలూ రాయిొంచు క నేది. అత్న్ు
మా ఇొంటి పోకొనే కాపురొం ఉొండ్ేవాడు భారూ కమలమమ మొంచి ఇలాోలు. అపపటికే ‘’మొందు
బాబయ ‘’అయ్ాూడు. సిగరటల
ో బానే త్ాగే వాడు. ఒక ఆడపిలో, మొగపిలో ాడు. ఇదొంత్ా ఒక
బృొందొం గా గడ్ిపాొం.స్ూపరైాజర్ పూరణ చొందో రావు గారు కూడ్ా ఇొందులల మయఖుూలు. చాలా
స్రదా అయిన్ వారు. స్ాహిత్ూొం మీద మకుొవేమీ లేకపర యినా మాకోస్ొం స్రదా గా
వచేచవారు. ఆయ్న్ ఇొంటి దగొ ర మాకు టిఫిన్ పారీటలు ఇచేచవారు బలే మాటకారి . అలాగే
చరుకు డ్వలప్ మొంట్ ఆఫీస్ు అధికారి మీస్ాల వొంకట రడ్ిడ గారు మాత్ో కల్నసప వారు కాొంత్ా
రావు పకొ ఇొంటోోనే ఆయ్న్ కాపురొం కూడ్ా. పూరణ చొందో రావు గారమామయి నా దగొ ర
టలూషన్ చదివిొంది. చిన్నబాబయి కూడ్ా. క ొందరు అబాబయిలు, అమామయిలూ మటిో
పరీక్షలలో లెకొలలో త్పిప నా దగొ ర టలూషన్ చదివే వారు. వాళ్ో కు నా టలూషన్ పిలోలు వళ్ున్
త్రాాత్ో ఆది వారాలలోనన పెవ ే చపపప వాడ్ిని. వారొంత్ా బాగా చదివి పాస్యిేూటు
ైి ట్ ో చేశాన్ు.
హెైస్ూొల్ లల ‘’వేమన్ తిోశతి ‘’జయ్ొంతి ని చాల ఘన్ొం గా నిరాహిొంచాొం. పోఖాూత్
విమరశకుడు ఆచారూ జి.వి.కృషాణ రావు గారిని మయఖూ అతిధి గా ఆహాానిొంచి స్త్ాొరొం
చేశాొం.ఆ నాటి స్భకు ఇొందో గొంటి శ్రు కాొంత్ శరమ గారిని ఆహాా నినాచొం. ఆయ్న్ వచిచ స్భన్ు
స్ు స్ొంపన్నొం చేశారు అలాగే అదేాపల్నో రామ మోహన్ రావు త్రచుగా మా స్భలకు
వచేచవారు. శ్రు కాొంత్ శరమ ఒక రనజొంత్ా రాతిో ఇకొడ్ే మాత్ో గడపటొం చిరస్మరణీయ్ొం. అలాగే
మా వొంగల కృషణ దత్ా శరమ గారిొంటోో ఏ.బ.ఆన్ొంద్, న్ొండూరి స్ుబాబరావు స్ుమన్ మొదలెైన్
రేడ్ియో ఆరిటస్ట ులు మా కోరిక పెై వచిచ మధుర స్ాయ్ొంత్ోొం గడపటొం మరిచి పర లేన్ు. వననల
రాతిోలల మా ఇొంటోో స్ాహితీ స్మేమళ్న్ొం నిరాహిొంచాన్ు. అొందరికి వేడ్ి వేడ్ిగా టిఫన్
ి ో ు టీలు
త్ో చరచలత్ో కాలమే త్ల్నయ్ కుొండ్ా గడ్ిపాొం. ఇవనీన మధురమైన్ అన్ుభవాలే. మా
గయరువు గారు పెదా ి భొటో స్ుబబ రామయ్ూ గారిత్ో మన్ు చరిత్ో పెై ఉపనాూస్ొం ఇపిపొంచాొం.
మా మోపిదేవి మిత్రోలు లెకొల మేషట ారు రమణ రావు, న్రసిొంహా రావు, ’’వాస్న్
మేషట ారు’’ స్త్ూనారాయ్ణ లత్ో ఒక స్ాయ్ొంత్ోొం హుషారుగా గడపటొం గయరిొంచి ఇదివరకే
చపాపన్ు. ఆర్.ఎస్.ఎస్.వారుపౌరణమి నాడు నిరాహిొంచే ‘’కోజాగిరి ‘’కి హాజరయిేూ వాడ్ిని.
ఇలా కాలక్షేపొం బానే జరిగి పర త్ోొంది. మాకు స్ాహితీ మిత్రోలుగా పోమయఖ
అన్ువాదకులు ‘’రావూరి భరదాాజ, పోమయఖ న్వలా కారుడు త్మిళ్లడు
అయిన్ ‘’శారద ‘’అనే శ్రునివాస్న్ లకు మిత్రోడు త్నాల్న వాడు హిొందీ మేషట ారు అయిన్ శ్రు
ఆలూరి భయజొంగ రావు, కే.సి.పి.లల కమిస్ట టి.వి.స్త్ూనారాయ్ణ, మయన్స్బయ కోటేశార రావు
ఉనానరు.

మామమ మరణొం
 మా రొండ్య అబాబయి శరమ పుటిటన్ త్రాాత్ మా మామమ నాగమమ గారు పెదా
అనారనగూొం పాలు అవకుొండ్ా చని పర యిొంది స్ుమారు 85 ఏళ్లు మొంచి ఆరనగూొం త్ో
జీవిొంచిొంది మామమ. చిన్నత్న్ొం లలనే అొంటే మా నాన్న గారు మృత్రూొంజయ్ శాసిా ి గారు
జనిమొంచిన్ క దిా నలలకే భరా న్ు కోలలపయిన్ అభాగయూరాలు మామమ. అపపటి న్ుొంచి
ఉయ్యూరు లల పుటిటొంటోోనే ఉొందిక డుకు న్ు పెొంచుక ొంటల. ఇపుపడు మేమయొంటున్న పోకొ
ఇలేో మామమ పుటిటలో ు. మా మామమ కు ఒక అకొయ్ూ, ఇదా రు చలెో ళ్లు. వీళ్ులల ఎవరికి
మయొందు మగ పిలో ాడు జనిమసపా వారికి త్న్ ఆసిా న్ొంత్ా రాసిస్ా ాన్ని మా మామమ త్ొండ్ిో గయొండు
లక్షీమ న్రసిొంహవధన్ులు గారు అనానరట. మా నాన్న గారు మయొందు పుటట టొం వలో ఆయ్న్
పపరా ఉన్న ఉయ్యూరు లలని కాటలరు లలని ఇలుో, పొ లాలు మా మామమ గారి క డుకు మా
త్ొండ్ిో గారు అయిన్ మృత్రూొంజయ్ శాసిా ి గారికి ‘’దౌహిత్రోని ‘’హో దాలల స్ొంకుమిొంచేటో ు విలుో
రాశారు. ఇది మా మిగిల్నన్ నాయ్న్మమలకు గయరుు గా ఉనాన త్పపక ఒపుపకోనానరట. మళ్ళు
అొందరూ కల్నసి పర య్ారు. న్రసిమో ావదాన్ు లు గారే ఉయ్యూరు లల రావి చటుట బజారు లల
స్ాొంత్ స్ా లొం లల శ్రు స్ువరచ లాొంజనేయ్ స్ాామి వారిని పోతిషిటొంచి దేవాలయ్ొం నిరిమొంచారు.
అపపటి న్ుొండ్ే అది ‘’గబబట ‘’వారి దేవాలయ్ొం అని పిలువ బడ్ేది. మా త్ాత్ గారి త్రాాత్
మా నాన్న గారు వొంశ పారొంపరూ ధరమ కరా లయ్ారు. ఆ త్రాాత్ా నేన్ు ధరమ కరా గా
వూవహరిస్ా ూస్ాామి సపవ లల జీవిత్ానిన పొండ్ిొంచుక ొంటునానన్ు..

మా నాయ్న్మమ న్ు మామమ అని పిలవటొం మాకు అలవాటు. ఆవిడ జాాపకొం

త్ో ఇవనీన రీళ్లు గా తిరిగాయి, చివరి వరకు ఆమ పూరీా ఆరనగూొం గా ఉొండ్ేది. పళ్లు కూడ్ా
ఊడలేదు. కళ్లు బాగా కని పిొంచేవి కళ్ు జోడు అవస్రొం లేకుొండ్ా స్ూదిలల దారొం గయచచది.
నాకు మా త్ాత్గారి పపరు దురాొ పతి శాసిా ి గారి పపరు పెటట ారు. నాకు గాుహకొం త్ల్నసిన్ త్రాాత్ా
నేనే ‘’దురాొ పోస్ాద్ ‘’అని మారుచక నానన్ు. అొందుకని మామమ న్న్ున పపరు పెటట ి పిల్నచేది
కాదు ‘’పెస్ాదూ’’అని మాత్ోమ పిల్నచేది. నేన్ొంటే మామమకు విపరీత్ మన్
ై అభిమాన్ొం. కానీ
మేమయ ఆమ న్ు త్కుొవ చూపు చూసప వాళ్ుమేమో న్ని పిొంచేది వేళా కోళ్ మాడ్ే వాళ్ుొం.
ఆమ వొంటన్ు విమరిశొంచే వాళ్ుొం. మేమే కాదు మా నాన్న కూడ్ా ఆమ న్ు ఆట
పటిటొంచేవాడు. కాని అనినటికి న్వేా ఆమ స్మాధాన్ొం. ఏమీ అనేది కాదు అత్ా గారు అొంటే
మా అమమకు గ్రవమే కాని ఎొందుకో అొంత్గా పటిటొంచుకోనేది కాదు. 1961 లల మా నాన్న
గారి మరణొం మామమ న్ు కుొంగదీసిొంది. త్న్ు జీవిొంచి ఉొండగానే క డుకు న్ు పర గకటుటక ని
గరు శోకానిన అన్ుభవిొంచిొంది. అొంత్కు మయొందు మా అన్నయ్ూ మరణొం కుటుొంబొం లల
విషాదానిన త్సపా , క డుకు మరణొం మళ్ళు ఆమన్ు ఇబబొంది పాలు చేసిొంది . అయిత్ే మా
నాన్న కాని మా అమమ కాని నేన్ు కాని ఆమ కు ఏ లలటు రాకుొండ్ా చూస్ుక నానొం. అొందుకే
మేమొంటే మహా పాోణొం ఆమకు. మా ఆవిడ పోభావతి ని బయగొ లు గిల్నో మయదుా పెటట ుక నేది.
మా పెదాబాబయి శాసిా ి ని ఉయ్ాూలలో ఊపపది. మయని మన్వడ్ిని చూస్ుక న్నది. అొంత్కు
మయొందే మా అన్న పిలోలూ, మా అకొయ్ూ పిలోలూ ఉనానరన్ుకోొండ్ి... మా రొండ్య అబాబయి
శరమ పుటిటన్ క దిా నలలకే మామమ మరణనొంచిొంది అని మయొందే చపాపన్ు. క దిా రనజులు
క ొంచొం ఆరనగూ భొంగొం కల్నగిొంది మామమకు.త్న్ పన్ులు త్ాన్ు చేస్ుక నేది. మాకేమీ ఇబబొంది
కల్నగిొంచలేదు. నేన్ు ఒకస్ారి ‘’ మామామ ! నాకు సెలవులనేన అయి పర య్ాయి. కాస్ా నా
మీద దయ్యొంచి సెలవలలో చని పర త్ే మొంచిది ‘’అనానన్ు అమాయ్కొం గానన, అతి త్ల్నవిత్ోనే,
ఒళ్లు బల్నస్ర . ’’ఆవిడ దానిన లెైట్ గా తీస్ుక ని ‘’అలాగేరా పెస్ాదు. నీకు ఇబబొంది
కల్నగిొంచకుొండ్ా నే పర త్ాన్ు. ’’అొంది. అలానే ఆవిడ దస్రా సెలవులలో ‘’దురాొషట మి ‘’నాడు
మామమ చని పర యిొంది. అదీ మన్వడ్ి మీద అభిమాన్ొం. కారూ కుమాలనిన మా మామయ్ూ
ఆధారూొం లల ఘన్ొం గా నే నిరాహిొంచాొం ఉడక శాొంతి నిరాహిొంచాొం. అపపటి న్ుొంచి
అొంటే1969 న్ుొంచి ఇపపటి దాకా మామమ ఆబా కాలు పెడుత్రన ఉనానన్ు. అమరికా
వళ్ున్పుపడు త్పప. లేక పర త్ే ఎవరైనా బాోహమడ్ిని పిల్నచి కాళ్లు కడ్ిగి దక్షిణా త్ాొంబయలొం
ఇవాటొం చేసప వాడ్ిని. రొండ్ేళ్ు కిుత్ొం శ్రు శైలొం దేవాలయ్ొం లల మామమ పపర ఆమ చనిపర యిన్
దురాొ స్ట మి నాడు ఉచిత్ భోజన్ొం పెటటటానికి ‘’కరివేన్ వారి నిత్ాూన్న దాన్ బాోహమణ
స్త్ోొం ‘’లల రొండు వేల రూపాయ్లు శాశాత్ నిధికి జమ చేశాన్ు. ఒక వేళ్నాకు ఆమ తిది
పెటట ె వీలునాన లేకునాన ఆ నాడు ఆమ పపర భోజన్ొం పెటట ె ఏరాపటు ఇది . అదొ క త్ృపిా
మాత్ోమ.

పదవత్రగతి త్ో హెైస్ూొల్ చదువు పూరీా

మేమొంత్ా ఏ.ఎస్.ఎల్.సి.అొంటే సెకొండరి స్ూొల్ లీవిొంగ్ స్రిటఫికేట్ చదివిన్ వాళ్ుొం..

ఇపపటిదాకా హెైస్ూొల్ స్ాాయి అదే ఉొంది కాని పోభయత్ాొం మారుపలు చేసిొంది. సెకొండరి
స్ాాయి పదవత్రగతి త్ో ఆఖరు చేసిొంది. క ొంత్కాలొం ఎస్.ఎస్.ఎల్.సి, పదవత్రగతి అనే
ఎస్.ఎస్.సి రొండు ఉొండ్ేవి త్రాాత్ మొదటిది రదుా అయి రొండ్య దే. అొంటే సెకొండరి స్ాాయి
విదూ పదవ త్రగతి త్ో ఆఖరు అన్నమాట ఈ స్ొంధి కాలొం లల ఉన్న వారొందరూ పాస్
అవటానికి క ొంత్కాలొం అవకాశమిచాచరు. ఇపుపడ్ిదే ఎస్.ఎస్.ఎస్.సి.న్డుస్రా ొంది. ఇొంటర్
రొండ్ేళ్లు వచిచొంది. డ్ిగీు రొండ్ేళ్లు. అొంత్కు మయొందు పి.య్య.సి.ఉొంది ఇొంటర్ మయడ్ేళ్ు
కోరుస గా ఉొండ్ేది. జూనియ్ర్ కళా శాలలేరపడదత్టానికి మయొందు హయ్ూర్ సెకొండరి స్ాాయి
ై చనటో ఉొండ్ేవి. దీని
స్ూొళ్లు క నిన చనటో పెటట ారు. ఆకున్ూరు అడ్ాడడడ న్ూజివీడు మొదలెన్
లల బో ధన్కు ఏొం.ఏ.లేక ఏొం.ఎస్.సి అరోత్ కావాల్నస వచేచది. అవీ కుమొం గా
మయసపసి మేస్టరోకు లెకచరరుో గా పిోనిసపాల్స గా అవకాశాలు వచాచయి. త్రాాత్ జూనియ్ర్
ి మారుపలే.,
కళా శాలలేరపడ్ాడయి.. ఇవనీన పదేళ్ోలలపుజరిగన్

నా దారి తీరు -21

మళ్ళు బదిలీకి కారణొం లాబ్ గకడవ

ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల నేన్ు, కాొంత్ా రావు, గిరి రడ్ిడ ఫిజికల్ సెైన్ుస న్ు
నారాయ్ణ రావు చొందో లీలమమ లు నేచురల్ సెన్
ై ుస లన్ు బో ధిొంచే వాళ్ుొం. ఉన్న వారిలల
నేన్ు సీనియ్ర్ ని అవటొం వలో లాబరేటరి ఇొంచారిజ గా నేనే ఉనానన్ు. వొంగల కృషణ దత్ర
ా
గారుత్మ స్ర దరి స్ారీొయ్ పోయ్ాగ కృషణ వేణన పపర నిరిమొంచిన్ బాో గ్ లల లాబ్ ఉొండ్ేది.దీనికి
అనిన రకాల స్ౌకరాూలన్ు ఏరాపటు చేస్ుకోనానమయ. ఇది మొంచి బల్నడొంగ్. లాూబ్ లల నే
పోయోగాలు చేయ్టొం, విదాూరుధలత్ో పోయోగాలు చేయిొంచటొం జరిగేది ఇది క ొందరికి కళ్లు
కుటట యిేమో ?క ొంత్ మొంది మేస్ట ారుో ఊరనోని చనటా నాయ్కుల దగొ రకు మయటలు మోసప
వాళ్లు. అొందులల మా సెన్
ై ుస మేషటరో ూ ఉనానరు. వారి మాటలు న్మిమన్ ఆ చనటాలు స్ూొల్
కు వచిచ లాబ్ న్ు రేకుల షెడ్ లలకి మారచమని సెన్
ై ుస రూమ్ ఆఫీస్ుకు కావాలని వచిచ
చపాపరు మయొందు హెడ్ మాస్ట ర్ త్ో చబత్ే ఆయ్న్ నాకు చబత్ే నేన్ు ఏ పరిసతి ిా లలన్ు
పకడబొందీ గా ఉన్న బల్నడొంగ్ న్ుొంచి ఏ రక్షణా లేని రేకుల షెడ్ లలకి మారచటొం క్షేమొం కాదని
మయొందు చపాపన్ు. కాదు మారాచల్న అొంటే మారచన్ు మీ ఇషట ొం ఏొం చేస్ుక నాన స్రే అని
రచిచ పర య్ాన్ు. లేదొంటే లాబ్ ఇనాచరిజని నేన్ు వదులు క ొంటాన్ని ఎవరికి ఇవామొంటే
వారికి త్ాళాలు అపపగిస్ా ాన్ని అపుపడు ఎకొడ్ికి మారుచక నాన నాకు అభూొంత్రొం లేదనీ
త్గేసి చపాపన్ు ఇది వాళ్ో కు కారొం రాచి న్టు
ో ొంది ఇొందులల త్ల దూరిచన్ వాడు పెోసిడ్ొంట్
రామా రావు అన్బడ్ే వొంటోపోగడ రామా రావు. హెడ్ మాస్ాటరు స్ూరూ నారాయ్ణ
గారు’’ ఉపాయ్ొం మేషట ారు ‘’అని మయొందే చపాపన్ు. ఆయ్న్ త్న్ చేతికి మటిట కాకూడదని
దూరొం గా ఉనానరు. నేన్ు దీనిన పిస
ో ట జ్
ప విషయ్ొం గా భావిొంచాన్ు. దేనికీ వేరవటొం అపపటికే
కాదు ఎపపటికి లేదు. దీనిత్ో నా బదిలీ పోయ్త్ానలు మయమమర మైనాయి. ఎవరి
పోయ్త్ానలు వాళ్లు చేస్ా ునానరు.

ఇదొంత్ా 1970 లలని విషయ్ొం. అపుపడు నా జీత్ొం rs 15-10-

300 సపొలులల నలకు 200 బలసిక్ పప. దీని పెై ఐదయ ఆరన డ్ి.ఏ.ఉొండ్ేది. ఏడ్ాదికి ఇొంకిుమొంట్
పది రూపాయ్లు. అపపటికి మా అబాబయిలు ఇదా రు హెైస్ూొల్ లల చేరారు బానే
చదువుత్రనానరు. మా శ్రుమతి కడుపుత్ో ఉొంది. అపపటికే న్లుగయరు అబాబయిలు మాకు.
నాలలొవాడు వొంకట రమణ 1969 లల పుటాటడు. మయడవ వాడ్ికి మా మామమ పపరు కల్నసి
వచేచటు
ో నాగ గనపాల కృషణ మయరిా అని పపరు పెటట ాొం అొంటే మయగయొరు అబాబయిలకు పెదావాడ్ికి
మా నాన్న పపరు, రొండ్య వాడ్ికి మా అన్నయ్ూ,పపరూ మయడ్య వాడ్ికి మా మామమ పపరు
పెటట ామన్న మాట. నాలలొ వాడ్ికే వొంకటేశార స్ాామి పపరు మీదుగా వొంకట రమణ అని పపరు
పెటట ాొం. మళ్ళు ఈ స్ారి ఆడ్ా /మగా /అని అొందరు ఎదురు చూస్ుానానరు. మా అమమకు
ఆడపిలో పుడ్ిత్ే బాగయొండున్ు అని ఉనాన పెైకి చపపదు మా అకొయ్ూలు వాళ్ు మరదల్నన
అొంత్ పపోమగా చూడటొం త్కుొవే. నేన్ు ఎటల త్ేలుచకోలేని పరిసతి. ిా అనినటికి ‘’ఊపర్ మే
అలాో హెై ‘’అనే త్త్ా ాొం.

మయపాపళ్ు కు బదిలీ

మా శ్రుమతి 1971 లల విజయ్ దశమి నాడు ఆడపిలోన్ు కన్నది. విజయ్ లక్షిమ అని
పపరు పెటట ామయ. అమామయి పుటిటన్ నలకే నాకు న్ొందిగామ దగొ ర మయపాపళ్ు కు బదిలీ
అయిొంది అమామయి పుటిట నాన్నన్ు దూరొం పొంపిొంది అని క ొందరు అన్ుక నానరు.. మా
అమమకూడ్ా యిదేమి శాపొం అన్ుకోొంది 1964 లల మొదలు పెటట ి 1971 కి అొంటే ఏడ్ేళ్ులల
అయిదుగయరు స్ొంత్ానానిన కనానొం.. అొంటే పెదా గాప్ లేకుొండ్ా నే పిలోల కోడ్ి అయిొంది మా
ఆవిడ పాపొం. పురుడు పర సిన్ డ్ాకటర్ పొండ్ా అరుణా దిాజేొందో బాబయలు. చాలా ఆపాూయ్ొం
గా ఉొండ్ే వాళ్లు అపపటి న్ుొండ్ి మా ఇొంటోో జరిగే పోతి శుభకారాూనికి ఆహాానిసపా వచేచది
డ్ాకటర్ అరుణ. దిాజేొందో బాబయ స్ూొల్ కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ గా ఉొండ్ేవారు. ఆపరేషన్ ఎవరు
చేయిొంచుకోవాలని అన్ుకుొంటే పోభావత్ే ఆపరేషన్ చేయిొంచుకోొంది మళ్ళు పిలోలు
పుటట కుొండ్ా. న్లు
ొ రు మగపిలోల త్రాాత్ా ఆడపిలో పుడ్ిత్ే అొంత్ా అదృషట ొం అనే వారు
అొందరు. అదృషట ొం ఏమో కాని టాోన్సఫర్ జరిగిొంది. ఇది ఊహిస్ా ున్నదే కన్ుక నేనీమీ
అన్ుకోలేదు. ఉయ్యూరు లల 10-11-71 న్ ఉయ్యూరు లల రిలీవ్ అయ్ాన్ు. క నిన రనజులు
టాోనిసట్ వాడుక ని మయపాపళ్ు లల చేరాన్ు.

మయపాపళ్ స్ూొల్

ఉయ్యూరు న్ుొంచి న్ొందిగామ వళ్ో అకొడ చొందరో పాడు బస్ ఎకిొ మయపాపళ్ు లల
దిగాల్న. ఈ పాోొంత్ానిన పశిచమ కృషాణ లేక’’ అప్ లాొండ్ ‘’ అొంటారు. మటట పాోొంత్ొం. కాలువల
దాారా నీటి పారుదల ఉొండదు. వరాిదార పొంటలు. వరి పొండటొం గగన్ొం. జొన్న, వేరుసెన్గ,
పతిా , పొ గాకు, కొంది, పెస్ర దయ స్ బాగా పొండుత్ాయి పశువులకు త్ాగయ నీరు కూడ్ా దొ రకదు.
కన్ుక వాటిని రనజు కడగటొం అనేది ఉొండదు. జొన్న చకపెప ఆహారొం. కానీ ఇకొడ్ి పాలు
మహా రుచి కరొం గా ఉొంటాయి వన్న పూస్ా బాగయొంటుొంది. నయిూ పపరుక ని భలే కమమగా
ఉొంటుొంది. ఇకొడ్ి న్ుొంచి ఇొంటికి వీటిని తీస్ుక ని వళళువాడ్ిని. ఉల్నో పాయ్లు త్లో వి, ఎరువి
బాగా పొండుత్ాయి.

న్ొందిగామ లల రనజమమ పినిన ఇొంటోో మకాొం

నాకు ఆ పాోొంత్ొం అొంత్ా క త్ా . అొందుకని మా పదామవత్మమ అమమమమ గారి

అమామయి య్డవల్నో స్రనజినీ అనే రనజమమ పినిన వాళ్ుొంటికి మయొందు వళాోన్ు. వాళ్ుది పెదా
వరొండ్ా ఇలుో ఆవిడ ఆడపిలోలు ఇదా రు ఉయ్యూరు లల చదివిన్పుపడు నా దగొ ర టలూషన్
చదివారు పినిన నేన్ు అొంటే విపరీత్మైన్ అభిమాన్ొం చూపిొంచేది వీలో దీపినిన భరా న్ు
కోలలపయి చాలా కాలమైొంది. స్ొంపన్న కుటుొంబొం.. న్న్ున బాగా ఆదరిొంచిొంది. భోజన్ొం,
ే ి . బస్ స్ాటొండ్
పడక అకొడ్ే ఉదయ్మే కాఫీ ఇచేచది త్ొమిమదిొంటి కలాో భోజన్ొం వొండ్ి పెటట ద
వీళ్ు ఇొంటికి దగొ రే. న్డ్ిచి వళ్ో బస్ ఎకిొ వళళు వాడ్ిని స్ూొల్ దగొ రే బస్ ఆగేది . స్ూొల్
చాలా చిన్నదే రొండ్ొొందలు ఉొండ్ేది సెా ొంి గ్ా . అనీన సిొంగిల్ సపక్షనో . హెడ్ మాస్ట ర్ ఎస్.ఖాసిొం
గారు. కుొంటి వారు చేతికిొంద కరుత్ో వచేచ వారు న్ొందిగామ లల ఆయ్న్ కాపురొం. బహు
స్ొంత్ాన్ొం. మొంచి లెకొల మేషట ారు గా ఆపాోొంత్ొం లల పపరు. నాకు అొంత్ ఫెయిర్ అని పిొంచే
వారు కాదు. పున్నయ్ూ గారు లెకొలు నేన్ు సెన్
ై ుస మయకుొ పొ డుొం పీలేచ స్ర షల్ మేషట ారు
వొంకటేశారుో అనే త్లుగయ పొండ్ిట్, కుటుొంబ రావు అనే ఇొంకో త్లుగయపొందిట్ రామా రావు
అనే హిొందీ పొండ్ిట్, ఒక విశాబాోహిమన్ సెకొండరి మాస్ాటరు ఒక డ్ిోల్ మేషట ారు, ఒక డ్ాోయిొంగ్
మేషట ారు ఉొండ్ేవారు నేన్ు ఎనిమిది త్ోమిమదిలకు జనరల్ లెకొలు చపపప వాడ్ిని మిగిల్నన్
రొండు సెైన్ుసలనీన చపపపవాడ్ిని. ఒక వారమో పది రనజులల రనజమమ పినిన ఇొంటోో ఉనానన్ు
ి రలు ఇళ్లు ఉొండ్ేవి . వీరిదారూ
వీరిొంటి పోకొనే య్డవల్నో రామ మయరిా య్డవల్నో దీక్షత్
ఉయ్యూరు లల మా అమమ పిన్త్ొండ్ిో గయొండు న్రసిొంహొం గారి బావ మరదులు. వీరి స్ర దరే
మా పాపాయి పినిన. ఆవడన్ూ, వారినీ ఇకొడ్ే చాలా కాలానికి చూశాన్ు. దీక్షిత్రలు క ొంచొం
రిసపరేాడ్. రామ మయరిాగారు పెదామనిషి న్లో గా ఉొండ్ేవాడు. వూవస్ాయ్ొం ఉొండ్ేది స్ొంపన్న
కుటుొంబొం పిలో ా జలాో ఉొండ్ేవారు దీక్షిత్రల ఇొంటోో పాపాయి పినిన ఉొండ్ేది . న్న్ున చూసి
న్ొందుకు చాలా స్ొంత్ోషిొంచిొంది అపపటికే వృదాధపూొం వచేచసిొంది ఆవిడకు. దాదాపు లేవలేని
సిా తియిే. మా చిన్నపుపడు య్డవల్నో వారిలల న్ుొండ్ే మాకు మిరిచ, కొండ్ి, పెస్ర వచేచవి
వాళ్లు వీటిని మా మామయ్ాూ గారిొంటికి పొంపిత్ే మేమయ మామయ్ాూ పొంచుక నే వాళ్ుొం.
త్రాాత్ా డబయబ పొంపప వాళ్ుొం వాళ్ో కు ఇకొడ్ి న్ుొంచి మిన్ుమయలు పొంపపవాడు మామయ్ాూ
నాక క గది ని మయపాపళ్ు లల చూడమని త్ోటి టీచరో కు చపాపన్ు. వారు పోయ్త్నొం చేశారు.
అకొడ ఒక కరణొం కుటుొంబొం ఉొంది బొండ్ారు స్ుబాబ రావు గారు అనే ఆయ్న్ అకొడ
కరణొం. అయ్న్ సిా తి పరుడ్ేమీ కాదు వారిొంటోో ఒక గది ఖాళ్ళ చేసి ఇస్ాామని చపాపరు మొంచి
కుటుొంబొం. మటిట నేల మటిట గనడలు కరొంటు లేదు. లాొంత్రో ఆధారొం వరొండ్ా ఉొంది బయ్టికి
చొంబయ తీస్ుక ని వళాుల్నసొందే ఆడ్ా మగా అొందరు.త్పపదికొడ. స్రే ఇొంకేమీ చేయ్లేొం కదా.
దానేన ఓ.కే.చేశాొం. ఇక కాపురొం పెటట ాల్న. ఆ మయచచటు
ో ఈ స్ారి

నా దారి తీరు -22

ముప్పా ళ్ళ లో కాపురం

తండు, తప్పకీ తీసుకొని ముప్పా ల్ాలో కాపురం నేనొక్ూ డినే పెట్ట

్ ను. ఫామిలీ అంతా
ఉయ్యో ర్ల
ా నే. భండారు సుబ్బా రావు గారి ఇంట్ల
ా హాలులో కొంత భాగం అద్దెకు ఇచ్చా రు. పది
రూప్పయలో పదిహేనో అద్దె. అంతే. కిరసనాయిల్ స్వ్, వంట గిన్నె లు, తిరగమూత సామాను
పప్పా అన్నె తెచ్చా కొనాె ను ఒక్ మడత మంచం తెచ్చా కొనాె ను పడక్కు దిండు దుపా టి.
ఉదయం కాఫీ పెట్ట
్ కొని తాగే వాడిని లేక్ పోతే ఇంట్టవిడే అన్ె ప్పరణమమ గారు పెటి్ ఇచ్చా ది అన్ె ం
వండుకొనే వాడిని అదీ బదధకిస్తే ఆవిడే వండి పెట్ట్ది. మహా దొడడ ఇల్ల
ా లు ఆ సంసారం లో ఎనోె
క్సా
్ లు అనుభవించంది ఆ తల్లా పెదె కొడుకు తొమిమ ద్య కాాస్. పేరు వీరభదర రావు అందరం భదరం
అని పిల్లచ్చ వాళ్ళ ం రండో వాడు ఏడో కాాస్. మిగిల్లన్ ఇదెరు మొగ పిల్ాలు, ఒక్ అమామ యి
వీళ్ళ ందరి క్ంట్ట పెదెది. ల్కిమమ . ఆమె మేన్ బ్బవకిచా వివాహం చ్చయాల్ను కొంట్టనాె రు. క్టె ం
ఇచ్చా శకిి లేదు సుబ్బా రావు గారికి. ఎద్యకొదిె తపా నిక్రాదాయం లేదు. బహు సంతాన్ం ప్పపం
పళ్ళ బిగిముా తో సంసారం ల్లగుతనాె రు అన్ె ప్పరణమమ గారు మహా క్ల్లవిడి గల్ మనిషి
ఊరందరికీ తల్లో నాలుక్ గా ఉండేది. మాట సాయం, చ్చత సాయం చ్చస్తది. ఆవిడ మాటకు ఆ
ఊళ్ళళ విలువ ఎకుూ వ. ఆయన్ భిడియసు
ే డు ఎవరిన్న యాచంచటం తెలీదు ఆ పనేద్య ఆవిడే
చ్చసి పిల్ాల్ ఆక్ల్ల తీరుస్
ే ంది. క్ంది క్ంప, తోనో పొగాకు చెట్ట
ా లేక్ సీమ తమమ క్ట్ట్ల్తోనో
వంట.. పొయిో మీద.. సామాను కూడా ఏమీ ఉండేది కాదు కాని మహా నేరుా న్ె మనిషి ఆవిడ.
ర్లజూ జొన్ె లు దంచ్చకొని వండి తినే వాళ్ళళ వాకిట్ల
ా పెదె ర్లలుండేది ఇంటి చ్చటూ
్
కోమట్ట
ా నేెవారు. శీతాకాల్ం లో నాకు వేడి న్నళ్ళళ కాచ ఇచ్చా వారు తాము తినాె ర్ల లేద్య కాని
న్నుె క్ంటికి రపా ల్లగా ఆయనా ఆవిడా పిల్ాలూ చూసుకొనే వారు దూరాన్ ఉనాె న్న్ె వెల్లతి
క్న్పడ నిచ్చా వారు కాదు బ్బవిలో న్నళ్ళళ తోడి భదరం రడీ చ్చస్తవాడు ఏ పని చెపిా నా చ్చస్త వాడు
బియో ం క్డగి పెట్టం స్వ్ వెల్లగించ్చతమూ చ్చస్త వాడు. పిల్ాలూ అంతే రాతిి అందరికి ప్పఠాలు
చెపేా వాడిని ఇంకెవరైనా వస్తే చదువు చెపేా వాడిని.

నేను చ్చరిన్ కొదిె ర్లజుల్కే మోటూరు నుండి ట్ట

ి న్స్ ఫర్ అయి కుట్టంబరావు అనే తెలుగు
మేష్ట
్ రు వచా చ్చరాడు. ఆయన్ వచ్చా డే కాని మళ్ళళ పరయతాె లు చ్చసుకొంట్టనాె డు వెళ్లా
పోవట్టనికి. నేనూ అదే తీరు మనిదెరం క్ల్లసి ఉందాం అనాె డు చెర్ల పదీ అద్దె ఇచ్చా ట్ట
ా మాట్ట
ా డాం
సరే న్నాె ను. ఇదెరం అదే హాలో
ా సరు
ె కొనే వాళ్ళ ం. అయన్ ఏమీ తెచ్చా కోలేదు నా గినేె ల్తోనే
వంట వంట బ్బగా చ్చస్త వాడు నేను కాఫీ మాతిం పెట్ట్ వాడిని ఇదెరం తాగే వాళ్ళ ం మిగిల్లతే
సుబ్బా రావు గారికో అన్ె ప్పరణమమ గారికో ఇచ్చా వాళ్ళ ం. కుట్టంబరావు గారు మోటూరు లో
హెడ్ మాసా
్ ర్ తో తగాదా పడితే బదిలీ చ్చశారు నాదీ ఇంచ్చ మించ్చ అదే పనిక్దా. ఆయన్
ఎపుా డూ తల్కు ప్పగా చ్చట్ట
్ కొనే వాడు రాతిిళ్ళళ తీస్త వాడు కాదు ఈ రహసో ం ఏమిట్ల చ్చల్ల
ర్లజుల్కు కాని తెల్లయ లేదు. ఒక్ ర్లజు రాతిి ఆయన్ నిదరలో తల్ ప్పగా జారింది అపుా డు
చూశాను ‘’పేను కొరుకుడు ‘’తల్. అందుకే ఆ జాగరతే. నేన్నవరికి చెప్పా లేదు ఆయన్కు నాకు
తెల్లసి న్ట్ట
ా తెల్లయలేదుకూడా. సాయంతా
ి ల్ వళ్ ఆయన్ ఊళ్ళ
ా కి వెళ్లా అందరని మంచ చ్చసుకొని
కూరలు తెచ్చా వాడు వాటి తో వంట. ఇదీ బ్బనే ఉందని పించంది.. స్కూ ల్ లో కాల్కేమపం బ్బనే ఉంది.
 ర్లశయో అనే డిరల్ మేష్ట
్ రు సబా తి వెంక్ట్టశవ రరావు అనే డా
ర యింగ్ మాసా
్ రు న్ందిగామ
నుండి వచ్చా వారు. ఇదెరూ ఎపుా డూ డబ్బా విషయాలే చరిా ంచ్చకొనే వారు డా
ర యినా
ా యన్
డబ్బా అపుా ఇచా వడీడ వస్కలు చ్చసుకొనే వాడు హెడ్ మాసా
్ రికి కూడా ఆయనే అపుా పెట్ట్
వాడు సెక్ండరి మాసా
్ రు మల్లాకారు
ె న్ రావు ఆవూరి వాడే స్కూ ల్ లో బిలు
ా ల్న్నె ఆయనే చ్చస్త
వాడు. కాాసుకెళ్లళ బోధంచటం తకుూ వే ఇదే సరి పోయేది. పున్ె యో అనే ఆయన్దీ అదే వూరు
న్ందిగామలో చ్చస్తవాడు ర్లజూ క్ల్లస్త వాడు సాయంతా
ి ల్లో. జక్రయో అనే సెక్ండరి మేష్ట
్ రు
ఎరరగా ఉండేవాడు వాళ్ళ అమామ యి తొమిమ ది చదువుతోంది అపా టికే ఫాషన్స గా ఉండేది స్కూ ల్
ఎస్ పి.ఎల్ లైన్స లో పడేసి అల్ారి చ్చశాడు దీనిె సరె లేక్ చ్చల్ల ఇబా ంది అయింది.

ముప్పా ల్ాకు దగారలో చతరేవ దుల్ వారికి ఒక్ చన్ె ఊరుమున్గాల్ పల్లా ఉంది. అక్ూ డ ఆ
ఇంటి అమామ యి దేవత గా వెల్సింది ఆమెకు దేవాల్యం క్టి్ంచ ప్పజాదికాలు నిరవ హిసా
ే రు
వాళ్ళ బ్బా యి ఒక్డు హెైస్కూ ల్ లో తొమిమ దిలో ఉనాె డు ఏద్య బంధుతవ ం క్ల్లసింది మా
తోదలు
ా డిది చతరేవ దులే ఇంటి పేరు. వీళ్ళ బంధువులే. రామ క్ృ షణ శాసిేి ఆ పిల్ల
ా డి పేరు న్నుె
ఆవూరు తీసుకొని వెళ్ళళ డు ఒక్ సారి. వాళ్ళ ంతా ఎంతో సంతోషించ్చరు. ఇక్ూ డా బంధుగణం
ఏరా డింది అల్లగే న్ందిగామలో ర్లజమమ పినిె ఇంటి దగార చతరేవ దుల్ మారూ ండేయులు అనే
ఒక్ కామ్పా డర్ మా వాళ్ాకు బంధువు. ఆయనా పరిచయ మయాో డు. దాదాపు శని వారం
సాయంతిం ఉయ్యో రు బయలేెరి వెళ్లా పోయేవాడిని. మళ్ళళ స్మవారం ఉదయం వచ్చా వాడిని.
ఎపుా డైనా వెళ్ళ క్ పోతే న్ందిగామ వెళ్లా సినిమా చూసి పినిె గారింట్ల
ా ఉండి మరాె డు వచ్చా
వాడిని.. న్ందిగామ ఏటూరు న్ందిగామ చందరా ప్పడు బసు్ లు అపుా డు పెైి వేట్ వాళ్ళ
సర్వవ సులో ఉండేవి చన్ ఒగిరాల్కు చెందినా కే.వి.ఆర్.సర్వవ సులు. నా శిష్యో డు అనాె
వజెల్సుబ్బా రావు గారబ్బా యి ప్పల్మమ గారి కొడుకు న్రసింహా రావు ఆ బసు్ లో
ా క్ండక్్ర్ గా
ఉండేవాడు వాడు ఉంట్ట టికెట్ట
్ తీసుకొనే వాడు కాదు. మహా మాటకారి వాడే బ్జల్ాం కొండ
హనుమంత రావు కూతరు సుశీల్ను ఆతరావ త పెళ్లా చ్చసుకొనాె డు. ఆ అమామ యి నా దగార
ఉయ్యో రులో టూో షన్స చదివింది మా అన్ె యో గారి అమామ యి వేద వల్లాకి కాాస్ మేట్. న్రసింహా
రావు తరావ తా ఆర్.టి.సి లో చ్చరాడు. బ్బనే సంప్పదించ అక్ూ డే ఇలు
ా కొని ఫాన్న్ ష్టప్ ఏరాా ట్ట
చ్చసుకొనాె డు అందరితోను పరిచయాలు ఎకుూ వ వాడికి. అపుా డే కాళ్ళ పరసాద్ చెలాలు రాజా
కామేశవ ర్వ మా దగార చదివింది ఈ ఇదెరు మా కు కుట్టంబ స్తె హితలు.

మా కుట్టంబ రావు మాసా

్ రు క్బ్బరా పోచ కోలు. మోటూరు సంగతల్న్నె క్ధలూ,గాదల్ల
ా
చెపేా వాడు. ఆసకిి గా వినే వాడిని. తాను మళ్ళళ మోటూరు వెళ్ళ టం ఖాయం అనే వాడు అల్లనే
వెళ్లా పోయాడు కూడా. ఆడా మగ విచక్షణ, తన్ పర భేదం లేకుండా తన్ అమామ యిల్ విషయాలైనా
చెపేా స్త వాడు బూతలు బ్బగా మాట్ట
ా డే వాడు చదువు చెపా టం లో అంత నేరుా న్ె ట్ట
ా క్ని
పించదు హెడ్ గారిె బ్బట్లో పెట్ట్శాడు.. ఏది ఏమె
ై నా కొనిె న్నల్లు మంచ స్తె హం తో గడిప్పం.
నాకు మంచ వంట మేట్ వెళ్లా పోయాడు అయన్ బదులు న్ందిగామ నుంచ వచ్చా గరిక్ ప్పటి
వెంక్ట్టశవ ర రావు అనే ఆయన్ చ్చరాడు ఈయన్ ఏం. ఏ.తెలుగు థర్డ కాాస్ లో ప్పసెై బ్జటర్ మెంట్
కోసం క్ట్ట
్ డు స్కూ లో
ా ఖాళ్ళ వస్తే చదువు కొంటూ ఉండేవాడు. సా
్ ఫ్ రూమ్ అంట్ట చన్ె రేకుల్
షెడ్ లో ఒక్ రూమ్.. నేల్ మీద చ్చపలునేెవి అక్ూ డే కూర్లా వటం క్బ్బరూ
ా .. ఈయనా మాటకారే..
కాని అహం భావం ఎకుూ వ కాసా వాళ్ళళ అనే వారాయనుె మిగిల్లన్ వారు ఎపా టికెైనా న్ందిగామ
యెన్స.టి.ఆర్ కాలేజి లో లక్ా రర్ అవాల్ని ఆరాట పడే వాడు తరావ త అయాో డు కూడా.
ఆయన్తో బ్బట్ట చదంబర శాసిేి అనే జూనియర్ తెలుగాయనా న్ందిగామ నుంచ్చ వచ్చా వాడు
బ్బగా చదువుకొన్ె కురా
ర డు మంచ స్తె హశీల్ల. ముప్పా ళ్ళ లో ఉండగానే న్ందిగామ
వెళ్లా ‘’అన్ె దాత ‘’అనే నాగేశవ ర రావు డబల్ పోరమన్స సినిమా చూశాం నేనూ హిందీ రామా రావు
కుట్టంబరావు గారు. మధ్యో హన్ం ప్పట ఇంటర్ వల్ లో హిందీ పండిట్ గారు తన్ ఇంటికి
తీసుకొని వెళ్లా ర్లజు ఏద్య టిఫిన్స చ్చయించ నాకు పెటి్ తానూతినేవారు. ఆయన్ ముతరాసి
ఆయనే. అయినా గొపా సంసాూ రం ఉన్ె వారు కుల్ం బటి్ సంసాూ రం రాదు అని తెలుసు
ే ంది. మా
స్తె హం చ్చల్ల బ్బగా ఉండేది. సాయం కాల్ం ఇంటికి వెళ్ళళ టపుా డు కూడా ఇంటికి తీసుకొని వెళ్లా
భారో తో టీ చ్చయించ ఇదెరం తాగేవాళ్ళ ం ఆ తరావ తా ఇంటికి చ్చరి పొల్లల్ మీదకు షికారు వెళ్ళళ
వాళ్ళ ంవాళ్ళ బ్బా యి తొమిమ దిలో ఉనాె డు మంచ తెల్లవి తేటలున్ె కురా
ర డు చ్చల్ల ర్లజులు
రామా రావు గారితో ఉతేర పరతో తేరాలు జరిప్పను అక్ూ డి నుండి వకెా ఇన్ తరావ తా కూడా సాా ట్
వాలుో యేషన్స లో బందరు లో క్ల్లస్తే ఉయ్యో రు తీసుకొని వచ్చా ను ఒక్ సారి. మానికొండ మితి
బృ ందం తరావ తా మళ్ళళ రామా రావు గారితో ఆ తరహా స్తె హం న్ల్ాగా ఉండేవారు తెల్ాటి పంచ్చ
తెల్ాని చొకాూ వేస్తవారు

న్ందిగామలో ఇనుము, సత
ే , ఇతేడి, క్ంచ్చ వాో ప్పరం బ్బగా ఉండేది ఉయ్యో రు లో నాతో
ప్పట్ట చదువుకొన్ె , మా ఇంట్ల
ా ఉండిమాకు మంచ స్తె హితడైన్ చటూ
్ రి ప్పరణ చందర రావుఅనే
వెైశో మిత
ి నికి కు న్ందిగామ లో ఇతేడి కొట్ట
్ ఉంది ఒక్ సారి అక్ూ డ క్ల్లశాం. బ్బనే సంప్పదించ్చడు
భలే మాటకారి అతని మాతస్
ా సాయిబ్బల్ భాష వసు
ే ంది ఎందుకో తెలీదు. ఉయుో ర్ల
ా ప్పత
ఆంధ్య ా వీళ్ళ కో డాబ్బ ఉండేది తండిర చని పోవటం తో పటి్ంచ్చకొనే వాడు లేక్
ర బ్బంక్ట ఎదురుగా
శిధల్ల వసేలో ఉంది. వీడు అక్ూ డి నుంచ కాపురం ఉయ్యో రు వచా దానిె కొంత రిపెైర్ చ్చయించ
ఉనాె డు అది ఎవరికి క్ల్లసి రాని బిల్లాెంగ్ అని పేరు. ’’హాఫ్ సుందరయో ’’ అనే క్మూో నిస్్
నాయకుడున్రసింహా రావు దానిలో అద్దె కుండి హతాో పరయతె ం లో జైలు కు వెళ్ళళ డు
వాళ్ళ బ్బా యి వెంక్ట్టశవ ర రావు నా దగార టూో షన్స చదివాడు. గురు దకిమణ గా ఒక్ ట్టకు మంచం,
ఒక్ ట్టబ్బల్, ఒక్ రాసుకొనే ప్పడ్ చ్చసిచ్చా డు చ్చల్ల సా
్ ి ంగ్ గా ఉంది ఇపా టికీ పని చ్చసు
ే నాె యి.

న్ందిగామ లో ఆర్లజులో
ా ఒక్ బ్బ
ర హమ ణ డాక్్ర్ కాకుళ్ళశవ ర రావు గారికి మంచ పేరుండేది
హసే వాసి మంచదనే వారు. ఆయన్ దగారే మారూ ండేయులు గారు కామ్పా డర్. అల్లగే కారఫ్్
మాసా
్ రు గా న్ందిగామ హెైస్కూ ల్ లో పని చ్చసి క్రమమగా హోమియో పతి నేరుా కొని, ఎనోె
వేల్ మందికి వాో ధులు న్యం చ్చసిన్ వెంక్ట పతి గారు అక్ూ డే ఉనాె రు ఆయన్ ఉద్యో గం మానేసి
హోమియోకే అంకిత మయాో రు కామెరు
ా వంటి వాో ధుల్కు ఆయన్ ఇచ్చా మందు బ్బగా పని
చ్చస్తదట తరావ త బ్జజవాడ లో పడమట లో ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట దగార ఒక్ కిానిక్ట పెటి్ విపర్వతం గా
ఆరిెంచ్చరు వాళ్ళ బ్బా యి డాక్్ర్ అయాో డు. అక్ూ డే నాకొక్ సారి వెంక్ట పతి గారితో
పరిచయమయింది. న్ందిగామ రాజకీయాలు ఆ ర్లజులో
ా అడుసుమిల్లా స్కరో నారాయణ, మొక్ూ
ప్పటి వెంక్ట్టశవ రరావు వసంత నాగేశవ ర రావుల్ మధో జోరుగా న్డిచ్చవి ఇందులో వయసులో
వసంత అందరిక్ంట్ట చన్ె వాడు. పెై వాళ్ాకు శిష్యో డు. ముఖ్ో ం గా మొక్ూ ప్పటికి. రామా రావు
ప్పర్వ్ పెటి్ న్పుా డు తెలుగు దేశం లో చ్చరి ఏం ఎల్ ఏ అయి హోమ్ మినిస్ర్ కూడా అయాో డు.

ఈ సారి నా తెలుగు ఏం.ఏ.,పబిాక్ట పర్వక్షలో

ా వాచర్ పని గురించ –

నా దారి తీరు –23-

ఏం.ఏ.తెలుగు

ఉయ్యూరు లల ఉొండగానే నేన్ూ, కాొంత్ా రావు కల్నసి త్లుగయ లల ఏొం. ఏ.చయ్ాూలని

అన్ుక నానొం. ఫీజులు కటాటొం ఆొందో విశా విదాూలయ్ొం వారి పరీక్షలు రాయ్ాల్న పుస్ా కాలూ
ననటుస స్ొంగతి ఏమిటి అని విచారిొంచాొం. అపుపడు కాొంత్ా రావు ఒక ఉపాయ్ొం చపాపడు
త్రుణీ రావు గారు అనే జిలాో పరిషద్ హెడ్ మాస్ాటరు(కే.వి.ఎస్.ఎల్ న్రసిొంహారావు గారి
త్ోడలుోడు ) గారబాబయి గయొంటలరు నాగారుజన్ య్యని వరిసటి లల ఏొం ఏ.ఫెన్
ై ల్ లల
ఉనానడని అత్ని దగొ ర ననటుసలు స్ొంపాదిదా ామని చపాపడు మేమిదా రొం ఒక రనజు వళ్ో
కల్నశాొం. అత్నికి కాొంత్ా రావు త్ో పరిచయ్ొం బానే ఉొంది వొంటనే త్న్ దగొ రున్న ననటుసలు
లు మాకు ఇచేచశాడు. త్న్ దగొ ర లేనివి సపనహిత్రల న్డ్ిగి ఇచాచడు. అొందులల పిొంగళ్ లక్షీమ
ై ది. వాటిని త్చిచ నేన్ు కాపీ రాస్ుకోనానన్ు కాొంత్ా రావు
కాొంత్ొం గారి ననటో ు చాలా విలువన్
కు అలా రాస్ుకోవకొరేోదు అత్న్ు ఒక స్ారి చదివిత్ే అొంత్ా బయరులల రికార్డ అయి పర త్రొంది
నాకు అలా కుదరదు దబబమీద దబబ వేస్ా ూ న్లగనొటాటల్నసొందే . ననటుస రాయ్టానికి మా
అన్నయ్ూ గారమామయి వేద వల్నో స్హక రిొంచిొంది క ొంత్ రాసిచిచొంది లాొంగ్ బయక్స లల ఇవనీన
రాస్ుక నానన్ు వీటిని మా త్రాాత్ చాలా మొంది తీస్ుక ని వళ్ో ఏొం ఏ రాసి పాస్ అయ్ాూరు
అదీ మాకు ఆన్ొందమే. దీనికొంత్టికి కారణమైన్ త్రుణీ రావు గారి అబాబయికి మేమన్
ే నతికి
కృత్జుా లమే. మాత్ో బాటు చొంచారావు కూడ్ా ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ లల నేచురల్ సెన్
ై ుస
మాస్ట ర్ గా పని చేస్ా ునానడు అత్న్ూ మాత్ో పాటే రాస్ాాన్ని ఫీజు కటాటడు. రనజూ రాతిోళ్లు
మా ఇొంటి దగొ ర మయగయొరొం చేరే వాళ్ుొం. కాొంత్ా రావు ఇలుో మా ఇొంటి పోకొనే చొంచా
రావుదికాపుల వీధి రామాలయ్ొం దగొ ర. రాతిో రొండ్ిొంటి దాకా చదువు క నే వాళ్ుొం
స్మస్ురుత్ొం కూడ్ా ఉొండ్ేది ఒక పపపర్. అొందులల కుమార స్ొంభవొంఅభిజాాన్
శాకుొంత్లొం ఉొంది. గాుమర్ ఉొండ్ేది ఇవనీన మేమే చదివి నేరుచకోనాననొం భదిోరాజు గారిది
చేకూరు రామా రావు ది ననటుస స్ొంపాదిొంచాొం వాూస్ాలూ చదివాొం.. ల్నొంగిాసిటక్స, అయిదు
పపపరుో రాయ్ాల్న మొత్ా ొం కస్ట పడ్ి చదివాొం. గయొంటలరు ఏ.సి కాలేజి లల సెొంటర్. ఉొండటానికి
చొంచారావు బొంధువుల ఇలుో చూసి పెటట ాడు అకొడ్ే ఉొందడ్ి హో టల్ భోజన్ొం చేస్ా ూ మొదటి
ఏడ్ాది పరీక్షలు రాశాొం నాకూ కాొంత్ా రావు కు అరవై పెరసొంట్ వచిచొంది రొండ్ేళ్ు మారుొల
స్రాస్రే నిరణయిస్ుాొంది కాోస్.

అపుపడ్ే ఉయ్యూరు న్ుొంచి వలో భనేని రామ కృషాణ రావు గారు మాత్ో పని చేస్ా ూ
ఆొంధాో య్యని వరిసటి లల ఇొంగీోష్ ఏొం. ఏ.చదవటానికి వళాుడు ఆయ్న్ మాత్ో ఎొంత్ో
స్నినహిత్ొం గా ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ కు ఘన్ మైన్ వీడ్య ొలు పారిట ఇచాచొం. అపుపడు నేన్ు
ఆయ్న్ గయరిొంచి మొంచి ఉపనాూస్ొం ఇచాచన్ు అదే మొదటి స్ారి వేదక
ి మీద ఎకుొవ
సపపు మాటాోడటొం దానిత్ో అలవాటెై పర యిొంది. ఒక కవిత్ రాసి వినిపిొంచాన్ు అొందరు
మచాచరు. ఆ త్రాాత్ జాాన్ స్ుొందరొం అనే త్లుగయ మేషట ారు కూడ్ా త్లుగయ ఏొం.ఏ.రాసి
పాస్య్ాూడు ఇవి మాకు మొంచి స్ూపరిానిచాచయి మొదటి ఏడ్ాది పరీక్షల త్రాాత్ే నాకు
మయపపళ్ టాోన్సఫర్ అయిొందన్నమాట రొండ్య ఏడ్ాదికి చదువు పాోరొంభిొంచాొం. నేన్ు
ఉయ్యూరు వచిచన్పుపడు మళ్ళు రాత్రోళ్లు వాళ్ుదా రూ చేరే వారు. మా ఆవిడ టీలు టిఫన్
ి ోు
త్య్ారు చేసపది తిొంటల త్ాగయత్ూ చదువుక నానొం. కాొంత్ా రావు అపపటికే భారతి మాస్
పతిోక లల విమరశశనా వాూస్ాలూ శ్రు శ్రు తిలక్ పెై వాూస్ాలూ రాస్ూ
ా ొండ్ే వాడు. మేమయ
మొదటేడ్ాది పరీక్షలు రాస్ుాన్నపుపడు క ొందరు విదాూరుధలు ఆయ్న్ వాూస్ాలూ చదువుత్ూ
పిోపపర్ అవుత్రొంటే ‘’ఈయ్నే కాొంత్ా రావు ‘’అని వాళ్ో కు పరిచయ్ొం చేసపా వాళ్లు ఆశచరూొం గా
చూశారు ఇొంత్ స్ాహితీ స్ొంపన్ునడు ఏొం.ఏ.రాస్ుానానడ్ా అని అన్ుక నానరు.

రొండ్య ఏడ్ాది కూడ్ా ఏ.సి కాలేజి ఏ సెొంటర్ ఈ స్ారి మేమిదా రొం ఒక లాడ్ిజ గదిలల
అదేాకుొంది చదువుక నానొం హో టల్ లల భోజన్ొం. చొంచారావు వచిచ మాత్ో రాతిోళ్లు చదివే
వాడు. రొండ్య ఏడ్ాది మోడరన్ పర యిటీో ఉొంది. బాగా రాశాొం. కాొంత్ా రావు కు క టిటన్ పిొండ్ి.
నాకు అరణూొం లల దారి చూస్ుక ని న్డవటొం ఆయ్న్కే అొందులల నా కొంటే మారుొలు
ఎకుొవ వస్ాాయి అని ఆయ్నా అన్ుక నానడు నేన్ూ అన్ుక నానన్ు. కాని నాకే ఆయ్న్
కొంటే రొండ్య మయడ్య మారుొలు ఎకుొవ వచాచయి ఇది ఆయ్న్కూ నాకూ ఆశచరూొం గానే
ఉొంది బహుశా తీస్ుక ని రాసిన్ విషయ్ొం లల భలదొం వలో నాకు మారుొలు ఎకుొవ వచిచ
ఉొండచుచ అొంత్ మాత్ోొం చేత్ అత్ని మయొందు నేన్ు దేని లలన్ూ స్రికాన్ు అది నాకు పూరిాగా
త్లుస్ు. అత్న్ు ఏక స్ొందా గాుహి. నేన్ు అనేక స్ారుో రుబబత్ే గాని అవగత్ొం కానీ వాడ్ిని
అత్నిది ఒరిజి నాల్నటి. నాది పోయ్త్నొం త్ో స్ాధిొంచేది. బలసిక్ గా ఇొంత్ భలదొం మా ఇదా రికీ
ఉొంది. చొంచారావు మారుొలు మాకు చపప లేదు త్పాపడని త్ల్నసిొంది అత్నికి
ఇొంఫీరియ్ారిటి కాొంపెో క్స ఉొంది. త్ాన్ు నాయిా బాోహమణయడు కన్ుక త్న్న్ు అొందరు అగ్రవొం
గా చూస్ాారని మాత్ో చాలా స్ారుో అనే వాడు మేమయ అలా అత్నిన ఎపుపడూ చూడలేదు
ఒక రక మైన్ ఈగన ఉన్న మనిషి అత్న్ు. ఫెయిర్ గా ఉొండడు

రొండ్య ఏడు పరీక్ష రాసిన్ త్రాాత్ ఒక స్ారపుపడ్య త్ూమాటి దయ ణపప గారు గయొంటలరు
న్ుొండ్ి విశాఖ రైలో ల వళ్లాొంటే న్న్ూన కాొంత్ారావు న్ు చేమాచరావు న్ు, జాాన్ స్ుొందరానిన
బజవాడ సపటషన్ కు తీస్ుక ని వళ్ో ఆయ్న్కు పరిచయ్ొం చేశాడు ఆయ్న్ బానే మాటాోడ్ారు
ఇొందులల ఏదయ మరమొం ఉొందని నాకు అని పిొంచిొంది అపుపడు రామకృషాణ రావు య్యని
వరిసటి లల ఇొంగీోష్ లెకచరర్ అయ్ాూడు దయ ణపప త్లుగయ హెడ్ గా ఉనానడు. మమమల్నన
ఎొందుకు పరిచయ్ొం చేశాడ్ా అని నేన్ు చాలా స్ారుో ఆలలచిొంచాన్ు. మా వాళళు వీళ్లు వీళ్ుని
జాగుత్ా గా చూడొండ్ి అని చపపటానికి అని పిొంచిొంది ఎొందుకో ఇలా పరిచయ్ొం చేస్ుకోవటొం
న్చచలేదు ఒక రకొం గా అదొ క పెైరవీ అన్ుక ొంటాన్ు ఇపపటికి. స్రే ఏమైనా నేన్ూ,
కాొంత్ారావు సెకొండ్ కాోస్ లల పాస్ అయ్ాూొం. మా ఇొంటి దగొ ర గాుొండ్ టీ పారీట ఇచాచమయ
ఇదా రొం కల్నసి మిత్రోలొంత్ా వచాచరు. ఇదొ క విజయ్ొం జీవిత్ొం లల త్లుగయ మేస్ట ారి
అబాబయిని త్లుగయ లల ఏొం ఏ చేయ్టొం నాకు ఎొంత్ో ఆన్ొందొం గా ఉొంది. ఎొంత్ో శుమిొంచాల్నస
వచిచొంది. లెైబోరి న్ుొండ్ి ఎనైసకోో పీడ్య్
ి ాలు త్చుచక ని సెపషల్ ననటుస త్య్ారు చేస్ుక నే
వాడ్ిని ఇవి చదివి జీరిణొంచుక ని మన్స్ులల పెటట ుక ని పరీక్ష రాయ్టొం చాలా శుమ అని
పిొంచిొంది ఇొంకా ఈ పరీక్షలు వదుా బాబో య్ అన్ుక నానన్ు. మొదటి ఏడ్ాదిలల పెదాన్
గారి ‘’మన్ుచరిత్ో ‘’లల మొదటి చాపట ర్ ఉొంది ఎొంత్ో ఇషట పడ్ి చదివాన్ు ‘’అట జనీ కొంచ
భయమిస్ురు డొంబర చుొంబ ‘’అనే పదూొం నేన్ు త్ొమిమదయ త్రగతి లలనే చదివాన్ు దీని పెై
ఎొందరన ఎననననన కామొంటరీలు రాశారు అవనీన స్ొంపాదిొంచి ఫుల్ ననటుస రాస్ుకోనానన్ు ఈ
పదూొం విశేోషణ కు త్పపక ఇస్ాారు అని పిొంచిొంది అలానే ఇచాచరు దానికి మారుొలు పది
మాత్ోమ అొంటే పావు గొంట రాసపా స్రిపర త్రొంది కాని నేన్ు నా పెత్
ై ూొం అొంత్ా పోకోపిొంచి న్లభై
అయిదు నిమిషాలు నేన్ు చదివిొంది అొంత్ా కకేొశాన్ు. అపుపడు టెై చూస్ుక ొంటే గయొండ్
గయభలల్ మొంది ఇొంకా జవాబయ రాయ్ాల్నసన్ పోశనలు మయఖూమన్
ై వి చాలా నే ఉనానయి
మయడు గొంటల పపపరు. అనీన కుదిొంచి రాశాన్ు స్మయ్ానికి. అపుపడు స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది
ఈవిషయ్ానిన జీవిత్ొం లల మరిచ పర లేన్ు.

మయపాపళ్ు లల ఉొండగా రొండ్య ఏడు పరీక్షలకు చదివాన్ు నేన్ు స్ూొల్ కు పుస్ా కాలు
తీస్ుక ని వళళు వాడ్ిని కాన్ు. ఉదయ్ొం బడ్ికి రాక మయొందు రాతిో లాొంత్రు వలుగయలల ఇొంటి
దగొ ర చదువుక నే వాడ్ిని కాని మా త్లుగయ మేషట ారు బటర్ మొంట్ కోస్ొం రాస్ూ
ా ఖాళ్ళ
పీరియ్డ్ వసపా పుస్ా కాలు తీసి చదివే వాడు నేన్ు క ొంచొం ఏది పిొంచే వాడ్ిని.అయ్న్
ఉలుక ొనే వాడు. మొత్ా ొం మీద ఆయ్నా సెకొండ్ కాోస్ స్ాాధిొంచాడు.

పబో క్ పరీక్షలలో వాచర్ పని

పబో క్ పరీక్షలకు మమమల్నన వాచరుో గా నియ్మిొంచేవారు డ్ి.యి.వో న్ుొండ్ి ఆరడ రో ు

వస్ాాయి ఇదొ క పోహస్న్ొం. డబయబ ఇచిచన్ వాళ్ో కు కావలసిన్ చనటో వేస్ా ారని అన్ుక నే వారు
నాకు దాని గయరిొంచి ఆలలచన్ ఉొండ్ేది కాదు. వసపా వళ్ుటొం లేక పర త్ే లేదు. మొదటి స్ారి
ఉయ్యూరులల పని చేస్ా ున్నపుపడు బజవాడ స్ుొందరమమ స్ూొల్ అనే పెవ
ైి ేట్ స్ూొల్ లల
వాచర్ గా వేశారు అపుపడు బలజ వాడలల మా కజిన్ స్ూరి రాదా కృషణ మయరిా ఇొంటోో ఉొండ్ి
వళళు వాడ్ిని అకొడ్ే కాఫీ భోజన్ొం పడకా అనీన. మా ఓదిన్ కామేశారి న్న్ున చాలా ఆదరొం
గా చూస్ు క ొంది కారణొం కూడ్ా ఉొంది విచిచన్నొం అవుత్రొందన్ు క న్న వాళ్ుదా రి కాపురానిన
 ి వాడ్ిని నేన్ు. ఆ కృత్జా త్ కూడ్ా ఉొంది. స్ుొందరమమ స్ూొల్ అొంటే కాపీలకు
స్రి చేసన్
నిలయ్ొం. అొందరు పెవ
ైి ేట్ విదాూరుధలే దున్నలాో ఉొండ్ే వారు మొంచీ మరాూదా కూడ్ా
ఉొండ్ేవికావు. పుస్ా కాలు త్చిచ హాయిగా రూమ్ లల ఉొంచుక ని కాపీలు రాయ్టొం ఆ స్ూొల్
చరిత్ో ఈ విషయ్ొం నాకు మయొందే త్ల్నసిొంది నేన్ు ఎవరీన కాపీ క టట నివాకుొండ్ా చేశాన్ు.
గిొంగిరో ు ఎతిా పర య్ారు. ఇనసెకటరో ు డ్ియి వో లు వస్ాారు వాళ్ళు మన్కేొం పటిటొందని ఏదయ
చూసి చూడన్టు
ో వళ్ో పర త్ారు వచిచనా అదీ పరిసతి ిా నాకు మాత్ోొం ఈ విధాన్ొం ఇషట ొం లేదు
చాలా సిటక్
ా ట గా ఉొండ్ే వాడ్ిని త్ల కదిల్నసపా అయి పర యి న్టేో పాపొం నా వలో చాలా ఇబబొంది
పడ్ి ఉొంటారు నా డూూటీ నేన్ు చేసప వాడ్ిని రనజుకు పది రూపాయ్లల ఎొంత్ో ఇచేచవారు
రాన్ూ పర న్ు బస్ చారీజలునేావి అొంత్ే. ఇదయ తిరణాల

అొంత్కు మయొందయ స్ారి నాకు బొందరు ననబయల్ హెైస్ూొల్ లల వాచర్ గా పడ్ిొంది మా

బావవివేకాన్ొందాొం గారు ఇకొడ్ే ఉనానడు రనజూ బొందరు వళ్ో రావటొం కషట ొం అొందుకని
ఆయ్న్ న్న్ున బొందరనో వాళ్ు పెదామమ అొంటే ‘’న్రస్కాొయ్ ‘’వాళ్ుొంటోో దిొంపాడు వాళ్లు
న్న్ున అపురూపొం గా చూస్ుక నానరు బాగా ఉన్న కుటుొంబొం టిఫి న్ కాఫీ భోజన్ొం అనీన
అకొడ్ే రాజ భోగొం అన్ుభ విొంచాన్ు మొంచి అొంత్హొరుణాఆపాూయ్త్ా ఉన్న కుటుొంబొం
య్డవల్నో వారిది. ననబయల్ స్ూొల్ లల గనపాల కృషణ అనే ఘొంట స్ాల మేషట ారు దిపారేామన్ా ల్
ఆఫీస్ర్ మహా కొంగారు మనిషి ఇకొడ్ా కాపీలకేమీ క దవ లేదు నా డూూటీ నేన్ు చేసి
స్ొంత్ృపిా చొందాన్ు చనడవరపు బొందు మాధవ రావు గారు హెడ్ మాస్ాటరు అయ్న్ లెకొల
పుస్ా కాలు రాశాడు ఆయ్న్ త్మయమడు రామా రావు మా నాన్న గారు ఉన్ు
ొ టలర్ లల పని
చేసి న్పుపడు లెకొల మేస్ట ారు ఆ త్రాాత్ా ఆయ్న్ పెన్మకూరు హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేశాడు
ఇొంగీోష్ లల దిటట.ఆ స్ూొల్ వాళ్లు పబో క్ పరీక్షలకు ఉయ్యూరు సెొంటర్ కు వచాచరు అపుపడు
పూజారో స్ొందులల ఒక పెొంకుటిొంటోో వీరొందరూ ఉొండ్ి పిలోల త్ో పరీక్షలు రాయిొంచారు
అపుపడ్ే నేన్ూ ఎస్ ఎస్.ఎల్ సి రాశాన్ు శిషాలై స్ుబోహమణూొం అనే వాడు అపుపడ్ే పరిచయ్ొం
అయ్ాూడు అత్న్ు బలజా వాడ లక్షీమ జన్రల్ స్రట రుస వారికి బొంధువు క ొంత్ కాలొం అకొడ
పని చేశాడు త్రాాత్ా అకొడ్ికి వళ్ో న్పుపడు కల్నసప వాడు ఆ స్రా రుసలల వొంకట రత్నొం గారు
అనే కోమటాయ్న్ మొంచి ఎనేజర్. మాటకారి మేమయ బటట లు అకొడ్ే క నే వాళ్ుొం. పెళ్ోళ్ోకు
వేలకు వేలు అపుప చేసి బటట లు క ని పొంటలు రాగానే తీరేచ వాళ్ుొం మా మామయ్ాూ అకొడ్ే
క ని మాకూ అలవాటు చేశాడు నాన్ూమై వస్ాాాలు దొ రికేవి అపుపడు త్రాాత్ పడ్ిపర యిొంది
ఎొంత్ో మొంది గయమాస్ాాలు. చివరికి షాప్ దివాలా తీసి ఓన్ర్ శిషాలై లక్షీమ పతి శాసిా ి ఆత్మహత్ూ
చేస్ుక నానడు బజవాడ కృషాణ న్దిలలకి దూకి.

ఆ త్రాాత్ ఇపుపడు మయపాపళ్ు లల పని చేస్ా ునానన్ు కన్ుక న్న్ున న్ొందిగామ

డ్ాన్ బాస్ర ొ స్ూొల్ లల వాచర్ గా వేశారు పెవ
ైి ట్
ే స్ూొల్. కాని ఘోరమైన్ కాపీల స్ూొల్
డ్ిపారా మటల్ ఆఫీస్ర్ న్లో టి ఇనసెకటర్ మొదటి రీొండు రనజులు య్మా సిటక్
ా ట గా ఉనానడు
మయడ్య రనజు న్ుొంచి పటిటొంచుకోవటొం మానేశాడు ఏమిటి అని విచారిసపా రొండ్య రనజు రాతిో
ఆయ్న్కు ‘’పెదా బహుమాన్ొం ‘’అొందిొంచారనిత్ల్నసిొంది నేన్ు మొదటి రనజున్ ఎలా ఉనాననన
చివరి రనజూ అలానే ఉొండ్ి నా మన్స్ుకు స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంచాన్ు. రనజమమ పినిన ఇొంటోో ఉొండ్ే
వాడ్ిని అకొడ్ే కాఫీ టిఫిన్ భోజన్ొం పడకా. ఇకొడ్ా నాది రాజ భోగమే. పినిన మహా
ఆపాూయ్ొం గా చూసిొంది ఒక పూటే పరీక్ష కన్ుక స్ాయ్ొంత్ోొం సినిమాలకో ఎకొడ్ికో వళ్ో వచేచ
వాడ్ిని ఇదీ వాచర్ పోహస్న్ొం

నా దారి తీరు -24

అమమ ల్లంటి సీతారావమమ గారు

ముప్పా ళ్ళ లో నేను కాపురం ఉన్ె ఇంటి యజమాని భండారు సుబ్బా రావు గారు.
యజమాను రాలు సీతా రావమమ గారు. ఆమె ఉతేమా ఇల్ల
ా లు. ఎంతో ఆతమ గౌరవం తో
ఉండేవారు. ఇంటి గుట్ట
్ బయట పడకుండా గుట్ట
్ గా కాపురం తీరిా దిదు
ె కొనే వారు. గుట్ట
్ గా అంట్ట
యేవో రహసాో లున్ె యనే అరధం కాదు. దరిదరం తో బ్బధ పడుతనాె ఆ సంగతి ని ఎవరికీ
తెల్లయ కుండా ఇలు
ా గడిప్పరు. ఎవరైనా సహాయం చ్చస్తే సీవ క్రించ్చ వారు. అంత బ్బధలో
ా ను భరిను
పలాత
ే మాట అనే వారు కాదు.. లేదు అనే మాట ఇంటిలో విని పించ్చది కాదు. అదీ గుట్ట
్ గా
కాపురం చ్చయటం అంట్ట.

మా ఇంటి సంగతి తెల్లసి మా అమమ అంట్ట ఎంతో గౌరవం గా మాట్ట

ా డే వారు. ఉయ్యో రు
నుంచ నేను రసాల్ల్ మామిడి పండు
ా , చెరుకు ముక్ూ లు, మినుములు, మొదలైన్ వి తీసుకొని
వెళ్ళళ వాడిని వారి పిల్ాల్కోసం. వాటినే ఎంతో అపురూపం గా భావించ్చవారు. మరి నేను ఇంటికి
వచ్చా పరతివారం నా కోసం ఊరంతా తిరిగి వెన్ె స్తక్రించ తెచ్చా వారు. ఉల్లాప్పయలు జడల్ల్లా
ఇచ్చా వారు అందులో తెల్ా ఉల్లా ప్పయలు మహా రుచగా ఉండేవి వేరుసెన్గ కాయలు
తెచా చ్చా వారు ద్యసకాయలు రైతల్ను అడిగి పంతలు గారి కోసమని తెచా నాతో పంపేవారు.
ఎండు మిరిా , పండు మిరపకాయలు తెపిా ంచ నాకు అందించ్చవారు. ఇవన్నె ఆమె
స్తక్రిసు
ే న్ె ందుకు ఇబా ంది పడా
డ ర్ల లేద్య నాకు తెలీడుకాని ఆమె ఎంతో సంతృ పిే పొందే వారని
ఆమె ముఖ్ం చూసెే తెల్లస్తది. ఇందులో వెన్ె ప్పసా లేక్ న్నయిో కి మాతిమె డబ్బా తీసుకొనే
వారు. మిగిల్లన్వన్నె పంతలు గారికి ఇనాం అన్ె మాట. ఆ సంవత్ రం అంతా ఇల్లనే జరిగి
పోయింది. పిల్ాలు చదువులూ బ్బగానే సాగాయి అదీ ఆమె సంతృ పిే. నాకు ఆమెలో మా అమమ
క్న్న పించ్చది. ఎంతో ఆప్పో యం గా మాట్ట
ా డే వారు. ఉయ్యో రు నుంచ రాగానే మా వాళ్ళ కేమమ
సమాచ్చరాల్న్నె అడిగి తెలుసుకొనే వారు సీత రావమమ గారు..

ఆ ఊరు అపా టికి మటి్ ర్లడా తో నే ఉండేది. బసు్ వచా ంది అంట్ట క్ళ్ళ నిండా యెరర
దుమేమ . బసు్ వెళ్లళ న్ పది నిమిష్టల్దాకా ఆకాశమంతా దుముమ తో నిండి పోయేది. అదీ అపా టి
పరిిసిేతి. ర్లడా పరక్ూ చ్చలు చూసు
ే ంట్ట నాకు బహు ముచా టగా ఉండేది పరతిే చ్చలు విరగ ప్పసి తెల్ాని
పరతిే క్ంటికి ఎంతో ఆన్ందం గా ఉండేది. కోట్టరు తీసిన్ నాగల్ల చ్చళ్ళళ బహు ముచా టగా క్న్న
పించ్చవి పెసర చ్చను క్ంటికి ఇముా చ్చస్తవి. ద్యసచ్చలు జొన్ె లో ద్యసప్పదులు చూసు
ే ంట్ట
మహదాన్ందం గా ఉండేది. ఇల్ల కాల్కేమపం అయి పోయింది ఆ ఏడాది అంతా..ఉయ్యో రు వెళ్లా
న్పుా డల్ల
ా చెైరమ న్స కోట్టశవ ర రావు గారికోసం రుదర ప్పక్ వెళ్ళళ వాడిని. ఆయన్ బదిలీ సంగతి
చూదా
ె ం అనే వారు ఒక్సారి యేఊరుకి బదిలీ కావాలో ఆఊరి నాయకుడితో చెపిా ంచమనాె రు.
అది జరిగే పని కాదని పించంది. మా వారు
డ మెంబరు కోల్చల్ చల్పతి దావ రా డాక్్ర్ క్న్క్ మేడల్
రంగా రావు గారికి చెపిా ంచ్చ వాడిని.

ఒక్పుా డు ఉయ్యో రు లో డిప్పో టీ ఇన్న్ ా క్్ర్ గా పని చ్చసిన్ నారాయణపా గారు

గేజేతేడ్ ఇన్న్ ా క్్ర్. అయాో రు. నాకు మంచ పరిచయం ఉంది.. చల్పతి ని తీసుకొని వెళ్లా
ఆయన్తో మాట్ట
ా డించ్చను. అపుా డు నా బదిలీ కి ఒకే ఒక్ కారణం ‘’మా అమమ ముసల్లద్దైంది ఆమె
ఆర్లగో ం బ్బగా లేదు. నేనే ఇంటికి పెదె కొడుకుని. ఇంటి బ్బధో త నాదే.. ఆమె ను ఎక్ూ డికీ
తీసుకొని వెళ్ళళ పరిసిేతి లేదు.ఉయ్యో రు లో ని డాక్్రే ఆమెకు వెైదో ం. నా పిల్ాలు ఉయ్యో రు
లో చదువుతనాె రు కుట్టంబ్బనిె క్దిల్లంచలేను. క్నుక్ న్నుె ఉయ్యో రు కు కాని దగారకు కాని
ట్ట
ి న్్ ఫ ర్ చ్చయండి ‘’ఇదే కాగితం మీదా, ఓరల్ గా నేను చెపేా ది. దాదాపుగా అందరూ ఇల్లనే
చెప్ప
ే రు బదిలీ కోసం క్నుక్ దీనికి పెదె ఇమాా రింస్ ఇచ్చా వారు కాదు. అయినా రికారు
డ అరిగి
పోయేటట్ట
ా అదే వాయినేా వాడిని.
 ఒక్ సారి నేను రుదర ప్పక్ వెళ్ళళ ను. అపుా డు ఈ.వి.ఆర్. గారిని క్ల్లశాను ఆ ర్లజులో
ా
ఎవరు బదిలీ కోరుకొనాె ఆయనుె క్ల్వంది జరిగేదికాదు. ఆయన్ రుదర ప్పక్ హెైస్కూ ల్ హెడ్
మాసా
్ రు నేను అంట్ట మంచ అభిప్ప
ర యం కూడా ఉంది. అపుా డు ఆయన్ ‘’పరసాద్ గారు !నా చ్చత
న్యినా సహాయం నేను చ్చసా
ే ను మళ్ళళ ట్ట
ి న్స్ ఫరా నాటికి మీరు ముప్పా ళ్ళ లో ఉండరు. ఇది
గారంటీ ‘’అనాె రు. కొంత సంతృ పిే పడా
డ ను. నాకు ఉయ్యో రు కావాల్ని లేదు దగారలో
ఎక్ూ డికెైనా సిదధమే ఇంటి నుంచ వెళ్ళళ వీలుంట్ట చ్చలు. ఇదీ నా అభిప్ప
ర యం

ఇంకో పరయతె మూ చ్చశాను. క్ంభం ప్పటి మంగళ్ గిరి శాసిేి గారు అని తాడంకి హెడ్
మాసా
ే రుండే వారు. ఆయన్ టీచర్్ గిల్డ పెరసిడంట్ చ్చసు
ే నాె రు. మంచ బ్బదిమ ంటన్్న్స పేాయర్.
ర్లజూ సాయంతిం ప్పట ఉయ్యో రు వచా కాలేజి గౌ
ర ండ్ లో మాతో ప్పట్ట వాలీబ్బల్, బ్బడ్
మింటన్స ఆడే వారు. ఆంజనేయ శాసిేి , కాంతా రావు ఆంజనేయులు అనే తాడంకి సెక్ండర్వ గేరడ్
మాసా
్ రు మాతో ఆడే వారు. వి.పరభాక్ర రావు అని నిడుమోలు స్కూ ల్ లో సెక్ండరి మాసా
్ రు
గిల్డ లో గొపా పలుకు బడి ఉన్ె వారు వారం వారం అయన్ దరశ న్ం చ్చసి రికారు
డ పెట్ట్
వాడిని.గురజాడ వెంక్ట్టశవ ర రావు గారు అనే గురజాడ పెరసిడంట్ దగారకు నా మిత
ి లు ఆంజనేయ
శాసిేి గారు తీసుకొని వెళ్లా మాట్ట
ా డించ్చరు ఆయన్ తపా కుండా తాడంకి లో ఖాళ్ళ వసు
ే ందని
దానిలో వేయినుా కొంట్టమని న్మమ క్ం గా చెప్ప
ే ండే వారు కాని నాకు న్మమ క్ం ఉండేది కాదు
ఆయన్ కాంగ్రరస్ మనిషి నేను వో తిరేకిని అదీ తెలుసుఇదెరికి. ఇదీకాక్ ల్క్షమ ణసావ మి అనే హిందీ
పండిట్ గురజాడ వాసి ఆయన్కూ గిల్డ లో ఇంఫ్ల
ా ఎంస్ బ్బగా ఉంది. ఆయన్నూ క్ల్లస్త వాడిని

రికెవ స్్ కాగితం ముప్పా ళ్ళ నుండి పెట్ట

్ ను. నా మొర ఏ దేవుడు ఆల్కినాా డో, ఏ
అధకారి క్నిక్రించ్చడో, ఏ పరజా పరతినిధ మన్సు క్రిగింద్య మొతేం మీద నాకు ప్పమరు
ర హెైస్కూ ల్
కు బదిలీ ఆరడరు
ా వచ్చా యి. ఊపిరి పీలుా కోనాె ను. ల్ంక్ ఈత ఏటి మేత అన్ె సామెత
ఇపా టిదాకా ఉండేది అది పోతన్ె ందుకు ఆన్ందం గా ఉంది.

నా బదిలీ నాకు తృ పిేగా ఉనాె మా సీతారావమమ గారికి సంతోషం క్ల్లగించలేదు వాళ్ళ పెదె
అబ్బా యి పద్యతరగతి లోకి వసు
ే నాె డు. నేనుంట్ట దగార ఉండి చదివిసా
ే న్ని భావినాా రామే
అందుక్ని బ్బధ పడా
డ రు కాని నాకు ఉయ్యో రు దగారకు బదిలీ అవుతన్ె ందుకు కొంత
సంతోషించ్చరు వాళ్ళ ందరి ఆప్పో యతను మన్సులో భదరం గా దాచ్చకొని అందరికి వీడోూ లు
చెపిా న్ందిగామ వెళ్లా మా ర్లజమమ పినిె కి కూడా క్ృ తజఞతలు తెల్లయ జేసి రిలీవ్ అయి
వచ్చా ను.
నా దారి తీరు -25
ఆరనస్ారి బదిలీ –మయపాపళ్ుకు వీడ్య ొలు
మయపాపళ్ు లల ఉొండగా రొండు మయడు స్ారుో ఎరొండ్ లీవ్ న్ు కూడ్ా వాడుకోవలసి
వచిచొంది. బదిలీ ఆరడ రో ు రాగానే 1-9-1972 స్ాయ్ొంత్ోొం హెడ్ మాస్ాటరు ఖాసిొం స్ాహెబ్ గారు
రిలీవ్ చేశారు. మొంచి పారీట కూడ్ా ఇచాచరు. దూరొం లల పని చేసన
ి ా నా డూూటి విషయ్ొం లల
ఎన్నడూ అశుదధ వహిొంచలేదు నా పెై అధికారుల మన్నన్లన్ు పొ ొందాన్ు స్హచరుల
అభిమానానిన విదాూరుధల ఆతీమయ్త్న్ు అన్ుభవిొంచాన్ు. సిటక్
ా ట గా ఉొండ్ే మాట నిజమే
అయినా పరీక్షలు పకడబొందీ గా నిరాహిొంచటొం నాకు అలవాటు దానికి భిన్నొం గా ఎపుపడూ
న్డవలేదు విదాూరుధలు న్న్ున చూసెా భయ్పడటొం నిజొం. నా పాఠొం ఆత్ూొంత్ శుదధత్ో విన్టొం
అొంత్కొంటే నిజొం. చూపు అటల ఇటల తిపపటొం జరిగేదికాదు. జరిగిత్ే రాొం భజనే.. నాకు
కాోస్ లల కోపొం ఎకుొవే ఉొండ్ేది అదీ బదధ కిస్ా ులన్ు చూసెా నే. మిగిల్నన్ వారిపెై స్ాఫ్టట కారనర్
త్ోనే ఉొండ్ేవాడ్ిని. డ్ిసప
ి న్ ిో కు ఎకుొవ పాోధాన్ూత్ నిచేచ వాడ్ిని బహుశా ఇవే నా
విజయ్ానికి స్పాన్లయ్ూయిేమో ?
పామరుు లల చేరిక
మరానడు ఉదయ్మే అొంటే 2-9-72ఉదయ్మే పామరుు హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు
హెడ్ మాస్ాటరు జిలాోలలనే గకపప పపరు మోసిన్ వి.రామ కిుషనయ్ూ గారు. పొంచ కటేట వారు
చకకాొ, మడలల ఖొండువా ఆయ్న్ పోత్ేూకత్. ఎరుగా బారుగా బకొ పలుచగా న్వుా మయఖొం
త్ో ఉొండ్ేవారు ఒక రకొం గా అకొడ ఆయ్న్ున‘’దేవుడు మేషట ారు ‘’అనే వారు. పెదా స్ూొలు
నిరాహణ కషట మే అయినా చాలా ఓపికత్ో పని చేసవ
ప ారు‘’వర్ొ హాల్నక్ ‘’ఆన్నదానికి
ఉదాహరణ. వాళ్ు అబాబయి హరి పదయ త్రగతిలల ఉొండ్ేవాడు. నాకు ఫిజికల్ సెన్
ై ుస కాోస్ులే
ఉొండ్ేవి ఇొంగీోష్ కూడ్ా టెన్ా కు ఒక సెక్షన్ కు ఉొండ్ేది ఆ సెక్షన్ లలనే హెడ్ గారబాబయి
ఉొండ్ేవాడు నేనే కాోస్ టీచరిన అత్న్ు మొంచి బయదిధమొంత్రడు త్ల్నవిగల వాడు విన్య్ొం
ఉన్నవాడు.
రనజూ ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి బస్ ఎకిొ వళళు వాడ్ిని. తిరిగి వచేచటపుపడూ అొంత్ే.
అపపటికి చారీజలు చాలా త్కుొవే. స్మయ్ పాలన్ చేసప వాడ్ిని పాకలు, రేకుల
షెడో ు,భవనాలు అనీన ఉన్న స్ూొలు. పూరాొం త్ాలూక కచేరి ఉొండ్ేది దీనిలల. మహా
మహులెైన్ హెడ్ మాస్ట రో ు పని చేసన్
ి చనటు. రామకిుషణయ్ూగారికి మొంచి పపరుొంది ఆయ్న్
టీచిొంగ్ చాలా ఆదరశ వొంత్ొం గా ఉొండ్ేది. ఇొంగీోష్ బాగా చపపపవారు. ఆ నాడు ఈయ్న్,
ఈ.వి.ఆర్.,మికిొల్ననేని, జనారాన్ రావు గనపాల రావు, రామకోటేశార రావు వొంటి హెడ్
మాస్ట రో ు అొందరు లెఫ్టట ఆలలచన్ లున్న వారు వారిత్ో ఉొంటలనే వారికి భిన్నొం గా ఉొండ్ేవారు
రామకృషణ య్ూ గారు. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెడ్ిత్ే గొంట సపపు వాయిొంచే వారు. అొందులల ఏదీ
త్లేదికాదు అొందరు ఆదరశొంగా పని చయ్ాూలనే సిదధ ాొంత్ొం వారిది. అది చాలా మొందికి
చాదస్ా ొం అని పిొంచేది. ఆయ్న్ మొంచిత్నానిన, అలుస్ున్ు కాష్ చేస్ుక నే ఉపాధాూయ్యలు
చాలా మొంది ఉొండ్ే వారు.. ఇొందులల ఎకుొవ మొంది కాోస్ కు వళ్ునా ఏమీ బో ధిొంచాకుొండ్ా
కాలక్షేపొం చేసప వారేకుొవే. ఏమొండ్ీ అొంటే ఆయ్న్ అలానే చబయత్ాడు మన్ పని మన్ొంచేస్ా ాొం
డ రొం గా ఉొండ్ేది.
అని లెైట్ గా తీస్ుక నే వారు ఇది నాకు విడూ
దీనికి త్ోడు స్ాటఫ్ లల స్ఖూత్ లేదు రొండు గయ
ు పులు. ఒక గయ
ు ప్ వారిలల ఎవరైనా
బదిలీ అయిత్ే ఆగయ
ు ప్ వారే టీ పారీట ఇచేచవారు. మిగిల్నన్ వారు వేాలేా వళళు వారు లేకపర త్ే
లేదు ఇదీ పరిసతి ిా అకొడ ఘడ్ియ్ారొం స్ుబోహమణూొం అనేస్ా ానికుడు సెకొండరి గు డు గా
ఉనానడు ఆయ్న్ ఆడ్ిొంది ఆట. ఆయ్న్కు ఎదురు చపపప స్ాహస్ొం మిగిల్నన్ వారికి లేదు
ఆయ్న్కు యిెన్.సి.సి కూడ్ా ఉొంది.. ఇదొంత్ా నాకు చిరాకుగా ఉొండ్ేది. నాకు
స్నినహిత్రఅలెైన్ వారిలల త్లుగయ మేస్ట ారుో హేమాదిో తిమమరుస్ు గారు, గయొంటలరు
స్త్ూనారాయ్ణ గారు స్ొంస్ొృత్ొం మేషట ారు స్ూరపనేని ఆన్ొంద రావు గారు, ఉరూ
ా మేషట ారు,
గయమాస్ాా అొంజి రడ్ిడ , లెకొల మేషట ారు గొండోొం వొంకటేశార రావు, రాజి రడ్ిడ మొదలెైన్
వారుొండ్ే వారు మధాూహొం ఇొంటరాల్ లల రామమోహన్ రావు హో టల్ కి వళ్ో నేన్ూ గొండోొం
ఆయ్నా తిమమరుస్ు గారు కాఫీ త్ాగే వాళ్ుొం లేక పర త్ే తిమమరుస్ు గారు త్న్ ఇొంటికి
తీస్ుక ని వళ్ో టిఫిన్ చేయిొంచి కాఫీ ఇచేచవారు ఇొంకో రనజున్ వొంకటేశార రావు గారు. అలా
గడ్ిచి పర యిేది. సెకొండరి టీచరుో నేతి శ్రురామ మయరిా గారు, కాన్ూరు చొందో శేఖర రావు
గడ్ియ్ారొం కామేశార రావు, పొంచ కత్ేా న్రస్య్ూ గారు, మలేో శార రావు హన్ుమొంత్
రావు మొదలెన్
ై వారొందరూ చాలా కల్నసి ఉొండ్ే వాళ్ుొం. చిన్న హిొందీ మేషట ారు పోకొ ఊరి
న్ుొండ్ి వచేచవారు.స్ుొందరమమ పెదా హిొందీ పొండ్ిట్. కాకరాల రాధాకృషణ మయరిా గారుకూడ్ా
హిొందీ మేషట ారు గకలేా పల్నో న్ుొండ్ి వచేచవారు. కొంగారు మనిషి డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు
పెదమదాాల్న న్ుొండ్ి వచేచవారు. డ్ిోల్ మేస్ట ారుో స్ుబాబరావు, గొంగయ్ూగారు పదామ రడ్ిడ స్ర మి
రడ్ిడ వగైరాలుొందే వారు మా స్ర షల్ మేషట ారు ఫాస్ట అసిస్టొంట్ రొంగామనానరాచారుూలు గారు
చిటిట గయడూరు న్ుొండ్ి వచేచ వారు. ఆయ్న్కు ఇొంచారిజ వసపా అయిదు పీరియ్డో బడ్ే ఉొండ్ేది.
ఆయ్న్ బాగా పలుకు బడ్ి ఉన్న వాడు వరదా చారి గారి అబాబయి. మొంచి భయస్ాామి.
న్రస్య్ూ గారనే సెైన్ుస మేస్ా ారునేావారు రాళ్ు బొండ్ి స్ాొంబశివరావు స్ర షల్ మేషట ారు
క ొండూరి రాధాకృషణ మయరిా గారు నాకు ఉయ్యూరు లల ఎనిమిదయ కాోస్ కు స్ర షల్ చపిపన్
వారు ఇకొడ స్ర షల్ మేషట ారు. కే.కేశవరావు అనే సిసన్ుస మేషట ారు, ఇొంకో లెకొల మేషట ారు
టలూషన్ు
ో పెటట ి బాగా స్ొంపాదిొంచారని చపుపక నేవారు చరకక ఇరవై ఎకరాలు టలూషన్ో వలేో
క నానరని అన్ుక నే వారు. ఇొంత్ పెదా స్ాటఫ్ త్ో ఇనిన రకాల అభిపాోయ్ాలున్న వారిత్ో
వేగటొం కషట మే పాపొం రామకృషణ య్ూ గారు అలానే కాల్నకి బయరద అొంటకుొండ్ా లాకోొచేచవారు

నా దారి తీరు -26

ల్లబ్ సమసో –తీరిన్ విధం

ప్పమరు
ర లో సీనియర్ సెైను్ అసిస్ంట్ గొటి్ ప్పటి సతో నారాయణ గారు హెడ్ మాస్ర్
గా పొ
ర మోషన్స రావటం వల్ా అ ఖాళ్ళ లో న్నుె వేయించ ఉంట్టరు రుదరప్పక్ హెడామ సా
్ రు
ఈ.వి.ఆర్. గారు తాడంకి లో వేయినుా కొంట్టన్న్ె గురజాడ వెంక్ట్టశవ ర రావు గారి మాట ఒటి్ది
అయింది ఆయనుె ఇంఫ్ల
ా ఎన్స్ ్ చ్చసి జి నారాయణ రావు అక్ూ డికి చ్చరాడు. వెంక్ట్టశవ ర రావు
గారు నాకు చ్చయిో చ్చా రు. ఆ సంగతి ముందు నుంచ నేను ఊహిస్క
ే నే ఉనాె ను. ప్పపం ఆయన్
సవ భావం తెల్లయని ఆంజనేయశాసిేి మాట పోయిందని బ్బధ పడా
డ డు.. గురజాడ సవ భావం నాకు
చ్చల్ల కాల్ం నుండి తెలుసు. పెైకి క్న్న పించ న్ంత సౌముో డు కాదు ఆయన్. సరే మంచదే జరిగింది.
తాడంకి లో క్మిటీ పెతేన్ం ఎకుూ వ. అది నా ల్లంటి వాడికి భరించటం క్ష్ం. ప్పమరు
ర ఎవరికీ
పట్నిది. పెైగా పెదె స్కూ లు. హాయిగా ఉంది సవ తంతిం ఉంది సవ తంతిం పొందుతూ విధని చక్ూ గా
నిరవ హించ్చల్ల అన్ె ది నా తపన్.

ల్లో బ్ ఇంచ్చరిె గా సీనియర్ ఉంట్టడు.సతో నారాయణ గారికి, కేశవ రావు గారికి

పడేది కాదట. ఇదెరు ఒక్ ఊరి వారే. అంత ప్పల్లటిక్ట్ ఉండేవి అందుక్ని సతో నారాయణ గారు ల్లబ్
ను కేశవ రావు కు అపా గించ్చకుండానే రిలీవ్ అయి వెళ్ళళ రు. హెడ్ మాసా
్ రు తన్ కున్ె అధకారం
తో L.p.c.ఇవవ లేదు ల్లబ్ అపా గించన్ తరావ తే అది ఇసా
ే న్ని హెడ్ గారు భీషిమ ంచ్చరు ఈ
పరిసిేతి లో నేను అక్ూ డికి చ్చరాను. ఒక్ సారి హెడ్ గారు న్నుె పిల్లచ విషయం అంతా చెపిా ల్లబ్
ను న్నుె సావ ధీన్ం చ్చసుకోమనాె రు. అపుా డు సా
్ క్ట రిజిస్రు
ా చూశాను అందులో ఎక్ూ డా
బ్బ
ర ట్లవరు
ా ఎంటీిలు లేవు ఏవి ఉనాె యో ఏవి లేవో తెలీదు. ఇల్లంటి పరిసిేతి లో
అపా గించ్చకోవటం క్ష్ం అని చెప్పా ను. ముగు
ా రం క్ల్లసి ఒక్ నిరణయానికి వచ్చా ం. ఉన్ె సరుకు
న్ంతా విడివిడిగా ఫిజిక్ట్ , కేమిసిేి ,,బయాల్జీ జువాల్జీ రిజిస్రాలో ఎతిే రాసి కొతే రిజిస్రు
ా
తయారు చ్చసి అపా గించ్చకొంట్ట ఎవరికీ ఇబా ంది ఉండదు అల్లనే కాన్న మనాె రు హెడ్. నేనూ,
కేశవరావు గారు దాదాపు మూడు న్నల్లుఖాళ్ళ పీరియడా లో కూరుా ని దాని న్ంతటిని దారికి తెచా
కొతే రిజిస్రు
ా తయారు చ్చశాం ఉన్ె వాటిని మాతిమే సా
్ క్ట లో చూపించ, లేని వాటికి రైట్ ఆఫ్
రాశాం. హెడ్ గారు నేను చెపిా న్ ఈ ఉప్పయానికి చ్చల్ల సంతోషించ్చరు ఇపా టికెైనా ఒక్ దారి
ఏరా డి న్ందుకు ఆన్ందించ న్నుె అభి న్ందించ్చరు. సతో నారాయణ గారిని పిల్లపించ’’ హానేెడ్
ఓవర్, ట్టకెన్స ఓవర్ మాతో రాయించ ‘’సంతకాలు పెటి్ంచ అయన్ కంటర్ సిగేె చర్ చ్చసి హాయిగా
పని ప్పర్వి చ్చయించ్చరు అపుా డు సతో నారాయణ గారికి L.P.C.ఇచ్చా రు ఇది లేనిదే జీతం
పొందే వీలు లేదు స్తనియర్ హెడ్ మాస్ర్ అంట్ట అల్ హుందాగా దారికి తేచా పరిప్పల్లంచ్చల్ని
దారి చూపించ్చరు. నాకే ల్లబ్ ఇంచ్చరిె అంట్ట ఫిజిక్ల్ సెైను్ ను కేశవరావు కు నేచ్చరల్ సెైను్
విభాగానిె అపా గించ్చరు. క్ద సుఖాంతం అయింది. ల్లబ్ అసిస్ంట్ గా ఒక్ మెతేటి మనిషి
వెంక్ట్టశవ ర రావు అను కొంట్ట ఉండేవాడు. పరక్ూ ఊరి నుండి వచ్చా వాడు పంచె క్ట్ట్ వాడు
సౌముో డు నిదాన్సు
ే డు ఓపిక్ ఉన్ె వాడు నాకు పరయోగాల్లో మంచ సహాయ కారి. ల్లబ్ లోనే
నా కాాసులు చెపేా వాడిని. కేశవరావు కు ల్లబ్ వెలుపల్ పెదె రూమ్ ఉండేది అక్ూ డ చెపేా వాడు
మేమిదెరం చ్చల్ల ఆప్పో యం గా ఉండే వాళ్ళ ం వాళ్ళ అబ్బా యి కూడా అపుా డు చదివే వాడు
వాడికి చదువు అబ్బా ది కాదు. ఒక్ సారి కేశవరావు నాతో ‘’నేను చ్చల్ల కాల్ం నుంచ ఇక్ూ డ సెైను్
మేష్ట
్ రు గా పని చ్చసు
ే నాె ను కాన్న మీ ల్లంటి ఫిజిక్ల్ సెైను్ టీచరిె ఇంత వరకు చూడ లేదు మీ
చెపేా విధ్యన్ం చ్చల్ల ఆక్రమణ గా ఉంట్టంది. నేను గమనించ్చను. ప్పమరు
ర కు మీ ల్లంటి మంచ
సెైను్ మేష్ట
్ రు రావటం మాకు ముఖ్ో ం గా నాకు ఆన్ందం గా ఉంది ‘’అనాె రు తోటి టీచరు అంత
సహృ దయత చూపటం అరుదు. అయన్ టీచంగ్ కూడా అదుు తమే. ఆ విషయం నేనూ చెప్పా ను
ప్పమరు
ర లోనే చ్చల్ల కాల్ం లక్ూ ల్ మేసా
్ రు గా పని చ్చసు
ే న్ె N.v.Rకు కేశవ రావు కు తేడా ఉంది.
కేశవరావు క్పటం లేని మనిషి. నూతకిూ వెంక్ట్టశవ ర రావు అంట్ట nvr గడుసు పిండం. పెైకి
తేల్డుకాని వీరిదెరూ జిగిన్న ద్యసు
ే లు. ఒకే ఊరి వారు. ఇదెరు బ్బగా సంప్పదించ్చరు nvr స్కూ ల్
లోలేక్ూ లు అంత శరదధ గా చెపా డు అనుకొనే వారు. ఇంటి దగారబ్బగా చెపేా వాడని పేరు కేశవరావు
ఇంటి వదా
ె స్కూ ల్ లోను ఒకే విశదం గా చెపేా వాడని అనుకొనే వారు.

గవరె మెంట్ స్కూ ల్ కు ఆఫర్

 ఎపుా డో చ్చల్ల కాల్ం కిరతం పరభుతవ ప్పఠ శాల్ల్ లోకి జిల్ల
ా పరిషత్ ఉప్పదాో యు
లవరైనా వెళ్ళళ ల్ల అనుకొంట్ట ఆఫర్ ఇవవ మని సరుూ ో ల్ర్ వస్తే వెళ్ళ
ే న్ని ఆఫర్ ఇచ్చా . ఇపుా డు
అది క్ది ల్లంది ‘’ఖాళ్ళలు ఉనాె యి చ్చరుతారా మీ అంగ్లకారం పది ర్లజులో
ా తెల్లయ జేయండి ‘’ అని
డి యి. వో.నుండి నాకు హెడ్ మాస్ర్ దావ రా కాగితం వచా ంది. ఏమి చ్చయాలో తోచలేదు
పరభుతవ ం లో చ్చరితే బదిలీలు తకుూ వే. దాదాపు క్దల్క్ూ రేాదు. కాన్న మాకు దగారలో ఆకునూరు
మాతిమె ఉంది అక్ూ డికి రానిసా
ే ర ?లేక్ పోతే చ్చల్ల దూరం వెళ్ళళ ల్ల. రండో సమసో –పరమోషన్స
చ్చన్ల్ తకుూ వ. ఇక్ూ డ ఉంట్ట హెడ్ మాస్ర్ అయేో అవకాశాలు ఎకుూ వ.ఇవన్నె ఆలోచంచ హెడ్
గారిదావ రా ఆఫర్ ను తిరసూ రిసు
ే నాె న్ని, జిల్ల
ా పరిషద్ లోనే కోన్ సాగుతాన్ని తెల్లయ బరిచ
ఊపిరి పీలుా కోనాె ను. హెడ్ గారు కూడా చక్ూ ని సల్హా ఇచ్చా రు.

శివరాతిి

ఒక్ శివ రాతిికి తిమమ రుసు గారిని సతో నారాయణ గారిని గండరం వారిని ఉయ్యో రు కు
ఆహావ నించ్చను. ఆ ర్లజు రాతిి మనినో
ో నే భోజన్ం చ్చసి రాతిికి న్డిచ తోటా వలూ
ా రు వెళ్ళళ ము
అక్ూ డ తిమమ రుసు గారి సహాధ్యో యి శివాల్యం లో అభిషేక్ం క్ల్లో ణం చ్చయించ్చ శివలంక్ ఆయన్
రూమ్ లో పడుకోనాె ం మరాె డు ఉదయమే లేచ క్ృ ష్ట
ణ సాె న్ం చ్చసి ద్దైవదరశ న్ం చ్చసి అభిషేక్ం
లో ప్పల్గ
ా ని శివలంక్ వారు ఏరా రచన్ కాఫీ ఫల్హారాలు తిని అక్ూ డ జరిగే సాంసూ ృ తిక్ కారో
క్రమాలు చూసి క్ల్లో ణం దరిశ ంచ మరాె డు ఉదయం ఎవరిల్ాకు వాళ్ళ ం చ్చరుకొనాె ం ఈ
విషయానిె మేము చ్చల్ల కాల్ం చెపుా కొనే వాళ్ళ ం.

ధనురామ సం భోజన్ం

ఒక్ ధనురామ స కాల్ం లో వీరిని మన్ ఇంటికి ఆహావ నించ్చను రాతేి వచా భోజన్ం చ్చసి
పడుకొనాె రు ఉదయంకాల్ క్ృ తాో లు సాె ణాలు అనుసా
్ నాలు అయిన్ తరావ తా మా అమమ
వారందరికీ క్మమ టి భోజన్ం తయారు చ్చసి పెటి్ంది అందరు సంతృ పిే గా భోజన్ం చ్చశారు అందరికి
ఆవ పోసన్ పోసుకోంది అమమ . ఈ రక్ం గా ఆవిడ కోరుకొన్ె ధనురామ స కారో క్రమం ప్పర్వి
అయింది.

గండరం వారింట్ల
ా కార్విక్ భోజనాలు

ప్పమరు
ర లో లక్ూ ల్ మేష్ట
్ రు గండరం వెంక్ట్టశవ ర రావు గారింట్ల
ా శివ పంచ్చయతన్ం
ఉండేది పరతి నితో ం వారి నాన్ె గారు అభిషేక్ం చ్చసుకొనే వారు. కార్విక్ ఏకాదశి నాడు, పౌరణమి
నాడు పరతేో క్ం గా పుర్లహితల్ను పిల్లచ పభిషేక్ం ఏకాదశ రుదరం చ్చసి మారేడు దళ్ళల్తో ప్పజ
చ్చసి రాతిికి భోజనాలు ఏరాా ట్ట చ్చస్త వారు ఊరి లోని బ్బ
ర హమ ణు ల్ందరూ వచ్చా వారు స్కూ లు
సా
్ ఫ్ అందరు హాజరయేో వారు చ్చల్ల భకీి శరదధల్తో వెంక్ట్టశవ ర రావు దంపతలు చ్చస్త వారు.
వంట వాళ్ళ తో క్మమ టి భోజనాలు తయారు చ్చయించ ల్డూ
డ లు ప్పరణం బూరలు పుల్లహోర
ప్పయసం మొదలైన్ వాటితో గొపా విందు నిచ్చా వారు నేను ఉయ్యో రు లో స్షల్ మేసా
్ రు
ఎస్.వి.సతో నారాయణ తపా కుండా ఫామిలీస్ తో వెళ్ళళ వాళ్ళ ం. వెంక్ట్టశవ ర రావు గారి
తముమ డు ఉమా మహేశవ ర రావు సెైను్ మేస్ర్ గా ఉండేవాడు బికాం వాడు ఫిజిక్ల్ సెైను్
చెపేా వాడు ఎల్ల సాగింద్య ఆశా రో మే. ఇంకో తముమ డు రామారావు కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీలో పని
చ్చస్త వాడు ఉమా మహేశవ ర రావు ఉయ్యో రు హెడ్ క్రణం సీతం రాజు సాంబశివ రావు గారి అలు
ా డే.
రామా రావు పెళ్లళ కి నూజివీడు దగార ఊరికి మేమంతా వెళ్ళ
ా ం. గండరం వారిది బందరు దగార ఒక్
అగరహారం ఒక్ సారి మమమ ల్లె అందర్వె అక్ూ డికి తీసుకొని వెళ్లా రాతిి అక్ూ డే పడక్ ఏరాా ట్ట చ్చసి
భోజనాలు ఏరాా ట్ట చ్చశారు బహుశా రామా రావు పెళ్లా సందరు ం గా సతో నారాయణ వరతం
సందరు ం అని జా
ఞ పక్ం. ఇల్ల ప్పమరు
ర ఉద్యో గం చ్చల్ల హాయిగా గడిచ పోతోంది.

నా దారి తీరు -27

పామరుు స్ొంఘటన్లు

పామరుు లల ఉొండగానే అడ్ాడడలల ఆ నాటి మేటి ఏొం.ఎల్.సి.శ్రు పి.శ్రు రామ మయరిా గారు
ఉపనాూస్ొం ఇస్ుానానరని త్ల్నసి వళాోన్ు.చాలా గకపప వకా ఆయ్న్. మేమయ టీచర్స గిల్డ
వాళ్ుొం మా నాయ్కుడు శ్రు క లూ
ో రి కోటేశార రావు. అయినా శ్రు రామ మయరిా గారొంటే నాకు
అభిమాన్ొం. ఆయ్న్ వూకిాత్ాొం బహు దొ డడది. విషయ్ాలనీన క్షున్నొం గా త్ల్నసిన్ వారు.
విషయ్ానిన టీచరో హృదయ్ాలకు హత్ర
ా కోనేటో ు చపపగల నేరుపన్న వారు అని పిొంచిొంది
మొదటి స్ారి చూసి న్పుపడ్ే. అపపటి న్ుొండ్ి ఇపపటిదాకా ఆయ్న్కు మేమయ వూతి రేకొం గా
పని చేసినా, అదేమీ మన్స్ులల పెటట ుకోకుొండ్ా చాలా పెదా మన్స్ుత్ో వూవహరిొంచేవారు
దాదాపు పదేళ్ు న్ుొండ్ి కృషాణ జిలాో రచయిత్ల స్ొంఘొం లల వారు కూడ్ా స్భయూలు అవటొం
వలో ఆ స్మావేశాలలో త్రచూ కలుస్ూ
ా నే ఉనానొం. ఉయ్యూరు లల స్రస్భారతి త్రఫున్
ఉయ్యూరు కాలేజి లల మేమయ నిరాహిొంచిన్ స్భలకు హాజరై ఎొంత్ో స్ొంత్ృపిా ని పోకటిొంచారు.
మన్స్ూపరిాగా అభి న్ొందిొంచారు. అొంత్కు మయొందు నేన్ు అసిస్టొంట్ గా పని చేసిన్ కాలొం లల
న్ు, హెడ్ మాస్ాటరు గా పనిచేసన్
ి పుపడు వారు మా స్ూొళ్ుకు వచిచన్పుపడు నేన్ు స్ాదరొం
గా ఆహాానిొంచి వారి స్భన్ు హుొందాగా నిరాహిొంప జేసప వాడ్ిని. ఆయ్న్ ఎొంత్ో మచుచక నే
వారు. పెదా మన్స్ున్న వారు అొంత్ పెదారికొం త్ో వూవహరిస్ా ారని శ్రు రామ మయరిా గారిని
చూసెా మన్కు త్లుస్ుాొంది. ఆయ్న్ున చూడగానే చయిూ ఆటోమాటిక్ గ పెైకి లేచి
న్మస్ొరిస్ా ుొంది. ఆయ్న్ స్ొంస్ాొరొం అొంత్ గకపపది.

త్ాత్మమ కలలు సినిమా షూటిొంగ్

మేమయ పామరుు లల పని చేస్ా ుొండగానే నిమమకూరు లల అొంటే న్ొందమయరి త్ారక

రామారావు గారిొంటోో, చేలలల ‘’త్ాత్మమ కల ‘’సినిమా షూటిొంగ్ జరిగిొంది. దాదాపు రొండు
నలలు జరిగిన్ జాాపకొం. ఒక స్ారి గయమాస్ాా అొంజిరడ్ిడ మమమల్నన పది మొందిని కుదరేసి
సెైకిలలో మీద నిమమకూరు తీస్ుక ని వళాుడు మయొందుగా రామా రావు ఇొంటికి వళాోొం.
అపుపడు ఆయ్న్ షూటిొంగ్ లల లేడు.అొంటే మయఖానికి రొంగయ వేస్ుకోలేదు. మమమల్నన చాలా
ఆపాూయ్ొం గా అలకరిొంచారు అొందరీన కూరనచ బటాటరు కాఫీ టిఫిన్ో ు త్పిపొంచి తినిపిొంచారు.
అొంత్ా అయిన్ త్రాాత్ా ‘’బోదర్స ! షూటిొంగ్ చూడ టానికి వచిచన్ొందుకు చాలా స్ొంత్ోషొం.
మా వాళ్లు దారి చూపిస్ా ారు. పొ లొం లల షూటిొంగ్ జరుగయత్ోొంది భాన్ుమతి గారు అకొడ
న్టిస్ా ునానరు వళ్ో చూసి రొండ్ి న్మసపా ‘’అని చపిప త్న్పని లల త్ాన్ు వళ్ో పర య్ారు అకొడ్ి
న్ుొండ్ి పొ లాల గటో ొంబడ్ి న్డ్ిచి షూటిొంగ్ జరిగే పోదేశానికి చేరుక నానొం. ధాన్ూొం
న్ూరిపడులు. షూట్ చేస్ా ునానరు భాన్ుమతి పెదా మయత్ా యిదువు లా పెదా బొ టుటత్ో చేతిలల
లావుపాటి కరుత్ో అకొడ కనీ పిొంచిొంది బాలకృషణ ఆ షాట్ లల ఉన్న జాా పకొం. కాసపపు
చూశాొం. మన్వడ్ిత్ో పరాచికాలు ఆడుత్రన్న భాన్ుమతి షాటు
ో తీశారు. ఇది నా జీవిత్ొం
లల రొండ్య సినిమా షూటిొంగ్. మొదటిది మానిక ొండలల ‘’ఉొండమామ బొ టుట పెడత్ా ‘’అయిత్ే
ఇకొడ నిమమకూరు లల ‘’త్ాత్మమ కల ‘’రొండవది.

పబో క్ పరీక్షలకు ఇొంవిజిలేషన్

 పామరుు లల పని చేస్ా ుొండగా పబో క్ పరీక్షలకు వాచర్ గా వళ్ున్ అన్ుభవాలు
విొంత్గాన్ు న్వుా పుటిటనేచవిగాన్ు ఉనానయి. ఒక స్ారి పెడస్న్ గలుోహెైస్ూొల్ కు వాచర్
గా వేశారు. రనజూ ఉయ్యూరు న్ుొండ్ే వళళువాడ్ిని. ఉయ్యూరులల మధాూహనొం పదక ొండు
గొంటలకువిజయ్వాడ అయ్ూొంకి బస్ ఎకిొ అకొడ దిగే వాళ్ుొం అది దయ రకొ పర త్ే పామరుు
చేరి, కోడూరు బస్ లల అయ్ూొంకి దిగి, రిక్ష్ లేక న్డ్ిచి అయ్ూొంకి న్ుొండ్ి పెడస్న్ గలుో వళళు
వాళ్ుొం. అకొడ్ి హెడ్ మాస్ాటరు ఉమా మహేశార రావు గారు. సిా క్ట గా నే ఉన్నటు
ో కనీ
పిొంచేవారు పిలోలలకు చదువు ఏమీ లేదని త్ల్నసిొంది కన్ుక కాపీలు క టట టొం బాగా
అలవాటు. దానిన ఆపటానికి విశా పోయ్త్నొం చేసప వాడ్ిని.. చిన్మయత్ేా వి విదాూరుధలకు
ఇకొడ్ే సెొంటర్. వాళ్ు వొంబడ్ి ఆ ఊరి చిన్న కరణొం ఒకాయ్న్ వచేచవాడు రనజూ మమమల్నన
దారిలల కలవటొం ‘’మా పిలోల్నన కాస్ా జాగుత్ాగా చూడొండ్ి ‘’ అొంటల ఉొండటొం మామయలు. స్రే
అనే వాళ్ుొం. మా పని మేమయ చేసప వాళ్ుొం. కాపీలు త్చిచ లలపల్న పొంపప పోయ్త్ానలు చేసప
వాడు. స్ాగనిచేచ వాడ్ిని కాదు నా మీద గయరుు గా ఉొండ్ేది ఆయ్నా బాోహిమన్ అవటొం కకాొ
లేక మిొంగా లేక అన్నటు
ో ొండ్ే వాడు. అకొడ పరీక్షలన్ు అొంత్టిని హెడ్ గారికి స్హాయ్ కారిగా
సపకొందరిగొ ాడ్
ే మాస్ాటరు లీలా కృషణ య్ూ బాగా నిరాహిొంచేవాడు న్లో గా పొ డుగాొ త్లో ని పొంచ
లాలీచ త్ో చాలా ఆకరిణయ్
ీ ొం గా ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ అొంటే టీచర్ కమయూనిటి లల గకపప
గ్రవొం ఉొండ్ేది మొంచి టీచర్ గా కూడ్ా పెరున్ననది.

రొండ్య అన్ుభవొం గయడూరు. గయడూరు జిలాో పరిషత్ హెస్

ై ూొల్ కు
వాచర్ గా వేశారు. అకొడ్ి హెడ్ గారు కిష
ు నయ్ూ గారు. గయడూరు సెొంటర్ లల దిగి అరమైలు
న్డ్ిచి వళాుల్న స్ూొల్ చేరాలొంటే.. అకొడ కాపీలు బాగా జరుగయత్ాయ్ని అొందరూ ఘోషిొంచే
వారు. ఉతీా రణత్ా శాత్ొం అొందువలేో బాగా వచేచది. మేమొందరొం ఒకే మాట మీద ఉనానొం. ఎటిట
పరిసతి
ిా లలన్ు కాపీలన్ు అన్ుమతిొంచరాదని చాలా కఠిన్ొం గా ఉొండ్ాలని
నిరనయిన్ుచకోనానొం. అొంత్ే ఎవరమయ బస్గలేదు కాపీ అనేది లేకుొండ్ా చేశాొం. మయొందే
జేబయలు గదులు చక్ చేసనే
పా ఇొంవిజిలేషన్ కు వళాాొం అని హెడ్ గారికి చపాపొం.
పాపొం ఆయ్న్ ఏమీ చేయ్లేక వాళ్ు వాళ్ుత్ో చక్ చేయిొంచే వాడు. పెైన్ మేమయ చేసప
వాళ్ుొం. రనజూ పిలోలు బకొ మొహాలేస్ుక ని పరీక్షలు రాసప వారు. కాగిత్ొం మీద కలొం కదిలేది
కాదు. తీరా పరీక్ష్ ఫల్నత్ాలు వచిచన్ త్రాాత్ా చూసెా ఆ స్ూొల్ లల 8 శాత్ొం మాత్ోమ పాస్
అయ్ాూరు ఘోర పరాభవొం. ’’బాబో య్ !పామరుు స్ూొలు వాళ్లు వసపా మన్ పని ఖత్ొం ‘’అని
అన్ుక నే వారట.

మయడ్య స్ూొల్ అన్ుభవొం చాలా బాగయొంది. అడ్ాడడ హెస్

ై ూొల్ కు ఒక స్ారి
వేశారు మికిొల్న నేని వొంకటేశార రావు గారు హెడ్ మాస్ట ర్. చాలా హుొందా గా నిరాహిొంచారు
పిలోలు కూడ్ా చాలా దిసిపనే
ిో డ్ గా రాశారు ఎకొడ్ా కాపీలు, చూచి రాయ్టాలు లేవు. మా
పని న్ొంత్ా హెడ్ మాస్ాటరు చేయ్టొం వలో మాకు శుమ త్పిపొంది ఆదరశ వొంత్ొం గా పరీక్షలు
నిరాహిొంచి న్ొందుకు ఆయ్న్ున చివరి రనజున్ అభి న్ొందినాచమయ. ఆ రనజులలో పరీక్షల చివరి
రనజున్ ఆ స్ూొలు వాళ్లు టీ పారీట ఇవాటొం ఆచారొం గా ఉొండ్ేది. క ొందరు హెడ్ మాస్ట రో ు
ఘన్ొం గా నిరాహిసపా, క ొందరు స్ాధారణ పారీాల్నచేచవారు క ొందరుభోజనాలు కూడ్ా పెటటటొం
ఉొండ్ేది. ఇలా భలే అన్ుభవాలు కల్నగాయి..

మా అన్నయ్ూ గారి అమామయి చి. స్ౌ వేదవల్నో వివాహొం

నేన్ు పామరుు లల ఉొండగానే మా అన్నయ్ూ గారి అమామయి చి స్ౌ. వేదవల్నో

వివాహొం లల ఉయ్యూరు లల చేశాొం. మా అన్నయ్ూ 1957 లల నే హాసపపట్ లల రైలేా సపటషన్
మాస్ట ర్ గా పని చేస్ా ూ హఠాత్ర
ా గా హార్ట ఎటాక్ వచిచ అకొడ్ే చని పర య్ాడు. అపపటి న్ుొంచి
మా ఓదిన్, మా అన్నయ్ూ పిలోలు వేదవల్నో , రాొం బాబయ స్ొంరక్షణ బాధూత్ మా నాన్న గారు
తీస్ుక నానరు. మా నాన్న గారు 1961 లల చని పర వటొం త్ో ఇొంటికి పెదా క డుకు గా బాధూత్
నేన్ు తీస్ుక నానన్ు మా అమమ మాకు అొండగా నిల బడ్ిొంది ఆ పిలోలకు ఏ లలపొం
జరగనివాలేదు అొందరొం మా ఇొంటోోనే ఉొండ్ే వాళ్ుొం. ఉమమడ్ిగా. అమేమ వొంటా వారూప.
వేదవల్నో హెస్
ై ూొల్ చదువు పూరిాచేసి బజవాడ మేరీస్ సెటలో ా కాలేజి లల పి.య్య.సి.లల చేరిొంది
హాస్ట ల్ లల ఉొంచామయ. వారానికోస్ారి నేన్ు కాని అమమన్ు తీస్ుక ని వళ్ో కాని చూసి
వచేచవాడ్ిని. దానికి ఆ కూడు,వాత్ావరణొం స్రిపడలేదు ఆరనగూొం బాగయొండ్ేది కాదు.
పి.య్య.సి త్పిపొంది. ఇొంటి దగొ రే ఉొండ్ి పరీక్షలకు త్య్ారయిేూది. మా అమమ దాని వివాహ
విషయ్ొం లల బొంగ పెటట ుక నేది మా త్మయమడు కూడ్ా ఇకొడ్ే ఉొండ్ేవాడ్య లేక పూనా లల
డ్ిఫెన్ుస లల పని చేసప వాడ్య గయరుాలేదు. స్ొంబొంధాలు చూడమని అమమ పర రేది పోయ్త్ానలు
చేస్ా ూనే ఉనానొం
 ఒక స్ారి చిరివాడ వళాోొం ఏదయ పని మీద. అకొడ మా రొండ్య బావ గారు వేలూరి
వివేకాన్ొంద్ గారి త్ల్న దొండుోలు.వేలూరి కృషణ మయరిాగారు, అత్ా మమ గారు ఉనానరు. వాళ్ు
ఇొంటికే వళాోొం కృషణ మయరిా గారు శత్ావధాని వేలూరి శివరామ శాసిా ి గారికి స్ాయ్ాన్
త్మయమడ్ే. దగొ ర దగొ ర ఇళ్లు. శివరామ శాసిా ి గారి ఇొంటి మీద న్ుొంచే మా వాళ్ు ఇొంటికి
వళాుల్న. శాసిా ి గారు వాకిటో ో కూరుచని రాస్ుక ొంటల ఉొండటొం చాలా స్ారుో చూశాన్ు.
అపపటికి ఆయ్న్ బారూ గారు గతిొంచారు. విభయతి రేఖలత్ో పొంచ కటుటక ని బాోహీమ మయరిా
గా ఉొండ్ే వారు. ఒకటి రొండు స్ారుో వారి దగొ ర కూరుచని మాటాోడ్ిన్ అన్ుభవొం ఉొంది. చాలా
ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచేవారు. మా వాళ్ో కు మొంచి నీటి చరువు ఇొంటి ఆవరణ లలనే ఉొంది
బయ్ూపు మిలుో ఉొంది. అొందుకనే ఆయ్న్ున ‘’మిలుో కృషణ మయరిా ‘’గారు అనే వారు
వూవస్సుొం బొందీ ఎదుాలు పాలేరు ఉొండ్ేవి గడ్డ న్న అనే పాలెఉ బొ దా పాతిలా పెదా ఈస్ాలత్ో
ఉొండ్ేవాడు మా అకొయ్ూ పెళ్ుకి అత్నే పాలేరు చిరివాడ అడడ రనడుడ న్ుొండ్ి మమమల్నన
ఒొంటెదా ు బొండ్ీలల తీస్ుక ని వళళు వాడు ఒక స్ారి మమమల్నన పొంటకాలువలల బొండ్ిని
పడ్ేశాడుకూడ్ా

స్రే మా అకొయ్ూ అత్ాారిొంటికి వలాోమయ. మా వేద వల్నో కి ఏదన

ై ా మొంచి
స్ొంబొంధొం ఉొంటె చపపమని మా అకొయ్ూ మామ గారు కృషణ మయరిా గారిని అడ్ిగాన్ు.
ఆయ్న్ ఆలలచిొంచి’’ మా చిరివడలలనే మా ఇొంటి పపరు వాడ్ే వేలూరివొంకటేశారుో గారి
అబాబయి రామ కృషణ ఉనానడు పిలో ాడు బయదిధ మొంత్రడు గయడ్ివాడ దగొ ర బలత్ా వోలు లల
కుటుొంబానిన పెటట ి త్ొండ్ిో పిలోలకు చదువు చపిపస్ుానానడు ఆ కురాుడు బకాొం. పాస్
అయ్ాడు.. స్ాొంపోదాయ్ొం మొంచిది. త్లీో త్ొండ్ీో మొంచి వాళ్లు. త్ాత్ మామమ కూడ్ా
చిరివడలలనే ఉొంటారు. సిా తి పరులు ఒక డ్ాబా ఉొంది ఇరవై ఎకరాల పొ లొం ఉొంది బాగా
పొండుత్రొంది ఈ స్ొంబొంధొం బాగయొంటుొందేమో ఆలలచిొంచొండ్ి ‘’అనానరు. స్రే న్ని ఉయ్యూరు
వచిచ మా అమామ, మేన్మామ లత్ో స్ొంపోదిొంచి మేమిదా రొం మా మామయ్ాూ కల్నసి
బలత్వోలు వళాోొం అది ఉదయ్ొం పదిగొంటల స్మయ్ొం. రామకృషణ త్ల్నో గారు ఎొంత్ో ఆదరిొంచి
ఆహాానిొంచారు. టిఫన్
ి ు కాఫీ ఇచాచరు భోజన్ొం చేయ్కుొండ్ా వళ్ుదుా అనానరు ‘’కతికిత్ే
అత్కదు కదా’’ అని మేమయ అొంటే ‘’మన్ొం బొంధువులొం కతికినా అత్కక పర యినా
బొంధుత్ాొం మయఖూొం ‘’అనిచపాపరామే వొంకటేశారుో గారు కాసపపటికే వచాచరు అొందరొం కల్నసి
భోజన్ొం చేశాొం రామ కృషణ న్ు చూశాొం. న్లో గా ఉనాన ఆకరశ నీయ్ మన్
ై మయఖొం విజయ్
న్గరొం జిలాో గరివిడ్ి లల ఫెకర్ ఫాకటరీ లల ఉదయ ూగొం నలకు రొండ్ొొందల య్ాభై రూపాయ్ల
జీత్ొం. పోస్ా ుత్ొం విశాఖ పటనొం లల ఆఫీస్ు పని మీద ఉొంటునానడు. అని వివరాలు
త్ఉస్ుక నానమయ.. రస్ొం, బొంగిని పల్నో మామిడ్ి పళ్ుత్ో కమమటి భోజన్ొం చేశాొం.
అమామయిని వచిచ చూడమని చపాపొం

నాలుగైదు రనజులలోనే అత్ా గారు మామ గారు మరుదులు వచిచ చూశారు అొందరికి
న్చిచొంది త్ాత్ గారు మామమ గారు చూసి వళాురు వీరికి చిరివాడలల ఒక దేవాలయ్ొం ఉొంది
రామకృషణ బాబాయి ఒకాయ్న్ అకొడ వీరిొంటి పకొనే ఉొంటారు. కల్నవిడ్ి గల కుటుొంబొం
త్ల్నసిన్ కుటుొంబొం అని రొండు వైపులా భావిొంచాొం ఇవాటానికి మేమయ చేస్ుకోవటానికి
వాళ్ళు సిదధొం. అొందరికి న్చిచన్ స్ొంబొంధొం కటన కాన్ుకలు మాటాోడ్ే లలపల చిరివాడ న్ుొండ్ి
వాళ్ు బొంధువు లొందరూ మా అమామయిని చూసి వళాురు

కటనకాన్ుకల విషయ్ొం మాటాోడుకోవాల్న. చిరివాడ లలనే మాటాోడుక ొందాొం

అనానరు వియ్ూొంకులు స్రే న్నానొం. నేన్ు, మోహన్ు మామయ్ాూ, పోభావతి చిరివాడ
వళాోొం భోజనాలు అవీ మళ్ళు మామయలే కటనొం నాలుగయ వేలు లాొంచనాలు ఇస్ాామని
చపాపొం. ఆయ్న్ ఎనిమిది వేలు అనానరు. అమోమ అొంత్కు త్ూగలేమయ అనానొం.అయిదు,
ఆరు దాకా దేకామయ. కాన్ణీ పటిటన్ పటుట వదలలేదు వియ్ూొంకుడు గారు. అపపటికి మా
బాోహమణయల కుటుొంబాలలల నాలుగయ లేక అయిదులల న్డుస్రా ొంది ఆరు వేలు కూడ్ా ఇచిచన్
వారవరూ లేరు. ఒకొ స్ారి ఎనిమిది వేలొంటే బయరు తిరిగి పర యిొంది. కిమొరా వూొం. స్రే నేనే
ధరూొం చేసి ఎనిమిది వేలకు ఖాయ్ పరచాన్ు. లాొంచనాల విషయ్ొం లల వాళళుమీ పటుట
బటట లేదు’’ మా ఆమామయికి ఏమి పెడత్ారు అని మేమయ అడగలేదు. వాళ్ు కోడలు వాళ్ు
ఇషట ొం ఏమి పెటట ుక ొంటే ఎవరికి కావాలని’’ మా భావన్.. అమోమ ఇొంత్ కటనమా అని మా
వాళ్ుొందరూ నిస్ూట్రాలాడ్ారు. త్పపని పరిసతి. ిా మళ్ళు మళ్ళు స్ొంబొంధాలకోస్ొం తిరగలేమయ
ఆనీన న్చాచయి భారమైన్ త్పపదు అన్ుక నానమయ మామామూ స్రే న్నానడు.. స్రే అని
అొందరొం అన్ుకోని త్ాొంబయలాలు పుచుచకోనానమయ మళ్ళు వాళ్ళు ఉయ్యూరు వచిచ
తీస్ుక నానరు ‘’ఎనిన పూటల పెొండ్ిో ?’’అని స్మస్ూ వచిచొంది. మేమయ ‘’మయడు పూటలు
చేస్ా ాొం ‘’అనానమయ. ’’అకొరేోదు రొండుపూటలు చాలు’’ అనానరు వియ్ూొంకులు వొంకటేశారుో.
గారు స్రే న్నానొం ఇక యిేరాపటో లలకి దిగాల్న శాువణ మాస్ొం లల వివాహొం అని నిరణ యిొంచు
కోనానొం
 నా దారి తీరు -28

మయస్ురు వాన్లలో చి.స్ౌ.వేద వల్నో వివాహొం

అస్లే శాువణ మాస్ొం. ఆరనజులలో మయస్ురు వరాిలు జనానికి తీవో ఇబబొంది

కల్నగిొంచేవి. 1974 శాువణ మాస్ొం లల వివాహొం. పెళ్ుకి పెదా మయస్ురు పటిటొంది అపపటికే
ఏరాపటో నీన పూరీా చేశామయ. చనడవరపు చొందో శేఖర రావు గారిొంటోో విడ్ిది. డ్ాబా ఇలుో కన్ుక
ఇబబొంది లేదు. పెళ్ో వారొంత్ా ఎడో బొండ్ీలలల,కారో లల మొటారులల త్రల్న వచాచరు. ఆ
మయస్ురు లలనే వారిని స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచాొం.ఏ ఇబబొందీ కలగ కుొండ్ా అనిన ఏరాపటు
ో
చేశామయ. వొంటకు పోఖూ సీత్ా రామయ్ూ న్ు మాటాోడుక నానొం. చాలా రుచికరొం గా శుభోొం
గా చేయ్గలవాడు. నా ఒడుకిొ అత్నే చేశాడు. బాగా పరిచయ్ొం ఉన్న మనిషి . ఉయ్యూరు
వాడు. త్రవాలు కటుటక ని పెన్
ై ఏమీ లేకుొండ్ా అలా న్ుొంచుని పురమాయిస్ూ
ా వొంట
చేయిొంచే వాడు. అత్నికి స్హాయ్ొం గా మన్ుషరూలన్ు త్చుచక నానడు. కూరలు వొంట
స్రుకులు అనీన సిదధొం చేశాొం. మా పడమటిలెో స్ామాన్ో గది ఆదినారాయ్ణ, న్రసిొంహొం
అనే నా సపనహిత్రలు దానికి ఇొంచారిజ. చాలా జాగుత్ాగా చూస్ుక నే వారు.

పెళ్ుకి, కటాననికి కల్నపి స్ుమారు పననొండు వేలు పెైగానే కావాల్న. మా దగొ ర

అయిదారు వేలు వేలు మాత్ోమ ఉొంది. మా మయ్ూ స్లహాత్ో కోమటి స్ాొంబయ్ూ
అొంటే వొంటోపోగడ స్ాొంబయ్ూ గారి దగొ ర నేన్ు ననటు రాసి నాలుగయ వేలు అపుప
తీస్ుక నానమయ.. పెళ్ో వారికి కటనొం ఇచేచశామయ. మిగిల్నన్ ఖరుచలకు బో టా బో టీ గా
డబయబలునానయి. కూర గాయ్ాలు చిన్ ఒగిరాల, పపద ఒగిరాల న్ుొండ్ి మామయ్ూకు త్ల్నసిన్
రైత్రలు అొందజేశారు వాళ్ో కు డబయబలు త్రువాత్ ఇవాచుచ. పెళ్ో బటట లు బజవాడ లక్షీమ
జన్రల్ స్రట ర్స లల శిస్ా లా సీత్ా పతి శాసిా ి గారి దగొ ర అపుపత్చాచొం
మామయ్ాూ ‘’అవాలీా ‘’ఉనానడు. త్రువాత్ తీరేచ పధ్ధ తి. స్రుకులు ఊర వారి క టోో అపుప
త్చాచొం. వాకిటో ో, దొ డ్యో త్ాటాకు పొందిళ్లు వేయిొంచాొం. ఇవి పదహారు రనజుల పొండుగ దాకా
ఉొంచటొం ఆన్ వాయితీ.
 ఆ రనజులలో కళాూణ మొండపాలు ఇొంకా ఉయ్యూరు లల రాలేదు పెళ్ుళ్లు ఇళ్ు దగొ రే
చేసప వారు. మా కు వాకిల్న విశాల మన్
ై ది అకొడ్ే మా చిన్నకొయ్ూ పెళ్ో చేశారు వేద వల్నో
వివాహమయ వాకిటో ోనే చేదా ామని అనిన ఏరాపటు
ో చేశామయ కాని వారొం మయొందు న్ుొండ్ి
భయమి ఆకాశొం ఏక ధారగా వరాిలు. కన్ుక మా ఇొంటి లలనే వివాహొం చేయ్ాలని నిరణ
యిొంచాొం మా కు బాగా విశాల మైన్ హాలు ఉొంది మాది అపపటికి మొండువా ఇలుో . నీళ్లు
మొండువా లలొంచి దయ నే దాారా దక్షిణొం వైపు స్ొందులల పడ్ేటో ుొండ్ేది మేమయ త్రాాత్ా దానిన
మారిచ ఉత్ా రొం న్ుొంచి త్ూరుపకు పడ్ేటో ు మారాచొం. వరిొం వసపా పెొంకుటిలో ు ఆగవు నీరు
ఎకొడ్య అకొడ కారుత్ూనే ఉొంటుొంది కారే చనట చిన్న బొ కొన్లు పెటట ె వాళ్ుొం లేక ఏదయ పాత్ో
ఉొంచేవాళ్ుొం అవి నిొండ్ిత్ే పాలేళ్లు బయ్ట పారబో సప వారు.. ఇలాొంటి పరిసతి ిా వివాహానికి
మేమయ అస్లు ఊహిొంచలేదు.

ఆ రనజులలో బొంధుగణొం అొందరు వారొం రనజులు మయొందుగానే వచిచ, పెళ్ో పన్ులకు

స్ాయ్ొం చేస్ా ూ పదహారు రనజుల పొండుగ వరకు ఉొండటొం ఒక ఆన్ వాయితీ. అలానే మా
వాళ్ళు త్రల్న వచాచరు. ఇలో ొంత్ా స్ొందడ్ీ స్ొందడ్ి. అపపటికి మా మామయ్ాూ త్ారస్
ై ఒక గది కూడ్ా ఏరపరచాడు. ఇది క ొంత్ ఉపయోగ పడ్ిొంది. పెళ్ో
రాయిత్ో డ్ాబా వేసి పెన్
రనజున్ ఉదయ్ొం విపరీత్ొం గా వరిొం పడ్ిొంది మయహూరా ొం త్ొమిమది గొంటలకు. మయహూరా
స్మయ్ొం లల వాన్ దయ్ త్ల్నచిొంది. ఒక గొంట విశాుొంతి తీస్ుకోొంది వరిొం.. హమమయ్ూ
అన్ుక నానొం. మా ఇలుో స్ొందులలపల ఉొంటుొంది బయ్టి న్ుొంచి లలపల్న రావాలొంటే మోకాల్న
లలత్ర బయరద లలొంచి ఇొంటోోకి రావాల్న. ఏొం చయ్ాూలల పాలు పర లేదు. ఎవరికి ఎలాొంటి
అస్ౌకరూొం కలగ కూడదని అన్ుక నానొం. మా పాలేరు కన్కయ్ూ ‘’అయ్ూగారూ !మీరు ఏమీ
అన్ుకోకుొండ్ా ఉొంటె నాదొ క స్లహా ‘’అనానడు నా దగొ రక చిచ ‘’ఏమిటాో ! చపుప.
పరవాలేదు ‘’అనానన్ు. ’’మన్కు పెదా గడ్ిడ వామయ ఉొంది. దాని లలొంచి గడ్ిడ తీసి కటట లుగా
గానన, పన్లు గానన పరచి స్ొందు అొంత్ా కపెపదాాొం. ఇొంక ఎవరికి కాల్నకి బయరద అొంటదు.
’’అనానడు. ’’మొంచి ఆలలచన్రా !వొంటనే కానివాొండ్ి ‘’అనానన్ు అొంత్ే వాడు, మా
మామయ్ూగారి పాలేళ్లు అొందరు కల్నసి క్షణాలలల గడ్ిడ స్ొందు అొంత్ా పరిచేశారు అొందరు
కాల్నకి బయరద కాకుొండ్ా పెళ్ుకి ఇొంటోోకి వచాచరు. వాకిటో ో కాళ్లు కడుకోొవటానికి గొంగాళాలు
నీరు ఏరాపటు చేశారు హమమయ్ాూ అని ఊపిరి పీలుచక నానొం. ’’ఒక అయిడ్ియ్ా జీవిత్ానేన
మారేచస్ుాొంది’’అన్నది నిజమో కాదయ కాని ‘’కన్కయ్ూ అయిడ్ియ్ా సీన్ నే మారేచసి
స్ుఖాొంత్ొం చేసిొంది’’. ఈ ఏరాపటు న్ు చూసి అొందరు మయరిసి పర య్ారు కుడ్ిట్ నాకు దకిొనా
దకాొల్నసొంది మా పాలేరు కన్కయ్ూకే.

ఆ రనజులలో వొంట అొంటే గాడ్ి పొ యిూ మీదే చేసప వారు మాకు దొ డ్ిడ వైపు అొంత్ా
గచుచ ఉొంది. అయినా ఒక అడుగయ వడలుప ఆరడుగయల పొ డవుత్ో గాడ్ి పొ యిూ దక్షిణొం
వైపుకు ఎపుపడ్య మా చిన్న త్నాల న్ుొండ్ి ఉొంది దానిలలనే ఎొంత్ వొంట అయినా. వరాినికి
పొందిరి ఇబబొంది కల్నొ ొంచలేదు అకొడ్ే వొంట క ొంత్, క ొంత్ మా వొంటిొంటోో సీత్ా రామయ్ూ
చేశాడు ఉదయ్ొం కాఫీ టిఫిన్ో ు మధాూహనొం భోజన్ొం స్ాయ్ొంత్ోొం టిఫిన్ టీ రాతిో భోజన్ొం
అనీన బాగా చేసి స్మయ్ానికి అొందిొంచాడు. గాడ్ి పొ యిూ లలకి ఎొండ్ిన్ త్రమమ పర రాటో న్ు
ఎపుపడ్య క ని దొ డ్యో ఉన్న పాకలల త్డవకుొండ్ా జాగుత్ా చేస్ుకోనానొం. కన్ుక వొంట స్రుకుొ
ఇబబొంది లేదు.

పామరుు హెైస్ూొల్ స్ాటఫ్ అొందరీన పెళ్ో రనజు మధాూహనొం భోజనానికి

ఆహాానిొంచాన్ు దాదాపు అరవై మొంది పెైనే. అొందరు నా మీద ఉన్న అభిమాన్ొం త్ో వచాచరు
హెడ్ మాస్ాటరు రామ కిుషనయ్ూ గారుమయహూరా ొం స్మయ్ానికి వచాచరు మిగిల్నన్
వారిని అొందరీనగయమాస్ాా అొంజి రడ్ిడ వొంట బటుటక ని త్స్ుక ని వచాచడు రాగానే అొందరికి
కాఫీ లు ఇపిపొంచాొం. త్రువాత్ భోజనాలు అపపటికి క ొంత్ త్రిపి వచిచొంది వీరొందరికీ
భోజనాలు మా మామయ్ూ గారి డ్ాబా మీద నిమిషాల మీద ఏరాపటు చేశారు మా
వాళ్ుొందరూ అొందరు ఎొంత్ో బాగా వివాహొం జరిగిొందని మమమల్నన మచుచక నానరు.. మా
స్ాటఫ్ కూడ్ా ఎొంత్ో అభిన్ొందిొంచారు.. ఇొంత్ మొంది స్ాటఫ్ ఇకొడ్ికి రావటొం నాకు
మహదాన్ొందొం గా ఉొంది. ఆ త్రాాత్ రొండు రనజులకు స్ూొల్ కు వళ్ో న్పుపడు ఒకరిదారు
రాని వాళ్లు ‘’మేస్ట ారూ !పెళ్ో బాగా చేశారట కదా. మన్ వాళ్లు చపాపరు. మేమయ
వదాామన్ుకోనానొం వరిొం కదా మీకు ఇబబొంది కల్నగిొంచటొం ఇషట ొం లేక రాలేదు ‘’అనానరు.
అపుపడు నేన్ు ‘’నేన్ు ఇబబొంది పడ్ాల్నస వసపా మిమమలేనవరీన పిల్నచే వాడ్ిని కాదొండ్ీ . మీ
రొందరూ వచిచ ఆశ్రరాదినాచలనే మా కుటుొంబొం కోరుక న్నది. ఇలాొంటి మాటలు నాకు
న్చచవు ‘’అనానన్ు ‘’స్ారీ స్ారీ. మీరిలా బాధ పడత్ారన్ుకోలేదు ‘’అని ఏదయ అనానరు వారు
రాక పర వటొం నాకు బాదే కల్నగిొంచిొంది స్రే గత్ొం గత్ః. హాయిగా మా అన్న గారి అమామయి
చి స్ౌ వేద వల్నో వివాహొం చి రామ కృషణ త్ో అన్ుక న్న మయహూరాానికి దివూొం గా వభ
ై వొం గా
భగవొంత్రని దయ్ వలో జరిగిొంది. మా అన్న గారు చేయ్ాల్నసన్ వివాహొం
ఇది.ఆయ్న్ 1957 లలనే చని పర వటొం వలాో,, మా నాన్న గారు 1961లల మరణనొంచటొం వలో
నేన్ూ, మాశ్రుమతి పోభావతి పీటల మీద కూరుచని వివాహొం జరిపిొంచామయ. న్వొంబర్
డ్ిసెొంబర్ లలల చరుకు క టట టొం ఫాకటరికి త్ోలటొం త్ో జన్వరి నాటికి పొంట డబయబలు పుషొలొం
గా చేతికి వచాచయి చేసన్
ి అపుపలనీన తీరేచశామయ.. ఈ మధూలల అలుోడు వచిచన్పుపడు
కూడ్ా బటట లు పెటటటానికి ఊరిలల కోటోో అపుప త్ో క ని త్చిచ పెటట ామయ. అయిత్ే కరా వూమ్
మయొందు ఇవేమీ పెదా ఇబబొందులని పిొంచలేదు బొంధువరాొనికి అొందరికి న్ూత్న్ వస్ాాాలు
పెటట ొంి చిొంది మా అమమ. ఆవిడ్ే మా వన్క నిల బడ్ి ఆదేశిొంచి న్డ్ిపిొంచి కారూకుమానిన
స్ొంత్ృపిా గా జరిపిొంచిొంది. మా ఇదా రకొయ్ాూలు లలపామయదాో దురాొ బావలు కృపానిధి
వివేకాన్ొందొం, వారి కుటుొంబొం చిరాాడ న్ుొంచి వేలూరి కృషణ మయరిా మామ గారు భారూ
అత్ా మమత్ా య్ూ గారు మా పాపాయి పినిన, సీత్ పినిన లక్షీమ కాొంత్ొం అమమకొయ్ాూ శివరామ
దీక్షిత్రలు బాబాయి, బయల్నో మామమ రాధ కృషణ మయరిా అొందరూ వచాచరు. అొందరు మేమయ
పూన్ుక ని ఈ వివాహానిన ఇొంత్ బాధూత్ గా చేసి న్ొందుకు మచుచక నానరు. ఇది మా
బాధూత్ గా చేశాొం. మపుపలకోస్ొం కాదు. వసిస్ా ూ గారు మా ఇొంటి పురనహిత్రలు శ్రు వొంగల
స్ుబాబవధాని గారే. ఇలా విపరీత్ మన్
ై మయస్ురు లల వేదవల్నో వివాహొం ఘన్ొం గా జరిగి
అొందరికి ఆన్ొందొం కల్నగిొంచిొంది వియ్ాూల వారు కూడ్ా ఎొంత్ో స్ొంత్ృపిా ని త్ల్నపారు ఎకొడ్ా
ట రాలు లేకుొండ్ా అొంత్ా స్వూొం గా జరిగిొంది .
అపారాధలు అలకలు నిస్ూ

నా దారి తీరు -29

స్ాటఫ్ అస్ర సియిష

ే న్ ఏరాపటు – సెకుటరిగా బాధూత్

పామరుు హెైస్ూొల్ లగ అనైకూత్ గయరిొంచి మయొందే చపాపన్ు. బదిలీ అయిన్ వాడ్ికి

పారీట లేదు వీడ్య ొలు స్భా లేదు. కావలసిన్ వాడ్ికి మాత్ోొం ఇషరటలు ఏరాపటు చేయ్టొం.
పాపొం హెడ్ గారు ఏమీ చయ్ూలేని సిా తి. ఎవరేరాపటు చేసినా స్ూొల్ పెదా గా హాజరయిేూ
వారు. మమమల్నన పిల్నసపా మేమయ వళళు వాళ్ుొం. ఇదొంత్ా ఒక గయ
ు ప్ త్గాదా లా ఉొంది కాని
ఇొంత్ పెదా స్ూొల్ కు హుొందా గా లేదు. నేన్ు పామరుు లల చేరిన్ దగొ ర న్ుొంచీ ఈ
విషయ్ానిన మిగిల్నన్ ఉపాధాూయ్యలు,ఆఫీస్ు స్ాటఫ్ త్ో త్ల్నయ్ జేస్ా ూనే ఉనానన్ు. అొందరికి
స్ాటఫ్ అస్ర సియిేషన్ ఏరపడ్ిత్ే బాగయొంటుొంది అని, దాని ఆధారూొం లల కారూ కుమాలు నిరాహిసపా
మొంచిది అని త్లుస్ు. కాని ఎవరూ మయొందుకు రావటొం లేదు. నాకు మాత్ోొం చాలా
చిరాకుగా ఉొంది.

నాకు పెదాలెన్
ై తిమమరుస్ు గారు గొండోొం వొంకటేశార రావు గారు, ఆచారుూలు, గారు
క ొండూరి వారు మొదలెన్
ై వారిత్ో స్ుదేరఘొం గా మాటాోడ్ే వాడ్ిని. మేమొంన్ా రొం కల్నసి హెడ్
మాస్ాటరు దృషిటకి కూడ్ా తీస్ుక ని వళాోొం. ఆయ్న్కూ ఇది బాగా న్చిచొంది. కాని ‘’పిల్నో మడ
లల ఎవరు గొంట కడత్ారు ?’’.ఎవరి పపరైన్ చబత్ే ఆయ్న్ పనికి రాడని అన్టొం త్ో ఎననన
పపరో ు చరచకు వచాచయి. ఈ బృొందమే అొందరీన స్ొంపోదిొంచిొంది. అొందరూ స్ాటఫ్
అస్ర సియిేషన్ ఏరపడ్ాల్నసొందే అని ఒక నిరణయ్ానికి వచాచొం. దీనికి వూతి రేకత్ రాలేదు మరి
స్ాటఫ్ సెకుటరి గా ఎవరు /?అన్న దాని దగొ రే ఆగిపర త్ోొంది. అపుపడు తిమమరుస్ు గారు
మొదలెన్
ై వారు నాత్ో ‘’పోస్ాద్ గారూ !అస్లు స్ాటఫ్ అస్ర సియిేషన్ ఒకటి కావాలని పటుట
పటిటొంది మీరు. అొందరిత్ో మాటాోడ్ి ఒపిపొంచిొంది మీరు. అొందరికి మీ మీద విశాాస్ొం ఉొంది
మీరు ఒపుపక ొంటే మా స్ాటఫ్ సెకట
ు రీ మీరే ‘’అనానరు. నాకేొందుకోచిచన్ భారొం అని
అన్ుక నాన.కాని నాపపరు అయిత్ే ఎవరూ అభూొంత్రొం చపపరని అొందరి భావన్. కన్ుక
త్పపక ఒపుపకోవలసి వచిచొంది. జాానేశార రావు అనే పామరుు నివాసి, డ్ిోల్ మేషట ారు
అసిస్టొంట్ సెకుటరి గా ఉొంటె నేన్ూ రడ్ీ అని చపాపన్ు.అత్న్ూ చాల మొంచి వాడు. అభి వృదిధ
కోరుక నే వాడు వొంటనే అొంగీకరిొంచాడు. ఎననన నలల పోయ్త్నొం ఫల్నొంచి స్ాటఫ్ అస్ర సియిేషన్
ఏరపడ్ిొంది పామరుు హెైస్ూొల్ లల దాదాపు పది పదిహేనేళ్ు త్రాాత్.ఇది నా విజయ్ొం అని
అొందరూ అన్ుక నాన దీనిన కావాలన్ు క న్న వారొందరి విజయ్ొం గా దానిన నేన్ు భావిస్ాాన్ు.

అపపటి న్ుొంచి ఎవరు స్ూొల్ న్ుొండ్ి బదిలీ అయినా ఆయ్న్కు స్ాటఫ్

త్రఫున్శాలువా దొండ్ా జాాపిక త్ో స్నామన్ొం, వీడ్య ొలు విొందు ఏరాపటు చేశాొం జాానేశార
రావు జమా ఖరుచలనీనఒక పుస్ా కొం లల రాసి అొందరికి స్రుొు లేట్ చేసప వాడు. దానిలల
అొందరు స్ొంత్కాలు చేసప వారు. డబయబలు వస్ూలు చేసి జాగుత్ా చేసప వాడు.. ఏ రకమైన్
భలదాభి పాోయ్మయ రాలేదు. మేమిదా రొం మొంచి జొంట గా వూవహరిొంచొం. అొందరు మమమల్నన
అభి న్ొందిొంచే. వారు ఇలా పామరుు హెైస్ూొల్ లల ఒక ఆదరాటినిన అమలు చేయ్ గల్నగాొం.
ఆ త్రాాత్ా మళ్ళు ఎపుపడూ అకొడ గయడు పుఠాణీలు మయఠాలు ఏరపడలేదు ఆ వారస్త్ాొం
ఇపపటి దాకా కోన్ స్ాగయత్ోొంది. దీనికి హెడ్ మాస్ట ర్ రామకృషణ య్ూ గారి స్హకారొం మరువ
లేనిది అొందరొం ఒకటిగా మయొందుకు స్ాగాొం. ఎవరి పెళ్ో అయినా ఎవరిొంటోో శుభ కారూమైనా
అొందరీన పిల్నచే వారు స్ాటఫ్ అొందరొం వళళు వాళ్ుొం వారికి స్ూొల్ త్రఫున్ కాన్ుక అొందజేసప
స్ొంపోదాయ్ాని కూడ్ా స్ృషిటొంచాొం. కన్ుక ఎవరూ ఇబబొంది పడలేదు ఎవరికో ఒకరిని భయజాన్
వేస్ుకోవటొం ఇొంకోరిన తీసి పారయ్ూటొం లేకుొండ్ా జరిపిొంచాొం. జాా నేశార రావు
స్హకారానిన నేన్ు ఎన్నటికీ మరిచి పర లేన్ు అొందరూ మాకు స్హకరిొంచి కారూ కుమాల
అమలుకు స్హకరిొంచి న్ొందుకు వారొందరికీ కృత్జా త్లు.

కూరగాయ్ల మారొట్

ి ధ ి. అలానే త్ాజా కూర గాయ్లకూ పపరు.

పామరుు అొంటే అరటి పొండో కు పోసద
’’పాస్’’బల్ త్రాాత్ పీరియ్డుఖాళ్ళ ఉన్న వాళ్లు దగొ రలల ఉన్న కూరగాయ్ల మారొట్ కు
వళ్ో త్ాజా కూరలు క ని స్ొంచీలల వేస్ుక ని వచేచవారు. ఇొంటికి వళళుటపుపడు తీస్ుక ని వళళు
వారు మేస్టరోకు అొందరి కొంటే త్కుొవ రేట్ కే అమేమ వారు అొందరికి ఆ వరా కులు బాగా
పరిచయ్ొం అయ్ాూరు.. త్ాజా కూరలు ననరూరిొంచేటో ునేావి. అనిన రకాలు దొ రికేవి క ొందరు
ఇొంటరాల్ స్మయ్ొం లల వళ్ో త్చుచక నే వారు నేన్ూ చాలా స్ారుో కూరలు క ని ఉయ్యూరు
త్చేచ వాడ్ిని.

ఊటుకూరి వారి పచారీ క టుట

పామరుు సెొంటర్ లల ఊటుకూరు వారి పచారీ దుకాణొం బాగా పోసిదధ మన్

ై ది అకొడ
మొంచి స్రుకు మిగిల్నన్ కోటో కొంటే త్కుొవ ధరలల దొ రికేవి అొందుకని మేస్ట్రోొందరూ అకొడ్ే
చిొంత్పొండు మిరిచ కొందిపపుప మొదలెైన్వి క న్ుక ొనే వారు. అపుప కూడ్ా పెటట ె వారు.
జీత్ాలు రాగానే తీరచటొం పధ్ధ తి. షావుకారుో మొంచిగా మరాూదగా ఉొండ్ే వారు. ఒక రకొం గా
మేస్ట ారో పాల్నటి కలప వృక్షొం ఊటుకూరి వారి దుకాణొం..

పామరుు మిఠాయి దుకాణొం

పామరుు సెొంటర్ లల ఒొంత్ేన్కు ఇవత్ల ఎడమ వైపు ఒక పెదా మిథాయి దుకాణొం

ఉొండ్ేది స్రుకు బాగా ఉొండటమే కాక బజ వాడ బొందరు మధూ అొంత్ చవక గా అమేమ
దుకాణొం లేదు అొందుకని స్ూొల్ ఫొంక్షన్ో కు, జాతీయ్ దిననత్సవాలకు అకొడ్ే చుటుటపకొల
స్ూొల్ వాళ్ుొందరూ ఆరడర్ ఇచిచ స్రుకు చేయిొంచుక ని తీస్ుక ని వళళు వారు. ఫెోష్ గా, రుచి
కరొం గా ఉొండ్ేవి. నేన్ు మేడూరు హెైస్ూొల్ కు కూడ్ా పామరుు న్ుొండ్ే లడూ
డ కారపూపస్
మికచర్ వగైరాలన్ు త్పిపొంచే వాడ్ిని. అొంత్ ఫపమస్ దుకాణొం అది. పపరు ఇపుపడు గయరుాకు
రావటొం లేదు త్రాాత్ా వొంత్న్ అవత్ల అవని గడడ దారిలల ఎడమ వైపు ఇొంకో క టుట
వచిచొంది ఇకొడ్ా మొంచి స్రుకే లభూమయిేూది .. వివాహాహాది శుభ కారాూలకు అొందరూ
పామరుు మిఠాయి దుకాణొం న్ుొండ్ే అనీన త్య్ారు చేయిొంచి బయటట లత్ో తీస్ుక ని వళళువారు.

పామరుు స్ొంత్

పామరుు లల పోతి మొంగళ్ వారొం పొండో స్ొంత్ జరిగేది..దున్నపర త్ర లాొంటి అరటి
పొండో త్ో గలలు చూడ మయచచటగా ఉొండ్ేవి దివిత్ాలూకా న్ుొండ్ి అరటి గలలు వచేచవి ఈ
స్ొంత్కు. ఇకొడ్ే క ని ఉయ్యూరు గయడ్ివాడ కూచి పూడ్ి మొదలెైన్ చనటోకు తీస్ుక ని వళళు
వారు. ఇపుపడు మా ఉయ్యూరు లల న్ు స్ొంత్ వచిచొంది . కొంకి పాడు స్ొంత్కూ గిరాకీ ఉొంది
అకొడ ఒకపుపడు కూరగాయ్లకు పోత్ేూకొం గా ఉొండ్ేది. అరటి గలలకు అరటి ఆకులు చుటిట
గల పాడు కాకుొండ్ా జాగుత్ా చేసి రవాణా కు వీలుగా చేసి ఇవాటొం ఉొంది. అత్ా వారిొంటికి
అమామయి ని పొంపిస్ా ుొంటే అరటి గల ఇచిచ పొంపటొం ఆన్ వాయితీ. చకు కేళ్ళ పళ్లు బాగా
వచేచవి.

పామరుు హెైస్ూొల్ లెబ

ై ోరి –పఠన్ొం –రచనా వాూస్ొంగొం

పురాత్న్ మైన్ హెస్

ై ూొల్ పామరుు స్ూొలు ఇకొడ పెదా లెైబోరి ఉొండ్ేది ఎననన
ై గుొంధాలు ఉొండ్ేవి. వాటిని చకొ గా చదివే వాడ్ిని. ఎనిన కావాలొంటే అనిన ఇొంటికి
విలువన్
తీస్ుక ని వళళువాడ్ిని. ఇకొడ చదివిన్ అతి గకపప పుస్ా కాలలల జన్మొంచి శేషాదిో శరమ
గారి ‘’శ్రు రామావత్ార త్త్ా ాొం ‘’దాదాపు పదిహేన్ు భాగాలు ఎొంత్ోరిఫెరొంస్ు త్ో వారు రాశారు.
అది నాకు చాలా ఉప యోగ పడ్ిొంది. ఉయ్యూరు విషాణాలయ్ొం లల పరిమి రామ కృషణ శాసిా ి
గారు ఒక స్ారి స్ుొందర కాొండ న్ు, మరన స్ారి స్ొంపూరణ రామాయ్ణానిన పురాణొం గా
చపాపరు ఆ రొండు నలలపాటు స్ాగాయి రనజూ వళ్ో వినేవాడ్ిని ఆయ్న్ చపపప తీరు
బాగయొండ్ేది. అనీన వాచన విదేయ్ొం. పాోరధన్ పాోరొంభిసపా మన్ల్నన మన్ొం మరిచి పర త్ాొం ఆ రొండు
గొంటలూ. అొంత్ పకడబొందీ గా చపపపవారు న్లో గా ఉనాన ఆకరిణయ్
ీ మైన్ మయఖొం వరచస్ుస
ఉొండ్ేవి, కళాూణాలు జరిపిొంచటొం ఉొండ్ేద.ి చివరి రనజున్ న్న్ున మాటాోడమని మా వాళ్లు
కోరే వారు. అపుపడు ఆయ్న్ చపపని వాలీమకి చపిపన్ విషయ్ాలన్ు వివరిొంచే వాడ్ిని ఆయ్న్
ఆశచరూొం త్ో విని ‘’ఇొంత్ శుదధగా వినానరా మేస్ట ారూ !నేనే చపపని విషయ్ాలు అొందరి దృషిటకి
త్చిచ న్ొందుకు అభి న్ొందన్లు ‘’అని చపాపరు. అొందులల మయఖూొం గా స్ుొందర కాొండ
లల ‘’సీత్మమ వారిని చూసిన్టు
ో భావిొంచిన్ ఆొంజనేయ్యడు డ్ాన్ుస చేసి న్టు
ో గా చకొని
శోోకాలు మహరిి చపాపడు వాటిని వివరిొంచాన్ు. అలాగే అహలాూ శాప వృత్ాాొంత్ొం లల శాసిా ి
గారు చపిపన్ తీరు స్రిగా లేదని వాలీమకి ఆమన్ు త్పుప చేసిన్ దాని లానే చపాపడని శోోకాలు
ఉదహరిొంచి చపాపన్ు. ఇవి చపప టానికి నాకు జాానానిన చిచొంది జన్మొంచి వారి రామా
వాత్ార త్త్ామే. అయిత్ే పరిమి వారు ఈ పుస్ా కాలన్ు త్ాన్ు చదవ లేదని స్భా మయఖొం
గా అొంగీ కరిొంచారు. మయఖే మయఖే స్రస్ాతి అొంత్టి జాాన్ స్ొంపన్ునడ్ికి ఇవి త్ల్నయ్క
పర వటొం పెదా విషయ్మేమీ కాదు చపాపలన్ు క న్న నా త్ొొందర బాటేమో న్ని అనిపిొంచిొంది.
కాని విషయ్ొం అొందరికి చపపె గల్నగాన్ని స్ొంత్ృపిా . ఆ త్రాాత్ పరిమి వారు ఎకొడ కనీ
పిొంచినా చాలా గ్రవొం గా ఆతీమయ్ొం గా మాటాోడ్ే వారు వారు రనజూ కైక లూరు న్ుొండ్ి
వచేచవారు ఉయ్యూరు లల పోవచనానికి

రొండ్య పుస్ా కొం ‘’త్ేవపపపరు మాళ్లో ‘’గారు అభిజాాన్ శాకుొంత్ లానికి రాసిన్
టీకా టిపపణన.నాకు క త్ా లలకాలు చూపిొంచిొంది దానిని చదివిన్ త్రాాత్ే శాకుొంత్లొం లల
ఎవరూ స్పృశిొంచని శకుొంత్ల చల్న కత్ేా లెైన్ ‘’అన్స్ూయ్ పియ్
ో ొంవద ‘’లపెై
పరిశ్రలనాత్మకమైన్ రచన్ చేశాన్ు అది త్లుగయ విదాూరిధ మాస్ పతిోక లల పడ్ిొంది. అొంత్కు
మయొందు ఒక స్ారి మదాోస్ వళ్ో న్పుపడు కృషణ శాసిా ి గారిొంటికి మా అకొయ్ూ లలపామయదో
తీస్ుక ని వళ్ో పరిచయ్ొం చేసిొంది ఆయ్న్ ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచి మాటాోడ్ి త్న్
పుస్ా కాలన్ు నాకు స్ొంత్కొం పెటట ి ఇచాచరు వాటి ఆధారొం గా ‘’భావ కవిత్ాానికి మేసిాి –స్ాహో
కృషణ శాసిా ి ‘’అన్న వాూస్ొం రాశాన్ు ఇదీ త్లుగయ విదాూరిధలల పోచురిత్ మైొంది . పామరుు లల
ఉొండగానే పుటట పరిా వారి శివ త్ాొండవొం చదివి చల్నొంచి పర య్ా ఆయ్న్ బహు మయఖ పోజన్
న్ననొంత్ో ఆకరిిొంచిొంది దాని పెై ‘’పుటట పరిా వారి శివ త్ాొండవొం ‘’అనే వాూస్ొం రాసి
పొంపిసపా ‘’ఆొందో పోభ స్ాహితీ గవాక్షొం ‘’లల పోచురిత్ మైొంది. ఇలా పామరుు నాకు స్ాహిత్ూొం
లల గకపప అన్ుభయతిని కల్నగిొంచి పపోరణ నిచిచొంది.

నా దారి తీరు -30

మా మితి బృ ందం
 నేను ఏ స్కూ ల్ లో పని చ్చసినా నాకు ముఖ్ో మె
ై న్ మిత
ి లు సెైను్ మేసా
్ రా క్ంట్ట సాహితీ
అభిరుచ గల్వారే ఎకుూ వ. అందులో తెలుగు మేసా
్ రాతో భలే జోడీ కుదిరేది. పెదె తెలుగు
మేష్ట
్ రు శీర హేమాదిర తిమమ రుసు గారు నాకు గురు తలుో లు, పితృ సమానులు. వారి అబ్బా యి
అపుా డు స్కూ ల్ లో చదివే వాడు. అల్లనే జి.ఎస్.వి అని పిలుచ్చకొనే గండరం వెంక్ట్టశవ ర రావు
గారు అనే లక్ూ ల్ మేష్ట
్ రు, సెక్ండరి గేరడ్ టీచర్ ఆచ్చరి గారు ఆయన్ అన్ె గారు మలేాశవ ర రావు
గారు గుంటూరు సుబరహమ ణో ం గారనే తెలుగు మేష్ట
్ రు, ఘటి్ శీర రామ మూరిి గారనే సెక్ండరి
మేష్ట
్ రు కానూరు చందర శేఖ్ర రావు గారనే సెక్ండరి మేష్ట
్ రు, గుమాసా
ే అంజి రడిడ, సంసూ ృ తం
మేష్ట
్ రు ఎస్.ఆన్ంద రావు దాదాపు ఎపుా డూ క్ల్లసి ఉండే వాళ్ళ ం ఆన్ంద రావు గారు ముకుూ
పొడి బ్బగా పీలేా వారు సహృ దయులు సంసూ ృ తానిె విదాో రు
ధ ల్కు చ్చతి వెన్ె ముదా
ె ల్ల
అందించ్చవారు వారబ్బా యి కూడా అపుా డు చదివే వాడు స్కూ ల్ లో. ఇందులో కానూరి వారంట్ట
మిగిల్లన్ సెక్ండరి మేస్రాకు పడేది కాదు స్కటీ పోటీగా ఏద్య అనే వారు. ఆయన్కు ఏమీ రాదన్న
వీళ్ళ అభిప్ప
ర యం ‘దానికి ఉదాహరణ గా వాళ్ళళ ఆయన్ ఎపుా డో ‘’నాకు ఫీవర్వష్
వచా ంది ‘’అనాె డట. ఇంగ్లాష్ చెపా టం రాదన్న వీరి ఎదేెవా. అయితేనేం ఆయన్ కుమారులు
అమెరికా లో సెటిల్ అయి బ్బగా సంపనుె ల్యారు ఈయన్ చ్చల్ల సారు
ా అమెరికా వెళ్లా వచ్చా రు
గిల్డ కు ముఖ్ో మె
ై న్ వారు. రావు గారు అయన్ పొడవాసెైన్ ప్పంట్ట దాని పెై పొటి్ చ్చతల్ పొడవెైన్
చొకాూ తో ఉండేవారు డరస్ ను బటి్ ఆయనే చందర శేఖ్ర రావు అని చెపా చ్చా కొంచెం కోపం ఎకుూ వ
నాతో చ్చల్ల ఆప్పో యం గా ఉండేవారు.

ఖాళ్ళ పీరియడ్ ల్లో సా

్ ఫ్ రూమ్ లో మేము రాజకీయాలే మాట్ట
ా డుకొనే వాళ్ళ ం
తిమమ రుసు గారు కాంగ్రరస్ అభిమాని. మేము వో తి రేక్ం ఆ న్ల్భై నిమిష్టలు తీవరం గా ఇందిరా
గాంధ ప్పల్సీల్ను విమరిశ ంచ్చ వాళ్ళ ం. రావు గారు మా పక్షం అంతే –మళ్ళళ మామూలే అంత
స్తె హం మాది. ఆన్ందరావు గారు సరదాగా మాట్ట
ా డే. వారు ఏద్య ఒక్టి చెపిా న్వివ ంచ్చవారు అంజి
రడిడ ఆయన్ తెగ సరదాగా మాట్ట
ా డుకొనే వారు. నేను ఉయ్యో రు వచా న్ తరావ తా కూడా ఆన్ంద
రావు గారు అంజి రడిడ క్ల్లసి ఉయ్యో రు మా ఇంటికి వచా వెళ్ళళ వారు కొంత కాల్ం పిల్ాల్
చదువుకోసం ఆయన్ ఉయ్యో రు లో కాపురమూ పెట్ట
్ రు తరచూ క్లుసుకొనే వాళ్ళ ం ఆయన్ది
ఉంగుటూరు.. రాళ్ళ భండి సాంబశివరావు స్షల్ మేష్ట
్ రు సా
ే నికుడు ఘడియారం వారికి, వీరికి
అసలు పడేది కాదు. కొట్ట
్ కొంట్టరేమో న్న్ె ట్ట
ా మాట్ట
ా డుకొనే వారు. ’’బ్బవా
బ్బవా’’ అనుకొంటూనే తిట్ట
్ కోనేవారు మాకు మహా ముచా టగా ఉండేది. సాంబశివ
రావు ‘’ఎదెన్ప్పడి సులోచనా రాణి నా శిష్యో రాలు. ఆ అమామ యిని తీరిా దిదిెంది నేనే ‘’అని
గొపా లు చెపుా కొనే వారు సన్ె గా రివటల్ల పొడుగా
ా తెల్ాప్పంట్ట తెల్ా బ్బష్ ష్టర్్ తో
ఉండేవాడు.. ఆయన్కు సవో ం గా మాట్ట
ా డటం రాదు. చెవి కింద చ్చరి న్నమమ దిగా వినిపించీ
వినిపించకుండా అవతల్ల వారి మీద ముఖ్ో ం గా సీనియర్ స్షల్ మేష్ట
్ రు రంగమనాె రాచ్చరుో ల్
మీద చ్చడీలు చెపేా వాడు. అయన్ తముమ డేరాళ్ళ బండి క్ృ షణ మూరిి సెక్ండరి మేష్ట
్ రు చ్చల్ల
సౌముో డు, నాకు మంచ మిత
ి డు, సా
ే నికుడు వీరిదెరికీ హసిే మశాకాంతరం

అల్లనే ఘంట్ట కోట్టశవ రరావు లక్ూ లు చెపేా వారు ఆయన్ ఒక్పుా డు ఉయ్యో రు లో
మాతో క్ల్లసి పని చ్చశారు. సెైలంట్ కిల్ార్ ల్ల ఉండేవాడు పెైకి న్వువ తూ మాట్ట
ా డే వాడు కాని
మన్సులో విషమే. ఘడియారం సుబరహమ ణో ం కామేశవ ర రావు లు అన్ె దముమ లు. ఇదెరిది వేరు
పరవు
ర త
ే లే కామేశవ ర రావు లౌకుో డు చ్చక్ చక్ో ం ఉన్ె వాడు సుబర హమ ణో ం నోటి దూల్ వాడు
అందరితో తగాదా గా ఉండే రక్ం. కాని ఊరి వో వహారాల్లో ఘడియారం, రాళ్ళ బండి కుట్టంబ్బలు
మంచ సహకారం ఇచ్చా వి. సుబరహమ ణో ం కొడుకులు చదివారపుా డు కామేశవ ర రావు అబ్బా యి
అమామ యి కూడా స్కూ ల్ లో చదివారు అమామ యి పెళ్లా స్కూ ల్ పరక్ూ నే ఉన్ె సతిం లో చ్చశారు
కామేశవ ర రావు మా అందరికి గొపా విందు ఇచ్చా డు. వీళ్ళ బ్బా యి తరావ తా స్త్ట్ బ్బంక్ట లో
ఉద్యో గం సంప్పదించ మాకు బ్బగా పరిచయం అవటమే కాక్ సహాయ కారిగా ఉండేవాడు ఘటి్
వారబ్బా యి ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట లో ఉద్యో గం పొంది చల్ా పల్లా లో చ్చల్ల కాల్ం పని చ్చశాడు నేను మంగళ్ళ
పురం హెడ్ అయిన్పుా డు ఆ బ్బంక్ట లోనే స్కూ ల్ అకంట్ ఉండేది తరచ్చగా క్ల్లస్త వాళ్ళ ం ఘటి్
వారు నేను అప్పమరు
ర లో పని చ్చసు
ే ండగానే హార్్ ఎట్టక్ట వచా చని పోయారు మంచ మిత
ి డిని
కోలోా యామని పించంది.

తిమమ రుసు గారు గొపా లోక్ జా

ఞ న్ం క్ల్ వారు అన్నె కు
మ న్ె ం గా తెలుసుకొనే వారు.
మాకు ప్పమరు
ర లో మంచ మిత
ి లు. నేను పెన్మకూరు లో పని చ్చసిన్పుా డు అయన్ కుమారేి
వివాహం ప్పమరు
ర లో జరిగితే వెళ్ళళ . దురదృ ష్ వశాత
ే ఆ పిల్ా పెళ్లా క్ల్లసి రాలేదు. వారిదెరి
కాపురం సాగ లేదు. ఆమెకు మతి సిేమితం తాపిా ంది ఇదొక్ మాన్సిక్ బ్బధ అయింది మేసా
ే రికి.
కొడుకు గుజరాత్ లో పెైి వేట్ ఇంజిన్నర్ గా పని చ్చసు
ే ంట్ట పెళ్లా చ్చశారు అతనికి ఇదెరు కొడుకులు
పుటి్న్ తరావ తా ఏమె
ై పోయాడో తెలీదు ఈ రండు ద్దబా ల్కు తిమమ రుసు గారు తల్ాడిల్లా
పోయారు. రిట్టైర్ అయాక్ గుడివాడలో కాన్నవ ంట్ ను దాదాపు పదేళ్ళళ సమరధ వంతం గా న్డిప్పరు
చవరికి తోటావలూ
ా రు లో సిేరపడా
డ రు తరచ్చ క్లుస్క
ే ందే వాళ్ళ ం ఆయన్ బ్బవ మరిది కే/ఆర్.జి
క్ృ షణ మూరిి మా ఇంట్ల
ా దాదాపు పదేళ్ళ
ా గా అద్దె కుంట్టనాె డు. అందరి మీద దయా సాను భూతి
చూపించ్చ తిమమ రుసు గారికి రావల్సిన్ క్ష్ం కాదిది. ద్దైవ లీల్. తపిా ంచ్చ కోవటం అసాధో ం.
ఈయన్ పరిసిేతి గమనించ అమెరికా లోని కానూరి చందర శేఖ్ర రావు గారబ్బా యి అంట్ట తిమమ రసు
గారి శిష్యో డు ఒక్ ల్క్ష రూప్పయలు బ్బంక్ట లో వేసి దాని పెై వడీడని తీసుకొనే ఏరాా ట్ట చ్చశాడు తండీర
కొడుకులు ఇండియా వచా న్పుా డల్ల
ా తిమమ రుసు గారిని చూసి పల్క్రించ వెళ్ళళ వారు.
తిమమ రుసు గారు గొపా క్వి క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా గిల్డ కు ఆయన్ ఆసా
ా న్ రచయిత. సావ గత పతా
ి లు,
పదో న్నరాజనాలు ఆయన్తోనే రాయించ్చవారు. ఇటీవలే అయిదు ఏళ్ళ కిరతం ముందుగా
తిమమ రుసు గారి అమామ యి చని పోయింది ఆ తరావ తా ఆయన్ మరణించ్చరు చని పోతాన్ని
తెలుసుకొని ముందే డబ్బా బ్బంకి నుంచ తెచా ఇంట్ల
ా పెట్ట
్ కునాె రు భారో ఆర్లగో మూ అంత
బ్బగుండేది కాదు.. వెళ్లా పరామరిశ ంచ వచ్చా ను వలూ
ా రు ఎపుా డు వెళ్లళ నా నాకు ముందు టీ
పెటి్ంచ మరాో ద చ్చస్త వారు మేష్ట
్ రు చ్చల్ల అభిమాన్ం ఆవిడ బక్ూ పల్చగా సన్ె గా ఉండేది
మేమంట్ట మహా ఆప్పో యత క్న్పరచ్చది. అభిమాన్ం గల్ మనిషి తిమమ రుసు గారు. ఎవరిన్న ఏదీ
అడిగే వారు కాదు. ఎదిచా నా తీసుకొనే వారు కాదు నేనే బ్బల్ వంతం గా నాకు వీలు చకిూ
న్పుా డల్ల
ా ఆయన్ చ్చతి లో కొంత డబ్బా పెటి్ వస్క
ే ండే వాడిని. ఇంతటి స్తె హ శీల్లని కోలోా యి
న్ందుకు చ్చల్ల బ్బధ గా ఉంది. విధ క్ృ తం అంతే.

గండరం వారు తరచ్చగా ఫోన్స చ్చసి మాట్ట

ా డే వారు ఆయనుె ప్పమరు
ర నుంచ చ్చల్ల దూరం
గా పొ
ర మోషన్స మీద ట్ట
ి న్స్ ఫర్ చ్చసిన్పుా డు నేనూ తిమమ రుసు గారు ఆయనుె వెంట బ్జట్ట
్ కొని
చెైరమ న్స పిన్ె మ నేనిని, ఏం ఎల్ సి కొలూ
ా రి ని క్ల్లసి గుడి వాడ దగార గురజ కు ట్ట
ి న్స్ ఫర్
చ్చయించ్చం.అక్ూ డే రిట్టైర్ అయాో రు. కోపధ్యరేరే కాని లక్ూ లు బ్బగా చెపేా . వారు ఆయన్ అంట్ట
ఝడుసుకొనే వారు పిల్ాలు ఆయనా హార్్ అట్టక్ట తో పదేళ్ళ కిరతం చని పోయారు హెైదరాబ్బద్
లో సవ ంత ఇలు
ా నిరిమ ంచ్చకొనాె రు. పోక్ ముందు ఒక్ సారి., పోయిన్ తరావ తా భారో గారిని
పిల్ాల్లె పల్క్రించట్టనికి ఒక్ సారి వెళ్ళ
ా ను భారో గారు ఏంట్ల ఆదరం గా ఉండే వారు. ఈ విధం గా
జి.వి.ఎస్.గారిన్న కోలోా యాము.

ఏ అధకార్వ రానిస్కూ లు

ప్పమరు
ర మంచ సెంటర్. ర్లజూ ఎంతో మంది అధకారులు అన్ధకారులు విదాో ధ కారులు
అట్టవెైపు నుండి వెళ్ళళ వారు క్లక్్రు రవినుో వారు మొదలైన్ వారందరూ అట్ట వెైపు వెళ్ళ
ే నాె
ఎవరూ స్కూ ల్ లో కాలు పెట్ట్ వారు కాదు కారణం ఇక్ూ డ సమరు
ధ లైన్ వేమూరి రామ కిరషె యో
గారు అనే ఆదరశ వంత మె
ై న్ పరధ్యనోప్పధ్యో యులు ఉండటమే. ఆయన్ ఖాో తి అంత గొపా ది.
ఒక్ూ సారి మాతిం కాంగ్రరస్ స్షల్లస్్ నాయకుడు ఆ తరావ త గవరె ర్ గా పని చ్చసిన్ రఘునాధ
రడిడ గారు ముందే చెపిా , స్కూ ల్ కు వచ్చా రు ఇక్ూ డి వాతా వవరణం,హెడ్ మాసా
్ రి సామరధో ం
చూసి స్కూ ల్ అసెంబ్లా లో తెగ మెచ్చా కొనాె రు. గొపా సందేశాతమ క్ మె
ై న్ సీా చ్ కూడా ఇచ్చా రు
అందరికి గొపా పేరరణ క్ల్లగించ్చరు. నాకు తెల్లసి న్ంత వరకు ఆయనేవచా న్ వి.ఐ.పి..అల్ల
న్డిచంది స్కూ లు.

ముదురు విదాో రిధ

కోటి రామ మూరిి అనే కామరు్ మేష్ట

్ రు ఉండేవాడు. పొటి్గా కు మట్ం గా తెల్ా డరస్ తో
ఉండేవాడు మహా చల్లకీ గా మాట్ట
ా డే వాడు. అయన్ దగార ఉంట్ట న్వువ ల్ ప్పవులే.. స్షల్ చెపేా
వాడు. ఒక్ సారి ఆయన్ తొమిమ ద్య కాాస్ కు వెళ్ళళ డట. సహజం గా నే స్షల్ కాాస్ లో అల్ారి
ఎకుూ వ.ఈయన్ మర్వ అలుసు ఇచ్చా వాడు. కోపా డా
డ డు అందులో ఒక్ కురా
ర డు మర్వ అల్ారి
చ్చసు
ే ంట్ట ‘’ఒరే దున్ె పోతా !సిగు
ా లేదా “’?అని తిట్ట
్ డట.వాడు వెంటనే ఆన్ందం గా ‘’మేసా
్ రూ !
తిటి్తే తిట్ట
్ రు కాని న్నుె దున్ె పోత అన్ె ందుకు చ్చల్ల గరవ ం గా ఉంది ‘’అనాె డట.
ఆయన్ ‘’అదేమిట్ట
ి !దున్ె పోత అంట్ట అంత సంతోష పడతావు తల్ వాలుా కోవాల్ల
కాని ‘’అనాె డట. వాడు ‘’సార్ ! మాది కురుమదా
ె ల్ల. మా ఊళ్ళళ ఒకే ఒక్ దున్ె పోత ఉంది.
ఊళ్ళళ గేదేల్నిె టికి అదే గతి నేను దున్ె పోతన్నైతే ర్లజూ ఎనోె గేద్దల్తో ‘’జల్ల్ నే’’.
అందుక్ని న్వావ వ ను ‘’ఆనాె డట ఆముదురు విదాో రిధ. ఈ మాటకు క్డుపు చ్చక్ూ ల్యేో ట్ట
ా
న్వావ డట రామమూరిి మేష్ట
్ రు. ఆ తరావ తా ఈ విషయం మా అందరికి చెపిా న్వివ ంచ్చడు. పెదె
స్కూ ళ్ళ లో ఇల్లంటి ముదురూ
ా ఉంట్టరు.

ఆపోూ చ్చనేత బట్లు

ఆ ర్లజులో
ా ఆపోూ వారు ఉద్యో గసు
ే ల్కు, స్కూ ల్ సా
్ ఫ్ కుఅపుా మీద బట్లు కొనేందుకు
అవకాశామిచ్చా వారు ఫారాలు ప్పర్వి చ్చసి హెడ్ మాసా
ే రితో సంతక్ం పెటి్ంచ్చకొని వెళ్ళే కావల్సిన్
బట్లు కొనుకోూ వచ్చా న్నల్ నేల్ల జీతం లో వాయిదాల్ పరకారం హెడ్ మాసా
్ రు మిన్హాయించ
వారికి చెల్లాంచ్చ వారు చ్చల్ల నాణో మె
ై న్ దుపా ట్ట
ా జంపఖానాలు, ద్యమ తెరలు చొకాూ గుడడలు
చీరలు అందరు కొనుకొూ నే వారు నేనూ చ్చల్ల సారు
ా తెచ్చా ను అపుా డు ప్పమరు
ర లో ష్టప్ లేదు
గుడి వాడ వెళ్లా తెచ్చా కోవాల్ల్ వచ్చా ది అల్ల సరదాగా స్కూ ల్ అవగానే అందర్ల, కొందర్ల క్ల్లసి
వెళ్లా తీసుకొని వచ్చా వాళ్ళ ం అదొక్ తిరణాల్ ల్ల గా ఉండేది.

నా దారి తీరు -31

హెడ్ మాసా
్ రి బదిలీ
 పామరుు హెైస్ూొల్ లల చేరి రొండ్ేళ్లు అయిొంది. అపపటికి హెడ్ మాస్ాటరు రామ
ో గయరుా. ఆయ్నే కావాలన్ుకోనానరన లేక
కిుషనయ్ూ గారు అయిదారేళ్ు న్ుొండ్ి ఉన్నటు
పునాది పాడు వాళ్లు అడ్ిగారన ఆయ్న్ున పునాది పాడు బదిలీ చేసి న్టు
ో జాాపకొం. అకొడ్ి
ో ొంది. రామ కిుషనయ్ూ గారికి
న్ుొంచి ఉయ్యూరు కు ఆ త్రాాత్ా ఇొంకకొడ్ికో వేల్నోన్టు
బోహామొండమైన్ వీడ్య ొలు ఇచాచొం. అపుపడు పామరుు పెదా కోటి రడ్ిడ గారు. త్రచుగా స్ూొల్
స్మావేశాలకు వస్ూ
ా ొందే వారు వారి అబాబయి పెళ్ో మొంత్ాోలు లేకుొండ్ా చేసి మమమల్నన
ఆహాానిొంచి గకపప విొందు చేశారు రామ కిష
ు నయ్ూ గారి గయరిొంచి చాలా మొంచి మాటలు
చపాపరు. భార హృదయ్ొం త్ో ఆయ్న్ున స్ాగ న్ొంపామయ. ఆఫీస్ు స్ాటఫ్ లల న్లో టి లావు
పాటి అత్న్ు నాగ భయషణొం ఉొండ్ే వాడు. అత్ని త్ో మాటాోమాటాోడటానికిఅొందరు భయ్
పడ్ే వాడు.ఆఫీస్ురూొం లలకి రానిచేచ వాడుకాదు. నాకు పోవేశొం ఉొండ్ేది. బల్నో పరుు నివాసి
ే ి. త్రాాత్ా స్మితి లల చివరికి జిలాో పరిషత్ లల పెై పదవులు
వాళ్ు అమామయి చదివద
చేశాడు. ఇొంకిుమొంట్ చేయ్మని అడగటానికి భయ్ పాడ్ేవాళ్లు మేస్ట ారుో కస్ురుక నే వాడు
హెడ్ కి చపిపనా పూజారి వరమివాొందే స్ాగదని అొందరు బగ పటుటక నే వారు. వడలుప
పళ్ుత్ో న్లో గా ఉనాన త్లో ని బటట లేసప వాడు. అొంజి రడ్ిడ , రాధాకృషణ మయరిా అని ఇొంకో
జూనియ్ర్ గయమాస్ాా ఉొండ్ేవారు ఇత్న్ు పొంచ కటేట వాడు ఖదా రు బటట లే కటేట వాడు దగొ రలలని
కూచికాయ్ల పూడ్ి న్ుొండ్ి వచేచవాడు. నాకు మొంచి సపనహిత్రడయ్ాూడు అతిగా
మాటాోడడు. రడ్ిడ అలా కాదు. అనీన మీదేస్ుక ొంటాడు బొందరు వళ్ో ఆఫీస్ు లల పన్ులు
స్ాధిొంచుకోస్ాాడు బొ మామ రడ్ిడ సీత్ా రడ్ిడ అనే స్ాానిక నాయ్కుడ్ికి బొంధువు అొంత్ే వాసి . రడ్ిడ
ఇలుో స్ూొలు పోకొనే. త్రచుగా మమమల్నన ఇొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో కాఫీ యో టీయో
ఇపిపొంచేవాడు అత్ని కూత్రరురు క డుకు అకొడ నా దగొ రే చదువు క నానరు.. రామ
కిుషనయ్ూ గారి టాోన్సఫర్ బహుశా 1974ఆగస్ట లల జరిగి ఉొంటుొంది.

క త్ా హెడ్ మాస్ాటరు మోచరో పూరణ చొందో రావు గారు

రామ కిుషనయ్ూ గారి స్ాాన్ొం లల మోచరో పూరణ చొందో రావు గారు వచిచ వొంటనే
చేరారు.. ఈయ్న్ భారీ మనిషి. మొంచి పరసనాల్నటీ..పొంచ త్మాషా గా కటేట వారు లాలీచ వేసప
వారు పెన్
ై ఖొండువా ఉొండ్ేది క ొంచొం స్ర పటకొం మచచలత్ో చిన్న మొహొం త్ో ఉొండ్ేవారు
అయ్న్ జుటుట లగొంగేది గా ఉొండ్ేది కాదు త్లో బడ్ిపర యిొంది వన్కిొ దువా వారు నేన్ు
స్రీాస్ులల మొదటి స్ారి మోపి దేవి లల పని చేసి న్పుపడు ఆయ్న్ నాగాయ్ లొంక స్ూొల్
హెడ్ మాస్ాటరు గా ఉొండ్ే వారు. వారి స్ూొల్ లల గిగ్
ు స్ర పర్ట్ జరిగిత్ే మేమయ వళ్ో ఆడొం
అపపటి న్ుొంచి ఆయ్న్ త్ో పరిచయ్ొం. బాోహమణ మేస్ా ారో ొందరికి ఒక బాోహమల ఇొంటోో భోజన్ొం
ఏరాపటు చేశారు ఆయ్నా మేమయ కల్నసి భోజన్ొం చేశాొం. అదీ మా పరిచయ్ొం

పూరణ చొందో రావు గారు రనజూ బొందరు న్ుొండ్ే వచేచ వారు ఖచిచత్ొం గా ఉదయ్ొం
త్ొమిమదిన్నర కు స్ూొల్ లల ఉొండ్ేవారు ఏనాడూ దీనిన ఉలో ొంఘిొంచలేదు మొంచి
అడ్ిమనిసపా ట
ి ార్ గా పపరుొంది చలాకీ గా మాటాోడ్ే వారు అతి లేదు అనీన టమచన్ గా జరిపప
వారు. ఇొంగీోష్ బో ధిొంచేవారు. ఆఫీస్ు వరుొ బాగా త్ల్నసిన్వారు స్ూొలు బలుోలు ఏవైనా
పెొండ్ిొంగ్ లల ఉొంటె ఆఫీస్ుకు కు వళ్ో స్ాొంక్షన్ చేయిొంచేవారు. మొంచి వాలీ బాల్ పపో య్ర్
కూడ్ా పొంచ పెైకి ఎగ కటిట అదే వారు. ఈ స్మయ్ొం లలనే ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి కాుఫ్టట మేషట ారు
కోడ్ రామ మహన్ రావు కూడ్ా ఇకొడ్ికి బదిలీ అయ్ాూడు. మేమిదా రొం కల్నసప వచేచ
వాళ్ుొం. హెడ్ గారు మాొంచి చత్రరులు. ఒక స్ారి నేన్ు ఒక పది నిమిషాలు ఆలస్ూొం గా
స్ూొల్ కు వచాచన్ు బస్ దొ రకొ పర వటొం వలో . ఆయ్న్ ఏమీ మాటాోడలేదు. స్ాయ్ొంత్ోొం
నేన్ు ఇొంటికి వళ్ు బో త్రొంటే పిల్నచి ‘’పోస్ాద్ గారూ !ఇొంటి దగొ ర భోజనానికి ఇబబొంది అయిత్ే
కారియ్ర్ త్చుచకోొండ్ి ‘’అనానరు అొంత్ే. ’’ఇక న్ుొంచి లేట్ గా రావదుా అనీన చూస్ుక ని
స్మయ్ానికి రావాల్న స్ుమా ‘’అనే హెచచరిక ఉొంది ఆ మాటలల వొంటనే గుహిొంచి స్ారీ
చపాప.మరానడు న్ుొండ్ి మళ్ళు ఎపుపడూ ఆలస్ూొం గా స్ూొల్ కు వళ్ులేదు. పొంకుచవాల్నటి
ని అొంత్ స్ుతి మత్ా గా చపాపరాయ్న్. నాకు మారొ దరిశ అయ్ాూరు..

క త్ా పప సపొల్స

ఆ కాలొం లలనే పప రివిజన్ జరిగి జీత్ాలు బాగా పెరిగాయి ఇది వరకు నా జీత్ొం
రొండ్ొొందల య్ాభై అయిత్ే జలగొం వొంగల రావు మయఖూ మొంతిో గా ఉన్నపుపడు అమలెైన్
రివిజన్ వలో ఒకొ స్ారి గా 418 బలసిక్ అయిొంది ఇది వరకు సపొలు 15-10-300ఉొంటె
ఇపుపడు 320-14-460-15-580అయిొంది. అపపటి దాకా బోహామ న్ొంద రడ్ిడ య్ాభై ఆరు
రనజులు సె్లైక్ చేసమయషి
పా ట ఆరు రూపాయ్లుడ్ి.ఏ.ఇచాచడు వొంగల రావు పుణూమా అని
డ్ి.ఏ.కేొందోొం ఇచేచ దానీత్ో ల్నొంక్ చేశాడు ఇది ఊహిొంచని జీత్ొం దీనిత్ో పాటు ఆటో మేటిక్
పొ ో మోషన్ సపొలుో ఎనిమిదేళ్ుకు పదిహేనల
ే ో కూ కూడ్ా ఇచాచడు. ఇఇది వరకు దాకా మేస్ట ారో
జీత్ొం అొందరి కొంటే త్కుొవ గా ఉొండ్ేది ఇపుపడు అొందరి కొంటే ఎకుొవ జీత్ొం
తీస్ుక ొంటునానొం ‘’.బత్క లేక బడ్ి పొంత్రలు పర యి బత్కటానికి బడ్ి
పొంత్రలు’’అయిొంది.స్ాొంఘిక స్ాాయి పెొంచిన్ ఘన్త్ వొంగళ్ రావు దే దానికి
ఉదయ ూగస్ుాలొందరూ రుణ పడ్ి ఉొంటారు. అయినా ఇొందిరా పోభావొం లల ఓడ్ిపర వటొం
దురదృషట ొం.

బదిలీ పోయ్త్ానలు

మల్నో గా గాల్న ఉయ్యూరు మీదకు మళ్ుొంది వీలెన్

ై పుపడలాో ఏొం.ఎల్.సి.కోటేశార
రావు న్ు కలవటొం ఉయ్యూరు కు టాోన్సఫర్ చేయ్మన్టొం జరుగయత్ూనే ఉొంది నాకొంటే
మయొందే కాుఫ్టట మేషట ారు వళ్ో పర య్ాడు ఉయ్యూరు. ఆ రనజులలో ఉయ్యూరు, పామరుు సెొంటరో
లల ఉదయ ూగొం చేసప మేస్ట ారుో ఏ రనజు ఉొంటారన ఏ రనజు బదిలీ అవుత్ారన త్లీని పరిసతి ిా రాజకీయ్
అొండ ఉొంటేనే అకొడ ఉొండగలగటొం లేకుొంటే జొండ్ా బయజాన్ వేస్ుక ని సిదధొం గా ఉొండటొం నా
విషయ్ొం లల ఎపుపడూ బదిలీ చేస్ా ూనే ఉనానరు ఏడ్ాదికో రొండ్ేళ్ుకో మళ్ళు దగొ రికి
చేరుత్రనానన్ు దీనికి కారణొం మా క లూ
ో రి. ఆయ్నే నాకు ‘’గాడ్ ఫాదర్ ‘’నేన్నాన, నా మాట
అనాన అయ్న్ కు అభిమాన్ొం. దీనికి త్ోడూ కాొంత్ా రావు కు ఆయ్న్ బ.యి.డ్ి కాోస్ మేట్.
మేమొంత్ా ఒకటిగా ఉొండటొం ఏదైనా పని కావలసి వసపా అొందరొం కటట కటుటక ని బొందరు వళ్ో
త్లుగయ విదాూరిధ ఆఫీస్ు లల ఆయ్నిన కలవటొం ఒతిా డ్ి చేయ్టొం మాకు మామయలే. దానికి
ఆయ్న్ పాజిటివ్ గానే స్పొందిొంచే వాడు.

ఉయ్యూరు కు బదిలీ

ఒక ఆది వారొం రనజు నేన్ు మధాూహనొం బొందరు వళాోన్ు క లూ

ో రి ఇొంటికి.
అపుపడు అయ్న్ చైరమన్ పిన్నమ నేని త్ో ఫర న్ లల మాటాోడుత్రనానరు ‘’కోటేశార రావు
గారూ !ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల మన్ొం కాలు పెటట ాలొంటే దురాొ పోస్ాద్ గారిని ఉయ్యూరు
టాోన్సఫర్ చేయ్ాల్నసొందే గత్ూొంత్రొం లేదు ఆయ్న్ అకొడ లేక పర త్ే మీకూ, నాకూ కాఫీ
ఇచేచవాడుొండడు నేన్ు ఇదే చివరి స్ారి చబయత్రనాన మీ రాజకీయ్ాలు త్ో నాకు పని లేదు
మా దురాొ పోస్ాద్ కు ఉయ్యూరు ఇవాాల్నసొందే ‘’అని చబయత్ూ ఉొండగా నేన్ు వినానన్ు
నాకేమీ త్లీన్టు
ో లలపల్న వళాోన్ు ‘’రొండ్ి పోస్ాద్ గారు !ఇపుపడ్ే చైరమన్ గారిత్ో మాటాోడ్ాన్ు
చాలా గటిటగా చపాపన్ు మిమమల్నన టాోన్సఫర్ చేయ్క పర త్ే కుదరదని చపాపన్ు’’అనానరు.
థాొంక్స చపిప ఉయ్యూరు వచాచన్ు. ఈ విషయ్ొం ఎవరికీ చపపలేదు. మా ఇొంటోో కూడ్ా.
ఇలాొంటివి బయ్టికి పొ కిొత్ే పని జరగదని నా అన్ుభవొం.

ఉయ్యూరు లల గొండోొం వొంకటేశార రావు గారి త్మయమడు, మా వూరి అలుోడు

ఉమా మహేశార రావు బ.కాొం.గారు ఫిజికల్ సెన్
ై ుస టీచర్ గా ఉనానడు. ఆయ్న్ ఈ క త్ా
టాపిక్స ఎలా చబయత్ాడ్య అొందరికి ఆశచరూొం. ఆయ్నే కాదు అపుపడు పామరుు లల న్రస్య్ూ
గారు అనే ఫిజికల్ సెైన్ుస టీచర్ ఉొండ్ేవాడు. పుస్ా కొం చేతిలల తీస్ుక ని విదాూరుధల మయఖొం
కూడ్ా చూడకుొండ్ా బో రుడ మీద రాయ్కుొండ్ా చదివేశావాడు పావు గొంటలల పాఠొం అయి
పర యిేది. మిగత్ా స్మయ్ొం అొంత్ా ఖాళ్ళ గా కూరుచనే వాడు లేక పర త్ే స్ాొంత్ పన్ులు
చూస్ుక నే వాడు. ఈయ్న్ చైరమన్ గారి పి.ఏ.కు బొంధువు. అొందుకని సెొంటర్ స్ూొల్ లల
చలా ఇస్ుానానడు. ఇలానే ఉయ్యూరు లల’’ అయినాల’’ అని ఒకాయ్న్ ఉొండ్ేవాడు పిలోల
మయఖొం చూడకుొండ్ా కురీచ వన్కిొ తిపిప కూరుచని నాలుగయ మాటలు గనణయక ొనే వాడు
అొంత్ే ఏమీ చపపప వాడు కాదు ఆయ్న్ కాకాని గారి న్మిమన్ బొంటు కన్ుక ఉయ్యూరు లాొంటి
సెొంటర్ లలల దరాజ గా ఉదయ ూగిొంచాడు. కస్ట పడ్ి విదాూరుధలకు అరధమయిేూటు
ో చపిప ‘’టొంగయలు
త్గే దాకా చపపప వాడ్ికి చీటికీ మాటికీ బదిలీలు. అదే రాజ కీయ్ పాోభవొం ఉొంటె ఎదురు
లేదు ఈరకమైన్ రాకకీయ్ పాోభవొం న్ుొండ్ి మేస్ా ారో న్ు కాపాడ్ి, క్నసల్నొంగ్ నిరాహిొంచి గకపప
ఉప కారొం చేశాడు ఆ త్రాాత్ా మయఖూ మొంతిో చొందో బాబయ. ఇది ఒక గకపప వరమే మే
అయిొంది ఖాళ్ళ ఉన్న చనటికి వళళు అవకాశొం కాొండ్ిడ్ేటోకు దకిొొంది ఏ పోయ్త్నమయ అవస్రొం
లేకుొండ్ా.

ఫిబవ
ో రి నలలల నాకు టాోన్సఫర్ జరిగిొంది. ఇది అరుదైన్ విషయ్ొం. ఉయ్యూరు
లలని ఉమా మహేశార రావు న్ు పామరుు మారిచ న్న్ున ఆస్ాానానికి బదిలీ చేశారు ఇదొంత్ా
ో రి ఘన్త్ే. ఆయ్న్కు నా మీద ఉన్న గ్రవమే, అభిమాన్మే.
క లూ 10-2-
1976 స్ాయ్ొంత్ోొం పామరుు హెైస్ూొల్ న్ుొంచి రిలీవ్ అయి అదే రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం ఉయ్యూరు
హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు అపుపడు హెడ్ మాస్ాటరు నాకు మాని క ొండలల హెడ్ మాస్ాటరు గా
చేసిన్ మికిొల్న నేని వొంకటేశార రావు గారు. న్ు వచిచ న్ొందుకు ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు.
స్ూొల్ లల చేరి ఇొంటికి వచిచ మా శ్రు మతికి చపాపన్ు అొంత్ రహస్ూొం గా ఉొంచాన్ు టాోన్సఫర్
విషయ్ానిన.
నా దారి తీరు -32

ఉయ్యూరు స్ూొల్ స్మస్ూలు –పరిషాొరొం

హెడ్ మాస్ాటరిన పునాదిపాడు న్ుొంచి ఉయ్యూరు కావాలని తీస్ుక చిచున్ ఇదా రు

మేస్ట ారుో వొంకటరత్నొం, కోటేశార రావు లు ఆయ్న్ చేరిన్ త్రాాత్ త్మ మాట ఆయ్న్
విన్కుొండ్ా, త్న్ స్ాొంత్ నిరణయ్ాలు తీస్ుక ొంటున్నొందుకు వీళ్ుకు మొంట గా ఉొంది. ఆయ్న్
పెై కారాలు, మిరియ్ాలు న్ూరారట. ఆయ్న్ున గ్రవిొంచటొం లేదట. దీనికి త్ోడు ఇదా రు
యిెన్.డ్ి.ఎస్.లు కూడ్ా వారిదారికీ దగొ రయ్ాూరు వీరిత్ో బాటు న్రసిొంహా రావు అనే సెకొండరి
గేుడ్ టీచర్ కల్నశాడు వీరొంత్ా ఒక గయ
ు ప్ లా పోవరిాొంచే వారట. దీనిత్ో హెడ్ గారికి వీరి మీద
పీకలలోత్ర కోపొం. స్ూటి పర టీ మాటలు వరొండ్ాలల అరచుకోవటాలు జరిగే వట. ఇదొంత్ా నేన్ు
ఉయ్యూరు స్ూొల్ లల చేరక మయొందు నేపధూొం. అొందరు హేమా హేమీ లే ఉనానరు ఇకొడ
కాని రొండు గయ
ు పులు గా విడ్ిపర య్ారు ఎవరి పారీట వారు ఇచుచక నే వారట. ఇదొంత్ా నాకు
బాధాకరొం గా ఉొండ్ేది. ఒక స్ారి నేన్ు చూస్ుాొండగానే నీారిదారూ వరొండ్ాలల గటిటగా అరచు
కోవటొం చూసి ఇదా రిన విడదీసి ఎవరి స్ాానాలకు వారిని పొంపాన్ు.

ఆ స్మయ్ొం లల పని చేస్ా ున్న ఉపాధాూయ్యలన్ు ఒక స్ారి జాాపకొం

చేస్ుక ొంటాన్ు. క త్ా పల్నో కృషాణ రావు పి.ఎఫ్ పోభకరరావు డ్ేవిడ్ రాజు స్ర షల్ మేషట ారుో.
యిాసిఎల్ పోస్ాదరావు దేవేొందో రావు అనే లెకొల మేస్ట ారుో, సెైన్ుస మేస్టరో ుగా నేన్ు గిరి
రడ్ిడ నారాయ్ణ రావు చొందో లీలమమ మొదలెన్
ై వారు త్లుగయకు వి,పూరణ చొందో రావు,
పిన్నమనేని రొంగా రావు, రామా రావు, సెకొండరి గేుడ్ లల కేఆర్ జి కృషణ మయరిా, కాొంత్య్ూ
గారు రామ శేషయ్ూ, వగైరా డ్ిోల్ మేస్ట ారుో వై. రామా రావు ఎస్.వి.స్ుబాబరావు జే
స్ుబాబరావు, య్ారో గడడ పూరణ చొందో రావు, ఆఫీస్ స్ాటఫ్ లల వీరయ్ూ, గయరుదాస్ స్ుబాబరావు
మొదలయ్న్ వారు..అొందరొం కల్నసి ఉొండ్ేవాళ్ుొం. కాుఫ్టట టీచర్ రామమోహన్ రావు డ్ిసప
ి న్
ిో
విషయ్ొం బాగా చూసప వాడు.

ఐకూత్ా స్ాధన్
 నేన్ు, దేవేొందో రావు కల్నసి ఎలా అయినా టీచర్స లల ఐకూత్ స్ాధిొంచాలని
పూన్ుకోనానొం. అొందరిని స్ొంపోదిొంచొం. అస్మమతి వరొ ొం త్ోన్ు మాటాోడ్ాొం. ఇదా రు యిెన్
డ్ి.ఎస్ లు త్పప అొందరు స్రే న్నానరు న్రసిొంహా రావు త్ో మాటాోడ్ామయ ఆయ్నా కాదన్
లేక పర య్ాడు. అపుపడు హెడ్ మాస్ాటరు మికిొల్ననేని వొంకటేశార రావు గారికి విషయ్ొం
త్ల్నయ్ జేశాొం. ఆయ్న్ ఓ.కే.అనానరు మళ్ళు ఎవరూ అన్వస్రొం గా ఒకరిపెై ఒకరు
దేాషిొంచుకోరాదని స్ాటఫ్ త్ో చపిప కనిాన్స చేశాొం హెడ్ గారిని కూడ్ా జరిగిొందేదయ జరిగిొంది
ఇక న్ుొంచి అొందరొం కల్నసి న్డుదాాొం పాత్ విషయ్ాలన్ు మన్స్ులల పెటట ుక ని ఆ టీచరో మీద
ై కిోయ్రయిొంది. అొందరికి త్లలల
అకొస్ు పెొంచుకోవదా ని, వేధిొంచ వదా ని న్చచచేపాపొం లెన్
నాలుక లాగా ఉొండ్ే వాడు, అొందరిత్ోన్ు కలుపుగనలు గా ఉొండ్ేవాడు త్లుగయ మేషట ారు పూరణ
చొందో రావు ఆయ్నేన స్ాటఫ్ సెకుటరి గా చేశాొం. స్మస్ూ ఒక క ల్నకిొ వచిచొంది అొందరొం ఐక
మత్ూొం గా న్డ్ిచాొం. హెడ్ మాస్ాటరికి అడ్ిమనిసపటట
ా వ్
ి విషయ్ొం లల ఎలాొంటి అడడ ొంకులు కలగా
కుొండ్ా దేవేొందో రావు నేన్ు స్హాయ్ పడ్ే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ కూడ్ా ఏదైనా స్మస్ూ వసపా మా
ఇదా రికీ చపపప వారు మేమయ మిగిల్నన్ వారిత్ో చరిచొంచి పరిషొరిొంచే వాళ్ుొం. దీనిత్ో అొందరికి
మా ఇదా రి మీద మొంచి గ్రవొం ఏరపడ్ిొంది. మొంచి పని చేయ్టానికి క ొంత్ పూనిక ఉొండ్ాల్న
ఉొంటె అదే దారి చూపిస్ా ుొంది. మొదటోో ఎనిడ ఎస్ లు రాక పర యినాచివరికి వాళ్ళు మాత్ో
కల్నశారు న్రసిొంహా రావు కూడ్ా పటుట వదిలాడు. హమమయ్ూ అన్ుక నానొం

నేన్ు పామరుులల పని చేసన్

ి పుపడు కూడ్ా ఉయ్యూరు లల నాకు ఇొంటి
దగొ ర కనీస్ొం అరడజన్ు మొంది పదయ త్రగతి విదాూరుధలు టలూషన్ కు వచేచ వారు పెవ
ైి ేట్
అయిన్ త్రాాత్ా స్ానన్ొం చేసి అన్నొం తిని బడ్ికి వళళు వాడ్ిని. టెన్ా బ.సెక్షన్ కు నేన్ు
ై ుస చపపప వాడ్ిని.
ఎపుపడూ కాోస్ మేస్ట ారు గా ఉొండ్ేవాడ్ిని దానికే ఇొంగీోష్ , ఫిజికల్ సెన్
మిగిల్నన్ త్రగత్రలకు ఫిజిక్స చపపప వాడ్ిని. అపపటికే మా పెదాబాబయిశాసిా ి పదవ త్రగతి
ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ లల పాస్య్ాూడు మొండలొం లల ఫస్ట వచాచడు.రాతిో కో బ్ వారు
స్త్ొరిొంచి బహుమతి అొందజేశారు.. ఉయ్యూరు కాలేజి లల ఇొంటర్ లల చేరాడు. ఏొం.పి.
గయ
ు ప్..రొండ్య వాడు శరమ త్ోమిమదిలలకి వచాచడు.

ఒక స్ారి కలపటపు న్రసిొంహా రావు అని ఇదివరకు హెడ్ గారిత్ో పర టాోడ్ాడని

చపిపన్ సెకొండరి మేషట ారికి అన్ుకోకుొండ్ా ఒక పోమాదొం లల కాలువిరిగిొంది. బహుశా
సెలవలలో అన్ుక ొంటా. ఆయ్న్ వేస్వి సెలవల త్రాాత్ా స్ూొల్ లల చేరక పర త్ే జీత్ొం రాదు
అస్లే ఆయ్న్కు హెడ్ మాస్ాటరికి ఉపూప నిపూప లా ఉొండ్ేది. నాకు న్రసిొంహారావు గారు
కబయరు చేసి ఎలాగనలా స్ాయ్ొం చేయ్మని కోరారు వాళ్ు అబాబయిలు మా అబాబయిల కాోస్
మేటో ు కూడ్ా. ఈయ్న్ మాటలు కటలు దాటుత్ాయి ఊర త్ాత్య్ూ గారిొంటోో అదా కుొండ్ే
వాడు. అొంత్ా త్న్కు త్లుస్ు న్ని అరచేతి లల వైకుొంఠొం చూపిస్ా ాడు. ఎపుపడూ డబయబకోస్ొం
చీటీ రాసి వాళ్ుబాబయిని ఇొంటికి పొంపపవాడు నాకు త్ోచిొంది ఇచిచ పొంపపవాడ్ిని ఎపుపడ్య
వీలు పడ్ిన్పుపడు తీరేచవాడు ఇదీ పరిసతి ిా ననటి దూల ఎకుొవ. నేన్ూ దేవేొందో
రావు కల్నసి మాటాోడుకోనాననొం. స్ూొల్ త్రిచే రనజు ఆయ్న్ వచిచ స్ొంత్కొం పెటట ాల్న. అయిత్ే
ఆయ్న్ కాలు నేల మీద మోప లేని పరిసతి..
ిా ఏమి చయ్ాూలల అరధొం కాలేదు మాకు ఈ
పరిసతిని
ిా హెడ్ మాస్ాటరికి చపాపొం ఆయ్నేమీ ఈయ్న్ మీద జాల్న చూపిొంచలేదు
బోతిమిలాడ్ాొం. మాన్ వత్ాొం పోదరిశొంచి ఔదారూొం చూపొండ్ి అని రికాస్ట చేశాొం. ఆయ్న్
మొత్ా ొం మీద మత్ా బడ్ాడరు ఒక పరిషాొరొం స్ూచిొంచాొం. న్రసిొంహా రావు గారు హాసిపటల్
న్ుొండ్ి స్రాస్రి కాల్న కటుటత్ో కారు లల స్ూొల్ కు వచేటో ు కారు లలనే ఆయ్న్ అటేనా న్
ే ుస
రిజిస్ట ర్ు లల స్ొంత్కొం పెటట ట
ే ో ు రాజీ కుదిరాచొం. మీరొంత్ా ఔన్ు అొంటే నాకేమీ అభూొంత్రొం
లేదనానరు హెడ్ మాస్ాటరు. స్ాటఫ్ న్ు అొందరీన స్ొంపోదిొంచి ఒపిపొంచాొం. రిఒపెనిొంగ్ రనజు
అలానే మేమయ చపిప న్టేో కారు లల వచిచ హెడ్ మాస్ాటరు దగొ ర కు చేరి స్ొంత్కొం పెటట న
ి ాచొం..
ఇపుపడు న్రసిొంహా రావు గారు పరమ స్ొంత్ోషిొంచారు మాకు ఎొంత్ో కుుత్జాాత్లు లు
చపాపరు హెడ్ మాస్ాటరి పెదామన్స్ుకు జోహార్ పల్నకారు. రొండు నలల త్రాాత్ ఆయ్న్
మళ్ళు స్ూొల్ లల చేరారు. మటు
ో యిెకొ లేదు చొంకలల కరు త్ో న్డక.. ఏొం చేయ్ాల్న ?మళ్ళు
బయరు పెటట ాొం న్రసిొంహా రావు గారి కాోస్ులనిన మటు
ో యిెకొ న్వస్రొం లేని రూమ్ లల
ఏరాపటు చేయిొంచాొం ఆయ్న్ స్రాస్రి రిక్ష్ లల కాోస్ రూమ్ లలకి వళ్ుటొం, పాఠాలు చపపటొం
ఏ త్రగతి కి ఆ త్రగతి పిలోలు ఆ రూమ్ లలకి వచేచ వారు ఆయ్న్ ఎకొడ్ికి కదలకొరేోదు
ఈ ఏరాపటుకూ ఆయ్న్ ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాడు ఇది హెడ్ గారి మొంచి మన్స్ు.అొంత్ే. నేన్ు
దేవేొందో రావు ఎపుపడూ హెడ్ మాస్ాారిత్ో ఒక విషయ్ొం చపపప వాళ్ుొం “’మేషట ారు !మీరు
కావాలని ఈ స్ూొలు కు వచాచరు మేమొంత్ా మీకు ఎలాొంటి స్హకారొం కావాలనాన
అొందిస్ా ాొం అొందరీన స్మాన్ొం గా చూడొండ్ి మీ రిటెైర్ మొంట్ ఇకొడ్ే ఘన్ొం గా జరగాల్న ‘’అని
చపపప వాళ్ుొం. ఆయ్నా మా మాట మనినొంచే వారు ఘరిణ వదిల్న స్ామరస్ూొం గ ఉొండ్ే
వారు
 నా దారి తీరు -33

ఉయ్యూరు వచిచన్ నాలుగయ నలలకే బదిలీ –స్ొంత్ాన్ొం గారి టాోన్సఫరుో

ఏడవ స్ారి బదిలీ అయి ఉయ్యూరు వచిచన్ స్ొంత్ోషొం నాలుగయ నలలకే

ఆవిరయిొంది. అపుపడ్ే జిలాో పరిషత్ర
ా ల చైరమన్ అధికారాలు పర యి సెపషల్ ఆఫీస్ర్ అధికారి
అయ్ాూడు అపుపడు కలెకటర్ అరవాయ్న్. స్ొంత్ాన్ొం గారు. చాల మయకుొ స్ూటి మనిషిగా
పపరు పరిషద్ ఆఫీస్ర్ గా ఒక పశువుల డ్ాకటర్ గారకచాచరు వీరిదారూ జిలాో పరిషద్ స్ూొల్స
పర సిటొంగయలు టాోన్సఫరుో చేయ్ాల్న. అపుపడు ఏ జిలాోలలన్ు లేని విధొం గా కృషాణ
జిలాోలల ‘’నేటవి
ి టి ‘’జీ.వో. న్ు మయొందే అమలు చేశారు అొంటే స్ాగాుమొం లల ఎవరూ పని
చేయ్రాదు దూరొం గా పని చేయ్ాల్న స్ాొంత్ మొండలొం లల కూడ్ా ఉొండరాదు అనే నియ్మొం
అమలు చేశారు. దీనిత్ో బదిలీలు స్ూొళ్లు త్రిచిన్ నాలుగైదు రనజులలోనే అత్ూొంత్ రహస్ూొం
గా వచాచయి వీటినే మేమయ ‘’స్ొంత్ాన్ొం గారి టాోన్స ఫరుో’’ అనానొం. ఈ బదిలీల స్మయ్ొం
లల హెడ్ మాస్ట ర్ గా రేగయల పాటి సీత్ా పతి రావు గారునానరు. ఆయ్న్ బాోహమణయలు
వారబాబయి ఉపన్య్న్ొం ఉయ్యూరు లలనే చేశారు. మమమల్నన మయఖూొం గా బాోహమణయలనే
పిల్నచిన్జాాపకొం. ఆయ్న్ కు కావలసిన్ స్హాయ్ొం అొంత్ా అొందిొంచాన్ు. స్రదా మనిషి.
చేతిలల చిన్న బాగ్ త్ో వచేచ వారు. కుది మటట ొం గా పొ టిటగా ఉొండ్ేవారు.. పెదా స్ూొళ్ులల
చేసిన్ అన్ుభవొం ఉొంది. ఆయ్న్ స్ూొల్ త్రవగానే రనజూ మమమల్నన ఉడ్ికినేచవారు. రొండు
ా ట. బ.
మయడు రనజులలో మీరొంత్ా టాోన్స ఫర్ అయి పర వటొం ఖాయ్ొం. కలెకటర్ గారు చాలా సిటక్
యి.డ్ి.మేస్ట ారుో మయొందు వళ్ో పర త్ారు.. త్రాాత్ త్లుగయ మేస్ట ారుో ఆ త్రాాత్ా సపకడరీలు
చివరికి కాుఫ్టట , డ్ిోల్ మేస్ట ారుో. చివరికి హెడ్ మాస్ట రో ు బదిలీ అవుత్ారు ‘’అనే వారు మేమయ
దీనిన ఎపపటి న్ుొంచన ఊహిస్ా ునానొం. మన్స్ులల సిదధపడ్ే ఉనానొం.

టాోన్సఫర్ ఆరడ రో ు వచిచన్ రనజున్ పోహస్న్ొం

స్ూొల్ కు సెపషల్ మేసన

ప జ ర్
ే త్ో కలెకటర్ టాోన్సఫర్ ఆరడ రో ు సీల్డ కవర్ లల పొంపారు.
ఎకొడ్ా లీక్ కాలేదు. అొందరూ దూర తీరాలకే వళ్ో పర త్ాొం అన్ుక నానొం. అపపటికి ఇొంకా
పాఠాల హడ్ా విడ్ి లేదు కన్ుక అొందరిని త్న్ రూమ్ కు రమమని పిల్నపిొంచారు.. వళాోొం
ఒక ొకొరి టాోన్సఫర్ న్ు చదువుత్రన్నపుపడు అయ్న్ మయఖొం ‘’వయిూ కాొండ్ిల్ బల్బ’’ లా
గా వల్నగి పర త్ోొంది. న్న్ున విస్సన్న పపట కు టాోన్సఫర్ చేశారు. బ.యి.డ్ి టీచరో పపరోనీన
అయిపర య్ాయి అొందరు బదిలీ అయిన్ వాళళు. ఒక ఏడ్ాది స్రీాస్ ఉన్న వారిని భారాూ
భరా లన్ు మారచలేదు. త్లుగయ పొండ్ిటో ఆరడ రో ు చదివారు.. అపుపడూ ఆయ్న్ మయఖొం వల్నగి
పర త్ూనే ఉొంది. చివరికి ‘’seethaa pati rao transferred to bhava devarapalli ‘’అని
చదివి కూల్న పర య్ాడు. వయిూ ఏన్ుగయలన్ు తిన్న రాబొందు ఒకొ గాల్న వాన్కు కూల్నన్టు
ో
అయిొంది. మయఖొం లల నత్ర
ా రు చుకొ లేదు. త్న్కు బదిలీ రాదుఅని
ధీమాగా అన్ుకోనానడ్ాయ్న్. కానీ ఆయ్న్కూ త్పపలేదు హెడ్ మాస్ట రో బదిలీలు కూడ్ా
జరిగాయ్న్న మాట. అొందుకే అొంత్సీకట్
ు గా జరిగిొంది అని చపాపన్ు..
మన్ుషరూలు పోవరా న్ తీరు ఎలా ఉొంటుొందయ త్ల్నపపొందుకే దీనిన చపాపన్ు. త్న్దాకా వసపా
కాని ఎవరికి త్ల్నసి రాదు.

ఎనిమిదయ బదిలీ –విస్సన్న పపట లల చేరిక

ఆరడ రో ు అొందుక న్న వొంటనే ఉపాధాూయ్యలన్ు బదిలీ చేయ్ాలని,

అలాస్ూొం చేయ్ వదా ని సిటక్
ా ట ఇొంస్ా క్ష ో . అొందుక నే ఆరడ రో ు వచిచన్ రనజునే అొంటే 21-6-
ి న్ు
1976 స్ాయ్ొంత్ోమే మమమల్నన ఉయ్యూరు స్ూొల్ న్ుొంచి విడుదల చేశారు. జిలాో పరిషత్ర
ా
చేసిన్ బదిలీలు కన్ుక టాోనిసట్ వాడుక నే అవకాశొం ఉొంది .. టాోవల్నొంగ్ అలవన్స వస్ుాొంది.
అొందుకని నేన్ు 22-6-76 న్ుొండ్ి 29-6-76 వరకు టాోనిసట్ వాడుక ని 30-6-
76 ఉదయ్ొం విస్సన్న పపట హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు గాడ్ే పల్నో దక్షిణా మయరిా
శాసిా ి శరమ గారు. ఆయ్న్ మాకు దూరపు బొంధువే. మా రొండ్య బావ వివేకాన్ొందొం గారి పెదా
బావ గారు కృషణ శాసిా ి గారికి త్మయమడు. ఈయ్న్ పెొంపకానికి వళాుడు. ఇదివరకు ఉయ్యూరు
లల పని చేసి ఇకొడ్ికి వచాచరు న్ూజి వీడు నివాసి మాొంచి సిా తి పరులు పొ లొం, మామిడ్ి
త్ోటలు స్ాొంత్ ఇలుో ఉనానయి. అకొడ. ఆయ్న్ భారూ వొంకమాొంబ హిొందీ పొండ్ిట్. మా
కోలచల చలపతికి స్ాయ్ానా అకొ. ఆవిడ అకొ కూడ్ా స్ూరి శ్రు రామ మయరిా అనే మా
దూరపు బొంధువు కు భారూ. ఇొంకో అకొ విధవరాలు రాయ్పర ో లు వొంకాయ్మమ.స్ూరి వారి
బజారనో వారికి స్ాొంత్ ఇలుో కూడ్ా ఉొంది.. ఆకుటుొంబొం మా ఇొంటోో జరిగిన్ అనిన
శుభకారాూలకు వచేచ వారు.. అన్ుకోకుొండ్ా ఇలా బొంధువు దగొ ర పని చసె అవకాశమ్
వచిచొంది. శాసిా ి గారు ఉత్ా ర పోత్రూత్ా రాలు, అటెొండ్ేన్ుస రిజిస్ట ర్ త్ో స్హా అనీన త్లుగయ లలనే
నిరాహిొంచేవారు. విస్సన్న పపట ఎకొడ్య అపపటి దాకా నాకు త్లీదు నమమది గా
త్లుస్ుక నానన్ు న్ూజి వీడు సపటట్ బాొంక్ లల మా రొండవ త్ోడలుోడు చత్రరేాదుల స్దా శివ
మయరిా గారు అనే ఫపమస్ హెడ్ మాస్ట ర్ గారి అబాబయి శ్రురామ మయరిా పని చేస్ా ునానరు ఇది
వరకు ఒకటి రొండు స్ారుో న్ూజి వీడు లల వాళ్ు ఇొంటికి వ ళాోొం. వాళ్ు అమమగారు అకొడ్ే
లక్ష వత్ర
ా ల ననమయ స్ూరి వారి రామ మొందిరొం లల ననచుక ొంటే వళాోొం. కన్ుక ఇబబొంది లేదని
పిొంచిొంది.

విస్సన్న పపట లల కాపురొం

క నిన రనజులు న్ూజివీడు లల మా వాళ్ు ఇొంటోో ఉొండ్ి అకొడ్ి న్ుొండ్ి విస్సన్న పపట
కు రనజూ వళ్ో వచేచవాడ్ిని శనివారొం స్ాయ్ొంత్ోొం ఉయ్యూరు కు వళళు వాడ్ిని.. ఆ త్రాాత్
విస్సన్న పపట ఊరిలల ఆయ్యరేాద డ్ాకటర్, బాోహమణయలూ అయిన్ మలో య్ూ గారిొంటోో ఒక గది
అదా కు తీస్ుక ని ఉనానన్ు. య్ాభై రూపాయ్లు అదా .. స్ాొంత్ొం గా వొంట చేస్ుక నే వాడ్ిని
మలో య్ూ గారికి పాడ్ి ఉొండ్ేది పొ దుానేన పాలు పర సప వారు అపపటికే ఆయ్న్ మయస్ల్న వారు
చాల మొంచి కుటుొంబొం న్న్ున ఎొంత్ో ఆదరిొంచారు భారాూ భరా ల్నదా రూ స్ూొల్ కు దూరమే
వీరిలో ు నాకు మొంచొం కురీచ వారే ఏరాపటు చేశారు. ఆొందుకు తిొంటల కాల క్షేపొం చేశా. కాని
ధాూస్ అొంత్ా మళ్ళు ఉయ్యూరు మీదకు మళ్ుొంది. అపపటికే క ొందరు టాోన్స ఫరో న్ు
మారుచక ని దగొ ర గాుమాలకు చేరుత్రన్నటు
ో స్మాచారొం రాజకీయ్ పోభావొం డబయబల
పోభావొం బాగానే నే పని చేస్ా ునానయ్ని కుమొం గా త్ల్నసిొంది చీమ బొ కొ దొ రికిత్ే పామయ
అొందులల చేరి న్టు
ో కూ
ో దొ రుకుత్రొందేమో న్ని నా చినిన చినిన ఆశ. మలో య్ూ గారిొంటి
పకొనే త్ూటుపల్నో వారి కుటుొంబొం ఒకటి ఉొండ్ేది. మయస్ల్న దసస్మెత్రలు, పెళ్ో కాని
ఆడపిలోలు మయస్లావిడ మా ఉయ్యూరు లల స్ూరి కృషణ మయరిా అనే సెకొండరి మేస్ట ారి
భారూకు స్ర దరి అని వినానన్ు. వాళళు పలకరిొంచలేదు నేన్ూ మాటాోడలేదు.

స్ూొల్ జీవిత్ొం

పెదా స్ూొలు. హెడ్ గారు చాలా నికొచిచ మనిషి. ఈ చుటటుట పకొల పాోొంత్ాలలల
ఆయ్న్ కు మొంచి పపరుొంది మొంచి లెకొల మేస్స్ట రిగా పాోచురూొం పొ ొందారు ఇొంగీోష్ లలన్ు
డ్ాోఫ్టట రాయ్టొం లలన్ు దిటట. అపుపడు స్ూొల్ లల పతీో రామ మోహన్ రావు అనే త్లుగయ
పొండ్ిట్ ఉొండ్ేవాడు. నాకు కుమొంగా మిత్రోడయ్ాూడు ఇొంక క ఆచారుూల వారు కూడ్ా త్లుగయ
చపపపవారు ఈయ్న్ పొంచాలాలీచ ధరిసపా రావు పాూొంటు వేసప వాడు కురాుడ్ే . మొంచి కవిత్ాొం
రాసప వాడు ఇొంఫ్ుోఎొంస్ బానే ఉొంది. అకొడ్ే సెకొండరీ టీచర్ గా కోట స్ర మయ్ాజులు గారు
చాలా కాలొం న్ుొండ్ి పని చేస్ా ునానరు ఆయ్నా మొంచి సపనహశ్రల్న. వారిొంటికి వళళు వాడ్ిని.
ఈయ్న్ది శాయ్పురొం ఆ పాోొంత్ొం లల పని చేస్ా ుొండగా చూశాన్ు ఇొంకో సెకొండరి టీచర్ ఆ
స్ూొల్ లలనే చేరి అకొడ్ే రిటెైర్ ఆయినా అయ్న్ మాత్ో పని చేశాడు పపరు గయరుా లేదు. కోటి
మేస్ా ారన ఏదయ . ఆయ్న్ అొంటే అొందరికి గ్రవొం. స్ుదరశన్ రావు అనే స్ర షల్ మేషట ారు
ఉొండ్ేవాడు కాోస్ కు వళాులొంటే భయ్ొం. అొందులల పదయ కాోస్ కు మరీన్ు.. డ్ిోల్ మేస్ట ారుో
కురాుళళు. స్త్ూనారాయ్ణ అని ఉయ్యూరు లల లెైబోరీ పాోరొంభామైన్పుపడున్న లెబ
ై లోరియ్న్
ఇకొడ్ే ఇపుపడు పని చేస్ా ునానడు. ఒక డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు బారుగా త్మాషా గా ఉొండ్ేవాడు
మొంచి ఆరిాస్ాన అని పపరు. పులో య్ూ అనే కోమటి ఆయ్న్ నా మయొందు సెన్
ై ుస మేషట ారు గా
పని చేసి ఇపుపడు ఉయ్యూరు బదిలీ అయ్ాూడు. లాబ్ ఆయ్నే నాకు అపపగిొంచాడు ఆయ్న్
మా ఉయ్యూరులల వటపోగడ స్ాొంబయ్ూ గారి చలెో లు కు అలుోడు.. ఆ చలెో లు వాళ్ుది ఆకిరి
పల్నో ఆమ భరా కూడ్ా మాకు బాగా పరిచయ్ొం. స్ొంకా. పులో య్ూ గారు టీచర్స కోఆపరేటవ్
ి
ో ిడ్ొంట్.. నిరుాషట ొం గా నిరాహిొంచేవాడని చపపప వారు అకొడ్ి వాడ్ే. కన్ుక పాోబలూొం
బాొంక్ పెస
ఎకుొవ.

అటెొండ్ేన్ుస లల పపరో ు త్లుగయ లల రాసి వారు బో ధిొంచే స్బజ క్ట కిొంద రాసపవారు.
అకొడ అవాారు శ్రునివాస్ రావు అనే కాుఫ్టట మేస్ా ారుొండ్ే వాడు ఉయ్యూరు లల క డ్ాల్న రామా
రావు గారనే హిొందీ మేస్ా ారికి దగొ రి బొంధువు.. ఆయ్న్ పపరు కిొంద ఆవాారు శ్రునివాస్
రావు –‘’న్వాారు నేత్ ‘’అని రాసపవారు దీనిన ఎవరూ గమనిొంచలేదు. ఒక స్ారి నేనే చూసి
అత్నిత్ో చబత్ే భలేగా న్వుా క నానడు. ‘’రైొం’’బాగా కుదిరిొంది అత్నిపపరుకు..

స్ుదరశన్ రావు గారికి టెన్ా ఇొంగీోష్ అదీ చివరి సెక్షన్ ఇచిచ నాకు త్ొమిమది ఇొంగీోష్
ఇచాచరు. ఆయ్న్ కాోస్ కు వడ్ిత్ే ఒకటే గనల. హెడ్ గారనసపా కాసపపు ఊరుక నే వారు. ఆ
త్రాాత్ా మామయలే. ఆయ్నే ఒక స్ారి నా దగొ ర క చిచ’’ నేన్ు ఆకాోస్ కు వలో లేన్ొండ్ీ. మీరే
చపపొండ్ి. మీ కాోస్ులలో ఎవరూ అలో రి చేయ్రు నేన్ు వళళా చేపల బజారు ‘’అని వాపర య్ాడు.
కుమొం గా హెడ్ గారికి పరిసతి ిా అరధమయిూొంది న్న్ున పిల్నచి ‘’మీరు ఆకాోస్ తీస్ుక ొంటారా
?’’అని అడ్ిగారు. ’’మీరిసపా తీస్ుక ొంటాన్ు ‘’అనానన్ు’’ మీకూ కషట మన
ే ేమో ?’’అనానరు.
పోయ్తినస్ాాన్ు అనానన్ు. అపుపడు విదాూరుధలలల ఆకాోస్ లల త్ల్నవి గల పిలోలు లేరు
అొంత్ా’’ బలల ఆవేరేజ్ ‘’వాళళు. నేనే ఆ కాోస్ కు ఫిజికల్ సెైన్ుస చపపప వాడ్ిని. అనిన సపక్షన్ో కు
భిన్నొం గా వీరికి అతి త్కుొవ కాలొం బో ధిొంచి ననటుస న్ు స్ొంక్షిపాొం గా చపిప మరానడు కాోస్
లల వాటిని ననటికి వచేచటు
ో చేసి వారొందరి మన్నన్లు పొ ొందాన్ు హెడ్ గారికీ నా
బో ధనా విధాన్ొం అరధమయిొంది మిగిల్నన్ కాోస్ులలో పకడబొందీ గా బో ధిొంచే వాడ్ిని అనిన
ి ి రావలసిొందే. ఇొంటి దగొ ర చదువుక ని రావాల్నసొందే.. రనజూ రొండు
కాోస్ులలోన్ూ స్బజ క్ట ననటక
మయడు పోశనలకు జవాబయలు చూచి రాత్ గా రాసి చూపిొంచాల్నసొందే. అనీన నేన్ు
చూడ్ాల్నసొందే స్ొంత్కొం పెటట ాల్నసొందే. అదీ పధ్ధ తి బాగా కిోక్ అయిొంది నాకిచిచన్ ఇొంగీోష్
కాోస్ులన్ు ఇదే పదధ తిలల చేశా. మొంచి ఉత్ాసహొం వచిచొంది రొండు నలలలో గకపప మారుప. ఏ
మాత్ోొం కుమ శిక్షణా రాహిత్ూ మన
ై ా స్హిొంచే వాడ్ిని కాన్ు.. ఇలా జరిగి పర యిొంది క దిాకాలొం

నా దారి తీరు -34

మళ్ళు బదిలీ వేట పాోరొంభొం

విస్సన్న పెట్ లల మొంచి నీరు క రత్ ఎకుొవ. న్ూతి నీళ్ులల ఫ్రో రైడ్ ఎకుొవ.
అొందుకని ఊరి సెొంటర్ లల చరువు ఒడుడన్ ఒకే ఒక బావి అొందరికి ఆధారొం. అకొడ్ి న్ుొండ్ే
నీళ్లు త్చుచక ొంటారు. లేక పర త్ే పర యిొంచు క ొంటారు బో రుో దాదాపు మయడు వొందల
అడుగయలు దిొంపిత్ే కాని మొంచి నీరు పడదు. వాత్ావరణొం కూడ్ా ఆరనగూ కరొం గా ఉొండదు
ఊరిలల ఒకే ఒక సినిమా హాల్ ఉొంది న్ూజి వీడు న్ుొండ్ి పుటేల
ో కు, తి.రువూరుకు వళళు
బస్ుసలు విస్సన్న పపట మీదు గా వళాాయి.

చన్ుబొండ,రమణకొ పపట లు దగొ రే. చన్ు బొండలల మొంచి దేవాలయ్ాలునానయ్ని

చపుపక నే వారు. మైల వరొం కూడ్ా ఇరవికిలల మీటరో దూరొం. అస్ాారావు పపట మీదుగా
హెైదరాబాద్ కు బస్ుసలు వళాాయి పర లవరొం పాోజకుట రామ పాదస్ాగార డ్ాొం దగొ రే . రామ
పాద స్ాగర డ్ాొం కటాటలని నా చిన్నపపటి న్ుొంచి రాజకీయ్ నాయ్కులు ఆొందయ ళ్న్ చేయ్టొం
రొండు మయడు స్ారుో శొంకు స్ాాపన్ చేయ్టొం గయరుా. సెొంటర్ లలనే ఒక మాదిరి హో టల్ ఉొంది
అకొడ ఇడ్ిో గారే బొ ొండ్ాలు మొంచి కాఫీ దొ రికేది
 ఒక స్ారి నా శ్రుమతి న్ూజి వీడు వాళ్ు అకొయ్ూ ఇొంటికి వచిచ, వాళ్ుదా రూ
కల్నసి విస్సన్న పపట వచాచరు రొండు రనజులు పోభావతి వొండ్ి పెటట ొంి ది అపుపడు
మేమయ ‘’ధరామత్ామ ‘’అనే హిొందీ సినిమా రొండ్య ఆట చూశాొం. మా పకొన్ున్న త్ూటు పల్నో
వారు మా మామ గారి ఇొంటి పపరు వారే. వాళ్ు ఇొంటికి వళ్ో పలకరిొంచిొంది. వారానికో స్ారి
స్ొంకా పులో య్ూ గారు విస్సన్న పపట వచేచవాడు. కల్నసప వాడు. ఇకొడ ఇొండ్ియ్ానాబొంక్
ఉొంది అొందులలనే ఖాత్ాలునేావి. లలన్ు
ో ఇచేచవారు.

అవాారు శ్రునివాస్ రావు కు చదువు చపపటొం.

‘’ అవాారు శ్రునివాస్ రావు –న్వాారు నేత్ ‘’పదయ త్రగతి లెకొలు సెన్

ై ుస లలల
త్పాపడు న్న్ున హెడ్ మాస్ాటరిని అడ్ిగి నా సెై న్ుస కాోస్ులలో కూరుచని వినే వాడు. ఆదివారొం
నాడు లేక పర త్ే రాతిో పూట నా గదికి వచిచ చపిపొంచుక నే వాడు అత్నికి ఆ స్బజ కటుల మీద
అవగాహన్ కల్నొ ొంచాన్ు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాడు. పాస్ అవుత్ాన్నే ధైరూొం కల్నగిొంది అని చపపప
వాడు. ఉయ్యూరు వచిచన్పుపడలాో మా ఇొంటికి వచేచ వాడు.

నా బదిలీ పోయ్త్ానలు నేన్ు చేస్ా ూనే ఉనానన్ు

త్రమమల నారాయ్ణ రావు అనే సెన్

ై ుస మేషట ారు న్ూజి వీడు న్ుొంచి వచాచడు.
ఆయ్న్ భారూ న్ూజివీడులల పోభయత్ా ఆస్పతిోలల ఉదయ ూగి. రనజు న్ూజి వీడు న్ుొంచి వచేచ
వాడు మహా భయ్స్ుాడు కాని మొంచి నిజాయితీ పరుడు. ఆయ్న్ అన్న చాల మయ్ూ గారు
రవిన్ుూ డ్ిపార్ట మొంట్ లల డ్ిపూూటీ త్ాసిలా ార్ చేసి రిటెైర్ అయి ఉయ్యూరు లల ఇలుో
కటుటక నానడు నేన్ు రిటర్
ెై అయిన్ త్రాాత్ా బాగా పరిచయ్ొం. వటరన్ పరుగయ పొందాలలల
పాలగొని అనేక బహుమత్రలు స్ాధిొంచాడు చలమయ్ూ గారు మాకూ ఉయ్యూరు కాలేజి
గ్ుొండ్ లల న్డక పర టీ పెటట ి బహు మత్రల్నపిపొంచాడు నాకు మొదటి బహుమతి వచిచొంది
అపపటి దాకా న్డవటొం నాకు త్ల్నయ్దు. కోటేశార శరమ గారే ఫాస్ట వస్ాారని అొందరూ
అన్ుక నానరు ఆయ్న్ సెకొండ్ వచాచరు. అలారొం గడ్ియ్ారొం నాకు వచిచన్ బహుమతి.
అపుపడ్ే ఇది జరిగి పదేళ్లు అవుత్ోొంది.

ఒక లెకొల మేషట ారుఆొంజనేయ్ చౌదరి గారు రనజూ న్ూజి వీడు న్ుొంచి వచేచ
వారు కమమ వారు. త్లో జుటుట. చాలా మొంచి మనిషి, నిదాన్స్ుాలు. నేన్ు అొంటే విపరీత్
మైన్ అభిమాన్ొం త్ో ఉొండ్ేవారు ఆయ్న్ భారూ న్ూజి వీడులల డ్ిోల్ మేస్ా ారని. గయరుా స్ాయి
బాబా భకుాలు ఇొంటి వదా స్ాయి భజన్లు చేసప వారు. ఒక స్ారి వారిొంటికి వళాోన్ు అలానే
గాడ్ేపల్నో దక్షిణా మయరిా శాసిా ి అొంటే మా హెడ్ మాస్ాారిొంటికి కూడ్ా ఒక స్ారి వళాోన్ు. భారాూ
భరా లెైన్ డ్ిోల్ మేస్ట ారుో ఉొండ్ేవారు భరా మొంచి పపో య్ర్.

మయమమరొం చేసిన్ పోయ్త్ానలు –ఫల్నొంచిన్ పోయ్త్నొం

డబయబల్నసపా టాోన్సఫరుో జరుగయత్రనానయ్ని బాహాటొం గానే చపుపక ొంటునానరు

దీనికి కూడ్ా క నిన కారణాలు కావాల్న కుటుొంబొం లల ఎవరన ఒకరు మిల్నటరీ లల పని
చేస్ా ునాన, త్ల్నదొండుోలు తీవో అస్ాస్ా త్ త్ో ఉనాన ఎకుొవ కనిసడరేషన్ ఉొంది అని చపాపరు
మా త్మయమడు కృషణ మోహన్ పూనా లల డ్ిఫెన్ుసఆరిడనన్స ఫాకటరీ లల పని చేస్ా ునానడు.
వాడ్ిత్ో జిలాో పరిషత్ కు లెటర్ పెటట ొంి చాన్ు ‘’నేన్ు డ్ిఫన్
ె ుస లల ఉన్నొందున్ ఇొంటి వదా మా
అమమ గారి ఆరనగూొం మా కుటుొంబ విషయ్ాలు చూడ టానికి మా అన్నయ్ూ దురాొ పోస్ాద్
న్ు ఉయ్యూరు దగొ రి ఊరికి బదిలీ చేయ్ొండ్ి ‘’అని రాయిొంచాన్ు నాక క కాపీ పొంపాడు. దీనిన
త్రరుఫు మయకొ గా వాడ్ాల్న

ఒక ఆదివారొం నేన్ు అవని గడడ వళ్ో మొండల్న కృషాణ రావు గారికి విషయ్ొం
చబయదామని వళాు. తీరా వళళా ఆయ్న్ హెైదరా బాద్ వళాురని త్ల్నసిొంది. నతిా న్ చొంగేస్ుక ని
అవని గడడ గయడ్ి వాడ బస్ ఎకిొ పామరుు లల దిగా. అకొడ ఉయ్యూరుకు బొందరు
బజవాడ బస్ ఎకాొన్ు రాతిో ఏడు అవుత్రొంది. ఆ బస్ుసలలనే నా మిత్రోడు శేయో
ు భిలాషి
న్న్ున మళ్ళు ఉయ్యూరు దగొ రకు టాోన్సఫర్ చేయిొంచాలని తీవో పోయ్త్నొం లల ఉన్న లెకొల
మేషట ారు పి.ఆొంజనేయ్ శాసిా ి గారు ఎకాొరు. ఒకరి క కరొం ఆశచరూొం గా చూస్ుక నానొం. నా
పోయ్త్ానలు అవనిగడడ న్ుొంచి వచిచన్ వైన్ొం ఆయ్న్త్ో చపాపన్ు ఆయ్న్ ‘’పోస్ా ద్ గారూ
! నేన్ూ అదే పోయ్త్నొం లల ఉనానన్ు. ఇపుపడ్ే బొందరు న్ుొంచి వస్ుానానన్ు జిలాో పరిషత్
లల పాోపరీట మేనేజర్ శాసిా ి గారు అనే ఆయ్న్ ఉనానడు ఆయ్న్ మన్ మహొంకాళ్
స్ుబబరామయ్ూ మేస్ా ారికి మేన్ లుోడు... ఇపుపడు టాోన్సఫరుో అనీన ఆయ్న్ చేతి
మీదుగానే జరుగయత్రనానయి స్ుబబరామయ్ూ గారిని పటుట క ొంటె పని
అవుత్రొంది ‘’అనానడు స్రేన్నాన.... .మరానడు ఇదా రొం పొ దుానేన స్ుబబరామయ్ూ గారి ని
కలవాలనిఅన్ుకోని ఆయ్న్ ఇొంటికి వళాోొం. ఇొంట పొ దుానేన ఎవరూ వస్ాారని ఆయ్న్
ఊహిొంచలేదు స్ుబబరామయ్ూ గారు నాకు ఎనిమిదయ త్రగతిలల త్లుగయ చపిపన్ మేషట ారు.
త్రాాత్ా ఇదా రొం ఉయ్యూరు స్ూొల్ లల కల్నసి పని చేశాొం కూడ్ా. ఆయ్న్ వొంగల
శివరామయ్ూ గారిొంటోో గారిొంటోో అదేాకునానరు వాకిటో ో హాయిగా చుటట కాలుస్ుానానరు.
ఆయ్న్ చుటట కాలుస్ాారని నాకు అపపటిదాకా త్లీదు.గబయకుొన్ ఆరేపశారు మమమల్నన
చూసి ఆశచరనూఅపర య్ారు. లలపల్న తీస్ుక ని వళ్ో విషయ్ొం చపిప నా బదిలీకి స్హాయ్ొం
చేయ్మనానొం. ఆయ్న్ మయొందుగా త్న్కేమీ త్లీదని దబాయిొంచారు. కాని మేమయ శాసిా ి
గారనే పాోపరీట ఆఫీస్రు పపరు చపపగానే మత్ా పడ్ాడరు. కాదన్లేక పర య్ారు పెైగా నేన్ు
ఆయ్న్ శిషరూడ్ిని. అపుపడు స్రే పోయ్త్నొం చేదా ాొం అొంటల వొంపటి లక్షీమ న్రసిొంహ శరమ
అనే కన్క వల్నో వాస్ా వుూలు మాత్ో పాటు పని చేసిన్ త్లుగయ పొండ్ిట్ గా కోన్ కొంచి లల
ఉనానడని ఆయ్న్ కూడ్ా పోయ్తినస్ుానానడని అొందరొం కల్నసి మరానడు ఉదయ్ొం
బొందరు వళాామని చపాపరు.హమమయ్ూ అన్ుక నానొం

మరానడ్ే ఆొంజనేయ్ శాసిా ి నేన్ు వొంపటి శరమ గారు స్ుబాబ రామయ్ూ

మేస్ా ారిన వొంబడ్ి పెటట ుక ని బొందరు ఈడ్ేపల్నో లల పాోపరీట మేనేజర్ శాసిా ి గారిొంటికి వళాోొం.
ఆయ్న్ మమమల్నన ఆదరొం గా చూశారు. దీనికి ఎొంత్ ఖరుచ అయినా ఇస్ాామని చపాపొం
మనిషికి అయిదు వొందలు అవుత్రొందని అడ్ాాన్ుస గా రొండ్ొొందలు ఇవామని బదిలీ
అయిన్ త్రాాత్ా మిగత్ాది ఇవా వచుచన్ని, టాోవల్నొంగ్ అలవన్ుస కూడ్ా వచేచటు
ో చేస్ా ాన్ని
మాట ఇచిచ ఈ విషయ్ొం ఎవరికి చపప కుొండ్ా రహస్ూొం గా ఉొంచాలని కోరారు.. అని ఊరట
చొందాొం. ఇది ఆొంజనేయ్ శాసిా ి గారి స్హృదయ్ొం మా గయరువు గారి పూనిక. నేన్ు వొంపటి
శరమ గారు చరన రొండ్ొొందలు శాసిా ి గారి చేత్రలల పెటట ాొం ‘’ఇక నిరుయ్ొం గా ఉొండొండ్ి పని పూరీా
చేసప బాధూత్ నాది ‘’అనానరు పాోపరీట శాసిా ి గారు.నాకు మా త్మయమడు జిలాో పరిషత్ కు రాసిన్
డ్ిఫెన్ుస కాగిత్ొం బోహామస్ా ొంి గా ఉపయోగ పడుత్రొందని శాసిా ి గారు చపాపరు. శాసిా ి గారికి
క ొంత్ న్తిా ఉొంది. జిలాో పరిషత్ హెస్
ై ూొల్స లల అనాూ కాుొంత్ మన్
ై భయమయల్నన కాపాడ్ి
శిస్ుాలూ వస్ూలు చేసప బాధూత్ే పాోపరిా ఆఫీస్ర్ పని ఈయ్నే మా అొందరికి త్న్ ఇొంటోో
టిఫిన్ో ు కాఫీలు చేయిొంచి పెటట ొంి చారు. ఇొంత్కీ ఈ శాసిా ి గారు మా కాోస్ మట్ కన్కవల్నో వాడు
మారేపల్నో చలపతి కి కూడ్ా బొంధువు ఈయ్న్ కూత్రరేన చలపతికోడుకిొచాచరట ఆ
చుటట రికమయ త్ల్నసిొంది అొందరొం ఆయ్న్కు కృత్జా త్లు చపిప ఇొంటికి వచేచశాొం
 నాకు త్ొమిమదయ బదిలీ జరిగి నాలుగన స్ారి ఉయ్యూరు కు మళ్ళు వచాచన్ు.
శాసిా ి గారు అన్ుక న్న విధొం గానే పని పూరీా చేశారు. ఉయ్యూరు మొండలొం లల పని చేయ్
రాదుకన్ుక వలూ
ో రు మొండలొం లలని పెన్మకూరు హెైస్ూొల్ కు న్న్ున విస్సన్న పపట
న్ుొంచి, వొంపటి శరమ గారిని కోన్ కొంచి న్ుొండ్ి బదిలీ చేశారు. ఆరడ రో ు వచేచదాకా అొంత్ా టాప్
సెకుట్ మైొంటెన్
ై చేశాొం. విస్సన్న పపట స్ూొల్ వాళ్ళు హెడ్ మాస్ాతరరు దిమమర పర య్ారు.
పెన్మ కూరు స్ూొల్ వాళ్ళు అకొడ్ి కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ షాక్ తినానరు నేన్ు వలూ
ో రు నేటివ్
అయిన్ పిచచయ్ూ గారి స్ాాన్ొం లల వచాచన్ు. ఆయ్న్ున దూరొం గా వేశారు. శరమ గారు
రామేశార శరమ అనే ఆయ్న్ున బదిలీ చేసి వేసి న్టు
ో జాాపకొం. మొత్ా ొం మీద ‘’ఆపరేషన్
స్కసస్’’ -‘’.పపషపొంట్ట సపవడ్
ే ’’ స్ుబబరామయ్ూ గారికి కృత్జా త్లు చపుపక నానొం ఆయ్నా త్న్
వలో పని అయి న్ొందుకు స్ొంత్ోషిొంచారు. పామరుు న్ుొండ్ి ఉయ్యూరు వచిచన్ నాలుగయ
నేలకే విస్సన్న పపట బదిలీ అయిత్ే, విస్సన్న పపట న్ుొండ్ి మళ్ళు నాలుగయ నలలకే
పెన్మకూరు రాగల్నగాన్ు.

8-10-76 స్ాయ్ొంత్ోొం విస్సన్న పపట న్ుొండ్ి విడుదల అయ్ాూన్ు. మొంచి పారీట

ఇచాచరు స్ాటఫ్ అొందులల నేన్ు బో ధిొంచిన్ తీరు దవ త్రగతి ఇొంగీోష్ న్ు మొదుా పిలోలున్న
సెక్షన్ కు చపిపన్ విధానానిన డ్ిసిపన్ ిో మైొంటెన్
ై చేసన్
ి తీరున్ు హెడ్ మాస్ాటరు చాలా
మచుచక నానరు ఇొంత్ త్ారలల ఇకొడ్ి న్ుొండ్ి వల్న పర త్ారని అన్ుకోలేదనానరు. ఇది చాలు.
పని చేసిన్ చనట శకిా వొంచన్ లేకుొండ్ా శుమిొంటమే మన్ పని. అదే అనిన విజయ్ాలకు
స్ర పాన్ొం. రొండు రనజులు మాత్ోమ టాోనిసట్ వాడుక ని 11-1076 స్ాయ్ొంత్ోొం పెన్మ కూరు
హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు. హెడ్ామస్ాటరు వేమయల పల్నో కృషణ మయరిా గారు. విస్సన్న పపట లల నా
బదులు స్ాొంబశివ రావు అనే అత్నిన అత్ని భారూన్ు వేశారు.

విొందు భోజన్ొం –

పెన్మకూరు లల చేరిన్ నాలుగయ రనజులకే ఒక ఆదివారొం పాోపరీట మేనేజర్ శాసిా ి

గారిని ఉయ్యూరు లల మా ఇొంటికి విొందుకు ఆహాానిొంచామయ వొంపటి శరమ గారు, ఆొంజనేయ్
శాసిా ి గారు, స్ుబబరామయ్ూ మేషట ారు లన్ు కూడ్ా ఆహాానిొంచాన్ు. మా అమమ, మా ఆవిడ్ా
మొంచి విొందు భోజన్ొం ఏరాపటు చేశారు. శాసిా ి గారు మొంచి భోజన్ పియ్
ో యడు. బాగా
లాగిొంచారు. కిళ్ళు లు త్పిపొంచాన్ు. చాల త్ృపిా చొందారు. నేన్ు మయడు వొందల
రూపాయ్లు, వొంపటి శరమ గారు మయడ్ొొందల రూపాయ్లు త్ాొంబయలాలలల పెటట ి పాోపరీట శరమ
గారి చేతిలల పెటట ి న్మస్ొరిొంచాొం. ఇక న్ుొండ్ి మన్ొం సపనహిత్రలొం అనానరు శాసిా ి గారు.
క ొంత్త్ కాలొం ఆ సపనహానిన కోన్ స్ాగిొంచాొం. మాకు ఇదా రికీ టాోవల్నొంగ్ అలవన్ుసలు కూడ్ా
స్ాొంక్షన్ చేయిొంచారు శాసిా ి గారు. మేమయ పెటట న్
ి డబయబలు మాకు తిరిగి వచాచయ్న్న మాట.
ఇొంత్ మాత్ోొం స్హాయ్ొం ఎవరు చేస్ా ారు ?

నా దారి తీరు -35

పెన్మకూరు లల ఉదయ ూగొం
ఉయ్యూరు న్ుొంచి పెన్మ కూ రు ఆరు కిలల మీటరుో. ఉదయ్ొం త్ోమిమదిమాబవు
కు ఒక బస్ ఉొండ్ేది దానిఒలగ చిన్న వొంత్న్ దగొ ర ఎకిొ వళళు వాళ్ుొం. నాథొ బాటు
ఉయ్యూరు న్ుొంచి డ్ిోల్ మాస్ాటరు య్లమొంచి జగననమహన్ రావు, ఆయ్న్
భారూ స్ర షల్ టీచర్ అయిన్ భోమరాొంబ గారు, హిొందీ పొండ్ిట్ రామ త్ారకొం గారు, ఆమ
భరా డ్ిోల్ మేషట ారు న్రసిొంహా రావు కల్నసి వళళు వాళ్ుొం. ఒక ొస్రి బస్ ఆలస్ూమై మొదటి
పీరియ్డ్ పాోరొంభమైన్ పది నిమిషాలకో, పావు గొంటకో చేరే వాళ్ుొం. ఇది మాకే ఇబబొంది
అని పిొంచేది. ఱిక్ష్ దొ రక
ి ిత్ే ఎకిొ వళళు వాళ్ుొం. హెడ్ మాస్ాటరు వేమయల పల్నో కృషణ మయరిా
గారు. భారీ పరసనాల్నటి త్లో ని గాోస్ర ొ పొంచ త్లో ని చకకాొ త్ో గొంభీరొం గా ఉొండ్ే
వారు. అయ్న్ పెన్మకూరు లలనే స్ూొలు దగొ ర స్ూొల్ పెోసడ్
ి ొంట్ గారు వొంకట నారాయ్ణ
గారిొంటోో కాపురొం ఉొండ్ే వారు. ఈ ఇదా రు అన్న దమయమలాో గా కనీ పిొంచేవారు వేష భాషలలో.
నారాయ్న్ గారి రైట్ కమయూనిస్ట . కృషణ మయరిా గారివీ వామ పక్ష భావాలే. ఇదా రికి మొంచి
స్యోధూత్ ఉొండ్ేది.. వొంకట నారాయ్ణ గారు ఆ త్రాాత్పుపడ్య కొంకిపాడు
మొండలాధూక్షుని గా ఎనినకై నారు. ఒకస్ారి జిలాో పెస
ో ిడ్ొంట్ పదవికి పర టీ చేసి ఒడ్ి
పర య్ారు.పెన్మ కోరు పెోసిడ్ొంట్ గా చాలా కాలొం చేశారు. అ స్ూొల్ లల ఆయ్న్ అన్ుక న్న
వారే ఉొండ్ాల్న ఆయ్న్కు అకొరలేని వారు వళ్ో పర వాల్న. అలా త్న్ పెత్ాన్ొం స్ాగిొంచేవారు
అయిత్ే అలా ఉన్నటు
ో కన్పడ్ే వారు కాదు.. స్ూొలు లల ఏది జరిగినా ఏది చేయ్ాలనాన
అయ్న్ అన్ుమతి ఉొండ్ాల్నసొందే. ఇకొడ జరిగిన్ వనీన ఆయ్న్కు వొంటనే చేరప
ి ర త్ాయి.
ఐరన్ డ్ిసిపన్
ిో
హెడ్ మాస్ాటరు కృషణ మయరిా గారు కస్ట పడ్ి ఇొంగీోష్ లెకొలు చపపపవారు. లెకొల
మాస్ాటరు గా ఆయ్న్కు మొంచి పపరుొండ్ేది. స్ూొల్ లలనే పిలోలకు టలూషన్ చపపపవారు.
భారూ కూడ్ా స్హకరిొంచేది. విదాూరుధలు పాస్ పీరియ్డ్ లల బయ్టికి లెైన్ లల వళ్ో పాస్
పర స్ుక ని రావాల్న. మ ధూలగ ఎవరూ మాటాోడ్ే వారు కాదు. య్య నిఫార్మ త్పపక
వేస్ుక ని. రావాల్న రనజు అసెొంబీో ఉొండ్ేది ఽనీన కుమ పదధ తిలల కుమ శిక్షణ త్ో జరిగవి
ే నా
బో టి వాడ్ికి ఇది ఐరన్ డ్ిసిపన్ ిో అని పిొంచేది. స్ూొల్ అొంత్ా నిశశబా ొం త్ొండ విొంచేది. ఆటలు
ఆడ్ాలనాన ఎకొడ్ా అరుపులు కేకలు ఉొండ్ేవి కావు ఆ డ పిలోలల బాగానే గేమ్స ఆడ్ే
వాళ్లు. చిన్న లాబ్ ఉొంది అొందులలనే కాోస్ లు తీస్ుక నే వాడ్ిని . స్ుబోహమనేూ శార రావు
అనే అత్న్ు నేచురల్ సెన్
ై స చపపప వాడు. త్లుగయ మాస్ాటరు వొంపటి శరమ గారు జూనియ్ర్
త్లుగయ న్రస్ా రడ్ిడ , రొంగా వజజ ల మయరళ్ళ ధర రావు. ఇథన్ు మొంచి కావూ జాాన్ొం ఉన్న
వాడు. కన్క వల్నో లల కాపురొం. భారూ ఎల్నమొంట రితీచర్.. క దిాకాలానికి న్రస్ా రడ్ిడ బదిలీ
అయి ఒక స్ాయిబయ గారుఇస్ామయిల్ వచాచడు. ఇపుపడత్న్ు న్ు త్ోటో వలూ
ో ర్ హెడ్
మాస్ాారయ్ాూడు. హిొందీకి కు షరీఫ్ అని అమీనా పురొం ఆయ్న్ ఉొండ్ేవాడు. చిన్న
కాోస్ులకు చపపప వాడు.మొం చి మాటకారి. వాలో బాబయిలు స్ూొల్ లల చదువుత్రనానరు.
వాలో కో స్మ్ చాలా త్ాపత్ోయ్ొం పడ్ే వాడు పరీక్షలలో మరీ.
లెకొలకు స్ుొంకర రాధాకృషణ ఉొండ్ేవాడు పదవ త్రగతి న్ుొండ్ి అనిన
త్రగత్రల వాళ్లు అత్ని దగొ రే టలూషన్. పెన్ునలు నననటు బయకుొల వాూపారొం కూడ్ా చేసప
వాడు డబయబ బాగానే స్ొంపాదిొంచాడు మేస్ారో కు అపుప కావాలొంటే అత్ని దగొ రే
దొ రికేది. జత్మ్ రాగానే బదులు తీరేచ వారు. స్హాయ్ కారి. న్న్ున ''గయరూ ''అని పిల్నచే
వాడు. వాలో బాబయిలు స్ూొల్ లల చదివే వారు. వొంకటపపయ్ూ, స్ౌదామిని అనే
దొంపత్రలు సెకొండరి గేుడ్ టీచరుో మొంచి దొంపత్రలు నాకు వొంకటపపయ్ూ మొంచి
మిత్ోడయ్ాూడు. త్రచుగా ఇొంటి దగొ ర పారీటలు మాకు ఇచేచవాడు. వొంకత్పపయ్ాూ,
స్ౌదామిని భారాూ భారా స్ో ు సెకొండరి టీచరుో. అత్న్ు ఇొంగిోష్ లల ధారాళ్ొం గా మాటాోడ్ే వాడు
రాసప వాడు.ఆ నాడు మేస్ా ారో లల అొంత్ ఆొంగో పరిజా ాన్ొం ఉన్న వారు అరుదు ఏడవ త్రగతికి
టలూషన్ చపపపవాడు. బాగా బో ధిొంచి మొంచి పపరు పొ ొందాడు. వాలో అబాబయిల్నదా రూ
మావిదాూరుధలే. అొందులల హరి నే వాడు అమాయ్కొం గా ఉొండ్ే వాడు..
భదాోచారి అని డ్ాోయిొంగ్ మేషట ారు గన్నవరొం న్ుొండ్ి వచాచడు ఈయ్నా
ఉయ్యూరులల కాపురొం. స్ాొంబశివరావు అనే గయమాస్ాా ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి వచేచవాడు
ి సెకొండరి టీచర్ నాగమణన గారి భరా .. వొంకటే శార రావు అనే కాుఫ్టట
అకొడ మాత్ో పని చేసన్
మాస్ాటరు త్ాడొంకి న్ుొండ్ి వచేచవాడు. భలే స్రదా అయిన్ వాడు అత్నిన బాగా ఉడ్ికిొంచే
వాళ్ుొం. ఏ మీ అన్ుక నే వాడు కాదు. రాషట ప
ా తి ఎనినకకు పోధాని ఎనినకకు పర టీ
చయ్ూమని రచచగకటేట వాళ్ుొం. నిజమ న్న్ు కోోని రచిచ పర యిేవాడు త్ాన్ు ఎనినక అయిత్ే
దేశానిన బోహామొండొం గా బాగయచేస్ా ాన్ని దస్ాపెలు క టేట వాడు. ఇకొడ కాుఫ్టట అొంటే గారడ న్
పని. అరఎకరొం పొ లొం లల చరుకు స్ాగయ చేసప వారు స్ూొలు ఆవరణ చుటల
ట క బబరి
చేటో ునేావి మొంచి ఫలస్ాయ్ొం స్ూొల్ కు వచేచది. పూజారాోయ్న్ ఒకాయ్న్ కపిలేశారపురొం
న్ుొండ్ి వచేచవాడు సెకొండరి టీచర్. మయరళ్ళ ధర రావు బో ధనా స్ామరధుొం బాగా ఉొండ్ేది
మాొం చి రచయిత్ కూడ్ా ఽఅ త్రాాత్ా బజవాడ మయనిసిపల్ స్ూొల్ లల త్లుగయ పొండ్ిట్
చేసి రిటెైర్ అయ్ాూడు ఇపపటికి ఇదా రొం ఫర న్ు
ో చేస్ుక ొంటల మాటాోడుకుొంటాొం అత్న్ు రాసిన్
పుస్ా కాలు నాకు పొంపుత్ాడు మన్ స్రస్ాురతి పుస్ా కాలనీన అత్నికి పొంపాన్ు అలా ఆ
సపనహొం కోన్ స్ాగయత్ోొంది.
రామా రావు గారు అనే సెకొండరి మాస్ాటరు ఆస్ర ొల్ లలనే ఉదయ ూగొం పాోరొంభిొంచి
అకొడ్ే కోన్ స్ాగయత్రనానరు మొంచి మనిషి భారూ కూడ్ా ఎల్నమొంటరి టీచర్. పదధ తి ఉన్న
టీ చర్.యిెకుొవ త్కుొవలు మాటాోడ్ారు నాకు చాల ఇషట మన్
ై వూకీా అయ్ాూరాయ్న్. లెఫ్టా
భావాలున్న వారు ఽయినా మా మధూ గకపప సపనహమే ఉొండ్ేది జగనొమహన్ రావు మేడూరు
న్ుొండ్ి వచాచడు. భారూ స్ర షల్. ఈయ్న్ మొంచి వాలీబాల్ బాడ్ మిొంటన్ పపో య్ర్ మాత్ో
స్ాయ్ొంత్ాోలు ఆడ్ిొంచేవాడు మొంచి త్రీైదు న్ు పిలోలకు ఇచేచవాడు. గిుగ్ లల వాళ్లు మేమయ
గల్నచేటో ు ఆడ్ిొంచేవాడు న్రసిొంహా రావు ఈయ్న్ కు గకపప త్ోడ్ాపటు. నేన్ు బాద్ మిొంటన్
వాలీ బాలాడ్ే వాణనన.. దాోయిొంగ్ మాస్ాటరు మొంచి కారొంస్ పపో య్ర్ మేమొందరొం ఇొంటరాల్
లల బయ్టికి వళ్ో అకొడున్న చిన్న హో టల్ లల ఏదయ చత్ా తిని తీ త్ాగి వచేచ వాళ్ుొం. వచిచ
మొదటి గొంట క టేట దాకా కారొంస్ ఆడ్ే వాళ్ుొం. పొందాలేస్ుక ని ఆడటొం స్రదాగా ఉొండ్ేది.
పెన్మకూరు కు రావాలొంటే ఉయ్యూరు న్ుొంచి, గరిక పరుు, కన్క వల్నో మీద న్ుొంచి లేక
కుమమమయరు, కన్క వల్నో న్ుొండ్ి వళాుల్న త్ారు రనడుడ గథుకుల మాయ్ొం వరిొం వసపా బయ రద.
మి గిల్నన్ కాలొం లల దుమయమ రేగేది..
పెన్మ కూ రు ఊరు మయొందు ఒక చిన్న ఎత్న్ తా వొంత్న్ ఉొండ్ేది. ఎకొటొం
కషట ొం. ఊ రకో బాోహమణ కుటుొంబాలు రొండ్య మయడ్య ఉనానయి. దీనికి దగొ రే దేవర పల్నో లల
బాోహమన్ కుటుొంబాలు కన్క వల్నో లల క నిన కుటుొంబాలు ఉనానయి కన్క వల్నో అగుహారొం.
అకొడ మా మామయ్ాూ వాళ్లు కటిటొంచిన్ శివాలయ్ొం ఉొంది దానిన దాటుకుొంటల పె న్మ
కోరు చేరాల్న ఇకొడ అొంత్ా బ.సి.లు ఎకుొవ. చదువు కూడ్ా స్ూొల్ లల త్కుొవ గా ఉొండ్ేది.
పదవత్రగతి ఉతీా రణత్ా శాత్ొం కూడ్ా త్కుొవే. కాని కృషణ మయరిా గారి స్ూపన్ ఫీడ్ిొంగ్ వాళ్ు
మొంచి ఫల్నత్ాలలచాచయి. స్ుమారు మయడ్ొొందల మొంది విదాూరుాలుొందే వారు.
పి.విజి.కిుషణ మయరిా అని స్ర షల్ మాస్ాటరు పునాదిపాడు న్ుొండ్ి వచేచవాడు భలే స్రదా
అయిన్ మనిషి వూొంగూొం చత్రరత్ ఆయ్న్ మాటలలో గనచరిొంచేవి నాకు ఆతీమయ్యడ్ే
అయ్ాూడు ఆయ్న్ అన్న హెడ్ మాస్ాటరు జిలాో లల పపరున్న వాడు. పి. శ్రురామ మయరిా గారి
మన్ుసషరూల్నదా రు.. క న్ా కాలానికి పి.వొంకటే శార రావు అనే లెకొల మాస్ాటరు గిరిరడ్ిడ అనే
సెైన్ుస మేషట ారు ఇకొడ్ికి చేరారు.

నా దారి తీరు -36

హెడ్ మాస్ాటరికి చక్
మొంచి వారే కాని మా హెడ్ మాస్ాటరు, ఒక చిన్న దురుొణొం ఆయ్న్కు ఇబబొంది
కల్నగిొంచిొంది.. ఆయ్న్ కనీ పిొంచాగానే న్మస్ాొరొం చేయ్ాల్న. లెక పర త్ే గయరుా పెటట ుక ని,
పెటటని వాడ్ిని అదయ రకొం గా దేాషొం త్ో చూస్ాారు. స్ాధారణొం గా హెడ్ మాస్ాా రు మొంచి
వాడ్ైనా కాకపర యినా ''ఆ సీటు ''కు విలువ నిచిచ పోతి వారు న్మస్ొరిొంచటొం అన్ూచాన్ొం
గా వస్ుానాన స్త్ స్ొంపోదాయ్ొం. దీనిన ఎవరూ కాదన్లేదు, కాదన్రు కూడ్ా
హెడ్ చూడగానే మన్ చేత్రలు ఆటోమాటిక్ గా న్మస్ాొరొం పర జు పెటట స్
ే ా ాయి ఇది అొందరికి
అన్ుభవైక విషయ్మే. ఒకటి రొండు స్ాారుో స్రాస్రి కాోస్ లలకి వళ్ుడొం, ఆయ్న్ున ఆఫీస్ులల
కల్నసప అవకాశొం లేక పర వటొం ఎవరికైనా ఉొండచుచ. అపుపడు న్మస్ాొరొం చయ్ూక పొ త్ే,
అది జాాపకొం ఉొండక పర వచుచ ఱొ టీ న్ లల అదొ క భాగొం మయఖూమ్ కాదు. ఇలా క ొందరు
మేస్ారో కు ఆయ్న్త్ో ఇబబొంది ఏరపడ్ిొంది. ఒకటి రొండు స్ారుో ఆయ్నే ''నాకు ఇవాళ్ మీరు
విష్ చయ్ూ లేదు ''అని చపిపన్ స్ొందరాులు వచాచయి. స్ాటఫ్ రూొం లల ఈ విషయ్ాలు మా
త్ో ఆ టీచరుో చపపప వారు. అలా విష్ చేయ్ని వారి పెై ఆయ్న్కు ఒక రకమైన్ కోపొం స్ూటి
పర టి మాటలన్టొం మాకు అొందరికి బాధ కల్నగిొంచాయి క ొంత్కాలొం మాస్ట రో ు వీటిని బయ్టకు
చపుపకో లేదు. కాని న్న్ున, జగన్ మోహన్ రావు న్ు చూసిన్ వారు మాత్ోొం మాత్ో బాధగా
చపాపరు. ఏొం చేయ్ాలల మాకూ అరధొం కాలేదు ఈ ఒకొ విషయ్ొం త్పప ఆయ్న్ లల
మిగిల్నన్వనీన అొందరూ మచుచకోనేవే.
మయరళ్ళధర రావు అనే త్లుగయ పొండ్ిట్ కు, డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు భాదాోచారి కి
వొంట పపయ్ూకూ ఈ బాధ త్పపలేదు. ఇక ఉపపక్షిొంచి ఊరుకుొంటే రేపు మిగిల్నన్ వారి గతీ
ఇొంత్ే కదా అన్ుక నానొం. అపుపడు నేన్ు, జగననమహన్ రావు, ఒక రనజున్ ఆలలచిొంచి హెడ్
మాస్ాటరు ఆఫీస్ులల ఖాళ్ళ గా ఉన్న స్మయ్ొం లల వళ్ో ఆయ్న్ దగొ ర కూరుచనానొం.
వష య్మ్ ఏమిటని ఆయ్న్ అడ్ిగారు. అపుపడు నేనే ''మాస్ాటరూ !మీరొంటే మా అొందరికి
పరమ గ్రవొం ఉొంది. మేమయ స్ూొల్ కు రాగానే మీ ఆఫీస్ుకు వచిచ మీకు విష్ చేయ్టొం
మా ధరమమయ, బాధూత్. మి మమల్నన గ్రవిొంచటొం మా విధి కా ని ఏదన
ై ా పని త్ొొందరనోనన
అరజొంట్ గా కాోస్ కు వలో వలసి వచిచన్పుపడ్య మీ రూొం లలకి వచిచ విష్ చేయ్టొం కుదరక
పర వచుచ. అొంత్ మాత్ాోన్ మిమమల్నన అగ్రవ పరచాలని కాదు. అ లా జరిగిన్ స్ొందర్జొం
లల మీరు కూడ్ా పెదా మన్స్ు త్ో అరధొం చేస్ుకోవాల్న ఽదొ క నేరొం అని భావిొంచరాదు ంొంఆ
స్హచర ఉపాధాూయ్యలు ఈ విషయ్మై చాలా ఆొందయ ళ్న్ చొందుత్రనానరు. హెడ్ మాస్ాటరిన
చూదాొం గానే ఎవరికైనా చేత్రలు జోడ్ిొంప బయదిధ వేస్ా ుొంది ఆస్ా నాొం విలువ అది. అలా
చేయ్లేని వారిపెై వేరే భావొం త్ో మీరు ఉొంటున్నటు
ో వారు మాకు చపుపక నానరు వారొందరి
త్రఫున్ మేమిదా రొం వచాచొం. న్మస్ాొరొం అడ్ిగిత్ే పెటట ద
ే ి కాదు ఽఅత్ొమాతిక్ గా జరిగే
వూవహారొం కన్ుక ఇక న్ుొంచి అలాొంటివి మా త్రఫున్ జరగవని హామీ ఇస్ూ
ా మీరు కూడ్ా
ఉదారొం గా ఉన్నత్ొం గా ఉొండమని రికాస్ట చేస్ా ునానొం ఈ విషయ్ానిన ఇొంత్టి త్ో మరిచ
పర దాొం ''అనానన్ు. ఒక కమయూనిస్ట నాయ్కుడ్ి కి ఈ విషయ్ొం మేమయ చపాపల్నస రావటొం
మాకు ఇబబొంది గానే ఉొంది కాని త్పపలేదు ఽఅయ్న్ నిసపచస్ుాలయ్ాూరు. ఏమీ అన్లేక
''స్రే మాస్ాటరూ ! ఇక న్ుొండ్ి మన్ొం అొందరొం సపనహిత్రలొం గా నే ఉొందాొం. ఇత్ర వొంటి చిన్న
విషయ్ాల్నన నేన్ూ దృషిటలల పెటట ుకోన్ు ''అనానరు అొందరొం ఊపిరి పీలుచక నానొం. ఈ
విషయ్ొం అొందరికి చపాపొం. తీచారో ొందరూ స్ొంత్ోషిొంచారు ఊరట లభిొంచిొంది. ఇలా ఆయ్న్
కు చక్ పెటట ాల్నస వచిచొంది త్పపలేదు ఽపపతి న్ుొంచి మళ్ళు స్ాటఫ్ కు హెడ్ కు పర ర పర చాచలు
రాలేదు. ఆయ్నా స్రదాగానే ఉనానరు.
పెన్మ కూరు సెపషల్.
"పెన్మకూరు : ఇది కృషాణజిలాో [గామొం, పెన్మ, కురుల కలయిక పెన్మకూరుగా పరిణ
మిొంగిొంది. భోజరాజీయ్ కర అన్ొంత్ామాత్రూడు విలసిత్ొంబగయ “కృషణ వణ
ే న మలా పవారిణన
ఖీమరథి నా ధరిమతియ్ొందు దన్రు న్దీ త్ోయ్ాొంత్రేాది య్గయ స్వన్క్షేత్ మయన్
శకోభన్మయల కలో ధరణనవాస్ొంబగయ పెరుమగయరు పురొంబయ” అని ఈ పెన్మ. కూరున్ు త్న్
త్ాత్ త్ొండుల నివాస్ొంగా పపరాొనానడు. భీమరథి య్ని మయ[దిొం' చుట పొ రపాటు. అది
ఖీమన్ది. కృషణ వణ
ే న త్ల్నసిొందే. మలాపహారిణన వులేోరు. దీనిని గయరిచ ఇొంత్కు పూరాొం క ొంత్
చపపడొం జరిగిొంది. ఇక భీమన్ది, లేక భీమేరు లేక ఖీమమరు అనేది నేడు పెదపూడ్ికి
బయ్ట పోవహిస్ా ున్న మయరుగయకాలా. ఇది, గయొండ్ేరు, లొంజ కాలా, ఈ మయడు ఒకపపటి
కృషాణన్ది [పవాహాలే, “పెరుమగయరు అన్డొం కూడ పొ రపాటే, ఇవి రొండూ
ఆన్ొంత్రకాలొంలలని [వాయ్స్ కాొండ పొ రపాటు
ో కావచుచన్ు. పెన్మ అనేది ఒక రకొం
మొకొ. మయొందు పెన్గ వివరిొం చడళ్ఠ జరిగిొంది. పపనారి అనే పపరుత్ో కన్నడొంలల ఓక చటుట
ఉొంది. అన్ొంత్ మాత్రూని నివాస్స్ా లానిన గయరిచ పూరాాస్మీక్షకులు స్ొందేహిస్పద మయగా
[వాయ్యట, వారికి గొంథపరిచయ్మే త్పప (గొంథస్ా |పాొంత్ాలత్ో పరిచయ్ొం లేకపర వడ
పెన్మ కోరు లల నే'' భోజ రాజీయ్ొం '' రాసిన్ అన్ొంత్ మాత్రరు దు జనిమొంచాడు.
ఆయ్నే ''అన్ొంత్రని ఛొంధొం ''రాశాడని మన్కు త్లుస్ు. అొంత్ేకాదు పోఖాూత్ పౌరాణనక
నాటక న్టుడు అబయబరి వరపోస్ాద రావు పుటిటన్ గాుమొం పుటిన్
ల్ ఊరు పెన్మకూరు.. కృషణ
రాయ్ా బారొం లల శ్రు కృషర
ణ ని పాత్ో న్ భయత్ో గా న్టిొంచాడు అబయబరి ఆయ్న్ పదూొం
ఎత్ర
ా క ొంటే ఒడ్య లలకొం లల విహరిస్ా ామయ. ఆలాపనా, గాొంభీరూొం, స్పషా త్, శాువూత్ కు మారు
పపరు గా నిల్నచాడు. నేన్ు వలూ
ో రు లల నా చిన్నపుపడు అబయబరి నాటకొం చూసిన్ అదృషట
వన్ుాడ్ిని. ఈ రొండు విషయ్ాలు అొంటే ఈ ఇదా రు పోమయఖులు పెన్మకూరు లల పుటాటరన్న
స్ొంగతి ఆ న్గరామ పోజలకు ఎవరికీ త్ల్నయ్దు. ఆ విషయ్ాలన్ు నేన్ు వీలెన్
ై పుపడలాో
విదాూరుధలకు, ఊరి వారికి త్ల్నయ్ జేసి స్ొంత్ృపిా పొ ొందే వాడ్ిని. ఇొంకో విషయ్ొం నేన్ు పని
చేస్ా ున్నపుపడ్ే అకొడ మా స్ూొల్ లల పోస్ాద రావు అనే ఎనిమిదవ త్రగతి విదాూరిధ
ఉొండ్ేవాడు. దళ్త్రడు అయినా, అదుుత్ గాత్ో స్ౌలభూొం ఉన్న వాడు వాడ్ిని పర ో త్సహిొంచి
నాటక పదాూలన్ు పాోకీటస్ు చేయిొంచి స్ూొల్ ఫొంక్షన్స లల పాడ్ిొంచే వాడ్ిని అబయబరి ని
మరిపిొంచే వాడు అొందుకని వాడ్ిని ''అపర అబయబరి ''అని పిల్నచే వాళ్ుొం. స్ూొలు
వారిి క త్సవానికి అత్ని త్ో పాడ్ి సపా ఊరి వారొందరూ మచిచ ఎొంత్ో డబయబ, బహుమత్రలు
అత్నికి అొందజేశారు.
అలా ఒక గాయ్కుడ్ిని అొందులలన్ు అబయబరి ని త్లపిొంచే గాయ్కుడ్ి ని కానీ పెటట ి ,
పర ో త్సహిొంచి న్ొందుకు నాకు మహా ఆన్ొందొం గా ఉొంది గరాొం గాన్ూ ఉొంది. అత్డు
ఉయ్యూరు కాలేజి లల కూడ్ా చేరి త్న్ గాన్ పోతిభ త్ో అొందరీన మపిపొంచి ఆదరాభిమానాలు
పొ ొందిన్ అదృషట వొంత్రడు.
 నా దారి తీరు - 37
పెన్మకూరు స్ూొలు అభివృదిధ లల పాత్ో
పెన్మ కూ రు హెైస్ూొల్ లల మొంచి నీటి స్రఫరా స్రిగొ ా లేదు విదాూరుధలు చాలా
ఇబబొంది పడుత్రనానరు పిలోలకు స్రైన్ లెటిోన్ వస్తి కూడ్ా లేదు. దీని మీద ఒక స్ారి
హెడ్ మాస్ాటరు ఏరాపటు చేసన్
ి స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల విషయ్ొం చరిచొంచామయ. యిెమి చయ్ాూల్న
అని ఆలలచిొంచామయ. క ొందరుఊ ళళోకి వళ్ో చొందాలు వస్ూలు చేదా ామనానరు. నేన్ు
అపుపడు ఊ ళళోకి వడ్ిత్ే వాళ్లు ''మీ స్ూొలు వాళ్లు యిెొంత్ ఇచాచరు ?''అని అడుగయత్ారు
అ పుపదు మన్ొం త్ల దిన్ుచకోవాల్నస వస్ుాొంది కన్ుక బో ర్ వేసి, షెడ్ కటిటొంచటా నికి యిెొంత్
అవుత్రొందయ మయొందుగా ఒక అొంచనా వేయిదాాొం. మన్ొం స్ాటఫ్ మేమబరో ొం ఎవరికి త్ోచిొంది
వారు చొందాలు వేస్ుక ొందాొం. ఇన్ుాలగ బలవొంత్ొం ఉొండరాదు. అొందరు య్దా శకిా గా
స్హకరిస్ా ారని అన్ుక ొంటాన్ు.. ఆ డబయబ ఏొంత్ో త్ల్నసిన్ త్రాాత్ ఊరి లలని పెదాలన్ు
కలుదాాొం అవస్రమైత్ే మన్ స్ూొల్ కు ఏయిే ఊళ్ు న్ుొండ్ి విదాూరుధలు వస్ాారన ఆ ఊళ్ో కు
కూడ్ా వళ్ో అడుగయదాొం. దానిన సపకరిొంచి ఉొంచుదాొం. మ న్కు రక్షిత్ మొంచి నీటి స్రఫరా
అవస్రొం. టాొంకు కటిట నీళ్లు నిలవచేసి పొంపుల దాారా నీటిని విదాూరుధలకు అొందిదా ాొం.
ఆ నీటినే వూవస్ాయ్ానికీ వాడుక ొందాొం. చరుకు పొండ్ిొంచవచుచ మొంచి ఆదాయ్ొం
వస్ుాొంది. ఫెైవ్ హెచ్.పి. మొటారు బగిదా ాొం. ఇవి నా స్ూచన్లు మాత్ోమ. దీని పెై అొందరొం
కల్నసి నిరణయిదాాొం ''అనానన్ు. ఒ.క. అనానరు హెడ్ మాస్ాటరు త్ో స్హా అొందరొం ఎవరికి
త్ోచిన్ చొందా వారు వేశారు.. యిెొంత్ వచిచొందయ జాాపకొం లేదు. జీత్ాలలల ఆ డబయబ
వస్ూలు చేయ్మని హెడ్ గారికి చపాపొం. అలానే చేశారు..
త్రువాత్ ఊరిలల ఏయిే పెదాలన్ు కలవాలల హెడ్ మాస్ాటరు ఆలలచిొంచి
ల్నస్ుట త్య్ారు చేయ్మని చపాపొం. అయ్నా, స్ూొల్ కమిటీ పెోసిడ్ొంట్ గారు కల్నసి స్రా మత్
గల వారి పపరోన్ు రాశారు. రనజూ స్ూొల్ అవగానే క ొంత్మొంది టీచరుో హెడ్ మాస్ాారిత్ో కల్నసి
ఊరి పెదాల ఇళ్ుకు వళ్ో విషయ్ొం త్ల్నపాొం. ఇన్ా మొంచి పని జరుగయత్రన్నొందుకు అొందరు
స్ొంత్ోషిొంచారు త్ోచిొంది ఇచిచ పర ో త్సహిొంచారు. త్రువాత్ పొ రుగయరికి కూడ్ా సెైకిళ్ు మీద
వళ్ో అడ్ిగాొం. యిెవారూ ఎదురు చపపలేదు అొందరూ ఉత్ాసహొం గా చొందాలు ఇచిచ
స్హకరిొంచారు. విదాూరుధలు కూడ్ా య్దా శకిా డబయబల్నచాచరు. మాత్ో కల్నసి తిరిగారు. ఈ
లలపప వొంకట నారాయ్ణ రావు గారు, హెడ్ మాస్ాటరు కల్నసి క.సి.పి.వారి ని కల్నసి విషయ్ొం
వివరిొంచారు. వాళ్లు కూడ్ా మయొందుకు వచాచరు. వాలో కున్న య్ొంత్ాోరలత్ో బో రు వేసి
మోటారు బగిొంచి పెైపులు, కులాయిలు బగిొంచి షెడ్ కటిట ఇస్ాామనాననరు అొందరికి మొంచి
ఊపు వచిచొంది. కసీపి వాళ్లు మేమిచిచన్ డబయబ కు ఎననన రటు
ో డబయబ వేసి స్ాచచొందొం
గా స్ూొల్ లల రక్షిత్ మొంచి నీటి స్రఫరా న్ు ఏరాపటు చేసి విదాూరుధలకు మే లు చేశారు.
ఆడ పిలోలకు మరుగయ దొ డ్ిడ స్దుపాయ్మయ ఏరాపటెైొంది. ఇదొంత్ా స్ాటఫ్ స్హకారొం
గాుమస్ుాల, పొ రుగయరి వాళ్ు వదాన్ూత్ వలో నే స్ాధూమయిొంది. ఒక అయిడ్ియ్ా జీవిత్ానిన
మారుస్ుాొందయ లేదయ కాని ఇకొడ అొందరికి ఉపయోగ పడ్ే పని జరిగిొంది.
స్ూొలు వారిికోత్సవొం
హెడ్ గారు చాలా రిసపరేాడ్ గా ఉొంటారు. మ న్స్ు విపిప మాటాోడ్ే స్ాభావొం
లేదు. వారిి క త్సవస్సొం భారీగా జరపాలని అన్ుక నానరు. దానికి కూడ్ా
స్ొంపోదిొంచలేదు మళ్ళు స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఇవనీన చరిచొంచాొం. స్ూొల్ గనడలు బో సిగా
ఉనానయ్ని ఎవరైనా వచిచ చూసెా స్ూొల్ అపిపయ్రన్స బాగా లేదని త్లో స్ున్నొం వేయిొంచి
దాని పెై డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు భాదాోచారి గారిత్ో క నిన ఆకరిణయ్
ీ మన్
ై బొ మమలు వేయిసపా
బాగయొంటుొంది అని స్లహా చపాపన్ు స్రే న్నానరు ఆయ్న్కు క ొొంత్ డబయబ కేటాయిొంచి పని
మొదలు పెటట ొంి చారు. అయ్నా త్న్ కళా పాోవీణాూనిన చూపిొంచే అవకాశొం వచిచొందని రచిచ
పర యి చకొని చిత్ాోలు వేసి అటాోక్షన్ త్చాచరు స్ూొల్ కి.
వారిికోత్సవానికి ఏమేమి నాటికలు వేయ్ాలల అొంత్ా హెడ్ొ ారి
హెడ్ మాత్ోమ నిరణయిొంచటొం, త్ాన పాోకీటస్ ఇవాటొం చేశారు ఽఅయ్న్కు ఎదురు చపపప
స్ాహస్ొం ఎవరికి ఉొండ్ేది కాదు. నన్ు ఒక నాటిక న్ు విదాూరుధలత్ో నా సెన్
ై ుస రూొం లల
ఆయ్న్కు త్ల్నయ్ కుొండ్ా పాోకీటస్ చేయిొంచాన్ు. యిెదైనా అయ్న్ ఒపుపకుొంటేనే సపటజి మీద
పోదరశన్ ఉొంటుొంది లేక పొ త్ే లేదు. వారిికోత్సవొం దగొ ర పడుత్రొండగా పిలోల దాారా నా
నాటకొం బాగయొందని పూరిాగా న్వుా పుటిటనేచదని ఆయ్న్కు త్ల్నసిొంది ఒక రనజు ఆయ్నే వచిచ
చూశారు మయసి మయసి న్వుాలత్ో బాగయొందని మచాచరు. బహుశా ఆ నాటిక బ.వి
రమణా రావు రాసిన్ ''భరా మారొొండ్ేయ్ ''అని జాాపకొం. వారిి క త్సవొం రనజున్ నాగమణన
గారు మొదలెన్
ై వారు వచిచ లొంబాడ్ి డ్ాన్ుస, దేశ భకీా గీత్ాలు చేయిొంచారు పోస్ాద రావు
అనే కురాుడ్ిత్ో శ్రు కృషణ రాయ్ బారొం పదాూలు పాదిొంచాన్ు. స్ాయ్న్ా మ్
ి ఆరిొంటికి మొదలెైన్
కారూకుమొం రాతిో పదిన్నరకు మయగిసిొంది అొందరూ బాగా చేశారు. హెడ్ మాస్ాటరు మేమయ
ఇొంటికి ఉయ్యూరు వలో బో త్రొంటే అొందరికి త్న్ ఇొంటి వదా భోజన్ొం ఏరాపటు చేసి న్టు
ో
చపాపరు స్రే న్ని అకొడ్ే భోజన్ొం చేశాొం ఽఅయ్న్ భారూ గారు దగొ ర ఉొండ్ి మాకు అొందరికి
వడ్ిడ ొంచారు మొత్ా ొం మీద వారిికోత్సవొం గాుొండ్ స్కసస్. అొందరికి త్ృపిా ని స్ొంత్ోషానిన
ఇచిచొంది. మా కృషికి హెడ్ గారు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. అపుపడు ఆయ్న్ మయఖొం మీద
పెదా న్వుాన్ు చూశాొం. సపటజి మీద కారూ కుమొం నిరాహణ అొంటా నాకే అపపగిొంచారు. నా
నిరాహణ బాగయొందనానరు.
పూూన్ బదిలీ -టీపారీట- వీడ్య ొలు
అరుజన్ు డు అనే పూూన్ ఇపపటి భాషలల అటెొండర్ ఉొండ్ేవాడు ఆత్న్ు పొంచ
కటిట త్లో చకకాొ వేసి బొ టుట పెటట ుక ని వచేచవాడు చాలా నిదాన్స్ుాడు మొంచి పలుకు బడ్ి
ఉన్న వాడు నాలొ వ త్రగతి ఉదయ ూగస్ుాలకు ఆ మొండలొం లల పెోసడ్
ి ొంట్ కూడ్ా. చాలా శుదధగా
విధి నిరాహణ చేసప వాడు. త్లలల నాలుక లాగా ఉొండ్ే వాడు. కాని హెడ్ గారికేొందుకో
అత్ని మీద చిన్న చూపు. వొంగి వొంగి దొండ్ాలు పెటట ె రకొం కాదు. డూూటీ
మైొండ్డ్. కమయూనిస్ట భావాలున్న హెడ్ మాస్ాటరు ఇత్ స్ొంకుచిత్ొం గా ఆలలచిస్ాాడని నేన్ు
ఊహిొంచలేదు. అత్న్ు మాత్ో అొందరిత్ో చాలా బాగా ఉొండ్ేవాడు అత్ని పధ్ధ తి ఆదరశ
పాోయ్ొం గా ఉొండ్ేది. అత్నికి వలూ
ో రు టాోన్స ఫర్ అయిొంది. హెడ్ మాస్ాటరు అత్నికి
వీడ్య ొలు పారీట ఇచేచ ఆలలచన్లల ఉన్నటు
ో లేదు మళ్ళు నేన్ూ, జగననమహన్ రావు అనే డ్ిల్
ో
మాస్ాటరు వళ్ో హెడ్ త్ో మాటాోడ్ాొం. నన్ు ఆయ్న్ త్ో ''అరుజన్ుడు మన్లల ఒకొడు పూూన్
అయి న్ొంత్ మాత్ోొం చేత్ అత్నికి వీడ్య ొలు స్భ ఏరాపటు చేయ్కుొండ్ా, టీ పారీట ఇవాకుొండ్ా
పొంపటొం మొంచిది కాదు స్ాటఫ్ అొంటా దీ ని పెై చాలా పటుటదల గా ఉనానరు అత్నికి వీడ్య ొలు
స్భ పెటట ి స్త్ొరిొంచి పొంపిొంచాల్నసొందే ''అని ఖచిచత్ొం గా చపాపన్ు. చాలా సపపు వాద న్
త్రాాత్ ఆయ్న్ ఒపుపక నానరు పూూన్ అరుజన్ుడ్ికి వీడ్య ొలు స్నామన్ొం చేయ్ాలని
నిరణయిొంచారు. ఆ స్భలల నేన్ు అరుజన్ుడ్ి మొంచిత్నాని డూూటీ చేసప విధానానిన, అొందరికి
ఇషట మైన్ వాడుగా పోవరిాొంచిన్ తీరు న్ు గయరిొంచి మాటాోడ్ాన్ు. అత్న్ూ ఏొంత్ో కృత్జా త్
త్ల్నయ్ జేశాడు ఇలా స్నామన్ొం పొ ొందుత్ాన్ని త్ాన్ూ ఊహిొంచలేదని ఇదొంత్ా దురాొ పోస్ాద్
గారి చకరవత్ో జరిగిొందే న్ని స్ొంత్ోషొం గా చపాపడు పూూన్ు కూడ్ా స్ాటఫ్ లల భాగమే న్ని
మిగత్ా స్ాటఫ్ కూడ్ా చపాపరు హెడ్ గారు యిేవో నాలుగయ పొ డ్ి మాటలు మాటాోడ్ిన్ గయరుా .
అపపటి న్ుొంచి అరుజన్ు డు ఎకొడ కనీ పిొంచినా సెైకిల్ దిగి
న్మస్ొరిొంచి ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా మాటాోడ్ి వళళు వాడు త్న్ వీడ్య ొలు స్భన్ు గయరిొంచి
జాాపకొం చేస్ుక నే వాడు దానిన జీవిత్ొం లల మరిచి పర లేన్ని అనే వాడు. మా శ్రు
స్ువరచలన్జ నయ్
ే స్ాామి వారల స్ాామి పోతిషట కు కూడ్ా వచాచడుఽఆ రుజన్ుని ఎపిస్ర డ్
అొందరికి ఒక హెచచరికే అయిొంది. ఆ త్రాాత్ అత్న్ు త్ న్ు కృషాణ జిలాో నాలుగవ త్రగతి
ఉదయ ూగయల పెస
ో ిడ్ొంట్ అయ్ాూడు అవగానే మా ఇొంటికి వచిచ స్ొంత్ోషొం గా ఆ వారా చపాపడు
అభిన్ొందిొంచాన్ు మన్స్ూపరిాగా. మానిక ొండలల రాఘవరావు, పెన్మకూరు లల అరజన్ు డు
నా మన్స్ుస లల ఎపుపడూ మదులూ
ా నే ఉొంటారు. అరుజొంది చిరు న్వుా ఎపుపడూ గయరుా
ఉొంటుొంది. అ త్న్ు అయిదారేళ్ు కిొందట చని పర య్ాడని త్ల్నసి విచారిొంచాన్ు.

నా దారి తీరు -38

పెన్మకూరు కాపురొం -టలూషన్ పోహస్న్ొం
స్ూొల్ లల హెడ్ మాస్ాటరి దగొ ర టలూషన్ చదివే వాళ్ో కు ఎొందుకో అొంట న్చలేదు
మయఖూొం గా పొ రుగయరి విదాూరుధలకు. వాలుో న్న్ున కల్నసి రనజూ మా ఊరు రొండ్ి టలూషన్
చపపొండ్ి అని అడ్ిగే వారు. మన్కేొం గిటట ు బాటు అవుత్రొంది అని క ొంత్కాలొం త్ాత్ాసరొం
చేశాన్ు ంొంఅరీ దేవరపల్నో పిలోల ఒతిా డ్ి ఎకుొ విొంది . చలపతి అనే కోమటో కురాుడు, రడో
పిలోలు స్ాొంబ రడ్ిడ , పోస్ాద రడ్ిడ మొదలెైన్ వారు విశానాధ వొంకటేశార రావు అనే బాోహమల
కురాుడు, కళ్ుొం వారి పాలెొం అబాబయి పోభాకర రడ్ిడ రనజూ బతిమి లాడ్ే వారు. మయొందుగా
ఎకొడ చపాపల్న అనే పోశన వచిచొంది కన్ుకు పెన్మకూరు లల ఒక కమమ వారిొంటోో ఒక చిన్న
పర రిన్ చూశాన్ు వొంటకు, పడకకు గదులు హాలు ఉొంది పకొనే ఇొంటి ఓన్రుో ఉనానరు. ఒక
విధవావిడ్ా, ఆవిడ విధవ కూత్రరు ఈమక డుకు ఉొంటారు ఆ ఇొంటోో అబాబయి స్ూొల్ లల
త్ొమిమది చదువుత్రనానడు చడువేమీ అబబదికాడు. కన్ుక నేన్ు వాళ్ు ఇొంటోో ఉొంటె వాడ్ిని
బాగా చదివిస్ాాన్ని వాళ్ు న్మమకొం స్రే న్ని ఒక రనజు క దిా స్ామాన్ుత్ో పెన్మ కోరు లల
కాపురొం పెటట ాన్ు వొంట చేస్ుకో కుొండ్ా రనజూ ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి పాలేరుత్ో స్ూొల్
స్మయ్ానికి మయొందే నాకు కారియ్ర్ పొంపపవాళ్లు ఽదితిని స్ూొల్ కు వళళువాడ్ిని.
స్ాయ్ొంత్ోొం మళ్ళు పాలేరు కారీర్ త్చేచవాడు. కాఫీ ఇొంటి మామమ గారిచేచవారని గయరుా.
అకొడ పెవ
ైి ేట్ పాోరొంభిొంచాన్ు. పెదాగా ఎవరూ ఎకొలేదు ఽపుపదు దేవరపల్నో లల టలూషన్
చబత్ే ఎలా ఉొంటుొంది అని పిొంచి రొండు మయడు రనజులు స్ాయ్ొంత్ోొం పూట అకొడ్ికి వళ్ో
పరిసత్రలన్ు
ిా గమనిొంచాన్ు. నన్ు వళ్ో న్పుపడలాో, విశానాధ వొంకటేశార రావు ఇొంటోోనే
భోజన్ొం చయ్ూనిది వదిలే వారుకాదు ఆ దొంపత్రలు ఆయ్న్ ఎల్నమొంటరి మాస్ాటరు గా చేసి
రిటెైర్ అయ్ాూరు ఆవిడ ఉయ్యూరు లల పోఖూ వారి ఆడపడుచు అని గయరుా మొంచి ఆపాూయ్త్ా
ఆదరొం చూపప వారు నాకేమీ లలపొం రానిచేచ వారు కాదు.
 విశానాధ వారబాబయిలు స్ూొల్ లల చదువుత్రనానరు వారికీ ఉపయోగొం
ైి ేట్ పెడ్ిత్ే. ఒకతి రొండు రడో కుటుొంబాలు అనిన స్ౌకరాూలు కల్నపస్ాామనానరు ఏదీ
అకొడ పెవ
ఎొందుకో న్చచలేదు ఒకటి రొండు రనజులు చూసి ఆ పోయ్త్నొం విరమిొంచాన్ు కళ్ుొం వారి
పాలెొం లలన్ు చూశాన్ు అదీ న్చచలేదు. పాపొం వాళ్లు చాలా నిరాశ చొందారు. పెన్మ కోరు
కాపురానికి ఒక వారొం పోభావతి పిలోలత్ో స్హా వచిచొంది. ఇకొడ ఉొండటొం కషట మని పిొంచి
వళ్ుొంది. నేన్ూ ఒక నీలల రొండు నలలల పెన్మకూరు లల కాపురొం ఉొంది మళ్ళు ఉయ్యూరు
కు వళ్ుపర య్ాన్ు. య్యూరు న్ుొంచే సెైకిల్ మీద రనజు స్ూొల్ కు వచిచ వళళు వాడ్ిని. నా
లాగే డ్ాోయిొంగ్, డ్ిోల్ మేస్ట ారుో సెైకిల్ మీద వచేచవారు. వారి భారూలు రిక్ష్లల వచేచవారు.
పాపొం స్ాయ్ొంత్ోొం వాళ్లు ఇొంటికి రావాలొంటే బస్ లేట్ గా వచిచ చీకటి పాడ్ేది ఱిక్ష్లు దొ రికొ
ఇబబొంది పడ్ేవారు మేమయ సెైకిలో మీద కన్ుక త్ారగా అరగొంటలల ఇొంటికి చేరుక నే వాళ్ుొం.
న్ రనజూ సెైకిల్ త్ొకొటొం వాళ్ు ఆ త్రాాత్ా నాకు ''పెైల్స కొంపెో ొంట్
ట ''వచిచొంది వేడ్ి చేసి.
కుమారస్ాామి డ్ాకటరు గారు ''పెల
ై ేక్స ''టాబో ట్స వాదిొంచారు, కీుమ్ కూడ్ా రాస్ుకోమనానరు
వీటిత్ో పూరిాగా త్గిొపర యిొంది. సీజన్ మారిన్పుపడలాో నా జాగుత్ా నేన్ు పడుత్ూ ఆ మాత్ోలు
వేస్ుక ొంటల మళ్ళు రాకుొండ్ా చేస్ుక నానన్ు.
విశానాధ వారి అబాబయిలు

విశానాధ వారి అపెదాబాబయి వొంకటేశార రావు నాకు మయఖూ

శిషరూడ్ైనాడు అత్ని త్మయమళ్లు కూడ్ా అకొడ్ే చదివే వారు ఒకత్న్ు త్రాాత్ కరొంట్ డ్ిపార్ట
మొంట్ లల ఉదయ ూగొం పొ ొందాడు. ఇొంక దు తిరుపతి లల ఒరిఎొంత్ల్ కాలేజి లల చదివి
యిెమ్.యిె.పాసెై లెకచరర్ అయ్ాూడు పాపొం వొంకటేశార రావు టెన్ా పాస్ అవగానే ఉదయ ూగొం
రాక యిేవో చిలో ర ఉదయ ూగాలు చేసప వాడు వాూపారాలు చేశాడు ఉయ్యూరుసెొంటర్ లల
''పెన్ునలు అమేమ షాప్ ''పెటట ాడు నాత్ొ దానిన పాోరొంభోత్సవొం చేయిొంచాడు కాని ఎకుొవ
రనజులు వాూపారొం స్ాగలేదు ''నా చేతి వైభవొం ''అలాొంటిదాన్న మాట అన్ుక నానన్ు షాప్
ఎత్ేా శాడు. అపుపడపుపడు ఇొంటికి వచిచ కన్పడ్ే వాడు నేన్ొంటే పరమ భకిాగా ఉొండ్ే వాడు.
న్ కాలొం కల్నసి రాలేదు అత్నికి. ఇొంటికి వచిచన్పుపడలాో ఏదయ ఒకటి చా చేచవాడు సపన్ారనోనన
బజవాదలలనన కనిపిసపా కాఫీ హో టల్ కు తీస్ుక ని వళ్ో టిఫన్
ి పెటట ొంి చి కాఫీ త్ాగిొంచాకుొండ్ా
వదిలే వాడు కాదు. దురదుోస్ా వొంత్రడు దేనిలలన్ూ రాణనొంచలేక పర య్ాడు పెళ్ో అయి
పిలోలన్ు కూడ్ా తీస్ుక చిచ చూపిొంచాడు త్లీో త్ొండ్ీో చని పర య్ారు అత్ని స్మాచారొం
త్ల్నసి దాదాపు ఇరవై ఏళ్ుయిొంది. నేన్ొంటే ఇొంట వరిు అభిమాన్ొం ఉన్న శిషరూడు
ఇత్నొకొడ్ే అని పిస్ా ాడు.
పెన్మకూరు విదాూరుధలు
కన్క వల్నో శిషాలై వారి అగుహారొం. వారినే అగుహారీకులు అొంటారు ంొంఒత్ర
బారి రైత్రలు మొంచి పొ లాలు వూవస్ాయ్ొం ఉన్న వారు డ్ాబా ఇలుోనేావి స్ర మయ్ాజులు
గారు అొందులల కాొంగస్
ు రాజకీయ్ాలలో చకరవ ఉన్న వాడు అయ్న్ త్రాాత్ ఇకొడ్ి న్ుొండ్ి
కాపురొం ఉయ్యూరు కు మారాచడు అపుపడు వాళ్ు అమామయి నా దగొ ర ఉయ్యూరులల
టలూషన్ చదివిొంది. విశాల అని జాాపకొం. నన్పుపదు రామా రావు అభిమానిని ఽఅ
అమామయి నేన్ు మాటాోడ్ే దొంత్ా ఇొంటోో త్ొండ్ిక
ో ి చపపపది ఉడుకు మోటు పిలోగా ఉొండ్ేది
ఆయ్న్ టలూషన్ ఫీజు త్ేల్నగాొ పొంపప వాడు కాదు ''మన్ల్నన అడ్ిగే మొన్గాడ్ేవాడు '/అనే
త్త్ా ాొం నేన్ు రనజూ ఆ అమామయిత్ో కబయరు చేస్ా ూనే ఉొండ్ే వాడ్ిని.
వొంపటి వారు కూడ్ా కన్క వల్నో లల ఉొండ్ే వారు వొంపటియ్ాజులు గారు
అనే వారి కుటుొంబొం స్ూొల్ కు వళళు దారి లల రనడుడ మీదనే ఉొండ్ేది వూవస్ాాయ్ దారులు
అన్నదమయమలు అయిదుగయరు దాకా ఉొండ్ేవారు ఆయ్న్ ఉయ్యూరులల ''నీలగిరి కాఫీ స్రట ర్స
''న్ు మసీదు దగొ ర కోటలల న్డ్ిపప వారు మా కాఫీ పొ డ్ి వారి దగొ రే క నే వాళ్ుొం. పెళ్ోళ్ోకు,
పపరొంటాలకు వారి కాఫీ పాడ్ే వాడ్ే వాళ్ుొం మహా కమమని వాస్న్త్ో ఉొండ్ేది అది త్పప ఇొంకో
పొ డ్ి త్ో కాఫీ త్ాగలేక పర యిే వాళ్ుొం ఽఅయ్న్ రనజూ కన్క వల్నో న్ుొండ్ి ఉయ్యూరు కు వచిచ
కాఫీ పొ డ్ి షాప్ నిరాహిొంచేవారు గిొంజలు వేయిొంచి పొ డ్ి చేసప మేశ్రన్ు
ో నానయి ంొంఆకు పటిట
త్ాజా పొ డ్ి ఇచేచవారు ఽఅయ్న్ కూత్రళ్లు పెన్మ కోరు స్ూొల్ లల చదివిన్వారు. అయ్న్
పెదా త్మయమడ్ే మాత్ో పాటు పని చేస్ా ున్న వేరమెతి లక్షీమ న్రసిొంహ శరమ గారు అనే త్లుగయ
పొండ్ిట్ ఽఅయ్న్ మేమయ వేమయరు శివరామ కిుషనయ్ూ గారి వదా పెవ
ైి ేట్ చదువు
త్రన్నపుపడు మా మాస్ాటరి దగొ ర స్ొంస్ొృత్ొం నేరుచక ని త్లుగయ పొండ్ిట్ కోరుస చదివారు.
ఇొంకో త్మయమడు స్ుబోహమణూొం నాకు ఉయ్యూరు లల స్హాధాూయి. ఇొంక త్మయమడు కుమారా
స్ాామి డ్ాకటర్ కోరుస చదివి ఉయ్యూరు లల పాోకీటస్ పెటట ారు ఆయ్నే మా ఫాూమిల్న డ్ాకట ర్.
మా అమమ కు అయ్న్ అొంటేనే అభిమాన్ొం ఇొంకో డ్ాకటర్ దగొ రకు తీస్ుకు వేలా ామనాన
ే ి. పొ త్ే ఆయ్న్ చేతిలలనే పర త్ాన్ు అనేటొంత్ న్మమకొం. ఇత్ని కుమారుడ్ే వొంపటి
వదా నద
కృషణ య్ాజీ పోస్ా ుత్ొం మాకు ఆపదాబన్ధ వుడ్న్
ై ఫామిలీ డ్ాకటర్ ంఐదరా బాద్ లల శ్రు రామ
చొందాో హాసిపటల్ లల డ్ాకటర్ గా ఉనానడు ంొంఎమయ అకొడ్ికి వళ్ో న్పుపడలాో అత్సినన కల్నసి
ఆరనగూొం చక్ చేయిన్ుచక ొంటాొం కుమారా స్ాామి ఉయ్యూరు లల క బబరి త్ోటలల మొంచి డ్ాబా
కటుటక నానడు కాని మధూ వయ్స్ుసలల అకస్ామత్ర
ా గా మరణనొంచాడు. కుమారస్ాామి మా
త్మయమడు కు కాోస్ మేట ఱొ జు వాళ్ుొందరూ కన్క వల్నో న్ుొండ్ి ఉయ్యూరు వచిచ స్ూొల్ లల
చదివే వారు ంొంఅధాూహన్ భోజన్ొం త్చుచక ని మా ఇొంటోో తినే వారని జాాపకొం.
మారేపల్నో చలపతి అని నాకు ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి వరకు స్హాధాూయి కన్క
వల్నో నివాసి అత్ని కూత్రరు నేన్ు పని చేసన్
ి పుపడు పెన్మ కోరు స్ూొల్ లల పదవ త్రగతి
చదివిొంది. విశున భొటో స్ర మయ్ాజులు కూడ్ా అ ఊరి వాడ్ే సిా తి మొంత్రడు నాకు ఉయ్యూరు
లల కాోసపమట్ ఽత్ని అన్నక డుకు, కూత్రరు ఇకొడ్ే చదివారు. అలాగేర్ ఇొంక నిన ఫామిలీల
పిలోలు కూడ్ా చదివారు. నేన్ు చపిపన్ వారు త్పప మిగిల్నన్ పిలోలేవారూ చదువు లల
మయొందుకు వలో లేక పర య్ారు.
అమమ అనారనగూొం -
అపపటికే మా అమమ బ.పి. త్ో అయిదారేళ్ు న్ుొండ్ి బాధ పడుత్ోొంది.
డ్ాకటర్ కుమారస్ాామి అపపటికి క నిన ఏళ్ు కిుత్మే పాోకీటస్ పెటట ాడు. బాోహమల డ్ాకటరు కన్ుక
ఊళళుని బాోహమన్ు లొందరూ ఆయ్న్ దగొ రకే వళళు వాళ్ుొం. మా అమమన్ు ఆయ్న్కే
చూపిొంచాొం ఽపపతి న్ుొండ్ి ఆయ్నే ఆమకు డ్ాకటర్.. విశయ్ాలన్ు వివరొం గా చపపపవాడు.
మా అమమ అనాన మా కుటుొంబొం అనాన అభిమాన్ొం గా ఉొండ్ేవాడు. అమమన్ు చాలా శుదధగా
చూసప వాడు. ఖరీదైన్ మొందులు వాడ్ి త్ారలలనే త్గిొొంచేవాడు. మా పిలోలకు మా ఇదా రికీ
ఆయ్నే డ్ాకటర్. ఆయ్న్ పాోకీటస్ బాగా పుొంజు క ొంది.

బదిలీ పోయ్త్ానలు
మళ్ళు ఉయ్యూరు మీద ధాూస్ పెరిగిొంది. బదిలీ చేయిొంచుకోవాలని
పోయ్త్ానలు పాోరొంభిొంచాన్ు. నాకు వన్ున దన్ునగా మా వరుడ మొంబర్ కోలా చాల చలపతి
మా మేన్ మామ గారి అబాబయి పదమనాభొం ఉనానరు పదమనాభొం అపపటికే
యిెమ్.యిెల్.యిెఽయిన్ వదేా శోభనాదీోశార రావు కు కాోస్ మట్. మాకు హెైస్ూొల్ లల
జూనియ్ర్. అత్ని దగరకు వళ్ో న్న్ున ఉయ్యూరుకు టాోన్స ఫర్ చేయిొంచమని పదమనాభొం
చాల పాటి నాలుగైదు స్ారుో చపాపరు. చేదా ాొం చేదా ాొం అని త్ాత్ాసరొం చేశాడు. పని
జరగలేదు. యిె.వి.స్ుబాబ రావు అనే అదిల్
ో మేషట ారు టాోన్స ఫర్ అయిత్ే వొంటనే మళ్ళు
ఉయ్యూరు కు తీస్ుక చాచడు శోభనాదిో. ఇది చూసిన్ మా చాల పతికి ''ఎకొడ్య కాళ్ొంది.
'' మరానడ్ే న్న్ున శోభనాదిో దగొ రకు తీస్ుక ని వళ్ో ''ఏొం పెదా మనిషి వయ్ాూ1 మా వాడ్ి
టాోన్స ఫర్ గయరిొంచి నీ దగొ రస్ుొ ఎననన స్ారుో తిరిగాన్ు. నిన్న కాక మొన్న టాోన్స ఫర్
అయిన్ డ్ిోల్ మేస్ా ారిన ''మీ కమామరు'' అని వొంటనే ఉయ్యూరు తీస్ుకోచాచవ్. ''మా బాప
నాళ్లు'' అొంటే అొంట అలుస్ా. ఇద లాస్ట వారినొంగ్. వారొం లలపు మా దురాొ పోస్ాద్ న్ు
ఉయ్యూరు బదిలీ చేయిొంచక పర య్ావో పరిసత్రలు
ిా చాలా తీవోొం గా ఉొంటాయి జాగుత్ా
మొంచి త్నానికి కూడ్ా హదుాొంటుొం ది. నీ దగొ రికి రామయ మాకు ఎలా
చేయిొంచుకోవాలల త్లుస్ు నీ వలో అయిత్ే నీకు గ్రవొం అని వచాచొం ఆ మరాూద
నిలుపుకో ''అని దుల్నపపశాడు. కొంగయ తిన్న శోభనాదిో '' ''చలపతి రావు !గారూ వారొం కాదు
నాలుగయ రనజులలో పోస్ాద్ గారిని ఉయ్యూరు తీస్ుక స్ాాన్ు ఇదే హామీ ''''అనానడు స్రే న్ని

ఇొంటికి తిరిగి వచాచొం.

నా దారి తీరు -39

దివిసీమ ఉపెపన్
నా పెన్మ కూరు ఉదయ ూగొం అొంటే నాకు మయొందు గయరుాక చేచది దివి సీమ ఉపెపన్
మహో త్ాపత్మే. 1977 న్వొంబర్ 19 శని వారొం రాతిో జలపోళ్ య్మేరపడ్ి దివి త్ాలూకాన్ు
అస్ా వూస్ా ొం చేసిొంది పది వేలకు పెైగా జన్ొం ఉపెపన్కుబల్న అయ్ాూరు. ఈ రనజే ఇొందిరా గాొంధి
పుటిటన్ రనజు కూడ్ా. నాటి న్ుొండ్ి ఆమ పోతి పుటిటన్ రనజుకీ జన్ొం లల భయ్ొం ఉొండ్ేది ఏ
పోమాదొం వస్ుాొందయ న్ని. అొంత్కు మయొందు రనజు రాతిో న్ుొండ్ి త్రఫాన్ు హెచచరికలు చేస్ా ూనే
ఉనానరు రేడ్ియో ఏ ఆధారొం పోమాద హెచచరికలు ఇరవై నాలుగయ గొంటలూ మోగయత్ూనే
ఉనానయి. శని వారొం న్ుొంచి మయడు రనజులు స్ూొళ్ున్ు మయసి వేస్ా ున్నటు
ో కృషాణ కలెకటర్
అధికారికొం గా పోకటిొంచాడు. స్ూొల్ ఉొంటుొందేమో న్ని నేన్ు సెైకిల్ వేస్ుక ని పెన్మకూరు
కు వళాోన్ు హెడ్ మాస్ాటరు కానీ పిొంచి సెలవు పోకటిొంచామని చపాపరు వొంటనే ఇొంటికి తిరిగి
వచేచు శా న్ు ఉదయ్ొం న్ుొండ్ి తీవోమైన్ న్లో టి మబయబలు ఆకాశొం అొంత్ా కమయమక ని
దాదాపు గొంటకు వొంద మైళ్ు కొంటే వేగొం త్ో స్మయదోొం వైపు పోయ్ాణనొంచటొం చూశాొం. వరిొం,
గాల్న జో రైొంది.
 అపుపడు మా ఇొంటి పరిసతి ిా ఒక స్ారి జాాపకొం చేస్ుక ొంటునానన్ు. మా
అన్నయ్ూ గారి అమామయి వేదవల్నో మగ పిలో ాడ్ిని రవి ని పోస్విొంచి ఇొంటిలల ఉొంది . స్ావిటోో
ఆమకు వరిొం పడకుొండ్ా ఉన్న ఒక చనట మొంచొం వేసి పిలో ాడ్ిత్ోపడుకో బటాటొం న్డుొం
కటుటత్ో ఉొంది. భోజనాలు స్ాయ్ొంత్ోొం పెొండ్ాోలే చేసపశాొం. మా త్ోడలుోడు గారి అబాబయి
''స్ూరూొం ''మమమల్నన చూదాామని ఆ ఉదయ్మే ఖమమొం న్ుొంచి వచాచడు. కదల్న వళ్ుటానికి
వీలు లేక మా ఇొంటోోనేఉొండ్ీ పర య్ాడు. మేమొందరొం పదమ టిొం టోో మొంచాలేస్ుక ని
పడుకోనానొం. అమమ ఆమకున్న చిన్న న్వాారు మొంచొం లల స్ావిటోో మన్వరాల్నకి త్ోడుగా
పడు క ొంది పెొంకుటిలో ు కన్ుక వరిొం ఎకొడ పడ్ిత్ే అకొడ ఇొంటోో పడుత్ోొంది వీలెైన్ చనటో
ో చొంబయలు, గిననలు పెటట ామయ వాటిలల పడటానికి. నిొండగానే త్ూమయ
త్పాపలాలు బకటు
లల పారబో స్ుానానొం. బయ్టికి త్లుపులు తీయ్టానికి స్ాహసిొంచలేక పర య్ాొం.
విపరీత్మన్ ా త్ోొంది. గయొండ్ దిటవు చేస్ుక ని రేడ్ియో పెటట ుక ని
ై గాల్న వాన్ త్ో మయొంచత్ర
వారా లన్ు హెచచరికలన్ు విొంటునానొం.
రాతిో పది దాటిన్ త్రాాత్ త్రఫాన్ు భీభత్సొం పెరిగిొంది మిన్ూన
ో భీభచచొం గా వరిొం కురుస్రా ొంది. పోళ్య్ొం మయొంచు క చిచొందని భయ్
మన్ూన ఎకమ యిేూటు
పడ్ాడొం. పాోణాలు అరచేతిలల పెటట ుక ని గడుపుత్రనానొం పోతి క్షణానిన. భీకర మైన్ శబాాలు
విని పిస్ా ునానయి. ఆకాశొం బదా లెై పర త్రన్నటో ని పిొంచిొంది ఎకొడ్య మొంటలు చేల
ో అని పిొంచిొంది. పాపమ్ రేడ్ియో వాళ్లు కమయూని కేషన్ు
రేగయత్రన్నటు ో త్గ న్ొంత్వరకు
చపాపల్నసొంది చబయత్ూ హెచచరికలు చేస్ా ునానరు దివి సీమ లల త్రఫాన్ు కేొందీోక రిొంచిొందని
బొందరు అవని గడడ పాోొంత్ాలలల జల పోలయ్మేరపడ్ి న్టు
ో వారా లు చపుపత్రనానరు అరధ
రాతిో దాటిన్ త్రాాత్ా రేడ్ియో పని చేయ్లేదు. త్రువాత్ ఏొం జరిగిొందయ ఎవరికీ త్ల్నయ్
లేదు. కుము వృషిట కురుస్ూ
ా నే ఉొంది, గాల్న వృక్ష్లన్ు ఇళ్ు కపుపల్నన కూలేచ వేగొం త్ో
వీస్రా ొంది మ రుపులు ఉరుమయలత్ో ఆకాశొం య్మయ ఘొంటి కలన్ు మోగిస్ా ర ొంది. స్రే
ఎవరికి నిదో లేదు కళ్ులలో ఒత్ర
ా లేస్ుక ని బాల్నొంత్ రాలీని చూస్ుక ొంటల ఇలుో కూల్న
పర త్రొందేమో న్ని న్ని భయ్ పడుత్ూ, త్లుపులు తీయ్కుొండ్ా గాల్నకి విరిగి పర కుొండ్ా
అనీన రనళ్లు రనకళ్లు రాళ్లు అడ్ాడొం పెడుత్ూ ఆ కా ళ్ రాతిో ని గడ్ిపాొం. త్లాోరే స్రికి
అొంటా పోశాొంత్ొం గా ఉొంది. వాకిలోలగ రనడో మీద మొల లలత్ర నీళ్లు బయ్టికి వళళు వీలే
లేదు మరానటి వరకు. కరొంటు ఎపుపడ్య పర యిొంది రా వటా నికి వారొం పెైగా పటిటొంది వైరో ు
త్గాయి స్ా ొంభాలు టాోన్స ఫారమరుో కూల్న పర య్ాయి. అపపటికి మాకు టెల్నఫర న్ లేదు. పపపర్
వసపా నే వారా లు త్ల్నసపది.. రవాణా వూవస్ా దబబ తిొండ్ి రనడుోమీడున్న చటు
ో కూల్న పర యి
పోయ్ాణానికి ఆటొంకొం కల్నగిొంచాయి.
బయ్టికి వచిచ రనడుడ మీద చూసెా పరిసతి ిా హృదయ్ విదారకొం గా
ఉొంది. రేకుల షెడో ు యిెగిరి పర య్ాయి గడ్ిడ వామయల అడోస్ లు లేవు. పూరిలో ు
ఎకొడునానయో త్ల్నయ్ లేదు స్ావిటోో కటేటసన్
ి గకడుో చల్నకి వరాినికి చచిచ పడ్ి ఉనానయి
ఎనిన కోళ్లు చని పర య్ాయో లెకొ లేదు ఒకొ ఉయ్యూరు లలనే ఇటాో ఉొంటె మిగిల్నన్ చనటో
ఎలా ఉొందొ న్ని అొందరు భయ్ పడుత్రనానరు. బస్ుసలు న్డవటొం పతిోకలూ రావటొం
రేడ్ియో పని చేయ్టొం వలో జరిగిన్ భీభత్సొం కుమొం గా త్లుస్రా ొంది. దివి సీమ లల
చపపలేన్ొంత్ న్షట ొం జరిగిొందని వేలాది మొంది పాోణాలు కోలలపయ్ారని, స్మయదోొం లల
బడబాగిన పుటిట ఊహిొంచని న్షాటనిన కల్నగిొంచిొందని స్మయదోొం విరుచుకు పడ్ి ఊళ్ో కు
ఊళ్ున్ు త్న్లల కలుపుకోొందని కరటాలు కరొంటు స్ా ొంభాల ఎత్ర
ా కు వచాచయ్ని
ఇొంత్ ఎత్ర
ా కరటాలు రావటొం ఇొంత్ వరకు ఎన్నడూ చూడలేదని ఎకొడ పడ్ిత్ే అకొడ
శవాలు గయటట లు గయటట లు గా పడ్ి ఉనానయ్ని జొంత్ర కలేబరాలకు లెకేొ లేదని గడ్ిడ
మోపులు కరొంటు స్ా ొంభాల మీద కానీ పిొంచాయ్ని వారా లలచాచయి. జరుగ రాని ఘోరొం
జరిగి పర యిొంది దివి సీమ లల బొందరు కూడ్ా బాగా దబబ తిొందని త్ల్నసిొంది .
ఉపెపన్ వచిచన్ మరానటి న్ుొంచే మొండల్న కృషాణ రావు గారు స్ాయ్ొం
గా బయ్లేారి దబబ తిన్న పాోొంత్ాలెైన్ భావ దేవర పల్నో , నాగాయ్లొంకా పాోొంత్ాలకు వళ్ో
అకొడ ఇబబొంది పడ్ే జనాలన్ు ఓదారిచ మిగిల్నన్ వారిని అవని గడడ లలని గాొంధీ క్షేత్ాోనికి ,
స్ూొలు భవనాలకు త్రల్నొంచి భోజన్ స్ౌకరాూలు కల్నగిొంచారు ఆయ్న్ ఈ ఉపెపన్ చూసి
చల్నొంచి పర య్ారు మయఖూ మొంతిో వొంగల రావు వసపా కావల్నొంచుక ని ఏడ్ేచశారు కా
వలసిస్హాయ్ొం అొందిన్చమని అరిధొంచారు. స్ాచచొంద స్ొంస్ా లు అయిన్
ఆర్.యిెస్.యిెస్ వొంటివి,సెైన్ూొం చాలా చకరవత్ో మయొందుకు వచిచ పున్రావాస్
కారూకుమాలు చేబటాటయి. . శవాలన్ు కాలువలలోొంచి బయ్టికి తీయ్టొం పెదా స్మస్ూ
అయిొంది. శవాలకు అొంత్ూ కిుయ్లు చేయ్టొం పెదా స్మస్ూ. వీలెైన్న్ా వరకు బొంధువులత్ో
గయరిాొంప జేశారు స్ామయహిక శవ దహనాలు చేయ్ాల్నసన్ పరిసతి ిా వచిచొంది. అకొడ అొంటల
వాూధులు రాకుొండ్ా జాగుత్ాలు తీస్ుకోవటొం పెదా స్మస్ూ. కలెకటర్ a.v.s.reddi అని
జాాపకొం. చాలా శుమిొంచాడు పోభయత్ా య్ొంత్ాోొంగానిన కదిల్నొంచి పని చేయిొంచాడు.
 ఈ ఉపెపన్ మహో త్ాపత్ానిన స్ాయ్ొం గా చూడ్ాలని పిొంచిొంది.
ఒక ఆదివారొం మధాూహనొం భోొంచేసి బస్ లల అవని గడడ వళాోన్ు అకొడ్ి న్ుొండ్ి ఎకొడ్ికీ
బస్ుసలు తిరగటొం లేదు. జీపులు కారో లలనే వళాుల్న అలానే భావ దేవర పల్నో వళాోన్ు. దారి
పొ డుగయనా శవాలు కానీ పిొంచాయి వాస్న్ భీభత్సొం గా ఉొంది D.D.T.చలాోరు కాని ఆగటొం
లేదు ఆడ్ా మగా శిశువుల శవాలు చూసి గయొండ్ జారిపర యిొంది పశువుల కలేబరాలకు
లెకేొ లేదు. అవని గడడ లల స్ాొంచొంద స్ొంస్ా ల సపవలు చూసి కళ్లు చమరాచయి. వాలో
సపవకు పోతి ఫలొం ఇవాలేమయ. మయకుొకు కరీచఫ్ పెటట ుక నే తిరిగాన్ు. గాొంధీ క్షేత్ాోనికి వళ్ో
చూశాన్ు భావ దేవర పల్నో లల ఉపెపన్ నీరు హెైస్ూొల్ భవన్ొం పెై అొంత్స్ుాకు చేరిొందట.
ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి ఇకొడ్ికి వచిచున్ వచిచన్ సీత్ాపతి రావు హెడ్ామస్ాటరు పెై అొంత్స్ుా ఎకిొ
పాోణాలు ఉగాొబటుల్కోనానరట అకొడ్ి లెబ
ై రియ్న్ నానాచరయ్ూ కుటుొంబొం
కూడ్ా అొంత్ే త్రాాత్ ఉయ్యూరు కు బదిలీ అయ్ాూడు. అవని గడడ కు మళ్ళు చేరి బొందరుకు
బస్ లల వళాోన్ు. ఆనిన చనటో ా పొంటలనీన నాశన్ొం ఉపుపరిసి పర య్ాయి పొ లాలనీన. రొండు
మయడ్ేళ్ు దాకా పొ లాలలల పొంట పొండదు. బొందరు వైపూ వైపునా ఇలాగే కానీ పిొంచిొంది
బొందరు న్ుొండ్ి రాతిోకి ఉయ్యూరు చేరాన్ు.
ఉయ్యూరు లల మేమొందరొం య్ార్ ఎస్ ఎస్. వాళ్ు కిొంద పని చేసి
ఇొంటిొంటికి తిరిగి బటట లు డబయబ పర గయ చేశాొం మొండ్ావీరభదో రావు మాకు నాయ్కుడు
మాధవాచారి స్హాయ్కుడు. వీటిని కారో లల సపవా కేొందాోలకు పొంపి వారిత్ో అొందరికి
అొందజేయినాచొం. పోతి స్ూొల్ న్ుొండ్ి నిధులు వస్ూలు చేసి ఎవరికి వారు స్ాచచొందస్ొం
గా డ బయబ వస్ూలు చేసిమయఖూ మొంతిో స్హాయ్ నిధికి పొంపారు దేశొం, పోపొంచొం
అొంత్ా బాస్టగా నిల్నచిొంది మొందులు పొంపారు క ొందరు దుపపటు
ో రగయొలు చకకాొలు చిన్న
పిలోల డ్స్
ో లు పొంపారు ఇొంక ొందరు. మా త్మయమడు మోహన్ మరదలు స్ునీత్ పూనా
న్ుొంచి చూడ టానికి వచాచరు కూడ్ా బటట లు త్చాచరు మళ్ళు వాళ్ుత్ో వళ్ో అకొడ పొంచి
పెటట ామయ. ఇదొంత్ా గయొండ్ బరువేకుొవయిేూ స్నీన వేషాలే. ఆ స్ొంఘటన్పెై ''శని రాతిో
''అనే దీరఘ కవిత్రాశాన్ు.
ఈ విధొం గా పెన్మకూరు అొంటే దివి ఉపెపనే మయఖూొం గా జాాపకొం
వస్ుాొంది. మా చల పతి కి ఇచిచన్ మాటన్ు నిలుపుక నానడు వదేా శోభనాదిో. వాగాాన్ొం
చేసిన్ నాలుగయ రనజులకే న్న్ున పెన్మకూరు న్ుొండ్ి ఉయ్యూరు కు టాోన్స ఫర్
చేయిొంచాడు. 17-8-79 స్ాయ్ొంత్ోొం పెన్మ కూరు హెైస్ూొల్ లల రిలీవ్ అయి మరానడు
అొంటే 18-8-79 ఉదయ్ొం ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ లల చేరాన్ు ఇది నా త్ొమిమదవ బదిలీ
ఉయ్యూరు రావటొం నాలుగన స్ారి. పెన్మకూరు లల మొంచి వీడ్య ొలు విొందు ఇచాచరు హెడ్
మాస్ాటరు ఆపాూయ్ొం గా మాటాోడ్ారు. స్ాటఫ్ అొంత్ా మచుచక నానరు.

నా దారి తీరు -40

పదవ బదిలీ నాలొ వ స్ారి ఉయ్యూరు

నా బది’’లీల’’లల ఇది పదవది నాలలొ స్ారి ఉయ్యూరు వచాచన్ు. 18-8-79 ఉదయ్ొం

ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల విధులలల చేరాన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు మికిొల్న నేని వొంకటేశార రావు
గారు. నాకు బాగా న్చిచన్ వూకీా..

ఆఫీస్ పని లల చేయ్యత్

అపపటికే వొంగల రావు పోభయత్ాొం క త్ా పి.ఆర్.సి, ని1978 p/r.c.ని అమలు జరిపిొంది.
జీత్ాలు బగా నే పెరిగాయి వొంళ్ రావు ఉదయ ూగయల పాల్నటి దేవుడు అని పిొంచుక నానడు
మేస్ట ారో కు గ్రవ మైన్ వేత్నాలు మొదటి స్ారిగా దకాొయి అొందరూ ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాొం
ఆయ్న్కు కృత్జా త్లు చపుపక నానొం ఇదొంత్ా ఏొం ఎల్ సిల పటుటదల య్యనియ్న్ో
స్ొంఘటిత్ శకిా వలో నే స్ాధూమైొంది 320 14-460-15-580 ఉన్న బ యి.డ్ి.సపొల్
ఇపుపడు 575-20-775 -25-950 సపొల్ గా మారినా బలసిక్ 775 rs wi e.f 1-4-
78 అయిొంది ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ లల దాదాపు ఎన్భై మొంది స్ాటఫ్ ఉనానరు వీరొందరికీ పప
ఫికేసషన్ చయ్ాూలొంటే ఉన్న గయమాస్ాాల వలో కుదరదు. అొందుకని హెడ్ మాస్ాటరు న్న్ున,
దేవేొందో రావు గారిని, వి..పూరణ చొందో రావు న్ు, యి. ఎల్ సి.వి.పోస్ాద్ కు అపపగిొంచారు.
మేమొందరొం ఖాళ్ళ స్మయ్ొం లలనన లేక స్ూొల్ అయిన్ త్రాాత్నన లేక ఒక ొకొ స్ారి
కాోస్ులకు వళ్ుకుొండ్ా నన దీనిన విజయ్ వొంత్ొం గా పూరీా చేసి అొందరి మన్నన్లు
పొ ొందామయ. అొందరికి క త్ా సపొళ్లో అమలయ్ాూయి.. అలాగే ఇొంకిుమొంట్ లు చేయ్ాలనాన,
నల వారీ మయడు కాపీల పప బల్ో ్ చేయ్ాలనాన ఎరియ్ర్స కోస్మైనా మా స్హాయ్మే
తీస్ుక నే వారు స్మయ్ానికి పొంపి జీత్ాలు వచేచటు
ో చేయ్ గల్నగే వాళ్ుొం ఇొందులల పెన్
ై
చపిపన్ మా అొందరి పాత్ో ఉొంది. ఆఫీస్ులల వీరయ్ూ గారు అనే పెదా గయమాస్ాా ఉొండ్ేవాడు
 ు వాది. ఖదా రు పెజ
కాొంగస్ ై మా, లాలీచ వేసప వాడు బల్ అొండ్ బల్ పధ్ధ తి వాడు ఆయ్న్కు
చపిప ఎవరూ చేయిొంచ లేక పర యిే వారు హెడ్ మాస్ాారైనా అొంత్ే . గయరుదాస్ అనే అత్న్ు
చాలా మొంచి వాడు. పని బాగా చేసప వాడు. రూల్స కూడ్ా బాగా త్ల్నసిన్ వాడు. త్లలల
ో టి సిల త్ో స్రి పర యిేది. స్ుబాబరావు అనే నా
నాలుక లా ఉొండ్ే వాడు అత్నికి అడ్ిమషన్ు
ే శిషరూడు ఇొంకో గయమాస్ాా. ఇత్నికి ఎస్ ఎస్.సి. పని పబో క్ పరీక్షలు మారుొ
మోపిదవి
షీటో ు,స్రిటఫికటు
ో ఏడవ త్రగతి పబో క్ పరీక్షల త్ో స్రి పర యిేది. అొందుకని మా
అొందరి స్హకారొం ఆఫీస్ పనికి అవస్రొం వచిచొంది దీనిన మేమయ శుదధగా హుషారుగా
బాధూత్ గా నే నిరాహిొంచాొం. స్ొంత్ృపీా పొ ొందామయ

ఏొం ఎల్ సి.ఎనినకలు

స్రిగొ ా జాాపకొం లేదు కాని ఈ స్మయ్ొం లలనే శాస్న్

మొండల్నకిఉపాధాూయ్యలన్ుొండ్ి ఎనినక కోస్ొం ఎనినకలు పోకటిొంచారు మేమొంత్ా కృషాణ జిలాో
గిల్డ త్రఫు వాళ్ుొం. మా అభూరిధ క లూ
ో రి కోటేశార రావు గారు. అయ్న్ పోత్ూరిధ య్య.టి ఎఫ్
కు చొందినా కురు వృదుధలు శ్రు పి.శ్రు రామ మయరిా గారు పెదా మనిషి ఈయ్న్కు మొండల్న
కృషాణ రావు గారి స్పర ర్ట ఉొంది క లూ
ో రికి చైరమన్ పిన్నమ నేని కోటేశార రావు,
కాొంగుస్ వాదుల త్ోడ్ాపటు ఉొంది. హో రా హరీ గా పోచారాలు జరుగయత్రనానయి మా హెడ్
మాస్ాటరు శ్రు రామ మయరిా గారి అభిమాని ఆయ్న్ ఆయ్న్ వరొ ొం స్పర ర్ట అొంత్ా ఆయ్న్కే . ఆ
స్ూొల్ లల నేన్ు ఆొంజనేయ్ శాసిా ి కాొంత్ా రావు హిొందీ రామా రావు దేవేొందో రావు,అనేన
పిచిచ బాబయ. ో రికి స్పర ర్ట. స్ూొల్ రొండు వరాొలుగా ఉొంది.
మొదలెైన్ వారొందరొం క లూ
క ొందరు గనడ మీది పిల్నో పాత్ో పర షిొంచారు పగలలకరి వైపు రాతిో వేరకకరికి బాకా. మా గయ
ు ప్
వాళ్ుొం అొందరొం పకడబొందీ గా పాోన్ వేశాొం నేన్ు దేవేొందో రావు పిచిచ బాబయ లీడ్
తీస్ుక నానొం. మిగిల్నన్ వారొంత్ా మాకు వన్ున దన్ునగా నిల బడ్ాడరు. పెన్మకూరు
ఇొందుపల్నో , వలూ
ో రు లలల శ్రురామ మయరిా గారి మన్ుషరలు ఎకుొవ మిగిల్నన్ వారు
ో రి మదా త్ర దారో . త్ాడొంకి స్ాల్నడ్ స్పర ర్ట. అకొడ హిొందీ పొండ్ిట్ పాలేటి లక్షమణ స్ాామి
క లూ
చాలా చురుకైన్ కారూ కరా గిల్డ కు సెకుటరి గా చేశాడు మాకు ఒక రకొం గా పెదాన్న.

మేమయ స్ాొంత్ డబయబలత్ో చిన్న కారు మాటాోడు క ని కనీస్ొం ఏడ్నిమిది

మొంది ఇరుగాొ నే కూరుచని చుటల
ట పోకొ స్ూొల్స కు వళ్ో అకొడ్ి హెడ్ మాస్ాటరి అన్ుమతి
త్ో స్ాటఫ్ న్ు స్మావేశ పరచి క లూ
ో రికి వోటు వేయ్మని కోరే వారొం ఇలా చేయ్టొం లల మాకు
మొంచి న్మమకొం కల్నగిొంది. ఎపపటికపుపడు క లూ
ో రికి త్ల్నయ్ జేసప వాళ్ుొం ఆయ్న్ త్ో బాటు
న్న్ున క ొందరిని పరూటన్కు తీస్ుక ని వళళు వాడు. చలో పల్నో అవనిగడడ , నాగాయ్ లొంక
బొందర్, బలజ వాడ గయడ్ివాడ విస్సన్న పపట మైల వరొం మొదలెన్
ై ఎననన స్ూొళ్లు తిరిగామయ
నేనే ఎకుొవ మాటాోడ్ే వాడ్ిని అొందరిని న్చచ చపిప స్మస్ూలుొంటే త్లుస్ు క ని పరిషాొర
మారాొలన్ు క లూ
ో రి త్ో చపిపొంచి వారికి ఊరట కల్నగిొంచే వాళ్ుొం నా ఉపనాూస్ానిన అొందరూ
మచుచక నే వారు. ఎలాగైనా ఉయ్యూరు పాోొంత్ొం లల క లూ
ో రికి ఎకుొవ మేజారీటి
స్ాధిొంచాలని మా ఆలలచన్. పోతి దశ లల జాగుత్ా గా వూవహరిొంచాొం.. ఎనినక రనజున్ సి బ.
ఏొం.స్ూొల్ పర ల్నొంగ్ కేొందోొం వదా టెొంట్ వేసి వోటర్ ల్నస్ుట లన్ు చూసి అొందరికి కాఫీ టిఫిన్ో ు
చేయిొంచి పెటట ి లలపల్న పొంపాొం. మా వూూహొం ఫల్నొంచిొంది. క లూ
ో రికికి అత్ూధిక వోటు
ో పడ్ాడయి
చివరికి క లూ
ో రి మయడ్య స్ారిగల్నచాడు శ్రు రామ మయరిా గారు ఒడ్ి పర య్ారు

రొండు జొండ్ాల మనిషి

బొందరు కలెకటర్ ఆఫీస్ లల వోటో లెకిొొంపు జరి గిొంది . అొందరొం అకొడ్ికి చేరుక నానొం
క్షణక్షణొం ఉత్ొొంత్ టో ఉనానొం ఫల్నత్ాలు ఎలా ఉొంటాయో అన్నది అొందరి ఆొందయ ళ్న్. ఎవరి
డబయబ వాళ్ుమే పెటట ుక ని వచాచొం. చివరికి క లూ
ో రి కోటేశార రావు గల్నచి న్టు
ో పోకటిొంచారు
మేమొందరొం ఆయ్న్ున మన్స్ారా అభి న్ొందిొంచాొం. అకొడ్ే చిన్న స్భ ఏరాపటయిొంది
అకొడ రాపరో జనారాన్ రావు గారు అనే ఒక హెడ్ మాస్ాటరునానరు. టాగయర్ లాగా బారు
గడడ ొం దానికి స్ొంపెొంగ న్ూఎన్ రాసి న్లో రొంగయ మాయ్కుొండ్ా నిగ నిగ లాడ్ేటో ు పెొంచుక నే
వారు గడడ ొం బాగా పెొంచటొంవలో మేమయ ఆయ్నిన ‘’గడడ ొం జనారాన్ రావు’’ అని పిల్నచే వాళ్ుొం.
ఆయ్న్ మాకొంటే సీనియ్ర్. కోటు లలపల్న దాకా గడడ ొం పెరిగి ఉొండ్ేది ఇొంగీోష్ లల, త్లుగయ లల
గకపప వాగాధటి ఉన్న వాడు రేడ్ియో లల ఎననన ఆొంగో పోస్ొంగాలు చేశాడు నాకు చాలా
పరిచయ్ొం ఉన్న వూకీా. ఆయ్న్ున మాటాోడ మనానరు.ఎొందుకో కొంగారు లల ఉన్న ఆయ్న్
జేబయ లల రాసి ఉొంచుక న్న ఒక కాగిత్ొం తీసి చదవ బో య్ాడు. అది పి.శ్రు రామ మయరిా గారు
గలుస్ాారనే న్మమకొం త్ో ఆయ్న్ున గయరిొంచి రాసిన్ కాగిత్ొం. మొదలు పెటట ి ఒక వాకూొం
చదవ గానే అొందరూ గనల చేశారు అపుపడు త్ేరుక ని రొండ్య జేబయ లలఉన్న కాగిత్ొం తీసి
క లూ
ో రి పెై రాసిొంది చదివాడు. ఇలా రొండు పడవల మీద కాళ్లు పెటట ె వారునాన రని పోత్ూక్షొం
గా మా బృొందొం చూసి పిచచగా న్వుాక నానొం అపపటి న్ుొంచి మేమపుపడు ఆ
స్ొంఘటన్న్ు జాాపకొం చేస్ుక ని న్వుాక నే వాళ్ుొం.

నా దారి తీరు -41

ఉయ్యూరు లల క లూ
ో రి కి స్నామన్ొం

క లూ
ో రి ని గల్నపిొంచిన్ మేమయ మొంచి ఊపు లల ఉనానొం. శాస్న్ మొండల్నకి కృషాణ జిలాో
ఉపాధాూయ్యల న్ుొండ్ి ఎనినకైన్ స్భయూడు శ్రు క లూ
ో రి కోటేశార రావు గారికి ఉయ్యూరు లల
ఘన్ స్నామన్ొం చేయ్ాలని మేమయ నిరనయిన్ుచకోనానొం. దానికి ఖరుచ మేమే భరిొంచాలని
నిరనయిన్ుచకోనానొం అొందరొం ఒకే మాటగా నిరణయ్ొం తీస్ుక ని క లూ
ో రి కి త్ల్నయ్ జేసి
చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని గారిని కూడ్ా వచేచటు
ో చేయ్మని కోరాొం. ఆయ్న్ అొంగీకరిొంచి చైరమన్
గారిని కూడ్ా తీస్ుకు వస్ాాన్ని చపాపడు. ఉయ్యూరు సెొంటర్ లల ఊర వారి డ్ాబా మీద స్భ
ఏరాపటు చేశాొం. స్ాయ్ొంత్ోొం ఆరు గొంటలకు స్భ.. రాతిో డ్ిన్నర్ కూడ్ా హాజరైన్ వారొందరికీ
ఏరాపటు చేశాొం. రాగానే అొందరికి టిఫిన్ టీ లు అద జేశాొం. నాయ్కుల రాక ఆలస్ూొం వలో
రాతిో ఏడు గొంటలకుమీటిొంగ్ పాోరొంభమైొంది. చై రమన్ గారి అధూక్షత్ న్ స్భ నిరాహిొంచాొం.
వేదిక మీద కు నేనే అొందరిని ఆహాానిొంచా. క లూ
ో రి త్న్ స్హజ ధయ రణన లల మాటాోడ్ాడు.
ఇొంత్ అభిమాన్ొం చూపిొంచి ఉపాధాూయ్యలు గల్నపిొంచి న్ొందుకు క లూ
ో రి ఇొంకా బాధూత్ గా
వారి స్ొంక్షేమ కారూ కుమాలన్ు నిరారిాొంచాలని పిన్నమ నేని హిత్వు పల్నకారు. నేన్ు వేదిక
మీద నా స్ారొం విని పిొంచాన్ు. ’’ఒకపుపడు వాజ్ పపయి ధిలీో లలక్ స్భ న్ుొంచి ఎనినకై త్మ
నియోజక వరొ ొం లల కనీ పిొంచకుొండ్ా విదేశాొంగ మొంతిో గా పని చేసి మళ్ళు ఎలెక్షన్ లల
నిలబడ్ొందుకుకారూ కరా లమీటిొంగ్ పెడ్ిత్ే ‘’కారూ కరా లకు దూరొం గా ఉొండ్ే నాయ్కుడు
మాకు అకొరేోదు మా దగొ ర ఉొండ్ే నాయ్కుడు కావాల్న మాత్ో ఉొండ్ే నాయ్కుడు కావాల్న’’.
అని చొంప చల్ మనేటో ు చపాపరు. వాజ్ పపయి ‘’నేన్ు త్పుప చేశాన్ు మిమమల్నన విస్మరిన్చ
కూడదు ఈ స్ారికి క్షమిొంచొండ్ి మళ్ళు ఈ త్పుప జరకుొొండ్ా జాగుత్ా పడత్ాన్ు ‘’అని న్చచ
చపిపన్ త్రాాత్ా కారూ కరా లు మళ్ళు రొంగొం లల దిగారు. కన్ుక మేమొందరొం ఎననన శుమలకు
కషాటలకు వోరిచ మిమమల్నన గల్నపిొంచాొం మాకేమైనా స్మస్ూలు ఉొంటె మీ దగొ రకు వస్ాాొం
వాటిని వొంటనే పరిషొరిొంచాల్నసన్ బాధూత్ మీదే ‘’అని క లూ
ో రికి అొందరి ఎదుటా చపాపన్ు
అొందరు న్న్ున పోశొంశిొంచారు ఆ నాటి టీచర్స గిల్డ అధూక్ష కారూ దరుశలు కూడ్ా ఆ వేదిక
న్ు స్ుస్ొంపన్నొం చేశారు. క లూ
ో రికి శాలువా ఖదా రు పాొంచల చాపు, పుషప హారాల త్ో
చైరమన్ గారి చేత్ స్నామన్ొం జరిపిొంచాొం క లూ
ో రి మా అొందరీన పపరు ఏపపరు నా అభి
న్ొందిొంచాడు. త్ాన్ు అొందరికి అొందు బాటు లలనే ఉొంటాన్ని, ఏ క్షణొం లల నైనా మీ స్మస్ూలు
నాకు చపపచుచ మీరు రాన్కొర లేదు. ఒకొ ఫర న్ చేసపా స్మస్ూ పరిషాొరానికి నేన్ు వొంటనే
స్పొందిస్ా ాన్ు అని హామీ ఇచాచరు.. స్భ స్కసస్ అయి న్ొందుకు అొందరొం ఆన్ొందిొంచాొం.
అొందరు భోజనాలు చేసి వళాురు. నాయ్కులత్ో మరన స్ారి స్ానిన హిత్ూొం ఏరపడ్ి
న్ొందుకు స్ొంత్ృపిా గా ఉొంది.

అమమ ఆరనగూొం

గత్ అయిదారేళ్లు గా మా అమమ ఆరనగూొం బాగా లేదు మామయలుగా ఆవిడ ఆస్ా మా

పపషెొంట్. ఇపుపడు అదన్ొం గా బ.పి. కూడ్ా వచిచొంది. ఇపపటిదాకా మా ఇొంటి డ్ాకటర్ గారు
మికిొల్న నేని స్ాొంబశివ రావు గారు. మా నాన్న గారి మరణొం త్రాాత్ ఆయ్న్ున పిలవటొం
త్గిొొంచాొం పిలోలన్ు శివరామ కిుషనయ్ూ గారు అనే పిలోల డ్ాకటర్ గారికి చూపిొంచేవాళ్ుొం.
ఆయ్న్ చాలా నిదాన్స్ుాలు ఏొంత్ో ఆతీమయ్ొం గా ఉొండ్ే వారు. నేన్ు మేస్టర్ ని కన్ుక
పిలోలన్ు చూడటానికి డబయబ తీస్ుక నే వారు కాదు. వీలెైత్ే త్న్ దగొ రున్న మొందులు కూడ్ా
ఇచేచ వారు అొంత్ స్హు
ు దయ్యలాయ్న్. వారు వారి శ్రుమతి మా ఆొంజనేయ్ స్ాామి వారి
ా ొండ్ే వారు వారి అమామయి కూడ్ా వచేచది. ఈ మధూ మా అమామయి,
గయడ్ికి వస్ూ
పిలోలు అమరికా న్ుొంచి వచిచన్పుపడు పిలోలకు క దిా స్ుసీా చేసపా ఆయ్న్ దగొ రకే తీస్ుకు
వళాోొం. రూపాయి కూడ్ా ఫీజు లేకుొండ్ా టీోట్ చేసి మొందుల్నచాచరు. స్రస్ భారతి పుస్ా కాలు
వారికి అొందజేశాన్ు. వారమామయి కూడ్ా అమరికా లల ఉొంది. న్వుాత్ర పలకరిొంచటొం వారి
పోత్ేూకత్

డ్ాకటర్ కుమార స్ాామి

ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల మాకు జూనియ్ర్, కన్క వల్నో వాస్ా వుూడు వొంపటి కుమార
స్ాామి డ్ాకటర్ పాసెై ఉయ్యూరు లల పాోకీటస్ పెటట ాడు అయ్న్ అన్న స్ుబోహమణూొం నాకు స్ూొల్
లల కాోస్ మేట్. కుమొంగా బాోహమణయలు అొందరు కుమార స్ాామి దగొ రకే వళ్ుటొం
పాోరొంభిొంచారు. ఈయ్నా న్వుా మయఖొం త్ో పలకరిొంచేవాడు మా అమమ కు ఆయ్నేన డ్ాకటర్
గా ఏరాపటు చేశాొం. ఆయ్న్ చాలా జాగుత్ా తీస్ుక ని అమమన్ు టీోట్ చేశాడు అమమకు కూడ్ా
అయ్న్ మీదే గయరి కుదిరిొంది. ఒక వేళ్ మేమయ వేరే డ్ాకటర్ దగొ రకు తీస్ుకు వళాామని
అనాన ఒపుపక నేది కాదు.. స్రే న్ని మేమయ ఆయ్న్ చేత్రలలోనే ఉొంచాొం. అవస్రమైత్ే
అకొడ్ే ఉొంచి వైదూొం చేశాడు. ఆయ్న్ అపపటికి కురు డ్ాకటరు. వేదాొంత్ గుొంధాలు క ని చదివే
వాడు. వేదాలు ఉపనిషత్ర
ా లు త్పిపొంచి ఖాళ్ళ స్మయ్ొం లల అధూయ్న్ొం చేసప వాడు మాకు
ఎపుపడ్ైనా స్ా య్ొంత్ోొం ఖాళ్ళ గా ఉొంటె ఆస్పతిోకి వళ్ో కాసపపు కూరుచని మాటాోడ్ే వాళ్ుొం
మేమయ అొంటే ఆొంజనేయ్ శాసిా ి కాొంత్ా రావు. నేన్ు.

మా త్ోడలుోడు చత్రరేాదుల శ్రు రామ మయరిా బజవాడ సపటట్ బాొంక్ లల పని

చేస్ా ునానడు లబబ పెట్ సపటట్ బాొంక్ కాలని లల ఇలుో ఉొంది . ఆయ్న్కు అకస్ామత్ర
ా గా పక్ష
వాత్ొం వచిచొంది ఫిజికల్ త్రపి వగైరాలు చేయిొంచినా కాలు చేయి స్ాాధీన్ొం లలకి రాలేదు.
అపుపడు కుమారాస్ాామికి చూపిొంచమని చబత్ే తీస్ు క కాచరు దాదాపు నల
రనజులునానరు కుమొం గా న్య్మై ఆయ్న్ పన్ులు ఆయ్న్ చేస్ుక నే సిా తికి వచిచ వాళ్ో కు
స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది..

అలానే క ొండూరి రాదా కృషణ మయరిా అనే పా మరుు దగొ ర క ొండ్ి పరుు వాస్ా వుూలు,
జిలాో పరిషద్ హెడ్ మాస్ాటరు ఆయ్న్ త్ొండ్ిోకి ఇలా నే పక్షవాత్ొం వసపా కుమార స్ాామి దగొ రే
టీోట్ చేయిొంచారు మయరిా గారు మా అన్నయ్ూ జి.ఏల్. శరమ కుత్ాడొంకి లల కాోస్ మేట్.. మా
అన్నయ్ూ కున్న అపార ఇొంగీోష్ పాొండ్ిత్ాూనిన, ఆయ్న్ రచనా పాటవానిన, ఉపనాూస్
నేరపరిత్నానిన అయ్న్ నాకు కనీ పిొంచి న్పుపడలాో చపిప మచుచ క నే వారు. అలాొంటి
స్హాధాూయి త్న్కున్నొందుకు గరా పడ్ే వారు మా నాన్న గారనాన మయరిా గారికి మహా
గ్రవొం. మయరిా త్లుగయ పొండ్ిట్. అయ్న్ కుటుొంబొం లలని అడ్ా మగా అొందరు
ఉపాధాూయ్యలే. అదీ ఆ కుటుొంబొం గకపపదన్ొం. ఆయ్న్ స్ర దరి కుస్ుమ కుమారి
నేన్ు ఆడ్ాడడ హెైస్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేసి న్పుపడు నా దగొ ర హిొందీ పొండ్ిట్ గా
పని చేసిొంది. మొంటాడ వొంకటేశార స్ాామి గయడ్ి దగొ ర స్ాొంత్ డ్ాబా ఉొంది భరా ఎల్నమొంటరి
స్ూొల్ హెడ్ మాస్ాటర్. పిలోలు లేరు ఆసిా బాగా ఉొంది.

ఇలా మాకు కుమార స్ాామి కుటుొంబ డ్ాకటర్ అయ్ాూడు నాకు చొంకలల కురుపు
లేసపా ఆపరేషన్ చేసి న్య్ొం చేశాడు అలాగే వీపు మీద కూడ్ా. మా చిన్న మేన్లుోడు శాసిా ి
రనజు రనజుకూ చికిొ పర త్ే ఆయ్న్ దగొ ర చేరాచొం న్య్ొం చేశాడు మా అన్నయ్ూ గారి
అమామయి వేద వల్నో కి కూడ్ా ఆయ్నే డ్ాకటర్ అయ్న్ స్లహా మీద ఆమన్ు మదాోస్ కు
తీస్ుక ని వళ్ో సెపషల్నస్ట కు కూడ్ా చూపిొంచాొం. ఎొందుకో అొందరికి ఆయ్న్ మీద న్మమకొం
కల్నగిొంది.

కుమార స్ాామి కుమారా వల్నో , కుమారుడు కృషణ య్ాజీ అపుపడు ఉయ్యూరు

హెైస్ూొల్ లల చదువుత్రనానరు. య్ాజీ ఇపుపడు హెైదర బాద్ లల డ్ాకటర్. అత్నే మాకు
ఇపుపడు కుటుొంబ డ్ాకటర్ మా పెదాబాబయి శాసిా ి టెన్ా కాోస్ పాసెై నాడు స్ూొల్ ఫాస్ట మాత్ోమ
కాదు మొండలొం లల ఫాస్ట వచాచడు. న్గదు బహుమతి పొ ొందాడు రొండ్య వాడు శరమ టెన్ా కు
వచాచడు. మయడవ వాడుమయరిా కూడ్ా టెన్ా పూరీా చేశాడు నాలొ వ వాడు రమణ రొండు
మయడు స్ారుో డ్ిొంకీ క టిట టెన్ా డ్ేకాడు అమామయి త్ొమిమది వరకు ఉయ్యూరు స్ూొల్ లల
చదివి టెన్ా వి.ఆర్ కేొం.స్ూొల్ లల చ దివిొంది దీనికి కారణొం నాకు బదిలీ అవటొం.

నా దారి తీరు -42

కలెకటర్ స్ొంత్ాన్ొం గారి చకరవ

విజయ్ వాడ దగొ రలల ఆొందో పోదేశ్ హెవి మేషన్

ీ ఫాకటరీ( aphmel )ఏరాపటు
చేయ్ాలని పోభయత్ాొం భావిొంచిొంది దీనికి పోభయత్ామే కాక పోజా స్హకారొం కూడ్ా కావాల్న
అన్ుక నానరు ఆనాడు కృషాణ జిలాో కలెకటర్ శ్రు స్ొంత్ాన్ొం గారు. అొందుకని ఒక
స్ారిఉయ్యూరు కే.సి.పి. లల చరుకు రత్
ై రల స్మా వేశొం ఏరాపటు చేశారు.
నేన్ూచరుకు రైత్రనే కన్ుక వళాోన్ు నా చరుకు రైత్ర న్ొంబర్ 625.అని జాాపకొం. ఆయ్న్
చాలా అొందొం గా ఆొంగో ొం లల మాటాోడ్ి ఆ ఫాకటరీ అవస్రానిన దాని వలో వచేచ ఉదయ ూగావ
కాశాలు అనిన అతి స్రళ్ొం గా త్ేట త్లో ొం గా వివా రిొంచారు. చరుకు రత్
ై రలొందరూ దీనిలల
భాగ స్ాామయలు కావాల్న అని కోరారు. రైత్ర పెదాలో ల క దిా మొంది మాత్ోొం ఆయ్న్ మాటలన్ు
స్మరిధొంచారు. మిగిల్నన్ వారికి అరధొం కాక క ొందరు, మన్ డబయబ ఏమై పర త్రొందయ న్నే భయ్ొం
త్ో ఎకుొవ మొంది మాటాోడకుొండ్ా కూరుచనానరు. ఏకాభి పాోయ్ స్ాధన్ కోస్ొం చాలా
పోయ్త్నొం చేశారు కలెకటర్ గారు. అది రాలేదు.
 చివరికి ‘’మీరు ఏకాభిపాోయ్ానికి వస్ాారని ఇొంత్ సపపు ఆగాన్ు. కాని మీరు రాలేక
పర య్ారు కాని ఇది పోభయత్ాొం త్రఫున్ తీస్ుకున్న నిరణయ్ొం. ఇపుపడు మీకు అరధొం కాదు.
ా బొంగారొం అవుత్రొంది ...
అకొడ ఆ ఫాకటరీ ఏరపడ్ి అభి వృదిధ చొందిత్ే మీ పిలోల భవిషూత్ర
మీరు స్ాచచొందొం గా విరాళాలు ఇచేచ సిా తి లల లేరు. కన్ుక నేన్ు ఒక స్ూచన్ చేస్ా ాన్ు అది
మీరు అొందరు త్పపక ఆచారిొంచాల్నసొందే. దీనికి తిరుగయ లేదు ఇది కలెకటర్ ఆరడ రు
అన్ుక ొంటారన మీ పాోొంత్ అభివృదిధకి స్ూచనే అన్ుక ొంటారన కాని చరుకు రైత్రల భాగ
స్ాామూొం త్పపదు. అొందుకని మీరు ఫాకటరికి త్ోల్నన్ పోతి టన్ున చరకుకు టన్ునకు పది
రూపాయ్ల చకపుపన్ ఫాకటరీ మిన్హా యిొంచి పోభయత్ాానికి అొంద జేస్ా ుొంది . మిగిల్నన్ డబయబ
మీకు అొందిస్ా ుొంది కన్ుక జేబయ లలొంచి ఎవరూ రూపాయి కూడ్ా తియ్ాూల్నసన్ అవస్రొం
ఉొండదు. ఎొంత్ డబయబమీ న్ుొండ్ి వస్ూలు అవుత్రొందయ పది రూపాయ్లకు ఒక షపరు
వొంత్రన్ మీకు లభిొంచి ఆ ఫాకటరీ లల మీరు భాగ స్ాామయలవుత్ారు ‘’అని చపాపరు ఇది
ఉభయ్ త్ారకొం గా ఉొందని రైత్రలొందరూ ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచి స్ొంత్ాన్ొం గారిని అభి
న్ొందిొంచారు. ఆయ్నా -ఇొంత్ గకపప స్పొందన్ రత్
ై రల న్ుొండ్ి వచిచ న్ొందుకు ఎొంత్ో స్ొంత్ృపిా
చొందారు

అొంత్ే –అపపటి కపుపడు ఫాకటరీ వారు లెకొలు చూసి త్ోల్నన్ పోతి ట న్ునకు
పది రూపాయ్లు చకపుపన్ వస్ూలు చేసి పోభయత్ాానికి జమ చేశారు. హెవి మేషి న్రి
ఫాకటరీకలెకటర్ అధూక్షత్న్ క ొండపల్నో దగొ ర ఏరపడ్ిొంది వాళ్లుషపర్ స్రిటఫికటు
ో పొంపారు.
అపుపడు మేమయ వీర వల్నో పొ లొం లల మాత్ోమ చరుకు వేశాొం. అది క ొంత్ చచిచ క దిాగా
మాత్ోమ పొండ్ిొంది ఫాకటరికి నా పపర త్ోల్నొంది 7 టన్ునలుమాత్ోమ కన్ుక నా వదా
మిన్హాయిొంచిొంది 70 రూపాయ్లే. కన్ుక నా షపరో ు ఏడు మాత్ోమ. ఇలా చరుకు
రైత్రలొందరూ అొందులల భాగస్ాామయూలెన
ై ారు అొందరికి షపర్ స్రిాఫెకటు
ో వచాచయి దాదాపు
ఇరవై ఏళ్లు గా ఆ ఫాకటరీ నిరామణొం నిరాహణ ఖరుచల వలో డ్ివిడ్ొండ్ ఏమీ రాలేదు. ఏడ్ాది
కోస్ారి బో ర్డ మీటిొంగ్ జరుగయత్ూ వివరాలు పుస్ా క రూపొం లల వస్ూ
ా నే ఉనానయి. ఇొంత్వరకు
నాకు నా షపరో మీద రూపాయి అదన్ొం గా వచిచన్ జాాపకొం లేదు. ఏమన
ై ా ఒక క త్ా ఫాకటరీ
నిరామణానికి నా దీ ఒక రాయి పడ్ిొందని స్ొంత్ోషమే మిగి ల్నొంది.

స్ూొల్ లల నా పోయోగాలు
 నేన్ు ఫిజికల్ సెైన్ుస,ఇొంగీోష్ పదవ త్రగతికి చపపప వాడ్ిని. పాఠొం చపపటొం సెక్షన్
లల ఉన్న త్ల్నవి గల వారి స్ొంఖూ న్ు బటిట ననటుస చపపటొం దానిన మరానడు కాోస్ కు
వచిచన్పుపడు పాత్ది చదివి పిలోలు కాోస్ కు రావటొం జరిగేది నిన్నటి పాఠొం మీద పోశనలు
అడ్ిగి స్మాధానాలు రా బటేట వాడ్ిని. వాటినే పుస్ా కొం లల రాయిొంచేహో మ్ వర్ొ ఇచేచ
వాడ్ిని. పిలోలు ఏొంత్ో ఉత్ాసహొం గా ఇవనీన చేసప వారు. ఇొంగీోష్ లల పోశనలకు ఆన్సరుో
రాయిొంచే వాడ్ిని. సెపల్నో ొంగయ లు చపిపొంచేవాడ్ిని. సెైన్ుస బొ మమలు బో ర్డ మీద పిలోలత్ో
వేయిొంచే వాడ్ిని భాగాలన్ు గయరిాొంప జేసప వాడ్ిని. పాోకిటకల్ రికార్డ త్య్ారు చేయిొంచే వాడ్ిని.
లాబ్ లల పాోకిటకల్స చేసి, చేయిొంచే వాడ్ిని. అొందుకే పిలోలకు ఏొంత్ో హుషారు కల్నగి పిోపపర్
అయి వచేచ వాళ్లు.

ఇొంగీోష్ నాన్ డ్ిటెైల్డ లలని మయఖూ పాత్ోల మీద విదాూరుధలన్ు మాటాోడ్ిొంచే

వాడ్ిని ‘’నాకు న్చిచన్ పాత్ో ‘’అని వారిత్ో మాటాోడ్ిొంచే వాడ్ిని. దీనికి ఒక స్ారి హెడ్
మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారిని ఆొంజనేయ్ శాసిా ి గారిని నాూయ్ నిరేనత్ గా పిల్నపిొంచి
బాగా మాటాోడ్ిన్ వారిని సెలెక్ట చేయిొంచి, వారికి బహుమత్రలు హెడ్ మాస్ాటరి దాారా
ఇపిపొంచాన్ు. ఇలా చేసి న్ొందుకు ఆయ్న్ ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. బహుశా ఇలా ఏ స్ూొల్
లలన్ు ఏ మాస్ాటరు చేసి ఉొండరు. ఇదొ క అన్ుభయతి గా మిగి ల్నొంది. ఇది వరకే చపిప న్టు
ో
నేన్ు పని చేసన్
ి పోతి స్ూొల్ లాబరేటరి లలన్ు బయ్ట ‘’మధన్ పడ్ే మేధావుల చివురాశలు
చివురిొంచే రస్ రాజూొం- లాబరేటరి’’ అని దాశరధి కవి త్ా వాకాూనిన రాయిొంచే వాడ్ిని ఇది
అొందరికి స్ూపరిా దాయ్కొం గా ఉొండ్ేది. ఉయ్యూరు లల కూడ్ా ఇలానే రాయిొంచాన్ు. లాబ్
అసిస్టొంట్ రనజూ పునాది పాడు న్ుొంచి వచేచ భాస్ొర రావు మొంచి వాడు. ఆఫీస్ పని కూడ్ా
బాగా చేసప వాడు.

స్ూొల్ కు మౌల్నక స్దుపాయ్ాలు

ై ూొల్ కు మయిన్ బల్నడ ొంగ్ ఏరపడ్ిొంది. అపపటికి

స్ుమారు 1970 లల ఉయ్యూరు హెస్
పిలోరో మీద బల్నడ ొంగ్ కటట టొం లేదు. గనడలు కటిట స్ాోబ్ పర య్ట మే. అలానే కటాటరు.
దీనిలలనే ‘’పోయ్ాగ కృషణ వేణన బాోక్ ‘’ న్ు వొంగల కృషణ దత్ా శరమ గారు -చని పర యిన్ త్మ
స్ర దరి పోయ్ాగ కృషణ వేణన పపర 32వేల రూపాయ్లత్ో కటిటొంచారు. అది త్పప వేరే బల్నడ ొంగ్
లేదు. ఈ బల్నడ ొంగ్ ఎదురుగాన్ు, ఉత్ా రొం వైపున్ రేకుల షెడో ు మాత్ోొం ఉనానయి. అొందుకని
హెడ్ మాస్ాటరు స్ూొల్ కమిటీ పెోసడ్
ి ొంట్ అయిన్ డ్ాకటర్ దిాజేొందో బాబయ గారు కసీపి.వారి ని
ఒపిపొంచి దక్షిణొం వప
ై ు రొండస్ుాల భవన్ నిరామణానికి ఒపిపొంచి బాగా కటిటొంచారు. ఆ నాటి
కసీపి పాోొంట్ మేనేజర్ శ్రు ఇొంజేటి జగనానధ రావు స్ాానిక శాస్న్ స్భయూడు వడ్ేడ శోభనాదీోశార
రావు ఏొంత్ో ఉదారొం గా బాధూత్ గా మొందుకు వచిచ త్ోడపడ్ాడరు. అలాగే బాగా నీళ్లు
నిల్నచే గ్ుొండ్ న్ు కసీపి రదుా త్ో నిొంపి మరక చేసి నీరు బయ్టికి పర యిే ఏరాపటల చేశారు.
విదాూరుధలకు రక్షిత్ మొంచి నీటి స్ౌకరూొం లేదు అొందుకని పడమర వప
ై ు ఒక రేకు షెడ్
ఏరాపటు చేసి దాని బయ్ట ఒక బో ర్ త్ోవిాొంచి విదుూత్ మోటారు త్ో నీటి స్రఫరా బయ్ ట
పొంపులు ఏరాపటు చేశారు. షెడ్ లల విదాూరుధలు కూరుచని భోజన్ొం చేసప ఏరాపటు చేశారు.
ఇవనీన హెడ్ మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారి చకరవత్ో జరిగిన్వే . లాబ్ లల ఇన్ుప రాడో
మీద చేకొలుొందే బొంచీలు త్య్ారు చేయిొంచి లాబ్ లల విదాూరుధలు కూరనచవటానికి చకొని
వస్తి కల్నపొంచారు అొందుకని మా స్ాటఫ్ మీటిొంగయలలల నేన్ు ఆయ్న్ున ‘’ఈ నాటి
అకబర్ ‘’అనే వాడ్ిని ఆయ్న్ మయసి మసి న్వుాలు న్వేా వారు. ఇవనీన నేన్ు ఇకొడ పని
చేసిన్ కాలొం లల ఏరపడ్ి న్ొందుకు ఆన్ొందొం గా ఉొంది.

నా దారి తీరు -43

సెైన్స వర్ొ షాప్ టెని

ైి ొంగ్

అమరికా న్ుొండ్ి పి.ఎల్.480 కిొంద ఎననన రకాల ఆరిధక, ఆరిాకేత్ర

స్ాయ్ొంమన్దేశానికి అొందుత్ోొంది. దానిన అనిన రొంగాలలలన్ు ఖరుచ పెడుత్రనానరు.
విదాూ వూవస్ా లల కూడ్ా ఈ నిధులన్ు విని యోగిస్ా ునానరు.. పశిచమ గనదావరి జిలాో
ఏలూరులల సెైన్ుస బో ధన్ మీద వరొ షాప్ టెని
ైి ొంగ్ కారూకుమాలన్ు సెకొండరి
విదాూలయ్ాలకోస్ొం ఏరాపటెైొంది. ఒక ొకొ జిలాో న్ుొండ్ి క ొందరు సెైన్ుస మేస్ట ారో న్ు ఎొంపిక
ైి ొంగ్ ఇస్ుానానరు. నాకూ ఆ అవకాశొం వచిచొంది. ఉొండటానికి వస్తి
చేసి పది రనజులు టెని
ఇస్ాారు. భోజన్ొం అదీ మన్మే చూస్ుకోవాల్న. న్న్ున రిలీవ్ చేసి పొంపారు. వళ్ో చేరాన్ు.

ఆ టెని
ైి ొంగ్ ఆఫీస్ మైన్ రనడ్ లలనే ఉన్నటు
ో జాాపకొం. ఉదయ్ొం పది గొంటల న్ుొండ్ి
స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదు వరకు అకొడ్ే ఉొండ్ాల్న. అనేక మైన్ పాోజకుటలు చయ్ాూల్న ఇమోలోవజ
ై ేడ్
మోడల్స త్య్ారు చేయ్ాల్న. వాటిని పోదరిశొంచి చూడ్ాల్న. అొంత్ేకాక బో ధనా స్ామరాధునిన
పెొంచే ఎననన విషయ్ాల మీద సెపషల్నస్ుటలు లెకచరుో ఇస్ాారు. దీని న్ొంత్టిని రికార్డ
చేస్ుకోవాల్న ఆడ వాళ్ళు వచాచరు. ఒకే కుటుొంబొం లా కల్నసి పని చేశాొం. స్రదాగానే ఉొంది.

నేన్ు ఉదయ్ొం కాఫీ త్ాగి, పదిొంటికి వస్ొంత్ విహార్ లల నన, అకొడ ఉన్న బాోహమణ
మేస్ లలనన భోజన్ొం చేసి వళళు వాడ్ిని రాతిోకి కూడ్ా అకొడ్ే చేసప వాడ్ిని . వీలెైన్పుపడు
దగొ రలలనే ఉన్న మా అత్ాారి వూరు వేలుప చరో కు ఏలూరు –న్ూజి వీడు వయ్ా
మయస్ున్ూరు బస్ లల వళ్ో రాతిో అకొడ ఉొండ్ి మరానడు ఉదయ్మే భోజన్ొం చేసి, ఎనిమిది
గొంటల బస్ ఎకిొ వర్ొ షాప్ కు వచేచ వాడ్ిని. ఒక స్ారి ఉయ్యూరు కూడ్ా వళళు వాడ్ిని.
మొంచి రిఫరన్స పుస్ా కాలు, బో ధనా స్ామగిు పుస్ా కాలన్ు స్ూొల్ కు అొందజేయ్ టానికి
మాకు ఇచాచరు పది రనజులు యిటెట గడ్ిచి పర య్ాయి చివరి రనజున్ టీ పారీట ఏరాపటు చేశారు.
ఎవరి అన్ుభయతి వాళ్లో చపాపరు. పాోజక్ట ఆఫీస్ర్ పపరు గయరుా లేదు కాని మొంచి య్యవ
ఆఫీస్ర్. ఎొంత్ో జాగుత్ా గా మాకు టెని
ైి ొంగ్ ఇపిపొంచారు. నాకు బాగా నే ఉపయోగ పడ్ిొందని
పిొంచిొంది స్ూొల్ లల బో ధనా మరుగయ పరచుక నే గకపప అవకాశొం కల్నొ ొంది చిన్న చిన్న
పరికరాలు చేసప నేరుప వచిచొంది పిలోలత్ో చేయిొంచే అన్ుభవమయ వచిచొంది. వాళ్లు
అొందజేసిన్ పుస్ా కాలూ ఏొంత్ో ఉపయోగ పడ్ాడయి

పి.ఎల్.480 నిధులు మొదటోో బాగానే స్దిాని యోగొం అయ్ాూయి త్రాాత్ నిధుల

గనల్ మాల్ ఎకుొ వైొంది.ఈ కారూకుమొం ఇరవై ఏళ్లు న్డ్ిచిొందని జాాపకొం. ఈ నిధుల కిొంద
పాతిక కిలలల పాల పొ డ్ి పాకటు
ో పపదలకు అొందజేసప వారు దుపపటు
ో , రగయొలు శాలువాలు
అమరికా న్ుొంచి త్పిొంచి ఇచేచ వారు వీటిని కిుసట య్
ి న్ మత్ గయరువులు పొంపిణీ చేసి న్టు
ో
గయరుా. ఇవి అొందరికి పొంచకుొండ్ా క ొనిన స్ాాహా చేసప వారు లేక పర త్ే బయ్ట డబయబలకు
అమయమక నే వారు.. ఆ ఫాదర్ త్ల్నసిన్ వాడ్త్
ై ే ఊరికే లేక పర త్ే డబయబకు మా బో టి వాళ్ుకు
ఇచేచవారు. పాల పొ డ్ి రుచి గా ఉొండ్ేది. కుమొంగా దానిన గేదలకు కుడ్ితి లల కల్నపి పెటట ె
వాళ్ుొం. మొకొ జొన్న పిొండ్ి రవా కూడ్ా వచేచది ఇవీ ఇలానే పరుల పాలయిేూవి రవాత్ో
ఉపామ చేస్ుక నే వాళ్ుొం. నిలవ ఉొండటొం వలో కొంపు క టేటవి. అొందుకని వీటి మీద మోజు
మాకు త్గిొొంది పాల పొ డ్ి మాత్ోొం గేదల కోస్ొం క నే వాళ్ుొం. ఇదీ’’ పిఎల్ 420
‘’స్ారీ 480 భాగవత్ొం..
స్ాపట్ వాలుూయిేషన్

మటిోక్,ఎస్.య్స్.ఎల్.సి. పబో క్ పరీక్ష పపపరో న్ు ఉపాధాూయ్యల ఇళ్ో కే పొంపి

దిదా ొంి చటొం ఉొండ్ేది. పారేసలుో ఇళ్ుకు వచేచవి దిదా ి మయొందుగా స్ాొంపిల్ గా క నిన పపపరుో
చీఫ్ కు పొంపప వారు ఆయ్న్ ఒకే అొంటే మిగిల్నన్వి దిదా ి పొంపాల్న చీఫ్ కు ఒక అసిస్టొంట్
ఉొంటాడు అత్న్ు పోతి పపపరు చక్ చేసి మారుొలు కూడ్ి స్రి చూడ్ాల్న. అత్నేన చకొర్
ై ల్ అయిేూది. ఈ విధొం గా చాలా
అొంటారు. ఆయ్న్ ఓకే చేసిన్ త్రాాత్ మారుొల ల్నస్ుట ఫెన్
కాలొం జరిగిొంది. ఇొందులల క నిన లలపాలు జరిగవి
ే ఏ పపపర్ ఎవరికి వళ్ో ొందయ కనీ పెటట ె వారు.
వారిొంటికి వళ్ో ఇొంఫ్ుోఎన్స చేసి మారుొలు వేయిొంచు క నే వారని అన్ుక నే వారు. అలాగే
చీఫ్ న్ు కూడ్ా మైొంటెైన్ చేసప వారని అొంటారు.

పదవ త్రగతి అనే ఎస్.ఎస్.సి వచిచన్ త్రాాత్ విదాూరుధల స్ొంఖూ విపరీత్ొం గా పెరిగి
పర వటొం వలో ఇళ్ుకు పొంపప ఏరాపటు విరమిొంచి స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ కేొందాోలలల టీచరో న్ు
రపిపొంచి దిదా ొంి చే పధ్ధ తి మొదలెైొంది. కరూనలు, విశాఖ పటనొం, రాజ మొండ్ిో మొదలెైన్ చనటో
స్ాపట్ ఉొండ్ేది..మేస్ట ారుో న్ు. అకొడ్ికి అపాయిొంట్ చేసి పొంపపవారు అకొడ్ే స్ుమారు పది
హీన్ు రనజులు పటేటది స్ాపట్ పూరీా అవటానికి అని చేపగా వినానన్ు అకొడ్ా చకొర్స చీఫ్
లు కాొంప్ ఆఫీస్రుో ఉొండ్ే వారు. ఇదొంత్ా జిలా విదాూ శాక్ష్ది కారి ఆధారూొం లల జరిగేది.
మేమయ స్రీాస్ లలకి వచేచస్రికి గయొంటలర్, ఎలూర్ సెొంటరుో వచాచయి ఒక స్ారి న్న్ున
గయొంటలర్ సెొంటర్ లల ఫిజికల్ సెన్
ై స పపపరుో దిడటానికి వేశారు. లేడ్ీస్ కాలేజి లల సెొంటర్ అని
జాాపకొం. మాకు వస్తి హిొందూ కాలేజి లల ఇచాచరు. అకొడ్ే ఉనానొం పది హీన్ు రనజులు.
హో టల్ భోజన్ొం. టిఫిన్ కాఫీ అనీన హో టల్ లలనే. హిొందూ కాలేజి లల ఆఫీస్ ఆఫీస్
స్ూపరిొంటేనా ొంే ట్ మా రేపలెో బాబాయి శివరామ దీక్షి త్రలు గారి రొండ్య అమామయి బాల భరా
ఒకోొ స్రి బోహామన్ొంద రడ్ిడ సపటడ్య్
ి ొం దగొ రున్న అమమ వారి గయడ్ి దగొ ర ఉన్న వాళ్ు ఇొంటికి
వళళు వాడ్ిని ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా చూసప వారు భోజన్ొం అకొడ చేసపా కాని వదిలే వారు
కాదు బాబాయి మయడ్య కూత్రరు సీత్ కూడ్ా వారిొంటి దగొ రే ఉొండ్ేది. అన్నయ్ాూ అన్నయ్ాూ
అొంటల వాళ్లు ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పిలుస్ుాొంటే ఒళ్లు పులకరిొంచేది వీరిదారి పెళ్ోళ్ోకు మా
కుటుొంబొం హాజరయిొంది.
 ఒక స్ారి మాత్ో పపపరుో దిదా ుత్రన్న మా చీఫ్ గారు అస్ాస్ుాలయ్ాూరు ఆయ్న్
సెలవు పెటట ి వళ్ో పర త్ాన్నానరు చాలా మొంచి వాడు.అొందుకని ఆయ్న్ కిొంద అసిస్ాొంటు
ో గా
పని చేస్ా ున్న నేన్ు, వీరా రడ్ిడ అనే మా జిలాో సెన్
ై ుస మేషట ారు ఆయ్న్ున ఒపిపొంచి
ఇొంటికి వళ్ు కుొండ్ా ఆపి, కాొంప్ ఆఫీస్ర్ గారికి చపిప మా పపపర్ వాలుూయిేషన్ అయిన్
త్రాాత్ ఆయ్న్ చేసప చీఫ్ పని కూడ్ా మేమయ చేసి ఆయ్న్కు ఏొంత్ో స్హకరిొంచాొం హాయిగా
కురీచలల త్ాపీగా ఉొండమని చపాపొం. ఆయ్న్ ఏొంత్ో ఆన్ొందిొంచారు. మాకు ఏొంటో కృత్జా త్
చపాపరు ఒకరిక కరు స్ాయ్ొం చేస్ుకోవటొం అొంత్ే కాని ఇొందులల మేమేమీ ఇబబొంది
పడలేదు ఏొంత్ో ఓరుపగా ఆ పని స్ొంత్ృపిా గా చేశాొం. ఆయ్న్కు రావాల్నసన్ డబయబలల ఒకొ
రూపాయి కూడ్ా త్గొ కుొండ్ా ఇపిపొంచ గల్నగి న్ొందుకు స్ొంత్ోషొం గా ఉొంది.

ఖాదర్ మేషట ారు

ఇకొడ కాొంప్ లల ఒక స్ారి డ్ిపూూటి దియి వో గారిని చూశాన్ు ఆఫీస్ర్ మేమయ

ఉయ్యూరు లల త్ొమిమదవ త్రగతి చదువుత్రన్నపుపడు మాకు కాోస్ టీచర్ గా ఇొంగీోష్ ,
స్ర షల్ బో ధిొంచిన్ ఏొం డ్ి.ఖాదర్ మేషట ారుఅని గయరిాొంచి అవునా అని అడ్ిగిత్ే ఆయ్న్
అవున్నానరు.. ఆయ్న్ొంటే మాకు పాోణొం ఏొంత్ో గకపపగా బో ధిొంచారు ఆయ్న్ ఉన్నది ఒకొ
ఏడ్ాది మాత్ోమ కాని ఆ అన్ుబొంధానిన మరచి పర లేొం ఆయ్న్ ఇనసెకటర్ గా సెలెక్ట అయి
ఉయ్యూరు హెస్
ై ూొల్ న్ుొంచి బదిలీ అయిన్పుపడు ఆయ్న్కు ఘన్మన్
ై వీడ్య ొలు విొందు
ఇచాచొం. స్ూొలు స్ూొలు అొంత్ా త్రల్న వళ్ో కనీనళ్ుత్ో ఆయ్న్ున బస్ ఎకిొొంచిొంది
అొంత్ పోభావొం చూపిొంచారు ఖాదర్ మేషట ారు. న్లో గా ఉనాన త్లో ని పాొంట్ షార్ట ర్ట వేసప వారు.
ఇవనీన వారికి నేన్ు జాాపకొం చేసి ఆయ్న్ శిషరూడ్ిని అని చపాపన్ు అయ్న్ ఏొంత్ో
స్ొంత్ోషిొంచారు. అపాూయ్ొం గా క్గల్నన్ుచక నానరు. నాకు కళ్ుొంబడ్ి ఆన్ొంద బాషాపలు
విపరీత్ొం గా కా రిపర య్ాయి ఆపుకోలేక పర య్ాన్ు. ఒక రకొం గా చల్నొంచి పర య్ాన్ు.
ఇపుపడు అయ్న్ గయొంటలరు జిలో లల గేజట
ే ెడ్ ఇనసెకటర్ గాడ్ిపూూటి డ్ి.యి వో గా ఉనానరట.
స్ాపట్ న్ు విజిట్ చేయ్టానికి వచాచరట. ఇనేనళ్ుకు వారిని మళ్ళు చూసి న్ొందుకు
మహదాన్ొందొం గా ఉొంది నాకు కాని మేషట ారు ఎొందుకో డల్ గా ఉన్నటో ని పిొంచారు రొండ్య
రనజున్ ఈ మాటే ఆయ్న్ త్ో అనానన్ు నిజమే న్నానరు ఏదయ స్ాాధిొంచాలని ఇొందులలకి
వచాచన్ని ఏమీ చేయ్ లేక పర త్రన్నొందుకు దిగయలుగా ఉన్నొందు వలో అలా కనీ
పిస్ా ునానన్ని అనానరు మేషట ారు కాదుకాదు డ్ిపూూటీ విదాూశాఖాధి కారి గారు
 వీలెైన్పుపడలాో రాత్రోళ్లు సినిమాలకు వళళు వాళ్ుొం. అకొడ ఏవైనా స్భలు
జరిగిత్ే వళ్ో చూసప వాళ్ుొం. సిలెాస్ట ర్ మిమికిు ని అకొడ్ే మొదటి స్ారి చూశాన్ు అయ్న్
చపిపన్ ఒక జోక్ ఎపుపడు గయరుాకు వచిచనా విపరీత్ొం గా న్వుా వచేచది. ఒక స్ారి ఒక పెదా
మనిషి ఒకరిొంటికి వళ్ో ఇొంటి ఆయ్న్ ఉనానడ్ా అని అకొడ ఒక కురాుడు కనిపిసపా అడ్ిగాడు.
’’నాన్న గారు ఇొంటోో లేరొండ్ి బయ్టికి వళాురు. కాసపపటోో వస్ాారు ఉొండొండ్ి ‘’అనానడు
ఆయ్న్ కాలక్షేపానికి ‘’మీరు ఎొంత్మొంది అన్న దమయమలు ?’’అని అడ్ిగాడు ‘’నాత్ో
న్లుగయరు ‘’అనానడుకురాుడు ‘’అకొ చలెో లలో ?/’’మళ్ళు అడ్ిగాడు ‘’న్లుగయరు అకొలు ఒక
చలెో లు ‘’అనానడు పిలో ాడు. ’’మీ నాన్న గారు ఏొం పని చేస్ా ారు /’’అని అడ్ిగాడు
పెదా ాయ్న్ ‘’’ఇదే పని చేస్ా ారు ఇొంకేపనీ చేయ్రు ‘’అనానడు ఆ కురు కుొంక.. అొంటే స్ొంత్ాన్ొం
పెొంచటొం త్పప త్ొండ్ిోకి ఏ పనీ లేదని దేపాపడన్న మాట. ఆ జోకు విని పొ టట చేకొలయిేూటు
ో
న్వాాన్ు. అపపటి న్ుొంచి గయరకాచిచన్పుపడలాో అొంత్ే. ఏొంత్ో మొందికి దీనిన చపిప
న్విాొంచాన్ు

నా దారి తీరు -44

బొందరు స్ాపట్

ఎటట కేలకు బొందరు లల స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ సెొంటర్ వచిచొంది. నేన్ు స్రీాస్ లల చేరిన్
స్ుమారు ఏడ్నిమి ఏళ్ుకే నాకు స్ాపట్ కు ఆరడరో ు డ్ి.యి.వో న్ుొండ్ి అొందాయి. అదీ నేన్ు
ై స లలవచిచొంది.. స్ాపట్ వసపా హెడ్ మాస్ట ర్
బో ధిస్ా ున్న ఫిజికల్ సెైన్స లల కాదు. నేచురల్ సెన్
వొంటనే విధుల న్ుొంచి రిలీవ్ చేసి పొంపిస్ా ారు. నేన్ు రిలీవ్ అయి అకొడ్ి కి చేరాన్ు. స్ాపట్
కు క ొందరు మేస్ట ారుో డ్ి.యి.వో.ఆఫీస్ గయమాస్ాాలన్ు మేనేజ్ చేసి ఆరడ ర్ స్ొంపాదిొంచటొం
ఉొండ్ేది పాతికో పరకో ‘’ఆమాూమాూ ‘’మయొందే స్మరిపసపా స్ాపట్ రావటొం ఖాయ్ొం. లేక పర త్ే
ఎనేనళ్లు గడ్ిచినా చాలా మొందికి వచేచది కాదు. కాని నాకు ఏ పోయ్త్నొం లేకుొండ్ా నే
స్ాపట్ వచిచొంది. నారాయ్ణ రావు అనే గయమాస్ాా ఇొందులల పోసద
ి ధ ి చొందాడు క ొందరు
మేస్ట ారుో మేస్ట ారో వదా డబయబ వస్ూలు చేసి అకొడ ‘’క టిట ‘’ఆరడ రో ు వచేచటు
ో చేసప వారు. మా
హిొందీ మేషట ారు రామారావు దీనిలల ఆరిత్ేరిన్ వారని చపుపక నే వారు. న్న్ూన ఒక స్ారి
పోలలభ పెడ్ిత్ే ‘’చయిూ జారాన్ు ‘’కూడ్ా అకొడ ఆ పరిసతి ిా చూసి అస్హూొం వేసి ఆ జోల్నకి
మళ్ళు ఎపుపడూ వలో లేదు

వరొండ్ా అపాయిొంట్ మొంట్

రగయూలర్ గా స్ాపట్ అపాయిొంట్ మొంట్ రాక పర త్ే స్ూొల్ కు సెలవు పెటట ి మొదటి
రనజున్ వడ్ిత్ే రాని వారవ రైనా ఉొంటె ఖాళ్ళలు చూసి ‘’స్ాపట్ అపాయిొంట్ మొంట్ ‘’ఇచేచ
వారు. దీనిన మేమయ ‘’వరొండ్ా అపాయిొంట్ మొంట్ ‘’అనే వాళ్ుొం. అకొడ కూూ లల న్ుొంచన
వాల్న. ఏ స్బజ క్ట లల ఖాళ్ళ ఉొంటె అొందులల పపపరుో దిదా ాల్న. ఆ రనజుకు డ్ి ఏ.ఉొండ్ేది కాదు.
అపుపడు డ్ి.ఏ.పది రూపాయ్లు రనజుకు. కుమొం గా పదిహేన్ు ఇరవై అయిొంది ఎనిన
రనజులు స్ాపట్ లల ఉొంటె అనిన రనజులకు డ్ి ఏ,ఇచేచవారు రాన్ు, పర న్ు బస్ కు లేక రైల్ కు
ఎకసెోస్ చారీజలు ఇచేచవారు దిదా న్
ి పపపర్ కు ఒకటికి మొదటోో పావలా అ త్రాాత్ా న్లభై
పెైస్లు ఆ త్రాాత్ా డ్బుై అయిదు పెస్
ై లు, చివరగా రూపాయిన్నర కూడ్ా ఇచాచరు చీఫ్
కు ఫికసడ్ అమౌొంట్ ఉొండ్ేది. అొందుకని చీఫ్ కొంటే అసిస్ాొంటో కు ఎకుొవ వచేచది త్రువాత్
దీనిన మారాచరు. చకొర్ కు పది పెైస్లు చివరికి మయపాపవలాఅయిొంది.. చీఫ్ ఒకోొ
అసిస్టొంట్ పపపరో లల పది హీన్ు శాత్ొం పపపరుో చక్ చేయ్ాల్న గీన్
ు ఇొంకు పెన్ వాడ్ాల్న అసిస్టొంటు
ో
రడ్ ఇొంకు పెన్ వాడ్ాల్న, చకొరుో బయ
ో లేక బాోక్ వాడ్ాల్న. ఇొంకు స్ాపట్ వాళళు స్రఫరా చేసప
వారు బాల్ పాయిొంట్ పెన్స అయిత్ే మన్మే త్చుచకోవాల్న.

స్ాధారణొం గా స్ాపట్ బొందరు హిొందూ హెైస్ూొల్ లలనే జరిగేది. అకొడ వస్త్రలు

పెదాగా లేక పర యినా అనినటికి సెొంటర్. బస్ స్ాటొండ్ కు కూడ్ా దగొ రే న్డ్ిచి సెొంటర్ కు చేర
వచుచ. సెొంటర్ రనడుడ మీద కా కుొండ్ా కాొంపౌొండ్ వాల్ లలపల ఉొండటొం వలో బయ్టి వారి
పోవేశొం ఉొండదు. స్ూొల్ కు కూడ్ా మొంచి చరిత్ో ఉొంది కన్ుక అొందరికి గకపప న్మమకొం.
ఒకోొ స్బజ క్ట కు రొండు రూమయలలో స్ాపట్ జరిగేది. ఒకోొ చీఫ్ కు కనీస్ొం ఏడు లేక ఎనిమిది
మొంది అసిస్టొంట్ లు ఉొండ్ే వారు. హిొందీ కి త్కుొవ. స్ాానిక సెకొండరి మేస్ట ారుో లేక
గయమాస్ాాలు చకొర్ లు గా అపాయిొంట్ ఆయిె వారు ఈ పది మొంది అసిస్ాొంటు
ో దిదా న్
ి
పపపరో మారుొలు స్రి చూసి మారుొల ల్నస్ుట లన్ు చక్ చేసి చీఫ్ కు అొందజేయ్ాల్న. స్ాపట్
స్రదాగానే ఉొంది పోశాన పత్ాోలకు స్ొంబొంధిొంచిన్ స్మాధానాలు పాయిొంటు
ో గా ఎక్స పెర్ా్
చేత్ హెైదరా బాద్ లల త్య్ారు చేయిొంచి స్ాపట్ సెొంటరో కు పొంపిస్ా ారు దాని ఆధారొం గా
వాలుూ చయ్ాూల్న. ఒకోొ స్ారి వాళ్లు త్పుపడు ఆన్సరుో ఇవాటమో లేక ఒకే ఆపి న్
ఇవాటమో జరిగేది అపుపడు మేమయ చీఫ్ కి చపిప వాటి ని స్రి చేయిొంచి కాొంప్ ఆఫీస్ర్ త్ో
ఒపిపొంచి పెై అధికారులెన్
ై డ్ి.యి.వో అన్ు పతి పొ ొందేటో ు చేసప వాళ్ుొం.

హిొందూ హెస్
ై ూొల్ లల శ్రు స్రస్ాతి దేవి విగుహొం ఉొంటుొంది రనజు అకొడ పూజ
నిరాహిొంచి పోస్ాదొం పెడత్ారు స్ాపట్ కు అొందరొం ఉదయ్ొం పది గొంటలకే చేరుకోవాల్న.
అకొడ అటేనా న్
ే స రిజి స్స్ట ర్ లల స్ొంత్కొం చేయ్ాల్న. చీఫ్ గారు అసిస్టొంట్ కాొంప్ ఆఫీస్ర్ వదా
దిదా ాల్నసన్ పపపరుో తీస్ుక ని వచిచ త్న్ రిజి స్ా ర్ లల న్మోదు చేస్ుక ని డ్ిసట బ
ి ా యూషన్ రిజి స్ా ర్
లల ఎవరికి ఎనిన పపపరుో ఏ సెొంటర్ వి ఏ న్ొంబర్ న్ుొంచి ఏ న్ొంబర్ వరకు ఇచాచరన రాసి
మాత్ో స్ొంత్కొం పెటట ొంి చే వారు మధాూహనొం ఒొంటి గొంట వరకు ఒక సెషన్. ఆ త్రాాత్ా ఒక
గొంట విశాుొంతి భోజన్ొం చేసప వాళ్లు చేసప వారు. టిఫిన్, కాఫీ లు చేయ్చుచ అకొడ
బయ్ట ‘’చొందోొం ‘’హో టల్ ఉొండ్ేది. అకొడ బజిజ , పున్ుగయ త్పప ఇొంకేమీ ఉొండ్ేవి కావు. టీ
బాగా ఉొండ్ేది. చొందోొం పెదా వాడ్ే కాని అొందరు చొందోొం అనే పిల్నచే వారు న్వుాత్ూ అసి స్ట ొంట్
లత్ో స్ర్ా చేయిస్ూ
ా ఉొండ్ేవాడు. లావుగా ఖాకీ పాొంట్ త్ో ఉొండ్ే వాడు. నేన్ు ఉయ్యూరు
ై ే టిఫిన్ కూడ్ా చేయిొంచి బాక్స లల త్చుచక నే వాడ్ిని .
లలనే భోజన్ొం చేసి వీలెత్

మధాూహనొం రొండు గొంటలకు రొండ్య సెషన్. మధాూహనొం కూడ్ా అదే విధాన్ొం

ఉదయ్ొం 18 పపరో ు, స్ాయ్ొంత్ోొం 18 పపపరుో మాత్ోమ దిదా ాల్న. అొంత్కు మిొంచి ఇచేచ వారు
కాదు ఇది మొదటోో ఉన్న విధాన్ొం కుమొంగా మారి పర యిొంది . పొ దుాన్ స్ాయ్ొంత్ోొం
కల్నపి 45 పపపరుో దిదాటొం. చివరికి య్ాభై ఆపెన్
ై దిదా ే వాళ్ుొం ఒకోొస్ారి ఎకుొవ విదాూరుధలు
పరీక్ష రాసిన్ సెొంటరో న్ుొండ్ి పపపరుో వసపా కనీస్ొం అరవై కూడ్ా దిదా ాొం. ఒక స్ారి
ి స్ొంఘటన్ కూడ్ా ఉొంది. ఫిజకల్ సెన్
నేన్ు 85 పపరో ు దిదా న్ ై స పపపరుో ఇవి. నాకు కుమొం గా
ఫిజికల్ సెన్
ై స పపపరుో దిదా ే అవకాశాలు వచాచయి త్రాాత్ా ఇొంగీోష్ పపపర్ రొండు ఆ త్రాాత్ా
ఇొంగీష్ ఒకటి పపపరుో దిదా ాన్ు. ఇది మరీ హెడ్ మాస్ట ర్ అయిన్ త్రాాత్ా ఇొంకా ఎకుొ వైొంది

త్నాల్న –మచిలీ పటనొం ఎక్స పెోస్

స్ాధారణొం గా నేన్ు ఉయ్యూరు న్ుొండ్ే స్ాపట్ కు వళ్ో దిదా స్

ి ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటికి తిరిగి
వచేచ వాడ్ిని నాత్ో పాటు గయడ్ివాడ బలజ వాడ న్ుొండ్ి కూడ్ా డ్ైలీ స్రీాస్ చేసప వారు చాలా
మొందే ఉొండ్ే వారు అలాగే అవనిగడడ నాగాయ్ లొంక, కైక లూరు, న్ుొండ్ీ వచేచవారు.. మా
కు ఉయ్యూరు లల త్నాల్న న్న్ుొండ్ి బొందరు వళళు ఎక్స పెస్
ో బస్ స్రిగొ ా త్నాల్న న్ుొంచి
ఉయ్యూరు కుఉదయ్ొం ఎనిమిదిమాబవు కు ఖచిచత్ొం గా వచేచది. ఒక నిమిషొం అటల
ఇటల అయిేూది కాదు దాని డ్వ
ైి ర్ ఒక మయసిో ొం య్యవకుడు. ఆ బస్ కే మేమయ అొందుక నే
వాళ్ుొం ఖాళ్ళ లేక పర యినా న్ుొంచకని అయినా వళళు వాళ్ుొం ఖచిచత్ొం గా త్ొమిమదిొం బావు
కు బొందరు చేరేది స్ాపట్ కు న్డ్ిచి పది నిమిషాలలల చేరే వారొం. స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదు
గొంటలకు బొందరు లల బయ్లేారేది. ఈ బస్ అొందరికి ఎొంత్ో ఉపయోగకరొం గా ఉొండ్ేది. ఈ
ు ఒక కేుజ్. ఈ బస్ ఏడ్నిమిదేళ్లు మాత్ోమ న్డ్ిచిొంది
బస్ ఎకొటొంమాకపుపడు ఒక కేజ్
త్రాాత్ ఆపపసి న్టు
ో జాాపకొం..

బొందరులల ఉొండటొం

మా చిన్న అకొయ్ూ దురాొ వాళ్లు బొందరు లల కాపురొం ఉొండ్ే వారు మా

మేన్లుోళ్ుఅశోక్, శాసిా ి మేన్ కోడలు పదమ చదువు కోస్ొం. అపుపడు మా బావ గారు ఇత్ర
రాషాటాలలల ఇరిగేషన్ డ్ిపార్ట మొంట్ లల స్రేాయ్ర్ గా జూనియ్ర్ ఇొంజినీర్ గా పని చేసప వారు.
అపుపడు వాళ్ు ఇొంటోో ఉడ్ి స్ాపట్ కు వళళు వాడ్ిని . ఆర్.ఎస్.కే గారిొంటి పోకొ దాబాలల అదా
కుొండ్ే వారు. ఆ త్రాాత్ా రొంత్ చిొంత్ల దీక్షత్
ి రలు గారిొంటోోన్ు ఆ త్రాాత్ా వాళ్ు ఇొంటికి
ఎదురుగా ఉన్న దాబాలలన్ు ఉొండ్ే వారు ఈ డ్ాబాలలనే ఒక పర రిన్ లల ‘’భకా జయ్
దేవా ‘’సినిమా డ్ైరకటర్ పమిడ్ి మయకొల రామా రావు గారి కుటుొంబొం ఉొండ్ేది. ఆయ్న్ స్ాటాొంగ్
ఆర్. ఎస్.ఎస్ వారు. నాకు బాగా పరిచయ్ొం కూడ్ా.. చాలా ఆపాూయ్ొం గా మాటాోడ్ే వారు
ఆయ్న్ ఫామిల్న ఇకొడ ఆయ్న్ హెైదరా బాద్ లల ఉొండ్ి అపుపడపుపడు వచేచ వారు జాగృతి
పతిోక న్ు చూసప వారు జన్స్ొంఘ్ లల చురుకైన్ కారూ కరా కూడ్ా. దీక్షిత్రలు గారిని బాగా
స్న్నగా పీలగా ఉొండటొం వలో ‘’పీచు గారు ‘’అనే వారు అొందరికి ఆ పపరే త్లుస్ు దీక్షత్
ి రలు
గారొంటే త్ల్నయ్దు. భారూ బాలమమ గారు చాలా ఆదరొం గా, అపాూయ్ొం గా ఉొండ్ే వారు. మా
వాళ్లు బొందరు వదిలేసిన్పుపడు నేన్ు రనజూ తిరగ లేక బాలమమ గారిొంటోో ఉొండ్ే వాడ్ిని
కాఫీ టిఫిన్ లు పెటట ె వారు భోజన్ొం హో టల్ చేసప వాడ్ిని నాలుగయ రనజులకు లేక మయడు
రనజులకు ఉయ్యూరు వచిచ వళళు వాడ్ిని. త్రాాత్ చాలా కాలొం ఉయ్యూరు న్ుొండ్ే రనజు వళ్ో
వచేచ వాడ్ిని ఖరుచ ఎకుొవే అయినా ఇొంటి భోజన్ొం రాతిో స్ుఖ నిదో లేక పర త్ే చాలా
కషట మని అలా చేసప వాడ్ిని
బొందరు లడుడ –మొగల్న పొ త్ర
ా లు

బొందర్ అొంటే బొందర్ లడుడ కు పోసద

ి ధ ి అలాగే మొగల్న పువుాలకు పపరు బొందరు పరులో ల
స్మయదో తీరొం లల గయడూరు న్ుొంచి బొందరు వరకు మొగల్న పదలు ఉొండ్ేవి . ఆ వాస్నే
అదురు. ఇొంటికి వచిచన్పుపడలాో లడూ ా లు తీస్ుక చేచ వాడ్ిని. మొగల్న
డ లు, మొగల్న పొ త్ర
రేకుల్నన ఆడ వాళ్లు జడలల భలే అొందొం గా అలొంకరిొంచుకోవటొం, కుటట టొం ఉొండ్ేది మా
అమమకు మా శ్రుమతికి ఆ విదూ బాగా త్లుస్ు. మొగల్న పర త్ర
ా లలో ఉన్న గయత్ర
ా ల్నన బటట ల
పెటట ల
ే లలై వేసప వాళ్ుొం ఆ వాస్న్ చాలా కాలొం ఉొండ్ేది బొందరు కోనేరు సెొంటర్ లల అత్ా రు
పనీనరు, అగరు వత్ర
ా లు సెొంటు
ో బాగా అమేమ వారు.. బొందరు అొంటే బొంతి పూలకు, చేమొంతి
పూలకు, మలెో పూలకు పోసిదధ ి. బొందరు కూర గాయ్ల మారొట్ లల బొండ, బజీజ మిరిచ,చామ
దుొంప పూస్ా స్వాని వొంకాయ్ ఆకుకూరలు బాగా త్ాజా గా ఉొండ్ేవి వీలుని బటిట క న్ుకుొ
వస్ుాొందే వాడ్ిని.

సినిమాలు

బొందరులల ఉొండ్ి పర యిన్పుపడు సినిమాలు ఎకుొవ గా చూసప వాడ్ిని. ఎననన మొంచి

సినిమాలు చూసిన్ అన్ుభవొం నాది. మా మేన్మామ గొంగయ్ూ గారి అబాబయి
మోహనాయ్ బొందరనో ఏొం కాొం. చదివే వాడు నేన్ు పీచు గారిొంటోో ఉన్నపుపడు వచిచ న్న్ున
బాపు రమణ లు స్ర మయ్ాజులు త్ో తీసిన్ ‘’త్ాూగయ్ూ ‘’కు తీస్ుక ని వళాుడు. నా దృషిటలల
ఆ సినిమా ఒక’’ కాోసిక్ ‘’.బాలు చాలా గకపపగా కీరాన్లన్ు గాన్ొం చేశాడు.కీరాన్ల త్ో కధ న్డ్ి
పిొంచారు బాపు రమణ దాయ్ొం మామ మహా దేవన్, పుహళళొందిస్ొంగీత్ స్హకారొం
అదిాతీయ్ొం.

పాొండురొంగ ని దరశన్ొం

వీలెైన్పుపడు స్ాయ్ొంత్ాోలలల చిలకల పూడ్ి వళ్ో పాొండు రొంగ స్ాామిని దరిశొంచి

అకొడ్ి ‘’పటిక బలో ొం ‘’పోస్ాదొం త్చేచవాడ్ిని. చిలకల పూడ్ి రనల్ గనల్డ న్గలకు పోసద
ి ధ ి గయడ్ి
దగొ రే ఆ దుకాణాలునానయి విపరీత్ొం గా ఆ వాూపారొం జరిగేది. స్ాపట్ సెొంటరుో కుమొం గా
హిొందూ కాలేజి న్ుొండ్ి, జిలాో పరిషద్ ఆఫీస్ దగొ ర ఉన్న ‘’హెైనీ హెస్
ై ూొల్ ‘’లలన్ు పరాస్ు
పపట లల శ్రు స్ువరచలాన్జ నేయ్ స్ాామి దేవాయ్ొం దగొ రున్న ఒక కిస
ు ట య్
ి న్ హెై స్ూొల్ లలన్ు
జరిగాయి పపరు జాాపకొం లేదు. వీటిలల గాల్న వలుత్రరూ బాగా వచేచవి.

నా దారి తీరు -45

స్ాపట్ లల పదనిస్లు

బొందరు స్ాపట్ లల త్మాషా విషయ్ాలెననన ఉనానయి. త్లుగయ పొండ్ిత్రలు రనజు

స్ాయ్ొంత్ోొం పూట అయిపర గానే అొందరు ఒక రూమ్ లల స్మావేశమై ఏదయ ఒక స్ాహిత్ూ
కారూకుమానిన నిరాహిొంచేవారు. స్ాొంత్ కవిత్ాాలు విని పిొంచేవారు. మొంచి గుొంధాలన్ు
స్మీక్షిొంచే వారు వీలెైన్పుపడలాో నేన్ు కూడ్ా వళళు వాడ్ిని. అొందులల పామరుు త్లుగయ
సీనియ్ర్ పొండ్ిట్ శ్రు న్లూ
ో రి బస్వ ల్నొంగొం అొందరీన త్న్ వాకాచత్రరూొం త్ో అలరిొంచే వారు.
ఆయ్న్ కొంఠ స్ారొం అతి మధురొం గా ఉొండ్ేది అనిన స్ాాయిలలలన్ు పాటలూ, పదాూలు
ఆలాపిొంచే వారు మేమొందరొం ఆయ్న్ున’’అపర ఘొంట స్ాల’’ అనే వాళ్ుొం. మయఖూొం గా
తికొన్ రాసిన్ పదాూలు భీషమ సినిమాలలవి అదుుత్ొం గా పాడ్ేవాడు. హరికధలూ బాగా
చపపపవాడు.రేడ్యో
ి ఆరిటస్ట కూడ్ా. ఆనేక కవి స్మేమళ్ నాలలల పాలగొనే వాడు చికొని
కొండగల పదూొం చపపప వాడు మైస్ూర్ విశా విదాూలయ్ొం లల కన్నడొం నేరిచ ఆ భాషన్ూ
ఇకొడ్ి విదాూరుధలకు బో ధిొంచే వాడు దానికి ఆయ్న్కు సెపషల్ అలవన్స ఇచేచవారు నాకు
మొంచి దయ స్ా ు. మా స్ాహిత్ూ స్భలకు కవి స్మమళ్నాలకు ఆహాానిొంచే వాళ్ుొం వచిచ
స్ుస్ొంపన్నొం చేసప వాడు.

శొంకరాభరణొం లల ఆొండ్ాళ్ుకు స్ఆధునిక కరాణటక స్ొంగీత్ానిన పాఠాలు చపపప దాస్ు,

అపుపడు వచిచన్ శొంకారాభరణొం శొంకర శాసిా ి అన్న మాటలు స్ొంగీత్ొం గయరిొంచి చపిపన్
విషయ్ాలు య్దా త్దొం గా ఒకొ అక్షరొం పొ లుో పర కుొండ్ా చపపపవాడు అొందులలని పాటలనీన
మహా స్ుొందరొం గా పాడ్ేవాడు. వీటికోస్మే ఆయ్న్ున పోతి స్ూొల్ కు పిల్నచి పాడ్ిొంచి
స్నామనిొంచేవారు నేన్ు అడ్ాడడ హెైస్ూొల్ హెడ్ మాస్ాటరిన అయిన్ త్రాాత్ా రొండు మయడు
స్ారుో పిల్నచి ఒక స్ారి ఆయ్న్ున పిల్నచి ఘన్ స్నామన్ొం చేశాన్ు చాలా పొ ొంగిపర య్ాడు. న్ూట
పదహారుో త్ాొంబయలొం లల పెటట ి అొందిొంచాన్ు. చాలా విశాల హృదయ్యడు బస్వల్నొంగొం.
ఆయ్న్ సెపషల్ ఒకటి ఉొంది. అది ‘’కళా పూరనణదయ్ొం’’పోబొంధొం లలని కధలన్ు పుస్ా కొం
చూడకుొండ్ా అవస్రమన్
ై పిొంగళ్ స్ూరన్ పదాూలన్ు ఉ దహరిస్ా ూ అలవోకగా ధారా
వాహికొం గా కమమని స్ారొం త్ో హృదయ్ రొంజకొం గా విని పిొంచేవాడు దీనిని ఆకాశ వాణన
విజయ్ వాడ కేొందోొం వారు రేడ్ియోలల ధారా వాహిక గా చపిపొంచారు చాలా స్భలలో రనజుల
క దీా దీనిన విని పిొంచారు. అదీ బస్వ ల్నొంగొం పోత్ూే కొం అది ఆయ్న్ శైల్న కూడ్ా.కళ్లు మన్స్ు
అపపగిొంచి అలా అనిమేషొం గా విొంటల కూరుచనే వాళ్ుొం ఎకొడ్ా త్డబాటు, పొ రబాటు
ఉొండ్ేది కాదు. మామయలుగా కళా పూరనణదయ్ొం కదా విధాన్ొం గొందర గనళ్ొం గా
ఉొంటుొందికదా. ఒక కద లలొంచి ఇొంకో కధలలకి గొంత్ర త్రొంది పూరాాపరాలన్ు గయరుాొంచుక ని
మళ్ళు టాోక్ లలకి రావటొం ఎొంత్ో ఏకాగుత్ ఉన్న వారికే స్ాధూొం. దానిన స్ాధిొంచాడు బస్వ
ల్నొంగొం. అది ఆయ్న్ పూరా జన్మ స్ుకృత్ొం స్ొంస్ాొరొం. దీనికి పోతి ఫలా పపక్ష కూడ్ా కోరడు.
విని అరధొం చేస్ుక నే రస్జునలుొంటే చాలు అదీ ఆయ్న్ వైఖరి. అొంత్ మాత్ోొం చేత్ ఎవరూ
ఆయ్న్ున నిరాశ పరచలేదు నాకు త్ల్నసిన్ొంత్ వరకు..వీలెైన్పుపడలాో ఉయ్యూరుకు మా
ఇొంటికి వచేచ వాడు వచిచన్పుపడలాో భోజన్ొం చేయ్మని బల వొంత్ొం చేసి భోజన్ొం చేయిొంచి
ఏదయ త్ోచిన్ త్ాొంబయలొం ఇచిచ పొంపపవాడ్ిని. ఉన్న స్మయ్ొం లల ఘొంటస్ాల పాటలు,
పదాూలు పాడ్ి రొంజన్ొం చేసపవాడు. న్వుాత్ూ మాటాోడటొం బస్వ ల్నొంగొం మరన పోత్ేూకత్.

బొందరు బజవాడ, పామరుు గయడ్ివాడ మొదలెన్

ై చనటో న్డ్ి రనడుడ మీద
ఆహాాన్ొం మేరకు హరి కధలు చపిప మపిపొంచే వాడు. రిటెైర్ అయిన్ త్రాాత్ ఏలూరు
మొదలెన్
ై చనటో కాలేజీ లల త్లుగయ లెకచరర్ గా పని చేశాడు కాని ఎకొడ్ా నిలవలేక
పర య్ాడు. అపుపడూ నాత్ో ఫర న్ లల మాటాోడ్ేవాడు ఉయ్యూరు వచిచ కషట స్ుఖాలు
చపుపకోనేవాడు రిటెైర్ అయిన్ డబయబత్ో బళాురి పాోొంత్ొం లల పొ లాలు క ని స్ాొంత్
వూవస్ాయ్ొం చేసి చేత్రలు కాలుచక ని న్స్ట పర య్ాడు అచిచ రాని త్ల్నయ్ని ఆపని చేశాడు
త్ల్నవి త్కుొవగా. క డుకు కూడ్ా అొందిరాలేదు. దాదాపు ఏడ్నిమిది ఏళ్ు కిుత్ొం
మరణనొంచాడు మిత్రోడు బస్వల్నొంగొం.

బొందరు స్ాపట్ లల కవిత్ాొం విని పిొంచిన్ వారిలల చిొంత్ల పాటి పూరణ చొందో రావు
ఆయ్న్ త్మయమడు మయరళ్ళ కృషణ లు కూడ్ా ఉనానరు. కమమని కవిత్ాొం వాోసప నేరుప
వారిదారిది. పూరణ గారు పదూ శత్కాలు రాశారు మయరళ్ నా ఆతీమయ్యలు, కుటుొంబ
సపనహిత్రలు కధకులు, భారతీయ్ స్ాహిత్ూ పరిషత్ అధూక్షులు, బొందరనో లెకొల మేషట ారు
అయిన్ ఆర్ ఎస్.కే.మయరిా గారి అలుోడు. భారాూ భరా ల్నదా రూ ఉపాధాూయ్యలే ఇదా రూ హెడ్
మాస్ట రో ు అయ్ాూరు. ఈ స్ర దరుల్నదా రు కూచి పూడ్ి, మొవా, కోస్ూరు, చలో పల్నో పాోొంత్ాలలల
స్ాహిత్ూ స్భలు అయిదారేళ్లు నిరాహిొంచారు న్న్ున ఎపుపడూ పిల్నచే వారు వళళు వాడ్ిని.
ఈ ఐదా రు కల్నసి పదామకర్ శత్ావధాని చేత్ చలో పల్నో లల అషాటవధాన్ొం ఆ త్రాాత్
శత్ావధాన్ొం చేయిొంచారు. ఈ రొండ్ిటిలల నేన్ు పుిచచకుడ్ిని. శాత్ావదానానికి మాడుగయల
నాగ ఫణన శరమ గారు కూడ్ా వచిచ ఆశేరా దిొంచారు పోమయఖ స్ాహితీ వేత్ాలేొందరన
పాలగొనానరు. రాళ్ు బొండ్ి కవిత్ా పోస్ాద్ కూడ్ా వచాచరు రావి రొంగారావు వగైరాలన్ా రీన
త్పపక పిల్నచే వాడు. మయరళ్ రిసెర్చ చేసి పి.హెచ్.డ్ి స్ాధిొంచాడు. ఈ నల ఇరవై ఏడున్
బొందరులల అత్ని ‘’సిరి మలెో లు ‘’పదూ కావూ ఆవిషొరణ ఉొంది. ఉయ్యూరు స్ాహిత్ూ
స్భలకు స్ర దరు ల్నదా రూ వచేచవారు. కవి స్మేమళ్న్ొం లల పాలగొనే వారు. పూరణ రేడ్ియో
లల ‘’స్మస్ాూ పూరణొం ‘చాలా స్ారుో నిరాహిొంచాడు, రిటెైర్ అయిొంత్రాాత్ కూడ్ా
నిరాహిస్ా ూనే ఉనానడు. మొంచి మిత్రోలు ఇదా రూ నాకు. ఇపపటికీ ఫర న్ లల
మాటాోడుక ొంటాొం.

స్ాపట్ లల స్ాధారణొం గా పపపరుో దిదా ట

ే పుపడు నేన్ు చాలా ఉదారొం గ వూవహరిస్ా ాన్ు
మారుొలు త్గిన్నిన వేస్ా ాన్ు. నేన్ు దిదా న్
ి దానిన చీఫ్ చూసినా మారుప చేయ్లేన్టు
ో
ఉొంటుొంది ఇది చాలా స్ారుో జరిగిొంది దిదా ట
ే పుపడు నేన్ు మయొందుగా పదేామిది పపపరో బొండ్ిల్
లల ‘’రాొండొం’’ గా క నిన పపపరుో స్ాొంపిల్ గా తీసి, దిదా ి చీఫ్ కు చూపి ఆ త్రాాత్ా నా ధయ రణనలల
నేన్ు రూల్స పోకారమే దిదా స
ే ప వాడ్ిని అది ఫిజికల్ సెైన్స పపపరుో అయినా నేచురల్ సెైన్స వి
ై ా రొండవ పపపర్ అయినా నా సీపడ్ నాదే. అయిత్ే మిగత్ా
అయినా ఇొంగీోష్ మొదటి పపపరన
వాటి కొంటే ఇొంగీోష్ పపపర్ వన్ కు క ొంచొం ఎకుొవ స్మయ్ొం పటేటది అొంత్ే . పోతి పపపరుొ
కేాసిచన్ వార్, పపజ్ వార్ టోటల్స వేయ్ాల్న. బట్ పపపర్ మారుొలు మయిన్ మారుొల పకొన్
వేసి కూడ్ి అస్లు టోటల్ మారుొలు వేయ్ాల్న కిొంద స్ొంత్కొం పెటట ాల్న. అక్షర రూపొం లల
త్ోటల్స రాయ్ాల్న మా అసిస్టొంట్ ఎకాసమిన్ర్ న్ొంబర్ కూడ్ా వేయ్ాల్న సెపశాల్ అసిస్టొంట్ చక్
చేసిన్ త్రాాత్ా, మారుొ ల్నస్ుట లన్ు పిప
ో పర్ చేయ్ాల్న మొదటోో ఒక కాగిత్ొం మీద న్ొంబర్ వేసి
పోకొన్ మారుొలు వేసి టోటల్స వేయ్ాల్నస వచేచది త్రాాత్ జిరాక్స పపపరో లలల వేయ్ాల్నస
వచేచది. పదా నిమిది బొండ్ిల్ వచిచయ్ా త్రాాత్ కొంపూూటర్ మార్ొ్ ల్నస్ుట న్ొంబర్ త్ో స్హా
వచిచొంది దానిలల మారుొలు త్పుపలు కేకుొండ్ా పర స్ట చయ్ాూల్న ఒక వేళ్ త్పుపలు పడ్ిత్ే
ఎనిన ఉనానయో రాసి స్ొంత్కొం పెటట ాల్న దీనికి అడడ వరుస్ా, నిలువ వరుస్ టోటల్స వేయ్ాల్న
అవి స్రి పర వాల్న అపుపడు ఆల్నస్ుట మొత్ా ొం మారుొలువేయ్ాల్న ఇదీ పధ్ధ తి ఒక వేళ్ ల్నస్ుట
పాడ్ైత్ే జిరాక్స ల్నస్ుట తీస్ుక ని అొందులల న్ొంబరుో వేసి మారుొలు ఇది వరకు లానే చయ్ాూల్న.
ఇదొంత్ా అయిన్ త్రాాత్ా చకర్ ఓకే చేసపా చీఫ్ కు చూపిొంచి హాొండ్ ఓవర్ చేయ్ాల్న

స్ాధారణొం గా స్ాపట్ లల ఎవరి పటాో పక్షపాత్ొం నాకు ఉొండ్ేది కాదు నిషపక్ష పాత్ొం
గా ఉొండ్ే వాడ్ిని కాని నా వోత్ానికి ఒక స్ారి భొంగొం కల్నగిొంది..అపుపడు నేన్ు హిొందూ
హెైస్ూొల్ లల ఇొంగీోష్ రొండవ పపపర్ దిదా ు త్రనానన్ు. నా చీఫ్ నా గయరుత్రలుూలు, మా హెడ్
మాస్ట ర్ట్ అస్ర సియిేషన్ కు పెదా దికుొ, రూల్స అనీన బాగా త్ల్నసి రూల్స పుస్ా కానిన
మాకోస్ొం హాొండ్ బయక్ గా రాసిన్ వారు అయిన్ హెడ్ మాస్ట ర్ స్ర మొంచి రామొం గారు అని
పిలువబడ్ే స్ర మొంచి రామ చొందో మయరిా గారు మొంచి కధకు లు. బాల స్ాహిత్ాూనిన రాసిన్
వారు. మా లాొంటి వారొందరికో ‘’గాడ్ ఫాదర్ ‘’

అలాొంటి రామొం గారు ఒక రనజు పపపరుో దిదా ే స్మయ్ొం లల నమమదిగా న్న్ున బయ్టికి
పిల్నచి చాలా లల వాయిస్ లల ‘’పోస్ాదూ !నా ఫెొంో డ్ ఒకాయ్న్ క వూారులల హెడ్ మాస్ట ర్
అత్ని క డుకు ఇపపటికి నాలుగయ స్ారుో ఎస్ ఎస్ సి లల ఇొంగీోష్ లల త్పాపడు ఇపుపడు వాడు
పాస్ కాక పర త్ే వాడ్ికి దికుొొండదు. కన్ుక ఆ పపపర్ మన్ దగొ రికే వచిచొందినీకే ఆ బొండ్ిల్
ఇచాచన్ు న్ువేా వాడ్ినిఎలగన అలా గటేటకిొొంచాల్న ఇది ఆజాా కాదు, ఆదేశొం కాదు నా
పెరసన్ల్ రికాస్ట . స్ాటి హెడ్ మాస్ట ర్ మనన వేదన్ ‘’అనానరు. నేన్ు ‘’మాస్ాటరూ
!స్ాధూమైన్ొంత్ వరకు సెపషల్ కేర్ త్ో దానిన దిదా ుత్ాన్ు.నేన్ు చూసిొంత్రాాత్ మీరు చక్ చేసి
ఓకే చేస్ా ాన్ొంటే నాకేమి అభూొంత్రొం లేదు ‘’అనానన్ు ఆయ్న్ ‘’స్రే అలానే చేదా ాొం ‘’అని
చపాపరు.

నిజొం గానే ఆ పపపర్ నా దగొ రకే వచిచొంది. తీసి దిదాటొం మొదలు పెటట ాన్ు.
కురాుడ్ిపపపర్ లల స్రుకేమీ లేదు మొదటోో దిదా త్
ి ే పది మారుొలే వచాచయి. పాస్ కావాలొంటే
కనీస్ొం పదా నిమిది మారుొలు రావాల్న. ఇొంకో పపపర్ కూడ్ా ఉొంది అది ఏ కేొందాోనికి వళ్ో ొందయ
త్లీదు కన్ుక దాననో వాడు పొ డ్ి చేస్ా ాడనే గాూరొంటీ లేదు కన్ుక దానిన కూడ్ా దృషిటలల
పెటట ుక ని వీడ్ికి కనీస్ొం ఇరవై దాటి మారుొలు వయ్ాూల్న. త్పుపల్నన స్రి చేశా. లెటర్
ఉొంటుొంది పది మారుొలకు. అదీ ఈ వధవ యిెమేఎ గిలక లేదు. కనీస్ొం అయిదారు లెన్
ై ోు
రాసినా ఏదయ ఒకటి చేసి మారుొ లెయ్ూ వచుచ. మరి ఏొం చేయ్ాలల బయరుగీకుొనాన. కాని
నాకే త్టిటొంది మాకిసమమొం మారుొలు వేశాన్ు మాచిొంగ్ ఏదయ ఉొంది. దానిన కూడ్ా నేనే స్రి
చేశా.మొత్ా ొం మీద తిమిమని బాోహిమ బోహిమని తిమిమ చేసి ఇరవై రొండు మారుొలు వేశాన్ు
చీఫ్ రామొం గారికి చూపిొంచా. ఆయ్న్ స్ొంత్ృపిా పడ్ి ఏమీ మాటాోడకుొండ్ా స్ూరుటినీ చేసి
న్టు
ో పచచ ఇొంకు త్ోరైటో ు క టిట నేన్ు చేసిన్ దానిన ఎొండ్ార్స చేసి మిత్ో స్ుపుత్రోడ్ిని గటుటన్
పడ్ేశారు. ఇదే నా మొదటి చివరీ వోత్ భొంగొం కధ. ఆ త్రాాత్పుపడ్య రామొం గారు కల్నసి ఆ
కురాుడు పాసెైన్టు
ో త్ొండ్ిో త్న్కు ఫర న్ చేసి చపాపడని చపాపరు. హాపీ గా స్ుఖాొంత్ొం
అయిొంది

స్ాపట్ లల లల నాత్ో పాటు ఇొంగీోష్ పపపరుో దిదా ే గనపాల రావు అనే హిొందూ హెైస్ూొల్
లెకొల మేషట ారు నాత్ో ఎపుపడూ పర టీ. ఒక అయిదు నిమయషాలు త్ేడ్ాత్ో ఎనిన పపపరో యినా
దిదా ి పారేసి బయ్ట పడ్ే వాళ్ుొం న్వుాకుొంటల. ఆ త్రాాత్ కాసపపు గాసిప్ క టేటవాళ్ుొం
అత్న్ు రిటెైర్ అయి ఈ మధూనే చని పర య్ాడని త్ల్నసిొంది. ఇొంకో పర టీ దారుడు పమిడ్ి
మయకొలస్ూరూ నారాయ్ణ అనే సెన్
ై స మేషట ారు. అత్న్ూ సీపడ్ గానే దిదా వ
ే ాడు పమిడ్ి
మయకాొలా వాడు సినీ న్టుడు చొందోమోహన్ డ్ి ఆ ఊరే అత్న్ు చొందోమోహన్ కు బొంధువు
కూడ్ా. మాత్ో పాటు హెడ్ మాస్ట ర్ కూడ్ా అయ్ాూడు.

క ొందరు విదాూరుధలు ఆన్సర్ పపపరో లల ఏమీ రాయ్కుొండ్ా ‘’స్ార న్న్ున పాస్

మారుొలేసి పాస్ చేయ్ొండ్ి. అని రాసపా క ొందరు పోశన పత్ాోనేన మకీొకి మకీొ ఎకిొొంచేవారు
మరీ మయడురుో అయిత్ే బయత్రలు రాసి మారుొలు వయ్ూక పర త్ే చచిచ పర త్ామని
చొంపపస్ా ామని రాసెవారు. ఇవనీన న్వుాక ొంటల చీఫ్ కు, త్దిత్ర అసిస్ాొంటో కు చపుపక ొంటల
దిదా ే వాళ్ుొం వాళ్ు మీద కోపొం ఉొండ్ేది కాదు. క నిన సెొంటరో వాళ్లు ఫాకుట కాపీలు క టేటవారు.
ఒకడ్ికి ఎనిన మారుొలగసపా మిగిల్నన్ వారికీ దాదాపు అనేన వచేచవి దీనిన చీఫ్ కు కాొంప్
అసిస్టొంట్ కు చపిప రికార్డ చేయిొంచ వచుచ కాని దేశొం అొంత్ా అదే తీరు కన్ుక ననరు
మయస్ుక నే వాళ్ుొం. రికార్డ చేయిసపా కేస్ పెడ్త్
ి ే స్ాొంత్ ఖరుచలత్ో హెైదరాబాద్ వళాుల్న
వాయిదాలు తిరగాల్న ఈ బాధ ఎవరూ పడరు ఉపాయ్ొం గా అపాయ్ొం న్ుొంచి
త్పిపొంచుకోవటమే. రనజూ కాొంప్ లలని మార్ొ్ ల్నస్ుట లు హెైదరాబాద్ కు సెపషల్ మేసన
ప జ ర్
ే త్ో
పొంపిొంచేవారు. త్లుగయ మేస్ట ారుో చాలా చాదస్ా ొం గా దిదా ే వారు పావు ఇకటి బై ఎనిమిది
మారుొలు వేసి,కూడ్ా లేక చచేచవారు. వారిది ఎపుపడూ ఆలస్ూమే. అదిపర యి అర మారుొ
కొంటే త్కుొవ వయ్ూ రాదనే నియ్మొం వచిచొంది..
 మరినిన స్ాపట్ విశేషాలు ఈ స్ారి

నా దారి తీరు -46

స్ాపట్ లల స్రిగమలు

రనజూ తిరగలేక పర త్ే బొందరనో బాలమమ గారిొంటోో ఉొండ్ి పర యిే వాడ్ిని. వాళ్ు హాలులల ఒక
చనట నా బాగ్ పెటట ుక ని స్ానన్ొం అవీ అకొడ్ే చేసప వాడ్ిని బాలమమ గారు నాకు ఉదయ్ొం
రనజూ కాఫీ ఇచేచవారు. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ాపట్ న్ుొంచి రాగానే టీ ఇచేచు వారు. ఆవిడ భరా ‘’పీచు
గారు ‘అన్బడ్ే రొంత్ చిొంత్ల స్ర మయ్ాజులు గారు, వారి పిలోలు అొందరు ఎొంత్ో ఆపాూయ్ొం
గా ఉొండ్ేవారు ఎొంత్ో మరాూద చూపపవారు. ఉదయ్ొం రాతిో హో టల్ లల భోజన్ొం టిఫన్
ి చేసప
వాడ్ిని. ఇొంటోో భోజన్ొం చేయ్మని బల వొంత్ పెటట ె వారు కాని స్ాధూమన్
ై ొంత్ వరకు వారికి
ఇబబొంది కల్నగిొంచే వాడ్ిని కాదు ‘’అన్నయ్ూ గారూ ‘’అని బాలమమ గారు పిల్నచే పిలుపు లల
ఎొంత్ో ఆతీమయ్త్ కని పిొంచేది. పిలోలొంత్ా మామయ్ూగారూ అని పిలుస్ూ
ా ఉొండ్ే వారు ఒక
రకొం గా వారిొంటోో స్భయూడనై పర య్ాన్ు. స్ాపట్ అయి పర యిన్త్రాాత్ బొందరు లడుడ లాొంటివి
క ని ఇచిచ వచేచవాడ్ిని. ఎపుపడు బొందరు వళ్ునా నా పన్ులయిన్ా రాాత్ ఒక స్ారి వారిొంటికి
వళ్ో పలకరిొంచి రావటొం ఒక అలవాటెై పర యిొంది. ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచే వారు. బాలమమ గారు
మా అబాబయిల పెళ్ోళ్ోకు వచేచవారు. అలాగే నా గాడ్ ఫాదర్ అయిన్ ఆర్ ఎస్.కే గారిని
కూడ్ా కల్నసి వచేచవాడ్ిని. ఆయ్న్ ‘’జాగృతి ‘’వార పతిోకలల సినీ స్మీక్ష చేశే వారు. ఆ
ఒరవడ్ి అదుుత్ొం గా ఉొండ్ేది. ఈ విషయ్ొం లల నేన్ు ఆయ్న్ ఫాన్ న్ు. ఆయ్న్
ఆర్.ఎస్.ఎస్, జన్స్స్ొంఘ, బ జపి లకు చాలా స్నినహిత్రలు. వారా లకోస్ొం ధిలీో మొదలెైన్
చనటోకు వళ్ో వారా లు సపకరిొంచేవారు. ఒక లలక స్భ ఎనినకలల బ జపి కూటమి అత్ూదిక సీటో ు
గలుస్ుాొందని రాశారు నాకున్న అవగాహనా బటిట రావని ఆయ్న్కు ఉత్ా రొం రాశా. నిజొం గానే
నేన్ు చపిపొందే నిజమైొంది. అపుపడు ఆయ్న్ ఫర న్ చేసి ‘’పోస్ాద్ గారూ !మీరే కరక్ట నా
అొంచనాలు త్పాపయి ఐ య్ాొం స్ారీ ‘’అనానరు. ‘’అదీ నిజాయితీ. అొందుకే ఆయ్న్ నా
ఆరాధుూలెై పర య్ారు
 స్ాపట్ లల క నిన చారిత్ాోత్మక స్ొంఘటన్లు జరిగాయి. హెడ్ మాస్ట ర్స అస్ర సి
ఏషన్ మీటిొంగ్ అరుగయత్ూ ఉొండ్ేది మేమయ హెడ్ మాస్ాారో ొం కాక మయొందు కూడ్ా దాని
పెోసిడ్ొంట్ స్ర మొంచి రామొం గారు మమమలీన రమమని పిల్నసపా వళళు వాళ్ుొం. జరిగే తీరు
త్న్ునలు చూసప వాడ్ిని. కాని అయ్న్ అొందరు హెడ్ మాస్ట రోకు మీటిొంగ్ ఉొంది అని చపిపనా
పటుట మని పది మొంది కూడ్ా హాజరయిేూ వారు కాదు. పాపొం ఆయ్న్కు విస్ుగయ కోపొం
వచేచది. కాని త్మాయిొంచుక ని స్ొంఘొం పరిసతిని
ిా మాకు వివరిొంచి బాధ పడ్ేవారు. మేమయ
హెడ్ మాస్ట రోొం కాదు కన్ుక ఏమి చయ్ూగలొం ?మేమయ హెడ్ మాస్ట రోొం అయిన్ త్రాాత్
అస్ర సి ఏషన్ న్ు బలలపపత్ొం చయ్ాూలని చాలా ఆలలచిొంచాొం మేమయ హెడ్ లొం అయిన్
క త్ా లల రామొం గారు రిటెైర్ అయి నాలుగైదు మొంది స్ొంఘానికి పపస
ో డ్
ి ొంటు
ో వచాచరు కాని
ఎవరూ నిలబడలేదు. ఆరు నలలల మయడు నలలల ఉొండ్ి త్పుపక నే వారు స్ొంఘొం మరీ
కుదేలయి పర యిొంది. అపుపడు ఒక స్ారి నా దగొ ర అసిస్టొంట్ గా స్ాపట్ లల ఇొంగీోష్ పపపరుో
దిదా న్
ి ఆదినారాయ్ణ, పెదమయత్ేా వి హెడ్ మాస్ట ర్ నేన్ు అలలచిొంచి ఏమన
ై ా స్ొంఘానికి గకపప
స్ాాన్ొం కల్నపొంచాలని అన్ుక నానమయ అత్న్ు చురుకైన్ వాడు. అపుపడు పటమట హెైస్ూొల్
ి పాోమీలా రాణన గారిత్ో కూడ్ా చరిచొంచాొం ఆవిడ్ా స్రే అొంది. రామొం గారిత్ో
హెడ్ మిసపా స్
మాటాోడ్ాొం దీనికి మొత్ా ొం బాధూత్ తీస్ుక న్నది నేన్ూ ఆదినారాయ్ాణనే.మిగిల్నన్
వారొందరికీ చపాపొం అొందరు మొంచి అస్ర సియిష
ే న్ ఏరపడ్ాలనే భావిొంచారు. నా ఆలలచన్
పోకారొం పోమీలా రాణన పెోసిడ్ొంట్ గా, ఆదినారాయ్ణ కారూ దరిశ గా స్ొంఘొం ఏరపడ్ాలని
అొందరీన ఒపిపొంచాొం.

అొందరొం ఒక రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం స్ాపట్ అయిన్ త్రాాత్ అొందరిని హాజరయిేూటు

ో
చేసి ఉొండ్ిపర యిేటో ు చేశాొం అొందరు ఉనాననరు ఇదే మొదటి స్కసస్ అన్ు క నానొం.నా
పోపర స్ల్ న్ు అొందరికి చపాపన్ు అొందరు ఏక గీువొం గా దానిన ఎొండ్ార్స చేశారు అొంత్ే రామొం
గారు స్భాధూక్షుడ్ి గా వీరిని ఎొంన్ుకోనానొం న్న్ున ఉపాధూక్షుడ్ిని చేశారు కారూ వరాొనిన
ఉత్ాసహ వొం త్రలత్ో వారి అన్ుమతి పెై తీస్ుక నానొం. అపుపడు డ్ి.యి ఓ. గారు న్ూకల
శ్రురామమయరిా గారు. ఏొంత్ో స్ాదు స్ాభావులు. మొంచి చేయ్ాలన్ుక నే వారు స్మరుధడ్న్
ై
పరిపాలకుడు గా పపరు పొ ొందారు అొంత్కు మయొందు ఒక స్ారి ఈ జిలాోలల గజటెడ్ ఇనసెకటర్
గా పరిషత్ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ గా అదుుత్మైన్ రికార్డ త్ో పని చేశారు ఆయ్న్ వొంటనే
దీనిన స్మరిధొంచారు.
 అపుపడు కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో ర్డ సపకేుటరి గా బలజ వాడ హిొందూ హెైస్ూొల్
హెడ్ మాస్ట ర్ న్రసిొంహా రావు గారునేావాడు అది పెవ
ైి ేట్ హెైస్ూొల్. ఆయ్న్ టెస్ట పపపరుో,
కాారటరో ీ, హాఫ్ యియ్రీో, య్ాన్ుూవల్ పపపరో న్ు మయొందే లీకయిెటో ు అమిమ స్ొ మయమ చేస్ుక నే
వాడు. మా అొందరికి చాలా అస్హూొం గా ఉొంది. అొంత్ే కాదు జిలాో పరిషత్ స్ూొళ్లు ఎకుొవ
జిలాోలల. అొందుకని వీరి వలో ఆదాయ్ొం కూడ్ా కూడ్ా ఎకుొవ. అొందుకని జిలాో పరిషత్
హెడ్ మాస్ట ర్ సెకుటరి షిప్ రావాలని మేమొందరొం అన్ుక నే వాళ్ుొం న్ూకల వారు రావటొం
వాళ్ు ఇది స్ులు వైొంది వారికీ ఈ విషయ్ొం చపాపొం. ఆయ్న్ న్విా స్రే చూదాాొం అనానరు
ఇది త్ల్నసిన్ న్రసిొంహా రావు గారు ఒకస్ారి నా దగొ రక చిచ త్న్కే ఆ పదవి కావాలని చాలా
బల వొంత్ పెటట ాడు ఎవరికి చపిపనా ఒపుపకోలేదు అొందరూ దురాొ పోస్ాద్ న్ు ఒపిపసపా మాకేొం
అభూొంత్రొం లేదు అని త్పిపొంచుక నానరు. నేన్ు స్సపమిరా అ నానన్ు. నాకు ఆది నారాయ్ణ
స్పర ర్ట. న్ూకల వారు స్ాపట్ అయి పర గానే వేస్వి సెలలవలలల త్న్ కున్న పవర్ ఆధారొం
గా పోమీలా రాణన గారిని సి.యి.బో ర్డ సెకుటరి గా నియ్మిొంచి కారూ వరాొనిన ఆమనే
వేయ్మనానరు ఆమ త్న్కు త్ల్నసిన్ మా త్ో స్ొంపోదిొంచి మొంచి వారిని ఏరపరచుకోొంది హెడ్
మాస్ట ర్ అస్ర సియిేషన్ పెోసిడ్ొంట్, దీనికి సెకుటరి కూడ్ా అవటొం వాళ్ు ఏొంత్ో స్ౌలభూొం
ఏరపడ్ిొంది మేమయ అన్ుక న్న వనీన స్ాధిొంచుకో గల్నగాొం.

నాదారి తీరు -47

మరి కొనిె సాా ట్ ముచా ట్ట
ా

బొందరు స్ాపట్ స్ాధారణొం గా మారిచ చివరనో జరిగద

ే ి ఆ రనజులలో పడవ త్రగతి పబో క్ పరీక్షలు
మారిచ పది న్ుొండ్ి పాోరొంభమై ఇరవై రొండు దాకా జరిగేవి ఆ త్రాాత్ రొండు మయడు రనజుల
ో . మారిచ ఇరవయిెైూదు నొ ఆరునొ స్ాపట్
విశాుొంతి ఈ లలపు స్ాపట్ అపాపయిొంట్ మొంటు
మొదలయిేూది. ఆ త్రాాత్ పధ్ధ తి మారిొంది. పరీక్షలు క ొంచొం ఆలస్ూొం గా
పాోరొంభమవటొంవలో స్ాపట్ కూడ్ా మారిొంది. ఏపిల్
ో ఒకటి న్ుొంచి స్ాపట్ పాోరొంభమయిేూది.

ఒకోొ స్ారి ఉగాది స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ స్మయ్ొం లలనే వచేచది . శలవు ఉొండ్ేదికాదు.
పెొందరాలే ఇొంటోో పూజచేసి ఉగాది పచచడ్ి తిని భోజన్ొం కూడ్ా కానిచిచ త్ోమిమదికే బస్
ఎకిొ బొందరు వళాుల్నస వచేచది. అలాగే శ్రు రామ న్వమి కూడ్ా అొంత్ే..మా అమమ త్దిాన్ొం
మారిచ మధూ లేక చివరనో వచేచది దానికీ సెలవు ఉొండ్ేది కాదు. పరిమషన్ తీస్ుక ని ఉదయ్ొం
త్ోమిమదికే కూరుచని త్దిాన్ొం కానిచిచ భోజన్ొం చేసి, స్ాపట్ కు

వళాుల్నస వచేచది. అపుపడు మా చిలుకూరి వొంకటేశారుో గారుఉొండ్ే వారు కన్ుక ఏ

స్మయ్ానికి రమమొంటే ఆ స్మయ్ానికి వచిచ మొంత్ోొంచపిప, భోకా గా ఉొండ్ి ఇొంకో
బాోహమణయడ్ిని త్న్ త్ో త్చుచక ని నా కొంటే సీపడ్ గా లాగిొంచే వారు. నాకు ఇబబొంది ఉొండ్ేది
కాదు ఇలా అరుదుగా మాత్ోమ జరిగేది. అకోటబర్ లల జరిగే స్పిో మొంటరి పరీక్షలకు స్ాపట్
కు వళాుసి వసపా న్వొంబర్ లల మా నాన్న గారి ఆబా కొం కారీాక శుదధ ఏకాదశి కన్ుక స్ాపట్
స్మయ్ొం లల వచేచది. అపుపడూ అొంటే ఉరుకులు, పరుగయలు. ఇనిన ఇబబొందులు పడ్ినా,
పొండుగలు వచిచనా స్ాపట్ లల స్రదాగానే ఉొండ్ేది. అొంత్ా ఏొంత్ోకల్నవిడ్ిగా ఉొండ్ి
నిరాహిొంచుక నే వాళ్ుొం.

మారిచ, ఏపిోల్ స్ాపట్ స్మయ్ొం లల వరాిలు బాగా కురిసపవి. వరిొం పడ్ిత్ే బొందరు పరిసతి
ిా
చపపకొరేోదు బయరదమయ్ొం కొంపూ. దేవేొందో రావు నేన్ు క డ్ాల్నకి చొందిన్ పి.వి.కృషాణ రావు
గారు స్ాపట్ లల ఏదైనా స్మస్ూ వసపా డ్ి.ఇ వొ. గారి దృషిటకి తీస్ుక ని వళ్ో పరిషాొరొం స్ాధిొంచే
వాళ్ుొం. స్ాపట్ స్మయ్ొం లల టీచర్స గిల్డ ఎకిస కూూటివ్ మీటిొంగ్ జరిగేది. వళ్ో స్లహాల నిచేచ
వాడ్ినినా స్లహా కోస్ొం అొందరూ ఎదురు చూడటొం

ఉొండ్ేది. నిషొరి గా మాటాోడుత్ాన్ని న్న్ున అభిమానిొంచే వారు నాయ్కులూ కారూ కరా లూ

కూడ్ా.

వీలెన్
ై పుపడు క లూ
ో రి ని వళ్ో చూసప వాళ్ుొం ఆయ్న్ మాత్ో బాగా మాటాోడ్ే వాడు. స్ొంస్ాా
గత్ విషయ్ాలు వూకిాగత్ విషయ్ాలు ఉదయ ూగ విషయ్ాలు త్లుగయ విదాూరిధ పతిోకా విశేషాలు
కాొంత్ారావు నేన్ు ఆొంజనేయ్ శాసిా ,ి జాాన్ స్ుొందరొం మాటాోడ్ే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ దగొ ర మాకు
చన్ువు ఎకుొవ. మాకూ ఆయ్న్ విలవ నిచేచ వాడు. అనేక స్ారుో ఆయ్న్ అనారనగూొం
పాలెైత్ే హాసిపటల్ లల ఉొంటె ఇొంటెనిసవ్ కేర్ లల ఉొంటె మేమయ త్పపక వళ్ో చూసి వచేచ
వాళ్ుొం. ఆయ్న్ ఆరనగూొం బాగయపడ్ి ఇొంటికి చేరన్
ి త్రాాత్ మళ్ళు వళ్ో పలకరిొంచే వాళ్ుొం
అొందుకే ఆయ్న్కు మేమొంటే అభిమాన్ొం. మా మాటకు విలువ కూడ్ా. అలా స్ాగిొంది
క లూ
ో రిత్ో మా సపనహొం. ఆయ్న్ ఏొం ఎల్ సి అని మేమయ భావిొంచే వాళ్ుొం కాదు. మా
ఆపుాడు, మిత్రోడు గా భావిొంచే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ దగొ ర ‘’పొ టిట శరమ’’ శరమ గారు అనే
గవరనమొంట్ స్ూొల్ స్ర షల్ మేస్ా ారుొండ్ే వారు బొందరు గిల్డ హో ొం పన్ులాయ్నే చూసప
వాడు. నికొచచయిన్ మనిషి మాత్ో బాగా ఉొండ్ే వాడు అలాగే రామ కృషణ అనే పెడన్
హెైస్ూొల్ సెన్
ై స మేషట ారు క లూ
ో రికి స్నినహిత్ొం గా ఉొండ్ేవాడు. క లూ
ో రిని బావ గారు అనే
వాడు మేమయ అత్నిన ‘’రాజు గారి బామమరిది ‘’అనే వాళ్ుొం స్రదాగా తీస్ుక నే వాడు డబయబ
ఖరుచ పెటట ి అొందరికీ స్ాయ్మయ చేసపవాడు. అత్ని భారూ ఎల్ ఐ.సి లల ఉదయ ూగి. అదేాపల్నో
రామ మోహన్ రావు గారి త్ొండ్ిో జాన్కి రామయ్ూ గారు కూడ్ా క లూ
ో రి గారి దగొ ర పని చేసప
వారు అయ్న్ నాకు నేన్ు హిొందూ కాలేజి లల ఫిజిక్స డ్ిమాన్ సపా ట
ి ార్ గా పని చేసన్
ి పపటి
న్ుొంచీ అొంటే స్ుమారుగా1960 న్ుొంచి త్లుస్ు అపుపడ్ాయ్న్ హిొందూ కాలేజి లల
గయమాస్ాా గా ఉొండ్ే వారు.

ఒక స్ారి స్ాపట్ జరుగయత్రొండగా టౌన్ హాల్ లల రాతిో ఏడ్ిొంటికి నారాయ్ణ రడ్ిడ , ఏొం. వి.ఎల్
న్రసిొంహా రావు ల స్ాహిత్ూ స్భ ఉొంటె ఉొండ్ి పర యి వినానన్ు. నారాయ్ణ రడ్ిడ మాటాోడ్ిన్
త్రాాత్ ఏొం. వి.ఎల్ మాటాోడ్ాడు. ఆ స్ాహిత్ూ ఉపనాూస్ొం జన్మ లల మారవ లేనిది యిెొంత్
బాగా మాటాోడ్ాడ్య మాటలలో వరిణొంచ రానిది. నారాయ్ణ రడ్ిడ ఉపనాూస్ొం దీని మయొందు చలా
పపలవొం గా ఉొందని నేనే కాదు నాత్ొ పాటు అొందరూ అన్ుక నానరు. అొంత్ గకపప సీపకర్ ఏొం
వి.ఎల్..మయత్ాూల మయగయొ సినిమా నిరామత్ గా, న్ూజి వీడు కాలేజి త్లుగయ లెకచరర్ గా
ఆయ్న్ స్ుపోసద
ి ధ ుడు. న్ూజివీడులల పోతి నలా స్ాహిత్ూ కారూ కుమొం నిరాహిొంచి,
విదాూరుధలన్ు పర ో త్సహిొంచేవాడు. వారిత్ో రాయిొంచే వాడు. రేడ్ియో నాటకాలలో అత్ని గకొంత్ర
విొంటే పరవశొం కల్నగేది. ఇనిన ఉొండ్ి కూడ్ా త్ాగయడు వలో త్ొొందర గా చని పర వటొం బాధాకరొం.
సినీ మాయ్లల పడ్ి జీవిత్ానిన అరాుిొంత్రొం గా మయగిొంచుక న్న అభాగయూడు ఏొం వి.ఎల్.ఒక
స్ారి న్ూజి వీడు న్ుొంచి బజ వాడ కు నేన్ు వస్ుాొంటే నాపకొ సీటు లల కూరుచనానడు.
బజవాడ వచేచ దాకా ఎననన విషయ్ాలు చపాపడు. ఆ స్ాహితీ స్ుగత్రడ్ిని నేనపుపడూ
మరచి పర లేన్ు.

ఒక స్ారి బొందరు లెైబోరల

ీ ల రాతిో పూటా ఆవొంత్స స్ర మ స్ుొందరొం గారి ఉపనాూస్ొం దానికోస్ొం
నేన్ూ కాొంత్ా రావు శాసిా ి అకొడ్ే ఉొంది వినానొం అదే మొదటి స్ారి ఆయ్న్ున చూడటొం
లెైబోరీలల ఇలాొంటి వి నిరాహిొంచటొం లల లెైబలోరయ్
ి న్ అయిన్ చొందో శేఖర రావు
గారునిషాణత్రలు. ఆయ్న్ ఆత్రాాత్ సపకేుఅత్రి కూడ్ా అయ్ాూరు అపుపడు దొ ొండ పాటి
దేవదాస్ు అటెొండర్ గా ఉొండ్ేవారు అపపటికే మొంచి కధకుడ్ిగా పోసద
ి ధ ి పొ ొందాడు
ఆయ్నీనఅపుపడ్ే చూడటొం అపపటి న్ుొంచి అయ్న్ చని పర యిే దాకా మా స్ాహితీ సపనహొం
కోన్ స్ాగిొంది

చరుకు రైత్ర య్ాత్ో

ఉయ్యూరు కే.సి.పి.వారు పోతి ఏడ్ాది చరుకు రత్

ై రల్నన బస్ ల మీద తీస్ర ొని వళ్ో రాషట ొంా లల
లేక ఇత్ర రాషాటాలలల చరుకు స్ాగయ చరుకు ఫాకటరీ లన్ు చూపిొంచటొం ఒక స్ొంపోదాయ్ొం గా
ఉొండ్ేది. అది నాకు త్ల్నయ్ లేదు చాలా కాలొం నేన్ూ చరుకు రైత్రనే. 1971లల వాళ్లు మహా
రాషట ా కు టలర్ పాోన్ చేశారు. ఈ విషయ్ొం మా మామయ్ూ గారి అబాబయి పదమ నాభానికి
త్ల్నసి ఈ స్ారి న్న్ున వళ్ుమనానడు దానికి కావలసిన్

ఏరాపటో నీన త్ాన్ూ చేస్ా ాన్నానడు అపుపడు నేన్ు ఉయ్యూరు హెస్

ై ూొల్ లల పని చేస్ా ునానన్ు
స్రే అనానన్ు. రొండు బస్ుసలలల రైత్రలన్ు తీస్ుకు వళాురు. నేనకిొన్ బస్ లల మా డ్ిోల్
మేషట ారు స్ుబాబరావు గారు కూడ్ా ఉనానరు అలాగే త్ల్నసిన్ కుొందేరు రత్
ై రలునానరు టలర్
నిరాహణ చేసప మీస్ాల రడ్ిడ గారు,, ఇొంకో షరగర్ కన్ ఆఫీస్ర్ గారూ ఉనానరు

బస్ రాతిో పూట బయ్లేారి ఉదయ్ానికి హెైదరా బాద్ చేరిొంది. అకొడ కాకాని వొంకట రత్నొం
గారు మాకు దాారాకా హో టల్ లల బస్ ఏరాపటు చేశారు ఆయ్న్ అపుపడు వూవస్ాయ్
మొంతిో. మొహాలు కడ్ిగి కాఫీ టిఫిన్ అయిన్ త్రాాత్ బస్ుసలు రొండు కాకాని గారి ఇొంటికి
వళాుయి. ఆయ్న్ మమమల్నన ఆపాూయ్ొం గా స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచారు. కాఫీ ల్నపిపొంచారు
కోడల్న చేత్. అనీన చూసి జాగుత్ా గా రొండ్ి అని హిత్వు చపాపరు. బస్ుసలు బయ్లేారాయి.

మహా రాషట ా లల షిరడ ీ దగొ ర బో లేగాొం అదేదయ పపరున్న చనటికి చేరాయి అకొడ ఫాకటరీలల బస్.
వాళళు టిఫిన్ భోజన్ొం ఏరాపటు చేశారు మరానడు చరుకు త్ోటలకు తీస్ుక ని వళాురు
మన్కు పననొండు నలల పొంట చరకు. వాళ్ో కు పదా నిమిది నలల పొంట. మన్లాగా ఎత్ర
ా గా
అకొడ
చచరుకు పెరగదు. ఎత్ర
ా త్కుొవ, లావు ఎకుొవ. మన్ చేరుకుొ ఆకుల త్ో ‘’జడ అలో టొం
‘’ఉొంది. అది వాళ్ో కు త్లీదు. మన్ రైత్రలు జడ అల్నో చూపిసపా అకొడ్ి రైత్రలు ఆశచరూ
పర య్ారు. జడ అలో టొం వలో చరుకు గాల్నకి, వరాిలకు పడ్ి పర దు. అకొడ రైత్రలకు ఎననన
రాయితీల్నస్ాారు అధిక దిగయబడ్ి నిచేచ విత్ా న్ొం స్పెైలై చేస్ా ారు. చరుకు వేయ్టొం దగొ రునొంచి
ఫాకటరికి త్ోలేదాకా వారు రైత్రలకు అొండగా ఉొండ్ి అనీన ఉచిత్ొం గా సపవ లాొండ జేస్ా ారు. ల
మన్కు ఇలా లేదు.ఏదయ విత్ా న్ొం స్బసడ్ీ, ఎరువులు క దిాగా ఇవాటొం త్పప మిగిల్నన్ ఉచిత్
స్దుపాయ్ాలూ మన్కు లేవు. అకొడున్నవి స్హకార చకొర కరామ గారాలు. కన్ుక రైత్రలు
అొందులల భాగ స్ాామయూలు. అపపటికి వై బ చవాన్, శరద్ పవార్ స్హకార పరిశమ
ు లకు
తిరుగయ లేని నాయ్కులు. ఇలా రొండు మయడు వూవస్ాయ్ క్షేత్ాోలు స్ొందరిశమాచమయ.

అకొడ్ి న్ుొండ్ి షిరడ ీ వళాోొం. అపుపడు జన్ొం లేరు నీటి స్దుపాయ్మయ లేదు ఆలయ్ొం దగొ ర
పొంపు నీళ్ులల స్ానన్ొం చేసి హాయిగా దరశన్ొం చేస్ుకోనానొం భోజన్ొం కూడ్ా త్కుొవ రేట్ కే
పెటట ారు. భోజన్ొం అొంటే పూరీ కూర. అపుపడు దాారకా మాయి కి హడ్ావిడ్ి లేదు. అొంత్ా
నిరజన్

పోదేశొం గా ఉొండ్ి ఇదే నేన్ు షిరడ ీ స్ాయి బాబా న్ు మొదటి స్ారిగా చూడటొం. ఆ త్రాాత్
అజొంత్ా కు తీస్ుకు వళాురు బాగానే చూపిొంచారు లెట
ై ో ు వేసి గయహలలల ఉన్న చిత్ాోలన్ు
చూపిొంచారు. అబయబరొం గా ఉనానయి. ఆ రొంగయల మేళ్ విొంపు. అకొడ్ి న్ుొంచి బొ ొంబాయి
వళాోొం అకొడ మన్ డ్వ
ైి ర్ బదులు మహా రాషట ా డ్వ
ైి ర్ న్ు ఏరాపటు చేస్ుకోవాల్న అలానే
చేశారు. అకొడ గట్ వే ఆఫ్ ఇొండ్ియ్ా చూశాొం అదుుత్మని పిస్ా ుొంది స్ాయ్ొంత్ోొం త్ాజ్
మహల్ హో టల్ కు వళాోొం ఆ రనజులలో అకొడ టీ పది రూపాయ్లు. పాొంట్ షార్ట ఉొంటేనే
లలపల్న అన్ుమతి. మా రైత్రలు పొంచా లుొంగీలత్ో వళళు పోయ్త్నొం చేసపా రానీయ్ లేదు.
నేన్ూ స్ుబాబ రావు ఆరు వళ్ో టీ త్ాగాొం. అకొడ మహా రాషట ా పోభయత్ాా స్రట ర్స లల మఫ్ో ర్
సెాటట ర్ రగయొలు పాతిక రూపాయ్లకు ఒకటి చకపుపన్ క నానొం చాలా ఏళ్లు మనానయి.

ఈ టలరు స్ొంగతి మా త్మయమడ్ికి మయొందే రాశాన్ు. కన్ుక వాడు బొ ొంబాయి వచిచ న్న్ున
త్నాత్ో పూనా తీస్ుక ని వళాుడు. అపుపడు వాడు అకొడ ఆరిడనన్స ఫాకటరీలల ఉదయ ూగొం
చేస్ా ునానడు. వాళ్ు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళాుడు. మరానడు న్న్ున పొండరీ పురొం జాాన్ దేవుడ్ి
గాుమొం అలొండ్ి కి స్ూొటర్ మీద తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచి ఇొంటికి త్స్ుకోచాచడు. అపుపడు
వాడు, మా మరదలు ఒక అపార్ట మొంట్ లల చిన్న రొండుగదుల ఫ్ాోట్ లల ఉనానడు. న్న్ున
మళ్ళు మా బృొందానికి పూనా లల అపపగిొంచాడు. అకొడ్ి న్ుొండ్ి స్రాస్రి హెైదరాబాద్
ఉయ్యూరు కు చేరుక నానమయ. ఇలా చరుకు రైత్ర య్ాత్ోలల పాలగొన్న అన్ుభయతి దకిొొంది.
ఖరుచలనీన కే.సి.పి వాళ్ువే. ఇొంటికి రాగానే నాకు మయపాపళ్ టాోన్స ఫర్ అయిన్టు
ో
త్ల్నసిొంది. ఆ వివరాలనీన ఇది వరకే రాశాన్ు.

నా దారి తీరు -48

ఫామిలీ త్ో పూనా టిోప్

మా త్మయమడుమోహన్ పెళ్ో చేస్ుక న్న దగొ రినొంచీ మమమల్నన పూనా రమమని

ా నే ఉనానడు. మయొందు అమమ న్ు తీస్ుకేళ్ుమనే వాడ్ిని. ఆవిడ కు అొంత్
పిలుస్ూ
ఇస్ట మయనేాదికాడు. మమమలేన వళ్ుమనేది. ఇక కదలక త్పప లేదు. అపుపడు నేన్ు పెన్మ
కూరు లల పని చేస్ా ునానన్ు. 1976వేస్వి సెల వులలో పూనా పోయ్ాణొం పెటట ుకోనానొం. మా
నాలలొ అబాబయి రమణ కు యిేవో పరీక్షలుొండటొం మయలొం గా వాడు రాలేదు మిగత్ా మా
కుటుొంబొం అొంటే నేన్ు మా ఆవిడ్ా మా పెదాబాబయి శాసిా ి రొండ్య వాడు శరమ, మయడు మయరిా
అమామయి విజిజ పూనా కు బయ్లేారాొం అపపటికి టేల్న ఫర న్ లు లేవు ఉత్ా రాలే. రిజరేాషన్
బజ వాడ లల చేస్ుకోవాల్న. నేనే వళ్ో చేయిొంచాన్ు. అపపటికి స్రాస్రి టెయి
ో న్ లేదు
అొందుకని సికొందరాబాద్ వళ్ో అకొడ్ి న్ుొంచి బాొంబల ఎక్స పెోస్ లల బొ ొంబాయికి వళాుల్న.
బొ ొంబాయికి ఇవత్లే పూనా ఉొంది.

మేమయ ఎకిొన్ టెోయిన్ సికొందాో బాద్ కు క ొంచొం ఆలస్ూొం గా చేరిొంది అపపటికే బాొంబల ఎక్స
పెోస్ పాోట్ ఫాొం మీదకోచేచసిొంది. కొంగారు, పిలో ా జలాో స్ామాన్ు
ో . ఎలాో అని ఒకటే ఇదై
పర య్ాొం. ఎలాగన అలా టెోయిన్ పటుటక ని బర్ా ి్ ల లల చేరాొం. మా త్ోడలుోడు దక్షిణా మయరిా
భారూ భారతి సపటషన్ కు వచిచ మాకు అన్నొం, కూరలు చపాతీలు వగైరాలున్న పాకటు
ో అొంద
జేశారు. హమమయ్ూ అని ఊపిరి పీలుచక నానొం. మేమేకిొన్ అయిదు నిమిషాలలో
బయ్లేారిొంది టెయి
ో న్..

ఒక గొంట అయిన్ త్రాాత్ ఇచిచన్వీ త్చుచకోన్నవీ తినానొం పిలోలు హాయిగా

బరుాలు ఎకిొ నిదో పర య్ారు. నాకు నిజామా బాద్ సపటషన్ గయరుాొంది. విశాఖమేడ్ికల్ కాలేజి
న్ుొంచి న్న్ున నిజా మా బాద్ పాల్నటేకన
ి కి కు టాోన్స ఫర్ చేశారు మా నాన్న పర యిన్ క త్ా లల.
జాయిన్ అవుదామని వచాచన్ు. ఇకొడ్ి వాత్ావరొం ఎొందుకో న్చచలేదు’’ఒళ్లు బలుపు’’
కూడ్ా ఒక కారణొం కావచుచ. ఉయ్యూరు విడ్ిచి ఉొండలేకపర వటొం, అమమ దగొ రవరూ
లేకుొండ్ా ఉొండటొం న్చచక పర వటొం, కుటుొంబానికి పెదా క డుకు న్ు కన్ుక బాధూత్
తీస్ుకుొంటే బాగయొంటుొంది అన్న ఆలలచనా కారణాలుగా నేన్ు నిజామా బాద్ లల చేరి వొంటనే
ఓకే రనజుొండ్ి వచేచసి లీవ్ పెటట ాన్ు. మొంచి వాళ్లు కన్ుక ఒక నల జీత్ న్షట ొం మీద సెలవు
ఇచాచరు. మళ్ళు పర డ్ిగిొంచాన్ు ఇక ‘’వీడు చేరే ఘటొం కాదన్ు’’క ని ఉదయ ూగొం పీకేశారు. రనగీ
ో ొంది. ఆకొడ్ే ‘’జాలాన’’ ఉొంది. మా అన్నయ్ూ
పా చూమే కోరాడు డ్ాకటరూ చపాపడు అన్నటు
అకొడ మిల్నటరిలల ఉదయ ూగొం చేశాడు. అదీ జాాపకొం వచిచొంది. నిదోపర య్ామయ.

ఉదయ్ొం త్ొమిమదిొంటికి పూనా చేరాొం. పూనా కు మయొందే ‘’కిరీొ సపటషన్’’ లల దిగాలని మా

త్మయమడు చపిపన్టు
ో అకొడ్ే దిగాొం. మోహన్ వచిచ ఆటోలల ఇొంటికి తీస్ుకు వళాుడు.
వాళ్లు అపుపడు మిల్నటరీ కాారటర్స దగొ ర ఉొండ్ే ‘’సిపర రేక్స కాారటర్స ‘’లల ఉొంటునానరు. వాడ్ి
మామ గారు కూడ్ా దగొ రలల నే ఉనానరు బావమరదులు మరదలు కూడ్ా. మా మరదలు
స్ునీత్ మాటలలో ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం కన్ బరుస్ుాొంది. నాలుగైదు రనజులు ఏొంత్ో బాగయొందని
పిొంచిొంది. ఆ త్రాాత్మొదటోో ఉన్న ఆదరణ నమమదిగా బై పాస్ అయిొంది . స్ాయ్ొంత్ోొం
వేళ్లలో వాళ్ు అమామ నాన్న వాళ్ు ఇొంటికి వళళు వాళ్ుొం. పెదా ఇలుో అయిదారు గదులు
అొందరికీ అన్ు కూలొం గా ఉొండ్ేది.అకొడ డ్ిఫన్
ె స కాారటర్స లల సెకూూరిటీ ని మొదటి స్ారి
చూశాన్ు. బొ మమ లాగా త్రపాకి పటుటక ని కదల కుొండ్ా కన్ు రపప వేస్ా ాడ్య లేదయ త్లీకుొండ్ా
నిల బడ్ే వాడు. అది విొంత్ అని పిొంచిొంది పోతి ఇొంటి లల మామిడ్ి చటుట ఉొండ్ేది. ఆరిడ నేొంస్
ఫాకటరీ లల పని చేసప కారిమకులకు అధిక వడ్ీడ లకు డబయబలు అపుప ఇచిచ ఒకటవ త్ేదీన్
గేటు దగొ ర నిలబడ్ి మారాాడ్ి లాగా బాకీలు వస్ూలు చేస్ా ారని మా వాళ్లు చపపగా
వినానొం. నిజొం గా ఒకటవ త్ేదీ న్ ఆసీన్ ని చూసి నిజమే న్ని న్మామన్ు. డబయబలనీన బాకీ
వాడ్ికి కటేటసపా వాళ్ో కు మిగిలేది స్ాలపొం. అొందులల ఇలుో గడవటొం కషట ొం. అొందుకని
త్ాగయడుకు బానిస్లయిేూ వాళ్లు. అదీ చూశాొం.

మహా రాషట ా లల చక్ డ్ాొం లు ఎకుొవ. అవి వూవస్ాయ్ానికి బాగా ఉప యోగ పడ్ేవి.
పూనా కో మ ే చాలా ఆహాోదొం గా ఉొండ్ేది. న్ుల్న వచచని వేడ్ి మాత్ోమ. స్ాయ్ొంత్ోొం అయిత్ే
ల ట్
వరిొం భీభత్సొం గా పడ్ేది ‘’టోరొంషియ్ల్ రైన్ ‘’అొంటారు అలా కురిసి వదిలేది . యిెొంత్ నీరు
పడ్ినా పది నిమిషాలలో నీరొంత్ా దేాయి
ా నేజ్ లలకి పర యి చుకొ కూడ్ా రనడుడ మీద కనీ పిొంచేది
కాదు. మాకిది ఆశచరూొం గా ఉొండ్ేది.

మోహన్ మామ గారు గవరన మొంట్ ఉదయ ూగొం చేసి రిటెైర్ అయ్ాూడు. ఆయ్న్ మొంచి
టెనినస్ పపో య్ర్.వటరన్ కీుడలలో ఆయ్న్ పాలగొని గల్నచే వాడు ఎననన కపుపలు స్ాధిొంచాడు
ఎననన బహుమత్రలన్ుడక నానడు ఇొంగాోొండ్ మొదలెైన్ దేశాలకు వళ్ో అకొడ్ా పాలగొనానడు.
ఆ వివరాలనీన ఒక డ్ైరీ లల రాస్ుక నానడు. అడ్ిగిత్ వాయిొంచేసప వాడు. ఉడ్ికిొంచటానికి
నేన్ు ‘’ఏమొండ్ీ ఆ ఊరనో ఎలా గడ్ిపారు ?’’అని అడ్ిగే వాడ్ిని. ఇొంకే మయొంది ‘’గయొండ్ాోలు ‘’తిపిప
ఫ్ాోష్ బాక్ లలకి వళ్ో పూస్ గయచిచ న్టు
ో చపపప వాడు. విొంటల మయసి మయసి న్వుాలు
న్వుాక ొంటల గడ్ిపప వాడ్ిని ఆయ్న్ భారూ మొంచిదే. పచచగా బాగయొంటుొంది ఈయ్న్ కస్ూ
ా రి
శివ రావు లాగా ఉొంటాడు ఆవిడ సినిమా న్టి శాొంత్కుమారికి దగొ ర చుటట ొం . మా వాడు
ఆవిడ దాారా న్న్ున సినిమాలలల మాటలూ పాటలూ రాయ్టానికి ఏరాపటు చేస్ా ాన్ని చపపప
వాడు. నాకు అొంత్ ఇొంట రస్ట ఏమీ లేదు వాడు మాట అొంటొం త్పప అొంగయళ్ొం మయొందుకు
వయ్ూలేదు ఇది వాడ్ికి స్హజమే. మా అన్నయ్ూ గారి అమామయి వేద వల్నో పెళ్ో అయిన్
త్రాాత్ అత్నికి పూనా లల ఉదయ ూగొం ఇపిపస్ాాన్ని ఆశ పెటట ాడు. నాత్ొ అనే వాడు ‘’రామ కృషణ
లల మన్కు మొంచి అలుోడు కనీ పిస్ా ాడు. అత్నికి నేన్ు ఉదయ ూగొం చూపిస్ా ాన్ు ‘’కాని
మేటీరియ్లెైజ్ కాలేదు. క ొందరి తీరు ఇొంత్ే. మా వాడ్ి బావ మరదులు వొంకట్, అత్ని
త్మయమడు వస్ొంత్ చాలా మొంచి కురాుళ్లు. వాళ్ో కి అపపటికి పెళ్ుళ్లు కాలేదు న్న్ున కూడ్ా
‘’బావ గారూ బావ గారూ ‘’అొంటల ఆపాూయ్ొం గా పిల్నచే వారు. రనజూ ఎకొడ్ికో అకొడ్ికి బైక్
మీద తీస్ుక ని వళళు వాళ్లు. మోహన్ మరదలు కూడ్ా ఉదయ ూగొం చేస్ా ూ ఉొండ్ేది అొందరూ
ఆరిడనన్స ఫాకటరీ లలనే స్ునీత్ కూడ్ా త్రాాత్ చేరిొంది
 ఒక రనజు మమమల్నన శివాజీ కోట కు తీస్ుక ని వళ్ుొంది. అకొడ అమమ వారి దరశన్ొం
అదుుత్ొం ఈ అమమ వారే శివాజీ మహా రాజ్ కు పపోరణ. ఇలా క నిన పాోొంత్ాలకు స్ాయ్ొం వేళ్
వళళు వాళ్ుొం. మోహన్ ఏొం ఎస్ సి చేసిన్ పూనా య్యని వరిసటి చాలా పెదాది . ఎననన
ో బల్నడ ొంగయలు చాలా ఆహాోదొం గా ఉొండ్ేది. దాదాపు అొంత్ా న్డ్ిచే తిరిగే
ఎకరాలు అొంత్ా చటల
వాళ్ుొం. అవస్రామైత్ేనే ఆటో లేక బస్. పూనా బస్ స్రీాస్ బాగయొండ్ేది ఖచిచత్మన్
ై
స్మయ్ానిన పాటిొంచే వారు.

నాదారి తీరు –49

పూనా టిప్
ో -2

మోహన్ బొందరనో బ.జడ్. సి లల హిొందూకాలేజి న్ుొండ్ిన్ుొండ్ి బ ఎస్ సి డ్ిగీు పొ ొందాడు.

త్రాాత్ ఎకొడ్కొడ్య పోయ్తినొంచి పూనా చేరి అకొడ కిరీొ ఆరిడ నేొంస్ ఫాకటరీ లల ఉదయ ూగొం
స్ాధిొంచాడు. నమమదిగా సిా రపడ్ాడడు. మా అమమఅొంటల ఉొండ్ేది. ‘’అది మాయ్ల మరాఠీ
లలకొం. జాగుత్ా ‘’అని. అకొడ్ే త్న్త్ో బాటు పని చేసప స్ునీత్ న్ు ఇషట పడ్ి పెళాుడ్ాడు. ఆ
విషయ్ొం మా కొ దురొ బావ వివేకాన్ొంద్ కు త్పప మా కేవరికీ త్లీదు. మా బావ ఒక స్ారి
వచిచ ఈ విస్హాయ్ొం న్న్ున పెదా వొంత్న్ దాకా తీస్ుక ని వళ్ో రహస్ూొం గా చపాపడు. మా
అమమ యిెొంత్ బాధ పడుత్రొందయ న్ని అొందరొం బాధ పడ్ాడొం. నమమదిగా ఇొంటిక చిచ బావ
అమమకు చపాపడు. ఆవిడ అగిొ మీద గయగిొలమే అయిొంది. యిెొంత్ ఏడ్ిచొందయ చపపలేొం. పకొనే
మా మామయ్ాూ గారిలో ు. వాళ్ో కు ఈ విషయ్ొం త్ల్నసపా యిెొంత్ పలచ బడుత్ామో న్ని ఆవిడ
బాధ. ఈ విషయ్ానిన జీరిణొంచుకో లేక పర యిొంది. చపాప పెటటకుొండ్ా ఈ పెళ్ో ఏమిటి?/అని
ఆవిడ బాధ క నిన రనజుల దాకా ఆవిడ స్మాధాన్ పడలేక పర యిొంది . మా బావ ఒక రనజు
మోహన్ ని స్ునీత్న్ు ఉయ్యూరు తీస్ుక ని వచాచడు. ఏడ్ిచొంది, పపద బొ బబలు పెటట ొంి ది.
స్ూటి మాటలొంది. నాకు ఏమీ పెదా క త్ా అని పిొంచలేదు. ఎవడ్ి జీవిత్ొం వాడ్ిది అనేది
నావిధొం. స్ునీత్ ఇొంటోో కల్నవిడ్ిగా తిరిగి అొందరీన మచిచక చేస్ుకోొంది.చుటట రికొం బానే
కల్నపిొంది.. అలుోకు పర యిొంది అమమ కూడ్ా కుమొంగా మారిొంది. పెదా కోడలు కనాన చిన్న
ో పోవరిాొంచేది. మర మచుచ కబయరుో చపపటొం మా ఆవిడకు త్లీదు. ఆవిడ్ా
కోడలు దగొ రైన్టు
మన్స్ు నిొండ్ా త్ోడ్ి కోడల్నన ఆహాానిొంచిొంది.
మోహన్ కూడ్ా కుమొం గా దూరమై దగొ రయ్ాూడు. మా మామయ్ాూ ననరు మదప లేక
పర య్ాడు. వాడు ‘’పెైరన టెకినక్ ‘’అొంటే మొందు గయొండు శాస్ా ొంి లల పెవ
ైి ేట్ గా పూనా వరిసటీ
న్ుొండ్ి మాస్ట ర్ డ్ిగీు స్ాధిొంచాడు. పూనా లల త్లుగయ అస్ర సియిష
ే న్ స్ాాపకులలల ఒకడ్ై
సెకుటరి గా పని చేసి ఎొందరొందరన త్లుగయ పోమయఖులన్ు ఆహాానిొంచి స్నామన్ొం చేశాడు.
అొందులల వేదాొంత్ొం స్త్ూ నారాయ్ణ గారు లాొంటి ఉనానరని వాడు చపపగా త్ల్నసిొంది.
ఫర టోలు పపపర్ కటిొంగయ లూ చూపప వాడు. వీడ్ిత్ో పాటు ఉయ్యూరు లల విశా బాోహిమన్
చేవూరి స్ుదరశన్ అనే నా కాోస్ మేట్ కూడ్ా పూనా లల వీఎడ్ిత్ో బాటు పని చేసప వాడు.
క ొంత్కాలొం త్రాాత్ మానేసి ఇకొడ్ే బొంగారొం పని చేశాడు బాూొంకికి లల బొంగారొం స్ాచచత్కు
మధూ వరిాగా ఉనానడు.మొంచి సపనహిత్రడు. అత్ని మేన్లుోడు నాదగొ ర టెన్ా కాోస్ టలూషన్
చదివాడు

మా వాడు పూనా లల స్ాచచొందొం గా రిటెైర్ అయి హెైదరాబాద్ భారత్ డ్ైన్మిక్స ల్నమిటెడ్

లల చేరాడు అకొడ ‘’డ్ిపూూటీ జన్రల్ మేనేజర్ ‘’గా రిటెైర్ అయ్ాూడు.

.మా వాళ్ుకు ఇదే మొదటి స్ారి హెైదరాబాద్ వళ్ుటొం పూనా దాక వళ్ుటొం కూడ్ా.నేనిది
వరకే చరుకు రైత్ర య్ాత్ో లల వళ్ున్ స్ొంగతి రాశాన్ు. మా వాడ్ి రొండ్య బావ మరిది పూనా
మొత్ా ొం చూసప టిప్
ో లల బస్ లల న్న్ున తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచాడు. ఎరవాడ జైలు
ై వనీన చూశాొం. ఆత్న్ు చాలా హుషారైన్ మనిషి. చాలా మరాూదగా ఉనానడు
మొదసలెన్
…మొత్ా ొం మీద పూనా లల ఆరు రనజులే ఉనానొం. అపపటికే స్ునీత్ పధ్ధ తి మారి, ఇక
ఉొండలేక పర య్ాొం. వొంటనే రిసపరేాషన్ చేయిొంచి పోయ్ాణానికి సిదధొం అయ్ాూొం. వస్ొంత్, నేన్ు
పూనా లల దొ రకొ పొ త్ే ఇొంకో సపటషన్ కు వళ్ో రిసపర్ా చేయిొంచాొం. హెైదరాబాద్ వరకే
చేయిొంచాొం. అొందరొం హెైదరాబాద్ చూడ లేదు పూరిాగా అొందుకని మా మరదలు భారతి
వాళ్ుొంటోో ఉొండ్ి అనీన చూసి అపుపడు ఉయ్యూరు రావాలని మా ఆలలచన్. మేమయ పూనా
వళళు మయొందే భారతి మమమల్నన ఆహాానిొంచిొంది దక్షిణా మయరిాకూడ్ా. స్రే న్నానొం. మోహన్
మామ గారిొంటోో రనజూ ఇడ్ీో స్ాొంబారు బాగయొండ్ేది ఉపామ పెస్రట్ కూడ్ా బాగయొండ్ేది.
ై టిఫిన్ో ు టీ. కాఫీ బాగయొండ్ేది రనజుకు కనీస్ొం మయడు
స్ాయ్ొంత్ోొం పకోడ్ీలు, మొదలెన్
నాలుగయ స్ారుో ఇచేచ వాళ్లు. నేన్ు కిరీొ న్ుొండ్ి రొండు రనజుల కోస్ారి లలనా వాలా కు లలకల్
టెోయిన్ లల వళ్ో స్రదాగా తిరిగి వచేచ వాడ్ిని. ఒక స్ారి అొందరొం కళాూణ్ వరకు వళ్ున్
గయరుా..
హెైదరాబాద్ కబయరుో త్రాాత్

నా దారితీరు -50
హెైదరా బాద్ స్ొందరశన్ొం

అొంత్కు మయొందు మేమపుపడూ హెద

ై రాబాద్ చూడలేదు. దానిన గయరిొంచి కధలూ గాధలూ
వినానొం. బజవాడ దాటొం గానే నిజాొం నాణాలలల డబయబ చల్నో ొంచాలని, ఉదయ ూగొం కావాలొంటే
మయలీొ ఉొండ్ాలని దానికోస్ొం మన్ వాళ్లు దొ ొంగ స్రిటఫికటు
ో పుటిటొంచే వారని, అకొడ్ి భాష
మన్కు అరధొం కాదనిఉరూ
ా త్లుగయ లలమాటాోడుత్ారని ఆడ్ా మగా అొందరూ త్మల పాకు
కిళ్ళులు వేసి, ఎకొడ పడ్ిత్ే అకొడ ఉమేమస్ాారని, కొంపారుట మొంటు
ో పాోట్
ఫారాలు అనీన కిళ్ళు ఉమిమత్ోన్ు రనత్పుటిటస్ా ాయ్ని చపుపక నే వారు. అొంత్ేకాదు రైళ్లు
కూడ్ా హెైదరాబాద్ కు రనజుకోకటే ఉొండ్ేవని వినానన్ు. కుమొం గా అనీన మారి పర యి
ఇపుపడు రాజ దాని అయి త్లుగయబాగా మాటాోడ్ే సిా తి వచిచొంది . ఈ సిా తిలల మేమయ
హెైదరాబాద్ య్ాత్ో చేశాొం.

సపటషన్ కు మా త్ోడలుోడు వారణాసి దక్షిణా మయరిా వచిచ మమమల్నన రిసవ్

ీ చేస్ుక ని విజయ్
న్గర్ కాలని లల ఉన్న ఎల్ ఐ.జి.కు చొందిన్ వాళ్ు స్ాొంత్ ఇొంటికితీస్ుక ని వళాుడు. అది
ో ొంకటరామ శాసిా ి గారిది. ఆయ్న్ హెైదరాబాద్ మయనిసిపాల్నటి లల ఇొంజినీర్
ఆయ్న్ త్ొండ్ివ
గా పని చేసి రిటెైర్ అయ్ాూరు. ఆయ్న్ స్ాయ్ానా మా రేపలెో ల బాబాయి రాయ్ పర ో లు శివ
రామ దీక్షిత్రలుగారి భారూ అొంటే మా లక్షీమ కాొంత్ొం పినిన కి అన్నగారు. అొంత్ేకాదు దక్షిణా
మయరిా అన్నకృషణ మయరిా నాకు బజవాడ కాలేజి లల ఇొంటర్ లల కాోస్ మేట్. కన్ుక పూరా
బొంధుత్ామయ ఉొంది. భారతి అొంటే మా మరదలు దక్షిణా మయరిా భారూ అత్ా గారు మామ
గారు పోకొనే ఉొంటారు. రొండు పర రిన్ో ఇలుో. ఒక పర రిన్ లల వీళ్లు రొండ్య దానిలల వాళ్లు
ఉొంటారు. అత్ని ఇదా రు త్మయమళ్లు అకొ చలెో ళ్లు అకొడ్ే ఉొంటారు. శాసిా ి గారు బాగానే
మాటాోడ్ే వారు భారూ కూడ్ా. వీళ్ుకి మా మామ గారి ఊరు వేలుపు చరో లల స్ాొంత్ పొ లాలు
బాగా ఉొండ్ేవి. మొంచి సిా తి పరులు. పొ లాలలో పొ గాకు బాగా పొండ్ి మొంచి ఆదాయ్ొం వచేచది.

దక్షిణా మయరిా ఉన్న భాగొం చిన్నదే. ఒక బడ్ రూమ్, వొంటగది మాత్ోమ. అకొడ్ే ఉనానరు.
దొ డ్యో పెదా మామిడ్ి చటుట ఉొంది. కాయ్లు ఎకుొవేకాసపవి. అొందరొం అకొడ్ే స్రుడక నే వాళ్ుొం.
దొ డ్యో చిన్న రేకుల షెడ్ చటుట కిొంద ఉొంది. పిలోలు అకొడ్ే చదువుక నే వాళ్లు. పడక కూడ్ా
అకొడ్ే. ఇొంత్ ఇరుకు ఇొంటోో ఉనాన మా త్ోడలుోడ్ి హృదయ్ొం విశాల మైొంది . అొందకని
ఆపాూయ్త్కు క రత్ లేదు. మమమలనొందరీన ఏొంత్ో అభిమాన్ొం గా చూశారు అొందరూ.

పొ దుానేన అొందరికి ఇడ్ీో కాని లేక ఏదయ టిఫిన్ కాని చేసి , చికొటి ఫిలటర్ కాఫీ ఇచేచవారు
పిలోలకు పాలు, లేక హారిోక్స కల్నపి ఇచేచ వారు. మయరిా- పోభయత్ా రొంగ స్ొంస్ా ఐ.డ్ి.పి.ఎల్.
ప ాడు కొంపెనీ బస్ లల వళ్ో వచేచవాడు నైట్ షిఫ్టట లు కూడ్ా ఉొండ్ేవి . వీటికి త్ోడూ
లల పని చేసవ
ఆత్న్ు క నిన సినిమాలలల న్టిొంచాడు. కూడ్ా పెదా న్టులత్ో పరిచయ్మయ ఉొండ్ేది.
గయొంపులల గనవిొంద గా క నిన సినిమాలలో, క నినటోో కాసపపు కనీ పిొంచి
త్రమరుగయిేూ పాత్ోలూ చేశాడు డ్ైలాగ్ ఉన్న వి కూడ్ా క దిాగా చేశాడు. మొంచి పరసనాల్నటి.
యిెరుని ఎరుపు కుది మటట ొం గా ఉొండ్ేవాడు. వడలెైపన్ మయఖొం కోపొం వసపా మయఖొం కొంద గడడ
అయిేూది. చిరు బయరు లాడ్ినా భారూ భారతి అొంటే విపరీత్ మన్ ో . భారతికీ అొంత్ే.
ై పపమ
ఒకరకొం గా ‘’ఓవర్ పపమ
ో ‘’వారిదారి మధాూ ఉొండ్ేది. ఆత్న్ు మొంచి మాటకారి హాస్ూ
పిోయ్త్ాొం ఎకుొవ.

భారతి పెొందరాళళ వొంట పూరీా చేసి మా కొందరికీ పెటట ి, త్ాన్ూ తిని, మమమల్నన ‘’ఊరేగిొంపు
‘’గా అనిన చనటోకూ సిటీ బస్ మీద తీస్ుక ని వళళుది. మధాూహనొం టిఫిన్ ఖరుచ కూడ్ా
లేకుొండ్ా దిబబరకటెట కాని పూరీలు కాని చేసి మాత్ో బాటు తీస్ుక చేచది . వీలెన్
ై చనట వాటిని

మాకిచిచ తిని త్ాన్ూ తినేది. వాళ్ుమగ పిలోలు మారుతీష్ భాన్ులు. ఆడ పిలోలు మాధవి,
పదమజ. పిలోల్నన స్ూొలుకు పొంపి మాత్ో వచేచది భారతి. ఒక రనజు గనలగొొండ కోట చూశాొం
ఒక రనజు హెైకోరుట. ఇొంకో రనజు మయూజియ్ొం. మరన రనజు టాొంక్ బొండ్డ దగొ ర ఇొందిరా పారుొ.
అనీన చాలా చాకచకూొం గా నేరుపగా చూపిస్ా ూ వివరిొంచి చపపపది. చార్ మీనార్ కూడ్ా
ఎకాొొం. పిలోలు స్రదాగా ఎకాొరు. ఎకొలేని వాళ్ుని చొంకలల ఎత్ర
ా క ని చూపిొంచే వాళ్ుొం.
ఇలా స్రదా గా రనజులు గడ్ిచి పర య్ాయి. స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదూ అయిదున్నరకు ఇొంటికి
చేరే వాళ్ుొం మళ్ళు వొంటా వడ్ిడ ొంపు. ఇదేదయ బాధ గా చేసప వాళ్లు కాదు భారాూ భరా లు.
మన్ వాళ్లు ఒచాచరు. వారు ఇవేవీ చూడలేదు చూపిొంచాల్న అని భావిొంచి చేసిొంది భారతి.
రాతిో నిదో అొందరొం నేల మీదే. దగొ ర దగొ ర గా పడుక నే వాళ్ుొం త్లో వారి లేచి మళ్ళు ఇొంకో
పర ో గాుొం.
ఇలా ఉొండగా రాొం గయొండు దగొ ర ఉన్న మలాోది రామచొందోయ్ూ గారిొంటికి ఒక రనజు వళాోొం.
వాళ్లు ఉయ్యూరు లల మా పెొంకుటిొంటోో అదా కు ఉొండ్ేవారు. మేషట ారు చాలా మొంచి వారు
భారూ వొంకట లక్షమమమ గారు. పిలోలు న్రసిొంహ శాసిా ,ి రామ కృషణ , స్త్ూొం, వొంకటేశారుో.
ఉయ్యూరు లల నే చదివి హెైదరాబాద్ చేరారు పెదాబాబయి శాసిా ి ఏ.జి ఆఫీస్ లల పని చేసి పెదా
ఆఫీస్ర్ గా రిటెైర్ అయ్ాూడు. రొండ్య వాడ్ిని ఏొం ఆర్.కే. అనే వాళ్ుొం స్రదా మనిషి. మయదా
మయదా గ మాటాోడ్ే వాడు మయడ్య వాడు స్త్ూొం పెదా ాడ్న
ై ా ఎపుపడూ ననటిలల వేలు వేస్ుక ని
చీకుత్ూ ఉొండ్ేవాడు. చివరి వాడు వొంకటేశారుో న్ు వొంకనాన అని పిల్నచే వాళ్ుొం. అొందరూ
మొంచి పిలోలే అొంత్ా మా ఇొంటోో పిలోలాోగా ఉొండ్ేవారు. భలషజాలు లేవు. మా అమామయి విజిజ
అొంటే మేస్ట ారికి, భారూకీ మరీ మయదుా’’విజజ మామ విజజ మామ ‘’అని ఏొంత్ో పపమ
ో గా చూసప వారు

మేమయ మలాోది వారిొంటికి వళ్ు గానే వాళ్లు పొ ొంగి పర య్ారు. వాళ్ు స్ాొంత్ బొంధువులు
వచిచన్టు
ో ఫీల్ అయ్ాూరు. న్న్ున ఆయ్నా ఎపుపడూ ‘’మేస్ట ారూ ‘’అనే పిల్నచే వారు. నేన్ూ
అలానే స్ొంబో ధిొంచే వాడ్ిని. వాళ్ుొంటోో పొండగ స్ొంబరమే అయిొంది మా రాక. లక్షమమ గారు
అనీన వొండ్ి సీాట్ చేసి మాకు విొందు భోజన్ొం పెటట ారు. అది మరచిపర లేొం. నాలుగైదు రనజులు
వాళ్ుొంటోో ఉొండ్ాలని బలవొంత్ొం చేశారు.

ఆ స్ాయ్ొంత్ోొం వొంకన్న మమమల్నన ‘’జూ’’కు తీస్ుక ని వళాుడు. అకొడ తిరిగి అనీన బాగానే
చూపిొంచాడు. పిలోలూ బాగానే ఎొంజాయ్ చేశారు ‘’బతికిన్ కాలేజి లల.. ఇక అకొడ్ి న్ుొండ్ి
మా తిపపలు దేవుడ్ికరుక. దగొ ర దారి అని చపిప యిెొంత్ దూరొం తిపాపడ్య త్లీదు యిెొంత్
దూరొం న్డ్ిచామో త్లీదు అపపటికే రాతిో త్ొమిమది అయిొంది. కాళ్ళుడుచ క ొంటల, ఒళ్లు
పుల్నసి పర యి బటట లు దుమయమ క టుటకు పర యి, నీరస్ొం గా అడుగయ లల అడుగయ వేస్ా ూ రాతిో
పది దాటిన్ త్రాాత్ మలాోది వారిొంటికి చేరాొం. వాళ్ుొంత్ా ఒకటే కొంగారు ఏమై పొ య్ామో
న్ని.. విషయ్ొం చపిప అొందరీన కొంగారు పర గకటాటన్ు. ఆ రాతిో మళ్ళు ఆపాూయ్మైన్ భోజన్ొం
ఏరాపటు చేశారు.

మరానడు ఉదయ్ొం అొందరొం వొంకటేశారుో స్హాయ్ొం త్ో విజయ్ న్గర్ కాలనీకి భారతి వాళ్ు
ఇొంటికి చేరుక నానొం. వీళ్ుకు దగొ ర స్ాటప్ ‘’వలేైర్ సెొంటర్ ‘’అకొడ్ే సిటీ బస్ ఎకేొ వాళ్ుొం
దిగే వాళ్ుొం వీళ్ు ఇొంటికి లకడ్ి కా పూల్ దగొ ర. అకొడన్ుొంచి అనిన చనటోకూ తిరిగే వాళ్ుొం.
బరాో మొందిర్ సెకుటేరయ్
ి ట్,రవీొందో భారతి అనీన చూశాొం అనీన దగొ రుొండ్ి చూపిొంచిొంది
భారతి. దక్షిణా మయరిా మగ పిలోలుఇపుపడు మొంచి ఉదయ ూగాలలో చేరి పెళ్ుళ్లు అయి పిలోలత్ో
బానే ఉనానరు ఇదా రాడ పిలోలకూ పెళ్ుళ్లు అయి పిలో ా పాప లత్ో స్ుఖొం గా హెైదరాబాద్
లల ఉనానరు.

ఇలా స్ుమారు పది రనజులునానమేమో హెైదరా బాద్ లల. మళ్ళు మళ్ళు చూడ్ాల్నసన్ పని
లేకుొండ్ా అనీన స్ొందరిశొంచి ఆన్ొందొం పొ ొందాొం. పిలోలొంటే దక్షిణా మయరిా మహా పపోమ
వాళ్ుకోస్ొం త్ామయ చాలా కషట పడ్ాడరు భారాూ భరాా. స్ాొంత్ స్ుఖొం వదులు క ని పిలోల కేది
కావాలొంటే దానిన స్మకూరాచరు. హేలీడ ఫుడ్. న్ూూటిో షస్ ఫుడ్ పిలోకు పెటట ె వాళ్లు. వాళ్ు
చదువు వాళ్ో కు మయఖూొం గా భావిొంచి తీరిచ దిదా ుక నానరు దక్షిణా మయరిా ఆవేశ పరుడు
ఆలలచన్ త్కుొవ భారతి ఆచి త్ూచి అడుగేస్ా ుొంది. బాగా స్పషట ొం గా ఆలలచిొంచ గలదు
అవత్ల వాళ్లు ఎలా పోవరిాస్ా ారన మయొందే త్లుస్ు క ని పెై ఎత్ర
ా వేయ్గలదు. భరా
అమాయ్కత్ాొం వలో బావగారు, మరదులు, మామ గారూ ఎకొడ మోస్ొం చేస్ా ారన న్ని ఆసిా నీ
ఇొంటినీపర గకటుటకోకుొండ్ా మయొందు జాగుత్ాగా కాపాడు క ొంది. అనీన దకొటు
ో
చేస్ుకోొంది.ఇదొంత్ా ఆమ పోతిభా స్ామరధుమే అొందుకే భారతి నాకు ‘’స్ాయ్ొం సిదధ ‘’అని
పిస్ా ుొంది.

హాయిగా పిలోలూ మేమయ హెైదరాబాద్ టిప్

ో న్ు ఆన్ొందొం గా పూరీా చేస్ుక ని ఉయ్యూరు కు
తిరిగి వచాచొం.

నా దారి తీరు -51

స్కుటుొంబ తిరుపతి య్ాత్ో

బహుశా 1969 డ్ిసొంె బర్ లల మేమయ స్కుటుొంబొం గా తిరుపతి వొంకన్న దరశనానికి

వళాోొం. స్కుటుొంబొం అొంటే నేన్ూ మా ఆవిడ్ా, మా పెదాబాబయి శాసిా ,ి రొండ్య వాడు శరమ,
మయడ్య వాడు మయరిా., మా బావమరిది ఆన్ొంద్. మయరిా చిన్నపుపడు అన్నమాట. వాడ్ి
పుటిట వొంటుోకలు తిరుమలలల తీయ్ాలని మొకుొ. ఆ మొకుొ తీరచటానికి బయ్లేారాొం.
అపపటికి మాకు ఇొంకా రైల్ రిజరేాషన్ గయరిొంచి పెదాగా త్లీదు..
 మచిలీ పటనొం న్ుొంచి అపుపడు రనజూ ఒక ఎకసెోస్ బస్ తిరుపతికి ఉొండ్ేది. అది
స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికి ఉయ్యూరు వస్ుాొంది. మరానడు త్లో వారుజాోమయన్ అయిదిొంటికి
తిరుపతి చేరుత్రొంది. దానికపుపడు రిజరేాషన్ లేదు స్రాస్రి ఎకొటమే. అలానే అనీన
స్రుాక ని కావాల్నసన్ వనీన తీస్ుక ని స్రుాక ని దారిలల తిొండ్ి త్ోస్హా రడ్ీ అయి బస్ ఎకాొొం.

దారిలల త్చుచక న్న అన్నొం, పుల్నహో ర మొదలెైన్వి తినానొం. చల్నకాలొం. చల్నకి

త్టుటక వటానికి అపుపడు మా దగొ ర అొంత్ పకడబొందీ స్రుకేమీ లేవు.. సెాటట రో ు మాత్ోొం
ో జాాపకొం ఉొంది. తిరుపతి లల బస్ స్ాటొండ్ లల దిగి తిరుమల బస్ ఎకిొ క ొండపెైకి
ఉన్నటు
వళాోొం అపుపడు చాలా త్కుొవ చారీజ ఏ ఉొండ్ేది. స్త్ోొం లల రూమ్ కూడ్ా తీస్ుకోలేదు. డ్ైరక్ట
గా మొంగళ్లోన్న చనటికి తీస్ుక ని వళాోన్ు. ’’ఇది కాదన్ు క ొంటాన్ొండ్ీ ‘’అని స్నానయి
నొకుొలు నొకుొత్ూనే ఉొంది మా ఆవిడ. అకొడ్ే ఎకొడ్య ఒక చనట స్ాననాలు కూడ్ా
చేయిొంచాన్ు. ఇది అొంత్ా నా స్ాయ్ొం కుుత్ాపరాధమే. అపుపడు మా పకిొొంటి బలో ొం క ొండ
స్ుబబయ్ూ గారి రొండ్య అబాబయి హన్ుమొంత్ొం కానీ పిొంచాడు. ఆయ్న్ మమమల్నన చూసి
‘’ఏమిటీ /ఇకొడ గయొండు చేయిస్ుానానరు ?అకొడ దేవస్ాాన్ొం వారి కళాూణ కటట ఉొండగా
?పుషొరిణన ఉొండగా?. త్లీక పొ త్ే ఎవరనయినా అడగాల్న కాని మయసి వాయిన్ొం మయత్దు
తా
లాగా ?అనానడు. మాకు శ్రునివాస్ుడు ఇకొడ్ే కనీ పిొంచాడన్ుకోనానన్ు. అపుపడు ఆయ్న్
చపిపన్ దారిలల వళ్ో కళాూణ కటట లల మయరిాకి పుటుట వొంటుోకలు తీయిొంచి నేన్ూ తిరు క్ష్రొం
చేయిొంచుక ని పుషొరిణన లల స్ానన్ొం చేశామయ.

అపుపడు రదీా త్కుొవ గానే ఉొంది. స్రాస్రి దేవాలయ్ానికి వళ్ో స్ాామి దరటిధనానిన త్నివి
తీరా చేస్ుకోనానొం. అదొ క మధురాన్ు భయతి గా మిగిల్నొంది. అపుపడు టికటో గకడవా లేదు
కూూలు లేవు. హాయిగా త్నివి తీరా ఉచిత్ దరశన్మే ఉొండ్ేది. మా బావమరిది ఆన్ొంద్
దేవుడ్ిని చూసి పరవశొం చొంది కళ్లు మయస్ుక ని చాలా సపపు అలాగే నిల బడ్ాడడు. అపుపడు
పోభావతి అడ్ిగిొంది ‘’ఏమిటాో త్మయమడూ!ఇొంత్ సపపు దేవుడ్ిని చూస్ూ
ా ఉనానవు
?యిేమని కోరుకోనానవేమిటి ?అని అడ్ిగిొంది దానికి వాడు ‘’అమామ, నాన్న చాలా కాలొం
జీవిొంచాలని కోరుకోనానన్కొయ్ాూ ‘’అని చపాపడు. ఈవిడ ఆ మాటలకు ఏొంత్ో
పొ ొంగిపర యిొంది త్మయమడ్ి ఆలలచన్లకు. మాఅబాబయిలకు అొంత్ సీన్ అపుపడు లేదు.
 గయడ్ిలలొంచి బయ్టికి రాగానే కాసపపు ఎకొడ్య చటుట నీడలల కూరుచని ఆ త్రాాత్ కిొందికి
తిరుపతి కి బస్ లల వచిచ స్త్ోొం లల రూమ్ తీస్ుక నానొం. అకొడ న్ుొంచి అల్న వేలు మొంగా
పురానికి జటాొ బొండ్ీ లల వళాోొం. అపుపడు రనడుడ చాలా దారుణొం గా ఉొండ్ేది ఎగయడూ
దిగయడూ రనడుో. జటాొలల కూస్ాలు కదిలేవి కూరుచన్న వాళ్ో కు జటాొ వాడు చపిపన్టు
ో
వన్కీొ మయొందుకూ స్రుా క ొంటల వళాుల్నస వచేచది. పదామవతీ అమమ వారి దరశన్మయ బానే
జరిగిొంది. అకొడ్ి న్ుొంచి శ్రు కాళ్హసిా వళాోొం..శ్రు కాళ్ హసీా శార స్ాామిని కన్ులారా
దరిశొంచుకోనానొం. అకొడ్ే కన్నపప స్ాామిని దరిశొంచాడని చదువుక నానొం వినానొం
సినిమాలూ చూశాొం కన్నపప క ొండ, దౌోపది గయడ్ి మొదలెైన్ వనీన చూశాొం. పోస్ాదాలు ఇసపా
తినానొం. ఈ విధొంగా మా తిరుపతి య్ాత్ో ఒక పోహస్న్మే అయిొంది.. మా ఆవిడ ఎపుపడూ
దీనిన దపుపత్ూ ఉొంటుొంది. వలో త్మ కాని తీస్ుక ని వళ్ుటొం చేత్కాకపర వటొం వలన్ వచిచన్
ఇబబొంది ఇది. v.

కా ళ్హసిా లల బస్ ఎకిొ మదాోస్ కు వళాోలని పాోన్. బస్ ఎకొడ ఆగయత్రొందయ త్లీదు
పిలోల్నన ఆవిడన్ూ ఇటల అటల తిపిప ఆవిడ స్న్ుగయలుో భరిస్ా ూ మొత్ా ొం మీద పెవ
ైి ట్
ే బస్
ఎకొొం. మధాూహనొం రొండు గొంటలన్ుొంచి ఎదురు చూసెా స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికి వచిచొంది
బస్ుస. అదేకిొ నాలుగయ గొంటల త్రాాత్ త్ొమిమదిొంటికి మదాోస్ చేరాొం.. అపుపడు
బస్ుసలు పారిస్ లల ఆగేవి. అకొడ్ే ఎకాొల్న ఎకొడ్ికి వళాులనాన.. 15న్ొంబర్ సిటీ బస్
ఎకిొపూన్ మల్నో హెై రనడ్ లల, అొంజి కరై మీదుగా షినాయ్ న్గర్ లల మా అకొయ్ాూ వాళ్ుొంటి
దగొ ర దిగాొం.. మయొందుగా మేమయ మా అకొయ్ాూ వాళ్ో కు చపాపమో లేదయ జాాపకొం లేదు.
మాకు అొందరికి వొంట చేసి భోజనాలు పెటట ొంి ది అకొయ్ూ. అలస్ట లల నిదో బానే పర య్ాొం.

మా బావ గారు గాడ్ేపల్నో కృపానిధి గారు. మదాోస్ కారనపరేషన్ లల హెల్ా డ్ిపార్ట మొంట్ లల
య్య.డ్ి.సి. ఉదయ ూగి. కారనపరేషన్ వారు ఇచిచన్ ఉచిత్ మేడ మా వాళ్ుది. మా వాళ్లు పెై
అొంత్స్ుాలల ఉొండ్ేవారు కిొందిది అదేాకిచాచరు బో లెడు స్ా లొం. కాని అకొడ్ి బో రిొంగ్ పొంపులలో
నీళ్లు రావటొం కషట ొం. ఏొంత్ో సపపు గటిటగా క డ్ిత్ేనే నీరు వచేచది. నీరు కూడ్ా అొంత్ బాగయొండ్ేది
కాదు. నీళ్ు త్ో చాలా ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది ఒక కిచన్ హాలు, బడ్ రూమ్. క దిాగా వరొండ్ా
ఉొండ్ేది ఎదురుగా కారనపరేషన్ పారుొ. అనాన న్గర్ చాలా దగొ ర. బస్ ఇొంటి దగొ రే ఆగయత్రొంది
అకొడ్ే ఎకొచుచ కారనపరేషన్ వారి పాోధమిక విదాూలయ్ొం ఇొంటికి దగొ రే ఉొంది త్లుగయ
చదువుక నే వారి స్ూొలు కూడ్ా దగొ రే. మొంచి సెొంటర్ లల ఉన్న బల్నడ ొంగ్. స్ౌకరూొం గా ఉొంది
అపుపడు పాలు ఒక కేొందోొం న్ుొంచి త్చుచక నే వాళ్లు చిన్న సీస్ాలలల పటిట ఇచేచ వాళ్లు
ఆ త్రాాత్ పాకట్ పాలు వచాచయి. సిటీ బస్ స్ౌకరూొం బాగా ఉొండ్ేది. మా అకొయ్ూ బావా
పెదా మేన్కోడలు స్త్ూకళ్,చిన్నమేన్కోడలు జయ్ా మేన్లుోడు శ్రునివాస్. అొందరూ మేమయ
వచిచ న్ొందుకు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. మిగిల్నన్ విషయ్ాలు త్రాాత్

నా దారి తీరు - 52

మదాోస్ దరశన్

ఉదయ్మే మా అకొయ్ూ ఫిలటర్ కాఫీ ఇచేచది. స్ానన్ొం త్రాాత్ వేడ్ి వేడ్ి ఇడ్ీో
స్ాొంబార్ త్య్ారు చేసి పెటట ద
ే ి బావ ఆఫీస్ుకు, పిలోలు స్ూొల్ కు వళ్ున్ త్రాాత్
భోజనాలు చేసప వాళ్ుొం. మధాూహనొం రొండుకు ఇొంటి న్ుొంచి బయ్లేారే వాళ్ుొం.
రనజూ ఏదయ ఒక క త్ా త్ పోదేశానికి తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచేది
అపుపడుఆటోలు లేవు ఉనాన పోయ్ాణొం చేయ్టానికి ఖరుచ ఎకుొవ అని
భయ్ొం అొందుకని సిటీ బస్ లలలనన, లలకల్ టెయి
ో న్ లలనన పోయ్ాణొం.

కాపాలేశార స్ాామి గయడ్ి, పారధ స్ారధి కోవల చూడటానికి చాలా మయచచటగా

ఉొండ్ేవి జన్ రదీా లేదు. అొందుకని దరశన్ొం హాయి అని పిొంచేది. ఈ రొండు
దేవాలయ్ాలు చూడ వలసిన్వే అొందరూ.మైలాపూర్ బీచ్ మరీనా బీచ్ లు
కూడ్ా చూసి పిలోలు బాగా స్ొంబర పడ్ాడరు అదే మొదటి స్ారి వాళ్లు
స్మయదాోనిన చూడటొం బీచ్ లల న్డవటొం స్మయదో కరటాలలల కాళ్లు పెటట ి అలలు
మీదక సపా వన్కిొ వళ్ుటొం స్గొం ఒళ్లు త్డవటొం పిలోలకు స్రదాగా ఉొండ్ేది. ఒక
రనజు లెైట్ హౌస్ కు వళాోొం. మరన రనజు మీన్ొంబాకొం ఎయిర్ పర ర్ట కు వళాోొం.
బతికిన్ కాలేజికి ఒకరనజు చచిచన్ కాలేజికి ఒక రనజు వళ్ో చూశాొం.
 మా అకొయ్ాూ వాళ్ు ఇొంటి దగొ రే అొంటే షినాయ్ న్గర్ కు దగొ రలల అనాన
న్గర్ లల షిరడీ స్ాయి బాబా మొందిరొం చాలా పోసిదధ ి చొందిొంది. గయరు వారొం
విపరీత్మైన్ రదీా ఉొండ్ేది. ’’స్ాామి కేశాయ్ూజీ’’ దీనిన బాగా తీరిచ దిదా ారు.
ఆయ్న్ అొంటే అొందరికి మహా భకీా గ్రవొం. ఉయ్యూరు లల కే.సి.పి.వారు ఫాకటరీ
దగొ ర ఒక స్ాయి బాబా మొందిరానిన కటిట స్ాామి కేశవయ్ూ గారిచేత్ ‘’బాబా
చిత్ోపటానిన ‘’ఆవిషొరిొంప జేశారు. చాలా ఏళ్లు’’ బాబా ఫర టో ‘’మాత్ోమ ఉొండ్ేది
దానికే పూజాదికాలు. ఆ త్రాాత్ ‘’బాబా విగుహానిన’’ పోతిషిటొంచారు. ఉయ్యూరులల
దరశనీయ్ స్ా లాలలో స్ాయి మొందిరొం ఒకటి. ధుని కూడ్ా ఏరాపటయిొంది. పోత్ూక
పూజారి ఉొంటారు

మదాోస్ లల ఉన్న కేశవయ్ూ గారి స్ాయి మొందిరానికి సినిమా న్టులు

న్టీమణయలు గాయ్నీ గాయ్కులూ త్రచు వస్ాారు. బాబాన్ు దరిశొంచాటమే కాక
స్ాామి కేశవయ్ూజీ గారి ఆశ్రస్ుసలన్ు పొ ొంది వడత్ారు. మయఖూొం గా గాయిని
ఎస్.జాన్కి పోతి గయరు వారొం వచిచ భకీా గీత్ాలు శాువూొం గా గాన్ొం చేస్ా ారు. అలాగే
మిగిల్నన్ వారూన్ు. జాన్కి గారు అొందరీన బాగా పలకరిొంచి మాటాోడుత్ారని మా
అకొయ్ూ చపపపది. అొందరికి జాన్కి అొంటే గకపప అభిమాన్ొం ట..మేమయ కూడ్ా
గయరువారొం చూసిన్ జాాపకొం. పోస్ాదాలు బాగా పెడత్ారు. ఆడ వాళ్ో కు బాబా కు
పూజ చేసిన్ పూలు వళళుటపుపడు ఇస్ాారు. ఈ పధ్ధ తి బాగా ఉొందని పిొంచిొంది.
బాబా అొంటే ఈ పాోొంత్ొం లల గకపప భకీా ఉొండ్ేది.

బావ జీత్మే ఆధారొం కన్ుక మేమయ ఉయ్యూరు న్ుొంచి బయ్ూొం రైలేా

పారసల్ గా పొంపపవాళ్ుొం అది ‘’స్ాల్ట కోటార్ సపటషన్ ‘’కు చేరేవి. అకొడ్ి న్ుొండ్ి
ఇొంటికి త్చుచక నే వారు. అటాోగే వాళ్లు వేస్విలల మదాోస్ లల ఉొంటె బలజ వాడ
న్ుొంచి మామిడ్ి పొండో న్ు బయటట లో ల పారసల్ చేసి పొంపపవాళ్ుొం. అవి ఒక వారానికి
అొందేవి. కన్ుక దొ రకాయ్లనే ఎొంపిక చేసి పొంపాల్నస వచేచది. ఇవి పొంపటొం ఒక
పెదా పోహస్న్ొం. మారొటోో మొంచి కాయ్ చూడ్ాల్న. బలరొం ఆడ్ాల్న. బయటట లో ల పారసల్
చేయిొంచాల్న. దాని పెైన్ ఆడ్స్
ో రాయిొంచాల్న. రిక్ష్ లల బజవాడ సపటషన్ కు తీస్ుక ని
వళ్ో బయక్ చేయ్ాల్న.. ఒక పూట పని. మా చిన్నకొయ్ాూ వాళ్లు బీహార్ లల
జమా
ా రా లల ఉొంటె వాళ్ుకూ మామిడ్ి పళ్లు పారసల్ గా పొంపప వాళ్ుొం. మా
త్మయమడ్ికిపూనా కు కూడ్ా. బయ్ూొం అయిత్ే ఇొంటి దగొ రే బస్ాాలలో నిొంపి అడోస్
రాసి, డబల్ స్ొంచీ వాడ్ి పాలేరు త్ో గటిటగా దగొ ర గా కుటిటొంచి బస్ లల బలజ వాడకు
తీస్ుక ని వళ్ో నేనే రైలేా పారసల్ చేయినేచవాడ్ిని. ఇలా చేస్ా ున్నొందుకు
మాకేమీ ఇబబొంది అని పిొంచేది కాదు. మాత్ో బాటు వాళ్లు కూడ్ా హాయిగా
అన్ుభ విస్ుానానరు కదా అని ఆన్ొందిొంచే వాళ్ుొం. గేదలు ఈనిత్ే జున్ున పాలలల
వస్ాాానిన త్డ్ిపి ఆరిన్ త్రాాత్పర స్ట లల మా ఇదా రకొయ్ూలకూ, మోహన్ కూ
పొంపపవాడ్ిని.

మదాోస్ లల మేమయన్నపుపడు రొండు రనజుల కోస్ారి దగొ ర మారొట్ కు వళ్ో

కూరలు నేనే క ని ఇొంటికి తీస్ుక చిచ అకొయ్ూకు అొంద జేసప వాడ్ిని. ’’ఎొండుకురా
‘’ అనేది. క ొంత్ ఖరుచ కల్నస్ొ స్ుాొంది కదా అని మేమన్ు క నే వాళ్ుొం. మా బావ
గారి బాబాయి శొంకరొం గారునేావారు ఆయ్న్ భారూ స్ుొందరమమ గారు. వాళ్ుొంటే
వీళ్ుకూ వీళ్ుొంటే వాళ్ో కు వలో మాల్నన్ అభిమాన్ొం పపోమా. అొందుకని త్రచుగా
కలుస్ుక ొంటల ఉొండ్ేవారు.. వాళ్ుొంటికి కూడ్ా మమల్నన తీస్ుకళళుది అకొయ్ూ.
ఆవిడ దురాొబాయి దేశ మయఖ్ స్ొంస్ా ‘’త్లుగయ మహిళా స్ొంస్ా ‘’లల పని చేసపది.
భరా గవరన మొంట్ ఉదయ ూగి. ఆవిడ ఏొంత్ో ఆపాూయ్ానిన చూపపది. ఇపుపడు
ఇదా రూ లేరు గతిొంచారు అయినా వారి పిలోలత్ో మా వాళ్ు అన్ు బొంధొం ఏమీ
త్గొ లేదు వస్ూ
ా పర త్ూ ఉొంటారు.

మా బావ పెదనాన్న గారు గాడ్ేపల్నో పెద స్ూరూ నారాయ్ణ గారు. మా బావ

త్ొండ్ిో గారి పపరు కూడ్ా స్ూరూనారాయ్ణ గారే. పెద స్ూరూనారాయ్ణ గారిని
‘’రేడ్ియో బావ గారు ‘’అనేవారు అపుపడు మదాోస్ న్ుొండ్ి ‘’బావ గారి కబయరుో
‘’పోస్ారొం అయిేూవి. ఈయ్న్ బావ గారుగా చకొని విషయ్ాలు చపపపవారు. ఎననన
విషయ్ాలు చరిచొంచి జనాలకు బో ధ చేసప వారు. చాలా బాగా ఉొండ్ేవి.
రాకకీయ్ాల దగొ రునొంచి లలకాభిరామాయ్ణొం దాకా వాళ్ుదా రూ స్ులుసిొంచని
విషయ్ొం ఉొండ్ేది కాదు. అపుపడు ఆ కబయరుో విన్టొం ఒక పెదా కేుజు. ఆయ్న్త్ో
బాటు పోయ్ాగ న్రసిొంహ శాసిా ి గారు ఉొండ్ే వారని జాాపకొం. స్ూరూొం గారి మరణొం
త్రాాత్ా బావ గారి కబయరో కు పోయ్ాగ గారే ‘’పపటెొంట్ ‘’అయ్ాూరు.

మా బావ త్మయమడు కన్నయ్ూ అనే ఆత్న్ు సివిల్ ఇొంజినీరు అడయ్ార్ లల

ఉొండ్ేవాడు. భారూ విజయ్వాడ అమామయిే. వీళ్ు పెళ్ుకి పిలవటానికే మా
అకొయ్ూ ఉయ్యూరులల ఉొంటె కాటలరి వొంకటేశార రావు గారు దేవుల పల్నో కృషణ
శాసిా ి గారు ఉయ్యూరు మా ఇొంటికి వచాచరు. ‘’ఆ సీన్ు’’ నాకు మరుపు రాని
మధురాన్ు భయతి. అడయ్ార్ దగొ ర పాన్గల్ పారుొ చూశాొం. సినిమా కు చొందిన్
హేమా హేమీలొందరూ ఇకొడ్ికి వచిచ కూరుచనే వారట. అకొడ్ే డ్ాకటర్ గాల్న బాల
స్ుొందర రావు గారి ఇలుో, హాస్పటల్ ఉనానయి ఆయ్న్ సినీ న్టుడు చొందో
మోహన్ కు మామ గారు అయ్న్ కూత్రరు జలొంధర చొందో మోహన్ భారూ.
చొందోమోహన్ మా ఉయ్యూరుకు దగొ ర పమిడ్ి మయకొల గాుమొం. ఇపపటికీ
అకొడ ఇలుో ఆస్ుాలు ఉనానయి అత్ని త్మయమడు అకొడ్ే ఉొంటాడు. ’’గాల్న గారు’’
ఆొందో పతిోక వీకీో లల ఆరనగూ విషయ్ాల మీద సీరియ్ల్ రాస్ూ
ా నేావారు. అది
అొందరికి బాగా న్చిచొంది.. మా అకొయ్ూ పిలోలు ‘’కనాన బాబాయి ‘’అని ఏొంత్ో
ఆపాూయ్ొం గా పిల్నచేవారు. అస్లు పపరు ‘’గ్రాొంగ మయరళ్ళధర్ ‘’కాని
అొందరూ కన్న అనే పిల్నచేవారు. ఆయ్నా భారాూ కూడ్ా బొంధు పీోతి బాగా ఉన్న
వారు వాళ్ు ఇొంటికి వడ్ిత్ే ఒకటి రొండు రనజులు ఉొండ్ే దాకా ఊరు క నే వారు
కారు. మొంచిఅతిధూొం ఇచేచవారు. మా అకొయ్ూన్ు కనానవొదినా,వొదినా ‘’ ‘’అని
ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పిల్నచేవాడు. మా బావన్ు ‘’అనానయ్ ‘’అని పపోమగా గ్రవొం
గా పిల్నచేవాడు. ఆత్న్ు బాగానే స్ొంపాదిొంచే వాడు. పిలోలూ బానే చదివి
పెైక చాచరు సెటిల్ అయ్ాూరు. వాళ్ు పిలోలకూ మా అకొయ్ూ పిలోలకూ
ఇపపటికీ రాక పర కలునానయి. పెళ్ళు, పపరొంటాలకు కలుస్ూ
ా నే ఉొంటారు.
కనానభారూ మయొందుగాన్ు త్రాాత్ క నేనళ్ుకు కనాన కూడ్ా కన్ు మయశారు
ఆయ్న్ బొ ొంబాయి లల సెటిల్ అయ్ాూడు. అకొడ్ి న్ుొండ్ే మా వాళ్ు ఇొంటోో
వివాహాలకు వస్ూ
ా ొండ్ేవాడు. ఇపుపడు పిలోలూ అొంత్ే..బొంధుత్ాాలన్ు ఎలా
కాపాడుకోవాలల ఈ రొండు కుటుొంబాలకు బాగా త్లుస్ు. ఈ త్రొం లల మళ్ళు మా
బావ మరది ఆన్ొంద్ కూడ్ా బొంధుత్ాాలన్ు చకొగా కాపాడుక ొంటల అొందరి
ఇళ్ుకూ వడుత్ూ అొందరీన త్న్ ఇొంటి కారాూలకు పిలుస్ూ
ా నిల
బటుటక ొంటునానడు. ఒక రకొం గా ఈ త్రొం పిలోకు ఆన్ొంద్ ఒక ఆదరశొం గా
ఉనానడని పిస్ా ుొంది ఒక ఇొంటోో సినీ న్టుడు డ్ాకటర్ శివ రామ
కిుషనయ్ూ వాలు కురీచలల కూరుచని కనీ పిొంచాడు లలకల్ టెయి
ో న్ లల నేన్ు
ఎకొడ్ికో వళ్ో లలకల్ టెయి
ో న్ లల వస్ుాన్నపుపడు . .

నేన్ు వీలెైన్పుపడు సిటీ బస్ ఎకిొ అది యిెొంత్ దూరొం వడ్ిత్ే అొంత్దాకా
ా మళ్ళు అదే బస్ లల తిరిగి ఇొంటికి చేరే వాడ్ిని. పిలోల్నన
వళ్ో పటనొం అొంత్ా చూస్ూ
పారిస్ బజార్ కు తీస్ుక ని వళాోొం. రిపపన్ బల్నడ ొంగ్, హెై కోరుట కూడ్ా చూపిొంచాొం.
రిపపన్ బల్నడ ొంగ్ దగొ ర పాత్ పుస్ా కాల షాపులు విపరీత్ొం గా ఉొండ్ేవి. అకొడ
దొ రకని పుస్ా కొం ఉొండ్ేది కాదు అలాగే అకొడ ఫానీస వస్ుావులు అమేమ షాపులూ
ఉొండ్ేవి. నేన్ు వళ్ో చూసి వచేచ వాడ్ిని మొంచి పుస్ా కాలు క నానన్ు. కాని
గిటటని వాళళువరన పాత్ పుస్ా కాల షాపులకు పాతికేళ్ు నాడు త్గల బటాటరు
అపపటి న్ుొంచీ వేరే చనటికి దీనిన మారాచరు.

మదాోస్ అొంటే పూలు విపరీత్ొం. అనిన రకాల పూలు దొ రుకు త్ాయి. అనిన
రకాల పూలత్ో కదొంబొం కటిట అమయమత్ారు. స్ువాస్న్ బాగా ఉొంటుొంది. వినాయ్క
దేవాలయ్ాలు మయరుగన్ ఆలయ్ాలు శివాలయ్ాలు మదాోస్ లల ఎకుొవ
వీదికోటి ఉొంటుొంది. అరవవాళ్లు స్ాొంపోదాయ్ానిన బాగా పాటిస్ా ారని త్ల్నసిొంది.
భకీా ఎకుొవ. స్ొంగీత్ొం మీద మోజూ ఎకుొవ. కచేరీలకు వళ్ుటొం చాలా స్రదా.
అకొడ విన్టొం, త్ల బాగా ఊపటొం వారికే చల్నో ొంది. విభయతి రేఖలు పోతి
పెదా ాయ్న్ ననస్టా కనీ పిస్ా ాయి. లుొంగీ స్రే. ఆడవారు స్ొంపాోదాయ్ చీర లల
పవిత్ోత్ ఉటిట పడ్ేటో ుొంటారు. వాళ్ున్ు చూడగానే ఏొంత్ో గ్రవొం కలుగయత్రొంది.

లేబర్ జన్ొం దొ డ్ిడకి వళ్ో –కడుకోొరనే అపవాదు ఉొండ్ేది నిజమో కాదయ త్లీదు.
అొందుకే వాళ్లు దగొ ర క సపా వాస్న్ మాత్ోొం బాగా ఎకుొవగా ఉొండ్ేది. కిళ్ళు
విపరీత్ొం గా న్మలటొం అలవాటు. ఎకొడ పడ్ిత్ే అకొడ ఉమేమసప వాళ్లు.. అది
రనత్గా ఉొందేది. ఆ కాలొం లల మదాోస్ చాలా పరి శుభోొం గా ఉొండ్ేది ఎకొడ్ా చత్ా
ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని మదాోస్ అొంటే గ్రవొం గా,ఆదరశొం గా ఉొండ్ేది. ’’నీట్
నస్’’’’ కు పాోధాన్ూత్ ఉొండ్ేది. అలాగే సినిమాహాళ్ు మయొందు బస్ుసలు ఎకేొ
టపుపడు కూూ పధ్ధ తి పాటిొంచటొం మదాోస్ న్ుొండ్ే అలవాటెైొంది. దీనిన గయరిొంచి
త్గ చపుపక నే వాళ్ుొం. ఇలా ఎననన అన్ుభవాలకు మా మదాోస్ దరశన్ొం ఒక
వేదిక అయిొంది స్ుమారు పది రనజులు ఉొండ్ి ఉయ్యూరు తిరిగి వచాచొం.

నా దారి తీరు -53

వేస్ొంగి స్రదా

మా పెదాకొయ్ూ వాళ్ో కి వేస్వి కాలొం వసపా మదాోస్ లల నీళ్ుకు చాలా కరువుగా ఉొండ్ేది.
వాడ్ే నీళ్ుకూ ఇబబొందే. అొందుకని మేమయ వాళ్ున్ు వేస్వి లల ఉయ్యూరు కు రమమని
ఉత్ా రొం మయొందే రాసప వాళ్ుొం. రావటానికి క ొంత్ మోహ మాట పడ్ేది అకొయ్ూ.. కాని బాగా
ఎననన స్ారుో చబత్ే కుటుొంబొం త్ో వచేచది.. మా చిన్నకొయ్ూ పెదాబాబయి అొంటే మా
మేన్లుోడు అశోక్ ఉయ్యూరులలనే మా ఇొంటోో ఉొండ్ి చదువు క నే వాడు. టెన్ా వరకూ ఇకొడ్ే
చదివాడు. వాడ్ికే లలపొం రాకుొండ్ా మా బావ వివేకా న్ొంద గారు అనిన జాగుత్ాలూ తీస్ుక నే
వారు. చిన్నఉషా ఫాన్ క నిచాచరు వాడ్ికో మొంచొం ఉొండ్ేది. వాడు ఇకొడ ఉనానడ్ే కాని
మా బాధూత్ వాడ్ికి రొండు పూటలా భోజన్ొం కాఫీ పాలూ మాపిలోల త్ో బాటుఅొందివాటమే..
మిగిల్నన్ వనీన వాళ్ు నాన్న చూసప వారు. మాకు ఏ విధమన్
ై బరువూ ఉొంచే వారు కాదు
బావ. మేన్ళ్లుడూ అొంత్ే. మొంచి కురాుడు బాగా చదివే వాడు చదువులల ఫస్ట వచేచ వాడు.
బయదిధ మొంత్రడు. మా ఇొంటిల్నో పాదికి వాడొంటే మహా ఇషట ొం. మా పిలోలు ‘’అశోక్ బావా ‘’అని
ఏొంత్ో ఆతీమయ్ొం గా పిల్నచే వారు. ఇొంత్కీ వాడు ఇకొడ చదవటానికి కారణొం మా బావ
బొంగాల్ లల, బీహార్ లల పని చేయ్టొం వలో నే. అొందుకని ఎపుపడ్య త్పప వేస్విలల వాడు
ఇకొడ్ే ఉొండ్ేవాడు.

మా పిలోలకూ వేస్వి సెలవలొంటే మజా గా ఉొండ్ేది . మా పెదాకొయ్ూ కుటుొంబమయ

మా చిన్నకొయ్ూ కుటుొంబమయ వేస్విలల ఇకొడ్ికి వచేచవారు. ఇక పిలోలకు స్ొందడ్ే
స్ొందడ్ి. గేదలు, పాడ్ి, పాలేరు ఉనానరు కన్ుక ఏ ఇబబొందీ లేదు. అపుపడు వేస్విలల
కూరలు దొ రకటొం కషట ొం గా ఉొండ్ేవి అొందుకని మయొందే కొందా,పెొండలొం మణయగయలకు
మణయగయలు క ని భోషాణొం మీద దాచే వాళ్ుొం. అవి వేస్వి లల వాడుక నే అలవాటు గా
ఉొండ్ేది. మయొందే పెస్లు మిన్ుమయలు కొంది -బస్ాాలు క ని నిలవ చేసప వాళ్ుొం. మిరిచ కూడ్ా
ఒక బస్ాా క నే వాళ్ుొం.. అొందుకని యిెొంత్ మొంది వచిచ ఉనాన ఏ ఇబబొందీ ఉొండ్ేది కాదు.
కాని కావలసిొంది క ొంత్ స్ొంయ్మన్ొం, అవగాహనా, స్రుాకు పర వటొం ఉొంటె ఏొంత్ో మజా గా
ఉొంటుొంది. లేక పొ త్ే ఇబబొందే.

మా అమమ అొందరికిమధాూహనొం వొంట చేసపది. రాతిోకి మా ఆవిడ చేసద

ప ి.
ఊరగాయ్లు జాడ్ీల నిొండ్ా ఉొండ్ేవి. కొంద కూర లేక పెొండలొం వేపుడు త్పపని స్రి.
మయదా పపుప అొంటే అొందరికి ఇషట ొం. దానిలల ఆవకాయ్ దటిటొంచి లాగిొంచటొం అొందరూ చేసప
పని. రాతిోకి కొంది పచచడ్ి ఉొండ్ేది. చిొంత్పొండు వేయ్కుొండ్ా ఒక స్ారి. వేసి ఒక స్ారి పచచడ్ి
చేసప వాళ్లు. కొంది పొ డ్ి మామయలే. చిొంత్కాయ్ పచచుడ్ి, గనొంగయర పచచడ్ి త్పపని స్రి.
పెస్ర పపుప త్ో పచచడ్ి చేసప వాళ్లు దీనిన నేన్ు ‘’స్ొందడ్ి పచచడ్ి ‘’అనే వాడ్ిని తిన్న వాళ్లు
‘’డురూ
ు డురూ
ు ’’వేసప వాళ్లు. అొందుకని ఆ పపరు. మా
అమమ పులుస్ు కాసపా అదిరి పర యిేది. మేమయ హిొందూ పూర్ లల ఉొండ్ివచాచొం కన్ుక రస్ొం
బాగా చేసద
ప ి ‘’బలడల చారు ‘’కు అమమ సెపషల్. వేపుడు కూరలకు అమమ పెటట ొంి ది పపరు.
వొంకాయ్ పులుస్ు పచచడ్ి, మజిజ గ పులుస్ు, పెస్ర పపుప పులుస్ు భలే గా చేసపది అమమ
మా అకొయ్ూలు స్ాొంబారు అదర గకటేటటో ు చేసప వారు. స్ాయ్ొంత్ోొం టిఫిన్ అొంటే బజీజ లు
పకోడ్ీలే ఎకుొవ. పులుస్ు చారులన్ు ‘’పెదా రాతి చిపపలలల కాచే వారు వాటిని సిొంపుల్ గా
‘’రాచిపపలు ‘’అనే వారు. పెదా రాచిచపప త్ో దయ స్కాయ్ పపుప కాని మామిాకాయ్ పపుప కాని
టమేటా అపుప కాని చేసపా ‘’ఊష్ కాకి ‘’అయి పర యిేది. అలాగే పులుసెైనా స్ామాబరైనా
రస్మైనా యిటెట యిెగిరి పర యిేది. మా ఇొంటోో ఉల్నో పాయ్ వాడకొం త్కుొవే స్ొంబారు లల వేసప
వాళ్లు. బొంగాళా దుప ఉడ్ికిొంచి చేసప దాని లల వాడ్ే వారు. వొంకాయ్ పచిచ పులుస్ు
అయినా రాచిపాపడు చేయ్ాల్నసొందే. అదీ ఇొంటోోనే అయి పర యిేది. అొందరూ ఏొంత్ో స్ొంత్ృపిా
గా తినే వాళ్ుొం. మా అమమ వొంకాయ్ కూర అదుర్స గా చేసపది కారబొ బొంకాయ్ కూర అొంటే
చీల్నచ అొందులల కావలసిన్వనీన కూరి వేయిొంచేది బాగా. మా ఇొంటోో సీాటు అొంటే
‘’హో ళ్గ’’అొంటే దాదాపు బొ బబటుట. పూరణొం బయరలు. అరిసెలు. గారలు, పెరుగయ ఆవడలు త్గ
న్చేచవి.

కొంది పపుప న్ు వేయిొంచి పపుప వొండటొం మా ఇొంటోో అలవాటు వేయిసపా ఆ

వాస్న్ భలేగా ఉొండ్ేది. వేయిస్ుాన్నపుపడ్ే అడ్ిగి పెటట ొంి చుక ని తినే వాళ్ుొం. అలాగే పెస్ర
పపుప వేయిొంచినా అదే కమమని వాస్నా రుచి. మాగాయ్ా మయకొలు త్రగటొం అొందరొం చేసప
వారొం మాగాయి ని పెరుగయ లల కల్నపి పచచడ్ి గా తిన్టొం అపుపడూ ఇపుపడూ మా అొందరికే
ఇషట ొం. చల్నమిడ్ి అపుపడపుపడు చేసప వాళ్లు. అదీ పిలోలు త్గ లాగిొంచే వారు. చిమిమరి కూడ్ా
బాగా ఇషట ొం గా తినే వారు న్ొంది కేషరడ్ి ననమయలని చేసప వాళ్లు బాోహమణయల ఇళ్ులలో . ఊరనో
బాోహమన్ు లొందరినీ పిల్నచి పెటట ె వారు. పిలోలు వళ్ో బాగా తినే వారు. ఏ మాత్ోొం ఒదిల్న
పెటటకుొండ్ా తినాల్న. అలానే చేసప వారు.

ఆ రనజులలో పొ దుాన్న టిఫిన్ో ు లేవు. చదిా అన్నొం, ఆవకాయ్ త్ో తిన్టమే. మేమయ అొంత్ే
మా పిలోలూ అొంత్ే.స్ూొల్ కు వళ్ో స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటికి చేరిన్ పిలో.లొందరికీ బయ్ట ఉన్న
ఖాళ్ళ పోదేశొం లల ఏదయ ఒకటి ఆడుక నే వారు. పాలేరు గయొండ్ిగల నిొండ్ా గొంగాళాల నిొండ్ా,
సిమొంట్ కుొండు లల నీళ్లు పుషొలొం గా త్ోడ్ి ఉొంచేవాడు. వేస్వి కన్ుక వేడ్ి నీళ్లు ఎవరికీ
అకొరేోదు. మా దొ డ్ిడ పూరిాగా న్ున్నగా గచుచ చేసి ఉొండ్ేది. కాలు వేసెా జారి పర యిేటో ు
వాలుగా కూడ్ా ఉొండ్ేది అొందుకని పిలోలు స్ాయ్ొం స్ాననాలు ఈ గచుచ మీదే. అొందరూ
గనచీలు పెటట ుక ని, నీళ్లు చిమయమకుొంటల ఒకళ్ు వీపు ఇొంక రు రుదుా క ొంటు మొహమొంత్ా
స్బయబ న్ురగలత్ో బలే స్రదాగా ఆడుక నే వారు. మా అన్నయ్ూ గారి అబాబయి రాొం బాబయ,
మా అన్నయ్ూ కూత్రరు వేదొం వలీో కూడ్ా ఇకొడ్ే పెరిగారు. కన్ుక మాలల ఒకరే. ఒక గొంట
‘’ఈ గనచీ జలకాలాట’’లల గడ్ిపి హాయిగా కాలక్షేపొం చేసప వారు. ఆ త్రాాత్ అనానలు తినే
వారు.గడడ పెరుగయ అొంటే ఈ పిలోలొందరికీ ఇషట ొం. మా అమమ పాలు బాగా కాచి చకొగా పాళ్ొం
గా త్ోడూ పెటట ి గడడ పెరుగయ త్య్ారు చేసపది. మహా రుచిగా ఉొండ్ేది. కవాొం త్ో మజిజ గ చిల్నకి
వన్న తీసి నయిూ కాచేది. ఆ నయిూ రుచే రుచి. పిలోలొందరికీ కుొండ అడుగయ గనకుడు మహా
పపోమ గా తినే వారు. ఆవు ఈనినా గేద ఈనినా జున్ున పాలు కాచి అొందరొం ఇషట ొం గా తినే
వాళ్ుొం జున్ునకాచటొం లల కూడ్ా మా అమమ ఎక్స పరేట..ఉటిట మీద వన్న దుత్ా లునేావి .
అొందులలొంచి వన్న తీస్ుక ని దొ ొంగ త్న్ొం గా తిన్టొం నాకు అలవాటు. భోజనాల
త్రాాత్ చదువు క నేవారు. మా మేన్లుోడు అశోక్ మాత్ోొం పారిధ మాస్ాటరి టలూషన్ కు వళళు
వాడు. మా పిలోలకు నేనే చపపప వాడ్ిని. ఇొంటోో టలూషన్ పిలోలేలాగన ఉొండ్ేవారు. వారి
స్రస్న్ వీరుకూడ్ా. మా చిన్నకొయ్ూ రొండ్య వాడు అొంటే మా చిన్న మేన్లుోడు శాసిా ి ఒక
ఏడ్ాది ఇకొడ్ే మా ఇొంటోో ఉొండ్ి చదివాడు. వాడుకూడ్ా పారిధ గారి దగొ రే ‘’పెయి
ై ేటు ‘’చదివే
వాడు. ఒక ఏడ్ాది మా పెదా మేన్ కోడలు కళ్ కూడ్ాఇకొడ సి బ.ఏొం స్ూొల్ లల చదివిొంది.
ట డ్ొంటే.. వేదవల్నో మాత్ోొం నా
మా అన్నయ్ూగారి అబాబయి రాొం బాబయ కూడ్ా పారిధ గారి స్ూ
దగొ రే చదువుక న్నది.

పిలోలొందరూ చాపలు వేస్ుక ని, దుపపటో మీద పడుక నే వారు. మా స్ావిడ్ి

అొందరికీ స్రి పర యిేది. అకొడ క దిాగా గటుట ఉొండ్ేది. అకొడ బైట ఉన్న ఆడవాళ్లు పడుక నే
వారు. మా అమమ ఒక చిన్న న్వాారు మొంచొం మీద పడమటి ఇొంటోో పడుకోనేది . మేమయ
గదిలల పాడుక నే వాళ్ుొం. ఉకొ పర త్ ఎకుొవగా ఉొండ్ేది. అొందుకని దొ డ్యో పడుక నే వాళ్ుొం
న్వాారు మొంచాలు న్ులక మొంచాలు, నేల మీద, చాపల మీద అొందరొం గయరుు పెటట ి నిదో
పర యిే వాళ్ుొం. ఒకోొ స్ారి వాకిటో ో పడుక నే వాళ్ుొం. ఆ రనజులలో దొ ొంగ త్నాలూ ఎకుొవే.
అొందుకని చాలా జాగుత్ా గా ఉొండ్ే వాళ్ుొం. ఇదా రు దొ ొంగలు ఒక స్ారి వచాచరు ఒకడు ణా
దగొ ర నిల బడ్ాడడు. రొండ్య వాడు మా ఆవిడ్ా మడలల ఉన్న గకలుస్ు న్ు కతిా రిొంచి పారి
పర త్రొండగా నాకు మలకువ వచిచ అరిచాన్ు. కాని నా గకొంత్ర నాకు వినిపిొంచనే లేదు. అొంటే
మాటాోడుత్రనానన్ు. కానీ బయ్టికి విని పిొంచటొం లేదు. మొత్ా ొం మీద న్గ ఖాళ్ళ. మా
ఆవిడ చాలా పెన్గయ లాడ్ిొంది. కాని లాభొం లేక పర యిొంది. పర లీస్ కొంపెో ొంట్
ట ఇచాచొం కానీ
దొ రక లేదు. ఈ న్గలకు ఒక ఫ్ాోష్ బాక్ ఉొంది నేన్ు టలూషన్ మీద బానే స్ొంపాదిొంచాన్ు.
కాని ఉమమడ్ి కుటుొంబొం కన్ుక మా శ్రుమతికి ఏ బొంగారు న్గా క న్లేక పర య్ాన్ు. ఒక స్ారి
పది వేలు జాగుత్ా చేసి బొంగారొం న్గలు చేయిొంచాన్ు. మా కుటుొంబానికి స్ుబోహమణూొం అనే
నికొచిచ న్గలు చేసప ఆయ్న్ విశా బాోహమణ బజారు లల ఉొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ చని పర య్ాడు.
అపుపడు ‘’రామ భజన్ ‘’త్ో ఆ బజారు బజారు మోత్ మోగిొంచే ఉమా పతి అనే ఆయ్న్ున
పిల్నచి బజవాడలల క న్ుక ొచిచన్ అచచమైన్ బొంగారొం ఇచిచ ఈవిడ కు కావాల్నసన్ న్గలు
చేయ్మని ఇచాచొం. ఇచిచన్ దగొ ర న్ుొంచీ తిరుగయ త్ూనే ఉనానన్ు. ఇదిగన రేపు ఎలుోొండ్ి
అొంటల కాలక్షేపొం చేశాడు. ఒతిా డ్ి పెొంచాన్ు. ఎకొడ్ికో ఊరికి వళాుల్నస వచిచ ఇొంటికి వళ్ో
కూరుచనానన్ు. ఊళళు లేదనానరు బజవాడ వళాుడని వచేచ టెైొం అయిొందని. ఇొంటోో వాళ్లు
కూడ్ా బొ ొంకారు. చివరికి ఇొంకో గొంటకు ఊరికివడత్ాొం అన్గా హడ్ావిడ్ి గా తీస్ుక ని వచిచ
ఇచాచడు. స్రే న్ని ధరిొంచి ఊరికి బయ్లేారిొంది. కాని అది చూడటానికి అస్లు బొంగారు లా
అని పిొంచనే లేదు. నమమది మీద అరధమైొంది. బొంగారొం నొకేొసి కలీా న్గలు బాగా ఎకుొవగా
చేసి మోస్ొం ఈ రామ భకుాడు చేస్ా ునానడని త్ల్నసిొంది . మేమే కాదు చాలా మొంది ‘’ఉమా
పతి’’ కాటా దబబ ‘’తిన్న వాళ్లు. ఒకరకకరే బయ్ట పడ్ాడరు. దొ ొంగ బొంగారొం కేస్ులూ దొ ొంగ
ననటో స్రఫరా కూడ్ా బయ్ట పడ్ి జైలు పాలయ్ాూడు. కాపురొం బజవాడకు ఎత్ేా శాడు. ఆ
న్గలలల ఒకటి పర యిొందన్న మాట. ఆ త్రాాత్ ఎపుపడ్య మిగిల్నన్ దానిన మదాోస్ లల మా
అకొయ్ూ త్ో బాటు త్ొంగ మాల్నగ లల చూపిసపా దానికి వచిచన్ డబయబ అతి స్ాలపొం. ఇదీ
వేస్విలల ఒక విశేషొం.

దొ ొంగ త్నాలు ఎకుొవ అని మయొందే చపాపన్ు. రాతిోళ్లు అొందరొం వాకిళ్ులల దత్ర
ా గారి
అరుగయల మీద చేరి కాపలాలు కాసప వాళ్ుొం. చామల లలకి వళ్ో ఈత్ చటో నీడ లల కూచుని
దొ ొంగలన్ు పసి కటేట వాళ్ుొం బలో ొం క ొండ వారిొంటోో వరుస్గా దొ ొంగత్నాలు జరిగాయి.
ఏదీ దొ రకొ పొ త్ే ఉన్న అన్నొం ఆవకాయ్ తిని వళళు వాళ్లు. ఒకటి రొండు స్ారుో దొ రికి న్టేో
దొ రికి పారి పర యిే వారు. పగలలాో ఎొండలు, రాతిో కొంటికి నిదో లేని ఈ కాపలా త్ో బాగా
అలస్ట గా ఉొండ్ేది.
 ఇక ఆడ పిలోలు అొంత్ాూక్షరి ఆడుక నే వాళ్లు.. కళా, జయ్ా ఇొందులల ‘’ఫస్ట గా ఫాస్ట ‘’గా
ఉొండ్ేవారు కళ్. బాగా శాువూొం గా పాడ్ేది. ఆమ స్ారొం అొంటే అొందరికి మహా ఇషట ొం గా
ఉొండ్ేది. జయ్ క ొంచొం బడ్ియ్ొం త్ో ఉొండ్ేది. గవాలూ గచచకాయ్లు సిొపిపొంగ్, మొదలెన్
ై
ఆటలలో వాళ్లు గడ్ిపప వారు. వేస్వి కన్ుక మయొంజలు వచేచ కాలొం మా మామయ్ాూ గారి
త్ోటలల త్ాడ్ి చటు
ో బాగా ఉొండ్ేవి పాలేళ్లు త్ాడ్ి గలలు దిొంపి బొండ్ీలల ఇొంటికి తీస్ుక చేచ
వారు స్ాయ్ొంత్ోొం ఇదా రు పాలేళ్లు క డవల్న త్ో కాయ్లు చకిొ అొందరికి ఇచేచ వారు. తిన్న
వాళ్ో కు తిన్ననిన. కడుపు నిొండ్ే దాకా పిలోలూ

పెదాలూ తినే వారు. మా అమమ తినేది కాదు. మయొంజలు అరగటానికి ఆవకాయ్ అన్నొం
బాగా పని చేసపది. సీమ చిొంత్కాయ్లూ వచేచ కాలొం. అవీ అొందరికి బాగా ఇషట ొం. త్మాషా
రుచిగా ఉొంటాయి. ఈత్పళ్లు వచేచ కాలొం అపుపడు ఈత్ చటు
ో మా చేమలలో విపరీత్ొం.
పొండ్ిన్పుపడు వాటి వాస్న్ భలేగా ఉొండ్ేది. గలలు కోసి తినే వాళ్ుొం. మొంచి రుచికరొం
బయ్ూొం డబాబలల వేసి ఈత్ పళ్లు పొండ్ిొంచే వాళ్ుొం.. గిొంజ మధూలల చీల్న త్మాషా గా
ఉొండ్ేది. త్ేగల కాలొం లల పిలోలు మహా ఇషట ొం గా లాగిొంచేవారు.

వేస్వి అొంటే మామిడ్ి పళ్లు జాాపకొం రాక మాన్దు. రస్ొం మామిడ్ి పళ్లు అొంటే మహా
రుచిగా ఉొంది అొందరికి ఇషట ొం. దజన్ో కు డజన్ు
ో క నే వాళ్ుొం. దగొ ర కావ వేసెా వళ్ో క ని త్చేచ
వాడ్ిని. ఆరగా ఆరగా పిలోలు తినే వారు. మజిజ గా అన్నొం లల రస్ొం మామిడ్ి పొండుతిన్టొం
ఒక గకపప అన్ుభవొం అన్ు భయతి. మజిజ గలల తిొంటే జబయబ చేయ్దు అని న్మమకొం. తిన్న
వాళ్ో కు తినానన్ని పళ్లు. క స్రి క స్రి తిని పిొంచే వాళ్ుొం. మా వేదవల్నో క డుకు రవి హరి
జన్రేషన్

కూడ్ా వేస్వి లల వచిచ మామిడ్ి పళ్లు తినే వారు. కడుపు పటట క హరి ‘’త్ాత్య్ాూ ఇొంక
నేన్ు తిన్లేన్ు త్ాత్య్ాూ ‘అనే వాడు. బొంగిన్ పల్నో త్కుొవ తినే వాళ్ుొం. కాయ్ కోసి తినాల్న
దీని రుచి దీనిదే. వరిొం పడ్ిత్ే బొంగిన్ పల్నో తిన్కూడదు. పురుగయ వస్ుాొంది. కలెకటర్ మామిడ్ి
అొంటే త్ోత్ాపురి చివరికి వచేచవి ఇవీ కోసి తినాల్నసన్వే. పెదాగా ఇషట ొం ఎవరికీ ఉొండ్ేది కాదు.
అొందరికి ఊరగాయ్లు మా ఇొంటోోనే పెటట ె వాళ్ుొం వళళుటపుపడు మా అకొయ్ూలకు ఇచిచ
ి ో ు . కారాలు
పొంపప వాళ్ుొం వీటికోస్ొం భోశానాలాోొంటి జాడ్ీలు కలపటానికి పెదా పెదా బలసన్
క టిటొంచటొం ఆవపిొండ్ి క టిటొంచటొం పెదా పనే. ఆఘాటు పడక పిలోలు ఇబబొంది పడ్ే వాళ్లు.
 ై వి. పిపపరమొంటు బళ్ులూ అొంత్ే. అలో ొం మయరబాబ.
జీడ్ీలు ఆ రనజులలో అొందరికి ఇషట మన్
త్ాటి బలో ొం రుచిగా పిలోలు తినే వాళ్లు. నిమమ త్ొన్లు అనే బళ్ులు బాగయొండ్ేవి వాళ్ో కు.
మొంగారొం బసెొటు
ో కిలలలకు కిలలలకు క నే వాళ్ుొం బాగా ఇషట ొం గా అొందరూ తినే వారు. రేగి
పొండుో వడుో పర సి క నే వాళ్ుొం అొందరికీ ఇషట ొం. రేగి పొండో త్ో వడ్ియ్ాలు కూడ్ా పెటటటొం
ఉొండ్ేది. వేస్విలల అొందరూ కల్నసి అపపడ్ాలు వత్ేా వారు వడ్ియ్ాలు పెటట ె వారు. ఓడలు
వేయిొంచి అటుకులు కూడ్ా ఇొంటోోనే క టేట వారు ఆ త్రాాత్ దమయమలేక బయ్ట పటిటొంచటొం
లేక క న్టొం జరిగేది

ఇదొంత్ా ఒక ఎత్ర
ా .వేస్వి కన్ుక ఊరగాయ్లు పెటట ె టెైొం కూడ్ా మా మామయ్ాూ గారి
మామిడ్ి త్ోటలల అనేక రకాల మామిడ్ి చేటో ునేావి. పాలేలోత్ో చికాొలున్న కరులత్ో
కోయిొంచి బొండ్ీ మీద ఇొంటికి త్చేచ వారు మొంచి కాయ్లనీన మా మామయ్ాూ ఉొంచుక ని
ఒక మాదిరి కాయ్లు మా మొహాన్ పడ్ేసప వాడు. పోత్ూక కతిా పీటలు తీస్ుక ని కాయ్లు
పచాచలు చేసప వారకక రత్
ై ే మయకొలు త్రిగే వారు మిగిల్నన్ వారు. నీళ్ులల నానేసిన్ కాయ్లు
బయ్టికి తీయ్టొం గయడడ త్ో త్రడవటొం జీడ్ి తీయ్త్ొం డ్ొ కుొలల ఉన్న పర రా న్ు డబాబనాలత్ో
తీయ్టొం పిలోల పని. భలే స్రదాగా ఉొండ్ేది సీన్ు. మా స్ావిడ్ి లల ఇదొ క పెదా పోదరశన్ మా
అకొయ్ూలలో అమామ ఓదినా నేన్ూ కాయ్లు త్రిగే వారొం మా సీత్ పినిన వసపా స్ాయ్ొం చేసపది
మా కతిా పీట కు మొంచి పదున్ుొండ్ేది బలో ొం క ొండ వారిదీ త్చుచక నే వాళ్లు. ఇలుో అొంత్ా
ఊరగాయ్ స్ొందడ్ి త్ో మారు మోగేది. అవనీన త్లుచుక ొంటే ఏొంత్ోఅన్ు భయతి కలుగయత్రొంది
అొందరికి

మా పిలోలు, మేన్ లుోళ్లు’’గనఛీ స్ానన్ొం ‘’గయరిొంచి త్గ చపుపక ొంటారు ఇపపటికీ.

మేన్గనడళ్లు ‘’పెదా మామయ్ాూ వాళ్ుొంటోో అన్నొం తినాలొంటే భలే స్రదాగా ఉొంటుొంది
ఎొందుకొంటె అదొ క పెళ్ో ఇలుో లాగా ఉొండటమే. ’’అొంటారు ఎపుపడు గయరుాక చిచనా. కన్ుక
నాకే కాదు వాళ్ుొందరికీ ఒక మధురాన్ు భయతి నిచాచయి వేస్ొంగి సెలవులు.

నా దారి తీరు -54

ఏడవ త్రగతి పరీక్షల పరూ వేక్షణ పోహస్న్ొం

‘’బోహామన్ొంద రడ్ిడ పాస్ ‘’ త్ో ఆరు, న్ుొంచి త్ొమిమది వరకు కాోస్ులకు వారిిక పరీక్షలలల పాస్
మారుొలకొరేోదు. అొంటే పదయ త్రగతివరకు లాకులు ఎత్ేా శారు. అొందరూ ఆ కాోస్ులు
చదివిత్ే పాస్ అయిన్టేో లెకొ. కాని మళ్ళు ఏమన్ు క నానరన మధూలల ఒక ‘’హరిడల్ ‘’పెటట ారు
అదే ఏడవ త్రగతికి జిలాో కామన్ పరీక్ష అది పాస్ అయిత్ేనే ఎనిమిదిలలకి చేరాల్న. దీనిత్ో
అపపర్ పెమ
ైి రీ స్ూొళ్లు వచాచయి అొంటే ఒకటి న్ుొంచి ఏడవ త్రగతి వరకు ఉన్న స్ూొళ్లు
ఆ పెవి
ై హెైస్ూొళ్లు. ఎనిమిది వన్ున్ది పది వరకు ఉన్నవి పదయ త్రగతిలల పబో క్ పరీక్ష
రాషట ొంా మొత్ా ొం ఒకే రనజులలో సెకొండరీ బో ర్డ ఆధారూొం లల జరుగయత్ాయి. ఇది పాస్ అయిత్ే
కాలేజి లలకి పోవేశొం. అొందులల హెైస్ూొల్ న్ుొండ్ి ఇొంటర్ వరకు ఉన్నవాటిని జూనియ్ర్
కాలేజి లనానరు మిగిల్నన్వి డ్ిగీు కాలేజీలన్న మాట. ఇొంటర్ కు మొదటి స్ొంవత్సత్ోొం లల ఒక
ై ల్ పరీక్ష. ఈ రొండూ పాస్ అయిత్ేనే ఇొంటర్ గటెటకిొ న్టు
పరీక్ష రొండవ ఏడు ఫెన్ ో .

అపపర్ పెమ
ైి రీ లల ఏడవ త్రగతి చదివిన్ వారికి దగొ రున్న హెైస్ూొలో లల జిలాో
కామన్ పరీక్షలు మొదటోో టెన్ా పరీక్షలకు మయొందే జరిగేవి త్రాాత్ మారిొంది టెన్ా అయిన్
త్రాాత్ జరపటొం మొదలెైొంది ఆరు ఎనిమిది త్ొమిమది కాోస్ులకు వారిిక పరీక్షలు ఏపిోల్
రొండ్య వారొం లల మొదలెై ఏపిోల్ ఇరవై రొండుకు పూరీా అయిేూవి ఇరిా మయడు లాస్ట వరిొొంగ్
డ్ే..సెలవలలో పపపరుో దిదా ి జూన్ మొదటి వారొం లల పరీక్ష్ ఫల్నత్ాలన్ు వలో డ్ిొంచాల్న. పోతి నేలా
ఒక టెస్ట ఉొండ్ేది. మయడు నలల పరీక్షలు అరధ స్ొంవత్సరొం పరీక్షలు చివరికి వారిశకాలు ఇదీ
పధ్ధ తి వీటికి పరిగానిొంపు లేక పర యినా మేస్ారో కు చాకిరీ మామయలే అనీన దిదా ాల్న మారుొల
రిజిస్ట ర్ లల పర స్ట చేయ్ాల్న. టెస్ట పరీక్షలన్ు కాారటరో ీ హాఫ్ యియ్రీోల మారుొలన్ు కూడ్ి
య్ాభై మారుొలకు ఏవరేజ్ చయ్ాూల్న వారిిక పరీక్షల మారుొలన్ు య్ాభై మారుొలకు
కుదిొంచాల్న ఇొందాకటి ఏవరేజ్ కు దీనినకల్నపి మొత్ా ొం వొంద మారుొలకు రిజిస్ట ర్ లల పర స్ట
చేయ్ాల్న పోతి నేలా పర ో గుస్ కారుడల్నవాాల్న. మొదటోో ‘’కుూమయలేటవ్
ి రికారుడ ‘’అని ఒక బరాటి
పుస్ా కొం పెటట ారు ఇొందులల విదాూరుధల చదువు త్ో బాటు ఎక్స టాో కరిుకుూలర్ య్ాకిావితీలన్ూ
న్మోదు చేయ్ాల్న. వాళ్ు ఆపిటటలూడ్ లన్ు య్ాతి త్రూడ్ లన్ు న్మోదు చేయ్ాల్న
త్ల్నదొండుోల గయరిొంచి వివరాలు షపక రిొంచాల్న విదాూరిధ కేస్ హిస్టరీ త్య్ారు చేయ్ాల్న. టెన్ా
పరీక్ష్ స్రిటఫికేట్ త్ో బాటు ఈ కుూమయలేటివ్ రికార్డ న్ు కూడ్ా విదాూరుధలకు ఇవాాల్న. చివరికి
ఈ రికార్డ పని అొంటా త్ూ త్ూ మొంత్ోమై పర యి వేగాత్ూ వాస్నా పుటిట వదిలేశారు. ఇపుపడు
అవి లేనే లేవు. ఇవనీన ఎొందుకయ్ాూ అొంటే పరీక్షలు ఎటేటశాొం కదా వీళ్ు అభివృదిధని క్షున్నొం
గా పరిశ్రల్నొంచటానికి అని పోభయత్ాొం చపపపది మేమయ అలానే చేసప వాళ్ుొం చివరికి అొందరికి
కన్ు విపుప కల్నగి వదిల్నన్ుచకోనానొం పాోణొం హాయిగా ఉొంది

హెైస్ూొల్ లల ఏడవత్రగతి కామన్ పరీక్షలు జరిగేవి అని చపాపన్ు కదా. దీనిని

నిరాహిొంచటానికి హెడ్ మాస్ాటరు త్ో బాటు ఒక అసిస్టొంట్ ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ హెైస్ూొల్ లల
సీనియ్ర్ మోస్ట ఉపాధాూయ్య
డ గా ఉొండ్ాల్న ఆయ్నే పరీక్షల నిరాహణ లల హెడ్ మాస్ాటరుకు
స్హాయ్ొం చేసప వాడు. పరీక్ష పపపరుో హెడ్ మాస్ాటరి అధీన్ొం లల ఉొండ్ేవి. ఆయ్నా ఈయ్నా
కల్నసి జాగుత్ా గా నిరాహిొంచాలని పోభయత్ా భావన్. పరీక్షలకోస్ొం ఇనిాజి లెటర్స న్ు మొండల
విదాూధికారి నియ్మిొంచేవాడు. దీనికోస్ొం హెై స్ూొల్ న్ుొండ్ి ల్నస్ుట పొంపప వారు దాని పెై
అొందులల కావాల్నసన్ వారిని నియ్మిొంచే వారు. ఇదీ ‘’లాలూచీ కుసీా ‘’లాొంటిది కాస్ా చూసి
చూడ న్టు
ో ొండ్ వారిని నియ్మిొంచే వారు. దీనికి డబయబలు కూడ్ా మయత్ేా వని చవులు
కోరుక ొనే వారు. ఒకరిదారు ఎల్నమొంటరీ తీచరో న్ూ వీరిత్ో కల్నపి నియ్మిొంచేవారు వీరు వారి
విదాూరుధలు రాసప రూమ్ లకు వాచార్ గా ఉొండరాదనే నియ్మొం.

పరీక్షలు పోహస్న్ొం గా మారాయి. పరీక్ష పపపరో లీకులు, వాచరో కుొంభకోణాలు, పరీక్ష

హాలు లల గదులలో మాస్ కాపీయిొంగయ, ఏదయ రకొం గా పరీక్షలు జరపటమే అయిొంది. పకడబొందీ
గా క నేనళ్లు మాత్ోమ జరిగాయి. ఆ త్రాాత్ అొంటా డ్ొ లో త్న్మే మిగిల్నొంది.

ఆ త్రాాత్ అపపర్ పెమ

ైి రీ వాళ్లు హెైస్ూొల్ లల రాయ్టొం ఏమిటి ?మేమయ
పరీక్షలు నిరాహిొంచాలేమా ?అనే పోశన వచిచొంది ఆ త్రాాత్ అపపర్ పెమ
ైి రీ స్ూొళ్ు లల
కూడ్ా సెొంటర్ లు ఎరాపత్ైనాయి ఇదొంత్ా ఒతిా డ్ి వలో .నే. అపపర్ పిోమరిలల డ్ిపార్ట మొంట్
ఆఫీస్ర్ న్ు హెైస్ూొల్ మేస్ా ారో లల ఒకరిన వేసప వారు ఇదీ పెైరవీలకు అతీత్ొం కాకుొండ్ా
పర యిొంది. ఒకటి రొండు స్ారుో న్న్ున ఆకున్ూరు అపపర్ పెమ
ైి రీ స్ూొల్ కు డ్ిపార్ట మొంట్
ఆఫీస్ర్ గా వేశారు. నేన్ు వడ్ిత్ే అకొడ కాపీలు కుదరవని అొందరికి త్ల్నసిన్ విషయ్మే
అపుపడు కే.స్ుబాబరావు అనే మాత్ో పాటు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల డ్ిోల్ మేషట ారు పని
చేసిన్ కే.స్ుబాబరావు బ ఇ డ్ి పాసెై అకొడ హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేస్ా ునానడు. నేన్ొంటే
మహా అభిమాన్ొం ణా స్ొంగతి త్ల్నసిన్ వాడు. కన్ుక ఏమాత్ోొం నాపెై ఒతిా డ్ి త్ేలేదు. నాకు
ఫుల్ స్పర ర్ట గా ఉనానడు. ఎకొడ్ా కాపీ జరగా కుొండ్ా జాగుత్ా గా పరీక్షలు నిరాహిొంచామయ.
ఆరు పరీక్షలు. హిొందీ పరీక్ష చివరనో ఉొండ్ేది.
 ఈ పోహస్న్ొం ఇలా ఉొంటె అరీక్షలు అయిన్ త్రాాత్ పపపర్ వాలుూయిేషన్ బొందరనో
జరిగేది. ఇకొడ ఏ స్ూొల్ లల నైనా కాపీలకు స్ర ొప్ లేక పొ త్ే స్ాపట్ లల బాగానే మయిొంటెైన్
చేసి పాస్ మారుొలు వేయిొంచుక నే వారు. ఏ స్ూొల్ యిెొంత్ శాత్ొం పాస్ అయ్ాూరని జిలాో
లెవల్ లల లెకొ ఉొండ్ేది అొందుకని ఎవరి త్ొంటాలు వాళ్లు పడ్ి ‘’పాస్ యిే పరమా వధి ‘’గా
జరిపిన్ పరీక్షలు ఇవి. ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల కిస్
ు ా ాన రావు అనే సీనియ్ర్ అసిస్టొంట్ ఆ
త్రాాత్ య్ాకమయరు నివాసి అయిన్ లెకొల మేషట ారు పూరణ చొందో రావు ఈ లాలూచీ
పరీక్షలలో బాగా ఆరి త్ేరిన్ వారు ఇొందులల స్ొ మయమ కూడ్ా బానే వన్కేస్ుకోనానరని అొందరు
చవులు క న్ుక ొనే వారు నిజొం దేవుడ్ికేరుక. పరీక్షలు పూరీా అవగానేక ొందరు పెైరవీ గాళ్లు
జిలాో న్లు మయలల న్ుొండ్ీ ఆయ్ా స్ూొల్ పిలోల త్ల్న దొండుోల దగొ ర డబయబలు వస్ూలు
చేసి బొందరు వళ్ో మారుొలు వేయిొంచుక ని పాస్ అయిేూటు
ో చూస్ుక నే వారు ఇది జగ
మరిగిన్ స్త్ూమే. ఇవనీన భరిస్ా ూ కళ్లు మయస్ుక ొంటల గడ్ిపప వాళ్ుొం మారుొల ల్నస్ుట లన్ు
డ్ి ఇ వొ ఆఫీస్ లలఉొండ్ేవి. పరీక్ష సెొంటరనో కాకపర త్ే స్ాపట్ సెొంటరో లల పెైరవీలు కుదరక పొ త్ే
దియివో ఆఫీస్ లల మయడుపులు చల్నో ొంచి మారుొలని త్ారు మారు చేసి పాస్ అయిేూటు
ో చేసప
వారు అొందుకని స్ూొల్ న్ుొంచి అయిదు కాపీల నామిన్ల్ రనల్స త్య్ారు చేసి పొంపాల్నస
వచేచది. మారుొలన్ు ఇొందులల పర స్ట చేయిొంచి స్ూొళ్ుకు పొంపప వాళ్లు అొందులల పాస్
అని పొ ో మోషన్ అని రాసప వారు అొందులల స్ూొల్ మారుొలన్ు కూడ్ా మేమయ పర స్ట చేసి
మయొందే పొంపప వాళ్ుొం. కామాన్ పరీక్షలలో పాస్ కాక పొ త్ే ఈ స్ూొల్ మారుొలన్ూ లెకొ లలకి
తీస్ుక నే వారు.

హెస్
ై ూొల్ లల ఏడవ త్రగతి పరీక్షలు జరిగిత్ే చుటల
ట పకొల అపపర్ పెమ
ైి రీ స్ూొల్
విదాూరుధలు హెస్
ై ూొల్ విదాూరుధలత్ో పాటు వచిచ పరీక్ష రాసప వారు. హెడ్ మాస్ాటరు చీఫ్.
ై ూొల్ హెడ్ మాస్ట రో వదా ఉొండ్ేవి . ఆయ్నే చుటల
పపపర్ సెొంటరుో దగొ ర గా ఉన్న పెదా హెస్ ట
పోకొల సెొంటరో హెడ్ మాస్ట రో ు వసపా పపపరుో ఇచేచవారు పరీక్షలు అవగానే మళ్ళు ఇకొడ్ే
ఆన్సర్ బొండ్ిల్ న్ు అొందజేయ్ాల్న. పెైకి ఇది అొంత్ా బోహామొండొం అని పిస్ా ుొంది. కాని ఎకొడ
పడ్ిత్ే అకొడ బొ కొలు. చీమ దూరే స్ొందు ఉొంటె ఏన్ుగయలు లన్ు కూడ్ా దూరుస్ాారు. ఇదీ
కాోస్ పరీక్షలలో గేటో ు ఎత్ేా సిన్ త్రాాత్ జరిగిన్ ఏడవ (ఎదవ )త్రగతి పరీక్ష్ విధాన్ొం. రొండ్ేళ్ు
దాకా ఈ పోహస్న్ొం ఇలానే క న్స్ాగిొంది. ఇపుపడు ఆ త్రగతికి కామన్ పరీక్షలు ఎత్ేా సిొంది
పోభయత్ాొం ఇనేనళ్ుకు కళ్లు త్రచి.
నా దారి తీరు -55

మేన్లుోడ్ి త్ో బీహార్ పోయ్ాణొం

మా పెదా మేన్లుోడు అశోక్ ఉయ్యూరులల మా ఇొంటోో ఉొండ్ి పడవ త్రగతి వరకు

చదువుకోనానడని చపాపన్ు. ఒక స్ారి వేస్వి సెలవలలో మా చిన్నకొయ్ాూ, చిన్న మేన్లుోడు
శాసిా ,ి , మేన్కోడలు పదమ ఉయ్యూరు లల ఉొండగా న్న్ున మా బావ వివేకాన్ొందొం గారు నాత్ొ
అశోక్ న్ు తీస్ుక ని త్ాన్ు పని చేస్ా ున్న బీహార్ లలని జొం త్ారా కు రమమని. ఉత్ా రొం
రాశాడు. బహుశా 1966వేస్వి అన్ుక ొంటాన్ు. అపుపడు హౌరా కు జన్త్ా ఎకసెోస్ క త్ా గా
వచిచొంది మా అకొయ్ూ న్ు మొదటి స్ారి దానిలల పొంపామయ. అది త్లో వారుఝామయన్
ఉొండ్ేది. అొందుకని రాతిోకే వచిచ సపటషన్ లల పడుక నినేన్ు మా అమమ మోహన్ ఆ బొండ్ీ
ఎకిొొంచిన్ జాాపకొం. మేమయ ఈ జన్త్ాకే బయ్లేారాొం ఇపుపడది స్ాయ్ొంత్ోొం బయ్లు
ో గయరుా. కొంపార్ట మొంట్ లనీన త్మాషా కలర్ లల ఉొండ్ేవి. మా బావ మా పెళ్ుకి
దేరిన్టు
బహుమతి గా ఇచిచన్ కోడ్ాక్ డబాబ కమరా నే మాకు కమరా. ఆ రనజులలో కమరా ఉన్న
క దిా మొందిలల నేనొకడ్ిని. మా ఊరనో దానిత్ో ఎననన ఫర టోలు తీశాన్ు నేన్ు అపపటిదాకా పని
చేసిన్ స్ూొల్ లలల ఫర టోలు దీనిత్ోనే తీసప వాడ్ిని. నేన్ూ అశోక్ రైల్ ఎకొగానే ఫర టోలు
తీస్ుక నానొం. దారిలల తిన్టానికి కావాల్నసన్వనీన అొంటే అన్నొం పూరీ కూర మధూలల
న్ొంజుడుకి పచచళ్లు, పెరుగయ స్మస్ా ొం మా ఆవిడపాక్ చేసి ఇచిచొంది. అపుపడు స్ూట్
ే ే. అవే తీస్ుక ని వళాోమని జాాపకొం.
కేస్ులు లేవు. రేకు డబాబ పెటట ల

నా దారి తీరు -56

బహుశా రనజు పెైనే పోయ్ాణొం. హౌరా సపటషన్ లల దిగాొం అకొడ్ికి బావ వచిచ
మమమల్నన రిసవ్
ీ చేస్ుక నానడు అకొడ్ి న్ుొంచి ఢిలీో రైల్ ఎకిొ మొగల స్రాయ్ సపటషన్ లల
దిగాొం.ఇది పెదా జొంక్షన్. అకొడ్ి న్ుొండ్ి ‘’నేరన గేజ్ ‘’పెై న్డ్ిచే టెయి
ో న్ ఎకిొ జమా
ా రా సపటషన్
లల దిగి ఇొంటికి వళాోొం. మీటర్ గేజ్ కొంటే త్కుొవ వడలుపన్న దే నేరనగేజ్. దీనిన మా వాళ్లు
‘’డకలా డకిలీ ‘’అనే వాళ్లు అొందులల కూరుచొంటే ఉయ్ాూల ఊగి న్టు
ో ొండ్ేది అొందుకా పపరు.
ఇది గొంగా న్ది ఒడుడనే ఉన్న ఊరు.బావ సెొంటోల్ వాటర్ వర్ొ్ లల స్ూపర్ వస్
ై ర్. ఆ
ా ట మనిషి.
త్రాాత్ జూనియ్ర్ ఇొంజినీర్, సీనియ్ర్ ఇొంజినీర్ గా రిటెైర్ అయ్ాూడు. చాలా సిటక్
ఎకొడ ఎవరు స్కుమొంగా పని చేయ్క పర యినా ‘’కాగిత్ాలు త్గిల్నొంచే వాడు ‘’ఇది పెై
అధికారులకు మొంటగా ఉొండ్ేది. అొందుకని పోమోషన్ చాలా ఏళ్లు త్ొకిొ పటాటరు.
అొంత్మాత్ోొం చేత్ నిరుత్ాసహ పడలేదు. పర రాడ్ి స్ాధిస్ా ూనే ఉనాడు. చీఫ్ ఇొంజినీర్ న్ు
ఆఖరికి కేొందో మొంతిో దృషిటకి కూడ్ా త్చిచ త్న్కు జరిగిన్ అనాూయ్ానిన చపిప త్న్కు
అన్ుకూలొం గా అనీన స్ాధిొంచుక న్న ‘’పటుట వదలని వికుమారుొడు ‘’మా బావ వివేకా
న్ొందొం. పనిలల దైవానిన చూసప వాడు ఇలా ఉొండ్ే వారు చాలా అరుదు అొందుకే ఆయ్న్
మాటకు, రాత్కు విలువ ఉొండ్ేది. కాదని అన్లేక పర యిే వారు కాని ఆలస్ూొం గా స్పొందిొంచే
వాళ్లు.రనజూ గొంగాన్ది లలకి పడవ మీద వళ్ో

నిరీణత్ స్మయ్ాలలల నీటి పోవాహొం యిెొంత్ ఉొంది యిెొంత్ నీరు పోవహిస్ా ర ొంది మొదలెైన్
లెకొలనీన అసిస్టొంట్ స్హాయ్ొం త్ో. తీసి పెై ఆఫీస్ర్ కు పొంపప వాడు. దీనికి కావలసిన్ త్లో
కాగిత్ాలు కూడ్ా పోభయత్ాొం స్రిగొ ా ఇచేచది కాదు త్ాన క ని పొంపిస్ా ూ బల్ చేసప వాడు
ఆలస్ూొం గా స్ాొంక్షన్ అయిేూవి దీనిప కూడ్ా రనజూ పెై అధికారులకు కొంపెో ొంట్
ట చేసవ
ప ాడు. ఒక
రకొం గా ఆయ్న్ నిత్ూొం పెై అధికారులత్ో య్యదధ మే చేసవ
ప ాడు. కిొంద అధికారులన్ు చాలా
బాగా చూసప వాడు వాళ్ో కు ఈయ్న్ అొంటే దేవుడ్ే. నౌకరుో చాలా భయ్ొం త్ో పని చేసప వారు.
వారిని ఏొంత్ో ఆదరిొంచేవాడు. వాళ్ో కి జరిగిన్ అనాూయ్ానీన పెై వాళ్ో కు త్ల్నయ్ జేసి నాూయ్ొం
చేకూరేచ వాడు అొందుకే ఆయ్న్ అొంటే అొంత్అభిమాన్ొం. జొంత్ారా లల ఆయ్న్ దగొ ర ‘’ఓజా
‘’అనే ఒక బీహారీ బాోహమణయడు నౌకరు గా పని చేసప వాడు అత్నికి మా బావ అొంటే దేవుడ్ి
త్ో స్మాన్ొం అత్నిన అొంత్ బాగా చూస్ుక నే వాడు బావ. ఇొంటోో అనిన పన్ులలో స్ాయ్ొం
చేసపవాడు అత్ని మాటలు నాకేమీ అరధొంయిేూవికావు బావకు హిొందీ బాగా వచుచ వాళ్ో త్ో
జమాయిొంచి మాటాోడ్ే వాడు

జొంత్ారా లల మా నిత్ూ కృత్ూొం. మా అొంటే మా బావ నిత్ూ కృత్ూొం. పొ దుానేన

మాకు చికొని ఫిలటర్ కాఫీ త్య్ారు చేసిఇచేచవాడు. ఇడ్ీో వేసి పెటట వ
ే ాడు లేక పొ త్ే ఉపామ
ే ాడు అటుట ఒక స్ారి. ఇలా వరైటీ గా టిఫిన్ో ు చేసి మాత్ో తిని పిొంచేవాడు. త్రాాత్
చేసి పెటట వ
ఆఫీస్ు పని చూస్ుక నే వాడు. ఇొంటి న్ుొంచే పని కన్ుక హాయిగా ఉొండ్ేది వాటర్ స్ాొంపిల్స
కలెక్ట చేసి పెైకి పొంపప వాడు.. రివర్ సెట్
ై కు వళ్ో పడవలల గొంగా న్ది లల నీటి క లత్లు
తీసపవాడు ఇవనీన రికార్డ చేసి ఇొంటికి వచిచ రిపర ర్ట త్య్ారు చేసి పొంపపవాడు. అపుపడు
మధాూహన భోజన్ొం వొండ్ే వాడు పపుప కూరా పచచడ్ి స్ాొంబారు లేక చారు, గడడ పెరుగయ త్ో
భోజన్ొం. మేమయ తీస్ుక ని వళ్ున్ ఊరగాయ్లు పనిక చేచవి అనీన మహా రుచికరొం గా చేసప
వాడు కడుపు నిొండ్ా తినే వాళ్ుొం. ఆయ్న్ది ల్నమిటెడ్ భోజన్మే. అపుపడు కాలక్షేపానికి
ఏమీ ఉొండ్ేవి కాదు. రేడ్యో
ి మాత్ోమ. అదీ బొంగాలీ బీహారీ పర ో గాుమయలే. లేక పొ త్ే శ్రు లొంక
న్ుొండ్ి షార్ట వేవ్ లల వచేచ బనాకా గీత్ మాల్నక లే.

జొంత్ారా రనడుో ఇరుకు మయరికి. బయ్ూొం అొంటే ఇకొడ ఉపుపడు బయ్ూమే. అవి
ఉడుకుత్రొంటే కడుపులల దేవి న్టు
ో ొండ్ేది బావ స్న్న బయ్ూొం మొంచి వరైటీ వి క నే వాడు.
అొందుకని అన్నొం పువుాలాగా బాగా ఉొండ్ేది. బావ ఏది చేసన
ి ా సెపషలే. అనినటోోన్ూ
పోత్ేూకత్ే చూపప వాడు. మారొటోోకి ఏ క త్ా వరైటీ వచిచనా క నే వాడు డబయబ చేతిలల లేక
పొ త్ే అపుప చేసి దానిన క ని ఇొంటికి త్వాల్నసొందే లేక పొ త్ే నిదో పటేటది కాదాయ్న్కు. జీత్ొం
రాగానే తీరచక పర త్కూడ్ా నిదో పటట క పర వటొం మా బావ పోత్ూే కత్. ఎకుొవ డబయబ అయిత్ే
నల స్రి వాయిదాలలల తీరేచ వాడు. ఎవరూ ఆయ్నిన డబయబకోస్ొం ఒతిా డ్ి పెటట ె వారు కాదు
అొంత్ న్మమకొం ఆయ్న్ మీద ఉొండ్ేది దుకాణ దారో కు ఈ న్మమకానిన ఏొంత్ో బాగా కాపాడు
క ొంటల వచేచవాడు.

నేన్ు మా మేన్లుోడు రనజు ఉదయ్మే గొంగా న్ది కి వళ్ో స్ానన్ొం చేసివచేచవాళ్ుొం.

హాయిగా ఉొండ్ేది. స్ాయ్ొంత్ోొం మమమల్ననదా రీన తీస్ుక ని ఏదైనా హిొందీ సినిమాకు తీస్ుక ని
వళళు వాడు ‘’దస్ లాఖ్ ‘’సినిమా చూసిన్ జాాపకొం. ఓొం పోకాష్ న్టిొంచి దరశకత్ాొం చేసన్
ి
సినిమా. బలే న్వుా పుటిటొంచేది. ఎకొడ్ికీ వళ్ుక పొ త్ే బజారు లు తిపిప చూపిొంచేవాడు.
సపనహిత్రల ఇళ్ుకు తీస్ుక ని వళళువాడు అకొడ ఉదయ ూగయలొందరూ బీహారీ లేక బొంగాలీలే .
బాోహమణయలు కూడ్ా ‘’జల పుషాపలు ‘’తినే వారు. పోతి ఇొంటికి ఒక చిన్న చరువు అొందులల
భక్ష్ూలనికి మత్ాసలన్ు పెొంచటొం జరిగేది. సీాటు
ో బాగా తినే వారు. బరీై ఇషట ొం. రస్గయలా
అొంటే బొంగాల్ బీహార్ లలల మహా పీోతి.. వొంట న్ూన గా ఆవన్ూన వాడ్ే వారు. మా బావ
మాత్ోొం వేరు సెన్గ న్ూన నే త్పిపొంచి వాడ్ే వాడు పాలు చికొగా కాచి త్ోడూ పెటట ి చిల్నకి
వన్న తీసపవాడు నయిూ కాచేవాడు నయిూ భలే గా ఉొండ్ేది దాదాపు అొందరూ ఆవుపాలే
వాడ్ేవారు గేదలు అస్లు లేవని అన్లేొం కాని చాలా త్కుొవ. గనధుమ బాగా పొండ్ేదికొడ.
వొంకాయి లాొంటివి అరుదుగా కనీ పిొంచేవి బొంగాళా దుొంప పొంట ఎకుొవ. బావ ఉయ్యూరు
వస్ూ
ా ొంటే ఒకటో రొండ్య బొంగాళా దుొంప బస్ాాలు త్చేచ వాడు మన్కు దొ రికే దుొంప కొంటే
అకొడ్ివి మహా టేసట ీ. నిలవ కూడ్ా చాలా రనజులునేావి.

రాతిో కి బావ పూరీ కాని చపాతీ కాని చేసప వాడు. దానిలల ఉల్నో పాయ్ త్ో బొంగాళా
దుొంప కూర చేసప వాడు. రుచి అదుర్స గా ఉొండ్ేది. కూరత్ో కడుపు నిొండ్ా తినే వాళ్ుొం
మేన్మామా మేన్లుోడులొం. స్ాొంబారు త్ో క దిాగా అన్నొం తిని పెరుగయ అన్నొం తినే వాళ్ుొం.
కాలక్షేపొం ఏమీ లేదుకన్ుక పెొందాోలే నిదో పర యిే వాళ్ుొం. బహుశా ఇరవై రనజులు మేమయ
జొం త్ారా లల ఉనానమన్ుక ొంటా.బావ వొంటా బామమరిా క డుకు తిన్టొం బలే గా నే గడ్ిచి
పర య్ాయి రనజులు. మా బావ వివేకాన్ొందొం ఏపని చేసన
ి ా పధ్ధ తి పోకారమే చేస్ా ాడు మా
ఇదా రిన చటుట పకొల పోదేశాలన్ు చూపిొంచటానికి పకడబొందీ గా పాోన్ త్య్ారు చేశాడు ఆ
పాోన్ పోకారొం ఏమీ త్ేడ్ా లేకుొండ్ా గవరనర్ పర ో గాుొం మాదిరిగా ఆయ్ా పోదేశాలన్ు మాకు
వివరిస్ా ూ చూపిొంచాడు బావ ఆ విశేషాలు ఈ స్ారి.

నా దారి తీరు -57

నా మొదటి ఉత్ా ర దేశ య్ాత్ో కాశ్ర య్ాత్ో

మా బావ వివేకాన్ొందొం గారు శని ఆదివారాల సెలవలలల లేకఇొంకో సెలవ రనజు

కూడ్ా కల్నసి వచిచన్పుపడు, అొంచే లొంచేలు గా న్న్ూన మా మేన్లుోడు అశోక్ న్ు
య్ాత్ోలకు తీస్ుక ని వళాుడు. మొదటి టిప్
ో కాశ్ర, పోయ్ాగలు. ఏ టెయి
ో న్ ఎకాొలల ఎపుపడు
దిగాలల అకొడ్ి న్ుొంచి అన్ుక న్న పోదేశానికి ఎలా వళాులల, అకొడ ఏమేమి మయఖూమన్
ై వి
చూడ్ాలల ఆయ్న్ ఇదివరకే వాళ్ు అమమగారిని నాన్న గారిని మా అకొయ్ాూ వాళ్ుని తిపిప
చూపిొంచాడు కన్ుక అనీన క టిటన్ పిొండ్ే. రిజరేాషన్ లేదు ఖాళ్ళ చూసి రైల్ పెటట ల
ె ల
కూరనచవటమే. మొదటకాశ్ర వళ్ున్ జాాపకొం. అకొడ సపటషన్ లల దిగగానే వొందలాది
‘’పొండ్ా’’లు మయగి మన్ల్నన ఏమీ ఆలలచిొంచుకో నీకుొండ్ా మా దగొ రకు రమమొంటే మా దగొ రకు
రమమని ఒతిా డ్ి చేయ్టొం మొదటి స్ారి చూశా. బావ కు హిొందీ బాగా వచుచ కన్ుక వీళ్ుని
త్పిపొంచుక ని ‘’జోషీ’’ అనే పొండ్ా వాళ్ు మన్ుషరూలన్ు గయరుా పెటట ుక ని వాళ్ుత్ో జోషీ పొండ్ా
దగొ రికి రిక్ష్లలనన జటాొ లలనన తీస్ుక ని వళాుడు అకొడ మయొందే రూమ్ తీస్ుక నానడు
కన్ుక స్ామాన్ు అకొడ పడ్ేసి కాల కృత్ాూలు తీరుచక న్న త్రాాత్ పొండ్ా ఏరాపటు చేసిన్
మనిషి త్ో గొంగా ఘాట్ కు వళాోొం. అకొడ మొంత్ోొం పూరాకొం గా స్ానన్ విధి పూరీా
చేస్ుకోనానొం చని పర యిన్ మా పెదాలకు హిరణూ శాురధొం పెటట ాన్ు. బానే చేయిొంచాడు. వీళ్ుకు
త్లుగయ బాగానే వచుచ చకొగా మాటాోడుత్ారు. భోజన్ొం కూడ్ా జోషీ వాళ్ు దగొ రే ఏొం పెటట ాడ్య
ఏొం తినానమో గయరుా లేదు ఏొంటో మొంది ఆయ్న్ ఇొంటి వదేా కాశ్ర స్మారాధన్ చేస్ుక ొంటారు.
అొందరూ బాోహమలనే పిల్నపిొంచి చేయ్గలదు ఒక పూట ఇలాొంటి భోజన్ొం చేశామన్ు క ొంత్ా..
స్ాయ్ొంత్ోొం శ్రు విశేాశార దరశన్ొం హాయిగా చేస్ుకోనానొం అన్నపూరాణ విశాలాక్షీ అమమవారో
దరశన్మయ బాగా జరిగొంి ది. కాల భైరవ దరశన్ొం కూడ్ా టాొంగావళ్ో చేశాొం. త్రువాత్ కాశ్ర
విశా విదాూలయ్ానికి తీస్ుక ని వళాుడు బావ అదొంత్ా తిరిగి చూశాొం. మా చిన్న త్న్ొం లల
మదన్ మోహన్ మాలవాూ గారు ఈ విదాూలయ్ానికి చేసన్
ి సపవ, నిరామణానికి ఆరిధక వన్రుల
కోస్ొం పడ్ిన్ ఇబబొందులూ, అన్ుకోకుొండ్ా ఒక ఆొంగేోయ్యడ్ికి కూలీ గా మారిన్ వైన్ొం అనీన
గయరుాక చాచయి ఆ మహాన్ు భావుడ్ి త్ాూగానిన మన్స్ారా స్మరిొంచుకోనానన్ు య్యని ని
వరిసటి లల ఆయ్న్ విగుహానికి మన్స్ారా న్మస్ొరిొంచాన్ు.

ఒక రనజు స్ారనాద్ య్ాత్ో ఉదయ్ొం చేశాొం అకొడ్ి బౌదధ స్ొంస్ొృతిని, అశోక ధరమ
చకాునిన,మన్జాతీయ్ చిహనమైన్ మయడు సిొంహాలన్ు. ఆరామాలన్ు చైత్ాూలన్ు తిరిగి
కన్ులారా చూశాొం. అపుపడు టాొంగాలే అనినటికీ. స్ాయ్ొంత్ోొం పడవ లల ఉత్ా ర కాశి(వాూస్
కాశి ) వళ్ో కాశ్ర రాజు కోట, లాల్ బహదూర్ శాసిా ి గారిలో ు మొదలెన్
ై వనీన స్ొందరిశొంచొం
వీటనినటి వివరాలూ బావ మాకు చబయత్ూనే ఉనానడు అపుపడు గొంగ మీద వాూస్కాశికి
బోడ్జ ి లేదు. పడవలల అొందరిత్ో బాటు అనిన ఘాటు
ో చూసి న్టు
ో జాాపకొం అపుపడు
ఆొంధాోశుమమయ లేదన్ుక ొంటా. కరివేన్ వారి

స్త్ోమయ ఈ మధూ వచిచొందే. మణనకరిణకా ఘాట్, హరిశచొందో నారద ఘాట్ లలల స్ాననినాచొం.
శవాలన్ు కాలచటొం స్గొం కాల్నన్ వాటిని గొంగాలలకి త్ోసెయ్ూటొం గయరిొంచి కధలు వినాన
ఇపుపడు స్ాయ్ొం గా చూశా.కాశ్రలల మరణొం మయకిా హేత్రవే. కాశ్రలలని ఇరుకు స్ొందులు,
ఆవులు రాస్ుక ొంటల వళ్ుటొం దారొంత్ా ఆవుపపడ త్ో ఉొండటొం, జాాపకొం ఉనానయి. మీగడ
(మలాయి ),సీాటు
ో క ని తినిపిొంచేవాడు. చికొని పాలు త్ాగే వాళ్ుొం. అలాగే చిన్న కుొండలలో
త్ోడూ బటిటన్ పెరుగయ క ని తినే వాళ్ుొం తియ్ూగా కమమగా ఉొండ్ేది రాతిోకి పూరీ కూర తినే
వాళ్ుొం అకొడ అపపటికి దక్షిణాది హో టలుో పెదాగా లేవు. ఏదయ ఒకటి ఉన్నటు
ో గయరుా అకొడ
ఇడ్ీో తిని కాఫీ త్ాగామని జాాపకొం. జోషీ పొండ్ా త్లుగయ వాడ్ే న్ొంటారు అపుపడు ఉనానడు.
త్లుగయ మాటాోడ్ాడు. అనీన చేయిస్ాాడు. చాలా మొంది ఆయ్న్ చేతిలల ఉొంటారు. పచచగా
దబబ పొండు ఛాయ్ా త్ో న్ుదుట పొ డుగాటి బొ టుట త్ో పొంచ లాలీచత్ో ఉొండ్ేవాడు భారీ
పరసనాల్నటి త్ాొంబయలొం బయగొ న్ ఎపుపడూ ఉొండ్ేది. ఉత్ా ర దేశొం లల ఇది మామయలే
దేవాలయ్ొం లల పూజారుో చకకాొలత్ో ఉొండటొం మొదట ఇకొడ్ే చూసి ఆశచరూ పర య్ాన్ు.
మడలల రుదాోక్షమాలలు గొంధొం బొ టుట త్ో పొండ్ాలు అటాోక్షన్ త్ో ఉొంటారు. ఆడవారికి భకీా
ఎకుొవ.. విశేాశారాలయ్ొం లల రదీా ఉొండ్ేదే కాదు ఎనిన స్ారో న
ల ా దరశన్ొం చేస్ుకోవచుచ
స్ాయ్ొం గా గొంగా జలొం త్చిచ అభిషపకిొంచ వచుచ అలానే చేసప వాళ్ుొం. గొంగా జలొం రాగి
చొంబయలలో సీల్ వేయిొంచి తీస్ుక నానొం

పోయ్ాగ య్ాత్ో

కాశ్ర న్ుొంచి అలహా బాద్ అనే పోయ్ాగ కు ఉదయ్ానికలాో చేరట

ే ో ు వళాోొం. అకొడ హరి
జగనానధ శాసిా ి గారిొంటికి వళాోొం ఆయ్నా ఆొందో పాోొంత్ొం న్ుొండ్ి వచిచ ఇకొడ సిా ర పడడ వాడ్ే.
మొంచి త్లుగయ మాటాోడ్ేవాడు. భారూ కూడ్ా అొందరీన పలకరిొంచేది. అపపటికి చిన్న ఇలుో
మాత్ోమ ఉొండ్ేది ఆయ్న్ కుదిరిచన్ పురనహిత్రడ్ిత్ో తిోవేణీ స్ొంగమానికి వళాోొం. గొంగా
య్మయనా స్రస్ాతి న్దుల స్మేమళ్న్ొం. మహాదాన్ొందమేసిొంది ఇపపటి దాకా విన్టమే.
ఇపుపడు పోత్ూక్షొం గా చూడటొం ఏొంటో స్ొంత్ృపిా నిచిచొంది భకీా త్ో తిోవణ
ే ల
ీ కు న్మస్ొరిొంచి
స్ానన్ విధి మొంత్ాోలత్ో స్ానన్ొం చేశాొం ఇకొడ కూడ్ా హిరణూొం పెటట ాన్ు. బాగా చేయిొంచారు
వీళ్ు రేటు బావ మాటాోడ్ి ఉొంచాడు కన్ుక ఆయ్న్ ఇవా మన్నదే ఇచాచన్ు కాశ్ర లలన్ు
ఇకొడ్ా కూడ్ా. పడవ లల స్ాగర స్ొంగమొం కు వళ్ో పడవన్ు పటుటక ని అకొడ ఉన్న త్ాోళ్ు
స్హాయ్ొం త్ో స్ానన్ొం చేయ్ాల్న న్లో ని నీరు య్మయనా వి త్లో నివి గొంగామమవి స్రస్ాతి
అొంత్రాాహిని. ఇకొడ్ా అపుపడు.నీటి పోవాహొం మహా వేగొం గా ఉొంది కాలుో
కిొందనిలవలేదు. క ొంత్కొంగారు క ొంత్ ఆన్ొందొం క ొంత్ ఆశచరూొం తిోవణ
ే ీ స్ొంగమ మైొంది
నాకు జన్ొం త్కుొవే. అనీన య్ధావిధిగా చేశారు. అకొడ్ిన్ుొండ్ి కోట చూశాొం.అొందులల
పోతిదీ మాకు దగొ రుొండ్ి చబయత్ూ చూపిొంచాడు బావ. భరదాాజ ఆశుమొం, నహూ
ు గారి ఎసపటట్
అనీన తిరిగి చూశాొం. హో జన్ొం హరి వారి ఇొంటోోనే చేశామేమో ఆయ్నే టాొం గా మాటాోడ్ి
ఇవనీన చూసప ఏరాపటు చేశాడు అలహా బాద్ న్ు ఇకొడ ‘’ఇలహా బాద్ ‘’అని హిొందీలల
రాస్ాారు. అకొడ్ి న్ుొంచి కాన్ూపర్ కూడ్ా వళాోొం కాన్ూపర్ చపుపలకు పోసిదధ ి ఊరికే రనడో మీద
తిరిగామని గయరుా.

గయ్ా స్ొందరశన్ొం

రాతిో టెయి
ో న్ లల బయ్లేారి గయ్కు ఉదయ్ానికే చేరేటో ు వళాోొం అకొడ కూడ్ా పిత్రోవిది
చేశాన్ు అశాత్ా వృక్షొం గయ్ పాదాలు బాగయనానయి ఇకొడ జన్ొం బాగానే ఉనానరు. అన్నొం
అపపటి కపుపడు వొండ్ి శాురధొం పెటట ొంి చారు. విషర
ణ మయరిాని దరిిొంచామయ. భోజన్ొం చేసిన్ గయరుా
లేదు. మధాూహనొం బయ్లేారి బయదధ గయ్ వళాోొం. దాదాపు పది కిలల మీటరో దూరొం గాడుప
బాగా క టిటొంది. మన్ లాగా ఇకొడ్కొడ్ా స్ర డ్ాలు దొ రకవు. దొ రికిన్ చనటో మొంచి నీళ్లు
త్ాగయత్ూ బయదధ గయ్ చేరాొం బయదుధడు త్పస్ుస చేసన్
ి చటుట అకొడ్ి ఆలయ్ాలు బౌదధ
స్నాూస్ులు బయదధ విగుహాలు చూడ మయచచట గా ఉనానయి. బయదుధని గయరిొంచి విన్నవీ
చదివిన్వీ గయరుాక చిచ బయదధ భగవాన్ుడ్ిని మన్స్ారా స్మరిొంచుకోనానన్ు. బౌదధ స్నాూస్ులన్ు
చూడటొం ఇదే మొదటి స్ారి. వాళ్ు వస్ా ి ధారణ చదివే మొంత్ాోలు ధాూన్ొం విొంత్ గకల్నపాయి
అకొడ రాతిోకి బయ్లేారి మళ్ళు ఉదయ్ానికి జొంత్ారా చేరుక నానొం. ఇదొ క మినీ టిోప్.
పోశాొంత్ొం గా మొదటి స్ారిగా ఉత్ా ర దేశ పుణూ క్షేత్ో స్ొందరశన్ొం పూరా యిొంది బావ చేదయ డు
వలన్.

నా దారి తీరు -58

కలకత్ాా కాళ్ళ మాత్ దరశన్ొం

ఒక శని, ఆదివారాలలో మా బావ న్న్ూన, మా మేన్లుోదు అశోక్ న్ు కలకత్ాాకు రల్

ై
లల తీస్ుక ని వళాుడు. విపరీత్మైన్ రష్. టెయి
ో న్ పెటట ల
ె పెైన్ కూడ్ా కూరుచని పోయ్ాణొం
చేసప వాళ్ు గయరిొంచి విన్టమే కాని ఇపుపడు పోత్ూక్షొం గా చూశాన్ు. పెటట ె పెన
ై ే అొందరూ నిదో
పర యిే వాళ్లు. కొంపార్ట మొంట్ లలకి ఎకిొ ఎలాోగన అలా న్కిొ కుకుొక ని కూరుచనానొం.
ఉదయ్ానే హౌరా చేరాొం. వికోటరియ్ా సెొంటర్ కు వళాోొం. అకొడ్ే పళ్లు త్ోమయకోనానొం కాఫీ
దొ రకదు కన్ుక ‘’చాయ్ ‘’లాగిొంచాొం. ఆ హాల్ అొంత్ా కలయ్ తిరిగి చూశాొం. వికోటరియ్ా మహా
రాణన పటాటభి షపకొం స్ొందరుొం గా కటిటన్ హాల్ అన్ుక ొంటా. బోటిష్ సెట ల్ లల స్ుొందరొం గా ఉొంది
అకొడ్ి న్ుొంచే ఎకొడ్ి కన
ై ా టాోమ్ లల నే వళాుల్న టాోమయలు రనడుడ మీద టాోక్ పెైనే న్డుస్ాాయి
మొదటి స్ారి టాోమయ ఎకాొొం..మజాగా ఉొంది..
 త్రువాత్ హౌరా బోడ్జ ి ని న్డ్ిచి చూశాొం స్సెపన్ి న్ బోడ్జ ి. మన్ దేశొం లల ఇదే మొదటి దని
చదివిన్ గయరుా. న్డుసపా ఊగయత్ూ ఉొంది స్రదాగా ఉొంటుొంది. అకొడ్ి న్ుొండ్ి సిటి బస్ ఎకిొ
కాళ్ళ ఘాట్ లల శ్రు కాళ్ళ మాత్ న్ు దరశన్ొం చేస్ుకోనానొం. చాలా భయ్ొంకర రూపొం.
భయ్మేస్ా ుొంది దగొ రగా చూసెా . జొంత్ర బల్న ఎకుొవ గా ఉొంటుొంది. రష్ లేదు దరశన్ొం
త్ేల్నకగా స్ొంత్ృపిా గా ఉొంది వాళ్ు మొంత్ాోలు లాగి న్టు
ో త్మాషా గా చదువుత్ారు. వొంగ
భయమిలల కాలు పెటట న్
ి ొందుకు గరాొం ఆ ఉొంది. ఎొందరొందరన మహాత్రమలు జనిమొంచిన్ పుణూ
భయమి దేశానికి అొంత్టికి ఆదరశ భయమి. రామ కృషణ పరమ హొంస్ వివేకా న్ొందులు శారదా
మాత్, అరవిొంద్ ఘోష్ శుభాష్ చొందో బో స్ు,రవీొందో నాద టాగయర్, శరత్ చొందో చటరీజ, పపమ
ో
చొంద్, బ సి రే, రాజా రామ మోహన్ రాయ్, వొందే మాత్రొం రాసి దేశ భకీా ని పోబో ధిొంచిన్
ఆన్ొంద మఠొం న్వలా రచయిత్ బొంకిొం చొందో చటరీజ సినిమాలకు క త్ా రూపూ ఊపు
పోయోజన్ొం త్చిచన్ స్త్ూజిత్ రాయ్, ఆొంధుోల కోడలు బొంగాలీ ఆడపడుచు స్రనజినీ దేవి,
ై పాోత్స్మరణీ య్యలకు జన్మ నిచిచన్ రాషట ొంా . అకొడ్ి న్ుొంచి దక్షినేశార్ వళాోొం
మొదలెన్
ఇకొడ్ే శ్రు రామ కృషణ పరమ హొంస్ అమమవారి పూజలల, దరశన్ొం లల చరిత్ారుాలెన
ై ారు
ఇకొడ్ే వివేకాన్ొంద ఆయ్న్ శిషరూలెై భగవత్ స్ాక్ష్త్ాొరొం పొ ొంది , ఆరి ధరామనిన
విశావాూపిత్ొం చేసి గయరు అరణొం త్రాాత్ రామ కృషాణ మిషన్ ఏరాపటు చేసి ఎననన ధారిమక
స్ాొంఘిక సపవాకారూకాుమాలకు శ్రు కారొం చుటాటరు. ఇవనీన త్ాలచుక ొంటే మన్స్ు పులకిొంచి
పర యిొంది ఆ మహాన్ు భావులు న్డయ్ాడ్ిన్ నేల మీద నేన్ూ ఇపుపడు న్డుస్ుాన్నొందుకు
జీవిత్ొం ధన్ూమైొందన్న భావన్ కల్నగిొంది. అలాగే అొంత్కు మయొందు కాశ్ర, పోయ్ాగ గయ్ా లలల
నొ ఇదే అన్ుభయతికి లలన్య్ాూన్ు. ఏ జన్మ లల చేస్ుక న్న పుణూమో ఈ అదృషాటనిన చిచొంది.
దక్షినేశార్ లల అమమ వారి దరశన్ొం చేస్ుక ని పరమ హొంస్ ఉన్న గదులన్ు వాడ్ిన్
వస్ుావులన్ు చూసి ఆన్ొందిొంచొం అలాగే ‘’కా న్ొంద్ ‘’అొంటే వివేకా న్ొంద తిరుగాడ్ిన్
గదులన్ూ చూసి ధన్ూత్ చొందాొం. పకొనే గొంగా న్ది మహా పోవాహొం మయచచటగా ఉొంది
టలరిస్ట స్ాపట్ గా మొంచి పపరకచిచొంది. బలలూర్ మఠొంకూడ్ా చూశాొం.

రాతిోకి మా బావ పెై అధికారి, త్లుగయ వాడు అయిన్ అసిస్టొంట్ ఇొంజినీర్ గారిొంటికి
వళాోొం. ఆయ్న్ మాకు ఆతిధూమిచిచ మొంచి త్లుగయ భోజన్ొం ఏరాపటు చేశారు. వారి దగొ ర
సెలవు తీస్ుక ని చిత్ా రొంజన్ కు చేరుక నానొం. కాళ్లు అరిగే లాగా ఆ పోదేశాలనీన చూశాొం.
అకొడ న్ుొండ్ి మరన పోసిదధ శివాలయ్ొం చూసిన్ గయరుా పపరు జాాపకొం లేదు మధాూహనొం
ఎకొడ్య స్ర డ్ా దొ రికిత్ే త్ాగిన్ జాాపకొం ఉొంది.

ఇొంకో స్ారి రవీొందుోని విశా భారతి ని స్ొందరిశొంచాొం. పచచని వృక్ష్ల మధూ ఈ విదాూ
దేవాలయ్ొం ఉొంది ఇకొడ చిత్ోలేఖన్ొం, స్ొంగీత్ొం స్ాహిత్ూొం మొదలెైన్ లల్నత్ కళ్లు
నేరా ుెత్ారు. విశా విదాూల స్ాాయి కోరుసలుొంటాయి రవి కవి విగుహొం ఆయ్న్ పోసద
ి ధ చిత్ాోలు
పోత్ూక గదులలో పోదరశన్కు ఉొంచారు అనీన తీరికగా చూశాొం. మన్ జాతీయ్ గీత్ొం రాసిన్
మహా కవి గీత్ాొంజల్న కి ననబయల్ పురస్ాొరొం పొ ొంది త్న్కు మన్ దేశానికి కీరి పోతిషట లు
త్చాచడు ఆయ్న్ పోత్ూక బాణీ లల ‘’రవీొందో స్ొంగీత్ొం ‘’ఉదువిొంచిొంది ఇపపటికీ అొందరూ
దానిన స్ాధన్ చేస్ా ూ పోదరిశస్ూ
ా నే ఉనానరు. ఆయ్న్ కీరా క
ి ి వననలు త్స్ూ
ా నే ఉనానరు.
ే ొం లల తిరుగయత్రన్నొందుకు చపప లేని స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది . ఇకొడ్ే
రవీొందుోడు తిరిగిన్ పోదశ
రాయ్పర ో లు స్ుబాబరావు, బజవాడ గనపాల రడ్ిడ మొదలెన్
ై త్లుగయ పోమయఖులు చదువుక ని
పోసిదధ ులయ్ాూరు.

ఒక ఆదివారొం ఫరకాొకు దగొ ర ఊరికి వళ్ో చూశాొం ఇది మన్కూ బొంగాో దేశ్ కు
స్రిహదుా పాోొంత్ నిత్ూొం రైళ్ులల దొ ొంగ చాటుగా బయ్ూొం రవాణా జరుగయత్రొందని బావ
ై పుపడలాో తినానొం. ఆ రుచి గకపపది. త్మాషా గా
చపాపడు.. కలకత్ాాలల రస్గయలాోలు వీలెన్
ఉొంటుొంది. దీనికే కలకత్ాా పోసిదధ ి బొంగాల్ లల ఎకొడ చూసినా ఈ దుకాణాలే కని పిస్ా ాయి.
పలెో జన్ొం మరీ అనాగారకొం గా ఉొంటారు. బాగా వన్క బడ్ిన్ పాోొంత్ాలేకుొవ బొంగాల్ లల
చీకటి కూపాలే పలెో లనీన కరొంటు లేని గాుమాలు బాగా ఎకుొవ. తిొండ్ికి మొహొం వాచీ
ఉొంటారు. ఆకలీ దరిదోొం ఎకొడ కళ్ునా కనీ పిొంచి అయోూ అని పిస్ా ుొంది. మన్ విజయ్న్గరొం
శ్రుకాకుళ్ొం పాోొంత్ొం ఆడవాళ్ు లాగా ఇకొడ్ా బీహార్ ఒరిస్ాస లలల జాకట్ త్ోడగని వారే
ఎకుొవ.

మధూ త్రగతి ఉన్నత్ కుటుొంబాలలల సీా ి పురుషరలు మహా అొందొం గా ఉొంటారు మగ

వారి పొంచ కటేట విధాన్ొం భలేగా ఉొంటుొంది వలేో వాటుగా శాలువా కపుపకోవటొం త్ో వారికి
ఒక హుొందా గ్రవొం కలుగయత్రొంది సీా ల
ి ు చాలా అొందొం గా ఉొంటారు మగ వారి అన్డమయ
గకపపగానే ఉొంటుొంది అొందుకే ‘’బొంగాలీ బాబయ లు ‘’అొంటారు. వీరి పపరో ు ఏొంటో పోత్ేూకొం గా
ఉొంటాయి మన్ పురాణాలలల వేదాలలల ఉన్న పపరోనే ఎకుొవ మొంది పెటట ుక ొంటారు. నాక కొ
స్ారిఅని పిస్ా ుొంది అషట వస్ువులు బొంగాల్ లలనే జనిమొంచారని అొంత్ గకపప వారు ఇకొడ
జనిమొంచారు. దేశానికి దిశా నిరేాశొం చేశారు స్ాాత్ొంత్ోు స్మరొం లల స్ాొంఘిక స్ొంస్ొరణలలో
మత్ స్ొంస్ొరణలలో రాజ కీయ్ మయొందు చూపులల బొంగాలీలే మారొ దరుశలయ్ాూరు. ఇలా
మేమయ బీహార్ లలని జమా
ా రా లల ఉన్న కాలానిన స్దిానియోగొం చేసి మా బావ మాకు
చూడ్ాల్నసన్ పోదేశాలనీన చూపిొంచి క త్ా లలకాలన్ు చూసిన్ అన్ుభయతిని కల్నగిొం చాడు.
స్ుమారు ఒక ఇరవై రనజులునానమేమో జొంత్ారా లల ఆ త్రాాత్ అశోక్ న్ు న్న్ున
హౌరాదాకా వచిచ టెయి
ో న్ ఎకిొొంచాడు బావ. ఆ మధురాన్ు భయత్రలన్ు మన్స్ుసల నిొండ్ా
నిొంపుక ని ఉయ్యూరు తిరిగి వచాచొం ఎననన రనజులు ఇొంటోో వారిత్ోన్ూ స్ూొల్ వారిత్ోన్ూ
ో చపుపక ొంటలనే ఉొండ్ేవాడ్ిని.
సపనహిత్రలత్ోన్ూ ఈ య్ాత్ాో మయచచటు

నా దారి తీరు -59

ఇదా రు పోమయఖులకు ఉత్ా రాలు

మొదటి న్ుొంచి నాకు ఎవరైనా మొంచిపని చేసపా వారిని అభి న్ొందిొంచటొం

అలవాటెైొంది. చిన్నపుపడ్ే నా స్హమిత్రోల కు ఆట లలో, పాటలలో పదాూలలల వకా ృత్ాొం లల
పర టీలు పెటట ి వారికి నాకు త్ోచిన్ బహుమత్రలనిా ొంచే వాడ్ిని. కాలేజి లల దీనిని చేయ్టానికి
స్ాహసిొంచలేక పర య్ానన లేక అవకాశమే రాలేదయ ?త్లీదు. కాని టెయి
ో నిొంగ్ కాలేజి లల
మాత్ోొం దీనిన అవకాశొం గా తీస్ుక నానన్ు. కాలేజి పరీక్షలలో ఫస్ట మారుొలలచిచన్ నా త్ోడ్ి
విదాూరుధలకు లెకచరర్ ల అన్ు మతిత్ో బహుమత్రల్నచేచ వాడ్ిని. నేనిచిచన్ బహుమతి
అయిదు రూపాయ్లు మాత్ోమ. అపుపడు నేనిొంకా ఇొంటి న్ుొండ్ి వచిచన్ డబయబత్ో చదువు
క ొంటున్న విదాూరిధ నే కదా. అపుపడు కాలేజి నాటకాలలల నాకు న్చిచన్ న్టులకు
బహుమత్రల్నచేచ వాడ్ిని వారొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచే వారు. ఈ పని లెకచరరుో, య్ాజమాన్ూొం
చేయ్ాల్న. కాని అదేమీ నేన్ు ఆలలచిొంచలేదు నాకు త్ోచిొందీ చేశాన్ు అొంత్ే. దానికి మిొంచి నా
మన్స్ులల ఏమీ ఉొండ్ేది కాదు కాని మా బాటని మేడొం మాకు ఇొంచారిజ గాఉొండ్ేది. ఆవిడకు
నేనిలా చేయ్టొం అొంత్గా ఇషట ొం ఉొండ్ేది కాదు. ఒకటి రొండు స్ారుో నమమదిగా నాకు చపిపొంది
కూడ్ా. నేన్ు మాత్ోొం నా పధ్ధ తి మారచలేదు.

ఆ త్రాాత్ నేన్ు ఉదయ ూగొం లల చేరిన్ త్రాాత్ ఇలాొంటి పర ో త్ాసహాలన్ు వీలెన్

ై పుపడలాో చేసి
విదాూరుధలన్ు బాగా పర ో త్సహిొంచేవాడ్ిని. దీనికి అొందరూ మచుచక నానరు. పని చేసిన్ పోతి
చనటా కూడ్ా ఇలా చేసి విదాూరుధల అభిమానానిన చూర గననానన్ు. ఇది బాగా చదివిన్ వారిని,
ఉత్ాసహొం గా పర టీలలల పాలగొన్న వారిని పోత్ూక విషయ్ాలలల త్మ పోతిభ కన్ బరచిన్
వారికి ఊత్ొం గా ఉొంది. త్మ శకిా య్యకుాలన్ు మరిొంత్ కన్బరచాటానికి అవకాశ మేరపడ్ేది
వీటికి నేన్ు చేస్ా ున్నది దయ హద కారి అయిొందని నాకు మరిొంత్ ఆన్ొందొం గా ఉొండ్ేది. అలాగే
ఏ రొంగొం లల నన
ై ా పోత్ూకొం గా కనీ పిసపా గయరిాొంపు పొ ొందిత్ే, వారి ని అభిన్ొందిస్ా ూ జాబయలు
రాసప వాడ్ిని వీలయిత్ే వారిని స్ాయ్ొం గా కల్నసి అభిన్ొందినేచవాడ్ిని . నేన్ు రాసిన్ ఉత్ా రొం
వాళ్లు త్మ వారొందరికీ చూపి చాలా స్ొంత్ోషిొంచేవారు వారిని గయరిాొంచి న్ొందుకు వారికదొ క
స్ొంత్ృపిా గా ఉొండ్ేది. ఉయ్యూరు సపటట్ బాొంక్ మేనేజర్ బాగా పని చేసి అొందరిత్ో చేయిస్ుాొంటే
బాొంక్ కరక్ట గా పది గొంటలకే పాోరొంభమత్
ై ే, లావాదేవీలనీన పకడబొందీ గా జరుగయత్ూొంటే
వారి పోత్ూే కత్న్ు గయరిాొంచి ఉత్ా రొం రాశానొక స్ారి. ఆ ఆఫీస్ర్, స్ాటఫ్ అొందరికి స్రుొలేట్ చేసి
స్ొంత్ృపిా చొందారు ఈ విషయ్ానిన బాొంక్ స్ాటఫ్ లల ఒక రైన్ రడ్ిడ గారు నాకు చపిప మేనేజర్
గారు కృత్జా త్ త్ల్నయ్ జేయ్మనానరని త్ల్నయ్ జేశారు మేనేజర్ యిెొంత్ స్ొంత్ోషిొంచారన
నాకూ అొంత్ ఆన్ొందొం కల్నగిొంది ఇదయ ‘’త్రతిా ’’ఏ.వి.ఎస్.మాటలలో .

అపుపడు ఉత్ా ర పోదేశ్ కు కమలా పతి తిోపాఠీమయఖూ మొంతిోగా ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్

చాలా శోుతిోయ్యడు. అొందరూ ఆయ్న్ పాదాలపెై పడ్ిన్మస్ాొరాలు చేసప వారు. మయఖాన్ పపదా
కుొంకుమ బొ టుట త్ో పొంచా, లాలీచ త్ో కురచగా ఉొండ్ేవాడు. త్న్ కాళ్ు మీద పడని వారిపెై
గయరుుగా ఉొండ్ేవాడు ఒక రకొం గా ఉత్ా ర పోదేశ్ రాజకీయ్ాలన్ు చాలా కాలొం శాశిొంచాడు.
కేొందోొం లలన్ు ఆయ్న్ మాటకు తిరుగయొండ్ేది కాదు ఆయ్న్ చపిపన్ వాళ్ుకే కేొందో మొంతిో
పదవి. ఇొందిరా గాొంధి కూడ్ా ఆయ్న్ కు భకుారాలే. త్రాాత్ అకొడ బడ్ిసిొంది ఆయ్న్ున
గదా న్ుొంచి త్పిపొంచి కేొందోొం లల రైలేా మొంతిో చేసిొంది . అపుపడు ఆ రాషట ా రాజ కీయ్ాలు
ఒడ్ిదుడుకులకు లలనైనాయి

. ఆస్మయ్ొం లల ‘’తిోభయవన్ నారాయ్ణ్ సిొంగ్ ‘’అొంటే టి యిెన్. సిొంగ్

అన్ుకోకుొండ్ాఉత్ా ర పోదేశ్ మయఖూ మొంతిో అయ్ాూరు. ఆయ్న్ ఏొంత్ో నీతి
నిజాయితీలు,వూకిాత్ాొం రుజు వరా న్, నిరీుకత్ ఉన్న వారు ఈ విషయ్ాలనీన పపపరో దాారా
చదివాన్ు. అపపటికి ఆయ్న్కు శాస్న్ స్భలల స్భయూలు కూడ్ా కాదు. మయఖూ మొంతిో పదవి
చే బటిటన్ ఆరు నలల లలపు అసెొంబీో కి ఎనినక కావాలని రూలు ఉొంది. దానికి ఆయ్న్
సిదధమైనారు అలాొంటి గకపప స్ుగయణాలున్న మయఖూ మొంతిో ఆ రాషాటానికి దొ రకటొం అదృషట ొం
అని అొందరి భావన్. అొందుకని నేన్ు ఆయ్న్ున అభి న్ొందిస్ా ూ ఒక ‘’కారుడ మయకొ ‘’రా శా
న్ు. ఇదే ఒక రాజకీయ్ పోమయఖుడ్ికి రాసిన్ పోధమ ఉత్ా రొం దానిన అొందుక న్న మయఖూ
మొంతిో టి యిెన్ సిొంగ్ గారు నాకు కృత్జా త్లు చబయత్ూ ఉత్ా రొం రాశారు ఇది నాకు ఏొంత్ో
ఆన్ొందానేన కాక ఆశచరాూనిన కల్నగిొంచిొంది దానిన భదోొం గా దాచి అొందరికి చూపిొంచి స్ొంత్ృపిా
చొందేవాడ్ిని ఆ జా బయన్ు చాలా కాలొం దాచుక నానన్ు పాోణ పోదొం గా. ఆ త్రాాత్ కనీ
పిొంచలేదు.

బాోహమణ ఆది పత్ాూనిన కాదని ఒక సిొంగ్ మయఖూమొంతిో అయ్ాూడని తిోపాఠీ

ఆగుహావేశాలకు లలనై నాడు అత్నికి ‘’చక్’’ పెటటటానికి త్ేరా వన్ుక పోయ్త్ానలు చేస్ా ూనే
ఉనానడు. ధిలీో న్ుొంఛీ, అలహాబాద్ వచీచ తీవో పోయ్త్ానలు చేసపవాడు ఆయ్న్కు స్హన్ొం
న్శిొంచిపర యి స్ూటీ పర టీ మాటలత్ో విరుచుకు పడ్ేవాడు. శాస్న్ స్భయూడు కాన్టిట మయఖూ
మొంతిో శాస్న్ స్భ ఉప ఎనినక లలల పర టీ చేసి గలవక పొ త్ే పదవి ఉొండదు కన్ుక పర టీ
చేశారు సిొంగ్ జీ. అొంత్ే కులొం మత్ొం అనీన పని చేశాయి. ’’చపాతీ ‘’(తిోపాఠీ )గారి
య్ొంత్ాోొంగొం మొంత్ాోొంగొం పని చేశాయి సిొంగ్ గారిది రాజ మారొ ొం. కుయ్యకుాలు త్ల్నయ్ని
అస్లెైన్ గాొంధేయ్ వాది.నిజాయితీకి మారు పపరు. ఎనినక స్ొంగాుమొం లల న్ూ త్న్దన్
ై కుమ
శిక్షణ నే పాటిొంచారు. రాజకీయ్ చదరొంగొం బోహామొండొం గా న్డ్ిచిొంది.. పోజలన్ు అనిన రకాల
పోలలభ పెటట ారు తిోపాఠీ. దానికి వాళ్లు లగొంగిపర య్ారు సిొంగ్ లాొంటి నిజాయితీ పరుడ్ిని
గాొంధేయ్ వాదినీ పోజలు ఓడ్ిొంచి త్మ అస్మరధత్న్ు చకొగా చాటుక నానరు. టి.యిెన్ సిొంగ్
గారు ఉప ఎనినకలల ఓడ్ిపర య్ారు. వారు వొంటనే రాజీనామా చేసపశారు. త్న్ నిజాయితీని
చాటుక నానరు. మొంచికి చడుకు జరిగే రాజ కీయ్ పర రాటొం లల చడ్ గలుస్ుాొంది త్ాత్ాొల్నకొం
గా అని మరన స్ారి రుజువైొంది. ఇలా య్య. పి. లల తిోభయవన్ నారయ్ణ్ సిొంగ్ గారి పోభయత్ాొం
ఆరు నలలకే పత్న్మైొంది. ఇది నాకు ఏొంత్ో బాధిొంచిొంది. ఈ బాధ చాలా కాలొం మన్స్ులల
ఉొండ్ి పర యిొంది

నేన్ు రాసిన్ రొండ్య ఉత్ా రొం మహా వకా , రాజకీయ్ దురొంధరుడు, పాతికేళ్లుగా పారో
మొంట్ మొంబర్, య్య యిెన్ వొ లల త్న్ మాత్రో భాష హిొందీలలనే మాటాోడ్ి చరిత్ో స్ృషిటొంచిన్
వాడు, మయడు స్ారుో భారత్ దేశ పోధాన్ మొంతిో అయిన్ వాడు అయిన్ అటల్ బహారీ వాజీ
పపయి గారికి, ఆయ్న్ పారో మొంట్ మొంబర్ గా ఉన్నకాలొం లల రాశాన్ు ఏ స్ొంవత్సరొం లలనన
గయరుా లేదు.. స్ొందరుొం ఏమిటొంటే –అపపటికే కాొంగుస్ అొంటే పోజలలో విమయఖత్ ఏరపడ్ి,
పోజాస్ాామూ విలువలనీన మొంట గల్నసిపర యి దేశొం పరువు బజారుపడడ స్మయ్ొం, అనేక
పారీటలు ఎవరి దారి వారిదే న్న్నటు
ో న్న రాజకీయ్ అసిా రత్ాొం స్మరధమైన్ జాతీయ్ పోభయత్ాొం
ఏరపడ్ిత్ే బాగయొంటుొందని పెదాలొందరూ భావిస్ుాన్న త్రుణొం అది . అపుపడు అటలీజ .కిఇొంగీోష్
లల జాబయ రాశాన్ు. కవర్ రాశాన్ని జాాపకొం. అొందులల నేన్ు ఆయ్న్కు ఒక స్ూచన్ చేశాన్ు
సిరిప్ట అొంటా ఇదే అని కాదు దాని భావమే నేనికొడ త్ల్నయ్ జేస్ా ునానన్ు.. ’’అయ్ాూ !దేశొం
లల ఉన్న స్ొంకిోషట రాజకీయ్ స్ొంక్షోభొం లల ఎవరికి వారు గిరి గీస్ుక ని వారొంటే వీరికి వీరొంటే
వారికి పడకుొండ్ా విభలదాల త్ో కాలొం గడుపుత్రొంటే కాొంగుస్ దీనిన అదన్ు గా తీస్ుక ని పోజా
స్ొంక్షేమొం పటట కుొండ్ా పబబొం గడుపు క ొంత్ోొంది. దానిత్ో కాొంగుస్ కు పోత్ాూమానన్ొం లేదన్ు
క ొంటున్న పోజలు మన్స్ులల కాదన్ు క నాన కాొంగుస్ కే వోటు వేసి అధికారొం
దకిొస్ుానానరు. మీ పారీట, కమయూనిస్ుటలు కల్నసి పని చేసపా గకపప పోత్ాూమానయ్ పారీట ఏరపడ్ి
పోజల ఆశలు తీర టానికి గకపప అవకాశొం ఏరపడుత్రొంది ఈదిశ గా ఆలలచిొంచొండ్ి పోజల
కస్ాటలు తీరేచ పోయ్త్నొం చేయ్ొండ్ి. కాొంగుస్ అొంటే విస్ుగేతిాపర యిన్ జనానికి ఇదొ క మొంచి
అవకాశొం కల్నగి విరుదధ భావాలు కల మీరు ఒక కామన్ అొండర్ స్ాటొండ్ిొంగ్ త్ో పని చేసపా
దేశానికి ఏొంత్ో మేలు జరుగయత్రొంది. మీ అభిపాోయ్ భలదాలన్ు పకొన్ పెటటొండ్ి పోజా
ు స్ుస దృషాటు మీ రొండు పారీటలుకల్నసి పని చేయ్ాల్నసన్ చారితిోక అవస్రొం ఏరపడ్ిొంది .
శేయ్
ఎవడ్య ఒక అనామకుడు రాసిన్ ఉత్ా రొం అని తీసి పారయ్ూకొండ్ి , ఇది పోజలొందరి
మన్స్ులలని మాట. పారీటలు క నిన కల్నసి పని చేయ్ాల్నసన్ స్మయ్ొం దేశానికి ఇపుపడు
అవస్రొం వచిచొంది కాదన్ కొండ్ి. మీ పోయ్త్నొం మీరు చేయ్ొండ్ి . కమయూనిస్ుటలత్ో సపనహ
హస్ా ొం చాచొండ్ి. కలుపుక ని పొ ొండ్ి.దేశానికి మొంచి చేయ్ొండ్ి ‘’అని రాశాన్ు ఈ జాబయన్ు’’ శ్రు
అటల్ బహారీ వాజపపయి -పారో మొంట్ మొంబర్, ఇొండ్ియ్న్ పారో మొంట్ -న్ుూ ధిలీో ‘’ అనే
అడోస్ కు పొంపాన్ు అది అొందిొందయ లేదయ త్లీదు నాకటు వొంటి స్మాధాన్ొం అటల్ న్ుొంచి
రాలేదు. క ొంత్ అస్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది. అయినా నా భావాలు నేన్ు చపాపన్ు అయ్న్ నాలా
ఆలలచిొంచాలని రూల్ ఏమీ లేదుకదా అని స్మాధాన్పడ్ాడన్ు. ఇలా ఇదా రు రాజకీయ్
పోమయఖులకు నా మన్స్ులల ని భావాలు త్ల్నయ్ జేశాన్నే ఆత్మ స్ొంత్ృపిా నాకు మిగిల్నొంది .

నా దారి తీరు -60

బస్వా చారి మేస్ట ారి త్ో కొంబైన్ టలూషన్

 నేన్ు ఉయ్యూరు లల పని చేస్ా ున్న కాలొం లల పెవ
ైి ేటో ు బాగా ఉొండ్ేవి ఎకుొవ మొందే చేరి
చదువుక నే వారు. అొందులల మయసిో ొం ఆడపిలోలు కిుసట య్
ి న్ ఆడపిలోలు కూడ్ా ఉొండ్ేవారు.
మా అమమ కు మడ్ీ ఆచారొం ఉన్నొందువలో ఆవిడకు క ొంత్ ఇబబొంది గానే ఉొండ్ేది . కాని
ఏమీ అన్లేక పర యిేది. అొందుకోస్ొం ఒక రకొం గా ఆవిడకు స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంచేవాడ్ిని. బాోహమణ
ఆడపిలోల్నన మా అమమ ఉొండ్ే మా పడమటిొంటోోకూరుచని చదివట
ే ో ు చేశాన్ు. మిగిల్నన్
అనినకులాల ఆడపిలోలు మా స్ావిటోో గటుట మీద కూరుచనే వారు మగ పిలోలు ఉత్ా రొం వప
ై ు
నేలలల ఉన్న ధాన్ూొం దొంచే చిన్న రనలు దగొ ర కూరుచనే వారు. ఇొంకా మిగిల్న ఉొంటె బయ్ట
వరొండ్ాలల కూరనచ బటెట వాడ్ిని ఒకోొ స్ారి కాోస్ులన్ు బటిట కూరనచ బటిట చపపటొం, చది
విొంచటొం చేసప వాడ్ిని...బొంధువుల ఆడపిలోలొందరికి ఫీో టలూ షనే. వాళ్లు బాగా చదివే
వాళ్లు కూడ్ా. అొందులల మా లక్షమమ పినిన కూత్రళ్లు మన్వ రాళ్లు ఉొండ్ేవారు.
చిలుకూరి మా ఇొంటోో వాడ్ే. పపద పిలోలెవరైనా ఏకులొం వారైనా ఉచిత్ొం గానే చపపప వాడ్ిని.
ైి ేట్ చదవక పర యినా విదాూరుధలన్ు రమమనే వాడ్ిని.
పరీక్షల మయొందు రివిజన్ కోస్ొం పెవ
వాళ్లు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషొం గా వచిచ లెకొలు చేసి పరీక్షకు త్య్ారయిేూ వారు. వారొందరూ ఇలా
రావటొం నాకొంత్ో స్ొంత్ృపిా గా ఉొండ్ేది. త్ల్నదొండుోలు ఏొంత్ో బతిమిలాడ్ి పిలోల్నననా దగొ రకు
ైి ేట్ కు పొంపప వారు.. ఇలా చాల కాలొం స్ాగిొంది. ఆ త్రాాత్ నాకు త్రచూ బదిలీల
పెవ
వలో ,మళ్ళు ఇకొడ పని చేసినా పిలోలు రావటొం త్గిొొంది. మన్స్ులల క ొంచొం బాధ గానే ఉొండ్ేది
కాలొం కూడ్ా కల్నసి రావాల్న కదా.

మా గయరువు గారు బస్వా చారి గారు రిటెైర్ అయ్ాూరు. ఆయ్న్ కు ఒకపుపడు

ైి ేటో ు చపపటొం అొంటే చిరాకుగా ఉొండ్ేది. ఆమాట అొంటే మొండ్ిపడ్ే వారు. దానికి ఆయ్న్
పెవ
దూరొం. అలాొంటి వారు ఆదిరాజు పున్నయ్ూ మేస్ట ారి త్ో కల్నసి పెవ
ైి ేటో ు చపపటొం
పాోరొంభిొంచారు. బానే చబయత్రనానరని పపరకచిచొంది. పున్నయ్ూ గారు అొంటే ఇొంగీోష్ లల నిధి.
పూరాకాలొం చదువు వారు కన్ుక అనీన ఆయ్న్కు బాగా త్లుస్ు. చదువు చపపటొం లల
గాుమర్ న్ు అరధ మయిేూటు
ో చపపటొం లల ఆయ్న్కు ఆయ్నే స్ాటి. మొంచి ఇొంగీోష్ కూడ్ా
మాటాోడ్ే వారు, రాసప వారు. లెకొలలోన్ూ దిటట. అయిత్ే లెకొల పుస్ా కాలూ మారి క త్ా
విషయ్ాలు చేరాయి అవి చపాపలొంటే ఆయ్న్కు వీలు కాదు. అొందుకని బస్వా చారి గారు
ఒక స్ారి నా దగొ రకు వచిచ’’పోస్ాడూ !మనిదా రొం కల్నసి కొంబైొండ్ టలూషన్స చబయదాొం. న్ువుా
లెకొలు, సెైన్ుస చపుప నేన్ు ఇొంగీోష్, స్ర షల్ చబయత్ాన్ు. త్లుగయ న్ువుా చూడు హిొందీ
నేన్ు త్ొంటాలు పడత్ాన్ు. వచిచన్ డబయబలల చేరి స్గొం తీస్ుక ొందాొం. డబయబ వస్ూలు చేసప
బాధూత్ా నాది నల జీత్ాలు తీస్ుక ొందాొం. వాళ్ుకీ త్ేల్నక మన్కూ స్ుఖొం ‘’అనానరు నేన్ు
వొంటనే స్రే న్నానన్ు

మా వరొండ్ాలల టలూషన్ మొదలు పెటట ాొం నేన్ు బో ర్డ మీద లెకొలు చపపప వాడ్ిని .
చేయిొంచే వాడ్ిని నాకు లెకొలొంటే మహా స్రదా. బానే చేరారు త్ొమిమది, పది కాోస్ులకు
చపపప వారొం. త్ొమిమది వారికి నలకు ఇరవై పది కి మయపెైై రూపాయ్లు నలకు జీత్ొం
ఏరాపటు చేశాొం. అలానే పోతి నేలా పిలోలు జీత్ాలు స్కాలొం లలనే చల్నో ొంచే వారు. మా దగొ ర
టలూషన్ చదివిన్ పిలోలల మీస్ాల రడ్ిడ గారి అబాబయి పువాాడ అచుూత్ రావు
ఇదా రుకోడుకులూ, త్లుగయ మేషట ారు రొంగారావు గారబాబయి మొదలెన్
ై వారుొండ్ే వారు..
ఠొంచొం గా మేషట ారు డబయబ వస్ూలు చేసప. వారు పుస్ా కొం లల లెకొలు రాసప వారు. నాకు
రావాల్నసన్ స్గొం డబయబన్ు న్య్ా పెైస్ా లత్ో స్హా ఇచేచవారు. యిెొంత్ వచిచొందని నాకు
ఆలలచన్ లేదు. రనజూ కాఫీ ఇచేచ వాళ్ుొం మేస్ా ారికి మేమయ చేస్ుక నాన టిఫిన్ కూడ్ా పెటట ె
వాళ్ుొం మొహమాటా పడ్ే వారు కాని ణా మీద వాత్సలూొం త్ో కాదన్కుొండ్ా తినే వారు.
ఆయ్న్ నాకు హెైస్ూొల్ లల ఎనిమిదయ త్రగతికి కాోస్ టీచర్ ఇొంగీోష్ స్ర షల్ చపపప వారు ఆ
బొంధొం మళ్ళు ఇలా కోన్ స్ాగిొంది స్రదాగా ఇలా గడచి పర త్రన్నొందుకు స్ొంత్ోషొం గా ఉొంది
రొండ్ేళ్లు ఇలా గడ్ిచిపర య్ాయి.ఆ త్రాాత్ా నాకు టాోన్స ఫర్ అయిొంది. దానిత్ో ఈ’’ ఉమమడ్ి
పెవ
ైి ేట్ ‘’కు స్ాసిా పల్నకాొం. ఆయ్న్ మాత్ోొం పున్నయ్ూ గారి ఇొంటోో టలూషన్ు
ో క న్
స్ాగిొంచారు.

శారదా నికేత్న్ లల పని చేయ్టొం

మా రొండ్య అబాబయి శరమ టెన్ా కాోస్ కు వచేచస్రికి నాకు పామరుు టాోన్స ఫర్ అయిొంది .
అపుపడు మా మేన్మామ వరుస్, నా స్హాధాూయి గయొండు బాల భాస్ొరొం అొంటే ‘’బాచి
‘’శారదా నికేత్న్ అనే ఇనిట్టలూషన్ పాోరొంభిొంచాడు వాడు ఇొంగీోష్ లల మహా చురుకు
చాలాసీపడ్ గా మాటాోడ్ే వాడు. మొంచి ఇొంగీోష్ రాసపవాడు ఇొంటర్ విదాూరుధలకు ఇొంగిోష్
టలూషన్ న్ు అకొడ చపపప వాడు. విపరీత్మన్
ై కేుజ్ ఉొండ్ేది ఎకొడ్కొడ్ి వాళళు వచిచ చదివే
వారు భాస్ొర దగొ ర చదివిత్ే’’ ఇొంగీోష్ లల పాస్ గాూరొంటీ’’ అనే గకపప న్మమకొం కల్నగిొంచాడు
కస్ట పడ్ి చపపప వాడు వీలయిత్ే క టేట వాడు బొండ బయత్రలూ తిటేట వాడు. అనీన స్హిొంచి వాడ్ి
మీద అభిమాన్ొం త్ో ఆడ్ా మగా అకొడ్ే చదివారు కాని వదిల్న పెటట వ
ి ళ్ులేదు అపుపడు
కాలేజి లల టలూషన్స చపపప వారు కాదు అొందుకని మహా గాుకీ గా ఉొండ్ేది బాచికి రొండు
చేత్రలా స్ొంపాదిొంచాడు పిలోలెో రని క రత్ ఉొండ్ేది భారూ త్ో కల్నసి హాస్ట ల్ కూడ్ా పెటట ాడు అదీ
కిోక్ అయిొంది లేదు. అొంట పపరు స్ొంపాదిొంచాడు ఒకొ ఇొంగీోషప చపపపవాడు త్రువాత్
అమరానాద్ అనే బ.ఏ.చదివిన్ ఒక కురాుడు, వాడ్ి శిషరూడు త్ోడయ్ాూడు లెకొల టలూషన్
కూడ్ా పాోరొంభిొంచారిదారూ కల్నసి. అమర నాద్ లెకొలు బాగా చపపపవాడు. ఇొంగీోష్ లల న్ు
లెకొలలోన్ూ మొంచి టీచరుో దొ రికారు కన్ుక ఎకుొవ మొంది శారదా నికేత్న్ లల చేరి
చదువుక నే వారు, బో లెడు స్ా లొం ఉొండ్ేది అొందులల రేకుల షెడో ు వేశాడు. టెన్ా కాోస్ కూ
టలూషన్ పాోరొంభిొంచాడు వాడ్ి భారూ లక్షిమ నాకు రాజ మొండ్ిో టేోయినిగ్ మేట్. పోభయత్ా
హెైస్ూొల్ లల సెన్
ై స టీచర్ గా పని చేస్ా ర ొంది నేచురల్ సెైన్స టీచర్. కన్ుక బాచి భారూ అమర
నాద ల టలూషన్ బాగా కిోక్ అయిొంది. ఆ త్రాాత్ అమర నాద్ విడ్ిగా టలూషన్ పెటట ుక ని
రనజొంత్ా క్షణొం తీరుబడ్ి లేకుొండ్ా డ్ిగీు వారికీ చపిప బాగా స్ొంపాదిొంచాడు భారూ పర లీస్
శాఖలల ఉదయ ూగి. రొండ్ేళ్లు మాదన్
ై మా పోకొ పెొంకుటిొంటోో అదా కుొండ్ే వాడు. అొందుకని నేన్ు
శారదా నికేత్న్ లల లెకొలు చపపటానికి అడ్ిగాడు బాచి. స్రే న్నానన్ు మా శరమ న్ు కూడ్ా
అకొడ్ే చేరాచన్ు శరమ కాోస్ మేట్ చొందో శేఖర్, మొండ్ా వీర భదో రావు క డుకు పోస్ాద్ వాడ్ికి
అకొడ టలూషన్ మేట్స. నేన్ు ఫిజిక్స కూడ్ా చపపప వాడ్ిని ఆవిడ బయ్ాలజీ చపపపది ఇొంగీోష్
బాచి చూసప వాడు వేమయరి శివరామ

కిుషనయ్ూ గారు అనే నా గయరువు గారబాబయి ఆయ్న్ టలూషన్ లల నాకు

స్హాధాూయియిఅయిన్ వేమయరి దురాొ పోస్ాద్ అనే దురొ య్ూ కూడ్ా ఇకొడ త్లుగయ చపపప
వాడు. వాడు అొంత్కు మయొందు కరీొం న్గర్ ధరమ పురి ఒరిఎొంట ల్ కాలేజి లల త్లుగయ
లెకచరర్ గా పని చేశాడు. కారణాలేమిటో త్లీదు కాని, అకొడ మానేసి ఉయ్యూరు వచిచ
ఉనానడు ఇొంటి దగొ ర చిన్నకాోస్ులకు టలూషన్ చపపపవాడు వొంగల స్ుబబయ్ూ గారిొంటి
పోకొన్ ఉొండ్ేవాడు త్రాాత్ శారదా నికేత్ాన్ లల చేరి ఆ త్రాాత్ కే.సి.పి వారి స్ూొల్ వలగ
పూడ్ి రామ కృషాణ మమోరియ్ల్ హెై స్ూొలలో త్లుగయ పొండ్ిట్ గా చేరి అకొడ్ే రిటెైర్ అయి,
పెన్ిన్ కూడ్ా పొ ొందాడు. వాళ్ుది అస్లు పెద మయత్ేా వి. అకొడ ఇలూ
ో వాకిలీ ఉనానయి మా
మేషట ారు శివరామ కిుషనయ్ూ గారు ఇకొడ న్ుొంచి వళ్ో అకొడ్ే సిా ర పడ్ాడరు అపుపడపుపడు
ఉయ్యూరు వచిచ మా ఇొంటికి వచిచ చూసి వళళు వారు. నేన్ొం టే అమిత్ అభిమాన్ొం వారికి.
వారి వలో నే నాచదువుకు మొంచి పునాది పడ్ిొంది,. మయొందుకు స్ాగిొందికూడ్ా. వారి
ి వారు ఆయ్నే. దురొ య్ూ నేన్ు గనవిొందరాజు
నపుపడూ మరవలేన్ు న్న్ున తీరిచ దిదా న్
వొంకటేశార రావు సీత్ొం రాజు స్త్ూ నారాయ్ణ మొంత్ాోల రాదా కృషణ మయరిా మొదలెన్
ై
వారొందరొం కల్నసి బాోహమణా సపవా స్ొంఘానిన పున్రినరిమొంచి దానిక క వభ
ై వొం త్చాచొం
దురొ య్ూ న్ు అధూక్షుడ్ిని స్త్ూనారాయ్ణ గారిని సెకుటరి ని చేశాొం నేన్ు ఉపాధూక్షుడ్ిని .

శారద నికేత్న్ లల టలూషన్ ఉదయ్ొం ఆరిొంటికే మొదలు పెటట ె వాడ్ిని గొంట లెకొలు
చపిప ఇొంటిక చిచ భోజన్ొం చేసి పామరుు వళళువాడ్ిని స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటికి వచిచ రాతిో టలూషన్
కు వళ్ో సెైన్స చపపప వాడ్ిని. వాడు నాకు ఇచిచన్ డబయబఏమి లేదు మా శరమ టలూషన్
చదువుత్రన్నొందుకు డబయబ అడ్ిగే వాడు వాడు డబయబ దగొ ర మొహమాటొం పడదు. నేన్ూ
వాడ్ికేమీ ఇవాలేదు ఇదా రొం దొ ొంగాత్ాదాొం. ఇలా ఒక ఏడ్ాది గడ్ిపాన్ు. ఇదీ ణా ఉమమడ్ి
టలూషన్ కదా కమా మీషూన్ు.

నా దారి తీరు -61

రొండ్య స్ారి బొంగాల్ పోయ్ాణొం

జొం త్ారా వళ్ున్ రొండ్ేళ్ోకు మళ్ళు మా బావ మా మేన్లుోడు అశోక్ న్ు, మా అన్నయ్ూ గారి
అమామయి వేదవల్నో ని తీస్ుక ని వేస్వి సెలవలలో మా బావ వాళ్లు ఉొంటున్న బొంగాల్ లలని
కాలానకు రమమని జాబయ రాశాడు. మా అకొయ్ూ చిన్నమేన్లుోడు, మేన్కోడలు పదమ
కాలాన లలనే ఉనానరు., కన్ుక బావ మేమయ వడ్ిత్ే ‘’చయిూ కాలుచ కోవాల్నసన్ అవస్రొం
లేదు ‘’అనిపిొంచిొంది. స్రేన్ని ఏరాపటు
ో చేస్ుకోనానొం మా శ్రుమతి మా రమణ
న్ుకడుపుత్ో ఉొంది. ఆవిడన్ు మా రొండ్య త్ోడలుోడు శ్రురామ మయరిా గారిొంటోో భటిటపర ో లుకు
పొంపి మేమయ పోయ్ాణమయ్ాూొం.

పోయ్ాణొం లల అపశుుతి

నేన్ు, అశోక్, వేదవల్నో స్ామాన్ులత్ో రిక్ష్ ఎకిొ సెొంటర్ కు బస్ుస యిెకొ టానికి
బయ్లేారాొం. శివాలయ్ొం దగొ ర కు వచేచస్రికి గనత్రల రనడుడ అవటొం వలో రిక్ష్ ఒరిగి పాపాయి
అని మేమయ పిలుచుక నే వేదవల్నో రిక్ష్ న్ుొంచి కిొంద పడ్ిొంది . కుడ్ి మణన కటుట వదా దబబ
త్గిల్న వొంటనే వాచిొంది.. కొంగారు పడ్ాడొం. వొంటనే డ్ాకటర్ న్ు స్ొంపోదిొంచి మొందులు అడ్ిగి
క ని వేశాన్ు. ఆ నాడు వాపులకు ‘’టెన్డరిల్ ‘’టాబో టు
ో డ్ాకటర్ రాసపవారు. అదే వాడ్ాొం. త్డ్ిగయడడ
చేతికి కటాటొం. పోయ్ాణొం ఆప లేదు. బయ్లేారాొం దేవుడ్ికి దణణ ొం పెటట ుక ని పోయ్ాణొం స్ుఖొం
గా స్ాగాలని పాోరిధొంచాన్ు. బస్ ఎకిొ టెయి
ో న్ ఎకిొ హౌరా చేరాొం. అకొడ్ికి బావ వివేకాన్ొందొం
గారు వచాచరు అకొడ్ి న్ుొంచి ఇొంకేదయ జొంక్షన్ కు టెయి
ో న్ లల వళ్ో అకొడ్ి న్ుొంచి బస్ లల
కాలానఅనే పలెో టలరికి చేరుక నానొం. బస్ టాప్ స్రీాస్ కూడ్ా చూశానికొడ. రనడ్ేో మీ బాగా
లేవు. గత్రకులు కొంకర రనడ్ేో . బీదత్న్ొం పోతి చనటా కనీ పిొంచిొంది.. గాుమాలలో చేపలు
పెొంచటానికి పోతి ఇొంటా చిన్న చరువులు ఉనానయి. ఇది బొంగాల్ జీవిత్ విధాన్మే. ఇొంటికి
చేరుక నానొం అకొయ్ాూ వాళ్లు బాగా స్ొంత్ోషిొంచారువచిచన్ొందుకు. ’

పాపాయి ని వాళ్ు ఫామిల్న డ్ాకటర్ కు చూపిొంచారికొడ. కొంగారేమీ లేదని వాపు కుమొంగా

త్గిొ పర త్రొందని టేన్ారిల్ త్ో బాటు పెై పూత్కు ఆయిొంట్ మొంట్ రాసి వాడ్ిొంచాడు. కుమొంగా
వాపు త్గిొొంది. కోలుకోొంది. ఇలుో చిన్నది. అనిన స్ౌకరాూలు ఉనానయి. పని మనిషి, నౌకరుో
ఉనానరు. మమమల్నన ఆదరొం గా అొందరూ చూశారు. రనజూ ఏదయ సెపషల్ చేసి పెటట ద
ే ి మా
అకొయ్ూ దురొ . పిలోలు కల్నసి ఆడుక నే వారు. వేస్వి లల వాళ్ో కు మొంచి కాలక్షేపొం. బయ్టి
వారిత్ో మాటాోడటానికి వీళ్ుకు బొంగాలీ భాష రాదు కన్ుక ఇొంటోోనే ఎకుొవ స్మయ్ొం గడ్ిపప
వారు. పెదాగా బయ్టి

పోదేశాలకు వళ్ో చూసిన్ గయరుా లేదు. శాొంతి నికేత్న్ కు మళ్ళు వళాుమేమో ?ఇొంత్ మొంది
కల్నసి సెట్
ై సీయిొంగ్ అొంటే కషట ొం కూడ్ా కదా.

వేస్వి అవటొం లల దురాొ దేవి ఆరాధన్ న్ు జన్ొం బాగా చేస్ా ునానరు పోతి చనటా పొందిళ్లు
విగుహాలు పూజలు భజన్లు, పోస్ాదాలు భకుాలత్ో పోతి చనటా కోలాహలొం గా ఉొంది
అలొంకరణలు బాగా ఉనానయి. మయచచటేసిొంది. భకీా పోవహిస్ా ర ొందని పిొంచిొంది రాతిో వేళ్ ఇదే
మాకు కాల క్షేపొం అొందరొం కల్నసి వళ్ో తిరిగి చూసప వాళ్ుొం. మా అకొయ్ూ రాతిోపూట పూరీ
ే ి. రక రకాలకూరల త్ో, పచచళ్ు
కాని చపాతి కాని చేసి కూర లేక స్ాొంబారు త్ో మాకు పెటట ద
ప ి. బొంగాళా దుొంప వేపుడు అదిరేది.
త్ో రస్ొం గడడ పెరుగయ త్ో మహా రుచికరొం గా చేసద
స్ాొంబారు రుచి చూసెా వదల లేమయ. రస్మయ అొంత్ే.రక రకాల పిొండ్ి వొంటలు చేసి పెటట ద
ే ి
మొత్ా ొం మీద రనజులు గడ్ిచి పర త్రనానయి. అొంత్ హుషారు గా అని పిొంచలేదు ఈ టిోప్
ఎొందుకో.

బావ ఇలుో మారాడు అది పెదా ఇలుో. చినినలుో న్ుొంచి పెదితలో ు అన్న మాట.
స్ామాన్ు స్రాటొం త్ో అయిదారు రనజులు గడ్ిచి పర య్ాయి. ఆ త్రాాత్ మళ్ళు మేమయ
మయగయొరొం ఉయ్యూరుకు బయ్లేారాొం బావ హౌరాలల టెోయిన్ ఎకిొొంచాడు బలజ వాడ కు.
అకొడ దిగి బస్ లల ఉయ్యూరు చేరుక నానొం

త్రఫాన్ు భీభత్సొం

మేమయ వచేచ స్రికి ఆొందో దేశానిన త్రఫాన్ు దుల్నపపసి భీభత్సొం స్ృషిటొంచిొంది ఎననన
మరణాలు, పొంట న్షట ొం. నేన్ు అశోక్ పాపాయిలన్ు ఇొంటోో దిొంపి మరానడు భటిట పర ో లు
వళాోన్ు. అకొడ్ా చాలా న్స్ట మే చేసిొంది త్రఫాన్ు. మా త్ోడలుోడు సపటట్ బాూొంకు ఆఫ్
ఇొండ్ియ్ా లల పని చేస్ా ునానడు మొంచి స్ౌకరూొం ఉన్న ఇలుో. భటిటపర ో లు బౌదధ మత్ానికి కేొందోొం
గా ఉొండ్ేది. ఇకొడ అనేక శాస్నాలునానయ్ని చదివా. కాని ఎకొడ్ికీ పెదాగా వళ్ులేో దు..
రేపలెో ఇకొడ్ికి దగొ రే. అొందుకని ఒక రనజు నేన్ు రేపలెో వళాోన్ు అకొడ మా శివ రామ
దీక్షిత్రలు బాబాయి వాళ్లు ఉనానరు. రైల్ సపటషన్ కు దగొ రే వారికి స్ాొంత్ డ్ాబా ఇలుో ఉొంది.
నేన్ు వచిచన్ొందుకు బాబాయి లక్షీమ కాొంత్ొం పినిన ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. పోభావతిని త్ాన్ూ
చూడలేదని తీస్ుక సపా బాగయొండ్ేదని పినిన అన్నది . విషయ్ొం చపాపన్ు నేన్ు జిలాో పరిషత్
లల పని చేస్ా ున్నొందుకు బాబాయి స్ొంత్ోషిొంచి నా జీత్ొం ఏొంత్ో అడ్ిగి
త్లుస్ుక నినేన్ు చపపగా ‘’మేస్ట ారో కు కూడ్ా ఇొంత్ జీత్మా ?’’అని ఆశచరూ పర య్ాడు
బాబాయి.. మళ్ళు భటిటపర ో లు చేరాన్ు పోభావతిని న్న్ున పిలోల్నన మా త్ోడలుోడు శ్రురామ
మయరిా భారూ జాన్కి ఏొంత్ో ఆదరొం గా చూస్ుక నానరు నేన్ు బొంగాల్ వళ్ో వచేచదాకా.
అొందరొం కల్నసి ఉయ్యూరు చేరుక నానొం. ఇొంటోో అొందరీన వదిల్న నేన్ు భటిటపర ో లు వళ్ో న్ొందుకు
మా అమమ స్ూటీ పర టీ మాటలు అని పోభావతి మన్స్ు గాయ్ పరిచిొంది. ఉమమడ్ి స్ొంస్ారొం
లల ఇవి మామయలే అని నేన్ు స్రుాకు పర త్ాన్ు అపుపడు ఏమీ అన్లేక మా ఆవిడ స్మయ్ొం
దొ రికి న్పుపడలాో అలాొంటి వాటిని గయరుాకు త్చుచక ని ఇపుపడు న్న్ున దుల్నపెస్ా ర ొంది ఇదీ ఓ
తీయ్టి బాదే న్ని న్విా ఊరుక ొంత్రనానన్ు పడడ వాళ్ో కు త్లుస్ాాయి కాని ఒడుడన్ున్న
వాలో కేొం త్లుస్ాాయి ?
నా దారి తీరు -62

న్గర స్ొంకీరాన్

మా ఉయ్యూరులల ధన్ురామస్ొం కారూకుమాలు అొంటే హరికధలే. రనజు రాతిో వేళ్

హరికధాలన్ు చపిపొంచటమే ఉొండ్ేది. త్లో వారు జామయన్ విషాణాలయ్ొం లల పూజ చేసపవారు
స్ాధారణొం గా దడదయా జన్మే నైవేదూొం మా అమమ లేచి వళళుది పోస్ాదొం త్చిచ మాకు ఇచేచది
మేమయ హిొందూపురొం లల ఉొండగా మా ఇొంటికి దగొ రలల శివాలయ్ొం లల ధన్ురామస్ కారూ
కుమాలకు వళళు వాళ్ుొం ఆ పోస్ాదాలు తిన్టొం ఇపపటికి గయరేా. మా మామమ కూడ్ా మాత్ో
వచేచది. కాని ఉయ్యూరులల నేనపుపడు ఉదయ్ొం పూట ధన్ురామస్ పూజకు వళ్ున్ జాాపకొం
లేదు. కాని 1970లల ఊళళుని ఆడవారూ మగ వారూ అొందరుకల్నసి మొదటి స్ారిగా త్లో
వారుజామయన్ న్గర స్ొంకీరాన్ చేయ్ాలని ఒక నిరణయ్ానికి వచాచొం దీనికి పర ో దబలొం
విషాణాలయ్ అరచకులు స్ారీొయ్ వేదాొంత్ొం రామా చారుూలు గారు ఆయ్న్ త్మయమడు
వాస్ుదేవాచారుూలు గారే. సపటట్ బాొంక్ లల ఆపని చేసిన్ ఒక కురాుయ్న్ దీనికి నాయ్కత్ాొం
తీస్ుక నానడు. మేమొందరొం అన్ుస్రిొంచాొం. ఆయ్న్ బాగా పాడ్ేవాడు కీరాన్లు శాువూొం గా
గాన్ొం చేసపవాడు త్ాళ్ొం లయ్ జాాన్ొం ఉన్న వాడు క ొంత్కాలానికి పెన్మ కూరు టాోన్స ఫర్
మీద వళ్ో పర య్ాడు

ఆ బృొందొం లల మొంత్ాోల రాదా కృషణ మయరిా, మొండ్ా వీర భదో రావు నేన్ు, మొంత్ాోల
మొంగమమ, వారణాసి దురొ ఆమ భరా , మొదలెన్
ై వారొందరొం ఉొండ్ేవాళ్ుొం స్ుమారు పది
మొంది ఆడ వారు, పది మొంది మొగ వారు కల్నసి విషాణాలయ్ొం న్ుొంచి త్లో వారు జామయన్
నాలుగయన్నరకే బయ్లేారే వాళ్ుొం. దురొ గారు బాగా భకీా గీత్ాలు పాడ్ేవారు భజనా బాగా
చేసప వారు. మిగత్ా వాళ్ుొం వీరిత్ో గకొంత్రలు కల్నపప వాళ్ుొం. త్ాళాలు వేసప వారు
క ొందరునేావారు. మయఖూొం గా కే సి పి లల వరొర్ గా పని చేసప ఆయ్న్ ఒకాయ్న్ మొంచి భకీా
పరుడునానడు న్లో గా ఉొండ్ేవాడు చకొగా పొంచ కటేట వాడు ఆయ్న్ అొందరి కొంటే మయొందు
వచేచవాడు. ఇపుపడ్ాయ్న్ చని పర య్ాడు. వాళ్ు అబాబయి కూడ్ా జత్ కల్నసప వాడు.
అలానే అమర నాద చలెో ళ్లు మయగయొరూ పెళ్ుళ్లు అయిేూ దాకా న్గర స్ొంకీరాన్ లల పాలగొనే
వారు. విషర
ణ భొటో స్ర మయ్ాజులు భారూ ఆవిడ త్ోడ్ికోడలు వాళ్ు అమామయి,, కోమటో
బజారు రాజా భారూ, గల్నో మల్నో కారుజన్ రావు భారూ, వీరభదో రావు ఇొందాక చపిపన్ సపటట్ బాొంక్
ఆయ్నా పాలగొనే వాళ్ుొం. అొందరు వీలెైన్ొంత్ వరకు శృతి కల్నపి పాడుకుొంటల విషాణాలయ్ొం
దగొ ర బయ్లేారి న్ుొండ్ి స్ూరి వారి బజారు అకొడ్ిన్ుొండ్ి మా ఆొంజనేయ్ స్ాామి గయడ్ి
మీదుగా, వన్క ఉన్న కోట వారి బజారు అకొడ్ి న్ుొండ్ి క బబరి త్ోట మీదుగా పులెో రుదాకా
అకొడ్ి న్ుొండ్ి మా బజారు, స్ూరి పారిధ వాకిల్న దాటి శివాలయ్ొం మీదుగా సెొంటర్ చేరి అకొడ్ి
మసీదు మీదుగా విశా బాోహమణ బజారు న్ుొండ్ి రావి చటుట బజారు వళ్ో , కోమటో బజారు
చూసి మళ్ళు విషాణాలయ్ొం చేరే వాళ్ుొం దాదాపు రొండు గొంటలు పటేటది . జోలె స్ొంచులు
బయజానికి త్గిల్నొంచుక ని వళళు వాళ్ుొం చిడత్లు త్ాళాలు మోగిస్ా ూ వడుత్రొంటే భలే గా
ఉొండ్ేది మధూలల ఎకొడ్ైనా చల్న మొంటవేస్ుక నే వాళ్ుొం. సెాటట రు శాలువా మగాళ్లు
వేస్ుక ొంటే ఆడ వారు స్ాధారణ వస్ాాాలత్ో వచేచ వారు నాలుగిొంటికే లేచి స్ాననాలు చేసి
దీపారాధన్ చేస్ుక ని సీా ల
ి ు శుచిగా వచేచ వారు. మేమయ దొంత్ ధావన్ొం మాత్ోొం చేసి వళళు
వాళ్ుొం ఇొంటిక చిచ స్ానన్ొం స్ర మయ్ాజులు భారూ స్ావిత్ోమమ గారు భకీా భావొం కురిసపటో ు
ఆరిాగా మొంచి గీత్ాలు పాడ్ేవారు. మధూ మధూ లల’’ శ్రు మదోమారమణ గనవిొందా ‘’అని
అొందరొం అొంటల హుషారుగా తిరిగే వారొం. చల్న పుల్న మమమలేనమీ చేసద
ప ి కాదు.

విషాణాలయ్ొంలయ్ొం చేరి పూజారిగారికి భకుాలు వేసన్

ి బయ్ూొం కాయ్ గయరలు డబయబ
అపపగిొంచి ఒక పుస్ా కొం లల లెకొ రాయిొంచే వాళ్ుొం.. కుమొం గా నేన్ు త్గిొొంచుకోనానన్ు.
బయరగడడ బస్వయ్ూ మన్వడు కృషణ మోహన్ ఈ స్ొంకీరాన్ స్ొంఘానికి నాయ్కత్ాొం
తీస్ుక నానడు. అత్ని భారూ కూడ్ా స్ొంకీరాన్లల ఉొండ్ేది. త్రాాత్ ఎొండూరి స్ుబాబరావు
నాయ్కుడ్న
ై ాడు. వచిచన్ దోవాూనిన ఏ రనజు కారనజు మైకు లల చపపటొం రాయిొంచటొం
జరిగయత్రొంది. ధన్ురామస్ొం పూరీా అవాగానే వచేచ మొదటి ఆదివారొం అన్నదాన్ కారూకుమొం
ఏరాపటు చేసపవాళ్ుొం. ఆ దోవాూనిన ఇలా స్దిాని యోగ పరచే వాళ్ుొం. ఇపపటి వాళ్లు కూడ్ా
అొంత్ జాగుత్ా ా తీస్ుక ొంటునానరు ఇకొడ పెత్ాన్ొం అని కాక నిబదధ త్ సపవ కే పాోధాన్ూొం. అన్న
స్మారాధన్ రనజున్ మొదటోో ఆడ వాళ్ుొందరూ కూరగాయ్లు త్రగటొం పదారాధలు వొండటొం,
చేసపా మగ వారు వడ్ిడ ొంచటొం మొదలెన్
ై వి చేసప వారు ఇకొడ కులాల పటిటొంపు ఉొండ్ేది కాదు.
ఇపపటికీ లేదు. మొదటోో మేమయ వళ్ో భోజన్ొం చేసప వాళ్ుొం కుమొంగా మానేశామయ.
 ఈ మధూ పదేళ్ో లగా స్ొంకీరాన్ బాచ్ పలచ బడ్ి క ొంచొం నిరుత్ాసహొం గా ఉొంటె పువాాడ
వొంకటేశార రావు న్ు నలకు ఏదయ క ొంత్ డబయబ ఇచేచ ఏరాపటు చేసి పాలలొనేటో ు చేస్ా ునానరు
అత్న్ు గయడ్ిడ వాడు కాని అదుుత్మైన్ భజన్ చేస్ా ాడు అత్నిన చాలా చనటోకు ఆహాానిొంచి
భజన్లు ఏరాపటు చేస్ుక ొంటారు గిరాకీ ఎకుొవే అత్న్ు భారూ మిగిల్నన్ వాళళు
కలుస్ుానానరు. కూన్ప రడ్ిడ వొంకటేశార రావు మొంచి భజన్ పరుడు బాగా త్ాళ్ొం డపుప
వాయిొంచగలడు అత్నికీ గిరాకీ బాగా ఉొంది అత్నికి పోత్ేూకొం గా ఒక బాచ్ ఉొంది శ్రు
హన్ుమజజ య్ొంటికి మా గయడ్ిలల అత్ని త్ో భజన్ చేయిస్ాామయ ణా శిషరూడు కూడ్ా.. త్ూరుప
కాపుల ఆడ వారు మగ వారు కూడ్ా ఇపుపడు చాలా భకిాగా స్ొంకీరాన్ చస్ుా స్ొంపోదాయ్ానిన
నిల బటుట కోస్ుానానరు. ఆ నాడు మేమయ నాటిన్ ఈ స్ొంకీరాన్ బీజొం అభి వృదిధ చొందుత్ూనే
ఉొంది దోవూమయ ఇబబడ్ి మయబబడ్ిగా. వస్రా ొంది నల చివరికి దాదాపు మయడు బస్ాాల బయ్ూొం
అయిదారు వేల రూపాయ్ల డబయబ వస్రా ొంది కూరగాయ్లన్ు పూజారి గారి కుటుొంబానికి ఏ
రనజుకారనజు ఇచేచస్ుానానరు ఒక సపరు బయ్ూొం కూడ్ా రనజూ ఇస్ాారని అన్ుాక ొంటునానన్ు.
పూజారి కరా వూమ్ మరీ కషట మైొంది.

ఇపుపడు వొంట వాళ్ున్ు మాటాోడ్ి మైకులల అనౌన్స చేస్ా ూ అన్న స్మారాధన్ భారీగా
చేస్ా ునానరు. న్గర స్ొంకీరాన్ లల వచిచన్దే కాక దాత్లు త్మకు త్ోచిన్ది ధన్, ధనేత్రొం గా
ఇచిచ స్ొంత్రపణ స్ొంత్ృపిా గా జరిగేటో ు త్ోడపడుత్రనానరు. ఈ ధన్ురామస్ొం నల రనజులు
స్ొంకీరాన్ బృొందొం న్గర స్ొంకీరాన్ పూరీా చేసి విషాణాలయ్ొం చేరుక న్న త్రాాత్నే మొంత్ోొం
పుషపొం తీరధ పోస్ాద విని యోగొం జరుగయత్రొంది న్గర స్ొంకీరాన్ కు బయ్ాలేార గానే పూజారి
పూజ పాోరొంభిొంచిస్ాాడు. వాళ్లు వచేచస్రికి పూజ పూరీా చేసి, నైవద
ే ూొం కూడ్ా పెటట ి సిదధొం గా
ఉొంటాడు. త్లో వారు జామయన్ నాలుగిొంటికే మైకు ఆన్ చేసి భకీా గీత్ాలు పెడత్ారు. అొందరు
అది విని నిదో లేచి ఆలయ్ానికి ఇపుపడు పావు త్కుొవ అయిదిొంటికి చేరి భజన్ చేస్ా ూ
ఆలయ్ొం చుటల
ట మయడు పోదక్షిణాలు చేసి అపుపడు ఆదిరాజు వారిొంటి మీదుగాఇదివరకు
చపిపన్ విధొం గా రావి చటుట బజారు దక్షిణొం వైపు వళ్ో స్ూరి వారి బజారుకు వళ్ుటొం
స్ాొంపోదాయ్ొం గా పాటిస్ా ునానరు. అపపటికే గృహిణయలు ఇళ్ు మయొందు కలాోపి జల్నో
మయగయొలేసి గకబబమమలన్ు పెటట ి అలొంకరిొంచి సిదధొం గా ఉొంటారు కాన్ుకలు స్మరిపొంచటానికి
మయొందుకు వస్ాారు బృొందొం అలా కీరాన్లు పాడుక ొంటల వడుత్రొంటే దగొ రకు వచిచ భకీా త్ో
కాన్ుకలు స్మరిపస్ాారు.
హరి కధలు –

మొదటోో విశాాలయ్ొం లల ధన్ురామస్ొం లల హరికధా కాలక్షేపొం ఉొండ్ేది. రాతిో ఏడ్ిొంటికి

మొదలెై త్ొమిమదికి పూరీా అయిేూవి. మయదున్ూరు శొంకర రావు గారు అనే ఆయ్న్ చాలా
స్ారుో ఇకొడ కద చపాపరు నల రనజులు రామాయ్ణొం చపపపవారు. కలాూణొం కూడ్ా చేసప
వారు. ఆ త్రాాత్ కాపుల రామాలయ్ొం దగొ ర అొందరూ కల్నసి పొందిళ్లు వేసి నల రనజులు
హరికధలు చపిపొంచేవారు. రాతిో త్ొమిమదిొంటికి పాోరొంభమై పననొండు దాకా జరిగేవి ఆొందో
దేశొం లల పోసిదధ హరికధకు లొందరూ వచేచ వారు దీనిన. స్ుబాబరావు గారు అనే ఆయ్న్
నాయ్కత్ాొం లల నిరాహిొంచేవారు. ఆయ్నే మా ఆొంజ నేయ్ స్ాామి ఆలయ్ానిన మాత్ో
దగొ రుొండ్ి కటిటొంచిన్ మహాన్ు భావుడు. పటానల మలేో శార రావు, పొ డుగయ పాొండు రొంగ
దాస్ు, చన
ై ా రాకట్ పోభ పోసిదధ ులెైన్ మహిళా కధకులు మోపరుు దాస్ు అొందరూ ఇకొడ
కదా గాన్ొం చేసిన్ వారే మేమయ. భోజన్ొం, టలూషన్ అనీన అయిన్ త్రాాత్ తీరికగా వళ్ో ఒక
గొంట చూసి వచేచ వాడ్ిని. ఇది ఇలా దేదప
ీ ూమాన్ొం గా స్ాగయత్రొండగా శివాలయ్ొం లల
గనవిొందరాజుల స్త్ూొం కోల చల చలపతి, బొ ల్నో పర త్ రాజు మొదలెైన్ వాళ్లు పర టీ గా హరి
కధలన్ు నిరాహిొంచారు. మరిువాదకు చొందిన్ జగనానధ దాస్ు కడల్న వీరయ్ూ భాగవత్ార్,
త్నాల్నకి చొందిన్ కోట స్చిచదాన్ొంద శాసిా ి భాగవత్ార్ ల త్ో పర టా పర టీగా కధలు
చపిపొంచేవారు. భలే స్రదాగా ఉొండ్ేది. రొండు చనటోకూ వళ్ో అకొడ కాసపపు ఇకొడ కాసపపు
చూసి వచేచవాళ్ుొం. పొ డుగయ వారి కధలు రస్ వత్ా రొం గా ఉొండ్ేవి ‘’ఓొం హరా శొంకరా ‘’అని
పాడుత్రొంటే జన్ొం ఊగి పర యిే వారు కైలాస్ొం దిగి వచిచొందా అని పిొంచేది .. మోపరుు దాస్ు
చబయత్ూ ఎననన దేశ భకీా గీత్ాలు పాడ్ేవాడు. నే లకు వొంగి అరచేత్ా ో నేల మీద చరుస్ూ
ా
పాడుత్రొంటే థిోల్నోొంగ్ గా ఉొండ్ేది. ఆ రనజులే వేరు ఆ భావన్లే వేరు. మా ఉయ్యూరు దాస్ు
చేవూరి కన్కరత్నొం గారు ఇకొడ జీరన మిగత్ా దేశమొంత్ా గకపప హీరన. ఆదిభటో నారాయ్ణ
దాస్ు గారు, పపరు చబత్ే ఒళ్లు పులకరిొంచేది. ఆ కదా, గమన్ొం మరువరానివి. ఆయ్న్
శిషరూలూ అొంత్టి ఘన్ులే. పెదా ొంి టి స్ూరూ నారాయ్ణ దీక్షిత్రలు గారు, మయలుకుటో స్దా
శివ శాసిా గ
ి ారు పిలోల మరిు రామ దాస్ు లబధ పోతిస్ుాలెైన్ కధకులు రామ దాస్ు, గారి
హరికధాలన్ు ణా చిన్నపుపడు హిొందూ పూర్ లల వినానన్ు ఆయ్న్ అొంటే నాకు విపరీత్
మైన్ కేుజ్.
 గత్ పది హేనల
ే ో ుగా ఈ హరికదల స్ొందడ్ే లేదు. రేడ్ియో లల దూర దరశన్ లల త్పప
ఎకొడ్ా కనీ పిొంచటొం లేదు, విని పిొంచటొం లేదు. చపిపనా వచిచ వినే వారే లేరు అయోూ అని
పిస్ా ుొంది ఈ పోజలే ఆ నాడు వారికి నీరాజనాలుపటాటరు పటుట పీత్ాొంబరాలు కపాపరు స్ువరణ
కొంకణాలు త్ొడ్ిగారు ఘన్మైన్ బరుడుల్నచిచ స్త్ొరిొంచారు వారు కద చబత్ే చాలు యిెొంత్
దబయబఇవాటానికైనా సిదధ పడ్ే వారు. అదొంత్ా పర యిొంది. ఉలాట పలాట అయిొంది.పరిసతి. ిా కాల
పోభావొం.

నా దారి తీరు -63

త్మయమడ్ికి శాటిలెట్
ై

మా త్మయమడు మోహన్ పెళ్ో అయిన్ క త్ా లల వాళ్ు అత్ా గారు మామ గారు
ఉయ్యూరు వచిచ ఇకొడ్ి పరిసత్రలు
ిా చూసి వళాురు గ్రవ మరాూదలత్ో చూశాొం.. అపపటి
న్ుొంచి మోహన్ వీలెైన్పుపడలాో నాకు ఉత్ా రాలు రాస్ూ
ా క త్ా దొంపత్రల కారూ కుమాలన్ు
ఎపపటికపుపడు త్ల్నయ్ జేస్ా ూనేావాడు. వాళ్ుదా రూ తిరుపతి కి వళ్ున్పుపడు నాకు త్ల్నయ్
జేస్ా ూ న్న్ున కూడ్ా త్మ త్ో రమమనే వాడు. నేన్ు అలానే అని’’ త్ోకాడ్ిొంచు క ొంటు’’
వళళువాడ్ిని. మా అమమ వళ్ు మనేది. మా ఆవిడకు నేన్ు ఒకొడ్ినే వాళ్ు త్ో వళ్ుటొం ఇషట ొం
ఉొండ్ేది కాదు. అొందుకని దపుపత్ూ ఉొండ్ేది. అయినా మా వాడు న్నననకొడ్ినే రామమన్టొం
ఏమిటి ?/అని నాకు అపుపడు ఆలలచనే వచేచదికాదు. త్మయమడు పిలాచడు కదా న్ని’’
ఎగరేస్ుక ొంటల వళ్ుటమే’’నాకు అపుపడు చేత్నైొంది. ఒక స్ారి అలాగే వళ్ో అకొడ స్త్ోొం లల
ఉొండ్ి అనీన చూసి వచాచన్ు. తిరుపతి వరకు నా ఖరేచ మిగిల్నన్వి వాళళు చూసప వాళ్లు. శ్రు
వొంకటేశార స్ాామి దరశన్ొం బాగా జరిగిొంది మొంగా పురొం శ్రు కాల హసిా కి కూడ్ా వళ్ో
దరిశొంచుకోనానొం. ఇలా వాళ్లు మాత్ో కల్నసి పర వటానికి చేసప పోయ్త్నమే ఇది అని ఆలస్ూొం
గా గుహిొంచటొం ణా మొంద మతి త్త్ాానికి పోతీక స్ూక్షమ గాుహి కన్ుక మా ఆవిడ యిటెట పసి
గటిటొంది.

ఇొంకో స్ారి మోహన్ పెదా బావమరిది వొంకట్ వివాహొం తిరుపతి లల జరిగిత్ే

శుభలేఖ పొంపి రమమని చబత్ే నాత్ొ బాటు మా అబాబయి రమణ న్ు కూడ్ా తీస్ుక ని
వళాోన్ు. కిొంది తిరుపతి లల దిగిన్ దగొ రునొంచి పెక
ై ి వళళు దాకా మా వాడ్ి చేత్ ‘’అరవ చాకిరీ’’
చేయిొంచారు అత్ా మామలు బామమరుాలు.. వాళ్లు చేయినాచరన్న దానికొంటే వీడ్ే ఎకుొవ
చేశాదేమో పూస్ుక ని, పూన్ుక ని అని నాకు అని పిొంచిొంది. ఎనిన స్ారుో స్ామాన్ు
ో మోస్ు
క ొంటు పెైకి కిొందికి తిరిగాడ్య నాకొంటే మా రమణ బాగా గమనిొంచాడు. అకొడ రొండు మయడు
రూమయలు బయక్ చేశారు మేమయ వాళ్ుత్ోనే ఉొండ్ేవాళ్ుొం పెళ్ో బానే చేశారు పెళ్ో కూత్రరు
వీళ్ుకు దగొ రి బొందుత్ామే. వొంకట్ న్న్ున ‘’బావ గారు బావ గారు ‘’అొంటల ఏొంత్ో గ్రవొం
గా పిల్నచే వాడు. అత్ని త్మయమడు వస్ొంత్ కూడ్ా అదే ధయ రణనగా నాత్ో పోవరిాొంచేవాడు.
వీళ్ుకు ఒక బొంగయళ్ళరు దొంపత్రలు బాగా కోోజు. అలానే మోహన్ మామ గారి త్మయమడు
మయనిసిపల్ కమిషన్ర్ గా పని చేసప వాడు హెైదరాబాద్ విజయ్ న్గర్ కాలనీ లల ఉొండ్ేవాడు
ఆ బొంగయళ్ళరు ఆయ్నా, ఈయ్న్ ఈయ్న్ అన్న అొందరు ఖాళ్ళ ఉొంటె పపకాట ఆడుత్ూ
కాలక్షేపొం చేసప వారు. మా వాడ్ేమో అటల ఇటల ‘’ఆస్ులల గకటట ొం లా తిరుగయత్ూ’’చినాన,
పెదా ా పన్ులు చేస్ా ూ ఎవర్ బజీ గా ఉొండ్ేవాడు. కడుపు నిొండ్ా అన్నొం తినే వాడ్య లేదయ కొంటి
నిొండ్ా నిదో పర య్ాడ్య లేదయ త్లీదు. అొంత్చాకిరీ చేస్ా ూనే ఉనానడు.. దైవ దరశన్ొం రొండు
మయడు స్ారుో చేస్ుకోనానొం వీళ్ు బొంధువు ఒకత్న్ు అకొడ ఆఫీస్ర్. అొందుకని
స్ాధూమైొంది. ఏది ఏమన
ై ా తిరుపతి స్ాామి దరశనాలు ఇలా జరుగయత్రన్నొందుకు స్ొంత్ృపిా
గా ఉొండ్ేది

పెళ్ో అవగానే వీళ్లు ఆదయ ని వళాుల్న. నేన్ు, మా అబాబయి మదాోస్ వళాోలని పాోన్
వేస్ుకోనానొం. అొందుకని అొందరొం రేణన గయొంట రల
ై ేా సపటషన్ కు వళాోొం అపుపడు బొ ొంబాయి
న్ుొంచి మదాోస్ కు మయిల్ రాతిో రొండ్ినిాకో మయడ్ిొంటికో ఉొండ్ేది. మేమొందరొం సపటషన్ కు
రాతిో పదిొంటికే బస్ లల కార్ లల చేరు క నానొం. చేసపదేమీ లేక టెయి
ో న్ు
ో వచేచదాకా ‘’‘’కేర్ ఆఫ్
పాోట్ ఫాొం’’ ‘’గా చినాన, పెదా క త్ా దొంపత్రలత్ో స్హా పాోట్ ఫారొం మీదే గడ్ిపాొం. మేమిదా రొం
ఉయ్యూరు న్ుొంచి తిరుపతి కి పెళ్ుకి వచిచన్ొందుకు వాళ్ు స్ొంపోదాయ్ొం పోకారొం డబయబ
నాచేతి లల పెటట ారు ఇది మాకు క త్ా . మా ఇదా రికీ వొంకట్ మదాోస్ కు టికటు
ో తీశాడు. రమణ
మొదటి స్ారి మదాోస్ చూడ టానికి వస్ుానానడు. ఇకొడ సపటషన్ లలన్ు మా వాడు స్ామాన్ు
ో
మోయ్టొం లల ‘’త్న్ లాఘవొం’’ బాగానే చూపాడు. క త్ా అలుోడ్ిత్ో అొంత్ చాకిరీ
చేయిస్ుాన్నొందుకు మా రమణ కు ‘’ఎకొడ్య కాలుత్ోొంది స్హిన్చలేకుొండ్ా ఉనానడు. నాకు
ఇదేమీ క త్ా గా అని పిొంచలేదు. వాడ్ికిది మామయలే అన్ుక నానన్ు. కానిరమణ బాధ
పడుత్ూనే ఉనానడట. నాకపుపడ్య త్రాాత్ా మదాోస్ న్ుొంచి ఉయ్యూరు వచిచన్ త్రాాత్
త్ల్నసిొంది.
 మదాోస్ లల మా పెదాకొయ్ూ వాళ్ు ఇొంటికి వళాోొం. రమణ న్ు చూసి మేన్లుోడు
మేన్ కోడళ్లు ఆన్ొందిొంచారు. బాగా ఆదుక నానరు. రమణ న్ు తీస్ుక ని మా అకొయ్ూ త్ో
మదాోస్ లల మయఖూమన్
ై పోదేశాలు చూపిొంచాన్ు. వాడు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచాడు. మదాోస్
వచిచన్ొందుకు, చూడనివి చూసి న్ొందుకు. అకొడ నాలుగైదు రనజు లునానమేమో. అకొడ్ి
న్ుొంచి విజయ్ వాడ మీదు గా ఉయ్యూరు చేరామయ

మా అమమ త్ో మరానడు మా రమణ ‘’మామామ !బాబాయిని వాళ్ు ఇొంటోో పెళ్ో లల ఒక

కూలీ వాడు గా చూసి, చాకిరీ అొంత్ా చేయిస్ుాొంటే నాకు ఏడుపొ చిచొంది భరిొంచలేక పర య్ాన్ు
ఏడుపొ చిచొంది మామామ. క త్ా అలుోడ్ిత్ో ఇటాో ఎవరైనా చేయిస్ాారా ?’’’’అని ఏడుస్ుాొండగా
మా ఆవిడ చూసిొందట. ఆవిడ చబత్ేనే త్రువాత్ నాకు త్ల్నసిొంది. మా అమమ మాత్ోొం ఏమీ
అన్లేదట. మా ఆవిడ మాత్ోొం న్న్ున ‘’త్మయమడు పిలవటొం త్మరు ఒళ్లు త్ల్నయ్ కుొండ్ా
వొంట పడ్ి త్ోకాడ్ిొంచు ఝాడ్ిొంక ొంటల ది వళ్ుటొం మీకు బానే ఉొంటుొందేమో కాని మాకు
చాలా అస్హూొం గా ఉొంది ‘’అని మళ్ళు ఒక ఝాడ్ిొంపు జాదిొంచిొంది . ’’నా సిొన్ రఫ్ ‘’కన్ుక
పపుపడు పటిటొంచుకో లేదు. అొందుకే న్న్ున నేన్ు త్మయమడ్ికి స్ాటి లెట్
ై అన్ుక నానన్ు
ో .
హెడ్ిడొంగ్ లల రాసి న్టు

వాడ్ి పెళ్ుకాక మయొందు మోహన్ ఒక టి రొండు స్ారుో ఎకొడ్ికో టలర్ వళ్ో న్పుపడు
తిరిగి వస్ుాన్నపుపడూ న్న్ున బలజ వాడ సపటషన్ లల కలవ మనే వాడు ‘’.ఊపుకుొంటల వళళు
వాడ్ిని’’ త్లాోరు ఝామయన్ టేయి
ో న్యినా, అరధ రాతిో రైల్ అయినా అపుపడు ఆ స్మయ్ానికి
బస్ుసలు ఉొండవు కన్ుక మయొందే బయ్లేారి సపటషన్ లలనే పడుక ని రైల్ వచేచదాకా ఉొండ్ి
చూసి వచేచ వాడ్ిని. ఇొంటోో ఏదన
ై ా టిఫిన్ కాని భోజన్ొం కాని చేసి ఇసపా సపటషన్ లల వాడ్ికి
అొంద జేసప వాడ్ిని. ఒక స్ారి అలాగే వడ్ిత్ే క ొంత్ మొంది సపనహిత్రలత్ో టెయి
ో న్ లల
వళ్ళ
ా రమమొంటే వళాోన్ు పది మొందికి మా వాళ్లు పూరీ కూర అన్నొం పెరుగయ చేయిొంచి
తీస్ుక ని రమమొంటే అలానే తీస్ుక ని వళ్ో ఇచాచన్ు అొందులల ఒక అమామయి కూడ్ా
ఉొండటొం నాకు ఆశచరూొం వేసిొంది. ’’మా క లీగ్ ‘’ అని నాకు పరిచయ్ొం చేశాడు. న్మసపా అొంటే
న్మసపా అన్ుక నానొం. ఆ అమామయిే త్రాాత్ మా వాడ్ి జీవిత్ భాగస్ాామిని స్ునీత్ అని
అపుపడు నాకు అనిపిొంచక పర వటొం నా కు లలకజాాన్ొం లేక పర వటానికి గకపప ఉదాహరణ.
ఈ విషయ్ొం ఆ త్రాాత్ ఎపుపడ్య మోహన్ చపపప దాకా ‘’నా బలుబ వలగ లేదు ‘’అదీ నా
శాటిలెైట్ త్త్ా ాొం..
 మరన స్ారి దివి సీమ వరద బాధిత్రలన్ు పరామరిశొంచి వాళ్ో కు వీళ్ుదా రూ సపకరిొంచిన్
వస్ాాాలు డబయబ అొంద జేసపొందుకు అవని గడడ వళాోొం. ఇదీ అలాొంటిదే న్ని పోభావతి భావన్.
ఇవి త్పపవు అని నేన్ు అన్ుక ొంటాన్ు. ఇొంకా ఒకటి రొండు స్ారుో ఇలా వాళ్ు త్ో వళ్ున్
జాాపకొం.

నా దారి తీరు -64

మామయ్ూ స్ాాపిొంచిన్ శ్రు రామ చొందో వద

ై ిక మహా స్భ

మా ఉయ్యూరు లల ఏవైనా ఆధాూతిమక కారూ కుమాలు విషాణాలయ్ొం లలనే జరిగేవి .

హరికధలు కాపుల వీధి రామాయ్లొం లల, శివాలయ్ొం లల కూడ్ా జరిగేవి. అవీ ఎపుపడ్య
ఒకటి రొండు స్ారుో జరిగేవి. నిరొంత్రొం నిరాహిొంచటానికి త్గిన్ వేదిక లేదు. దానికోస్ొం
పూన్ు కున్న వారూ లేరు. ఆ ఆలలచన్ ఉన్న వారూలేరు. అపుపడు త్రమీదకు వచాచడు
చనడవరపు చొందో శేఖర రావు గారి పెదాబాబయి. ఆయ్న్ బొ ొంబాయి లల ఏదయ పెదా ఉదయ ూగస్ుాడ్ే
రొండు చేత్రలా బాగానే స్ొంపాదిస్ా ునానడని అొందరు అన్ుక నే వారు. ఏడ్ాదికి ఒకటి రొండు
స్ారుో ఉయ్యూరు వచిచ త్ల్నదొండుోలెన్
ై చొందో శేఖర రావు గారి ని అమమ అమమన్న గారిని,
స్ర దర స్ర దరీలన్ు చూసి వళ్లుత్ూ ఉొండ్ేవాడు. అలా ఒక స్ారి ఉయ్యూరు వచిచన్పుపడు
ఆయ్న్ మన్స్ులల ఇకొడ ఒక ధారిమక స్ొంస్ా ఏరాపటు చేయ్ాలనే ఆలలచన్ వచిచొంది . మా
మేన్ మామ గొంగయ్ూ గారిత్ో ఆయ్న్కు మొంచి చన్ువు ఉొండ్ేది. మామయ్ూ విషాణాలయ్ొం
లల పురాణాలు చపపటొం స్పాాహాలు నిరాహిొంచటొం అొందరికి త్ల్నసిన్ విషయ్మే. చొందో శేఖర
రావు గారు మా నాన్నగారికి మొంచి సపనహిలు., ’’ఒరే’’అని పిలుచుక నే చన్ువున్న వారు
మా మామయ్ాూ అమమన్న గారి త్మయమడు క హెడ్ కరణొం గారైన్ ఆదిరాజు న్రసిొంహా రావు
గారి అకొ గారు. మామయ్ూ ఈ కరణొం గారూ ‘’ఒరే’’అని పిలుచక నే వారు. విషాణాలయ్
కారూకుమాలకు ఈయ్నే ఆధారూొం వహిొంచేవాడు. మామయ్ాూ త్ో చనడవరపు వారి
పెదాబాబయి చరిచొంచి, వారిొంటికి ఎదురుగా ఉన్న ఖాళ్ళ స్ా లొం లల రొండు నిటాటళ్ు త్ాటాకుల
పాక ఏరాపటు చేసపటో ు అొందులల ‘’శ్రు రామ చొందో వైదిక మహా స్భ ‘’పపర ఒక ఆధాూతిమక స్ొంస్ా
న్ు ఏరాపటు చేయ్టానికి నిరణయిొంచారు. ఖరుచ అొంత్ా ఆయ్నే పెటట ుకోనేటో ు మామయ్ూ
స్భన్ు అనిన విధాలా అొందరికి ఉపయోగ పడ్ేటో ు, నిరాహణ చేసపటో ు అన్ుక నానరు. అలా
ఈ స్భ చనడవరపు వారి ఆరిధక స్హాయ్ొం త్ో మామయ్ాూ నిరాహణ లల వల్నసిొంది.
 మామయ్ూ చాలా నికొచిచ మనిషి పోతి రూపాయిని జాగుత్ా చేస్ా ాడు. లెకొలు రాస్ాాడు.
అొందుకనే ఈయ్న్ మీద ఆయ్న్ పూరీా బాధూత్న్ు పెటట ాడు. మామయ్ూ కూడ్ా దానిన త్న్
శకిా స్ామరాధులత్ో తీరిచ దిదా ే పోయ్త్నొం చేశాడు. పురాణాలు చపపప వాడు. హరి కధలు చపపప
వాడు ధారిమక పోవచనాలన్ు చపిపొంచేవాడు. శివ రాతిోకి అభిషపకాలు నిరాహిొంచేవాడు..

మామయ్ూనిరాహిొంచిన్ మరకక పోత్ూక కారూకుమొం ‘’వేద స్భల నిరాహణ ‘’.రాషట ొంా లలని
వేదొం పొండ్ిత్రలొందరూ మామయ్ూ ఆహాాన్ొం మేరకు ఉయ్యూరు వచేచ వారు. వారొందరికీ
మామయ్ూ గారిొంటోోనే భోజన్ొం వస్తికి మా ఇలుో కూడ్ా ఉప యోగ పడ్ేది. వారొందరికీ మా
అత్ా య్ూ మహా లక్షమమమ గారే మడ్ి త్ో వొంట చేసపది,వడ్ిడ ొంచేది. లడూ
డ లు మొదలెన్
ై సీాటో
త్ో భోజన్ొం ఎత్ేా వారు. మేమయ వాళ్ుొంటోోనే భోజన్ొం. వేదొం పొండ్ిత్రలు శ్రు రామ చొందో వైదిక
మహా స్భ ‘’లల ఉచైచస్ారొంత్ో అొంత్ా కల్నసి ఏక స్ారొం త్ో వేద పన్స్లు చదువుత్రొంటే ఏమీ
త్లీక పర యినా అరధొం కాక పర యినా మహా ఆన్ొందొం గా ఉొండ్ేది. చవులు రికిొన్ుచక ని
ఆస్ాొంత్ొం వినే వాళ్ుొం. అదొ క దివాూన్ు భయతి, స్ాయ్ొంత్ోొం వేళ్ ఈ స్భ జరిగేది. అొందరిత్ో
బాటు ఒక లావుపాటి ఆచారుూల వారు వచేచ వారు. వారు మహా పొండ్ిత్రలని త్ల్నసిొంది
వారు ఒక అరగొంట సపపు’’ వేదారాధనిన ‘’చాలా స్రళ్మైన్ భాష లల అొందరికి అరధమయిేూ రీతి
లల స్పషట మన్ ై .ఆ
ై ఉచాచరణ త్ో వివ రిొంచేవారు. ఈ కారూకుమొం లల వీరి వాకుొలే హెై లెట్
త్రాాత్ా కుమ, ఘనా, జటా లత్ో ఎవరి పాొండ్ిత్ాూనిన వారు పోదరిశొంచేవారు. దాదాపు రొండు
గొంటలు జరిగేది. మామయ్ాూ కు ఎవరి అరోత్త్ ఏమిటో క్షున్నొం గా త్లుస్ు. దానిని బటిట
త్ాొంబయలొం దక్షిణా ఏొంత్ో మరాూద పూరాకొం గా అొంద జేసప వాడు. ఈ స్భలకు వీలెైత్ే
చనడవరపు వారి పెదాబాబయి వచేచవాడు. య్దా శకిా ఆయ్నా దక్షిణ ల్నచిచ ఉత్ాసహ పరచే
వాడు. మామయ్ూఅొందరిని చకొగా పరిచయ్ొం చేస్ా ూ వారి విదాత్ ఏమిటో వివరిస్ా ూ
ఆహాానిొంచి వారి వేద విదాూ పోదరశన్ చేయిొంచే వాడు. త్రాాత్ అొందరూ మామయ్ూ
గారిొంటికి వచిచ భోజనాలు చేసప వారు. ఇకొడ్ా మామయ్ాూ య్దా శకిా దక్షిణ
త్ామయబలాల్నచిచ స్త్ొరిొంచి పొంపపవాడు. చాలా మొంది ఆ రాతిోకే బయ్లేారి త్మ
స్ాగాుమాకో లేక వేరే చనట జరిగే స్భలకో వళళు వారు మిగిల్నన్ వారు మామయ్ాూ గారిొంటోోన్ు
మా ఇొంటోోన్ు నిదిోొంచే వారు. మరానడు ఉదయ్ొం కారూ కుమాలు పూరీా చేస్ుక ని బయ్లేారి
వళళు వారు. లేక ఊళళు అొందరిళ్ుకు వళ్ో , వేదొం విని పిొంచి దక్షిణ పొ ొంది త్రాాత్ మరన ఊరు
వళళు వారు. ఇలా మహా వైభవొం గా మామయ్ూ అొందరికి స్ొంత్ృపిా కల్నగేటో ు స్భలన్ు న్
భయత్ో న్ భవిషూతి గా నిరా హిొంచాడు. ఇది ఆయ్న్ కు ఒక స్వాలు గా నిల్నచి ఆయ్న్ పపరు
బాగా వాూపా మైొంది.

వద
ై ిక స్భలల మామయ్ూ పోతి మాస్ శివ రాతిో నాడు పగలు సీత్ా రామ కలాూణానిన
ఉత్ాసహ వొంత్రలెన్
ై దొంపత్రల త్ో చేయిొంచేవాడు. మా దొంపత్రలొం రొండ్య నల లలనే
కలాూణొం చేశాొం. వొంటనే మా అన్నయ్ూ గారి అమామయి వేద వల్నో కి వివాహొం నిశచయ్మై
వొంటనే పెళ్ో జరిగిొంది ఇది ఒకశుభ స్ూచకొం గా అొందరికి త్ల్నసి మయన్ుడకోచేచవారు. ఇలా
రొండ్ేళ్లు కళాూణాలు నిరాఘాటొం గా స్ాగాయి. వేదస్భలకు అొందరిని పర ో త్సహిొంచటానికి
మామయ్ాూ ఎవరిొంటోో వివాహ మైనా ఉపన్య్న్ొం అయినా ఏదన
ై ా శుభ కారూకుమొం
జరిగినా ఆ కుటుొంబొం వారిని న్ూట పదహారు రూపాయ్లు శాశాత్ నిధికి చొందా ఇచేచటు
ో
ఏరాపటు చేశాడు. అొందరూ ఇది చాలా మొంచి కారూకుమొం, ఆలలచన్ అని భావిొంచి
స్ాచచొందొం గా మయొందుక చిచ విరాళాలు అొందిొంచారు. స్ొంస్ా ఆరిధకొం గా బలలపపత్ొం
చేయ్టానికి స్హకరిొంచారు ఆ డబయబన్ు మామయ్ూ బాొంక్ లల ఫికసడ్ డ్ిపాజిట్ లల వేసి
దాని పెై వచేచ వడ్ీడ త్ో కారూ కుమాలు చేసపవాడు ఇదొ క ఆదరశొం గా మిగిల్నొంది . చనడవరపు
వారబాబయి పూనికా స్ొంకలపొం మామయ్ూ వలో నర వేరి ఈ స్భ రాషట ొంా లలనే మొంచి పపరు
త్చుచక ని అొందరికి అన్ుస్ర ణీయ్ొం అయిొంది. ఉయ్యూరు చరిత్ో లల మామయ్ూ పపరు
శాశాత్ొం గా నిల్నచి పర యిొంది.

ఈ స్భ గయరిొంచిన్ మరినిన వివరాలు మరన స్ారి

నా దారి తీరు -65

రామడుగయ స్ూరూ నారాయ్ణ శాసిా ి గారు

శ్రు రామ చొందో వైదిక మహా స్భ రనజు రనజుకూ అభి వృదిధ చొందుత్ూనే ఉొంది. య్దా శకిా
విరాళాలు అొందుత్ూనే ఉనానయి. ఉత్ాసహొం గా జన్ొం పాలగొొంటలనే ఉనానరు. హరి కధలు,
పురాణాలు కళాూణాలు అనీన స్కుమొం గా జరుగయత్రనానయి. కారీాక మాస్ొం లల అభిషపకాలు
శివ రాతిో అభిషపకాలు జరుగయత్రనానయి. న్న్ున మా మామయ్ాూ దగొ ర కూరనచ బటుటక ని
మహానాూస్ొం త్ో ఏకాదశ రుదాోభి షపకొం చేసప వాడు నేన్ూ అదే మొదటి స్ారిగా ఆయ్న్ త్ో
కూరుచని అభిషపకొం చేయ్టొం అపపటికి నాకు మహానాూస్ొం న్మక చమకాలేవీ త్ల్నయ్వు.
వొంగాల స్ుబబయ్ూ గారి త్ో మా నాన్న గారు చని పర యిన్ త్రాాత్ాశివాలయ్ొం లల అభిషపకొం
చేయిొంచుక నే వారొం ఇకొడ స్భలల కారూకుమాలు రొంగ రొంగ వభ
ై వొం గా అవుత్రనానయి.
మామయ్ాూ క ొంత్ కాలొం పురాణాలు చపాపడు. త్రాాత్ా గయొంటలరు న్ుొండ్ి శ్రు రామడుగయ
రామ స్ూరూ నారాయ్ణ శాసిా ి గారు ఊళళోకి వచిచ శివాలయ్ొం దగొ ర సీత్ొం రాజు వారి స్త్ోొం
లల కాపురొం ఉనానరు. భారూ ఆరుగయరు ఆడపిలోలత్ో ఉొంటునానరు. ఆయ్న్ున మొదట
బాోహమనారాానికి పిల్నచే వారు అధిశవ
ు నానికి పిల్నచ స్ొంభావన్ ల్నచేచవారు. అొందరికి పరిచయ్ొం
ా త్ల్నసిొంది .
అయిన్ త్రాాత్ ఆయ్న్ున బాగా అొందరూ అరధొం చేస్ుక నానరు ఆయ్న్ విదాత్ర
అపపటి న్ుొంచి ఇొంకా ఎకుొవ గ్రవొంగా జన్ొం చూస్ుానానరు.

శాసిా ి గారి చేత్ పురాణొం చపిపొంచటొం పాోరొంభిొంచారు. శోుత్లు బాగా విొంటునానరు. హారతి
పళళుొం లల డబయబలు బానే వేస్ా ునానరు. ఇొంటికి కాయ్గయరలు పళ్లు బయ్ూొం పొంపి కుటుొంబ
పర షణకు స్ాయ్ొం చేస్ా ునానరు ఇొంటికి వసపా మహా మరాూదగా చూస్ుానానరు రొండు రనజుల
కోస్ారి మామయ్ూగారిొంటికి వచేచవారు అపుపడు మా ఇొంటికీ వచిచ అమమన్ు
పలకరిొంచేవారు. మా అమమ కూడ్ా నిత్ూ శోుత్. పురాణొం త్రాాత్ా ఏదయ పోస్ాదొం కూడ్ా
అొందరికి పొంచేవారు అకొడ ఒక హాొండ్ పొంపు న్ు కూడ్ా త్ోవిాొంచి నీటి వస్తి కల్నపొంచారు.
చిన్న వేదిక కూడ్ా ఏరాపటెైొంది. అొందరు కూరనచవటానికి చాపలు పరదాలు వచాచయి య్ధా
శకిా స్హకరిొంచేవారు స్హకరిస్ా ూనే ఉనానరు. శాసిా ి గారు చాలా పొ డవుగా పొ డవుకు త్గొ
లావుగా న్ుదుట విభయతి రేఖలు పెదా కుొంకుమ బొ టుట త్లో టి పొంచా లాలీచ పెై ఖొండువా త్ో
పిలక త్ో ఉొండ్ేవారు పురాణొం చపపప టపుపడు శాలువా కపుపక ని చకకాొ లేకుొండ్ా
ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ పొ డవైన్ వొంకాయ్ లాగా ఉొంటారన ఏమో కాని ఆయ్న్కు అస్లు పపరు
పర యి ‘’వొంకాయ్ శాసిా ి ‘’గారు అని పిల్నచేవారు. అది ఆయ్న్కు త్లుస్ర లేదయ త్ల్నయ్దు.
ఆయ్న్ పెదా కూత్రరు ఎకుొవగా ఆయ్న్త్ో తిరిగేది. మామయ్ాూ పెదా క డుకు పదమ నాభొం
కు ఈ అమామయి జోడ్ీ అని శాసిా గ
ి ారు అమామయిని పదమనాభానికి ఇచిచ పెళ్ో చేస్ా ారని
పుకారు షికారు చేసిొంది. కాని మామయ్ూకు ఇషట ొం ఉన్నటు
ో ఎకొడ్ా బయ్ట పడలేదు
ఆయ్న్ శాసిా ి గారిని వేలా కోలొం కూడ్ా చేసపవాడు. పుకారు పుకారే అయిొంది కాని నిజొం
కాలేదు.
 శాసిా ి గారు గయరజాడ లల కూడ్ా పురాణొం చపపప వారు అకొడ్ా బాగా కిోక్ అయ్ాూరు
స్ొంపాదన్ పెరిగిొంది. కుటుొంబ పర షణ కు ఇబబొంది లేకుొండ్ా పర యిొంది స్ొంత్ృపిా ఆయ్న్లల
బాగా వూకా ొం అయిేూది. మా ఇొంటికి కూడ్ా భోజనానికి పిల్నసపా

వచేచవారు. శుభకారాూలకు వచిచ పొండ్ిత్ త్ాొంబయలొం సీాకరిొంచేవారు మాలల ఒకరుగా

ఉనానరు భారూ కూడ్ా ఆడ వాళ్ు త్ో కలుపు గనలు గా ఉొండ్ే వారు. ఆమకూ గ్రవొం బాగానే
ఇచేచవారు. ఆ త్రాాత్ా ఆయ్న్ కుటుొంబానిన హెైదరా బాద్ కు మారాచరు. అపుపడపుపడు
ఉయ్యూరు వచిచ వళళు వారు. ఆ త్రాాత్ చాలా కాలొం ఆయ్న్ గయరిొంచి త్ల్నయ్దు కాని
ఆయ్న్ హెద
ై రాబాద్ దయ మల్ గయడ్ా లల శ్రు రామ కృషాణ మఠొంలల పోవచనాలు చబయత్రన్నటు
ో
ఉపనిషత్ర
ా లు, వేదొం భగవద్ గీత్ ల పెై మొంచి వాూఖాూనాలు చేస్ా ున్నటు
ో ఆొందో పోభ దిన్
పతిోక లల చదివే వాడ్ిని. మొంచి గయరిాొంపు వచిచ న్ొందుకు స్ొంత్ోషొం ఆ ఉొండ్ేది. అమమకు
మామయ్ాూ కు ఈ విషయ్ాలు చబత్ే వాళళు స్ొంత్ోషిొంచే వారు.

స్భలల కలకలొం

వద
ై ిక మహా స్భ లల పురాణొం చపపటానికి కేరళ్ న్ుొంచి ఒక మలయ్ాళ్ొం త్లుగయ బాగా
వచిచన్ మయస్ల్న పొండ్ిత్రడు రొండ్య భారూ త్ో వచిచ సీత్ొం రాజు వారి స్త్ోొం లలనే రామడుగయ
శాసిా ి గారున్న చనట నే అదా కుొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ పపరేమిటో గయరుా లేదు. ఆయ్న్ మహా
భారత్ొం పురాణొం చపపటొం పాోరొంభిొంచాడు. జన్ొం విపరీత్ొం గా విన్టానికి వచేచవారు పాక
అొంత్ా నిొండ్ి పర య్ారు. ఆయ్న్ చపపప తీరు లల త్లుగయ అొంత్ స్పషట ొం గా ఉొండ్ేది కాదు
య్ాస్ ఉొండ్ేది. అయినా శుదధగ వినేవారు. మధూలల ఒకటి రొండు స్ారుో వళాోన్ు విన్త్ైకి.
ఆయ్న్కు కోలచల శ్రురా మయరిా మామయ్ాూ గనవిొంద రాజుల శ్రురామ మయరిా గారు, సీత్ొం
రాజు స్త్ూ నారాయ్ణ గారు గకపప శోుత్లు ఆయ్న్ ఏది చపిపనా త్లలు ఊపుత్ూ ‘’ఆహా
ఓహో అన్ు కుొంటల త్న్మూొం గా వినేవారు. అయ్న్ ఏది చపిపనా నాగస్ారొం విన్న
పామయలెై త్లలూపటొం నాకు మరీ చనదూొం గా ఉొండ్ేది. మరీ ఓవర్ గా ఆయ్న్ చపుపత్ూ
ఉొండటొం వీళ్లు ఆయ్నేది చబయత్రనానడ్య త్లుస్ుకోకుొండ్ా ఈ చేస్టలేమిత్ో అరధమయిేూది
కాదు.

ఒక రనజు నేన్ు వళ్ో విొంటునానన్ు. అయ్న్ దుోత్ రాస్ుాాడ్ికి న్ూరుగయరు క డుకులని

చపిపవారి పపరోన్ు చపపటొం పాోరొంభిొంచారు ‘’ఒక నాలుగైదు పపరో ు చపిప స్మయ్ొం అయి
పర యిన్ొందున్ మరానడు చబయత్ాన్ని చాల్నొంచారు నేన్ు ఇొంటికి వచిచ వాళ్ు పపరో మి
ే టో
భారత్ొం చదివి ల్నస్ుట రాస్ుకోనానన్ు. మరానడు కూడ్ా స్భకు వళాోన్ు ఆయ్న్ రచిచ పర యిన్
ఉత్ాసహొం గా క్రవ స్ొంత్ాన్ొం పపరో ు చపపటొం పాోరొంభిొంచాడు. అయిదారుపెరో త్రాాత్ా
చీపురు విస్న్ కరు, పీత్ చేొంత్ాడు పలుగయ పార, చాప మొదలెైన్ పపరోనీన చపాపడు. ఎవరికీ
స్ొందేహొం కలగలేదు. నాకు మొండ్ి పర త్ోొంది.. భరిొంచలేక పర య్ాన్ు విన్టానికే చాలా
స్హయ్ొం గా ఉొంది. త్మాయిన్ుచకోనానన్ు. ఆయ్న్ పపరో ు అనీన చపిప ఆపపశాడు మా
వాళ్ుొంత్ా హరిధాానాలత్ో చపపటు
ో చరిచారు. అపుపడు నేన్ు లేచి నిలబడ్ి ‘’ఇక ఆపొండ్ి
అయ్ాూ శాస్ుాాలు గారూ !క్రవుల పపరోనీన గయకొ టిపుప కోకుొండ్ా చపిప న్ొందుకు చాలా
స్ొంత్ోషొం మీ జాాపక ధారణా శకిా అమోఘొం. ఇొంత్కీ ఈపపరో ు ఏ భారత్ొం లల ఉనానయో
సెలవిస్ాారా ?అని అడ్ిగాన్ు. స్భలల కలవరొం కలకలొం ‘’ఈ కురు స్ానానస్ా అొంత్టి మయస్ల్న
పొండ్ిత్రడ్ిని అడ్ిగే వాడు ?’’అని అొందరూ అన్ుక నానరు ణా మీద మొంది పడ్ాడరు. ’’నేకేొం
త్లుస్ు న్ని ఆయ్నిన నిలదీశావు ?’’అనానడు క లచిన్ మామయ్ూ. అపుపడు నేన్ు’’
అస్లా పపరో ు ఉనానయో లేదయ మీలల ఎవరికైనా త్లుస్ా’’ ?అని అడ్ిగాన్ు ఎవరూ త్లుస్ు
న్ని చపపలేదు మా మామయ్ాూ కూడ్ా అొంత్ే. అపుపడు నేన్ు రాస్ుక చిచన్ ల్నస్ుట లలని పపరో ు
వరుస్గా చదివాన్ు దిమమ తిరిగి పర యిొంది అొందరికి శాస్ుాాలు వారు నిలువు గయడ్ేో శారు.
అపుపడు నేన్ు మళ్ళు ‘’అలుకు గయడ్ాడ చీపురు పులాో చకాొ పీత్ా కతిా పీట ‘’వగైరా పపరో ు
ఆయ్న్ చబయత్రొంటే అర ఇవేొం పపరో ు అని మీకేవరికి అని పిొంచక పర వటొం త్ో ఆయ్న్
విజుో మిుొంచి ఇషట మొచిచన్ అడడ దిదామైన్ అస్హూమైన్ పపరోనీన చబత్ే మై మరచి చపపటు
ో
క టాటరు. చపపప వాడ్ొం చబయత్రనానడ్య , అస్లు విషయ్ొం చబయత్రనానడ్ా లేదా అనే ఆలలచన్
అకొరలేదా ?త్లుస్ు క ని నేన్ు చబత్ే నేనద
ే య త్పుప చేసిన్టు
ో మీరొంత్ా న్న్ున తిటాటరు
ఇపుపడు త్ల్నసిొందా అస్లు విషయ్ొం ఏమిటో ?’’అనానన్ు మళ్ళు నేనే శాస్ుాాలు గారిత్ో
‘’ఇలాొంటి అవాచూొం అపాోచూొం పపరో ు చపిప స్భ న్ు త్పుప దయ వ పటిటొంచిన్ొందుకు ఇపుపడ్ే స్భా
మయఖొం గా క్షమాపణ చపపొండ్ి ‘’అనానన్ు. దీనికీ మళ్ళు ఇబబొంది పడ్ాడరు అొందరూ. అయ్న్
ననట మాటే లేదు ఇబబొంది కరొం గా ఉనానడు. చివరికి ఆయ్నే ‘’ననటి క చిచన్ మాటలు
చబయత్ూొంటే మీరు విపరీత్ొం గా త్లలూపుత్ూ భలష్ భలష్ అొంటుొంటే నేన్ు మరీ రచిచ పర యి
ఇషట ొం వచిచన్ పపరోనీన చపాపన్ు ఇవి ఏ పుస్ా కొం లలన్ు లేవు. ననటికి వచిచన్దొంత్ా వాగేశాన్ు.
క్షమిొంచొండ్ి. ’’అనానరు. అపుపడు న్న్ున అొందరూ అభిన్ొందిొంచారు ‘’భలే చపాపవురా
అబాబయ్ ‘’అనానడు కోలాచల మామయ్ూ. మా మామొంయ్ాూ ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొం చాడు.
మరానడ్ే శాస్ుాాలు గారు బచానా ఎత్ేా సి వళ్ో పర య్ారు. అపపటి న్ుొంచి నేన్ు ఏ స్భలల వినాన
అస్లేొం చబయత్ారన ఏొం చపాపలల అస్లు విషయ్ొం ఏమిటో మయొందే చూస్ుక ని వచిచ విన్టొం
అలవాటెైొంది. నేన్ు స్భలల ఉొంటె చాలా జాగుత్ా గా మాటాోడటొం అలవాటెొంై ది వకా లకు.. Commented [GS1]:

నా దారి తీరు -66

స్భ స్మాపా ొం

చనడవరపు వారి పెదాబాబయి, మామయ్ాూ కల్నసి ఎొంననన ఆశయ్ాలత్ో నలక ల్నపన్ శ్రు
రామ చొందో వైదిక మహా స్భ స్ుమారు పది హేనేళ్ో ల నిరిాఘనొం గా న్డ్ిచిొంది. ఆ త్రాాత్
చనడవరపు వారు పెదాగా స్భ పెై ఆస్కిా చూప లేదు అత్ని మాన్సిక ఆరనగూొం స్రిగొ ా ఉొండ్ేది
కాదు. మామయిేూ ఒొంటరి గా కారూ కుమాలు నిరాహిొంచాడు. ఆయ్న్ అన్ుకోకుొండ్ా పక్ష
వాత్ానికి గయరై నాడు. కదలలేక పర య్ాడు ఆయ్న్ కు ఆ జబయబ వచిచొందొంటే ఇన్ుమయకు
ో అని పిొంచిొంది. మొంచి ఆరనగూొం ఆయ్న్ది రాళ్లు తినాన హరిన్ుచక నే వాడు.
చేద పటిట న్టు
కషట పడ్ే వాడు. పాలేళ్ు త్ో కల్నసి కటెటలు క టేటవాడు. పొ లొం వళ్ో పాలేళ్ు త్ో స్మాన్ొం గా
నాగల్న దునేనవాడు. వూవస్ాయ్ పన్ులలో ఆయ్న్కు రానిది లేదు అనినటా హుషారుగా పని
చేసపవాడు. పర త్ పర సపవాడు బస్ాాలు కుటేట వాడు. బస్ాాలు పాలేళ్ు నతిా కేత్ేా వాడు. బాల్
బాదిమొంటన్ బోహామొండొం గా ఆడ్ేవాడు చస్ లల మాొంచి దిటట. ఒకటేమిటి స్మస్ా ొం త్లుస్ు,
చేసపవాడు కూడ్ా. అలాగే ఎవరిొంటోో ఏ కారూకుమొం వచిచనా నిలబడ్ి స్ాయ్ొం చేసవ
ప ాడు వొంట
వొండ్ిమచటొం, వడ్ిడ ొంచటొం, మరాూదలు చేయ్టొం ఒక పాోన్ పోకారొం అనీన జరిపిొంచటొం.
ఆయ్న్కు అలవాటు భోజనాలు యిెొంత్ ఒతిా డ్ి కారూకుమొం అయినా పదక ొండున్నరకు
ఎత్ాాపెటట ాల్నసొందే. అొంత్ టెైొం మయిొంటెన్
ై చేసవ
ప ాడు. అలాొంటి వాడ్ికి బ.పి.అకస్ామత్ర
ా గా పెరిగి
పెరాల్నసిస్ వచిచొంది మొంచొం లలనే ఉొండ్ాల్నస వచిచొంది మాట స్ుపటొం గా వచేచది కాదు.
ఉచైచస్ారొంత్ో వేదొం చదివేవాడు అదుుత్ొం గా శోోకాలు రాగ య్యకా ొం గా చదివే వాడ్ికి ఇలా
రావటొం మా అొందరికి మహా బాధ గా ఉొండ్ేది.

ై ిక స్భ న్ు నిరాహిొంచటొం కషట ొం గా ఉొండ్ేది.

ఇలా ఇబబొందులు పడుత్రన్న మామయ్ూ వద
అపుపడు మామయ్ూ చపిపన్టు
ో రొండ్య క డుకు న్రసిొంహొం ఆ కారూకుమాలన్ు చే బటిట
జరిపాడు. ఇలా క ొంత్ కాలొం జరిగిొంది మామయ్ూక డుకు ‘’మోహనాయ్’’అనే వాడు బొందరనో
ఏొం కాొం చదువుత్ూ వారానికో స్ారి ఇొంటికి వస్ూ
ా త్ొండ్ిోని జాగుత్ా గా చూస్ుక ొంటల
ఉొండ్ేవాడు. అలాొంటి మోహనాయ్ ఒక రనజు రాతిో ఉయ్యూరు సెొంటర్ కు వళ్ో సెైకిల్ మీద
ఇొంటికి తిరిగి వస్ూ
ా ఉొండగా లారీ దీక ని అకొడ్ికకొడ్ే చని పర య్ాడు దీొంత్ో మామయ్ాూ
మరీ కుొంగి పర య్ాడు. ఆరనగూొం మరిొంత్ క్షీణొంన చిొంది. ఉత్ాసహొం పర యిొంది కళ్ుొంబడ్ి
ఎపుపడూ కనీనరు కారుత్ూ ఉొండ్ేది ఆయ్న్ున చూసెా గయొండ్ త్రుకుొ పర యిేది . ఆయ్న్కు
క డుకులు ఏ లలపొం చేయ్కుొండ్ా గాజు ళా చూస్ుక నానరు. మొహనాయ్ చని పర యిన్
నాలుగేళ్ుకు మామయ్ూ 1987మార్చ లల నేన్ు గొండ్ాోయి లల పని చేస్ా ుొండగా చని
పర య్ాడు. మా కుటుొంబానికి క ొండొంత్ అొండ పర యిొంది. మా బాధ వరణనా తీత్ొం

మామయ్ాూ క డుకు న్రస్య్ూ క ొంత్కాలొం వైదిక స్భన్ు లాగాడు త్రాాత్ వాడూ కాడ్ి
పారేశాడు అొందరూ కటిటన్ శాశాత్ చొందాలెొంయ్ాూయో ఎవరికి త్ల్నయ్దు. ఇలా ఉజాలొం గా
వల్నగిన్ స్భ పరి స్మాపా మయిొంది చరిత్ో లల నిల్నచి పర యిొంది.

పపకాట రాయ్యళ్ు ఆటకటుట

మా మామయ్ూ గొంగయ్ూ గారు, పకిొొంటి బలో ొం క ొండ లసక్షీమ నారాయ్ణ, ఆయ్న్

త్మయమడు హన్ు మొంత్ొం, వాళ్ు బావ త్ాగయ బో త్ూ స్ుబాబరావు, వొంటాోపోగడ వొంకటేశారుో
మొదలెన్
ై వాళ్ుొంత్ా స్ాయ్ొంత్ోొం నాలుగయ అయిేస్రికి బలో ొం క ొండ వారి వాకిటో ో నేల మీద
చాపలు వేస్ుక ని స్రదాగా పపకాట ఆడ్ే వారు. ఇది ఎవరికీ అభూొంత్రొం కాదు కాని ఆటలల
అరుపులు కేకలు, బయత్రలు ఒకోొ స్ారి ఇబబొంది కల్నొ ొంచేవి. ఏదయ కాలక్షేపొం కోస్ొం
ఆడుకున్ుానానరని చాలా ఏళ్లు స్రుాకు పర యి ఓపిక పటాటన్ు. చాలా స్ారుో హెచచరిొంచాన్ు.
వానాకాలొం అయినా చల్నకాలొం అయినా వేస్వి అయినా దీనిన ఇలానే స్ాగిొంచారు
‘’ఆడుకుొంటే ఆడుకునానరు కాని ఆ అరుపులేమిటి ?ఆ గనల ఏమిటి ?చుటల
ట పకొల వాళ్ో కు
ఇబబొందిగా ఉొంటుొందని త్లుస్ుకో లేరా ?ఎవరికైనా స్హన్ొం ఒక హదుా వరకే ఉొంటుొంది
దాటిత్ే ఎవరీన ఆపలేరు. అయినా రాతిో ఎదిొంటి దాకా ఆడ్ాలా ? మీ పిలోలకు మీరేొం
చబయత్ారు వాళ్లు కూడ్ా మీ లాగే పపక ఆడుత్ూొంటే ఊరుక ొంటారా ?“’అని ఎననన స్ారుో
చపాపన్ు. మామయ్ూ స్ొంధూ వారుచకోవటానికి ఒక పావు గొంట ఇొంటికి వచిచ అది పూరీా
చేసి మళ్ళు అకొడ్ికి చేరే వాడు. దాదాపు ఏడ్నిమిదేళ్లు ఇలా గడ్ిచాయి. ఒక రనజు రాతిో
ఏడు అయిొంది. వీళ్లు మహా జోరుగా రొంజుగా ఆడుత్రనానరు. కేకలు తిటు
ో భరిొంచలేక
పర య్ాన్ు. ఒకొ స్ారిగా అకొడ్ికి వళ్ో అొందరి చేత్రలలోని పపక మయకొల్ననలాకుొని కిొంద
ఉన్న మయకొల్నన చేత్ా ో తీస్ుక ని చిొంపి అవత్ల పారేశాన్ు ఇక చేసపదమీ
ీ లేక ఎవరికి వారు
నమమదిగా జారుక నానరు న్న్ున ఏమీ అన్ లేదు. అొంత్ే మరానటి న్ుొంచి బలో ొం క ొండ వారి
వాకిటో ో పపకాట బొంద్ అయిొంది. ఇదొంత్ా మామయ్ూ బాగా ఆరనగూొం గా తిరుగయత్రనాన
రనజులలో జరిగిన్ స్ొంఘటన్. మా అమమ న్న్ున ఏొంత్ో మచుచకోన్నది. విన్న వాళ్ుొంత్ా ‘’భలే
బయదిధ చపాపవ్ ‘’అని న్న్ున పొ గిడ్ారు.

నా దారి తీరు -67

పున్ః పూనా పోయ్ాణొం

మా త్మయమడు మోహన్ పూనా లల ఒక అపార్ట మొంట్ క న్ుకుొనానడు. సిపర రేక్స కాారా ర్స
న్ుొంచి ఇకొడ్ికి మారుత్ాన్న మాట. అది గయడ్ివాడ కు చొందినా డ్ాకటర్ గారిదే. గృహ
పోవేశానికి మమమల్నన రమమని చాలా స్ారుో చపాపడు. పూరాొం మొదటి స్ారి వళ్ున్పపటి
అన్ుభవానిన మా ఆవిడ మరిచ పర లేదు అొందుకని త్ాన్ూ రాన్న్ కుొండ్ా అత్ా గారిని అొంటే
మా అమమన్ు పోయ్ాణొం చేయిొంచిొంది. అమమకూ అొంత్ ఇషట ొం గా ఉన్నటు
ో లేదు. వళ్ుక
పర త్ే చిన్న క డుకు ఏమన్ు క ొంటాడ్య న్ని లలపల ఉొంది. అయిషట ొం గానే స్రే న్ొంది నాకు
ఎటల త్పపడు కదా మా నాలుగన వాడు రమణ మాత్ో వస్ాాన్నానడు ఇదివరకు మాత్ో
వాడు రాలేదు అొందుకని ఒపుప క నానన్ు. టికట్స బజవాడ వళ్ో రిజర్ా చేయిొంచుక ని
వచాచన్ు. బహుశా అపుపడు కోణార్ొ ఎకసెోస్ క త్ా గా వచిచొంది హెద
ై రాబాద్ లల టెయి
ో న్
మారాల్నసన్ వస్రొం త్పిపొంది. కటానలు ఎవరికి ఏమేమి పెటట ాలల అనీన పోభావత్ే స్రిాొంది .
పోయ్ాణ ఏరాపటో నీన జాగుత్ా గా చూసి అత్ా గారికి ధైరూొం చపిప గృహ పోవశ
ే ొం త్రాాత్ా కూడ్ా
ఒక నల రనజులు అకొడ్ే ఉొండ్ి రమమని ఆవిడకు చపిపొంది అపపటికే ఆవిడ బ.పి.త్ో బాధ
పడుత్ోొంది. మొందులనీన క ని తీస్ుక నానన్ు. దారి లల తిన్ టానికి అనీన ఏరాపటు చేసిొంది
పోభ.

మయగయ్గరొం టెయి
ో న్ ఎకిొ పూనా చేరాొం. అకొడ సపటషన్ కు వచిచ మమమల్నన మోహన్ రిసవ్
ీ
చేస్ుక నానడు అమమ ఎొంత్ోస్ొంత్ోషిొంచిొంది. మేమయ వళ్ున్ రొండు రనజులకు మయహూరా ొం
అని జాాపకొం. మోహన్ వాళ్లు హడ్ావిడ్ి గా ఉనానడు భారూ కూడ్ా. మా చిన్నకొయ్ాూ
మేన్కోడలు అపపటికే వచాచరు పెదాకొయ్ూ మదాోస్ న్ుొండ్ి రావాల్న న్న్ున సపటషన్ కు వళ్ో
రిసీవ్ చేస్ుక ని ఇొంటికి వాళ్ున్ు తీస్ుక ని రమమని నాకు చపాపడు నేన్ు సపటషన్ కు వళాోన్ు.
టెోయిన్ వచిచొంది వాళళువరూ నాకు కన్ బడలేదు. అకొయ్ాూ మేన్కోడలు కళా యిెొంత్
వదకినా నాకు కానీ పిొంచలేదు నేన్ు వదకటొం స్రిగొ ా చేయ్లేదేమో న్ని బాధ పడ్ాడన్ు. ఒక
రొండు గొంటలు అకొడ్ే చూసి చూసి, చివరికి విసిగి పర యి ఇొంటికి చేరుక నానరు. మోహన్
న్న్ున ‘’చేడ్ా మడ్ా తిటాటడు ‘’.త్పుప చేసన్
ి వాడ్ిని కన్ుక ఖిన్న వదన్ొం త్ో స్హిొంచాన్ు.
ఆ త్రాాత్ వాడ్ి పోతి మాటలల ఏక స్కేొొం హేళ్న్ త్ూషీణ భావొం కనీ పిొంచాయి. శుభ కారూొం
కోస్ొం వచాచన్ు కన్ుక త్మా యిొంచుక ని ఉనానన్ు. అదా ఇొంటి న్ుొంచి స్ామాన్ు
ో
చేరవేయ్టొం స్రాటొం, ఆటో లల అటలఇటల తిరగటొం త్ో పగలలాో స్రి పర యిొంది. రాతిో
మయహూరా ొం. అకొయ్ూ ల్నదా రూ ఆడపడుచులుగా పాలు పొ ొంగిొంచారు. వాళ్ో కు కూడ్ా త్గిన్
లాొంచనాలు ఇవాలేదని గయన్ుస్ుానానరు. మరాూదలూ స్రిగొ ా లేవని బాధ రమణ పరిసతి
ిా
అొంత్ే. నేన్ు మాత్ోొం మయళ్ు మీద ఉన్నటేో గడ్ిపాన్ు. మొత్ా ొం మీద గృహ పోవేశొం బాగా
జరిగిొంది.

పెదాకొయ్ూ స్రైన్ పటుట బటట లు తీస్ుక ని రాలేదని అొందుకని చిన్నకొయ్ూన్ూ

మరదల్నని అడ్ిగిత్ే వాళ్లు త్మ వదా ఉన్నవే త్కుొవ అని అనానరని ఇవా లేదని ఆ త్రాాత్
మా పెదాకొయ్ూ మా ఆవిడ త్ో చపిపొందిట. ఆ త్రాాత్పుపడ్య నాకు త్ల్నసిొంది ఇది ఫస్ట హాొండ్
ఇన్ైరేమషన్ కాదు కన్ుక నేన్ు పెదాగా పటిటొంచుకో లేదు. ఒక వారొం పూనా లల ఉనానొం నేన్ు
రమణా.వీలు న్ు బటిట ఇొంటోోొంచి ‘’జొంప్ జిలానీ ‘’గా ఉొంటల, టెయి
ో న్ ఎకిొ’’ లలనా వాలా ‘’వళ్ో
ా భోజనాల స్మయ్ానికి క ొంపకు చేరే వాడ్ిని. ఎకొడ్ికి వళాువు అని అడ్ిగిత్
తిరిగి వస్ూ
న్వుాత్ూ లలనా వాలా అని చపపప వాడ్ిని ఒక రనజు చపపకుొండ్ా అమిత్ాబ్ న్టిొంచిన్
‘’తిోశూల్ ‘’హిొందీ సినిమా కు వళ్ో రాతిో త్ొమిమదిొంటికి వచాచన్ు. చపపకుొండ్ా ఎొందుకు
వళాువని గనల న్వేా నా స్మాధాన్ొం. గృహ పోవశ
ే ొం రనజు స్ామాన్ు
ో పాత్ ఇొంటి న్ుొంచి ఆటో
లల త్స్ుాొండగా వొండ్ి దీపారాధన్ కుొందులు క నిన వొండ్ి స్ామాన్ు
ో అకన్పడ లేదు.
ఇొంకేమయొంది మోహన్ అమమ పెై విరుచుకు పడ్ి చాలా నీచొం గా మాటాోడ్ాడు అమమ గయడో
నీరు కుకుొ క ని అలా ఉొండ్ిపర యిొంది. ఏొంత్ో మరాూదగా ఆపాూయ్ొం గా చూస్ాాడన్ుక న్న
చిన్న క డుకు తీరు ఇలా ఉన్నొందుకు ఆమ మన్స్ు గాయ్ పడ్ిొంది . ఆవిడ కూడ్ా ఎకుొవ
రనజులు అకొడ గడ్ిపప ఆలలచన్ న్ు కుమొం గా మారుచకోొంది. కోడలూ మాటలే త్పప చేత్లలో
ఏమీ లేదని అరధొం చేస్ుక ొంది..అమమ నాత్ోనే వచేచస్ాా న్ొంది వదుా అని చపిప ఒక నల ఇకొడ్ే
ఉొండ్ిరమమని చపిప నేన్ూ రమణా బయ్లేారి ఉయ్యూరు వచేచశాొం.

అమమ స్ాొంత్ొంగా మడ్ిత్ోవొంట చేస్ుక ని తిొంటుొంది ఉయ్యూరులల పోభావతి మడ్ి

కటిట వొంట చేసద
ప ి కన్ుక ఇబబొంది ఉొండ్ేది కాదు. కుొంపటి బొ గయొలు త్ో వొంట అనీన అమరిసపా
వొంట చేస్ుక నేది అమమ కు చికొని ఫిలటర్ కాఫీ చేస్ుక ని త్ాగేది మేమయ అొంత్ే. కాని ఇకొడ
అది కుదరలేడన్ు క ొంటాన్ు. అమమ ‘’ధనియ్ాల కాఫీ ‘’కూడ్ా కాచుక ని త్ాగేది ధనియ్ాలు
వేయిొంచి పొ డ్ి క టిట ఫిలటర్ లల డ్ికాక్షన్ తీసి పాలు పొంచదారా కల్నపి చేసద
ప ే దానియ్ాల కాఫీ
బానే ఉొండ్ేది మా మయలు కాఫీ త్ాగినా నేన్ు రొండు చుకొలు అమమన్డ్ిగి ధనియ్ాల కాఫీ
త్ాగే వాడ్ిని. స్రదాగా ఉొండ్ేది. అమమ నల రనజులు మయళ్ు మీదే గడ్ిపి న్టు
ో వచిచన్
త్రాాత్ చపిపొంది. ఇలా మా రొండ్య స్ారి పూనా పోయ్ాణొం పోహస్న్మే అయిొంది.

నా దారి తీరు -68

స్ూొల్ పిలోలత్ో విహార య్ాత్ో

ఉయ్యూరు లల పని చేస్ా ుొండగా క ొండపల్నో కి త్ొమిమది, పది త్రగతి విదాూరుధలన్ు ఖిలాో
చూపిొంచటానికి తీస్ుక ని వళాోొం మాత్ో బాటు గిరిరడ్ిడ , హిొందీ మేస్టర్ రామా రావు గారు,
ఇదా రు లేడ్ి టీచరుో స్హాయ్ొం గా వచాచరు.. దాదాపు వొందమొంది విదాూరిధనీ విదాూరుధలన్ు
బస్ లల తీస్ుక చాచొం. అకొడ స్ౌకరాూలేమీ లేవు మొంచి నీటికీ ఇబబొందే కిొందన్ుొంచి
న్డుచుక ొంటల ఖిలాోకి చేరాల్న. పిలోలు హుషారుగా అనీన తిరిగి చూశారు ఇొంటి న్ుొంచి
త్చుచక న్నది తినానరు నాకు ఇదే మొదటి స్ారి రావటొం. రామా రావు గారు చాలా స్ారుో
ఇకొడ్ికి వచాచరట ఆయ్నే మాకు లీడర్ గా ఉొండ్ి అనీన దగొ రుొండ్ి వివరిస్ా ూ చూపిొంచారు.
పిలోలకు ఎొంత్ో ఆట విడుపు గా ఉొంది. హుషారుగా తిరిగి చూశారు. క ొండపల్నో ఊరనోకి
తీస్ుక ని వళ్ో అకొడ క ొండ పల్నో బొ మమలు ఎలా త్య్ారు చేస్ా ారన చూపిొంచాొం కావాల్నసన్
వాళ్లు బొ మమలు క నానరు.

కే.సి.పి.దరశన్
 ఒక స్ారి టెన్ా విదాూరుధలన్ు కే సి పి వారి పరిమషన్ తీస్ుక ని ఫాకటరికి తీస్ుక ని వళ్ో అనిన
విభాగాలన్ు దగొ రుొండ్ి చూపిొంచాన్ు అకొడ్ి వారిత్ో అనీన వివరొం గా విదాూరుధలకు
అరధమయిేూ భాషలల త్ల్నయ్ జేసపటో ు చేశాన్ు. ఉయ్యూరు వారికి ఫాకటరీ చూసప అవకాశొం
రావటొం అదృషట ొం. పిలోలు ఎొంత్ో ఆన్ొందిొంచారు తిన్న వాళ్ో కు తిన్నొంత్ పొంచ దార పెటట ారు
అకొడ.

బజవాడ ఇొండసిా య్
ి ల్ ఎకిస బషన్

ఎపపటి న్ుొంచన బజవాడ లల జరిగే ఎకిస బషన్ కు ఉత్ాసహొం ఉన్న విదాూరుధలన్ు తీస్ుక ని
వళాోన్ు మా పిలోల త్ో బాటు, రాజ పచాచల్ అనే కాొంగుస్ నాయ్కుడ్ి కూత్రరు
ఇొందిర, హిొందీ మేషట ారు రామా రావు గారి అబాబయి తిరుమల మొదలెన్
ై వాళ్ున్ు
తీస్ుక ని వళాోొం అనీన తిరిగి అనీన చూపిొంచామయ గాొంధి పరాత్ొం కూడ్ా చూపిొంచి పోకాశొం
బారేజ్ కూడ్ా చూపిొంచాన్ు. అొంత్ా బస్ లలన్ు రిక్ష్ లలన్ు పోయ్ాణొం ఇొంటికి వచేచస్రికి రాతిో
పది అయిొంది మరానడు మళ్ళు స్ూొలు య్ధావిధి. తిరుమల ఆ త్రాాత్ విజయ్ న్గరొం
లల గకపప డ్ాకటర్ అయి అకొడ మొంచి పపరు త్చుచక నానడు. వాడ్ి నాన్న గారు రామా రావు
గారు మాకు హెైస్ూొల్ లల హిొందీ మేషట ారు ఆత్రాాత్ ఆయ్నా నేన్ు కల్నసి అదే స్ూొల్ లల
కల్నసి పని చేశాొం

మొదటి స్ారి రేడ్ియో రేడ్ియో పర ో గాుొం

ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల ఉొండగా హిొందీ రామా రావు గారి పర ో త్ాసహొం త్ో పిలోల త్ో ఒక
సెైన్స పాఠొం రేడ్ియో లల చపపటానికి అవకాశొం వచిచొంది. కాొంతి మీద చపాపల్న బాగా
మాటాోడ్ేవారిని ఎొంపిక చేయ్టొం మొంచి సిరిప్ట రాయ్టొం పాోకీటస్ చేయిొంచటొం కషట మే. కాని
అదే నాకు మొదటి అవకాశొం కన్ుక ఏొంత్ో శుదధ తీస్ుక నానన్ు. నా దగొ ర టలూషన్
చదువుత్రన్న ఊర స్ుజాత్ అనే త్ొమిమదవ త్రగతి అమామయిని మయిన్ గా
తీస్ుక నానన్ు పోశనలు వేయ్టానికి మా అబాబయిలన్ు తీస్ుక ొందామన్ు కునానన్ు కాని,
మరీ కుటుొంబ త్త్ా ాొం అొంటారని స్ుజాత్ త్మయమడ్ినే ఎొంపిక చేశాన్ు కస్ట పడ్ి రిఫరన్స
పుస్ా కాలు చదివి స్రళ్ భాష లల విషయ్ానిన స్ూటిగా స్ొంత్ృపిా గా చపెపటు
ో సిరిప్ట రాశాన్ు
రనజూ స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటి దగొ రే రిహారిసల్స చేయిొంచే వాడ్ిని. ఇదా రూ బాగా పాోకీటస్ చేసి బాగా
మాటాోడటొం నేరుచక నానరు కృతిోమత్ాొం ఉొండకూడదని కలలకిాయ్ాల్ లాొంగేాజ్ లల
మాటాోడ్ాలని త్రిఫీదు ఇచాచన్ు. రికారిడొంగ్ రనజున్ ఉదయ్మే ఇొంటి వదా టిఫిన్ో ు చేసి , బస్
లల బయ్లేారాొం రేడ్యో
ి సపటషన్ దగొ ర దిగి లలపల్న వళ్ో మాకు ఇచిచన్ ఆఫర్ కాగిత్ొం
చూపిొంచాన్ు. రికారిడొంగ్ రూమ్ లలకి మమమల్నన తీస్ుకు వళాురు వాళ్లు పోశనలు అడ్ిగటొం
నేన్ు వాటికీ చకొగా స్మాధానాలు చపపటొం చేశాొం రికారిడొంగ్ బాగా ఉొందని అకొడ్ి స్ాటఫ్
చపాపరు. ఈ పర ో గాుొం కు క ొంత్ డబయబ కూడ్ా ఇచాచరు దానిన స్ుజాత్కే ఇచేచశాన్ు వారొం
త్రాాత్ా అది పోస్ార మై అొందరినీ అలరిొంచిొంది. ఆ రనజులలోస్బజ క్ట కు స్ొంబొంధిొంచిన్
విషయ్ాలపెై పాఠాలు చపిపొంచేవారు రేడ్ియో వాళ్లు. ఉదయ్ొం పదక ొండున్నరాకు ఈ
పర ో గాుొం లన్ు పోస్ారొం చేసపవారు స్ూొల్ లల రేడ్యో
ి ఉొంటె ఒక రూమ్ లల విదాూరుధల్నన కూచన
బటిట విని పిొంచే వారు అది చాలా ఏళ్లు బాగా న్డ్ిచి విదాూరుధలకు ఉపయోగకరొం గా ఉొందేవి .
మయఖూొం గా సెైన్ుస స్ర షల్ కు ఇవి బాగా స్హకరిొంచేవి

. స్ుజాత్ టెన్ా వరకు నా దగొ రే టలూషన్ చదివి మొంచి మారుొల త్ో స్ూొల్ సెకొండ్ గా
పాస్ అయిొంది,. చాలా మొంచి పిళ్ు అణకువ విన్య్ొం ఎకుొవ. నాకు చాలా ఇషట మన్
ై నేన్ు
మచిచన్ శిషరూరాలు స్ుజాత్ ఊర స్ుబాబరావు రొండ్య క డుకు మోహన్ రావు కూత్రరు. ఈ
అమామయికి స్ూొల్ లల పర టీ కే వి.ఎస్.ఎల్ న్రసిొంహారావు గారనే మా గయరూ గారు మాకు
హెడ్ మాస్ాటరు ఆకున్ూరు జూనియ్ర్ కాలేజి పిోనిసపాలాొరి కూత్రరు
రుకిమణనకూత్రరు అొంటే మన్వ రాలు. ఆ అమామయి డ్ాన్స బాగా చేసపది అొందుకని ఆ
అమామయిని నేన్ు స్ుజాత్ా ‘’డ్ాన్స ‘’అనే పిల్నచే వాళ్ుొం. స్ుజాత్కు కైకలూరు షావుకారుత్ో
వివాహమయిొంది. ఒక క డుకు కూడ్ా పుటాటడు. ఒక స్ారి పిలో ాడ్ి పసి త్న్ొం లల
ఉయ్యూరుకు త్ొండ్ిో ఇొంటికి వచిచ మేడ మీద బటట లు ఆరేస్ా ుొంటే త్ల మీదే త్కుొవ ఎత్ర
ా
లల ఉన్న హెై టెన్ిన్ కరొంట్ వైరో ు త్గిల్న అకొడ్ి కకొడ్ే చని పర యిొందిపాపొం. మా అొందరికి
ఏొంత్ో బాధ కల్నగిొంది. చూసి వచాచన్ు. స్ుజాత్ చలెో లు వరలక్షిమ కూడ్ా టలూషన్ చదివిొంది
నా దగొ ర.. ఆ అమామయిా చురుకైన్ త్ల్నవన్
ై పిలేో .అకొ చని పర గానే అకొ బాధూత్
తీస్ుకోవటానికి త్య్ారై అకొపసి కొందు న్ు త్ానే త్ల్నో అయి పెొంచటానికి అకొ భరా
బావనే వివాహొం చేస్ుక ని అకొ స్ాాన్ొం పూరిొంచిొంది. వీరికీ స్ొంత్ాన్ొం కల్నగారు స్ుజాత్
క డుకున్ూ పెొంచి పెదా వాడ్ిని చేశారు. వరలసక్షిమ దొంపత్రలు స్ుమారు పది వేల
రూపాయ్లు ఖరుచ చేసి శ్రుస్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామికి వొండ్ి కవచానిన చేయిొంచి
స్మరిపొంచారు. ఇదిత్ొండ్ిో మోహన్ రావు పూనిక స్ొంకలపొం. స్ుజాత్ జాాపకొం గా స్ాామి
వారికి కాన్ుక అన్న మాట.

నా దారి తీరు -69

అమమ మరణొం

బ.పి.త్ో అమమ బాధ పడుత్ూనే ఉొంది. కుమారస్ాామి డ్ాకటర్ వదా మొందులు

తీస్ుక ొంటలనే ఉొంది ఆయ్నా అవస్రొం వసపా ఇొంటికి వచిచ చూసి వడుత్రనానడు. ఆవిడ
భారొం అొంత్ా ఆయ్న్ మీదే పెటట ాన్ు. ఆయ్నా చాలా జాగుత్ా గా చూస్ుానానడు. మొంచి
మొందులే ఇస్ుానానడు. కాని యిెొంత్ కాలొం చూసినా త్గొ టొం లేదు. అమమ కు ఆయ్ాస్ొం
కూడ్ా ఉొంది చల్నకాలొం లల బాగా ఎకుొవగా ఉొండ్ి ఇబబొంది పెడుత్రొంది . చూవన్ పాోస్
వాడుత్రొంది. ఆవిడకు ఆహార పదారాధలలల కారొం ఉపూప ఎకుొవ గా ఉొండ్ాల్న. అయిత్ే
ఇపుపడు వీటిని బాగా త్గిొొంచి అమమ కోస్ొం పోభావతి విడ్ిగా మడ్ి గా వొంట చేసి ఆవిడకు
ఏవి ఇషట మో వాటిని చేసి పెడుత్ోొంది ఆవిడ్ా కోడల్నన బాగా అరధొం చేస్ుక ని పోవరిస్ా ర ొంది . ఇొంకా
వేరవరైనా డ్ాకటర్ కు చూపిస్ా ాన్ొంటే అమమ స్సపమిరా అనేది . కన్ుక ఇక వేరే ఆలలచన్
ై ా బత్రకైనా కుమారా స్ాామిచేత్రలలోనే ‘’అని అమమ అనేది . అొందుకే
చేస్ూలేదు. ’’చావన
ఇత్ర పోయ్త్ానల జోల్నకి వళ్ులేదు ఆయ్నా మీదే భారొం వేశాన్ు.

అపుపడు డబయబ చేత్రలలో ఆడటొం కషట ొం గా ఉొండ్ేది. అమమ మొందులు వూవస్ాయ్

ఖరుచలు పిలోల చదువులు అనీన స్రుా కోవాల్న. జీత్ొం వసపా వారొం కూడ్ా ఉొండ్ేది కాదు.
ఖరుచ అయి పర యిేది.. రనజూ స్ాయ్ొంత్ోొం బజారు న్ుొంచి అమమకు ఇషట మైన్ బత్ాాయిలు
ై వి రొండు చేత్రల త్ో స్ొంచీ నిొండ్ా త్చిచ ఇొంటోో ఉనేచవాడ్ిని.
చకుకళ్ళలు కమలాలు మొదలెన్
అది చూస్ుాన్న పారిధ మేస్ట ారి త్ల్నో ఏొంత్ో మయచచట పడ్ేదని, నేన్ు అమమన్ు బాగా
చూస్ుక ొంటునానన్ని అొందరిత్ో చపపపదిట. ఒక స్ారి పోభావతి త్ో ఈ మాట అొంటే నాకు
ఎపుపడ్య చపిొంది.నా విధి అని నేన్ు చేస్ా ునానన్ు డబయబ కు కట కట అయినా నేనపుపడూ
బయ్ట పడలేదు. ఏదయ ఒక విధొం గా స్రుా బాటు చేస్ుక నే వాడ్ిని ఒక ొకొపుపడు చేతి
వాడకానికి డబయబ అవస్రొం అయిత్ే పువాాడ స్త్ూొం భారూ స్ుశ్రలనన, బలో ొం క ొండ లక్షీమ
నారాయ్ణ గారి నొ బయల్నో మామమ నొ అడ్ిగి చేబదులు తీస్ుక ని జీత్ొం రాగానే తీరేచ వాడ్ిని
వాళ్ళు ఏమీ అన్ుకోకుొండ్ా అడగాొనే ఇచేచవారు అపుపడు నా పరిసతి ిా ఎవరు డబయబ ఇస్ాారా
ఎవరిన అడగాలా గా ఉొండ్ేది. ఒకోొ స్ారి అయిదు పది రూపాయ్లు కూడ్ా చేతిలల
ఆడ్ేవికావు స్ుశ్రల లక్షీమ నారాయ్ణ గారు అడగాొనే ఇచేచవారు. యిెొంత్ ఇబబొందిగా ఉొండ్ేదయ
చపపలేన్ు మాటలలో.. క టోో అపుపలు ఊర వాళ్ు క టోో లేక పర త్ే క ల్నో పర వాళ్ు క టోో మొండ్ా
వీరభదో రావు క టోో, వొంటో పోగడ వొంకటేశారుో క టోో అపుపలు పెరిగి పర త్ూ ఉొండ్ేవి జీత్ొం లల
క ొంత్ పొంటలు వచిచన్ త్రాాత్ా మిగిల్నన్ది తీరేచవాడ్ిని. వడ్ీడ కి అపుప ఎపుపడూ
తీస్ుకోలేదు

అమమ మొందుల్నన మారొట్ దగొ ర రావి చటుట బజారు చివర ఉన్న అరుణా మడ్ికల్ స్రట ర్స
లల క నే వాడ్ిని. అకొడ అపుప పెటట వ
ే ాడ్ిని. ఒక పుస్ా కొం లల అనీన దాని య్జమాని గణపతి
రావు గారు రాసప వారు. నల జీత్ొం తీస్ుకోగానే మయొందు ఇకొడ్ి అపుప తీరేచ వాడ్ిని ఆయ్న్
ఎపుపడూ డబయబ ఎపుపడ్ిస్ా ారు?అని అడగ లేదు. అొంత్ మొంచి వాడు. ఎపుపడు ఎనిన
రూపాయ్ల మొందులు కావాలనాన ఇచేచవారు బో ణీ కాలేదనన టెైొం అయిన్ా నన ఎన్నడూ
అన్లేదు. అమమ మొందుల త్ో పాటు పిలోల జబయబలు వాటికి మొందులు త్డ్ిసి మోపెడు
అయిేూవి. అయినా మౌన్ొం గా నే త్ొంటా లేవో నేన్ు పాడ్ేవాడ్ిని. పదమనాభొం అపుపడపుపడు
డబయబ స్రుా త్ూొందే వాడు. వాడ్ి త్మయమడు న్న్ున అడ్ిగి చేబదులు తీస్ుక నే వాడు. గేదలు
పాలేళ్లు, పశువుల దాణా చిత్ూ
ా త్ౌడుఖరుచలూ ఎకుొవే ఇవనీన చూడ్ాల్నసన్వి పిలోల
బటట లు ఫీజులు బటట లఖరుచ చూదాల్నసన్వే. అనీన అలాగే స్రుడక నే వాడ్ిని ‘జీత్ాల స్వరణ
వలన్ జీత్ొం పెరిగి క ొంత్ ఇబబొంది తీరిొంది. కోత్లు, కటిట వేత్లు, కుపప న్ూరిపళ్లు కూడ్ా
నేనే చూశాన్ు. ఇవనీన త్పపని ఖరుచలే. అమమ ఒక ొకొ స్ారి పోభావతి త్ో అనేదట ‘’మా
వాడు యిెటో ా స్ొంస్ారానిన లాగయత్రనానడ్ే ?నాత్ో ఏమీ ఇబబొందుల స్ొంగత్రలు చపపడు.
అనీన స్వూొం గా నే అమరుస్ుానానడు ?’’అని. మన్స్ులల అమమకు నేన్ు ఎొంత్ో ఇబబొంది
పడుత్రనాననొ అని పిొంచి ఉొంటుొంది. అొందుకే ఇలా అన్నదేమో ?

1982 ఫిబోవరి 21 నాడు ఉదయ్ొం పెవ

ైి ేటో పని చూసి భోజన్ొం చేసి సెైకిల్ మీద
కుమారస్ాామి గారి హాస్పటల్ కు వళ్ో అమమ న్ు చూషాన్ు అపపటికి రొండు రనజుల కిుత్మే
ఒొంటోో బాగా లేదొంటే అకొడ చేరాచమయ పోభావతి ఇొంటి దగొ ర అన్నొం వొండ్ి తీస్ుక ని వళ్ో
తిని పిొంచి వచేచది.మా ఒదిన్ కమలమమ గారు అకొడ అమమకు త్ోడుగా ఉొండ్ేది. నేన్ు ఆ
రనజు వళ్ో న్పుపడు అమమ క ొంచొం నీరస్ొం గా ఉనాన బాగానే మాటాోడ్ిొంది . ’’నాకేొం
ఫరవాలేదు. న్ువుా స్ూొల్ కు వళ్లు ‘’అొంది. డ్ాకటర్ గారు కూడ్ా ‘’కొంగారేమీ లేదు. మీరు
వళ్ుొండ్ి ‘’అని భరనస్ా ఇచాచరు స్ూొల్ కు వళ్ో పర య్ాన్ు. మొదటి పీరయ్
ి డ్ అయి
పర యిొంది రొండ్య ది పాోరొంభొం కాగానే డ్ాకటర్ గారి న్రుస స్ూొల్ కు వచిచ డ్ాకటర్ గారు న్న్ున
అరజొంట్ గా రమమనానరని చపిపొంది హెడ్ మాస్ాటరి పరిమషన్ తీస్ుక ని వొంటనే వళాోన్ు
అపపటికే పరిసా తి
ి విషమిొంచిొంది దగొ ర కూరుచనానన్ు ‘’కొంగారు పడకు. ఇలూ
ో పిలోలు జాగుత్ా
‘’అని చపిప కళ్లు మయస్ుకోొంది స్ునాయ్ాస్ మరణొం. మామయ్ాూ కూడ్ా అపపటికి అకొడ్ే
ఉనానడు. అపుపడు ఏ రకమైన్ వాహన్ స్ౌకరాూలు లేవు అమమన్ు రిక్ష్లల పడుకో బటుట
క ని ఇొంటికి తీస్ుక ని వచిచ మా స్ావిటోో పడుకోబటాటొం. ణా దుఖానికి అొంటల లేకుొండ్ా
పర యిొంది నల రనజులు ఏడుస్ూ
ా నే ఉనానన్ు కరమ చేస్ా ునాన ఏడుపు ఆగేది కాదు అొందరూ
త్మాయిన్ుచకోమని చపిపనా ఆగేది కాదు. త్టుటకోలేక పర య్ాన్ు. అొందరికి
త్ల్నగాుమయల్నచాచొం. మరానడు ఉదయ్మే అొంత్ూ కిుయ్లకు ఏరాపటు చేశాొం మామయ్ాూ
ఇవనీన దగొ రుొండ్ి చూశాడు ఆయ్న్కు స్ాయ్ొం కోలాచల శ్రు రామ మయరిా మామయ్ాూ.

మోహన్ మా అకొయ్ూల్నదా రూ కూడ్ా వచాచరు. కారూకుమాలు ఏ లలపొం లేకుొండ్ా నిత్ూ

కరమ చేశాొం నేన్ూ మోహన్. గనదాన్ొం త్ో స్హా ఏదీ వదలలేదు. నా మిత్రోడు ఆదినారాయ్ణ
త్ో గరుడ పురాణొం రనజూ చపిపొంచాొం. అమమకు ఏ లలపొం
లేకుొండ్ాచేశాన్నే అన్ుక ొంటునానన్ు. ఇది నాకు స్ొంత్ృపిా . అమమ న్ు ఇొంటికి తీస్ుక చేచ
స్రికి ఆవుల దొ డ్యో న్ూరాచల్నసన్ మిన్ప కాయ్, ఇలో ొంత్ా స్ామాన్ు, గేదలు ఎకొడ్ివి అకొడ్ే
ఉనానయి పాలేరు కిషట ి గాడు. పెవ
ైి ేట్ పిలోలు శివ మొదలెన్
ై వాళ్లు ఎొంత్ో స్ాయ్ొం చేసి
అనీన స్రిా ఇబబొంది లేకుొండ్ా చేశారు వాళ్ు స్ాయ్ొం మరువ లేనిది చిలుకూరి కూడ్ా వచిచ
నిలబడ్ాడడు ఆదినారాయ్ణ, న్రసిొంహొం ఇచిచన్ చేయ్యత్ మరువలేనిది. పననొండ్య రనజున్
స్ూొల్ స్ాటఫ్ అొందరికి భోజనాలు ఇొంటి దగొ ర ఏరాపటు చేశాన్ు అొందరూ వచాచరు హెడ్
మాస్ాటరు వొంకటేశార రావు గారు ఏొంటో ఓదారాచరు. భరనస్ాగా మాటాోడ్ారు వారివడ్ాడ నా
దుఖొం ఆగ లేదు అమమ లేక పర త్ే అొంత్ా శూన్ూొం అని పిొంచిొంది. ఆ లలటు ఎవరూ
తీరచలేనిది. ఇపపటిదాకా త్ొండ్ిోలేని వాడ్ిని. ఇపుపడు త్ల్నో లేని వాడ్ినైనాన్ు.
ీ కోలలపయిన్ అభాగయూదిన్నై పిొంచిొంది .
త్ల్నదొందుోల్నదా రన
నా దారి తీరు -70

కాశ్ర లల అమమ మాసికొం

ొ ణ శుదధ పాడూమి రనజు న్ మరణనొంచిొంది.. నల వారీ

మా అమమ భవాన్మమ గారు ఫాలు
మాసికాలు పెడుత్రనానన్ు. అయిదవ మాసికొం కాశ్ర లల పెటట ి అపపటి దాకా శమశాన్ొం లల
భదోొం గా ఉొంచిన్ అసిా కలన్ు కాశ్ర, లల నిమజజ న్ొం చేయ్ాలని అన్ుక నానొం. వేస్వి సెలవలలో
ఈ పని చేయ్టానికి నిరణయిొంచాొం పూనా లల ఉన్న మా అత్మయమడు మోహన్ు భారూ
స్ునీత్,క డుకు రాజు కూత్రరు అన్ూరాధ స్రాస్రి కాశ్ర చేరేటో ు, పాటాన లల ఉన్న మా
చిన్నకొయ్ాూ బావ మేన్కోడలు పదమ కూడ్ా అకొడ్ికి వచేచటు
ో అన్ుకునానొం. పోయ్ాణ
ఏరాపటో నీన బావ చేశాడు. నేన్ు పోభావతి, మా అత్ా గారు పదామవత్కొయ్ాూ ఉయ్యూరు
న్ుొంచి బస్ లల బయ్లేారి బలజ వాడ లల వారణాసి ఎక్స పెోస్ ఎకాొల్న. బస్ స్ాటొండ్ లల
పోభావతిని ఉొంచి నేన్ు స్మశానానికి వళ్ో అసిా కలున్న పాత్ో తీస్ుక ని బస్ స్ాటొండ్ కు వచిచ
ఇదా రొం కల్నసి బజవాడ వళాోొం. అకొడ్ికి మా బావమరది ఆన్ొంద్ న్ూజి వీడు చిన్న రస్ొం
మామిడ్ి వొంద పళ్లు ఉన్న గొంప త్చిచ అొంద జేశాడు. వాటిని జాగుత్ా గా స్రుడకోనానొం
కాశ్రలల బాోహమలకు మాసికొం రనజు న్ వీటిని వేసి తిని పిొంచాలని అన్ుక నానొం.. పోయ్ాణానికి
ో పోభావతి చూసిొంది. దారి లల తిన్టానికి అన్నొం పూరీలు
కావలసిన్ అనిన ఏరాపటు
పుల్నహార, వగైరాలేకాక చిరుతిొండుో కారపూపస్, బయొందీ, చేగనడ్ీలు వగైరా వారొం రనజులు పెైగా
నిలవ ఉొండ్ేటో ు త్య్ారు చేసి రేడ్ి చేసిొంది. పావు బస్ాా బయ్ూొం చిొంత్పొండు మిరిచ తిరగ
మయత్ స్ామాన్ు స్ాొంబారు పొ డ్ి రస్ొం పొ డ్ి అపపడ్ాలు వడ్ియ్ాలు ఊరు మిరపకాయ్లు
ఊరగాయ్లు కిరనసిన్ స్ట వ్, కిరస్నాయిలు త్ో స్హా అనీన వొంట తీస్ుక ని వళాోొం అకొడ్ేమీ
ఇబబొంది పద రాదనీ ఇొంత్ మొందికి ఖరుచ కూడ్ా ఎకుొవేన్ని ఈ జాగుత్ా.

అన్ుకున్న స్మయ్ానికి కాశ్ర చేరుకునానొం. అకొయ్ాూ వాళ్లు అపపటికే

చేరుక నానరు మోహన్ వాళ్లు కూడ్ా ఒక గొంటకు చేరారు. అొందరొం ఆొందో ఆశుమొం కు
గయరుబబొండ్ీ లలల చేరుక నానొం. అకొడ మాకు రూమ్స అపపటికే బయక్ చేశాడు బావ. హాయిగా
రూమ్స లల స్ామాన్ు
ో అనీన స్రుడకోనానొం. అపపటికి ఇొంకా మొంచాలు ఏరాపటు లేవు.
అొందరొం కిొందే పడుకోనానొం ఉదయ్మే చేరాొం కన్ుక కాఫీలు పెటట ు క ని త్ాోగామయ పోభావతి
అొందరికి వొంట చేసిొంది. ఆొంధో భవన్ వాళ్ుత్ో చపిప బావ అసిా నిమజజ న్ొం గొంగాస్ానన్ొం
ఏరాపటు చేయిొంచాడు మొంచి త్లుగయ బాోహమణయడ్ే కుదిరి బాగా చేయిొంచాడు.. మరానడు
అమమ తిది. దానికి కూడ్ా ఆొంధాో ఆశుమొం వాళ్ుత్ో ఏరాపటు చేయిొంచాడు బావ. కాశ్ర విశా
విదాూలయ్ొం లల లెకచరర్ ఒకాయ్న్ ఇొంక క త్లుగయ పొండ్ిత్రడు. భోకా లు గా వచాచరు.
మొంత్ాోనికి కూడ్ా బాగా నేరిచన్ వారే వచాచరు. చాలా శాస్రా ా కా ొం గా మాసికొం జరిగిొంది. ఏొంటో
ఆన్ొందొం గా ఉొంది. అొందరికి బావా చపిపన్టు
ో స్ొంభావన్లు ఇచాచొం డబయబ అొంత్ా నేనే
ఖరుచ పెటట ాన్ు. పోభావతి మాసికొం వొంట ఉయ్యూరులల ఎలా మడ్ి కటుటక ని చేస్ా ుొందయ అలా
వొండ్ిొంది పదామవత్కొయ్ాూ చిన్నకొయ్ాూ మిగిల్నన్ స్హాయ్ొం చేసపవారు. నాలుగయ కూరలు
నాలుగయ పచచళ్లు పపూప పాయ్స్ొం గారలు బయరలు అనీన య్దా విధిగా నే చేసిొంది .
మేమయ వొంట త్చిచన్ మామిడ్ి పళ్ున్ు వీరికి చాలా భకిాగా విస్ాాలో లల వేశాొం.బాోహమలు ఏొంత్ో
స్ొంత్ృపిా గా భోజన్ొం చేసి మాకు త్ృపిా కల్నగిొంచారు. రస్ాలన్ు క స్రి క స్రి వేసి తిని పిొంచొం
ఇక తిన్లేమయ బాబో య్ అనే దాకా వేశాొం.అమమ ఆత్మ స్ొంత్ృపిా చొందిొందని భావిొంచాొం.
వాళ్లు కూడ్ా ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచి ఇొంత్ శుదధగా ఈ కారూ కుమొం నిరారిాొంచు న్ొందుకు
అభిన్ొందిొంచారు. మొంచి స్ద్ బాోహమణయలు లభిొంచి న్ొందుకు మా
ఆన్ొందానికి అవధులేో వు. ఇొంత్ కారూకుమొం దగొ రుొండ్ి నిరారిాొంప జేసినా బావ వివేకాన్ొందొం
గారి ఋణొం తీరుచకోలేనిదే అని పిస్ా ుొంది... మాత్ో వచిచన్ పోభావతి అకొయ్ూకు ఏ లలటల
జరకుొొండ్ా చూస్ుక నానొం..

వారొం పెైగా కాశి లల ఉనానొం. రనజూ స్ాయ్ొం వేళ్లలో న్గర స్ొందరశన్ొం విశానాధ దరశన్ొం
చేసప వాళ్ుొం. నాకు కాశ్ర రావటొం రొండవ స్ారి మొదటి స్ారి నేన్ు మేన్లుోడు అశోక్ బావత్ో
వచాచొం. ఆొంధాోశుమొం కు నారదఘాట్ దగొ ర రనజు ఉదయ్మే అకొడ స్ానన్ొం చేసి ఇొంటికి
వచిచ టిఫిన్ చేస్ుక ని తినే వాళ్ుొం మధాూహన భోజన్మయ పూరీా చేసి ఊరిలల తిరగటానికి
వళళు వాళ్ుొం ఒక రనజు స్ారనాద్ వళ్ో అనీన చూశాొం అనీనటాొంగా లలనే అపపటికి ఆటోలు
లేవు. అపుపడు ఉత్ా ర పోదేశ్ లల బ.జే పి పోభయత్ాొం ఉొందని జాాపకొం ఇది 1982 మే నలలల.
ఒక రనజు ఉత్ా ర కాశికి అొంటే కాశ్ర రాజు పాల్నొంచిన్ పాోొంత్ొం కోట ఉన్న పోదేశొం, వాూస్ుడు
ఉన్న పోదేశొం అనీన చూసి లాల్ బహదూర్ శాసిా ి గారు పుటిటన్ ఇలుో చూకూడ్ా చూసి తిరరిగి
వచాచొం పడవలల గొంగా న్దిలల వళ్ో తిరిగి వచాచొం. దారిలల పోసిదధ బావరీ బాబా దరోన్ొం
దూరొం గా అయిొంది. ఒక రనజు ఒక ఆొంధో వేదొం పొండ్ిత్రని ఇొంటికి వళాోొం. ఏొంటో ఆదరిొంచారు
ఇొంటిల్నో పాదీ.ఇకొడ్ిక చిచ న్లభై ఏళ్లు పెైగా కాశ్రలల సిా రపర యిన్ కుటుొంబొం. వాళ్ుది.
కాలభైరవ అన్న పూరణ విశాలాక్షి మొందిరాలు చూశాొం. స్ాయ్ొం పూట విశానాధ దరశన్ొం
త్పపని స్రి గా చేశాొం. ఆొందాోశుమొం దగొ రే జోషీ పాొండ్ా భవన్ొం ఉొంది వాళ్ు ఆవిడ ఏదయ
ననమయ మోసపా బాోహమన్ులన్ా రిని భోజనానికి పిల్నసపా అొందరొం తినానొం ఆడవాళ్ుకు బొ టుట పెటట ి
రవికల గయడడ పెటట ొంి ది భోజన్ొం లల అనేక రకాలెైన్ సీాటు
ో కూరలు చాలా బాగానే చేశారు
అొందరొం ఇస్ట ొంగానే తినానరు. మరగకాచిన్ పాలపెై ఉన్న వేమీగడ న్ు మలెై అొంటారు అది
తినే వాళ్ుొం మిఠాయిలు క ని తినే వాళ్ుొం మారొట్ లల కూరాలు క ని త్రచుక ని వొండుక నే
వాళ్ుొం కిరస్నాయిల్ బాగానే దొ రికేది. పెరుగయ మయన్ా లలో త్ోడూ పెటట ి అమేమవారు అది క ని
వాడ్ే వాళ్ుొం. భాలేరుచికరొం గా ఉొండ్ేది.

కాశ్ర లల వారొం పెైన్ ఉొండ్ి అొందరొం అలహాబాద్ కు వళాోొం. ఇదే పోయ్ాగ అని
పిలువ బడ్ే పవిత్ో క్షేత్ొంో . ఇకొడ గొంగా, య్మయనా స్రస్ాతి స్ొంగమ స్ాాన్ొం ఇది. హరి
జగనానధ శాసిా ి గారిొంటోో ఉనానొం. వారిననలైనే భోజనాలు ఏరాపటు చేస్ుకోనానొం ఆయ్న్
మన్ుషరూలత్ో స్ొంగొం లల స్ాననాలు హిరన్ూ శాుదధ ొం పెటట ాొం. ఇవి అయిన్ త్రాాత్ శాసిా ి
గారిొంటికి తిరిగి వచిచ భోజనాలు చేశాొం. స్ాయ్ొంత్ోొం శాసిా ి గారు ఏరపరచిన్ టాొంగా లలల
అలహాబాద్ న్గర స్ొందరశన్ొం చేశాొం స్ొంగమానికి దగొ రే ఉన్న వట వృక్షొం రాజా గారి కోట
వగైరాలు చూసి, నహు
ు పాలస్ న్ు కన్ుల దీరా చూశాొం. భరదాాజ ఆశుమొం
స్ొందరిశొంచాొం.అకొడ్ి న్ుొండ్ి మా పోయ్ాణొం పాటాన కు అొందుకని మిగిల్నన్ మామిడ్ి పొండో
బయటట న్ు మాత్ో గయరుొం బొండ్ీ లల తీస్ుకు వళాోొం దారిలల క నిన పళ్లు మిస్ అయ్ాూయి. శాసిా ి
గారికి కూడ్ా పొండుో అొందజేశాొం ఆయ్నా ఏొంత్ో స్ొంత్ోషొం గా ఉనానరు. ఆయ్న్ కూడ్ా
ఆొంధాో పాోొంత్ొం వారే వారూ వచిచ న్లభై ఏళ్లు అయిొంది. చకొని త్లుగయ ఆయ్నా భారాూ
మాటాోడ్ారు ఆపాూయ్ొం గా ఉనానరు.

టెయి
ో న్ లల పాటాన చేరుక నానొం అకొయ్ాూ వాళ్ుొంటోో అొందరొం చేరాొం ఇళ్లు స్ౌకరూొం
గానే ఉొంది. గయళ్లు క టిటనాచొం కన్ుక నా త్లకు మోహన్ రొంగయ వేశాడు. నాకు అొంత్ ఇషట ొం
లేదు స్రే చూదాాొం అన్ు క నానన్ు క నిన నలలు రొంగయ ఉొంది . త్రాాత్ షెడ్ లు మారాయి.
మళ్ళు రొంగయ వేయ్ాలని పిొంచలేదు. క ొంత్ ఎరుగా క ొంత్ న్లో గా, క ొంత్ త్లో గా మయడు
రొంగయలలో ఉొండ్ి అస్హూమేసిొంది. దాని మీద మోజు లేదు. కన్ుక ఆ జోల్నకి మళ్ళు వళ్ులేదు.
పాటాన లల ఎకొడ్ికీ తిరిగలేదు. ఒక రనజు రాతిో దొ ొంగల బొండ్ీ లల గయ్ కు వళాోొం. అొందులల
చనరీలు ఎకుొవ. మడలల గకలుస్ులు సపటషన్ లల న్ుొంచునే లాగేస్ా ారు టెయి
ో న్ లల సపటషన్ లలల
కరొంట్ ఉొండ్ేదికాదు. భయ్ొం భయ్ొం గా పోయ్ాణొం పాోణాలు అర చేత్రలలో పెటట ుక ని వళాోొం.
అకొడ్ేదయ స్త్ోొం లల ఉనానొం.. అకొడ పిొండ పోదాన్ కియ్
ు భకిాగా చేశాొం అకొడ్ే ఏడ్య వొండుకు
తినానొం మధాూహనొం బయదధ గయ్ా కి వళ్ో తిరిగి చూశాొం. దాహానికి మొంచి నీరు దొ రికేది
కాదు. విపరీత్ మైన్ ఎొండలు. చాలా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది. బయదధ భయమి లల విహరిొంచాొం అనీన
దగొ ర ఉొండ్ి బావ చూపిొంచాడు. మళ్ళు పాటాన చేరాొం.

పాటాన న్ుొండ్ి కలకత్ాా వళాోొం బలోక్ జరీనలల అకొడ చూడ్ాల్నసన్ వనీన చూసి భయవనేశార్
చేరాొం మేమయ మయగయొరొం. అకొడ్ి న్ుొండ్ి పూరీ కోణార్ొ లన్ు చూసి గరివిడ్ి చేరాొం మా
అన్నయ్ూ గారమామయి వేదొం వల్నో వాళ్ుొంటికి చేరాొం అరధ రాతిోకి అొంత్ా క త్ా దారి. ఇలుో
త్లుస్ుక ని చేరాొం బలోక్ జరీనలల ఒకరనజు అకొడ్ే ఉొండ్ిఅన్నవరొం చేరాొం అకొడ దవ
ై దరశన్ొం
చేసి విజయ్ వాడ మీదుగా ఉయ్యూరు చేరుక నానొం ఇలా ఒక పోదక్షిణొం పూరీా అయిొంది

నా దారి తీరు -71

చరుకు రైత్రగా నేన్ు

మేమయ హిొందూ పురొం న్ుొంచి 1951లల ఉయ్యూరు వచాచొం. మా నాన్న గారే

వూవస్ాయ్ాొం చస్ూ
ా ఉొండ్ేవారు. మేమయ ఎపుపడ్ైనా పొ లొం వళ్ో వస్ూ
ా నేావాళ్ుొం. అొంత్కు
మిొంచి మాకే వూవహారమయ త్ల్నయ్దు. ఉయ్యూరు చేన్ు ఫాకటరీ వన్ుకనే ఉొంది. స్ాగయనీటికి
కాలువ స్ౌకరూొం ఉొంది మిొంట స్త్ూొం అనే అత్న్ు మా పొ లొం పన్ులు చూసప వాడు నాన్న
పరూవేక్షిొంచేవారు. క్లుకు ఇచిచనా ధాన్ూొం కాని చరుకు కాని అణా పెైస్లత్ో ఇచేచ రైత్రలు
మాకు దొ రికారు. కన్ుక ఇబబొంది లేదు. కాటలరు పొ లొం వరేు స్ుబబయ్ూ కుటుొంబొం
చూసపది.. వాళ్ళు ఏొంత్ో న్మమకొం గా చేసి మాకు త్ోడపడ్ాడరు. స్ుబబయ్ూ త్రాాత్
క డుకులు వొంకట స్ాామి భాస్ొర రావు లు చూశారు వాళ్ు త్రాాత్
పెదాక డుకు వొంకటస్ాామి క డుకు పామయలు చూశాడు. కడవక లుో లల ఉన్న దేవుడ్ి
మానాూనీన వాళళు చూసపవారు. ఇకొడ్ా ఏ ఇబబొందీ లేదు. ధాన్ూొం బొందీల మీద ఇొంటికి
త్ోలటొం వడో క టోో పర య్టొం లేక పర త్ే పురి కటట టొం లేక పర త్ే పాత్ర లల పర సపవారు పాత్ర
అొంటే భయమిలల దాదాపు అయిదడుగయలు లలత్రగా బాగా పొ డవూ వడలుప ఉన్న దీరఘ
చత్రరస్ాోకార గకయిూ త్విా దాని లలపల గడ్ిడ త్ో పపనిన్ వొంటు
ో చుటిట అడుగయన్ గడ్ిడ మోపులు
వేసి ధానాూనిన పర సపవారు దానిపెైన్ మళ్ళు గడ్ిడ కపిప మటిట కపపపవారు. దాదాపు ఆరునలలు
ఏమీ పాడుకాదు ధాన్ూొం. అడుగయ ధాన్ూొం క ొంత్ రొంగయ మారేది. మిగత్ాది బానే ఉొండ్ేది.
అడుగయది క ొంచొం త్లుపు పూత్ వచేచది మయకిొ పర వటొం అనే వాళ్ుొం. క ొందరు గాదలలో
పర స్ుక నే వారు.

ఉయ్యూరు పొ లొం మరక గా ఉొండటొం వలన్ చరుకు స్ాగయకు మొంచి వీలు. నాన్న ఒకటి
రొండు స్ారుో చరుకు స్ాగయ చేయిొంచిన్ జాాపకొం. నాన్నపపరు చరుకు రైత్రగా కే.సి.పి.ఫాకటరీ
లల రత్
ై ర న్ొంబర్ 653. నాన్న1961లల అకస్ామత్ర
ా గా మరణనొంచిన్ త్రాాత్ ఆ రైత్ర న్ొంబర్
నా పపర టాోన్సఫర్ అయిొంది నాన్న పపర అపపటికే కే.సి.పి.షపరో ు క నిన ఉనానయి. అవీ
నాపపరనే బదిలీ చయ్ూమని నాన్న వీలునామా లల స్పసీా కరిొంచారు.కన్ుక నా పపరనే బదిలీ
అయ్ాయి. అపపటి న్ుొంచి నేనే పొ లొం వూవహారాలూ చూస్ుకోవలసి వచిచొంది . మా మేన్
మామ గొంగయ్ూ గారు నాకు అొండగా ఉనానడు. కన్ుక వూవహారాల విషయ్ొం ఆయ్న్ మీదే
ే ాడ్ిని. ఆయ్నా నాకు బాగా స్హకరిొంచి క ొంత్ కాలొం వాళ్ు పాలేరో త్ోనే వూవస్ాయ్ొం
పెటట వ
చేయిొంచి ఖరుచలు నాదగొ ర తీస్ుక ని మాకు రావాల్నసొంది అొంత్ా అొంద జేసవ
ప ాడు. ఇలా
క ొంత్ కాలొం స్ాగిొంది. మామయ్ూ వూవహారాలన్ు త్గిొొంచుక ని పెదా క డుకు పదమనాభానికి
అపప గిొంచాడు. వాడు కూడ్ా మాకు బాగా స్హకారొం అొందిొంచాడు. పొ లొం వూవహారాలనీన
స్ాయ్ొం గా చూసపవాడు. కన్ుక నాఉదయ ూగొం విషయ్ొం లల పెదాగా ఇబబొంది ఉొండ్ేది కాదు.
పొ లాలకు పెదాగా వళాుల్నస వచేచది కాదు. ఈ విధొం గా క నేనళ్లు గడ్ిచాయి. ఆదాయ్ొం
పెదాగా వచేచదికాదు. ఖరుచలు త్డ్ిసి మోపయిేూవి. ఎలా ఇొందులలొంచి బయ్ట పాడ్ాలా అని
చూస్ుానానన్ు. అపుపడు ఒక స్ారి పొ లొం లల బో ర్ వేసెా నీటికి ఇబబొంది ఉొండదని అని
పిొంచిొంది. పదమనాభామయ అదే చపాపడు రొండు ఊళ్ు లలని మా పొ లాలు కాలువ చివరి
భయమయలు. అొందుకని స్ాగయ నీరు ఆలస్ూొం గా వచేచది. మధూలల ఎొందరన రైత్రలూ పొ లాలు
ఇవనీనన త్డ్ిసిన్ త్రాాత్ మా పొ లాలలల నీరు పోవేశిొంచేది . అొందుకని ఊడుపలు ఆలస్ూొం
అయిేూవి. ఒకోొ స్ారి నీరు అొందకా పెైరు ఎొండ్ి పర యిేది. అొందుకని బో ర్ వయ్ూటొం త్పపని
స్రి అయిొంది. మయొందుగా కాటలరు పొ లొం లల వేయ్ాలని నిరణయ్ానికి వచాచొం.

బో ర్ వేసప విషయ్ొం లల నాకు ఏమీ త్ల్నయ్దు దీనికీ పదమనాభమే స్ాయ్ొం. ఒక రనజు

మొంచి రనజు అని చపిప ఉదయ్ొం పది గొంటలకు మయహూరా ొం బాగయొందని చపిప త్ాన్ు
వస్ాాన్ని న్న్ున అకొడ గయరత్రలు క నిన చపిప అకొడ్ే పలుగయ పాతి క బబరి కాయ్
క త్ా మనానడు. నేన్ు వళాోన్ు కాని వాడు రాలేదు. స్రే అన్ుకున్న స్మయ్ానికి ఆ
గయరుాలన్ు బటిట నాకు త్ోచిన్ చనట పలుగయ పాతి క బబరి కాయ్ క టాటన్ు ఒొంటరిగా. ఆ త్రాాత్
వచాచడు వాడు. వాడు చపిపన్ చనట కాక క దిా అడుగయల దూరొం లల నేన్ు కాయ్ క టాటన్ని
చపాపడు. స్రే అకొడ్ే బో రు వేదా ామనానడు. మన్ుషరూలన్ు మాటాోడటొం గకటాటలు దిొంపటొం,
అనీన వాడ్ి అజమాయిషీ లలనే జరిగిొంది. బజవాడ వళ్ో కుమమమయరు వాస్ా వుూడు, మా
నాన్న శిషరూడు ఐన్ రామినేని బోహమొం దగొ ర వన్ టౌన్ లల క నానొం. వాటిని లారీ లల
త్పిపొంచాొం క ొంత్ డబయబ మయొందు ఇచిచ మిగిల్నొంది త్రాాత్ ఇచాచొం. మొంచి వాడు బోహొం.
చాలా మరాూదగా ఉొండ్ేవాడు. పర టిటగా క ొంచొం బొ దుాగా ఉొండ్ేవాడు. అపపటికే కార్
మయిొంటెన్
ై చేసపవాడు. బాగా స్ొంపాదిొంచాడని అన్ుక నానరు. పదమనాభొం అపపటికే
ఉయ్యూరు పొ లొం లల బో రు వేసిన్ అన్ుభవొం ఉన్న వాడు. కన్ుక పూరిాగా వాడ్ి మీదే నేన్ు
ఆధార పడ్ాడన్ు. య్ాకమయరు లల ఉొండ్ే బోహమొం అనే అత్న్ు బో రు వేయ్టొం లల అపుపడు
ఎకసెర్ట అని అొందరూ చపాపరు అత్నిత్ోనే వేయిొంచామయ. రొండు పూటలా వచిచ దగొ రుొండ్ి
అనీన చేయిొంచేవాడు. మొంచి న్మమకస్ుాడు. దాదాపు న్ూట పాతిక అడుగయలలల మొంచి జల
పడ్ిొంది. మోటారు ఏది క నాలనే ఆలలచన్ వచిచొంది. గొండ్ి గయొంటలల రామ చొందో రావు గారనే
పెదా రైత్ర –ఉయ్యూరు లల వలో భనేని గనపాల రావు గారి అబాబయి వీర భదో రావు గారి
త్మయమడు నాకు ‘’జోూతి ‘’మోటార్ న్ు క న్మని త్న్ పొ లాలలల దానినే వాడుత్రనానన్ని
మోననబో ాక్ మొంచిదని చపాపడు బజవాడ గయరుదత్ాా ఇొండసీటస్
ా అనే ఓల్డ టౌన్ లలని
బాోహమలాయ్న్ షాప్ లల క నానొం. అపపటి దాని రేటు పదా నిమిది వొందలని జాాపకొం. ఇన్ుప
గకటాటలే వేశాొం. కరొంట్ న్ు కూడ్ా పదమనాభమే ఉయ్యూరు ఎలెకటాక
ి ల్ ఇొంజినీర్ న్ు కల్నసి
ఇన్ులైయిన్
ె స చేసి అతి త్ారలల వచేచటు
ో చేశాడు. ఒక త్ాటాకుల పాక కూడ్ా వేశాొం. మరి
డబయబ నేనే పెటట ుబడ్ి పెటట ాన్ు మా త్మయమడు మోహన్ కు చపిప చేసపవాడ్ిని . వాడ్ేమీ
చేపలేదు నా త్ొంటాలేవో నేనే పడ్ే వాడ్ిని. అవస్రొం అయిత్ే పదమనాభొం స్రేావాడు. ఆ
చుటుట పకొల మేమే మొదటి స్ారిగా బో ర్ వేశాొం. మా మీద ఎొందరన ఆధార పడ్ిన్
రైత్రలునేావారు నీటికోస్ొం. మాకు క ొంచొం దూరొం లల కాటలరి వాసి బాలయ్ూ గారు మా కొంటే
మయొందే బో ర్ వేశారు ఆయ్న్ కూడ్ా వచిచ స్లహాల్నస్ూ
ా నేావారు.

నా దారి తీరు -72

న్మమకస్ుాలెన్
ై ఇదతర
ి ు నిఖా మాన్ు
ో
 కాటలరు పొ లొం లల బో ర్ వేయ్టొం అదుుత్మైన్ జలధార పడటొం, నాలుగయ అొంగయళాల
గకటట ొం దాారా నీరు ఎడత్రపి లేకుొండ్ా రావటొం మా అదృషట ొం. మా చేలకు నీరు స్మృదిధగా
అొందివాటొం త్ో బాటు చుటుట పోకొల రైరులు కూడ్ా ఈ బో రు మీద చాలా మొంది ఆధార
పడ్ాడరు. వేస్విలల చరుకు త్డ్ికి నారలు పర స్ుకోవటానికి ఆరు త్డ్ికి అొందరూ మా మీదే
ఆధార పడ్ాడరు. అపపటి దాకా ఎననన ఏళ్ు న్ుొండ్ి మాకు స్హకరిస్ా ున్న వరేు స్ర దరులు
చరుకు వేశారు మాకోస్ొం. బాగా పొండ్ిొంది. మాకు రావాల్నసొంది అొంత్ా బాగానే మయటట జపాపరు.
మ పపరనే ఫాకటరీ కి చరుకు త్ోల్న నేనే డబయబ తీస్ుక నేటో ు చేశారు. చరుకు రొండు ఏళ్ు పొంట.
రొండ్య పొంట అయిన్ త్రాాత్ వాళ్లు లెకొలకు వచాచరు. అనీన స్రిగొ ా లెకొ చపాపన్ు. కాని
అొందులల త్మయమడు భాస్ొర రావు క ొంచొం త్ొొందర మనిషి. నేనేదయ క ొంత్ కకూొరిా
పడ్ాడన్ని వాళ్ో కు రావాల్నసొంది అొంత్ా ఇవాకుొండ్ా క ొంత్ ననకేొశాన్ని కడవక లుో లల
ో నాకు త్ల్నసిొంది. న్న్ున ‘’త్మయమడూ ‘’అని పిల్నచే భాస్ొరరావు లల ఇొంత్
ఎవరిత్ోనన అన్నటు
కూ
ు ర ఆలలచన్ ఉొండటొం నేన్ు స్హిొంచ లేక పర య్ాన్ు. ఒక రనజు ఇొంటికి పిల్నపిొంచి అన్న
దమయమల్నదా రిత్ోన్ూ మాటాోడ్ాన్ు. మళ్ళు లెకొలనీన చూపిొంచాన్ు. అన్న వొంకటస్ాామి
చాలా మరాూదస్ుాడు మా నాన్న కాలొం న్ుొండ్ి ఉన్న అత్ూొంత్ న్మమకమైన్ వాడు. అొందుకని
ఆత్న్ు కూడ్ా ‘’త్మయమడు గారూ మా వాడు త్ొొందర పడ్ాడడు. మన్స్ులల పెటట ుకోకొండ్ి. దీనిన
ఇొంత్టిత్ో మరిచి పర దాొం ‘’అనానడు భాస్ొర రావు కూడ్ా త్పుప ఒపుపకునానడు. వీళ్లు
ఎపుపడు మా ఇొంటికి వచిచనా అమమ వాళ్ో కు స్ాయ్ొం గా వడడ న్ చేయిొంచి కడుపు నిొండ్ా
భోజన్ొం పెటట ి పొంపపది మా నాన్న కాలొం లలన్ూ మా కాలొం లలన్ూ కూడ్ా. పురి కటేటటపుపడు
ధాన్ూొం బొండో మీద త్ోలుక చిచ క టోో పర య్టొం, పురి కటట టొం, ఇొంటి దగొ రే వొంటు
ో పపన్టొం
అొంత్ా వాళ్లు చేశేవారు. వాళ్ు త్ొండ్ిో స్ుబబయ్ూ కూడ్ా అొంత్ బాధూత్ గా పోవరిాొంచేవాడు
వాళ్ు త్ో పాటు క ొందరు కూలీలు వచేచ వారు. వీరొందరికీ అమమ మా ఆవిడ వొండ్ి త్ృపిా గా
భోజన్ొం పెటట ి చేతిలల క ొంత్ డబయబ పెటట ి పొంపపవాళ్ుొం. ఇదొ క ఆన్వాయితీ గా వచిచొంది అది
అలానే అమలు చేశాొం. మా స్ాొంత్ మన్ుషరూల కిొందనే చూశాొం. మానానానన్ు బాబాయి
గారు అనేవాళ్లు. మా అమమన్ు పినీన అని పిల్నచేవారు.

నా మన్స్ులల భాస్ొర రావు ఉదొంత్ొం కలత్ పెడుత్ూనే ఉొంది.వీళ్ున్ు

త్పిపొంచటొం ఎలాగా అని ఆలలచిస్ుానానన్ు. కాటలరులల మా పోకొ చేన్ు కడవక లుో లల
ఒకపుపడు ఉొండ్ి అపుపడు బజవాడలల ఉొంటున్న ఒక బాోహమణాయ్న్ పొ లొం ఉొంది. దానిన
సీత్ారామయ్ూ అనే ఉపపరి అత్న్ు స్ాగయ చేసపవాడు. వాళ్ు నాన్న పెదా మీస్ాలత్ో పొ టట త్ో
పొ టిటగా లావుగా నీరుకావి పొంచ, కోరా బనీన్ు త్ో ఉొండ్ేవాడు. అత్న్ు కమమరి పనీ బాగా
చేసపవాడు. సీత్ారామయ్ూ ఈ కరణొం గారి పొ లొం లల పని చేస్ా ుొంటే నాకు ;కాళ్ొంది;మడుగయలల
నాగేన్ా ుా డ్ి పడగల పెై న్ృత్ూొం చేసప కృషర
ణ డు కనీ పిొంచేవాడు. త్న్ పనేదయ త్ాన్ు చేస్ుకు
పర వటొం మరాూద గా మాటాోడటొం చాలా సీపడ్ గా పని చేయ్టొం నాకు ఎొంత్ో న్చాచయి.
అొందుకని అత్నికి మా పొ లొం పన్ులు అపపగిసపా బాగయొంటుొంది అని పిొంచిొంది. ఆ విషయ్ పెై
త్రజన్ భరజన్ పడుత్రనానన్ు. ఒక స్ారి చేలల కనీ పిసపా సీత్ారామయ్ూ న్ు మా పొ లొం
వూవస్ాయ్ొం కూడ్ా చూడమని అడ్ిగాన్ు. క నిన రనజులు ఆలలచిొంచి చబయత్ాన్నానడు.
అలానే ఒక రనజు ఇొంటికి వచిచ త్ాన్ు మా చేన్ు స్ొంగతి చూడటానికి ఒపుపక నానడు. బో రు
ఉొంది కన్ుక ఎకరానికి పదా నిమిది బస్ాాలు మాకు ఇచిచ, ఖరుచలు పెటట ుక ని మా త్రఫున్
స్ాగయ చయ్ూమనానన్ు. నీళ్లు కరొంటు ఖరుచ మాదే. స్రేన్నానడు. ఒక మొంచి రనజు నేనే
చూసి పొ లొం పని లలకి దిగమనానడు. మయొందు గా స్రి హదుా గటు
ో పెటటటొం త్ో అత్న్ు మా
పని లల ఉన్నటో యిొంది. నా టెన్ిన్ త్గిొొంది. వరేు వాళ్లు ఇొంటికి వచిచ ‘’త్మయమడు గారూ
!ఇలా చేశారేమిటి ?’’అని అడ్ిగారు. అపుపడు నేన్ు ‘’మీ అన్నదమయమలలల ఒకరి మాట
ఒకరికి పడటొం లేదు. నా మీద నిొంద కూడ్ా వేశారు. ఇలాొంటి పరిసత్రలలల
ిా ఒకరి మీద
ఒకరికి న్మమకొం పర యిన్ త్రాాత్ా ఇక మీరూ మేమయ ఎవరి దారి వారు చూస్ుకోవటొం
మొంచిది’’ అనానన్ు. ఏమీ అన్లేక వళ్ుపర య్ారు. ఇలా సీత్ారామయ్ూ అనే స్మరుధడు మా
పొ లొం చూడ టానికి ఏరపడ్ాడడు.ఇది నాకు స్ొంత్ృపిా గా ఉొంది పెదాగా పొ లొం వళ్ుకుొండ్ా
త్పిపొంది. మా అమామయి చిన్నపిలో గా ఉన్నపుపడు సీత్ారామయ్ూ రొంగ పోవేశొం చేశాడు
మాఅమామయి విజిజ అొంటే మహా మయచచట పడ్ేవాడు. అత్ని భారాూ, క డుకు బస్వయ్ూ
కూడ్ా కస్ట పడ్ి పని చేసవ
ప ారు సీత్ారామయ్ూ కు మొంచి ఆలలచన్ ఉొండ్ేది , చకొగా అమలు
చేసపవాడు. బో రు ఉనిా కన్ుక మే రొండ్య వారొం లలనే నారు పర సపవాళ్ుొం. జూన్ చివరికి బో రు
నీళ్ుత్ో స్ాగయ చేసపవాళ్ుొం. పొంట బాగా పొందేది. లాభాలలలకి వూవస్ాయ్ొం వచిచొంది.
ఎపుపడ్ైనా మరీ అవస్రొం అయిత్ేనే డబయబస్హాయ్ానికి నా దగొ రకు వచేచ వాడు. అలానే
స్రేావాడ్ిని. పొంటలలో తీరేచసప వాడు. ఇలా క న్స్ాగిొంది క ొంత్కాలొం.

ఉయ్యూరు చేన్ు ఫాకటరీకి వన్క ఉొంది. దీనిలల కూడ్ా బో రు

వేయ్ాలన్ుకోనానొం. మామయ్ూగారి చేన్ు మా పకొనే ఉొంది ఇకొడ్ా కాటలరు లల కూడ్ా.
ఇపపటిదాకా పదమనాభమే మా వూవస్ాయ్ొం చూసపవాడు వాడ్ిదఅ
ీ లవి కాని వూవస్ాయ్ొం.
ఖరుచలకు త్గిన్ ఫలస్ాయ్ొం రావటొం లేదు. ఎలా అని ఆలలచన్లల పడ్ాడన్ు. మా నాన్న
కాలొం లల మా పొ లొం వూవహారాలూ చూసప మిొంట స్త్ూొం మేన్లుోడు చిన్నబాబయి
అనే వొంకటరావు మొంత్ాోల రాధాకృషణ మయరిా గారి పొ లొం చూసపవాడు. అత్న్ూ కస్ట పడ్ి పని
చేసపవాడ్ిలా గమనిొంచాన్ు. ఒక రనజు చిన్నబాబయి ని అడ్ిగాన్ు మా పొ లొం కూడ్ా
చూడమని స్రే న్నానడు. మొంచి న్మమకస్ుాడు. నమమదిగా మాటాోడ్ేవాడు. క డుకు స్త్ూొం
స్హాయ్ొం కూడ్ా ఉొంది. బొండ్ీ ఎడుో ఉనానయి. కన్ుక ఇబబొందేమీ లేదు. అత్నీన మొంచి
రనజు చూసి చేలలకి దిగామనానన్ు. గటు
ో పెటటటొం త్ో పని పాోరొంభిొంచాడు. కన్ుక ఉయ్యూరు
స్మస్ాూ తీరిొంది. ఇకొడ త్రచుగా చరకు వేసపవాళ్ుొం. బో రు వేయ్టానికి మొంటాడలల
ఒకకాపు ఆయ్న్ దగొ రకు వళ్ో స్రైన్ పోదేశొం చూసి చపపమనానన్ు ఆయ్న్ అన్ుక న్న
రనజు వచిచ చేతిలల ఒక చిన్న కరు పులో న్ు రొండు చేత్రల వేళ్ు మధాూ పటుటక ని చేలల
తిరిగాడు. ఒక చనట ఆపులో గిరగిరా తిరిగిొంది అదే స్రైన్ స్ాాన్ొం బో రు వేయ్టానికి అని
చపాపడు. స్రే న్ని గయరుాపెటట ుక ని పదమ నాభొం స్ాయ్ొం త్ో బో రు వేశామయ. ఆయ్న్కు న్ూట
పదహారుో త్ాొంబయలొం గా చిన్నబాబయి చేతికిచిచ పొంపాన్ు. దాదాపు రొండువొందల
అడుగయలలో నీరు పడ్ిొంది. అొంత్ గకపప ధార కాదు.ఇన్పగనటాటలు ఉయ్యూరులలనే
తీస్ుక నానొం బోహమొం బావమరిది ఆరిక పూడ్ి నాగేశార రావు గారి దగొ రా వొంకటేశార
దియిట
ే ర్ దగొ రున్న ఇొంక క శిషరూడ్ి దాగాొరా క నానొం. మోటారు క న్లేదు కాటలరు పొ లొం
ప ాడ్ిని . నా
మోటారు త్చిచ వాడ్ేవాళ్ుొం నాకు బో రుకు మోటారు బగిొంచటొం ఆడ్ిొంచటొం చేసవ
సపనహిత్రదు స్ూరి న్రసిొంహొం కే.సి.పి. లల ఎలేకా ిష
ీ ి య్న్. అత్ని స్హాయ్ొం ఇకొడ్ా
కాటలరు లలన్ూ తీస్ుక నే వాళ్ుొం అరధ రాతిో అపరాతిో ఎపుపడు పిల్నచినా డూూటీ వేళ్కాక
పర త్ే న్రసిొంహొం వచిచ వాలేవాడు. అలాగే నా శిషరూడు చిలుకూరి కూడ్ా. బో రు వేసప
ఖరుచలు ఉమమడ్ి డబయబ లలనేచపెటట ాన్ు మయదు అొంగయళాల నీరు బానే పర సిొంది.. కరొంట్
కు కూడ్ా పదమనాభమే అపపటి ఏొం ఎల్ ఏ అనేన బాబయరావు గారి సపనహిత్రడు బొందరనో
ి వారొం లలనే శాొంక్షన్ అయిొంది. షెడడ ు
డ్ివిజన్ల్ ఇొంజినీర్ అవటొం త్ో అపిో కేషన్ పెటట న్
కటాటమయ అయిత్ే ఇకొడ్ొ క స్మస్ూ వచిచొంది మొటారున్ు అయిదు అడుగయల గయొంటలల
పెదిత్ేకాని ఆడదని చపాపరు. అలానే చేశాొం. ఇక చరుకు స్ాగయకు ధయ కా లేదు. చుటల
ట
పకొల వారికీ నీరు స్పెలై ై చేశాొం. అపపటిదాకా అొంటే మా అమమ ఉన్నొంత్ కాలొం ఉమమడ్ి
గానే డబయబ వాడ్ాన్ు. ఎవరికీ ఏమీ ఇవాలేక పర య్ాన్ు. మాఅమమ మరణొం త్రాాత్ మా
అమమ పపరా ఉన్న ఎకరొం పొ లొం లల అయివేజు మా ఇదా రకొయ్ూలకూ చరిస్గొం పొంటలు
రాగానే ఇచేచవాడ్ిని. పారిటషన్ డ్ీడ్ీటి అొందరొం కల్నసి రాస్ుక ని ఎవరి వాటాకు ఎొంత్ వస్ుాొందయ
అొంత్ా ఇచేచసపవాడ్ిని. ఖరుచలు రాసి అొందరికి అొంద జేసపవాడ్ిని. శిస్ుాలూ కరొంటు
బలుోలూ నేనే కటిట లెకొలలో చూపిొంచేవాడ్ిని. నీళ్లు పకొ చేన్ు వాళ్ో కు ఇసపా వారిచేచ డబయబ
కూడ్ా జమలలో చూపిొంచేవాడ్ిని. క ొందరు రైత్రలు కలాోలలల ధాన్ూొం రూపొం లల ఇవాటొం
కూడ్ా ఉొండ్ేది. ఏమైనా మా రొండు బో రుో బొంగారు త్లుోలు. గొంగ మా పొ లొం లల కదొం
ో అని పిొంచిొంది.
త్ొకుొ త్ోొందా అన్నటు

నా దారి తీరు -73

చరుకు రైత్ర గా నాఅన్ుభవొం

షరగర్ ఫాకటరీ కిొంద చరుకు వేయ్ాల్న అొంటే మయొందుగా స్ొంబొంధిొంచిన్ చరుకు మేసీాి కి
త్ల్నయ్జేయ్ాల్న. వాళ్లు అన్ుమతిొంచిన్ త్రాాత్నే పన్ులు మొదలెటట ాల్న. మొంచి విత్ా నానిన
వాళ్లు సెలెక్ట చేసి చబయత్ారు. దానేన ఉపయోగిొంచాల్న లేక పర త్ే రైత్రకస్ాటలు దేవుడ్ికే
ఎరుక. పరిమట్ త్ారగా ఇవారు సీజన్ చివర లల త్ోలాల్నస వస్ుాొంది. పెైరు ఎొంత్ బాగా పొండ్ినా
స్మయ్ానికి న్రికి ఫాకటరికి త్ొలకపర త్ే దిగయబడ్ి బాగా త్గిొ పర యి రైత్రకు త్గిన్ పోతి ఫలొం
రాదు. స్బసడ్ీ ఇచేచ విషయ్ొం లల కూడ్ా త్ేడ్ా ఉొంటుొంది. ఈ బాధలు పడలేక వాళ్లు ఎొంపిక
చేసిన్ చరుకు విత్ా నానేన నాటుత్ారు రైత్రలు. ఉయ్యూరు అడుస్ుమిల్నో వారి కాలేజి కి
వన్కాల చరుకు పరిశోధనా స్ొంస్ా కు చొందినా క్షేత్ోొం ఉొంది అకొడ నాణూమైన్చరుకు విత్ా న్ొం
అనిన జాగుత్ాలూ తీస్ుక ని పెొంచుత్ారు. రేటు కూడ్ా స్రస్ొం గా ఉొంటుొంది.
మొదటోో 07రకానిన ఎొంపిక చేసి వేయిొంచేది ఫాకటరీ. గడ స్న్నొం గా ఉనాన ఎత్ర
ా బాగా పెరిగి
విరిగి పర కుొండ్ాదృఢొం గా ఉొండ్ి మొంచి రస్ొం ఇచేచది. రైత్రలకు ఈ విత్ా న్ొం క ొంగయ బొంగారమే
ప ారేకుొవయ్ాూరు. ఏరియ్ా పెరిగిొంది. అొందుకని చరుకు స్ాగయ
అయిొంది. చరుకు వేసవ
త్గిొొంచొండ్ి అని ఫాకటరీ వాళ్లు గనల చేశారు. ఖరుచలూ పెరిగి పర యి చరుకు న్రికే వాళ్లు
దొ రకొ రైత్రలు చాలా ఇబబొంది పడ్ే వారు. లలకల్ గా న్రికే వారు షెడూూల్ కులాల వాళళు
త్పప మిగిల్నన్ వారవరూ ఆ పని చేసప వారు కాదు. ఒక వేళ్వాళ్లు వచిచనా ఎకుొవ రేటు
అడ్ిగే వారు. అొందుకని కూలీల కోస్ొం న్లో గకొండ జిలాోకు వళ్ో అకొడ్ి వారిని త్కుొవ రేటు
కు మాటాోడుక ని మయొందే అడ్ాాన్ుసఅదాామయస ల్నచిచ వారనచిచన్ త్రాాత్ ఉొండటానికి
గయడ్ిసెలు వేయిొంచిఅపుపడు క టిటొంచేవారు. ఒకోొ స్ారి వాళ్లు రాక పర త్ే ఒకటి ఎొందు స్ారుో
వాళ్ు కోస్ొం తిరిగి పిల్నపిొంచుకు రావాల్నస వచేచది. అకొడ్ా పొంటలు బాగా పొండ్ే కాలొం వసపా
డ్య రీ వారే కాదు. ఈ పన్ులనీన ఉయ్యూరులల చిన్నబాబయి కాటలరు లల అయిత్ే
సీత్ారామయ్ూ చూసపవాళ్లు. నేనకొడ్ికీ కదిలే వాడ్ిని కాదు డబయబ మాత్ోొం పెటట ు బడ్ి పెటట ి
పొంపపవాడ్ిని. వాళ్ున్ు మాటాోడటొం తీస్ుకురావటొం వాళళు చూసపవారు ఏరాపటు
ో కూడ్ా వాళళు
బాదూ త్ గా చూశారు.

ఒకటి రొండు స్ారుో న్లో గకొండ కూలీలు ఎగ క టాటరు. మా బాధ దేవుడ్ికే

ఎరుక. స్మయ్ొం లల చరుకు క టట క ఫాకటరికి త్ొలక పర త్ే నతిా న్ చేత్రలే. అొందుకని ఎననన
జాగుత్ాలు తీస్ుకోవాల్నస వచేచది. పులేో రు కాలువ జన్వరి త్రాాత్ బగిస్ా ారు. నీరు ఫాకటరీ కే
వదులుత్ారు. మరి రత్
ై రలకు కావాలొంటే కాలువ మీద గయమాస్ాా కో కళాసప దురాొ రావు కో
డబయబ మయటట చపిపత్ే రాతిో ఎవరికీ త్ల్నయ్ కుొండ్ా నీళ్లు వదులాారు. ఇదొంత్ా దొ ొంగ చాటు
వూవహారొం. దీనిన అొందరూ పాటిొంచేవాళ్లు. బో రు ఉన్నవాళ్ుకు ఈ ఇబబొంది ఉొండదు. లేని
వాళ్లు ఉన్న వాళ్ు దగొ రా నీరు క న్ుకోొవాల్న. అొంటే ఎకరొం త్డ్ిపిత్ే రొండు వొందలల మయడు
వొందలల బో రు య్జమానికి ఇవాాల్న. అదీ లెకొ. అలానే నేన్ూ తీస్ుసకోనేవాడ్ిని,
ఇచేచవాడ్ిని కూడ్ా.

చరుకు విత్ా న్ొం ఫాకటరీ వాళ్లు స్పెో ట చేయ్లేక పర త్ే మొంచి విత్ా న్ొం వేసిన్ రైత్రల దగొ రే కోన్
మనే వారు. సెొంటు విత్ా న్ొం ఇొంత్ అని క న్ుకోొ వాల్న. ఆరు ఏడు నలల విత్ా న్ొం లేత్ గా
ఉొండ్ి నాట గానే మొల్నచి బత్రకు త్రొంది. నలలు దాటిత్ే అొంత్ బాగా మోల్నచేదీ కాదు
దిగయబడ్ి ఇచేచది కాదు. క ొందరు రైత్రలు డబయబ మయొందు ఇసపా త్పప క టట నివారు. క ొందరు
త్ల్నసిన్ వాళ్లు అయిత్ే క లత్లు అయిన్ త్రాాత్ ఇవామని చపపపవారు. స్ాధారణొం గా
య్ాక మయరు లల చిన్ ఒగిరాలలల, గారిక పరుు లల కాలవ అవత్ల అవలో భనేని వీర భదో
రావు గారి చేలల, లేక పర త్ే ఇపుపడున్న ఆరి టి సి బస్ డ్ిపర అొంత్ వూవస్ాయ్ క్షేత్మ
ో ే
అకొడ కే సి పి డ్ాకటర్ నాగేశార రావు గారు చరుకు విత్ా న్ొం పెొంచే వారు అకొడ్య దొ రికేది .
ా గా విత్ా న్ొం ఉొంటె క నే రైత్రకు బాగా ఉొంటుొంది. పలచగా ఉొంటె న్షట ొం. అది చూసి క నాల్న
ఒత్ర
ఎకరానికి అయిదారు సెొంటుల విత్ా న్ొం త్ొకేొ వారు. బాగా ఉొంటె నాలుగయ సెొంటు
ో చాలు.
 చరుకు విత్ా న్ొం 02అని క త్ా గా వచిచొంది ఇది చాలా లావుగా ఒత్ర
ా గా పెరిగేది ఎకరానికి
న్లభై టన్ునల దిగయ బడ్ి నిచేచది. రైత్రకు గకపప వరొం గా అయిొంది. అొందరూ అదే
వేసపవారు. పిచచ డబయబలలచాచయి. రైత్రలకు స్బసడ్ీ బాగా ఇచేచవారు. బొండ్ీ కి రొండున్నర
టన్ునలు కటిట త్ోలేవారు రొండ్డో బొండ్ి మీద. దీనికీ టన్ునకు ఇొంత్ అని త్ోల్నన్
వాళ్ుకివాాల్న. యిెొంత్ త్ోల్నొందీ ఫాకటరీ లల చరుకు మేసల
ీా ి ు వారి కిొంద గయమాస్ాాలు జాగుత్ా గా
టికటు
ో ఆపపగిొంచేవారు బొండ్ీని ఫాకటరీ లలని టోక్ లల పడ్ేసపా చరుకు రైల్ పటాటల మీద వాగన్ు
ో
న్డ్ిచి లలపల్న వడత్ాయి. వీటిని టాోకటర్ త్ో త్ోయిస్ాారు. అకొడ కాటా ఉొంటుొంది. ఏ టోక్ ఎొంత్
బరువు ఉొంటుొందయ మయొందే దాని న్ొంబర్ బటిట లెకొ ఉొంటుొంది . చరుకు త్ో స్హా బరువు
చూసి దానిన తీసపసి నికర బరువు న్ు మన్ పపరున్న టికట్ మీద ఎలెకటాానిక్ పదధ తిలల ననట్
చేస్ా ారు ఎనిన టన్ునల ఎనిన కిానాాలుో న్నది దాని మీద పిోొంట్ అవుత్రొంది. మొదటోో
ఇదొంత్ా చేతిత్ోనే చేసపవారు ఇపుపడొంత్ా మషీన్ మీదే జరుగయ త్ోొంది . వొంద కిాొంటాళ్లుఒక
టన్ున. మన్ పపర ఉన్న టికటో న్ు టోకుొ లు న్డ్ిచే టోక్ దగొ ర పొందిరిలల ఉన్న గయమాస్ాాలు
తీస్ుసక ని జాగుత్ా చేసి త్ోల్నన్ రైత్ర పపరు వన్క రాసి మన్కు అడ్ిగిన్పుపడు ఇస్ాారు. దీని
వాళ్ు ఎవరు యిెొంత్ త్ోలారన, ఎనిన బొండుో త్ోలారన త్లుస్ుాొంది. టాోక్ మీద చరుకు వేయ్గానే
అొందులల ‘’వాటర్ షూట్ ‘’లు ఉనానయిేమో న్ని ఏరే వారుొంటారు అది లేకుొండ్ానే రైత్రలు
పొ లొం లలనే చక్ చేస్ుక ని పొంపుత్ారు అన్ుమాన్ొం వసపా చాలా స్ారుో త్నిఖీ చేసి ఇబబొంది
పాలు చేస్ా ారు. టాోక్ మీద చరుకు పడగానే క ొందరు వచిచ చరుకు ఆకుత్ో కటిటన్ కటట లన్ు
ఎతిా కటట లు క డవల్నత్ో కోస్ాారు దీనిన దవా అొంటారు. ఇది పశువులకు మొంచి మేత్. మా
పాలేళ్లు గకడో న్ు ఫాకటరీ దగొ రకే త్ోలుక ని వళ్ో దవా ఏరి మేపెవారు వచేచటపుపడు ఒక దవా
మోపు త్చేచవారు ఆరునలలు ఇది పశుగాుస్ొం.

త్రాాత్ా ఈ విత్ా నానికి ‘’రడ్ రాట్’’అనే యిెరు కుళ్లు త్గయలు వచేచది దీనిన
పర గకటట టానికి కిుమి స్ొంహారక మొందులు వాడ్ాల్నస వచేచది. వీటిని రైత్రలకు స్బసడ్ీ మీద
ఇచేచది ఫాకటరీ. చరుకు వేయ్ాలొంటే ఫాకటరీ వాళ్ో కు ఎగిమ
ు ొంట్ రాయ్ాల్న అవనీన పూరీా అయిన్
త్రాాత్ా ఎరువులు ఉచిత్ొం గా ఇస్ాారు. ఎకరానికి క ొంత్ దాబయబ న్గదు రూపొం గా
ఇచేచవారు. త్రాాత్ విధాన్ొం మారి ఎరువులు మాత్ోమ ఇపుపడు ఇస్ుానానరు. త్రాాత్ా
అనేక రకాలెైన్ విత్ా నాలలచాచయి. 06 ఆొండ్ీ రైత్రలకు బానే లాభాలు ఇచిచొంది. నీటి స్పెైలై
లేక పర వటొం కరొంట్ స్పెలై ై స్రిగొ ా లేక పర వటొం, వరాిలు స్కాలొం లల కురవక పర వటొం కూలీల
స్మస్ూ ఫాకటరీవాళ్ు దురుస్ుత్న్ొం, మేసల ో ఇవాక పర వటొం త్ో
ీా ి కు డబయబ ఇసపా త్పప పరిమటు
చరుకు వేసప వాళళు త్గిొ పర య్ారు. దిగయ బడ్ీ త్గిొ మానేస్ా ునానరు. మా ఉయ్యూరు పొ లొం
లల మయడ్ేళ్ు కు రొండ్ేళ్లు చరుకు స్ాగయ చేసప వాళ్ుొం. అదే మా కుటుొంబొం ఆరిధకొం గా నిల
బడటానికి కారణొం అయిొంది. పెళ్ుళ్లు పపరొంటాలు అనీన చరుకు స్ాగయ వలో నే స్ాధూొం
అయ్ాూయి. ఇది తిరుగయ లేని నిజొం. నేన్ు రిటెైర్ అయిేూటపుపడూ చరుకు స్ాగయ ఉొంది. జీత్ొం
పూరిాగా రాదు పెన్ిన్ మీదే గడపాల్న కన్ుక ఇది ఉపయోగ పడుత్రొందని అలా చేశాన్ు.
రొండ్ేళ్లు నిల దొ కుొ కోవటానికి బాగా ఉపయోగ పడ్ిొంచి. చరుకు మా ఇొంటికి కలప వల్నో
అయిొంది ఎొంత్ చపిపనా త్నివి తీరని బొంధొం అది.

నా దారి తీరు -74

షరగర్ ఫాకటరీలల చల్నో ొంపులు

చరుకు న్ు ఫాకటరీ కి త్ోల్నన్ త్రాాత్, లేక అవస్రొం అయిత్ే క ొంత్ త్ోల్నన్ త్రాాత్ మన్ొం
త్ోల్నన్ చరుకు త్ాలూకు ఫాకటరీ వాళ్లు న్మోదు చేసిన్ చరుకు త్ూకొం ఉన్న టికటు
ో ఇస్ాారు.
వాటిని త్ేదీ కుమొం లల అమరిచ మొత్ా ొం మన్ొం ఇచిచన్ టికటో న్ొంబర్ చివరి టికట్ వన్కాల
వేసి, పాస్ బయక్ లల పెటట ి, వోచర్ మీద రవిన్ుూ స్ాటొంప్ అొంటిొంచి దానిమీద స్ొంత్కొం పెటట ి, స్ాక్షి
స్ొంత్కొం కూడ్ా త్ల్నసిన్ రైత్ర త్ో చేయిొంచి ఆయ్న్ రైత్ర న్ొంబర్ న్ు కూడ్ా న్మోదు
చేయిొంచి, ఫాకటరీ లల దీనీన చూసప గయమాస్ాాకు ఇవాాల్న. దానికి పెదా కూూ ఉొంటుొంది. అొందులల
నిలబడ్ి మన్ వొంత్ర వచిచొందాకా ఉొండ్ి ఇవాాల్న. దానిపెన్
ై వాళ్లు ఫలానా రనజుకు ఇస్ాామని
చపిప వాయిదా వేసి, రాస్ాారు. అపుపడు వళ్ో తీస్ుకోవాల్న. మా నాన్న గారి
చనిపర యిన్ 1961న్ుొండ్ి నాకు దీని అన్ుభవొం ఉొంది. అపుపడు అొంత్ా మాన్ుూ వల్ వర్ొ.
కన్ుక త్ోల్నన్ చరకుకు దానికి త్గిన్ టికటు
ో వచాచయో లేదయ వాళ్లు త్నిఖీ చేసి
ఫాకటరీ,న్ుొంచి ఏదైనా ధన్ రూపొం లల లేక ఎరువుల రూపొం లల లబా పొ ొందారా లేదా అని చక్
చేసి లేడ్జ ర
ే ో ు, ఫెైళ్ో ల తిరగేసి ఒకటికి రొండు స్ారుో క్ొంటర్ చక్ చేస్ుక ని మయొందు ఆ డబయబ
మిన్హాయిొంచి మిగిల్నన్దాొంటోో దాదాపు ఎన్భై శాత్ొం డబయబ ఇచేచవాళ్లు. వాయిదా వేసిన్
రనజుకు, స్మయ్ానికీ మళ్ళు వళాుల్న. అపుపడూ మన్లాొంటి వాళ్లు చాలా మొంది
ఉొంటారుకన్ుక మళ్ళు కూూ ఆ కూూ అొంత్ా అవటానికి చాలా స్మయ్ొం పటేటది . మన్ వొంత్ర
రాగానే యిెొంత్ డబయబ వచేచదీ చపిప, మయిన్ ఆఫీస్ లల ఉన్న కాష్ క్ొంటర్ దగొ రకు
పొంపిస్ా ారు. అకొడ్ా లెైన్ ఉొంటుొంది. డబయబ ఇచచ ఆయ్ న్ మన్ మొహొం చూసి మన్మే ఆ
వోచర్ మీద స్ొంత్కొం పెటట ామని త్ేలుచక ని, ఆ వోచర్ మన్కిచిచ, దాని వన్క మళ్ళు స్ొంత్కొం
చేయిొంచి మన్ వూరి వారవరైనా అకొడ ఉొంటె వారి త్ో స్ాక్షి స్ొంత్కాలు రొండు చేయిొంచి
వాళ్ు రైత్ర న్ొంబరుో నాట్ చేయిొంచి ఆయ్న్ కిసపా అపుపడు డబయబ ఇస్ాాడు. అపుపడు
బాొంకులు లావా దేవీలు లేవు. అొంత్ా స్ాయ్ొం గా వళ్ో త్చుచకోవాల్నసొందే. డబయబ ఇచేచ
మయొందు అకొడ్ే కూరుచన్న మేనజ
ే ర్ చక్ చేస్ా ాడు త్ోల్నన్ చరకుకు ఉన్న రేటు పోకారొం
స్రిగొ ా లెకొ వేశారా లేదా చూస్ాాడు.

1960-70కాలొం లల టికటు
ో తీస్ుక నే క్ొంటర్ లల అొంజయ్ూ గారు అనే ఆయ్న్
ఉొండ్ేవాడు ఆయ్న్ది గనపువాని పురొం అని జాాపకొం. పొంచ కటిట క ొంచొం లావు కళ్ుదాాలత్ో
ఉొండ్ేవాడు. జోడు మయకుొ మీదికి జారుత్ూ ఉొండ్ేది స్కిల్ మీద వచేచవాడు కమమ వారు.
చాలా మొంచి వాడు. లెకొలలో దిటట. అచచొం మన్ అలుో రామ ల్నొంగయ్ూ లా గా
ఉొండ్ేవాడు నేన్ు అనాన, మా నాన్న గారనాన చాలా అభిమాన్ొం గా ఉొండ్ేవాడు.. నాకు
త్కుొవ రనజులలో వాయిదా పడ్ేటో ు చేసపవాడు. ఆమాూమాూలు ఆయ్న్కు త్ల్నయ్వు.
పరిచయ్మే. మయకుొ స్ూటి మనిషి అొందరికి ఆయ్న్ అొంటే గ్రవొం విస్ుగయ ఉొండ్ేదికాదు.
ఆ పెదా పెదా లేదజ ర
ే ో పుస్ా కాల మధూ ఆయ్న్ ఒక ల్నలీ పుట్ లా కని పిొంచేవాడు. చాలా
నమమదిగా మాటాోడ్ేవాడు ఆయ్న్ అొంటే నాకు విపరీత్మైన్ అభిమాన్ొం. అొందుకే మరీ
గయరుాొంచుక ని ఆయ్న్ గయరిొంచి రాస్ుానానన్ు. ఇలా చాలా స్ొంవత్సరాలు న్డ్ిచిొంది.

ఆ త్రాాత్ా బాూొంకులు రైత్రలకు అపుపల్నవా టానికి మయొందుక చాచయి. వాటిలో ల డబయబ

లేని రైత్రలే కాదు అొందరూ అపుప తీస్ుక నే వారు క ొంచొం వడ్ీడ త్కుొవ. యిెొంత్ డబయబ
అపుప తీస్ుకోనానమో బాూొంకి వాళ్లు త్ల్నయ్ జేసపవారు. అగిుమొంట్ లల బాూొంక్ కాగిత్ాలు
కూడ్ా చేరేచవారు. బాూొంకి అపుప, వడ్ీడ పర న్ు మిగిల్నొందే ఫాకటరీలల చల్నో ొంచే వారు. పన్ులు
క ొంత్ త్ేల్నకయ్ాూయి. కాష్ ఇచేచ ఆఫీస్ులల కలువ పామయలకు చొందిన్ భాస్ొర రావు గారు
అనే ఆయ్న్ ఉొండ్ేవాడు. ఎరుగా పాొంట్ షార్ట త్ో ఉొండ్ేవాడు. మా బజారు లలనే టాొంక్ దగొ ర
అదేాకుొండ్ేవాడు,. వాళ్ుబాబయి నాదగొ ర టలూషన్ కూడ్ా చదివే వాడు. చాలా సీపడ్ మనిషి.
క్ొంటర్ చక్ చేయ్టానికి ఆయ్న్ భలే త్మాషాగా సీపడ్ గా చేసి స్ొంత్కొం పెటట ె వాడు. నాకు
బాగా పరిచయ్ొం కన్ుక ఆ విధానాన్ొం న్చిచ అడ్ిగిత్ే చపాపడు. పెస్
ై ా కూడ్ా
త్ేడ్ా వచేచదికాదు. ఇపుపడది మరిచపర య్ాన్ు. త్ోల్నన్ టన్ున లన్ు టన్ునకు రేట్ త్ో
హెచిచొంచి యిెొంత్ మొత్ా ొం డబయబ వస్ుాొందయ చక్ చేయ్టొం అన్నమాట. గయమాస్ాాలు ఓచర్
మీద అవనీన వేసి రాసి లేదజ ేర్ లల పర సిటొంగ్ వేసి ఈయ్న్ కు పొంపిసపా అపుపడు క్ొంటర్ చక్
చేసి డబయబ ఇవామని స్ొంత్కొం పెడ్ిత్ే క్ొంటర్ లల డబయబ ఇచేచవారు. భాస్ొర రావు గారు
గలగలా మాటాోడ్ేవాడు. రాతిో పూట మా ‘’పారిధ గారి పారో మొంట్ ‘’కు వచిచ మాత్ో కూరుచనే
వాడు. కమమ వారు. మరాూదున్న పెదామనిషి.

వలగ పూడ్ి రామ కృషణ గారి ఇదా రబాబయిలు దత్ర

ా గారు మారుతీ రావు ఇదా రూ
క ొంత్కాలొం ఉయ్యూరు షరగర్ ఫాకటరీ రీని మేనజ్
ే చేశారు. త్రాాత్ వాటాలు పొంచుక నానరు
వి.ఏొం.రావు అనే మారుతీ రావు గారికి ఉయ్యూరు, చలో పల్నో ఫాకటరీలు వచాచయి. దత్ర
ా
గారికి మాచరో సిమొంట్ ఫాకటరీ మదాోస్ లలని సెొంటోల్ వర్ొ షాప్ వచాచయి. దత్ర
ా
గారి కే.సి.పి. పపరు వచిచొంది. రావు గారు కసీపి త్ో పాటు ind cor పపరకచిచొంది. రొండ్ిటో ోన్ూ
నాకు షెరో ునానయి. రావు గారు గకపప మకానిక్. ఫాకటరీ లల ఏ భాగొం లల ఏమయొందయ
ఆయ్న్కు క్షుణణ ొం గా త్లుస్ు అన్ుక నే వారు. ఎకొడ్ైనా రిపపర్ వసపా స్ాపట్ లలకి వళ్ో రొండు
మయడు నిమిషాలలల దానిన రకిటఫెై చేసపవారని చపుపక ొంటారు. మేషినిో మీద అొంత్
అవాగాహన్ ఉన్న వారు. అయ్న్ చేతిలలకి ఫాకటరీ వచిచన్ త్రాాత్ ఫాకటరీ స్ామరాధునిన
పెొంచారు. పూరాొం కనాన రటిటొంపు స్ామరధుొం త్ో రటిటొంపు చరుకు ఆడ్ే య్ొంత్ాోలన్ు త్పిపొంచి
బగిొంచారు. కన్ుక కుషిొంగ్ కపాసిటి పెరిగిొంది. రైత్రలకు స్బసడ్ీలు బో న్స్ లు బాగా
ఇచాచరు. క్షుణణ ొంగా మేనజ్
ే మొంట్ అవగాహన్ ఉన్న వాడు కన్ుక మషీన్ పవర్ పెొంచి మాన్
పవర్ త్గిొొంచటొం పాోరొంభిొంచారు. రైత్రలు త్ామయ త్ోల్నన్ చరకు డబయబ కోస్ొం ఫాకటరీ చుటల
ట
తిరిగే పదధ తికి స్ాసిా చపాపరు. పోతి రైత్ర త్ో బాూొంక్ అక్ొంట్ ఓపెన్ చేయిొంచి డబయబ వారి
అక్ొంట్ లల స్రాస్రి పడ్ేటో ు చేసి ఎొంత్ో రిస్ొ న్ుొంచి రైత్రల్నన కాపాడ్ారు మారుతీ రావు.
ై రపని మిగిల్నన్ లావాదేవీలనీన బాూొంక్ దాారానే.
అగిుమొంట్ ఇవాటమే రత్

రైత్ర త్ోల్నన్ చేరుకుొ టన్ునకు ఇొంత్ అని కేొందో పోభయత్ాొం కూడ్ా డబయబ ఇస్ుాొంది . దానికీ
వాయిదాల మీద వాయిదాలు పడ్ేవి. ఖాళ్ళ గా ఉన్న వారికైత్ే ఫరవాలేదు. ఉదయ ూగస్ుాలకు,
ఆడ వాళ్ో కు మహా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది.ఒకోస్ారి సెలవు పెటట ాల్నస వచేచది . ఆ న్రకొం న్ుొండ్ి
కాపాడ్ిన్ వాడు రావు గారే. ఇపుపడు ఏొంత్ో హాయిగా ఉొంది. యిెొంత్ డబయబ వచిచనా బాూొంక్
అక్ొంట్ లల పడ్ిపర త్రొంది. కావాల్నసన్పుపడు తీస్ుకోవటమే. ఇొంత్ గకపప స్ొంస్ొరణ త్చిచన్
వూకీా మారుతీరావు. ఫాకటరీకి ‘’పాోొంట్ మేనేజర్’’ ఉన్నత్ాధికారి. దానిన త్రాాత్ ‘’జన్రల్
మేనేజర్’’ అనానరు. నాకు త్ల్నసిన్పపటి న్ుొంచి సీత్ా రామా రావు గారు ఇొంజేటి జగనానధ
రావు గారు, బస్వయ్ూ గారు ఇలా చాలా మొంది పని చేశారు. ఇపుపడు ఆ పర స్ట న్ు ‘’చీఫ్
ఆపరేటిొంగ్ ఆఫీస్ర్ ‘’గా పిలుస్ుానానరు. ఇపపటి ఆ ఆఫీస్ర్ శ్రు జి వొంకటేశార రావు.
ఉయ్యూరు, చలో పల్నో ఫాకటరీలు రొండ్ిటికీ కల్నపి ఈయ్నే సి ఇ ఒ.

జగనానధ రావు గారు పాోొంట్ మేనజ

ే ర్ గా ఉన్నపుపడు మొంచి పోజా
ై ఉదాత్ా వూకీా. ఎత్ర
స్ొంబొంధాలు కల్నగి ఉొండ్ేవారు. ఉన్నత్మన్ ా గా ఎరుగా కళ్ుదాాలత్ో త్లో
పాొంటు షార్ట లత్ో చూస్ూ
ా ఉొంటేనే గ్రవొం కల్నగేది అొందరి త్ో స్త్సొంబొంధాలు నేరపప వారు.
ఎననన అభి వృదిధ కారూకుమాలు నిరా హిొంచారు. ఫాకటరీ ఎదురుగా స్ాయి బాబా ఆలయ్ొం,
కారిమక భవన్ొం కసీపి స్ూొల్ లల బల్నడ ొంగ్ ల నిరామణొం చుటల
ట పోకొ గాుమాలకు పకాొ రనడుో
వొంత్న్లు, బస్ షెలటరో ు ఆయ్న్త్ోనే పాోరొంభమైనాయి. అనేక దేవాలయ్ాల అభి వృదిధకి
త్ోడపడ్ాడరు. మా శ్రు స్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామి దేవాలయ్ానికి అయిదు వేల రూపాయ్లు
విరాళ్ొం ఇవాటమే కాదు మేమయ కోరిన్ వొంటనే వచిచ మాత్ో బాటు స్ాామి వారల పోతిషట
న్ు చేశారు. ఆయ్న్ భారూ శ్రుమతి వస్ుమతి దేవి రామ కృషణ మహిళా స్మాజొం ఏరపరచి
మహిళ్లకు చేతిపని, కుటుటపని మొదలెైన్ వాటిలో ల శిక్షణ నిపిపొంచి మహిళాభయూదయ్ానికి
పాటు పడ్ాడరు. ఆ దొంపత్రలన్ు చూడగానే ఆది దొంపత్రలాో అని పిొంచే వారు. రైత్రలకే కాదు
కారిమకులకూ అొండగా ఉొండ్ేవారు. ఉయ్యూరు చుటల
ట పోకొ గాుమాల హెైస్ూొళ్ో లల భావన్
నిరామణాలు రక్షిత్ మొంచి నీటి స్రఫరా, టిఫన్
ి షెడ్, సెైకిల్ షెడ్ వొంటివి ఎననన ఆయ్న్ పాలన్
లల రికార్డ బలోక్ గా నిల్నచాయి. ఉయ్యూరు శివాలయ్ొం లల దక్షిణాన్ ఉన్న రేకుల షెడ్
నిరామణొం మా వార్డ మొంబర్ కోలచల చలపతి, గనవిొంద రాజు శ్రురామ మయరిా గారు వొంటి పెదాల
స్హకారొం త్ో ఫాకటరీ వారి స్ాయ్ొం త్ో జరిగిన్ బృహత్ా ర కారూ కుమొం. వృదాధశుమొం, కొంటి
ఆస్పతిో, రనటరీ కో బ్ ఏరాపటు దాని దాారా పోజా సపవ పాోొంట్ మేనేజర్ శ్రు ఇొంజేటి జగనానధ
రావు గారి చకరవ కృషి, అవగాహన్ వలో నే స్ాధూమైనాయి. కారిమకులు స్మేమ చేయ్కుొండ్ా
వారి అనిన కోరొలన్ు ఫాకటరీ తీరేచటు
ో మేనేజ్ మొంట్ త్ో చరచలు జరిపి చకరవ తీస్ుక నే
వారు. ఆయ్న్ అొంటే మేనేజి మొంట్ కు కూడ్ా అొంత్ గ్రవొం. ఫాకటరీ స్ొంక్షేమొం కోస్ొం నల
రనజులు య్జా ొం చేయిొంచారు. రనజూ స్ాయ్ొంకాలొం పోవచన్ స్ామాాట్ శ్రు మలాోది చొందో శేఖర
శాసిా ి గారి వొంటి పెదాల నాహాానిొంచి వేదొం శాస్ాాాల పెై పోస్ొంగాలు చేయిొంచారు. స్ాయి బాబా
ఆలయ్ నిరామణానికి మదాోస్ న్ుొంచి స్ాామి కేశవయ్ూ గారిని ఆహాానిొంచి ఆయ్న్త్ో స్ాయి
బాబా చిత్ోపటానిన ఆవిషొరిొంప జేశారు. పోతి ఏటా శ్రు రామ న్వమి జరిపి,సీత్ా రామ
కలాూణొం చేసవ
ప ారు. ఫాకటరీ ఉదయ ూగస్ుాలత్ో నాటకాలు వేయిొంచేవారు. వేదాొంత్ొం
స్త్ూనారాయ్ణ శోభానాయ్యడు లాొంటి కళా కారులన్ు పిల్నపిొంచి పోదరటధన్లు ఏరాపటు చేసి
కళ్లకు పర ో త్ాసహొం కల్నపొంచారు. పౌరాణనక నాటకాలు,ఓలేటి వొంకటేశారుో మలాోది స్ూరి
బాబయ, వొంటి స్ొంగీత్ కళా నిదులచే పాట కచేరీ జరిపిొంచారు.

కారిమక నాయ్కుడు చకపపరపు స్ుబాబరావు గారు ఫాకటరికి కారిమకులకు మధూ ఏ స్మస్ూలు

లేకుొండ్ా చేసి చనిపర యిే వరకు నాయ్కత్ాానిన వహిొంచారు పోస్ా ుత్ొం వారి అబాబయి శ్రు
క ొండలు పలాగే పోజా స్ొంబొంధాలన్ు కల్నగి ఫాకటరీలల పని చేస్ా ూ అొందరికి త్లలల నాలుక
లాగా ఉనానరు.

నా దారి తీరు- 75

బాోహమణ వూవస్ాయ్ొం

మా చిన్నపుపడు అొందరూ ఒక స్ామత్ చపపపవారు. ఒకత్నిన ఎవరన ఒకాయ్న్ ‘’పలో కీ

ఎకుొత్ావా ?బాోహామణ వూవస్ాయ్ొం చేస్ా ావా?అని అడ్ిగత్
ి ే ‘’పలో కిలల కుదుపులు
త్టుటకోలేన్ు బాోహమణ వూవస్ాయ్మే చేస్ా ాన్ు హాయిగా ‘’‘’అనానడట. అొంటే బాోహమణయల
వూవస్ాయ్ొం అొంత్ే ‘’వీజీ ‘’అన్న మాట. అడ్ిగే వాడుొండడు, పటిటొంచుక నే వాడుొండడు అని
భావొం. కస్ట పడకుొండ్ా ఫల్నత్ొం వస్ుాొంది. వాళ్ుని క్లు పపరుత్ో మోస్ొం చేయ్చుచ అని
వూొంగాూరధొం. కారణొం వీళ్లు పొ లొం వళ్ో రు. ఏ పొంట వేస్ా ునానరన త్లుస్ుకోరు. యిెొంత్
ఆదాయ్ొం వస్ుాొందయ యిెొంత్ రేటుకు అమామడ్య అకొరేోదు. స్ొంవత్సరొం అవగానే వాళ్ు చేతిలల
ఏదయ క ొంత్ పెడ్త్
ి ే చాలు అని అొందరూ అన్ుకోవటమే బాోహమణ వూవస్ాయ్ొం.

కాని మా ఉయ్యూరులల పకొన్ున్న స్ాయిపురొం, కన్క వల్నో , పెన్మకూరు పపద

వోగిరాలలల లలల బాోహమణయలు గకపపగా వూవస్ాయ్ొం చేసపవారునానరు. వీరొందరీన స్ాయ్ొం
గా నేన్ు చూశాన్ుకూడ్ా. ఉయ్యూరు లల మా మేన్ మామ గొంగయ్ూ గారు ఆయ్న్ త్ొండ్ిో
శిొంగిరి శాసిా గ
ి ారు, పిన్ త్ొండ్ిో న్రసిొంహొం గారు నిత్ూొం పొ లొం వడుత్ూ పాలేళ్ుత్ో పని
చేయిస్ూ
ా అజమాయిషీ చేస్ా ూ, అవస్రమత్
ై ే దుకిొ దున్నటొం, నాటు
ో వేయ్టొం, కలుపు
తీయ్టొం క త్ా కోయ్టొం , కటిట వత్ న్ూరిపడ్ి పన్ులలో ఆరి త్ేరిన్ వారే. వీరు
పొ లొంలల కని పిసపా చాలు కూలీలకు త్మ కొంటే ఆస్ామయలకే పన్ులు బాగా త్లుస్ున్ని
మరిొంత్ కస్ట పడ్ి పని చేసపవారు. మా అమామయ్ూ ధాన్ూొం బస్ాాలు మిన్ుమయ బస్ాాలు
కూడ్ా మోసెొంత్ స్ామరధుొం ఉన్నవాడు. పాలేళ్ుత్ో కల్నసి కటెటలు క టేటవాడు. ఈయ్న్ దబబకి
వాళ్లు ఝాడ్ిసప వాళ్లు. అొంత్ పనిమొంత్రడు. ఎడో బొండ్ీ కటట టొం త్ోలటొం ఆయ్న్కు బాగా
అలవాటే. కన్ుక మా మామయ్ూ కుటుొంబొం బాోహమణ వూవస్ాయ్ొం అనేదానికి త్గరు
అన్నమాట. అలాగే శాయి పురొం లల బాోహమణయలొంత్ గకపప వూవస్ాయ్ దారులే. అనిన
పన్ులూ స్ాయ్ొం గా చేస్ుక నే వారే మొంచి పొంటలు పొండ్ిొంచే వారు కన్ుక వీరికీ ఈ మాట
కుదరదు.

కన్కవల్నో , పెన్మకూరు లల ఎకుొవ మొంది బాోహమణయలు స్ాొంత్ వూవస్ాయ్ొం చేసి బాగయ

పడడ వాళళు. కన్క వల్నో లల వారిని శ్రు మొంత్రలు అొంటారు. వారు కూడ్ా గకపప వూవస్ాయ్
దారులు. దగొ రుొండ్ి వూవస్ాయ్ొం చేయిొంచేవారు. చరుకూ బాగా స్ాగయ చేసపవారు. మొంచి
సిాతిపరులు. దాన్ గయణ స్ొంపన్ునలు. అకొడ్ి పపద పోజలకు త్మ భయమి లల క ొంత్ పొంచి
ి వదాన్ుూలు. కన్క వల్నో అగుహారొం అొంత్ా వారి అధీన్ొం లలనే ఉొండ్ేది. వారి అబాబయి
పెటట న్
స్ర మయ్ాజులు గారు స్రపొంచ్ గా చాలా కాలొం పని చేశారు. ఇపపటికీ వారికి అకొడ
భయమయలునానయి. కాని చదువులకోస్ొం కుటుొంబొం ఉయ్యూరు కు చేరిొంది. అయిన్
అజమాయిషీ చేస్ా ూ పొంటలన్ు పొండ్ిస్ా ునానరు. మిగిల్నన్ వారిలల విషర
ణ భొటో
ై ూొల్ లల నా కాోస్ మేట్. అత్నికీ మొంచి భయవస్తి ఉొంది. స్ాొంత్
స్ర మయ్ాజులు హెస్
వూవస్ాయ్ొం చేసవ
ప ాడు. వయ్స్ు దృషాటు ఉయ్యూరు లల కాపురొం ఉొండ్ి య్ాజమాన్ూొం
ప ారే .
చేస్ా ునానడు. అలాగే వొంపటి వారికీ పొ లాలునానయి వారూ కస్ట పడ్ి వూవస్ాయ్ొం చేసవ
ఇపుపడు ఆ కుటుొంబమయ పటానలకు చేరారు. ఇపుపడు బాోహమణీకొం అకొడ నామ
మాత్ోమ. పెన్మకూరు లల బాోహమణయలలల మొంచి వూవస్ాయ్ దారులునానరు. ఇపపటికీ
స్ాొంత్ వూవస్ాయ్ొం చేస్ా ూ అనేక రకాల పొంటలు పొండ్ిస్ా ునానరు. అొందులల ‘’అన్ుమయల
‘’వారి కుటుొంబొం వూవస్ాయ్ానికి పెదా పపరు.
 ఉయ్యూరులల చనడవరపు వారు మొంచి సిాతి పరులు. వూవస్ాయ్ానికి పాలేళ్లు, బొండ్ీ
ఎడుో ఉొండ్ేవి. ఇది చొందో శేఖర రావు గారి కాలొం వరకు స్ాగిొంది. ఆయ్న్ మా నాన్నగారికి
స్హాధాూయి. వారి కుమారుల అజమాయిషీ వచేచస్రికి వూవస్ాయ్ానిన క్లుకు ఇచిచ పొంట
తీస్ుక నే వారు. మొంత్ాోల రాధాకృషణ మయరిా, ఆయ్న్ మామ గారు ఉయ్యూరులల మొదటి
ఎరువుల డ్ిపర పెటట న్
ి య్డవల్నో శ్రురామ మయరిాగారు శ్రుమొంత్రలే. గకపప వూవస్ాయ్దారులే.
వారూ త్రాాత్ వూవస్ాయ్ానిన వదిలేశారు. ఉయ్యూరులల గనవిొందరాజు శ్రురామ మయరిాగారు
ఆయ్న్ త్మయమడు, నా స్హాధాూయి అబబ అనే పరబోహామన్ొంద శరమ లకు గరుగయ దగొ ర
మత్ా భయమి ఉొంది. చరుకు, పస్ుపు కొంద మొదలెన్
ై వి బాగా పొండ్ిొంచేవారు గకపప
ఫలస్ాయ్ానిన తీసపవారు. మటట వూవస్ాయ్ొం లల బాగా లాభ పడ్ాడరు. వీరొందరికీ మిొంచి
వూవస్ాయ్ొం ఇపపటికీ చేస్ా ున్నవారు గరుగయ మీద స్ర మయ్ాజుల కృషణ మయరిా గారి
కుటుొంబొం. కృషణ మయరిాగారు చరుకు, మొదలెైన్ మటట పొంటలు బాగా పొండ్ిొంచేవారు.
పాలేళ్లు, బొండ్ీ ఎడుో ఉనానయి దున్నటొం దగొ రన్ుొండ్ి అనిన పన్ులు చేయ్గల వారు.
ఫాకటరీ కి చేరుకున్ు వారే స్ాయ్ొం గా త్ోలే వారు. ఆయ్న్ త్రాాత్ అబాబయిలు కూడ్ా
ఇపపటికి శుదధగా వూవస్ాయ్ొం చేస్ా ూనే ఉనానరు. అలాగే మా అమామయ్ూ గారి అబాబయి
చేస్ా ూనే ఉనానడు.

మా నాన్న గారి కాలొం లలన్ు నా టెొంై లలన్ు మేమయ గటుట మీద కూరుచనే
వూవస్ాయ్ొం చేయిొంచాొం. కన్ుక మాది ‘’బాోహమణ వూవస్ాయ్ొం ‘’అన్చుచ. కాని వూవస్ాయ్ొం
కోస్ొం ఎపుపడూ అపుపలు చేయ్కుొండ్ా గడుపుకోచాచొం. మొంచి నిఖామాన్ులెైన్
సీత్ారామయ్ూ కాటలరు పొ లానికి, చిన్నబాబయి ఉయ్యూరు పొ లానికి ఉొండ్ి మాకు ఏ
ఇబబొందీ లేకుొండ్ా చేశారు.. నేన్ు త్పపకుొండ్ా పొ లొం లల జరిగే అనిన మయఖూమన్
ై పన్ులు
దగొ రుొండ్ే చేయినేచవాడ్ిని. కన్ుక వూవ స్ాయ్ొం లల ఎపుపడూ న్షట ొం రాలేదు. జాయిొంటు
క్లుకూ క ొంత్కాలొం చేశామయ. పూరిాగా వాళ్ు మీద వదిలీ చేశాన్ు. ఎొందులలన్ూ ఇబబొంది
రాలేదు వూవస్ాయ్ొం కోస్ొం ఎకరాలు అమమక పర వటమే నేన్ు చేసిన్ మొంచిపని
అన్ుకుొంటాన్ు. అొంత్కు మిొంచి ఏమీ లేదు. ఈ వూవస్ాయ్మే మా కుటుొంబానికి ఏడు గడ
గా నిల బడ్ిొంది. దాని వలో నే అొందరొం హాయిగా ఉనానొం. మా త్మయమడ్ి భాగొం అత్నికిచిచ,
ఫలస్ాయ్ొం కూడ్ా అత్న్ు అమయమక నే దాకా పోతి ఏడ్ాది అపపగిొంచేవాడ్ిని. మా అన్నయ్ూ
గారి అబాబయి రామనాధ బాబయ కు కాటల రులల నాత్ో పాటు పొ లొం ఇపపటికీ ఉొంది .
పొంటలు రాగానే ఫలస్ాయ్ొం అొందిస్ా ాన్ు. కన్ుక బాోహమణ వూవస్ాయ్మే అని పిొంచినా నేన్ు
చేసిొంది న్షట వూవస్ాయ్ొం కాదు లాభొం త్ోనే చేశాన్ు. దానికి కారణొం న్మమకస్ుాలెైన్ నిఘా
మాన్ులే అని నికొచిచగా చపపగలన్ు.

నా దారి తీరు -76

బదిలీ పెై బదిలీ

ఉయ్యూరు టు గన్నవరొం టు పామరుు

ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల కాలక్షేపొం బాగానే అవుత్ోొంది, వూవస్ాయ్ొం, టలూషన్ అనీన

స్కుమొం గానే జరిగిపర త్రనానయి అన్ుక ొంటే గన్నవరొం హెైస్ూొల్ కు న్న్ున బదిలీ చేశారు.
8-10-1983 ఉదయ్మే ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల రిలీవ్ అయ్ాూన్ు. కన్ుక స్ాయ్ొంకాలొం
త్పపక గన్నవరొం లల రిపర ర్ట అవాాల్న. అవి దస్రా సెలవలు. బయడమేరు ఉదధ ృత్ొం గా పొ ొంగి
రనడో నీన జల మయ్ొం అయి పోయ్ాణ స్ౌకరాూలనీన బొందు అయ్ాూయి. అపపటికి కొంకిపాడు
గన్నవరొం షటిల్ స్రిాస్ కూడ్ా న్డవటొం లేదు. కాటలరు మీదుగా త్ేలపర ో లు వళాుల్న. లేక
పొ త్ే బజవాడ వళ్ో గన్నవరొం చేరాల్న. ఉొంగయటలరు దగొ ర బయడమేరు తీవోొం గా ఉొండటొం త్ో
ఆ దారి బొంద్ అయిొంది. ఇక త్పపని స్రిగా బజవాడ వళ్ో వళాుల్నసొందే.

ఆ రనజు మధాూహనొం భోజన్ొం చేసి బజవాడ చేరుక నానన్ు. అకొడ్ి న్ుొండ్ి ఏలూరు
బస్ుస ఎకిొ గన్నవరొం లల దిగాన్ు. దారొంత్ా వరాిలత్ో మయనిగిపర యి ఉనానయి
పొంటపొ లాలనీన. గయొండ్ చరువు అయిొంది ఆ దృశాూలు చూస్ుాొంటే. మరక చేలు పరవాలేదు
కాని పలాోలు నీళ్ులలో నాని ఉనానయి. ఆ నీరొంత్ా తీసపది ఎపుపడ్య రైత్ర పొంట చేతికి
దకేొదేపుపడ్య ? గన్నవరొం త్ో ఇదివరకపుపడ్య కోర్ట పని మీదయ లేక త్ాసిలా ార్ స్ొంత్కొం
కావాల్నస వసపా నన వళళు వాళ్ుొం త్పప మిగిల్నన్పుపడు వళాుల్నసన్ అవస్రొం కలగ కలగ లేదు.
గన్నవరొం సెొంటర్ లల దిగి నమమది గా హెైస్ూొల్ కు న్డ్ిచి వళాోన్ు. ఆ రనజులలో ఫర న్ స్ౌకరూొం
కూడ్ా లేదు. ఉనాన వాన్ల వలన్ కమయమునికేషన్ లు అనీన దబబ తిని ఉనానయి. స్ూొల్
లల అటెొండరక, వాచ్ మనన ఉనానడు. దస్రా సెలవలు కదా.. ఇొంకవరూ లేరు. జాయిన్
అవటానికి వచాచన్ని అత్నికి చపాపన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు స్ూొల్ కు దగొ రలలనే ఉొంటారని
చపిప హెడ్ మాస్ాటరిొంటికి తీస్ుక ని వళాుడు.
 వళ్ో న్మస్ొరిొంచా.ఆయ్న్ ఎల్ వి.రామ గనపాలొం గారు. జిలాోలల గకపప సెన్
ై స మేషట ారు
గా పపరుపొ ొందారు. ఆయ్న్ మామ గారు అొంత్కొంటే పపరు మోసిన్ వారు శ్రు ఉమా రామ ల్నొంగ
మయరిాగారు. మేడూరు హెడ్ మాస్ాటరు గా చేశారు. నేన్ు స్రీాస్ లలకి వచేచస్రికే రిటెైర్
అయిన్ జాాపకొం.కాని ఆయ్న్ున అొందరూ త్లుచుక ొంటారు. నిరీుతికి, నిజాయితీకి ఆత్మ
గ్రవానికి, విదూ నేరపటానికి కుమశిక్షణకు మారుపపరు. అలాొంటి వారు జిలాో మొత్ా ొం మీద
వేళ్ు మీద లెకొ పెటట గల్నగిన్ొంత్ మొంది మాత్ోమ ఉనానరని చపుపక నే వారు. అొందులల
వొంపటి పురుషర త్ా ొం గారకకరు. రామ ల్నొంగ మయరిా గారి కాలానికి ఇొంకా హెడ్ మాస్ట రో ు పొంచ
లలపల చకకాొ పెైన్ కోటు వేస్ుక నే వారు మయరిాగారిది ఒక సెపషాల్నటి.వీటనినటి త్ో బాటు
ఖొండువాన్ు మడకు చుటిట క స్లన్ు మడత్ కిొందుగా వదిలేవారు. అదీ ఆయ్న్ున గయరుా
పటేట విధాన్ొం. స్రే హెడ్ మాస్ాటరు రామ గనపాలొం గారిత్ో నాకు క దిా పాటి పరిచయ్ొం ఉొండ్ేది
సెైన్స మాస్ాటరుగా చేస్ా ున్నపుపడు. ఆయ్నా కపిలేశార పురొం మేడూరు లలల చేశారు.
మనిషి చామన్ చాయ్గా క ొంచొం పొ టిటగా త్లో టి గాోకో పొంచ గనచీపర సి కటేటవారు. త్లో టి
గాోస్ర ొ హాఫ్ షర్ట త్ొడ్ిగే వారు. పెన్
ై కొండువాత్ో ఉొండ్ేవారు. మయఖాన్ విభయతి రేకలు స్పషట ొం
గా కనిపిొంచేవి. ఆయ్న్కు బొండ గయరుా మయకుొ. కోటేరు తీసిన్ మయకుొమయొందు భాగొం లల
ఒక వైపు కతిా రిొంచి న్టు
ో విొంత్గా ఉొండ్ేది అదీ ఆయ్న్ సెపషాల్నటి . క ొంచొం మయకుొ త్ో
మాటాోడ్ే వారని గయరుా. కూచన మని చపిప, స్ూొల్ సెలవులుకన్ుక నా జాయినిొంగ్ రిపర ర్ట
మయొందే రాస్ుక ని వేళాున్ుకన్ుక అది తీస్ుక ని ‘’joined on the after -noon of 8-10-
83అని రాసపసి స్ొంత్కొం పెటట ారు. ’’మాస్ాటరూ !మీరు ఇకొడ డూూటీ లల చేరిన్టేో . నిశిచొంత్గా
ఇొంటికి వళ్ో రిపర పెనిొంగ్ రనజున్ స్ూొల్ కు రొండ్ి. మీ ఎస్ ఆర్, తీస్ుకు రొండ్ి ‘’అని చపిప
కాఫీ ఇచిచ పొంపారు. మళ్ళు బస్ ఎకిొ బజవాడ మీదుగా ఉయ్యూరు చేరేస్రికి రాతిో
అయిొంది.

రనజూ గన్నవరొం వళ్ో రావటొం కషట మే. కాని ఫామిలీని మారేచ ఆలలచన్
నాకపుపడూ లేదు కన్ుక త్పపదన్ుకోనానన్ు. మరానడు నాదగొ రకు ఉయ్యూరుకు
గన్నవరొం న్ుొండ్ి పామరుుకు బదిలీ అయిన్ కృషణ గారు వచాచరు. ఆయ్న్ున ఏదయ కారణాల
మీద బదిలీ చేశారు. గన్నవరొం వదిల్న వళ్ులేడు, వళ్ునా నిల దయ కుొకో లేడు.నాకూ
గన్నవరొం ఇబబొందే, ఆత్న్ు మేమిదా రొం ‘’మయూచువల్ టాోన్స ఫర్ ‘’పెటట ుక ొంటే చైరమన్ గారు
చేస్ా ాన్నానరని అకొడ్ి ఏొం ఎల్ ఏ బో స్ త్న్ శిషరూడ్ేకన్ుక టాోన్స ఫర్ చేయిొంచే బాధూత్
త్న్దేన్ని చపాపడు. త్ొంత్ే గారల బయటట లల పడ్ిన్టెో ొంది
ట నాకు. వొంటనే ఒపుపక ని
మయూచువల్ కు స్ొంత్కాలు చేశాొం. అపిో కేషన్ మీద. ఆ ఇపుపడపుపడ్ే అయిొందా
అన్ుక నాన.

దస్రా సెలవల త్రాాత్ స్ూొల్ పదమయడ్య త్ారీకున్ త్రచిన్ గయరుా . అలాగే పొ దుానేన ఇొంటోో
భోజన్ొం చేసి వీలయిత్ే క దిాగా టిఫిన్ చేయిొంచి బాక్స లల పెటట ొంి చుక ని ఎనిమిదిొంటికే
బయ్లేారే వాడ్ిని. స్ూొల్ కు పావుత్కుొవ పదికి త్పపక వళళు వాడ్ిని. అసెొంబీో ఉొండ్ేది.
ఫస్ట అసిస్టొంట్ అయిన్ ఒక యిెన్ సి సి ఆఫీస్ర్ నిరాహిొంచేవారు హెడ్ మాస్ాటరికి బదులు.
హెడ్ మాస్ట ర్ రామ గనపాలొం గారు పూజా, అభిషపకాలు అనీన పూరీా చేస్ుక ని, భోజన్ొం చేసి
పదక ొండు గొంటలకు వచేచవారు. ఆయ్న్ వచిచనా రాక పర యినా స్ూొల్ య్దా పోకారొం
జరిగేది. కృషణ కు ఇచిచన్ కాోస్ులకే నేన్ు వళ్ో చపపపవాడ్ిని . అకొడ నాకు మొంటార్’’శ్రు త్ోట
కూర అపపరాయ్ వరమ గారు ‘’అనే సీనియ్ర్ హిొందీ పొండ్ిట్. ఆయ్న్ గిల్డ పెోసడ్
ి ొంట్ గా
సెకుటరి గా గిల్డ మయఖుూలుగా చైరమన్ గారి అొంత్ేవాసిగా క లూ
ో రికి అభిమాన్ గణొం లల
ఒకరుగా ఊళళు పెదామనిషిగా ఉొండ్ేవారు. నేన్ు అొంటే చాలా అభిమాన్ొం వారికి. కారణొం
మయకుొ స్ూటిగా మాటాోడత్ాన్ని. ఒకపుపడు కృషాణ జిలాో టీచర్స గిల్డ కి అధూక్షులు గా శ్రు
పస్ుమరిా శరమ గారు, కారూ దరిశ గా శ్రు అపాపరాయ్ వరమ గారు పని చేశారు. వారి అభిన్ొందన్
స్భ జరిగిొంది. న్న్ున అొందులల మాటాోడమొంటే ‘’శరామ వరామ కల్నసి గిల్డ కు బరామ వేయ్కొండ్ి
‘’అనానన్ు జన్ొం పగల బడ్ి న్వాారు. ఇదతిరూ స్ర పరిటవ్ గానే తీస్ుక నానన్ు. ఇదా రిత్ో నాకు
మొంచి స్ానినహిత్ూొం ఉొండ్ేది. వరమ గారి అబాబయి త్ోటకూర పోస్ాద్ గారు
‘’త్ానా’’అధూక్షులెైనారు. ఆత్ని అన్నయ్ూ పపరూ పోస్ాద్ యిే. మొంచి వాలీబాల్ బాడ్
మిొంటన్, ఖోఖో కబాడ్ీ పపో య్ర్. జిలాో విన్నర్. గన్నవరొం హెైస్ూొల్ ఆటగాళ్లు జిలాో అొంత్ా
ి ా ట విన్నర్స గా గయరిాొంపు వారికి ఉొంది. ఆత్న్ు బజవాడ పోభయత్ా కాలేజిలల
పపరుపొ ొందారు. డ్ిసట క్
పి డ్ి. గా ఉొంటునానడ్ిపుపడు. నేన్ు అొంటే మహా అభిమాన్ొం, గ్రవొం ఆత్నికి. జిలాో పరిషత్
లల పని చేసన్
ి పుపడు జిలాో టీచర్ టోరన మొంట్స లల కల్నసప వాళ్ుొం. నేన్ు స్రీాస్ లల
మొటట మొదటగా మోపి దేవి హెస్
ై ూొల్ లలసెన్
ై స మేస్టర్ గా 1963లల చేరిన్పుడు శ్రు
త్ూమాటి కోటేశార రావు గారు హెడ్ామస్ాటరు, శరమ గారు స్ర షల్ మేషట ారు, ఫస్ట అసిస్టొంట్
కూడ్ా. వారొం రనజులు పెదపర ో లు లల వారిొం టోోనే నేన్ూ లెకొల మేషట ారు జమమల మడక
రమణారావు గారు భోజన్ొం.. ’’మన్ుగయడుపుల పెళ్ో క డుకులాోగా ‘’మమమల్నన సీాటు
ో హాటు
ో
కాఫీలు టిఫిన్ో ు, పొంచ భక్షూ పరమానానలత్ో రాచమరాూదాలత్ో ’’ మేపారు ‘’.నాకు
అపపటికి పెళ్ుకాలేదు. ఆయ్న్ చలెో ల్నన నాకు ఇవాాలని మన్స్ులల ఉొండ్ేది అని త్రాాత్
త్ల్నసిొంది. వీటనినటికొంటే నిరుాషట మైన్, మయకుొ స్ూటి మనిషి శరమగారు. నాకు మహా
ఆతీ్రమయ్యలు. రమణారావు గారికి పెళ్ో అయి ఒక పిలో ాడు కూడ్ా. ఇదతిరొం ఇొంకా
కాపురాలకొడ పెటటని కాలొం.

గన్నవరొం స్ూొల్ లలనే ఆొంధోపోదేశ్ మాజీ మయఖూ మొంతిో శ్రు జలగొం వొంగళ్ రావు
చదివారు. మయఖూ మొంతిో అయిన్ త్రాాత్ ఆ స్ూొల్ అభి వృదిధకి అనిన రకాల స్హాయ్ొం
చేశారు. ఫిజిక్స కు బయ్ాలజికి వేరు వేరు లేబరేటరిలు ఉొండ్ేవి .. కృషణ ఏనాడు అకొడ
పాఠాలు స్రిగొ ా చపపలేదని వినే వాడ్ిని. లాబ్ న్ు వాడటొం పోయోగాలు చేయ్టొం లేనల
ే ేదని
చపపపవారు. లాబ్ అసిస్టొంట్ ఒకత్న్ు చాలా నీట్ గా హుొందాగా ఉొండ్ేవాడు. వొంకటేశార
రావు అని జాాపకొం. ఎవరి మాటలూ లెకొ చేసపవాడు కాదు. కాని నా అదృషట ొం ఏమిటో న్న్ున
విపరీత్ొం గా గ్ర వినేచవాడు పోయోగాలకు అనీన సిదధొం చేసవ
ప ాడు చాలా మరాూదగా
ఉొండ్ేవాడు. అత్న్ూ గిల్డ మీటిొంగయలకు వచేచవాడు కన్ుక గయరిాొంచి త్లుస్ుక నానడు. కిళ్ళు
ఎపుపడూ ‘’దటిటొంచేవాడు ‘అని కాని నేన్ున్నపుపడు వేయ్ టొం లేదని చపాపరు. ’అొందరూ
ఆశచరూ పర యిేవారు వరమ గారిత్ో స్హా. యిెొంత్ అణకువగా ఉనానడ్య అని. కాోస్ులు బాగా
చపపటొం, ఆ రనజు పాఠొంపెై మరానడు పోశనలు అడగటొం అొంత్ా పిలోలకు క త్ా గా ఉొండ్ేది .
రొండు రనజులలో అలవాటు పడ్ిపర య్ారు. వరమ గారు నాత్ొ ‘’పోస్ాద్ గారూ !మీ బో ధన్కు
పిలోలు మయరిసి పర త్రనానరు. మీరు ఇకొడ్ే ఉొండొండ్ి మా స్హాయ్ స్హకారాలు మీకు
ఉొంటాయి ‘’అనేవారు కృషాణ నేన్ూ మయూచువల్ పెటట ుక న్న స్ొంగతి హెడ్ మాస్ాటరికి మా
ఇదా రికిత్పపె ఎవరికీ త్లీదు.

అటెొండరు బారుగా స్న్నగా ఉొండ్ేవాడు. చాలా మొంచి వాడు న్మమకస్ుాడు.అనీన

త్ల్నసిన్వాడు కషట పడ్ేవాడు. అత్న్ూ న్న్ున ఇకొడ్ే ఉొండ్ిపొ మమని గనల చేసవ
ప ాడు.
స్ుమారు ఒక వారొం పని చేశానేమో. నాకు పామరుుకు కృషణ కు గన్నవరానికి టాోన్స ఫర్
చేస్ా ూ ఆరడ రో ు వచాచయి. 19-10-83 స్ాయ్ొంత్ోొం న్న్ున విధుల న్ుొంచి విడుదల చేసి
మొంచివీడ్య ొలు విొందు ఏరాపటు చేశారు. వరమ గారు న్న్ున ఎొంత్గానన శాోఘిొంచారు. హెడ్
మాస్ాటరు త్ో స్హా అొందరూ న్న్ున అభిన్ొందిొంచారు వారొం రనజులలో అొందరి హృదయ్ాలలల
నిొండ్ి పర య్ాన్ని అొందరూ అనానరు.
 కాని అకొడ ఒక డ్ిోల్ మాస్ాటరు రనజూ త్ాగి వచిచ గకడవ చేసవ
ప ాడు. నాకు మహా చిరాకుగా
ఉొండ్ేది. త్ాగక పొ త్ే చాలా మొంచిగా ఉొండ్ేవాడు. అొందరిత్ోన్ు కలుపుకోలు గా ఉొండ్ేవాడు.
అత్నిన హెడ్ గారిత్ో స్హా ఎవరూ ఏమీ చేయ్లేక పర వటొం బాధ అనిపిస్ా ుొంది . రాజకీయ్
నాయ్కులూ కిమినానసిా గా వూవహరిొంచేవారు. అకొడ నాత్ో పాటు పని చేసిన్ స్ర షల్
మేషట ారు వొంకటేశార రావు గారు త్రాాత్పుపడ్య గిల్డ పెోసడ్
ి ొంట్ అయ్ాూరు. కబయరుో బానే
చపపపవాడుకాని కియ్
ు ా శూన్ూొం. ఇరవై త్ారీకు ఒకరనజు టాోనిసట్ వాడుక ని ఇరవై వ త్ేదన్
ీ
పామరుు వళ్ో హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు డ్ి వి ఎస్. హయ్గీువొం గారిొంటికే వళ్ో జాయినిొంగ్ రిపర ర్ట
ఇచాచన్ు. ఆయ్న్ మేడూరు హెస్
ై ూొల్ లల హెడ్ గా పని చేసిన్పుపడు టెన్ా కాోస్ ఇనిాజి
లేషన్ కు వళాోన్ు. అదే పరిచయ్ొం. నేన్ు జాయిన్ అయిన్ొందుకు ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. టీ
కాచి ఇచాచరు. ఆయ్న్ ఒక రూమ్ తీస్ుక ని అదా కునానరు. వొంట చేస్ుక నే వారు ఫామిలీ
విజయ్ వాడలల ఉొండ్ేది. ఇలా పదక ొండు రనజులలోనే అొందులల వారొం రనజుల పని లలనే బదిలీ
అయి రికార్డ స్ృషిటొంచాన్ు.

నా దారి తీరు -77

గారల హెడ్ామస్ాటరు

పామరుు లల మా హెడ్ మాస్ాటరు హయ్గీువొం గారు. త్లో ని మలుో పొంచ, పెైన్ త్లో చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం త్ో
కుదిమటట ొం గా లావుగా మధూరకొం భారీ పరసనాల్నటి. అొంత్పడవూకాదు పొ టీట కాదు. లావుకు త్గిన్టు
ో
ఉొంటారు. క ొంచొం గొండో మయఖొం. వడలుప మయఖొం. త్ార త్ారగా మాటాోడుత్ారు. ఇొంగీోష్ లల మాొంచి దిటట.
గకపప డ్ాోఫ్టట రైటర్ అని పపరుొంది. ఎకొడ్ా ఇరుకోొకుొండ్ా, చేతికి మటిట అొంటకుొండ్ా కారూ స్ాఫాలూత్ చేస్ా ారు.
నాత్ొ బాటు ఉయ్యూరులల పని చేసిన్ కాుఫ్టట మేషట ారు కోడ్ రామ మోహన్ రావు కూడ్ా పామరుు బదిలీ
మీద వచిచ చేరాడు. ఇదా రొం ఉయ్యూరు న్ుొండ్ే వచేచవాళ్ుొం బస్ లల. మధాూహనొం టిఫిన్ ఇొంటి న్ుొంచి
త్చుచకోటమో లేక రామ మోహన్ హో టల్ లల తిన్టొం చేసపవాళ్ుొం. స్రదాగా గడ్ిచిపర త్ోొంది. క డ్ాల్న
రొంగారావు అనే డ్ిోల్ మాస్ట ర్ ఇకొడ రిొంగ్ లీడర్. కాొంగుస్ నాయ్కుడు ఎలమరుు వాసి క డ్ాల్న జగననమహన్
రావు గారి త్మయమడు. అొందరూ ఆయ్న్ొంటే భయ్ పడ్ేవారు. టాోన్స ఫర్ చేయిొంచటానికి రాజకీయ్ొం గా
పలుకు బడ్ి ఉపయోగిొంచి చేయిొంచేవాడు. నాకు ఆత్న్ు మత్ా ని కతిా అనిపిొంచేది. అత్నిత్ో చాలా జాగుత్ా
గా ఉొండ్ాలని అొందరూ చపపపవారు. త్లీకుొండ్ా కాటా దబబ క టేట రకొం.
బదిలీ అయిన్ వారికి టీపారీట లు బాగా జరిగేవి. డ్ిోల్ మాస్ాటరు జాానేశార రావు స్ాటఫ్ సెకుటరి గా ఉొండ్ేవాడని
గయరుా. ఒక కాలు కుొంటి ఉన్న స్ర మి రడ్ిడ అనే డ్ిోల్ మాస్ాటరు, కురుమదాాల్న న్ుొంచి వచేచ స్ుబాబరావు అనే
లావుపాటి మాటకారి డ్ిోల్ మాస్ాటరు, ఎపుపడూ ‘’మొందులల ‘’ఉొండ్ే బలరాొం అనే డ్ిోల్ మాస్ాటరు, శామయూల్
?అనే ‘’మొందు’’ డ్ిోల్ మాస్ాటరు ఉొండ్ేవారు. ఇొందులల స్ుబాబరావు ఎన్మల రామ కృషర
ణ డ్ికి
వియ్ూొంకుడున్ని చపపపవాడు. గయడ్ివాడలల కాొంగుస్ నాయ్కుడు కఠారి స్త్ూనారాయ్ొంత్ో దయ సీా ఎకుొవ.
స్ొంస్ొృత్ానికి స్ూరపనేని ఆన్ొంద రావు గారు ఉరూ
ా కి షరీఫ్ గారు ?ఉొండ్ేవారు. త్లుగయకు క డ్ాల్న న్ుొంచి
రనజూ వచేచ స్ుబబయ్ూ శాసిా ిగారు, పామరుు వాసి క డ్ాల్న గాొంధి గారు, హిొందీకి స్ుొందరమమ గారు జూనియ్ర్
త్లుగయ పొండ్ిట్ సీత్ామహా లక్షిమ గారు, సెైన్స కు నాత్ొ బాటు న్రస్య్ూ గారు పామరుు వాసి న్ొందిపాటి
వీరా రడ్ిడ గారు, లెకొలకు పొ దుాటలరు ఆయ్న్ వొంకటేశారరావు, జగదీశ్, బొ మామరడ్ిడ అొంజిరడ్ిడ ,,
కోడ్ాల్నన్ునిచవచేచ వొంకటేశారరావు వగైరా ఉొండ్ేవారు. దాదాపు అొందరూ య్ొంగ్ బాచ్. అషట పడ్ి పని
చేసపవాళళు. స్ర షల్ కు గయడూరు ఆచారుూలుగారు, రాళ్ుబొండ్ి స్ాొంబశివరావు గారు క ొండ్ిపరుు రాధాకృషణ
మయరిాగారు, గనపాల కిుషనయ్ూ, కురుమదాాల్న శివరామ కిుషనయ్ూ గారు మాత్ో పని చేశారు.

హయ్గీువొం గారు మొంచివారే. క ొంచొం సిటక్

ా ట గా ఉన్నటు
ో కనిపిొంచేవారు. మాట గటిటదేకాని మన్స్ు మత్ా న్.
ఒక ఆదివారొం ఉయ్యూరులల మా ఇొంటికి భోజనానికి రమమని ఆహాానిొంచాన్ు. భోజనానికి రాలేదు కాని
మధాూహనొం మయడ్ిొంటికి వచాచరు. మా శ్రుమతి అపపటికపుపడు మిన్పపపుప రుబబ వేడ్ి వేడ్ిగా గారలు
చేసిొంది. ఆరగా ఆరగా దాదాపు ఇరవై దాకా లాగిొంచి ఉొంటారు. అలో ొం చటీన, మామయలు చటీన కూడ్ా
చేసిొంది. అొందుకనే మా ఆవిడ ఆయ్న్న్న్ు గయరుా చేస్ుకోన్నపుపడలాో ‘’గారల హెడ్ మాస్ాటరు ‘’అనేది. అదే
ఇొంటోో పపరుగా మారిపర యిొంది. మా ఆవిడకు థాొంక్స చపిప మొంచి టీ త్ాగి వళాురు. ఆ గారల రుచి ఆయ్న్
ఎపుపడూ మరిచపర లేదు. వీలెైన్పుపడలాో ‘’ఏమయ్ాూ పోస్ాద్ !మీ శ్రుమతి ఆ రనజు చేసిన్ గారలు జీవిత్ొం లల
మరిచపర లేన్య్ాూ. అొంత్ రుచిగా ఉనానయి. థాొంక్స చపుప ‘’అనేవారు.చిరున్వుా న్వేావాడ్ిని. పోతి
స్ర మవారొం టీచిొంగ్ ననట్స అొంటే లెస్న్ పాోన్ చూపిొంచి హెడ్ మాస్ాటరిత్ో స్ొంత్కొం పెటట ిన్ుచకోవాల్న. స్ూొల్
వేస్వి సెలవల త్రువాత్ త్రవగా నే పోతిస్ర మవారొం రాసి చూపిొంచేవాడ్ిని. రొండు నలల త్రాాత్ బదధ కొం
వచేచది. ఇక రాయ్టొం త్గిొొంచేసి ఎసపొప్ అయిేూవాడ్ిని. ఆయ్న్ నాత్ొ చాలా చన్ువుత్ో ఉొండ్ేవారు.
అొందుకని నమమదిగా రూమ్ లలకి ఎవరూ లేన్పుపడు పిల్నచి ‘’ఏమయ్ాూ!న్ువుా ఏదయ బయదిధ మొంత్రడ్ివి
అన్ుక నాన. మొదటోో లెస్న్ పాోన్ రగయూలర్ గా చూపిొంచేవాడ్ివి. ఈ మధూ రాయ్టొం లేదేమటయ్ాూ ?కాస్ా
రాయ్వయ్ాూ. న్ువేా రాయ్క పొ త్ే మిగత్ా వాళ్ో కు నేనేొం చపపన్ు?’’అని బతిమాలేడ్ేవారు. ’’స్ారీ
మాస్ాటరూ !ఈ వారొం న్ుొంచి రగయూలర్ గా రాసి చూపిస్ా ా ‘’అనేవాడ్ిని. మళ్ళు రొండుమయడు వారాలు రాసి
డుమామ క టేల్ వాడ్ిని. ఇది హయ్గీువొం గారి దగొ రేకాదు ఏ హెడ్ మాస్ాటరి దగొ రైనా నేన్ు అలానే చేసపవాడ్ిని.
రాసిన్ దానికొంటే బాగా బో ధిస్ా ాన్ని గుహిొంచి ఎవరూ పెదాగా పటిటొంచుక నే వారుకాదు. అస్లు రాయ్కుొండ్ా
ఎపుపడూ లేన్ు. ఇనసెక్షన్ మయొందు చాలా పకడబొందీ గా రాసపవాడ్ిని. అొందరూ మేచుచ కోనేవారు మోడల్
లెస్న్ పాోన్ అనే వారు.. పోతిదీ డ్ిటెైల్ గా రాసపవాడ్ిని. ఆ త్రాాత్ మళ్ళు కద మామయలే. హయ్గీవ
ు ొం గారు
క దిాకాలొం త్రాాత్ క ొండపల్నో కి టాోన్స ఫర్ అయి వళ్ో పర య్ారు.
ఉదయ ూగయల జీత్ాలు మిొంగేసిన్ గయమాస్ాా

హయ్గీువొం గారి త్రాాత్ కే వి వి ఎస్ శరమ గారు అనే హెడ్ మాస్ాటరు పోమోషన్ మీద వచాచరు.
స్ాధువు. ఇొంత్పెదా హెైస్ూొల్ లల ఆయ్న్ పని చేయ్టొం ఇబబొందే అనిపిొంచిొంది. క ొంచొం చామన్ చాయ్గా
పొ డుగాొ స్రిపడ్ా ఒొంటిత్ో పొంచా చనకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు. ఆఫీస్ుస్ాటఫ్ లల సీనియ్ర్ గయమాస్ాా నలూ
ో రు
య్ాస్మాటాోడ్ే ఆయ్న్ ఉొండ్ేవాడు. పొంచ, చకకాొ త్ో రమణా రడ్ిడ లాగా ఉొండ్ేవాడు. మొంచి స్ాహితీ
పిోయ్యడు. నేన్ూ స్ుబబయ్ూ మేషట ారు ఆయ్న్త్ో ఖాళ్ళ ఉన్నపుపడలాో స్ాహితీ గనషిట జరిపపవాళ్ుొం. చాలా
కబయరురుో చపపపవాడు. మొంచిస్ాహిత్ూ జాాన్ొం ఉన్నవాడ్ే.. ఒకస్ారి నలూ
ో రి య్ాస్ాయ్న్ జీత్ాల చక్ మారిచ
క ొంత్మొందికి జీత్ాలు ఇచిచ మిగిల్నన్ డబయబత్ో పరారయ్ాూడు. నేన్ూ కాుఫ్టట రామోమహన్ ఎొందుకో మయొందే
జీత్ొం తీస్ుక నానొం. మిగిల్నన్ వాళ్లు లో బో దిబో . పెదా కేస్ు అయిొంది. హెడ్ మాస్ాటరిన స్సెపొండ్ చేశారు.
పర లీస్ు కేస్ు పెటట ారు పారిపర యిన్ గయమాస్ాాకోస్ొం గాల్నొంపు స్ాగిొంచారు. క నిన నలలకు పటుటబడ్ాడడు. జైలో ల
పెటట ారని త్ల్నసిొంది. ఇవాాల్నసన్ జీత్ొం బాకీలు హెడ్ మాస్ాారైన్ శరమ గారి న్ుొంచి మయొందు వస్ూలు చేయిొంచి
స్ాటఫ్ కు ఇపిపొంచిొంది జిలాో పరిషత్. పాపొం శరమగారికి ఇొందులల ఏ స్ొంబొంధ లేదు. చక్ మారిచ స్ాధారణొం
గా గయమాస్ాాకు డబయబ అపపగిొంచటొం అొందరు హెడ్ మాస్ట రో ూ చేసపపని. శరమ గారుకూడ్ా పాపొం అలానే
చేశారు. ఎరకొ పర యి ఇరుకు పర య్ారు. ఆరు నలలు కేస్ు మీద ఎొంకైారీ జరిగిొంది శరమ గారు డబయబన్న
వారు కాదు. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి త్న్ గనడు వళ్ు బో స్ుక నానరు. స్ాయ్ొం చేయ్మనానరు. కాని ఎవరూ
కనికరొం చూపలేదు. ఆరిాకస్ాయ్ానికి మయొందుకు రాలేదు. ఉన్నబొంగారొం అమిమ ఎకోడ త్ొంటాలు
పడ్ి డబయబ త్చిచ స్ుమారు య్ాభై వేలకు పెైనే బకాయి జీత్ాల డబయబ అొంత్ా కటేటశారు. కేస్ు త్ేల్న ఆయ్న్
ఉదయ ూగొం ఎపుపడ్య మళ్ళు ఇచేచశారు వేరే చనట. అపపటిన్ుొంచి హెడ్ మాస్ట రో ు దగొ రుొండ్ి జీత్ాలు బటాాడ్ా
చేయ్టొం పాోరొంభిొంచారు. నాూయ్ొం గా ఇది న్మమకొం మీద జరిగే వూవహారొం. ఎవడ్య అలాొంటి వాడుఒకడు
ఉొంటాడు. అలాొంటి వాళ్ు వాళ్ు వూవస్ా అొంత్ా దబబతిొంటుొంది న్మమకానికి విలువ లేకుొండ్ా పర త్రొంది.

నా దారి తీరు -78

మారిన్ పుస్ా కాలు

పదవ త్రగతి సిలబస్ మారి క త్ా పుస్ా కాలు వచాచయి. నేన్ు చపపప ఫిజిక్స లల చాలా చాపట రో ు మేమయ డ్ిగీు లల కూడ్ా
చదవనివి. ఎలకాటానిక్ కానిైగరేషన్ మాకు క త్ా . ఏదయ మొండలీఫ్ ఆవరా న్ పటిటక మాత్ోమే చదివాొం. ఇవి చపాపలొంటే
చాలా నేరుచకోవాల్న. లేక పొ త్ే చాలా కషట ొం. అొందుకని పోభయత్ాొం రీ ఒరిఎొంటేషన్ కాోస్ులన్ు ఉపాధాూయ్యలకు అనిన
స్బజ క్ట లలలలన్ు ఇచేచ ఏరాపటు చేసిొంది. కాలేజీ లెకచరర్ ల సపవలన్ు ఉపయోగిొంచి మాకు నేరాపరు. జిలాో విదాూశాఖ
ఈ కారూకుమానిన య్యదధ పాోతిక మీద నిరాహిొంచిొంది. మాకు గయడ్ివాడ టౌన్ హెై స్ూొల్ లల శిక్షణా త్రగత్రలు
నిరాహిొంచారు.

నేన్ు ఫిజిక్స మయిన్ వాడ్ినే అయినా ఈ స్బజ క్ట అొంత్ా క రక రానికోయ్ూగా ఉొండ్ేది . క నిన చాపట రో ు మరీ
అయోమయ్ొం గా ఉొండ్ేవి. అపపటికే మా పెదాబాబయి శాసిా ,ి రొండ్య వాడు శరమ లు డ్ిగల
ీు ు పూరీా చేసఉ
ి నానరు. వాళ్ున్ు
అడ్ిగి త్లుస్ుక నే పోయ్త్నొం చేశా. వాళ్లు ‘’నానాన !నీకు మేమయ చపపగలమా ?ఈ చాపట రో ున్న మేమయ చదివిన్
ఇొంగీోష్ టెక్ట్ పుస్ా కాల్నస్ాాొం చదివి న్ువేా నేరుచకో. ’’అని కాడ్ిపారేశారు. స్రే అని వాళ్లు నాకు ఇచిచన్ పుస్ా కాలు,
లెైబర
ో ీలల పుస్ా కాలు ఇొంగీోష్ లల ఉన్నవి చాలా శుదధగా పోతి విషయ్ానిన చదివి జీరణొం చేస్ుక నానన్ు. ఆ టాపిక్స లల ఏ
రకమన్
ై అన్ుమానాలునాన చదివి నివృతిా చేస్ుక ని స్బజ క్ట న్ు కరత్లామలకొం చేస్ుక నానన్ు. ఫిజిక్స టెక్ట్ బయక్
చాలా లావుగా చాలా పాఠాలత్ో ఉొండ్ేది. పోభయత్ాానికి అొందులల క నిన పాఠాలు విదాూరుధల స్ాాయికి మినిచఉనానయ్ని
వాటిని సిలబస్ న్ుొంచి త్ొలగిొంచాలని కూడ్ా మాలల క ొందరొం నిరణయ్ానికి వచిచ పోభయత్ాానికి డ్ి . యి. ఒ. దాారా
మేమోరాొండ్ాలు ఇచాచమయ. బహుశా ఆొందో రాషట ొంా లల కృషాణ జిలాో గిల్డ ఇలాొంటి వాటికి చాలా మారొ దరశకొం గా
ఉొండ్ేది. వారూ పున్శచరణ త్రగత్రలన్ు నిరాహిొంచారు. అొందులల మేమయ భాగస్ాామయలమయ్ాూమయ. ఫిజిక్స లల
కమిసీటల
ా ల నేన్ు బో ధిొంచటానికి అనినరకాల అవకాశాలన్ు సిదధొం చేస్ుక నానన్ు. కన్ుక ఈ స్బజ క్ట లలల నాకు అదన్పు
శిక్షణ అవస్రొం లేదు అని పిొంచిొంది.

గయడ్ివాడలల ఇొంగీోష్, ఫిజిక్స కేమిసిట,ా లెకొలు, నేచురల్ సెైన్స, స్ర షల్ లలల కాోస్ులు జరిగాయి, అపుపడు వీటికి
ఇనాచరిజగా గయడ్ివాడ డ్ిపూూటీ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ శ్రు స్ుబాబరావు గారు ఉొండ్ేవారు. నేన్ూ, త్మిరిస్ సెైన్స మేషట ారు
మల్నో కారుజన్ రావు గారు ఆయ్న్ునకల్నసి మాకు ఫిజికల్ సెైన్స లల శిక్షణ అవస్రొం లేదని లెకొలలల శిక్షణ పొ ొందటానికి
అన్ుమతినివామని కోరాొం. లెకొల మీద మా కున్న శుదధకు ఆయ్న్ మయచచటపడ్ి ఒ.కే . అనానరు. మేమయ గణనత్ొం
కాోస్ులలో కూరుచని ఆ స్బజ క్ట లల మలకువలనీన త్లుస్ుక నానొం. ఇలా ఈ శిక్షణ మా ఇదా రికీ బాగా ఉపయోగ పడ్ిొంది.
మిగిల్నన్ వారు వారి వారి స్బజ క్ట్ లల శిక్షణ పొ ొందారు. ఈ టేోయిొంగ్ ఉపాధాూయ్యలకు స్బజ క్ట లలల ఎకసెర్ట లు
అవటానికి బాగా దయ హదపడ్ాడయి. ఇది వారికి వరొం అయిొంది. ఉయ్యూరులల ఇొంటి దగొ ర నా దగొ రే టలూషన్ చదవాల్న
అన్ుక నే వారికి బాగా ఉపయోగపడ్ిొంది. అపుపడు నా దగొ ర చదివిన్ వాళ్ులల ఊర స్ుబాబరావు క డుకు
మోహన్రావు క డుకు, కళాయి మాటు
ో పెటట ె స్ాయిబయ క డుకు, మొదలెైన్ వారుొండ్ేవారు వీరికి మారుొలు బాగా
రావటొం కోస్ొం ఇొంటర్ లెకొలూ నేరపవాడ్ిని లెకొలొంటే అొంత్ ఉత్ాసహొం నాకు. వాళళు స్ూొల్ ఫస్ట మారుొలు
స్ాధిొంచారు.

ఇొంగీోష్ పుస్ా కమయ మారటొం వలన్ మేమయ ఇొంగీోష్ కూడ్ా బో ధిస్ా ునానొం కన్ుక అొందులలన్ు శిక్షణ పొ ొందాొం.
అశోకుడ్ి కల్నొంగ య్యదధ ొం మీద లెస్న్ ఉొంది. రాసిన్ వారేవరనకాని అొందులల అశోకుని సెన్
ై ూొం న్డకన్ు చాలా గకపపగా
రాశాడు. ఒక రిదొం అొందులల ఉొంది. అది పటుటక నానన్ు. అలా చదువుత్ూ ఉొంటె అస్లు గయరాులు కదన్ు
త్ొకుొత్రన్నటు
ో సెైన్ూొం పద వినాూస్ొం చేస్ా ున్నటు ప ాడ్ిని . నేన్ు చదవటమే
ో ఉొండ్ి య్యదధ దృశాూనిన ఆవిషొరిొంప జేసవ
కాదు బాగా చదవ గల పిలోలత్ో కూడ్ా చదివిొంచే వాడ్ిని . దీనిత్ో ఒక రకమన్
ై ఉత్ాసహొం వచేచది కాోస్ులల. నాకు
త్ల్నసిన్ొంత్ వరకు ఇలా ఈ లెస్న్ లల ఈ రిథొం న్ు అనే నాడ్ిని పటుటక న్న వాడ్ిని నేనొకొడ్ినే అనిపిొంచిొంది.ఎవరిత్ో
మాటాోడ్ినా ఈ విషయ్ొం వారికీ చపపప వాడ్ిని ‘’అొంత్ సీన్ుొందా ‘’అనేవారు వాళ్లు. పామరుులల నేన్ు చపపప టెన్ా కాోస్
సెక్షన్ లల స్రస్ాతి అనే ఒక అమామయి ఉొండ్ేది. ఆ అమామయి నేన్ు ఎలా చదివిత్ే అలా చదివద
ే ి. ఆమ ఒక రిటర్
ెై డ
మాస్ాటరి మన్వ రాలు అనిజాాపకొం. అలాొంటి పిలోలకు విదూ చపపటొం భలే ఆన్ొందొం గా స్ొంత్ృపిా గా ఉొండ్ేది. ఆ పిలో
కూడ్ా నేన్ు ఒక పపరా చదివి ఎక్స పెో న్
ట చేసి అొందులలని స్ారాొంశానిన ఇొంగీోష్ లల చపిపత్ే వొంటనే చపపగల్నగేది నాకు
బహుమయచచటగా అనిపిొంచేది.. మగ పిలోలలో అొంత్ స్ాపర్ొ ఉన్న వారు ఉన్న జాాపకొం లేదు. ఆమ త్ాత్గారు
అపుపడపుపడు కనిపిొంచి నా బో ధనా తీరున్ు మచుచక నేవారు. స్హృదయ్యల మపుప కొంటే స్ొంత్ృపిా ఏమయొంటుొంది
?నిజొం గా అవి మధురమన్
ై అన్ుభవాలు జీవిత్ొం లల.

టెన్ా పరీక్షలలల మధాూహనొం కాోస్ులు

ఇొంగీోష్ కు నాూయ్ొం చేయ్ాలని టెన్ా స్పిలై మొంటరి పబో క్ పరీక్షలకు ఇనిాజిలేటర్ గా డూూటీ చేసప నేన్ు, అది అవగానే
టెన్ా ఇొంగీోష్ న్ు విదాూరుధలకు బో ధిొంచేవాడ్ిని. ఒక స్ారి గయడ్ివాడ డ్ిపూూటీ ఇనసెకటర్ శ్రు స్ుబాబరావు గారు పరీక్షల
ఇనసెక్షన్ కు వచిచ, పిలోలన్ు చూసి వాళ్లు ఎొందుకు వచాచరని అడ్ిగత్
ి త్మకు ఇొంగీోష్ కాోస్ లన్ు నేన్ు
బో ధిస్ా ున్నటు
ో వాళ్లు త్ల్నయ్ జేశారట. మధాూహనొం పరీక్షవగానే అయ్న్ హెడ్ మాస్ాటరి స్మక్షొం లల అొందరిని
స్మావేశ పరిచి ఇొంగీోష్ బో ధన్ లల నేన్ు చేస్ా ున్న కృషిని అొందరికి త్ల్నయ్ జేసి న్న్ున పోత్ేూకొం గా అొందరి స్మక్షొం
లల అభిన్ొందిొంచారు. ఇది నేన్ు మరిచపర లేని విషయ్ొం. స్ుబాబరావు గారు చాలా స్హృదయ్యలు. విధి నిరాహణ లల
నిరుాషట ొం గా ఉొండ్ేవారు. ఎలాొంటి అవినీతినీ స్హిొంచేవారు కాదు. ఆయ్న్ స్మరధత్ వలన్ వారు కృషాణ జిలాో
విదాూశాఖాధికారిగా కూడ్ా పని చేసి చాలా ఆదరశ పాోయ్ొం గా విదాూశాఖన్ు తీరిచ దిదా ారు. పామరుు స్ొంఘటన్ న్ు
ి స్ొంస్ాొరొం వారిది. నాకు ఫర న్ దాారావారిత్ో మాటాోడ్ే చన్ువు ఇచిచన్ పెదా
అొందరికి పోతి చనటా త్ల్నయ్ జేసన్
మన్స్ు వారిది. జన్వరి ఫస్ట , ఉపాధాూయ్ దిననత్సవానికి పరస్పరొం అభిన్ొందన్లు త్ల్నయ్ జేస్ుక నే వారొం. జిలాో
కు అలాొంటి వారి సపవలు లభిొంచటొం అదృషట ొం. అలాొంటి సినిసయ్ర్ ఆఫీస్ర్ దగొ ర పని చేసప భాగూొం నా లాొంటి వాళ్ో కు
కలగటొం మరీ అదృషట ొం. ఆయ్న్ దాదాపు పదేళ్ు కిుత్ొం చనిపర య్ారు. మొంచి మన్స్ు, చేషటలు ఉన్న దొ డడ మనిషి శ్రు
స్ుబాబరావు గారు. అనినటా న్ొంబర్ వాన్ గా ఉొండ్ాలనే త్లొంపు వారిది. అలానే చేసి నిల బటేటవారు. డ్ి. యి. ఒ. గా
పని చేసిన్కాలొం లల ఏదన
ై ా అభివృదిధకి, సెైన్స ఫెయిర్ నిరాహణకు, స్లహాలు న్న్ున అడ్ిగి తీస్ుక ని చరిచొంచి
అొందులల పనికి వచిచన్ వాటిని అమలు జరిపిన్ విదాూభి వృదిధ అధికారి స్ుబాబ రావు గారు.

నా దారి తీరు -79

సెన్
ై స ఫెయిరూ
ో –ఆటల కబయరూ
ో

పామరుు సెైన్స లాబ్ చాలా పెదాది. కాోస్ులు అకొడ్ే తీస్ుక నే వాడ్ిని. న్న్ున చూసి
సీనియ్ర్ సెన్
ై స మేస్టర్ న్ొందిపాటి వీరారడ్ిాగారు కూడ్ా అకొడ్ే తీస్ుక నే వాడు. నేచురల్
సెైన్స కు కేశవరావు గారికి పెదాహాలే ఉొంది అొందులలనే కాోస్ులు చపపపవాడు. మిగత్ావారికి
అొంత్గా లాబ్ పరిచయ్ాలు త్కుొవ. న్రస్య్ూ గారికి అస్లీ గకడవే పటేటదికాడు. వాళ్ు
అమామయిల చదువు ఫీజులు వడ్ీడ డబయబ లెకొలే త్పప చదువు చపపప ధయ రణన లేనే లేదు.
హాయిగా ఒక పావుగొంట పుస్ా కొం చదివేసి అయిొందనిపిొంచి త్న్ ఉత్ా రాలు వాూస్ొంగొం లల
మయనిగిపర యిేవాడు.
ఫిజికల్ సెన్
ై స కు క త్ా గా ధన్ుొంజయ్ రావు అనే కురాుడు వచాచడు. చలాకీ మనిషి స్బజ క్ట
మీద మొంచి అవగాహన్ ఉన్న వాడు. పాోకిటకల్ నాలెడ్జ ి బాగా ఉొంది. కన్ుక నాకు మొంచి
స్పర ర్ట దొ రికిొంది. దానిత్ో జిలాో సెన్
ై స ఫెయిర్ ఎకొడ జరిగినా పామరుు హెై స్ూొల్ న్ుొండ్ి
పోదరశన్కు వళళువాళ్ుొం. అత్ని క త్ా ఆలలచన్లకు స్పర ర్ట చేసి డబయబలు కావాలొంటే మేమే
పెటట ుక ని ఎకీస బట్స త్య్ారు చేసి చేయిొంచి పిలోలత్ో వళళువాళ్ుొం. ఏదయ ఒక బహుమతి
మా స్ూొల్ కు వచేచది ఇనననవేటవ్
ి గా ఆత్న్ు చేసపవాడు. ఏది చేసినా వరిొొంగ్ మోడల్ గా
ఉొండ్ాలని మా ఇదా రి ఆలలచన్. అలా ఆలలచిొంచి త్య్ారు చేసపవాళ్ుొం. అొందుకని ఫస్ట
సెకొండ్ లలల ఒకటి మాకు ఖాయ్ొం గా ఉొండ్ేది. బజవాడ బొందరు గయడ్ివాడ మొవా
ఉయ్యూరు ఆర్ కేొం స్ూొల్ కాటలరు హెస్
ై ూొల్ లకు సెైన్స ఫెయిర్ లకు రగయూలర్ గా వళ్ో
బహుమత్రలు స్ాధిొంచేవాళ్ుొం. సెైన్స లల కిాజ్ లల పిలోలకు శిక్షణ నిచేచవాళ్ుొం కన్ుక
అొందులలన్ూ గణనీయ్ మైన్ గయరిాొంపు వచేచది.

ఆ రనజులలో సెన్
ై స ఫెయిర్ అొంటే అొందరికి పొండగే పొండగ. మయడు రనజులు భోజనాలు టిఫన్
ి ోు
బహుమత్రలు భలే స్రదాగా ఉొండ్ేది. మోవాలాొంటి స్ూొల్ లల లలకల్ స్పర ర్ట బాగా
ఉొండ్ేది. కన్ుక షడోస్ర పపత్ భోజన్ొం పెటట వ
ే ారు అలాగే కాటలరు, ఆరేొయ్ొం స్ూొల్ లల
కూడ్ా. మా అబాబయిలు హెైస్ూొల్ లల చదివే రనజులలో వాళ్ునీ వీటిలల పాలలొనేటో ు చేయ్టొం
లేక తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచటొం చేసపవాడ్ిని.

పామరుు లల ఒకపుపడు మొంచి గకపప డ్ిోల్ మాస్ాటరుో ఉొండ్ేవారు. వాలీ బాల్

బాదిమమిొంటన్, కబాడ్ీ వగైరా ఆటలలో మొన్గాళ్లు వాళ్లు. ఇపుపడు ‘’అొంత్ దృశూొం’’
లేదు.కాలు లేని ఆయ్నొకడు కదలలేని ఆయ్నొకడు, మొందుక టిట హడ్ావిడ్ి చేసి రనడుడమీద
బస్ుసల్నన ఆపప ఆయ్నొకడు, మొందు క డుత్ూ కాోస్ కు వళ్ుకుొండ్ా స్ొ లుో కబయరుో చపపప
ఆయ్న్ ఒకడు, కన్ుక ఆటలలో వన్క బడ్ిొంది. కాని ఆఫీస్ు అటెొండరుో, రికార్డ అసిస్టొంట్ కాుఫ్టట
మేస్ట ారు నేన్ు, పిచిచ రడ్ిడ అనే కాలు కుొంటి అయినా బాగా స్రీాస్ చేసప లెకొల మేస్ట ారు,
స్ర షల్ మేస్ట ారు రాళ్ుబొండ్ి స్ాొంబశివరావు కల్నసి టీొం లు త్య్ారు చేసి గిగ్
ు ఆటలలల టీచర్స
త్రఫున్ ఆడ్ేవాళ్ుొం. ఆడవాళ్ులల సీత్ా మహా లక్షిమ అనే గేుడ్ వనా లుగయ పొండ్ిట్, విజయ్
లక్షిమ అనే సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ రిొంగ్ టెనినస్ అన్బడ్ే టేనినకాయిట్ బాగా ఆడ్ేవారు. నేన్ూ
గాొంధీ గారు అనే త్లుగయ మేషట ారు, కాుఫ్టట పోకాశ రావు కల్నసి మగవారి త్రఫున్ టేనినకాయిట్
ఆడ్ి బహుమత్రలు క టేటవాళ్ుొం. ఆటలు కూడ్ా చాలా స్ొందడ్ిగా జరిగేవి. ఆన్ డూూటీ లల
వళళు వాళ్ుొం. రాన్ు పర న్ు పోయ్ాణపు ఖరుచలు ఎవరివి వారివే. భోజన్ొం టిఫిన్ వగైరా
అకొడ సెొంటర్ వాళ్లు ఫీో గా పెటట వ
ే ారు. ఉొండ్ాలన్ుక న్న వారికి స్ూొల్ లల అకామడ్ేషన్
ఇచేచవారు. నేన్ు యిెొంత్ దూరమైనా ఉయ్యూరు న్ుొండ్ే వళ్ో వచేచవాడ్ిని ఫెయిర్ కైనా గిుగ్
ఆటలకైనా. ఈ ఆటల వలన్ కూడ్ా పపరు బాగా వచేచది. నాది మొంచి స్రీాసిొంగ్ హాొండ్. కన్ుక
పాయిొంటు
ో బాగా వచచవి.అదీ ఫెచిచొంగ్.

క త్ా హెడ్ామస్ాటరు –లలకేశార రావు గారు

పామరుు హెైస్ూొల్ కు పటమట న్ుొంచి కోనేరు లలకేశార రావు గారు బదిలీ పెై వచిచ
చేరారు. అదే పపరున్న ఒక గకపప కాొంటాోకటర్ కూడ్ా ఉొండ్ేవారు. హెడ్ గారిది కూచిపూడ్ి దగొ ర
పలెో టలరు. పపరు జాాపకొం లేదు. కమమ వారేకాని ఆరనగూ రీత్ాూ పూరీా శాకా హారి. పచిచ కూరల
రస్ొం త్ాగేవారు. మమమలీన త్ాగమని పర ో త్సహిొంచేవారు. న్లో గా భారీ పరసనాల్నటి. నేత్ పొంచ
చకకాొ త్లో వి కటేటవారు. పెైన్ ఉత్ా రీయ్ొం ఉొండ్ేది. వామ భావాలున్నమనిషి. పి శ్రురామ
మయరిాగారి వరొ ొం. మనిషి మొంచి స్ొందడ్ి మనిషి. గలగలా మాటాోడత్ారు. సెైకిల్ త్ొకుొ
కుొంటల వచేచ వారు. స్బజ క్ట లల ఏమీ పపరున్న వారు కాదని అనిపిొంచిొంది. ఇొంగీోష్ లల కూడ్ా
అొంత్ొంత్ మాత్ోమ. ఎకొడ పని చేసిన్ ఆ స్ూొలు డబయబ అొంత్ామటుమాయ్ొం చేస్ా ారని కీరా ి,
ఆయ్న్కొంటే మయొందే వచిచ చేరిొంది అొందరికి. రిటెైర్ మొంట్ కూడ్ా దగొ రలల ఉొంది. కన్ుక ఇక
ఇషట మే ఇషట ొం. నాత్ొ చాలా మరాూదగా ఉొండ్ేవారు. అనినటిని నాత్ొ స్ొంపోదిొంచే వారు. కూడ్ా
ఆలలపమేమీ లేదు. మాటకారి. ఒక రకొం గా ఈజీ గనయిొంగ్. స్రే ఆయ్న్ ఎలా ఉనాన మా
డూూటీ మాకు త్పపదు. ఇొంక ొంచొం కషట పడ్ిచదువు చపపపవాడ్ిని.

టెైొం టేబయల్స వేయ్టొం, వర్ొ అలాట్ మొంట్, ఏక్ స్ాటా వర్ొ వేయ్టొం మొదలెన్
ై
వనీన ఫస్ట అసిస్టొంట్ గా వీరారడ్ిడ చూసపవారు. ఇలాొంటి పన్ులు ఆయ్న్కు క టిటన్ పిొండ్ి.
కాని కాోస్ు బో ధన్ విషయ్ొం లల అొంత్ సీన్ు ఉొండ్ేదికాదు. వీరారడ్ిడ గారి జేబయలల బస్ాాలకు
బస్ాాలు (య్ాభై గాుమయల )కేున్ వకొ పొ డ్ి ఉొండ్ేది. పావుగొంటకోస్ారి వకొపొ డ్ి వేస్ుక ని
న్మలొంది ఉొండ్ే వారు కాదు. దగొ ర ఉొంటె ఎవరికైనా ఆఫర్ చేసి తిని పిొంచేవారు. నాకు చాలా
ఆతీమయ్ మిత్రోడు. కురచగా లావుగా కుది మటట ొం గా ఉొండ్ి పాొంట్ స్ాోక్ త్ో ఉొండ్ేవారు.
పామరుులల మొంచి సిా తిపరులలో ఒకరుగా గయరిాొంపు పొ ొందారు. కాని మనిషి భలషజొం హలూ
ో
పెళ్ో ళ లేని వారు. మహా స్రదాగా మాటాోడ్ేవారు. ఆయ్న్ ఎనిన జోకులు చపపపవారన యిెొంత్
పెదాగా న్విాొంచేవారన త్లచుక ొంటే ఆశచరూ మేస్ా ుొంది. పామరుు న్ుొండ్ి హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పోమోషన్ పొ ొంది కాటలరు హెైస్ూొల్ లల చేరి అకొడ్ే రిటెైర్ అయ్ాూరు. త్రచూ కలుస్ుక నే
వాళ్ుొం. ఆ వడలుప న్వుామొహొం మరిచపర లేనిది. పెదిమల చివర వాకొ పొ డ్ి చార ఇొంకా
గయరుాొందినాకు. రిటెైర్ అయిన్ మయడు నాలుగేళ్ుకు చనిపర య్ారు. అొంజిరడ్ిడ అనే ఆఫీస్
అసిస్టొంట్, ఆయ్నా మామా అలుోళ్ు వరుస్ స్రదాగా జోకులేస్ుకోనేవారు.

కాుఫ్టట మాస్ాటరు బ ఎస్ పోకాశ రావు త్ాడొంకి వాడు. రనజూ ఇకొడ్ికి వచేచవాడు. భారూ
ఎల్నమొంటరిలలనన హెల్ా డ్ిపార్ట మొంట్ లలనన ఉదయ ూగొం. స్రదా మనిషి. పొ టిటగా గలగలా
న్వుాత్ూ మాటేో డ్ేవాడు. కాొంగుస్ స్ాన్ుభయతిపరుడు. అత్నినే స్ాటఫ్ సపకేుటరిని చేశాొం.
అొందరిత్ో మొంచిగా ఉొండ్ేవాడు. కనిానిసొంగ్ నేచర్ ఉన్న వాడు. కబాడ్ీ స్ాఫ్టట బాల్ పపో య్ర్
కూడ్ా.. క డ్ాల్న న్ుొంచి ఒక లెకొల మేషట ారు వొంకటేశార రావు వచేచవాడు. ఎపుపడూ లేటే.
అకొడ ఎరువుల వాూపారొం ఉొండ్ేది. కాోస్ుకు వళ్ో పాఠొం చపపటొం పరమ బదధ కొం.
పొ దుాటలరు న్ుొంచి జి వొంకటేశార రావు అనే లెకొల మేషట ారు రనజూ సెైకిల్ మీద వచేచవాడు.
నిరుాషట మైన్ మనిషి. బో ధనా టాప్ గా ఉొండ్ేది. మాత్ో పాటు హెడ్ మాస్ట ర్ అయి పొ ో దుా
ెై అయ్ాూడు. వర్ొ హాల్నక్ అని చపపచుచ. కాని కూపీ మనిషి.
టలరులల పని చేసి రిటర్
బయ్టికి కనిపిొంచడు. యిెన్ ఏ టి శాసిా ి అనే లెకొల మేస్ట ారు గకడవరుు న్ుొంచి రనజూ
వచేచవాడు. స్బజ క్ట లల నిధి. స్రీాస్ రూల్స లల దిటట. ఆయ్న్ మాటాోడుత్రొంటే ఆయ్న్కే త్పప
మన్కు వినిపిొంచదు. చాలా స్రో . బ యి డ్ిఅస్ర సియిష
ే న్ లల, లెకచరర్ గా పోమోషన్ పొ ొందే
స్ూొల్ అసిస్టొంట్అస్ర సియిేషన్ లల శాసిా ి మహా బజీ. ఎపుపడూ స్భలూ స్మావేశాలూత్ో
ఖాళ్ళ ఉొండ్ేదికాదు. పొ టిట శాసిా ి అనేవారొందరూ.. అొందరికి ఆపుాడు. డబయబ మనిషి కాదు
స్రీాస్ మోటోఉన్న పెదామనిషి. నాకు చాలా మిత్రోడు. అలాగే జగదీశ్ అనే కురాుడు లెకొలలో
ఎొం ఏ చదువుత్ూ పస్ుమరుు న్ుొండ్ి వచేచవాడు. ఒరిజినాల్నటీ ఉన్న వాడు. న్వుాత్ూ
ై . చాలా చలాకీ గా ఉొండ్ేవాడు. క త్ా గా మారిన్ లెకొ పుస్ా కొం లల లెకొల
పలకరిొంచే టెప్
మేస్ట్రోకు వచేచ అన్ుమానాలనీన తీరేచవాడు అతి స్ునాయ్ాస్ొం గా. కన్ుక పెన్
ై చపిపన్
లెకొల మేస్ట్రోొందరూ ఖాళ్ళ ఉన్నపుపడలాో లెకొలలో చరచలు చేస్ా ూ క త్ా విషయ్ాలు
గుహిస్ా ూఉొండ్ే వారు. అొంత్ స్బజ క్ట నాలెడ్జ ి జగదీశ్ కు ఉొండ్ేది నాకు ఆతీమమయ్యడు.
చొంచారావు కు బొంధువు. అత్నిభారూ పస్ుమరుులల టీచర్. ఎొం ఏ పాసెై త్రాాత్
పోభయత్ాకాలేజిలల లెకచరర్ గా పోమోషన్ పొ ొంది రిటెైర్ అయ్ాూడు.
 క మరవోలు శివరామ కృషణ శరమ గారు అనే స్ర షల్ మేషట ారు పెదమదాాల్న న్ుొండ్ి రనజూ
వచేచవారు పొంచ కటుట వలేో వాటు త్ో బారుగా చామన్ చాయ్గా ఉొండ్ేవారు. ఇొంగీోష్ స్ర షల్
లలల పటుటన్నవారు. క త్ా గా మారిన్ ఇొంగీోష్ పుస్ా కొం లల పాఠాలపెై మాలల మేమయ డ్ిస్ొస్
చేసపవాళ్ుొం. కోల్డ కు కూల్ కు ఉన్న అరధ భలదానిన చరిచొంచిన్ గయరుానాకు ఇొంకా ఉొంది.
న్వుాత్ూ పలకరిొంచేవారు. పెదామనిషి వూకిాత్ాొం. స్ర షల్ మేస్టరు రాళ్ు బొండ్ి
స్ాొంబశివరావు మాటల మనిషి. కాని స్బజ క్ట లలత్ర లేనివాడు. య్దా న్ పూడ్ి స్ులలచనా
రాణనకి చదువు చపాపన్ని డ్ాబయ పోదరిశొంచేవాడు. దేనికీ బయ్ట పడ్ేవాడు కాదు కాని నాత్ొ
బాగానే ఉొండ్ేవాడు. రామ శాస్ుాాలు అనే ఆయ్న్ స్ర షల్ కు భారూ సెకొండరీ గేుడ్ గా పని
చేసపవారు.. గనపాల కృషణ కూడ్ా స్ర షలే. ఆఫీస్ు వర్ొ య్మ వేగొం గా చేసపవాడు. ఆయ్నా
నేన్ూ, కూరుచని బల్స ఇొంకిుమొంట్ లు, ఫికసే షన్ు
ో దాదాపు ఎన్భై మొంది స్ాటఫ్ కు
చేసపవాళ్ుొం. ఆయ్న్ భారూ సెకొండరీ టీచర్. గనపాల కృషణ గారు అమరికా వళ్ో అకొడ
అమామయో అబాబయో దగొ ర ఉొంటునానడు రిటర్
ెై అయి. అలాగే మొగయడూ పెళాుొం స్ర షల్
టీచర్స ఉొండ్ేవారు పపరు గనవరధన్ రావు. దురాొ రావు అనే లెకొలు భారూ కన్క దురొ ?లేక
విజయ్ లక్షిమ ?అనిజాాపకొం సెైన్స. రావి శోభనాదిగ
ో ారి బొంధువులు. సెైన్స లల నాకు డ్ిస్ొస్
చేయ్టానికి ఎవరూ లేకపర వటొం ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది. ఉొంటె మహా బాగా ఉొండ్ేది. త్లుగయ
గాొంధీ గారు స్ాానిక బలొం ఉన్న వాడు. స్ూొలు లలకేశార రావు గారి ఆధారూొం లల స్ాదా
సీదా గా న్డుస్రా ొంది. గయరుాొంచుకోదగిన్ స్ొంఘటన్లు లేన్టేో .

లలకేశార రావు గారు పామరుులలనే రిటెైర్ అయ్ాూరు. ఘన్మైన్ పారీట ఇచాచొం.

ఇనాచరిజగా లెకొల మేషట ారు న్ూత్కిొ వొంకటేశార రావు ఉనానరు. లలకేశార రావు రిటెైర్
అయిేూ లలపు ఇకటి రొండు బీరువాలు, ఇొంకేవో స్ామాన్ు క ని అకూూమయలేటడ్
ే ఫొండ్ అొంత్ా
పూరిాగా గీకేసి ఖాళ్ళ ఖజానా అపపగిొంచారని త్రాాత్ న్ూత్కిొ ఆయ్న్ అొంటే మాకు
త్ల్నసిొంది. చేతివాటొం ఉన్న వాడు ఎకొడ్ైనా నొకొటొం మామయలే. అలానే ఇకొడ్ా
చూపిొంచాడు. ఇదివరకే చపిపన్టు
ో ఇకొడ క డ్ాల్న రొంగా రావు అనే డ్ిల్
ో మాస్ాటరు మహా
మయదురు రాజకీయ్ వూకీా. నాత్ొ బాగానే ఉొంటల త్ర వన్ుక గనత్రలు త్వుాత్ూనే ఉనానడు.
ఈ స్ారి నా టాోన్స ఫర్ ఖాయ్ొం అనే వారా లు బాగా వాూపిొంచాయి. నట్
ై వాచర్, అటెొండర్
లన్ు ‘’ఒరే బాబయ !ఇకొడ్ే పరీక్షల సెొంటర్ ఉొంది, స్పిలై మొంటరి పరీక్షలు కూడ్ా ఇకొడ్ే
జరుగయత్రనానయి. కన్ుక మీరు టెన్ా పరీక్షలు రాయ్ొండ్ి. ఎవరన ఒకరు దయ్ త్ల్నచి
స్హాయ్ొం చేసి గటేటకిొస్ాారు. బొంగారొం లాొంటి జీత్ాలు వచిచ జీవిత్ొం లల సెటల్
ి అవుత్ారు
‘’అని చవికి ఇలుో కటుటక ని పర రేవాడ్ిని. వాళ్లు నా స్లహా పాటిొంచి పరీక్షకు కటిట ఒకటి రొండు
‘’డ్ిొంకా ‘’లు క టిటనా పాసెై స్రిటఫికేట్ స్ాధిొంచి పోమోషన్ లు పొ ొందారు. ఇది నాకు ఏొంత్ో
ఆన్ొందొం వేసిొంది.

ఇకొడ పని చేస్ా ుొండగానే నాకు రీ గయ

ు పిొంగ్ సపొల్స లల సెపషల్ అసిస్టొంట్ బ యి డ్ి గేుడ్
లలbasik pay 910గా జీత్ొం ఫిక్స అయిొంది ;ఆ సపొలు750-30-1020-35-1300. 1-1-
84కు 990.నలలల ఏ త్ేదీన్ ఇొంకిుమొంట్ డ్ేట్ ఉనాన ఆ నల మొదటి త్ేదీకే ఇొంకిుమొంట్
తీస్ుక నే పోభయత్ా ఉత్ా రువుకూడ్ా వచిచొంది. కన్ుక రగయూలర్ గ ఆగస్ట పొందొ మిమది అయిన్
నా ఇొంకిుమొంట్ డ్ేట్ ఇపపటిన్ుొంచి ఆగస్ట ఒకటినాటికే వచిచొంది. దీనికి త్ోడూ ఫామిలీ
పాోనిొంగ్ ఆపరేషన్ చేస్ుక ొంటే ఒక అదన్పు ఇొంకిుమొంట్ ఇచాచరు. భారాూ భరా లలల ఎవరు
చేయిమయచక నాన ఇచాచరు. ఇది బలసిక్ పప లల కలవదు. పో స్ వేసి బలసిక్ పోకొన్ చూపిస్ా ారు.
అమలు జరిగిన్ త్ేదీ కి ఏ సపొలు లల ఇొంకిమ
ు ొంట్ ఉొంటె ఆ ఇొంకిుమొంట్ మాత్ోమ పో స్
అవుత్రొంది. సపొలు మారిత్ే ఇది మారదు.మా ఆవిడ చేయిన్ుచకోన్నదికన్ుక నాకు
ఇొంకిుమొంట్ 13-6-85న్ుొండ్ి 320-14-460-15-580 సపొలులల
నాబసిక్ 446ఉొంటె 14 రూపాయ్లు ఫామిలీ పాోనిొంగ్ ఇొంటెనిసవ్ కల్నపి 446+14(f.p.i.) గా
ఫిక్స చేశారు.

అలాొంటి స్మయ్ొం లల నా బదిలీ పెన్ుగొంచిపర ో లుకు జరిగిొంది . విన్టమే కాదు అదకొడుొందయ

త్ల్నయ్దు. 1-8-1985స్ాయ్ొంత్ోొం పామరుు హెస్
ై ూొల్ లల రిలీవ్ అయి రొండు న్ుొండ్ి ఏడవ
త్దే వరకు టాోనిసట్ వాడుక ని 8-8-85ఉదయ్ొం పెన్ుగొంచిపర ో లు హెైస్ూొల్ లల చేరా.
పామరుులల పని చేసిొంది ఈ సెపల్ లల రొండు నలలు త్కుొవ రొండ్ేళ్లు. కాని నాకు పామరుు
అొంటే అపుపడూ ఇపుపడూ చాలా ఇషట ొం.

నా దారి తీరు -80

శ్రు తిరుపత్మమ స్నినధి పెన్ుగొంచిపర ో లులల

ఉయ్యూరు న్ుొంచి పెన్ుగొంచిపర ో లుకు వళాులొంటే విజయ్వాడ వళ్ో , న్ొందిగామ, మీదుగా

వళాుల్న. లేకపర త్ జగొ య్ూ పపట దగొ ర చిలో కలుో అనే హెైదరాబాద్ రూట్ లల ఉన్న సెొంటర్
న్ుొంచి మకొపపట మీదుగా వళ్ువచుచ. నేన్ు జాయిన్ అవటానికి వళ్ున్పుపడు న్ొందిగామ
న్ుొంచే వళాోన్ు. అకొడ హెడ్ మాస్ాటరు నేనపుపడ్య బాడ్ిమొంటన్ ఆటలలో చూసిన్ ఏొం.
ఆొంజనేయ్యలుగారు. ఎరుగా చాలా ఎత్ర
ా గా త్లో ని గాోస్రొ పొంచ, చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు. చకకాొకి
గయొండ్ీలు పెటట వ
ే ారు కాదు. కొంకిపాడు దగొ ర గకడవరుు స్ాగాుమొం. మొంచి వాలీబాల్,
ై కేుజ్. పపకాట స్రే స్రి. ఫిజికల్
బాడ్ిమొంటన్ పపో య్ర్. వీటికి త్ోడూ చస్ అొంటే విపరీత్మన్
సెైన్స టీచర్. పోమోషన్ పెై హెడ్ మాస్ాటరుగా ఇకొడ్ికి వచాచరు. స్రదా మనిషి ఈజీ గనయిొంగ్
వారు., ఇది కమమ టలరు. శ్రు తిరుపత్మమ దేవత్ అమమ వారి ఆడ బడుచు. కృషాణ జిలాోలల
గకపప తిరుణాల ఇకొడ్ే జరుగయత్రొంది. శకిాగల దేవత్ గా పోసిదధ ి. మయనేరు న్ది ఒడుడన్
ఆలయ్ొం ఉొంది. న్దిదాటిత్ే మరన ఊరు వస్ుాొంది. అకొడ్ా హెస్
ై ూొల్ ఉొంది.

పెన్ుగొంచి పర ో లు హెైస్ూొల్ పెదాదే. దాదాపు అయిదు వొందల, మొంది

విదాూరుధలునానరు అనీన డబల్ సపక్షనేో .కిొంది త్రగత్రలలో మయడు నాలుగయ సెక్షన్ు
ో ఉనానయి.
ఒక పెదా బల్నడ ొంగ్, దానికి ఆన్ుక ని రేకుల షెడో ూ ఉనానయి. వీటిలల లలయ్ర్ కాోస్ులు
ఉొండ్ేవి. స్ుొందరరావు అనే ఫిజికల్ సెైన్స మేషట ారు స్ాానికుడ్ే. స్బజ క్ట లల ఏమీ దమయమ
లేనివాడు. కాోస్ుకు వళ్ో పాఠొం చపాపలొంటే విస్ుక ొనే వాడు. లాబ్ కూడ్ా పెదాదికాదు.
దాదాపు విదాూరుధలొందరూ కిొంద కూరనచవటమే. సెక్షన్ కు కనీస్ొం య్ాభై మొంది ఉొండ్ేవారు.
ఆడపిలోలకు విడ్ిగా సెక్షన్ు
ో నానయి. కిొంద కూచుని పెైకి లేచే ఆడపిలోలన్ు చూస్ుాొంటే జాల్న
వేసపది. చదువు ఇకొడ చాలా త్కుొవే. నేన్ు పది, త్ొమిమది ఎనిమిది త్రగత్రలకు ఫిజికల్
సెైన్స చపపపవాడ్ిని. ఇొంగీోష్ కూడ్ా టెన్ా కుచపపపవాడ్ిన్ని జాాపకొం. పిలోలకు ఏమీ రాదు
కన్ుక మన్ొం ఏమీ చపపకొర లేదని అొందరి మేస్ట ారో అభిపాోయ్ొం.

లెకొల మేషట ారు ఆచారుూలు గారు నాత్ొ పాటే భయజబల పటనొం దగొ ర ఉొండ్ే హెస్
ై ూొల్
న్ుొండ్ి బదిలీపెై వచాచరు. ఉయ్యూరు దగొ ర కపిలేశార పురానికి చొందినా స్ాయిబయ
గారుకూడ్ా లేకొల టీచర్. ఇొంకో ఆత్న్ు వొంక టేశారుోకూడ్ా ఉొండ్ేవాడు. మొంచి వాడు.
బాోహమణయడు రనజూ బలజా వాడ న్ుొండ్ి వచేచవాడు.. స్ర షల్ మేస్టర్ లలల ఎవరూ గయరుాలేరు.
త్లుగయకు ఒక శాసిా ి గారుపొంచ చకకాొ, పిలకా త్ో ఉొండ్ేవారు. భారాూ విధేయ్యడని పపరు.
కలత్ల కాపురొం అని చపుపకునే వారు. పిొంగళ్ లక్షమణ రావు అనే త్లుగయ ఏొం. ఏ.
జూనియ్ర్ త్లుగయ పొండ్ిట్. కాకాని న్రసిొంహా రావు, దాస్ుగారు, స్ుొందరీ గేుడ్ టీచరుో. దాస్
గారు జిలాో లల పపరుమోసిన్ బాడ్ిమొంటన్ పపో య్ర్. వాలీ బాల్ ఆటగాడు కూడ్ా. కాుఫ్టట మేషట ారు
వొంకటేశార రావు న్లో గా బారుగా ఉొండ్ేవాడు. డబయబ వడ్ీడ లు తిపపపవాడు. మేస్టరోకు అపుప
ల్నచిచ ఒకటో త్ేదీ జీత్ాల రనజున్ కాబయలీ వాలా లాగా అయిదు రూపాయ్ల వడ్ీడ త్ో గనళ్లు
ఊడ క టిట లాకుొనే వాడని అన్ుక నే వారు. గారేాన్ర్ గా భరా చనిపర యిన్ ఒక అమామయి
ఉొండ్ేది. ఆమకు కాుఫ్టట కూ’’ ఏదయ ఉొందని ‘’గయస్గయస్లునేావి. డ్ిోల్ మేషట ారు గా కాకాని
రొంగయ్ూ గారు చాలా వృదుధలు. పొంచ చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు. లలకల్ కాొంగుస్ లీడర్. గనపయ్ూ
గారనే పెదా ాయ్న్ డ్ాోయిొంగ్ ?టీచర్ గా ఉొండ్ేవాడు. ఈయ్న్దీ పొంచ కటేట. మామిడ్ి
వొంకటేశార రావు డ్ిోల్ మేషట ారు కురాుడు మొంచిపపో య్ర్. త్మిరిస్ న్ుొంచి వొంకటేశార రావు
అనే వడలుప మయఖొం ఉన్న ఒక కురాుడు చవుల పర గయలత్ో గకలో త్న్ు లాబ్ అసిస్టొంట్ గా
ఉొండ్ేవాడు. ఇకొడ్ికి వచిచ ఎదేనిమిదేళ్ుయిొందని చపపపవాడు. అలాగే ఆకొడ్ి న్ుొంచే
వచిచన్ ఒక కాుఫ్టట మేషట ారు మొంచి ఆొంజనేయ్ భకుాడు. ఏ రనజుకా రనజు మళ్ళు వళ్ుపర త్ా న్ని
చపపపవాడు ‘’ఇన్ ఫ్ుో ఎొంషియ్ల్ పెరసన్ ‘’ లా ఉొండ్ేవాడు. నాకూ అదే కోరిక ఉొండ్ేది. ఆయ్న్
ఎకుొవ కాలొం ఉొండ కుొండ్ానే టాోన్స ఫర్ చేయిొంచుక ని వళ్ుపర య్ాడు.

స్ూొలు కు మొంచి పపో గ్ుొండ్ ఉొంది. మొంచినీటి స్రఫరా, లెబ

ై ోరి, త్ోట ఉనానయి.
స్ాయ్ొంకాలొం ఆటలు ఆడ్ేవాళ్ుొం. ఊళళు తిరుపత్మమ దేవాలయ్మే కాక
యోగాన్ొంద న్రసిొంహాలయ్ొం, పాత్ శివాలయ్ొం మొదలెన్
ై వి ఉనానయి. ఒకపపటి బౌదధ
క్షేత్ోొం కూడ్ా. తిరుపత్మమ తిరుణాలు మయడు రనజులు జరిగే ఉత్సవొం. ఎకొడ్కొడ్ి న్ుొండ్య
జన్ొం తీరధ పోజలాోగా చేరుత్ారు. మయనేరు ఒడుడన్ గయడ్ారాలు వేస్ుఒని వొండు క ొంటారు.
పొ ొంగళ్లు వొండ్ి నవ
ై ేదూొం పెడత్ారు. నేన్ు పని చేసిన్పుపడు అొంటే 1985లల అమమవారి గయడ్ి
చాల ఇరకుగా ఉొండ్ేది. ఇపుపడు అనిన వస్త్రలత్ో స్రాాొంగ స్ుొందరొం గా ఉొంది.
తిరుపత్మమ, ఆమ భరా గనపయ్ూ విగుహాలుొంటాయి. శివాలయ్ొం చాలా పాత్ది. అయిదు
వొందల య్లాో ఆలొం నాటిది. కారీాక మాస్ొం లల ఉత్సవాలు బాగా జరుగయత్ాయి. ఊరికీ
దగొ ర లల పెదా చరువు ఉొంది. దీని నీళ్లు వూవస్ాయ్ానికి బాగా ఉపయోగ పడుత్ాయి. వరి
పొండ్ిస్ా ారు. మత్ా చేలలలో పర గాకు పొండుత్రొంది. మిన్ుమయ, పెస్ర వేరు సెన్గ కూడ్ా
పొండుత్ాయి. యోగాన్ొంద న్రసిొంహాలయ్ొం లల పోతి శుకువారొం రాతిో పూట పూజ భజన్,
పవళ్ొంపు సపవ పాటలు భకిాగా నిరాహిస్ా ారు వైషణవ పూజారిగారు. ఆయ్న్ున అొందరూ
‘’అయ్ాూ వారు ‘’అొంటారు. రనడుడకు క ొంచొం ఎత్న్ తా పోదేశొం లల ఈ ఆలయ్ొం ఉొంది. పూజారి
గారు అకొడ్ే కాపురొం. వుిదుాలెైనా ఏొంత్ో చదువుక న్నవారు. గ్రవొం మరాూదా ఊరొందరి
చేత్ా పొ ొందుత్ారు. క త్ా వారవరైనా బాోహమలు ఊరనోకి వసపా ఆచారుూల గారిొంటోోనే భోజన్ొం.
అతిధి మరాూద బాగా ఉన్న వారు. వీరు కాక పది బాోహమణ కుటుొంబాలునానయి. కోమటు
ో
కూడ్ామొంచి సిా తి పరులే. వాూపారొం వారిదే. చిన్న భోజన్ హో టల్ ఉొంది. మయొందుగా చబత్ే
ి హో టల్ ఉొండ్ేది.
వొంట చేసి పెడత్ారు. స్ూొలుల్ కు వళళుదారిలల ఒక పాక లల ఒక టిఫన్
ి , టీ అకొడ్ే బాగా బజీ గా ఉొండ్ేది.
ఉదయ్ొం టిఫిన్, కాఫీ మధాూహనొం టిఫన్

మయిన్ రనడుడ ఒకటే. బస్ుసలు ఈ మారొ ొం గయొండ్ానే గయడ్ి దాకా వడత్ాయి.

చరువు పోకొగా న్ొందిగామ కు వళళు బస్ుసలు తిరుగయత్ాయి. మయిన్ రనడుడ మీదుగా మకొ
పపట సెొంటర్ కు చేరి చిలో కలుో మీదుగా జగొ య్ూ పపట వడత్ాయి. మయిన్ రనడుడ మీద, దాని
వన్కాల రనడుడ మీదే బాోహమణయల కుటుొంబాలునానయి. మయిన్ రనడుడ మీద ఉన్న
బాోహమణయలలల విషర
ణ భొటో బాబయ గారు బాగా స్ొంపన్ునలు. వేద విదులు. అనేక దేవాలయ్
పోతిస్ట లు నిరాహిొంచిన్ కరిమషిట.వారిొంటిలల ఒక గది ని నాకోస్ొం మా లాబ్ అటెొండర్
మాటాోడ్ి ఉొంచాడు. అదా య్ాభై రూపాయ్లని జాాపకొం. అకొడ కాపురొం వగైరా ఈ స్ారి
రాస్ాాన్ు.

నా దారి తీరు -81

బాబయ గారిొంటోో ఈ బాబయ

మయిన్ రనడ్ లలనే రనడుడమీదనే శ్రులక్షీమ తిరుపత్మమ గయడ్ికి వళళుదారిలల గయడ్ికి స్ుమారు
ణ భొటో శాసిా ి గారిలో ుొంది. వారిని ఊరిలల అొందరూ గ్రవొం గా
రొండు ఫరాోొంగయల దూరొం విషర
‘’బాబయ గారు ‘’అొంటారు. కన్ుక పపరుకొంటే బాబయ గారనే పపరుత్ోనే అొందరూ పిలుస్ాారు.
అపపటికే ఎన్భై ఏళ్ు ‘’వృదధ వేదపొండు’’. ఎరుగా కుది మటట ొం గా పొంచ త్ో విభయతి
రేఖలత్ో కనిపస్ాారు. స్ాధారణొం గా చనకాొ వేస్ుకోరు. డబాబ పొండు వొంటి మై ఛాయ్. భారూ
మహా లక్షీమ దేవిలాగా పొ డుగాొ కాళ్ుకు కడ్ియ్ాలు న్ుదుట పెదా కుొంకుమ బొ టుట, మేడలల
బొంగారు ఆభరణాలు, చేత్రలకు బొంగారు గాజులత్ో అపర అన్నపూరాణ దేవిగా కనిపిస్ా ారు.
మాటలల ఆతీమయ్త్ా, ఆపాూయ్త్ా మయరీాభవిొంచి ఉొంటారు. న్న్ున ఇదా రూ ‘’మాస్ాటరు గారు
‘’అనే పిల్నచే వారు. అలాొంటి వారిొంటోో బయ్ట ఒక చిన్న గది నాకు అదేాకిచాచరు. ఉయ్యూరు
న్ుొంచి నా మడత్ మొంచొం త్చుచక్ొండ్ా వారిదే ఒక మొంచొం నాకిచాచరు. పకొ బటట లు దిొండు
మాత్ోొం త్చుచక నానన్ు ఉమాావ్ స్ట వ్ కిరనసిన్ వొంట పాత్ోలు, కొంచొం, గాోస్ లత్ో దిగాన్ు.
పొ దుానేన పాలు పొ యిొంచుకుని కాఫీ డ్ికాషన్ వేసి పాలు వేడ్ి చేసి కాఫీ కలుపుక ని
త్ాగేవాడ్ిని. దొ డ్యో స్ానన్ొం చేసి స్ొంధాూ వొందన్ొం చేస్ుక ని వొంట మొదలు పెటట వ
ే ాడ్ిని . నా
అవస్ా చూసి మామమ గారు వాళ్ు ఇొంటోో నే ఒకోొ స్ారి కాఫీ ఇచేచవారు. నేన్ు
త్ోమిమదిన్నరకలాో భోజన్ొం చేసి స్ూొల్ కు బయ్లేారేవాడ్ిని. ఇొంటి కి బడ్ి స్ుమారు కిలల
మీటరు ఉొంది. న్డ్ిచే వళళువాడ్ిని.

మధాూహనొం మిగిల్నన్ స్ాటఫ్ మొంబర్ లత్ో కల్నసి దగొ రలల ఉన్న ఒక త్ాటాకు పాక
హో టల్ లల ఇడ్ీో , లేక బజీజ బొ ొండ్ా ఏదయ ఒకటి తిని టీ త్ాగే వాడ్ిని. పలీో చటీన చాలా
బాగయొండ్ేది. ఆకొడ్ి న్ుొండ్ి మళ్ళు స్ూొలు కు వళళువాడ్ిని. మళ్ళు రకటీన్ వర్ొ స్ాయ్ొంత్ోొం
దాకా. త్రాాత్ ఆటలాడుక నే వాళ్ుొం. ఇది అయిన్ త్రాాత్ ఇొంటికి వచేచ వాడ్ిని.
ఆచారుూలుగారు నేన్ూ సెైన్స అటేన్ారూ కల్నసి, అమమవారి గయడ్ికి, శ్రు యోగాన్ొంద లక్షీమ
న్రసిొంహ స్ాామిగయడ్ికీ మధూలల ఉన్న శివాలయ్ానికి వళ్ో , దగొ రలల ఉన్న చరువు దాకా
న్డ్ిచి వళ్ో కాసపపు అకొడ ఊరుచని చీకటి పడ్ిన్ త్రాాత్ ఇొంటికి చేరుక నే వాళ్ుొం. మళ్ళు
రాతిో వొంట. స్ొంధాూ వొందన్ొం. త్రాాత్ భోజన్ొం. బాబయ గారిొంటోో మధాూహన భోజన్ొం ఆలస్ూొం
అయిేూది కారణొం ఆయ్న్ నిత్ూొం అన్ుషాటన్ొం చాలా సపపు చేసవ
ప ారు. అది పూరీా అయిత్ే కాని
భోజన్ొం చేసపవారు కాదు. మామమ గారు నాకోస్ొం మధాూహనొం చేసన్
ి
కూరలు పచచళ్లు జాగుత్ చేసి నాకు తిన్మని ఇచేచ వారు. న్న్ున వారిొంటిలల ఒక
స్భయూనిగా భావిొంచి ఆదరిొంచారు. మయపాపళ్ు లల భొండ్ారు స్ుబాబరావు గారు, భారూ
సీత్ారావమమ గారు చూపిొంచిన్ ఆతీమయ్త్న్ు మళ్ళు ఇకొడ బాబయ గారు బామమ గారి
దొంపత్రల న్ుొండ్ి పొ ొందాన్ు. మొంచి స్ొంస్ాొర వొంత్రలు దొంపత్రలు. న్న్ున రనజూ ఏమి
వొండుకోనానరని అడ్ిగి, తినేవి లేవని త్లుస్ుక ని వారిొంటోో ఊరగాయ్ అపపడొం వడ్ియ్ాలు
నాకు వేయిొంచి ఇచేచవారు. ఆ ఆదరానిన జీవిత్ొం లల మరువ లేన్ు. బాబయ బహు గుొంధ కరా .
స్ామరా ొం లల దిటట. ఆ చుటల
ట పోకొలే కాక స్ుదూర పాోొంత్ాలలల వారి పపరు పోఖాూత్రలు
వాూపిొంచాయి. మొంచి జోూతిష్ పొండ్ిత్రలు. మయహూరాాలలస్ొం నిత్ూొం చాలా మొంది
వచేచవారు. మొంచి చడు చపపపవారు. ఈ దొంపత్రలకు పిలోలు లేక పర వటమే పెదా వల్నతి.
వీరిొంటి పోకొనే బాబయ గారి త్మయమడుగారిలో ు ఉొంది. త్మయమడు చనిపర య్ాడు. మరదలు
ఉొంది వారికి పిలోలునానరు. మామమ గారి త్మయమడు వాళ్లు వన్క బజారు లల స్ాొంత్ ఇొంటోో
ఉొంటారు. వాళ్ు పిలోలు ఎపుపడూ వస్ూ
ా స్ొందడ్ి చేసపవారు. త్మయమడ్ి కూత్రరికో మన్వ
రాల్నకో లెకొలు చపిపన్ జాాపకొం.

ఒక నల గడ్ిచిన్ త్రాాత్ హాస్ట ల్ పిలోలు టలూషన్ చపపమని వచాచరు. పోతి

శనివారొం నేన్ు ఉయ్యూరు వళ్ో స్ర మవారొం పొ దుాన్ు కాని రాన్ని, ఉన్న రనజులలోనే
చబయత్ాన్ని డబయబ ఇవాక పర యినా ఇొంట రస్ట ఉొంటె చబయత్ాన్ని అనానన్ు. అలానే అని
అయిదుగయరు చేరారు. వాళ్లు ఎస్ సి లు. అయినా బాబయగారు మామమ గారు ఏమీ
పతిా న్ుచఒక పర వటొం వారి స్ొంస్ారానిన త్ల్నయ్ జేసిొంది. ఉదయ్ొం ఏడుగొంటల న్ుొండ్ి
ఎనిమిదిన్నర దాకా వొంట వొండు కుొంటల చపపపవాడ్ిని. రాతిో ఏడు న్ుొంచి త్ొమిమది దాకా
చపపపవాడ్ిని. శుకువారొం రాతిో త్ొమిమది గొంటలకు శ్రు యోగాన్ొంద లక్షీమ న్ృసిొంహ
స్ాామి స్ాామి ఆలయ్ానీ వళ్ో పూజ, భోగొం పవళ్ొంపు సపవ చూసపవాడ్ిని. ఆడవాళ్ళు
ఆచారుూలవారు చకొ ని పవళ్ొంపు సపవ పాటలు భావ రాగ య్యత్ొం గా భకిాయ్యత్ొం గా పాడ్ే
వారు. చాలా ఆన్ొందొం కల్నగేది. పోస్ాదాలు బాగా ఉొండ్ేవి చాలా పదా తిగా కారూ కుమాలన్ు
అయ్ూవారు నిరాహిొంచేవారు. కుటుొంబొం అొంత్ా అొంటే భారాూ, ఉమారుడు కోడలు,
మన్ుమలు మన్ుమరాళ్లు అొందరూ అొంటే శుదధత్ో స్ాామి సపవలు చేసపవారు. చూడ
మయచచటగా ఉొండ్ేది.

లెకొల మేషట ారు ఆచారుూలు గారు మా వన్క బజారులల ఒక గది అదా కు తీస్ుక ని
ఉొండ్ేవారు. నాలానే వొంట చేస్ుక నే వారు. చాలా స్హృదయ్యడు. నామొం పెటట ు క నే వారు.
చామన్ ఛాయ్.దేహొం న్వుా మయఖొం గకపప స్హాయ్ ఆరి. పిలోలన్ు లేఅలకు మోటివట్
ే
చేయ్టొం లల చాలా శుమ పడ్ేవారు. మొంచి మారుొలు వచేచటు
ో చేసపవారు. అొంత్టి కృషి
చేసిన్ వారు అకొడ్ేవారూ లేరు. ఇది మరువ రాని విషయ్ొం. ఏదయ పర టీలుపెటట ి పెన్ునలు
వగైరా క ని త్చిచ బహుమత్రల్నచేచవారు. పిలోలకు ఆయ్న్ అొంటే మహా గ్రవొం చన్ువు
ఉొండ్ేవి. త్లుగయ శాసిా ి గారిొంటికీ అపుపడపుపడు వళళువాళ్ుొం భోజన్మయ చేసవ
ప ాళ్ుొం.
ఆచారుూల గారిని ఆయ్న్ వచిచన్ ఊరివారు చైరమన్ పెై ఒతిా డ్ి త్చిచ మళ్ళు వాళ్ు ఓరీ టాోన్స
ఫర్ చేయిన్ుచకోనానరు. స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల కనిపిొంచేవారు ఆ త్రాాత్.

నేన్ు త్చిచన్ స్ొంస్ొరణలు

 స్ూొలు లల మారుొల రిజిస్ట రు అటెొండ్న్స రిజిస్ట రు, కనాసల్నడ్ేటెడ్ రిజిస్ట ర్ ల నిరాహణ
స్రిగొ ా ఉొండ్ేదికాదు. ఏ పిలో ాడు ఏ కాోస్ులల ఏ సెక్షన్ లల ఉనానడ్య త్ల్నసపదక
ి ాదు. ఈ విషయ్ొం
హెడ్ మాస్ాటరు ఆన్జ నయ్
ే యలుగారికి చపాపన్ు ఆయ్నీ దీని మీద అవగాహన్ లేదు.
స్ుొందరరావు ఇలాొంటి వాటిలల రిస్ొ తీస్ుక నే వాడు కాదు. అొందుకని న్నేన ఫస్ట అసిస్టొంట్
గా ఉొండమని వీటి స్ొంగతి, పరీక్షల నిరాహణా చూడమనానరు. నాకు చేతి నిొండ్ా పని. నా
కాోస్ులు నేన్ు అటెొండ్ అవుత్ూ ఈ పని చూశాన్ు. మొదటి టెస్ట కే అనీన లెన్
ై లల పెటట ాన్ు.
ఆరవ త్రగతి పిలోల న్ొంబరుో ఆరు వొందలు ఏడవ త్రగతికి ఏడు వొందలు అలాగే వరుస్గా
ఇస్ూ
ా పడవ త్రగతి వారికి వయిూ త్ో న్ొంబరుో మొదలెయి
ై ేూటు
ో చేశాన్ు. ఆరవ త్రగతి ఏ
సెక్షన్ న్ొంబరుో 6101,Bsection 6201,Csection 6301 etc ఏడవత్రగాతి ఏ సెక్షన్
న్ొంబరుో 7101,B section -7201 C section 7301 etc ఎనిమిదయ త్రగతి ఏ సెక్షన్
న్ొంబరుో 8101 B section 8201 C section -8301 త్ొమిమదయ త్రగతి ఏ సెక్షన్
న్ొంబరుో 9101 B section 9201, C section -9301,పదవ త్రగతి ఏ సెక్షన్
న్ొంబరుో 1101, B section 1201 C section 1301త్ో పాోరొంభొంయిేూటు
ో చేశాన్ు. అటెొండ్న్స
లనీన నేనే రాసి నేనే యిెరు సిరా త్ో న్ొంబరుో వేశాన్ు. ఇది చూసి యిెొంత్ త్ేల్నకగా హాయిగా
ఉొందొ అని అొందరూ న్న్ున అభిన్ొందిొంచారు. అలాగే మారుొల రిజిస్ట ర్ లల కూడ్ా పపరో ు
న్ొంబరూ
ో నేనే రాశాన్ు కొంస్ాల్నడ్ేటెడ్ అటెొండ్న్స రిజిస్ట ర్ కూడ్ా నేనే రాసి న్ొంబరుో వేశాన్ు.
పోతి సెక్షన్ టీచర్ నలాఖరుకు ఎవరైనా మానేస్ా ా స్గొం కొంటే ఎకుొవ రనజులు రాకపర త్ే వాళ్ు
న్ొంబరో న్ు కిొంద బాోొంక్ న్ొంబరుో గా రాయిొంచాన్ు. మరుస్టి నల హాజరు పటీట లల బాోొంకులు
చూపిస్ా ూ పపరో ు రాయిొంచాన్ు. రొండ్య నేలకే టీచరుో బాగా అలవాటు పడ్ాడరు. ఒక వేళ్ వారు
చేయ్క పొ త్ే మరిచపర త్ే నేనే వొంటపడ్ి రాయినేచవాడ్ిని. మయడ్య నలలల అొంత్ా గాడ్ిలల
పడ్ాడరు. ఈ మారుపలన్ు అొందరూ హరిిొంచటొం నాకు త్ృపిా నిచిచొంది. పరీక్షలన్ు కూడ్ా
చాలా పదబొండ్ీ గా నిరాహిొంచాన్ు కాపీలు క త్టాట నివాలేదు, త్ేనివాలేదు. మొదటోో
ఇబబొందిపడ్ాడ కుమొం గా అలవాటు పడ్ాడరు. పరీక్షలలో ఒక క్షణొం కూడ్ా కూరుచనే
వాడ్ినికాదు. టెైొం పోకారొం కేాసిచన్ పపపరుో ఇవాటొం, టెైొం కే పిలోలు రాయ్టొం, అన్ుక న్న
గడువు లల టీచరుో దిదా ి మారుొలు పర స్ట చేయ్టొం పర ో గుస్ కారుడలు జారీ అనీన నియ్మొం గా
జరిపిొంచాన్ు.
 ఒక స్ర షల్ మేషట ారు వన్త్శార రావు గారు బజవాడ ఆయ్న్ ఎరుగా బా పలుచగా త్లో
జుటుటత్ో ఉొండ్ేవారు. చాలా ఆతీమయ్ొంగా ఉొండ్ేవారు నాపదధ త్రలనీన న్చాచయి ఆయ్న్
రిటెైర్ అయిన్ త్రాాత్ అపుపడపుపడు బలజ వాడలల కల్నసప వారు. కాకాని న్రసిొంహారావు
బారుగా న్లో గాఉొండ్ేవారు. జగొ య్ూ పపటలల కాపురొం. ఆకొడ్ిన్ుొండ్ే మోటారు సెైకిల్ మీద
వచేచవారు. అకొడ వూవస్ాయ్ొం వాూపారొం చాలా ఉనానయి. మనిషి మొంచివాడు. సపనహ
శ్రల్న. మన్ పాోొంత్ొం వాడ్ే అవటొం త్ో బాగా స్నినహిత్రడయ్ాూడు. సెైన్స స్ుొందరరావు
అపుపడపుపడు త్న్ ఇొంటికి ఆహాానిొంచి టిఫిన్ కాఫీ ఆఫర్ చేసవ
ప ాడు. శని వారొం రాతిో
ఇొంటికి చేరే స్రికి రాతిో త్ొమిమది దాటేది. పది హీన్ు రనజులలస్ారి రుదోపాక ఉదయ్ానికే వళ్ో
చైరమన్ శ్రు పిన్నమనేని కోటేశార రావు గారిని కల్నసి ఉయ్యూరు బదిలీ చేయ్మని అడ్ిగే
వాడ్ిని. ఇకొడ ఉొంటునాన మయళ్ు మీద ఉొంటున్నటేో ఉొండ్ేది.

నా దారి తీరు -82

బదిలీకో ఉపాయ్ొం

ఆ రనజులలో టాోన్స ఫర్ కావాలొంటే జిలాో పరిషత్ ఉ వళ్ో దానికి స్ొంబొంధిొంచిన్ గయమాస్ాాకు
మయొందే మయటట చపాపల్నసని మయటట చపిప కమయూటేడ్ లీవ్ ఆయ్న్ స్లహాపెై రొండు నలలు పెటట ి
ఇొంటోో కూరనచవాల్న. పది హీన్ు రనజులు దాటగానే మళ్ళు వొంటపడ్ి ఆరనగూొం బాగానే ఉొందని
మీడ్ియ్ాల్ స్రిాఫికేట్ స్ొంపాదిొంచి అొంట దూరొం లల పని చేయ్ లేన్ని స్ాగాుమొం దగొ రకు
బదిలీ చేయ్మని రికాస్ట లెటర్ పెటట ాల్న. గయమాస్ాాన్ు మయొందే మయిొంటేన్ చేసపా వొంటనే
అనిసదర్ చేసి ఖాళ్ళ ఎకొడుొందయ చపిప వీలయిత్ే రాజీయ్ పోయ్త్నొం చేయ్మని చపిప , ఆ
హాలీలల ఎవరినీ నిమపకుమా
డ చూసి మన్కు దకొటు
ో చేస్ా ారు. అలాగే మ బ ఇ డ్ి గయమాస్ాా
‘’రాజు గారిని ‘’పోస్న్నొం చేస్ుక ని, రాజీయ్ పోయ్త్ానలత్ో బాటు, కృషాణజిలాోటీచర్స గిల్డ
నాయ్కులన్ు ఇొంఫ్ుోఎొంస్ చేశాన్ు. అపుపడుగిల్డ పెోసడ్
ి ొంట్ గా ఉన్న గన్నవరొం
హిొందీపొండ్ిట్ శ్రు త్ోటకూర అపపరాయ్ వరమ(త్ానా అధూక్షుడుగా పనిచేసన్
ి పోస్ాద్
త్ోటకూర గారి త్ొండ్ిో )న్య్య క లూ
ో రి త్రాాత్ మయఖూమన్
ై ఆతీమయ్యలు. ఆయ్న్ున అల్నసి
చపాపన్ు ఆయ్న్కు నేన్ొంటే గకపప అభిమాన్ొం. అన్ుడఅని త్పపక త్న్ వొంత్ర స్ాయ్ొం
చేస్ా ాన్నానరు. ఆయ్న్ు జిలాో పరిషత్ చైరమన్ గారి దగొ ర మొంచి చన్ువు గ్రవాలునానయి
ఆయ్న్ మాటు విలువ నిచేచవారు చైరమన్ గారు. అది నాకు ఒక రకొం గా కల్నస్ర చిచొంది.
నేన్ు నా పోయ్త్ాననినగటిటగానే చేశాన్ు. ఉయ్యూరు న్ుొంచి పెన్ుగాొంచి పర ో లుకు రావాలొంటే
ఉదయ్ాన్ నాలుగిొంటికే లేచి పోభావతి అన్నొం వొండ్ి టిఫిన్ చేసి కూరా నారా చేసి కారియ్రనో
స్రిా ఇసపా బస్ లల బయ్లేారి బలజా వాడ చేరి అకడ్ి న్ుొండ్ి న్ొందిగామ బస్ కో దొ రకొ పొ త్ే
జగొ య్ూ పపట బస్ర స ఎకిొ చిలో కలుో దిగి, అకొడ్ి న్ుొండ్ి పెన్ుగొంచిపర ో లు షటిల్
ఎకిొ వళళువాడ్ిని. చాలా రిస్ొ అయిన్ పోయ్ాణొం. ఓపిగొ ా చేసపవాడ్ిని.పోభావతి పడ్ిన్ శుమ
అొంత్ా ఇొంత్ా కాదు.

శ్రు తిరుమల గిరి క్షేత్ోొం –వలమకనిన వారి ఊస్ులు

. పెన్ుగొంచిపర ో లు న్ుొండ్ి మకొ పపట మీదుగా జగొ య్ూ పపట కు వళళు

దారిలల ‘’తిరుమల గిరి ‘’అనే క్షేత్ోొం ఉొంది. చిన్న క ొండపెై శ్రు వొంకటేశార స్ాామి ఉొంటారు..
ఈ పాోొంత్ొం వారికి దాదాపు తిరుపతి తిరుమల లాొంటిది. మహిమ గల దేవునిగా భావిొంచి
ఆరాధిస్ా ారు. చిలో కలుోకు అయిదు కిలల మీటరో దూరొం. ఆటోలల వళాుల్న. చాలా పోశాొంత్
వాత్ావరణొం లల ఆలయ్ొం ఉొంటుొంది. ఒక స్ారి వళ్ో దరిశొంచు క నానన్ు. ఇకొడ్ే మా కజిన్
బోదర్స వలమకనిన శోభ నాదిో స్ర దరులకు వొందల ఎకరాల పొ లొం ఉొంది. దీనిలల పొంటలు
పొండ్ేవి కావు. పశువుల మేత్కు ఉపయోగపడ్ే పులో రి భయమయలు. ఉయ్యూరు చుటుల్ పాోల
పాోొంత్ాలన్ుొండ్ి గకడో న్ు త్ోలుక ని వచిచ, పులో రి చల్నో ొంచి మేపుక ని మళ్ళు ఇళ్ుకు త్ోలుకు
వడత్ారు. మా మామయ్ూగారి ఎడూ
ో , పశువులు అలాగే ఇకొడ్ికి త్ోలుక చిచ మేపవ
ప ారు
పాలేళ్లు. బకొ చికిొన్ పశువులు మోకాలు ఎత్ర
ా పెరిగిన్ పచచ గడ్ిడ లల మేసి బాగా బల్నసి
మళ్ళు ఇళ్ుకు చేరేవి. ఆ కాలొం లల ఒక పాలేరు ఇకొడ్ే ఉొండ్ేవాడు. లేక వీరే కాపలా
కాయిొంచి డబయబ తీస్ుక నే వారు.

వీరిది జగొ య్ూ పపట కు మయత్ాూల దాటినా త్రాాత్ ‘’శోభ నాదిోగయడ్ొం అగుహారొం ‘’ఆకొడ్ా
స్ాొంత్ ఇలుో మటాట, మాగాణన పొ లాలు వేల క లదిల ఎకరాలునానయి. అగుహారొం అొంత్ా
వలమకనిన వారిదే. స్ాొంత్ వూవస్ాయ్ొం నౌకరుో, చాకరుో పాలేళ్లు గకడుో గనదా బో లెడు
లొంపటొం ఉొంది. శోభనాదిో మామమ, మా మామమ స్ాయ్ానా ఆ కొచలెో ళ్లు. అొంటే మేమయ
అకొ చలెో ళ్ు మన్ుమలొం అన్న మాట. మా మామమ చలెో లు స్ూరి స్ౌభాగూమమఅొంటే మా
బయల్నో మామమ గారిది ఉయ్యూరు. ఆమ చిన్న క డుకే స్ూరి లక్షమణస్ాామి
బాబాయి. ఆయ్న్ున వలమకనిన వారికి పెొంపుడు ఇచిచొంది మామమ. ఆయ్న్ భారూ
స్త్ూవతి పినిన. బాగా సిాతి పరుదవటొం వలన్ దాయ్ాదులు అస్హన్ొం త్ో లక్షమణ స్ాామి
బాబాయికి ఒక కూత్రరు శారదకొయ్ూ, ఇదా రు క డుకులు శోభనాదిో, రామయడు పుటిటన్
త్రాాత్ ఉదయ్ాన్ బహిరూుమికి వళ్ో వస్ుాొంటే త్రపాకి త్ో కాల్నచ చొంపపశారు ఆయ్న్ూ
లసపన్టి త్రపాకీ ఉొండ్ేదట. ఆ రనజు పొ రబాటున్ తీస్ుకు వళ్ుటొం మరిచిపర య్ాడట. అదే
అదున్ుగా దాయ్ాదులు కిరాయి మనిషి త్ో ఆల్నచ చొంపిొంచారు. ఈ మయగయొరు పిలోలూ చిన్న
వారే. వారిని పర షిొంచుక ొంటల వూవహారాలన్ు చూస్ూ
ా వూవస్ాయ్ొం చేయిస్ూ
ా కోరుట
లలల వాూజాూలు గలుస్ూ
ా స్త్ూ వతి పినిన పడ్ిన్ కస్ాటలు అొంత్రలేనివి. ఒొంటి చేతిమీద
ఇనిన వూవహారాలన్ు చకొ పెటట ొంి ది పినిన. శారదకొయ్ూన్ుబజవాడలల పోఖాూత్ లాయ్ర్
చరుకుపల్నో పటాటభి రామయ్ూ గారి పెదా క డుకు లా చదివిన్ రామ చొందో మయరిాకచి
ి చ
వివాహొం చేసిొంది పినిన. ఈ శారదా రామచొందో మయరిా అకొయ్ాూ బావ లనే ఈ నల త్ొమిమదయ
త్ేదీ మేమయ హెైదరాబాద్ లల తిరుమల గిరి లలని వాళ్ుబాబయి లక్షమణ స్ాామి స్ాొంత్ ఇొంటోో
కల్నసి వచాచొం. ఆయ్న్కు త్ొొంభై, అకొయ్ూకు ఎన్భై అయిదేళ్లు. ఇదా రూ మొంచి ఆరనగూొం
గానే ఉనానరు. త్ల్నదొండుోలన్ు కొంటికి రపపలాగా చూస్ు క ొంటల అొండగా ఉనానడు
లక్షమణ్. శోభనాదిో, రామయడు నాకు బజ వాడలల ఇొంటర్ లల కాోస్స మేట్స. రామయడ్ి పెళ్ుకి
శోభనాదిో గయడ్ొం మొదటి స్ారి వళాోన్ు మా మామయ్ాూ గారబాబయి పదమనాభొం త్ో..
శోభనాదిో గయడ్ొం లల ఉన్న పొ లాలు పుల్న చిొంత్ల పాోజక్ట కోస్ొం పోభయత్ాొం తీస్ుక ని గకపప
పరిహారొం ఇచిచొంది అయిదేళ్ు రకిత్
ు ొం శోభనాదిో హార్ట ఎటాక్ వచిచ
చనిపర య్ాడు రామయడ్ికి మయొందే వచిచనా డ్ాకటర్ రమేష్ చేసన్
ి ఆపరేషన్ వలన్ ఆరనగూొం
పొ ొందాడు . వాడ్ి పెదాక డుకు శోభనాదిోపురొం లల పర స్ట మాస్ట ర్ గా ఉొంటల, కుటుొంబొం
త్ో ఉొండ్ి వూవస్ాయ్ొం చేయిస్ుానానడు. రొండు మయడులలల ఒకడు లాయ్ర్ గా తిరుమల
గిరిలల ఉనానడు. మయడ్య వాడు హెైదరాబాద్ లల మొంచి ఉదయ ూగి. రామయడు జగొ య్ూ పపట
సీత్ారామ పురొం లల స్ాొంత్ ఇలుో కటుటక ని ఉొంటునానడు. శోభానాదిోకి మయగయొరూ ఆడపిలోలే.
పెళ్ుళ్లు చేసిన్ త్రాాత్ే చనిపర య్ాడు. భారూ న్ొందిగామ లల ఉొంటోొంది. శోభనాదిో గయడ్ొం
లల వరి త్కుొ వ గా పొండ్ేది. వేరు సెన్గ, పొ గాకు, పతిా పొంటలు పుషొలొం. మిరిచ బాగా
పొండ్ేది. శోభనాదిో మా ఉయ్యూరుకు వచిచ ఎొండు గడ్ిడ క న్ుక ొని లారీల మీద త్ోలుకు
వళళువాడు.

ఆత్ూొరు కు బదిలీ

నేన్ు పెటట న్
ి కమయము టెడ్ లీవ్ న్ు శాొంక్షన్ చేసి సెలవలల ఉన్న న్న్ున గన్నవరొం దగొ రున్న
ఆత్ూొరు హెై స్ూొల్ కు టాోన్స ఫర్ చేశారు. అది ఒక మటరినటీ లీవోో వళ్ున్ ఒకావిడ
పర స్ట . అొందులల వేశారు. నేన్ు పెన్ుగొంచిపర ో లులల గటిటగా పని చేసిొంది నాలుగయ నలలే .
సెలవలు ఒక ఇరవై అయిదు రనజులు. సెలవలలలనే వచిచ పెన్ుగొంచిపర ో లులల 11-2-86న్
రిలీవ్ అయ్ాూన్ు ఒక రనజు టాోనిసట్ వాడుక ని. 13-2-86 ఉదయ్ొం ఆత్ూొరు హెైస్ూొల్
లల చేరాన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు ఆళ్ు కోటేశార రావు గారు. ఇదీ మయడు నాళ్ు మయచచటే
అయిొంది. ఒక రకొం గా ణా పని పెన్ొం లలొంచి పొ యిూలల పడడ చొందొం అయిొంది . ఆ వివరాలు
త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.

నా దారి తీరు. -83

ఆత్ూొరు ఉదయ ూగొం

ఆత్ూొరు కు వళాు లొంటే ఉయ్యూరు న్ుొంచి కొంకిపాడు వళ్ో ఆకొడగన్నవరొం షటిల్ బస్
లల గన్నవరొం చేరి, అకొడ్ి న్ుొండ్ి హన్ుమాన్ జొంక్షన్ మీదుగా వళళు ఏలూరు బస్ ఎకిొ
ఆత్ూొరు దగొ ర దిగి అకొడ్ి న్ుొండ్ి స్ుమారుకిలల మీటరు న్డ్ిచి స్ూొల్ కు చేరుకోవాల్న.
అదీ త్ొమిమదిన్నర కి అకొడ ఉొండ్ాల్న. కొంకి పాడు లల బస్ అొందుకోవటొం, అకొడ జొంక్షన్
బస్ పటుటకోవటొం చాలా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది. ఇొంటి దగొ ర స్ుమారు ఏడున్నరే బయ్లేారాల్నస
వచేచది. అపపటీ పోభావతి అన్నొం వగైరా వొండ్ి రడ్ీ చేసపా ఇొంత్’’కతికి ‘’ఆదరా బాదరా
మయకూొ ననటా కుకుొక ని వళళు వాడ్ిని. వీలయిత్ే టిఫన్
ి కూడ్ా మధాూహాననికి త్య్ారు
చేసిచేచది. ఆకొడ పని చేసిన్ొంత్ కాలొం ఉరుకులూ, పరుగయల జీవిత్మే అయిొంది.
స్ాయ్ొంత్ోొం నాలుగయన్నరు స్ూొ ల్ అయిపర గానే అకొడ్ి న్ుొంచి న్డ్ిచి సెొంటర్ కు
వచిచ గన్నవరొం వళళు బస్ పటుటక ని, అకొడ్ి న్ుొంచి కొంకి పాడు బస్ుసఎకిొ అకొడ దిగి
ఉయ్యూరు వళళు బస్ అొందు కోవాల్న. ఇపుపడున్నొంత్ బస్ ఫీోకేానీస ఆ రనజులలో ఉొండ్ేవి
కావు. చాల ఇబబొందులు పడ్ాల్నస వచేచది. మయఖూొం గా గన్నవరొం న్ుొండ్ి బయ్టొం పడటొం
మహా ఇబబొంది గా ఉొండ్ేది. బస్ లు దొ రక పొ త్ే గన్నవరొం దగొ ర యిెరు మటిట లారీలు
లేక కొంకర లారీలు ఎకిొ రావాల్నస వచేచది. కాబన్ లల ఖాళ్ళ లేక పొ త్ే పెన్
ై కూరనచవాల్నస
వచేచది. బటట లనీన యిెరు దుమయమత్ో నిొండ్ిపర యిేవి ఇొంటిక చేచస్రికి. ఇదీ ఆత్ూొరు ఉదయ ూగొం
‘’స్ౌఢభూొం ‘’

అకొడ చేరిన్ మరానడ్ే స్ాయ్ొంత్ోొం గన్నవరొం లల దిగి హెైస్ూొల్ దగొ ర

రనడుడలల ఉన్న శ్రు అపపరాయ్ వరమ గారిొంటికి వళ్ో కల్నసి చేరిన్టు
ో చపిప ధన్ూవాదాలు త్ల్నయ్
జేశాన్ు. ఆయ్నా స్ొంత్ోషిొంచారు. హెడ్ మాస్ాటరు చాలా మొంచివారని సినిసయ్ర్ అని డూూటీ
మైొండ్డ్ అని చపాపరు. అొంటే ఆయ్న్ున మపిపొంచటొం అొంత్ స్ులువు కాదని చపపకనే
ో . హెడ్ కోటేశారరావు గారు త్లో ని మలెో పూవు లాొంటి గాోస్ర పొంచ త్లో చకకాొ త్ో
చపిపన్టు
ఉొండ్ేవారు. మయొందు రొండుపళ్ుమధూ క దిాఎడొం. న్వుా మయహొం లల కనిపిొంచేది కాదు.
సీరియ్స్ గా ఉనేావారేపుపడూ. అొంత్ా టెైొం పోకారొం నిరుాషట ొం గా జరగాలని కోరేవారు. అలాగే
జరిపపవారు. ఇొంగీోష్ చపపపవారు. స్ర షల్ మేషట ారు వొంకటేశార రావు పోకొనే ఉన్న పపద
అవుటుపల్నో గాుమస్ుాడు. రనజూ సెైయిల్ మీద ఆకొడ్ిన్ుొంచే వచేచవారు. స్రదామనిషి. హెడ్
గారీ త్లలల నాలుక. పెదవుత్ూ పల్నో లల జోసెఫ్ త్ొంబ ఆశుమొం ఉొంది ఆయ్న్
ఆరాధననత్సవాలు ఘన్ొం గా నిరాహిస్ా ారు. అకడ మిషన్ గర్ో ్ స్ూొల్ ఉొంది.

సెన్
ై స మేషట ారు హన్ుమొంత్ రావు ఏలూరు వర్ొ షాప్ లల చాలా ఏళ్ు కిుత్ొం
ై ా వాడు. లాబ్ ఇొంచార్జ . లాబ్ కూడ్ా పెదాదే. హార్ట పపషెొంట్ అనిజాాపకొం. మొంచి
పరిచయ్మన
సపనహిత్రడు. లొంచ్ టెైొం లల ఇొంటికి స్ూొటర్ మీద తీస్ుకోని వళ్ో భారూ త్ో టిఫిన్ చేయిొంచి
టీ త్ో స్హా ఇచేచవాడు. ఆవిడ్ా చాలా స్ొంస్ాొరొం త్ో అన్నయ్ూగారూ అొంటల ఆపాూయ్ొం గా
పలకరిొంచేది. ఇదా రు పిలోలని గయరుా. వాళ్ళు స్రదాగా ఉొండ్ేవారు. అలాగే ఒక జూనియ్ర్
త్లుగయ పొండ్ిట్ విజయ్ లక్షిమ అని గయరుా. స్ూొల్ లల ఖాళ్ళ పీరియ్డ్స లల చాలా
ఆతీమయ్ొంగా మాటాోడ్ేది. వాళ్ు ఆయ్న్ అకొడ పర స్ట మాస్ాటరు. ఆమ కూడ్ా
ే ి. స్ూొల్ కు కాఫీ ఫ్ాోస్
అపుపడపుపడు వాళ్ు ఇొంటికి ఆహాానిొంచి టిఫిన్ చేసి పెటట ద
తీస్ుక చిచ నాకు కూడ్ా కాఫీ ఇచేచది. ఇలాొంటి ఆతీమయ్యలు ఇకొడ లభిొంచటొం నా
అదృషట ొం. అలాగే వాలేశార రావు గారనే సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ న్లో గా లావుగా త్లో టి నేత్
పొంచ చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం త్ో ఉొండ్ేవారు. గకపపకవి. మా ఇదా రికీ ఖాళ్ళ దొ రికిత్ే స్ాహిత్ూొం త్ో
కాలక్షేపొం చేసపవాళ్ుొం. ఆయ్న్ రాసిన్ పదాూలు వినిపిొంచేవారు. చాలా ధారా శుదిధత్ో పదూ
రచన్ చేశారు. విశానాధ వారి శిషరూలు కూడ్ా. విశానాధ అొంటే వీరాభిమాన్ొం ఆయ్న్కు.
నాకూ అొంత్ే కన్ుక మా స్ానినహిత్ూొం మరీ ఎకుొవైొంది. అయ్న్ రిటెైర్ అయి బజవాడ దగొ ర
మయత్ాూలొంపాడు లల ఉొండ్ేవారు. ఒక స్ారి ఉయ్యూరు వచిచమా ఇొంటికి వచాచరు. అపుపడు
మా శ్రుమతి ఊరనో లేదు. నేనే వొండు కుొంటు నానన్ు. కన్ుక ఆతిధూొం ఇవాలేకపర య్ాన్ు
కాని ఉయ్యూరులల శివాలయ్ అరచకుడు రాఫ్టట మేషట ారు నా శిషరూడు మామిళ్ు పల్నో
స్ర మేశార రాకు బొంధువులు ఆయ్న్. వాళ్ు ఇొంటికే వచాచన్ని అకొడ్ే భోజన్ొం చేస్ా ాన్ని
చపాపరు. ఉయ్యూరు లల స్ాహితీ మొండల్నని మా గయరువుగారు స్ారీొయ్ లొంకా బస్వా చారి
మేషట ారు మా అొందరిత్ో కల్నపి పాోరొంభిొంచిన్ రొండు మయడ్ేళ్ు త్రాాత్ జరిపిన్ కవి
స్మేమళ్నాలలల వాలేశార రావు గారిని వచిచ పాలగొన్ మని కోరేవాళ్ుొం. వచిచ చకొని చికని
కవిత్ాొం రాసి వినిపిొంచేవారు. త్న్ు రాసిన్ పదాూల పుస్ా కాలు అొందరికీ ఇచేచవారు.
ఆత్ూొరు లల గబబట వారునానరు. ఒక స్రి వారిొంటికి వళాోన్ు. ఎపుపడ్య త్రాలు
విడ్ిపర యిన్ వారు. కూరాడలల బొందరనో ఆత్ూొరులల ఉొండ్ే వీరిని ఆ ఊరి గబబట వారుగా
పపరకొొంటారు. స్ూొల్ లల అటెొండరు పాలు త్చిచ ఆఫీ డ్ికా షన్ వేసి ఇొంటరాల్ లల
కల్నపిొందరికి ఇచేచవాడు నేల అవగానే లెకొ చూసి అొందరికీ డబయబ స్మాన్ొం గా వేసి
వస్ూలు చేసవ
ప ాడు. ఇొంకో లెకొల మేషట ారు వొంకటేశార రావు దీనిన పరూ వేక్షిొంచేవాడు
ఈయ్నా చాల మొంచివాడు త్రాాత్ అకొడ్ే హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేశాడు.

స్ూొల్ లల ఇదా రు సెకొండరీ గేుడ్ టీచరుో నాత్ొ చాలా కోో జ్ గా ఉొండ్ేవారు. వాళ్ు ఇొంటికి
తీస్ుకుని వళ్ో ఆతిధూొం ఇచేచవారు. చాలా స్రదా మన్ుషరలు. స్ూొల్ దగొ ర ఒక మామిడ్ి
త్ోట ఉొండ్ేది. అొందులల పన్స్ చటు
ో విరగ కాసపవి. నాకు ఆ కాయ్లు త్పిపొంచి ఇచేచవారు.
ఇొంటికి తీస్ుకోచేచవాడ్ిని. డ్ిోల్ మాస్ాటరు జగననమహన్ రావు. ఆ ఊరివాడ్ే. పొంచ కటుటత్ో
స్ర డ్ా బయడ్ిడ కళ్ు అదాాలత్ో ఉొండ్ేవాడు. హెడ్ గారి టెైల్. లెకొల మేషట ారు న్లో గా వడలుప
మయఖొం త్ో స్ఫారీ బటట లత్ో ఉొండ్ే జగననమహన్ రావు. ఈయ్న్ రుదోపాక హెడ్ మాస్ాటరు
ఈడుపు గొంటి వొంకటేశార రావు గారి త్మయమడూ, డ్ిోల్ మేస్ట ారూ అయిన్ రత్ా య్ూ గారి
అలుోడు. అపుపడపుపడు వచిచ కనిపిొంచి వళళు వాడు రత్ా య్ూ గారు. ఆయ్న్ మన్వడు
నైొంత్ కాోస్ ఇకడ్ే స్ూొల్ లల చదువుత్రనానడు. మొంచి బోల్నయ్ొంట్. అనినటా ఫస్ట గా
ఉొండ్ేవాడు. ఆ త్రాాత్ ఆత్న్ు బ టెక్ పాసెై మొంచి ఉదయ ూగొం స్ాధిొంచాడని రత్ా య్ూ
గారేపుపడ్య కనిపిొంచి చపాపరు. రత్ా య్ూ గారు త్ాడ్ిగడప లల సెటిల్ అయ్ాూరు. మా రొండవ
కోడలు శ్రుమతి ఇొందిరా వాళ్ు త్ాత్య్ూది అదే వూరు. ఒక స్ారి ఆవూరు వళ్ున్పుపడు
రత్ా య్ూ కనిపిొంచి ఏొంత్ో ఆతీమయ్త్ చూపారు. నేన్ు అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ాటరు గా పని
చేసిన్పుపడు అకొడ పని చేసి రిటెైర్ అయిన్ రత్ా య్ూగారిని ఒక ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం
నాడు స్నామనిొంచాొం.

ఆత్ూొరు లల నే రిటర్
ెై అయిన్ అరుజన్ రావు గారు అనే ఫిజికల్ సెన్
ై స టీచర్ గారి పపరు
విన్టమే కాని ఎపుపడూ చూడలేదు. ఆయ్నే ఒక స్ారి స్ూొలుొ వచిచ న్న్ున పరిచయ్ొం
చేస్ుక ని నా బో ధనా విధానానిన చాలా మచుచఒనానరు. ఆయ్నే చాలా గకపప టీచర్
అలాొంటి వారు న్న్ున మచుచ కో వటొం నా అదృషట ొం.. త్ొమిమదయ త్రగతి కి రత్ా య్ూ గారి
మన్వడున్న స్క్షన్ కు నేన్ు ఇొంగీోష్ చపపపవాడ్ిని. టెన్ా నైొంత్ లు ఫిజికల్ సెైన్స
బో ధిొంచేవాడ్ిని. నా టీచిొంగ్ విధాన్ొం గయరిొంచి ఎపుపడూ కామొంట్ చేయ్లేదు హెడ్ గారు.
ఆయ్న్ బాగా గమనిొంచేవారు. పోతివారిత్ోన్ూ బల్ అొండ్ బల్ గా వూవహ రిొంచే
వారు ఆయ్న్ న్వాగా నేనపుపడూ చూసిన్ పాపాన్ పర లేదు నా విధి నిరాహణా బల్
ి ర యిొంది. ఒకోొ స్ారి ఇొంటికి వచేచస్రికి రాతిో ఎనిమిదయిేూది.
అొండ్ బల్ గా నే జరిగప
అొందుకే ఆత్ూొరు రావటొం ఒక రకొం గా ఇొంటి న్ుొండ్ి రావటమే అయిణనా ఈ పోయ్ాణొం
ో నాపని పెన్ొం మీద న్ుొంచి పొ యిూలల పడ్ిన్టో యిొంది.
వగైరా చూసెా మయొందే చపిపన్టు
అలాగే లాగిస్ా ునానన్ు యిెొంత్ పని చేసన
ి ా హుషారు ఉొండటొం లేదు. సపాచచ
ఉన్నటో నిపిొంచటొం లేదు అొంత్ రిజరేాడ్ వాత్ావరణొం లల పని చేయ్టొం నా స్ాభావానికి
పూరిాగా విరుదధ ొం. ఇకొడ ఉొండ్ాలనే కోరికా లేదు. ఎకొడ్ికి వళాులల త్ల్నయ్ని సిా తి.
వారిికయ్ా పరీక్షలెై పర యి పపపరుో దిదా ి మారరుొల ల్నస్ుట లు హాననావర్ చేశాన్ు.నిశిచొంత్గా
ఉనాన మన్స్ులల ఏదయ అొందయ ళ్న్. ఏపిోల్ ఇరవై మయడ్య త్ేదీ త్ో స్ూొల్ వరిొొంగ్ డ్ేస్
అయిపర యిొంది. ఆత్ూొరు లల మటరినటీ లీవ్ పెటట న్
ి ఆవిడ జాయిొంగ్ పెరిమషన్
కోరిొందట ఆమన్ు ఆత్ూొరులల నాపర స్ట లల మళ్ళు వేసి న్న్ున జగొ య్ూ పపట దగొ రున్న
గొండ్ాోయి హెైస్ూొల్ కు అకొడ జిలాోలలనే జూనియ్ర్ మోస్ట గా పని చేస్ా ున్న ఒక లేడ్ీ సెైన్స
అసిస్టొంట్ న్ు హూస్ట చేసి న్న్ున అొందులల వేశారు. కన్ు ఆత్ూొరు హెడ్ామస్ాటరుకార్డాి
దాారా నాకు త్ల్నయ్ జేసి న్న్ున ఏపిోల్ ఇరవై నాలుగయ ఉదయ్మే రిలేవ్ చేసపశారు. వేస్వి
సెలవలు కన్ుక టాోనిసట్ వాడుక ని గొండ్ాోయి లల చేరాల్న.
 ఆత్ూొరు లల రిలీవిొంగ్ ఆరడ ర్ త్ేస్ుక వటానికి వళాోన్ు. హెడ్ మాస్ాటరు కోటేశార రావు
గారు చాలా స్ాదరొం గా ఆహాానిొంచి టిఫిన్ కాఫీ త్పిపొంచి ఇపిపొంచారు. సినిసయ్ారిటీని
బో ధన్న్ు మచుచత్ూ మాటాోడ్ారు. అకొడ్ ఉన్న ఆఫీస్ అసిస్టొంట్ గా ఉన్న కురు గయమాస్ాా
ఇది చూసి బో లుడ ఆశచరూ పర యి, నేన్ు హెడ్ దగొ ర వీడ్య లు తీస్ుక ని బయ్టివస్ుాొంటే
‘’మాస్ాటరు –నేన్ు చాల ఏళ్లుగా ఇకొడ్ే పని చేస్ా ునానన్ు హెడ్ గారి శిషరూడ్ినికూడ్ా. కాని
నాకు త్ల్నసి న్ొంత్వరకు ఆయ్న్ ఏ టీచర్ కూ స్ాయ్ొం గా కాఫీ ఇవాగా,మచుచకాగా నేన్ు
చూడలేదు. మీరు చాలా అదృషట వొంత్రలు ఆయ్న్ుకు మమీ పెైన్ ఉన్న గ్రవానికి, మీ
టీచిొంగ్ స్ామరాధునికి నిదరశన్ొం ‘’అని ఏొంత్ో స్ొంబర పడ్ాడడు. ఆత్న్ు ఈ ఊరికి
దగొ రలలనే ఏలూరు దారిలల ఉన్న ఊరివాడు చాలా మొంచివాడు. అలా ఆళ్ు కోటేశార రావు
గారి అభిమానానిన పొ ొందాన్ు.

నా దారి తీరు -84

గొండ్ాోయి హెస్
ై ూొల్ లల చేరిక

ఆత్ూొరు హెైస్ూొల్ లల రిలీవ్ అయి వేస్వి సెలవలలల 24 -4-86న్ుొండ్ి 30-4-86 వరకు

టాోనిసట్ వాడుక ని గొండ్ాోయి హెైస్ూొల్ లల చేరటానికి ఏపిోల్ మయపెైై వ త్ేదీన్ ఉయ్యూరు
న్ుొండ్ి బయ్లేారి గొండ్ాోయి కి విజయ్వాడ వళ్ో అకొడ్ిన్ుొండ్ి జగొ య్ూ పపట బస్ ఎకిొ ,
అకొడ్ిన్ుొండ్ి వలో భి బస్ ఎకిొ షపర్ మహమమద్ పపట మీదుగా గొండ్ాోయి హెైస్ూొల్ దగొ ర
స్ాటప్ లల దిగా. ఎొండ అదిరిపర త్ోొంది. అపపటి దాకా గొండ్ాోయి ఎకొడ ఉొందొ త్లీదు
త్లుస్ుక ని వళాోన్ు. లాస్ట వరిొొంగ్ డ్ే కన్ుక జీత్ాలు చకుొ మారిచ ఇచేచరనజు. నేన్ు
వళళోస్రికి హెడ్ మాస్ాటరు లేరు. జీత్ాల చక్ మారచటానికి జగొ య్ూ పపట వళాురని నైట్
వాచర్ చపాపడు. అకొడ్ే బలో మీదయ కురీచలలనన కూరుచనాన.స్ాయ్ొంత్ోొం నాలుగిొంటికి హెడ్
మాస్ాటరు శ్రు పి.వి స్ుబోహమణూొం గారు, గయమాస్ాా అటెొండర్ వచాచరు. జీత్ాలు
తీస్ుకోవటానికి క దిామొంది మేస్ట ారుో కూడ్ా వచాచరు. నా టాోన్స ఫర్ వలన్ అపపటిదాకా
గొందాోయిలల పని చేసన్
ి సెైన్స టీచర్ హూస్ట అయిొందని మయొందే రాశాన్ు. ఆమ
కూడ్ాస్ాగాుమొం బొందరు న్ుొంచి జీత్ాలకోస్ొం వచిచొంది. పరిచయ్ొం అయిొంది. స్ారీ
చపాపన్ు. హెడ్ మాస్ాటరి గారిన పరిచయ్ొం చేస్ుక ని విషయ్ొం చపిప నా జాయిొంగ్ రిపర ర్ట
అొందిొంచాన్ు. వారు వొంటనే హాజరు పటీట లల రాసి నా స్ొంత్కొం పెటట ొంి చారు. నేన్ు ఏపిోల్
మయపెైైవ త్ేదీ స్ాయ్ొంత్ోొం గొందాోయిలల డూూటీలల చేరిన్టు
ో అయిొందన్నమాట.

హెడ్ గారు చాలా మరాూదస్ుాలు బాోహమణయలు. జగొ య్ూ పపటలల స్ాొంత్ ఇొంటోోనే ఉొండ్ి
రనజూ గొండ్ాోయికి అప్ అొండ్ డ్ౌన్ బస్ లల చేస్ా ారు. మయఖొం క ొంచొం స్ర పటకొం
పర సిన్టు
ో ొంటుొంది న్వుామయఖొం. బయ
ో కలర్ లేక ఖాకీ కలర్ పాొంటు ఖదా రు ఫుల్ చేత్రల షర్ట
ధరిస్ా ారు. అకొడ వారు చపిపన్ దానినబటిట జగొ య్ూ పపటలల వారికి లెకొల టీచర్ గా మొంచి
పపరుొంది. ఆయ్న్ శిషరూలు ఆయ్న్మీద ఉన్న గ్రవొం భకిాకి నిదరశన్ొం గా ఒక డ్ాబా ఇలుో
కటిటొంచి కాన్ుకగా ఇచాచరు. చుటుటపోకొల హెడ్ మాస్ట రోలల త్లలల నాలుకగా ఉొంటారు.
రూల్స అనీన ధరన.ఇకొడ టెన్ా కాోస్ కు ఇొంగీోష్ బో ధిస్ా ునానరు ఈ స్ూొల్ లల అనీన సిొంగిల్
సపక్షనేో . సెా ొంి గ్ా మయడు వొందల లలపప. ఒక లెకొల మేస్ట ారు ఒక సెన్
ై ుస ఒక స్ర షల్,
హిొందీపొండ్ిట్ త్లుగయపొండ్ిట్, డ్ాోయిొంగయ డ్ిోలో ు కాుఫ్టట మేషట ారు ఇదా రు సపకొండరీగేుడ్ మాస్ట రో ు
ఉనానరు. ఒక గయమాస్ాా. ఇదీ స్ాటఫ్. కాుఫ్టట మేస్ట ారు వొంకటేశార రావు స్ాటఫ్ సెకుటరి లెబ
ై ోరీ
ఇొంచారిజ కూడ్ా. ఒక చిన్న లాబరేటరి ఉొంది. దానిన వాడ్ిన్ పాపాన్ పర యిన్టు
ో
అనిపిొంచలేదు. స్ూొలు రనడుడ మీదే ఉొంది. కాొంపౌొండ్ వాల్ లేదు. మొంచిపెో గ్ుొండ్ ఉొంది కాని
మయళ్ుమయ్ొం. రూమయలనీన రేకుల షెడ్ లే అని గయరుా. స్రే ఇక చేరామయకన్ుక ఉొండటానికి
ఎలా అనే ఆలలచన్. ఇొంత్లల ఆ వూరి మాజీ పెస
ో ిడ్ొంట్ కన్ుపరిా ఆయ్న్ , స్ూొలుకు
చాలాకావలసిన్ వాడు అయిన్ ఒకాయ్న్ వచాచడు. మలుో పొంచే లుొంగీత్ో పరిచయ్ొం
చేస్ుక నానడు. ఇకొడ అొంత్ా బాగా ఉొంటుొందని పిలోలకు టలూషన్ చపపప వారు లేరని
ఇకొడ్ే ఉొంటె పిలోలకు బాగా ఉపయోగొం గా ఉొంటుొందని అనానరు ఆయ్న్ున అొందరూ
‘’మాజీ గారు ‘’అొంటారు ఆలలచన్లల పడ్ాడన్ు స్ర షల్ లెకొల మేషటరో ూ హెడ్ మాస్ాటరు
జగొ య్ూపపట న్ుొంచి వస్ాారు. కన్ుక పిలోలకు పెవ
ైి ట్
ే చపపపవారు లేరు. నాకు ఇకొడ్ి
వాత్ావరణొం అొంత్ా క త్ా గా ఉొంది. మొంచినీరు దొ రకదు. వేడ్ిపోదేశొం కాకిరాయికి గొండ్ాోయి
బాగా పోసిదధ ి అని వినానన్ు చదివాన్ు. ఫామిలీ పెటట ె ఆలలచన్ ఎలానన లేదు. ఏొం చేయ్ాల్న ?
రిఒపెనిొంగ్ రనజున్ వస్ాాన్ని చపిప అొందరి దగొ ర సెలవు తీస్ుక ని ఉయ్యూరు బయ్లేారా.

జగొ య్ూ పపటలల మా బయల్నో మామమ మన్ుమడు వలమకనిన శోభనాదీోశార రావు

అనే శోభనాదిో వాళ్లు సీత్ారాొం పురొం లల ఉొంటారు. కన్ుక వాళ్ో కు ఒక స్ారి కనిపిొంచి
వడదామని అన్ుకోని జగొ య్ూ పపట దిగి బస్ స్ాటొండ్ కు దగొ రలలనే ఉన్న వాళ్ు ఇొంటికి
వళాోన్ు. స్త్ూవతి పినిన శోభనాదిో భారూ రామయడు భారూ అొందరూ కల్నసప ఉొంటునానరు పెదా
ఇలేో . గొందాడాయిలల చేరాన్ని స్ూొల్ త్రిచే నాటికి మళ్ళు వస్ాాన్ని చపాపన్ు ఎకొడ్ా ఉొండదుా
వాళ్ుొంటోోనే ఉొండ్ి రనజూ గొండ్ాోయి వళ్ో రావచుచన్ని భోజన్ొం వస్తి అొంత్ా వాళ్ు ఇొంటోోనే
అని వాళ్ుొంత్ా చాలా ఆపాూయ్ొం గా చపాపరు. కాదన్టొం ఎొందుకని స్రేన్నానన్ు. ఇకొడ
ఉొండ్ి క నిన రనజులు వడుత్ూ గొండ్ాోయిలల ఒక రూమ్ తీస్ుక ని ఉొండవచుచ అని నా
ఆలలచన్. కన్ుక ఆవాస్ానికి వళ్ో రావటానికి ఇబబొంది లేదు. ’’ఏ బో స్ ఐ దిసొ జ్
ెట ‘’
వాళ్ున్ుొంచి బస్ స్ాటొండ్ కు వళ్ో బస్ ఎకిొ బజవాడ మీదుగా ఉయ్యూరు రాతిోకి
చేరుక నానన్ు.

ఇపపటికే నేన్ు హెడ్ మాస్ట ర్ అక్ొంట్ టెస్ట ఒకొ పపపర్ మిన్హా అనీన పాసెై ఉనానన్ు అదీ
రాశాన్ు రిజల్ట రావటొం దాదాపుగా స్ొంవత్సర ఆలస్ూొం. అయిొంది మధూలల స్మమలు
హడ్ావిడ్ి త్ో అొంత్ా అన్ుకోని డ్ిలే. ఏ నలలలనైనా రిజల్ట రావచుచ. వసపా హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పోమోషన్ వస్ుాొంది. కన్ుక గొండ్ాోయి న్ుొంచి మళ్ళు ఉయ్యూరు వప
ై ుకు టాోన్స ఫర్ కోస్ొం
పోయ్త్ానలకు ఫుల్ స్ాటప్ పెటట ాన్ు. లేకపర త్ పోతిస్ారీ లాగా జిలాో పరిషత్ వాళ్లు టాోన్స ఫర్
చేయ్టొం నేన్ు మళ్ళు పోయ్త్నొంచటొం అకొడ్ి న్ుొండ్ి బయ్ట పడటొం ఇొంత్దాకా
జరుగయత్ోొంది. స్రే ఇదీ ఒకొందుకు మొంచిదే. ఫల్నత్ాల కోస్ొం ఎదురు చూస్ూ
ా జిలాో పరిషత్ర
ా
వారు పానల్ తీసప లలపు రిజల్ట వసపా వారికి త్ల్నయ్ జేసపా పానల్ లల చేరచి పోమోషన్ ఇస్ాారు.
లేక పొ త్ే మళ్ళు స్ొంవత్సరొం దాకా ఆగాల్నస ఉొంటుొంది. రనటోో త్లపెటట ాొం ఎదురు చూడక
త్పపదు.ఇపపటిదాకా హెడ్ మాస్ట ర్ పోమోషన్ మన్కొందుకులే అన్ుకోని అశుదధ చేసి పరీక్ష
రాయ్లేదు. ఇనానళ్ుకు కుచచళ్లో స్వరిొంచి రాసపా రిజల్ట ఆలస్ూొం. స్రాొం కాలాదీన్ొం
అనానరు అొందుకే అనిపిస్ా ుొంది.

ఇొంటికి చేరి గొండ్ాోయి విశేషాలనీన చపాపన్ు. జగొ య్ూపపట న్ుొంచి అరగొంటకు ఒక బస్
వలో భికి ఉొంటుొంది. అది ఖమమొం కు దగొ రఖమమొం జిలాోలలని ఊరు. గొండ్ాోయి మీదగా
వడుత్రొంది ఖమమొం పోయ్ాణీకులు వలో భి దిగి అకొడ్ిన్ుొంచి వడత్ారు. కన్ుక ఈ బస్ కు
గిరాకీ ఎకుొవే. జన్ రదీా బాగా ఉొంటుొంది. షపర్ మహమమద్ పపట బజవాడ హెైదరాబాద్ రూట్
లల చిలో కలుోకు స్ుమారు ఎనిమిది కిలలమీటరో లల జగొ య్ూపపటకు ఆరు కిలల మీటార్
లలల మయిన్ రనడ్ మీదనే ఉొంది. అకొడ్ి న్ుొంచి కుడ్ి వప
ై ు రనడుడ గొండ్ాోయికి వడుత్రొంది.
కన్ుక షపర్ మొహమమద్ పపటలల దిగి అకొడ్ిన్ుొండ్ి వలో భి బస్ పటుటక ని గొండ్ాోయి వళాుల్న
ఉదయ ూగొం చేయ్ాల్న అొంటే ఇనిన తిపపలు పడ్ాల్న.

నా దారి తీరు -85

గొండ్ాోయిలల ఒకే గదిలల కాపురొం

స్ూొల్ త్రిచే రనజుకు జగొ య్ూ పపటకు వొంట స్ామాన్ు మడత్మొంచొం మా త్మయమడు
ఇొంగాోొండ్ న్ుొంచి త్చిచన్అలారొం కొం రేడ్ియో వగైరా స్రొంజామాత్ో శోభనాదిో వాళ్ుొంటికి
చేరాన్ు. వాళ్లు నాకోస్ొం భోజన్ొం రడ్ీ చేసి ఉొంచారు తిని బస్ ఎకిొ స్ూొల్ స్మయ్ానికి
గొండ్ాోయి చేరాన్ు. రనజూ అసెొంబీో ఉొండ్ేది. హెడ్ మాస్ాటరు స్మయ్ానికే వచేచవారు.
అొంత్ాఅయిన్ త్రాాత్ పిలోలు కాోస్ులకు వళళువారు. నేన్ు లాబ్ న్ు స్ుబాబరావు గారనే
సెకొండరీ గేడ్
ు మాస్ాటరి న్ుొంచి హా౦ డ్య వర్ చేస్ుక నానన్ు సెైన్స కాోస్ులు అకొడ్ే
నిరాహిొంచేవాడ్ిని. చిన్న బలుబ త్పప ఏ స్ౌకరూమయ లేదు. ఏ కాోస్ వాళ్ుకూ లెైటో ు లేవు.
వరిొం వచిచనా చీకటిపడ్ినా కళ్లు కనిపిొంచేవికవు. అలానే గడుపుకోస్ుానానరు. ఇదొంత్ా
చూడటానికి నాకు చాలా ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది. వర్ొ అలాట్ మొంట్ చేసి టెైొం టేబయల్ వేసి
ఇచాచరు. నేన్ు ఎనిమిదయ కాోస్ కు ఇొంగీోషర, ఎనిమిది న్ునిచపదయ కాోస్ వరకు ఫిజికల్
నేచురల్ సెైన్ూస చపాపల్న. కుమొంగా అలవాటుపడ్ాడన్ు ఈ వాత్ావరణానికి.

వారొం రనజులు జగొ య్ూ పపట న్ుొంచే వచేచవాడ్ిని. ఉదయ్ొం కాఫీ వేళ్కు భోజన్ొం ఏరాపటు
చేసిొంది స్త్ూవతిపినిన న్న్ున చాలా ఆపాూయ్ొం గా చూసపది అలానే కోడళ్ళు క డుకులూ
మన్వలూ మన్వరాళ్లు కూడ్ా. ఎకొడ్య దూరొంగా ఇొంటికి దూరొంగా ఉనానన్నే భావొం నాలల
న్ుొంచి పర గనటాటరొందరూ. స్ాయ్ొంత్ోొం రాగానే టీ త్ాతిో భోజన్ొం అనీన య్దా పోకారొం గా ఉొండ్ేవి
వీళ్ుకు శోభనాదిో గయడ్ొం న్ుొండ్ి రనజూ బస్ లల బస్ స్ాటొండ్ కు స్ాొంత్ గేదల పాల కాన్
వచేచది. దానిన ఎవరక ఒకరు వళ్ో ఇొంటికి త్చుచక నే వారు. ఇొంటోో ఫిజ్
ో కూడ్ా లేదు.

రనజూ స్ూొల్ కు వళ్ుగానే పిలోలు టలూషన్ చపపొండ్ి అని వొంటపడ్ేవారు.

రొండుమయడురనజుల త్రాాత్ అలాగే అనానన్ు. ఉొండటానికి రూమ్ కావాలనానన్ు. ఎవరికి
వాళ్లు మా ఇొంటికి రొండ్ి మా ఇొంటికి రొండ్ి అనే వాళ్లు. టలూషన్
చపాపలొంటే షరత్రలు పెటట ాన్ు. నేన్ు పోతి శనివారొం స్ాయ్ొంత్ోొం ఉయ్యూరు వడత్ాన్ని
దస్రా, స్ొంకాుొంతి సెలవలలో ఉొండన్ని చపాపల్నసన్దొంత్ా ఉన్న రనజులలోనే చపుపత్ాన్ని,
అవస్రొం అయిత్ే త్లో వారుజాోమయనే రావాల్నస వస్ుాొందని రాతిో త్ొమిమది దాకా ఉొండ్ాల్నస
ఉొంటుొందని చపాపన్ు. అొందరూ చాలా ఆన్ొందొం గా ఇషట పడ్ాడరు.

కన్పరిా పిచచయ్ూ గారు భారత్మమ గారి ఆదరణ ఆపాూయ్త్

కన్పరిా పోస్ాద్ అనే కురాుడు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు. వాడు వాళ్ు ఇొంటోో ఒక రూమ్
ఉొందని అది ఇస్ాారని పూరాొం పోస్ాద్ అనే సెన్
ై స మేషట ారు అకొడ్ే ఉొండ్ి టలూషన్ చపపపవారని
చపిప ఇొంటికి తీస్ుక ని వళాుడు. అకొడ అత్ని త్ొండ్ిోగారు పిచచయ్ూ గారు అమమగారు
భారత్మమ గారు న్న్ున ఏొంత్ో ఆపాూయ్ొం గా పలకరిొంచి ఆహాానిొంచారు కాఫీ ఇచాచరు.
టిఫిన్ పెటట ారు. వాళ్ు ఇొంటోో ఉొండటానికి ఏ విధమన్
ై అభూొంత్రొం లేదని హాయిగా పెవ
ైి ేట్
చపుపకోవచచని అనానరు. ఏ స్హాయ్ొం కావాలనాన త్ామయ చేయ్టానికి సిదధొం అనానరు.
నేన్ు ఒకడ్ినే ఉొంటాన్ని ఫామిలీని తీస్ుక ని రాన్ని వొంట చేస్ుక ొంటాన్ని పోతివారొం
ఉయ్యూరు వడత్ాన్ని నా రికారుడ పెటట ాన్ు. న్విా అలాగే అనానరు. వాళ్ు అబాబయి పోస్ాద్
చదువులల బాగా వన్క పడ్ిఉనానడని పోత్ూక శుదధ తీస్ుకోవాలని కోరారు అలాగేన్నానన్ు.
వాళ్లు ఉొంటున్న డ్ాబా లల వాకిల్న వైపున్న కుడ్ివైపు గది చూపిొంచారు. బాగానే ఉొంది నాకు
స్రిపర త్రొంది. లలపలా బయ్టా వరొండ్ాలల టలూషన్ చపపచుచ. న్చిచొందని చపాపన్ు. అదా
య్ాభై అనిజాాపకొం.

స్ుమారు వారొం త్రాాత్ పిచచయ్ూ గారిొంటోో చేరాన్ు. వొంట చేస్ుక నే వాడ్ిని. మయొందుగా
మాజీ గారి అమామయి త్ారకేశారి అనే త్ార అనే అమామయి ఆ అమామయిత్ో పాటు
క ొందరమామయిలు టెన్ా కాోస్ చదివే వాళ్లు చేరారు. కుమొంగా బాయిస్ కూడ్ా వచాచరు.
దాదాపు ఇరవై మొంది చేరారు. పోస్ాద్ త్ొమిమది చదువుత్రనానడుకన్ుక అత్నికోస్ొం
త్ొమిమది వాళ్ున్ూ చేరుచకోవాల్నస వచిచొంది. స్ూొల్ లల టీచిొంగ్ చూసి ఎనిమిది
వాళ్ళు వచాచరు. స్ొందడ్ే స్ొందడ్ి. దీనికి కారణొం ఆ మారిచలల పదవ త్రగతి పరీక్ష్
ఫల్నత్ాలు దారుణొం గా ఉనానయి అొంత్ా కల్నపి పదహారుశాత్ొం మాత్ోమ పాస్ అయ్ాూరు.
అొందుకని త్ల్నదొండుోలు పిలోలలో బాగా చదవాలని చదివిొంచాలని కోరిక కల్నగిొంది. టలూషన్
చపపప వారు ఇనానళ్ుకు దొ రికి న్ొందుకు వారి స్ొంత్ృపిా కి హదుా లేకుొండ్ా పర యిొంది .
అొందుకని చాలామొంది చేరుత్రనానరు. అదీ అస్లు విషయ్ొం. టెన్ా వాళ్ో కు స్ొంవత్సరానికి
రొండు వొందల య్ాభై రూపాయ్లు ఫీజు పెటట ాన్ు. రొండు వాయిదాలలల ఇవాాల్న. చేరిన్ నల
లలపు మొదటి వాయిదా చల్నో ొంచాల్న. త్ోమిమదివారికి రొండు వొందలు ఎనిమిదివారికి
న్ూటయ్ాభై తీస్ుక న్న జాాపకొం. పిలోలు పెరిగే స్రికి పిచచయ్ూగారికి క ొంత్ ఇబబొంది గా
ఉొండ్ేది. అయ్న్ బాగా త్లుగయ దేశొం రాజకీయ్ొం మనిషి. ఎపుపడూ ఇలుో పెదా స్త్ోొం లా
జన్ొం త్ో కిట కిటలాడ్ేది. అొందుకని నారూమ్ న్ు డ్ాబా పెన్
ై ఉన్న ఉన్న గదిలలకి
మారాచరు గది కూడ్ా విశాలమైన్దే బయ్ట ఖాళ్ళ చాలా ఉొంది గాల్న వలుత్రరూ కు
ఢయ కాలేదు. పిచచయ్ూ గారి ఇొంటి వన్కే వలో భి వళళు బస్ స్ాటప్ ఉొంది చాలా దగొ ర . ఇకొడ్ే
దిగి ఇొంటోోకి రావచుచ.

పిచచయ్ూ గారి దొంపత్రల ఆతిధూొం

పిచచయ్ూ గారికి వూవస్ాయ్ొం ఉొంది. ఎడుో బొండ్ీ పాలేరో ు ఆవులు గేదలు ఉనానయి
వీటిత్ోపాటు మేకలూ గకరులూ ఉొండ్ేవి. నారాయ్ణ అనే పాలేరు న్లో గా ఉొండ్ేవాడు. లుొంగీత్ో
ఉొండ్ేవాడు స్ాోక్ వేసవ
ప ాడు. వారిొంటోో అనినపన్ులు చేసవ
ప ాడు. త్లో వారగానే భారత్మమగారు
అత్నిత్ో కపూప స్ాస్రు త్ోకాఫీ పొంపపవారు. వారిొంటోో ఇడ్ీో లు చేసపా టిఫన్
ి పొంపపవారు ఇొంటోో
ఎవరైనా బొంధువులు కాని పారీట వాళ్లు కాని వసపా వారి త్ో బాటు నాకూ మళ్ళు కాఫీ వచేచది .
మధాూహనొం స్ూొల్ న్ుొండ్ి ఇొంటికి వసపా టీ పొంపపవారు. ఉదయ్ొం త్ోమిమదినిాకోస్ారి కాఫీ
వచేచది. స్ాయ్ొంత్ోొం మళ్ళు ఇటికి రాగానే టీ పొంపపవారు. నేన్ు పాలు క నేవాడ్ిని కాదు అొంటే
క న్ నివాలేదు నాకుకావలసిన్ పాలు అరలీటరు వారే పొంపపవారు నేన్ు కూడ్ా కాఫీ
పెటట ుక ని కావా ల్నసన్పుపడు త్ాగేవాడ్ిని. పొ దుానా రాతిో గడడ పెరుగయ పొంపపవారు. నాకు ఏ
లలటు లేకుొండ్ా స్ాొంత్ పిలో ాడ్ిలాగా చూస్ుక నానరు. ఆ దొంపత్రలు వారిదారి మాటలూ
క ొంత్ పడమటి య్ాస్ త్ో ఉొండ్ేది. మాస్ట రు గారూ అని ఆపాూయ్ొం గా ఇదా రూ పిల్నచేవారు.
ఇొంటిక చిచన్ వారొందరికీ న్న్ున పరిచయ్ొం చేసవ
ప ారు వారి స్ాొంత్ మనిషిగా
చూస్ుక నానరు. ఇొంత్టి ఆపాూయ్త్ నాకు మహాశచరూొం గా ఉొండ్ేది. మేస్ట ారు అొంటే
వారికున్న గ్రవొం అది.

కమమ వారే అయినా పిచచయ్ూ దొంపత్రలు ఏొంత్ో అభిమాన్ొం కన్పరచారు. నాకు

ఎపపటికపుపడు ఏొం కావాలల పాలేరు నారాయ్ణ్ త్ో అడ్ిగిొంచి ఏ లలటల రాకుొండ్ా చూశారు.
వాళ్ో కు ఇదా రబాబయిలు ఒక అమామయి. అమామయిని మేన్లుోడ్ికే ఇచిచ పెళ్ో చేశారు.
పెదాబాబయి హెైదరాబాద్ లల ఉదయ ూగొం పోస్ాద్ రొండవ వాడు. వీడు చాలా స్ాతిాకుడు. ననటిలల
నాలుకలా ఉొండ్ేవాడు. నమమది పిలో ాడు ఎరుగా పొ డుగాొ స్న్నగా ఉొండ్ేవాడు మాట కూడ్ా
నేమమదే. చదువులల బాగా వన్క పడ్ి ఉనానడు. వీడ్ికి పోత్ూే కొం గా చపిప తీరిచ దిదా ాల్నస
వచేచది. అలానే చేసవ
ప ాడ్ిని భారత్మమ గారి పుటిటలో ు దగొ రలలనే ఉన్న భీమవరొం.
త్ల్నదొండుోలు అపుపడపుపడు వచిచ వళళువారు. పెన్ుగొంచిపర ో లుకు భీమవరొం మీదుగా
వళ్ుచుచ..

కన్పరిా శేషగిరిరావు గారనే ఆయ్న్ కాొంగుస్ పారీట వారు. ఆయ్న్ మొండలాధూక్షునిగా పని
చేశారు. పిచచయ్ూగారికి కజిన్. పారీటలు వేరైనా మొంచి స్ొంబొంధ బాొంధవాూలు ఉొండ్ేవి.
రొండుకుటుొంబాల మధూ. ఏదయ ఒక ఫొంక్షన్ కు శేషగిరిరావు గారిొంటికి వళ్ున్ జాాపకొం.
ఇొంటిమయొందే ఇొంకో రాజకీయ్ నాయ్కుడు ఉొండ్ేవాడు. పపచీకోరు మనిషిగా ఉొండ్ేవాడు
కుకొన్ు పెొంచేవాడు. పిచచయ్ూగారికే పెొంపుడుకుకొ ఉొండ్ేది. ఇొంటోో బో ర్ వేసి నీటిగకటాటల
దాారా స్రఫరా పెటట ుక నానరు ఇలా ఉన్న ఇళ్లు ఒకటో రొండ్య ఉనానయి గొండ్ాోయిలల.
సెపట క్
ి లెటిోన్ కూడ్ా ఉొం. అదీ పిచచయ్ూగారిపోత్ూే కత్. త్లో పాల్నస్ట ర్ పొంచన్ు లుొంగీ గా కటిట
పెైన్ స్ాోక్ త్ొడ్ిగి ఉొండ్ే వారేపుపడు. ఎరుగా కుదిమటట ొం గా న్వుా మయఖొం త్ో కనిపిొంచేవారు.
భారత్మమ గారు క ొంచొం పొ డగరి. నేత్చీరే త్ో పెదా బొ టుట త్ో మహా లక్షిమగా కనిపిొంచేవారు.
మేడలల మొంగళ్ స్ూత్ోొం త్పప ఏ ఆభరణాలు పెటట ుకోగా నేన్ు చూడలేదు. వాకిటో ో పిచచయ్ూ
గారి స్ారీొయ్ త్ల్నదొండుోల పెదా ఫర టోలునానయి. వాటికి వాడని పూల దొండలు ఉొండ్ేవి
ి ౦డ్ేవి.
బొ టుట పెటట ఉ కోళ్లు ఎపుపడూ మేస్ా ూ తిరుగయత్ూ ఉొండ్ేవి. బొంధువులు
వచిచన్పుపడు వాటిపని గనవిొందా. గొంపల కిొంద కోళ్లు ఉొండ్ేవి త్లో వారుజాోమయనే
కోడ్ికూత్లత్ో హడ్ావిడ్ి మొదలయిేూది.

నా దారి తీరు -86

గొండ్ాోయి సెపషల్

క నిన మయఖూమన్
ై కారూకుమాలు గొండ్ాోయి హెైస్ూొల్ లలన్ు, టలూషన్ లల చేసి అొందరికి
అభిమాన్ుడ్ిన్య్ాూన్ు. డ్ాోయిొంగ్ మేస్ట ారు పోస్ాద్ బజవాడ వాడ్ే. అకొలు అకొడ
ఉదయ ూగొం. వారానికి ఒకస్ారి బజవాడ వళ్ో వచేచవాడు. కురాుడు మొంచివాడ్ే క ొంచొం ఈగన
ఉొండ్ేది. ఎరుగా వడలుప మయఖొం త్ో ఉొండ్ేవాడు. చిటికలల కోపొం వచేచది. నేన్ు మాటాోడ్ి
శాొంత్పరచేవాడ్ిని. డ్ాోయిొంగ్ లల మొంచి నప
ై ుణూొం ఉన్నవాడు. బాగా నేరిపొంచేవాడు.
చకొగా బొ మమలు వేస్ా ాడు నాకు బాగా దగొ రయ్ాూడు. అత్నిత్ో నేచురల్ సెైన్స బొ మమలు
రొంగయల చాక్ పీస్ులత్ో బో రుడ మీద వేయిొంచే వాడ్ిని. అది నాకు పాఠాలు చపపటానికి బాగా
త్ోడపడ్ేది. ఏది అడ్ిగినా చాలా ఇషట ొం గా అదుుత్ొం గా వేసపవాడు. స్ుధాకర రావు అనే
త్లుగయ మేషట ారు బొందరు దగొ ర వడో మనానడు వాడు. త్ల్నదొండుోలు అకొడ్ే ఉొండ్ేవారు
భారూ, పిలో ాడ్ిత్ో ఇకొడ్ికి వచాచడు. మేమయన్న బజారులలనే ఒక కమమవారి ఇొంటోో పెై
అొంత్స్ుాలల ఉొండ్ి ఆరు ఏడు కాోస్ులకు పెవ
ైి ట్
ే చపపపవాడు. స్ాహిత్ూ జాాన్ొం బాగానే ఉొంది
చాకు లాొంటికురాుడు. పదూొం బాగా పాడ్ేవాడు. న్వుామయఖొం స్రదాగా మాటాోడ్ేవాడు
పిలోలత్ో మొంచి అన్ుబొంధొం పెొంచుక నానడు. నా టలూషన్ పిలోలకు అపుపడపుపడు
పిల్నపిొంచి త్లుగయ చపిపొంచేవాడ్ిని. నేన్ు ఎలాగయ అనిన స్బజ క్ట్ చపపపవాడ్ిని . అత్ని భారూ
కూడ్ా చాలా కలుపుగనలు త్న్ొం గా ఉొండ్ి మాటాోడ్ేది. స్ాయ్ొంత్ాోలు స్ుధాకర్
నేన్ు డ్ాోయిొంగయ ఆయ్నా కల్నసి స్రదాగా షికారు వళ్ో త్ోటలలో తిరిగి పోకుుతి అొందాలు చూసి
ా ౦డ్ేవాళ్ుొం. స్ుధాకర్ ఇొంటికి వడ్ిత్ే టిఫిన్ కాఫీ త్పపక ఉొండ్ేది. పోస్ాద్ ఒక కమామరి
వస్ూ
కుటుొంబొం ఉన్న ఒక గదిలల ఉొండ్ేవాడు. వాళ్లు అత్నిన బాగా చూస్ుక నే వారు. స్ూొల్
కు దగొ రా రనడుడమీదే అత్ని నివాస్ొం.

మయొందుగా నేన్ు నా సెన్

ై స కాోస్ లకు వచేచ పిలోలన్ు మోటివట్
ే చేయిొంచి వారిత్ో త్లా
అయిదు రూపాయ్లు చొందాగా వేయిొంచి మొత్ా ొం వస్ూలు చేసి హెడ్ మాస్ాటరికిచిచ సెైన్స
రూమ్ లల రొండు టలూబ్ లెట
ై ో ు ఒక ఫాన్ త్పిపొంచి ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. అది అొందరిమీద
పోభావొం చూపిొంది నేన్ు నా ఎనిమిదవ త్రగతి విదాూరుధల చేత్ వాళ్ు కాోస్ రూమ్ లల టలూబ్
లెైట్ ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. త్రాాత్ అొందరూ దీనిన స్ూపరిాగా తీస్ుక ని మిగిల్నన్ కాోస్ లలల
టలూబ్ లెట్
ై స ఏరాపటు చేయిొంచి స్ూొల్ కు వలుగయ లు త్చాచరు. ఒక ఐడ్ియ్ా స్ూొల్
వాత్ావరణానేన మారేచసిొంది.

డ్ాోయిొంగ్ మేస్టర్ పోస్ాద్ త్ో సెన్

ై స రూమ్ బో ర్డ పెై ఉన్న భాగొం లల ‘’మధన్ పడ్ే
మేధావుల చివురాశలు చివురిొంచే రస్ రాజూొం లేబరేటరి’’ అనే నాకిషటమన్
ై దాశరధి క టేషన్
రాయిొంచాన్ు పెదా అక్షరాలత్ో. నేన్ు పని చేసిన్ పోతిస్ూొల్ లలన్ూ ఈ పని చేశాన్ు. ఇది
ఇకొడ అొందరికి న్చిచొంది. పదవ త్రగతి లల బాగా చలాకీ అయిన్ అమామయి క ొండపల్నో
లక్షిమ ఉొండ్ేది. త్ారకేశారి త్ో పర టీ పడ్ి చదివద
ే ి. సెైన్స లల బాగా అభిరుచి ఉన్న ఎనిమిది
త్ొమిమది పది త్రగత్రల విదాూరిధనీ విదాూరుధలన్ు సెలెక్ట చేసి ‘’సెైన్స కో బ్ ‘’అనేదానిన ఏరాపటు
చేసి దానికి కారూ దరిశగా లక్షిమని నియ్మిొంచి పోతిబయధవారొం స్ాయ్ొంత్ోొం చివరి పీరియ్డ్
లల సెన్
ై స కో బ్ స్మావేశాలు జరిపిొంచి విదాూరుధలత్ో సెైన్స స్ొంబొంధిన్ ఆ వారొం పపపరో లల
వచిచన్ వారా లు సపకరిొంచి చదివిొంచటొం ఒక సెైొంటిస్ట గయరిొంచి విషయ్ాలు సపకరిొంచి
మాటాోడ్ిొంచటొం చేసపవాడ్ిని. పిలోలకు ఇది క త్ా . చాలా బాగా పాలగొని పోతిభన్ు రుజువు
చేస్ుక నే వారు.

స్ూొల్ కు మయొందున్న కాొంపౌొండ్ వాల్ త్పప అట స్ా లానికి ఫెనిసొంగ్ లేదు. అనీన మయలో
పొ దలే. కాలు పెటట టానికి వీలునేాదికాడు. డ్ిల్
ో మేషట ారు జనారాన్ రావు అని జాాపకొం.
న్ొందిగామ దగొ ర ఏటలరు న్ుొంచి రనజూ వచేచవాడు. బయగొ న్ ఎపుపడూ జారదా కిళ్ళు ఉొండ్ేది.
మొంచి ఆటగాడు. డ్ిల్
ో బాగా చేయిొంచేవాడు. పిలోలకు బాగా దగొ రయ్ాూడు. ఆయ్న్
నేన్ు,డ్ాోయిొంగ్ పోస్ాద్ కల్నసి హెడ్ మాస్ాటరు త్ో చపిప కొంచే వేయ్టానికి సీమ త్రమమ
విత్ా నాలు త్పిపొంచి పిలోలత్ో స్ాయ్ొంత్ోొం డ్ిోల్ పీరియ్డ్ లలల గ్ుొండ్ చుటల
ట పలుగయత్ో
కనానలు వేయిొంచి విత్ా నాలు వేయిొంచి నీరు పర యిొంచా౦. అవి నమమదిగా మొలకతిా
అలుోక ని కొంచే లాగా ఆరు నేలలయిేూస్రికి పెరిగిపర యి అొందరికి ఆశచరూొం వేసిొంది
ఇకొడ్వరూ ఊహిొంచని విషయ్ొం అొందరి పోశొంస్లు అొందుకోనానొం టీొం లీడర్ నేనే.
మొలవని విత్ా నాల స్ాానాలు గయరిాొంచి అకొడ మళ్ళు విత్ా నాలు నాటిొంచి దటట ొం చేశాొం. కన్ుక
స్ూొల్ కు క ొంత్ వరకు రక్షణ కల్నపొంచామన్న మాట గకడుో లలపల్న రావటానికి ఇక
కుదరకుొండ్ా చేశాొం. ఇదీ ఒక మయొందడుగే.

ఇొంత్ వరకు స్ూొల్ విదాూరుధలు, ఉపాధాూయ్యలు పోతి ఏడ్ాది జరిగే గిుగ్ ఆటల పర టీలలల
పాలగొనే వారు కాదు కారణొం స్ూొలుకు సెపషల్ ఫీజు ల వలో వచేచ ఆదాయ్ొం చాలా త్కుొవ.
ఇకొడొంత్ా బ. సి. లు ఎసి., ఎస్. టి. విదాూరుధలే అవటొం వలన్ ఫీజు కు ఎకేసొం పి న్ ఉొండటొం
త్ో ఆదాయ్ొం రాదు. అదే పోతిస్ూొలు పరిసతి.
ిా కాని ఆలలచన్ వసపా అదేదయ వచిచన్టు
ో
ఆటలూ ఆడ్ిొంచ వచుచ. మేమొంత్ా కల్నసి బాగా ఆడ్ే పిలోలన్ు ఎొంపిక చేసి ఆటలు ఆడ్ిొంచి
త్రీైదు చేశాొం బాడ్ిమొంటన్ వాలీ బాల్ లల బాగా నైపుణూొం చూపారు. పిలోలనే డబయబలు
కటుటకోమని ఆడటానికి వళ్ుటానికి ఖరుచలు కూడ్ా వాళ్ునే పెటట ుకోమని చపిప
మొదటిస్ారిగా గిుగ్ పర టీలలల స్ూొలు పాలలొనేటో ు చేసి విదాూరుధలలల కీడ
ు ల పటో ఆస్కిా
పెొంచటానికి త్ోడపడ్ాాొం.అదయ ‘’త్రతిా ’’(త్ృపిా ).మేస్ారో ొం కూడ్ా డబయబలు వేస్ుక ని ఎొంటీో ఫీజు
కటిట రనజూ బాడ్ిమొంటన్, వాలీబాల్ స్ూొలు కాొంపౌొండ్ –రనడుడ మధూ ఉన్న ఖాళ్ళ స్ా లొం లల
నట్ కటిట పాోకీటస్ చేసి న్ొందిగామ స్బ్ జోన్ కు వళ్ో ఆడ్ాొం. ఇదొ క రికారేడ ఇకొడ.

టలూషన్ పిలోలకు కారీాక పౌరణమి నాడు రాతిో ఉయ్యూరు లల చేసిన్టు

ో వీలెైన్ వాళ్ు త్ో
పాలుత్పిపొంచి పొంచదార ఏలకులు వగైరా క నిపిొంచి భారత్మమగారిత్ో పాలు కాయిొంచి
పరవాన్నొం వొండ్ిొంచి అొందరికి పొంచామయ. ఇది ఇకొడ అపూరామైన్ విషయ్మే అయిొంది.
ఏొంత్ో స్ొంత్ోషొం గా పిలోలు పాలగొని ఆన్ొందిొంచారు. స్ుహృదాువొం ఐకమత్ూొంకలగటానికి
ఆర్. ఎస్. ఎస్. వారు దీనిన ‘’కోజాగరీ ‘’అనే పపరుత్ొ ఉయ్యూరు కాలేజి గ్ుొండ్ లల చేసపా
మేమొంత్ా పాలగొనే వాళ్ుొం. అలానే ఇకొడ చేయిొంచాన్ు. దీనిన గయరిొంచి ఊరొంత్ా బాగా
చపుపక నానరు.

గొండ్ాోయిలల ఎస్. సి. పిలోలకు హాస్ట ల్ వుొంది. వాళ్ో కు హాస్ట లో ల చదువు చపపపవారు లేరు.
ఆ విదాూరుధలు కూడ్ా టలూషన్ కు వస్ాామొంటే చేరుచక ని వాళ్ో కు సెపషల్ గా త్రీైదు
ఇచాచన్ు. దగొ ర ఊరు న్ుొంచి అకొడ హెైస్ూొల్ లల చదివే ఆడ్ామగా విదాూరుధలు కూడ్ా
నాదగొ ర చదవటానికి సెక
ై ిళ్ుమీద వచేచవారు. ఆడపిలోలు రాతిో ఇొంటికి వళ్ుపర యిేవారు.
మగ పిలోలు ఇకొడ్ే పడుక నేవారు. అొంత్ కేజ్
ు వచిచొంది టలూషన్ మీద బాగా కస్ట పడ్ి
బో ధిసపా ఆరాధన్ ఉొంటుొంది అన్నదానికిది నిదరశన్ొం. డబయబ ఇవాలేమయ అన్నవారికి ఉచిత్ొం
గా నే చపపపవాడ్ిని. కాకాని గనపయ్ూ అనేమయస్ల్న జవాన్ు ఉొండ్ేవాడు. హాయిగా స్ూొల్ కు
వచిచ నిదోపర యిేవాడు. లేక పొ త్ే పపపరు చదువుక ొంటల కూచునే వాడు. పీరయ్
ి డ్ అవగానే
బలుో క టేటవాడుకాడు. అత్నికి చపపలేక హెడ్ మాస్ాటరే గొంట క టేట వారు. ఇది చూసి నాకు
మొంటగా ఉొండ్ేది. అయిదారు స్ారుో చూసి హెడ్ మాస్ాటరి దగొ రకు వళ్ో ‘’మీరు ఇలా గొంట
క టట డొం బాగా లేదొండ్ీ. అత్నిత్ో క టిటొంచాల్న. లేకపర త్ య్ాక్షన్ తీస్ుకోవాల్న ‘’అనానన్ు
అయ్న్ దానిన త్ేల్నగాొ తీసపస్ుక ని అత్నికి చపపపవారుకాదు. పరిసతి ిా య్దా త్దొం. అలాగే
హెడ్ గారు టెన్ా ఇొంగీోష్ చబయత్రొంటే వినానరన లేదయ చూసపవారు కాదు. స్గొం పిలోలు నిదోలల
జోగయత్ూ ఉొండ్ేవారు. ఇదీ పటిటొంచుక నే వారుకాదాయ్న్. అలస్త్ాొం యిెొంత్
దాకా ఈడుస్ుాొందయ రొండూ ఉదాహరణలే. కాని ఏమన
ై ా మారుప త్ేవాల్న అని
నిశచయిొంచుక నానన్ు. అటెొండర్ గనపయ్ూ త్ో ఒొంటరిగా మాటాోడ్ి ఆత్న్ు చేస్ా ున్నపని బాగా
లేదని డూూటీ స్కుమొం గా చేయ్కపర త్ే ఎవరైనా కొంపెో ొంట్
ట చేసపా చాలా చికుొలలో పడ్ాల్నస
వస్ుాొందని నమమదిగా చపాప. మొదటోో స్సపమిరా అనాన త్రాాత్ మత్ా బడ్ాడడు. ఇక న్ుొంచి
స్కుమొంగా డూూటీ చేస్ా ాన్ని మాట ఇచిచ నిల బటుటక నానడు. దానికి బదులుగా అత్ని
కూత్రరు టెన్ా చదివే ఉమకు టలూషన్ ఫీో గా చపాప. అత్ని కళ్ులల కృత్జా త్ మరుపులా
మరవటొం చూసి స్ొంత్ృపిా చొందాన్ు. అపపటి న్ుొంచి నేన్ొంటే ఆరాధన్ గ్రవొం అత్నికి
ఎకుొవైనాయి. డూూటీ లల మరపుపడూ అలస్త్ాొం చూపలేదు. బలుో ఖచిచత్ొంగా టెైొం కు
క టేటవాడు.

టెన్ా కాోస్ పిలోలకు నేన్ు కాోస్ కు వళ్ున్పుపడు హెడ్ మాస్ాటరి కాోస్ులల నిదో పర వదా ని మళ్ళు
నిదో పర త్రొండగా చూసెా క్షమిొంచన్ని హెచచరిొంచా. అపపటి న్ుొండ్ి పిలోలు చాలా జాగుత్ాగా
ఉనానరు. ఈ రొండు మారుపలూ గాుమస్ుాలు ఊహిొంచనిమారుపలు. మొంచి జరిగిన్ొందుకు
అొందరికీ ఆన్ొందొం గా ఉొంది ఇది చాలు. పెవ
ైి ట్
ే చదివే టెన్ా కాోస్ నైొంత్ కాోస్ పిలోలన్ు ఒక
ఆదివారొం గొండ్ాోయి లల మా ఉయ్యూరుకు చొందిన్ వారణాసి స్దాశివరావు గారి పెదా భారూ
గారి కుమారుడు ఆర్ ఏొం పి గా ఇకొడ చాలా ఏళ్లుగా సిార నివాస్ొం గా ఉొంటున్న డ్ాకటర్
మయరిా గారి మామిడ్ి త్ోటలలకి పికినక్ తీస్ుక ని వళాోన్ు. పిలోలు ఇొంటి దగొ ర
చేయిన్ుచకోచిచన్ పదారాధలన్ు అొందరొం కల్నసి తినానొం. గకపప అన్ుభవొం కల్నగిొంచా. అపుపడ్ే
ఇొండ్ియ్ా ఆసపటల్న
ా య్ా లు మదాోస్ చేపాక్ గ్ుొండ్ లల కిుకట్ టెస్ట లల టెై చేసి చరిత్ో స్ృషిటొంచారు
దానిపెై ‘’చేపాక్ టెై ‘’పపర కవిత్ రాసి వాళ్ో కు అకొడ వినిపిొంచా. అొందరూ స్ొంత్ోషొం పొ ొందారు.

స్ూొల్ నైట్ వాచమన్ పపరు జాాపకొం లేదుకాని చాలా మొంచివాడు చాకల్న కులొం అనిజాాపకొం.
అత్ని క డుకు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు. వాడు రనజూ నా దగొ రక చిచ అొంటు
ో త్ోమి
బటట లుతికే వాడు గది ఊడ్ేచవాడు. అత్నికి టలూషన్ ఫీో గా చపాపన్ు. ఇనిన అన్ుభవాలు
గొందాోయిత్ో పెన్ వేస్ుక ని ఉనానయి ఇవనీన నాకు మధురాన్ుభావాలే అన్ుభయత్రలే .

నా దారి తీరు -87

గొండ్ాోయి –స్హచరులు – నా అయిడ్ియ్ా

గొండ్ాోయి స్ూొల్ జీవిత్ొం స్రదాగానే ఉొంది. స్ర షల్ మేషట ారు రాఘవులు ఇదివరకు
పెదఓగిరాల అపపర్ పెమ
ైి రీ స్ూొలల లల పని చేసి, అకొడ మొంచి పపరుత్చుచక నానరు.
అపుపడు క ొంత్ దూరపు పరిచయ్ొం ఉొండ్ేది. కిుసట య్
ి న్ అయిన్ ఆయ్న్ చాపకిొంద త్ేలులాగా
బో ధ చేసవ
ప ాడు. పాఠాలు చపపటొం కొంటే నీతి బో ధ ఎకుొవ. హెడ్ గారికి త్లలల నాలుక.
ఇదా రూ జగొ య్ూపపట న్ుొండ్ే వచేచవారు. రాఘవులు తిరుమల గిరి లల మామిడ్ి త్ోట
వేశారు. ఆ కబయరేో ఎకుొవగా చపపపవాడు. క ొంచొం స్ాారధొం ఉన్నమనిషి పెైకి స్ాదు లలపల
ై పరసనాల్నటి. లెకొల మేషట ారు కృషణ మయరిా కూడ్ా’’ పపట ‘’న్ుొండ్ే
వూతిరేకొం. అదీ సిలట్
వచేచవాడు. అకొడ హెస్
ై ూొల్ లల అవినీతి ఆరనపణ మీద స్సెపొండ్ అయి కాళ్ళు గడ్ాడలు
పటుటక ని ఇకొడ్ికి బదిలీ చేయి౦చు క నానడు. స్బజ క్ట లల స్రుకు లేదు. చపపటొం అస్లు
వచేచదికాదు. స్ొ లుో కబయరుో చపపపవాడు. కాని మొంచి సపనహిత్రడు అనిపిొంచాడు. నాత్ొ బాగా
ఉొండ్ేవాడు. అత్ని స్సెపన్ి న్ పీరయ్
ి డ్ రాటిఫెై అయిత్ే కాని జీత్ొం రాదు. రనజూ గనల
పెటట వ
ే ాడు. నేనొక ఉపాయ్ొం చపాపన్ు. కృషాణ జిలాోలల కమయూనిస్ట హెడ్ మాస్ాటరు గా
పపరకొందిన్ వారు, ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ పాోరొంభకులు అయిన్ శ్రు వై గనపాలరావు
గారురిటెైరై ఉయ్యూరులల ఉొండగా చనిపర య్ారు. ఆయ్న్ క డుకు రవీొందో కు జిలాోపరిషత్
లల కొంపాషనేట్ గ్ుొండ్స మీద గయమాస్ాా ఉదయ ూగొం వచిచొంది. క దిా కాలొం లలనే ఆత్న్ు మయదిరి
పర యి లొంచాలు మరిగి టాోన్స ఫరుో, బలుోలు స్ాొంక్షన్ చేయిొంచటొం పాస్ చేయిొంచటొం
చాలా ఈజీ గా చేసవ
ప ాడని చపుపక నేవారు. జిలాోలల బాగా అొందరికీ త్ల్నసిన్ విషయ్మే
ఇది. మొంచి అవకాశొం ఈ విషయ్ొం కృషణ మయరిాకి చపిప అత్నిన మేనజ్
ే చేసి పని
చేయిొంచుకోమని స్లహా ఇచాచన్ు. అది కిోక్ అయిొంది బొందరు వళ్ో కావాల్నసన్వి ‘’చూసి
‘’త్న్ స్సెపన్ి న్ పీరియ్డ్ న్ు రాటిఫెై చేయిొంచుక ని ఆరడ ర్ త్చుచ క నానడు. హెడ్ మాస్ాటరు
బల్ చేశారు, బొందరు వళ్ో డబయబ వదజల్నో బల్ స్ాొంక్షన్ చేయిన్ుచక నానడు. ఆల్ హాపీస్.
న్న్ున ఈ స్లహా ఇచిచన్ొందుకు ఏొంత్ో అభిన్ొందిొంచాడు కృషణ మయరిా. ’’తిలాపాపొం త్లా
పిడ్ికడు ‘’.ఒక రనజు మా మొత్ా ొం స్ాటఫ్ కు జగొ య్ూ పపట లల వాళ్ు స్ాొంత్ ఇొంటోో
బోహామొండమైన్ విొందు ఇచాచడు. కారూ స్ాధకుడు కృషణ మయరిా. ఒక ఐడ్ియ్ా ఆయ్న్
జీవిత్ానేన కాదు కాదు’’ జీత్ానేన’’ మారేచసిొంది.

అపుపడు మా రొండ్య అబాబయి శరమ హరాూనా రకహ్ టక్ లల మహరిి దయ్ాన్ొంద

య్యని వరిసటి లల ఏొం ఎస్ సి చదువుత్రనానడు. వాడ్ికి డబయబ పొంపాలొంటే గొండ్ాోయిలల
ఆొంధాో బాూ౦క్ దాారా పొంపపవాడ్ిని. ఒకోస్ారి నా దగొ ర డబయబ లేకపర త్ త్లుగయ మేషట ారు
స్ుధాకరరావు స్రేావాడు. జీత్ొం రాగానే ఇచేచసపవాడ్ిని. ఆ బాూొంక్ మేనేజర్ కూత్రరు
ఎనిమిదయ కాోస్ చదువుత్ూ నా దగొ ర టలూషన్ చదివేది. సెకొండరీ గేుడ్ ఉపాధాూయ్యడు
స్ుబాబరావు బాోహమణయడు. ఏలూరు వాడు. ఇకొడ్ిక చిచ చేరి ఇకొడ్ే పని చేసి ఇకొడ్ే రిటెైర్
అయ్ాూడు. హెడ్ గారికి ఆఫీస్ వర్ొ, టెైొం టేబల్ వేయ్టొం ఎకసటాో వర్ొ వేయ్టొం అనీన
ఆయ్న్ పనే. లేక పొ త్ే హెడ్ మాస్ాటరే చూస్ుకునేవారు. మాలల సీనియ్ర్ రాఘవులు
కన్ుక ఆయ్నే ఇొంచారిజ హెడ్. పరీక్షల నిరాహణ ఆయ్న్పనే. కృషణ మయరిా వచిచన్ త్రాాత్
సీనియ్ర్ అయినా ఈ బాదర బొందీ అొంత్ా పటేటదికాదు.రాఘవులే చూసపవాడు. లేకపర త్
త్రువాత్ నేనే సీనియ్ర్ న్ు నేన్ు చూసపవాడ్ిని. రాఘవులు ఊరి పెదాలత్ో బాగా
పరిచయ్ొం ఉొంది. చాలాకాలొం న్ుొంచి ఇకొడ్ే ఉనానడు. అొందరి ఇళ్ుకు వళ్ో
పలకరిొంచేవాడు, దీనిన మేమయ ‘’గడప పూజ ‘’అనే వాళ్ుొం. క దిారనజులు కాపురొం పెటట ి పెవ
ైి ేట్
కూడ్ా చపాపడు.

నా గొండ్ాోయి శిషరూదు బాబీజ

నాకు మొంచి శిషరూలు దొ రికారు గొండ్ాోయి లల. పిచచయ్ూగారి అబాబయి పోస్ాద్ చాలా
అణకువ గా ఉొండ్ేవాడు ఎపుపడూ చేత్రలు కటుటక ని త్ల వన్ుచక నే మాటాోడ్ేవాడు. బాబీజ
అనే కురాుడు పిచచయ్ూగారి ఇొంటికి క దిా దూరొం లల ఉొండ్ేవాడు. వాళ్ునాన్న ఏదయ వాూపారొం
చేసపవాడు. ఎనిమిదీ త్ొమిమదీ బాబీజ నా దగొ ర టలూషన్ చదివేవాడు. చాలా మొంచికురాుడు.
లీడరిిప్ లక్షణాలున్నవాడు.టెన్ా పాసెై డ్ిగీు చదివి, బజవాడ నారాయ్ణ లల ఫిజిక్స లెకచరర్
అయి, ఇపుపడు ఈడుపుగలుో లల గాయ్తిో జూనియ్ర్ కాలేజీ పిోనిసపాల్ గా ఉనానడు. ఆ
నాటి అభిమాన్ొం, గ్రవొం ఇపపటికీ చూపిస్ా ాడు ఫర న్ు
ో చేస్ా ుొంటాడు. గృహ పోవేశానికి కూడ్ా
పిల్నసపా వళ్ో వచాచొం. నా దగొ ర చదివిని మిగిల్నన్ పిలోల న్ొందరీన కలుపుక ని ఉయ్యూరు వచిచ
చూసి వళాాడు. అత్ని భారూ బజవాడలల టీచర్. అత్ని త్ొండ్ిోకూడ్ా ఏొంత్ోఆపాూయ్ొం గా
ఉొంటాడు. అత్ని త్ల్నో గొండ్ాోయి స్రపొంచ్ గా పని చేసిొంది. బాబీజ సపనహిత్రలన్ు అొందరీన
కలుపుక ని గొండ్ాోయి స్ూొల్ లల అయిదేళ్ు కిుత్ొం స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం జరిపాడు.
విదాూరుధలు బహుమత్రలు అొందిొంచారు ఈ సపనహ బృొందొం. న్న్ున గస్ట గా ఆహాానిసపట
వళాోన్ు. నాకు స్త్ాొరొం చేయిొంచారు హెడ్ మాస్ాటరిత్ో.. అపుపడు నేన్ు ఆ ఏడ్ాది టెన్ా
పబో క్ లల స్ూొల్ ఫస్ట వచిచన్ విదాూరిధకి 500 రూపాయ్లు పారిత్ోషికొం అొందజేసి పోతి
ఏడ్ాది ఇస్ాాన్ని పోకటిొంచి, అలా చేస్ా ూనే ఉనానన్ు. ఒక వేళ్ హెడ్ మాస్ాటరు
నాకు మయొందుగా త్ల్నయ్ జేయ్క పొ త్ే, బాబీజ త్ో డబయబ స్రుా బాటు చేయిొంచి నేన్ు త్రాాత్
అత్నికి మని ఆరడ ర్ పొంపుత్ాన్ు. అలాొంటి కతిా లాొంటి శిషరూడు బాబజ . స్ూొల్
స్ారననత్సవానికి మళ్ళు ఆహాానిొంచి అకొడ పని చేసిన్ వారొందరినీ స్త్ొరిొంచారు నాత్ొ
స్హా. హెడ్ స్ుబోహమణూొం గారు రొండు స్ారూ
ో రాలేదు రాఘవులు వచాచడు. మళ్ళు పాత్
శిషరూలన్ు కల్నసప అవకాశొం వచిచొంది. జగొ య్ూ పపటలల రామయడూ వాళ్ుొంటికి వళ్ో చూసి
వచాచన్ు. గొందాోయిలల పిచచయ్ూగారిొంటికీ వళ్ో మాటాోడ్ాన్ు. పాత్ రనజులనీన గయరుా
చేస్ుకోనానొం. ఆ నాటి ఆపాూయ్త్ే ఆ దొంపత్రలు చూపారు.

మిగిల్నన్ శిషరూలు

అపుపడ్ే నా దగొ ర చదివిన్ శిషరూలు అొందరూ ఒకొస్ారి కనిపిొంచారు. దాదాపు

అొందరీన గయరుా పటాటన్ు అొందులల జాన్కి రామయ్ూ గనపయ్ూ, మొదలెైన్ వారునానరు.
అొందరికి భోజనాలు పెటట ారు. మొత్ా ొం ఖరుచ మిత్ో బృొందమే భరిొంచిొంది. అపపటిన్ుొండ్ి
పోతిఏడ్ాది స్ాత్ొంత్ో దిననత్సవొం జరుపుత్ూనే ఉనానరు మిత్ో బృొందొం. త్ారకేశారి కూడ్ా
కనిపిొంచిొంది, నా దగొ ర పెవ
ైి ేట్ చదివిన్ వారిలల బయడ్ిడ శిరీష అనే అమామయి, పర తిన్ రజని
అనే అమామయి చాల మొంచి విదాూరిధన్ులు. బాగా చదివవ
ే ారు. ఎపుపడు టలూషన్ కు
రమమొంటే అపుపడు వచేచవారు.శుదాగా చదివి అభిమాన్ొం పొ ొందారు. కాని శిరీష కు పెళ్ో అయి
భరా చనిపర య్ాడట బాబీజ చపాపడు. బజవాడలల ఉొంటోొందట. రజని గయొంటలరు అమామయి
అదే య్ాస్ త్ో మాటాోడ్ేది. న్వుామయఖొం. స్రదాగా మాటాోడ్ేది. వాళ్ు నాన్న వాళ్లు ఇకొడ
పొ లాలు క్లు కు తీస్ుక ని పొ గాకు పొండ్ిొంచేవారు. పొ గాకు నారు పెొంచటానిన ‘’మటు
ో
‘’పెటటటొం అని అొంటారని రజని దాారానే త్ల్నసిొంది. ఇదా రూ మొంచిమారుొలత్ో పాసెైనారు
టెన్ా కాోస్. శిరీష అన్న టెన్ా లెకొలలో త్పిప నాదగొ ర అకోటబర్ పరీక్ష కు లెకొలు టలూషన్ కు
వచాచడు. బాగా త్ల్నవి ఉన్నవాడ్ే. రొండు నలలలో మొత్ా ొం స్బజ క్ట అొంత్ాబో ధిొంచాన్ు బట్స
అనీన బాగా చేయిొంచాన్ు పాత్ పపపరుో ఆన్సర్ చేయిొంచాన్ు. యిటెట అొందుకోనేవాడు పపరు.
శ్రునివాస్ని గయరుా. స్పిలైమొంటరిపరీక్ష లల ఆత్న్ు 85 శాత్ొం మారుొలు త్చుచక ని పాస్వటొం
అత్నికొంటే నాకు చాలా ఆన్ొందొం గా ఉొండ్ేది. చలెో లు శిరీష ఎొంత్గానన పొ ొంగిపర యిొంది. కాుఫ్టట
మేస్ట ారి బొంధువుల అమామయి లెకొలు, సెన్
ై స లల త్పిపత్ే ఆయ్న్ న్న్ున పెవ
ైి ట్
ే చపపమని
కోరిత్ే టెైొం లేక మధాూహనొం ఒొంటి గొంటకు లొంచ్ టెైొం లల ఇొంటికి వచిచన్ స్మయ్ొం లల
రమమొంటే వచేచది. ఆ మయపాపవుగొంట కాలొం , స్ాయ్ొంత్ాోలలల చపిపత్ే ఆ అమామయి శుదధగా
చదివి పాస్యిొంది. ఇదికూడ్ా కుడ్ట
ి ే.అొంత్ త్ల్నవైన్ అమామయికాకపర యినా కస్ట పడ్ి ఫల్నత్ొం
స్ాధిొంచిొంది. హాస్ట ల్ కురాుడు హన్ుమొంత్రావు కూడ్ా చాలా అణకువగా ఉొండ్ి చదివాడు.
అలాగే ఇదా రన్న దమయమలు ఎనిమిదీ త్ొమిమదీ చదివారు బయదిధమొంత్రలు ఇదా రూ. మొంచి
ఉదయ ూగాలలల సిా ర పడ్ాడరు. జాన్కి రామయ్ూ అనే కురాుడు త్ొమిమదయ త్రగతి నా దగొ ర
టలూషన్ చదివాడు. ఏొంత్ో విన్య్ విదేయ్త్లున్న వాడు. పాలుపర సపవాడు. డబబసపా మొంచి
వన్నపూస్ త్చిచపెటట వ
ే ాడు. బాగా చదువుక ని డ్ిగీు పాసెై ఇపుపడు ఉయ్యూరు బాొంక్ ఆఫ్
ఇొండ్ియ్ా పని చేస్ా ూ ఈ మధూనే ఇొంటికి వచిచ కల్నసి వళాుడు. ఇపుపడూ అత్ని పదధ తిలల
ఏ మాత్ోొం త్ేడ్ాలేదు. శ్రురామ మయరిా అనే కురాుడు వైశుూడు. బాగా చదివి వాూపారొం లల
సిా రపడ్ాడడు. క ొండపల్నో లక్షిమ చివరనో టలూషన్ లల చేరిొంది టెన్ా లల. చురుకైన్ అమామయి.
మొంచిమారుొలత్ో పాసెై ఖమమొం లల ఇొంటర్ చదవటొం త్లుస్ు ఒకస్ారి వాళ్ు నాన్న గారు
ఇొంటికి రమమొంటే వళాోన్ు. ఇొంటివాడు పోస్ాద్ చదువులల పోగతి పెదాగా స్ాధిొంచలేదు.
అస్లెైన్ ఇొంకో సపల్నబోటి శిషరూడు గనపయ్ూ ది ఒక చరిత్ో. త్రాాత్ తీరికగా త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.

నా దారి తీరు -88

గొండ్ాోయి శిషరూడు గనపయ్ూ ఉదొంత్ొం

గనపయ్ూ ఎనిమిదయ కో ాస్ చదివవ

ే ాడు. ఎరుకుల కులొం కురాుడు. ఎరుగా అొందొం గా ఉొండ్ేవాడు.
వడలుప న్వుా మయఖొం.. అస్లు చదివే వాడుకాదు అలో రి విపరీత్ొం గా చేసపవాడని మిగిల్నన్
మేస్ట ారుో చపపపవారు. నేనే ఆ కాోస్ టీచరిన . ఇొంగీోష్ సెన్
ై స చపపపవాడ్ిని నాకాోస్ులలో అలో రి
అస్లు చేసప వాడుకాదు. చాలా విన్య్ొం గా అమాయ్కొం గా ఉొండ్ేవాడు. నేన్ు కాోస్ న్ుొంచి
బయ్టికి వసపా చాలు మిగిల్నన్ ఏమాస్ాటరు నైనా ఆటపటిటనేచవాడట. ఒకటి రొండుస్ారుో కాోస్
కు వళ్ుకుొండ్ా దూరొం గా ఉొండ్ి గమనిొంచాన్ు. అపుపడు త్ల్నసిొంది నాకు వాడ్ి విశా రూపొం.
బాగా పపదవాడు. ఇొంటి దగొ ర తీరు బాగా ఉొండక పటిటొంచుక నే వాళ్లు లేక అలా
త్య్ారయ్ాూడనిపిొంచిొంది. రొండు నలల త్రాాత్ ఒక రనజు ఇొంటికి వచిచ ‘’స్ార్!నాకు
టలూషన్ చపాపల్నమీరు మీ దగొ ర చదవాలని ఉొంది. యిెొంత్ ఫీజు అడ్ిగిత్ అొంత్ా ఇచిచ
చేరత్ాన్ు ‘’అనానడు చేత్రలు కటుటక ని త్ల వొంచుక ని నిలబడ్ి. ఆహా దొ రికాడు అన్ుక నాన.
వాడ్ిలల మారుప రావాల్న త్ేవాల్న అనే దృఢమైన్ ఆలలచన్ వచిచొంది. ’’ఒరే !కాోస్ులల
విపరీత్ొంగా అలో రి చేస్ా ావని అస్లు చపపపదివిన్వని విన్నీయ్వని అొందరూ చబయత్రనానరు.
నిన్ున పెవ ే లల చేరుచక ొంటే వీళ్ున్ు కూడ్ా చడగనడ త్ావేమో వదుాలే. నీ త్ొంటాలేవో
ైి ట్
న్ువుా పడు ‘’అని బదిరిస్ా ూ అనానన్ు. వాడు కదలలేదు. అలాగే నిలబడ్ాడడు ‘’స్ార్ !మీరు
క టట ొండ్ి చొంపొండ్ి. ఏమన
ై ా చేయ్ొండ్ి మిమమల్నన వదలన్ు. మీ దగొ రే చదవాల్ననేన్ు. మీరు
కాదొంటే స్ూొల్ కూడ్ా మానేస్ా ాన్ు ‘’అనానడు మహా విన్య్ొం గా. దారిలలకి వచాచడన్ుక ని
‘’స్రేరా !ఎొంతిస్ాావు ఫీజు ?’’అనాన ‘’స్ార్!మీరొంత్ అడ్ిగిత్ అొంత్ా ఎకొడ్య అకొడ త్చిచ మీకు
ఇస్ాా. చదువుక ొంటా ‘’అనానడు నిశచయ్ొం గా. వీడు పనికోస్ాాడనిపిొంచిొంది. ’’స్రే ! నీబయదిధ
స్రైన్ దారిలలకి వస్రా ొందనిపిస్ా ర ొంది. న్ువుా బాగయపడటొం నాకు కావాల్న. మీరు ఎస్ టి
విదాూరుధలు. ఏమాత్ోొం టెన్ా పాసెైనా మీకు ఉదయ ూగాలన్ు పోభయత్ాొం కళ్ుకు అదుాక ని ఇస్ుాొంది .
అవకాశానిన జార విడుచుక ొంటే ఏ ఖూనీకోరువో దొ ొంగవో అవుత్ావు భవిషూత్ర
ా బాగా
ఉొండ్ాలొంటే కషట పడ్ాల్న చదవాల్న. నాకు ఒకొ రూపాయి కూడ్ా ఫీజు అకొరేోదు. న్ువుా బాగయ
పడటమే నాకు ఫీజు ‘’అనానన్ు. అమాొంత్ొం కాళ్ు మీద పడ్ిపర య్ాడు కళ్ులలో ఏడుపు
త్న్ునక చిచొంది గనపయ్ూకు. నాకూ అదే పరిసతి. ిా అొంత్ే ఆ రనజు న్ుొంచే పెవ
ైి ేట్ కు వచాచడు.

మారిన్ గనపయ్ూనే కాోస్ లీడర్ చేసి బాధూత్ అపపగిొంచా. అొంటే దొ ొంగకు త్ాళ్ొం చవి
అపపగిొంచాన్న్నమాట. అొంత్ే-అలో రీ గిలోరీ ఏమైపర య్ాయో త్లీదు. మహా బయదిధ
మొంత్రడుగా ఉనానడు. ఏ స్బజ క్ట లలన్ు వాడ్ికి పర ో గుస్ లేదు. వాడ్ికోస్ొం పది
లెైన్ోఇొంగీోష్ స్రట రీని అయిదు లెైన్ోకి కుదిొంచి పోత్ేూకొం గా వాడ్ి ననటు పుస్ా కొం మీద నేనే రాసి
చదివినేచవాడ్ిని. రొండూ మయడు లెైన్ో షార్ట ఆన్సర్ న్ు లెైన్ున్నరకి కుదిొంచి అనిపిొంచి
రాయిొంచి అపపగిొంచుక ని వచేచటు
ో చేశా. అకొడ అొందరూ బ సి ఎసి ఎస్ టి లే కన్ుక అస్లే
త్కుొవలలనే ననట్స ఇచేచవాడ్ిని. వీడ్ికోస్ొం ఇొంక ొంచొం కుదిొంపు. నాపదధ త్రలనీన అలువాటు
పడ్ి కస్ట పడ్ి చదివి కుమొంగా హాఫ్ యియ్రీో పరీక్షలకు క దిాగా ఇొంపూ
ి వ్ మొంట్ చూపిొంచాడు.
య్ాన్ునువాల్ పరీక్షలలో బాగా పికప్ అయ్ాూడు. నేన్ొంటే వాడ్ికి దేవుడ్ే అయ్ాూన్ు. నాకు
అనిన పన్ులు చేసి పెటట వ
ే ాడు. ఇొంత్ గణనీయ్ మైన్ మారుప గనపయ్ూలల రావటొం నాకు
ఏొంత్ో ఆన్ొందొం గా ఉొండ్ేది. గరాొం గా ఉొండ్ేద.ి వాడ్ిలల కృత్జా త్ా భావొం అడుగడుగయనా
కనిపొంచేది. నాకొందుకో వాడ్ి కళ్ులలో వలుగయ మయఖొం లల వరచస్ుస కనిపిొంచేవి. అవే న్న్ున
వాడ్ికి దగొ రకు చేరాచయి. స్ాభావొం వాడ్ికి న్చిచొంది. య్కొడ ఉయ్యూరు ఎకొడ గొండ్ాోయి
?ఎకొడ్ిదీ అన్ుబొంధొం?త్లచుక ొంటే ఆశచరూొం కల్నగిస్ా ాయి. గనపయ్ూలల వచిచన్ మారుపకు
విదాూరుధలు మేస్ట ారుో త్ల్నదొండుోలు చూసి మహదాన్ొంద పడ్ాడరు.

ఎనిమిది పాసెై త్ొమిమదికి వచాచడు గనపయ్ూ. మళ్ళు నాదగొ రే టలూషన్. ఇొంకా జాగుత్ాగా
ఉనానడు. అొంత్ేజాగుత్ా నేన్ూ వాడ్ివిషయ్ొం లల తీస్ుక నానన్ు. ఎనానళ్ో న్ుొంచన ఎదురు
చూస్ుాన్న హెడ్ మాస్ట ర్ పోమోషన్ నాకు వచిచొంది. ఆ వివరాలు త్రాాత్ రాస్ాాన్ు.
వత్సవాయి హెడ్ మాస్ట ర్ గా ఆరడ ర్ వచిచొంది. ఇక గనపయ్ూ ఏడుపుకి అొంత్ర లేదు న్న్ున
వేలోదా ొంటాడు ఇకొడ్ే ఉొండ్ిపర మమొంటాడు ఉొండటొం కుదరదు అొంటే విన్డు. నాత్ొ
వత్సవాయి వచిచ అకొడ్ే స్ూొల్ లల చేరత్ాన్ొంటాడు. న్న్ున మాత్ోొం వదలన్నానడు. ఆ
భకీా ఏమిటో ఆ న్మమకొం ఏమిటో నాకు ఇపపటికీ ఆశచరూమే ఇొంత్వరకు అలాొంటి శిషరూడు
నాకు త్టస్ా పడలేదు. వాడ్ికి న్చచచేబయత్ూ ‘’ఒరే! నేన్ు ఇకొడ ఉొండ్ి వత్స వాయి
రనజూ వళ్ో ఉదయ ూగొం చయ్ూకూడదు అకొడ్ే ఉొండ్ాల్న. నేన్ు లేన్ని న్ువుా చదువుమానేసపా
ణీ జీవిత్ొం బాగయ పడదు ఎవరు ఉనాన లేకునాన నీ చదువు మీద న్ువుా దృషిటపెటట ి
చదువుకోవాల్న. ఎవరూ ఎపుపడూ వొంట ఉొండరు. నిన్ున న్ువేా తీరిచదిదా ుకోవాల్న. న్ువుా
నాత్ొ బాటు వస్ాాన్నాన నేన్ు తీస్ుకుకు వళ్ున్ు నీ భవిషూత్ర
ా నాకు మయఖూొం ‘’అని చపిప
ఒపిపొంచాన్ు. ఆ త్రాాత్ అగనపయ్ూ టెన్ా పాస్వటొం ఇొంటర్ డ్ిగీు చదివి డ్ిగీు స్ాధిొంచటొం
బజవాడలల రాషట ా పోభయత్ా ఉదయ ూగొం స్ాధిొంచటొం వరుస్గా జరిగిపర య్ాయి. ఈ విషయ్ాలనీన
బాబీజ వాళ్లు మొదటి స్ారి గొండ్ాోయి స్ూొలు లల స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం చేసన్
ి పుడు నేన్ు
వడ్ిత్ే త్ల్నసిొంది. అపుపడ్ే మళ్ళు నేన్ు గనపయ్ూన్ు చూడటొం త్టసిా ొంచిొంది. ఇపుపడు గేజేటడ్
ే
హో దా కూడ్ా వచిచఉొంటుొంది. బాబీజ బృొందొం త్ోకల్నసి ఉయ్యూరు మా ఇొంటికి వచాచడు నిజొం
గా నా ఆన్ొందానికి అొంత్ేలేదు గనపయ్ూన్ు చూసి గరాపడత్ాన్ు. గనపయ్ాూనే మయడ్ి స్రుకు
వజోొం గా మారిొంది ఆ గలహొంత్ నాదే అయినా ఆటన్ు ఆ ఒరిపడ్
ి ికి త్టుటక ని నిలబడ్ి త్ానేమిటో
రుజువు చేస్ుక నానడు

నా దారి తీరు -89

= భారత్ొం పెై త్రది తీరుప

జగొ య్ూ పపట గొంటేల శకుొంత్లమమ డ్ిగీు కాలేజి లల ఒక రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం ఆరు గొంటలు
‘’భారత్ొం పెై త్రది తీరుప ‘’అనే కారూకుమొం జరుగయత్రొందని ఈ నాడు పపపరనో చదివి ఆ రాతిోకి
టలూషన్ లేదని చపిప జగొ య్ూ పపట వళాోన్ు. కాలేజి చిలో కలుో న్ుొంచి జగొ య్ూ పపట కోచేచ
అయిదు కిలలమీటరో దారిమధూ లల ఉొంటుొంది. ఉయ్యూరున్ుొంచి వచిచన్పుపడలాో ఆకాలేజి
మీదన్ుొంచే బస్ లల కాలేజీని చూసపవాడ్ిని. ఇపుపడు మొదటిస్ారిగా కాలేజిలల
అడుగయపెడుత్రనానన్ు గొంటేల వారు బాోహమణయలు. శకు౦త్లమమ గారి పపర భరాా మిగిల్నన్
కుటుొంబ స్భయూలు దాత్లు కల్నపి కటిటన్ కాలేజి. మొంచి పపరే ఉొంది. ఈ కారూకుమొం
మయగయొరు మాత్ోమ మయఖూ పాత్ోలుగా నిరాహిస్ా ూ రాషట ొంా అొంత్ా తిరిగి పోదరిశస్ుానానరు.
అొందులల జడ్ిజ పాత్ోన్ు పోమయఖ ఐఎస్ ఆఫీస్ర్, స్ాహితీ వేత్ా డ్ా.శ్రు కన్ుపుల వొంకట శివయ్ూ
గారు, పాొండవుల త్రఫున్ నాూయ్ వాది.గా డ్ా. శ్రు పోస్ాద రాయ్ కులపతి, క్రవ పీో డర్
గా డ్ా. శ్రు మొవా వృషాదిో పతి ధరిొంచారు. మయొందుగా నాూయ్ాధిపతి కేస్ు పూరాాపరాలన్ు
వివరిొంచి కక్షిదారుల పీో డర్ లన్ు వాదిొంచ మొంటాడు. అొంటే దీని ఉదేాశూొం ధరమొం నాూయ్ొం
ో . చివరికి
పాొండవుల పక్ష్న్ ఉొందా ?క్రవుల పక్ష్న్ ఉొందా ?అన్నదానిపెై ఆరుొు మొంటు
జడ్ిజ గారి తీరుప. రస్వత్ా రొం గా దాదాపు గొంటన్నర సపపు కులపతిగారు, వృషాదిోపతి గారు
త్మ వాగనారణనత్ో రస్వత్ా రమైన్ భారత్ పదాూలత్ో వాూస్ శోోకాలత్ో ఎవరి వాదన్ వారు
ఏమాత్ోొం వన్కిొ త్గొ కుొండ్ా వాదిొంచారు. అది విొంటల ఉొంటె నాూయ్ొం ఎవరి పక్ష్న్ ఉొందొ
త్ల్నయ్న్ొంత్ కన్ూైుజన్ కు లలన్ు చేశారు. శివయ్ూ గారు ధరమ నాూయ్ పక్షపాత్ొం గా
ల ాక్స బాగా పొండ్ిొంది. మయగయొరూ ఆొందో దేశొం లల
పాొండవుల వైపప తీరుప చపపటొం త్ో కో మ
దిగొజాలెన్
ై పొండ్ిత్రలు, కవులు విమరస కులు కులపతిగారు అషాటవధాన్
శత్ావధాన్ దురొంధరులు. అవధానాలపెై పుస్ా కాలు రాసిన్ వారు. వృషాదిోపతి గారు
నాగారుజన్ య్యని వరిసటిలల త్లుగయ లెకచరర్ అని గయరుా. చివరికి నాకేమనిపిొంచిొంది అొంటే
‘’అస్లు భారత్ొం మీద త్రది తీరుప చపపప యోగూత్ా, స్ామరధుొం మన్కు ఉొందా?’’ అని.
ఏమైనా ఒక క త్ా పోయోగొం. ఈ మయగయొరే మిగిల్నన్ కవి పొండ్ిత్రలన్ు కలుపుక ని’’ భయవన్
విజయ్ొం ‘’ చాలా చనటో పోదరిశొంచి నీరాజనాలు అొందుక నానరు. ’’తీరుప ‘’ అొంత్ కిోక్
అయిన్టు
ో లేదు. అవదుకూడ్ా.

నా స్ూచన్ –మయటలనరి కృషాణరావు గారి స్ాహితీ దరాబర్

అొంత్ా అయిపర యిన్ త్రాాత్ ఒక కాగిత్ొం మీద కులపతి గారికి ‘’అయ్ాూ !ఈ వాదాలు
తీరుపల వలన్ ధరమ చుూతి త్పప ధరమ స్ొంస్ాాపన్ జరగదు. నగటివ్ భావ వాూపిా చేయ్టొం
మొంచిది కాదు. అయినా మీ పోదరశన్ పోదరశన్గా బాగయొంది. నాదొ క విన్నపొం –ఎననన చనటో
భయవన్ విజయ్ొం ఆడ్ారు. స్ొంత్ోషొం. కాని మహాన్ు భావుడు , ఆలలచనా స్ొంస్ాొరొం
ఉన్నవారు కృషాణ పతిోక స్ొంపాదకులు శ్రు మయటలనరి కృషాణ రావు గారి స్మక్షొం
లల విశానాధ, కాటలరి, పిొంగళ్, బాపిరాజు వొంటి పోసద
ి ధ ులు ‘’దరాబరు ‘’జరిపప వారని
మన్కు త్లుస్ు. ఆ పోకిుయ్న్ు కూడ్ా చేబటిట పోదరిశసపా ఏొంత్ో ఉచిత్ొం గా ఉన్నత్ొం గా
ఉొంటుొంది. ఆ పోయ్త్నొం చేసి నాబో టి’’ కృషణ రాయ్ ‘’విధేయ్యలకు ఆన్ొందొం కల్నొ ొంచొండ్ి –‘’అని
రాసి అడోస్ రాసి ఇచిచ, అపపటికే రాతిో త్ొమిమది అయిన్ొందువలో , బయ్లేారి బస్ ఎకిొ
చివరిబస్ లల గొండ్ాోయి రాతిో పదిన్నరకు చేరుక నానన్ు.

అమలెన్
ై నా స్ూచన్ -మయటలనరి స్ాహితీ దరాబర్

నాఆలలచనా, స్ూచనా వారు చదివారన లేదయ నాకు త్ల్నయ్దు. కాని అది

అమలయిొంది. కృషాణ పతిోక ఎడ్ిటర్ శ్రు పిరాటో వొంకటేశారుోగారు కృషాణ రావు గారుగా,
కులపతి గారు, వృషాదిో పతి గారు మొదలెైన్ వారొంత్ా కల్నసి ‘’మయటలనరి వారి స్ాహితీ
దరాబర్ ‘’నిరాహిస్ా ున్నటు
ో పపపర్ లల చదివి పిరాటో వారిత్ో నాకు స్ానినహిత్ూొం ఉొండటొం
వలన్ ఒక కారుడ రాసి ఈ కారూకుమొం జరగటొం మయదావహవమని, నేన్ు స్ుమారు అయిదేళ్ు
కిుత్ొం ఈ స్ూచన్న్ు రాత్ పూరాకొం గా జగొ య్ూ పపట లల కులపతి గారికి త్ల్నయ్ జేశాన్ని
నాకల ఈ నాడు స్ాకారొం అయిొందని రాశాన్ు. ఇొందులల నాపాత్ో ఉొందొ లేదయ నాకు
త్లీడుకాని నేన్ు కోరిొంది జరిగిొంది. ఈ దరాబరున్ూ చాలా చనటో పోదరిశొంచి పపరు
త్చుచక నానరు. ’’మై డ్ీొంో హాస్ కొం టల
ో ‘’ అదీ నాకు మహదాన్ొందొం. ఈ మయఠాయిే ‘’ఇొందో
స్భ ‘’కూడ్ా దేశమొంత్ా పోదరిశొంచారన్న స్ొంగతి స్ాహితీ వేత్ాలకు త్ల్నసిన్ విషయ్మే .

పోభావతి గొండ్ాోయి రాక

గొండ్ాోయి లల నా ‘’ఒొంటి గది కాపురొం ‘’చూడటానికి నా భారూ పోభావతిని ఒక స్ారి

ఉయ్యూరు న్ుొంచి వస్ూ
ా నాత్ొ తీస్ుక చాచన్ు. ఒక వారొం ఉొందని జాాపకొం. నాకు
ే లత్ో వొంట చేసి పెటట ొంి ది. ఒక స్ారి
కావలసిన్వనీన ఉన్న ఒకే స్ట వ్ మీద ఉన్నకాసిని గినన
మా మరదలు దురాొ వాళ్ుొంటికి మిరాూల గయడ్ా వళ్ో వచాచమయ. ఆ త్రాాత్ దురొ భరా
శొంకరొం కూడ్ా వచాచరు గొండ్ాోయికి. మా ఇొంటి వారి ఆతిధాూనికి అొందరూ ఆశచరూ
పర య్ారు. అలాగే ఖమమొం మేమిదా రొం వళ్ో మా పెదా త్ోడలుోడ్ి గారిొంటికి ఒక రనజు వళ్ో
వచాచొం. పపటలల శోభనాదిో ఇొంటికి వళ్ో స్త్ూవతి పినినని కుటుొంబానిన చూసి వచాచొం. ఒక
రనజు మధాూహనొం మా హెడ్ మాస్ాటరు స్ుబోహమణూొం గారిని భోజనానికి ఆహాానిొంచి ఆ
ఇరుకు గదిలలనే షడోస్ర పపత్ భోజన్ొం వొండ్ిొంచి పెటట ాొం.ఆ య్న్ స్ొంత్రోపిా కి అవధులేో వు.
ఇొంత్ ల్నమిటెడ్ స్ామగిుత్ో మీ శ్రుమతి ఎనిన వడ్ిడ ొంచారొండ్ీ అని ఆయ్న్ నాత్ొ ఆశచరూ పర త్ూ
అని, స్ాటఫ్ అొందరిత్ోన్ూ చపాపరు. స్ుధాకర్ దొంపత్రలన్ూ పిల్నచి భోజన్ొం పెటట ాొం. పెవ
ైి ేట్
పిలోకు లడూ
డ , బయొంది చేసి తినిపిొంచాొం.

మామయ్ూ మరణొం

గొండ్ాోయి లల పనిచేస్ా ున్న కాలొం లలనే మా మేన్మామ గయొండు గొంగయ్ూ గారు

అనే గొంగాధర శాసిా ి దాదాపు అయిదేళ్ో లగా పక్షవాత్ొం త్ో తీస్ుక ని, మయడవ క డుకు
మోహనాయ్ రనడుడమీద య్ాకిస డ్ొంట్ లల చనిపర వటొం త్ో కుొంగిపర యి చికిొ శలూమై
హాసిపటల్ లల చేరి హార్ట ఎటాక్ వచిచ చనిపర య్ాడు. నాకు త్ల్నయ్ొంగానే వళ్ో కారూకుమాలల
పాలగొనానన్ు. మా మయ్ూ లేని లలటు మా కుటుొంబానికి తీరది కాదు. నేన్ొంటే మహా
అభిమాన్ొం ఆయ్న్కు. అపుపడ్ేవో శలవలలచాచయి, శలవలలో టలూషన్ పెటట ి కోరుస
లాగిొంచాన్ు.

నా సెన్
ై స టీచరే మా గజటెడ్ ఇనసెకటర్

నేన్ు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి చదువుత్రన్నపుపడు మాకు సెన్

ై స టీచర్
గా1956లల వచిచన్ శ్రు మతి పుషాపవత్మమ గారు క దిా కాలమే అకొడ పని చేశారు
అపుపడు ఆమ భరా ఎదయ కాలేజీ లల లెకచరర్ గా పని చేసవ
ప ారు. ఉయ్యూరులల వాళ్ు
నాన్నగారిొంట ఉొండ్ేవారు. త్రాాత్ ఇనసెకటర్ ఆఫ్ స్ూొల్స గా పోమోషన్ పొ ొంది చాల
చనటోపని చేసి ఇపుపడు విజయ్వాడ డ్ివిజన్ కు గజటెడ్ ఇసెపకటర్ గా అొంటే స్హాయ్ జిలాో
విదాూ శాఖాదికారిణనగా (డ్ి వై ఇ ఒ ) వచిచ, గొండ్ాోయి హెస్
ై ూొల్ కు ఇనసెక్షన్ కు వచాచరు.
నేన్ు ఆమ శిషరూడన్ని గయరుా చేసపా ఏొంత్ో స్ొంబరపడ్ాడరు. అనిన స్బజ కటులు ఆమ త్నిఖీ
చేశారు. నా ఫిజిక్స బో ధన్ బాగా ఉొందని నేచురల్ సెైన్స లల అొంత్గా స్ొంత్ృపిా చొందలేదని
చపాపరు. ఆ మాట నిజమే. పుషాపవత్మమగారు నేన్ు మొంగళాపురొం హెడ్ మాస్ాటరుగా పని
చేసిన్పుడు మచిలీపటనొం గజటెడ్ ఇనసెకటర్ గా వచాచరు. మళ్ళు ఆమత్ో పరిచయ్ొం
కల్నగిొంది. ఆమ కు ఒక కన్ున మలో . ఆ కన్ున స్గొం మయసి చూస్ాారు. మొంచిమాటకారి.
హుొందాగా ఉొండ్ేవారు. రూల్స బాగా త్ల్నసిన్ వారే.

వత్సవాయి హెస్
ై ూొల్ లల టెన్ా పరీక్షల పోహస్న్ొం

1987 మార్చ టెన్ా కాోస్ పరీక్షలకు న్న్ున డ్ిపార్ట మొంట్ ఆఫీస్ర్ గా, త్లుగయ మేషట ారు
స్ుధాకరరావు ఇనిాజిలేటర్ గా వత్సవాయి హెస్
ై ూొల్ కు నియ్మిొంచారు. రనజూ గొండ్ాోయి
న్ుొండ్ే వళ్ో వచేచ వాళ్ుొం. అకొడ హెడ్ మాస్ాటరు ల్నొంగొం వొంకటేశారరావు గయడ్ివాడ పాోొంత్ొం
వాడు. కాని విపరీత్మన్
ై కాపీలు చేసపవారుపిలోలు. ఎకొడ్ేకొడ్ి న్ుొంచన సిో పుపలు గైడో ు
వచిచపడ్ేవి. కాపలా కాయ్టొం చాలా కషట ొం గా ఉొండ్ేది. ఇొంవిజిలేషన్ కు వచిచన్ టీచర్స
కూడ్ా కాపీకి స్ాయ్ొం చేసపవారు. అకొడ చదువు అొంత్ొంత్ మాత్ోమే. నేన్ు స్హిొంచలేక
పర య్ాన్ు. పరీక్ష హాల్ లలకి వచిచన్ పిలోల్నన మయొందే చే చేయిొంచి నేన్ూ చేసి ఆడపిలోలన్ు
లేడ్ీ టీచర్స చేత్ చక్ చేయిొంచి లలపల్న పొంపపవాడ్ిని. రొండున్నర గొంటల పరీక్ష లల ఒకొ క్షణొం
కూడ్ా కూరుచనే వాడ్ిని కాన్ు. భయ్ొం వేసి కుమొంగా రొండ్య రనజున్ుొంచి కాపీలు త్గిొ కొంటోోల్
లలకి వచిచొంది సెొంటర్. స్ుధాకరరావు కూడ్ా బాగా స్హకరిొంచాడు. ఇదా రొం కల్నపి మయత్క
భాషలల చపాపలొంటే ‘’రేకాడ్ిొంచాొం ‘’.స్ర షల్ పపపర్ ఎకొడ్య లీక్ అయి ఆ పరీక్ష వాయిదా
పడ్ిొంది. దానికోస్ొం మళ్ళు రావాల్నస వచిచొంది పదిహేన్ు ఇరవై రనజుల త్రాాత్. అలాొంటి
స్ూొల్ కు నేన్ు త్రాాత్ హెడ్ మాస్ాటరు గా పోమోషన్ మీద వచాచన్ు. చాలా విచిత్ోొం గా
ఉొంది. ఈ అన్ుభవొం.

నా హెడ్ మాస్ట ర్ పోమోషన్

అపపటికే స్ుమారు గా 24 ఏళ్లు సెన్

ై స మేస్టరుగా పని చేశాన్ు. ఎపుపడ్పుపడ్ా పోమోషన్
అని ఎదురు చూస్ుానానన్ు. మా త్మయమడు మోహన్ పూనా న్ుొంచి అపపటికే హెైదరాబాద్
వచిచ సిా రపడ్ాడడు. మా హెడ్ మాస్ట ర్ పరీక్ష్ ఫల్నత్ాలు మయొందుగా గజిట్ లల పోచురిస్ా ారు.
అవి జిలాోకు చేరటానికి వారొం పది రనజులు పడుత్రొంది . అపుపడు నట్ స్రీాస్ లేదు.
అొందుకని మోహన్ కు మయొందే చపిప ఉొంచా గజట్ ననటఫ
ి ికేషన్ రాగానే ఒక కాపీ తీస్ుక ని
నాకు అరజొంట్ గా పొంపమని. అలాగే చేశాడు. ఆగస్ట మొదటి వారొం లల ఒక కాపి
ఉయ్యూరుకు అొందిొంది. నేన్ు ఉయ్యూరు వళ్ో దానిన’’ టల
ో కాపీలు’’ తీయిొంచి (అపపటికి
జిరాక్స రాలేదు ) కాపీలు చేతిత్ో తీస్ుక ని బొందర్ వళాోన్ు. జిలాోపరిషత్ కు వళాోన్ు
అన్ుకోకుొండ్ా అపుపడు చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని కోటేశార రావు గారు ఆఫీస్ులలనే ఉనానరు.
ఆయ్న్ునకల్నసి నేన్ు టెస్ట పాస్ అయ్ాూన్ని క త్ా గా తీసప హెచ్ ఏొం పాన్ల్ లల న్న్ున
చేరచమని ఒక గజట్ కాపీ ఇచాచన్ు. ఆయ్న్ వొంటనే అకొడ్ే ఉన్న కాొంప్ కో ర్ొ కు ఇచిచ
దీని విషయ్ొం అరజొంట్ గా చూడమని చపాపరు.. పరిషద్ ఎడుూ కేషన్ ఆఫీస్ర్ శ్రు న్ూకల
శ్రురామ మయరిా గారినీఆఫీస్ లలకల్నసి కాపీ ఇచిచ విషయ్ొం చపాపన్ు. త్పపకుొండ్ా ఇొంకూ
ో డ్
చేస్ా ామనానరు. హెడ్ మాస్ట ర్ కో ర్ొ శ్రు శేష గిరి రావు న్ుకూడ్ా కల్నసి కాపీ ఇచిచపానల్ ల
ల్నస్ుట లల చేరచమని, మళ్ళు వచిచకలుస్ాాన్ని చపిప మా హెడ్ మాస్ట రో స్ొంఘొం అధూక్షులు,
మా గాడ్ ఫాదర్ ‘’శ్రు స్ర మొంచి రామొం గారిని ఫర ర్ట రనడ్ లల వారిొంటిలలకల్నసి చపిప ఆయ్న్
ఆశ్రస్ుసల౦దుక ని ఉయ్యూరు ఇొంటికి చేరా. మరానడు గొండ్ాోయి వళ్ో హెడ్ మాస్ాటరికి
మిగిల్నన్ వారికీ త్ల్నయ్జేశా. నాకు పోమోషన్ వస్రా ొందన్న స్ొంత్ోషొం నా పెవ
ైి ేట్ పిలోల
మయఖాలలల కనిపిొంచలేదు. నేన్ు వళ్ో పర త్రనానన్నే బాధ కనిపిొంచిొంది. రుణాన్ుబొంధొం
ఎనానళళు త్లీదు కదా. న్న్ునపపన్ల్నో స్ట ు లల చేరచమని అడ్ిగానే కాని నేన్ు కల్నసిన్ ఎవరికీ
నాకు ఫలానా చనటు కావాలని కోరలేదు. కోరాలని త్ల్నయ్దుకూడ్ా. త్రాాత్ త్ల్నసిొంది
యిెొంత్ త్పుప చేశానన.

న్న్ున వత్సవాయి హెస్

ై ూొల్ కు హెడ్ మాస్ట ర్ గా పోమోట్ చేస్ా ూ ఆరడ ర్
వచుసస్ుానానయ్ని వారాా మయొందే త్ల్నసిొంది. మళ్ళు పోభావతిని తీస్ుక చాచన్ు. హెడ్ మాస్ాటరి
భారూ గారినీ ఆయ్న్ున మా ఇొంటికి (గదికి-సిొంగిల్ రూమ్) ఆహాానిొంచి మొంచి భోజన్ొం
పెటట ి న్ూత్న్ వస్ాాాలు పెటట ాొం. దొంపత్రలు ఏొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచారు. టలూషన్ పిలోలకూ సీాటు
హాటు చేసి అొందరికి ఇచిచ మా ఆన్ొందొం లల భాగస్ాామయలన్ు చేశాొం. అలాగే పిచచయ్ూగారు
భారత్మమ దొంపత్రలకు కూడ్ా. గొండ్ాోయి నాకు సెైన్స మేషట ారు గా చివరి మజిల్న. నా జీవిత్ొం
లల మరపు రాని అన్ుభయత్రలన్ు నిొంపిన్ గాుమొం, స్ూొలు. ఇకొడ్ి విదాూరుధల
మన్స్ుసలలసిా రమైన్ స్ాాన్ొం పొ నిా ఆదరాభిమానాలకు మన్నన్లకు గ్రవానికి
పాత్రోడన్వటొం నా అదృషట ొం. ఎొందుకు ఈ మాట అనానన్ొంటే ఆగిరిపల్నో లల మా దూరపు
చుటట రికొం ఉన్న స్ూరి శోభనాదిో గారనే అకొడ్ి స్ొంస్ొృత్ పాఠ శాల నిరాాహకుడ్ి క డుకు
స్ర మశేఖరొం ఒక స్ారపుపడ్య కనిపిొంచి మాటల స్ొందరుొం గా నేన్ు గొండ్ాోయి లల పని
చేశాన్ని చబత్ే ఆశచరూ పడ్ి ‘’యిెటో ా పని చేశావయ్ాూ అకొడ. అకొడ ఉొండ్ాలొంటేనే
చిరాకేసిొంది నాకు ఉొండలేక పర య్ాన్ు య్య ఆర్ గేట్
ు ‘’అనానడు. అొంత్ే కాదు గొండ్ాోయిలల
నేన్ున్న పిచచయ్ూ గారికి బాగా ఇషట మైన్ సెన్
ై స మేస్ట ారు పోస్ాద్ ఇకొడ పని చేసి వీరి
కుటుొంబానికి చాలా స్నినహిత్రడ్ై ఉొండ్ేవాడు ఆత్న్ు త్రాాత్ కపిళళశార పురొం సెైన్స
మేస్ట ారుగా చేసి పోమోషన్ మీద పునాదిపాడు హెడ్ మాస్ాటర్ అయి అకొడ్ే రిటెైర్
అయ్ాూడు. పిచచయ్ూగారి కుటుొంబొం ఇత్ని కుటుొంబానికి రాకపర కలు బాగా ఉనానయి.
మొంచి టీచర్ గా పోస్ాద్ కు ఇకొడ పపరుొంది. అలాొంటి వాడ్ి స్ాాన్ొం లల నేన్ు పని చేసి ఇ౦త్
అభిమాన్ొం పొ ొందటొం మామయలు విషయ్ొం కాదు. ఏదయ దివూ శకిా న్డ్ిపిొంచిొందనే
అనిపిస్ా ుొంది.

గొండ్ాోయిలల లల 750-30-1020-35-1300 సపొల్ లల బలసిక్ 1055+14(f p I )గా1-8-

86 న్ుొంచి జీత్ొం తీస్ుక నానన్ు. rc no.6468 /81b1 dt 12-9-1987 of the p e.o and
d.d.o..krishna న్న్ుస్రిొంచి న్న్ున గొండ్ాోయి న్ుొంచి వత్సవాయి హెైస్ూొల్ కు హెడ్
మాస్ాటరుగా పోమోట్ చేశారు 15-9-87 స్ాయ్ొంత్ోొం సెైన్స మాస్ట ర్ గా రిలీవ్ అయ్ాూన్ు.
ఇకొడ ఉొండగానే 1986 వేత్న్ స్వరణ అమలులలకి వచిచొంది.2070+14 గా 1330-60-
1930-70-2630 సపొల్ లల బలసిక్ ఫిక్స అయిొంది.

నాకు స్ూొల్ లల వీడ్య ొలు విొందు ఇచాచరు. అొందరూ అభిమాన్ొం చూపారు. పిలోల
మొహాలలో ఏడుపప త్కుొవ. నామీది అభిమానాని రాఘవులు స్హిొంచలేక వారి ఎమోషన్
కు అడడ కటట వేసన్ ో కనిపిొంచిొంది. అొందరికీ వీడ్య ొలు పల్నకి 16 వ త్ేదీ టాోనిసట్ వాడుక ని
ి టు
వత్సవాయి హెస్
ై ూొల్ లల 17-9-87ఉదయ్ొం హెడ్ మాస్ట ర్ గా జాయిన్ అయ్ాన్ు.

నా దారి తీరు -90

ఇపపటికి 15 టాోన్స ఫరుో రుచి చూశాన్ు. ఇది పదహారవ బదిలీ కొం పోమోషన్. వత్సవాయి
చిలో కలుో –బో న్కాల్ రనడుడమీద ఉొంది. చిలో కలుో న్ుొంచి తిరుమలగిరక
ి ొండ దూరొం గా
కనిపిస్ా ుొంది. అడ్ిదాటిత్ే కననవీడు వస్ుాొంది త్రాాత్ మకొ పపట . ఇకొడ్ిన్ుొంచి త్ూరుపకు
వడ్ిత్ే పెన్ుగొంచిపర ో లు. మకొపపటన్ుొండ్ి మయనేరు దాటి త్ే వత్సవాయి వస్ుాొంది.
వత్సవాయి న్ుొండ్ి బో న్కల్ రైలేా సపటషన్ అయిదు కిలల మీటరుో . అది హెైదరాబాద్ –విజయ్
వాడ రైలేా లెైన్ లల ఉొంది. శాత్వాహన్ గనలగొొండ లాొంటి ఎకసెోస్ టెయి
ో న్ు
ో ఈ సపటషన్ లల
ఆగయత్ాయి. అొందుకని ఉదయ ూగస్ుాలు ఈ టెయి
ో న్ లల అప్ అొండ్ డ్ౌన్ చేస్ా ారు. వత్సవాయి
హెైస్ూొల్ గ్ుొండ్ లల పెదా వాటర్ టాొంక్ దాదాపు రొండు కిలలమీటరో దూరొం న్ుొండ్ే
కనిపిస్ా ుొంది. ఊరొందరికీ నీటి స్పె్లై ఇకొడ్ి న్ుొంచే.

వత్సవాయి హెైస్ూొల్ హెడ్ మాస్ాటర్ ల్నొంగొం వొంకటేశార రావు గారు లాొంగ్ లీవ్ పెడ్ిత్ే
న్న్ున పోమోషన్ మీద ఇకొడ్ికి వేశారు. పెదా స్ూొలే అనీన డబల్ సపక్షనేో . అొందరూ
వన్కబడ్ిన్, ఎస్ టి విదాూరుధలే. కోమటల
ో ఎకుొవే. వత్సవాయి న్ుొంచి ఎనిమిదికిలలమీటరో
దూరొం లల పొ లొం పల్నో ఉొంది. ఇకొడ ల్నఫ్టట ఇరిగేషన్ ఉొంది. ఇకొడ్ి హెస్
ై ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్
విలసన్ గారు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల నా ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి కాోమేట్ చొందాో నిరమల భరా
గారే. ఆమ అకొడ్ే త్లుగయ పొండ్ిట్. క ొండూరు అనే ఇొంక క ఊరు కూడ్ా ఎనిమిది
కిలలమీటరో దూరొం లల ఉొంది. ఇకొడ్ా క త్ా గా హెైస్ూొల్ పెటట ారు. బాోహమణూొం ఎకుొవ.
స్ూొల్ కమిటీ వారి అధీన్ొం లలనే ఉొంది. ఆపపస
ో ిడ్ొంట్ట మయన్స్బయగారుకూడ్ా అనిజాాపకొం.

వత్ాసవాయి స్ూొల్ స్ాటఫ్

స్ూొలు రమణయ్ూ అనే లెకొల మాషాటరు ఇొంచారిజలల ఉొంది. ఆయ్న్కు ఇకొడ

టలూషన్ు
ో కూడ్ా ఉనానయి జగొ య్ూపపట న్ుొండ్ి వచేచవాడు. రొండ్య లెకొల
మేస్ట ారేవరనగయరుాలేదు. సెైన్స మేషట ారు అపాపరావు దగొ రలల ఉన్న జొన్నలగడడ వాసి. మొంచి
కురాుడు. బాగా చపపపవాడు. స్ర షల్ కు విజయ్వాడ పాోొంత్ొం ఆవిడ్ా. ఆమ
భరా సీనియ్ర్ త్లుగయపొండ్ిట్. ఇదా రి ఆరనగాూలు అొంత్ొంత్ మాత్ోమ. ఎపుపడూ సెలవలె.
త్లుగాయ్న్ మయడ్ీ పరసన్. ఆస్ా మా పపషెొంట్ ఆవిడ కూడ్ా. పిలోలు లేరు. డూూటీ మైొండ్డ్
కాదు ఇదా రూ..హిొందీ పొండ్ిట్ శొంకర రావు గారనే పెదా ాయ్న్. య్య టి ఎఫ్ కారూ కరా . పొంచ
కటిట చకకాొ త్ో వచేచవారు ఆయ్న్ అొందరికి పెదా ఆయ్న్ మాట అొందరికి ఇషట మే . డ్ిోల్
మాస్ాటరు ఆలీ గారు దాదాపు రిటెైర్ మొంట్ సపటజ్ లల ఉనానడు. దీనికి త్ోడూ పక్షవాత్ొం వచిచ
కరు స్ాయ్ొం త్ో వచేచవాడు. హాజరు పటీట లల స్ొంత్కొం పెటట టానికే స్ూొల్ కు వచేచవాడు.
ఆ త్రాాత్ స్ూొల్ వదిల్న సెొంటరనో చేరి టీలు త్ాగయత్ూ గఫాైలు క టేటవాడు. ‘’ఏదైనా అొంటే
‘’స్ార్ !ఇపుపడు ఇటాో ఉనానకాని మొంచి డ్ిోల్ మాస్ట ర్ గా నాకు పపరుొంది . అనీన ఆడ్ేవాడ్ిని
బాగా నేరపవాడ్ిని న్ొందిగామ వాడ్ిని డబాబ క టేట వాడు. డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు పెొంటపాటి
అపాపరావు గారని గయరుా. ఆయ్న్ చాలా కుమ పదధ తిలల ఉొండ్ేవాడు. బాోహమణయలు. ఒకటి
రొండు స్ారుో వాళ్ు ఇొంటికి భోజనానికి పిల్నచాడు వళ్ో తినానన్ు. చాలా మరాూద గా చూశారు.
సెకొండరీ గేడ్
ు టీచర్ గా కోస్ూరు వాడు పరుచూరి బోహామన్ొందొం ఉొండ్ేవాడు. టలూషన్ లల
చాలామొంది పిలోలు ఉొండ్ేవారు. శొంకర రావు గారికి మయఖూ శిషరూడు. వారానికో స్ారి
మమమల్నన ఇొంటికి పిల్నచి స్ాయ్ొంత్ోొం వేల కాఫీ టిఫిన్ ఇచేచవాడు భారూ బాగా అచేసపది.
ఇొంక క సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ ఆచారుూలుగారు కురాుడ్ే. కిుకట్ పిచిచ ఎకుొవ. బొందరు దగొ ర
న్ుొండ్ి దురాొొంబ అనే గేడ్
ు టు త్లుగయపొండ్ిట్ వచాచరు. కాుఫ్టట మేషట ారు వొంకటేశారరావు
మానిక ొండలల నేన్ు సెన్
ై స మేస్టర్ గా పని చేసిన్పుడు లాబ్ అసిస్టొంట్ గా ఉన్నవాడు.
ి . పొంచ చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవాడు మాొంచి మాటకారి. ఇకొడ గారడ నిొంగ్ మాత్ోమ
చికినాల నేటవ్
కాుఫ్టట పని. స్ూొల్ కు ఒకే ఒక రైటర్ లగడపాటి కృషణ మయరిా ఉొండ్ేవాడు ఆనీన బాగా త్ల్నసిన్
వాడు. దాదాపు ఇరవై ఏళ్ున్ుొండ్ి ఇకొడ్ే పని చేస్ా ునానడు. ఇకొడ్ే రిటెైర్ అయ్ాూడు. అనిన
పన్ులు చాలాశుదాగా సీపడ్ాొ చేసి నాకు ఏొంత్ో స్హకరిొంచేవాడు. టెన్ా కాోస్ సెవొంత్ కాోస్
నామిన్ల్ రనల్స రాయ్టొం దగొ రన్ుొండ్ి పరీక్షలకు సీటిొంగ్ విషయ్ొం పపపరుో పెటటటొం ఫెైల్స
మయిొంటేన్ చేయ్టొం, కరేస్ాపడ్ేన్సన్ అొంత్ా పకడబొందీ గా చేసపవాడు. ఏ అన్ుభవొం
లేకుొండ్ా హెడ్ మాస్ట ర్ కురీచలల కూరుచన్న నాకు ఇ౦ త్ అన్ుభవొం ఉన్న కారైర్ొ ఉొండటొం
న్కొన్ు త్ొకిొన్టు
ో అయిొంది కమమవారే అయినా త్లలల నాలుకలా ఉొండ్ేవాడు ఇలాొంటి
గయమస్ాా నాకు దొ రికి న్ొందుకు అొందరూ ణా అదృషాటనిన మచుచక నేవారు. ఒక స్ారి ఇొంటికి
పిల్నచి టిఫిన్ పెటట ొంి చాడు స్ొంస్ాొరి. విదాూరుధలకు ఆయ్న్ అొంటే గయరి ఎకుొవ ఏ పనన
ై ా చక
చకా చేసవ
ప ాడు. టి సి లు వగైరాలకు ఎొంత్ోక ొంత్ పిలోల దగొ ర తీస్ుక నే వాడు అని వినానన్ు.
ఇది త్పపని స్రే. దీనిపెై నేనేమీ స్పొందిొంచలేదు. మధిర దగొ ర ఎరుుబాలెొం ఆయ్న్
ి న్ లేడు ఇొంత్పెదా స్ూొల్ కి. అటెొండర్ మొంగళా
స్ాగాుమొం. క నిన పర స్ులై లేవు. లెైబలోరయ్
పురొం దగొ ర లక్షీమ పురానికి చొందిన్ వొంకటేశారరావు అనే కురాుడు. ఈ మధూనే వచాచడు
నైట్ వాచర్ మయస్లాయ్న్ రిటెైర్ అయ్ాూడు. అత్నిక డుకు త్ో పని చేయిొంచి అత్నిని క నిన
నలల త్రాాత్ చైరమన్ గారిత్ో చపిప రగయూలరజ్
ై చేయిొంచాన్ు. బలరాొం అనే లెబ
ై లోరియ్న్ నాత్ో
పామరుులల చేశాడు. అత్నిన స్సెపొండ్ చేసపా చైరమన్ గారి దృషిటకి త్చిచ పర స్ట ఫిలప్ చేయ్మొంటే
అత్నేనవేశారు. పెదా దేశ మయదురు కబయరో పర గయ. ఇలాొంటి నేపధూొం లల నేన్ు హెడ్ మాస్ాటర్
బాధూత్లన్ు మొదటిస్ారిగా వత్సవాయి హెైస్ూొల్ లల చేపటాటన్ు.

మళ్ళు ఒకే గదిలలపులో య్ూ నాయ్యడు ఇొంటోో కాపురొం

 క త్ా లల హెైస్ూొల్ లలనే ఒక వారొం పడుక నానన్ు. కాుఫ్టట మేస్ట ారు, ఆచారుూలు,
అటెొండరూొడ్ా అకొడ్ే పడుక నేవారు బలో ల మీదే నిదో. నేన్ు హెడ్ మాస్ాటరు రూమ్ లల
ఉొండ్ేవాడ్ిని స్ట వ్ త్చాచన్ు కన్ుక ఖాళ్ళ రూమ్ లల వొంట చేస్ుక నే వాళ్ుొం. అటెొండర్, కాుఫ్టట
కూరలు అవీ త్రిగిసపా నేనే వొండ్ే వాడ్ిని పపూప కూర స్ాొంబారు చేసపవాడ్ిని బాగా నే కుదిరి
త్గ మచుచక ొంటల అొందరొం తినే వాళ్ుొం.. కాుఫ్టట మేషట ారు ఖరుచ లెకొలు రాసి పదిహేన్ు
రనజులకోస్ారి స్మాన్ వాటాలు వేసి స్రుడక నే వాళ్ుొం త్రాాత్ హెడ్ గా స్ూొల్ లల నేన్ు
పడుకోవటొం చడు స్ొంపోదాయ్ొం అనిపిొంచి స్ూొలు పోకొనే ఒక స్ాలీల పులో య్ూ నాయ్యడు
ఇొంటోో వాకిల్న వైపు గదిలలకి మారాన్ు. మడత్ మొంచొం పటేట ఖాళ్ళ. వొంటకు స్రిపడ్ా స్ా లొం
ఉొండ్ేది. అనీన కిటికీలలలనే నేనే వొండ్ేవాడ్ిని ఆచారుూలు కాుఫ్టట అటెొండర్ నేన్ూ తినేవాళ్ుొం
ఎవరి కొంచాలు వాళ్లు కడుక ొనే వాళ్ుొం అొంటో గిననలు అటెొండర్ త్ోమేసప సపవాడు.
స్రదాగా ఈ’’ మగ కాపురొం ‘’ రొండు నలలు చేశాొం త్రాాత్ కాుఫ్టట ఫామిలీ త్చుచక నానడు.
అటెొండర్ స్ూొల్ లలనే వొండుకోనేవాడు. ఆచారుూలూ వేరే గది తీస్ుక ని ఉనానడు. పులో య్ూ
నాయ్యడు భారూ పిలోలు స్ారూ గారు అొంటల ఏొంత్ో అభిమాన్ొం గా ఉొండ్ేవారు. హెడ్ామస్ాటరు
వాళ్ు ఇొంటోో అదేాకున్నొందుకు గరా పడ్ే వారు నా రూమ్ స్ూొల్ కు అతి స్మీపొం
‘.ఫెనిసొంగ్ దాటి స్ూొల్ లలకి వళ్ుటమే. నాయ్యడు ఇొంటోో ఇడ్ీో చేసపా నాకు పిలోలత్ో
పొంపపవాడు అత్నిది సెైకిల్ మీద వళ్ో చేసప వస్ా ి వాూపారొం. క త్ా గా డ్ాబా ఇలుో
కటుటక నానడు. కాఫీ కూడ్ా ఇచేచది ఆ మహా ఇలాోలు. మధాూహనొం స్ూొల్ న్ుొంచి వసపా టీ
చేసి పొంపపది. ఒకే కుటుొంబ స్భయూలొం గా ఆతీమయ్త్ త్ో ఉనానొం. నాయ్యడు ఆ త్రాత్ నేన్ు
అకొడ్ిన్ుొంచీ వచేచసినాక కూడ్ా ఉయ్యూరు కు అడోస్ కన్ుక ొని వచిచ పలక రిొంచి
పర యిేవాడు. ఈ మధూ ఖమమొం వళ్ో నేన్ు మా శ్రుమతి, మా పెదా కోడలు, మా అమామయి
విజిజ వత్సవాయి మీదుగా తిరిగి వచిచ పులో య్ూ నాయ్యడ్ి ఇొంటికి వళ్ో పలకరిొంచాొం.
నేన్ున్న గది చూపిొంచా. ఎలా అొందులల ఉనాననన న్ని వీళ్లు ఆశచరూ పర య్ారు. వాళ్ు
మరాూద మాటలత్ో చపపలేనిది. నాయ్యడు క డుకు బ టెక్ పాసెై ఉదయ ూగ పోయ్త్నొం
చేస్ా ూమా శరమ దాారా ఏవన
ై ా ఉదయ ూగాలునానఎమో న్ని కన్ుకోొమని ఫర న్ చేసవ
ప ాడు మా
వాడు లేవని చపపపవాడు. అత్నికి ఏమీ స్ాయ్ొం చేయ్లేకపర య్ానే అనే బాధ మన్స్ులల
ఉొంది రుణాన్ు బొంధొం ఇది.
 వొంకాయ్ కూర బాగా చేసపవాడ్ిని. బొంగాళా దుొంప వేపుడు రస్ొం స్ాొంబారు పపూప బాగా
కుదిరేవి. క ొంత్ మిగిల్నచ నాయ్యడు కుటుొంబానికి ఇచేచవాడ్ిని త్గ మయరిసిపర త్ూ తినేవారు.
ఆ గదిలలనే హాస్ట ల్ ఆడపిలోలకు టలూషన్ చపాపన్ు మదా ల రా మొొండ్ి త్ోక జోూతి అనే
టెన్ా కాస్ నైొంత్ కాోస్ పిలోలు వచేచవాళ్లు. రాణన అొంటు ే ి. చదువు పెదాగా
ో త్ోమి పెటట ద
వచేచదికాదు. బాగా పాడ్ేది జోూతి క ొంత్న్య్ొం. కాుఫ్టట కూత్రరు టెన్ా త్పిపత్ే టలూషన్
చపపమొంటే చపాపన్ు లెకొలు ఇొంగీోష్. పాసెైొంది పెదామామయికి కూడ్ా టలూషన్ చపిపన్
జాాపకొం. ఉదయ్ొం త్ోమిమదికే భోజన్ొం చేసి స్ూొల్ లల టెన్ా కాోస్ హాస్ట ల్ పిలోలకు సెైన్స
లెకొలు ఇొంగీోష్ చపపపవాడ్ిని. కస్ట పడ్ి చదవటొం ఎలాగన నేరాపన్ు. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్
అవగానే డ్ాబా మీద టెన్ా వాళ్ున్ు ‘’మలేో సప వాడ్ిని ‘’ స్రట రీలు పదాూలు అపపగిొంచుకోవటొం
రాయిొంచటొం చేసపవాడ్ిని వాళ్ులలో చురుకు దన్ొం పెరిగిొంది. పోతి బయధవారొం ఎనిమిది
త్ొమిమది పది త్రగత్రల పిలోలకు చివరి పీరియ్డ్ లల కధలు చపపటొం రాజకీయ్ నాయ్కుల
గయరిొంచి వివరిొంచటొం సెన్
ై స లల వచిచన్ క త్ా విషయ్ాలు చపిపొంచటొం కిాజ్ నిరాహిొంచటొం
చేయ్టొం త్ో వాళ్ులల జన్రల్ నాలెడ్జ ి క ొంత్ పెరగ
ి ిొంది ఇనిన య్ాకిటవిటీస్ ఇ౦త్ దూరొం గా
ఉన్న స్ూొల్ లల ఏ హెడ్ మాస్ాటరు నిరాహిొంచి ఉొండరు. ఇకొడకి వచిచన్ మేస్ట ారుో హెడ్
లు అొందరూ కృషాణ జిలాో న్డ్ిగడడ న్ుొండ్ి ఏదయ రకొం గా టాోన్స ఫర్ అయి చపుపలలో కాళ్లు
పెటట ుక ని ఎపుపడు ఇకొడ్ి న్ుొండ్ీ బయ్ట పడదామా అని ఎదురు చూసపవాలెో . నేన్ూ అదే
టెైప్ అయినా డూూటీని ఏనాడూ అలక్షూొం చేయ్లేదు. అొందుకే ఒకరకొం గా స్కసస్ అయ్ాూన్ు

నా దారి తీరు -91

క త్ా వొరవడ్ి

సెకొండరీ గేుడ్ మాస్ాటరు బోహామన్ొందొం, హిొందీ శొంకరరావు గారో చకరవ త్ో కారీాక వన్భోజన్ొం
ఒక మామిడ్ి త్ోటలల ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. స్ాటఫ్ అొందరూ వచాచరు. ఏరాపటో నీన
బోహామన్ొందొం దగొ రుొండ్ి స్ాయ్ొం గా చూశాడు. ఆ స్ూొల్ చరిత్ోలల ఇది రికార్డ .

టెన్ా పరీక్షలు
టెన్ా కాోస్ పరీక్షలకు వత్సవాయి హెైస్ూొల్ కేొందోొం గా ఉొంది. ఆ స్ొంవత్సరొం లలనే కేాసిచన్
పపపరో న్ు పర లీస్ు సపటషన్ లల ఇన్ప పెటట ల
ె ల భదోొం చేసి , ఏ రనజుకారనజు త్చుచ స్ూొల్ కు
త్చుచక ని పరీక్ష నిరాహిొంచాల్న. విపరీత్ొం గా పపపరుో మయొందే లీక్ అవుత్రనానయ్ని సెొంటర్
హెడ్ మాస్ట రో ‘’లీకు వీరులు’’ అని ి పకడబొందీ ఏరాపటు ఇది. ఆ
భావిొంచి చేసన్
స్ొంవత్సరమే పర లీస్ సపటషన్ వత్సవాయికి వచిచొంది . అదీ స్ూొలుకు ఎదురుగానే. కన్ుక
ఇబబొంది లేదు. అలాగే పపపరుో త్చిచ పరీక్షలు జరిపాొం. చాలా పకడబొందీ గా పరీక్షలు
నిరాహిొంచాొం కాపీలు క టట నివాలేదు.

ఇనసెక్షన్

కాొంగుస్ మొంతిో జానారడ్ిడ మేన్లుోడు శ్రు వీరభదాో రడ్ిడ విజయ్వాడ డ్ివిజన్ గజటెడ్ ఇనసెకటర్
గా వచాచరు. చాలా సిటక్
ా ట అని వళ్ున్ స్ూొల్ లల అరుపులు కేకలత్ో భయ్పెడుత్రనానరని
నిరనమహ మాటొం గా ఉొంటునానరని పుకారుో షికారుో చేశాయి. ఆయ్న్ పెన్ుగొంచిపర ో లులల
ఇనసెక్షన్ కు వచాచరని త్ల్నసి నేన్ు సెైన్స మాస్ట ర్ అపాపరావు కల్నసి ఆయ్న్ స్ూొటర్ మీద
పెన్ుగొంచి పర ో లుకు వళ్ో కల్నసి మా స్ూొల్ కు కూడ్ా త్ారలల ఇనసెక్షన్ కు రమమని
ఆహాానిొంచాన్ు. ఆయ్న్ ఆశచరూ పడ్ాడరు నా చకరవకి. పపన్ల్ ఇనసెక్షన్ జరపటొం అనేది
అపపటి అలవాటు. అొంటే అనిన స్బజ కటులు ఇనసెకటర్ చూడలేడు కన్ుక దగొ ర స్ూొల్స న్ుొంచి
స్బజ క్ట లల సీనియ్ర్ టీచర్ లన్ు పపన్ల్ ఇనసెక్షన్ కు ఆహాానిొంచి ఇనసెకటర్ త్న్కిషటమైన్
ఏదయ ఒక స్బజ క్ట న్ు హెడ్ మాస్ాటరు చపెపకాోస్ున్ు ఇనసెక్ట చేయ్టమే పీన్ల్ ఇనసెక్షన్. పెదా
స్ూొలు కన్ుక రొండు రనజుల పెైనే పడుత్రొంది. ఆయ్న్ రొండు స్ారుో డ్ేట్ ఇచిచ రాలేదు.
మయడ్య స్ారి నేనే నేన్ు పిల్నచిన్ స్బజ క్ట టీచర్స చేత్ పీన్ల్ ఇనసెక్షన్ పూరీా చేయిొంచి, ఆయ్న్
కోస్ొం ఎదురు చూశాన్ు. ఆయ్న్ గయమాస్ాాత్ో వచిచ స్ూొలువాత్ావరణొం, నిరాహణ చాలా
బాగా ఉొందనిమచుచక నానరు. మొంచి భోజన్ొం ఏరాపటు చేశాొం స్ాటఫ్ త్రఫున్.
ఆయ్న్ గయమాస్ాా పీన్ల్ టీచరూ
ో మా స్ాటఫ్ అొందరు కల్నసి విొందు చేశాొం. రిమారుొలు
కూడ్ా చాలా ఫపవరబయల్ గా రాశారాయ్న్. ’’ఉగు వీరభదోొం ‘’గా రొంక లేస్ా ాడ్ేమో అన్ుక ొంటే
అదేదయ సినిమాలల రేలొంగి లా ‘’ఒటిటవీరబదోొం ‘’లా శాొంత్ొంగా త్నిఖీ జరిపి అొందరిని ఆశచరూ
పరచారు. స్ూొల్ పెన
ై ా నాపెైనా గయడ్ ఇొంపెోషన్ కల్నగి ఉొండటొం మొదటి స్ారిగా నేన్ు హెడ్
మాస్ట ర్ అయి పొ ొందిన్ పోశొంస్ నాకు పర ో త్ాసహానినచిచొంది. ఆయ్నా చాలా స్ూొళ్ుకు
చపపకుొండ్ా వళ్ో అకొడ పరిసత్రల్నన
ిా చూసి వీరొంగొం వేసప వాడట. ఆ సీన్ కు అవకాశొం
లేకుొండ్ా చేశాొం. ఇది స్ాటఫ్ స్మషిట స్హకారమే నా గకపపకాదు. అొందరీన కలుపుకు
పర వటమే ఈ విజయ్ానికి హేత్రవు. ఇనసెక్షన్ జరిగినా స్ూొల్ కు రామయ అని
భీషిమన్ుచక న్న త్లుగయ మేస్టరిన, భారూ స్ర షల్ టీచరిన స్ాటఫ్ సెకట
ు రీ త్ో ఇొంటికి పొంపిొంచి
న్చచ చపిపొంచి వారినీ హాజరయిేూటు
ో చేయ్గల్నగాన్ు. అపుపడు అరధొం చేస్ుక నానరు
వాళ్ుదా రూ వారికి ఇది యిెొంత్ మేలు చేసిొందయ . వారి ఆరనగూ విషయ్ొం మయొందే ఇనసెకటర్
గారికి చపిప, ఆయ్న్కాకుొండ్ా పపన్ల్ టీచరో త్ో వారిదారికీ త్నిఖీ చేయిొంచి వాళ్ున్ు బయ్ట
పడ్ేశాన్ు.

ఏడవ త్రగతి పరీక్షలు

ఏడవ త్రగతి పరీక్షలు కూడ్ా హెడ్ మాస్ాటరి ఆధారూొం లల జరపాల్న. అవి వారిిక పరీక్షలకొంటే
మయొందే జరుగయత్ాయి పపపరుో జగొ య్ూ పపట హెస్
ై ూొల్ న్ుొంచి త్చుచకోవాల్న. లెకొల మేషట ారు
రమణయ్ూ త్ో పపపరుో త్పిపొంచి, నిరాహిొంచాన్ు వీటినీ పకడబొందీగా నే జరిపాన్ు. మా
స్ూొల్ త్ో పాటు రొండు మయడు అపపర్ పిోమరీస్ూొల్ పిలోలూ మా సెొంటరనో రాస్ాారు.
వారొందరి నామిన్ల్ రనల్స నాలుగయకాపీలు త్య్ారు చేయిొంచటొం త్పిపొంచటొం డ్ి ఇ వొ
ఆఫీస్ లల అొందజేయ్టొం జరగాల్న అనీన య్దా పోకారొం చేశాన్ు.

వారిిక పరీక్షలు –వారిికోత్సవొం

వారిిక పరీక్షలు కూడ్ా పదధ తిపోకారమే జరిపాన్ు. స్బజ క్ట లల ఫస్ట సెకొండ్ థర్డ వచిచన్ వారి
పపరోన్ు త్య్ారు చేయిొంచి వారొందరికీ బహుమత్రలు ఇపిపొంచాన్ు. వాూస్రచన్ వకా ృత్ాొం
పర టీలు జరిపి బహుమత్రల్నచాచొం. స్ూొల్ బస్ట స్ూ
ట డ్ొంట్ పెై త్రగత్రలలల ఒకరిని కిొంది
త్రగత్రలలల ఒకరిని ఎొంపిక చేసి పర ో త్ాసహక బహుమత్రల్నచాచొం.

సినిమాలు

వత్సవాయి మయిన్ రనడుడ మీద ఒక డ్ాకటర్ గారు ఉొండ్ే వారు. కిోనిక్ కూడ్ా ఉొండ్ేది.
అయ్న్ త్ొండ్ిోకూడ్ాడ్ాకటరు. ఈయ్న్త్ో బాగా మొంచి పరిచయ్ొం ఆచారుూల గారి వలన్
కల్నగిొంది. త్రచుగా వారిొంటికి స్ాయ్ొంకాలొం వళ్ో కబయరుో చపుపక నే వాళ్ుొం. చాలా
స్హు
ు దయ్యలాయ్న్ పపరు మరిచపర య్ాన్ు. నేన్ూ కాుఫ్టట మాస్ాటరు ఆచారుూలు బో న్కాల్ వళ్ో
సినిమాలు చూసి వచేచవాళ్ుొం. సెైకిల్ మీద వళ్ో వచేచవాళ్ుొం. ఈపాోొంత్ొం అొంత్ా పెస్ర పొంట
బాగా పొండ్ేది. రనడుడమీదే వేసి న్ూరేచవారు. ఆ వాస్న్ బలే త్మాషాగా ఉొండ్ేది.

ఆటలు

గ్ుొండ్ లల పలేో రుకాయ్లు బాగా ఉొండ్ేవి. వాటిన్నినటిని పిలోలత్ో తీయిొంచి శుభోొం చేసి
బాడ్ిమ౦ టన్ వాలీ బాల కోరుట లు వేయిొంచి ఆదడ్ినేచవాళ్ుొం. స్ాటఫ్ త్ో నేన్ూ ఆదేవాడ్ిని .
కాుఫ్టట మాస్ాటరు ‘’పురు చయిూ వాటొం ‘’బాగా ఆడ్ేవాడు కట్స బాగా క టేటవాడు. పొంచ కటిట మరీ
ఆడ్ేవాడు. కటుట పెైకి ఎగదీసి కటేటవాడు. వాలీబాల్ లల న్ు మొంచి నైపుణూొం చూపపవాడు
మొంచి స్రీాస్ హాొండ్ కూడ్ా’ గిన్ొరుో తిరిగేటో ు బాల్ స్రీాస్ చేసపవాడు. ఆచారుూలు, సెైన్స
అపాపరావు, నేన్ు, లెకొల రమణయ్ూ, బోహామన్ొందొం బాగా అడ్ే బాచ్. చీకటి పడ్ేదాకా ఆడ్ి
ఇొంటికి వళళువాళ్ుొం. ఇదొ క గకపప రికిుయిష
ే న్.

గాుమ పొంచాయితీ ఎనినకలు అపుపడ్ే వచిచన్ జాాపకొం. నాకు క ొండూరు డూూటీ వేశారు.
అకొడ కారణొం కొం పెోసడ్
ి ొంట్ అయిన్ బాోహమణయల ఇొంటోోనే ఉనానన్ు. ఎవరూ అభూొంత్ర
ో గయరుా.
పెటటలేదు. అొంత్టి మొంచిపపరున్న మనిషి ఆయ్న్. ఆయ్న్ మన్ుషరలే ఎనినకైన్టు

ఉయ్యూరు శ్రు స్ువరచలాొంజనేయ్ స్ాామి దేవాలయ్ పున్ః పోతిస్ాట కారూ కుమొం

పదేళ్ు కిుత్ొం మా ఆొంజనేయ్ స్ాామి దేవాలయ్ొం పున్ః పోతిషట చేయ్ాలని స్ొంకల్నపొంచి

మీటిొంగయలు వేసి చరిచొంచి విరాళాలు ఇచిచన్ వారికి రాసీదుల్నచిచ వచిచన్ డబయబ పదిహన్
ే ు
వొందల రూపాయ్లన్ు ఉయ్యూరు సపటట్ బాొంక్ లల నా పపరా మొండ్ా వీరభదో రావు పపరా
జాయిొంట్ అక్ొంట్ లల వేశాొం.ఆ త్రాాత్ అడుగయ కదలలేదు. గయడ్ి దగొ ర పులేో రు కాలువపెై
వొంత్న్ పడ్ిొంది. జన్ొం లల చురుకుదన్ొం వచిచొంది. పదేళ్ు త్రాాత్ మళ్ళు విషాణా లయ్ొం
లల పెదాల్నన పిల్నచి మీటిొంగ్ వేసెా ఈ స్ారి స్పొందన్ బాగా వచిచొంది. పదేళ్ు కిుత్ొం పెదా విరాళ్ొం
న్ూట పదహారు రూపాయ్లు అయిత్ే ఈస్ారి ఎవరికి వారు వయిూ న్ూట పదహారుో
ఇచాచరు. నేన్ూవీరభాదోరావు శ్రు లొంకా స్౦జీవరావు గారు కల్నసి తిరిగామయ. వాగాానాలు
వలుోవలా రావటమేకాడు నేరవేరాచరుకూడ్ా. దానిత్ో వేడ్ి బాగానే పుటిట బొందరు వళ్ో శ్రు
వేదాొంత్ొం అన్ొంత్ పదమ నాభాచారుూల వారి వదా ఆలయ్ొం పడగటట టానికి మయహూరా ొం
పెటట ొంి చి ఆ రనజే పని మొదలు పెటట ి, విగుహాలన్ు విషాణాలయ్ొం లల ఉొంచి ఆలయ్ నిరామణొం
మొదలు పెటట ాొం. దీనికోస్ొం అపుపడపుపడు ఎరొండ్ లీవ్ కాని హాఫ్ ఏవరేజ్ లీవ్ కాని పెటట ాల్నస
వచేచది. ఆదివారాలలల ఉయ్యూరు వళ్ో పన్ులు చూసి లూనాల మీద గాుమాలు తిరిగి
చొందాలు వస్ూలు చేస్ా ూ వీరభదో రావు కు అొందజేసి పన్ులు జరిపిొంచేవాడ్ిని .

నా దారి తీరు -92

చపుపలలో కాళ్లు–డ్ి.యి.వో. రాక

స్ాధారణొం గా అప్ లాొండ్ అన్బడ్ే పశిచమ కృషాణలల పని చేసప మేస్ట ారుో ఉదయ ూగయలు శనివారొం
నాడు ఒక గొంటా అరగొంటా మయొందే స్ాొంత్ ఊళ్ో కు వళ్ుటానికి హెడ్ మాస్ాారినన పెై అధికారినన
పరిమషన్ అడ్ిగి లేక రాత్ పూరాకొం గా కాగిత్ొం రాసిచిచ సిదధమై లాస్ట పీరియ్డ్ లల
‘’చకేొస్ాారు ‘’నేన్ూ అొందుకు మిన్హాయిొంపు కాదు. గొండ్ాోయిలల ఉొండగా మరీ. మా హెడ్
గారు మా కొంటే ఆయ్నే త్ొొందర పెటట ి ‘’మేస్ట ారూ !మీరు చాలా దూరొం వళాుల్న కదా.
ి డ్ లలకాోస్ులుొంటే ఎవరికో ఒకరికి అడజ స్ట చేస్ా ా. మీరు వళ్ురొండ్ి ‘’అనే వారు అది
చివరిపీరయ్
బాగా అడ్ాాొంటేజ్ గా తీస్ుక ని వాడుకోనానమయ నేన్ూ అకొడ్ి డ్ాోయిొంగ్ పోస్ాద్. ఇపుపడు
నేన్ు హెడ్ మాస్ాటరిన కదా వత్సవాయిలల. వళళు టీచరో కు పరిమషన్ ఇచిచ
పొంపపవాడ్ిని.వాళ్ో కు చివరిపిరియ్ాద్ కాోస్ులుొంటే నేనన లేక ఇొంకవరన తీస్ుక నే వాళ్ుొం. ఈ
వళళు బాచ్ లల కాుఫ్టట వొంకటేశార రావు, నేనే ఉొండ్ేవాళ్ుొం. అకొడ నాలుగయన్నర దాకా ఉొండ్ి
బయ్లేారిత్ే ఉయ్యూరు అొంచలొంచల మీద చేరే స్రికి రాతిో ఎనిమిది దాటేది అొందుకని
మయడుమయమపాపవు కే బయ్లేారేవాళ్ుొం. ఇొంచార్జ కి స్ూొల్ అపపగిొంచి వళళువాడ్ిని. అదీ
మొత్ా ొం మీద చాలా క దిా స్ారేో వాడుక నానన్ు. లారీలమీడ్ా ఎకసెోస్ బస్ుసలలో, చిన్నకారో లల
ఏది దొ రికిత్ే వాటిలల పోయ్ాణొం చేయ్ాల్నస వచేచది . కననవీడు హెైస్ూొల్ కు వళ్ో వాలీబాల్
బాద్ మిొంటన్ ఫెోొండ్ీో మాచేస్ ఆడ్ి వచేచవాళ్ుొం అకొడ్ిహేడ్ మాస్ాటరు కపిలేశార పురొం లల
పని చేసిన్ చలపతిరావుగారే మొంచివాడు నిదాన్స్ుాడు

ఒక శనివారొం కాుఫ్టట మేషట ారు నేన్ూ చివరి పిరియ్డ్ లల చేకేొసప ఏరాపటులల ఉనానొం.
ఇొంత్లల డ్ి ఇ వొ గారు అకస్ామత్ర
ా గా స్ూొల్ విజిట్ కు వచాచరు. గయొండ్ేలాగిపర య్ాయి.
గబగబా ఆయ్న్కు స్ాాగత్ొం చపిప, అడ్ిగన్
ి రికార్డ లనీన చూపిొంచామయ. అొంత్ాపరైక్ట గా
ఉొందని స్ొంత్ోషిొంచి స్ొంత్ృపిా చొందారు. పోతికాోస్ుకూ తీస్ుక ని వళ్ో చూపిొంచాన్ు. అనీన
బాగా అబసర్ా చేశారు. స్ూొల్ పెరైక్ట లెైన్ లలనే న్డుస్రా ొంది అనే ఇొంపెోషన్ వచిచొంది
ఆయ్న్కు. మొంచి రిమార్ొ విజిట్ బయక్ లల రాసి వళాురు. ఆయ్న్ వళళుదాకా లాొంగ్ బల్
క టట లేదు అయిదిొంటి దాకా ఉొండ్ి వళాురు అపుపడు బల్ క టిట పిలోల్నన పొంపామయ. చివరి
పీరియ్డ్ కు పది నిమిషాలమయొందు పోతి రనజూలాగే అసెొంబీో ఏరాపటు చేసి ఆయ్న్త్ో
మాటాోడ్ిొంచి జన్గణమన్ పాడ్ిొంచి పొంపామయ. మేమయ మయొందే వళ్ో ఉొంటె మా పరిసతి
ిా
ఏమిటో భగవొంత్రడ్ికే ఎరిక ఇలా మొదటి హేడ్ామస్ాటరి అన్ుభవొం రుచి చూశాన్ు. దేవుడు
నా యిెడల ఉనానడనిపిొంచిొంది లేకపర త్ అభాస్ుపాలయిేూవాడ్ిని .

పిఆర్.సి-క త్ా సపొళ్ులల ఫికేసషన్ు

ో

నేన్ు వత్సవాయి హెడ్ మాస్ాటరుగా ఉొండగానే క త్ా వేత్న్ స్వరణ స్ొంఘొం సిఫారుసలు
అమలులలకి వచాచయి. అొందరికి ఆపి న్ో ు కోరుకోవటొం దానిపోకారొం సెొల్ లల ఫికేసషన్
చేయ్టొం బకాయిాలన్ు త్య్ారు చేయ్టొం చాలా పెదాపనే. మా గయమాస్ాా లగడపాటి కృషణ
మయరిా బాగా స్రీాస్ ఉన్నవాడ్ేకాని ఎొందుకో ఫికేసషన్ చేయ్టానికి క ొంత్ జొంకాడు. దానిన
పర గకటట టానికి నేన్ూ ఆయ్న్ గొండ్ాోయి వళాోొం. అకొడ హేడ్ామస్ాటర్ శ్రు పి వి స్ుబోహమణూొం
గారికి ఇవనీన న్లేో రుపెై బొండ్ిన్డక.ఆయ్న్ దగొ ర కూరుచని విధాన్ొం అొంత్ా ఇదా రొం
త్లుస్ుక నానొం. అపుపడు కృషణ మయరిా ‘’స్ార్ –ఇొంత్ేనా అయిత్ే ఇొంక ఎవరి స్హాయ్ొం స్లహా
మన్కు వదుా మన్మే చేసపదా ాొం ‘’అనానడు తిరిగి వత్సవాయి వచిచ అొందరి ఫికేసషన్ు
ో పూరీా
చేసి జిలాోపరిషత్ కు పొంపొం వొంటనే స్ాొంక్షన్ అయి వచాచయి ఎరియ్ర్ లు కూడ్ా బాగా
మయటాటయి. ఇొందులల క ొంత్ వస్ూలు చేసి జిలాోపరిషత్ గయమాస్ాాలకు ‘,ఆడ్ిట్ వాళ్ో కు’’
ఆమాూమాూ’’ స్మరిపొంచాల్న మేమయ అలానే చేశాొం. ’’భయత్ త్ృపిా ’’ అన్నమాట. నాఫికేసషన్
గొండ్ాోయిలలనే హెడ్ మాస్ాటరు చేసి పొంపారు. మేమయ ఇకొడ నాన్ దాోయ్ల్ స్రిటఫికేట్ రాసి
జిలాో పరిషద్ కు పొంపి స్ాొంక్షన్ చేయిన్ుచకోనానొం. నాకు అన్ుకోకుొండ్ా ఒక సపటజ్ బనిఫిట్
వచిచ జీత్ొం బాగా పెరిగొంి ది.

హాఫ్ పప లీవ్ –బదిలీ

ఉయ్యూరులల శ్రు ఆొంజనేయ్ స్ాామి దేవాలయ్ొం పన్ులకు గాన్ు రొండు స్ారుో హాఫ్ పప లీవ్
పెటట ాన్ు. హెడ్ మాస్ాటరి లీవ్ జిలాో పరిషత్ పి ఇ వొ గారు స్ాొంక్షన్ చేయ్ాల్న. 15-6-88న్ుొండ్ి
26-6-88 వరకు సెలవుపెటట ాన్ు మొదటిస్ారి. ఆలయ్ పున్ః పోతిషట చేశామయ. ఇక గొండ్ాోయి
లల ఉొండ్ాలని పిొంచలేదు ఇదివరకే రాసిన్టు
ో లాొంగ్ లీవ్ పెటట ి పోయ్త్నొం చేయ్ాల్న అొందుకని
5-8-88 న్ుొండ్ి 34 రనజులు 7-9-88 వరకు లీవ్ పెటట ాన్ు. జిలాో పరిషద్ చైరమన్ న్ు
వీలెన్
ై పుపడలాో కలుస్ూ
ా నే ఉనానన్ు. వత్సవాయి లల అనిన పర స్ట లన్ు నేన్ు చైరమన్ కోటేశార
రావు గారి దృషిటకి తీస్ుక ని వళ్ో భరీా చేయిొంచాన్ు ఇది ఒక రికార్డ . ఎవరూ పటిటొంచుకోని
స్ూొల్ న్ు నేన్ు పటిటొంచుకోని నేన్ు వచేచనాటికి ఒకొ ఖాళ్ళ కూడ్ా లేకుొండ్ా ఫిలప్ చేయి౦చ
గాల్నగాన్ు. నా గకపపత్న్ొం కొంటే చైరమన్ కోటేశార రావు గారి చకరవ బాగా కల్నస్ొ చిచొంది.
’’మేస్ట ారూ !మీరకొడ ఉొండ్ాలని లేదొంటలనే పర స్ట భరీా గయరిొంచి మీకొందుకు అొంట ఆరాటొం
?’’అనానరకకస్ారి అపుపడు నేన్ు ‘’స్ార్ ! అస్లే దూరపు పాోొంత్ొం మన్ పాోొంత్ొం న్ుొండ్ి
వళ్ున్ వాళ్లు అకొడ్వరూ ఉొండటొం లేదు. పర స్ుటలు ఉొంటె ఉొండ్ాలన్న త్పన్ ఉొంటుొంది
‘’అొంటే న్విా అనీన భరీా చేశారు అదినాకు గకపప స్ొంత్ృపిా నిచిచొంది.

స్ాపట్ వాలుూ ఏషన్ కు బొందర్ వేసెా హాయిగా ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి వళ్ో వచేచవాడ్ిని .
అపుపడు ఆఫీస్ులలచైరమన్ గారుొంటే కల్నసి అరీజ ఇచిచ బదిలీ కోరేవాడ్ిని. ఒక స్ారి నేన్ూ
అడ్ాడడ హెడ్ామస్ాటరు శ్రు వై. దేవేొందో రావు పెదమయత్ేా వి హెడ్ శ్రు కోస్ూరి ఆదినారాయ్ణ
జమమవరొం హెచ్ ఏొం శ్రు పి ఆొంజనేయ్ శాసిా ,ి మొదలెైన్ వాళ్ుొం చైరమన్ గారిని కల్నశాొం నేన్ు
నా టాోన్స ఫర్ స్ొంగతి చపాప. ఎకొడ్ా ఖాళ్ళలు లేవు. మొంగళాపురొం ఖాళ్ళ అవుత్ోొంది
అకొడ్ికి వయ్ూమొంటే వేస్ా ాన్నానరు. స్రే దూరొం త్గయొత్రొంది కదా అని ఓకే చపిప గయమాస్ాా
శేషగిరి రాకు త్ల్నయ్ జేసి ‘’చేపాల్నసొంది ‘’చేపి లాొంగ్ లీవ్ 13-7-89-1-9-89 వరకు 51
రనజులు పెటట ా. అపుపడు పి ఇ వొ పరమ హొం(హిొం)స్ గారు. పెైకి సిటక్
ా ట, లలన్ లగటారొం. న్న్ున
చలో పల్నో దగొ ర మొంగళాపురొం. హెైస్ూొల్ కు అకొడ్ి హెడ్ామస్ాటరు శ్రు జోశుూలు గారు రిటెైర్
అయిత్ే అొందులల వేశారు. పెన్ొం మీదన్ుొంచి పొ యిూలలకి కాకపర యినా పొ యిూ రాళ్ుమీద
పడ్ిన్టో యిొంది నా పరిసతి.
ిా ఆరడ ర్ వచేచదాకా ఎవరికీ చపపలేదు. బొందరు వళ్ో తీస్ుక ని
మొంగళాపురొం హెైస్ూొల్ లల చేరాన్ు ఈ రికార్డ అొంత్ా స్రీాస్ రిజిస్ట ర్ లల జిలాోపరిషత్
మయిొంటేన్ చేస్ా ుొంది. అొందులల నేన్ు వత్సవాయిలల రిలీవ్ అయిన్ త్ేది మొంగళాపురొం లల
చేరిన్ త్ేదీ వాళళు న్మోదు చేస్ా ారు. నాదగొ ర ఆ వివరాలు లేవు. గయరుాకూడ్ాలేదు.
నా దారి తీరు -93

స్ాటఫ్ పరిచయ్ొం

మొంగళాపురొం లల చేరాన్ు. అపపటిదాకా హెడ్ మాస్ాటరుగా ఉన్న జోశుూలు గారు రిటెైర్

అయిత్ే ఆ పర స్ట లల న్న్ున వేశారు. ఆయ్న్ కు చాలా మొంచి పపరుఉొంది. స్ౌొట్ లల రాషట ొంా
లలనే ఎననన అవారుడలు రివారుడలు అొందుకున్నవారు. అయిత్ే స్ూొల్ చిన్నదే. అనీన సిొంగిల్
సపక్షనేో . అొంత్ా వన్కబడ్ిన్ విదాూరుధలే ఎస్ సి ఎస్ టి లు ఎకుొవ. స్ూొల్ ఆదాయ్ొం
ఏమీలేదు. ఇొంచార్జ గా ఉన్న ఘొంటస్ాల నేటివ్ అయిన్ సెైన్స మేస్ట ార్ పాలు దగొ ర నేన్ు
చారిజ తీస్ుక నానన్ు. ఆయ్న్ న్ొంబర్ వన్ బదధ కిస్ట. బయ్ాలజీ వాడు. ఫిజికల్ సెైన్స త్ో ఏ
పోవేశొం లేనివాడు. ఇక పిలోలకేొం చబయత్ాడు ?లేకొలాయ్నా ఘొంటస్ాల వాడ్ే. వొంకటేశార
రావు అని జాాపకొం. వీళ్ుదా రికీ కుల వైరొం. ఒకరిత్ో ఒకరు మాటాోడుకోరు ఒకరిపెై ఇొంక రు
చాడ్ీలు చపపపవారు. స్ర షల్ మేషట ారు కూడ్ా వొంకటేశారరావు. చాలాకాలొం న్ుొంచి
ఇకొడ్ే పని చేస్ా ునానడు. ఈయ్న్ గ్డ. లేకొలాయ్న్ గకలో . జాతివైరొం వీరిదారికీ. త్లుగయ
మేషట ారు మయదిగకొండ మల్నో కారుజన్ రావు. బొందరున్ుొండ్ి రనజూ టివి ఎస్ మీద వచేచవాడు.
మొంచికవి గాయ్కుడు ఎకాట్ో కరికుూలర్ కారూకుమాలు బాగా చేసపవాడు బాగా ఆయ్ాస్ొం
మనిషి ఊపిరి పీలచత్మే కషట ొంగా ఉొండ్ేది. బొందరు లల బాలాన్ొందొం అనే స్ూొల్
న్డుపుత్రనానడు గకడుగయ పపటలల. భారూ సీత్ారావమమ కవి త్లుగయపొండ్ిట్ ఆవిడ్ే ఆ స్ూొల్
చూస్ుాొంది. కాుఫ్టట మేషట ారు కూడ్ా మల్నో కారుజన్ రావు. చలో పల్నో న్ుొండ్ి వస్ాాడు. ఇకొడ యిెన్
డ్ి ఎస్ పర స్ట కూడ్ా ఉొంది. అరుజన్ రావు అనే ఆయ్న్ ఎొం.డ్ి. ఎస్. దగొ రే ఉన్న పెదకళళుపల్నో
న్ుొండ్ి వస్ాాడు. డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు బొంగారు పని చేసప వుితిా పాొండురొంగా చారుూలు ఈయ్నా
కలెో పల్నో న్ుొండ్ే అప్ అొండ్ డ్ౌన్ సెైకిల్ మీద. చాలా మొంచివారు. డ్ిోల్ మాస్ాటరు
ఉమామహేశారరావు కమమవారు. చలో పల్నో దగొ ర రామాపురొం న్ుొండ్ి వస్ాాడు.డ్ిోలో ుకు
ఎొండ్ిఎస్ కు పడదు. ఎపుపడూ పిత్ూరీలే. సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ లలల ఒకావిడ స్ర షల్ మేస్ట ారి
భారూ అని గయరుా. రొండ్య ఆవిడ కాుఫ్టట మేస్ట ారిభారూ అనిజాాపకొం. గయమాస్ాా కరీొం –బొందరు
న్ుొండ్ి వచేచవాడు. కాలేఖాన్ పపట వాడు. సీనియ్ర్ అయినా భయ్స్ుాడు. కలేో పల్నో
ఆొంజనేయ్యలు నట్
ై వాచ్ మాన్.. ఇత్నిది స్రీాస్ అొంత్ా ఇకొడ్ే మేన్లుోడ్ికి కూత్రరు
నిచిచ పెళ్ో చేశాడు వాడు అమాయ్కుడు త్న్ త్రాాత్ ఆపర స్ట అత్నికి వేయిొంచాలనే
ఆలలచన్. అటెొండర్ వొంకటేశారరావు లలగడ వత్సవాయి లల నా దగొ ర పని చేసన్
ి లక్షీమ
పురొం వాడు. మొంగళాపురానికి లక్షీమపురానికి రొండుకిలల మీటరో దూరొం. అత్నికి అకొడ
ఇలుో పొ లొం ఉనానయి త్ల్నో , భారాూ పిలోలు ఉనానరు. దారిలలనే రనడుడమీదే ఇలుో. ఇలాొంటి
అస్ా వూస్ా పరిసత్రలలల
ిా స్ూొల్ లల చేరాన్ు. ఇకొడ శాశాత్ొం గా ఉొండ్ిపర వాలనే కోరిక కూడ్ా
నాకు లేదు. కన్ుక కాలక్షేపొం చేసి బయ్టపడటమే. కాని ఉన్ననిన నాళ్లు నాపోత్ూే కత్
చూపాల్న. అదే నా దారి.

ఇొంగీోషర, సెైన్ుస బో ధన్

మయిన్ బల్నడ ొంగ్ లల హెడ్ మాషాటరి రూమ్ సెన్

ై స రూమ్ ఉనానయి. మిగిల్నన్ కాోస్ులనీన
రేకుల షెడ్ లలనే. స్ూొల్ కు గేటు కాొంపౌొండ్ వాల్ కూడ్ా లేవు. వూవస్ాయ్ భయమయలున్న
పోదేశొం కన్ుక పశువులనీన పాఠ శాలలలనే ఉొండ్ేవి వీటిని రాకుొండ్ా చేయ్టానికి చాలా శుమ
పడ్ాల్నస వచేచది. అటెొండర్ మొంచివాడ్ేకాని జాదూ. అరుజన్ుడు కస్ట పడత్ాడుకాని కబయరో
పర చికోరు కోటలు దాటత్ాయి మాటలు. భారీ పరసనాల్నటీ. మయొందు పిలోలన్ు దారిలల
పెటట ాలన్ుక నానన్ు. నేనే పదవ త్రగతికి ఫిజికల్ సెన్
ై స, ఇొంగీోష్ వేస్ుక ని బో ధిొంచటొం
పాోరొంభిొంచాన్ు. స్ాధారణొం గా హెడ్ మాస్ట రో ు ఒక అయిదు పీరయ్
ి డుో టెన్ా పర యిటీో వేస్ుక ని
కాలక్షేపొం చేస్ా ారు. నేన్ు దీనికి విరుదధ ొం గా ఫిజికల్ సెైన్స కూడ్ా తీస్ుక ని చాలేనీజగా పని
చేశాన్ు. పిలోలకు అస్లు ఫిజిక్స మీద అవగాహన్ లేదు. అొందుకని చాలాకస్ట పడ్ాల్నస
వచేచది.చపపటొం చపిపొంచటొం అపపగిొంచుకోవటొం బీోఫ్ గా ననట్స డ్ికటట్
ే చేయ్టొం చేసి గాడ్ిలల
పెటట ాన్ు. కాోస్ుకు వడ్ిత్ే స్బజ క్ట రాకపర త్ే ఊరుక నే వాడ్ిని కాన్ు. రనజూ ఒకటి రుొండు
పోశనలకు స్మాధానాలు ఇొంటి దగొ ర రాస్ుక చిచ చూపాల్నసొందే. రొండు నలలు ఆయిె స్రికి
అొందరూ దారికోచాచరు. నమమదిగా మాస్ాటరుో కూడ్ా గాడ్ిలలపడ్ాడరు కొంపెో ొంటు
ట ో పర యి పని
చేయ్టొం మొదలుపెటట ారు. నలకు రొండుస్ారుో స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి కుోపా ొం గా పోస్ొంగిొంచి
కరా వూమ్ చపిప చేయినేచవాడ్ిని. ’’బలఫరవా’’ జీవిత్ొం లలొంచి మామయలు జీవిత్ొం లలకి
ి ిొంది. వాళ్లు నేనద
వచాచరు అొందరూ. ఐకమత్ూొం స్ాధిొంచాన్ు. విదాూరుధలలల గ్రవొం పెరగ ే ి
చబత్ే అది చేసప సిా తికి వచాచరు. స్ూొల్ కు మొంచి చేస్ా ునానరు హెడ్ మాస్ాటరు ఇదివరకు
ఎవరూ చేయ్ని పన్ులు చేస్ా ునానరని క త్ా పదధ త్రలత్ో ఆకరిణీయ్ొం చేస్ా ునానరని వాళ్ు
మన్స్ుసలలో పడ్ిపర యిొంది. క టిటనా తిటిటనా కిమినానసిా గా ఉనానరు. లేక పొ త్ే ఇకొడ చాలా
పోమాదొం. ఇది కమయూనిస్ట అగునాయ్కుడు చొండో రాజేశార రావు గారి స్ాగాుమొం. ఆయ్న్
ఇలుో స్ూొలుకోచేచదారిలలనే ఉొంది. చొండో వారి కుటుొంబాలునానయి. మైన్ొం పాటి వారూ
బాగా స్ొంపన్ునలు.

చలో పల్నో టు మొంగళాపురొం టు కళళు పల్నో

మొంగళాపురొం కు ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి రావాలొంటే అవనిగడడ బస్ ఎకిొ చలో పల్నో లల దిగి
అకొడ పెవ
ైి ట్
ే బస్ ఎకిొ రావాల్న ఈ బస్ుస చలో పల్నో లల బయ్లేారి లక్షీమ పురొం మీదుగా
మొంగళా పురొం వచిచ అకొడ్ిన్ుొండ్ి పెదకళ్ళు పల్నో వడుత్రొంది . ఇరుకు దారి చిన్న
వొంత్న్లు. బస్ ఎపుపడూ రదీా. కలేో పల్నో లల ఒరిఎొంటల్ హెైస్ూొల్ ఉొంది. హెడ్ామస్ాటరు సెన్
ై స
మేస్ట ారే నాకు పరిచయ్ొం ఉొంది ఎపుపడూ మయకుొపొ డ్ి పీలుస్ూ
ా పొంచ అొంత్ా మయకుొపొ డ్ి
త్ో కనిపిస్ా ారు. రామభాదాోచారుూలు ఇొంగీోష్ లల నిధి అ త్రాాత్ చాలా పోమోషన్ు
ో పొ ొంది
హెైదరాబాద్ లల సెటిల్ అయ్ాూరు ఇొంగీోష్ఓరి ఎొంటేషనారైస్ులు చపపపవారు టీచర్స కు.
చలో పల్నో లల బస్ుస ఒకోొస్ారి స్మయ్ానికి బయ్లేారదు. ఇది లేకపర త్ చలో పల్నో లల బొందరు
బస్ ఎకిొ లక్షీమ పురొం దిగి అకొడ ఆత్ోలేక రిక్ష్ ఎకిొ మొంగళా పురొం రావాల్న. చలో పల్నో
న్ుొండ్ి ఇకొడ్ికి రావటొం చాలా పోయ్ాస్ త్ో కూడ్ి ఉొండ్ేది స్మయ్ానికి ఏవీ అొందేవికావు.
నేన్ు లక్షీమపురొం ఏదయ రకొం గా చేరి అకొడ అటెొండర్ వొంకటేశార రావు ఇొంటికి వళళువాడ్ిని
వాళ్ు ఇొంటోో కఫీకాని మజిజ గ కాని ఇచేచవారు త్ాగి అత్ని సెైకిల్ మీద మొంగళాపురొం
చేరేవాడ్ిని. ఉదయ్ొం త్ోమిమదిన్నరకలాో స్ూొల్ లల ఉొండటొం నాధేూయ్ొం. అసెొంబీో జరిపిొంచి
పిలోల్నన కాోస్ులకు పొంపటొం అలవాటు. దానికే ఇబబొందీ రాకుొండ్ా జాగుత్ా పడ్ేవాడ్ిని.
మేస్ట ారుో కూడ్ా స్మయ్ానికే వచేచవారు. వేస్వికాలొం లల ఒొంటిపూట బడులలల మరీ
ఇబబొందిపడ్ాల్నస వచేచది. ఉయ్యూరులల త్లో వారుజామయన్ మయడ్ిొంటికే లేచి పోభావతి
అన్నొం వొండ్ి కూరలు చేసి కారేజి స్రిా ఇసపా తీస్ుక ని హెైదరాబాద్ అవనిగడడ బస్ ఉదయ్ొం
నాలుగయన్నరకే ఉయ్యూరులల ఎకిొ అయిదున్నరకు చలో పల్నో చేరి అకొడ్ిన్ుొండ్ి పెవ
ైి ేట్ బస్
కోస్ొం ఎదురు చూపులు చూడటొం స్రిపర యిేది. విస్ుగకచేచది ఎొందుకు అడ్ిగానాో బాబయ
మొంగలపురొం అన్ుక నే వాడ్ిని.

మళ్ళు ఒకే గదిలల’’అమామయి ఇొంటోో ‘’కాపురొం

మామయలు రనజులలో స్ూొల్ అవగానే కళళుపల్నో బస్ స్ాయ్ొంత్ోొం అయిదిొంటికి వచేచది. అది
ఎకిొ చలో పల్నో సెొంటర్ లల దిగి బజవాడ బస్ ఎకిొ ఉయ్యూరు చేరవ
ే ాడ్ిని ఒకోొస్ారి రాతిో
ఏడున్నర దాటేది. ఎొందుకైనా మొంచిదని అరుజన్ుడ్ిత్ో దగొ రలల ఎకొడ్న
ై ా మొంచి రూమయ
దొ రుకు త్రొందేమో చూడమనానన్ు. చూశాడు మైన్ొం పాటి వేణయగనపాల రావు గారిలో ు
స్ూొల్ కు అతి దగొ ర. అకొడ ఒక రూమ్ నాకు ఇస్ాామనానరు. వళ్ో చూశాన్ు. వేణయ భారూ
విజయ్ అత్ని త్ొండ్ిో ఇదా రు పిలోలు ఉన్న కుటుొంబొం చాలా మొంచిగా ఉనానరు. నేన్ు వాళ్ు
ఇొంటోో ఉొండటొం ఏొంత్ో గకపప అన్ుక నానరు. నలకు య్ాభై లేక అరవై రూపాయ్ల అదా .
ై గది. సెపట క్
పాల్నష్ రాయి. విశాలమన్ ి లెటిోన్ బాత్ రూమ్. వరొండ్ా. చాలాబాగా న్చిచొంది.
వొంట స్ామాన్ు త్చుచక ని దిగాన్ు. నాకు ఉదయ్మే కాఫీ, పెరుగయ, మధాూహనొం టీ
స్ాయ్ొంత్ోొం టీ వాళ్ు ఇొంటోో ఏ టిఫన్
ి చేస్ుక ొంటే నాకు అది త్చిచపెటటటొం దొ డ్యో పొండ్ిన్
ో చూసిొంది. అొందుకే విజయ్న్ు’’
కూరలు ఇవాటొం విజయ్ న్న్ున కన్న త్ొండ్ిో ని చూసిన్టు
మా అమామయి ‘’అనే అొందరికీ చపపపవాడ్ిని చాలా మరాూదగల వాళ్లు భారాూ భరా లు ఏొంత్ో
ఆపాూయ్త్న్ు చూపారు. వేణయ త్ొండ్ిోగారు కూడ్ా ఏొంత్ో మరాూదగా ఉొండ్ేవారు. వూవస్ాయ్ొం
పాడ్ి అనీన ఉొండ్ేవి. వీరి ఇొంటికి అటల ఇటల కజిన్ బోదర్స ఇళ్లునాలుగయ ఒకే మోడల్ గా
ఉొండ్ేవి. వారూ నేన్ొంటే ఆతీమయ్త్ పోదరిశొంచేవారు. ఒకాయ్న్ స్ొంజీవరావు లక్షీమపురొం
షరగర్ ఫాకటరీలల ఉదయ ూగొం. ఇొంత్ అన్నొం స్ట వ్ మీద ఒొండుక ొంటే చాలు అనీన అమరిపర యిేవి.
అరుజన్ుడు పొ దుాన్న స్ాయ్ొంత్ోొం వచిచ ఇలుో ఊడ్ిచ అొంటు
ో త్ోమి వళళువాడు. స్ాొంత్ ఇొంటోో
ఉనానన్న్న ఫీల్నొంగ్ నాకు ఇకొడ ఉొండ్ేది. వత్సవాయిలల పులో య్ూ నాయ్యడు, ఇలుో
పెన్ుగొంచిపర ో లులల బాబయగారిలో ు, మయపాపళ్ులల సీత్ారావమమగారిలో ు, గొండ్ాోయి లల
భారత్మమగారిలో ు, ఇపుపడ్ికొడ ‘’మా అమామయి ఇలుో’’ నాపాల్నటి గకపప ఆశుయ్ాలవటొం
నా అదృషట ొం కొంటే వారి స్ౌజన్ూొం అనే నేన్ు భావిస్ాాన్ు.

లక్షీమపురొం ఫాకటరీ –చలో పల్నో రాజా

ఈ ఫాకటరీ ఉయ్యూరు కే సిపి వారి అధీన్ొం లలనే న్డుస్రా ొంది . ఫాకటరీ లక్షీమపురొం లల ఉొంది.
చిన్నదే. ఒకపుపడు చలో పల్నో రాజా శ్రుమొంత్ర రాజా య్ారో గడడ శివరాొం పోస్ాద్ బహదూ
ా ర్
గారిది. వేలాది ఎకరాలలల చరుకు పొండ్ిొంచేవారు. త్రాాత్ ఉయ్యూరు షరగర్ ఫాకట రీకి
అమేమశారు. శివగొంగ అనే చలో పల్నో బొందరు రనడుడలల బొందరుకు దగొ ర గకపప శివాలయ్ొం
రాజావారిదే. శివరాతిో ఉత్సవాలు వైభవొం గా జరిపపవారు. రాజావారు ఏన్ుగయ అొంబారీపెై
ఊరేగేవారు. గకపప రాజ ఠీవి దరాజ ఉన్నవారాయ్న్ జిలాో బో ర్డ పెస
ో ిడ్ొంట్ గా కూడ్ా పని
చేశారు. రాషట ా పోభయత్ాొం లల ఆరనగూ శాఖా మాత్రూలుగా సపవలొందిొంచారు. గకపప విత్రణ శ్రల్న.
ఆయ్న్ దగొ ర పని చేసి బాగయపడని కుటుొంబమే లేదు. తిరుపతి వేొంకటకవులు ఇకొడ్ికి
వచిచ రాజాగారి స్నామనాలు అొందుకోనేవారు. గరికపాటి కోటయ్ూ, వగైరా స్ొంగీత్
విదాాొంస్ులకు నలవు చలో పల్నో కోట. కలేో పల్నో శ్రు దురాొ నాగేశార స్ాామి ఆలయ్ొం
మహిమానిాత్మైన్ది. కృషాణన్ది ఒడుడనే ఉొంటుొంది. ఉత్సవాలు చాలాఘన్ొం గా
నిరాహిస్ా ారు కదళ్ళ వన్మే కళళు పల్నో అయిొంది. వేటలరి పోభాకర శాసిా గ
ి ారిది, స్ొంగీత్
విదాాొంస్ులు పారుపల్నో వారిది సినీ స్ొంగీత్ దరశకుడు స్ుస్రో దక్షిణా మయరిాగారిది ఈ ఊరే.
దీని దగొ రలలనే ఉన్న టేకు పల్నో లల స్ుస్ారాల హేల ఘొంటస్ాల వొంకటేశార రావు
జనిమొంచారు. ఆయ్న్ శిలా విగుహానిన బాల స్ుబోహమణూొం ఆవిషొరిొంచాడు. వేటలరి స్ుొందర
రామ మయరిాగారిడ్ీ ఈ ఊరేన్ొండ్య య్.

నా దారి తీరు -94

త్రోటిలల త్పిపన్ ---

నేన్ు ఒకస్ారి ఉయ్యూరు న్ుొంచి బయ్లేారి మొంగళాపురొం వస్ుానానన్ు. లక్షీమపురొం

ఉదయ్ొం త్ోమిమది౦త్టి కే చేరుక నానన్ు. అకొడ్ి న్ుొండ్ి మొంగళాపురొం రావటానికి ఏమీ
దొ రకలేదు. కొంగారుగా ఉొంది. టెైొం కు స్ూొల్ కు కు చేరకపర త్ే మాటపడ్ాల్నసవస్ుాొందని
టెన్ిన్ టెన్ిన్. గయొండ్ మహా వేగొం గా క టుటక ొంటోొంది. ఎమీపాలుపర వటొం లేదు. ఇొంత్లల ఒక
చిన్నకారు నా దగొ రకు వచిచ ఆగిొంది. డ్య ర్ తీసి అొందులలని పెదామనిషి ‘’న్మసపా
హెడ్ామస్ాటరు. మీకు అభూొంత్రొం లేకపర త్ే మాకారులల వళాాొం రొండ్ి ‘’అనానరు అొంత్కు
మయొందపుపడూ నేన్ు ఆయ్న్ున చూడలేదు. రక్షిొంచావురా దేవుడ్ా అన్ుకోని కారు
ఎకాొన్ు. స్ూొల్ దగొ రే న్న్ున దిొంపి వళ్ుపర య్ారు. అపుపడ్ే మొదటిగొంట క డుత్రనానరు
అొంటే పావుత్కుొవ పది అన్నమాట హమమయ్ూ అన్ుక నానన్ు. అసెొంబీో
జరుగయపుత్రనానన్ు. ఇొంత్లల జీప్ శబా ొం విన్బడ్ిొంది. ఎవరా అని చూసెా ‘’జిలాో పరిషత్ లల
మా మొగయడు ‘’అొంటే పరిషత్ ఎడుూకేషన్ ఆఫీస్ర్. మా జుటుట అొంత్ా ఆయ్న్ చేతిలలనే
ఉొంటుొంది. ఆయ్న్ పపరు ‘’పరమ హొంస్ ‘’కాని అపపటికే ఆయ్న్కు ‘’పరమ హిొంస్ ‘’అని
పపరకచిచొంది. అొందరీన ఇరికిొంచి బాధపెడత్ాడని పుకారు. స్రే గేట్ దాకా వళ్ో ఆయ్న్ున
ఆహాానిొంచి నా కురీచలల కూచనబటాటన్ు. పెై అధికారివసపా హెడ్ మాస్ట ర్ కురీచలల కూచనవటొం
ఒక ఆచారొంగా వస్రా ొంది. హాజరు పటీట త్పిపొంచి స్ొంత్కాలు వరిఫెై చేశాడు. సెైన్స మాస్ట ర్ పాల్
ఇొంకా రాలేదు. స్ాకు దొ రికిొంది ఆయ్న్కు. రనజూ పాల్ లేట్ గా వస్ాాడ్ా అని అడ్ిగాడు. లేదు
అని టెైొం కే వస్ాాడని క ొంచొం ‘’కలర్’’ ఇచాచన్ు. ఆయ్న్ సెలవు మయొందే చపిప పెడత్ాడ్ా అని
రొండ్య పోశన.అవున్ని నా స్మాధాన్ొం. పాఠాలు బాగా చబయత్ాడ్ా అని మరక బాణొం. నేచురల్
సెైన్స చబయత్ాడని నా స్మాధాన్ొం. ఫిజికల్ సెన్
ై ుస ఇొంగీోషర నేనే చబయత్రనానన్నానన్ు.
ో మొహొం కనిపిొంచిొంది. టీచిొంగ్ ననట్స రాస్ాాడ్ా అొంటే రాస్ాాడని నేన్ు’’ పూత్
స్ొంత్ోషిొంచిన్టు
‘’.మీకు స్హకరిస్ా ాడ్ా అని అడ్ిగిత్ ఇొంచార్జ గా ఆయ్న్ స్హకారొం బాగా ఉొంటుొందని నా
స్మాధాన్ొం. మిగత్ా విషయ్ాలనీన గయమాస్ాా చూశాడు. పాల్ త్పప అొందరూ స్మయ్ానికి
రావటొం లెస్న్ పాోన్ు
ో అనీన వారొం వారొం నేన్ు చక్ చేసి స్ొంత్కొం పెటటటొం అనీన హొంస్గారు
గమనిొంచారు. లాగ్ బయక్ విజిటర్స బయక్ కూడ్ా చూపిొంచాన్ు రికార్డ ్ అనీన పెరైక్ట గా
ఉనానయ్ని స్ొంత్ృపిా పొ ొందాడు. పాల్ కు ఆబలసొంట్ మార్ొ చేసి స్ాయ్ొంత్ోొం త్న్న్ు ఆఫీస్ులల
కలుస్ుకోమని చపపమని జీపెకిొ త్రరుు మనానడు ఆఫీస్ర్ హొంస్. న్న్ున లక్షీమపురొం లల
ఆయ్నవరన దేవుడ్ిలాగా వచిచ కారు ఎకిొొంచుకు రాకపర త్ే నా పని గనవిొందయ హారి . గకపప
పోమాదొం త్పిపొంచాడు భగవొంత్రడు.

పాల్ వచాచడు. స్ారీ చపాపడు. ఆఫీస్ర్ చపపమన్నది చపాపన్ు

వణనకాడు. మనిషి మినీ ఎసీా రొంగా రావు లాగా ఉొంటాడు. కాని భయ్పడ్ాడడు. ’’స్ార్ !నాకు
ఇది క త్ా . ఆయ్న్త్ో మాటాోడటొం భయ్ొం గా ఉొంది. నాత్ొ పాటు మీరుకూడ్ా వచిచ న్న్ున
కాపాడ్ాల్న ‘’అనానడు. స్రే న్ని ఆయ్న్ స్ూొటర్ మీదనే స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ అయినాక
ఇదా రొం జిలాోపరిషత్ ఆఫీస్ కు వళాోొం. పరమహొంస్న్ు కల్నశాొం. మయొందు ఫెైర్ అయ్ాూడు.
నమమదిగా మాటాోడ్ి కూల్ చేశా. క ొంత్ దిగాడు. అపుపడు అస్లు విషయ్ొం చపాపడు. ’’మీ
స్ూొల్ లల పాల్ గయరిొంచి లెకొల మేషట ారు గయరిొంచీ రనజూ ఆకాశ రామన్న ఉత్ా రాలు
వస్ుానానయిచాలా రనజులుగా. అొందుకని ఎొంకైారీ కి వచాచన్ు అనానడు. వాళ్లు రాసిన్దేమీ
నాకు అకొడ కనిపిొంచలేదు. స్ూొల్ బాగా రన్ అవుత్ోొందనే స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంది ‘’ అని నాత్ొ
చపిప పాల్ న్ు ‘’నీ పోవరా న్ మారుచకో. మళ్ళు కొంపెో ొంట్
ట వసపా య్ాక్షన్ తీవోొం గా ఉొంటుొంది
‘’అని హెచచరిొంచాడు. అపపటి న్ుొంచి పాల్ పిల్నో అయ్ాూడు భలషజొం చూపిొంచలేదు. నేన్ు
ఆయ్న్ున రక్షిొంచాన్నే కుుత్జా త్లల ఉొండ్ి పని చేశాడు.. వత్సవాయిలలస్ూొల్ వదిల్న ఇొంటికి
వచేచలలపు అకస్ామత్ర
ా గా డ్ి ఇ వొ రావటొం, ఇపుపడు మొంగళాపురొం లల హొంస్గారి విజిట్
లల నేన్ు స్మయ్ానికి స్ూొల్ లల ఉొండటొం దవ
ై ొం కాపాడ్ిన్ ఘటన్లే న్ని న్మయమత్ాన్ు
లేకపర త్ స్రీాస్ రిజిస్ట ర్ లల యిెరు ఎొంటీో పడ్ేది.

ఆ త్రాాత్ ఒకటి రొండు స్ారుో మా స్ూల్ మీద హొంస్గారి నిఘా కన్పడ్ిొంది. ఒకస్ారి
ఏదయ స్ొందరుొం గా సెలవు పోకటిొంచాన్ు. అది ఆయ్న్ దృషిట కి వళ్ో ననటస్
ీ పొంపటొం జరిగిొంది.
నేన్ు మయొందే పరిమషన్ కోస్ొం ఆయ్న్కు రాశాన్ు కాబటిట స్రిపర యిొంది. పోయ్ర్ పరిమషన్
లేకుొండ్ా సెలవు డ్ికో ర్
ే చేయ్కూడదని ఒక స్లహా పారేశాడు. స్రేన్నాన.పాల్ గారికేస్ు
రొండు నలల దాకా న్లుగయత్ూనే ఉొంది. చివరికి ఏదయ క ొంత్ చేత్రలు త్డ్ిపి పాల్ బయ్ట
పడడ జాాపకొం.

మా వివాహ రజత్ోత్సవొం

మా వివాహమై 25 ఏళ్లు అయిొంది. నేన్ు మొదటిస్ారిగా మోపిదవి

ే హెైస్ూొల్ లల నా
ఉదయ ూగ జీవిత్ానిన 1963లల పాోరొంభిొంచాన్ు. 1964 ఫిబవ
ో రి 21.అొందుకని మా శ్రుమతిని
మయొందు రనజుకే మొంగళా పురొం రమమనానన్ు. వచిచొంది పిలోలూ వచాచరు. 21 ఉదయ్ొం
మేమిదా రొం మోపిదవి
ే వళ్ో శ్రు స్ుబోహమణీూశార స్ాామి దరశన్ొం చేస్ుకోచాచొం. స్ాయ్ొంత్ోొం
ఇొంటి దగొ ర చేసిన్ సీాటు హాటల గారలు పుల్నహో ర, పాయ్స్ొం ఆవడలు త్ో స్ూొల్ స్ాటఫ్
కు బోహామొండమైన్ విొందు ఇచాచన్ు. అపపటిదాకా ఎవరికీ చపపలేదు.అొందరూ ఆశచరూ పర యి
అభిన్ొందిొంచారు. ఇది ఒక క త్ా వరవడ్ిని స్ృషిటొంచిొంది. అ త్రాాత్ డ్ాోయిొంగ్ మేషట ారు
పాొండురొంగా చారుూలగారు కూడ్ా ఏదయ స్ొందరుొం గా గాుొండ్ పారీట చేశారు. త్రాాత్
మరిక ొందరు టీచరుో చేసి ఉత్ాసహ వాత్ావరణానిన కల్నగిొంచారు.

అపపటికే న్న్ున టెన్ా పిలోలు అకొడ్ే ఉొండ్ి టలూషన్ చపపమని వొతిా డ్ి చేశారు.
ఎలాగయ గది తీస్ుక నానన్ు కన్ుక ఉన్న స్మయ్ొం లల చబయత్ాన్ని చపిప పాోరొంభిొంచా.
చొండో ఉమా, చొండో శిరీష, మాలెొంపాటి వొంకటేశారరావు, లు చేరారు అొందులల ఉమా చాలా
చురుకైన్ త్ల్నవైన్ పిళ్ు. వొంకటేశారరావు మా అమామయికి దగొ ర బొంధువు మొంచికురాుడు.
ఒక త్ొమిమదయ త్రగతి అమామయి కూడ్ా చేరిొంది. డబయబలేమి తీస్ుక నాననన జాాపకొం
లేదుకాని ఏదయ కాలక్షేపొం గా స్ాగయత్ోొంది. స్ాయ్ొంత్ోొం అరున్నరన్ుొంది రాతిో త్ోమిమదివరకు
ఉదయ్ొం ఆరున్నర న్ుొండ్ి త్ొమిమది వరకు నేన్ు ఉొండ్ే రనజులలో చపపపవాడ్ిని .
లెకొలు,ఫిజికల్ స్సిన్స ఇొంగీోష్ పెై ఎకుొవ శుదధ చూపపవాడ్ిని. ఒకస్ారి ఏదయ పనిమీద
బొందరు వళ్ో మాజీ హెడ్ మాస్ాటరు జోశుూల గారిొంటికి వళ్ో పలకరిొంచాన్ు. దొంపత్రల్నదా రూ
న్న్ున గ్రవొం గా ఆదరిొంచారు. అకొడ్ిన్ుొంచి మా పిచాచలకొయ్ూ వాళ్ుొంటికి అొంటే
వారణాసి వారిొంటికి వళ్ో చూసి వచాచన్ు. స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ కు కాని పదవ త్రగతి
పరీక్షలకు డ్ిపార్ట మొంటల్ ఆఫీస్ర్ గా కాని వేసెా పిచాచలకొయ్ూ వాళ్ుొంటోోనే ఉొండ్ేవాడ్ిని.
స్ాొంత్ త్మయమడ్ిలాగా ఆదరిొంచేది అకొయ్ూ బావగారు కూడ్ా అదే స్ౌజన్ూొం చూపపవారు.
పిచాచలకొయ్ూ అొంటే మా రేపలెో బాబాయి రాయ్పర ో లు శివరామ దీక్షిత్రలుగారి
పెదామామయి. మా రొండ్య అకొయ్ూ దురొ కు స్హాధాూయి. ఉయ్యూరులల మా ఇళ్ులల కారూ
కరామత్రలకు ఎపుపడూ వస్ూ
ా ొండ్ేవారు. పిచాచలు, బాల,సీత్ అకొ చలెో ళ్లు, బాల, సీత్
గయొంటలరు లల ఉొంటారు. అన్నయ్ాూ అన్నయ్ాూ అొంటల మహా ఆపాూయ్ొం గా ఉొండ్ేవారు.

స్ూొల్ వారిికోత్సవొం

మొంగళాపురొం స్ూొలు వారిికోత్సవొం అొంత్కు మయొందవరూ చేసిన్టు

ో లేదు. నేన్ు క త్ా
స్ాొంపోదాయ్ొం పోవేశ పెటట ాలన్ుక నానన్ు స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల చపిప ఒపిపొంచాన్ు. అసెొంబీో లల
చపిప పిలోలకు త్ల్నయ్ జేశాన్ు. ఆటలలల పర టీలు వాూస్రచన్, వకా ృత్ాొం డ్ాోయిొంగ్, లలల
పర టీలు నిరాహిొంచాలని పెై త్రగత్రలలల న్ు కిొంది త్రగత్రలలలన్ూ అనినటా మయొందున్న
ఉత్ా మ విదాూరుధలకు, స్ూొల్ పరీక్షలలల కన్సల్నడ్ేటేడ్ మారుొలన్ు బటిట ఫస్ట సెకొండ్ థర్డ
పోతికాోస్ లలన్ు బహుమత్రలు ఇవాాలని నిరణయిొంచాొం. మరి దీనికి డబయబ కావాల్న. స్ూొల్
ఫొండ్స ఏమీ లేవు. అపుపడు చొండోఉమా స్ూొల్ పీపుల్ లీడర్ గా ఒక స్లహా చపిపొంది .
ఊరనోకివిదాూరుధలే వళ్ో విషయ్ొం చపిప చొందాలు వస్ూలు చేసి ఇస్ాామని అొంది . అొందరూ
ఒపుపక నానరు. స్ాటఫ్ అొంత్ా జీత్ాలన్ు బటిట చొందాలు వేశారు. వస్ూలు చేశాొం. ఉమా
ఐడ్ియ్ా బాగా పని చేసొంి ది. స్ాచచొందొంగా త్ల్నదొండుోలు మయొందుకు వచిచ వాళ్ో కు డబయబలు
అొందజేశారు. పెస్
ో వాళ్లు ఆహాాన్ పతిోకలూ, స్రిటఫికటు
ో ఉచిత్ొంగా పిోొంట్ చేసి
ఇస్ాామనానరు. ఇవనీన చకొగా కుదిరాయి. ఊళళు చొండో పోస్ాద్ గారు అనే పెదా భయస్ాామి
కురాుడు ఉనానరు. ఆయ్న్ున ఆహాానిొంచాొం. లక్షీమపురొం షరగర్ ఫాకటరీ మేనేజర్ గారినీ
పిల్నచాొం పిలోలకు గేమ్స స్ర పర్ట్ పర టీలు జరిపిొంచొం గకపప పొండగ వాత్ావరణొం ఏరపడ్ిొంది.
అొందరూ ఉత్ాసహొం గా పాలగొనానరు. ఎన్నడూ లేని ఐకూత్ వచిచొంది. వారిికోత్సవొం పరమ
వైభవొం గా జరిగిొంది. విదాూరుధలొందరికీ సీాటు హాటు పాకట్స ఇచాచొం స్ాటఫ్ కు ఊరి
పెదాలకు టీ పారీట ఇచాచొం. పిలోలొందరికీ దాదాపు ఏదయ ఒక బహుమతియో స్రిటఫికేటా ో
 ో చేయ్టొం త్ో వారి ఉత్ాసహానికి అొంత్ే లేకపర యిొంది . ఈ య్ానివరసరి చరిత్ల
వచేచటు ో ల
చిరస్ాాయి గా నిల్నచిొంది.

డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు పదవీ విరమణ

డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు పా౦డు రొంగాచారుూలు గారు ఉత్ా మయలు. గకపప స్హాయ్ కారి.
సపకేుటరిగా స్మరధొం గా పని చేశారు అొందరి త్ోన్ూ స్ొంపోదిొంచి చకొని నిరణయ్ాలు చేసవ
ప ారు.
ఒకే కుటుొంబ భావన్ కల్నగిొంచారు. ఆయ్న్ పదవీ విరమణ అొందరికి బాధ కల్నగిొంచిొంది ఘన్
స్నామన్ొంవీడ్య ొలూ చేశాొం నేన్ు ఆయ్న్ మీద ఒక కవిత్ రాసి చదివాన్ుకూడ్ా. త్లుగయ
మేషట ారు కూడ్ా పదాూలు రాశారు ఆయ్నా అొంత్ే గకపపగా ఇొంటి దగొ రే అనీన వొండ్ిొంచుక ని
వచిచ గకపప పారీట ఇచాచరు. ఒకటి రొండుస్ారుో స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ అవగానే త్న్త్ో
పెదకలెో పల్నో కి వాళ్ు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో భారూ చేత్ గారలు వొండ్ిొంచి టిఫిన్ పెటట ొంి చేవారు
అకొడ్ిన్ుొండ్ి దేవాలయ్ానికి తీస్ుక ని వళ్ో దరశన్ొం చేయ్ొంచి బజవాడ బస్ ఎకిొొంచేవారు.
చాలా గ్రవొం, మరాూదా ఉన్న పెదామనిషి. రిటెైర్ అయిన్ రొండ్ేళ్ు లలపప చనిపర య్ారని
త్ల్నసి విచారిొంచాన్ు.

త్లుగయ మేషట ారు మయదిగకొండ మల్నో కారుజన్ రావు ఆరాధుూలు. ఒక స్ారి స్ాహితీ
మొండల్న స్మావేశొం మా స్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామి దేవాలయ్ొం లల జరిగిత్ే వచిచ మొంచి
స్ాహిత్ోూపనాూస్మిచాచరు. ఆయ్న్ పాొండ్ిత్ాూనికి అొందరొం అబయబరపదాాొం. ఆయ్ాస్ొం త్ోనే
అత్గనపపగా మాటాోడ్ారు. ఇన్ షర్ట వేసపవాడ్ేపుపడూ. వేస్వికాలొం లల గయొంటలరు వళ్ో అకొడ్ే
అకస్ామత్ర ో త్ల్నసిొంది.
ా గా చనిపర యిన్టు

రొంగా య్ాజిటేషన్

వొంగవీటి మోహన్ రొంగా నిరాహార దీక్ష బజవాడలల చేస్ా ుొంటే ఏొంటి రామారావు
మయఖూమొంతిోగా ఉొండ్ి పర లీస్ులత్ో దీక్ష భగనొం చేయిొంచాడని, రొంగా మరణొం త్ో
అటుటడ్ికిపర యిన్ కాపులు కోపావేశొం త్ో కమమవారి ఆస్ుాలనీన ధాొంస్ొం చేయ్టొం దానికి
పోతిగా కాపుల ఆస్ుాల్నన వీరు ధాొంస్ొం చేయ్టొం రాషట ొంా లల మయఖూొం గా కృషాణ జిలాోలల గకపప
విపత్ొర పరిసిాతిని త్చిచొంది. స్ూొళ్లు కాలేజీలు మయత్ పడ్ాడయి. సెలవులు పొ డ్ిగిొంచారు.
కమయూనికేషన్ కూడ్ా లేదు. ఒక స్ారి రివోపెనిొంగ్ కు బస్ుసలు లేక నేన్ు నా లూనా మీద
ఉయ్యూరు న్ుొండ్ి మొంగళాపురొం వళాోన్ు. పపపర్ చూసిన్ వారొందరూ వచాచరు. కాని ఎన్
డ్ి ఎస్ అరుజన్రావు మాత్ోొం హెైదరాబాద్ లల చికుొకు పర యి రాలేదు. మరానడు బడ్ికి
వచాచడు. ఇపుపడు ఏొం చేయ్ాల్న ?అన్నది పెదా స్మస్ూ రివోపెనిొంగ్ రనజున్ రాకపర త్ే
సెలవులనీన జీత్న్స్ట మై జీత్ొం రాదు, ఆయ్న్ వచిచ బకొ మొహొం త్ో కూరుచనానడు.
స్ొంత్కొం పెటట నివాలేదు. డ్ియి వొ న్ుొంచి పరిమషన్ త్చుచక ొంటేనే హాజరు లల స్ొంత్కొం
చేయ్ాల్న. అొందరొం త్లలు పటుటకు కూరుచనానొం. డ్ియి వొ ఆఫీస్ు కూదాకాల్న
బయదిదయిొంది. రికారుడలు ఏవీలేవు ఆధారానికి. దీనో నొంచి ఎలా బయ్టపడ్ాల్న. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్
వేసి అొందరీన స్ొంపోదిొంచాన్ు. ఒకరిదారు ఆయ్న్కు వూతిరేకొం గా మాటాోడ్ారు. ఆ ఇదా రినీ
విడ్ిగా పిల్నచి నేన్ు వారిత్ో మాటాోడ్ాన్ు ‘’ఇపపటిదాకా స్ూొల్ లల మొంచి ఐకూత్
కాపాడుకోనానొం. మన్ొం అొందరొం ఒకటిగా ఉొంటె ఎవరూ మన్ల్నన ఏమీ చయ్ూలేరు. ఆయ్న్
ఏడుస్ుానానడు. ఆయ్న్ది గవరనమొంట్ ఉదయ ూగొం. లీవ్ అదీ స్ాొంక్షన్ కావాలొంటే ఎొంత్ోకాలొం
పడుత్రొంది.రికారుడలే త్గలబడ్ాడయి. జీత్ొం రాకపర త్ే ఎవరికైనా ఇబబొందేకదా మీరుకూడ్ా
స్రే న్ొంటే నిన్ననే ఆయ్న్ మన్త్ో బాటు స్ూొల్ కు వచిచన్టు
ో స్ొంత్కొం పెటట స్
ి ా ాన్ు ‘’అని
న్చచ చపాపన్ు వాళ్ుదా రూ కూడ్ా మత్ా బడ్ి చివరికి ఆయ్న్త్ో స్ొంత్కొం చేయిొంచటానికి
అొంగీకరిొంచారు. అొందరి స్మక్షొం లల అరుజన్ రావు త్ో ఆ కిొందటి రనజు స్ొంత్కొం చేయిొంచాన్ు.
అొందరూ కిమినానసిా . న్న్ున అొందరూ అభిన్ొందిొంచారు. అరుజన్ రావు నాకాళ్ుమీద
పడ్ేొంత్గా కృత్జా త్ మాటలలో చేత్లలో చూపిొంచాడు. హమమయ్ూ మళ్ళు ఒక గొండొం గడ్ిచి
పిొండొం బయ్ట పడ్ిొందని స్ొంత్ృపిా చొందాొం. హెడ్ మాస్ాటరికి క ొంత్ చాకచకూొం, కలుపుకు
పర యిే త్త్ా ాొం ఉొండ్ాలని త్ల్నసిొంది. నావిజయ్ రహస్ూొం అదేన్ని పిస్ా ుొంది.

నా దారి తీరు -95

బదిలీ పోహస్న్ొం

స్ొంవత్సరొం మొంగళాపురొం లల పని చేసన్

ి త్రాాత్ బయదిధ మారి మళ్ళు టాోన్స ఫర్
పోయ్త్ానలు శురూ చేశాన్ు. ఎపుపడూ నా పోయ్త్ానలేవో నేన్ు చేస్ుక నేవాడ్ిని .
పెన్మకూరు హెస్
ై ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు స్ూరపనేని వొంకటేశార రావు రిటెైర్ అవుత్రనానరని
త్ల్నసి, అకొడ్ికి వడ్ిత్ే ఇొంటికి దగొ ర గా ఉన్నటు
ో ఉొంటుొందనే ఆశ పుటిటొంది. పురుకు పురుగయ
 ో అదే ఆలలచన్ మన్స్ులల స్ుళ్లు తిరిగిొంది . అన్ుకోకుొండ్ా అపపటికే నాకు
త్ొలచిన్టు
శిషరూడు పెన్మకూరు వాడు వలూ
ో రు కరణొం అయిన్ పెన్మకూరు పోభాకర రావు కు నేన్ు
బదిలీ పోయ్త్ానలు త్ల్నశాయి అదీకాక నా చిన్ననాటి సపనహిత్రడు కన్కవల్నో వాడు మారేపల్నో
చలపతి బావ మరది కీ త్ల్నసి పోభాకర రావు దాారా పోయ్తినసపా పని జరుగయత్రొందనానడు.
స్రే అన్ుక నాన. ఎవరికీ చపపలేదు. దీనికి ఎలా పాోరొంభిొంచాలల త్ల్నయ్క గయొంజాటన్ పడ్ాడ.
ఇొంత్లల పోభాకర రావు స్లహా పోకారొం ఉయ్యూరు మొండలొం మాజీ అధూక్షుడు, నాకు
హెైస్ూొల్ లల కాోస్ మేట్ దిరిసెొం పోభాకరరావు చబత్ే చైరమన్ కోటేశార రావు గారు త్పపక
బదిలీ చేస్ా ారని చపాపరు. ఇొంకేమయొంది నా పని యిటెట అయిపర త్రొందని పిొంచిొంది.
పోభాకరరావు ఉయ్యూరు గయడ్ొం లల ఉొంటాడు. ఎపుపడూ అటు వళళు పని లేని నేన్ు
అకొడ్ికి వళ్ో వచిచన్ పని చపాప. ’’అదొంత్ పని పోస్ాద్ గారూ. నేన్ునానగా. పని
అయిపర యిన్టేో అన్ుకోొండ్ి. మన్ొం అొందరొం కల్నసి రుదోపాక వళ్ో పిన్నమనేని ని కల్నసి
చబయదాొం. ఆయ్న్ కాదన్రు. మనిదా రొం కాోస్ మేట్స కదా హామీ ఇస్ుానానన్ు అనానడు
ి టో యిొంది. రకటెట విరిగి నేతిలల పడ్ిొందని పిొంచిొంది మయత్కగా చపాపలొంటే
‘’.యిెగిరి గొంత్ేసన్
‘’మయడ్ిడ మీద గయడడ నిలవ లేదు ‘’.

మోస్ొం గయరన

ఒక రనజు నేన్ు ఇదా రు పోభాకర రావు లు, ఉయ్యూరు స్మితి మాజీ అధూక్షుడు మొవాా
మోహన్రావు అొందరొం కారు లల రుదోపాక వళ్ో చైరమన్ కోటేశార రావు గారిని కల్నశాొం.
వాళ్ుొందరూ న్న్ున పెన్మకూరు కు టాోన్స ఫర్ చేయ్మని అడ్ిగారు. త్పపకుొండ్ా చేదా ాొం.
మేస్ట ారిని మయొందు లాొంగ్ లీవ్ పెటటమన్ొండ్ి. ఒక నల త్రాాత్ జాయినిొంగ్ పరిమషన్
ే మన్ొండ్ి. నా పని త్ేల్నకవుత్రొంది. ’’అనానరు. స్రే అని చపిప అటున్ుొంచి అటు
అపెైలైచయ్
బొందరు జిలాో పరిషత్ ఆఫీస్ కు వళ్ో పరిషత్ ఎడుూకేషన్ ఆఫీస్ర్ న్ు కూడ్ా అొందరొం కల్నసి
, నేన్ు లీవ్ పెటటబో త్రన్నటు
ో చపిప గయమాస్ాా శేషగిరి రావు గారికీ చవిలల వేసి ‘’పోస్న్నొం
‘’చేస్ుక ని, అొందరొం హో టల్ కళ్ు ఫుల్ గా ‘’మకిొ ‘’స్ాయ్ొంత్ాోనికి ఉయ్యూరు చేరుక నానొం.
దీనికి నాకు అయిన్ ఖరుచ ఆనాడ్ే రొండు వేల రూపాయ్లు. ఇొంత్ భారీగా నేనపుపడూ
టాోన్సఫర్ కోస్ొం ఖరుచ చేసి ఉొండలేదు. గయొండ్ గయభలల్ మొంది. చేత్రలు అపపటికే
కాలుచకోనానన్ు. ఇక ఆకులవలన్ లాభొం లేదని మన్స్ులల అనిపిొంచిొంది . నేన్ు
మొంగళాపురొం వళ్ో లాొంగ్ లీవ్ కు అపెైలై చేశా.
 ఇకొడ్ి న్ుొంచి కదొం అడడ ొం గా తిరిగిొంది. పెన్మకూరు కమమ టలరు. రిటెైర్ అయిొంది కమమ
హెడ్ మాస్ాటరు. కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ వొంకట నారాయ్ణ గారు అదే కులొం. అడుస్ుమిల్నో
స్ూరూనారాయ్ణ కాొంగుస్ వాడు ఆయ్న్దీ అదే కులొం. అలాొంటిది మన్కు చపపకుొండ్ా
ఒక బాపననడు పెన్మకూరు రావటమా ?అని వీళ్ుొంత్ా కూడ్ా బలుకోొనానరని త్ల్నసిొంది.
రనజూ జిలాోపరిషత్ కు వళ్ో కాొంప్ ఆఫీస్ర్ న్ు గయమాస్ాాలన్ు చైరమన్ గారినికల్నసప ‘’నాయ్యడు
‘’అనే కమమ త్లుగయ మేషట ారు ఇకొడ కిొంగ్ మేకర్. పెన్మకూరులల పని చేస్ా ునానడు.
ఆయ్న్కు త్లీకుొండ్ా ఈ పాోొంత్ొం లల ఏ టాోన్స ఫరూ జరగదు. అత్నే వళ్ో ఆరడ ర్ త్చేచొంత్
చకరవ ఉన్నవాడు. ఉయ్యూరులల ఫెన
ై ాన్స న్డపటొం చైరమన్ గారి గయడ్ివాడ చిట్ ఫొండ్
వూవహారాలూ చూడటొం వలన్ అత్నికి ఇొంఫ్ుోఎన్స ఎకుొవ. అత్ని చుటల
ట ఎపుపడూ
అరడజన్ు మొంది మేస్ట ారుో పరి వేషట ొంి చి ఉొంటాడు. నాయ్యడు నాకూ మిత్రోడ్ే. అత్నిభారూ
జి రొంగయ్ూ గారు అని గరికపరుు కు చొందిన్ ఉయ్యూరులల మాత్ో పాటు పని చేసిన్ ఆయ్న్
గారి కూత్రరే. ఆ అమామయి నా స్ూ
ట డ్ొంట్ కూడ్ా. నేన్ు పెన్మకూరు పెోసడ్
ి ొంట్ న్ుకాని,
స్ూొల్ కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ న్ు కాని అస్లు కలవనే లేదు అకొడ్ికి రావాలని ఉొందని వాళ్ో కు
త్ల్నయ్ జేయ్లేదు. అది ఒక రకొం గా వాళ్ో కు అవమాన్ొం అని పిొంచవచుచ. అొంత్కు
మయొందు కూడ్ా సెన్
ై స మాస్ాటరిగా నేన్ు కమిటీ వారికి త్ల్నయ్కుొండ్ా విస్సన్న పపటన్ుొండ్ి
మయడు నలలలోనే బయ్టపడ్ి పెన్మకూరు వచాచన్ు. అది వాళ్ున్ు కలక వేస్ా ూనే ఉొండ్ి
ఉొండచుచ. కన్ుక నేన్ు అకొడ్ికి రాకుొండ్ా ఉొండటానికి అనిన రకాల పావులు కదిపారు.
నేన్ు ఈ పోభాకరరావు బృొందానిన చలపాయి బామమరిాని న్మయమకోనానన్ు.

నాయ్యడు ఉయ్యూరు సెొంటర్ లల కనిపిొంచిన్పుపడలాో ‘’పోస్ాద్ గారు ! ఆరడ ర్

ో . నేన్ు ‘’మీకు త్లీకుొండ్ా ఆరడ ర్ ఎలా
ఎపుపడు వస్ుాొంది ?’’అని అడ్ిగే వాడు త్ల్నయ్న్టు
వస్ుాొంది ?’’అనేవాడ్ిని ‘’మీకే వస్ుాొంది పెన్మకూరు ‘’అని జోల పాడ్ేవాడు. న్వీా
న్వాకుొండ్ా న్వేా వాడ్ిని అొంటే ఏడవ లేక న్వేా వాడ్ి న్న్నమాట. కాని నా వన్క ఏదయ
గయడు పుటాణీజరుగయ త్ోొందని అరధమయిూొంది. న్న్ున పెన్మకూరు వేయ్రని న్మమకొంగా
త్ల్నసిొంది.. గయమాస్ాాన్ు కల్నశా. పరమహొంస్ గారినీ కల్నశాన్ు. అపుపడు ఆయ్న్ ‘’మేస్ట ారూ
! మిమమల్నన పెన్మకూరు వేసప ఆలలచన్లల చైరమన్ గారు లేరని త్లుస్రా ొంది. అకొడ కమిటీ
వారిని మీరు పోస్న్నొం చేస్ుకోలేదు. మీ మీద నాకు మొంచి అభిపాోయ్ొం ఉనాన స్ాయ్ొం
చేయ్ాలని ఉనాన నేనేమీ చేయ్లేని పరిసతి.
ిా మీ పోయ్త్ానలు గటిటగా చేస్ుక ని
న్స్ట పడకుొండ్ా మయ౦దు జాయిొంగ్ పరిమషన్ పెటటొండ్ి జాగుత్ా ‘’అని చాలా చకొగా చపాపరు
ఏదీ దాచకుొండ్ా. అపపటి దాకా నాకూ పరమహిొంస్ అని పిొంచిన్ ఆయ్న్ ఇపుపడు నిజొం
గా ‘’పరమ హొంస్ ‘’అనిపిొంచారు. ఆయ్న్ చపిపన్టేో వొంటనే జాయిొంగ్ పరిమషన్ కోస్ొం అపెైలై
చేశాన్ు.

ప ేమీ లేదు. రనటోో త్లపెటట ాన్ు రనకటి పర టుకు వరవాల్నసన్ పనేమయొంది . అొంత్ా మోస్ొం
చేసద
గయరన అనిపిొంచిొంది పోభాకరాువులు కాడ్ి పారేశారు. మన్ స్ొ మయమత్ో స్ర కు చేస్ుక నే వాళ్లు
వీళ్లు. త్పుప మన్దే కన్ుక ఏదత్
ై ే అది అయిొందని వాళ్ు దగొ రకు వళ్ుటొం మానేశాన్ు.
ఆరడ ర్ కోస్ొం ఎదురు చూస్ుానానన్ు. చివరికి నా లీవ్ మొంజూరై జాయినిగ్ పరిమషన్ మైలవరొం
దగొ ర ఉన్న ‘’చిలుకూరి వారి గయడ్ొం ‘’కు టాోన్స ఫర్ చేస్ా ూ ఆరడ ర్ వచిచొందని త్ల్నసి జిలాో
పరిషత్ కు వళ్ో ఆరడ ర్ త్చుచక నానన్ు. అొందరూ నా మీద స్ాన్ుభయతి చూపిొంచారు.. అది
భరిొంచటొం కషట మైొంది. మొదటిస్ారిగా కాటా దబబ పీటీ దబబ తినానన్ు. బయదిధ వచిచొంది
లేమపలేస్ుకోనానన్ు. రాచకీయ్ నాయ్కుల్నన న్మమటొం యిెొంత్ త్పర ప త్ల్నసిొంది. త్ల్నసి
కూడ్ా అడుస్ులల కాలు వేస్ా ాొం ఒక ొకొపుపడు అదే జరిగిొంది నాకు. చిలుకూరి వారి గయడ్ొం
ఎకొడుొందయ త్లీదు. అస్లు అలాొంటి పపరుత్ొ ఒక ఊరు ఉొందని త్ల్నయ్దు. కాని
స్ుబాబరావు అనే తిరువూరు ఏొం ఇ వొ ఒక స్ారేకొడ్య కల్నసి మైలవరొం దగొ రుొందని, చాలా
బాగా ఉొంటుొందని చాలా మొంచి స్ూొలు అని చపాపరు. అకొడ అపపటిదాకా పని చేసన్
ి
హన్ుమొంత్ రావు నాకు రాజమొండ్ిో టెోయిొంగ్ మేట్. అత్నిన కాజ హెైస్ూొల్ కు
మారిచ న్న్ున అకొడ్ికి వేశారన్నమాట. ఒక మొంచి రనజు అకొడ్ికి జాయిన్ అవటానికి
బయ్లేారి వళాోన్ు. ఆవివరాలు త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు. ఇదీ ‘’మోస్ొం గయరన
కద’’.ఇొంత్మోస్ానికి నేనపుపడూ గయరికాలేదు. ఒక రకొం గా భగవొంత్రడు బయదిధ చపాపడ్ేమో
అనిపిొంచిొంది. ఉన్న చనట ఉొండక ఈ తిపపలెొందుకు ?అని పిొంచిొంది. కాని ఊరుకోనిస్ుా౦దా
బయదిధ ?

నా దారి తీరు -96

పులూ
ో రు అనే చిలుకూరి వారి గయడ్ొం లల చేరటొం
 ఉయ్యూరు న్ుొంచి భోజన్ొం చేసి బస్ లల బయ్లేారి మైలవరొం చేరి అకొడ్ి న్ుొండ్ి తిరువూరు
ో రు చేరాన్ు. మధాూహనొం వరజుొం ఉొంది. కాసపపు అకొడ హో టలలో కాలక్షేపొం
బస్ ఎకిొ పులూ
చేసి వరజుొం వళ్ుగానే హెస్
ై ూొల్ లలకి అడుగయ పెటట ాన్ు. పోశాొంత్ వాత్ావరణొం. రనడుడ పోకొనే
స్ూొలు. కాొంపౌొండ్ వాల్ ఉొంది బల్నడ ొంగయో ఉనానయి. హెడ్ మాస్ాటరు బదిలీ అయి వళాురు
కన్ుక సెన్
ై స టీచర్ విజయ్ లక్షిమ గారు సీనియ్ర్ అవటొం వలన్ ఇొంచారిజ గా ఉనానరు. ఏొం
పురుషర త్ా మాచారి అనే లెకొలమేస్ట ారు, వీరు భొటో శేషగిరి రావు అనే సెకొండరీ టీచరు
వొంటనే పరిచయ్మయ్ాూరు. ఇదా రూ మొంచి వాళ్లుగా కనిపిొంచారు. ఆఫీస్ు వూవహారాలనీన
ఆచారిగారికి కరత్లామలకొం. గయమాస్ాా పర స్ట ఖాళ్ళ గా ఉొంది. డ్ిోల్ మాస్ాటరు గయరు పోస్ాద్.
సీనియ్ర్ మోస్ట . మొంచి ఆటగాడు. డ్ిోల్ మాస్ాటరుగా ఉొంటలనే బఎడ్ చేసి త్ట యి
ా ొంగ్ పూరిాచస
ే ి
స్ర షల్ మాస్ాటరుగా ఇకొడ పని చేస్ా ునానడు. చలమా రడ్ిడ విన్ుక ొండ వాడు యిెన్ డ్ి ఎస్
గా ఉనానడు. న్రసిొంహా రావు గారనే త్లో పొంచకటుట ఆయ్న్ ఏ క ొండూరు న్ుొండ్ి రనజూ
ో అని గయరుా. లాబ్ పెదాగా ఏమీలేదు.
వచేచవాడు. టెన్ా త్పప హామిగిల్నన్వి రొండ్ేసి సెక్షన్ు
దాస్ు అని అటెొండర్ చురుకుగా ఉొండ్ేవాడు. త్లుగయ మేషట ారు కృషర
ణ డు కురాుడ్ే. మైలవరొం
న్ుొండ్ి వచేచవాడు. పిలోలు డ్ిసప
ి న్ ిో గా ఉన్నటేో కనిపిొంచారు. విజయ్ లక్షిమ గారి దగొ ర చారిజ
హాొండ్ ఓవర్ చేస్ుక నానన్ు. ఆచారి గారు టిఫిన్ కాఫీ ఇొంటి న్ుొండ్ి త్పిపొంచారు. తినానన్ు.
ఉొండటానికి బాగానే ఉొంది. అయిత్ే నా దారిలలకి త్చుచకోవాల్న. ఎకుొవ రనజులు ఉొండ్ాలనీ
లేదు. కన్ుక బయ్ట రూమ్ మాటాోడకొర లేదని చపాపన్ు హెడ్ మాస్ాార్ రూమ్ లలనే
వన్క ఖాళ్ళలల వొంట చేస్ుక ొంటల కాల క్షేపొం చేయ్వచచని భావిొంచాన్ు.. నాకు ఏ రకమైన్
ఇబబొందీ ఉొండదని త్ామయ అొందరూ కని పెటట ు క ని ఉొంటామని అచారిగారు శేషగిరిరావు
గారు హామీ ఇచాచరు స్రేన్నానన్ు. ఆచారిగారు ఇొంటికి తీస్ుక ని వళ్ో వాలో మమగారికీ
భారూకూ పరిచయ్ొం చేశారు మహా దొ డడ ఇలాోళ్లు వారు ఇొంటివారూ రడుో చాలా మొంచివారు.
మళ్ళు రాతిోకి బయ్లేారి అొంచలొంచలుగా ఉయ్యూరు చేరాన్ు.

నేన్ు త్చిచన్ మారుపలు

స్ూొల్ కు గారడ న్ లేదు. కన్ుక టీచరో త్ో స్ొంపోదిొంచిఖాళ్ళ పోదేశొం లల ఒకోొ సెక్షన్ కు క ొంత్
స్ా లొం కేత్ా ఇొంచామయ అొందులల పిలోలు మొకొలు పెటట ి పర షిొంచాల్న. ఎవరి త్ోటబాగా ఉొంటే
వారికి బహుమతి ఇస్ాామని పోకటిొంచాొం. వారికిచిచన్ స్ా లొం బాగయ చేస్ుక ని మొంచి
పూలమొకొలు, కాయ్ గయరలమొకొలు నాటి పొండ్ిొంచేవారు. మొంచి హుషారుగా పని
చేసపవాళ్లు. డ్ిోల్ మాస్ాటరుో కాోస్ టీచరుో పరూ వేక్షిొంచేవారు. ఇకొడవిదాూరుధలకు సెపషల్ ఫి
llaకనసషన్ ఇవాకుొండ్ా ఫీజులు దానిత్ో బాటు కిొంది కాోస్ు వాళ్ో దగొ ర న్ూటయ్ాభై పెైకో ాస్
వారు రొండు వొందలువస్ూలు చేసి కామన్ గయడ్ ఫొండ్ కిొంద ఉొంచేవాళ్ుొంఇదొంత్ా కమిటీ
వారి అన్ుమతిత్ోనే జరిగేది. ఈ లెకొలనీన లేకొలమేస్ట ారి అధీన్ొం లల ఉొండ్ేవి. పోతిదీ
చకొగా అక్ొంట్ ఫర్ చేసపవాడు. ఈ డబయబత్ో చాక్ పీస్ పెటట ల
ె ు పరీక్ష కాగిత్ాలు, ఆట
వస్ుావులు, సెైన్ుసస్ామాన్ు
ో మొంచి నీటి ఏరాపటు, సెన్
ై స చారుటలు, మేస్ట ారో లీవ్ అపిో కేషన్ు
ో
క ని అొందజేసపవాళ్ుొం. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఆచారిగారు జామా ఖరుచలు చపపపవారు. అొందరికి
స్ొంత్ృపిా గా ఉొండ్ేది. నేన్ు ఉయ్యూరు న్ుొంచి అరటి పిలకలు త్చిచ స్ూొలు మయొందు
నాటిొంచాన్ు. బోహామొండొంగా పెరిగి కాయ్లు కాశాయి. స్ూొలుకు కల వచిచొంది.

స్ూొల్ కమిటీ చైరమన్

స్ూొల్ కమిటీకి శ్రు అపిపడ్ి వొంకటేశార రడ్ిడ గారు పెస

ో ిడ్ొంట్ ఆయ్న్ మాటికొడ
వేదవాకుొ.ఆయ్న్ త్మయమడు స్ొ సెట
ై ీ పెోసడ్
ి ొంట్. వారానికోస్ారి వచిచ మొంచీ చడు
కన్ుకోొనేవారు. అవస్రమైన్ అభి వృదిధ పన్ులు చేసపవారు మోటారు ఉొంది. నీళ్ు ఇబబొంది
లేదు. లెటిోన్ స్ౌకరాూలునానయి ఆడపిలోలకూ వస్తి బాగానే ఉొంది. వి రాఘవులు అనే
గకలో త్న్ు బసి హాస్ట ల్ వారడ న్. పరిచయ్మయ్ాూడు చాలాస్హాయ్ కారిగా ఉొండ్ేవాడు. నేన్ు
స్ట వ్ గిననలు త్చుచక ని వొంట చేస్ుక నే వాడ్ిని. ఆచారిగారు ఇొంటిన్ుొంచి కూరలు పచచళ్లు
పొంపపవారు. హాస్ట లునొంచి గడడ పెరుగయ పొంపపవాడువారడ న్ రొండు పూటలా. చాలా రుచిగా
ఉొండ్ేది. పిలోలకూ మొంచి భోజన్ొం పెటట వ
ే ాడు అపుపడపుపడు వళ్ో చూసపవాడ్ిని . అొందరికి
త్లలల నాలుకలాగా న్వుాత్ూ ఉొండ్ేవాడు. మైలవరొం కాపురొం. నేన్ు ఆచారిగారు
శేషగిరిరావు రాఘవులు ఒక బృొందొంగా ఉొండ్ేవాళ్ుొం. దేనికైనా కల్నసి వళళువాళ్ుొం. కల్నసి
మైలవరొం లల సినిమాలు చూశాొం. మారొట్ కు వళళువాళ్ుొం. శాస్న్ స్భయూలు శ్రు కోమటి
భాస్ొర రావు గారిొంటికి ఒక స్ారి వళాోొం..

హాస్ట ల్ పిలోలకు టలూషన్

పోతి శనివారొం ఉయ్యూరు వచేచవాడ్ిని. మిగిల్నన్ రనజులలో రాతిో పూట పదవత్రగతి

హాస్ట ల్ పిలోలకు స్ూొల్ లల చదువు చపిప చదివినేచవాడ్ిని రాతిో పదిదాకా.. అొందులల
రాొంబాబయ అనే పర టిటకురాుడు నాకు అన్నొం గిననలు త్ోమి పెటట వ
ే ాడు. పెదాగా చదివేవాడు
కాదుకాని కుమశిక్షణ ఉొండ్ేది. నాకు న్మిమన్ బొంటు గా ఉొండ్ేవాడు. న్వుామయఖొం. కస్ట పడ్ి
చదివి టెన్ా పాస్య్ాూడు. నాకు సపవ చేయ్టొం వలో నే పాస్య్ాూన్ని చపుపకోనేవాడు. అదీ
గయరు భకీా?.

నా దారి తీరు 97
క్షేత్ో దరశన్ొం, విహార య్ాత్ో ఎనినకలు వగైరా

చిలుకూరి వారి గయడ్ొం దగొ ర చొండోగయడ్ొం లల మలెో త్ోటలు ఉొండ్ేవి. ఉయ్యూరు

వళళుటపుపడు క ని తీస్ుకు వళళువాడ్ిని. చాలా స్ువాస్న్త్ో ఉొండ్ేవి. ఇకొడ్ే శ్రు
ఆొంజనేయ్స్ాామి దేవాలయ్ొం, దానికి అన్ుబొంధొంగా మొంచినీటి కేొందోొం ఉనానయి. వాహన్
దారులకు బాట స్ారులకు అకొడ్ి బావిలలని చలో ని నీరు దాహొంగా ఇచేచవారు. గకపప
సపవాకారూకుమొం. నీళ్లు క బబరి నీళ్లు అొంత్ తియ్ూగా, అొంత్ చలో గా ఉొండటొం పోత్ేూకత్.
లారీలవాళ్లు బస్ుసలవాళ్లు దాత్లు ఇచిచన్ విరాళాలత్ో దీనిన న్డుపుత్రన్నటు
ో
అరధమయిొంది. ఇకొడ్ి మలెో పూలన్ు ఉయ్యూరు లల మా శ్రు స్ువరచలాన్జ నేయ్స్ాామి
దేవాలయ్ొం లల జరిగే శ్రు హన్ుమజజ య్ొంతికి లెకొలమాస్ాటరు శ్రు పురుషర త్ా మాచారి గారు
చాలాశుమపడ్ి త్చిచ అొందిొంచేవారు మా ఇొంటోో భోజన్ొం చేసి వళళువారు. ఆచారిగారిత్ోపాటు
శేషగిరిరావు గారుకూడ్ా ఒకటి రొండు స్ారుో ఉయ్యూరుకు, మా ఇొంటికి వచిచ మా ఆతిధూొం
పొ ొందిన్ జాాపకొం.

జమలాపురొం శ్రు వొంకటేశార స్ాామి దవ

ై దరశన్ొం

చిన్నపపటి న్ుొంచి జమలాపురొం కేశవరావు గారి గయరిొంచి, వారి సపవానిరతి గయరిొంచి విొంటలనే
ఉనానన్ు. ఆచారో గారు శేషగిరిరావుగారు న్న్ున ఒక స్ారి జమలాపురొం తీస్ుకు వళాురు.
శ్రు వొంకటేశార స్ాామి దేవాలయ్ొం చాలా పోసిదధమైన్ది. లెకొలమేస్ట ారికి అకొడ్ి పూజారులు
అొందరూ బాగా పరిచయ్మే. కన్ుక స్రాస్రి దరశనానికి వళాోొం. అకొడ వివాహాలు
చేస్ుక ొంటారు పుటుట వొంటుోకలు అక్షరాభాూస్ొం అన్నపాోస్న్లు లెకేొ లేదు. అొందరికీ పోస్ాద
విత్రణ ఉొంది. స్ాామి విగుహొం న్య్న్ మననహరొంగా ఉొంటుొంది. కళాూణోత్సవాలు పెదా
ఎత్ర
ా న్ జరుగయత్ాయి. ఇది దాటిత్ే మధిర వస్ుాొంది మధిర న్ుొండ్ి బస్ స్రీాస్ ఫీోకాొంసి బాగా
ఉొంది
నమల్న శ్రు వేణయగనపాల స్ాామి దరశన్ొం

ఒకశనివార౦ పులూ
ో రులలనే ఉొండ్ిపర యి, మరానడు ఆదివారొం ఉదయ్ొం నేన్ు
లెకొలమేస్ట ారు కల్నసి, రామచొందాోపురొం త్ోటపల్నో గొంపలగయడ్ొం మీదుగా నమల్న వళాోొం.
నమల్న లల శ్రు వేణయగనపాలస్ాామి పోత్ుక ేా ఆకరిణ ఉన్న దవ
ై ొం. కోరికలు తీరటానికి ఇకొడ
రాతిో నిదో చేసి ఉదయ్ొం స్ాామి దరశన్ొం చేస్ా ారు. వొంటలు చేస్ుక నే వీలు, గదులు
ఉనానయి. నీత్టి స్ౌకరూొం లేని ఆతిమటట పాోొంత్ొం. జిలాో పరిషత్ స్ూొళ్ులల నమల్న పనిష్
మొంట్ ఏరియ్ా గా భావిొంచేవాళ్ుొం. దగొ రలలనే ఊటు కూరు లల కూడ్ా హెై స్ూొల్ ఉొంది. శ్రు
క లూ
ో రి కోటేశారరావు గారి శాస్న్మొండల్న ఎనినక స్మయ్ొం లల ఆయ్న్త్ో పాటు ఈ
పాోొంత్ాలనీన కారులల తిరిగి పోచారొం చేశాొం. స్ాామి న్లో రాతి వూత్ూస్ా పాదార విొంద విగుహ
రూపుడు. గకపప కళ్ కనిపిస్ా ుొంది. ఇకొడ్ి స్ాామి వారి కలాూణానికి అనేక పాోొంత్ాలన్ుొండ్ి
భకా జన్ స్ొందయ హొం వస్ుాొంది. అరచకులు ఉయ్యూరు వేదా౦త్ొంవారికి బొంధువులే. మా
రచకులు వేదాొంత్ొం రామాచారుూలగారి క డుకు దయ్ాకర్ కు ఈ ఆలయ్ అరచకస్ాామి
కుమారా నే ఇచిచ వివాహొం చేశారు. స్ాామి దరశనాన్ొందొం త్ో మధాూహాననికి పులూ
ో రు తిరిగి
ి గయరుా .
వచిచ ఆచారుూల గారిొంట భోజన్ొం చేసన్

ఇకొడ పని చేస్ా ుొండగానే ఎనినకలు జరిగిన్ జాాపకొం. ఒక చనట రిటరినొంగ్ ఆఫీస్ర్ గా పని
చేస్ా ున్నపుపడు మొదటి స్ారిగా శ్రుబో ళ్ు బయల్నో రామయ్ూ, శ్రు గొంటి మోహన్ చొందో బాల యోగి
గారుో బయత్ పరిశ్రలన్కు రాగా చూసిన్ గయరుా.

పొందాోగస్ట వేడుకలు

స్ాాత్ొంత్ోు దిననత్సవానిన ఘన్ొంగా నిరాహిొంచాొం. విపరీత్మైన్ వరిొం వచిచొంది. లలపలే

వరొండ్ాలల కానిచాచొం. పర టీలు నిరాహిొంచి పెజు
ైి లు అొందజేశాొం. జాతీయ్ గీత్ాలు నేరిప
ి ొంట్ గారు మయఖూఅతిధి. పిలోలకు మైలవరొం న్ుొండ్ి సీాటు హాటు
పాడ్ిొంచాన్ు. కమిటీ పెోసడ్
చాకో టో ు త్పిపొంచి ఇచాచొం. టీచర్స కు టీ పారీట ఇచాచొం. ఇకొడ ఏదన
ై ా చాలా ఘన్ొంగా
జరిగేది. అొందరి స్హకారొం బాగా ఉొండ్ేది.

శ్రు కృషణ దాస్ు గారి ఆతిధూొం, పోభావొం

పులూ
ో రు స్ూొలు ఎల్నమొంటరీ స్ాాయి న్ుొంచి హెైస్ూొల్ స్ాాయికి ఎదిగి ఇపుపడు ఇ౦త్
స్రాాొంగ స్ుొందరొంగా ఉొండటానికి మయఖూ కారకులు శ్రు వి. కృషణ దాస్ు గారు. వారిది
గయడ్ివాడ దగొ ర భయషణ గయళ్ో . ఇకొడ్ే చేరి పని చేసి అొంచలొంచలుగా స్ూొల్ న్ు అభి వృదిధ
చేసి త్ాన్ూ డ్ిగీు, పర స్ట గాుడుూయిేషన్ బ ఎడ్ లు స్ాధిొంచి ఇొంగీోష్ లల అస్మాన్ పాొండ్ిత్ూొం
పొ ొంది అనీన వునాన చాలా అణకువగా ఉన్న విశిషట వూకీా. కమిటీ వారికి త్లలల నాలుక.
శాఖా పరమైన్ది ఏది స్ాధిొంచాలనాన ఆయ్నే మయొందు ఉొండ్ి స్ాధిొంచి అభి వృదిధ చేసపవారు.
పీన్ల్ హెడ్ామస్ట ర్ వచేచవరకు ఆయ్నే అనీన, రూల్స, రేగయూలేషన్ు
ో కరత్లామలకొం. నేన్ు
బాగా పని చేస్ా ునానని త్లుస్ుక ని ఒక స్ారి స్ూొల్ కు వచిచ పలకరిొంచి వారిొంట ఆతిధూొం
తీస్ుకోమని విన్య్ొంగా కోరారు. వారమామయి సీత్ త్ొమిమది చదువుత్ోొంది. ఇకొడ వారి
కాపురొం చిలుకూరు వారి గయడ్ొం లలనే. నేన్ు వారిొంటికి భోజనానికి వళ్ో న్పుపడు త్ల్నో గారు
భారూగారు స్ాొంత్ బొందువు లాగా ఆపాూయ్త్ కన్బరచి చాలా మరాూద చేశారు. దాస్ు
గారటే మైలవరొం పాోొంత్ొం లల త్ల్నయ్ని వారు లేరు. నేన్ొంటే చాలా ఆతీమయ్ొంగా ఉొండ్ేవారు.
వారి త్ల్నో గారు స్ాొంత్ క డుకులాగా ఆదరిొంచారు వారి ఆతిధూ మరాూద మరుపుకు రాదు.
వీలున్నపుపడు స్ూొల్ కు వచిచ పలకరిొంచేవారు. వేస్వి సెలవులలల వారబాబయి
ఉపన్య్న్ొం స్ూొల్ లల చేయ్ాలన్ుక నానన్ని చబత్ే, జిలాో పరిషత్ కు రాసి పరిమషన్
త్పిపొంచాన్ు. మేమిదా రొం ఉపన్య్నానికి ఉదయ్మే హాజరై వారి ఆతిధూ మరాూదలు
పొ ొందామయ మా ఇదా రక
ి ీ న్ూత్న్ వస్ాాాలు అొందజేశారు. నేన్ు చిలుకూరి వారి గయడ్ొం
వదిలాక వారికి నమమది నమమదిగా పర ో మోషన్ు
ో వచిచ అొంగలూరు డయ్ట్ లెకచరర్ అయి
డ్ిపూూటీ డ్ి.యి. ఓ. అయి పరీక్షల ఇొంచార్జ బాధూత్లు సీాకరిొంచి రిటెైర్ అయ్ాూరు.
స్ుమారు ఏడ్నిమిది ఏళ్ు కిుత్ొం స్ాహితీ బొంధువు పెద వోగిరాల వాసి మాకు అత్ూొంత్
ఆపుాలు కవి అొందునా భకా కవి అయిన్ శ్రు ఓగిరాల స్ుబోహమణూొం గారి అబాబయి వివాహొం
లల బజవాడలల దాస్ు గారు మళ్ళు కనిపిొంచారు. స్హృదయ్ొం, స్ొంస్ాొరొం, స్ౌజన్ూొం,
విన్య్ొం, నికొచిచత్న్౦ మయరీాభవిొంచిన్ వారు శ్రు కృషణ దాస్ు గారు న్వుాత్ూ చకొని
చత్రరనకుాలాడుత్ూ, స్ాహిత్ూ మరామలు త్ల్నయ్ జేస్ా ూ ఎల్నవేట్ చేసప గకపప స్ుగయణొం వారిలల
ఉొంది. వారు నాకు పరిచయ్మవాటొం నా అదృషట ొంగా భావిొంచాన్ు వారి స్ూపరిా పపోరణ నా
విదుూకా ధరామనికి మొంచి మారొ ొం చూపాయి.

నాగారుజన్ స్ాగర్ య్ాత్ో

లేకొలమేస్ట ారు ఇకొడ పోతి ఏడ్ాది ఏదయ చనటుకు పిలోలన్ు య్ాత్ాో స్ొందరశనానికి తీస్ుక ని
వళళు అలవాటు ఉొందని ఒక స్ారి నాత్ో అొంటే ఈ ఏడ్ాదీ వేదా ాొం అని చపిప విదాూరుధల
అభిపాోయ్ొం పరిగణలల తీస్ుక ని నాగారుజన్ స్ాగర్ య్ాత్ో ఏరాపటు చేశాొం. స్ుమారు
పదిహేన్ు రనజులమయొందే నేన్ూ ఆచారిగారు కల్నసి బజవాడ వళ్ో ఒక పెవ
ైి ేట్ బస్ బయక్ చేసి
అడ్ాాన్స ఇచిచ వచాచొం. విదాూరుధల వదా డబయబ వస్ూలు చేయ్టొం ఏరాపటు
ో వస్తి అనీన
లేకల మాస్ాటరు సెైన్స మాస్ాటరు చూశారు. వారడ న్ రాఘవులుగారు హాస్ట ల్ త్రఫున్
భోజన్ొం టిఫిన్ ఏరాపటు
ో చూస్ాాన్ని మయొందుక చాచరు. అొంత్ా రడ్ీ అయి ఒక రనజు రాతిో 7
గొంటలకు బయ్లేారటానికి నిరణయిొంచుక ని విదాూరిధనీ విదాూరుధలన్ు స్ాయ్ొంత్ోొం 5 గొంటలకే
స్ూొల్ లల హాజరు కావాలని చపాపొం. వాళ్ుొందరూ వచాచరు. కాని బస్ మిస్. అన్ుక న్న
స్మయ్ానికి బస్ుస రాలేదు. ఆచారుోగారు ఫర న్ో మీద ఫర న్ు
ో చేస్ా ూనే ఉనానరు. ఇదిదగన
అదుగన అని త్లో వారు ఝామయన్ అయిదిొంటికి బస్ వచిచొంది. బటర్ లేట్ దాన్ నవర్
స్ామత్ స్ారధకొం చేస్ా ూ అొందరొం బస్ుస ఎకాొొం. స్ుమారు అరడజన్ు మొంది టీచరుో కూడ్ా
విదాూరుధల అవస్రాలన్ు తీరచటానికి తీస్ుక ని ఉపాధాూయ్యలొందరికి ఉచిత్ొంగా తీస్ుక ని
వళళు ఏరాపటు చేశాొం అొంత్ా హాపీ.

కోదాడకు దగొ ర ఏటి ఒడుడన్ బస్ ఆపి కాల కృత్ాూలు తీరుచక నే అవకాశమిచిచ కోదాడ
హో టల్ లల టిఫిన్ చేయిొంచి మళ్ళు బయ్ాలేారాొం. స్ాయ్ొంత్ాోనికి నాగారుజన్ స్ాగర్ చేరాొం రాతిో
అకొడ ఒక స్ూొలలో బస్ మయొందే ఏరాపటు చేస్ుక ని వారడ న్ గారు వొండ్ిొంచిన్ భోజన్ొం చేసి
రాతిో విశుమిొంచాొం. ఉదయ్ొం కారూకుమాలు కానిచిచ వారడ న్ గారి టిఫన్
ి తిని కాఫీ త్ాగి స్ాగర్
డ్ాొం అొంత్ా కాల్నన్డక న్ తిరిగి పోతి విషయ్ానిన అరధమయిేటో ు వివరిొంచి చపిప
ఈపరూటన్ స్ఫలొం చేశాొం. త్రాాత్ విజయ్పురి గస్ట హౌస్ మయూజియ్ొం వగైరాలు
చూపిొంచి రాతిో భోజనాలు చేసి బయ్లేారి మరానడు ఉదయ్ొం 10 గొంటలకు చిలుకూరి వారి
గయడ్ొం చేరాొం. విదాూరుధలన్ు త్మ అన్ుభవాలన్ు త్ల్నయ్ జేయ్వలసిన్దిగా అసెొంబీో లల కోరి
చపిపొంచాొం చాలా స్ొంత్ృపిా చొందారు అొందరూ. దీని విజయ్ానికి మయఖూ కారకులు లెకొల
మాస్ాటరు పురుషర త్ా మా చారిగారే న్ని స్గరాొంగా త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు ఇచిచన్ బాధూత్ా అ౦త్
పకడబొందీ గా నిరా హిొంచే స్ామరధుొం ఆయ్న్ది.

వారిిక త్నిఖీ
విజయ్వాడ జోన్ లల ఈ స్ూొల్ ఉొంది కన్ుక అకొడ్ి ఉపవిదాూ శాఖాధి కారి గారుశ్రు స్ుగయణ
భయషణ రావు గారు ? స్ూొల్ న్ు త్నిఖీ చేయ్టానికి వచాచరు. ఆయ్న్ త్ూరుప గనదావరి
జిలాోవారు.. చలాకీ మనిషి. స్ూొల్ లలనే వారికి వస్తి స్ౌకరాూలు కలగజేసి, కాఫీ టిఫన్
ి ోు
నాకూ వారికీ లెకొల మాస్ాటరి ఇొంటి న్ుొంచే త్పిపొంచే ఏరాపటు చేశాొం. ఆచారి గారి భారూ
గారు త్ల్నో గారు ఈ బాధూత్ తీస్ుకోవటొం లల పరమాన్౦ద పడ్ాడరు. స్ూొల్ రికార్డ లనీన
పకడబొందీ గానే ఉనానయి కన్ుక ఇబబొంది లేదు. అనిన కాోస్ుల, అనిన స్బజ క్ట ల త్నిఖీకి
చుటుట పోకొల స్ూొళ్ు సీనియ్ర్ ఉపాధాూయ్యలన్ు పానల్ ఇనసెకటరో ు గా ఆహాానిొంచామయ.
ఏరాపటో నీన ఘన్ొంగా చేశాొం. గొంటకో స్ారి కాఫీ లేక టీ. త్నిఖీకి మయొందు టిఫిన్ ఏరాపటు
అనీన పెళ్ో త్ొంత్ర లాగా న్డ్ిపాొం. ఆఫీస్ర్ గారు, గయమాస్ాా ఖుషీ ఖుషీ. వారిదారికీ’’
త్ాొంబయలాలు’’ఇచిచ మరాూదా చేశాొం. త్నిఖీ రొండు రనజులు చేశారు. రొండు రనజులూ ఇదే
విధాన్ొం. మొదటి రనజు మధాూహనొం లొంచ్, రొండవ రనజు స్ాయ్ొంత్ోొం డ్ిన్నర్ షడోస్ర పపత్ొంగా
ఆచారిగారి ఇొంటి న్ుొండ్ే కమ కమమగా వొండ్ి పొంపారు. లగటట లేస్ుక ొంటల అొందరొం తినానొం.
స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఉపవిదాూశాఖాదికారిగారు న్న్ూన స్ూొల్ న్ు స్ాటఫ్ న్ు బాగా
మచుచక నానరు. విదాూరుధల పోవరా న్కు మయగయధలయ్ాూరు. చాలామొంచి రిమార్ొ లు రాశారు.
లాగ్ బయక్ లల విజిట్ బయక్ లల ఘన్ొంగా పొ గిడ్ారు. మా స్ూొలు అొందరికీ అనిన విషయ్ాలలల
ఆదరశొంగా ఉొందనానరు. త్ాన్ు చాల చాలా స్ొంత్ృపిా చొందాన్ని చపాపరు.. ఈ ఇనసెక్షన్
స్కసస్ కావటానికి స్ాటఫ్ నాకిచిచన్ త్ోడ్ాపటు, విదాూరుధల పోవరా న్ యిెొంత్ మయఖూమైన్విగా
ఉనానయో ఆచారుూల గారిొంటి ఆతిధూొం అొంత్కొంటే గకపపగా ఉొంది చపపక త్పపదు.లెకొల
మాస్ాటరు ఈ ఖరుచ అొంత్ా త్ానే భరిస్ా ాన్ని మయొందే నాకు చపాపరు. అలాకుదరాదని మొత్ా ొం
ఖరుచ ఎొంత్ో లెకొరాయ్మని చపిప, జీత్ొం పోకారొం వాటా వేసి మొత్ా ొం వస్ూలు చేయిొంచి
ఆచారిగారికి ఇపిపొంచా. ఆయ్న్ కూడ్ా కాదన్ లేక పర య్ారు. నేన్ు అకొడ్ి న్ుొంచి వచాచక
లేకొలమేస్ట ారు ఆయ్న్త్ో స్ానినహిత్ాూనిన బాగా పెొంచుక నానరు. త్రాాత్ ఈ అదికారిగారు
బొందరులల స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల అసిస్టొంట్ కాొంప్ ఆఫీస్ర్ గా ఉొండ్ాగా కల్నశాన్ు. ఆ
రనజుల్నన బాగా గయరుాకు త్చుచక నానరు.

రనజూ పస్ొందైన్ విొందు

ఈ త్నిఖీ విొందు అొందరిలల ఆన్ొందానిన న్ూత్న్ ఉత్ాసహానిన కల్నగిొంచిొంది . ఒక స్ారి నేన్ు

ఒక స్ర మవారొం ఉదయ్మే ఉయ్యూరు లల గారలు, , చకొర పొ ొంగల్న పుల్నహో ర, మా
శ్రుమతిత్ో చేయిొంచి ఉయ్యూరు అరటిపళ్లు కూడ్ా తీస్ుక ని కాన్ ల నిొండ్ా పెటట ొంి చుక ని
అొంచలొంచల మీద స్ూొల్ కు స్మయ్ానికి చేరి, ఎవరికీ త్ల్నయ్ జేయ్కుొండ్ా మధాూహనొం
స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ ఉొందని చపిప, అొందరికీ ఉయ్యూరు న్ుొంచి త్చిచన్ పదారాధలు వడ్ిడ ొంప జేసి టీ
కూడ్ా త్పిపొంచాన్ు అొందరూ మహా రుచికరొంగా ఉనానయ్ని ఎొంత్ో స్ొంత్ోషొంగా తిని
ధన్ూవాదాలు చపాపరు. బహుశా ఆరనజు మా పెళ్ో రనజేమో జాాపకొం లేదు. ఇది పపోరణ
కల్నపిొంచిొంది అొందరికి. ఇలాొంటి వాటిలల మయొందుొండ్ే శేషగిరిరావు అనే సెకొండరీ గేుడ్
మాస్ాటరు ఒక రనజు వాళ్ు ఇొంటోో ఇొంత్కొంటే ఎకుొవ ఐటమ్స వొండ్ిొంచి విొందు చేశారు.
త్రాాత్ లెకొలమాస్ాటరు. ఆ త్రాాత్ ఒక ొకొ రనజు ఒక ొకొరు వారడన్ రాఘవులుగారు
కూడ్ా త్మ బాధూత్గా తీస్ుక ని రనజు పస్ొందన్
ై విొందు చేస్ా ూ త్ామయ వన్క బడలేదని
నిరూపిొంచుక నానరు. ఇటాో చాలా హుషారుగా జాలీగా హేపీగాఒక నల రనజులు విొందే విొందు
గా కాలొం దొ రో ి పర యిొంది చిలుకూరి వారి గయడ్ొం లల.

నాదారి తీరు -98

చిలుకూరివారి గయడ్ొం హెైస్ూొల్ లల చదువు, ఇత్ర విషయ్ాలు

స్ాధారణొం గా హెడ్ మాస్ట ర్ గా ఉన్నవాళ్లు ఇొంగీోష్ పర యిెటిో వారానికి మయడ్య నాలుగయ

కాోస్ులు, ఒకటో రొండ్య మోరల్ కాోస్ులు పదవత్రగతికి తీస్ుక నికాలక్షేపొం
చేస్ా ూ అడ్ిమనిసపటష
ా న్ భారొం అొంటల త్పిపొంచుక ొంటారు. కాని నేనపుపడూ అలా చేయ్లేదు.
ఇకొడ్ి కారణాలు చాలా మయఖూమన్
ై వి. పదవ త్రగతి లల సెకొండరీ గేుడ్ మాస్ాటరరు శేషగిరి
రావు గారబాబయి మాొంచి త్ల్నవి త్ేటలున్నవాడు శ్రునివాస్, అలాగే ఆడపిలోలలో బాగా చదివే
బాలమమ అనే అమామయి ఉనానరు. వీళ్ున్ు దృషిటలల పెటట ుక ని శేషగిరిరావుగారు నేన్ు
జాయిన్ అవగానే ‘’స్ార్ ! టెన్ా కాోస్ ఇొంగీోష్, ఫిజికల్ సెైన్స మీరు తీస్ుక ొంటేనే నాూయ్ొం
జరుగయ త్రొంది ‘’అని దాదాపు వేడుక న్నటు
ో గా స్ూచిొంచారు. నేన్ు పోతివార౦ ఉయ్యూరు
వళాుల్న ఎలా అని మయొందు క ొంచొం స్ొందేహిొంచా. కాని స్వాలుగా తీస్ుక నాన. ఈ రొండూ
చాలా బరువైన్ స్బజ క్ట లు ఎొంత్ చపిపనా, ఎనిన పీరియ్డ్ లు బో ధిొంచినా చాలనివి. కన్ుక
వారానికి మాకిసమొం పీరియ్డుో రొండు స్బజ క్ట లకునేనే తీస్ుక ని బో ధిొంచేవాడ్ిని . మరిట్
స్ూ
ట డ్ొంట్ లు ఉొంటేమరీ రచిచ పర వటొం నాకున్న పెదా జబయబలాొంటి అలవాటు. వాళ్ో కు
ఒకొమారుొ కూడ్ా త్గొ రాదు అనే ఆరాటొంనాది. ఇది బాగా ఫల్నొంచిొంది ఏ మాస్ాటరు సెలవు
పెటట న
ి ా, టెన్ా కు ఎకాట్ో వర్ొ నాకే వేయ్మని చపిప వేయిొంచుక ని సిో ప్ టెస్ట లకు వారొం
మయొందు కాారటరో ీ హాఫియ్రీో, పరీక్షలకు పది పది హీన్ు రనజుల మయొందే కోర్స పూరీా చేసి
థరనగా రివిజన్ చేసి స్బజ క్ట కరత్లామలకొం చేసపవాడ్ిని. ఇది ఇకొడ్ే కాదు ఎకొడ్ైనా అదే
పధ్ధ తి అలవాటెైన్ పధ్ధ తి. కాోస్ లల పాఠొం చబత్ే దాదాపు ఇొంటికి వళ్ో చదవాల్నసన్ అవస్రొం
ప ాడ్ిని. మరానడు కాోస్ కు వచేచటపపటికి అొంత్ా హృదయ్ గత్ొం గా ఉొండ్ేద.ి
లేకుొండ్ా చేసవ
నిన్నటి దానిపెై పోశనలడ్ిగి జవాబయలు చపిపొంచటొం మయఖూమన్
ై నిరాచనాలు దాదాపు కాోస్ు
లల అొందరిత్ో అనిపిొంచటొం త్ో విదాూరుధలలల మొంచి హుషారు వచిచ దూస్ుకు పర యిేవారు.

ఇదికాక నేన్ు త్లో వారు జామయనే లేచి కాలకృత్ాూలు తీరుచక ని స్ొంధూ, పూజ ‘’చదువు’’క ని
ఎనిమిదిొంటికలాో సిదధొంగా ఉొండ్ేవాడ్ిని. ఒక వప
ై ు స్ట వ్ మీద వొంట చేస్ా ూ టెన్ా పిలోలకు
లెకొలు కూడ్ా చపపపవాడ్ిని. మోడల్ లెకొలు చేయిొంచి బట్ లత్ో స్హా సిదధొం చేసపవాడ్ిని .
అొంటే మయడు మయఖూమైన్ స్బజ క్ట లు చపపపవాడ్ిన్న్నమాట. కమిటీ పెోసడ్
ి ొంట్ వచిచ
అభిన్ొందిొంచేవారు. ఒకస్ారి శాస్న్ స్భయూలు శ్రు కోమటి భాస్ొర రావు గారిొంటికి తీస్ుక ని
వళ్ో నా గయరిొంచి బాగా చపపపవారు. కాని నేన్ు కాొంగుస్ అభిమాని కాదని త్లుగయ దేశొం
వాడ్ిన్ని త్లుస్ుక నానరు. నేనేమీ పోచారొం చేయ్లేదు మాటవసపా అభిమాన్ొం చాటే వాడ్ిని
అొంత్ే.రాతిోళ్లు హాస్ట ల్ విదాూరుధలన్ు చదివి౦చేవాడ్ిని. హిొందీత్ో స్హా యిే స్బజ క్ట లల
అన్ుమాన్ొం వచిచనా తీరేచవాడ్ిని. అది వాళ్ో కు పో స్ పాయిొంట్ అయిొంది.

టెన్ా కాోస్ పరీక్షలు మైలవరొం లల రాయ్ాల్న ఈ స్ూొలు పిలోలు. గవరనమొంట్ హెై స్ూొల్ కు
న్న్ున డ్ిపార్ట మొంటల్ ఆఫీస్ర్ గా వేశారు. చీఫ్ స్ూపరిొంత్ొండ్ నాకు పూరా పరిచయ్ొం
ఉన్న బజవాడ ఆయ్నే. ఇకొడ కాపీలు బాగా జరుగయత్ాయ్ని పోచారొం బాగా ఉొండ్ేది. నేన్ు
ా ట గా ఉొండ్ేవాడ్ిని. ఎవారి దగొ రా సిో ప్ లు లేకుొండ్ా మయొందే త్నిఖీ చేయిొంచి పరీక్ష
చాలా సిటక్
హాల్ లలకి పొంపపవాడ్ిని. పాపొం అొందరికి ఇది కొంటకొంగా ఉొండ్ేది. పోకొనే బస్ స్ాటొండ్. లలపల్న
రావటానికి కాపీలు అొందజేయ్టానికి అవకాశాలు ఎకుొవ. అనీన జరాగకుొండ్ా
చేయ్గల్నగాన్ు. ఒక పర లీస్ స్రిొల్ ఇనసెకటర్ గారమామయి పరీక్ష రాస్రా ొందని క ొంచొం చూసీ
చూడన్టు
ో పొ త్ే మొంచిదని చీఫ్ నాకు చపాపరు. నా నిఘా మరీ పెొంచాన్ు ఆయ్న్
నిరుత్ా రుడ్న
ై ాడు. ఆ అమామయి ఏమీ రాయ్లేక పర యిొంది. పరీక్షలల త్పిపన్టు
ో త్రాాత్
త్ల్నసిొంది. మా స్ూొల్ పిలోలు గర్ో ్ స్ూొల్ లల పరీక్షలు రాసిన్ గయరుా . టెన్ా రిజల్ట ్ మాకు
బాగా పర ో త్స్హకొంగా ఉనానయి ఎొంత్ో ఇపుపడు జాాపకొం లేదు శేషగిరి రావు గారబాబయి
స్ూొల్ ఫస్ట వచాచడు. అయిదు వొందల టోటల్ దాటిన్టు
ో జాాపకొం ఇొంగీోష్ సెైన్స లలల 80
లకు పెైగా మారుొ లలచాచయి. బట్
ైి స్ూ
ట డ్ొంట్ కు త్గొ మారుొలవి. నాకొంటే అత్డ్ి కృషి
గకపపది. శేషగిరిరావు గారు వారిొంటోో గకపప విొందు స్ాటఫ్ కు ఇచాచరు.

విశాలాొంధో త్ాత్ మన్వడు

ఉయ్యూరులల మాచిన్నపుపడు ఒక చిన్న క టోో చపుపలూ బయటు

ో అమమకొం చేస్ా ూ వీర
కమయూనిస్ట అయిన్ త్ాత్ ఒకాయ్న్ ఉొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ విశాలాొంధో పతిోక ఏజొంట్.
ఇొంటిొంటికీసెైకిల్ మీద వళ్ో పతిోక వేసపవాడు. ఆయ్న్ సెైకిల్ ఎకొటొం బలే త్మాషాగా
ఉొండ్ేది. సెైకిల్ న్ు కోత్దూరొం త్ోస్ుక ొంటల వళ్ో ఎకేొవాడు. మయత్క పొంచ మోకాళ్లు దాటి
కటుట త్ో కోటేరు మయకుొత్ో క ొంచొం పొ టిటగా ఉొండ్ేవాడు. ఆయ్న్ున అొందరూ ‘’విశాలాొంధో త్ాత్
‘’అనేవారు. చాలా నికొచైచన్ మనిషి. ఆయ్న్ చయిూ క ొంచొం వొంకర పర యి కల్నపిొంచేది.
కమయూనిస్ట ఉదూమొం లల ఆయ్న్ పాలగొన్నొందుకు పర లీస్ులు క టిటన్ దబబలకు చయిూ
వొంకర పర యి౦ద ని ఆయ్నే నాక క స్ారి చపాపడు. ఫర టోలకు ఫపోొం లు కూడ్ా కటేటవాడు.
చాలా పొ ొందిక గా మరాూదగా ఉొండ్ేవాడు. ’’ఏమే మన్వడ్ా 1’’అొంటల అొందరీన పలక
రిొంచేవాడు. ఈ త్ాత్ త్రాాత్ ఏమయ్ాూడ్య త్ల్నయ్దుకాని చిలుకూరివారి గయడ్ొం లల స్ూొల్
కు ఎదురుగా హాస్ట ల్ కు దగొ రలల ఒక పోభయత్ా హో మియో కిోనిక్ ఉొండ్ేది. ఒక స్ారి ఆ డ్ాకటర్
గారిని లేకొలమేస్ా ారు పరిచయ్ొం చేశారు. మాటల స్ొందరుొం లల ఆ య్యవ డ్ాకటర్
త్ాన్ు విశాలాొంధో త్ాత్ మన్వడ్ిన్ని, త్ాత్ చనిపర యి చాలాకాలమై౦దని చపాపడు. ఎొంత్
కాలానికి ఎకొడ ఎలా ఎవరు పరిచయ్మౌత్ారన త్ల్నయ్దు.

గబబట మేషట ారు

చిలుకూరు వారి గయడ్ొం లల చాలాకాలొం ఎల్నమొంటరీ సెక్షన్ లల పని చేసి అపుపడు మదుాల
పరా స్ూొల్ లల స్ర షల్ మాస్ాటరుగా పని చేస్ా ున్న గబబట స్ుబోహమణూ శాసిటో ర గారు ఒక స్ారి
మా స్ూొల్ కు వచిచ పరిచయ్ొం చేస్ుక నానరు. అయ్న్ మానిక ొండ దగొ ర మానేడు మాక
గాుమొం వాడు. నేన్ు మానిక ొండలల సెన్
ై స మేస్టర్ గా పని చేస్ా ున్నపుపడు, ఆ ఊరివాడు
గబబట దురాొ పోస్ాద్ అనే నా పపరున్నవాడు మానిక ొండ హెై స్ూొల్ లల త్ోమిమదయ కాోస్
చదివాడు. వాడు నా దగొ ర టలూషన్ కూడ్ా చదివాడు. వాడ్ిత్ో మిగత్ా టలూషన్
పిలోలత్ోరమణారావు రాసిన్ ‘’భరా మారొొండ్ేయ్ ‘’నాటకొం పాోకీటస్ చేయిొంఛి వారిశకోత్సవొం
లల వేయిొంచా. ఆ దురాొ పోస్ాద్ ఈ శాసిా ి గారి త్మయమడ్ే. ఈ శాసిా గ
ి ారికి ఒక స్ారి ఆకిసడ్ొంట్
జరిగి బజవాడ పోభయత్ా ఆస్ుపతిోలల చికిత్సలల ఉొంటె నేన్ూ ఆచారిగారు వళ్ో పలకరిొంచాొం.

బాబయ రావు గారి స్లహా

యిెన్. బాబయ రావు అనే సెకొండరీ గేడ్

ు టీచర్ గయడ్ివాడ కు దగొ ర వాడు. న్లో గా స్ర పటకొం
మచచల త్ో ఉొండ్ేవాడు.. మాజీ ఏొం. ఎల్. సి. శ్రు పి శ్రురామ మయరిాగారి అభిమాని లలడ లలడ
గా వాగటమే త్పప స్బజ క్ట బో ధిొంచటొం త్కుొత్. కాోస్ న్ు స్రిగొ ామేయి౦ టెన్ చేసప శకీా
లేనివాడు. కాని లలకజాాన్ొం బాగా ఉన్నవాడు. ఒక స్ారి మాటల స్ొందరుొంగా మా అమామయి
విజయ్ లక్షిమ టెన్ా పాసెైొందని, పాల్నటెకినక్ లల చేరాచలన్ు ఉొందని అనానన్ు. ఆయ్న్ వొంటనే
క త్ా గా డ్ి టి, సి. పి.కోరుస పాోరొంభిస్ుానానరని కొంపూూటర్ నేరిపొంచే కోర్స అని గయొంటలరు
పోభయత్ా గర్ో ్ పాల్నటెకినక్ లల ఉొందని వివరాలనీన చపాపడు. దానిపోకారమే అపిలైకేషన్
పెటట ొంి చి సీటు రాగానే చేరిపొంచి హాస్ట ల్ లల ఉొంచి మయడ్ేళ్లు చదివిొంచామయ. ఈ స్లహా
ఇచిచన్ొందుకు బాబయరావుగారికి కృత్జుా డ్ిని. ఇలా తీగలాగిత్ే ఎననన
డ్ొొంకలు కదులుానానయి. మరినిన విషయ్ాలు మరన స్ారి.

నా దారి తీరు -99

బదిలీ పోయ్త్నొం వగైరా

స్ూొలు రనడుడ పోకొనే ఉొంది. మైలవరొం న్ుొంచి తిరువూరు, భదాోచలొం మొదలెన్

ై చనటోకు
చిలుకూరి వారి గయడ్ొం మీదన్ుొంచే పర వాల్న. ఎక్స పెస్
ో బస్ుసలు ఇకొడ ఆగవు. కన్ుక
మైలవరొం లల దిగి స్ాధారణ బస్ కాని లారీ కాని ఎకిొ ఈ ఊరు రావాల్న. స్ూొల్ టెైొం కు
చేరుకోవాలొంటే ఉయ్యూరు లల కనీస్ొం 5 గొంటలకేబయ్లేారాల్న. బజవాడ చేరి అొందుబాటులల
ఉన్న బసెసకిొ రావాల్న. అపపటికే ఇొంటి దగొ ర టిఫిన్ చేసి కాఫీ కల్నపి అయ్ూగారికి రడ్ీ చేసద
ప ి
ప ి.
మా శ్రుమతి. అన్నొం వొండ్ి, ఒకటో రొండ్య కూరలు, పపుప సిదధొం చేసి కారియ్ర్ సిదధొం చేసద
ఇవనీన తీస్ుక ని దొ రగారు బయ్లేారాల్న. మధూలల ఎకొడ్ైనా బస్ మిస్ అయినా టెన్ిన్
టెన్ిన్. మల ి బాగానే ఉొండ్ేది . అవస్రమైత్ే తినేవాడ్ిని.
ై వరొం బస్ స్ాటొండ్ లల టిఫన్
స్మయ్ానికి ఎలాగన అలా త్ొంటాలు పడ్ి స్ూొల్ కు చేరేవాడ్ిని . బటట లు మాసిపర యిేవి.
ప ి. అటాోగే స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్ వదిలాక ఇొంటికి
ఒకోొస్ారి పోయ్ాణొం అొంటే భయ్మేసద
ై ర యిేది. బస్ుసలు స్మయ్ానికి రాక వచిచనా ఖాలీలేక
బయ్లేారటమయ బోహమ పోళ్య్ మప
ఆటోలలనన లారీలలనన వళాోల్నసవచేచది మల
ై వరొం న్ుొండ్ి స్ూపర్ ఫాస్ట లేక ఎక్స పెోస్ బస్ు
ఎకిొ ఇబోహీొం పటనొం న్ుొంచి బజవాడ చేరి మళ్ళు ఆరిడన్రి బస్ ఎకిొఊరు చేరేవాడ్ిని .
పోయ్ాణొం న్రకమయిేూది మల
ై వరొంన్ుొండ్ి మిల్ొ పాోజక్ట మీదుగా బజవాడ బస్ దొ రికిత్ే
ఎకేొవాడ్ిని. ఏమన
ై ా స్ర మవారొం శనివారొం పోయ్ాణాలకు అటు న్ుొంచి ఇటు, ఇటు న్ుొంచి
అటు చాలా కషట మై పర యిేది. స్ూొల్ బాగయొంది పిలోలు మేస్ట ారుో మొంచివాళ్లు కమిటీ
స్హకారొం బాగా ఉొంది స్ూొల్ చుటుటపకొల వాత్ావరణమయ బాగయొంది. న్న్ున ఇకొడ్ే
ఉొండ్ిపర మమనే వారూ బాగా ఉనానరు నాకూ చాలా ఇషట మన్
ై స్ూొల్ ఇపపటిదాకా
చేసిన్వాటిలల. కాని పోయ్ాణ బాధ భరిొంచ లేక పర యిేవాడ్ిని. అలాొంటి స్మయ్ొం లల
మాత్మయమడు మోహన్ దగొ ర న్ుొంచి ఒక ఉత్ా రొం వచిచ నా బదిలీ పోయ్త్ానలకు ఊపు
వచిచొంది. ఆ విషయ్ాలు చపపపమయొందు మరిక నిన విషయ్ాలు చపాపల్న.

మామిడ్ి కాయ్లు

స్ూొల్ రనడుడకు దగొ ర గా ఉొండటొం, రనడుడకిరువప

ై ులా మామిడ్ి చటు
ో ఉొండటొం ఈ స్ూొల్
కు నాకు వరొం అయిొంది. ఉయ్యూరు వళళుటపుపడలాో అటెొండర్ దాస్ కు చబత్ే
మామిడ్ికాయ్లు కోసి రడ్ీ చేసవ
ప ాడు. తీస్ుకు వళళువాడ్ిని. పులూ
ో రులల, మరుస్ుమిల్నో
గాుమాలలల వన్న పూస్ా బాగా మొంచిది దొ రికేది. లెకొల మేస్ట ారికి చపిప డబయబల్నచిచ క ని
పిొంచి తీస్ుకు వళళువాడ్ిని. కృషణ దాస్ు దాస్ుగారి అమామయిసీత్ త్ో పాటు, మరకక పొ టిట
అమామయి ఇొంక క మరుస్ుమిల్నో త్ొమిమది చదివే అమామయిపోభావతి అనిజాాపకొం –త్లో
చకకాొ ఆకుపచచ పరికణ ప ి. మగ పిలో అని పిొంచేది. వీళళు కాక మగపిలోలూ
ి ీ మీద వేసద
ఎొంత్ో చేదయ డు వాదయ డుగా ఉొండ్ేవారు. ఎకొడ్య బయ్ట వొంద కిలల మీటరో దూరొం లల ఉనానన్ు
అనే ఫీల్నొంగ్ వీరొందరి వలాో ఉొండ్ేదికాదు. స్ూొల్ అనినవిధాలా అభి వృదిధ చేశాొం. అదొ క
‘’త్రతిా ’’.

స్ూొల్ బో ర్డ లు
 స్ూొల్ కు డ్ిస్ పపో బో ర్డ లు ఉొండ్ాల్న అవేవీ లేవు ఇనసెక్షన్ కు మయొందే వివరాలనీన
సపకరిొంచి మయొందుగా ‘’గలాకీస ఆఫ్ హెడ్ మాస్ట ర్స ‘’బో ర్డ త్య్ారు చేయిొంచాన్ు. అొంటే
స్ూొల్ పుటిటన్ దగొ రన్ుొంచి ఇపపటివరకు యిేయిే హెడ్ మాస్ట రో ు ఎొంత్ కాలొం పని చేశారన
వివరాలు అన్నమాట. త్రాాత్ టెొంత్ కాోస్ రిజల్ట బో ర్డ . యిే స్ొంవత్సరొం యిెొంత్ రిజల్ట
వచిచొంది, స్ూొల్ ఫస్ట ఎవరు వివరాలన్నమాట. త్రాాత్ 7 వ త్రగతి జిలాో కామన్
పరీక్షలలల ఉతీా రణత్ా శాత్ొం స్ూొల్ ఫస్ట విదాూరిధ వివరాలు. ఆ త్రాాత్ స్ాటఫ్ పరిటకుూలర్స.
హెడ్ మాస్ట ర్ త్ో పాోరొంభిొంచి సీనియ్ారిటీ పోకారొంబ ఎడ్ అసిస్టొంటులై సెకొండరి గేరేడ్ లు, ,
త్లుగయ హిొందీ డ్ిోల్ డ్ాోయిొంగ్ అటెొండర్ నట్
ై వాచమన్ త్ో స్హా వివరాల బో ర్డ కూడ్ా త్య్ారు
చేయిొంచాన్ు. ఇవి రాయ్టానికి పెయిొంటిొంగ్ చేయ్టానికి డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు లేదు కన్ుక
పెవ
ైి ేట్ ఆరిటస్ట త్ో డబయబ ల్నచిచకామన్ గయడ్ ఫొండ్ న్ుొంచి ఖరుచ చేసి రాయిొంచాన్ు. వీటిత్ో
స్ూొల్ కు స్మగుత్ః ఏరపడ్ిొంది అొందమయ వచిచొంది. ఇనిన పో స్ పాయిొంటు
ో
ఉనానయికన్ుకనే ఇనసెక్షన్ లల మొంచి రిమార్ొ లు పొ ొందగాల్నగాొం. గారడ న్ వర్ొ చా లా
పర ో త్ాసహకొంగా ఉొండ్ేది. కూరగాయ్ల వలన్ రాబడ్ీ వచేచది. కన్ుక ఎొందుకు ఈ ఊరు
వదలాల్న అని మన్స్ు పీకేది. నేన్ు వళ్ుటొం ఎవరూ హరిిొంచే విషయ్మయ కాదు కూడ్ా.

స్ూొల్ కు గయమాస్ాా లేదు అనీన ఆచారిగారే చయ్ాూల్న పప బల్స జీత్ాలబటాాడ నామిన్ల్

రనల్స త్య్ారీ పరీక్షల ఏరాపటు
ో అనీన ఆయ్నే చేసపవారు. బజవాడ న్ుొండ్ి ఉమాశొంకర్ అనే
ఆయ్న్ వస్ాాడని బాగా పోచారొం జరిగిొంది. కాని రాలేదు ఆయ్న్ బాగా పలుకుబదిఉన్న త్ోటో
వలూ
ో రు బాోహిమన్. కన్ుక రాలేదు. మైలవరొం పొంచాయితీ రాజ్ లల లల జూనియ్ర్ గయమాస్ాా
పోస్ాద్ అనే కురాుడ్ిని వేశారు. త్ొండ్ిో టీచర్ చనిపర త్ే క డుకిొ ఉదయ ూగొం ఇచాచరు. బాగానే పని
చేసపవాడు. కన్ుక గయమాస్ాా బాధా తీరిొంది.

ఇకొడ ఉొండగానే రొండవ మేన్లుోడు అొంటే చిన్నకొయ్ూ బావలకుమారుడు ఛి.

మృత్రూొంజయ్ శాసిా ,ి ఛి స్ౌ విజయ్లక్షిమ ల వివాహొం హెైదరాబాద్ లల జరిగిత్ే వళాోన్ు. తిరిగి
వచేచటపుపడు అ౦చ లొంచేలు మీద రావటొం త్ో పాొంట్ షర్ట రైలు ఇొంజన్ లల బొ గయొ వేసవ
ప ాడ్ి
బటట లో ా న్లో గా మారిపర య్ాయి. స్ూొల్ దగొ ర గప్ చిప్ గా దిగి స్ానన్ొం చేసి బటట లు
మారుచక నానన్ు. ఇదొ క త్మాషా అన్ుభవొం నాకు

శ్రు వి. హన్ుమొంత్ రావు గారి రికమొండ్ేషన్ లెటర్ – మేడూరు కు టాోన్స ఫర్
 హెైదరాబద్ బ. డ్ి. ఎల్. లల పని చేసప మా త్మయమడు మోహన్ ఒక స్ారి ఉత్ా రొం రాస్ూ
ా
కాొంగుస్ పెోసిడ్ొంట్ చేసన్
ి శ్రు వి. హన్ుమొంత్ రావు గారి బామమరిా త్న్ దగొ ర పని చేస్ా ునానడని
రనజూ ‘’స్ార్ !మీరు నాకు ఉదయ ూగొం ఇచిచ చాలాహేల్ప చేశారు. మాబావగారి దాారా ఏదైనా
పనికావాలొంటే ఇటేటచయి
ే ొంచి పెడత్ాన్ు ‘’అనే వాడట ఈవిషయ్ొంనాకు రాసి ఉయ్యూరు
చుటల
ట పకొలకు చేరాలొంటే ఇదే మొంచి అవకాశొం అనానడు. స్రే పోయ్త్నొం
చేయ్మనానన్ు. బామమరిా బావకు ఏొం చపాపడ్య త్ల్నయ్దు కాని పది రనజులలో శ్రు
హన్ుమొంత్రాగారు కృషాణ జిలాో పరిషత్ చైరమన్ శ్రు పిన్నమ నేని కోటేశార రావు గారికి న్న్ున
ఉయ్యూరు లేక దానికి అతి దగొ రలల ఉన్న స్ూొల్ కు టాోన్స ఫర్ చేయ్మని రికమొండ్ేషన్
లెటర్ రాసి ఇచాచరు. దానిన బామమరిా మా వాడ్ికిసపా వాడు నాకు పర స్ట లల వొంటనే
పొంపపశాడు. ఈవిషయ్ొం ఎవరికీ చపపలేదు చాలా రహస్ూొంగా నే ఉొంచాన్ు. మా ఆవిడకూ
చపపలేదు. ఒక శని వారొం ఉయ్యూరు వళ్ో ఆ సీల్డ రికమొండ్ేషన్ లెటర్ న్ు చైరమన్ శ్రు
కోటేశార రావు గారిని జిలాో పరిషత్ ఆఫీస్ లలకల్నసి అొందజేశాన్ు. అయ్న్ ఆశచరూొంగా ఒక
స్ారి త్లపెైకతిా నా వప
ై ు చూసి న్వుాత్ూ కాొంప్ కో ర్ొ కిచిచ అరజొంట్ గా ఈపని
పూరిాచయ్
ే మని చపాపరు. నేన్ు త్రాాత్ చిలుకూరివారి గయడ్ొం వచిచ నా పన్ులు నేన్ు
చేస్ుకు పర త్ూనే ఉనానన్ు. లెకొల మేస్ట ారికి శేషగిరి రావు గారికి కూడ్ా రహస్ూొం
చపపలేదు. ఒక రనజు టపాలల నా టాోన్స ఫర్ ఆరడ ర్ వచిచొంది న్న్ున మేడూరుకు టాోన్స ఫర్
చేసి ఇకొడ నా పర స్ట లల మైలవరొం నేటవ్
ి నాలాగానే సెన్
ై స మేస్టర్, నాకు రాజమొండ్ిో
టెోయినిొంగ్ కాలేజి లల స్హాధాూయి న్లో గా ఎత్ర
ా గా త్లో బటట లత్ో ఉొండ్ే రామా రావు న్ు
వేశారు. నేన్ు ఇకొడ్ికోచిచన్పుపడుకూడ్ా నా టెోయినిొంగ్ మేట్ జి. హెచ్. హన్ుమొంత్రావు
న్ు ఇకొడ్ిన్ుొండ్ి కాజ కు టాోన్స ఫర్ చేసి, న్న్ున చిలుకూరివారి గయడ్ొం హెడ్ మాస్ాటరుగా
వేశారు. నేన్ు రిలీవ్ చేసిన్వాడు న్న్ున రిలీవ్ చేసిన్ వాడూ నా స్హాధాూయ్య లవటొం
త్మాషా గా ఉొంది. స్ాటఫ్ అొంత్ా షాక్ తినానరు. చపపకుొండ్ా ఎొందుకు చేశారీపని అని కమిటీ
పెోసిడ్ొంట్ రడ్ిడ గారు వచిచ గనల చేశారు. శేషగిరిరావు గారిమయఖాన్ నత్ర
ా టి బొ టుట లేదు.
దిగాలు పడ్ిపర య్ారు.. ఏదయ అొందరికి స్రిా చపాపన్ు. మొంచి టీపారీు్ సెొండ్ాఫ్ పారీట ఇచాచరు.
ఒక ఆలాై స్ూట్ కేస్ న్ు బహుమతిగా అొందజేశారు దానిన చాలా ఏళ్లు వాడ్ాన్ు.
పిలోలొందరూ బార హృదయ్ొం త్ో వీడ్య ొలు చపాపరు. పోయ్ాణొం భారొం త్పిపొందికదా అని
నేన్ు స్ొంత్ోషిొంచాన్ు.
నా దారి తీరు -100

మేడూరు లల ఉదయ ూగొం

2-9-1989 న్ చిలుకూరి వారి గయడ్ొం లల చేరిన్ నేన్ు 22-8-90 స్ాయ్ొంత్ోొం

విధులన్ుొండ్ి విడుదలెై, రికాస్ట టాోన్స ఫర్ కన్ుక జాయినిొంగ్ టెైొం ఉొండదు కన్ుక
మరానడ్ే మేడూరు హెస్
ై ూొల్ లల 23-8-90 ఉదయ్ొం చేరాన్ు.

స్ుమారు స్ొంవత్సర కాలమే చిలుకూరి వారి గయడ్ొం లల పని చేసన

ి ా, ఆ స్ూొల్ అనాన
ఆ ఊరు అనాన విపరీత్మైన్ అభిమాన్ొం ఏరపడ్ిొంది. మళ్ళు ఎపుపడ్ైనా అకొడ్ే చేయ్ాలని
అనిపిొంచేది. అొంత్మొంచి వాత్ావరణొం ఏరపడ్ి, అన్ుబొంధొం శాశాత్మయిొంది. అొందుకే
ఈబాద. రాన్ు పర న్ూ పోయ్ాణపు ఇబబొంది త్పప అకొడనాకు యిే ఇబబొందీలేదు స్ాటఫ్
స్హకారొం, పిలోల పోవరా న్ కమిటీ వాళ్ు చేయ్యత్ అనీన అొందుక ని స్ూొల్ రూపు రేఖలనే
మారచగాల్నగాన్ు. ఇొంత్ గకపప అభి వృదిధ చేయ్గాలుగయత్ాన్ని నాకే త్ల్నయ్దు అనీన కుదిరి
అలా జరిగిొంది. ఇొందులల నాకు స్హకరిొంచిన్ లెకొల మేషట ారు శ్రు పురుషర త్ా మా చారి
సెకొండరీ మాస్ాటరు శ్రు శేషగిరి రావు హాస్ట ల్ వారడ న్ శ్రు రాఘవుల చేయ్యత్ జీవిత్ొం లల మరువ
లేనిది. నేన్ు అకొడ్ి న్ుొంచి బదిలీ అయి వచిచనా, వీళ్లు నాత్ో, మా కుటుొంబొం త్ో అదే
బాొంధవాూనిన క న్స్ాగిొంచారు. లెకొల మాస్ాటరి త్ల్నో గారు భారూ నా యిెడల చూపిన్
ఆపాూయ్త్ మరువలేన్ు. పెై మయరిాత్య్
ో ొం బజవాడ వైపు వచిచన్పుపడలాో ఉయ్యూరు
వచిచ మా ఆతిధూొం పొ ొంది వళళువారు వాళ్ున్ు చూసపా మహదాన్ొందొంగా ఉొండ్ేది . పూరాొం
మానిక ొండలల రాజుగారు గరుడ్ాచలొం గారు, రాఘవ రావు లు యిెొంత్ అభిమాన్ొంగా
ఉొండ్ేవారన అదే ఇపుపడు కనిపిొంచిొంది. జన్నాొంత్ర స్ౌహృదొం అనిపిస్ా ుొంది ఆలలచిసపా . అలాగే
మేమయ మైలవరొం వైపు వళ్ునా వాళ్ున్ు కల్నసి మాటాోడకుొండ్ా ఉొండ్ే వాళ్ుొం కాదు. మా
మయడ్య వాడు మయరిా చిలుకూరి వారి గయడ్ొం దగొ ర రామ చొందాోపురొం లల ఆర్ ఏొం పి డ్ాకటర్
గా ఉన్నపుపడు, మల
ై వరొం దగొ ర గణపవరొం లల ఉన్నపుపడు కారు మీదమా అకొయ్ూ
బావలత్ో మైలవరొం లల రాఘవులుగారిని పులూ
ో రులల ఆచారుూల గారి ఫామిలీ ని
అకొడ్ిక చిచన్ శేష గిరి రాగారినీ చూసి కిననర స్ాని, భదాోచలొం, నమల్న, జమలాపురొం ఒక
స్ారి వళాోొం మరన స్ారి మా అమామయి మేమయ కల్నసి వళ్ో వీళ్ుొందరీన చూశాొం. అలా
చాలాకాలొం క న్స్ాగిొంది.
 త్రాాత్ శేషగిరి రావు గారు న్న్ున మళ్ళు చిలుకూరి వారి గయడ్ొం టాోన్స ఫర్ చేయిొంచే
పోయ్త్నొం శాస్న్స్భయూలు శ్రు కోమటి భాస్ొర రావు గారిదాారా చేస్ా ాన్ని రికాస్ట రాసి
ఇమమని, రొండు మయడు స్ారుో నేన్ు అడ్ాడడలల ఉొండగా వచిచ అడ్ిగారు. అది ఇక జరగని
పని అని ఆయ్న్ున స్మాధాన్ పరచి పొంపపవాడ్ిని. ఆయ్న్కు హెడ్ామస్ట ర్ బొండ్ి రామారావు
కు కమిసీట ా కుదరలేదని ఆయ్న్ మాటలలో త్ేల్నొంది స్ూొల్ డబయబ స్ాాహా చేస్ా ునానడని కూడ్ా
చపిపన్ జాాపకొం గయడ్ివాడలల ఆయ్న్ బోహామొండమైన్ ఇలుో కటిట గృహపోవేశానికి స్ాయ్ొంగా
ఆహాానిసపా వళాోన్ు అకొడ లెకొలమేస్ట ారు వారేాన్ గారు మళ్ళు కల్నశారు. త్రాాత్ శేషగిరి
రావు గారికి హార్ట ఎటాక్ వచిచొందని లేకొలమేస్ట ార్ ఫర న్ చేసపా బజవాడ విజయ్ టాకీస్
ఎదురుగా ఉన్న హాసిపటల్ లల ఇనసొంటివ్ కేర్ లల ఉొండగా చూస్ొ చాచన్ు. కాని ఆయ్న్
ఆత్రాాత్ రొండుమయడు రనజులకే చనిపర య్ారు. వాళ్ుబాబయి శ్రునివాస్ ఫర న్ చేసి చపాపడు
గయడ్ివాడలల కారూకుమాలు చేశారు కాని నేన్ు వళ్ులేక పర య్ాన్ు వీరు భొటో శేషగిరిరావు
గారి అన్నగారికి ఉయ్యూరు లల ఉన్న వేమయరు దురొ ,స్ుబోహమణూొం గారో అమామయినిచిచ
దిాతీయ్ొం చేశారు. ఆ స్ొందరుొం గా రొండు వప
ై ులవారూ న్న్ున స్ొంపోదిొంచి మొంచి
చడడ లుత్లుస్ుక నానరు ఈ విధొంగా ఉయ్యూరు బొంధొం ఆయ్న్కు ఏరపడ్ిొంది

లెకొల మాస్ాటరు ఏొం. పురుషర త్ా మా చారి గారి త్ో సపనహొం అస్లెన్నటికీ మరుపు రాదు
ఆయ్న్ కుటుొంబొం త్ో న్ూ అొంత్ే. ఇదకొడ్ి బొంధమో ఆశచరూమేస్ా ుొంది. ఆచారి గారి త్ల్నో గారి
ఆరనగూొం బాగా ఉొండ్ేదక
ి ాదు భారూ చాలా స్న్నగా అనారనగూొంగా నే ఉొండ్ేవారు. కాని
ఆదరణకు సపనహానికి వాళ్ునే చపుపకోవాల్న ఆడపిలో మగ పిలో ాడు చిన్నకాోస్ులు
చదువుత్రనానరు. దాదాపు 8 ఏళ్ుకిుత్ొం ఆచారి గారు చనిపర య్ారని వాళ్ుబాబయి ఫర న్
చేశాడు. వళ్ులేక పర య్ాన్ు. త్రాాత్ వాళ్ు అమామయి వివాహొం మైలవరొం లల
చేస్ా ునానమని శుభలేఖ పొంపి వాళ్ుబాబయి ఫర న్ చేసి చపాపడు. అదే మయహూరాానికి
బజవాడలల మలాోది వొంకటేశారుో కూత్రరు వివాహొం. వివాహొం చూసి అక్షొంత్లు వేసి దీనికి
హాజరైన్ దొంటు వారబాబయి, వొంపటి శరమగారబాబయిలన్ు చాలా రనజుల త్రాాత్ చూశాొం.
అకొడ్ికి మమమల్ననదా రన
ీ చూడటానికి వచిచన్ఆతీమయ్యలు కవి కధకులు శ్రు గొంధొం
వేొంకాస్ాామి శరమ గారిని చూశాొం అపపటికే 85 ఏళ్ు వృదుా ఆయ్న్. ’’ఎొందుకొండ్ీ శుమ పడ్ి
వచాచరు ?మేమే మిమమల్నన చూడటానికి వచేచవాళ్ుొం కదా ‘’అనానన్ు. ఆయ్న్ న్విా ‘’మీ
ఇదా రీన చూసపా పారాతీ పరమేశారులని పిస్ా ుొంది అొందుకే దరశన్ొం కోస్ొం వచాచన్ు ‘’అన్న
పపోమాభిమాన్ మయరిా వారు. ఇదే వారిని చూసిన్ చివరి స్ారి. ఆ త్రాాత్ మేమయ అమరికా
వళ్ుటొం అకొడ మేమయ ఉొండగానే వొంకాస్ాామి శరమగారు చనిపర వటొం జరిగిొంది

స్త్ూనారాయ్ణ పురొం లల మలాోది వొంకటేశారుో కూత్రరు పెళ్ో న్ుొంచి స్రాస్రి బస్

స్ాటొండ్ కు వళ్ో మల
ై వరొం బస్ ఎకిొ ఫొంక్షన్ హాల్ కు చేరేస్రికి స్ుమారు మధాూహనొం 2
అయిొంది వేలాది మొంది వచిచ భోజనాలు చేసి వడుత్రనానరు మేమయ లేకొలమాస్ాటరి
భారూన్ు పలకరిొంచి పెళ్ో కూత్రరు కు కాన్ుక అొందజేసి ఆశ్రరా దిొంచి వాళ్ుబాబయి
అబాబయ్ాచారి మా కోస్ొం పోత్ూే కొంగా ఏరాపటు చేసిన్ చనట వివాహ భోజన్ొం చేసి మళ్ళు బస్
ఎకిొ బజవాడ మీదుగా ఉయ్యూరు చేరాొం ఇనిన జాాపకాలు మాకు లేకొలమేస్ా ారి కుటుొంబొం
త్ో ఉనానయి పిలోల్నదా రూ మైలవరొం లకిరడ్ిడ బాల్నరడ్ిడ ఇొంజనీరిొంగ్ కాలేజ్ లలనే బ టేక్ చదివి
బొంగయళ్ళర్ లల ఉదయ ూగాలలల ఉనానరు మొంచి అభివృదిధ స్ాధిొంచారు లెకొల మేస్ట ారి మొంచి
మన్సప ఈ అభివృదిధకి కారణొం వారి అమమగారి ఆశ్రస్ుసలు విశుదధ హృదయ్ొం త్ోడ్ాపటుగా
నిల్నచాయి.

అొంత్కు మయొందు మైలవరొం గర్ో ్ స్ూొల్ హెడ్ మిసపా స్

ి విజయ్ లక్షిమ గారి పదవీ
విరమణకు ఆహాానిసపా నేన్ూ వళాోన్ు అపుపడు ఆచారిగారు కల్నసి ఇొంటికి తీస్ుకు వళాురు.

మేడూరు స్ూొల్ విశేషాలు

ఉయ్యూరు లల 23-8-90 ఉదయ్ొం 7 గొంటలకేఇొంటోో భోజన్ొం చేసి స్రాస్రి బజవాడ

మేడూరు బస్ ఎకిొ, త్ాడొంకి కపిలేశారపురొం వీరొంకిలాకు పమిడ్ిమయకొల మీదుగా
మేడూరు చేరాన్ు. ఉదయ్ొం విధులలో చేరన్
ి టు
ో స్ొంత్కొం పెటట ాన్ు. పెదాస్ూొల్. స్ుమారు ౩౦౦
ో . స్ాటఫ్ అొందరూ క త్ా నా మయొందు ఇకొడ పనిచేసన్
మొంది పిలోలు. అనీన రొండు సెక్షన్ు ి శ్రు
జి ఎస్ యిెన్ చౌదరి కూడ్ా బఎడ్ లల నా టెయి
ో నిొంగ్ మేట్ అవటొం మరన త్మాషా అత్నిన
పునాది పాడు వేశారు. ఒక స్ారిస్ూొల్ అొంత్ా కలయ్ తిరిగా. మొంచి బల్నడ ొంగ్ లునానయి.
పెదా ఆటస్ా లొం మొంచి లేబరేటరీ దానిలలనే పాఠాలు చపపటానికి వీలెన్
ై విశాలమన్
ై హాలు,
పెైన్ లెబ
ై ోరీ కొం కామన్ హాల్ ఉొంది లెబ
ై ోరీలల చాలా పుస్ా కాలు మొంచి పుస్ా కాలు ఉనానయి
లెైబలోరయ్
ి న్ శ్రుమతి కోటమమ అనిజాాపకొం ఇకొడ్ే ఉదయ ూగొం లల చేరి నాన్ స్ాటప్ గా పని
చేస్ా ర ొంది చాలా మొంచి ఆవిడ అనిపిొంచిొంది. పెదా ావిడ్ే. స్ూొల్ మయొందు వన్కా ఆట స్ా లొం
చుటల
ట క బబరి చటు
ో బాగా ఉనానయి పెదా ఊటబావి దానికి ఎలకిటాక్ మోటారు ఓవర్ హెడ్
వాటర్ టాొంక్ అనీన ఉనానయి. క బబరి పర షణకు పోభయత్ాొం డబయబ అొందజేస్ా ుొంది మయడు
నేలలలకోస్ారి జమాఖరుచలు పొంపాల్న ఉయ్యూరయ్ూ అనే జూనియ్ర్ గయమాస్ాా స్ూొల్
లెకాొ డ్ొ కాొ త్ోపాటు దీనీన చూస్ాాడు. న్మమకస్ుాడు భయ్స్ుాడు కమితీవారి త్లలల
నాలుక కూడ్ా. క ొంత్ా స్ా లొం లల వరిస్ాగయ కూడ్ా ఉొంది గకపప. సీనియ్ర్ గయమాస్ాా
స్ుబోహమణూొం గారని గయరుా ఉయ్యూరులల మాధవరావు అనే ఆయ్న్ త్ోడలుోడు. గొంభీరొంగా
ఉొంటాడు. సెన్
ై స మేస్టర్ శ్రుస్ుబోహమణూొం నాత్ొ పెన్మకూరులల చేశాడు. భారూ గేడ్
ు టు
త్లుగయపొండ్ిట్. లెకొల మాస్ాటరుశ్రు పోస్ాద్ అని చాలా స్మరుధడు, మొంచి టీచర్. త్లలల
నాలుక. స్ూొల్ ఇొంచార్జ హెడ్ మాస్ట ర్ ఆయ్నే ఇొంకో పర స్ట లల ఎవరన ఒకరు రావటొం వళ్ుటొం
జరిగేది. కన్ుక బాధూత్అొంత్ా పోస్ాద్ గారిమీదే ఉొండ్ేది. సీనియ్ర్ త్లుగయ మేషట ారు
శరమగారు. దగొ రలల మయళ్ుపూడ్ి వారు స్ూొల్ ఫొంక్షన్ లనీన ఈయ్నే నిరాహిొంచేవారు.
వాళ్ుబాబయి టెన్ా లల ఉనానడు చురుకైన్వాడు పబో క్ లల స్ూొల్ ఫస్ట వచాచడు నాకు బాగా
ఇషట మైన్ శిషరూడు చాకు అొంటామే అలాొంటి షార్ప నస్ ఉన్నవాడు ఆయ్న్ కుటుొంబొం లల
అొందరూ త్లుగయ పొండ్ిత్రలే ఒక అన్న పెన్మకూరు లల త్లుగయ పొండ్ిట్ . ఇొంకో ఆయ్న్
ీ ర్ లేడ్ీ.
కపిలేశారపురొం లల అలా. స్ర షల్ మేషట ారు మస్ాాన్ గారు. ఇకొడ్ి వాడ్ే హిొందీటచ
ఉయ్యూరు లన్ుొండ్ి వస్ాారు కోటలల అదా కుొంటునానరు భరా త్మిరిశ దగొ ర స్ర షల్ మేషట ారు
ఇదా రు ఆడపిలోలు. పపరు త్ూటుపల్నో స్ావితిో అనిజాాపకొం. సెకొండరీ గేుడ్ లలల లొంకపల్నో
ఆయ్న్ న్లో గా పొ టిటగా ఉొండ్ేశ్రురామ మయరిాగారు. మా మామయ్ాూ వాళ్ు పొ లొం క్లుకు
చేస్ా ాన్ని ఒకటి రొండు స్ారుో ఉయ్యూరులల న్న్ున చూశాన్ని గయరుా చేస్ుక నానరు. ఈయ్నే
స్ాటఫ్ సెకుటరి. అొందరీన ఒపిపొంచగల్నగే ఓరూప నేరూప ఉన్నవారు. భీషమ పిత్ామహుడు
ఒకాయ్న్ రడ్ిడ య్ూగారు ఉొండ్ేవారు. కాుఫ్టట మాస్ట ర్ పోకాశ రావు గారడనిొంగ్. ’’దేవదాస్ు
‘’.అటెొండర్ అరుజన్ రావు. రుదోపాక వాడు ఇకొడ్ే సెటల్
ి అయ్ాూడు నైట్ వాచ్ మన్ ఆ
ఊరివాడ్ే కోటయ్ూ. సీనియ్ర్ డ్ిోల్ మాస్ాటరు శ్రు స్ుబాబరావు కపిళళశారపురొం వాడు రొండ్య
డ్ిోల్ మాస్ాటరు పమిడ్ిమయకొలన్ుొంది వచేచవారు మత్క మనిషి. నా దగొ రే రిటెైర్
అయ్ాూడుస్హృదయ్యడు లాబ్ అసిస్టొంట్ పోస్ాద్ –అత్నిక డుకు 9 లల ఉనానడు స్ూొల్
లల స్ొంచాయిక ‘’అనే పిలోల పొ దుపు పధకొం నేనకొడ పని చేసన
ి ా స్మరధొంగా నిరాహిొంచాన్ు
ఇకొడ దానిన పోస్ాద్ చూస్ుానానడు. వారిికోత్సవొం నాటికి ఎవరు ఎకుొవ పొ డుపు చేసపా
వారికి బహుమతి ఇచేచవాళ్ుొం. బాగా త్ల్నవిగలవాడు స్హృదయ్యడు. క దిాకాలానికి
గయమాస్ాా స్ుబోహమణూొం గారు బదిలీ అయి, లలయ్ శొంకర రావు వచాచడు జగజజ నీాా మాటల
గారడ్ీ వాడు పని కూడ్ా సీపడ్ గా చేసపవాడు బాగా రాజకీయ్ పలుకుబడ్ి ఉన్న వాడు. నాకు
బాగా ఉపయోగ పడ్ాడడు. అలాగే క దిామొంది బదిలీ అవటొం క త్ా వాళ్లు రావటొం జరిగేది.

స్ాయ్ొంకాలొం స్ాటఫ్ సెకట

ు రి స్ాటఫ్ స్మావేశొం ఏరాపటు చేశారు త్ేనీటి విొందు ఇచాచరు.
న్న్ున నేన్ు పరిచయ్ొం చేస్ుక ని అొందరి పరిచయ్ొం చపిపొంచి, అొందరొం కల్నసి స్ూొల్ అభి
వృదిధకి పని చేదా ాొం యిలా చేస్ా ా అలా చేస్ా ా అని నేన్ు చపపన్ు స్ొంవత్సరొం చివరికి మన్ొం
ఏొం చేశామో త్లుస్ుక ొందాొం అని చపాపన్ు ఒక పావుగొంటలల స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పూరీా చేశాన్ు
స్ూొల్ జన్రల్ డ్ిసిపన్ ిో అొంత్ా డ్ిోల్ మాస్ట ర్ స్ుబాబ రావు గారే చూసపవారు. రనజూ
స్మయ్ానికి అసెొంబీో నిరాహిొంచటొం, లేట్ గా వచిచన్ వాళ్ో కు పనిషెమొంట్ ఇవాటొం అనీన
పకడబొందీ గా చేసపవాడు. టీచర్ లలల బాడ్ిమొంటన్ ఆడ్ే వాళ్ులల నేన్ూ త్లుగయ మాస్ాటరు
డ్ిోల్ మాస్ాటరు, సెన్
ై స, లెకొల మేస్ట ారుో ఉనానొం మేమొందరొం వాలీబాల్ కూడ్ా ఆడ్ేవాలో మే
కన్ుక స్ూొల్ అయ్ాూక ఒక గొంట ఆడుక ని అపుపడు బయ్లేారేవాళ్ుొం

మళ్ళు పోయ్ాణొం తిపపలు

మేడూరు ఉయ్యూరుకు దగొ రే. స్ుమారు 15 కిలలమీటరుో కాని రనడుడ బాగయొండదు బస్
ఫీోకాొంసి లేదు. ఏదయ రకొంగా వీరొంకి లాకు చేరిత్ే అకొడ్ిన్ుొండ్ి వళాులొంటే ‘’టొంగయ’’ త్గేది .
ఏదయ త్ొంటాలుపడ్ి పమిడ్ిమయకొల చేరిత్ే అకొడ్ి న్ుొండ్ి స్ూొల్ పిలోల సెైకిల్ మీద ఎకిొ
వళాుల్న లేక పర త్ే లెఫ్టట అొండ్ రైట్ రొండుకిలలమీటరుో అలాగే స్ాయ్ొంకాలొం 5 గొంటలకే
మేడూరు న్ుొంచి విజయ్వాడ బస్. అది మిస్ అయిత్ే ఆరున్నరకో ఏడుక కాని మళ్ళు బస్
లేదు. ఇొంటికి చేరేస్రికి ఎనిమిది దాటేది. ఒక రకొంగా నాపని’’ పెన్ొం మీొంచి పొ యిూలలకి
ో అయిొందేమో అనిపిొంచిొంది.
‘’అన్నటు

స్ాయ్ొంకాలొం బస్ కోస్ొం స్ూొల్ దగొ రే ఉన్న య్లమొంచిల్న వొంకటేశారరావు గారు అనే
రిటెైర్డ సెకొండరీ గేుడ్ మాస్ాటరి అరుగయలపెై ఆయ్న్త్ో కబయరుో చపుపకోవటొం ఆయ్న్ శ్రు పి
శ్రురామ మయరిా గారి మనిషి. కబయరుో బాగానే చపపపవారు ఎననన పాత్ విషయ్ాలు త్వుాక ని
మాటాోడుక నేవాళ్ుొం అలాగే ఆ ఊళళోనే రిటెైర్ అయిన్ ఒక హిొందీ మాస్ాటరు కూడ్ా ఉనానరు
ఆయ్నా వొంకటేశార రావే ఆయ్న్ ఇకొడ టలూషన్ కిొంగ్.

శ్రు య్లమొంచిల్న రామమోహన్ రావు గారు

 మేడూరు అనాన మేడూరు స్ూొల్ అనాన శ్రు య్లమొంచిల్న రామమోహన్ రావు గారే
జాాపకొం వస్ాారు ఎవరికన
ై ా మేడూరు లలనే కాదు చుటల
ట పోకొ వొంద గాుమాలలల అొంత్టి
మొంచి మనిషి. లేరు. మేడూరు గాుమ స్రపొంచ్ గా దాదాపు 25 ఏళ్లు పనిచేశారు స్ూొల్
బల్నడ ొంగ్ కు స్ా లొం ఇచిచ బల్నడ ొంగ్ కటిటొంచారు. పొంచాయితీ భవన్ొం పస్ువులాస్పతిో వొంటివి
అనీన వారి విత్రణ వలన్ వచిచన్వే ఆయ్న్ గకపప స్ొంస్ాొరి. మాొంచి కాొంగుస్ అభిమాని
నిజాయితీకి నిరీుకత్కు పోసిదధ ి. ఎపుపడూ త్న్ చేయి పెైనే ఉొండ్ాలని కోరుక నేవారు దాన్
ధరామలకు లెకేొలేదు. శ్రు కాకాని వొంకటరత్నొం గారికి న్మిమన్ బొంటు, కాకాని వారు యిే
ఎలక్షన్ లల నిలబడ్ినా ఖరుచ అొంత్ా రామ మోహన్ రావు గారిదే దానిత్ో ఎలక్షన్ అయ్ాూక
ఈ య్న్ పొ లొం నాలుగన ఐదయ ఎకరాలుఖాళ్ళ. అొంత్మాత్ోొం చేత్ వన్కడుగయ వేసపవారుకాడు
మళ్ళు ఎనినకకు మళ్ళు రడ్ీ స్ుక్షేత్ోమైన్ మాగాణన పొ లొం కాకాని వారికోస్ొం ఎనినకలారపణొం
అయిేూది. స్రపొంచ్ గా గాుమానిన స్రాత్ోమయఖా భి వృదిధ చేశారు కాని రనడుడ స్ౌకరూొం
ఎరపరచుకోలేక పర య్ారు త్ారు రనడుడ గత్రకుల రనడ్ేడ గతి. రావు గారికి రాజకీయ్ పోమోషన్
రావాలని ఆశిొంచారు జన్ొం దానికి ఆయ్న్ స్సపమిరా అనేవారు నేన్ు శాస్న్ స్భకు
నిలబడత్ాన్ు అొంటే కాకానికి నిలబడ్ే స్ాహస్ొం ఉొండ్ేదికాదు అొంత్ స్ాహస్ొం ఈ వీర భకా
హన్ుమాన్ చేయ్లేదు ఏనాడూ. చివరికి ఉయ్యూరు మొండలానికి ఉపాధూక్షులుగా అొందరి
బలవొంత్ొం మీద పర టీచస
ే ి ఏకగీువొంగా ఎనినకయ్ాూరు. ఆయ్న్ కన్బడ్ినా ఆయ్న్ పపరు
చపిపనా ‘’చేయితి
ె ా మహాన్ుభావుడు ‘’అని న్మస్ొరిస్ా ారు జన్ొం అదీ ఆయ్న్ కున్న కీరా
పోతిషట ‘అలాొంటి రామ మోహన్ రాగారు నేన్ు మేదూరులల చేరటానికి స్ుమారు రొండు నలల
మయొందు చనిపర య్ారు. వాళ్ుబాబయి శ్రు స్ుబోహమణేూశార రావు మేడూరు స్రపొంచ్.
ఆయ్న్ త్మయమడు ఉయ్యూరు షరగర్ ఫాకటారీ లలన్ు, చుటల
ట పోకొలా పోసిదధ ుడ్ైన్ చరుకు
రైత్ర. పపరు గయరుా లేదు. స్ూొల్ కు స్లహా దారు కూడ్ా ఇదీ నేన్ు చేరిన్ మేడూరు అకొడ్ి
స్ూొలు నేపధూొం మిగత్ా వివరాలు త్రువాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ా.

నా దారి తీరు -101

మేడూరులల ఉదయ ూగొం -2
ఒకవారొం రనజులు రనజొంత్ా అొందరు మేషటరో కాోస్ులకు వళ్ో పావుగొంటలలపల స్మయ్మే
ఉొండ్ి ఎవరవరు ఎలా బో ధిస్ా ునానరన పరిశ్రల్నొంచాన్ు. లెకొలమేస్ట ారు పోస్ాద్,
త్లుగయమేస్టర్ శరమ హిొందీపొండ్ిట్ స్ావితిో గారుో త్పప అొంత్మొంది లల ఎవరూ ఆప్ టు ది
మార్ొ గా అనిపిొంచలేదు. వీళ్ో ొంత్ా రామమోహన్రావు గారి జమానాలలవాళ్లు. వాళ్ుదగొ ర
అతివిన్య్ొంగా ఉొండటమే త్పప బో ధన్లల మళ్కువలు లేవు. మరన త్మాషా నేన్ు
గమనిొంచిొంది స్ాయ్ొంకాలానికి రామ మోహన్ రావు గారబాబయి దగొ రకు స్ూొల్ లలని
అనినవిషయ్ాలూ చేరేసప వాళ్లు. వీళ్ునే గడప పూజారులు
అనేవాళ్ుొం గయమాస్ాా ఉయ్యూరయ్ూ నిఖారైసన్ మనిషి. లెకొ అొంత్ా పకడబొందీ స్ూొల్
అక్ొంట్ డబయబలు కూడ్ా అత్ని చేతికే ఇచాచన్ు. ఎకొడ్ా త్ేడ్ా రాదు. అొంత్ న్మమకొం.
గకలో లు అత్నే రిటెైరయ్ాూక మేడూరు స్రపొంచ్ గా ఎనినకై మొంచి పన్ులు చేశాడు.
అొంత్ా బాగానే ఉొంది కానీ ఎకొడ్య ఇరుకు గదిలల నేన్ున్నటు
ో ఫీలయ్ాూన్ు. నాకు స్ాత్ొంత్ోొం
గా ఉొండ్ి అనినపన్ులు స్మరధొంగా చేయ్టొం ఇపపటిదాకా అలవాటు. ఇకొడ స్ాొంస్ొృతిక
విషయ్ాలేమిటో టీచరో కూ పిలోలకూ త్ల్నయ్దు. ఇొంత్వరకు అలాోొంటివి ఇకొడ జరగ లేదని
చపపపవారు. అయినా నా పదధ తిలల వీటిని అధిగమిొంచి న్డపాలని నిరణయ్ానిక చాచన్ు.
మయొందుగా పోతిరొండవ బయధవారొం మిగత్ా చనటో చేసన్
ి టేో స్ాయ్ొంత్ోొం చివరి పిరయ్
ి డ్ లల
వాటిని కాోస్ టీచరో చేత్ నిరాహిొంచే పధ్ధ తి మొదలుపెటట ాన్ు వకా ృత్ా వాూస్రచన్ కిాజ్
పర టీలు గా వీటిని చేయిొంచాన్ు సెన్
ై స కో బ్ అొంటే కూడ్ా వీళ్ో కు త్లీదు సెన్
ై స మేషటరోత్ో దానిన
ఏరాపటు చేయిొంచి సెన్
ై స రూమ్ లల నలక క పర ో గాుమ్ చేయిొంచాన్ు. పోసిదధ ులెన్
ై సెైనిటస్ట ల
జీవిత్ాలన్ు వారి పరిశోధన్లన్ు ఒకరిదారు విదాూరుాల చేత్ సెన్
ై స టీచర్ పరూ వేక్షణలల
త్య్ారు చేయిొంచి మాటాోడ్ిొంచాన్ు. ఇవి విదాూరుాలలల బాగా కిోక్ అయి నాపెై విశాాస్ొం
కల్నగిొంచాయి. .అొంత్ా బాగానే ఉొంది అనిపిొంచిన్ స్మయ్ొం లల ఒక త్మాషా జరిగిొంది.
ఒక రనజు ఉయ్యూరు న్ుొంచి బస్ లల వచిచ న్డ్ిచి స్ూొల్ కు వస్ుాొండగా రనడుడమీద చాక్
పీస్ు త్ో నాకూ హిొందీ పొంత్రలమమకు అకుమ స్ొంబొంధొం అొంటగటేట రాత్లు
కనిపిొంచాయి రనడుడకు అడడ ొంగా రొండుమయడు చనటో ఉనానయి చదివి కామ్ గా స్ూొల్ లలకి
వళ్ో నా పని నేన్ు చేస్ుకుొంటునానన్ు. అసెొంబీో అయిొంది కాోస్ులు మొదలయ్ాూయి. ఒక
గొంట త్రాాత్ డ్ిల్
ో మేస్టర్ స్ుబాబరావు గారు నా దగొ ర క చిచ ''హెడ్ మాస్ాటరూ !రనడుడ మీద
ఎలా ఛొండ్ాలొంగా రాశారన చూశారా ?''అని అడ్ిగాడు. నేన్ు ''ఏమో న్ొండ్ీ త్లవొంచుకుని
నేన్ు రనజూ లాగానే వచాచన్ు. ఏమీ చూడలేదు. అని చిన్న అబదధ ొం ఆడ్ాన్ు. అస్లు
విషయ్ొం చపాపడు. అపుపడు నేన్ు ''నేన్ు మగాడ్ిని. స్రుాకు పర వచుచ ఆమ లేడ్ీ టీచర్
ఆమ చదివివుొంటే యిెొంత్ బాధ పడుత్రొందయ ఆలలచిొంచొండ్ి . మా ఇదా రి పోవరా న్ పెై స్ాటఫ్
లలకాని పిలోలలల కానీ ఊరిజన్ొం లల ఏమాత్ోొం అన్ుమాన్ొం ఉొందని భావి0చినా నేన్ు
ఈక్షణమే సెలవు పెటట ి వళ్ుపర త్ాన్ు. పెస
ో ిడ్ొంట్ గారికి చపిప ఆయ్న్కు ఇషట మైన్ వారిని
వేయిొంచుకోమని చపపొండ్ి న్న్ున ఎకొడ్ికి టాోన్సఫర్ చేసినా బాధ లేదు ''అనానన్ు. .వొంటనే
ి పా చాలాపోమాదొం. మీకయిూొంది. రేపు వేరవరికైనా అవచుచ
''కాదు స్ార్ !ఇలాొంటివి ఉపపక్షస
ఆడపిలోలపెై రాయ్చుచ దీనిన సీరియ్స్ గా తీస్ుకోవాల్న ''అనానడు. ''బడ్ి డ్ిసప
ి ిో న్ చూసపది
మీరు కన్ుక మీరూ లెకొలమేస్ట ారు స్ాటఫ్ సెకుటరీ, శరమగారు కల్నసి కూరుచని చరిచొంచి
అస్లు రాసిన్ వాళ్లు ఎవరన ఏ ఉదేాశూొం త్ో రాశారన కన్ుకుొని త్ేలచొండ్ి వాళ్ు పపరో ు నాకు
ఇసపా కుమ శిక్షణ చరూ తీస్ుకుొంటాన్ు. మయొందుగా హిొందీ పొంత్రలమమగారికి మన్ొందరి
త్రఫున్ స్ారీ చపిప త్రాాత్ పనిలల దిగొండ్ి ''అనానన్ు. మొంచి ఆలలచన్ అని అని ఆపనిలల
దిగి దయ షరల్నన త్ేల్నచ నాదగొ రకు పొంపిొంచి వాళ్ళు వచాచరు. ఇదా రన మయగయొరన ఉనానరు
పిలోలు. వాళ్లు ఎవరన త్మత్ో చేయిొంచారని నిజొం చపాపరు. కూపీ లాగిత్ే అకొడ రిటెైర్
అయిన్ హిొందీ పొంత్రలు టలూషన్ కిొంగ్ పని అని త్ేల్నొంది. అొందరిదగొ ర క్షమాపణ ఉత్ా రాలు
రాయిొంచి, త్ల్నదొండుోలన్ు పిల్నపిొంచి ఇది మొదటి త్పుపకాన్ుక వదిలేస్ా ునానన్ు కానీ మా
స్ాటఫ్ కి ఇది చాలదు ఇొంకా మీకుకఠిన్ మైన్ పనిష్ మొంట్ ఇవాాలొంటునానరు అని బదిరిొంచి
త్లల నాలుగయ డ్ిోల్ మిస్ట ర్ చేత్ పీకిొంచి వదిలేశా. ఉడత్ ఊపులు ఊపుదామని పోయ్త్నొం.
స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి జరిగిన్ విషయ్ొం వివరిొంచి హిొందీపొంత్రలమమగారికి అొందరొం క్షమాపణ
చపాపొం. ఆమ కనీనరు మయనీనరు గా ఏడ్ిచొంది. మేమిదా రొం బాోహమణయలొం అవటొం రనజూ బస్
లల ఉయ్యూరు న్ుొంచి రావటొం, ఆమ మా ఇొంటిదగొ రే రాజా గారి కోటలలని ఇొంటోో
ు ేట్ చేయిొంచిొంది. మళ్ళు ఇలాొంటి దేదీ నేన్ుొండగా
అదా కుొండటొం ఇొంత్టి సీన్ న్ు కియి
జరగలేదు. అొందరొం మరిచపర యి మాపన్ులు మేమయ చేస్ుకు పర త్రనానొం. స్రపొంచ్ కూడ్ా
వచిచ జరిగిన్ దానికి బాధపడ్ి పున్రావృత్ా ొం కాకుొండ్ా జాగుత్ా తీస్ుకుొంటాన్ని హామీ
ఇచాచరు. మళ్ళో గాడ్ిలల పడ్ిొంది స్ూొల్.
స్ర షల్ మేషట ారు మస్ాాన్ గారిన పిల్నచి ''మాక్ పారో మొంట్ ''జరిపిొంచమనానన్ు. ఆయ్న్
అలాొంటి మాట త్ానిొంత్వరకు విన్లేదని చపాపడు. అపుపడు దానికి కావలసిన్ అనిన
విషయ్ాలూ నేనే సపకరిొంచి ఆయ్న్కు ఇచిచ ఎలా న్డపాలల నేరిపొంచి పిలోలకు శిక్షణ
నిపిపొంచి నల రనజులలో పిలోల్నన త్య్ారు చేయిొంచి నిరా హిొంప జేశాన్ు అదుుత్ొంగా చేశారు
పిలోలు పోశోనత్ా రాలు, బలుో పోవేశపెటటడొం చరచ బల్ పాస్ చేయిొంచటొం అనీన పారో మొంట్ లల
ో జరిపిొంచాన్ు. బోహామన్ొంద పడ్ాడరు విదాూరుాలు త్ల్నదొండుోలు మేస్ట ారుో. అకొడ ఒక
జరిగిన్టు
చరిత్ో స్ృషిటొంచాన్ు. .వీటిత్ో నేనద
ే ి చపిపనా చేయ్టానికి అొందరూ సిదధమయ్ాూరు.
 మేడూరుకు దగొ రలలనే ఐలూరు పుణూ క్షేత్ోొం ఉొంది -.దీనిన ఉభయ్ రామ ల్నొంగేశార క్షేత్ోొం
అొంటారు. ఇకొడ్ా కృషణ కు అవత్ల్న ఒడుడన్ గయొంటలరు జిలాో చిలుమయరు లల శ్రురామయడు
శివల్నొంగ పోతిషాటపన్ చేశాడు ఏకకాలొం లల కృషాణన్ది దానిపోకొనే పోవహిస్ా ుొంది ఐలూరు కు
ఫీల్డ టిప్
ో ఎపుపడ్ైనా వళాురా అని అడ్ిగా స్ాటఫ్ ని. అలాొంటి వాస్నే మాకు త్లీదుఅనానరు.
ఆశచరూొం వేసిొంది. స్రే దీనీన స్ాధిొంచాల్న అన్ుకోని ఒక రనజు మధాూహనొం ఉదయ్ొం
పూట బడ్ి అవగానే పిలోలని తీస్ుకు వళళో ఏరాపటు చేస్ాొం. న్ది ఒడుడన్ కూరుచని ఏదన
ై ా
ఫలహారొం తిొంటే బాగయొంటుొంది అనిపిొంచి సెకుటరీకి ఆ బాధూత్ అపపగిొంచాన్ు. ఈ వారా ఊరనో
స్ొంచలొం కల్నగిొంచి మహిళ్లు ఒక బృొందొంగా ఏరపడ్ి అొందరికి కావలసిన్ పుల్నహో ర త్య్ారు
చేయిొంచి పెటట ుకు తిన్టానికి గిననలు గరిటెలు కాగిత్ాలు మొంచి పొండ్ిన్ అరటిపళ్లు వాళళు
సిదధొం చేసి మాకు మయొందే త్ల్నయ్బరచి రిక్ష్లల మాత్ో పొంపిొంచే ఏరాపటు చేశారు.
ఇొందులల ఉయ్యూరయ్ూ పాత్ో బాగా ఉొంది మొంచి చయ్ాూలన్ుక ొంటే కల్నసి
వచేచవారపుపడూ ఉొంటారు. అొందరొం బృొందాలుగా కాోస్ వారీగా వన్క మయొందు టీచరో త్ో
న్డక స్ాగిొంచి ఒక అరగొంటా మయపాపవు గొంటలల ఐలూరు కృషాణ న్ది ఒడుడకు చేరి సపద తీరి
వొంట త్చిచన్వి పిలోకు మేషటరోకు అొందరికీ పొంచి స్ొంత్ృపిా కల్నగిొంచాొం. ఇకొడ్ి దేవాలయ్
చరిత్ోన్ు నేన్ు త్లుగయ మేషట ారు అొందరికి వివరిొంచాొం త్రాాత్ దేవాలయ్ానిన స్ొందరిశొంచి
ో గకపప స్పొందన్ కల్నగిొంచిొంది ఊరనో. ఏపనికైనా
మళ్ళు బడ్ికి న్డ్ిచి వళాోొం. ఈ ఫీల్డ టిప్
స్హాయ్ స్హకారాలు అొందిస్ా ామని మయొందుక చాచరు. .
పిలోల త్ో బాడ్ మిొంటన్ వాలీబాల్ కబాడ్ీ బలస్ బాల్ ఖో ఆటలలల డ్ిోలో ు మేషటరో ు మొంచి
శిక్షణ ఇచిచ త్య్ారు చేశారు. ఫెోొండ్ీో మాూచస్ ఆడ్ిొంచాొం గిుగ్ స్ర పర్ట్ అొండ్ గేమ్స కు
పొంపిొంచాొం. బాడ్ిమొంటన్ లల పోయిజు వచిచొందని జాాపకొం. టీచర్స కూడ్ా గేమ్స ఆడ్ి
పాలగొనానొం. బాడ్ మిొంటన్ లల నేన్ు లెఫ్టట ఫో0ట్. శరమగారు సెొంటర్. బాక్.
స్ుబాబరావు పోస్ాదరావు. వాలీ బాల్ కూడ్ా బాగా ఆడ్ేవాళ్ుొం నేన్ు ఈ రొండ్ిటల
ి ల
ఎపుపడు స్రీాస్ చేసిన్ కనీస్ొం మయడు పాయిొంటో యినా వచేచవి. జన్ొం ఈలలు చపపటో త్ో
ఆభిన్ొందిొంచేవారు
స్ూొల్ పరీక్షలు మొహమాటొం లేకుొండ్ా కాపీ క టట కుొండ్ా చాలా పకడబొందీ గా
నిరాహిొంచాొం దీనికి లెకొలమేస్ట ారు పోస్ాద్ స్హాయ్ొం అదిాతీయ్ొం అత్నికే క నిన నిరిాషట
భావాలునానయి అొందుకే మా ఇదా రికీ కమిసీట ా బాగా కుదిరిొంది. ఇనిన విషయ్ాలు బాగానే
ఉనాన కాుఫ్టట మాస్ట ర్ పోకాశరావు విపరీత్మైన్ త్ాగయ బో త్ర, బడ్ిపకొనే ఇలుో . గొంటకో
అరగొంటకు ఎవరికీ త్లీకుొండ్ా మొందుక టిట వచేచవాడు మాటలు త్డ బడ్ేవి కళ్లు చిొంత్
నిపుపలు బకొపలచగా ఉొండ్ేవాడు త్ోసపా పడ్ిపర యిే రకొం. అత్నిన కొంటోోల్ పెటటటొం శకూొం
కావటొం లేదు. అొంత్కు పూరాొం హెడ్ మాస్ట రో ు కూడ్ా ఏమీ పీక లేక వదిలేశారు. అత్ని
కులమయ ఇబబొంది కల్నగిొంచేది ఏ చరూ తీస్ుకోవలనాన. మన్మే స్రుాకు పర వటొం. మనిషి
మొంచివాడు పిలో ాడు త్ొమిమది చదువుత్రనానడు చురుకైన్ వాడు. బదిరిొంచేవాడ్ిని
స్ాటఫ్ఆరార్ వేస్ా ాన్ని అది రికార్డ అయిత్ే జీవిత్ొం జీత్ొం ఖాళ్ళ అని పెైవాళ్ో కు రాస్ాాన్ని
హెచచరిొంచేవాడ్ిని. చపిపన్ పని చేస్ా ాడు ఇదొ కొటే లలపొం బలహీన్త్. పామరుులల సెన్
ై స
మాస్ట ర్ గా పని చేస్ా ుొండగా ఇదా రు డ్ిోలో ు మేస్ట ారుో త్గ త్ాగి వచేచవారు. ఒకడు రనడుడకడడ ొంగా
నిలబడ్ి బస్ుసలు ఆపపవాడు. మరనడుఫుల్ గా మొందుక టిట త్గవాగేవాడు ఇత్న్ు నేన్ొంటే
బాగా అభిమాన్0గా ఉొండ్ేవాడు . స్మయదోొం ఒడుడ చిన్గకలో పాలెొం వాడు. అకొడ రాజకీయ్
నాయ్కుడు ఏటలరి బలరామ మయరిా ఇత్నికి కాపు ఏడు గడ. కన్ుక చైరమన్ు
ో కానీ
ఇొంకవరూ ఇత్ని జోల్నకి వచేచవాళ్లు కాదు మనిషి బొంగారొం . ఖాళ్ళగా ఉన్నపుపడలాో
అత్ని రూమ్ లల కూచునేవాడ్ిని. కాఫీలు ఆరగాఆ రగా త్పిపొంచేవాడు. భారూబొంగారు త్ల్నో .
మొంచి టీచర్. ఈ ఇదా రు ''డ్ిోలో ులు'' మన్ు షరలు మొంచివాళళు గయణొం ''గయడ్ి సపటిది
''టెైప్ మేడూరున్ుొంచి పామరుుకు జొంపయ్ాూన్ు స్ారీ. ఉపపక్షత్పప నాకు కాుఫ్టట మేస్ట ార్
విషయ్ొం లల ఏ ఉపాయ్మయ కనిపిొంచలేదు. ఇలాొంటి వారిమధూ పని చేయ్టొం
ఎొంబరాసెమొంట్ గా ఉొంది. త్రుణోపాయ్ొంకోస్ొం మన్స్ులల అనేాషిస్ా ునానన్ు.

నా దారి తీరు -102

మేడూరులల ఉదయ ూగొం -3
సీనియ్ర్ గయమాస్ాా వొంకటరామయ్ూ రిటెైర్ అయ్ాూరు. ఆయ్న్ బదులు స్మితిన్ుొంచి లలయ్
శొంకరరావు అనే కురాుడు వచాచడు. చాకు. కాొంగుస్ నాయ్కులత్ో బాగా
పరిచయ్మయన్నవాడు. పని వేగొం గా నిరుాషట ొంగా చేసవ
ప ాడు. జిలాోపరిషత్ లల కూడ్ా మొంచి
పరిచయ్ాలుొండటొం త్ో పొంపిన్ బలుోలు కావాల్నసన్ ఆరారో ు త్ారగా స్ాొంక్షనై వచేచవి. .ఇదా రు
మయగయొరు లెకొలమేస్ట ారుో బదిలీ అయి క త్ా వారు చేరుత్రొండటొం త్ో ఇబబొందిగా ఉొండ్ేది
పదవత్రగతి పిలోల్నన పరీక్షకు త్య్ారు చేయ్టొం లల లెకొల పోస్ాద్ బాధూత్
ఎకుొవయిూొంది అయినా చాలా స్మరధొంగా చేశాడు. ై ోరీ పెై అొంత్స్ుాలల ఉొండ్ేది.
లెబ
చాలాపుస్ా కాలు ఇకొడ్ే చదివాన్ు. దానికి అన్ుబొంధొంగా హాలు ఉొండ్ేది. ఎవరైనా మేషట ారు
సెలవు పెడ్ిత్ే ఎకాట్ో వర్ొ గా పిలోల్నన లెై బోరీకి పొంపి పుస్ా కాలు మేగజైన్ో ు చదివిొంచేవాళ్ుొం.
ఇది నేన్ు రాకమయొందు న్ుొంచే ఉొంది. డ్ాోయిొంగ్ మాస్ట ర్ కాటలరి పోస్ాద్ కాటలరు వాడు
మాత్ో పాటే ఉయ్యూరు న్ుొంచి వచేచవాడు మొంచి ఆర్ట ఉన్నది. మరన మొహొంజదారన
నాటకొం, అకిొనేని ఆదురిా తీసిన్ ఆర్ట సినిమాలు స్ుడ్ిగయొండ్ాలు, మరనపోపొంచొం లకు
స్ొంభాషణా రచయిత్ మోదుకూరి జాన్సన్ దగొ ర పని చేసన్
ి వాడు పాటలు రాసపవాడు బాగా
పాడ్ేవాడు. జాన్సన్ త్ో త్న్ అన్ుభవాలు చపపపవాడు. .ఈయ్న్న్ు ఎలా బాగా
ఉపయోగిొంచుకోవాలా అని ఆలలచిస్ుానానన్ు . లెబ
ై ోరీహాల్ లల గనడలమీద మొంచి స్ూకుాలు,
పదాూలు రాయిొంచటొం త్ో మొదలుపెటట ి భారత్ దేశొం మాప్ వేయిొంచి, సెైన్స రూమ్ లల
మాన్వ శరీర బాగాలు పీరియ్ాడ్ిక్ టేబయల్ వేయిొంచి అత్ని కళ్న్ు స్దిానియోగొం
చేయిొంచాన్ు. .
పోతి సెక్షన్ వాళ్ళు ఒక జాతీయ్ నాయ్కుని ఫర టో త్మకాోస్ు రూమ్ లల
స్ాొంత్ ఖరుచలత్ో కాోస్ టీచరో స్హకారొం త్ో పెటట ొంి చాన్ు. సెన్
ై స రూమ్ లల సెైనిటస్ట ల
ఫర టోలు, టలూబ్ లెైటో అమరిక చేయిొంచాన్ు. .పెదా బావికి మోటారు ఉొండ్ేది ఆ నీరు క బబరి
చటో కు పారిొంచటొం, గారడ న్ లల కూరగాయ్లు పొండ్ిొంచటొం అవి వేలొం వేసి డబయబ జమ
ప ాడు. క బబరి చటో పర షణ బాధూత్ా అత్నిదే. స్ాాత్ొంత్ో
చేయ్టొం ఉయ్యూరయిేూ చేసవ
దిననత్సవొం రిపబో క్ డ్ే లన్ు ఘన్ొంగా నిరా హిొంచేవాళ్ుొం. ఆడపిలోలు ఎకుొవమొందిఉనాన
పాటలు పాడ్ేవాళ్లో ఉొండ్ేవారుకాదు. పమిడ్ిమయకొలలలడ్ా కృషాణరావు గారు మేడూరు
వారే. ఆయ్న్ అకొడ ఒక కానాొంట్ న్డ్ిపపవారు భారూ పిోనిసపాల్. ఆయ్న్ున ఫొంక్షన్ లకు
పిల్నసపా వచేచవారు. .స్ొంస్ాొరమయన్న మనిషి. త్లుగయ దేశొం పారీటలల పెదా లీడర్ కూడ్ా.
పమిడ్ిమయకొల న్ుొండ్ి వచేచ డ్ిోల్ మాస్ాటరు రిటర
ెై య్ాూరు ఆ స్ొందరుొం గా స్ాటఫ్ ఆయ్న్కు
స్నామన్ొం చేసి వీడ్య ొలు స్భ నిరాహిొంచామయ ఆయ్న్ ఆటలలల బాగా ఆడ్ిన్వారికి
బహుమత్రలు ఇవాటానికి క ొంత్ డబయబ ఫికసడ్ డ్ిపాజిట్ కు ఇచాచరు. ఈ వూవహారొం
త్లుగయ మేషట ారు చూసపవాడు. డ్ిోల్ మాస్ాటరు చాలా స్ొంత్ోషొంగా మా అొందరికీ పెదా పారీట
కూడ్ా ఇచాచరు. .మేడూరులల ఎల్ ఐసీ ఏజొంట్ ఒకాయ్న్ ఉొండ్ేవాడు మొంచివాడు
చిన్నత్రగత్రలకు టలూషన్ చపపపవాడు. మేడూరు పర స్ట మాస్ాటరు బాగా స్హకరిొంచేవాడు.
అపుపడు పబో క్ పరీక్ష ఆన్సర్ పపపరుో పర స్ాటఫీస్ దాారా ఎవరికి అొంటే ఏ సెొంటర్ కి
పొంపమొంటే ఆ సెొంటర్ కు పొంపపవాళ్ుొం ఇకొడ పర స్ట మధాూహనొం 2 కు కోోజ్. ఈ లలపల
బొండ్ిల్ త్య్ారుకాకపర త్ే మరానడు పర స్ుటలల పొంపపవాడు. .నాకు అన్ుమాన్ొం వచేచది.
నేన్ు అకొడ్ిన్ుొంచి వచాచక డబయబ బాగా తినేశాడని ఆరనపణవచిచ, రుజువై స్సెపొండ
య్ాూడు. అత్నిక డుకు అపుపడు బడ్ిలల చదివే వాడు త్రాాత్ అనేక ఉదయ ూగాలు చేసి
పోస్ా ుత్ొం బజవాడ వన్ టౌన్ పర స్ాటఫీజు లల పని చేస్ా ూ అపుపడపుపడు కనిపిస్ా ునానడు
వారిికోత్సవొం జరపటానికి అనినత్రగత్రలవారికి వకా ృత్ా వాూస్ రచన్ కిాజ్ పర టీలు
నిరాహిొంచాొం. పోతి కాోస్ులల ఎకుొవ శాత్ొం హాజరున్న వారికీ, స్ొంచాయికలల ఎకుొవ డబయబ
పొ దుపు చేసిన్వారికి పెైత్రగత్రలలల కిుొంది త్రగత్రలలల మొంచి కుమశిక్షణత్ో
మలగిన్వారికి ఉత్ా మ విదాూరిా పురస్ాొరొం ఇచాచమయ ఆటలు కీుడలలల పర టీలు పెటట ి
జూనియ్ర్స, సీనియ్ర్స కు వేరుగా, అలానే ఉపాధాూయ్యల మధూ బాడ్ మిొంటన్ వాలీ బాల్
పర టీలు పెటట ి వారికీ బహుమత్రలు ఇచాచమయ. కీుడ్ా విషయ్ాలనీన డ్ిోల్ మేషట ారు
స్ుబాబరావు గారే చూసపవాడు. వారిి కోత్సవానికి మేడూరు వాసి రేడ్యో
ి లల పాడ్ీ పొంట
నిరాాహకులు య్లమొంచిల్న హన్ుమొంత్రావు గారిని ఆహాానిొంచాొం. .వారు
స్ూైరిా దాయ్క పోస్ొంగొం చేశారు. ఎొందరన దాత్లు ఫికసడ్ డ్ిపాజిటు
ో చేశారు.
.ఆ వడ్ీడ డబయబలు బాొంక్ న్ుొంచి తీసి ఎవరికోస్ొం నిరేాశిొంప బడ్ిొందయ వారిికోత్సవొం రనజున్
అొంద జేయ్టొం అలవాటు అలానే చేస్ాొం. పోతి త్రగతిలల ఫస్ట సెకొండ్ థర్డ వచిచన్వారికి
మొంచి విలువన్
ై పుస్ా కాలు క ని బహూకరిొంచాొం
పద వ త్రగతి పబో క్ పరీక్షలు దగొ ర కోస్ుానానయి. హయ్గీువొం గారు హెడ్ మాస్ట ర్ గా
ఉొండగా ఉయ్యూరున్ుొంచి మేమయ వాచరుోగా వచాచమయ. అొంత్ా య్మా డ్ి పిో న్ గా
కనిపిొంచేది. కానీ కాపీలు త్గ క టేటవాళ్లు. ఎపుపడూ వీళ్ు పాస్ శాత్ొం 80పెైన్
ఉొండ్ేది నేన్ు డ్ేగ చూపుత్ో అనీన కనిపెటట ి లాగేసి అకుమొం జరకుొొండ్ా చూశాన్ు నా రూమ్
లల కానీ అొందరూ అలా ఉొండరు. ఆ ఏడు కఠిన్ొంగా మేస్ట ారుో అొందరొం ఒకే మాటమీద
ఉొండటొం త్ో శాత్ొం 50 కి పడ్ిపర యిొంది. వాపు త్పప బలుపుకాదు ఇపుపడు నేనే పరీక్ష
నిరాహిొంచాల్న. కన్ుక అతి జాగుత్ాగా ఉనానన్ు. శొంకర రావు న్ు కూడ్ా లెైన్ లల పెటట ాల్నస
వచిచొంది. ఇకొడ్ికి ఆగిన్పరుు విదాూరుాలు కూడ్ా వచిచ పరీక్ష రాశారు. ఆ మేస్ట ారుో
వాచరుోగా వచాచరు వారిని మేడూరు పిలోలున్న రూమ్ లకు వేయ్ాల్న అొందులల ఒక సెైన్స
మేషట ారు బాగా టలూషన్ు
ో చపపపవాడు. ఆయ్న్ చాలా లూజుగా ఉన్నటు
ో మొదటి రనజే
గమనిొంచి అత్ూ0త్ జాగుత్ాగా ఉొండ్ి'' రేకాడ ''కుొండ్ా చేశాన్ు పరీక్ష హాలులలకి
పోవేశిొంచేమయొందే అొందరీన పూరిాగా చక్ చేసి పొంపపవాళ్ుొం నేన్ూ డ్ిపార్ట మొంట్ ఆఫీస్రూ
అయినా ''ఎకొడ్య ''దాచి దొ రికి పర యిేవారు. ఆ ఏడ్ాది ఏొం ఆర్ ఓ కూడ్ా విజిటిొంగ్ కు
వచేచవాడు డ్ిపార్ట మొంట్ వాళ్లుకాక. చాలా సిటక్
ా ట గా ఉొండ్ేవాడు. రొండుమయడుస్ారుో విజిట్
కు వచాచడు నాకు స్ొంత్ోషొంగా ఉొండ్ేది. పరీక్షలనీన బాగానే జరిగాయి అన్ుక న్నస్మయ్ొం
లల చివరి పరీక్ష స్ర షల్ -2 లల యిెొంత్ జాగుత్ాపడ్ాడ ఒక మేడూరు కురాుడ్ే కాపీ తీసి పటుటబడ్ి
స్సెపన్డ అయ్ాూడు. నతీా ననరూ క టుటకుొంటలనే ఉనాన0 అొందరొం. ఇదొ క లలపొం త్పప
అొంత్ా స్వూొంగా జరిగిొంది ,
అలాగే ఏడవత్రగతి పరీక్షలూ నిషపక్షపాత్ొంగా జరిపాన్ు. ఇలా కఠిన్ొంగా ఉొండటొం
స్రపొంచ్ కి ఇషట ొం లేదన్నటు
ో వారా లు వినానన్ు ఎవరికోస్మో పనిచేయ్ొం కదా మన్ ఆత్ామ
త్ృపిా కే డూూటీ. మేడూరు లల పని చేస్ా ుొండగానే మా పెదాబాబయి శాసిా క
ి ి చి స్ౌ
మయలగలేటి స్మత్కు వివాహొం జరిగిొంది. ఆ అమామయి మా ఇొంటికి పెదాకోడలు. చలాకీ
గా ఉొండ్ేది అలాొంటి అమామయి కోడలుగా రావాలని అన్ుక నానొం. అలాగే ఆ అమామయి
చాలా బాధూత్గా ఉొంటుొంది అనినవిషయ్ాలలల. మేడూరు స్ాటఫ్ అొందరూ బజవాడ వచాచరు
పెళ్ుకి. ఇకొడ ఉొండగానే మయూజిక్ వాల్ కాోక్ క నానొం బజవాడ వళ్ో . హెడ్ మాస్ాటరో ల్నస్ట
ఉన్న బో రుడ లు, ఏడు, పది పాస్ శాత్ొం ఫాస్ట వచిచన్ వారిపపరో ు రాయిొంచాన్ు. స్ూొల్
యిెట్ ఏ గాోన్స కూడ్ా
మేడూరి రామమోహన్రావు గారు అనే య్లమొంచిల్న రామమోహన్ రావు గారు
బాడ్ీనిరామత్ విత్రణ శ్రల్న జూన్ నాటికి మరణనొంచి స్ొంవత్సరొం అవుత్ోొందని, ఆయ్న్ విగుహ
పోతిషాటపన్ చేయ్ాలని స్ాటఫ్ లల ఆలలచన్ వచిచొంది . బాగయొంది అని మయొందు స్ాటఫ్ మొంబరుో
చొందాలు వేస్ుక ని మిగిల్నన్వారి వదా వస్ూలు చేయ్ాలని నిరణయిొంచాన్ు నేన్ు వయిూ న్ూట
పదహారుో వేశాన్ు, అలాగే జీత్ొం బటిట లేక వారిషటొం పోకారొం చొందాలు వేశారు. దీనికి రసీదు
పుస్ా కాలు వేయిొంచాొం. స్రపొంచ్ వగైరాలూ బాగా స్హకరిొంచాొం. అయిత్ే విగుహొం త్య్ారు
చేసపదవరు అనేది పోశన అయిొంది ఎవరికీ ఏమీ త్ల్నయ్దనానరు. అపుపడు త్నాల్నలల
అకొలమొంగయ్ూ అనే ఆయ్న్ క డుకు బాగా చేస్ా ాడని ఒక స్ారి వళ్ో కన్ుకోొమని చపాపన్ు
దీనికి స్ుబాబరావు లాబ్ అసిసట ొంె ట్ పోస్ాద్ స్ాటఫ్ సెకుటరీలకు బాధూత్ అపపగిొంచాొం వాళ్లు
వళ్ుమాటాోడ్ి చేస్ా ాన్ని అన్గానే అడ్ాాొంస్ ఇచాచరు. క ొంత్ షపప్ వచాచక మళ్ళు చూసి
రమమని పొంపామయ బాగా నే వచిచొంది అనానరు ఫర టోలు తీయిొంచి వారి కుటుొంబ స్భయూలకు
చూపిొంచి వారి ఆమోదమయ పొ ొందాొం. మేడూరులల పని చేసి వళ్ో న్వారొందరికీ మయొందుగానే
ఆహాాన్పత్ాోలు పొంపామయ అొందులల ఆయ్న్పెై అభిమాన్ొం ఉన్నవారొందరూ డబయబలు
పొంపారు కొంచు విగుహొం చాలా ఖరీదు అని భావిొంచి బస్ట సెైజు త్ో త్ేల్నక విగుహానికి ఆరడ ర్
ఇచాచమయ. విగుహొం జూన్ 10 నాటికి అొందజేయ్ాలని చపాపొం స్రేన్నానడు శిల్నప.
నా దారి తీరు -103
మేడూరు ఉదయ ూగొం -4
రామ మోహన్రావు గారి విగుహ పోతిషట
వేస్వి సెలవుల త్రాాత్ బడులు త్రిచే నాటికి శ్రు య్లమొంచిల్న రామ మోహన్రావు గారి
ఫెైబర్ బస్ట విగుహొం త్య్ారైొంది. మా వాళ్లు వళ్ో దానిన జాగుత్ాగా తీస్ుక చాచరు. నేన్ూ
చూశాన్ు. రావాల్నస న్ొంత్ కవళ్కలు రాలేదని పిొంచిొంది నాకు అొంత్గా న్చచలేదు. కానీ
అొంత్కొంటే స్మయ్ొం లేదు. వారి కుటుొంబ స్భయూలు కూడ్ా పెదవి విరిచారని ఉయ్యూరయ్ూ
ఉవాచ. ఇక చేసద
ప ేమీ లేదు. ఆవిషొరణ జూన్ చివరివారొం లల ఆయ్న్ మరణనొంచిన్ నాడు
అని నిరణయిొంచాొం. త్ేదీ స్రిగొ ా గయరుాలేదు. నేన్ూ స్ాటఫ్ సెకుటరీ మరన ఇదా రొం కల్నసి రుదోపాక
వళ్ో జిలాో పరిషత్ చై రమన్ శ్రు పిన్నమనేని కోటేశారరావు గారిని కల్నసి ఆహాానిొంచాొం త్పపక
వస్ాామనానరు. స్ొంత్ోషొంగా తిరిగి వచిచ ఏరాపటో పెై దృషిటపెటట ాొం. విగుహానికి స్ుమారు 6
అడుగయల ఎత్ర
ా దిమమ కటిటొంచటొం, దానికి న్గిషీల పని అొంత్ా ఉయ్యూరయ్ూ చూశాడు.
పపపరో లల పోకటన్ కూడ్ా ఇచిచన్ జాాపకొం. త్ల్నసిన్ వారొందరికీ ఆహాాన్పత్ాోలు పొంపామయ
మొండలొం లలని అనిన పాఠశాలలకు ఆహాానాలు వళాోయి ఇకొడ పని చేసి రిటరైన్
వారికి వేరకక చనట పని చేస్ా ున్నవారికి ఎవరినీ వదిల్నపెటటకుొండ్ా పూరాపు టీచర్స అటెొండ్న్స
ఆధారొం గా పొంపామయ. దాదాపు నాలుగైదు వొందల మొంది వస్ాారని లెకొవేశామయ
స్రపొంచులకు మొండల పెోసిడ్ొంట్ లకు కూడ్ా వళాోయి ఆహాానాలు. వీరొందరికి స్ాయ్ొంత్ోొం
ి గయరుా. స్ూొల్ అలొంకరణ
రాగానే టిఫిన్ టీ ఇవాటొం రాతిోకి డ్ిన్నర్ కూడ్ా ఏరాపటు చేసన్
అొంత్ా డ్ాోయిొంగ్ మాస్ట ర్ పోస్ాద్ చూశాడు వచిచన్ వారిని ఆహాానిొంచటానికి నేన్ూ లెకొల
పోస్ాద్ డ్ిోల్ మాషట ర్ స్ుబాబరావు,లాబ్ అసిసట ొంె ట్ పోస్ాద్, ఉయ్యూరయ్ూ శొంకరరావు లు
చూస్ాొం కమిటీలన్ు ఏరపరచి బాధూత్లు అపపగిొంచాన్ు ఎవరూ ఇొందులల నా పోమయ్
ే ొం లేదే
అన్ుకోకూడదని నా త్లొంపు. అొందరూ ఇనాాల్ా అయిేటో ు ఏరాపటు
ో చేస్ాొం
ఆవిషొరణ రనజు రానే వచిచొంది. చైరమన్ గారు స్మయ్ానికే వచాచరు. ఆహాానిత్రలొందరూ
వచాచరు రామమోహన్రావు గారబాబయి స్ుబోహమణేూశారరావు గారు. వారి బాబాయి కసిపి
రైత్ర పపరు గయరుాలేదు ఆయ్న్కూడ్ా అతిధులు వేదిక నకిొొంచాొం వారి కుటుొంబ స్భయూలన్ూ
స్గ్రవొంగా ఇొంటికి వళ్ో అొంత్కు మయొందే ఆహాానిొంచాొం. అొందరి రాకత్ో విదాూరిానీ
విదాూరుాలత్ో పాోొంగణొం కళ్కళ్ లాడ్ిొంది. విగుహానికి శాటిన్ కలర్ వస్ా ొంి త్ో ఆచాచదన్
(మయస్ుగయ )విషయ్ొం డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు త్రపాటు చేశాడు ఒక విగుహానిన ఆవిషొరిొంప
జేయ్టొం నా స్రీాస్ లల ఇదే మొదటిది. మయస్ుగయ వేయ్ాలని డ్ాోయిొంగ్ మాస్ట ర్ చపపపదాకా
నాకు త్ల్నయ్దు. అనేక మొంది రిటెైరైన్ హెడ్ మాస్ట రో ు మేస్ట ారుో ఆయ్న్ పెై ఉన్న
అభిమాన్ొంత్ో వచాచరు. అొందరినీ ఆహాానిొంచి అలాపహారాలు అొందజేశాక స్భ
పాోరొంభిొంచాొం.
చైరమన్ గారి త్ో శ్రు య్లమొంచిల్న రామమోహన్రావు గారి విగుహానిన ఆవిషొరిొంచామని
కోరగా వచిచ హరి ధాానాల మధూ ఆవిషొరిొంచారు క బబరికాయ్ క టిట విగుహానికి హారతి
పటాటరు కుటుొంబ స్భయూలు కూడ్ా వారి వన్ుక నిలబడ్ాడరు. . నా జీవిత్ొం లల ఒక గకపప
ఘన్కారూొం చేశాన్ని స్ొంబర పడ్ాడన్ు
చైరమన్ కోటేశారరావు గారు రామ మోహన్రావు గారి విగుహానిన ఆవిషొరిొంచటొం త్న్ అ
దృషట ొం దీనికి పూన్ుకున్న పాఠ శాల హెడ్ మాస్ాటరు అయ్న్ నాయ్కత్ాొం లల పని చేసన్
ి
ఉపాధాూయ్ బృొందొం అభిన్ొందనీయ్యలు అొంటల త్మకూ, రామ మోహన్రావు గారికీ
ఉన్న స్ుదీరఘ పరిచయ్ానిన ఆయ్న్ నిస్ాారధ జీవిత్ విశేషాలన్ు, త్ాూగాలన్ు పాఠశాల అభి
వృదిధకి గాుమాభి వృదిధకి వారి కృషినీ పోశొంసిస్ా ూ వారి జీవిత్ానిన చాలా గకపపగా
ఆవిషొరిొంచారు, త్రువాత్ నేన్ు మాటాోడుత్ూ ఆవిషొరణ పూరాా పరాలన్ు స్ాటఫ్
స్హకారానిన గాుమస్ుాల అభిమాన్ుల వదాన్ూత్న్ు త్ల్నయ్ జేశాన్ు ఇత్ర పోమయఖులు
రిటెైర్ హెడ్ మాస్ట రో ు అభిమాన్ రాజకీయ్ నాయ్కులు త్కుొవ స్మయ్ొం లల వారి
గకపపత్నానిన వివరిొంచారు. స్భ త్రాాత్ అతిధులకు భోజనాలు ఏరాపటు జరిగిొంది. చైరమన్
గారిత్ో స్హా అొందరూ భోజన్ొం చేసి వళ్ో న్టు
ో జాాపకొం. ఆవిషొరణ గాుొండ్ స్కసస్.
మేడూరు గాుమకరణొం శ్రు కిొండ్ి శేషగిరిరావు గారు నాకు ఇకొడ పరిచయ్మైనా నాటి
న్ుొంచి అనిన విషయ్ాలలల స్హాయ్కారిగా ఉనానరు ఆయ్న్ ఉయ్యూరు షబ్ రిజిస్ాటార్ ఆఫీస్
లల దస్ాావేజులు రాసపవారుగా పోసద
ి ధ ులు. ఊళళు బాోహమణ స్ొంఘ నాయ్కులు. ని చేతిలల
డబయబత్ో మొంచిపన్ులు చాలా ఖరుచ చేసపవారు స్ూొల్ ఫొంక్షన్ లకు పిల్నసపా ఏదయ ఒక రూపొం
లల విదాూరుాలకు స్ాయ్ొం చేసవ
ప ారు. పెదా ఆసిా పరులేమీ కాదు ఎపుపడూ త్లో ఖదా రుపెైజమా
లాలీచ త్ో న్లో గా పొ డుగాొ భారీగా న్ుదుట యిెరు కుొంకుమ బొ టుటత్ో న్వుాత్ూ
కనిపిొంచేవారు. కారీాకమాస్ొం లల మామిడ్ి త్ోటలల కారీాక వన్భోజన్ొం ఏరాపటు చేయ్మని
స్ాటఫ్ సెకుటరీకి త్లుగయ శరమగారికీ చపపగా బాగా ఏరాపటు చేశారు. ఒక ఆదివారొం జరిపామయ.
త్రాాత్ శేషగిరిరావు గారు ఏరాపటు చేసిదానికి బాోహమణ మేషటరోన్ు ఊరిలలని
బాోహమణయలన్ు పిల్నచి వన్స్మారాధన్ చేసపా ఉయ్యూరున్ుొంచి వచిచ పాలగొనాన. కానీ వీళ్ో ొంత్ా
పపకాటత్ో కాలక్షేపొం చేయ్టొం నాకు అస్సలు న్చచలేదు. ఉయ్యూరులల
మేమయ విషాణాలయ్ొం లల జరిపప బాోహమణ స్ొంఘ వన్ భోజనానికి శేషగిరర
ి ావు గారు కూడ్ా
వచేచవారు. ఆయ్న్ త్మయమడు ఉయ్యూరులల పని చేసవ
ప ాడు. రావుగారి భారూ మొండలొం
లల టీచర్. ఇలుో పురాత్న్ మటిట గనడల మొండువా పెొంకుటిలో ు. మా ఇొంటోోలాగానే ఎపుపడు
కూల్న పర త్రొందయ అనిపిొంచేది. ఒకటి రొండుస్ారుో వీరిొంట భోజన్ొం చేశా మొంచి
ఆతిధూమిచేచవారు. . నేన్ు బదిలీ అయి ఇకొడ్ిన్ుొంచి వళ్ుపర యినా పోతికారీాక
వన్భోజనానికి పిల్నచేవారు రొండువొందల రూపాయ్లు ఇచేచవాడ్ిని. మహా పెదామనిషి.
మరాూదస్ుాలు. అొంత్కొంటే మేడూరులల నాకవరూ పరిచయ్ొం కాలేదు. రిటరైన్ ఉదయ ూగయలు
లెైఫ్ స్రిటఫికట్ పోతి న్వొంబర్ లల టెోజరీలల ఇవాాల్న వాళ్లు బతికి ఉన్నటు
ో గజిటెడ్ ఆఫిస్ర్
స్రిటఫెై చేయ్ాల్న అొందుకని చాలామొంది వచిచ స్ొంత్కొం పెటట ొంి చుకునేవారు శేషగిరిరావుగారి
అమామయి త్మయమదురామారావు గారి కూత్రరు ఉయ్యూరు కాలేజీలల చదివవ
ే ారు.
ఆత్రాాత్ పదేళ్ోకు రామారావుగారు చనిపర య్ారు
విగుహావిషొరణ అవగానే బాధూత్లు అపపగిొంచిన్ వారిని లెకొలు పూరిా చేసి రడ్ీగా
ఉొంచమని స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల లెకొలు చపిప అొందరి స్ొంత్కాలు తీస్ుకోవాలని చపాపన్ు.
ఇదిగన అొంటల ఆలస్ూొం చేశారు. డబయబ విషయ్ొం లల నేన్ు అలస్త్ాానిన స్హిొంచన్ు. కన్ుక
ఒక రనజు స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి ఆలలపల లెకొ అపపగిొంచాలని ఒతిా డ్ి త్చాచన్ు. వాళ్ో కు
మిొంగయడు పడలేదు. లెకొలెొందుకొండ్ి అొందరికీ త్ల్నసిొందేకదా అనానరు అదేమీ కుదరదు
అణా పెైస్లత్ో స్హా యిెొంత్ వస్ూలెైొంది దేనికి ఎొంత్ ఖరచయిొంది పూరిా వివరాలు
చపాపల్నసొందే అనానన్ు. క ొందరు గకణనగారు. ఎవరేమన్ుకునాన నా పదధ తి నాదే దీనికి
తిరుగయ లేదనానన్ు. అన్ుక న్న రనజు స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి వాళ్ుత్ో లెకొలు రాయిొంచి అొందరికి
చపిపొంచాన్ు. ఒకటి రొండు వేలు మిగిల్ననాజాాపకొం. దీనేనమి చేయ్ాలని అడ్ిగాన్ు అొందరూ
కామన్ గయడ్ ఫొండ్ కు జమ చేయ్మని స్లహా చపాపరు. అలాగే
చేస్ాొం అొందరిత్ో జమాఖరుచల పెై స్ొంత్కాలు పెటట ొంి చాన్ు. ఇది అగునాయ్కులు న్చచలేదని
భోగటాట. నేన్ు దేనికీ భయ్పడన్ు. ఈ ఊరుకాకపర త్ే మరన ఊరు. నా కాళ్లు ఎపుపడూ
చపుపలలోనే ఉొంటాయి.
అయిత్ే ఇకొడ ఒక విషయ్ొం జాాపకొం చేయ్ాల్న ఇదివరకు రాసిొందే ఇది. నేన్ు దీనికి
మయొందు మల
ై వరొం దగొ ర చిలుకూరివారి గయడ్ొం (పులూ
ో రు )హెై స్ూొల్ లల పని చేస్ా ుొండగా
అపపటి కాొంగుస్ పెోసడ్
ి ొంట్ శ్రు వి హన్ుమొంత్రావు గారి బామమరిా హెైదరాబాద్ లల భారత్
డ్ైన్మిక్ ల్నమిటెడ్ లల కమిస్ట గా పని చేస్ా ున్న మా త్మయమడు మోహన్ కు అటెొండర్ గా
ఉొండ్ేవాడు. అత్డు ఎపుపడూ మా వాడ్ిని స్ార్ మీ కేదైనా స్హాయ్ొం కా వాలొంటే మా బావ
త్ో చేయిస్ాాన్నేవాడట. ఒకస్ారి మావాడు నీకు టాోన్స ఫర్ కావాలొంటే చపుప
హన్ుమొంత్రావు త్ో చేయిస్ాాన్నానడు. పులూ
ో రు నాకు బాగా న్చిచొంది ఎననన
మొంచిపన్ులు అకొడ చేశాన్ు. కన్ుక అకొడ్ిన్ుొంచికదలా లని లేదుకమిటీ వాళ్ో కూ
నేన్ొంటే గ్రవొం ఆదరణ ఉనానయి కానీ మా వాడు అయిదారు స్ారుో చపాపక స్రే అనాన.
అన్టొం మావాడు వాడ్ి అటెొండర్ కు చపపటొం వాడు హన్ుమొంత్రావు చవిలల ఊదటొం
జరిగిపర యి నాకు త్ల్నయ్ కుొండ్ానే హన్ుమొంత్రావు ఇచిచన్ బదిలీ రికమొండ్ేషన్ లెటర్
ఉయ్యూరు మా ఇొంటికి రావటొం జరిగి నేన్ు దాన్ునచుచకుని చరమన్ గారిని కలవటొం.
ఉయ్యూరుకాని చుటుటపకొలకాని వేయ్మని అడగటొం ఉయ్యూరు త్పప ఎకొడ్ా పని
చేయ్రా మీరు అనిన్వాటొం మేడూరుకు వారొం లలపలే టాోన్సఫర్ అవటొం జరిగిపర య్ాయి.
కన్ుక ఒకరకొంగా ఇషట ొం త్ో వచిచన్ వాడ్ినే. కానీ మయొందే చపిపన్టు
ో స్ొంకుచిత్త్ాొం ఉన్న
చనట ఉొండలేన్ు. అొందుకని విగుహావిషొరణ ఉదొంత్ొం మన్స్ున్ు కలత్ చొందిొంచిొంది.
స్మయ్ొం కోస్ొం ఎదురు చూస్ుానానన్ు
ఇకొడ మరన విషయ్మయ చపాపల్న. నా మయొందు మేడూరులల పని చేసన్
ి హెడ్ మాస్ట ర్ జి
ఎస్ యిెన్ చౌదరి నాకు బీఎడ్ టెయి
ో ొంగ్ మేట్ హాస్ట ల్ మేట్ కూడ్ా రాజమొండ్ిోలల. అొంత్కు
మయొందు అత్ని స్ాాన్ొం లల నేన్ు మానిక ొండకు సెన్
ై స మాస్ట ర్ గా వళాు. ఘన్ చరిత్ో
ఉన్నవాడు. స్ూొల్ ఫొండ్స లల ఎకుూమయలేటెడ్ ఫొండ్ అని ఉొంటుొంది. దాని జోల్నకి ఎవరూ
వళ్ో రాదని ఫొండమొంటల్ రూల్ ఉొంది. ఒక వేళ్ అొందులల అత్ూవస్ర స్మయ్ాలలో తీసి ఖరుచ
పెటట ాలొంటే రిజలూూ షన్ రాసి దాని కమిటీత్ో స్ొంత్కొం చేయిొంచి హెడ్ మాస్ట ర్ జిలాోపరిషత్
కు పొంపి అకొడ ఆమోదొం పొ ొంది ఆరడ ర్ వసపా నే తీసి ఖరుచపెటట ి మళ్ళు దానిన నిొంపాల్న. కానీ
మా చౌదరి ఇవేమీ లెకొ చేయ్కుొండ్ా మొత్ా ొం నాకిపారేశాడు అదేదయ సినిమాలల జూ ఏొంటి
ఆర్ బోహామన్ొందొం త్ో రమాపోభ న్య్న్ త్ారలత్ో ''మా గయరువుగారిని కొంపీో ట్ గా నాకి
పారేశారన్నమాట ''అన్నటు
ో నాకి పారేశాడు. .నేన్ు వచాచక చూసపా ఖాళ్ళ. ఏమయ్ాూ
ఉయ్యూరయ్ాూ ఇదేొంటి అొంటే ఆయ్న్ మీలాగా లెకొలు మాత్ో రాయిొంచేవాడుకాదు ఏమి
జరిగిొందయ జరుగయత్ోొందయ మాకే కాదు బోహమ దేవుడ్ికి కూడ్ా త్లీదు అని నమమదిగా
చపాపడు. కమిటీ వాళ్ున్ూ లెకొ చేసపవాడుకాడట. కమమవారుగా ''మయస్ుకు
''కూరుచనానరు రహస్ూొం బయ్ట పడకూడదని. నా దగొ ర అపుపడుడపుపడు స్రపొంచ్
వళ్ో గకేొవాడు అతి రహస్ూొం బటట బయ్లు అని స్ామత్. త్రాాత్ ఇకొడ్ిన్ుొంచి
పునాదిపాడువళ్ో అకొడ్ా అొంత్ా నాకేసి చివరికి స్సెపొండయిూ, ఏదయ కిరికిరి చేసి
బయ్టపడ్ాడడు. ఇకొడ న్న్ున అొందరూ ఆదరిస్ా ునాన ఏదయ కూపొం లల ఉన్నటు
ో
అనిపిొంచేది కన్ుక నేన్ు ఇకొడ న్ుొంచి అొంత్ా మొంచిగా ఉన్నపుపడ్ే చలో గా జారుక ొంటే
ట ు నిటి.
మొంచిది అని నిరణయిొంచుకునానన్ు. వయిటిొంగ్ ఫర్ ఆపారూ
కానీ ఇకొడ పిలోలకు సెైకిళ్లు పారిొొంగ్ చేయ్టానికి చనటు లేదు. ఎకుొవమొంది చుటల
ట
పోకొల న్ుొంచి సెైకిళ్ు మీద వస్ాారు. దీనికి పరిషాొరొం ఆలలచిొంచాలనిపిొంచిొంది స్ాటఫ్ మీటిొంగ్
లల చపాపన్ు. మొంచి ఆలలచన్ అనానరు మరి ఫొండ్స ఎలా ?ఉయ్యూరు క సిపి, రనటరీ కో బ్
లు ఇలాొంటి కారూ కుమాలు చేయ్టొం లల మయొందు ఉొంది. నేన్ు పెన్మకూరు లల సెన్
ై స
మేస్ట ారుగా ఉన్నపుపడు హెడ్ామస్ట ర్ త్ో చపిప అకొడ బో రిొంగ్ వేసి రక్షిత్ నీటి స్రఫరా
అవస్రొం చపిప, క సిపి వాళ్ు మా, గాుమస్ుాల స్హకారొం త్ో చేయ్గల్నగామయ అది
జాాపకమొచిచ కసిపి త్ొబాగా టచ్ ఉన్న రామమోహన్రావు గారి త్మయమడ్ిని స్ొంపోదిొంచి,
అొందరొం కల్నసి పాోొంట్ మేనేజర్ శ్రు ఇొంజేటి జగనానధరావు గారినీ మిగిల్నన్ అధికారులన్ు
కల్నసి మా పోపర జల్ మయొందుపెటట ాొం. వొంటనే అొంగీకరిొంచి వాళళు ఖరుచ పెటట ి హెడ్ామస్ట ర్
గది వన్కాల పడమటిభాగొం లల గనడ వొంబడ్ి రేకుల షెడ్ వేసి మా కోరిక తీరిచ వచిచ
ఆవిషొరణ చేశారు. ఇదొ క మైలురాయి నాకు. .అయినా వళాోలనే కోరిక త్గొ లేదు

నా దారి తీరు -104

మేడూరు న్ుొండ్ి అదాాడకు బదిలీ
మేడూరు వదలాలన్నే కోరికకు మరన బలమైన్ కారణొం ఒకటి ఉొంది ఇది న్ూజి
వీడు డ్ివిజన్ పరిధిలల ఉొంది. కానీ డ్ివిజన్ లల ఎకొడ్ా భాష సెైన్స విషయ్ాలలల అభి
వృదిధ స్ూొల్ కాొంపెో క్స ఓరియిెొంటేషన్ మొదలెైన్వి ఎకొడ్ా జరగలేదు. ఒకొస్ారి మాత్ోొం
బాలాన్ొందొం మేషట ారు అని పిలువబడ్ే డ్ా మయస్ున్ూరు వొంకటేశారరావు అనే హెడ్ామషట ర్
ఇొంగిలీషర లెకచరర్, పిోనిసపాల్ గారి మేన్లుోడు శ్రు విషర
ణ దాస్ు గారు త్ాడొంకి హెై
స్ూొల్ లల ఇొంగీోష్ టీచిొంగ్ పెై టెయి
ో నిొంగ్ కాోస్ నిరాహిొంచారు ఆయ్న్త్ో అదే మొదటి
పరిచయ్ొం త్రువాత్ ఆయ్న్ న్ూజివీడు స్ూొల్ లల స్ర షల్ మే స్ట ర్ అవటొం మొంచి బాడ్
మిొంటన్, వాలీ బాల్ పపో య్ర్ అవటొం త్ో గిుగ్ స్ర పర్ట్ లల కల్నసపవాళ్ుొం.
కానీ గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లల శ్రుమతి ఇొందీవరొం గారనే ఆమ ఉపవిదాూ శాఖాధికారి గా చాలా
మొంచి పన్ులు చేస్ా ునానరని, ఎననన విషయ్ాలలల ఆ డ్ివిజన్ న్ు మయొందుకు తీస్ుకు
వడుత్రనానరని స్ృజన్కు మొంచి పర ో త్ాసహమిస్ుానానరని త్రచూ ఉపాధాూయ్యలత్ో హెడ్
మాస్ట రోత్ో స్మావేశాలు నిరాహిస్ా ూ విదాూరుాల భవిషూత్ర
ా న్ు తీరిచ దిదా ుత్రనానరని
హెడ్ామస్ట ర్స కాన్ైరన్స లలన్ు, స్ాపట్ వాలూూ యిేషన్ లలన్ు త్ోటి హెడ్ామస్ట రో ు టీచర్స
చపపగా వినేవాడ్ిని అొందుకని య్ాకిటవిటీ ఎకుొవగా ఉొండ్ే ఆ డ్ివిజన్ లల ఉయ్యూరుకు దగొ ర
స్ూొల్ కు వడ్ిత్ే బాగయొంటుొంది అనిపిొంచిొంది.
జులెైనలలల న్ూజివీడు డ్ివిజన్ ఉపవిదాూశాఖాధికారి గా ఎవరన క త్ా ఆవిడ వచిచొందని,
ఆవిడ అదేనలలల మేడూరు స్ూొల్ ఇనసెక్షన్ కు రావాలని అన్ుక ొంటునానరని త్ల్నసిొంది .
ఇకొడ కూడ్ా ఇనసెక్షన్ జరిగి రొండ్ేళ్ో ల దాటిొంది. కన్ుక స్ాటఫ్ న్ు స్మావేశ పరచి ఇనసెక్షన్
కు సిదధమౌదామా అని అడ్ిగాన్ు. ఎకాడమిక్ ఇయ్ర్ పాోరొంభమే కన్ుక త్ారగా అయిపర త్ే
అొందరికీ మొంచిదని అన్ుకునానొం. అయిన్ ఖరుచ అొంత్ా టీచరో జీత్ాల ఆధారొంగా లెకొవేసి
కటుటకోవాలని నిరణయిొంచాొం లెస్న్ పాోన్ చారుటలు మోడళ్లు అలొంకరణ వగైరాలత్ో
సిదధమవమని చపిప గయమాస్ాా శ0 కరరావు న్ు న్ూజివీడు పొంపిొంచి ఆవిడత్ో మా స్ూొల్
సెపక్షన్ కు సిదధమేన్ని చపిపొంచాన్ు. ఆవిడ్ా స్ొంత్ోషొంగా ఒపుపకుని షెడూూల్ పొంపారు.
డ్ేట్స జాాపకొం లేవు కానీ రొండు రనజుల ఇనసెక్షన్. దీనికి చుటుట పోకొల హెై స్ూొల్స
న్ుొంచి స్బజ క్ట ఎకసపర్ట లన్ూ వాోత్పూరాకొం గా పిల్నపిొంచాొం. స్ూొల్ రికార్డ లనీన పకడబొందీ
చేయిొంచా. సెైన్స లల గేమ్స లల పనికి రాని ఆరిటకల్స న్ు తీసెయ్ూటానికి రైటాఫ్ ల్నస్ట లు
త్య్ారు చేయిొంచాన్ు వీటిని డ్ి వై యి ఓ అొంగీకరిొంచి స్రిటఫెై చేసనే పా త్ొలగిొంచాల్న ఒకోొటి
మయడు కాయిాలు త్య్ారు చేయ్ాల్న
మొదటి రాజు ఇనసెక్షన్ కు ఆమ గయమాస్ాా త్ో స్హా న్ూజి వీడు న్ుొండ్ివచాచరు.
రాగానే ఫారామల్నటీ పోకారొం కాఫీ టిఫన్
ి ఆమకూ గయమాస్ాాకు పానల్ మొంబరో కు ఏరాపటు
చేయిొంచాొం అొందరూ స్ొంత్ృపిా గా తిని మొదలు పెటట ారు క బబరి చటు
ో నానయికన్ుక ఆరగా
ఆరగా క బబరి బొ ొండ్ాలు క టిటొంచిత్ాగిొొంచాొం. .మధాూహన భోజనాలూ శుస్ుటగా నే ఏరాపటు
చేయిొంచాొం కడుపు నిొండ్ా తినానరు. ఆ స్గొం కాోస్ుల ఇనసెక్షన్ అయిొంది. డ్ిోలో ు త్ో స్హా
అనీన చూశారామ. రికార్డ లనీన గయమాస్ాా చూశాడు. ఆత్న్ు స్రే న్ొంటే ఆమ ఫెైన్ల్ స్ొంత్కొం
పెడత్ారు. లాగ్ బయక్ విజిటర్స బయక్ అక్ొంట్ బయక్స అనీన చూసి రామమోహన్రావు గారి
విగుహ పోతిషాటపన్కు మయరిసిపర య్ారామ. స్ాయ్ొంత్ోొం మళ్ళు న్ూజి వీడు వళ్ో న్టు
ో గయరుా.
 రొండవ రనజు న్ మిగిల్నన్ కాోస్ులు స్బ్ జక్ట లు చూడటొం పూరిా అయిొంది మరాూదలనీన
మామయలే . ఆమ పపరు గయరుాలేదుకాని క ొంచొం న్లో గా పటుట చీరలల కుదిమటట ొంగా
ి న్. పపరు మన్పపరు లానే ఉన్నగయరుా.
చిరున్వుాత్ో ఉనానరు కిుసట య్
రొండవ రనజు పని పూరిా అవగానే స్ాయ్ొంత్ోొం స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ ఏరాపటు చేశాన్ు ఆమ స్మక్షొం
లల. మయొందుగా పానల్ మొంబరుో త్ామయ టీచర్స విషయ్ొం లల స్బ్ జక్ట బో ధనా విషయ్ొం లల
గమనిొంచిన్ విషయ్ాలు చపాపరు స్ూచన్లు ఉొంటె స్ూచిొంచారు. చివరికి డ్పూూటీ
ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ అయిన్ ఆమ మాటాోడుత్ూ స్ూొల్ అనిన విధాలా అభి వృదిధలల
ఉొందని ఇనినరకాల ఈవొంట్స త్ాన్ూ పని చేసవ
ి చిచన్ ఏలూరు లలకూడ్ా చూడలేదని హెడ్
మాస్ాటరు చాలా విషయ్ాలలల మయొందుొండ్ి స్హచరులన్ు న్డ్ిపిస్ా ునానరని, స్ాటఫ్ స్హకారొం
అత్ూదుుత్మని, అక్ొంట్స చాలా పెర్ ఫెక్ట గా ఉనానయ్ని హెడ్ మాస్ాటరి కృషికి
జిలాోవాూపా ొంగా గయరిాొంపు వచేచటు
ో చేస్ా ాన్ని, ఇొంత్ మొంచి స్ూొల్ న్ు విజిట్ చేసన్
ి ొందుకు
ఎొంత్ో స్ొంత్ోషొంగా ఉొందని ఇక ఎకొడ్ికి వళ్ో నా మేడూరు హెై స్ూొల్ న్ు మోడల్ గ పెటట ుక ని
హెడ్ మాస్ట రోకు టీచరో కు చబయత్ాన్ని మహా ఆన్ొందొంగా త్ల్నపారు చపపటు
ో మోగిొంచారు
అొందరూ ఆవిడకు శాలువా ఒక జాాపిక స్ూొల్ త్రఫున్ బహూకరిొంచిన్ జాాపకొం.
గయమాస్ాా మామయలు మామయలే. రొండురనజులలో ఏడ్ాదిభారొం ఒకొ స్ారిగా తీరి
పర యిన్ొందుకు అొందరూ రిలీఫ్ పొ ొందాొం.
పామరుులల నాత్ోపాటు సెన్
ై స అసిసట ొంె ట్ గా పని చేసి కాటలరు హెడ్ మాస్ట ర్ గ ఉన్న
పామరుు నేటివ్ శ్రు న్ొందిపాటి . వీరారడ్ిడ గారు ఉయ్యూరు దగొ ర కాటలరు హెచ్ ఏొం గా
ఉనానరు. అయ్న్ రనజూ పామఱుున్ుొంచి ఉయ్యూరువచిచ,మళ్ళు అకొడ్ిన్ుొంచి బస్ లల
కాటలరువళాుల్న. కల్నసిన్పుపడలాో కషట ొంగా ఉొందనే వారు. మొంచి హాస్ూపియ్
ో త్ాొం త్ో
ఎపుపడూ ననటో ో కేున్ వకొపొ డ్ిత్ో ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్త్ో మాటాోడటొం స్రదా గా ఉొండ్ేది నాకు
సీనియ్ర్. ఆయ్న్ అడ్ాడడ, అడ్ాడడలల పనిచేస్ా ున్న వీర0 కిలాకు నేటివ్
రామారావుగారు నేన్ూ మయగయొరొం టోయ్ాొంగిల్ ల్నొంక్ త్ో రికాస్ట పెటట ుక ని టాోన్సఫర్
అవుదామని ఒక స్ారి ఆలలచన్ వచిచొంది. అపపటికి రడ్ిడ గారికి రొండ్ేళ్ో ల మాత్ోమే ఉొంది రిటెైర్
అవటానికి. కన్ుక ఆయ్న్ ఈలలగా బదిలీ ఎొందుకు కాటలరులలనే హాయిగా రిటెైరవుత్ాన్న
అభి పాోయ్ొం చపాపరు. కన్ుక ఇక కుదరదు అన్ుక నానన్ు. ఆగస్ుట మొదటివారొం
లల ఒక ఆదివారొం రనజు ఉదయ్మే రామారావు గారు మాఇొంటికి వచిచ మేమిదా రొం
మయూచువల్ పెటట ుక ని త్ాన్ు మేడూరుకు నేన్ు అదాాడకూ బదిలీ అవుదాొం ఇషట మన
ే ా అని
అడ్ిగారు. వదక బో యిన్ తీగ కాల్నకే త్గిల్నన్టో యిొంది. అొంత్ే ఇక ఆలలచిొంచకుొండ్ా స్రేన్ని,
బదిలీ అయిేూదాకా ఎవరికీ త్ల్నయ్రాదని అత్ూొంత్ సీకుసీ మయిొంటేన్ చేయ్ాలని ఈ బదిలీ
నేనేమీ పోయ్త్నొం చేయ్న్ని ఎవరినీ కలవన్ని రూపాయి కూడ్ా చేతి చమయరు
వదిల్నొంచుకోన్ని అనీన ఆయ్నే చేయిొంచి ఆరడ ర్ త్సపా ఓకే అనీ చపాపన్ు. అనిన హామీలు
అయ్ాూక రికాస్ట మయూచువల్ లెటర్ ఇచాచన్ు. మేడూరు వచిచ ఏడ్ాదిపెైన్ మయడు నలలే
అయిొంది మళ్ళు న్న్ున మారచరుఅని లలపల ఉొంది. కానీ క 0డకు వొంటోకకటాటొం కదా .
అయిత్ే మొంచిది అవకపర యినా మొంచిదే.
రామారావు కు జిలాోపరిషత్ లల పలుకుబడ్ి ఉపయోగిొంచి మా ఇదా రి మయూచువల్ టాోన్స
ో చేశాడు. ఈ వారా త్ల్నసి స్ూొల్ స్ాటఫ్ గగనొలు పెటట ొంి ది.
ఫార్ ఆరడ ర్ వారొం రనజులలో వచేచటు
అొంత్ాబాగానే ఉొందిగా ఇనిన మొంచి పన్ులు చేసి అొందరిచత్
ే ా పోశ 0స్లు పొ ొంది ఇపుపడు
ఎవరికీ కనీస్ొం రామమోహన్రావుగారి అబాబయికి గారికి కూడ్ా చపపకుొండ్ా వళ్ో పర వటొం
ఏమిటి అనానరు. స్రపొంచ్ గారికి రామారావు గారు రావటొం ఇషట ొం లేదు.
మీరుఊ అొంటే నిమిషాలమీద ఆరడ ర్ కానిసల్ చేయిస్ాారు అనానరు. ఆయ్న్ వచిచ ఆ
మాటే అనానరు. నేన్ు శాొంత్ొంగా ''రామారావు మేడూరుకు దగొ ర వాడు. మీ అొందరికి
పరిచరూమయన్నవాడు. అడ్ాడడలల ఐదారేళ్ో ల పనిచేసి రనజూ పోయ్ాణొం చేయ్లేక న్న్ున
అడ్ిగిత్ నాకు మేడూరైనా అడ్ాడడ అయినా ఒకొటేకదా ఆయ్న్కు క ొంత్ ఉపశమన్ొం కదా
అని ఒపుపకునానన్ు'' అని త్పుపకునానన్ు. ఆరడ ర్ వచిచన్ మరానడు స్ాయ్ొంత్ోమే
వీడ్య ొలు పారీట ఏరాపటు చేశారు. అొందరూ ఆధారొంగా మాటాోడ్ారు నా గయరిొంచి. ఇక గయడ్ బై
చపిప వచేచశాన్ు. ఇది ఆగస్ుట 13 వ త్ేదీ అనిగయరుా. జాయిొంగ్ టెైొం రికాస్ట టాోన్స ఫర్ కు
ఉొండదు . కన్ుక వొంటనే అడ్ాడడ లల మరానడు ఉదయ్మే చేరాల్న. స్ాయ్ొంత్ోొం ఇొంటికి
వచేచదాకా మా ఇొంటోో కూడ్ా ఎవరికీ త్ల్నయ్దు. పామరుులల సెన్
ై స మాస్ట ర్ గా పని
చేస్ా ున్నపుపడు టెన్ా కాోస్ పరీక్షలకు అదాాడకు ఇనిాజిలేటర్ గా వళాోన్ు. శ్రు మికిొల్న నేని
వొంకటేశారరావు గారు హెడ్ మాస్ాటరు. మొంచి బల్నడ ొంగయలు లాబ్, ఆటస్ా లొం చిన్న స్ూొలు.
అొంత్కు మిొంచి నాకు దాని గయరిొంచి త్లీదు. హెడ్ామస్ాటరు చాలా కుమశిక్షణత్ో పరీక్షలు
నిరాహిొంచటొం బాగా గయరుా. స్ాటఫ్ ఎవరవరునానరన కూడ్ా త్లీదు. అలాొంటి స్ూొల్ లల
చేరబో త్రనానన్న్నమాట. . ఏమైత్ే నేమి గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ స్ూొల్ లల పని
చేయ్బో త్రన్నొందుకు స్ొంత్ోషొంగా ఉొంది ఇది నా రొండవ మయూచువల్ టాోన్స ఫర్ .
ఒకస్ారి అన్ుకోకుొండ్ా ఉయ్యూరున్ుొంచి గన్నవరొం హెై స్ూొల్ కు దస్రా సెలవలలో
మారాచరు. మాొంచి వరదల భీభత్సొం. బయడమేరుపొ ొంగి బస్ుసలు న్డవటొం లేదు. బజవాడ
వళ్ో అకొడ్ిన్ుొంచి గన్నవరొం వళ్ో జాయిన్య్ాూన్ు. ఒకవారొం పని చేశాక నాకు
మయొందుపనిచేసన్
ి కృషణ పామరుు వళ్ో ఉొండలేక రికాస్ట మయూచువల్ అడ్ిగిత్ ఇచాచ నేన్ు
పామరుుకు ఆత్ న్ు గన్నవరానికి వళాోొం. అపుపడూ పోయ్త్నమొంత్ా కృషణ దే. దస్రా
సెలవల త్రాాత్ గటిటగా పది రనజులు కూడ్ా గన్నవరొం లల పని చేయ్కుొండ్ానే నాకి షటమైన్
పామరుు వచాచన్ు.

నా దారి తీరు -105

గలాకీస ఆఫ్ హెడ్ మాస్ట ర్స -1
అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ లల నా స్రీాస్ గయరిొంచి చపపటానికి మయొందు కృషాణ జిలాోలల పోసిదధ ులెన్
ై
జాతి రత్ానలవొంటి క ొందరు పోధాననపాధాూయ్యల గయరిొంచి త్ల్నయ్ జేయ్టొం
నా కరా వూమ్ గా భావిస్ుానానన్ు. ఇలాొంటి వారి జీవిత్ాలపెై రాయ్మని కృషాణ జిలాో
సీనియ్ర్ హెడ్ామస్ట ర్ రాషట ా పోధాననపాధాూ స్ొంఘానికి అధూక్షులు మా లాొంటి వారికి
మొంటార్ బాలస్ాహిత్ాూనిన అదుుత్ొంగా రాసిన్వారు రేడ్ియో నాటికల పోసద
ి ధ ులు, హెడ్
మాస్ట ర్స కు కరదీపిక రాసిన్వారు ''స్ర మొంచి రామొం ''అని అొందరిచే పిలువబడ్ే శ్రు స్ర ొంచి
శ్రు రామ చొందో మయరిా గారిని చన్ువుత్ో చాలా స్ారుో అడ్ిగాన్ు. చూదాాొం అనానరు కానీ
జరగలేదు. వీరి త్రాాత్ ఇనిన విషయ్ాలూ త్ల్నసిన్ వారు కృషాణ జిలాోటీచర్స గిల్డ కారూ దరిశ
అధూక్షపదవులలల రాణనొంచిన్ గన్నవరొం సీనియ్ర్ హిొందీపొండ్ిత్రలు, అమరికా ''త్ానా ''కు
అధూక్షులుగా పని చేసిన్ శ్రు త్ోటకూర పోస్ాద్ గారి త్ొండ్ిో శ్రు త్ోటకూర అపాపరాయ్ వరమగారినీ
అడ్ిగాన్ు చాలా స్ారుో ఫర న్ కూడ్ా చేశాన్ు. కదలలేదు. నేన్ు స్రీాస్ లలకి రాకమయొందు
ఎొందరొందరన గకపప హెడ్ మాస్ాటరో పపరు వినేవాడ్ిని, నేన్ు పని చేస్ా ున్నపుపడూ పని
చేసిన్వారు చాలా మొందిఉనానరు. వీరిలల క దీా మొంది గయరిొంచి మాత్ోమే క నిన విషయ్ాలు
వినానన్ు క ొందరిని పోత్ూక్షొంగా ఎరుగయదున్ు. నిజొంగా వీరొందరి పూరాా పరాలు నాకు
పూరిాగా త్ల్నయ్నే త్ల్నయ్వు. అయినా వారిని గయరిొంచి చపాపలనే త్ాపత్ోయ్ొం ఉొండటొం
వలన్ స్ాహస్ొం చేస్ా ునానన్ు. వారి పపరోనన
ై ా స్మరిొంచటొం ధరమొం అని
పోయ్తినస్ుానానన్ు. ఇొందులల త్పుపలు ఉొండచుచ. స్రైన్ స్మాచారొం ఇవాలేక
పర వచుచ పెదామన్స్ుత్ో మనినస్ాారని కోరుకుొంటునానన్ు. మీకు త్ల్నసిన్వారవరైనా ఉనాన
నేన్ు మరిచ పర యిన్ వారునాన త్ల్నయ్ జేయ్ొండ్ి. మయఖూొంగా మయనిసిపల్ స్రీాస్ లల
ఉన్నవారు పోయివేట్ స్ూొల హెడ్ మాస్ట రోలల నాకు త్ల్నసిన్ వారు వేోళ్ోమీద లెకొ
పెటటవచుచనేమో -ఇది ఆరొంభమే అొంత్ొం కాదని త్ల్నయ్ జేస్ా ునానన్ు . మయొందుగా శ్రు
వొంపటి పురుషర త్ా ొం గారు పోధాననపాధాూయ్యలుగా పాోత్స్మరణీయ్యలు. శాస్న్ మొండల్నకి
ఉపాధాూయ్ పోటిొందీహి గ ఎనినకై విదాూ సపవ చేశారని వినానన్ు. ఆ త్రాాత్ నేన్ు చదివిన్
ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్స గయరిొంచి చపాపల్న. నేన్ు 1953 లల 8 వకాోస్ లలకి
ఎొంటోన్స పరీక్ష రాసి చేరాన్ు. అపుపడు హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు బయలుస్ు
గ్రీపతి శాసిా ి గారనిజాాపక0. కుదమటట ొంగా మయత్క ఖదా రు పొంచ లాలీచ త్ో ఉొండ్ేవారు
వడలుప మయఖొం. చామన్ ఛాయ్ . అసెొంబీో లల ఏదైనా పిలోలకు చపాపలొంటే ''ఓ చిన్న
అనౌన్స మొంటోయ్ ''అనేవారు అది వారి ఊత్పదొం న్వుా క నేవాళ్ుొం. ఆయ్న్త్రాాత్ శ్రు
ఆచొంట స్త్ూనారాయ్ణ గారు వచాచరు మా త్ొమిమదయ కో ాస్ లల ఆయ్న్ ఎరుగా గాోస్ర ొ పొంచ
లాలీీ త్ో నహూ
ు గారి చారల అరకోటు త్ో గయబయరు మీస్ాలత్ో హుొందాగా
ఉొండ్ేవారు ఇొంగీోష్ లెకొలలల దిటట. కానీ ఒకస్ారి ''గనొంగయర పాట ''కాోస్ లల ఆయ్న్పాడ్ిత్ే
విదాూరిాన్ులు చొంప పగలక టాటరని వినాన. కటకటాల మేషట ారి ఇొంటోో ఉొండ్ేవారు. అస్లు
ఉయ్యూరు స్ూొల్ 1951 లల పాోరొంభిొంచిన్వారు శ్రు వై గనపాలరావు అనే హెడ్ామస్ట ర్. ఈయ్న్
కమయూనిస్ట అభిమాని. త్రాాత్ గకడవరుు హెై స్ూొల్ లల పని చేసి అకొడ కేాశిచన్ పపపరో
లీకు లల ఇరుకుొనికి స్సెపొండయి బయ్ట పడ్ాడరు నాకు బాగా పరిచయ్ొం వడలుప మయఖొం
త్లో ని పొంచ లాలీచ త్ో ఉొండ్ేవారు లెకొలు ఇొంగిలీషర లల నిధి అొంటారు. చివరికి
ఉయ్యూరులలనే చనిపర య్ారు. వాళ్ుబాబయికి కొంపాష నేట్ గ్ుొండ్స పెై జిలాో పరిషత్ లల
గయమాస్ాా ఉదయ ూగమిసపా చకుొం తిపిప దునినపారేశాడు ''అనినవిధాలా'' త్రాాత్ శ్రు క వి ఎస్
ఎల్ న్రసిొంహారావుగారు ఈయ్న్ఉన్నపుపడ్ే నేన్ు ఎనిమిదిలల చేరాన్ు, ఈయ్న్
పెొంటపాడు వాస్ా వుూలు. ఈ జిలాోలల సిారపడ్ిపర య్ారు కవి,న్టుడు గాయ్కుడు నాటక
రచయిత్ నాటూొం చేసపవారుకూడ్ా. అొందుకని ''నాటాూచారూ ''అనేవారు. నేన్ు త్రాాత్ మారి
ి ారు వచాచరని గయరుా. ఆయ్న్ రాసిన్ ''పాకీ వాణణ ొం డ్య య్ బాబయ పాకీ
గ్రీనాధ శాసిా గ
వాణణ ొండ్ి ''పాట బాగా పాపుూలర్ వారిికోత్సవానికి దానిన వేషొం వేయిొంచి పాడ్ిొంచేవారు.
ి అదృషట ొం నాది. జూనియ్ర్ కాలేజీ ఆకున్ూరులల
వీరిత్ో కల్నసి ఇదే స్ూొలలో పని చేసన్
లెకచరర్ అయి పిోనిసపాల్ గా రిటెైరయ్ాూరు నేన్ొంటే పిచచ అభిమాన్ొం. ఆయ్న్ న్డక నాటూొం
చేస్ా ున్నటు
ో ొండ్ేది భారీగా పొ డవుగా మొంచి మీస్ కటుటత్ో త్లో ఖదా రు పొంచ చకకాొత్ో
ఉొండ్ేవారు న్వుా మయఖమే. ఆయ్నే త్న్గయరిొంచి త్ాన్ు ''జాక్ ఆఫ్ ఆల్ మాస్ట ర్ ఆఫ్ న్న్
''అని చపుపకునేవారు మాకు ఫామిలీ ఫెోొండ్ కూడ్ా. గకపప స్ాయి భకుాలు ఎననన పుస్ా కాలు
రాశారు. స్ాహితీయ్ామొండల్నకి స్రస్భారతి ఆపుాలు. ఆయ్న్ున స్నామనిొంచిన్ అదృషట
వొంత్రడ్ిని. .వీరి త్ోడలుోడుగారు శ్రు టి. త్రుణీ రావు గారు మొంచి పపరున్న హెడ్ామస్ట ర్.
త్ాడొంకి లల పని చేశారు. త్రాాత్ జూనియ్ర్ కాలేజీ పిోనిసపాల్ గా రిటెైరయ్ాూరు. మొంచి
బాడ్ మిొంటన్, వాలీ బాల్ సెొంటోల్ పపో య్ర్ షాట్ దిగకపర త్ే కోపొంత్ో బాత్ విరగకొటేటవారు
అయిత్ే టీమ్ న్డ్ిపిొంచటొం లల నేరపరి
అవనిగడడ లల గకపప హెడ్ామస్ట రో ు పనిచేశారు వారిలల నా సపనహిత్రడు పెదా భ
ి ొటో
ఆదినారాయ్ణ మామగారి అన్నగాఋ శ్రు ఏడ్ిద స్త్ూనారాయ్ణ గారికి మొంచిపపరుొండ్ేది .
కూన్ పుల్న స్ుబోహమణూొం గారు ఇొంగయవ కృషణ మయరిాగారు రాయ్స్ొం స్ుబాబరావు గారు
కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో రుడ సెకుటరీ శ్రు టి వి స్ుబాబరావు పెడన్ హెై స్ూొల్ హెడ్
మాస్ట ర్ చాలాకాలొం కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో రుడ సెకుటరిగా స్మరధవొంత్ొం గా
నిరాహిొంచిన్ శ్రు విషర
ణ వరధన్రావు స్బ్ జక్ట లలన్ూ పపరున్నవారు లావుగా వడలుప మయఖొం
త్ో మలుోపొంచ త్లో చకకాొత్ో ఉొండ్ేవారు సీరయ్
ి స్ మయఖొం ఆయ్న్త్ో మాటాోడటొం అొంటే
భయ్ొం అనేవారు.
పామరుులల చాలా కాలొం హెచ్ ఏొం గా పని చేసిన్ శ్రు రావు స్ాహెబ్ స్ుబాబరావు గారికీ
పపరుబాగానే ఉొంది. రావు స్ాహెబ్ అనేది బరుదేమో !ఆయ్న్ గయరిొంచి ఒకమాట
చపుపక నేవారు. గయమాస్ాా ఏదైనా స్ొంత్కొం కోస్ొం వసపా ''ఎదుాచాచ ?మేక పెొంటికా
"?అని అడ్ిగేవారట. ఎదుాచచ అొంటే పొ డుగయ స్ొంత్కమా అని మేక పెొంటిక అొంటే పొ టిట
స్ొంత్కమా అని భావొం ట. అకొడ్ే చాలాకాలొం పని చేసిన్ శ్రు ఆరికపూడ్ి పూరణ చొందో రావు
గారు చవుల నిొండ్ా బొ చుచత్ో భారీ పరసనాల్నటీ త్ో ఖదా రు వస్ా ి ధారణత్ో ఆకరిణీయ్ొంగా
ఉొండ్ేవారు. టీచర్స గిల్డ పెస
ో ిడ్ొంట్ గా చాలాకాలమయనానరు. నేన్ు స్రీాస్ లల చేరిన్ క త్ా లల.
ఆయ్న్ ఒొంటెత్ా ర పర కడలు న్చచక మజారిటీ టీచరుో ఆయ్న్ున వూతిరేకిొంచగా గిల్డ రొండు గా
చీల్నొంది. అపుపడు శ్రు త్ూమాటి కోటేశారరావు గారు పెోసిడ్ొంట్ అయ్ాూరు అపపటికి ఆయ్న్
మోపిదవి
ే హెడ్ామస్ట ర్ నా స్రీాస్ సెైన్స మాస్ట ర్ గా అకొడ్ే పాోరొంభొం. . చకొని
పలువరుస్త్ో ఎత్ర
ా గా త్గిన్ొంత్ బలొంగా ఖదా రు పొంచ , లాలీచ ఉత్ా రీయ్ొం చేతిలల త్ాళ్ొం
చవుల గయతిా త్ో కనిపిొంచేవారు బో ళామనిషి క్షణాలమీద కోపొం వచేచది . నేన్ొంటే మహా
అభిమాన్ొం. ఒక ఏడ్ాది అకొడ పని చేసి ఉయ్యూరుకు పోయ్తినస్ుాొంటే త్ల్నసి ''మా
అమామయి పోభావతి ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి కి వచిచొంది మీ బో ధనా నాకు అమామయికీ ఇషట ొం
మీరు వళ్ుటానికి వీలేో దు మీరు పోయ్త్నొం చేసినా ఆపపస్ా ా. అన్టొం త్ో ఆ అభిమానానికి
పులకిొంచి ఉొండ్ి పర య్ా. త్రాాత్పుపడ్య కాటలరు హెడ్ మాస్ట ర్ గా అయ్న్ ఉన్నపుపడు
నేన్ు మానిక ొండలల సెన్
ై స టీసీగార్ గా ఉొండగా న్న్ున కాటలరు వేయిొంచుకోవాలని కమిటీ
వారికి చపిప, న్రాు వొంకటరత్నొం లాొంటి వాళ్లు అడుడపడ్ాడ నాకోస్ొం మానిక ొండ వచిచ
అకొడ లేన్ని ఉయ్యూరు వచాచన్ని త్ల్నసి ఉయ్యూరు మా ఇొంటికి వచిచ విషయ్ొం చపిప
రికాస్ట రాయిొంచుక ని నాలుగయ రనజులలో ఆరడ ర్ త్పిపొంచిన్ ఉన్నత్ వూకిాత్ాొం. త్రాాత్ గజిటెడ్
హెడ్ మాన్ట్ర్ గా పొ ో మోషన్ పొ ొందారు. అపుపడూ ఎకొడ కనిపిొంచినా రిక్ష్ దిగి
పలకరిొంచిన్ స్ొంస్ాొరొం ఆయ్న్ది. వాళ్ుమామయి అబాబయి ఇదా రూ మోపిదేవిలల నా
శిషరూలే. బ పి ఉన్నటు
ో గా పోవరిాొంచేవారు క్షణనక కోపొం. యిటెట చలాోరేది. త్రాాత్
చనిపర య్ారు ఈయ్న్ బొంధువే త్ూమాటి వొంకటరామయ్ూ న్లో గా త్లో పొంచ చకకాొత్ో
మయదున్ూరు,ఘొంటస్ాలలల హెడ్ గా పని చేసన్
ి వారుొండ్ేవారు. లెకొలు ఇొంగీోష్ లలల దిటట
ఎననన సెమినారో లల కల్నసపవార0. స్బ్ జకలైపెై అధారిటీ. పెదామనిషిగా మొంచిపపరు.
శ్రు మోచరో పూరణ చొందో రావు పామరుులల, న్ున్నలల చేశారు భారీ పరసనాల్నటీ. త్లో ఖదా రు
పొంచ లాలీచ స్ర ైటకమాచల మయఖొం త్ో ఉత్ా రీయ్ొం త్ో చాలా హుొందా గా ఉొండ్ేవారు.
వీరిదగొ ర పామరుులల పని చేశాన్ు. మొంచి వాలీబాల్ బాడ్ మిొంటన్ పపో య్ర్. పొంచ
మోకాళ్ో పెైకి ఎగకటిట ఆడ్ేవారు. స్రదాగా మాటాోడ్ేవారు కుమశిక్షణ బాగా పాటిొంచేవారు.
రనజూ బొంద రు న్ుొంచే వచిచనా ఏనాడు లేటుగా వచేచవారుకాదు పామరుులల పనిచేసిన్
మరన పోసిదధ హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు వేమయరి రామ కృషణ య్ూగారు. ఎరుగా అొంచుప0చ త్లో చకకాొ
ఉత్ా రీయ్ొం త్ో న్వుా మయఖొం త్ో ఉొండ్ేవారు మహా స్హన్ శ్రల్న. కాశ్రనాధుని నాగేశారరావు
గారి ఎలకురుు వాస్ా వుూలు గకపప సిాతిపరులు. వారబాబయి హరి నా దగొ ర పామరుులల టెన్ా
చదివాడు. వీరికి కోపొం అొంటే ఏమిటో త్లీదు. ఎవారికీ అపకారొం త్లపెటట వ
ే ారుకాదు.
ఇొంగీోష్ లల నిధి. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లు గొంటలకు గొంటలు పెటట వ
ే ారు. విస్ుగాొ ఉొండ్ేది
ఆయ్న్కు త్ల్నయ్ని విషయ్ొం లేదు. పి శ్రురామ మయరిాగారి అభిమాని కానీ మిగత్ావారిలా
బయ్ట పడ్ేవారుకాదు. ఆయ్న్ వూకిాత్ాానికి అొందరూ జోహారు పల్నకేవారు. త్రవాత్
ఉయ్యూరు హెడ్ మాస్ట ర్ గా కూడ్ా పని చేశారు అపుపడు మా పెదాబాబయి శాసిా ి టెన్ా
చదివాడు. ధరమ రాజు అనేవారు రామకృషణ య్ూగారిని. పామరుులల పని చేసన్
ి మరన
ు ొంగారు. స్బజ క్ట ఎక్స పర్ట. రూల్స బాగా త్ల్నసిన్వారు లౌకుూలు.
హెడ్ామస్ాటరు శ్రు హయ్గీవ
త్లో పొంచ చకకాొత్ో నిొండు కుొండలాఉొండ్ేవారు బజవాడ కాపురొం. ఒకటి రొండుస్ారుో
నాకోస్ొం ఉయ్యూరువసపా ఆయ్న్కు గారలు ఇస్ాామని చబత్ే మా ఆవిడ వొండ్ిొంది ఇషట ొంగా
తినానరు అొందుకని ఆవిడ ''గారలమాస్ాటరు ''అనేది
శ్రు ఇొంగయవ కృషణ మయరిా గారు, శ్రు పి . సీత్ారామ శరమగారు అొంటే నా మిత్రోడు శ్రు పస్ుమరిా
ఆొంజనేయ్ శాసిా ి బావగారు మలుోపఞ్చ క కాొత్ో ఉొండ్ేవారు గకపప ఇొంగీోష్ టీచర్ గా పపరు
బొందరులల ఉొండ్ేవారు శ్రు పచచళ్ు శరమ అనే వారు ఇదా రు హెడ్ మాస్ట రో ు ఉొండ్ేవారు
ఆరుగకలన్ు, లల పని చేసిన్ జాాపకొం.
మొవా కు చొందిన్ శ్రు మొవా వొంకట కృషాణ రావు గారు ఎపుపడు మయత్క ఖదా రు పొంచ
లాలీీ ఉత్ా రీయ్ొంత్ో ఉొండ్ేవారు. దేవుడుమేస్ట ారు అనేవారు. నేన్ు మోపిదవి
ే లల పని
చేస్ా ున్న క త్ా లల ఒక స్ారి ఆయ్న్మిత్రోలెైన్ మా హెడ్ామస్ాటరు త్ూమాటి వారిని కలవటానికి
వచాచరు. మా హెచ్ ఏొం నా గయరిొంచి నా ఎదుటే ఆయ్న్కు చాలామొంచిగా పొ గయడుత్ూ
చపాపరు. ఆయ్న్ ''కోటేశార రావు ! ఇది పాలపొ ొంగయ క త్ా కదా. మొదటోో బానే పని చేసిన్టేట
కనిపిస్ా ారు. త్రాాత్ ఆపొ ొంగయ ఉొండదు ''అనానరు ఏమాత్ోొం స్ొంకోచొం లేకుొండ్ా. వొంటనే
కోటేశారరావు ''ఇదుగన చబయత్రనానన్ు చూడు. మా పోస్ాద్ గారు జీవిత్ాొంత్ొం ఇదే
నిబదధ త్త్త్ో పని చేస్ా ారని గాూరొంటీ ''అనానరు నాకు ఆశచరూ మేసిొంది నేన్ు చేరి రొండు
నలలు కూడ్ా దాటి ఉొండదు ఇొంత్ నికొచిచగా ఎలా చపపగల్నగారు అని ఆశచరూ పర య్ా.
కానీ అదే నాకు గకపప స్ూైరిానిచిచొంది. క దయా గకపర ప పపరు త్చుచకునానన్ొంటే ఇదే కారణొం.
మోపిదేవిలల నేన్ు చేరస్
ే రికి స్ర షల్ మేషట ారు శ్రు పస్ుమరిా సీత్ారామ శరమగారు పెదపర ో లు
వాసి మొంచి ఆసిా పరులు. త్రాాత్ క నిన నలలకే పోమోషన్ వచిచ హెడ్
మాస్ాటరై వళ్ో పర య్ారు . కానీ కుటుొంబొం అకొడ్ే ఉొంది ఆతిధాూనికి పెదాపర
ప ు న్న్ున లెకొల
మేషట ారు శ్రు జమమలమడక రమణారావుగారినీ వారొం రనజులు వారిొంట పెళ్ో భోజనాలవొంటి
స్కల మరాూదలత్ో మాకు ఆతిధూమిచాచరు గకపప స్ొంస్ాొరి. న్లగని త్లో ని మిలుో పొంచ
చకకాొ త్ో, పెై పొంచ త్ో ఎరుగా కుది మటట ొంగా ఉొండ్ేవారు చత్రరనకుాలత్ో అలరిొంచేవారు .
త్రాాత్ పడమట హెడ్ మాస్ాటరై మా అొందరి అభూరధన్త్ో గిల్డ పెస
ో ిడ్ొంట్ అయి జిలాోలలనే
ఆదరశ హెడ్ మాస్ట ర్ గా పపరు త్చుచకునానరు. ఆయ్న్ చలెో లు త్మయమడు మోపిదవి
ే లల నా
శిషరూలు. పెదపర ో లు వారే శ్రు పిొంగళ్ ఆొంజనేయ్యలు గారు ఇకొడ్ిన్ుొంచే హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పోమోషన్ త్ో వళాోరు. అలాగే లెకొలమేస్ట ారు బదిలీయిెై అవనిగడడ కు వళ్ో న్ శ్రు న్రసిొంహ
మయరిాగారికి మొంచి టీచర్ గా పపరు త్రాాత్ హెడ్ మాషట ర్ అయ్ాూరు చామన్ చాయ్గా పొంచ
చకకాొత్ో న్వుా మయఖొం త్ో ఉొండ్ేవారు రొండ్ేళ్ో కిత్
ు ొం మోపిదవి
ే హెైస్ూొల్ పూరా విదాూరుాల
స్మావేశొం లల వారిని చూశాన్ు. పెదపర ో లువాసప వేమయరి మారొొం డ్ేయ్యలు గారు. మయత్క
ఖదా రుపొంచ చకకాొలల ఎరుగా ఉొండ్ేవారు. న్ూజివీడు హెై స్ూొల్ హెడ్ గా రిటరయ్ాూరు.
ఈజీ గనయిొంగ్ అనేవారు. గయరుపపొందాల పిచచ ఎకుొవని చపుపక నేవారు. ఉయ్యూరు
కాపురొం వాళ్ుబాబయిలు అమరనాధ్, అమామయిలూ మాకు బాగా పరిచయ్ొం. మరిక ొందరి
గయరిొంచి త్రాాత్.

నా దారి తీరు -106 -

గలాకీస ఆఫ్ హెడ్ మాస్ట ర్స -2(చివరిభాగొం )
''పయ్స్ ''హెడ్ మాస్ట ర్ గా పపరకొందిన్వారు అవనిగడడ కు చొందిన్ శ్రు ఏొం వి. కృషాణరావు గారు.
అతి స్ౌమయూలు , పవిత్ోలు ధారిమక విషయ్ాలలల నిషాణత్రలు. ఉయ్యూరు లల మాత్ో పాటు
పని చేసిన్ లెకొలమేస్టర్ , త్రాాత్ హెడ్ామస్ట ర్ అయిన్శ్రు అనేన ఉమా మహేశారరావు గారికి
మేన్మామ. కృషాణరావుగారు పొంచకటుట చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం న్వుా మయఖొం
త్ో చూడగానే రొండు చేత్రలు జోడ్ిొంచాలనిపిస్ా ుొంది. సపనహొం స్ౌశ్రలూొం ఆదరశొం ఆయ్న్
స్ొ త్ర
ా అతి నిరాడొంబరులు నమమదిగా స్పషట ొం గా మాటాోడ్ేవారు. ఏొం ఎలీస ఎనినకలలల
క లూ
ో రి కోటేశార రావు గారికి నేన్ూ ఆయ్న్ శ్రు ఆర్ ఎస్ క మయరిా శ్రు గ్త్మేశారరావు గారు
కల్నసి పోచారొం చేసిన్పుపడు పరిచయ్మయ్ాూరు త్రాాత్ కాటలరు హెచ్ ఏొం గా మరిొంత్
చేరువై వారి అభిమానిన్య్ాూన్ు. ఆర్ ఎస్ ఎస్ లల స్ుశిక్షిత్రలెైన్ కారూకరా . మొంచి
బౌదిధక్ అొంటే స్ొంఘ స్మావేశాలలల బయదిధని వికసిొంప జేసప పోస్ొంగాలన్ు చేసపవారిని
బౌదిధక్ అొంటారు. ఎననన విషయ్ాలు లలత్రగా చరిచొంచేవారు. శ్రు గ్త్మేశారరావుగారు
కాటలరులల స్ర షల్ మాస్ాటరుగా నాత్ోపని చేసి పోమోషన్ పెై రడ్ిడ గయడ్ొం హెడ్ మాస్ట ర్
అయ్ాూరు. నిబదధ త్ ఉన్న ఆర్ ఎస్ ఎస్ వూకిా. అలాగే కపిల కాశ్రపతిగారు కైకలూరు పాోొంత్ొం
ి ధ ులు. శ్రు మారళ్ో స్ుబాబరావు గారు ఆకున్ూరు హెడ్ మాస్ట ర్. పొంచ చకకాొ పెై పెై
లల పోసద
ప ారు.పిలక ఉొండ్ేది. నాకు బాగా పరిచయ్ొం. మొంచి ఉపనాూస్కులు. అన్ల్నటికల్
కోటు వేసవ
బోయిన్ ఆయ్న్ది లలత్రలన్ు త్రచి మాటాోడ్ేవారు.
మా రొండవ త్ోడలుోడు చత్రరేాదుల శ్రురామ మయరిాగారి త్ొండ్ిోగారు చత్రరేాదుల స్దా శివ
మయరిాగారు అతిపవిత్ో జీవి . త్ాడొంకి వలూ
ో రు హెడ్ మాస్ట ర్ చేసి శ్రు కాకాని వొంకటరత్నొం
గారి అభూరాన్పెై ఆకున్ూరు హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేశారు డ్ిసిపన్ ిో కు మొంచి విదాూ శిక్షణకు
జిలాోలలనే పపరనినక గన్న హెడ్ మాస్ట ర్. ఎవారినీ లెకొ చేసవ
ప ారుకాదు. అొందరికి హడలు.
మనిషి భారీ పరసనాల్నటికాదు స్రిస్మాన్ొంగా త్లో టి పొంచ చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం మడలలన్ుొంచి
మయొందువైపుకు దయ పి, మయఖాన్ పెదా బొ టుట త్ో పిలక త్ో ఉొండ్ేవారు. ఇొంగీోష్, లెకొలలల
ఆయ్న్ వదా చదివిన్ వారు త్పపటొం అనేది ఉొండ్ేదికాదు. బడ్ిత్లవొంటి వాళ్లు కూడ్ా
కుకిొన్ పపన్ులాోగా త్ల వొొంచి విన్య్ొంగా ఉొండ్ేవారు. నాకు బాగా పరిచయ్ొం. ఆకున్ూరు
న్ుొంచి పడమట వళ్ో అకొడ్ే రిటెైరయ్ాూరు. రిటెైరయ్ాూక ఆయ్న్ున లెకొల టలూషన్
చపపమని బోతిమాల్నత్ే ఇొంటి దగొ రే టలూషన్ లెకొలు ఇొంగీోష్ బో ధిొంచారు య్ాభై మొందికి
త్కుొవ ఉొండ్ేవారుకాదపుపడూ. ఒక ఇన్ సిట టలూషన్ లాగా న్డ్ిపారు అలాగే కపిలేశార
పురొం లల హెచ్ ఏొం అయినా శ్రు ఉమా రామ ల్నొంగమయరిా గారికి జిలాోలల పెదాపపరు. చామన్
ఛాయ్ గనచీ పర సి పొంచ కటుట, కోటు, ఉత్ా రీయ్ొం మడలల మడ్ిచి స్ుైరదూ
ో పొంగా ఉొండ్ేవారు.
స్ొంపోదాయ్ొం స్ౌశ్రలాూనికి పెటట ొంి దిపపరు. జిలాోలల ఆయ్న్ పెదా దికుొ. స్లహా
స్ొంపోదిొంపులకు ఆయ్న్ వదా కే వళళోవారు. ఆయ్న్ మేన్లుోడూ అలుోడూఅయిన్ శ్రు రామ
గనపాలొం గారు కూడ్ా హెడ్ామస్ట ర్. కపిలేశారపురొం లల చేసి గన్నవరొం లల రిటెైర్ అయ్ాూరు.
నేన్ు సెైన్స మాస్ట ర్ గా గన్నవరొం లల [అని చేసన్
ి పది పది హేన్ు రనజులలో న్న్ున జాయిన్
చేస్ుక ని రిలీవ్ చేసిొంది ఆయ్నే. మయతి మీద చిన్న మొరిక ఉొండ్ేది. పొ టిటగా నే ఉొండ్ేవారు
పొంచపెై చేత్రల గాోస్ర ొ బనీన్ు వేసపవారు. ఇది త్మాషాగా ఉొండ్ేది. సెైన్స టీచర్ గా పెదా పపరు
శ్రు పుచాచ శివయ్ూగారు గాుొండ్ ఓల్డ హెడ్ మాస్ట ర్. కపిలేశార పురవాసి. లెకొలు
ఇొంగీోష్ లలల ధరన నాలెడ్జ ఉన్నవారు. కుమశిక్షణకు మారుపపరు. రిటెైరయ్ాూక ఉయ్యూరు
లల శ్రు స్రస్ాతి టుూటోరియ్ల్ కాలేజీ ని శ్రు అనేన హన్ుమొంత్రావు గారిత్ో కల్నసి స్ాాపిొంచారు.
మానాన్నగారు రిటరయ్ాూక ఇకొడ్ే త్లుగయ పొండ్ిట్ గా చేశారు ఆదిరాజు
పున్నయ్ూగారుకూడ్ా. .మాత్మయమడు కూడ్ా క దీా కాలొం చేశాడు. . శివయ్ూగారిత్ో
అపుపడ్ే పరిచయ్ొం.
ఉయ్యూరులల నేన్ు ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి చదివిన్పపటి హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు కామినేని రాధాకృషణ
మయరిాగారు పెడస్న్గలుో వాసి. స్ూటల బయటల టెై త్ో ఉొండ్ేవారు. బాల్డ హెడ్. ఆయ్న్ున
''దస్రా బయలలోడు ''అనేవారు. .ఇొంగీోష్ ఆలీజ బాో చపాపరు. అరధొంకాక ననట్స ఇవాక పొ త్ే
కాటలరు వళ్ో హెడ్ామస్ాటర్ గా ఉన్న శ్రు సీత్0 రాజు కామేశారరావు గారి దగొ రకు వళ్ో
వారమామయి ననట్స అడ్ిగి తీస్ుక ని రాస్ుక ని తిరిగి ఇచేచవాడ్ిని అొందుకే మారుొలు ఆ
రొండు స్బజ క్ట లలల త్కుొవ వచేచవి. . రాధాకృషణ మయరిాగారిని నాగిరడ్ిడ అనిస్ుటడ్ొంట్ స్ూొల్
లలనే క టాటడు కారణొం త్ల్నయ్దు. కానీ ఆత్రాాత్ ఆ రడ్ిడ కి న్డుొం
ే ాడు య్ాకమయరు వాసి.
పటేటసి వొంకరగా జీవిత్ాన్ా మ్ న్డ్ిచవ కామేశారరావు గారు
మేమయ టెన్ా లల ఉొండగా లెకొలు చపపపవారు ఆయ్న్ పాఠొం చబత్ే అకొడ్ికకొడ్ే
రావాల్నసొందే ఒకొ సెటప్ కూడ్ా వదలకుొండ్ా బో రుడ మీద రాసపవారు. కన్ుక య్ావరేజ్ వాడ్ికి
గకపప అవకాశొం. ఆయ్న్ ఉయ్యూరులల మా బజారనోనే కాపురమయొండ్ేవారు మా నాన్న గారి
శిషరూడన్ని చపపపవారు నేన్ు వారి శిషరూడన్ు. ఇొంటివదా వకొపొ డ్ి త్య్ారు చేసి
అమేమవారు. పొంచ చకకాొ త్ో ఉొండ్ేవారు చాలా మరాూదస్ుాలు . వారమామయి నా కాోస్ మేట్.
'' గయరువుగారబాబయ్ ''అనే న్న్ున పిల్నచేవారు. పొ టాోలు నిలువుగా ఉొండ్ి అడుగయనా పెైనా
మయత్ లుగా చిన్న అటట మయకొలుొండ్ేవి. చుటల
ట గేోజ్ కాగిత్ొం అతికిొంచి ఉొండ్ేది.
ఉయ్యూరులల పని చేసిన్ శ్రు క ఎస్ పోకాశరావు గారికి మొంచిపపరు. అలాగే రాళ్ో బొండ్ి
స్త్ూనారాయ్ణ గారు మా ఇొంటి పకొనే ఉొండ్ేవారు. పొంచపెై కోటు. భారీ పరసనాల్నటీ.
ఎవరినీ లెకొ చేసపరకొంకాదు. శ్రు ఎస్ క వొంకటేశారుోగారు న్లో గా ఆజాన్ుబాహువుగా
పొంచకటుటత్ో ''సెల్నైష్ జయ్ొంట్ ''గా ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ స్ొంత్కొం ''జిలేబ
చుటట ''లా ఉొండ్ేది. స్ూొల్ లలనే హెడ్ మాస్ట ర్ రూమ్ లల ఒకపోకొ ఉొండ్ేవారు. వైషణవులు.
బాోహమణమాస్ాటరో ఇొంటికి పోతి రనజు నాకో స్ూరి రామశేషయ్ూ గారికో అటెొండర్ త్ో చిన్న చీటీ
పొంపపవారు 'అొందులల ''పీో జ్ ఆరొంజ్ మీల్స టు డ్ే ''అని ఉొండ్ేది. అలానే చేసపవాళ్ుొం.
మొందిని బాదుకోవటొం స్రదా. ఎకొడ పని చేసినా సెపషల్ ఫీ ఫొండ్స ''హూష్ కాకి ''
నాకేసపవారని జిలాోలల పెదాపపరు. ఉయ్యూరులలన్ూ లేపపశారు. ఎవరికీ త్ల్నసపదికాదు. ఆయ్న్
ఉన్నపుపడ్ే బోహమన్ొంద రడ్ిడ డ్ిటన్
ె ి న్ సిస్టొం రదుా చేశాడు. త్రాాత్ ఈ పాస్ులన్ు
బోహామన్ొంద రడ్ిడ పాస్ అనేవారు
చయిెూతిా మొకాొల్నసన్ మరన హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు ఏ బలరామ మయరిా గారు. ఆయ్న్ శారీరక
మాన్సిక షాచచత్ కు ఆయ్న్ అతి త్లో ని పొంచ చకకాొలు స్ాక్షి. జిలాోలలనే తిరుగయ లేని
వారు ఆయ్న్ డ్ాోఫ్టట రాసపా తిరుగయ లేదు టీచిొంగ్ లల డ్ిసప
ి న్ ిో లల ఆయ్న్కు స్ాటి ఎవరూ
లేరు. ఇొంటివదా మాన్సిక రనగి అయినా భారయ్కు అనీనవొండ్ి పెటట ి బడ్ికి వచేచవారట.
హేటాసల్ై అనిపిస్ా ుొంది. స్మయ్పాలన్ ఆయ్న్ విధి. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ అొంటే
అయిదేఅయిదు నిమిషాలు చపాపల్నసొంది పాయిట్స గా రాస్ుక ని వచిచ చపపపసి ఇలా
చేయ్ాల్న. అొంటారు అొంత్ే స్ుగీువజజ నే. ఉయ్యూయ్యరులల క దిా కాలమే ఉనానరు అపుపడు
వారివదా పని చేసప అదృషట ొం నాకు దకిొొంది .
''హాఫ్ కార్ట '' అనే బటట త్లఆయ్న్ పపరు బ కామేశారరావు స్ర షల్ మేషట ారు త్రవాత్
హెడ్ అయ్ాూరు అలాగే శ్రునివాస్రావు గారనే ఆయ్న్ రా గాుడుూయిేట్ గా ఉయ్యూరు లల
సెైన్స టీచర్ త్రాాత్ హెడ్ అయ్ాూరు. వారు నేన్ుహెడ్ అయ్ాూక మళ్ళు
పరిచయ్మయ్ాూరు ఉయ్యూరు లల హెడ్ అయిన్ శ్రు మికిొల్న నేని వొంకటేశారరావు గారు
త్మాషా గా ఉొండ్ే బయల్నో మయతిత్ో మినీ ఎసీా రొంగారావు గా అనిపిొంచేవారు మొంచి సెైన్స
ఇొంగీోష్ టీచర్. ఇకొడ్ే రిటెైరయ్ాూరు ఆయ్న్ పాలన్న్ు'' అకబర్ పాలన్'' అనేవాడ్ిని.
స్ూొల్ లల క త్ా బల్నడ ొంగ్ లు నీటి స్రఫరా గ్ుొండ్ మరక టిఫిన్ షెడ్ మొదలెన్
ై వి కసిపి
స్హకారొం త్ో ఏరపడ్ాడయి. అయ్న్ ఇదా రు కూత్రళ్లో మానిక ొండలల నా స్ూ
ట డ్ొంట్స
చై రమన్ పిన్నమనేనిగారి కుడ్ిభయజొం రుదోపాక హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు ఈడుపుగొంటి
వొంకటేశారరావు గారు మొంచి వాలీబాల్, బాడ్ిమొంటన్ పపో య్ర్. టీచర్స బదిలీలలో
పిన్నమనేనిని మయఖూ స్లహాదారు ఒకస్ారి నాకు మయపాపళ్ో న్ుొంచి పామరుు రావటానికి
త్ోడపడ్ాడరు. స్రదాగా మాటాోడ్ే నేరుప విదాూరుాలన్ు తీరిచదిదా ే శకిా య్యకుాలు హెై పరసొంటేజ్
స్ాధిొంచే నేరుప ఓరుప ఉన్నవారు నాత్ో చాలా స్నినహిత్ొంగా ఉొండ్ేవారు త్రాాత్
పునాదిపాడు వచాచరు. వారబాబయిలలో ఒకరు ఉయ్యూరు కాలేజీ త్లుగయ లెకచరర్,
రొండవనాయ్న్ క సిపి ఉదయ ూగి త్రుచు ఉయ్యూరు వచేచవారు. ఈ ఇదా రు వొంకటేశారరావు
గారుో వామభావ పక్షపాత్రలు. శ్రు పి. శ్రురామ మయరిాగారి అన్ుచరులు. అస్లు
శ్రురామమయరిాగారే హెడ్ మాస్ట ర్ గా గకలో పల్నో లల పనిచేసి టీచర్స త్రఫున్ ఏొం ఎల్ సిగా పర టీ
చేసి గల్నచారు. మొంచి పరసనాల్నటీ గకపప వూకిాత్ాొం ఉన్నవారు. మేమొందరొం క లూ
ో రి గారి
మన్ుషరలొం అయినా నాత్ో మయరిాగారు చాలా ఆపాూయ్ొంగా ఉొండ్ేవారు. ఒకటి రొండుస్ారుో
స్రస్భారతి స్మావేశాలకు ఉయ్యూరు వచాచరు. అరుదైన్ వూకిాత్ాొం వారిది. కానీ గిల్డ
త్రఫున్ పని చేసి మేమయ రొండుస్ారుో క లూ
ో రి ని గల్నపిొంచి ఆయ్నిన ఓడ్ిొంచాొం. లెఫ్టట
భావాలున్న శ్రు పి. జనారానా రావు గారు శ్రు నకొలపూడ్ి కోటేశారరావు గారు మొంచి
హెడ్ామస్ట రో ుగా పోసద
ి ధ ులు. అొంగలూరు హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు జోశుూల స్ూరూ నారాయ్ణ
మయరిాగారు అొందరికీ ఆదరశ పాోయ్యలు. ఆొంగో బో ధన్లల నిషాణత్రలు రూల్స లల నిధి. అలాగే
మొంగళాపురొం హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేసి రిటెైరైన్ శ్రు జోశుూలుగారు జిలాో లలనే కాక రాషట ా వాూపా ొంగా
స్ౌొట్స టెోయినిొంగ్ లల మేటి
జగొ య్ూపపట దగొ ర శ్రు రబాబ స్త్ూనారాయ్ణ గారికి మొంచిపపరుొంది . గన్నవరొం
ఆత్ూొరు లలల శ్రు ఆళ్ు కోటేశారరావు గారు పోసిదధ ులు. లేడ్ీస్ లల శ్రుమతి పి.
ై వూకిా. గన్నవరొం గర్ో ్ స్ూొల్ న్ు తీరిచ దిదా ారు. ఆమన్ు మేమయ
పోమీలారాణనగారు అరుదన్
హెచ ఏొం అస్ర సియిష
ే న్ పెోసడ్
ి ొంట్ గా, కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో రుడ సెకట
ు రీగా చేస్ాొం.
రొండ్ిత్ోన్ూ స్మరధ వొంత్ొంగా పని చేసి రాణనొంచారు. ఆమ చలెో లు స్రనజినీ దేవిగారు
న్ొందిగామ లల పపరు పొ ొందారు మల
ై వరొం గర్ో ్ స్ూొల్ హెడ్ మిసెటస్
ా శ్రుమతి విజయ్ లక్షిమగారు
కలుపుగనలు మనిషి
ఉయ్యూరు లల హెడ్ గా పని చేసన్
ి త్ాడొంకి నేటివ్ శ్రు కోడ్బో యిన్ స్ూరూనారాయ్ణ గారు
నీట్ గా చకకాొ న్లకుొొండ్ా చేతికి మటిట అొంటకుొండ్ా పని చేశారు లెకొలమేస్ట ారుగా
మొంచిపపరు త్లో ని గాోస్ర ొపొంచ అొంత్ే త్లో ని చకకాొ ఉత్ా రీయ్ొం చేతిలల గకడుగయ నతిా పెై
ి నాలుగే నాలుగయ వొంటుోక లు ఆయ్న్ పోత్ేూకత్ . ఏొం జరిగినా
అటున్ుొంచి ఇటు తిరిగన్
ో ొండటొం ఆయ్న్కే చల్నో ొంది. ఆయ్న్ స్మయ్ొం లల స్ూొల్ లల హిొందూ
స్ొంబొంధ లేన్టు
మయసిో ొం స్ూ
ట డ్ొంట్స క టాోట వసపా బదిరిపర త్ే నేన్ూ, వలో భనేని రామకృషాణరావు గారు అనేన
పిచిచబాబయ గారు మొదలెైన్ టీచర్స పూన్ుక ని ఘరిణ లేకుొండ్ాకాపాడ్ాొం. ఆయ్న్ున
అొందుకే ''ఉపాయ్ొం మేషట ారు ''అనేవారు
మొంచి హెడ్ామస్ట ర్ లలల శ్రు మొంగళ్గిరి శాసిా గ
ి ారు పోసిదధ ి గకపప చస్ బాడ్ మిొంటన్ వాలీబాల్
పపో య్ర్. లెకొలు ఇొంగీోష్ టీచిొంగ్ లల స్ూపర్. గిల్డ పెోసడ్
ి ొంట్ న్ు చేస్ాొం త్ాడొంకి హెైస్ూొల్
కు వనన త్చిచ అకొడ్ే రిటెైరయ్ాూరు. ఎననన సెమినారుో నిరాహిొంచారు. .శ్రు అనేన
ఉమామహేశారరావు శ్రు ఘొంటా కోటేశారరావు లు టలూషన్ మాగనట్స. హెడ్స గా బాగా
రాణనొంచారు. .పెన్మకూరు వాసి శ్రు స్ూరపనేని వొంకటేశారరావు శ్రు విలసన్ గారుో, నా ఎస్
ఎస్ సి కాోస్ మేట్ శ్రుమతి చొందా నిరమల ఆమ భరా స్ామయూల్ గారు వత్సవాయి దగొ ర పర లొం
పల్నో లలన్ు, గయడ్ివాడ దగొ ర మోటలరు లల హెడ్స గా చేశారు. నా '' బడ్ ''టెయి
ో నిొంగ్
మేట్స హన్ుమొంత్రావు ఆొండుో పాల్ బొండ్ిరామారావు చౌదరి, , శ్రు పి ఆొంజనేయ్శాసిా ,ి
లు హెడ్స గా పోసద
ి ధ ులు శ్రు కోకా మా ధవరావు గారు త్ాడొంకి హెడ్ామస్ట ర్ ఎపుపడూ
మయకుొపొ డ్ీపీలుస్ూ
ా పొంచకు త్రడుచుక ొంటల ఉొండ్ేవారు. మొంచి టీచర్ కుస్ుమహరనాధ
భకుాలు. భారూ కూడ్ా స్ౌజన్ూ శ్రల్న హెడ్ మిసెటస్
ా అయ్ాూరు. అలాగే శ్రు వీరయ్ూ, శ్రు యిెన్
అొంజయ్ూ, వి రఘయరామయలు, శ్రుపప టేటి జగనానధరావు మొదలెన్
ై వారు నాకు స్హా
పోధాననపాధాూయ్లు. ఇపపటిదాకా చపపబడ్ిన్ వారొంత్ా కృషాణ జిలాోపరిషత్
పోధాననపాధాూయ్యలు.
ఇపుపడు పోయివేట్ హెై స్ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్ ల గయరిొంచి నాకు త్ల్నసిొంది త్ల్నయ్ జేస్ా ా.
గయడ్ివాడ టౌన్ హెై స్ూొల్ వూవస్ాాపక హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు యి ఎస్ యిెన్ వి మయరిా
గారనీజాాపకొం కృషాణ జిలాోలల మొటట మొదటి రాషట ా పతి పురస్ాొర గుహీత్. మయరీాభవిొంచిన్
స్ాచీత్. ఆయ్న్ పోత్ూే కత్. త్రాాత్ స్ర మొంచి రామొం గారికి ఈ పురస్ాొరొం వచిచొంది.
టౌన్ హెై స్ూొల్ క చొందిన్ మరన హెచ్ ఏొం శ్రు యిెన్ వొంకటేశారరావు గారూ పొ డుగాొ పలచగా
ఉొండ్ేవారు. స్ౌజన్ూ మయరిా. గర్ో ్ హెై స్ూొల్ హెడ్ మిసెటస్
ా నిరమల గారుకూడ్ా స్మరుధలని
పపరుపొ ొందారు. . మచిలీపటనొం లల శ్రు చనడవరపు బొంధుమాధవరావు గారు జిలాోలలనే
లెకొలలల పోసద
ి ధ ులు. లెకొలపుస్ా కాలు రాశారు. ఆయ్న్ త్మయమడు శ్రు సి హెచ్ వి రామా
రావుగారు ఇొంగీోష్ లెకొలలల దిటట. మా నాన్న గారిత్ో ఉొంగయటలరు
లలపనిచేసి త్రాాత్ పెన్మకూరు హెచ్ ఏొంగ క ొంత్కాలొం పని చేసి మళ్ళు గయడ్ివాడ
వైపువళాోరు న్వుామయఖొం నాకు బాగా పరిచయ్ొం. బజవాడ లల హిొందూహెై స్ూొల్ హెడ్
మాస్ట ర్ న్రసిొంహారావుగారు కామ న్ ఎకాసమినేషన్ బో రుడ సెకట
ు రీగా చేసి టెస్ట పరీక్ష పపపరుో
కూడ్ా అమేమశారని రుజువైత్ే మేమ0దరొం ఎదురు తిరిగి ఆయ్న్ చేతిలలొంచి దానిన త్పిపొంచి
శ్రు న్ూకల శ్రు రామమయరిాగారు డ్ి యి వోగా ఉన్నపుపడు పోమీలా రాణనగారికి ఇపిపొంచాొం.
త్ేలపర ో లురాజా హెై స్ూొల్ పోధాననపాధాూయ్యలు శ్రు పోస్ాదరావుగారు ఆొంగో బో ధన్లల,
ఓరియిెొంటేషన్ కాోస్ులు నిరాహిొంచటొం లల నిషాణత్రలు వివేకాన్ొంద్ స్ూొల్ హెడ్ శ్రు
న్రిసొంహ మయరిా గారిది ఆకరిణయ్
ీ వూకిాత్ాొం. వాన్పామయల హెడ్ామస్ట ర్ స్ామయూల్ గారు
భారూ కూడ్ా హెడ్స.
పెదమయత్ేా వి ఓరియ్ొంటల్ హెై స్ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు కోస్ూరి ఆదినారాయ్ణ ''చాకు''. హెచ్
ఏొం అస్ర సియిష
ే న్ కు ఆయ్నిన నేనే సెకుటరీని పోమీలారాణనగారిని అధూక్షురాల్నని చేయ్టొం
లల న్డుొం కటాటన్ు ఇదా రూ దానికి గకపప వభ
ై వొం త్చాచరు. శ్రు మదూ
ా రి విశాొం శ్రు వై వి
రాజు శ్రు రమణారావు శ్రుమతి బ స్ుగయణ కుమారి గారుో హెడ్ మాషాటరుోఅయి డ్పూూటీ
ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్రుో గా పదయ న్నతి పొ ొందారు. స్ుగయణగారి భరా శ్రు రాజేొందో పోస్ాద్ గారు
సెైన్స బో ధన్లల పోవీణయలు అొంగలూర్ హెచ్ ఏొం అయ్ాూరు అొందులల రాజు గారు
నీతి నిజాయితీకి ఆభరణొం. అలాగే వలగలేరు హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు పోభాకరరావు గారు లెకొల
ా . నా మోపిదవి
మేస్ట ారుగా మొంచి పపరు ఉన్నవారు. భారూ కూడ్ా హెడ్ మిసెటస్ ే శిషరూరాలు
బొందరు మయనిసిపల్ స్ూొల్ హెడ్ మిసెటస్
ా శ్రుమతి భారతీ దేవి ని మేొంఅొంత్ాకల్నసి పోమీలా
రాణనగారి త్రాాత్ హెచ్ ఏొం అస్ర సియిేషన్ు పెస
ో ిడ్ొంట్ న్ు చేశామయ. మస్ాాన్ రావుగారు
మాత్ోపాటు మోపిదేవిలల లెకొల మేస్ట ారుగా పనిచేసి దివిత్ాలూకా హెడ్ామస్ట ర్ అయ్ాూరు.
స్ా రీొయ్ శ్రు టి ఎల్ కాొంత్ారావు గారిమామగారు పెన్మకూరు హెడ్ామస్ట ర్ గా చేస్ా ూ
చనిపర య్ారు. అకొడ్ే పని చేసన్
ి శ్రు వేమయలపల్నో కృషణ మయరిాగారు లెకొల టీచర్ గా
 ి ధ ులు భారీపరసనాల్నటీ. ఇకొడ్ే శ్రు విలసన్ గారు చేశారు. త్ోటో వలూ
స్ుపోసద ో రు హెడ్ మాస్ట ర్
ట గయపిపటిలలపెటట ి పొ గ పీలేచవారు . త్మాషాగా ఉొండ్ేది. శ్రు
పపరుజాాపకొం లేదుకానీ సిగరటల
చలపతిరావుగారు కపిలేశారపురొం ఎొంకన్నవీడు లలో హెచ్ ఏొం. శ్రు న్రాు బాబయరావుగారు
టీచర్ గా హెడ్ మాస్ట ర్ గా గయడ్ివాడ చుటుటపోకొల పోసద
ి ధ ులు వాళ్ుబాబయి ఉయ్యూరులల
నా శిషరూడు త్రాాత్ అడ్ాడడలల లెకొలమేస్టర్. ఇలా ఎొందరన మహాన్ు భావులెన్
ై
పోధాననపాధాూయ్యలు అొందరికి వొందన్మయలు .

నా దారి తీరు -107

అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ట ర్ గిరీ
అడ్ాడడలల నా పని గయరిొంచి చపపప మయొందు గలాక్షీ ఆఫ్ హెడ్ మాస్ట ర్స లల నాకు
పాోత్స్మరణీయ్యలెన్
ై ఇదా రి గయరిొంచి త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.
1 -కీశే. శ్రు జ వి ఎస్. పోస్ాద శరమగారు
గయరుత్ాొం
నేన్ు ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల 1956 లల ఎస్. ఎస్. ఎల్. సి. చదువుత్రొండగా సెైన్స
టీచర్ శ్రుమతి పుషాపవత్మమగారు బదిలీ అయి శ్రు జ వి ఎస్ పోస్ాద శరమగారు వచాచరు.
అస్లు పపరు జొంధాూల వొంకట శివ పోస్ాద శరమగారు. ఒకరకొం గా న్న్ున తీరిచ దిదా న్
ి వారు
వీరే. త్లో ని పొంచ త్లో ని పొ డవన్
ై షర్ట పెన్
ై ఉత్ా రీయ్ొం త్ో స్ాచీత్కు పరాకాషట గా
ఉొండ్ేవారు. క ొంచొం మయొందుకు వచిచన్ పలువరుస్ మాటాోడుత్రొంటే ఆన్ొందొం ఆతీమయ్త్
ో ఉొండ్ేది. .మా నాన్నగారు త్లుగయ పొండ్ిట్ గా చేసి రిటెైర్ అవటొం
మయరీాభవిొంచిన్టు
శరమగారు మా ఇొంటి ఎదురుగా శ్రు వొంగల దత్ర
ా గారిొంటోో కాపురొం ఉొండటొం త్ో కుటుొంబ
పరిచయ్మయ ఎకుొవగానే ఉొండ్ేది. మా గయరుపతిన శ్రుమతి అన్నపూరణమమగారు. నేన్ు అొంటే
విపరీత్మన్
ై వాత్సలూొం. చామన్ ఛాయ్ అయినా, మయఖొం లల అమమవారి కునాన పవిత్ోత్
స్పషట ొంగా కనిపిొంచేది. ఇదా రూ మా ఇొంటికి త్రచూ వచేచవారు. శరమగారిది మచిలీ పటనొం.
త్ొండ్ిోగారు హిొందూ కాలేజీ హెై స్ూొల్ లల త్లుగయ పొండ్ిట్ అని గయరుా. శరమగారి
త్మయమళ్ో లల ఒకత్న్ు నాకు కాోస్ మేట్ కానీ సీనియ్ర్ కానీ అని జాాపకొం.
మాస్ాటరు సెన్
ై స బో ధిసపా మళ్ళు పుస్ా కొం చదవకొరేోదు. చకొని ననట్స ఇచేచవారు. లాభ రే
టరీ కి తీస్ుకు వళ్ో పోయోగాలు చేసి చూపిొంచేవారు. ఇవి నాకు త్రాాత్ సెన్
ై స బో ధన్లల
మారొ దరశకాలయ్ాూయి. నా ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి బయక్ న్ు వారే ఓపెన్ చేశారు. మా హెడ్
మాస్ాటరు శ్రు కామినేని రాధాకృషాణరావుగారు. . మా కాోస్ టీచర్ శ్రు వి పూరణ చొందోరావు గారు.
ఇొంగిోష్ పర ో జ్ చపపపవారు హెచ్ ఏొం గారు పొ యిటీ,ో ఆలీజబాో చపపపవారు. ఆ రొండూ మాకు’’ గీుక్
అొండ్ లాటిన్’’. అొందులల నాకు ఏమీ వచేచదికాదు. ఏదయ ’’అత్ా స్రు’’మారుొలు పొ ొంది 356
మారుొలత్ో స్ూొల్ సెకొండ్ గా పాస్య్ాూన్ు.

నా ఉదయ ూగ నియ్ామక పత్ో పోదాత్ --కుటుొంబ మిత్రోలు

నేన్ు సెైన్స డ్ిగీు పొ ొంది బీఎడ్ చేసి మోపిదేవిజిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ లల సెన్
ై స మాస్ట ర్ గా
1963 లల చేరి, రొండ్ేళ్ో ల పనిచేసి ఉయ్యూరు కు వచాచన్ు . నా అపాయిొంట్ మొంట్ ఆరడ ర్
బొందరు జిలాో పరిషత్ ఆఫీస్ న్ుొంచి త్చిచ నాకు ఇచిచ 19-8-1963న్ అమావాస్ూ
అయినా చేరమని లేక పొ త్ే సీనియ్ారిటీ దబబతిొంటుొందని హిత్వు చపిపొంది మా సెన్
ై స
మాస్ాటరు శరమగారే. అలాగే చేరి క నిన అడడ ొంకులెదురకొనాన విజయ్వొంత్ొంగా సెైన్స మాస్ట ర్
గా, హెడ్ మాస్ట ర్ గా వారి చలువ, దీవన్ల వలెనే నా స్రీాస్ పూరిా చేశాన్ు. నేన్ు డ్ిగీు
మొదటి స్ొంవత్సరొం లల ఉొండగా, మా అన్నగారు లక్షీమ న్రసిొంహ శరమ హాసెపట రల
ై ేా సపటషన్
మాస్ట ర్ గా పని చేస్ా ూ హఠాత్ర
ా గా హార్ట ఎటాక్ వచిచ చనిపర య్ారు. రైలేా వారికి అపిో కేషన్ు
ో
పెటట ొంి చటొం వారివాాల్నసన్ బకాయిలనీన త్పిపొంచటొం లల మా నాన్నగారికి శరమ గారు చేసిన్
స్ాయ్ొం మరువ లేనిది. అొందుకనే వారు మా కుటుొంబ మిత్రోలయ్ాూరు.
బొందరు హిొందూ కాలేజీ లల నేన్ు ఫిజిక్స డ్ిమాన్ సపటట
ా ర్ గా పని చేస్ా ూ , నేన్ూ, డ్ిగీు ఫెైన్ల్
ఇయ్ర్ లల ఉన్న మా అత్మయమడు మోహన్ ఒక అదా ఇొంటోో ఉొంటె మేమయ పగలు కాలేజీకి
వళ్ున్పుపడు దొ ొంగలు పడ్ి మా టోొంక్ పెటట ె దయ చుకు వడ్ిత్ే అొందులల ఉన్న నా ఎస్ ఎస్
ఎలీస బయక్ పర యిొంది. మాస్ాటరుగారికి చబత్ే వొంటనే డూపిో కేట్ స్రిటఫక
ి ట్ కు నాత్ో అపెైలై
చేయిొంచి మయడు నలలలల హెద
ై రాబాద్ లలని బో రుడ ఆఫీస్ న్ుొంచి త్పిపొంచి నాకు అొంద
జేశారు. వారి ఋణొం మరువ లేనిది.
చదువుక న్న చనటే మాస్ాటరిత్ో కల్నసి పని చేసప అదృషట ొం
మోపిదవి
ే న్ుొండ్ి ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ కు 1965 లల బదిలీ అయి వచాచన్ు. గయరు
శిషరూలొం ఇపుపడు స్హ ఉదయ ూగయలమయ్ాూమయ. నాకు లెకొలు, సెైన్స కాోస్ులు వచేచటు
ో
టెైొం టేబల్ వారే త్య్ారు చేశారు నామీద ఉన్న అభిమాన్ొం త్ో. స్మరధొంగా బో ధిొంచి అొందరి
అభిమాన్ొం పొ ొందటానికి ఇదే కారణమయిూొంది . మాస్ాటరు చేసిన్ మరకక మహో పకారొం
ఉొంది. .నేన్ు బ ఎస్ సి ఫిజిక్స మయిన్ వాడ్ిని మాథ్సస కమిసీట ా స్బసడ్ియ్రి. డ్ిగీులల
మాకు మొదటి ఏడ్ాది ఇొంగిోష్ ఉొండ్ేది. ఒకొటే పపపర్. కన్ుక బ ఎస్ డ్ిగీు ఉన్నవాళ్లో హెై
స్ూొల్ లల పెై త్రగత్రలకు ఇొంగిోష్ బో ధన్కు అన్రుోలు. అొందుకని మాస్ాటరుగారు న్న్ున
బ ఏ ఇొంగిోష్ చేయ్మనానరు.అొంటే ఇొంగిోష్ స్బజ క్ట మాత్ోొం రొండు పర ో జులు రొండు
నాొండ్ీటెైల్స, రొండు డ్ాోమాలు చదివి రొండ్ేళ్ో ల వరుస్గా పరీక్ష రాసి పాసెత్
ై ే బఎ ల్నటరేచర్ డ్ిగీు
వస్ుాొంది అని హిత్వు చపిప న్న్ున పరీక్ష రాయిొంచారు. నాత్ోపాటు మానిక ొండ హెై స్ూొల్
లల సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్ గా పని చేసిన్ శ్రు అలూ
ో రి సీత్ా రామ రాజుగారికి నేన్ు చపిప ఆయ్న్
కడత్ాన్ు అొంటే పరీక్షకు కటాాొం. బజవాడ లయోలా కాలేజీ సెొంటర్. బజవాడ ఆర్ ఎస్ ఎస్
ఆఫీస్ లల పరీక్షల స్మయ్ొం లల మేమిదా రొం ఒక రూమ్ లల ఉొండ్ి పరీక్ష రాస్ాొం. నేన్ు
పాస్యి బఎ డ్ిగీు పొ ొంది ఇొంగిోష్ టీచిొంగ్ కు అరోత్ పొ ొందగల్నగాన్ు మాస్ాటరి స్లహా దయ్
ఆశ్రస్ుసవలన్. రాజు గారు మాత్ోొం పాస్ కాలేకపర య్ారు. ఆత్రాాత్ వైరొండు మయడు స్ారుో
రాసినా పాస్ కాలేదాయ్న్. కానీ ఆయ్న్ చనిపర యిే దాకా మా ఇదా రి మధూ మొంచి
మిత్ోత్ాొం న్డ్ిచిొంది మేమయ మానిక ొండకు వళ్ుటొం వారు ఉయ్యూరు వచిచ మా ఇొంటోో మా
చిన్ననాటి గయరువుగారు స్ారీొయ్ వణయకూరు గరుడ్ా చలొం మేషట ారిఇొంటికీ రావటొం
చాలాకాలొం జరిగిొంది. ఇపుపడు వారిదారూ స్ారొ స్ా ులు మానిక ొండలలనే అటెొండర్
రాఘవరావు మాకు మయగయొరికి అత్ూొంత్ స్నినహిత్రడు. ఆత్న్ు కూడ్ా రాజుగారిత్ో పాటు
వచేచవాడు . ఇపుపడు రాఘవరావూ స్ారొ స్ా ుడ్ే.
ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల సెైన్స ఫపర్ అొండ్ ఎకిస బషన్
నేన్ూ మాస్ాటరూ కల్నసి ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల సెైన్స అొండ్ మాథ్సస ఫపర్ ఎకిసబషన్
నిరాహిొంచాలని నిరణయిొంచాొం. మాస్ాటరు న్న్ున’’పోస్ాదూ ‘’ అని పిల్నచేవారు ‘’పోస్ాదూ
ఇొందులల నాకేమీ త్ల్నయ్దు. న్ువేా దగొ రుొండ్ి అనిన చూడు నీకు ఏ రకమైన్ స్హాయ్ొం
కావాలనాన నేన్ునానన్ు ‘’అని బాధూత్ అొంత్ా నామీదే పెటట శ
ే ారు. హెడ్ మాస్ాటరు శ్రు క విఎస్
ఎల్ న్రసిొంహారావుగారు నేన్ు 8 చదువుత్రన్నపుపడు ఆయ్నే హెడ్ామస్ట ర్. నాకు బాగా
చన్ువు. నా దగొ ర త్ల్నవైన్ టలూషన్ పిలోలు య్దా న్పూడ్ి స్ాొంబశివరావు, వొంటోపోగడ
ఉమామహేశారరావు మొదలెన్
ై వాళ్లు ఉొండ్ేవారు. స్ాొంబ బజవాడ పోభయత్ా ఆస్పతిోలల
కొంటి డ్ాకటరై మొంచి పపరు పొ ొందాడు. ఉమా మా ఇొంటిమయొందువాడు. వాళ్ునాన్న
స్ాొంబయ్ూగారు చనిపర య్ాక కుటుొంబ బాధూత్ తీస్ుక ని ఐదారేళ్ోకత్
ిు ొం చనిపర య్ాడు.
వీళ్ో కు ఇనననవేషన్ బాగా ఉొండ్ేది. నాకు పాోకిటకల్ నాలెడ్జ ఉొండటొం త్ో వీరొందరి స్హకారొం
త్ో మేషట ారి ఆధారూొం లల సెైన్స మాూథ్సస స్ర షల్ ఎకిసబషన్ పెదా ఎత్ర
ా న్ రొండు పెదా పాకలలల
విదాూరుాలకు వివరిొంచి చపపటానికి టెోయినిొంగ్ ఇచిచ పెటట ాొం. అపుపడు శ్రు కాకాని
వొంకటరత్నొం గారు వూవస్ాయ్ శాఖా మాత్రూలు. వారిని ఆహాానిొంచి వారిత్ో పోదరశన్
పాోరొంభిొంప జేశామయ. ఊళళు వాళ్లు చుటుటపోకొల స్ూొల్ వాళ్లు, పెదాలూ పిన్నలూ
అత్రూత్ాసహొంగా వచిచ చూసి మమమల్నన మచుచ క నానరు. ఎసిొమో జీవిత్ొం అని స్ర షల్
విభాగొం లల దూదిత్ో ఇగయో ఇలుో సెో డ్జ బొండ్ి కుకొలు ఏరాపటు చే స్ాొం సెైన్స లల పిపట్
ె ల
ఆధారొం గా ఫౌొంటెన్ దానిపెై పిొంగ్ పాొంగ్ బాల్స ఎగరటొం ఏరాపటు చేసపా అొందరూ
ఆశచరూపర య్ారు . అపపటికి ఏ జిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ లల ఇలాొంటి పోదరశన్ ఎవారూ
నిరాహిొంచలేదని అనేవారు. ఈ స్ూొల్ లల మళ్ళు ఎపుపడూ ఏ సెైన్స మాస్ాటరూ ఇలాొంటి
పోదరశన్కు న్డుొం కటట లేదు. ఆ రనజులు వేరు ఆ ఆలలచన్లు వేరు. నేన్ూ ఇకొడ ఆత్రాాత్
రొండు స్ారుో పనిచేశా కానీ మళ్ళు అపోయ్త్నొం నేన్ూ చేయ్లేదు. ఇది నా జీవిత్ొం లల ఒక
హెై లెైట్ గా నిల్నచిొంది. మాస్ాటరి పర ో త్ాసహొం వలో నే ఇది విజయ్వొంత్ొం అయిొంది
నా గైడ్ అొండ్ ఫిలాస్ఫర్
శరమ మాస్ాటరు నా గైడ్ అొండ్ ఫిలాస్ఫర్. నాకు ఎపుపడు టాోన్స ఫర్ వచిచనా ఆయ్న్ పని
చేస్ా ున్న కొంకిపాడుదగొ రున్న గకడవరుుకో లేక కాజ కో, లేక బొందరు కో వళ్ో స్లహా తీస్ుక నే
వాడ్ిని. 1987 లల నేన్ు హెడ్ మాస్ాటర్ అయ్ాూక కూడ్ా మా గయరు శిషూ స్ొంబొంధొం
అవిచిచన్నొంగా క న్స్ాగిొంది. మాస్ాటరు ఉయ్యూరు వసపా మా ఇొంటికి రాకుొండ్ా వళళోవారు
కాదు ఎననన స్ొంగత్రలు గయరుా చేస్ుక నే వాళ్ుొం హెైదరాబాద్ లల వారున్నపుపడూ మా
దొంపత్రలొం వళ్ో చూస్ాొం. వారిమేన్కోడలు ఉయ్యూరులల ఆ మధూ మా ఇొంటి లల
అదా కునానరు ఆమ భరా టెల్నఫర న్ ఎక్స చొంజి ఉదయ ూగి. ఇలా మళ్ళు మేషట ారిత్ో
అన్ుబొంధమేరపడ్ిొంది. ఆవిడ్ా మా ఆవిడ్ా కల
ై ాస్ గ్రీ ననమయ చేస్ుక నానరు. చాలా
స్హాయ్కారిగా ఉొండ్ేవారు ఆవిడ త్ల్నదొండుోలు -అొంటే మాస్ాటరి చలెో లు, భరా గారు. ఈ
చలెో లున్ు చూసపా అచచొంగా మాషాటరు గయరుాకోచేవారు. వారి స్హకారొం వలన్నే ననమయ చాలా
బోహాొండొంగా జరిగిొంది. మాస్ాటరి త్మయమడు కూడ్ా వచాచడు. . జాాపకాల త్ేగలపాత్ర
త్ోవుాక నానొం. మాస్ాటరు కూచిపూడ్ి దగొ ర చిన్మయత్ేా వి లల పని చేశారు.
ఈ విధొంగా న్న్ున తీరిచ దిగిన్ మా గయరు వరేణయూలు శ్రు జ వి ఎస్ పోస్ాద శరమగారు
స్ుమారు పదేళ్ోకత్
ిు ొం అకస్ామత్ర
ా గా చనిపర య్ారు. మాస్ాటరు గకపప హో మియో పతి
వైదుూలు. ఎొందరికో ఎననన వాూధులు న్య్ొం చేసన్
ి భిషగారేణయూలు. ఈ నాడు ఉపాధాూయ్
దిననత్సవొం నాడు మా గయరువరేణయూలన్ు ఈ రకొంగా స్ొంస్మరిొంచగలగటొం నా అదృషట ొం.
ఇవాళళ నాకూ మా మైనేనిగారికి స్ుమారు 70 ఏళ్ు కిుత్ొం పాోధమిక విదూ నేరిపన్ మా
గయరు వరేణయూలు కీశే కోట స్ూరూనారాయ్ణ శాసిా ి గారి గయరుపూజోత్సవొం
కూడ్ాఉయ్యూరులల స్రస్భారతి త్రఫున్ స్ాానిక అమరవాణీ విదాూలయ్ొం త్ో స్ొంయ్యకా ొంగా
నిరాహిొంచి శ్రు మైనేని గనపాలకృషణ య్ూ శ్రుమతి స్త్ూవతి (అమరికా )దొంపత్రలు ఏరాపటు
చేసిన్ స్ారీొయ్శ్రు కోట స్ూరూనారాయ్ణ శాసిా ి శ్రుమతి కోట సీత్మమ దొంపత్రల స్ామరక
న్గదు బహుమతి 10 వేల రూపాయ్లు పదవ త్రగతి చదువుత్రన్న పపద
పోతిభగలవిదాూరిాకి, మరకక 10 వేల రూపాయ్ల న్గదు బహుమతిని ఒక విదాూరిానికి
స్రస్భారతి త్రఫున్ అొంద జేశామయ. మా గయరుపుత్రోలు శ్రు కోట చొందో శేఖర శాసిా ,ి శ్రు కోట
గాయ్తిో పోస్ాద్, శ్రు కోట సీత్ారామాొంజనేయ్యలు గారుో త్మ త్ల్నదొండుోల స్ామరక న్గదు
బహుమతిగా ఏరాపటు చేసిన్ 10 వేల రూపాయ్లు డ్ిగీు చదువుత్రన్న పపద పోతిభగల
విదాూరిాకి వారి చేత్రలమీదుగా ఇపిపొంచాొం. శ్రు వారణాసి స్దాశివరావు త్మ త్ల్నో గారు
స్ారీొయ్ శ్రుమతి దురొ గారి స్మృత్ూరాొం అొందజేసన్
ి 5 వేల రూపాయ్లు మరకక పపద పోతిభ
ఉన్న విదాూరిాకి అొందిొంచామయ.
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవ స్ొందరుొం గా ఏరాపటు చేసిన్ శ్రు కోట మాస్ాటరి గయరు పూజోత్సవ0
నాడు 10 మొంది ఉపాధాూయినీ ఉపాధాూయ్యలకు స్రస్భారతి త్రఫున్ స్నామన్ొం చేస్ాొం.
నేన్ు ఉయ్యూరులల లేకపర యినా ఈ కారూకుమానినమా అబాబయి, స్రస్భారతి కోశాధికారి
గబబట వొంకట రమణ, అమరవాణన పిోనిసపాల్ శ్రు పి వి నాగరాజు స్మరధ వొంత్ొంగా
నిరాహిొంచగా స్రస్భారతి గ్రవాధూక్షులు శ్రుమతి జోశుూల శాూమలాదేవి, కారూదరిశ శ్రుమతి
మాదిరాజు శివ లక్షిమ గారుో స్భానిరాహణ స్మరధ వొంత్ొం గా చేశారు.
మరకక మారొ దరిశ
నేన్ు 1987 లల గొండ్ాోయి జిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ సెైన్స మాస్ట ర్ పర స్ట న్ుొంచి వత్సవాయి
హెడ్ మాస్ట ర్ పర స్ట కు పోమోట్ అయ్ాూన్ు . అపుపడు మా హెడ్ామస్ాటరు శ్రు
పివి స్ుబోహమణూొంగారు. మొంచికి, సినిసయ్ారిటీకి, చదువు కుమశిక్షణలకు మారుపపరు.
క ొంచొం స్పటకొం మచచలత్ో దాదాపుగా కాఖీ పాొంట్ త్లో ఖదా రు షర్ట త్ో ఉొండ్ేవారు. నేన్ు
ఎననన విషయ్ాలు ఆయ్న్ వదా నేరుచకునానన్ు. నాకు పోమోషన్ ఆరడ ర్ రాగానే ఆయ్న్
‘’పోస్ాద్ గారూ -హెడ్ మాస్ట ర్ అొంటే Early to come, late to go ‘’అనే ‘’తిరుమొంత్ోొం ‘’
త్లుస్ుక ొంటే స్కసస్ అవుత్ారు అని బో ధిొంచారు.నేన్ు అక్షరాలా ఆయ్న్ లా న్డ్ిచాన్ు.
ఒక రకొంగా నాకు మొంటార్ వారు. ఆఫీస్ వర్ొ అొంత్ా కరత్లామలకొం వారికి. జగొ య్ూపపట
లల ఉొండ్ి గొండ్ాోయి కి బస్ లల వచేచవారు. ఏనాడూ ఒకొ నిమిషొం కూడ్ా ఆలస్ూొం గా
వచేచవారుకాదు. ఏ పనీ పెొండ్ిొంగ్ ఉొండ్ేదికాదు. ఇొంకిుమొంట్ వొంటివి అడగాల్నసన్ అవస్రొం
ఉొండ్ేదికాదు. లెకొలు ఇొంగిోష్ బాగా బో ధిొంచేవారు . జగొ య్ూపపట చుటల
ట పోకొల అలాొంటి
హెడ్ మాస్ట ర్ లేరు అని చపపపవారు. నేన్ు హెడ్ మాస్ాటరుగా వత్సవాయి లల చేరాక పి ఆర్
సి అమలు జరిగిొంది. బల్స ఎరియ్ర్ బల్స చేయ్టానికి మా గయమాస్ాా శ్రు లగడపాటి
వొంకటరత్నొం త్ాన్ు బాగా నిషాణత్రడ్ే అయినా ‘’స్ుబోహమణూొం గారి దగొ రకు మన్ొం వడ్ిత్ే
మీకూ విషయ్ాలు త్లుస్ాాయ్ని’’ చబత్ే వళ్ో స్లహాలు పొ ొందాొం. మొంచి గైడ్ స్ుబోహమణూొం
గారు . ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం నాడు శ్రు పివి స్ుబోహమణూొంగారిని జాాపకొం చేస్ుకోవటొం నా
పూరాజన్మ స్ుకృత్ొం. వీరు జగొ య్ూపపట లల ఆరనగూొంగా నే ఉనానరు.
క స్మరుపు -.నేనేదయ మా మాస్ట రోన్ు గయరుా చేస్ుక నాననాని కాలర్ ఎగ రేస్ా ుొంటే -’’త్గయొ
బాలయ్ాూ త్గయొ త్గయొ ‘’అన్నటు
ో గా 19 96-97 లల నేన్ు కృషాణజిలాో పామరుు దగొ రున్న
అడ్ాడడహెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ గా పని చేసిన్పుపడు 9, 10 త్రగత్రలు చదివి ఫస్ట కాోస్
లల పాసెై అనిన స్ాొంస్ొృతిక కారూకుమాలలల మయొందు ఉొంటల విదాూరిా నేత్గా స్మరధత్న్ు
చూపుత్ూ నా అభిమాన్ొం పొ ొందిన్ విదాూరిాని శ్రుమతి కోడూరు పావని చదువులు పూరిా చేసి
12 ఏళ్ున్ుొండ్ి అమరికాలల భరాా పిలోలత్ో ఉొంటల అపుపడపుపడు ఫర న్ చేస్ా ూ, ఆగస్ుట 21
న్ ఒహాయో రాషాటానికి కుటుొంబొం త్ో మారి ఇవాళ్ సెపట ొంె బర్ 5 ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం నాడు
ి భిన్ొందన్లు త్ల్నపి త్న్ గయరు భకిాని చాటిొంది. పావని మన్ బాోగ్ కు
ఇపుపడ్ే ఫర న్ చేసఅ
వీరాభిమాని అనీన చదువుత్ాన్ని చబయత్రొంది. శుభాశ్రస్ులమామ పావని నీకూ నీ
కుటుొంబానికీ !-
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవ శుభాకాొంక్షలత్ో

నా దారి తీరు-108
అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ట ర్ గిరీ
నేన్ు మేడూరు లల విధి నిరాహణ న్ుొండ్ి విడుదలెై 1991 ఆగస్ుట 14 స్ాయ్ొంత్ోొం అడ్ాడడ
హెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేరాన్ు. అకొడ నాకు గయమాస్ాా అొంజిరడ్ిడ త్లుస్ు. ఇదా రొం
పామరుులల ఇదివరకుకల్నసి పని చేయ్టొం, వాళ్ు అమామయిల్నదా రూ, అబాబయి అకొడ
చదవటొం అత్ని పెదామామయిని ఉయ్యూరు దగొ ర య్ాకమయరు లల ఉొంటున్న నా శిషరూడ్ికి
చిచ వివాహొం చేయ్టొం జాాపకొం వచాచయి. లాబ్ అసిసట ొంె ట్ శ్రు బాలకృషణ ఎరుగా త్లో గాోస్ర ొ
పొంచకటుట చకకాొత్ో న్వుాత్ూ పలకరిొంచాడు. స్ూొల్ లల కరొంట్ పర యి చాలాకాలమైొంది.
పాత్ హెడ్ మాస్ట ర్ మన్ొం వళ్ో పర త్రనానొం కదా అని పటిటొంచుకోలేదు. మరి రేపు ఆగస్ుట
15 జొండ్ావొందన్ొం స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం జరిపప ఏరాపటు
ో చేశారా అని అడ్ిగిత్ బలో ొం క టిటన్
రాయి లాగా ఎవరూ మాటాోడలేదు. ననటస్
ీ పొంపారా అొంటే ఇొంచారిజ హెచ్ ఏొం, సెన్
ై స మాస్ట ర్
క వొంకటేశారరావు పొంపిొంచారని అనానరు. అస్లు జొండ్ా ఉొందా అని అడ్ిగిత్ చినిగి
పర యిొంది అనానడు రడ్ిడ. నా త్పన్ గయరిాొంచిన్ బాలకృషణ ‘’స్ార్ !ఈ రాతిోకి ఎలకీటాషయ్
ి న్ న్ు
పటుటక ని రేపు పొ దుాన్న కలాో కరొంట్ వచేచటు
ో చేస్ా ాన్ు ఖరుచ నేనే పెడత్ాన్ు జొండ్ా రడ్ిడ త్ో
త్పిపొంచటొం మిగిల్నన్ ఏరాపటు
ో నేనే బాధూత్గా చేస్ా ాన్ు ‘’అనానడు. హమమయ్ూ అన్ుక నాన.
అొంటే ఇకొడ అనీన మొదటి న్ుొంచి పాోరొంభిొంచాలన్నమాట. కమిటీ పెస
ో ిడ్ొంట్ శ్రు
అడుస్ుమిల్నో రామ బోహమొం గారిని ఊరిలలని పెదాలన్ూ కూడ్ా ఆహాానిొంచామని చపాపన్ు.
స్రే దిగిత్ేకాని లలత్ర లలటు త్ల్నయ్న్టు
ో ఇక కారూకుమొం, పోక్ష్ళ్న్ పాోరొంభిొంచాలని
స్ొంకల్నపొంచా. ఏ శుభ మయహూరా ొం లల ఈ స్ొంకలపొం వచిచొందయ త్ల్నయ్దు కానీ, నేన్ు1998
జూన్ 31 అొంటే స్ుమారు 7 ఏళ్లు ఇకొడ పని చేసిన్ కాలొం లల నాకు ఎలాొంటి ఇబబొందులూ
ఎదురవాలేదు. నేన్ు అన్ుక న్న అనిన పన్ులు చేసి గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లల అడ్ాడడ మోడల్
హెై స్ూొల్ అనే పపరు త్ే గల్నగాన్ు. విదాూశాఖ, జిలాోపరిషత్ర
ా , అొందరూ ఏదైనా
నేరుచకోవాలొంటే అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ కు వళ్ో నేరుచకోొండ్ి. అని చపపపవారు. కావాలని ఇకొడ్ికి
వచిచన్ొందుకు నాకూ, పాఠశాలకు గకపప గయరిాొంపు వచిచొంది.
అడ్ాడడలల మొదటి స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సవొం
15-8-1991 జొండ్ా పొండుగనాడు ఉదయ్ొం ఉయ్యూరులల బయ్లేారి రొండు బస్ుసలు మారి
9 గొంటలకే అడ్ాడడ చేరాన్ు. స్ాటఫ్ అొందరూ వచాచరు. రామ బోహమొం గారు వచిచ
పలకరిొంచారు. కరొంట్ వచిచొంది క త్ా జొండ్ా వచిచొంది. పత్ాకావిషొరణ చేశాన్ు. విదాూరుాలు
వొందేమాత్రొం జాతీయ్గీత్ాలు పాడ్ారు. పిలోలొందరికీ బాలకృషణ క న్న బస్ొటు
ో చాకోలెటో ు
పొంచిపెటట ాొం. త్రాాత్ స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి అొందరికి టీ బసెొట్స ఇపిపొంచాన్ు. ఇకొడ నాకు
పామరుులల నాత్ోపాటు పనిచేసన్
ి సెకొండరీగేుడ్ మాస్ట ర్ శ్రు డ్ి వీరభదోరావు ఉొండటొం క ొంత్
బలానినచిచొంది మొంచివాడు స్మరుధడు, విలువలు కోరేవాడు. న్న్ున నేన్ు అొందరికి
పరిచయ్ొం చేస్ుక ని స్ాటఫ్ మొంబరో న్ు ఒక ొకొరినీ ఎవరి పరిచయ్ొం వారు చపపమని వారి
గయరిొంచి త్లుస్ుకునానన్ు. నేచురల్ సెన్
ై స బో ధిొంచే డ్ి ఏొం విజయ్లక్షిమ ఇొంగిోష్ ఏొం ఏ
 ై స టీచర్. యిెన్. సీత్ారామరాజు లెకొల మే స్ట ర్. శ్రు
కూడ్ా. వొంకటేశారరావు ఫిజికల్ సెన్
టి. ఎల్. కాొంత్ారావు గేుడ్ వన్ త్లుగయపొండ్ిట్. గేుడ్ 2 త్లుగయపొండ్ిట్ లేడ్ీ శ్రుమతి
పారాతీదేవి . స్మరుధరాలెైన్ టీచర్. పోశాొంత్త్, పవిత్ోత్ మయఖొం లల స్పషట ొంగా
కనిపిొంచేవి. స్ర షల్ మాస్ాటరు శ్రు సి హెచ్ వొంకటేశారరావు మొంచి దైవ భకిా ఉన్నవారు,
ఆదరశపాోయ్యడ్న్
ై టీచర్ ఆరనగూొం త్కుొవే అయినా చాలా కషట పడ్ి పని చేసప త్త్ా ాొం అరవిొంద
శిషరూలు. కాుఫ్టట మాస్ట ర్ క మల్నో కారుజన్రావు కాుఫ్టట పని ఏమీలేక గారడ న్ పని చూసపవాడు.
ఎస్ స్ుజాత్ః మరకక సెకొండరీ గేుడ్ టీచర్. బ ఏ బ ఎడ్. లెైబలోరయ్
ి న్ కూడ్ా అపపటికి
బాలకృషణ యిే. త్రాాత్ రాజా రావు వచిచ చేరాడు . ఘొంటస్ాలలాగా పాడగలడు. త్రాాత్
డ్ిోల్ మాస్ట ర్ గా శ్రు త్రరో పాటి జగననమహన్రావు గారు. ’’అొంత్ా భగవదన్ుగుహొం ‘’అొంటల
న్వుా మయఖొం త్ో పలకరిొంచేవారు. అటెొండర్ గయరవయ్ూ నట్
ై వాచ్ మన్ పోస్ాద్. ఈ
ఇదా రూ కురాుళళో. విన్య్ొంగా ఉొండ్ేవారు. అొంజిరడ్ిడ గయమాస్ాా. పోస్ా ుత్ొం వీరే స్ాటఫ్ మొంబరుో.
స్ాటఫ్ సెకుటరీ లేడు.
నేన్ు అడ్ాడడరావాలొంటే ఉయ్యూరు న్ుొంచి పామరుు వచిచ, అకొడ గయడ్ివాడ వళళో బస్
ఎకిొ అడ్ాడడ లల దిగాల్న. రనడుడకు బడ్ి చాలాదగొ రే. ఫెనిసొంగ్ లేదు. అొందరూ స్ూొల్ న్ుొంచే
రాకపర కలు. రిటెైర్డ నట్
ై వాచ్ మన్ అబోహాొం బడ్ికి దగొ రలల ఉొండ్ేవాడు. ఎపుపడూ ‘’ఫుల్
డ్య స్’’ లల ఉొండ్ేవాడు. అపుపడపుపడు వచిచ పలకరిొంచేవారు. అత్ని భారాూ కూత్రరు కూడ్ా
ా ఉొండ్ేవారు . మొదటి స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి, స్ాటఫ్ సెకుటరీని ఏరాపటు చేస్ుకోమని
వస్ూ
చపాపన్ు అొందరూ ఏకగీువొంగా ఫిజిలా సెైన్స మాస్ట ర్ వొంకటేశారరావు పపరే చపాపరు
ఆయ్నేన చేస్ాొం, అసిసట ొంె ట్ గా వీరభదోరావు ఉొంటె బాగయొంటుొంది అనానరు ఒకే చేశా. ‘’నేన్ు
పొ డ్ిచస్
ే ా ా చిొంపపస్ా ా అని చపపన్ు. మన్ొం అొందరొం కషట పడ్ి పని చేదా ాొం బడ్ికి మొంచి
గయరిాొంపు స్ాధిదా ామ్. పదవత్రగతి సెొంటర్ ఒకపుపడు ఇకొడ ఉొండ్ేది. త్రాాత్ తీసపశారు.
మన్ొం అొందరొం తీవో పోయ్త్నొం చేసి సెొంటర్ త్పిపదాాొం. కుమశిక్షణ చాలామయఖూొం. టెస్ట
పరీక్షలత్ో స్హా అనిన పరీక్షలూ సిటక్స గా నిరాహిదా ాొం. కాపీలన్ు అన్ుమతిొంచవదుా. అనిన
జాతీయ్ పొండగలు చేదా ాొం. పిలోలత్ో స్ృజన్ శకిాని పెొంచటానికి పోతి 15 రనజులక కస్ారి డ్ిబట్
ల ,
వాూస్రచన్ కిాజ్ పర ో గాుమ్స నిరాహిదా ాొం. బహుమత్రలు ఇదాాొం. అపుపడు వాళ్ో లల క ొంత్
కదల్నక వస్ుాొంది ‘స్ూొల్ అసెొంబీో యిే స్మాయ్ానికి అొందరొం హాజరవుదాొం కాోస్ టీచరుో కాోస్
వన్కాల ఉొండ్ాల్న జాతీయ్ గీత్ాలు బాగా పాోకీట స్ చేయిొంచాల్న . అటెొండ్న్స బాగా ఉొండ్ేటో ు
చూడొండ్ి. పరీక్ష పెటట న్
ి నాలుగైదు రనజులలో పపపరుో దిదా ి మారుొలు ఇవాొండ్ి. పిలోలకు రాసిన్
ఆన్సర్ షీటో ు ఇచిచ త్పొ పపుపలు త్ల్నయ్ జేయ్ొండ్ి. మారుొల రిజిస్ట ర్ లల కాోస్ టీచర్
మారుొలు పర సిటొంగ్ చేయ్ొండ్ి. కనాసల్నడ్ేటెడ్ ఆటేొండ్న్స రిజిస్ట ర్ లల పపరో ు రాసి పోతినలా
హాజరు న్మోదు చేయ్ొండ్ి. పర ో గుస్ రిపర ర్ట లు త్య్ారు చేసి మారుొలు త్గిొన్ చనటో రడ్ ఇన్ొ
త్ో స్ునాన చుటిట, నాకు చూపి నా స్ొంత్కొం అయ్ాూక పపరొంట్ స్ొంత్కాలు పెటట ొంి చి కలెక్ట
చేయ్ొండ్ి . లెబ
ై ోరీ పుస్ా కాలు చదివిొంచొండ్ి. ఆటలు ఆడ్ిొంచొండ్ి డ్ిోల్ కాోస్ విధిగా జరగాల్న
వారానిక కస్ారి మాస్ డ్ిోల్ ఉొండ్ాల్న. టెైొం టేబయల్ కూడ్ా ఈ పోకారొం ఉొండ్ాల్న ‘’అని చపిప
వొంకటేశారరావు రాజు గారో కు టెైొం టేబయల్ బాధూత్ అపపగిొంచి నేన్ు ఇొంగిోష్ పర ో జ్ అొండ్
పొ యిటీో, నాొండ్ీటెైల్డ త్ో స్హా తీస్ుక నానన్ు.
ఇది ఆరిధకొంగా బాగా వన్కపడ్ిన్ ఊరు. ఎకుొవమొంది ఎస్ సి, బ సి విదాూరుాలు. హాస్ట ల్
లల ఉొంటారు. కన్ుక చదువు చాలాత్కుొవ. ఎొంత్ో రుదిాత్ే పోత్ేూక శుదధ తీస్ుక ొంటే త్పప
చదువు రాదు. పదవత్రగతి ఉతీా రణత్ా శాత్ొం 25 మాత్ోమే. కన్ుక నాకు ఒక స్వాల్ గా
మారిొంది. కుమొంగా న్రుకుొ రావాల్న.
6-9-17 న్ అమరికా లలని షారో ట్ న్ుొంచి రాసిన్ ఈ ఆరిటకల్ , చాలాకాలొం అొంటే స్ుమారు
7 నలలు అయిన్ొందున్ విషయ్ాలు గయరుా చేయ్టానికి మళ్ళు ఒకస్ారి మీకు అొందిొంచాన్ు
-దురాొపోస్ాద్

నా దారి తీరు – 109

ఉపాధాూయ్ దిననత్సవ స్నామన్ొం

ఇకొడ ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం చేయ్టొం అనేది లేదు. అొందుకని మొదటి స్ారిగా డ్ా
స్రేాపల్నో రాధాకృషణ న్ జన్మదిననత్సవొం సెపట ొంె బర్ 5 న్ ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం
జరిపి విదాూరుాలచేత్ త్మ ఉపాధాూయ్యలొందరికీ పుషపగయచాచలు ఇపిపొంచి, పదవ త్రగతి
విదాూరుాలచేత్ పాధాూయ్యలకు బసెొటు
ో టీలు ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. రాదా కృషణ న్ పటానిన
క నిపిొంచి పూలమాల వేయిొంచాన్ు. అొంత్కు మయొందే స్ాటఫ్ త్ో చపిప, అదాాడ లల పని చేసి
ఇటీవలే రిటెైర్ అయిన్ ఉపాధాూయ్యలు, స్మరుధలెన్
ై ఇదా రికీ స్నామన్ొం చేదా ాొం అని చపాపన్ు
అొందరూ చాలా స్ొంత్ో షిొంచారు. అలాొంటి వారిలల ఇకొడ అొందరి హృదయ్ాలన్ూ
ఆకరిిొంచిన్వారు ఇదా రునానరని చపాపరు. వారు శ్రు రత్ా య్ూ-ఈడుపుగొంటి వొంకట
ో మాస్ట ర్, శ్రు కే. స్ుబాబరావు అనే సపకొండరీ గేుడ్ టీచర్(త్ాడొంకి వాస్ా వుూలు
రత్నొం అనే డ్ిల్
). రత్ా య్ూ గారు రుదోపాక హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు ఈడుపుగొంటి వొంకటేశారరావు (ఈ వి ఆర్
)స్ర దరుడు. వీళ్ో దారత్
ి ో నేన్ు మానిక ొండ హెై స్ూొల్ లల సెైన్స మాస్ట ర్ గా
పనిచేసన్
ి పుపడు మా స్ాటఫ్ మొంబరో ొం మా హెడ్ మాస్ాటరు ఏొం వొంకటేశారరావు గారి
ఆధారూొం లల రుదోపాక వళ్ో జిలాోపరిషత్ చైరమన్ శ్రు పిన్నమనేని కోటేశారరావు గారిొంట
ఆతిధూొం పొ ొంది ఫెోొండ్ీో మాచేస్ గా వాలీ బాల్, బాడ్ మిొంటన్ రొండు రనజులు స్రదాగా ఆడ్ిన్
విషయ్ొం గయరుాకు కోస్రా ొంది. చైరమన్ గారి ఆతిధూొం ఆతీమయ్త్, ఆయ్న్ అన్నగారి
మన్నన్ ఈ వి ఆర్ గారి స్హృదయ్త్ మరువలేనివి. స్ుబాబరావు గారు త్ాడొంకి లల
ఉొండ్ేవారుకన్ుక ఆయ్న్త్ో క ొంత్ పరిచయ్మయ ఉన్నది. ఇదా రూ న్లో ని వారే అయినా,
త్లో ని పొంచ కటుట, త్లో చకకాొ, ఖొండువాలత్ో త్లుగయదన్ొం మయరీాభవిొంచి న్టు
ో ఉొండ్ేవారు.
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం నాడు స్ుబాబరావు, రత్ా య్ూ గారో న్ు ఆహాానిొంచి వారిత్ో
విదాూరుధలకు స్ొందేశొం ఇపిపొంచి విదాూరుాలనాారి స్మక్షొం లల వారిదారికీ శాలువాలు కపిప ,
పూలదొండలు వేసి స్త్ొరిొంచాొం. ఆ ఇదా రు ఇొంత్టి అపూరా స్నామనానికి
పులకిొంచిపర య్ారు. ఎొంత్ో కృత్జా త్ పోకటిొంచారు. ఇదే ఈ స్ూొల్ లల స్నామనాలకు నాొంది
అయి, త్రాాత్ ఏడ్ేళ్లు అపోతిహత్ొంగా స్ాగి, అొందరికీ మొంచి పపరు త్చిచొంది. పెదాలన్ు
స్నామనిొంచాల్న అనే స్ొంపోదాయ్ానికి వరవడ్ి పెటటగల్నగాన్ు. దీనికి స్ాటఫ్ న్ు, విదాూరుధలన్ు
పూరిాగా అభిన్ొందిొంచాల్న. అొందరి స్హకారొం లేనిదే ఇవి కారూరూపొం దాల్నచ ఫలవొంత్ొం కావు.
అొందరిలల న్ూత్న్ ఉత్ాసహొం పరవళ్లు త్ొకిొొంది. ఏపని అయినా స్మరావొంత్ొం గా
చేయ్గలొం అనే భరనస్ా వచిచొంది.

విదాూ బో ధన్

పదవ త్రగతి విదాూ బో ధన్ పెై దృషిట పెటట ాన్ు. త్రచుగా కాోస్ులకు వళ్ో బో ధనా తీరు ఎలా
ఉొందొ పరిశ్రల్నొంచి మళ్కువలు చపపపవాడ్ిని. అవస్రమైత్ే ఎలా బో ధిొంచాలల వివరిొంచేవాడ్ిని.
ఏడవత్రగతి బో ధన్ విషయ్ొం లల కూడ్ా ఇదే అన్ుస్రిొంచాన్ు. చత్
ై న్ూొం త్చిచ మయొందుకు
న్డ్ిపిొంచాలన్నది నా ధేూయ్ొం. టెన్ా లల త్ారకరామయడు అనే విదాూరిధ మిగిల్నన్ వాళ్ో కొంటే
త్ల్నవిగా ఉొండ్ేవాడు. వాడ్ికి అనిన స్బజ క్ట లలలన్ూ అత్ూధిక మారుొలు రావటానికి పోత్ూక
కృషి చేశాన్ు. మధాూహనొం ఇొంటరాల్ లల ఇొంగీోష్ గాుమర్ చపపపవాడ్ిని. స్ాయ్ొంత్ోొం స్ూొల్
త్రాాత్ ఒక గొంట సపపు ఉొంచి లెకొలు ఫిజిక్స లలల బట్స పెై డ్ిోల్నోొంగ్ ఇచేచవాడ్ిని . షార్ట
ఆన్సర్ లన్ు బాగా బటీట పటిటొంచి రాయి౦చేవాడ్ిని. రనజూ ఉదయ్ొం నా కాోస్ లల ఇొంగిోష్ హో మ్
వర్ొ చూసపవాడ్ిని. పోశనలకు ఆన్సరుో అొందరి చేత్ా చపిపొంచేవాడ్ిని. ఇలా ఎొంత్ో శుమపడ్ిత్ే
కాని వాళ్లు దారికి రాలేక పర యిేవారు. పోతి స్ూొల్ లల త్లుగయ గయరిొంచి పెదాగా ఇబబొంది
ఉొండ్ేదికాదు. కాని ఇకొడ మాత్ోొం కాొంత్ారావు గారి కాోస్ చేపల మారొట్ గా ఉొండ్ేది. పావు
గొంటలల పాఠొం అయిొందనిపిొంచి ఆత్రాాత్ వాళ్లు ఏొం చేస్ా ునాన పటిటొంచుక నే వాడుకాదు.
కన్ుక నిరొంత్రొం ఆయ్న్ కాోస్ పెై దృషిట పెటట ాల్నస వచేచది. ఎనిన స్ారుో ఆయ్న్కు చపిపనా
గనడకు చపిపన్టేో అయిేూది. ఇది చాలా ఇబబొంది గా ఉొండ్ేద.ి కన్ుక త్లుగయ స్బజ క్ట విషయ్ొం
లలన్ూ త్ల దూరాచల్నస వచిచొంది. ఛొందస్ుస స్రిగొ ా చపపపవాడుకాడు. వాటిపెై అవగాహన్
కల్నపొంచేవాడుకాదు . ఉపవాచక బో ధన్ మరీ దారుణొం.

త్రలశమమగారు అని హిొందీ పొండ్ిట్ ఉొండ్ేవారు. నేన్ు చేరిన్ నాలుగైదు నలలకే రిటెైర్
అయ్ాూరు. కన్ుక హిొందీ బో ధనా అొందులల రావాల్నసన్ కనీస్మారుొలు కూడ్ా వచేచ
అవకాశొం లేకపర యిొంది. అొందుకని ఆవిడ పదవీ విరమణ రనజున్ ఘన్ొం గా స్నామన్ొం
జరిపిొంచి ఆమ న్ు క త్ా టీచర్ వచేచదాకా వచిచ హిొందీ చపపమని కోరామయ. ఆమ అలాగే
చేసి నాూయ్ొం చేశారు. ఆమ భరా జగపతి రావు గారు కూడ్ా టీచరే.పెొంజ౦డో వాస్ులు వారు.
అకొడ అరవిొంద స్ూొల్ నిరాాహకులు కన్ుక డూూటీ విషయ్ొం లల వారికి ఎవరూ
చపపకొరలేదు కూడ్ా.

బాల్నకలకు ఆటలలల ఉత్ాసహొం

డ్ిోల్ మాస్ట ర్ జగననమహన్రావు గారు డ్ిోల్ కాోస్ లన్ు కాఖీ నికొర్, వట్
ై ఇన్ి ర్ట త్ో పకడబొందీ
గా నిరాహిొంచేవారు. వారానిక కస్ారి మాస్ డ్ిోల్ చేయిొంచి న్న్ున పిల్నచ చూడమనేవారు.
అొంత్ా బాగానే ఉొంది. మరి ఆడపిలోలు ఇకొడ ఆడరా అని అడ్ిగాన్ు. ’’వాళ్లు సిగొ య
పడుత్రనానరు స్ార్. దానిన ఎలా పర గకటాటల్న అని ఆలలచిస్ుానాన ‘’అనానరు. అన్ుకోకొండ్ా
గయడ్ివాడలల ఆడపిలోల గిుగ్ స్ర పర్ట్ జరిగాయి. ఆయ్న్ మా స్ూొల్ ఆడపిలోలన్ు అకొడ్ికి
తీస్ుకు వళ్ో చూపిస్ా ాన్నానరు. స్రే అనాన న్ు. బస్ లల గయడ్ివాడ స్ాొంత్ ఖరుచలత్ో
తీస్ుకు వళ్ో చూపిొంచారు. వాళ్ులల ఎొంత్ో ఉత్ాసహొం వచిచ త్పపకుొండ్ా కబాడ్ీ, ఖో-ఖో,
టెనినకాయిటో లల ఆడుత్ాొం అని చపాపరు. అకొడ త్న్కు త్ల్నసిన్ వస్ా ి వాూపారి కి ఈ
విషయ్ొం చపిప వాళ్ుొందరికీ బనీన్ు
ో ఇపిపెొంచారు జగననమహన్ రావు గారు. అపపటిన్ుొంచి
అడ్ాడడ ఆడపిలోలు ఆటలలల పాలలొన్టొం అనేక స్ారుో టోోఫీలు పొ ొందటొం పాోరొంభిొంచారు.
వారిికోత్సవానికి మయొందు వాూస్రచన్ వకా ృత్ాొం , ఆటలలల మగపిలోలత్ోపాటు ఆడపిలోలకూ
జూనియ్ర్ సీనియ్ర్స విడ్ివిడ్ిగా పర టీ లు పెటట ౦
ి చి, అలాగే త్రగతి పరీక్షలలల ఆవరేజ్
మారుొ లన్ు తీస్ుకుని వీరికీ బహుమత్రలు ఇపిపొంచామయ. క నినటిని టీచరుో స్ాపన్సర్
చేశారు. క నిన స్ూొల్ ఇచేచటు
ో చేశాొం.

బాూొంక్ లావాదేవీలు

విదాూరుధలకు పర స్ాటఫీస్, బాొంక్ లావాదేవీలు అలవాటు కావాలని నా ఉదేాశూొం. స్ాటఫ్ కు చబత్ే

మొంచిపనే చేదాొం అనానరు. లెకొల మేషట ారు రాజు గారి ఆధారూొం లల టెన్ా విదాూరిధనీ
విదాూరుధలన్ు ఎలమరుు ఆొంధాో బాొంక్ కు పొంపి అకొడ్ి మేనజ
ే ర్ శ్రు గ్రీశొంకర్ గారి చేత్
వాళ్ుొందరికీ ఆకొడ్ి టాోనాసక్షన్ విధాన్ొం అొంత్ా క్షుణణ ొం గా నేరిపొంచామయ. ఆయ్న్
ఆశచరూపర యి ‘’రాజు గారూ !ఎవరొండ్ీ మీ హెడ్ మాస్ాటరు ?ఇలా విదాూరుధలకు నేరిపొంచాల్న
అన్న ఆలలచన్ నావల్ ధాట్.ఆయ్న్ున అభిన్ొంది౦చాన్ని చపపొండ్ి . ఏ స్ూొల్ వాళ్ుకూ
పటట ని ఈ విధాన్ొం మీ స్ూొల్ లల మీ హెడ్ామస్ాటరు చేయ్టొం చాలా ఆన్ొందిొంచ దగిన్
అభిన్ొందిొంచదగిన్ విషయ్ొం ‘’అనానరట. త్రాాత్ గ్రీ శొంకర్ గారిని వారిికోత్సవానికి
ఆహాానిొంచటొం ఆయ్న్ స్భామయఖొంగా కూడ్ా చపపటొం జరిగిొంది. ఆయ్న్త్ో సపనహొం
ఆయ్న్ పామరుు బదిలీ అయినా ఉయ్యూరు బదిలీ అయినా క న్స్ాగిొంది. ఉయ్యూరు
స్ాహితీ మాొండల్న కారూకుమలల ఆయ్న్ున ఆహాానిొంచి పోస్ొంగిొంప జేసి స్త్ొరిొంచాొం.
గకపపస్ొంస్ాొరి పుస్ా కపియ్
ో యడు డూూటీ మైొండ్డ్ వూకిా గ్రీశొంకర్ గారు. అలాగేఅడ్ాడడ
పర స్ాటఫీస్ కు పొంపి విదాూరుధలకు అవగాహన్ కల్నపొంచాొం.

ఆ స్ొంవత్సరొం టెన్ా ఫల్నత్ాలు క ొంత్ పర ో త్ాసహకరొంగా ఉనానయి. అొందరిలల కషట పడ్ిత్ే

ఫల్నత్ొం ఉొంటుొంది అని త్ల్నసిొంది. త్ారకరామయడు స్ూొల్ ఫస్ట వచాచడు. త్రాాత్ అత్న్ు
న్ూజివీడు కాలేజి లల లెకొల లెకచరర్ అయ్ాూడని వినానన్ు. విన్య్ొం, విధేయ్త్, విదాూ,
అణకువ ఉన్న ఉత్ా మ విదాూరిధ త్ారక రామయడు. అత్డ్ిని మరచి పర లేన్ు. ఏడవ త్రగతి
పరీక్షలు సిటక్
ా ట గానే జరిపాొం. ఫల్నత్ాలు బాగానే వచాచయి. స్ొంచాయిక అనే పిలోల డబయబ
పొ డుపు కారూకుమొం కూడ్ా బాగా నిరాహిొంచి ఎకుొవ డబయబ కూడ బటిటన్వారికి
బహుమత్రల్నచాచొం. హాజరు బాగా ఉొండ్ి కుమ శిక్షణ, చదువు, ఇత్ర స్ాొంస్ొృతిక
కారూకుమాలలల మయొందుొండ్ే వారిని ఎొంపిక చేసి వారికీ బహుమత్రలు అొందిొంచాొం.
బజవాడ వళ్ో మొంచి పుస్ా కాలు క ని బహుమత్రలుగా ఇచాచొం.
 ఏపని జరగాలనాన డబయబ కావాల్న. ఇది ఎస్ టి, ఎస్ సి విదాూరుధలు ఎకుొవగా ఉన్న
స్ూొలు. సెపషల్ ఫీజులు వాళ్లు కటట కొరలేదు. రాయితీ ఇస్ుాొంది పోభయత్ాొం. మిగిల్నన్ వారి
దాారా వచేచ ఆదాయ్ొం అతి స్ాలపొం. చాక్ పీస్ డబాబలు క న్టానికి కూడ్ా స్రిపర దు. కాని
అనిన కారూకుమాలు పకడబొందీ గా జరగాల్నసొందే. కన్ుక పోత్ూే క ఆలలచన్ చేయ్ాల్నసొందే అనే
అభిపాోయ్ానికి వచాచన్ు. ఆ విషయ్ాలు త్రాాత్ త్ల్నయ్ జేస్ా ా.

నాదారి తీరు -110

అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ లో నేనుచ్చసిన్ పరయోగాలు –సాధంచన్ సాఫల్లో లు -1

తా
ి గు న్నరు సరఫరా

ఖచిచత్ొంగా స్ొంవత్సర వారీగా ఏమేమి నేన్ు చేశానన నేన్ు చపపలేన్ు.కాని చేసన్

ి వి
గయరుాన్నవీ గయది గయచిచ మీ మయొందు ఉొంచే పోయ్త్నొం చేస్ా ాన్ు. మయొందుగా అకొడ రక్షిత్
నీటి స్రఫరా లేదు. ఉన్నది ఒకే ఒక బావి. వేస్విలల నీటి మటట ొం త్గిొపర త్రొంది.
చుటుటపోకొలవాళ్లు అొందరికీ ఈ న్ుయిేూ శరణూొం. నీళ్లు రుచిగా ఉొండటొం అదృషట ొం. నట్
ై
వాచ్ మాన్ పోస్ాద్ స్ూొల్ గదులనీన శుభోొంగా ఊడ్ిచ, పోతి రొండు త్రగతి గదులకు
ఏరాపటు చేయ్బడ్ిన్ మొంచి నీటి కుొండలల నీరు నిొంపప ఏరాపటు అపపటికే ఉన్నది అత్డు
జాగుత్ాగానే విధి నిరాహిస్ా ునానడు. కానీ జన్వరి న్ుొంచి నీటి వాడకొం ఎదా డ్ీ ఎకుొవే.
అొందుకని సెన్
ై స మాస్ట ర్ వేొంకటేశార రావు గారిత్ో స్ొంపోదిొంచి ఏొం చేయ్ాలల ఆలలచిొంచాన్ు.
అపుపడు ఆయ్న్ లాబరేటరి లల ఎపపటి న్ుొంచన ఇన్పగనటాటలు , ఒక మోటారు పది
ఉనానయి. వాటిని స్దిానియోగొం చేసపా బాగయొంటుొంది అనానడు. స్ాటఫ్ అస్ుాొంది త్ో చరిచొంచి
మోటారు న్ు బాగయచేయిొంచే ఏరాపటు, ఉన్న త్ాగయ నీటి పొంపులకు గకటాటలలదాారా
కనక్షన్ ఇపిపొంచామయ. అొంటే మోటారు వేయ్గానే త్ాోగటానికి నీళ్లు టాప్ ల లలకి వస్ాాయి
. క ొంత్కాలొం ఇలా గడ్ిపాొం. త్రాాత్ సెైన్స రూమ్ పెై భాగొం లల ఒక చిన్న టాొంక్ కటిటొంచి
లేక ఉన్నదానిన బాగయ చేసి టాొంక్ కు గనటాటలదాారా కనక్షన్ ఇపిపొంచామయ. దీనిత్ో కరొంట్
ఆదా కూడ్ా చేయ్గల్నగామయ. కన్ుక స్మృదిధగా త్ాోగయ నీరు విదాూరుధలొందరికీ అొందిొంచ
గల్నగామన్నమాట. దీనిత్ో ఊళళు వాళ్ో కు పరిస్రగాుమాల వారికి అదాాడ హెైస్ూొల్ లల
ఏవో మొంచి మారుపలు జరుగయత్రనానయ్నే న్మమకొం కల్నగిొంది. విదాూరుధలకూ గకపప
త్ృపిా కల్నగిొంది. మధాూహనొం ఇొంటరాల్ లల కాోస్ులు స్ాయ్ొంకాలొం స్ూొల్ త్రాాత్ ఏడు,
పదీ త్రగత్రలకు రుబయబడూ మాన్లేదు. కషట పడ్ిత్న
ే ే మారుొలలస్ాాయి అనే న్మమకొం
బాగా కల్నగిొంచాన్ు. బై పాస్ ఆపరేషన్ కు స్ాాన్ొం లేదు అని అొందరూ గుహిొంచారు.

వరి కోత్లు మిన్ప తీత్లత్ో ఆరిధక పుషిట

మయొందే చపిపన్టు
ో ఏపనికైనా డబలబ పోధాన్ొం. ఇకొడ అది త్పప అనీన ఉనానయి. మరి
విదాూరుధలకు మొంచి బహుమత్రల్నవాాలనాన గేమ్స ఆరిటకల్స క నాలనాన లాబ్ కు
కావలసిన్ య్ాసిడ్స వగైరాలు క నాలనాన డబయబ కావాల్న. ఒక స్ారి స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల ఈ
విషయ్మై చరిచొంచాొం. ఒకపుపడు ఇది హయ్ూర్ సెకొండరీ స్ూొల్. గకపప లాబ్ ఉొంది. సెైన్స
రూమ్ లల ణే బో ధన్ చేయ్టానికి పోయోగాలు చేయ్టానికి అన్ువుగా బలో లు టేబయల్స,
వగైరా స్రొంజామా అొంత్ా ఉొంది. వాడకొం లలకి త్చేచ సిాతి మాత్ోొం లేదు. కారణొం
పోయోగాలు చేయ్టానికి కావలసిన్ కమికల్స వగైరా లేవు. జిలాోపరిషత్ ఏడ్ాదికో
రొండ్ేళ్ుకో యిేవో క నిన వాళ్ో కు లాభాలు డబయబ బాగా గిటట వి
ే క ని మొకుొబడ్ిగా మాకు
స్రఫరా చేసప వారు. అొందులల పనిక చేచవి త్కుొవే. అలాగే వాలీబాల్ బాడ్ మిొంటన్,
టేనినకాయిట్ బలస్ బాల్ వొంటి ఆటలకు కావలసిన్వి క న్త్ానికీ డబయబకావాల్న. కన్ుక
స్ూొల్ ఆ రిధకొంగా పరి పుషిట పొ ొందనిది ఏమీ చేయ్లేమయ అని అొందరొం నిరణయిొంచాొం.

అపుపడు నాకు ఉయ్యూరు హెైస్ూొల్ లల అని చేసన్

ి పుపడు పిలోలత్ో వరి
కోత్లుకోయిొంచటొం, త్రాాత్ అడ్ాడడ హయ్ూర్ సెకొండరీ స్ూొల్ లల పనిచేసిన్ బాలబొందు,
బాలాన్ొందొం అన్నయ్ూ శ్రు మయదున్ూరు వేొంకటేశార రావు గారుత్న్ అన్ుభవాలు గయరిొంచి
‘’మహాత్రమల అడుగయ జాడలలల ‘’అనే ఆత్మకధ న్ు మా బావమరది ఆన్ొంద్ నాకు ఇసపా
చదివా.అొందులల ఆయ్న్ అదాాడ లల వారి కోత్లు కోయి౦చిన్టు
ో రాసిన్ విషయ్ొం గయరుాకు
వచిచొంది. స్ాటఫ్ కు ఈ విషయ్ొం చపాపన్ు. ఎవారూ స్ొందేహిొంచలేదు అొందరూ త్పపకుొండ్ా
చేదా ాొం అనానరు. త్రాాత్ ఒక రనజు స్ూొల్ అసెొంబీో లల ఈ విషయ్ొం విదాూరుధలొందరికీ
త్ల్నయ్జేశాొం. వారు మాకొంటే ఎకుొవ ఉత్ాసహొం చూపిొంచి అొందరొం పాలగొొంటామని హామీ
ఇచాచరు. హమమయ్ూ మొంచి పరిషాొరొం దొ రికిొంది అని అొందరొం ఊరట చొందాొం కమిటీ
పెోసిడ్ొంట్ రామ బోమొం గారి చవిలల కూడ్ా వేయిొంచాొం కూడ్ా ఆయ్న్కు స్నినహిత్రలెైన్
వారి దాారా. ఇక పాోన్ అమలు చేయ్టమే త్రువాయి.

డ్ిోల్ మాస్ాటరు జగననమహన్రావు గారు త్మిరిస్ బదిలీ అయ్ాూరు ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల శ్రు
దుగిొరాల నాగేశారరావు అనే అొంగలూరు నేటివ్, ఉత్ాసహవొంత్రడు య్యవకుడు వచిచ
చేరాడు. ఆటలు ఆడటొం ఆడ్ిొంచటొం త్రీైదు ఇవాటొం లల క్షణొం కూడ్ా తీరిక లేకుొండ్ా
ఉొండ్ేవాడు. మాొంచి న్మమకస్ుాడు గకపప ఆలలచనా పరుడు కారూ స్ాధకుడు. దీనిత్ో నాకు
క ొండొంత్ బలొం కల్నగిొంది. రనజూ లాస్ట పీరయ్
ి డ్ లల ఆ త్రాాత్ స్ాయ్ొంత్ోొం 6 వరకు
వాలీబాల్, బాడ్ మిొంటన్ ఆడ్ేవాళ్ుొం. పిలోలలల కూడ్ా ఆటలమీద బాగా శుదధ ఏరపడ్ిొంది
ఆడపిలోలత్ో స్హా. కోరుటలు వేయ్ాలనాన కబాడ్ీ కోరుటకు ఇస్ుక కావాలనాన స్ున్నొం
వేయ్ాలనాన, బాల్స క నాలనాన డబయబ కావాల్న కన్ుక అొందరొం వరి కోత్లు కోసి డబయబ
స్ొంపాదిొంచి కూడ బడదామనే స్ొంకలపొం అొందరిలల బలీయ్మైొంది. కన్ుక ఆటకైనా
చదువు కైనా డబయబ కావాలని గుహిొంపు కల్నగిొంది. ఇన్ుమయ వేడ్ిమీద ఉన్నపుపడ్ే
ఎలాకావాలొంటే అలా మలచుకోవచుచ కదా. అదే అమలు చేశాొం.

కాుఫ్టట మాస్ాటరు మల్నో కారుజన్రావు గయమాస్ాా అొంజిరడ్ిడ , బాలకృషణ వీరభదోరావు లు

ఊళళు కోత్కు సిదధొంగా ఉన్న పొ లాలన్ు చూసి అొందులల విదాూరుధలత్ో కోత్ కోయి౦చు
కోవటానికి ఇషట పడ్ేరైత్రలన్ు డబయబ కోస్ొం తిోపపి ొంచుకోకుొండ్ా ఇచేచవారినీ, విదాూరుధలు
ఎకుొవ దూరొం న్డవకుొండ్ా వళ్ుగల్నగే పొ లాలన్ు ఏ రనజు కోయ్ాలల బయరద లేని
పొ లాలన్ు ఎొంపిక చేస,ి ఎకరానికి ఎొంత్ ఇస్ుానానరన వాకబయ చేసి మాకు త్ల్నయ్ జేసప
వారు. అసెొంబీో లల త్ల్నయ్ జేసి ఆ రనజుకు సిదధమయిేూ వాళ్ుొం. పామరుు న్ుొంచి పొండ్ిన్
అరటి గలలు , బస్ొటు
ో త్పిపొంచి వాటిని రిక్ష్లల కోత్కోసప పొ లొం దగొ రకు చేరిపొంచి అొందరొం
స్ూొల్ న్ుొండ్ిన్డ్ిచి వళళువాళ్ుొం. మాస్ట రో ు అొందరూ మొంచి స్హకారొం ఇచేచవారు. లేడ్ీ
టీచర్స కూడ్ా స్ొందేహిొంచకుొండ్ా వచేచవారు. అదొ క పొండుగ వాత్ావరణొం లాగా అని
పిొంచేది. ఇకొడ్ి విదాూరుధలు పొ లొం పనిలల ఆరి త్ేరిన్ వాళళు కన్ుక కోత్ ఎలా కోయ్ాలల
చపపప అవస్రొం లేకుొండ్ా పర యిొంది. ఏడ్ాదికి కనీస్ొం 15-న్ుొంచి 20 ఎకరాలు కోసపవాళ్లు.
వాళ్ో కు కడుపునిొండ్ా బస్ొటు
ో , అరటి పళ్లు ఇచేచవాళ్ుొం ఎలాగయ వాళ్ో లొంచ్ బాక్స
వాళ్ో కు ఉొండనే ఉొండ్ేది. కన్ుక ఆకల్నకి ఎవరూ ఇబబొంది పడలేదు రైత్రలు కూడ్ా చాలా
హుషారుగా ఇొంత్మొంది మేస్ట ారుో విదాూరుధలు హెడ్ మాస్ాటరు త్ో స్హా త్మ పొ లానికి
వచాచరని స్ొంబర పది పర యిేవారు ఇొంటి దగొ ర ఉపామ పుల్నహో ర, టీ చేయిొంచి పాలేలోత్ో
ు దాాత్ావరణొం లల వరి కోత్లు జరిగేవి.
త్పిపొంచి మాకు అొందిొంచేవారు. చాలా స్ుహు
రైత్రల వదా న్ుొంచి మకాా కోత్ డబయబ త్చిచ నాకు అొందాజేసవ
ప ారు దానిన పామరుు
ఆొంధాోబాొంక్ లల ఉన్న స్ూొల్ జన్రల్ ఫొండ్ లల జమ చేసపవాడ్ిని.

వరికోత్ల త్రాాత్ అొందరికీ మిన్పతీత్ తీసపా బాగయొంటుొంది అని పిొంచిొంది . విదాూరుధలు

కూడ్ా చాలా స్ొంత్ోషొం గా ఒపుపకునానరు. కోత్ కొంటే తీత్ కు డబయబలు బాగా వచేచవి.
ఏడ్ాదికి కనీస్ొం పది ఎకరాలు మిన్పతీత్ తీసప వాళ్ుొం. డబయబ ఇబబడ్ి మయబబడ్ిగావచిచ
పడ్ిొం ది. ఇక దేనికీ లలటు ఉొండదు అన్ుకునానొం విదాూరుధలకు అనిన రకాల స్ౌకరాూలు
కల్నపొంచటానికి అవకాశొం లభిొంచిొంది. ఒక ఐడ్ియ్ా జీవిత్ విధానానేన మారేచసిొంది. అడ్ాడడ
స్ూొల్ చరిత్ోలల ఒక స్ువరణ అధాూయ్ానికి నాొందీ వాచకొం పల్నకే శుభ ఘడ్ియ్లు
వచాచయి.

పోతి స్ొంవత్సరొం వారిికోత్సవొం ఘన్ొం గా జరిపాొం. విదాూరుధలకు అనిన విషయ్ాలలల

పర టీలు నిరాహిొంచి మొంచి మొంచి బహుమత్రలువారి స్ాాయికి త్గొ టో ు పాయిొంటో బలస్ పెై
క ని అొందిొంచాొం. స్ాొలసిటక్ అచీవ్ మొంట్ కు ఉపయ్యకా గుొంధాలు క ని బహూకరిొంచాొం
స్ూొల్ బస్ట విదాూరుధలకు జూనియ్ర్స సీనియ్ర్స లల ఎొంపిక చేసి పర ో త్ాసహక
బహుమత్రలు ఇచాచొం. ఎకాట్ో కరిుకుూలర్ య్ాకిటవిటీస్ లల పాలగొని గలుపొ ొందిన్వారికీ
అొంద జేశాొం . టీచర్ గేమ్స లల గల్నచిన్వారికీ బహుమత్రల్నచాచొం. ఒక రకొంగా చపాపలొంటే
స్ూొల్ లల చదువుత్రన్న పోతి మయగయొరులల ఒకరికి ఏదయ ఒక బహుమతి వచేచది .
ఇవాళ్అనీన విదాూరుధలలల గకపప స్ూపరిా దాయ్కమై, పపోరణకల్నగిొంచి పాఠశాల కోస్ొం
ఎొంత్టి త్ాూగానికైనా సిదామయిే మన్స్ా త్ాొం కల్నగిొంది. పడవ త్రగతి ఫల్నత్ాలుకూడ్ా
కుమగా పెరుగయత్ూనే ఉనానయి, అడ్ాడడ స్ూొల్ అొంటే ఒక రకమైన్ మోజు అొందరిలల
ఏరపడ్ిొంది. ఇది అొందరి స్మసిట కృషి ఫల్నత్మే.

బజవాడ వళ్ో నేన్ూ డ్ిల్

ో మాస్ట ర్ నాగేశారరావు సెన్
ై స ఎకిాప్ మొంట్, రస్ాయ్నాలు,
వాలీ బాల్స బాడ్ మిొంటన్ బాల్స కోర్ట లకు నట్స,స్ాఫ్టట బాల్స, సిటక్స, రిొంగ్ టెనినస్ కోస్ొం
రిొంగయలు, లేజిమ్స క నానొం. కబాడ్ీ కోర్ట లు రొండు వేయిొంచి ఇస్ుక పర శాొం. ఖోఖో పర ల్స
పాతిొంచి జూనియ్ర్ సీనియ్ర్ ఆడ, మగ పిలోలత్ో ఆడ్ిొంచాొం. నీటికి ఇబబొందిలేకుొండ్ా
మోటారు ఎపపటికపుపడు బాగయ చేయిొంచటొం క బబరి చటో కు నీళ్లు పెటట ొంి చి, పురుగయలు
క టట కుొండ్ా సపలి చేయిొంచటొం, స్ూొల్ చుటల
ట సీమత్రమమ గిొంజలు పాతిొంచి మొకొలు
మోల్నచేదాకా నీళ్లు పర యిొంచి దటట ొంగా అలుోకుొంటు
ో చేసి బయ్టివారు స్ూొల్
ఆవరణలలకి రాకుొండ్ా క ొంత్వరకు కాపాడ్ాొం.స్ూొల్ ఫొంక్షన్స జరగటానికి ఉపయోగిొంచే
విశాలమైన్ హాల్ లల లెట
ై ో ు ఫాన్ు
ో ఏరాపటు చేయిొంచాొం. స్ూొల్ మైక్ రిపపర్ చేయిొంచి
వాడుకలలకిత్చాచొం.

పుస్ా క, సెైన్స పరికరాల పోదరశన్

స్ూొల్ లల విలువైన్ పుస్ా కాలు మొంచి రిఫరన్స పుస్ా కాలు ఉనానయి ఇవి ఉనానయ్ని
చాలామొందికి త్ల్నయ్దు. అొందుకని ఒకస్ారి లెబ
ై ోరీ పుస్ా కాల పోదరశన్ రొండురనజులు
నిరాహిొంచాొం. మా విదాూరుాలేకాక పోకొ స్ూొళ్ు విదాూరుాలకూచూడటానికి అవకాశొం
కల్నపిొంచాొం. అలాగే మరకక స్ారి పోయోగ శాలలలని అరుదైన్ ఎకిాప్ మొంట్ న్ు అొంత్టినీ
లాబరేటరిలల పోదరశన్కు పెటట ి, గయడ్ివాడ త్ో స్హా చుటల
ట పోకొల పాఠశాలవిదాూరుధలకు
గాుమాల జనాలకు చూసప వీలు కల్నపొంచాొం. జన్ొం త్ొండ్య ప త్ొండ్ాలుగా వచిచ చూసి
ఆన్ొందిొంచి,అభిన్ొందిొంచి వళాురు. చాలాకాలొం ఈ రొండు పోదరశన్ ల గయరిొంచి బాగా
చపుపకునానరు.

స్ాాత్ొంత్ో దిననత్సొం, రిపబో క్ డ్ే ఆొంధోపోదేశ్ అవత్రణ దిననత్సవొం య్యఎన్ వో

డ్ే,గయరుపూజోత్సవొం మొదలెన్
ై వాటిని చాలాఘన్ొంగా నిరాహిొంచాొం. పెదాలన్ు పిల్నచి
స్త్ొరిొంచాొం. అపపటిదాకా ఈ విషయ్ాలేవీ ఇకొడ్ి వారికి త్ల్నయ్దు. అనినటినీ ఫర టోలు
తీయిొంచి స్ూొల్ ఆలబొం లల భదోపరచాొం.ఫర టో గాుఫర్ ఉయ్యూరు జిలాోపరిషత్ హెైస్ూొల్
డ్ాోయిొంగ్ మాస్ాటరు గారబాబయి పోస్ాద్. ఉయ్యూరులల పరిచయ్ొం. అత్నికి చబత్ే జరిగే
ఫొంక్షన్ కుస్మయ్ానికి వచిచ చాలా చవకగా కార్డ సెైజ్ కలర్ ఫర టోలు తీసి ఇచిచ
వళళువాడు. ఇదొ క గకపప రికార్డ . దీని త్రాాత్ పిలోలు ఏ విధొంగా త్మ స్ృజన్, పోతిభా
స్ామరాధులన్ు నిరూపిొంచారన ఆ విషయ్ాలుత్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.

నాదారి తీరు -111

అడ్ాడడ హెైస్ూొల్ లల నేన్ుచేసన్

ి పోయోగాలు –స్ాధిొంచిన్ స్ాఫలాూలు -2

విదాూరుధల పోతిభకు పటాటభి షపకొం

ఇకొడున్నది అొందరూ వన్ుకబడ్ిన్ త్రగత్రల విదాూరుధలే. త్లుగయలల త్పుపలు లేకుొండ్ా ఒకొ వాకూొం కూడ్ా
చదవలేని వారే. అయిత్ే మటిట లల మాణనకాూలు దొ రకవా వతికిత్ే ?అని పిొంచిొంది. పోయ్తినసపా స్ాధూొంకానిది ఉొండదని
ఆరూవాకూొం కదా. కన్ుక లలటు మన్దగొ ర పెటట ుకుని పిలోలపెై నపొం వేయ్టొం నాూయ్మా అని విత్రిొ౦చుకునానన్ు.
పిలోలలల నైపుణూొం ఉన్నవారిని శోధిొంచి పటుటకునానన్ు. వీళ్లు అనీన త్ల్నసిన్ వాళళుమీ కాదు. స్ాన్బడ్ిత్ే రాటు దేలే
వాళ్లు. వివేకాన్ొందస్ాామి చికాగన లల చేసన్ ా న్ జరుగయత్ోొంది. మన్
ి పోస్ొంగానికి శత్జయ్ొంతి దేశమొంత్టా ఉవాత్ర
స్ూొల్ లల కూడ్ా ఆయ్న్ స్ూపరిా నిొంపాల్న అనే ఆలలచన్ వచిచొంది. దీనికోస్ొం సిరప్
ి ట త్య్ారు చేయ్ాల్న. పిలోలన్ు
ఎొంపిక చేసి వాళ్ో కు చదవటొం నేరపి ొంచాల్న. త్పుపలు దొ రోకుొండ్ా చూడ్ాల్న. ఎననన రిహారిసల్స చేసన పా ేకాని ఇది
స్ాధూమయిేూ పని కాదు. పిల్నో మడలల గొంట ఎవరుకటాటల్న ?ఆలలచన్ నాదే కన్ుక ఆచరణా నాదే. అనిన
వారాాపతిోఅకలలల మాస్ వార పతిోకలలల ని విషయ్ాలనీన సపకరిొంచి విదాూరుధల స్ాాయికి త్గిన్టు
ో వాళ్లు స్రదాగా
మాటాోడుకునే భాషలల ఒక రూపకొం త్య్ారు చేశా. చాలా బాగా వచిచొందని పిొంచిొంది. మగపిలోలకొంటే ఆడపిలోల
ఉచాచరణ బాగా ఉొందని పిొంచి మయగయొరు విదాూరిధన్ులన్ు ఎొంపిక చేసి మధాూహనొం ఇొంటర్ వల్ స్మయ్ొం లల వాళ్ుకూ
నాకూ ఖాళ్ళ ఉన్న పీరియ్డ్స లల లేకపర త్ స్ూొల్ అయ్ాూక ఒక అరగొంట పాోకీటస్ చేయిొంచి, సిరప్
ి ట చేతిలల నేఉొంచుకుని
చదివిొంచా. బాగా చదివారు. నా ఎక్స పెకటేషన్ కు త్గొ టట ు గా చదివారు. దీనిని టేప్ రికారడ ర్ పెై రికార్డ చేయిొంచి
మయొందుగా వాళ్ుకే వినిపిొంచా. వాళళు ఆశచరూపర య్ారు అొంత్బాగా త్ామయ చదివామా అని. త్రాాత్ మీటిొంగ్ హాల్
లల చికాగన స్భ శత్జయ్ొంతి ఘన్ొంగా చేశాొం. నేన్ు మాటాోడ్ి మిగిల్నన్ టీచర్స త్ో మాటాోడ్ిొంచి, ఒకరిదారు స్ూ
ట డ్ొంట్స
త్ోన్ూ దాని పాోధానాూనిన వివరి౦పజేసి చివరికి నేన్ు త్య్ారు చేసన్
ి రూపకానిన పోదరిశొంప జేయిొంచా. పిన్ డ్ాోప్
సెైలెన్స గా విదాూరుధలొందరూ శుదధగా వినానరు. వివేకాన్౦దుని పోస్ొంగొం చాలా స్ూపరిాదాయ్కొం గా చదివారు అొందులల.
చపపటు
ో మోగిపర య్ాయి నాన్ స్ాటప్ గా. పాలగొన్న విదాూరిాన్ుల పపరో ు నాకు గయరుా లేవు. కాని గాుొండ్ స్కసస్. ఇస్ుకలల
ై ొం తీయ్వచుచ న్నే ధీమా కల్నగిొంది. పిలోల త్పుప ఏమీ లేదు మన్ పోయ్త్న లలపమే అని అొందరికీ
కూడ్ా త్ల
త్ల్నసిొంది. ఊళళు వాళ్ో కు ఈ రూపకొం విషయ్ొం త్ల్నసి మమమల్నన బాగా అభిన్ొందిొంచారు. మా పోతి స్భలల స్ూొల్
కమిటీ పెస ి ొంట్ రామ బోహమొం గారు ఉొండ్ేటో ు చేసపవాడ్ిని. పిలోలలల ఆత్మ విశాాస్ొం పెరగ
ో డ్ ి ిొంది. అదే నాకు కావలసిొంది.

ఎొంటోన్స పరీక్ష కు ఒకే ఒక విదాూరిధ

రనజులు బాగానే గడ్ిచిపర త్రనానయి. రనజూ ఉయ్యూరు న్ుొంచే వచిచ వడుత్రనానన్ు. మా దగొ ర పని చేస్ా ున్న స్ర షల్
మాస్ాటరు శ్రు చీల్న వొంకటేశారావు గారు పామరుు బదిలీ చేయిొంచుకునానరు. ఆయ్న్ స్ాాన్ొం లల మేడూరు లల ణా దగొ ర
పని చేసన్
ి పామరుు నేటవ్
ి మస్ాాన్ గారు వచాచరు. రావు గారు ఆయ్న్ చాలా కషట పడ్ి బో ధిొంచేవారు. పిలోలపెై గకపప
గిుప్ ఉొండటమేకాదు వాళ్ో అభిమానానిన బాగా పొ ొందారు. ఆయ్న్ మాట వేద వాకుొ గా ఉొండ్ేది వాళ్ో కు. నాకు
అత్ూొంత్ ఆపుాలు గా ఉొండ్ేవారు చిరున్వుా మయఖొంత్ో పోశాొంత్ొంగా ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ ఒక రనజు వచిచ త్న్
ఒకొగానొకొ కూత్రరు నాగ లక్షిమ ఆరవ త్రగతి పోవశ
ే పరీక్ష అడ్ాడడలల రాసి జాయిన్ ఆవాలన్ు కుొంటో౦దని త్న్కూ,
ఆ ఆలలచన్ న్చిచొందని కన్ుక ఎొంటోన్స పరీక్ష నిరాహిొంచమని కోరారు. అపపటికి నేన్ు చేరి రొండ్ేళ్లు అయిొంది.
ఎవరూ ఇలా అడగలేదు. స్ాధారణొంగా పెదా హెైస్ూొల్స అొంటే పామరుు ఉయ్యూరు లాొంటి చనటో ఈ పరీక్షలు
నిరాహిస్ా ారు. ఇకొడ నాకు మొదటి అన్ుభవొం. పోశాన పత్ాోలు మా టీచర్స త్ోనే త్య్ారు చేయిొంచి దిదా ొంి చి
ఫల్నత్ాలు పోకటిొంచాల్న. స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ పెటట ి స్ొంపోదిొంచాన్ు. మన్దగొ ర పని చేసన్
ి మాస్ాటరు కన్ుక ఆయ్న్ అభూరధన్
మనినొంచటొం నాూయ్ొం అనానరు. స్రే అని ఆ కారూకుమ షెడూూల్ పోకటిొంచి, పోశానపత్ాోలు త్య్ారు చేయిొంచి
పరీక్షలు నిరాహిొంచాొం. నాగ లక్షిమ ఒకొత్ే పరీక్ష రాసిొంది. ఆ చినానరి కోస్మే ఇొంత్ ఏరాపటు. పరీక్షలనీన బాగా
రాసిొంది. పపపరుో స్ూొల్ లలనే దిదా ొంి చి మారుొలత్ో స్హా ఫల్నత్ాలు పోకటిొంచి నాగలక్షిమ ఉతీా రణు రాలెైన్టు
ో పోకటిొంచి పెై
అధికారులకు వరా మాన్ొం పొంపాన్ు. నాగ లక్షిమ స్న్నగా చలాకీగా ఎరుగా చొందమామ లాొంటి వడలుప మయఖొంత్ో
ీ ొంగా ఉొండ్ేది. ఆరవ త్రగతి లల చేరి, నేన్ు ఇకొడ రిటెైర్ అయిేూ నాటికి అొంటే జూన్ 1998 కి పదవ త్రగతి
ఆకరిణయ్
స్ూొల్ ఫస్ట గా వచిచ పాసెొంై ది. ఆ అమామయి ఇకొడ చేరటొం త్ో మాకు ఆటలలల, పాటలలల, స్ాొంస్ొృతిక
కారూకుమాలలల గకపప స్హకారొం లభిొంచిొంది ఈ అయిదేళ్లు. అనిన స్బజ క్ట లలల ఫస్ట మారుొలు స్ాధిొంచేది. ఎపుపడూ
స్ూొల్ బస్ట ఆ అమామయిే. టెన్ా లల స్ూొల్ ఫస్ట వచిచన్ొందున్ నేన్ు రిటర
ెై యిన్ స్ొంవత్సరమే మా త్ల్నదొండుోల పపరట
ి
స్ూొల్ ఫస్ట విదాూరిధకి 500రూపాయ్లు న్గదు బహుమతి పోకటిొంచి మొదటి స్ారిగా నాగలక్షిమకి అొంద జేశాన్ు.
ఆత్రాాత్ నాలుగైదళ్
ే లు ఇకొడ్ి స్ూొల్ ఫస్ట విదాూరిధకి న్గదు బహుమతి అొందజేశాన్ు త్రాాత్ నా ఆరాటమే కాని
స్ూొల్ వాళ్ో కు ఎవరికీ పటట లేదు ఉత్ా రాలపెై ఉత్ా రాలు రాసి , విస్ుగయ చొంది వదిలేశాన్ు. నాగలక్షిమ మా అొందరి
మన్స్ులన్ు గల్నచిన్ చినానరి అయిొంది. డ్ిబట
ల ిొంగ్ లల వకా ృత్ాొం లల , పాటలలల వాూస్రచాన్లల కబాడ్ీలల , ఖో ఖో
ఆటలల, త్ోో బాల్,ఒకటేమిటి అనినటిలల త్న్ స్ృజన్, పోజా ా,పోతిభ చాటుకున్న విదాూరిధని నాగ లక్షిమ. మా
కారూకుమాలన్ు త్న్ ఇొంటోో ఉన్న ఫిల్నప్స టేప్ రికారడర్ పెై రికార్డ చేసి భదోపరచిన్ ఆలలచనా శ్రల్న అవి అనీన నాదగొ ర
క్షేమ౦గా ఉనానయి.

టెన్ా అవగానే ఆ అమామయి గయడ్ివాడలల చేరి ఇొంటర్ చదివి మొంచి మారుొలత్ో పాసెైొంది.బ టెక్ చదువుత్ాన్ని పటుట
బటిటొంది. త్ొండ్ిో నా దగొ రక చిచ స్లహా అడ్ిగారు. అొంత్ డబయబ పెటట ి చదివి౦చలేన్ు. ణా ఆరనగూమయ అొంత్ొంత్ మాత్ోొం
అనానరు. ’’మీ ఆలలచన్ స్రి అయిన్దికాదు ఆ అమామయికి ఇషట మన్
ై చదువు చదివిొంచాల్న. అొందులల చదివి
స్ాధిొంచగల త్ల్నవి త్ేటలున్న వాళ్ున్ు వన్కిొ లాగటొం భావూొం కాదు. మీకు ఆరిధకొంగా ఇబబొందే కాదన్లేన్ు ఆ
అమామయి స్ాొలర్ షిప్ లు త్చుచకుని మీకు ఆరిధక భారొం త్గిొస్ా ుొంది . నా మాట విని చదివిొంచొండ్ి ‘’అని స్లహా
చపాపన్ు. ’’మీరు చపాపరు కన్ుక మీ మాటనాకు శిరన దారూొం. ఎనిన కస్ాటలు పడ్ినా నాగలక్షిమని బ టెక్ చదివిస్ాాన్ు
‘’అనానరు అలాగే చదివిొంచారు. ఆ అమామయిా చకొగా చదివి మొంచి మారుొలత్ో పాసెై, త్ల్నదొండుోలు కుదిరచి న్
దుబాయ్ ఇొంజనీర్ కురాుడ్ిని పెళాుడ్ిొంది. వివాహానిన వొంకటేశారరావు గారు బజవాడలల మహా వభ
ై వొంగా చేశారు.
న్న్ున త్పపక రమమని శుభలేఖ పొంపటమేకాక ఫర న్ కూడ్ా చేశారు. వళ్ో ఆశ్రరా దిొంచి వచాచన్ు. పోతి జన్వరి ఫస్ట
కు ఆయ్న్ ఉయ్యూరు వచిచ మాకు సీాట్ పాకట్, పళ్లు ఇచిచ వళ్ుటొం ఆన్వాయితీగా చేసవ
ప ారు. అపపటిదాకా నేన్ు
దీనిన సీరయ్
ి స్ గా తీస్ుకోలేదు. అపపటిన్ుొంచి నేన్ూ సీాట్ పాకట్ క ని ఇొంటోో ఉొంచి జన్వరి ఫస్ట గీట
ు ిొంగ్స
త్ల్నపిన్వారికి సీాట్ ఇవాటొం అలవాటు చేస్ుకునానన్ు. దీనికి నాకు ఆదరశొం నాగలక్షిమ త్ొండ్ిగ
ో ారు వొంకటేశారరావు
గారే. అడ్ాడడలల నాగలక్షిమ పుటిటన్ రనజు పొండుగలు, ఆమ బొంతి అనీన చాలా వభ
ై వొం గా చేసి స్ాటఫ్ అొందరికీ భోజనాలు
పెటట వ
ే ారు. ఆతిధూొం ఇవాటొం లల ఆయ్న్ ఏ లలటల చేసవ
ప ారు కాదు. ఆయ్న్కు ఎలమరుు దేవాలయ్ొం లల
అరచకత్ామయ ఉొండ్ేది. అనీన య్ధావిధిగా చేసవ
ప ారు.

రొండ్ేళ్ుకిత్
ు ొం నాగలక్షిమ ఫర న్ న్ొంబర్ ఎవరన అడ్ాడడ కురాుడు ఇసపా వాటసప్ లల మాటాోడ్ా. మదాోస్ లల ఉొంటునానన్ని
త్న్ త్ొండ్ిో గారు చనిపర య్ారని త్ల్నపిొంది. మొంచిమన్స్ున్న ఆధాూతిమక పరులు వొంకటేశారావు గారు. అలాగే
కాటలరి ఆన్ొంద్ అనే కురాుడు, రల
ై ేా లల ఇొంజన్ డ్వ
ైి ర్ అయిన్ ఇొంకో కురాుడు బాగా జాాపకొం. వీళ్లు స్ాొంస్ొృతిక
కారూకుమాలలల నాకు బాగా స్హకరిొంచారు. వీరొందరికొంటే బళాురి న్ుొంచి ఇకొడ్ికి వచిచ 9, 10 త్రగత్రలు మాత్ోమ
చదివి, అొందరికీ త్లలల నాలుకగా మలగిన్ కోడూరు పావని గయరిొంచి, పదూనాటకొం లల న్టిొంచి నాకూ వాళ్ుకూ కీరా ి
గడ్ిొంచిపెటట న్
ి విదాూరుధల గయరిొంచి వచేచ వాూస్ొం లల త్ల్నయ్ జేస్ా ాన్ు.

నాదారి తీరు -112

పదూనాటక౦
ఒక స్ారి బజవాడ బయక్ ఎకిసబషన్ లల ఆచారూ దివాకరో వొంకటావధాని గారు రాసిన్ ‘’భారత్ావత్రణొం
‘’పదూనాటకొం పుస్ా కొం క౦టపడగానే క నేశా. చిన్నపుస్ా కమే. పది రూపాయ్లు మాత్ోమ. అది చదివాక
స్ూొల్ పిలోలత్ో దీనినవేయిసపా బాగయొంటుొంది అనిపిొంచిొంది. పిలోలకు చపిప వాళ్ో ఇషట ొం త్లుస్ుకునాన.
వాళ్ో కు బాగానే ఉొందనిపిొంచినా, ఆ మాటలు పలకగలమా, పదాూలు ననటికి వస్ాాయ్ా అనే స్ొందేహొం నాత్ొ
మాటు వాళ్ుకూ వచిచొంది. చిన్ననాటకొం. న్న్నయ్ూ, నారాయ్ణ భటుట, రాజరాజన్రేొందుోడు మయడ్ే
పాత్ోలత్ో నాటకొం అడ్ి౦చాలన్ుకునానొం . పాత్ోల సెలక్షన్ నేనేచేశా. ఆొందులలభయషణొం బాబయ అనే ఒక
కురాుడున్నటు
ో మేమయ కిొందటి ఏపిోల్ లల అమరికా వళ్ున్పుపడు, అపుపడపుపడు వాటాసఫ్ లల ఆత్న్ు
మాటాోడ్ిన్పుపడు గయరుా చేశాడు. త్ాన్ు, న్న్నయ్ వేశాన్ని అనానడు మిగిల్నన్ వాళ్లు నాకు గయరుాలేరు.
సిరిప్ట అొంత్ా సిదధొం చేసి ఎవరి పర రిన్ వాళ్ో కు చపిప రాయిొంచి, ఆపాత్ో చపాపల్నసన్ డ్ైలాగ్ కు మయొందు
ఏపాత్ో మాటాోడుత్ోొందయ అొందులల చివరివాకూొం ఏమిటో కూడ్ా రాయిొంచి పాోకీటస్ చేయిొంచా. బాధూత్ అొంత్ా
నేనే తీస్ుకునాన.నాకూ వాళ్ుకూ ఖాళ్ళ ఉన్న స్మయ్ాలలల కాుఫ్టట రూమ్ లల పాోకీటస్ చేయి౦చేవాడ్ిని.
చాలా కషట ొంగా ఉొండ్ేది వాళ్ో కు, నాకూొడ్ా. వాళ్లు స్రిగొ ా పలక లేకపర త్ చాలా చిరాకు పడ్ేవాడ్ిని. కాని
వాళ్లు ఎసిస, బ సి విదాూరుధలు. స్ాచచొంగా పలకటొం వాళ్ో కు అలవాటు లేనిపని. అొందులల పదాూలు క ొంత్
రాగ య్యకా ొంగా భావ య్యకా ొంగాపల్నకిత్ేనే దాని స్ాారస్ూొం త్లుస్ుాొంది. అొందుకని ఎకొడ లేని ఓపికా
త్చుచకుని, పోతి కురాుడ్ికీ పోత్ేూక శిక్షణ నిచిచ స్ుమారు నలలలపు వారిని నిషాణత్రలన్ు చేయ్గల్నగాన్ు.
నాగలక్షిమ చేత్ రికార్డ చేయిొంచి వాళ్ుకే వినిపిసపా మహా ఆశచరూ పర య్ారు వాళ్లు. త్రాాత్ స్ాటఫ్ అొందరీన
స్మావేశ పరచి పదూనాటకొం ఆడ్ిొంచా. పదూనాటకొం అొంటే డ్ోస్ లేమీ లేకుొండ్ానే అని గయరుాొంచుకోొండ్ి, స్ాటఫ్
మయొందు కూడ్ా న్దురూ బదురూ లేకుొండ్ా చకొగా స్ుశబా ొంగా స్ొంభాషణలు, పదాూలు పల్నకి వాళ్ుకూ
ఆశచరూొం కల్నగిొంచారు మా పిలోలు. ’’తివిరిఇస్ుమయన్ త్ైలొంబయ తీయ్వచుచ ‘’అన్నదానికి ఉదాహరణే ఈ
పదూనాటకొం. త్రాాత్ దీనిన ఒక వారిికోత్సవొం నాడు వాళ్ుత్ో పోదరిశొంప జేసిన్టు
ో జాాపకొం. త్ల్నదొండుోలూ
మయచచట పడ్ి బో లుడ ఆశచరూొం పోకటిొంచి మమమల్నన బాగా అభిన్ొందిొంచారు. ఇదొంత్ా పిలోల అమోఘ కృషి
మాత్ోమ, నాపోయ్త్నొం క ొంత్ త్ోడపడ్ిొంది. మొంచి పని చేయ్టానికి యిెొంత్ కషట పడ్ాలల ఈ నాటకొం
మాకొందరికీ నేరిపొంది. రాసిన్ దివాకరో వారికి ఎొంత్ైనా రుణపడ్ి ఉొంటాొం.

అ౦గలూరు డయ్ట్ వారి పోశొంస్లు

పోతి ఉపాధాూయ్ దిననత్సవానికీ విదాూరుధలొందరి భాగస్ాామూొం ఉొండ్ేటో ు చేసపవాడ్ిని. ఉపాధాూయ్యలకు

అసెొంబీో లల శుభాకాొంక్షలు త్ల్నయ్జేయ్టొం, త్రాాత్ పోతి త్రగతి లల ఆత్రగతి కాోస్ టీచర్ కు
పుషపగయచాచలు స్మరిపొంచి స్ాలూూట్ చేయ్టొం, విదాూరుధలొందరికీ సీాట్స క ని పొంచిపెటటటొం జరిగేది.
ఇదొంత్ా అయ్ాూక అొంగలూరు దయ్ట్ న్ుొండ్ి ఎవరన ఒకరిదారు లెకచరర్ లన్ు ఆహాానిొంచి స్మావేశ హాల్
లల విదాూరుాల౦దరీన కోరనచబటిట పాటలు పాడ్ిొంచి డ్ాన్ుసలు చేయిొంచి వాళ్ుత్ోనే మయొందుగా ఉపనాూస్ాలు
చపిపొంచి త్రాాత్ దయ్ట్ లెకచరర్ లన్ు మాటాోడమనే వాళ్ుొం. వాళ్లు ఈ ఆరాుటొం హడ్ా విడ్ి చూసి
‘’డ౦గ్’’అయిపర యిేవారు. స్భా మయఖొంగా నే వారు పోశినొంచేవారు ‘’ఎనిన వేలు ఖరుచ చేశారు ?అని.
’’మయడు నాలుగయ వొందలు ‘’అని చపపగానే మరిొంత్ ఆశచరూపర యిేవారు. వాళ్లు ‘’ఇదే ఫొంక్షన్ ఇదే తీరులల
మా డయ్ట్ లల జరపటానికి పదివేలు ఖరుచ చేస్ా ారు. కాని అొందులల ఇకొడున్న ఆపాూయ్త్ా, ఆతీమయ్త్ా
గ్రవొం కుమశిక్షణా కనిపిొంచవు. మీరొందరూ మన్స్ు హృదయ్ొం బయదీధ చకొగా పెటట ి దీనిన ఇొంత్
శోభాయ్మాన్ొంగా దిగిాజయ్ొంగా చేశారు. మీ అొందరికీ మా అభిన్ొందన్లు. మీ హెడ్ మాస్ట ర్ గారి చకరవ
ఆలలచనా మచచదగిన్వి. మీ ఉపాధాూయ్యల మీ విదాూరుధల స్హకారొం గకపపది. మీరొందరూ ఒకే
కుటుొంబొంగా ఇలా ఈ ఉత్సవొం జరిపి మాకే త్ల్నయ్ని ఎననన విషయ్ాలు నేరుపత్రనానరు ‘’అని చపపపవారు.
అొందులల త్లుగయ లెకచరర్ శ్రు ఆొంజనేయ్యలుగారు అదుుత్ పోస్ొంగాలు చేసి విదాూరుధలకు గకపప స్ూపరిా
కల్నగిొంచేవారు. స్ాధూమైన్ొంత్వరకు ఆయ్న్ వచేచటు
ో పోయ్త్నొం చేసపవాడ్ిని పిలోలే త్మ ఇలో దగొ రున్న
పువుాలు త్చేచవారు లేడ్ీ టీచరో స్ాయ్ొంత్ో దొండలూ బొ కేలు త్య్ారు చేసపవారు. పదవ త్రగతి
విదాూరుధలు త్లాకాస్ాా డబయబ వేస్ుక ని టీచరో కు పారీట ఇచేచవారు. అతిధుల స్త్ాొరొం అొంత్ా స్ూొల్
భరిొంచేది. కన్ుక డబయబ ఖరుచ చాలాత్కుొవ. అొందరి పారిటసిపపషన్ ఉొండటొం త్ో రటిటొంపు ఉత్ాసహొం త్ో కల్నసి
పని చేసపవారు. ఎవరికీ బరడన్ అనిపిొంచేదికాదు. ఒకరిదారు పాఠశాల ఉపాధాూయ్యలకు స్త్ాొరొం చేసపవాళ్ుొం.
వాళ్ుకీ ఆన్ొందొంగా ఉొండ్ేది.

అలాగే డయ్ట్ పిోనిసపాల్ డ్ా. శ్రు చాగొంటి వొంకటేశారరావు కూడ్ా ఒకస్ారి వారిికోత్సవానికి విచేచసి మా
అొందరికీ పపోరణ కల్నగిొంచారు. అదుుత్మైన్ వాగాధటి ఆయ్న్ది. త్లుగయలగ. ఇొంగీోష్ లల ఆయ్న్ పోస్ొంగిస్ా ుొంటే
ననళ్లు త్రుచుకుని వినాల్నసొందే. గొంగా పోవాహమే. క నిన దేశాలుకూడ్ా తిరిగకచిచన్ అన్ుభవొం ఆయ్న్ది.
జిలాోలల ఆయ్న్ ఉన్నకాలొం బొంగారుకాలొంగా గయరుాొండ్ి పర యిొంది. ఆయ్న్ వలన్ విదాూరుధలకు అనేక
విధాలుగా పోయోజన్ొం కల్నగిొంది.

గణనత్ావధాన్ొం

ఉయ్యూరు హెై స్ూొల్ లల నాశిషరూడు మా స్ూొల్ డ్ాోయిొంగ్ మాషాటరు నాకు గయరువు,అదే స్ూొల్ లల
నాకు స్హ ఉపాధాూయ్యలుగా పనిచేసిన్ శ్రు త్ాడ్ినాటి శేషగిరిరావు గారబాబయి ఫణన రాజమోహన్
లెకొలలల దిటట. నాదగొ ర టలూషన్ చదివిన్వాడు. అనేక గణనత్ ఒల్నొంపియ్ాడ్ లల పాలగొని పెజు
ైి లు
అొందుకునానడు. జిలాో సెైన్స ఫెయిర్ లలల ఎపుపడూ ఉపాధాూయ్యడుగా, విదాూరుధలత్ో పాోజక్ట లు
చేయిొంచటొం లలన్ూ బహుమత్రలుొందుకున్న స్ృజన్ శ్రల్న. అత్నిత్ో మేమయ ఉయ్యూరులల మా స్ాహితీ
మొండల్న ఆధారూొం లల ఒక ఆదివారొం స్ాయ్ొంత్ోొం ‘’గణనత్ అషాటవధాన్ొం ‘’చేయిొంచి అరొంగేటోొం చేయిొంచాొం.
బాగా చేశాడు. పతిోకలనీన మొంచి కవరేజ్ ఇచాచయి. దీని పూనిక నాదే. స్ాపన్సరుోగా కసీపి కమిస్ట హాస్ూ,
నాటకరచయిత్ా కవీ స్ారీొయ్ శ్రా టి వి స్త్ూనారాయ్ణ, బీరువాల మీస్ాల రడ్ిడ గారు. అపపటిన్ుొంచి
చాలాస్ూొల్స లల ఆత్న్ు గణనత్ావధానాలు చేసి మొంచి పపరు త్చుచకున్న లెకొల మాస్ాటరు.

ఈ ఫణనరాజ మోహన్ త్ో అడ్ాడడ హెైస్ూొల్ లల ఒక వారిికోత్సవానికి ‘’గణనత్ అషాటవధాన్ొం ‘’చేయిొంచాొం.

త్ల్నవిగల విదాూరిధనీ విదాూరుధలన్ు లేకొలమేస్ట ారు రాజుగారిత్ో ఎొంపిక చేయిొంచి పుిచచకులుగా ఏరాపటు
ో గయరుా పిలోలు బాగా పోశినొంచారు . అవధాని
చేశాొం. వీరిలల నాగలక్షిమ, పావని మొదలెైన్ పిలోలున్నటు
దీటుగా స్మాదానాలు చపిప గకపప పపోరణ కల్నగిొంచాడు. అవధాన్ పోకిుయ్ విదాూరుధలకు అొందుబాటు లల
త్చిచన్ొందుకు అొందరొం ఆన్ొందిొంచాొం. బహుశా ఈ వారిికోత్సవానికే న్న్ుకుొంటా డయ్ట్ పిోనిసపాల్ చాగొంటి
వారు మయఖూ అతిధిగా గా వచిచ ఇకొడ్ి విశేషాలకు అబయబరపడ్ి, అవధాన్ొం చేయిొంచిన్ొందుకు అభిన్ొందిొంచి
అవధానికీ ఆశ్రస్ుసలు అొందజేశారు. అవధాని, నాశిషరూడు ఫణన కి గకపప స్నామన్ొం చేశాొం అత్న్ూ ఎొంత్ో
మయరిసిపర య్ాడు.

శ్రు బస్వల్నొంగొం గారికి స్త్ాొరొం

ో రి బస్వల్నొంగొం గారు పామరుు హెైస్ూొల్ లల సీనియ్ర్ త్లుగయపొండ్ిట్ . త్లుగయ కావాూలలల దిటట.

శ్రు న్లూ
రాగయ్యకా ొంగాపదూొం పాడ్ి పాఠొం చపపటొం లల అొందవేసిన్ చేయి. గకపప హరికధకులు కూడ్ా. రేడ్ియోలల
చాలా హరికధలు చపాపరు. గాుమాలలల పామరుు సెొంటర్ లల కూడ్ా ధన్ురామస్ొం లల హరికధలు చపపపవారు.
ఆయ్న్గాత్ోొం అపర ఘొంటస్ాల అనిపిస్ా ుొంది. పదూరచన్లల మహా పాోవీణూొం ఉన్నవారు. నాకు అత్ూొంత్
ఆపుాలు. మా ఉయ్యూరు స్ాహితీ మొండల్నకి త్రచుగా వచేచవారు. మాఇొంటికి వసపా భోజన్ొం చేయ్కుొండ్ా
పొంపిొంచేవాళ్ుొం కాదు భోజన్ొం మయొందూ త్రాాత్ ఆయ్న్ పదాూలన్ు శాువూొంగా గాన్ొం చేసి త్న్మయ్యలన్ు
చేసపవారు. అొందులల న్రా న్శాల, భీషమ సినీపదాూలు, కరుణశ్రు కుొంతీకుమారి, జాషరవా కాటిసీన్ు పదాూలు
ో మోగిొంచాగిల్నసొందే. వాగాాన్ొం సినిమాలల రేలొంగి చపిపన్ ఘొంటస్ాల హరికధ
పాడ్ాల్నసొందే. విని చపపటు
బస్వల్నొంగొం గారి గకొంత్ర దాారా విొంటే దాని రుచే వేరు. ఆయ్న్ పాటలుపాడ్ిత్ే ఊగిపర వాల్నసొందే.
మాధురూొం శబా స్ాచచత్ మన్స్ులన్ు యిటెట ఆకరిిస్ా ాయి. గాొంధరా లలకొం న్ుొండ్ి జారిపడ్ిన్ వాడ్ేమో
అనిపిొంచేది. గకపప ఇమిటేషన్ చకువరిా కూడ్ా శొంకరాభరణొం లల ఒక చిన్నపిలోకు స్ొంగీత్ొం చపపప మాస్ాటరు,
స్ర మయ్ాజులకు స్ొంగీత్ొం రాదనీ చపపప శ్రన్ు ఆయ్న్ మకీొకి మకిొ రొండు పాత్ోలన్ు అభిన్యిొంచి చేచె
అభిన్య్ొం అమోఘొం. స్ూొల్ లల ఆయ్న్ కన్నడొం కూడ్ా నేరేపవారు దానికోస్ొం టెోయినిొంగ్ కూడ్ా
పొ ొందారు. దీనికి పోత్ూక ఇనసొంటివ్ ఆయ్న్కు దకేొది. వేస్విలల బొంగయళ్ళరు వళ్ో పున్శచరణ త్రగత్రలలల
పాలగొనేవారు వస్ాాన్న్న టీచర్స న్ు త్న్వొంట తీస్ుకు వళళువారు. ఆయ్న్ కన్నడొం మాటాోడుత్రొంటే
కన్నడొం వాడ్ేనేమో అనే అన్ుమాన్ొం వస్ుాొంది. అొంత్ స్ాచచొంగా మాటాోడ్ేవారు.

బొందరు స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ లల ఆయ్న్ ఒక గకపప అటాోక్షన్. త్లుగయ పపపరుో దిదా ేవారొంత్ా ఆయ్న్
నాయ్కత్ాొంలల గకపప స్భలాోొంటివి జరిపపవారు. ఆయ్న్త్ో పాటలు పదాూలు పాడ్ిొంచేవారు. అకొడ
ఆయ్న్న్ు కలవటొం మధురాన్ుభయతి నిచేచది. బో ళా మనిషి, కలాోకపటొం లేని వూకిా. వీటనినటినీ మిొంచిన్
మరకక విషయ్ొం ఉొంది.పిొంగళ్ స్ూరన్ రాసిన్ ‘’కళాపూరనణదయ్ొం ‘’పోబొంధొం ఆయ్న్కు పూరిాగా కొంఠత్ా
వచుచ. ఎకొడ ఏపదూొం చపపమనాన క్షణొం లల చపపగలరు. కానీ అొందులలని కథ గయరుాపెటట ుకోవట
చాలాకషట ొం. దానిన ఆయ్న్ కరత్లామలకొం చేస్ుకునానరు. ఎకొడ్ా ఎవరికీ విస్ుగయ రాకుొండ్ా మహా
నేరుపగా చపపపవారు. వీటిని చాలాస్ారుో రేడ్ియోలల ధారావాహికొంగా చపాపరు అవి అనేకస్ారుో పున్ః
పోస్ారిత్ాలెై ఆయ్న్ పోతిభకు గీటు రాళ్లుగా ఉొండ్ిపర య్ాయి. ఉయ్యూరు స్ాహితీమొందల్నలలన్ూ చపాపరు
బహుమయఖ శేమయషీ వైభవొం ఆయ్న్ది. పోమయఖ కవుల అషాటవధాన్ శత్ావధానాలలల పుిచచకులుగా,
అపోస్ా ుత్ పోస్ొంగ కరా గా పోశొంస్లు పొ ొందారు. ఇొంత్టి విదాాొంస్ుడు నాకు గకపప అభిమాని అవటొం నా
అదృషట ొం. ఆొందో దేశొం లల ఆనాటి స్మకాలీన్ పోమయఖ కవులొందరిత్ో ఆయ్న్కు పరిచయ్ొం ఉన్నది

శ్రు బస్వ ల్నొంగొం గారిని రొండు స్ారుో అడ్ాడడ హెైస్ూొల్ కు ఆహాానిొంచి, పిలోలకు పపోరణాత్మక
స్ొందేశాల్నపిపొంచి ఘన్ొంగా స్త్ొరిొంచాొం. ఆయ్నా నేన్ూ రిటెైర్ అయ్ాూకకూడ్ా మా స్ాహితీ బాొంధవూొం
చాలాకాలొం క న్స్ాగిొంది. ఆయ్న్ ఆత్రాాత్ ఎకొడ్య రొండు మయడు చనటో పెవ
ైి ేట్ కా లేజీలలల త్లుగయ
లెకచరర్ గా పని చేయ్టొంఅొంత్గా న్చచక ఉొండలేకపర వటొం నాకు త్లుస్ు. , వీలెైన్పుపడలాో మా
ఇదా రిమధాూ ఉత్ా ర పోత్రూత్ా రాలు జరగటొం ఉొండ్ేది. కుమ౦ గా త్న్ ఆరనగూొం దబబతిొంటున్నటు
ో రాసపవారు.
మరకకస్ారి పెన్ిన్ డబయబ అొంత్ా బళాోరిలల పొ లొం క ని వూవస్ాయ్ొం చేయ్లేక, చేసినా గిటట ుబాటు కాక
అయిన్కాడ్ికి అమేమసి త్గ న్షట పర యి ఉయ్యూరువసపా ఆయ్న్ మయఖొం లల కాొంతి, ఉత్ాసహొం కనిపిొంచలేదు.
ఇొంటివదా పరిసిాత్రలు కూడ్ా అన్ుకూలొంగాలేవని చపాపరు. చాలా కృశిొంచిపర య్ారు. కాని మాటలలో ఆ
హాస్ూొం మాత్ోొం త్గొ లేదు. ఆయ్న్ుొంటే స్ొందడ్ే స్ొందడ్ి. మళ్ళు ఎకొడ్య ఉదయ ూగొం లల చేరి చాలా విసిగివేస్ారి
పర యిన్టు
ో రాశారు. ఆత్రాాత్పుపడ్య ఆయ్న్ మరణవారా త్ల్నసిొంది. సపనహశ్రల్న స్హృదయ్యడు
మొంచిమనిషి, గకపపకవి, భావుకుడు, మహావకా గయణగుహణ పారీణయడు కావాూల న్ు లలత్రగా
పరిశ్రల్నొంచిన్వాడూ, కన్నడొం లలన్ూ చికొని కవిత్ాొం చపిపన్వాడు మయఖూొంగా ‘’కళాపూరనణదయ్౦ ‘’న్ు
ఔపర స్న్ పటిటన్’’చుళ్కీకృత్ స్కల కళాపూరనణదయ్యడు, అభిన్వ గాన్ గొంధరుాడు శ్రు న్లూ
ో రి బస్వల్నొంగొం
గారి మరణొం బాధాకరొం. ఒక మొంచి స్ాహితీ మిత్రోని కోలలపయ్ాన్ు.
నా దారి తీరు -113

క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా ఉతేమ పరధ్యనోప్పధ్యో య పురసాూ రం

అడ్ాడడ కు రాకమయొందు మేడూరు లల పని చేశాన్ని, అకొడ న్ూజి వీడు డ్ివిజన్ ఉప

విదాూశాఖాదికారిణన జూలెై లలనే పాఠ శాల వారిిక త్నిఖీ చేశారని, అకొడ అనిన రొంగాలలల
అభివృదిధ, శిక్షణ, కుమశిక్షణలకు ఆమ ఎొంత్ో స్ొంత్ృపిా చొందారని ఇదివరకే మీకు త్ల్నయ్
జేశాన్ు. చివరలల ఆమ న్న్ున ఒొంటరిగా పిల్నచి ‘ హెడ్ మాస్ాటరూ ! మీ స్ూొల్ పర ో గస్
ు , మీరు
చూపిన్ చకరవ, బడ్ి త్రచిన్ రొండు నలలలనే చూపిన్ అభి వృదిధ, గత్ఏడ్ాది మీరు స్ాధిొంచిన్
పోగతి చూసి చాలా స్ొంత్ోషొం కల్నగిొంది. నేన్ు పశిచమ గనదావరి న్ుొంచి ఈ జిలాోకు వచాచన్ు.
అకొడ ఎకొడ్ా ఇలాొంటి మోడల్ స్ూొల్ నాకు కన్పడలేదు. స్ాటఫ్ అొందరి స్హకారొం,
గాుమస్ుాల, కమిటీ వాళ్ో స్హాయ్ొం త్ో మీరు స్ాధిొంచిన్ పోగతి అభిన్ొందనీయ్ొం. ఈ
స్ొంవత్సరొం జిలాోస్ాాయి ఉత్ా మ పోధాననపాధాూయ్ అవార్డ కు నేన్ు మిమమల్నన పోత్ేూకొం గా
రికమొండ్ చేస్ా ాన్ు. అపిో కేషన్ ఫిలప్ చేసి పొంపొండ్ి. అొంత్ే మిగత్ాది నేన్ు చూస్ుక ొంటాన్ు
‘’అని మరీ మరీ చపాపరు. నేన్ు వొంటనే ‘’అమామ !ఈ అపిో కేషన్ పెటటటొం వగైరాలు నాకు
న్చచని పని. వీటికి పెర
ై వీలు ఉొంటాయ్ని అొంటారు. నేన్ు అలా ‘’పాకలేన్ు’’. నాకనాన
సీనియ్ర్స, అరుోలు ఇొంకా చాలా మొంది ఉనానరు. వారికిసపా నాకు ఇచిచన్టేో ‘’అనానన్ు.
దానికి ఆవిడ ‘వారి స్ొంగతి త్రాాత్ ఆలలచిదాాొం. ఈ ఏడ్ాది మొదటి ఇనసెక్షన్ మీ స్ూొల్
లలనే చేశాన్ు. బాగా స్ొంత్ృపిా చొందాన్ు. దానికి త్గిన్టు
ో గా మీకు అవార్డ ఇపిపొంచాల్నసన్
బాధూత్నాది. నేన్ు ఒకొదానిన మాత్ోమ ఇొంపెస్
ో కాలేదు, పాన్ల్ గా వకిచన్ వార౦దరిదీ
అదే మాట. న్ూజివీడులలకూడ్ా చాలామొంది టీచరుో, హెడ్ మాస్ట రో ు మీ గయరిొంచి మొంచి
అభిపాోయ్ొం త్ో ఉనానరు. మీకు ఇపిపొంచకపర త్ే మీకు నేన్ు అనాూయ్ొం చేసిన్ దానిన
అవుత్ాన్ు. నేనే అపిో కేషన్ మీకు అొందేటో ు చేస్ా ా. పూరిా చేసి మా ఆఫీస్ కు స్మయ్ొం లలపల
అొందజేయ్ొండ్ి ‘’అని మరీ మరీ చపాపరు. ఇదొంత్ా రహస్ూొంగా నే ఉొంచాొం. స్రేన్ని
ధన్ూవాదాలు చపాపన్ు.
 న్ూజివీడు హెైస్ూొల్ లల శ్రు విషర
ణ శరమ గారు అనే స్ర షల్ మాస్ాటరు ఉనానరు. ఆయ్న్
ఇొంగిోష్ లల మహా దిటట. ఉపాధాూయ్యలకు ఓరియిెొంటేషన్ కాోసెస్ నిరాహిొంచటానికి
ఆయ్న్న్ు డ్ిపారటమొంట్ బాగా వినియోగిొంచుక ొంటుది. స్మరుధడు కన్ుక జిలాో విదాూ
శాఖాధికారి కారాూలయ్ొం లలన్ూ ఆయ్న్కు పలుకుబడ్ి హెచుచ. ఇక న్ూజివీడు
ఉపవిదాూశాఖ కారాూయ్ొం లలన్ూ ఆయ్న్కు త్లీకుొండ్ా ఏదీ జరగది వినికిడ్ి . ఒకరనజు
ఆయ్న్ ఎవరిదాారానన నాకు పురస్ాొరానికి పెటట ాల్నసన్ అపిో కేషన్ ఫారొం పొంపిొంచి, త్ారగా
పూరిా చేసి న్ూజివీడు వచిచ స్ాయ్ొంగా త్న్న్ు కల్నసి ఇమమని కబయరు చేశారు . ఇదొంత్ా
నాకు క త్ా . దీనికి వూతిరేకిని కూడ్ా. స్మరధత్న్ు వాళళు గయరిాొంచి అవార్డ ఇవాాలని నా
సిదధ ాొంత్ొం. కానీ సిదధ ాొంత్ానికీ ఆచరణకు ఆమడ దూరొం కదా. అనిన వూవహారాలలోన్ూ ఇొంత్ే.
నాకు పొంపిన్ అపిో కేషన్ నేన్ు పూరిా చేసి న్ూజివీడు వళాోన్ు. అపపటికి ఇొంకా మాఇొంటోో
ఫర న్ స్ౌకరూొం లేదు. అకొడ ఆయ్న్ ఇలుో కన్ుకుొని వళళోస్రికి ఆయ్న్ ఇొంటోో లేరు.
ఆయ్న్ మేన్మామ గారు శ్రు మయదున్ూరు వొంకటేశారరావు అనే రిటెైర్డ స్ర షల్ మాస్ాటరు,
ఇొంగిోష్ లెకచరర్, జూనియ్ర్ కాలేజి పిోనిసపాల్ శరమగారిొంటోో ఉనానరు. ఆయ్న్ న్న్ున
స్ాదరొంగా ఆహాానిొంచి వచిచన్ పని త్లుస్ుక ని శరమగారు ఎకొడ్ికో బయ్టికి వళాురని
త్పపక వస్ాారని వచేచదాకా ఉొండమని కోరారు. టిఫిన్ కాఫీ మరాూద జరిగిొంది.
వొంకటేశారావు గారిని చాలాఏళ్ు త్రాాత్ ఇదే చూడటొం. ఉయ్యూరులల బాలభారతి
పాోరొంభానికి శ్రు వొంగల కృషణ దత్ర ా గారిొంటికి వచిచన్పుపడు చూడటమే. వారి గయరిొంచి
ా దత్ర
బాగా త్లుస్ు. రేడ్యో
ి లల ఎననన పర ో గాుమ్స చేశారు. స్ౌజన్ూొం మయరీాభావి౦చిన్వారు. కబయరుో
చపుపకుొంటల కాలక్షేపొం చేశాొం. ఇొంత్లల రాతిో 8 త్రాాత్ విషర
ణ శరమగారు వచాచరు. న్న్ున
చూసి క్గల్నొంచుక ని ఆతీమయ్ పరామరశ చేశారు వారికి అపిో కేషన్ ఇచాచన్ు. ’’పోస్ాద్
గారూ!మేడొం గారు మీరొంటే అత్ూొంత్ అభిమాన్ొం త్ో ఉనానరు. మీకు రావటొం లల ఎలాొంటి
ఇబబొందీ ఉొండదు. నావొంత్ర పోయ్త్నొం నేన్ు చేస్ా ాన్ు ‘’అని చపాపరు. భోజన్ొంచేసి ఇకొడ్ే
పడుకుని ఉదయ్ొం వళ్ుమని మరీ మరీ కోరారు . నేన్ు రాతిోపూట ఎకొడ్ా ఉొండన్ు
అరధరాత్యినా అపరాతిో అయినా ఇొంటికి చేరాల్నసొందే అని చపిప ధన్ూవాదాలు త్ల్నపి
బయ్టపడ్ి బజవాడ మీదుగా ఉయ్యూరు చేరే స్రికి రాతిో 11 దాటిొంది . ఇక ఈ విషయ్ొం
మరేచపర య్ాన్ు.
 సెపట ొంె బర్ 5 దిన్ పతిోకలల నాకు జిలాో ఉత్ా మ పోధాననపాధాూయ్ పురస్ాొరొం ఇస్ుాన్నటు
ో
జిలాో విదాూశాఖాధికారి గారు పోకటిొంచారు. నాత్ోపాటు క ొంత్మొంది పోదాననపాధాూయ్యలకు,
బ.ఎడ్, సెకొండరీ త్లుగయపొండ్ిట్ లకూ ఇచాచరు. ఉదయ్ొం స్ూొల్ కు వళ్ుగానే
ఉపాధాూయ్యలు విదాూరుధలూ హరాితి రేకొంత్ో నాకు అభిన్ొందన్లు త్ల్నపారు. అొందరికి
ధన్ూవాదాలు చపాపన్ు. స్ాటఫ్ సెకుటరి వొంటనే డ్ిల్
ో మాస్ాటరు త్ో అసెొంబీో ఏరాపటు చేసి,నాత్ో
పత్ాకావిషొరణ చేయిొంచి విదాూరుధలచే స్ాలూూట్ చేయిొంచారు. నేనద
ే య క దిా సపపు మాటాోడ్ి
కృత్జా త్లు త్ల్నపాన్ు.

త్రాాత్ స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ ఏరాపటు చేయ్మని సెకుటరి కోరిత్ే ఏరాపటు చేశాన్ు.

అపపటికపుపడు గయమాస్ాా అొంజిరడ్ిడ నిగయడ్ివాడ పొంపిొంచి సీాటు హాట్ ఖరీదైన్ మొంచి
శాలువా త్పిపొంచారు. హో టల్ న్ుొంచి టీ వచిచొంది. అొందరూ ఎొంత్ో అభిమాన్ొంగా
ఆపాూయ్ొంగా మాటాోడ్ి శుభా కాొంక్షలు త్ల్నయ్ జేశారు. నేన్ూ ఉచిత్ రీతిలల కృత్జా త్లు
చపాపన్ు. ఆత్రాాత్ పోతి సెక్షన్ వాళ్ళు న్న్ున ఆహాానిొంచి దొండలు వేసి చాకో ట్స పెన్ునలు
ఇచిచ త్మ అభిమాన్ొం చాటుకునానరు. ఒక రకొంగా పులకి౦చి పర య్ాన్ు. న్న్ున త్మ
అభిమాన్ొం గ్రవాలత్ో ఉకిొరి బకిొరి చేశారు. జీవిత్ొం లల మరచి పర లేని స్ొంఘటన్ ఇది.
ఈస్నామన్ొం నిజొంగా మేడూరు హెై స్ూొల్ లల నేన్ు స్ాధిొంచిన్ దానికి గయరిాొంపు. కాని ఇకొడ
వీళ్లు అొంత్ా త్మ అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ కు దకిొన్ అరుదన్
ై గ్రవొం గా భావిొంచారు. న్ూజి
వీడు ఉపవిదాూశాఖాదికారిణన గారు త్ామయ అన్నమాట నిలబటుటకుని, నాకు పురస్ాొరొం
లభిొంచేటో ు చేశారు. వారి స్ౌజనాూనికి కృత్జా త్లు. త్రాాత్ ఆమ మళ్ళు ఏలూరు వళ్ో
పర యిన్టు
ో వినానన్ు. విషర
ణ శరమ గారి త్ోడ్ాపటుకూ కృత్జా త్లు. ఇదే నేన్ు పొ ొందిన్
మొటట మొదటి పోభయత్ా పురస్ాొరొం.

కామన్ హాల్ లల మీటిొంగ్ పెటట ి కమిటీ పెోసడ్

ి ొంట్ శ్రు అడుస్ుమిల్నో రామ బోహమొం గారిని
ఆహాానిొంచి ఉపాధాూయ్ దిననత్సవ కారూకుమొం జరిపాొం. నాకు చిరస్మరణీయ్ స్త్ాొరొం
చేశారు అొందరూకల్నసి. అొందరి మయఖాలలల ఆన్ొందొం పోస్ుపటొంగా కనిపిొంచిొంది. అడ్ాడడలల
చేరిన్ నలరనజులలలపలనే నాకుఈ పురస్ాొరొం రావటొం త్ో, ఇదే అకొడ మొదటి
ఉపాధాూయ్ దిననత్సవొం అయిొంది. అొంటే మొదటి స్త్ాొరొం నాకే జరిగిొంది . ఆ త్రాాత్ే
ఇొంత్కూ మయొందు రాసిన్ కారూకుమాలనీన జరిగాయి. మయొందే నా డబాబ నేన్ు క టుటకోవటొం
ఇషట ొం లేక చాలా ఎపిస్ర డ్ లత్రాాత్ విన్మాొంగా ఈ ఉదొంత్ానిన ఇపుపడు రాశాన్ు.
పురస్ాొరొం ఈ స్ూొల్ లల లభిొంచిన్ొందుకు ఆస్ూొల్ కూ గకపప అనిపిొంచిొంది. ఎవరికి
వాళ్లు త్మకే వచిచన్ొంత్ స్ొంబర పడ్ాడరు. మరిచపర దామనాన మరువలేని స్ొంఘటన్, తీపి
గయరుా ఇది. ఈ ఆన్ొంద స్మయ్ొం లల బడ్ిని అయిదు పీరయ్
ి డుో మాత్ోమే జరిపాొం.

లెకొలమేస్ట ారు రాజుగారు బొందరులల అొందజేసప పురస్ాొరానికి త్ాన్ు కూడ్ా వస్ాాన్ని

త్న్ టి. వి. ఎస్. పెై బొందరు వడదామని అనానరు. స్రేన్ని బయ్లేారాొం. చేరేస్రికి
స్ాయ్ొంత్ోొం నాలుగయ దాటిొంది. ఎకొడ్య హో టల్ లల కాఫీ టిఫన్
ి లు లాగిొంచి పురస్ాొర
పోదేశానికి చేరుకునానొం. ఏ స్ూొల్ లల జరిగిొందయ గయరుా లేదు. ఏరాపటు
ో ఘన్ొం గా చేశారు.
విదాూరుాలత్ో స్ాొంస్ొృతిక కారూకుమాలు చేయిొంచారు. ఆత్రాాత్ ఉపనాూస్ాలు. అపపటి
డ్ి.యి. వో. గారి పపరుకూడ్ా నాకు జాాపకొం లేదు . మయొందు పోధానొపాధాూయ్య లకు
ఆత్రాాత్ బ ఎడ్ లకూ ఆత్రాాత్ మిగిల్నన్ వారికీ చేసన్ ో గయరుా . పుషపహారొం, శాలువా
ి టు
స్రిటఫికేట్ లత్ో జిలాో విదాూశాఖాదిగారు అొందరినీ స్త్ొరిొంచారని జాాపకొం. జిలాోపరిషత్
చైరమన్ శ్రు పిన్నమనేని కోటేశారరావు గారు కూడ్ా వచేచ ఉొంటారని అన్ుక ొంటునాన.
కారూకుమొం చాలా పకడబొందీ గా గాుొండ్ గా జరిగిొంది. అొంత్ా అయిేూస్రికి రాతిో 9 దాటి
ఉొంటుొంది. న్న్ున బస్ స్ాటొండ్ లల ది౦పమని రాజుగారికి చపిప, అకొడ బస్ ఎకిొ ఉయ్యూరు
చేరేస్రికి రాతిో 11 అయి ఉొంటుొంది. మరానడు నేన్ు పురస్ాొరొం అొందుకున్న స్ొందరుొంగా
స్ాటఫ్ కు మొంచి టీపారీట ఇచాచన్ు. విదాూరుధలకు బసెొట్స చాకోలేట్స ఇచిచ వారు చూపిన్
ఆదరాభిమానాలకు పోతిస్పొందన్ త్ల్నయ్జేశా.

నాదారి తీరు -114

బ్బల్బందు ను సతూ రించ లేక్ పోయాం

తెలుగులో బ్బల్సాహితో ం రాసిన్ వారు బహు అరుదుగా ఉనాె రు. శీర చంతా దీకిమతలుగారు
బ్బల్సాహితో ం లో అప్పరవ సృ షి్ చ్చశారు. ’’ల్క్ూ పిడతలు ‘’మొదలైన్ ఆయన్ రచన్లు
బ్బగా వాో పిే చెందాయి. ఆ తరావ త తరం లో బ్బల్బందు శీర బి వి న్రసింహారావు, బ్బల్సాహితో
చక్రవరిి శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ రరావు, స్మంచ రామం అని పిలువబడే శీర స్మంచ శీరరామ
చందర మూరిి ముఖ్యో లు. దాదాపు మూడు నాలుగు దశాబ్బ
ె లు వీరు బ్బల్సాహితీ సృ జన్
చ్చశారు . ఉప్పధ్యో యులుగా, స్కూ ళ్ళ ఇన్న్ ా క్్ర్ గా బ్బల్బందు వృ తిే ధరామ నిె నిరవ హిస్క
ే నే
సాహితో సృ షి్ చ్చసి బ్బల్లు మాట్ట
ా డు కొనే భాషలో రాయటమేకాదు అల్ల పల్క్టమూ చ్చసి
తన్కున్ె సంగ్లత న్ృ తో ప్ప
ర భవానిె రంగరించ వారి హృ దయాల్కు చ్చల్ల దగారయాో రు. శీర
ముదునూరువారు ‘’బ్బల్భారతి ‘’సా
ా పించ అనేక్ క్ధలు ప్పటలు నాటిక్లు రాసి పిల్ాల్తో
వేయించ, రేడియోలో కారో క్రమాలు నిరవ హించ తన్కూ బ్బల్సాహితాో నికి కీరిి పరతిష్లు
సంప్పదించపెటి్’’ బ్బల్ సాహితో చక్రవరిి ‘’అని పించ్చకునాె రు. స్మంచ రామం గారు క్ృ ష్ట
ణ
జిల్ల
ా పరిషత్ లో స్షల్ టీచర్ గా, సమరు
డ లైన్ ఆదరశ పరధ్యనోప్పధ్యో యులుగా , పెరసిడంట్
అవార్వడగా, పరముఖ్యల్యాో రు. కొతేగా పదవి చ్చబట్ట్ హెడ్ మాస్ర్్ కు క్రదీపిక్గా ఆయన్
చన్ె పుసేక్ం రాశారు. మాల్ల౦టివారందరికీ ఆయనా, ఆయన్ పుసేక్ం మారా దరశ క్ం.
యవవ న్ం నుండీ ఆయన్ గొపా క్థకులు వందల్లది క్థల్ను పిల్ాల్కు పెదెల్కోసం రాశారు.
ప్పటలు, చన్ె నాటిక్లుకూడా రాశారు . విజయవాడ రేడియో లో అవి అనేక్సారు
ా పున్ః
పరసారాలు. రామంగారు నాకు, శీర ఆంజనేయ శాసి్ే ి , శీర కోస్కరి ఆదినారాయణ వంటి వారికి
మెంట్టర్.ఆయన్ మాట మాకు సుగ్లరవాజేె . ఇపా టికి సుమారు గా 95 ఏళ్ళళ వచా ఉంట్టయి.
అయిదారు ఏళ్ళ కిరతం వరకు తరచూ క్లుసుకొనే వాళ్ళ ం ఫోన్స లో మాట్ట
ా డుకొనే వాళ్ళ ం.
ఆయన్కు వినికిడి శకిి తగాటం తో కుదరటం లేదు. ఆయన్ సమకాలీన్ సమసో ల్పెై గొపా
క్థలు రాస్తవారు. వృ దా
ధ పో ం లో ఉన్ె సమసో ల్పెై రాస్తవారు. అవి పరచ్చరణ అవగానే లేక్
పరసారం అవగానే నాకు పంపటం నేను కారు
డ మీద మిలీా మీటరు కూడా ఖాళ్ళ లేకుండా నా
సా ందన్ తెల్లయ జేయటం అరిగేది . వెంటనే ఆయన్ ఫోన్స చ్చసి తమ ఆన్ందానిె వో క్ి
పరచ్చవారు.

శీర ప్పల్ంకి శీరరామ చందర మూరిి శీర కే సభా వంటి వారు కూడా బ్బల్సాహితో ం లో అదుు త క్ృ షి
చ్చశారు. తరావ త శీరమతి డి.సుజాతాదేవిని పేర్కూ నాల్ల. ఈమె ఉసామ నియాలో బ్బల్ సాహితో
శాఖ్లో ఉండేవారు. ఉయ్యో రు సాహితీమండల్ల కి ఈమెను ఆహావ నించ క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా
రచయితల్ సంఘం అధో కు
మ లు శీర గుతిేకొండ సుబ్బా రావు గారి ఆధవ రో ం లో ఒక్ న్డివేసవి
సాయంతిం సనామ నించ్చం. ముదునూరు వారిన్న అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ కు ఆహావ నించ ఘన్
సతాూ రం చ్చశాం. సరసభారతి ఏరాా ట్ట చ్చశాక్ వారిని ఉయ్యో రు లో సనామ నించ్చం కూడా.
ఒక్ూ బ్బల్బందు గారినే అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ లో సతూ రించలేక్ పోయిన్ దురదృ ష్ం మాది.

నాకు గా
ర యక్ం వచా న్ దగారనుండి బ్బల్బందు గారి గురించ వింటూ, చదువుతోనేఉనాె ను.
నేను ఉయ్యో రు హెై స్కూ ల్ లో సెైన్స్ మాస్ర్ గా పనిచ్చసు
ే న్ె పుా డు ఆయన్ను ఆహావ నించ,
పిల్ాల్కు ఆయన్చ్చత అదుు త పరసంగానిె వినిపించ గొపా పేరరణ క్ల్లగించ్చం. ఆయన్ సవ రం
బహు సునిె తంగా, ’’ఫెమిన్నైన్స కావ ల్లటీ ‘’తో ఉండటం పరతేో క్ం. ఆయన్ అభిన్యం బహు
విధ్యలుగా చూపరుల్కు ఆక్రమణీయంగా ఉండేది. మాటలు బహుమెతే గా ఉండేవి. ప్పటలు
బహుక్మమ గా ప్పడేవారు. ప్పడుతూ ఆయన్ చ్చస్త అభిన్యం చూస్తే హృ దయాలు
రసప్ప
ా వితమయేో వి. ఎనిె వేల్మంది ఉనాె ఆయన్ పరసంగం అమితంగా ఆక్రిమంచ్చది. నాటో ం
చ్చస్తే అప్ ర చ్చసిన్ట్ట
ా ఉండేది. సక్ల్ క్ళ్ళ వల్ాభుడు ఆయన్. ఆయన్తో మాట్ట
ా డటం ఒక్
ఎడుో కేషన్స అనిపించ్చది. ఉయ్యో రు స్కూ ల్ లో చూసిన్తరావ త మళ్ళళ ఆయనుె ఎక్ూ డా
క్లుసుకోలేదు. క్ల్లసి మాట్ట
ా డాల్ని లోపల్ కోరిక్ గాఢంగా ఉండేది.

అడా
డ డ లో చ్చరిన్ తరావ త బ్బల్బందుగారు గుడివాడలోనే నే విశా
ర ంత జీవితం
గడుపుతన్ె ట్ట
ా పేపరా దావ రా తెల్లసింది. మా సా
్ ఫ్ మెంబరు
ా ఒక్రిదెరిని వారి గురించ వాక్బ్బ
చ్చయమని చెప్పా ను. వారు వివరాలు స్తక్రించ చెప్పా రు. గుడివాడ మెయిన్స ర్లడ్ లో
రండసు
ే ల్ సవ ంత భవన్ం లో వారు ఉంట్టనాె రని వారబ్బా యి, లోక్ల్ స్కూ ల్ లోనో
జిల్ల
ా పరిషత్ స్కూ ల్ లోనో లక్ూ ల్ మేష్ట
్ రు అన్న తెల్లప్పరు. .బ్బల్బందు ను ఎల్లగ్రైనా క్ల్లసి
మాట్ట
ా డి వారిని అడా
డ కు ఆహావ నించ వారి చ్చత విదాో రు
ధ ల్కు పేరరణ క్ల్లగించ్చల్న్ె ది నా
తాపతియం. అందుకే ఇంత తపన్. డిరల్ మాస్ర్ నాగేశవ ర రావు ను వారింటికి వెళ్లా ఫల్లనా
ర్లజు మేము వారిని చూడట్టనికి వసు
ే నాె మని తెల్పమనాె ను. ఆయన్ అల్లగే వెళ్లా వారిని
క్ల్లసి అంగ్లకారం తీసుకునాె డు. ఒక్ ర్లజు సాయంతిం స్కూ ల్ అయాో క్ నేనూ నాగేశవ రావు,
స్తక్ండర్వగేరడ్ వీరభదర రావు క్ల్లసి గుడివాడ వెళ్లా న్రసింహా రావు గారింటికి వెళ్ళ
ా ం. ఆయన్
మమమ ల్లె సాదరంగా ఆహావ నించ్చరు. తేన్న రంగు దేహ చ్చా య వారిది. ముసల్లతన్ం లోనూ
బహు చల్లకీగా ఉనాె రు. ఉయాో ల్బల్ాపెై ఊగుతూ క్నిపించ్చరు. కాఫీ ఫల్హారాలు
ఇపిా ంచ్చరు. వారితో సంభాషణ సాగించ్చం. వారు తమకొచా న్ అవార్డ లు, జరిగిన్
సతాూ రాలు, రచంచన్ బ్బల్సాహితో పుసేకాలు చూపించ తమ పరతిభా సరవ సావ నిె
ఆవిషూ రించ్చరు. అపా టిదాకా వారి గురించ నాకు తెల్లసింది బహు సవ ల్ా ం అని పించంది వారి
శేముషీ వెైభవం సంప్పరిిగా ఇపుా డు అరధమయింది. వారితో మాట్ట
ా డుతూ ఉంట్ట కాల్మే
తెల్లయలేదు. అంత ఆన్ందంగా సమయం గడిచంది. మాకూ వారికీ అనుకూల్మె
ై న్ ర్లజున్
అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ కు విచ్చా సి తమ బహుముఖ్ పరజా
ఞ ప్పటవాల్ను విదాో రు
ధ ల్కు తెల్లయజేసి
వారికి స్కా రిి క్ల్లగించ్చల్ని కోరాం.వారు మా ఆహావ న్ం తమకు ఎంతో సంతృ పిే క్ల్లగించందని
తపా క్ అతి తవ రలోనే వసా
ే న్ని, అది తన్ ధరమ ౦ అని అంగ్లకారం గా తెల్లప్పరు. చ్చల్ల
సంతోషించ్చం ముగు
ా రం. వారికీ క్ృ తజఞతలు తెల్లయజేసి ఇంటికి బయలేెరి వచ్చా శాం.

బ్బల్బందును ఆహావ నించ పేరరణాతమ క్ పరసంగం చ్చయించట్టనికి సా

్ ఫ్ మీటింగ్ పెటి్ అందరి
అంగ్లకారం

తెలుసుకొనాె క్ విదాో రు
ధ ల్కు కూడా అసెంబ్లాలో తెల్లయ బరిస్తే వాళ్ా ఆన్౦దానికి అవధులు
లేవని పించంది. అడా
డ డ కు అతో ంత సమీపం లో గుడివాడ లో ఇంత గొపా లజేండరి పర్ న్స
ఉన్ె ట్ట
ా చ్చల్ల మందికి తెల్లయదు. దీనిె సారధక్ం చ్చసి వారిని ఈ స్కూ ల్ విదాో రు
ధ ల్కు
పరిచయం చ్చసి దానివల్న్ వారికి స్కా రిి క్ల్లగించ్చల్ని ఎంతో ఆలోచంచ్చం. అందరికీ అతో ంత
ఇష్మె
ై న్ కారో క్రమంగా భావించ్చం . కాని మాకు వారిని ఆహావ నించ సనామ నించ్చ అదృ ష్ం
దక్ూ లేదు. మేము వారిని క్ల్లసి వచా న్ కొదిె ర్లజుల్లోనే వారు మరణించ్చరని తెల్లసి
హతాశుల్యాో ం వారి భౌతిక్ కాయానిె దరిశ ంచ నివాళ్ళ ల్రిా ంచ వచ్చా ం. అంతా మన్
చ్చతల్లో లేదు అంట్టరందుకే అనుకోవటమే మనిషిపని. అనుకున్ె వన్నె జరగవు కొనిె
అన్ె ప్పట ఈ వేదాంతం లోంచ వచా ందే.
క్ంకిప్పడు మండల్ం తెనేె రు లో శీర దేవినేని మధుస్కదన్రావు గారు ఉనాె రు. ఆయన్ కు
గన్ె వరం దగార పెద అవటపల్లాలో హెై ట్టక్ట పిరంట్్ సంసా ఉండేది. మంచ మోతబరి. అక్ూ డ
అమెరికా సెైల్ లో గొపా రాజప్ప
ర సాదం క్ట్ట
్ కునాె రు. ఆరా
ా నిక్ట వో వసాయం లోదిట్.
చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ చ్చల్లగా
ర మాల్కు ఆయన్ ఆదరశ ం. క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ సంఘానికి
వెనుె దనుె గా ఉండేవారు. డియివో గారు యేరాా ట్టచ్చస్త పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్
సమావేశానికి ఆయన్ సాా న్్ ర్ గా ఉండేవారు. ఉదయం బ్బరక్ట ఫాస్్ మధ్యో హె భోజం
సాయంకాల్ం సాె క్ట్ అన్నె ఆయనే ఏరాా ట్ట చ్చస్తవారు. విదాో రంగం పెై అంత మకుూ వ
ఉండేది . సమావేశానికి ఎజండా తయారు చ్చయటం, దానికి పేపర్్ పిరపేర్ చ్చయటం అన్నె
ఆయన్ ఇంటి దగారే జరిగేట్ట
ా చూసి అందరిన్న సవ ంత బంధువులుల్లగా చూసుకోనేవారు. వారి
శీరమతి కూడా వారికి అనిె విధ్యల్ల చ్చద్యడు వాద్యడుగా ఉండేవారు. ఆతిధో ం ఇవవ టం అంట్ట
అంత సరదా వారిదెరికీ. శీరమతి పరమీల్లరాణి,నేను, రామ౦ గారు, ఆదినారాయణ, రాజు, విశవ ం
మొదలైన్ వారందరం ఆయన్కు బ్బగా సనిె హితల్ం. తరచూ ఫోన్స లో మాట్ట
ా డుకునేవాళ్ళ ం.
మేమందరం రిట్టైర్ అయినా విదాో సంబంధమె
ై న్ ఏద్య ఒక్ విషయం పెై వారింట్ల
ా సమావేశం
జరిపేవారం. మమమ ల్లె తీసుకువెళ్ాటం దింపటం అక్ూ డ సాప్పట్ట అంతా ఆయన్దే. ఒక్
బయటి వో కిి విదాో విషయాల్లో ఇంత ఆసకిి చూపటం, పరతిఫల్లపేక్ష లేకుండా పనిచ్చయటం
ఆశా రో క్ర విషయం.

మధుస్కదన్రావు గారు తమ తల్లాగారు ‘’దేవినేని సీతారావమమ ఫండేషన్స ‘’సా

ా పించ
ఎన్నె ఉపయోగక్రమె
ై న్ పనులు చ్చసు
ే నాె రు. చ్చల్ల పుసేకాలు ముదిరంచ స్కూ ళ్ళ కు
లైబరర్వల్కు అందించ్చరు. శీరరరమణ రాసిన్ ‘’మిధున్ం ‘’క్థ ను పున్రుమ దిరంచ అందరికీ
అందుబ్బట్టలోకి తెచ్చా రు. బ్బల్బందు అంట్ట ఆయన్కు వల్ామాల్లన్ అభిమాన్ం. బ్బల్బందు
సమగర సాహితాో నిె మూడు భాగాలుగా చ్చల్ల అందంగా ముదిరంచ అందరికీ ఉచతంగా పరతేో క్
నారసంచలో పెటి్ అందజేశారు. ఆవిషూ రణసభకూ మాకు ఆహావ న్ం వస్తే పెై బృ ందం అంతా
వెళ్ళ
ా ం. మొదటిభాగం లో జీవన్ రేఖ్లు, బివి వాో సాలూ, ,బివి గురించ మిత
ి ల్
కొతేవాో సాలు, చల్ంతో లేఖ్లు ఉనాె యి. దీనికి పరముఖ్ చతికారులు సంజీవ దేవ్
ముందుమాట రాశారు. రండవ భాగం లో క్థలు, గేయాలు, గేయనాటిలునాె యి. మూడవ
భాగం లో బ్బల్వాజమ యం, పద విపంచ, ఆందర పదావళ్ల, అమృ తాంశం ఉనాె యి. ఇల్ల
సమగర బ్బల్బందు సాహితో ం ముదిరంచ బ్బల్సాహితో స్కా రిి క్ల్లగించ న్రసి౦హా రావు గారి
ఆతమ కు శాంతి క్ల్లగించ్చరు దేవినేని గారు.

పరపంచ పరసిదధ ఆరిెక్వేతే మా ఉయ్యో రుకు చెందిన్ కాల్లఫోరిె యా వాసి శీరఆరిగప్పడి పేర మ్
చ౦ద్ గారిని ఆహావ నించ 20 08 డిసెంబర్ లో ఉయ్యో రులో సాహితీ మండల్ల తరఫ్లన్ శీర
మె
ై నేని గోప్పల్క్ృ షణ గారి ప్పనిక్ సౌజన్ో సహాయ సహకారాల్తో సనామ ని౦చన్పుడు
దేవినేనిగారు విచ్చా సి మాట్ట
ా డారు. మె
ై నేనిగారితో దేవినేని గారికి గొపా అట్టచ్ మెంట్ ఉండేది.
దేవినేనిగారికి ఆంధరపరదేశ్ విదాో మంతిి సవ ర్వాయ దేవినేని రమణ గారితో ఎంతో సానిె హితో ం
ఉండేది. హెడామ స్ర్్ మీటింగ్ కు రమణ గారిని ఆహావ నించ జయపరదం చ్చయటమేకాదు దాని
సాా న్్ ర్ బ్బధో తకూడా ఆయనే తీసుకునాె రు . విదాో రంగం పెై అభిరుచ, ప్పధ్యో యుల్పెై
ఆయన్కున్ె గౌరవం వెల్క్ట్ లేనివి. మేమందరం రిట్టైర్ అయినా మాకు పేరరక్ శకిిగా ఆయన్
ఉనాె రు. ఇంకా విదాో రంగానికి ఏద్యచ్చయాల్న్ె తపన్ ఆయన్ది. ఇంత మకుూ వ ఉన్ె వారు
ఉండటం అరుద్దైన్ విషయం. మర్కక్ూ సారి బ్బల్బందును బ్బల్ల్కే కాదు సాహితో
పిరయుల్౦దరకు సనిె హితం చ్చసిన్ ఘన్త సాధంచన్ శీర దేవినేని మధుస్కదన్రావు గారికి
అభిన్ందన్ శతం.

నాదారి తీరు -115

బ్బల్ సాహితో చక్రవరిి కి సనామ న్ం

అడా
డ డ హయో ర్ సెక్ండర్వ లో పనిచ్చసి ఇక్ూ డి విదాో రు
ధ ల్ అభుో న్ె తికెై అవిరళ్ క్ృ షి చ్చసి,
ఇంగ్లాష్ లో ఎం. ఏ. చ్చసి ఇంగ్లాష్ లక్ా రర్ గా స్తవల్ందించ రిట్టైరై నూజివీడు కేందరంగా లక్ూ లేన్నిె
స్తవాకారో క్రమాలు నిరవ హించ’’మహాతమ లు న్డచన్ బ్బటలో ‘’అనే ఆతమ క్థ ను విన్మర ంగా
రచంచన్ బ్బల్సాహితో ం లో యెన్లేని క్ృ షి చ్చసిన్ బహుముఖ్ పరజా
ఞ శాల్ల శీర ముదునూరు
వెంక్ట్టశవ రావు గారు. వారి పరభావానిె ఇపా టికీ అడా
డ డ జన్ం చెపుా కుంట్టరు. అల్లంటి
వారిని ఆహావ నించ స్కూ ల్ తరఫ్లన్ సతూ రిస్తే బ్బగుంట్టంది అని పించ౦దినాకు. సా
్ ఫ్ మీటింగ్
పెటి్ అందరి ఆమోదం కోరాను.తపా ని సరిగా చ్చయాల్ల్ ందే న్ని అభిప్ప
ర యం వెల్లబ్బచ్చా రు.
విదాో రు
ధ ల్కూ ఈ విషయానిె అసెంబ్లాలో తెల్లయ జేస్తే వాళ్ళళ అంగ్లక్రించ్చరు.

ఆయన్ నూజి వీడు లో ఉంట్టనాె రు. మా బ్బవమరది ఆన్ంద్ ఏలూరు స్త్ట్ బ్బంక్ట లో పని
చ్చసు
ే నాె డు. ఇదెరికీ మంచ అనుబంధం ఉన్ె ది. క్నుక్ ఆయనుె తీసుకు వచ్చా బ్బధో త మా
వాడి పెై పెట్ట
్ ను. సరే అనాె డు. అపుా డు మర్ల ఆలోచన్ నా మన్సులో మెదిల్లంది.వాడు
గొపా పెయింటర్ క్దా వాడి తో వాడు గ్లసిన్ చతా
ి ల్ ఆర్్ ఎకి్ బిషన్స ఏరాా ట్ట చ్చసి,
పెదెతరగతి పిల్ాలో డా
ర యింగ్ పెయింటింగ్ లో ఆసకిి క్ల్లగిస్తే అతని రాక్సారధక్మవుతంది క్దా
అని పించ అందరి అంగ్లకారం తీసుకుని ఈ కారో క్రమం అంతా ఒక్ సావ తంతిో దినోత్ వం నాడు
ఏరాా ట్ట చ్చశాం. ఏ సంవత్ రం అన్ె ది గురు
ి లేదు. వాళ్లళ దెరికీ ముందే తెల్లప్పం వారూ
బ్బగుందని అనాె రు

ఆర్్ ఎకి్ బిషన్స , డిమానే్్ ి షన్స లసన్స

ఆన్ంద్ , ముదునూరువారిని స్కూ టర్ పెై అడా

డ డ తీసుకు వచ్చా డు. రాగానే సా
్ ఫ్ అందర్వె
పరిచయం చ్చసిఅసెంబ్లా ఏరాా ట్ట చ్చశాం. ముఖ్ో అతిధగా వచా న్ ముదునూరి వారితో
పతాకావిషూ రణ చ్చయించ విదాో రు
ధ ల్చ్చ వారికి గౌరవ వందన్ం చ్చయి౦చ విదాో రు
ధ ల్కు
పేరరణాతమ క్మె
ై న్ పరసంగం చ్చయించ్చం, తరువాత సా
్ ఫ్ అందరు వారిదెరితో క్ల్లసి కాఫీ టిఫిను
ా
చ్చశారు.

తరావ త సెైన్స్ రూమ్ లో మా వాడు వెంట తెచా న్ తాను పెయింట్ చ్చసిన్ చతా
ి ల్ పరదరశ న్
ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చం. విదాో రు
ధ లు ఆసకిిగా అన్నె చూసి చతిలేఖ్న్ం పెై అభి రుచ
ఏరా రచ్చకునాె రు. ఆతరావ త అక్ూ డే అతనితో ఎంత తేల్లక్గా డా
ర యింగ్ గ్లయవచ్చా నో,
యెంత సుల్భంగా చతా
ి లు చతిి౦చవచ్చా నో బోర్డ మీద గ్లస్క
ే , పిల్ాల్ను పరశిె స్క
ే , అడిగిన్
వాటికి చక్ూ ని సమాధ్యనాలు చెబ్బతూ బ్బగా బోధంచ్చడు. పిల్ాల్ందరూ బ్బగా రిసీవ్
చ్చసుకునాె రు. ఏద్య మహా విదో నేరుా కునాె ం అనే ఆన్ందం వాళ్ా ముఖాల్లో పరసుా టంగా
క్నిపించంది. అందరూ మావాడిని అభిన్ందించ మెచ్చా కునాె రు. ఆసకిి ఉన్ె ఉప్పధ్యో యులూ
ప్పల్గ
ా ని సంతృ పిే చెందారు.

ముదునూరు వారికి సతాూ రం

కారఫ్్ రూమ్ అనే కామన్స హాల్ లో మీటింగ్ ఏరాా ట్ట చ్చశాం. దీనిని విదాో రు
ధ లే ఉప్పధ్యో యుల్
స్కచన్ల్తో చక్ూ గా నిరవ హించ్చరు. శీర ముదునూరువారు ముందుగా తన్కు ఈ ప్పఠశాల్తో
ఉన్ె అనుబంధ్యనిె గురు
ి చ్చసుకుని, తరావ త భారత దేశం సావ తంతిం సాధంచట్టనికి పడిన్
ప్పట్ట
ా , పొందిన్ అవమానాలు, మొక్ూ వోని మహాతమ ని పేరరణ, నాయక్తవ ం తో సాధంచన్
విధ్యన్ం అంతా చ్చల్ల నాటకీయంగా సీవ య అనుభవానిె జోడించ పరసంగించ్చరు తరావ త
విదాో రు
ధ లు న్వభారత నిరామ ణం లో నిరవ హించ్చల్ల్ న్ ప్పతి గురించ వాళ్ాకు అరధమె
ై న్ భాషలో
పేరరణాతమ క్ంగా మాట్ట
ా డి విదాో రు
ధ ల్ హృ దయాల్ను ఆక్రిమంచ్చరు. ఆయన్ పరసంగం లో ప్పట,
పదో ం, గ్లతం, గేయం, నాటక్ం అనిె టిని సమప్పళ్ళ లో రంగరించ్చరు. పిల్ాలు మహా మురిసి
పోయారు. ఒక్రక్ంగా ‘’హి కాపి్వేట్టడ్ ది ఆడియెన్స్ ‘’.వారి పరసంగానికి ముందు కొందరు
విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ లు, ఉప్పధ్యో యులూ మాట్ట
ా డారు. అంతకుముందు విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ లు
దేశభకిి గ్లతాల్ను ఆల్పించ కారో క్రమానికి మంచ నేపధో ం క్ల్లగించటం తో ముదునూరు వారి
పరసంగానికి మారాం సుగమం అయింది. .

పిమమ ట ముదునూరు వారిని పరతేో క్ ఆసన్ం పెై కూర్లా బ్జటి్, అనిె తరగతల్ విదాో రిధ
నాయకుల్తో స్కూ ల్ ప్పో పిల్ లీడర్ ల్తో పుషా గుచ్చా లు ఇపిా ంచ్చం. తరావ త సా
్ ఫ్
సెకెరటరి, ఫస్్ అసిసె్ంట్ నేనూ, క్మిటీ పెరసిడంట్ శీర రామబరహమ ౦ గారి తో పుషా హారం
వేయించ, శాలువా క్పిా గంధం ప్పయించ పన్నె రు చల్లా కొంత న్గదు కూడా తాంబూల్ం లో
పెటి్ ఘన్ సతాూ రం చ్చశాం. అల్లగే మా బ్బవమరది ఆన్ంద్ ను కూడా సతూ రించ
గౌరవించ్చం.ఇదెరు పరమాన్ంద భరితల్యాో రు. తాను పని చ్చసిన్ స్కూ ల్ లో ఇంతటి ఘన్
సనామ న్ం తమకు జరిపించన్దుకు పరధ్యనొప్పధ్యో యుడి న్న, ఉప్పధ్యో య బృ ందానిె , విదాో రిధ
గణాన్నె అభిన్ందించ్చరు శీర వెంక్ట్టశవ రరావు గారు. ఇది చరసమ రణీయం అనాె రు. ఆన్ంద్
మాట్ట
ా డుతూ విదాో రు
ధ ల్కు డా
ర యింగ్ చతి లేఖ్న్ం ల్లో ఆసకిి క్ల్లగించ్చ ఆలోచన్ రావటం
దానినిఆచ్చరణలో పెట్టం దానిలో తన్ను భాగసావ మిని చ్చయటం మరువరాని విషయం అన్న
విదాో రు
ధ ల్ క్రమ శిక్షణ, వారు నిరవ హించన్ ప్పతి, నేరుా కోవట్టనికి చూపిన్ శరదా
ధ సకు
ి లు
మెచా దగిన్వని అనాె డు. ఇందుకు ఇక్ూ డి విదాో కుట్టంబం మొతా
ే నిె అభిన్౦దించ్చల్ల
అనాె డు.

నేను మాట్ట
ా డుతూ ఈ ప్పఠశాల్ లో ఏద్దైనా ఒక్ కారో క్రమం తల్బ్జడితే దానిె దిగివ జయం
చ్చయట్టనికి అందరూ బ్బగా క్ృ షి చ్చసా
ే రని చక్ూ ని సమన్వ యము ఉండటం వల్న్నే ఇల్లంటి
కారో క్రమాలు చ్చయగలుగుతనాె మని, అందరి సహకారం మరువలేనిదని ముఖ్ో ంగా లేడీ
టీచరు
ా బ్బగా ముందుకు వచా సహక్రిసు
ే నాె రని, క్మిటీ సహకారం కూడా గొపా గా
ఉంట్టందని అందరికీ ధన్ో వాదాలు తెల్లయ జేశాను.

తరావ త ఆన్ంద్, ముదునూరు వారు నూజి వీడు బయలేెరి వెళ్ళళ రు. మేమందరం ఇళ్ళ కు
చ్చరుకునాె ం.

ముదునూరు వారికి ఉయ్యో రు లో సరసభారతి సనామ న్ం

ఉయ్యో రు లో 24-11-2009 న్సరసభారతి సాహితో సాంసూ ృ తిక్ సంసాను నా అధో క్షతన్

ఏరాా ట్ట చ్చసి, మొదటి కారో క్రమం గా శీరమతి సింగరాజు క్ల్లో ణి గారి చ్చ’’సంగ్లత విభావరి
‘’.నిరవ హించ్చం. 29 వ కారో క్రమగా 27-9-20 11 మంగళ్వారం శీరసువరా ల్లన్ెనేయసావ మి
దేవాల్యం లో బ్బల్ సాహితో చక్రవరిి, 88 ఏళ్ళ ముదుసల్ల శీర ముదునూరు వేంక్ట్టశవ ర
రావు గారిని సనామ నించ్చం. మా బ్బవమరది ఆన్ంద్ తో వీరిని సభకు పరిచయం చ్చయించ్చం.
సరసవ తీ పుతా
ి శీర నున్ె అనా
ె రావు, బ్బల్సాహితో ం లో క్ృ షి చ్చసన్ శీరమతి భమిడి ప్పటి
బ్బల్ల తిిపుర సుందరి , సా
ా నిక్ అమరవాణి హెై స్కూ ల్ పిరని్ ప్పల్ శీర పి.వి. నాగరాజు ఆతీమ య
అతిధులు. వివిధ ప్పథశాల్ విదాో రు
ధ ల్కు ‘’పదో మక్రందం ‘’పోటీలు నిరవ హించ
గ్రలుపొందిన్వారికి ముదునూరు వారితో బహుమతల్లపిా ంచ్చం. ఈబహుమతల్కు
సాా న్్ ర్ పరముఖ్ క్వయితిి, క్థా రచయితిి శీరమతి కోప్పరి పుష్టా దేవి.

ముందుగా శీర వెంక్ట్టశవ రావు గారిని అరా కుల్తో ఆల్య మరాో దతో సతూ రింప
జేశాం,తరావ త సరసభారతి చందన్ తాంబూల్లలు నూతన్ వసా
ే ి లు శాలువా పుషా హారం
న్గదు కానుక్ ల్తో ఘన్ంగా సతూ రించ్చం. అల్లగే ఆన్ంద్ కు కూడా చ్చశాం. ఇదెరూ
హెైదరాబ్బద్ నుంచ ఉదయమే వచ్చా రు. మా ఇంట్ల
ా భోజనాదికాలు ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చం.
ముదునూరు వారు పొందిన్ ఆన్ందం వరణనాతీతం. తమ ఆన్ందాను భూతిని క్నుల్ చ్చమరుా
తో గొపా గా సా ందించ చెప్పా రు. మాకూ ఇదొక్ మధురసమ ృ తి గా మిగిల్లంది. రాతిికి ఇదెరూ
హెైదరాబ్బద్ వెళ్లా పోయారు. ఆతరావ త చ్చల్లకాల్ం వారితో ఫోన్స సంభాషణ చ్చశాను. వారి
పుసేకాలు నాకు పంపేవారు. సరసభారతి పుసేకాలు వారికి పంపేవాడిని.

ఆరేళ్ళ కిరతం మా బ్బవమరది ఆన్ంద్ కుమారి సా ందన్ వివాహం హెైదరాబ్బద్య

ా జరిగితే వన్సాల్ల
పురం లో ఉన్ె వెంక్ట్టశవ రావు గారిని కారులో వివాహ వేదిక్ను నేనే వెళ్లా తీసుకు వచ్చా ను.
ఆశీసు్ లు కానుక్ అందించ వారు వారబ్బా యి తో తిరిగి కారులో వెళ్లా పోయారు. అదే చవరి
సారి చూడటం. ఆతరావ త కొదిెకాల్ం ఫోనో
ా మాట్ట
ా డుకొనాె ం నాలుగేళ్ళ నుంచ అదీ లేదు.
ఇపా టికి వారికి 96 సంవత్ రాల్ వయసు ఉంట్టంది. ఆర్లగో ం చ్చల్ల జాగరతేగా
చూసుకొంట్టరు. వారు నాకు అందజేసిన్ ‘’మహాతమ లు న్డిచన్ బ్బటలో ‘’అనే ఆతమ గరంధం
చదివి నాసా ందన్ను న్నట్ లో ‘’ముదిమి లోనూ యవవ నోతా్ హి-శీరముదునూరు
వెంక్ట్టశవ రావు ‘’ అనే శీరిమక్తో 6 ఎపిస్డు
ా రాసి అందరికీ పంపి పిరంట్ అవుట్ తీసి వారికి
పంపిస్తే మహదాన్ందం పొంది వెంటనే ఫోనో
ా న్నుె అభిన్ందించన్ సహృ దయ మూరిి.
అందులో మొదటి భాగం లో ఉన్ె మొదటి పేరాలు మీకోసం –

‘’క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా ముదునూరు గా
ర మసు
ే లు, బ్బల్సాహితో ం లో దశాబ్బ
ె ల్ప్పట్ట క్ృ షి చ్చసి,
అంతలేని బ్బల్సాహితాో నిె సృ షి్ంచ,ఊరూరా ‘’బ్బల్భారతి ‘’సా
ా పించ, ఆకాశవాణి
బ్బల్కారో క్రమాల్ను రండు దశాబ్బ
ె లు నిరవ హించ, ఆంగా అధ్యో పకులుగా శాఖాధపతి గా
స్తవల్ందించ, ఆంగా –తెలుగు నిఘంట్టవును అసహాయ శూరులుగా తానొక్ూ రే నిరిమ ంచ, తన్
సీవ య చరితిను చ్చరితిిక్ నేపధో ంగా రచంచ, బహు గరంథ క్రిలుగా పరసిదిధ చెంది, సమాజ
స్తవలో ధనుో లైన్ ‘’బ్బల్ సాహితో చక్రవరిి ‘’బిరుదాంకితలు శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ రరావు
గారు – 88 ఏళ్ళ వృ దు
ధ డు. వృ దా
ధ పో ం రండో బ్బల్ో ం అనాె రు క్దా. అందుక్ని బ్బలుడే.
అయితే, ఆయన్ నితో జీవితం కిరయా శీల్తవ ం, సామాజిక్ స్తవ, నిరంతర పఠన్ం, ర్లజుకు
క్న్నసం పన్నె ండు గంటల్ రచనా వాో సంగం, ఈ వృ దా
ధ పో ం లో,గమనిస్తే, ఆయన్ నితో
యౌవనుడు గా క్ని పిసా
ే రు. ముఖ్ం పెై ముడుతలు వచా నా, క్ళ్ళళ తెల్ాబడు
తనాె ,అందులో విజా
ఞ న్ జోో తి పరకాశించటం, పరసరించటం చూసా
ే ం. ఒక్ రాజకీయ
నాయకుడో, సంఘ సంసూ ర్ల
ి , సామాజిక్ కారో కార్ల
ి , ఉతేమ ఉప్పధ్యో యుడో,నిరవ హించ
వల్సిన్ కారో క్రమాల్ను అనిె టిన్న, తానొక్ూ డే, కొదిె మంది సహాయం తో,నిరవ హించన్ ,
అనుక్షణ కారో క్రి, .ఆ నిరవ హణ లో అలుపు లేదు, విశా
ర ంతి లేదు. అకుంఠిత దీక్ష, సమాజ
స్తవా తపన్ ఉతేమ బోధ న్ంది౦చ్చల్న్ె ఆరాటం, తన్ చ్చటూ
్ వున్ె సమాజం తన్ తో ప్పట్ట
అనిె రంగాలో
ా అగరగామి గాఉండాల్న్ె ఆకాంక్ష, సంప్పరణ వికాసం తో, జీవితాలు వెల్గా
ల్న్ె దృ ఢ సంక్ల్ా ం ఆయనుె , ఎనిె అవాంతరాలు వచా నా తట్ట
్ కొని నిల్బడేట్ట
ా చ్చసింది.
.సమాజం లో అనిె వరా
ా లు, కుల్లలు, ఆబ్బల్ వృ దు
ధ లు తన్ వాళ్ళళ అనే విశాల్ దృ క్ా ధం,
ఆయనుె అందరి క్ంట్ట అగేరసరుడిని చ్చసింది. ఆయన్ సాధంచన్ విజయాలు ఇనోె , అనోె
కావు. ఎక్ూ డ ఏ పరిసిాతల్లో సమాజానికి తాను అవసరమె
ై తే అక్ూ డ ఆయన్ పరతో క్షం.
న్నతికి, నిర్వు తికి,పేరుగా నిల్లచ,వో కిితవ ం తో, జీవితానిె పండించ్చకొని, ”బహుజన్ హితాయ
-బహుజన్ సుఖాయ ”గా జీవితం గడుపుతూ, అందరిని పేరమ, ఆప్పో యత, మమతాను
రాగాల్ తో, తన్ వాళ్ళ ను చ్చసు కోని, తన్ వాకేూ వేద వాకుూ గా అందరు భావించ్చ స్కఫ రిిని
క్లుగ జేసి సక్ల్ క్ళ్ళ రహసాో ల్ను అవగాహన్ చ్చసుకొని,ఇతరుల్కు తెల్లయ జపిా ,
పెదెన్ె గా గురిింప బడి, తాను చ్చసిన్ దేద్య, మహతాూ రో ం అన్న, సమాజ స్తవ అన్న భావించక్,
అదొక్ మాన్వ ధరమ ంగా, క్న్నస విధగా భావించ, తన్ మారా
ా న్ తాను న్డుస్క
ే , పేరరణ పొందిన్
వారిని తన్తో క్లుపు కొంట్ట, దేవ షం, అస్కయ, అహంకారం కోపతాప్పల్కు, అతీతం గా,
అజాత శత
ి తవ ం తో, వో వహరిస్క
ే , తాను న్మిమ న్ ”రాముని ”బంట్ట గా వో వహరిస్క
ే ,
కుట్టంబ్బనికీ, గా
ర మానికీ, పరిసర పరదేశాల్వారికీ, తల్లో నాలుక్ గా న్డుస్క
ే , పెదెరికానిె నిల్
బ్జట్ట
్ కుంటూ, ఆదరశ ం లో, ఏమాతిం అట్ట ఇట్ట లేక్ న్వో , సవో పథగామి గా వుంటూ, బ్బల్
సాహితో స్తవ లో ధనుో లై, యువకుల్కు ఉతాా హ ప్పత
ి లై, తోటి ఉప్పధ్యో యుల్కు ఆదరశ
మూరిి యె
ై , విశా
ర ంత ఉప్పధ్యో యులైనా, అవిశా
ర ంత క్ృ షి చ్చసు
ే న్ె వారు,క్రమ యోగి, కిరయా
శీల్ల, ”బ్బల్ సాహితో చక్ర వరిి, మానుో లు శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ ర రావు.

శీర ముదునూరు వెంక్ట్టశవ ర రావు గారిది ఓకే పరతేో క్ స్కూ ల్ అఫ్ థాట్. ఆయన్ ఒక్ విశవ
విదాో ల్యం. knowledge pool. జా
ఞ న్ ఖ్ని. విశుదధ మన్సుూ లు. నిరామయ జీవి. నిర పేక్ష
కారో శూరుడు. ఆయన్జీవితానిె అరధం చ్చసు కోవ ట్టనికి,ఆయన్ వివిధ దశలో
ా చ్చబటి్న్
కారో క్రమాల్నుపరామరిశ ంచట్టనికి, , ఆదరశ శిఖ్రా ర్లహణ౦ చ్చయ ట్టనికీ ఆయన్
జీవితానిె అధో యన్ం చ్చయాల్ల్ ందే. ఆయన్ రచనా శైల్ల, నిరాడంబరం., మెతేని ప్పల్ మీద
న్డుసు
ే న్ె ట్ట
ా ంట్టంది. . ఏది చెపిా నా సుతి మెతే గా,స్కటిగా మన్సుకు తాకేట్ట
ా చెపా టం
ఆయన్ పరతేో క్త. పదాడంబరం వుండదు. ఎకుూ వ తకుూ వలుండవు. అతిశయోకు
ి ల్కు
దూరం. యదారధ వాది-కాని లోక్ విర్లధ మాతిం కాక్ పోవట౦ఆయన్ పరతేో క్త. అదే ఆయన్
విశిష్ వో కిితవ ం. ఆయన్ కారో క్రమాల్ను,,జీవితం తో అనుసంధ్యన్ం చ్చస్క
ే , వివిధ దశల్ లో
వింగడించ తెలుసు కొందాం’’

నా దారి తీరు -116

స్మరుారాలెన్
ై ఉపవిదాూ శాఖాదికారిణన శ్రుమతి ఇొందీవరొం గారు

నాదారి తీరు -115 ఎపిస్ర డ్ బాలస్ాహిత్ూ చకువరిా శ్రు మయదున్ూరు వొంకటేశారరావు గారి
గయరిొంచి 2018 జూన్ 12 న్ రాశాన్ు. స్ుమారు 9నలలత్రాాత్ 116 త్ో మళ్ళు
క న్స్ాగిస్ా ునానన్ు.

శ్రు మతి ఇొందీవరొం గారి స్రా స్మరధత్ విని నేన్ు మేడూరు న్ుొంచి కావాలని గయడ్ివాడ
ై మిక్ పరసనాల్నటి. ఆమ
డ్ివిజన్ అడ్ాడడ కు వచాచన్ని ఇదివరకే రాశాన్ు. ఆవిడ చాలా డ్న్
పని చేసిన్ కాలొం గయడ్ివాడ జోన్ జిలాోలల అనిన జోన్ లకొంటే మయొందు ఉొండటమేకాదు
ఆదరశొంగా ఉొండ్ేది. అకొడ్ి హెడ్ మాస్ట రోత్ో స్నినహిత్ పరిచయ్ొం స్బజ క్ట టీచరో స్మరధత్
ఆమకు బాగా త్లుస్ు. వారిసపవలు విదాూ వాూపిా కి ఎలా విని యోగిొంచుకోవాలల బాగా
త్ల్నసిన్ ఆఫీస్ర్ ఆమ. ఫూ
ి ట్ ఫుల్ డ్ిస్ొషన్స త్ో ఆమ విజయ్ాలు స్ాధిొంచారు. పరీక్షల
నిరాహణ, స్ూొళ్ున్ు స్మరధవొంత్ొంగా పని చేయిొంచటొం, గకపప పరూవేక్షణ వారిిక త్నిఖీలు,
 ా త్నిఖీలత్ో డ్ివిజన్ అొంత్ా ఎపుపడూ అపోమత్ా ొంగా ఉొండ్ేది . స్ూొల్ కాొంపెో క్స ల
అకస్ామత్ర
నిరాహణ బాగా ఉొండ్ేది. స్బజ క్ట టీచర్స కు ఓరిఎొంటేషన్ కాోస్ుల నిరాహణ
అరధవొంత్ొంగా ఉొండ్ేది. గయడ్ివాడ కాలేజీ లెకచరరో స్హాయ్ స్హకారాలత్ో స్బజ క్ట టీచర్స కు
మొంచి నైపుణూొం అొందిొంచేవారు. స్మరుధలెన్
ై హెడ్ మాస్ట రో ు శ్రు జోశుూల స్ూరూనారాయ్ణ
మయరిా గారు వొంటి వారి అన్ుభవానిన విదాూభి వృదిధకి చకొగా వినియోగిొంఛి గ్రవిొంచేవారు,
ై ఉపాధాూయ్యలు హెడ్ామస్ట ర్ . ఆయ్న్ పని చేసన్
మయరిాగారు ఇొంగిోష్ లల మహా నిపుణయలెన్ ి
అొంగలూరు హెై స్ూొల్ సెొంట్ పరసొంట్ రిజల్ట ్ త్ో జిలాోలలనే ఆదరశ పాఠశాలగా
గయరిాొంపబడ్ిొంది. ఒక రకొంగా ఆయ్న్త్ో మాటాోడటమే ఒక ఎడుూకేషన్. ఎననన
విషయ్ాలు మన్ొం గుహి౦చి రిఫష్
ెో అవుత్ాొం. అొందరిని ఆదరొంగా చూసి మరాూదగా
మాటాోడటొం ఆయ్న్ స్హజ స్ాభావొం. మయరీాభవిొంచిన్ స్ౌజన్ూ మయరిా మయరిాగారు. ఆయ్న్
త్ో నాకు మొంచి పరిచయ్మేరపడ్ిొంది. వారు నాకు స్నినహిత్రలయ్ాూరు . ఇది గయడ్ివాడ
డ్ివిజన్ కు నేన్ు రావటొం వలన్ మాత్ోమే జరిగిొంది.

ఇొందీవరొం గారిని మా అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ వారిిక త్నిఖీకి ఆహాానిొంచాొం. పానల్ టీచర్స
న్ు నియ్మిొంచి ఆమ ఇనసెక్షన్ కు వచాచరు. అొంత్ా స్వూొంగా ఉొందని స్ొంత్ోషిొంచి
మచాచరు. అపపటిన్ుొంచి ఆమ నాపెై పోత్ేూక అభిమాన్ొం కన్పరచేవారు. నేన్ు ఎపుపడు
ఎకొడమాటాోడ్ినా ఇొందీవరొంగారి స్మరధత్ చూసప అడ్ాడడ వచాచన్ు అని
చపపపవాడ్ిని.గయడ్ివాడలల జరిగే డ్ివిజన్ హెడ్ మాస్ట రో స్మావేశొం లల సెైన్స ఇొంగీోష్ టీచర్స
స్మావేశొం లల నాత్ో మాటాోడ్ిొంచేవారు. నేన్ు పోతిదీ ననట్స రాస్ుకోనేవాడ్ిని. దానిన
ఆధారొంగా మాటాోడ్ే వాడ్ిని. కన్ుక స్మావేశొం లల ఎవరవరు ఏమి మాటాోడ్ిొంది మొత్ా ొం
మీద స్మావేశ మయఖూన్నిరణయ్ాలేమిటి అనీన పూస్ గయచిచన్టు
ో చపపపవాడ్ిని .
అపపటిన్ుొంచి నేన్ు రిటర్
ెై అయిేదాకా నాకే ఈ బాధూత్ఆమ ఆమత్రాత్ వచిచన్ ఉప విదాూ
శాఖాధికారులు కూడ్ా అపపగిొంచేవారు. అలాగే జిలాోపరిషత్ చైరమన్ గారి ఆధారూ౦ లల న్ూ
డ్ియివో గారి ఆధారూొం లల జరిగే పోధాననపాధాూయ్యల స్మావేశొం లలన్ూ నాత్ోనే అనిన
విషయ్ాలు చపిపొంచేవారు. అదొంత్ా నాకు చాలా ఆన్ొందొంగా హుషారుగా బాధూత్గా ఉొండ్ేది.
స్ాటి వారు న్న్ున అభిమాని౦చ టానికి, నాత్ో స్నినహిత్రలవటానికి కారణాలు కూడ్ా
అయ్ాూయి.
 గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లల ఇొందీవరొం గారికి స్నినహిత్రలెన్
ై హెడ్ మాస్ట రో ు బలత్వోలు
హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు పోభాకరరావు, టౌన్ హెై స్ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు న్రాు వొంకటేశారరావు, శ్రు పొ టిట
శ్రురామయలు హెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్ జోశుూలమయరిాగారిత్ో పాటు ఉొండ్ేవారు.

పపెపట్ షర నిరాహిొంచే కాుఫ్టట మాస్ట ర్ శ్రు త్ాత్ా రమేష్ బాబయ న్ు పోత్ేూక శిక్షణ కోస్ొం
పొంపిొంచి అత్ని సపవలు అనిన స్ూొళ్ుకు అొందిొంచేటో ు షర లు ఏరాపటు చేయిొంచేవారు. ఇకొడ్ే
అత్నిత్ో పరిచయ్మై ఆత్రాాత్ ఉయ్యూరు స్ాహితీమొండల్నకి, స్రస్భారతి కారూ
కుమాలకు కవి స్మేమళ్ణాలకుఆహాానిసపా వచేచవాడు, కృషాణ జిలాో రచయిత్ల స్ొంఘానికి
కోశాధికారిగా ఉొండ్ేవాడు. జాతీయ్ స్భ, మొదటి పోపొంచ త్లుగయ రచయిత్లస్భ లకు
మేమిదా రొం కల్నసిపని చేశాొం కూడ్ా. విజయ్వాడ రేడ్ియో సపటషన్ డ్ైరకటర్ మాన్ూశ్రు మొంగళ్
గిరి ఆదిత్ూపోస్ాద్ గారిత్ో చాలా స్ానినహిత్ూొం ఉొండ్ేది. ఆయ్న్ జీవిత్ చరిత్ో అత్డు
రాస్ుాన్నటు
ో పోస్ాద్ గారే నాకు చపాపరు. ఉయ్యూరులల మా స్ువరచలాన్జ నయ్
ే స్ాామి
దేవాలయ్ొం లలజరిగిన్ స్రస్భారతి కారూకుమొం లల ఆదిత్ూపోస్ాద్ గారు రొండుగొంటలసపపు
త్లుగయపాట పుటుటక గయరిొంచి స్ర దాహరణొంగా వీన్ుల విొందన్
ై స్ొంగీత్౦ త్ో
మాటాోడ్ిన్పుపడు కూడ్ా అత్డు వచాచడు. చాలా కవిత్ా స్ొంపుటులు రాసి పోచురిొంచాడు.
రేడ్ియోలల చాలా పోస్ొంగాలు చేశాడు. నేన్ు రిటెైరయ్ాూక ఉయ్యూరు ఫ్రో రా స్ూొల్ లల
అడ్ిమనిసపటష
ా న్ ఆఫీస్ర్ గా 2000 న్ుొండ్ి 2002వరకు పని చేసన్
ి కాలొం లల అత్నిన
ఆహాానిొంచి పపెపట్ షర ఏరాపటు చేయిొంచాన్ు. కుటుొంబొంత్ో వచిచ చేసి మపుప పొ ొందాడు.
కేన్సర్ స్ర కి దానిత్ో పర రాటొం చేసి అొందరికీ పతిోకామయఖొంగా ధైరూొం చపిప స్ుమారు
మయడ్ేళ్ోకిుత్ొం మరణన౦చాడు. ఇలాొంటి మరికలాోొంటి వారి నొందరినన ఇొందీవరొం గారు
త్య్ారు చేశారు. ఈ విధొంగా గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ ఇొందీవరొంగారి హయ్ాొం లల నిత్ూకళాూణొం
పచచత్ోరణొంగా అభి వృదిధ మయడు పూవులు ఆరుకాయ్లులాగా ఉొండ్ేది.

శ్రుమతి ఇొందీవరొం గారు గయడ్ివాడలలనే రిటెైరయ్ాూరు. ఆమ వీడ్య ొలు అభిన్ొందన్ స్భ

పొ టిట శ్రురామయలు హెస్
ై ూొల్ లలస్ాయ్ొం వేళ్ చాలా ఘన్ొంగా నిరాహిొంచారు. అనిన
స్ూొళ్ు హెడ్ మాస్ట రో ు హాజరయ్ాూరు. పటుట చీరలు పుషపహారాలు ఆతీమయ్
బహుమత్రలత్ో న్భయత్ో గా జరిగిన్ కారూకుమొం లల జిలాోపరి షత్ చైరమన్ డ్ియివో గారుో
వేదికన్లొంకరిొంచి ఇొందీవరొంగారిని ఘన్ొంగా స్త్ొరిొంచి ఆమ విదాూ సపవన్ు స్మరధత్న్ు
బహుధా పోశొంసిొంచారు. ఆమ కూడ్ా త్న్కు గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ అొంటే పోత్ూే కమైన్
అభిమాన్మని ఇకొడ్ివిదాూ కుటుొంబొం స్రా స్రధవొంత్మన్
ై దని అొందువలలన్నే ఏదైనా
అదుుత్ాలు స్ాధిొంచాబడ్ాడయి అొంటే వారొందరి స్హాయ్ స్హాకారాలవలన్నే ఇొంత్టి పోగతి
లభిొంచిొందని చపాపరు . గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ త్న్ ఆరవ పాోణొంగా పని చేశాన్ని ఇకొడ
స్ాధిొంచిొంది అొంత్ా ఈ డ్ివిజన్ కే అొంకిత్ొం అనీ అనానరు. త్మలాొంటి వారు ఎొందరన వస్ూ
ా
ఉొంటారు పర త్ూ ఉొంటారు. కాని నిరొంత్రొం విదూ మీద విదాూరుధల అభి వృదిధమీద దృషిట
ఉొంచిత్ే ఎవరైనా ఏదన
ై ా స్ాధిొంచవచుచ అొంటల త్న్కు ఈ డ్ివిజన్ లల అొందిొంచిన్
స్హకారానికి డ్ిపార్ట మొంట్ కు హెడ్ మాస్ట రోకు ఉపాధాూయ్యలకు కృత్జా త్లు త్ల్నయ్
జేశారు. ఉత్ేా జకరమైన్ ఆమ పోస్ొంగొం అొందరినీ ఆకటుటక ని ఆమ కృషికి ఆన్ొంద బాషాపలు
రాల్నపొంచిొంది .

శ్రుమతి ఇొందీవరొంగారి గయడ్ివాడ డ్ివిజన్ లలని అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ లల హెడ్ మాస్ట ర్ గా
పని చేస్ా ున్నొందుకు గరా కారణొం అయిొంది.ఆమ పోభావొం నాపెై చాలా ఉొంది. .

నా దారి తీరు -117

పదవ త్రగతి పరీక్షల డ్ిపార్ట మొంటల్ ఆఫీస్ర్ గా

అడ్ాడడ హెస్
ై ూొల్ లల హెడ్ మాస్ట ర్ గా చేరి, 1998 జూన్ లల రిటెైరయిేూ దాకా పోతి స్ొంవత్సరొం
ఏదయ ఒక స్ూొల్ లల పదవత్రగతి మారిచ పబో క్ పరీక్షలకు, సెపట ొంె బర్ స్పిో మొంటరి
పరీక్షలకు డ్ిపారటమొంట్ ఆఫీస్ర్ గా డ్ి.యి.వో. ఆఫీస్ న్ుొంచి నియ్ామక ఉత్ా రుాలు రావటొం,
నేన్ు పని చేయ్టొం జరిగిొంది. ఎకుొవ స్ారుో గయడ్ివాడలలనే డూూటీ పడ్ిొంది. అొందులల టౌన్
హెై స్ూొల్ లల ఏలూరు రనడ్ లల ఉన్న మిషన్ హెైస్ూొల్ లల, మాొంటిస్ొ సరి ఇొంగిోష్
మీడ్ియ్ొం, ఆొంధోన్లొంద మయనిసిపల్ హెై స్ూొల్స లల చాలా స్ారుో , పామరుు అసిససి లల
ఒకటి రొండుస్ారుో ఉయ్యూరు విఆర్ కే ఎొం హెస్
ై ూొల్ లల ఒకస్ారి చేశాన్ు. చివరిస్ారిగా
1998 మారిచ పరీక్షలకు ఎలమరుు హెైస్ూొల్ లల చేశాన్ు. ఎకొడ చేసినా చాలా సిటక్
ా ట గా
పరీక్షలు నిరాహిొంచి డ్ిపార్ట మొంట్ నాపెై ఉొంచిన్ న్మమకానికి పూరిా నాూయ్ొం చేశాన్ు.
గయడ్ివాడ విశాభారతి లల అస్సలు డూూటీ పడలేదు. బహుశా పడకుొండ్ా వాళ్లు
మయిొంటెన్
ై చేసినా చేసి ఉొండచుచ. డ్ియివో ఆఫీస్ చుటల
ట తిరగటొం డూూటీ
వేయిొంచుకోవటొం క ొందరి పనిగా ఉొండ్ేది. అకేొడ్ేవరన గయమాస్ాాన్ు మొంచి చేస్ుక ొంటే
‘’ఆమాూయ్ాము’’ ఇసపా కావాల్నసన్ చనట డూూటీ పడ్ేది. నాకు అస్లు ఆ ధయ రణే లేదు. డూూటీ
పడ్ిత్ే స్ొంత్ోషొం పడకపర త్ే మరీ స్ొంత్ోషొం టెైపు నేన్ు. కన్ుక దానిన గయరిొంచి బొంగ ఎపుపడూ
లేదు. పడ్ిన్పుపడు నికొచిచగా చేయ్టమే నాపని. కన్ుక స్ూొల్ వాళ్లు భయ్పడ్ి నాకు
పడకుొండ్ా జాగుత్ా పడ్ిన్ స్ొందరాులుకూడ్ా ఉనానయి. అనీన చూస్ూ
ా లగొంగకుొండ్ా
స్మరధొంగా చేశాన్ు. అొందరినీ స్మాన్ొంగా చూడటొం, పోలలభాలకు లగొంగక పర వటొం నేన్ు
న్డ్ిచిన్దారి. అదే నాకు రహదారి అనిపిొంచిొంది. చివర స్ారిగా ఎలమరుు లల డూూటీ కతిా
మీద స్ామయ గానే ఉొంది. అది కాపీలకు పెదాపపరు. కన్ున కపిప మాయ్ చేసప వారకుొవ. హెడ్
మాస్ట ర్ కూడ్ా మొంచి రిజల్ట కోస్ొం కకుొరిా పడటొం అలవాటే న్ని చాలా కాలొంగా
విొంటునానన్ు. శ్రు హన్ుమొంత్రావు హెడ్ మాస్ట ర్ అని గయరుా. ఆయ్న్ ఎొం.ఇ. వో. చేసి
మళ్ళు హెచ్ ఎొం. ఏొం. గా వచాచడు. అకొడ్ే కాశ్ర విశావిదాూలయ్ొం లల స్ొంస్ొృత్ పొ ో ఫెస్ర్
గా ఉన్నడ్ా. శ్రు గబబత్ ఆొంజనేయ్ శాసిా గ
ి ారిలో ు హెడ్ామస్ట ర్ ఒక రనజు చూపిొంచిన్ జాాపకొం
అపపటికి ఆయ్న్ గయరిొంచి నాకు అస్సలు త్ల్నయ్దు. ఎకొడ డూూటీ పడ్ినా ఉయ్యూరు
న్ుొంచే వళ్ుటొం అలవాటు. పర లీస్ సపటషన్ న్ుొండ్ి పోశన పత్ాోలు హెడ్ామస్ట ర్ నేన్ూ జాయిొంట్
గా ఏ రనజు కా రనజు తీస్ుకోవాల్న. దానికో రిజిస్ట ర్ దానిలల స్ొంత్కాలు హడ్ావిడ్ి ఉొంటుొంది.
కాసిచన్ పపపరుో రొండు దఫాలుగా డ్ివివో ఆఫీస్ పొంపిణీ చేస్ా ుొంది. ఆ స్మయ్ానికి
డ్ిపారటమొంట్ ఆఫీస్ర్ హెడ్ మాస్ట ర్ వళ్ో రిసవ్
ీ చేస్ుక ని వరిఫెై చేస్ుక ని పెదా పెదా రేకు
పెటట ల
ె లల పెటట ి సీలు వేయ్ాల్న. ఏ రనజు పపపర్ ఆ రనజు ఒక గొంటమయొందు అొందులలొంచి
జాయిొంట్ గా తీస్ు పర లీస్ ఎస్ాొర్ట త్ో హెై స్ూొల్ కు తీస్ుకువళ్ు అకొడ ఇన్ుపబీరువాలల
భదోొం చేసి పరీక్ష పాోరొంభానికి పావుగొంట మయొందు ఇనిాజిలేటరో స్ొంత్కాలు పాకట్స పెై
పెటట ొంి చి రిజిస్ట ర్ మయిన్ టెన్
ై చేసి అపుపడు ఓపెన్ చేయ్ాల్న. ఏ రూమ్ కు ఎనిన పపపరుో
ఇవాాలల మయొందే త్లుస్ుా౦ది కన్ుక ఆపోకారొం పెటట ి మిగిల్నన్ పపపరుో కవర్ లల పెటట స
ే ి
అక్ొంట్ రాసి ఇదా రూ స్ొంత్కొం చేసి మళ్ళు బీరువాలల పెటట ాల్న. బట్ పపపర్ ఒక పావుగొంట
మయ౦దుమాత్ోమే ఓపెన్ చేసి రూమ్స కు డ్ిసట బ
ి ా యూట్ చేయ్ాల్న. వీటిపెై స్ూొల్ స్ాటొంప్
వేయిొంచాల్న. అలాగే ఆన్సర్ పపపర్స పెై స్ూొల్ స్ాటొంప్ ఇనిాజి లేటర్ స్ొంత్కొం ఉొండ్ాల్న. ఆ
రనజు స్బజ క్ట కు స్ొంబొంధిొంచిన్ కాసిచన్ పపపర్ ఇచాచమో లేదయ ఇదా రూ జాగుత్ాగా చూడ్ాల్న.
అొంత్పకడబొందీ గా పరీక్షలనిరాాహణ ఉొండ్ేది. దీనికి కారణొం ఉయ్యూరు మొదలెన్
ై చనటో
పపపరుో లీక్ అయ్ాూయ్ని బాగా బగి౦చేశారు. లేకపర త్ హెడ్ మాస్ట ర్ కే పపపరుో వచేచవి.
ఆయ్న్ అధీన్ొం లలనే పపపరుో ఉొండ్ేవి. ఆన్మమకొం పర వటొం త్ో ఇొంత్ తిరకాస్ు వచిచ పడ్ిొంది.
ఒకరినొకరు న్మమలేని సిాతి ఏరపడ్ిొంది. రిజల్ట కకూొరిాకోస్ొం ఇదొంత్ా మన్ొం చేజేత్రలా
చేస్ుక న్న అన్రధమే.
 ఎలమరుు లల చాల సిటక్
ా ట గా పరీక్షలు జరిపిొంచాన్ు. ఇొంవిజిలేటర్స పెై కూడ్ా నిఘా ఉొంచాల్న.
వారిలల క ొందరు లలకల్ ఒతిా ళ్ో కు లగొంగిపర త్ారు. కనిపెటట ి జాగుత్ాపడ్ాల్న. అొందులలన్ూ చివరి
ైి రీ ఉపాధాూయ్యలన్ు కూడ్ా ఇొంవిజిలేటర్స గా నియ్మిొంచటొం జరిగేది.
రనజులలో అపపర్ పెమ
వాళ్లు చాలా ఈజీ గనయిొంగ్ గా ఉొండ్ేవారు. కన్ుక మరిొంత్ జాగుత్ా పడ్ాల్నస వచేచది. కాపీలు
ఉనానయిేమో న్ని అొందరీన మయొందే చక్ చేసి ఆడపిలోలన్ు లేడ్ీ టీచర్స చేత్ చక్ చేయిొంచి
అపుపడు రూమ్స లలకి పొంపపవాళ్ుొం. అొంటే కాపీలు లేవని మా భావన్. అయినా
‘’ఎకొడ్కొడ్య ‘’దాచి కన్ునకపపపవారు. శలూ పరీక్ష చేయ్ాల్నస వచేచది. నేన్ు యిెొంత్ సిటక్
ా ట గా
ఉనాన సిో పుపలు లాగేసి బయ్ట పారేసప వాడ్ినేకాని పరీక్ష న్ుొంచి బయ్టికి పొంపటొం
చేయ్లేదు. డ్ిపారటమొంట్ వాళ్లు స్ాొాడ్ లు ఏరాపటు
ో చేసి, ఆకసిమక త్నిఖీలు
నిరాహిొంచేవారు. అపుపడు పటుటబడ్ిత్త్పపక బయక్ చేసపవాళ్ుొం. ఇక ఆపరీక్ష ఖత్ొం అయిేూది.
చాలా స్ారుో వారినొంగ్ లు ఇచేచవాళ్ుొం. భయ్పెటట ే వాళ్ుొం. కాని మన్కొంటే మయదురుో
ఉొంటారు. పాపొం పటుటబడ్ిత్ే వాళ్ుగతి అొంత్ే.

ఒకస్ారి న్న్ున పామరుు అసిససి హెైస్ూొల్ లల డ్ిపారటమొంట్ ఆఫీస్ార్ గా వేశారు.

అపుపడు అడ్ాడడ పిలోలు అదే సెొంటర్ లల పరీక్ష రాస్ుానానరు. ఇలా మా పిలోలు పరీక్ష రాసప
కేొందోొం లల నేన్ు డ్ిపారటమొంట్ ఆఫీస్ర్ గా పని చేయ్టొం నాూయ్ొం కాదని అనిపిొంచి
పెైఅదికారో కు లెటర్ పెటట ాన్ు. వారు నా విషయ్ొం బాగా త్లుస్ున్ని ఎకొడపని చేసన
ి ా
నిరుాషట ొంగా డూూటీ చేస్ా ాన్ని కన్ుక ఆవిషయ్మై ఆొందయ ళ్న్ చొందకుొండ్ా డూూటీ చేయ్మని
చపాపరు. అలాగే చేసి అొందరి అభిమానానిన పొ ొందాన్ు నిజొంగా ఇదొ క స్వాల్ వొంటిది ఆ
స్వాల్ న్ు అధిగామిొంచాగల్నగాన్ు. చివరిపరీక్షకాగానే ఇొంవిజిలేత్ర్స త్ో గట్ టుగదర్
ఉొంటుొంది. అొందులల ఈ విషయ్ాలనీన చపాపన్ు అపపడు హెడ్ మిసెటస్
ా శ్రుమతి మేరీ
అనిజాాపకొం. ఆమకూడ్ా న్న్ున నా పని తీరున్ు బాగా మచాచరు.

. అడ్ాడడ హెై స్ూొల్ కు పబో క్ పరీక్ష కేొందోొం కోస్ొం త్ొంటాలు

ఒకపుపడు అడ్ాడడ హయ్ూర్ సెకొండరి స్ూొల్ గా పరీక్ష్ కేొందోొంగా ఉొండ్ేది. కానిదగొ రే రొండు
కిలల మీటరో దూరొం లల పెొంజొండో లల హెై స్ూొల్ వచిచొంది . అడ్ాడడ సెొంటర్ లల
పెొంజొండో వాళ్లు వచిచ పరీక్ష రాసపవారు. క ొంత్కాలానికి పెొంజొండో సెొంటర్
త్పిపొంచుక నానరు. పాస్ పరసొంటేజ్ పెొంచుకోవాలని రొండు స్ూొల్స వాళ్లు
పర టీపడ్ి కాపీలు చేయిొంచి ఆత్రాాత్ ఒకరిపెై ఒకరు ఫిరాూదులు పెటట ుకోవటొం డ్ిపార్ట
మొంట్ ఎొంకైారీ జరగటొం చివరికి రొండు స్ూొళ్ుకు సెొంటరుో లేకుొండ్ా జరిగిొందని
చపుపక నేవారు. నేన్ు అడ్ాడడలల చరేనాటికే సెొంటర్ పర యి మయడునాలుగేళ్లు అయిొంది.

మా స్ాటఫ్ అొంత్ా స్ూొల్ ఇపుపడు గాడ్ిలల పడ్ిొంది జిలాోలల మొంచి పపరు త్చుచకోన్నదికదా
మళ్ళు సెొంటర్ కోస్ొం పోయ్త్నొం చేసపా బాగయొంటుొంది అనే అభిపాోయ్ానికి వచాచరు. .స్ాటఫ్
మీటిొంగ్ లలకూడ్ా చరిచొంచి పోయ్తినదాామన్ుక నానొం డ్ిపార్ట మొంట్ కు హయ్ూర్
అఫీషయ్
ి ల్స కుఅఫీషయ్
ి ల్ గా లెటర్స పెటట ాొం. గయడ్ివాడ డ్ిపూూటీ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్
గారిని కల్నసి విషయ్ొం చపాపొం. ఆయ్న్ రికమొండ్ చేసనే ై కదులుాొంది. ఆయ్న్ త్న్కేమీ
పా ఫెల్
అభూొంత్రొం లేదని కాని సెొంటర్ ఇవాాలొంటే కనీస్ స్ొంఖూలల విదాూరుధలు
ఉొండ్ాల్నకన్ుక అడ్ాడడ త్ోపాటు జమీ గకలేాపల్నో , పెొంజేొండో, ఎలమరుు స్ూొల్స అడ్ాడడ
సెొంటర్ త్మకు అభూొంత్రొం లేదని స్రిటఫికేట్ ఇసపా త్ాన్ూ రికమొండ్ చేస్ా ాన్ని చపాపరు.
అపుపడు అధికారిగారు శ్రు రామ చొందోరావు గారని జాాపకొం. మయకుొ స్ూటి మనిషి
పోలలభాలకు లగొంగేవారుకాదు. అయినా మన్ పోయ్త్నొం మన్ొం చేయ్ాల్న కదా అని
పోయ్త్ానలు పాోరొంభిొంచాొం. .

ు రి శ్రు దుగిొరాల వీరభదోరావు అనే సెకొండరి గేుడ్ టీచర్, శ్రు డ్ి.

నేన్ూ, స్ాటఫ్ సెకట
నాగేశారరావు అనే డ్ిోల్ మాస్ట ర్ బాధూత్ మీద వేస్ుకోనానొం. వాళ్ుదా రికీ ఈ స్ూొళ్లు బాగా
పరిచయ్ొం . మయొందు గా పెొంజ౦ డో హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు రామమోహన్రావు న్ుకల్నసి
విషయ్ొం చపాపొం . ఆయ్న్ త్న్కు అభూొంత్రొం లేదని చపిప స్ాటఫ్ అభిపాోయ్ానీన కమిటీ
అభిపాోయ్ానీన తీస్ర ొని వారూ అొంగీకరిొంచారని వాోత్పూరాకొం గా మాకూ డ్ిపార్ట మొంట్
కు అొంగీకార పత్ోొం రాసిచాచరు. గకలేాపల్నో వాళ్లుకూడ్ా అొంగీకార పత్ోొం బలషరత్రగా
ఇచాచరు. ఇక మిగిల్నొంది ఎలమరుు. ఎలమరుు హెడ్ మాస్ట ర్ న్ు స్ొంపోదిొంచాొం.మొదటోో
నాన్ుడుగా మాటాోడ్ారు. త్రాాత్ స్ాటఫ్ మీటిొంగ్ లల చరిచొంచి త్ల్నయ్జేస్ా ామనానరు.
క ొంత్కాలొం త్రాాత్ స్ాటఫ్ కు అొంగీకారొం కాదని చపాపరు. మరిక ొంత్కాలొం త్రాాత్
కమిటీవారికి అస్లు ఇషట ొం లేదని చపపపశారు. ఈ విషయ్ాలనీన ఎపపటికపుపడు గయడ్ివాడ
ఉపవిదాూశాఖాదికారు శ్రు రామ చొందో రావు గారికి త్ల్నయ్ జేస్ా ూనే ఉనానొం. య్లమరుు
సెొంటర్ లేకపర త్ అకొడ పరసొంటేజ్ రాదనీ వాళ్ు పోగాఢ విశాాస్ొం అని అరధమైొంది కన్ుక
వాళ్లు కల్నసిరారు అని నిశచయ్ానికి వచాచొం. వాళ్ళు ఆ విషయ్ొం అధికారిగారికి చపాపరు.
ఒకరనజు శ్రు రామచొందోరాగారు మమమల్నన పిల్నపిొంచారు. వారి ఆఫీస్ కు వళాోొం. ఆయ్న్
ఉన్నది ఉన్నటు
ో చపాపరు. ఒక వేళ్ ఎలమరుు వారు అభూొంత్రొం చపిపనా త్ాన్ూ
దానినకాదని అడ్ాడడ సెొంటర్ కు రికమొండ్ చేయ్గలన్ని కానీ త్రాాత్ ఏదయ త్ాన్ుకకూొరిా
పడ్ి రికమొండ్ చేశాన్నే అభియోగొం వస్ుా౦ది కన్ుక ఏొం చేయ్మొంటారన మేరే చపపొండ్ి అని
బొంతిని మాకోర్ట లలనే విసిరారు. అపుపడు నేన్ు ‘’స్ార్!మీ వూకిాత్ాొం మాకు త్లుస్ు. మీ
మీద ని౦దపడటానికి మేమయ ఒపుపకోమయ. మీ మయకుొస్ూటిత్న్ొం అలాగే క న్స్ాగిొంచొండ్ి.
మాకోస్ొం మీరు ఫపవర్ చేశామని పిొంచుకోవదుా. సెొంటర్ మాకు రాకపర యినా ఫరవాలేదు
మీకు అపఖాూతి రాకూడదు ‘’అనానన్ు ఆయ్న్ ఎొంత్ో స్ొంత్ోషిొంచి ‘’దురాొపోస్ాద్ గారూ
!న్న్ున బాగా అరధొం చేస్ుక నానరు. ఈ మేటర్ ఇకొడ్ిత్ో వదిలేదా ాొం ‘’అనానరు. మేమయ ఇక
సెొంటర్ విషయ్ొం పెై ఆశా వదిలేస్ుక ని స్ాటఫ్ కు, కమిటీకి త్ల్నయ్జేశాొం. ఇలా ఎలమరుు
వారు పాస్ పరసొంటేజ్ కోస్ొం మాకు చయిూచాచరు. కన్ుక నేన్ు రిటర
ెై యిేూదాకా సెొంటర్
రానేలేదు. ఆత్రాాత్ ఎవరూ అొంత్గాటిటగా పోయ్త్నొం చేసిన్ దాఖలా లేదు. అడ్ాడడ పిలోలు
పామరుు సెొంటర్ లలనే పరీక్ష రాశారు, రాస్ుానానరు.

నా దారి తీరు -118

కృషాణ జిలాో పోధానొపాధాూయ్యల స్ొంఘ పున్రుదధ రణ

నేన్ు హెడ్ మాస్ట ర్ గా పోమోషన్ పొ ొందాక, అొంత్కుమయొందు కూడ్ా కృషాణ జిలాో

పోధాననపాధాూయ్యల స్ొంఘానికి అధూక్షులు స్ర ’’మొంచి’’ రామొం అని అొందరి
చేత్ా ఆపాూయ్౦గ పిలువబడ్ిన్ శ్రు స్ర మొంచి శ్రురామ చొందో మయరిాగారు . కవి,
నాటకరచయిత్ పోయోకా మొంచి కథకులు మయఖూొంగా బాలస్ాహిత్ూొం లల త్న్దైన్మయదో
వేసిన్వారు. బొందరు లల ఫర ర్ట రనడ్యో ఉొండ్ేవారు. నాకూ శ్రు పస్ుమరిా ఆొంజనేయ్ శాసిా ి వొంటి
మా అొందరికి ఆదరశొం. ఒకరకొంగా హెడ్ మాస్ట ర్ లకు గైడ్, ఫిలాస్ఫర్. హెడ్ మాస్ట ర్స హాొండ్
బయక్ రాసి క త్ా గా పోమోట్ అయిన్ హెడ్ మాస్ట రోకు రూల్స, విదాూలయ్ాల నిరాహణ వారిిక
త్నిఖి అనే ఇనసెక్షన్ పరీక్షల,స్ూొల్ ఫీజులనిరాహణ మొదలెైన్ అొంశాలపెై గకపప
అవగాహన్ కల్నపిొంచారు. ఆ పుస్ా కొం అనేక మయదోణలు పొ ొందిొంది. అస్లు జిలాో హెడ్
మాస్ట ర్స అస్ర సియిేషన్ ఏరాపటు చేసన్
ి మొటట మొదటి ఆయ్న్ శ్రు ఏ వి స్ుబాబరావు గారు
ఆయ్న్ పాోత్స్మరణీయ్యలు. త్రాాత్ దానిన రాషట ా స్ొంఘొంగా తీరిచదిదా ి జిలాో స్ొంఘాలకు
పాోతినిధూొం కల్నపిొంచారు. ఆయ్న్ రిటెైరయ్ాూక శ్రురామొం గారు జిలాో స్ొంఘొం నాయ్కులుగా
రాషట ా స్ొంఘొం నాయ్కులుగా ఎొంత్ో కాలొం విశిషట సపవలు అొందిొంచి అొందరికి చేరువయ్ాూరు.
జిలాో విదాూశాఖాధికారి పోతి ఏడ్ాది, జిలాో పోధాననపాధాూయ్యల స్ొంఘొం వారిిక స్మావేశొం
ఏరాపటు చేయ్టొం, అొందులల ఉత్ా మ ఫల్నత్ాలు స్ాధిొంచిన్ హెస్
ై ూొల్స,
పోధాననపాధాూయ్యలు, స్బజ క్ట టీచర్స, విదాూరుధలకు కు స్నామన్ొం చేయ్టొం, త్రాాత్
వచేచఏడ్ాది ఆటలపర టీలకు స్బ్ జోన్ు
ో , సెొంటోల్ జోన్ ఏరాపటు వాూయ్ామోపాధాూయ్యల
స్హకారొం త్ో జరిగేది . ఇవనీ అయ్ాూక జిలాో పోధాననపాధాూయ్యల స్ొంఘ స్మావేశొం
జరిగేది. అనినటిలల కియ్
ు ా శ్రలకపాత్ో పర షిొంచేవారు రామొంగారు, డ్ియివోలకు త్లలల
నాలుకగామీటిొంగ్ ఎజొండ్ా త్య్ారు చేయ్టొం అమలు పరచటొం లల ఆయ్న్ పాత్ో
అదిాతీయ్ొంగా ఉొండ్ేది.

చివరికి జరిగే స్ొంఘ స్మావేశానికి మాత్ోొం హెడ్ మాస్ట రో ు వేళ్

ో ుమీద లెకిొొంచ త్గిన్టు
ో గా
మిగిలేవారు. నాబో టి వాళ్ో కు చాలా బాధగా ఉొండ్ేది. కానీ ఏమీ చేయ్లేమయ. రామొం గారు
రిటెైరయ్ాూక పెన్మలూరు హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు పోస్ాద్, న్ున్న హెడ్ శ్రు రమణారావు వగైరా
ఆరునలలు, ఏడ్ాది పని చేసి త్పుపకోవటొం వలన్ స్ొంఘొం కుొంటి న్డక న్డ్ిచిొంది. దీనిన
గాడ్ిలల పెటట ాలనే ఆలలచన్ ఆస్కిాకల మాొందరికీ వచిచొంది. అయిత్ే ‘’హు బల్స ది కాట్
?’’అన్నది స్మస్ూ.

దీనికి త్ోడు జిలాో కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో ర్డ పరిసా తీ

ి బాగాలేదు. చాలాకాలొం దీనిన
పెడన్ జిలాోపరిషత్ హెై స్ూొల్ హెడ్ మాస్ట ర్, జిలాోలల చాలా సీనియ్ర్ మోస్ట హెచ్ ఏొం
శ్రు వీరమాచనేని విషర
ణ వరధన్రావు గారు అత్ూొంత్ స్మరధవొంత్ొంగా నిరాహిొంచారు. అయ్న్
ఒకకాలు కుొంటి కాని త్లో ని పొంచ త్లో చకకాొ ఖొండువాత్ో వడలుప మయఖొం దబబపొండు మై
చాయ్త్ో చాలా ఆకరిణీయ్ొంగా హుొందాగా ఉొండ్ేవారు. ఆయ్న్ొంటే భయ్ొంగా కూడ్ా
ఉొండ్ేది. అనిన రకాల పరీక్షలు చాలా పకడబొందీ గా జరిగేవి. పపపరుో లీక్ అవటొం అనేది లేదు.
స్మరుధలెన్
ై హెడ్ మాస్ట రో ు, స్బజ క్ట టీచరో చేత్కాసిచన్ పపపర్స త్య్ారు చేయి౦
చేవారాయ్న్. కకుొరిా లేని పాలన్గా ఉొండ్ేది. ఆయ్న్త్రాాత్ ఎవరవరు మారారన గయరుా
లేదుకాని మేమయ పోమోషన్ పొ ొందేనాటికి బజవాడ ఎస్ కే పి వి హిొందూ హెైస్ూొల్ హెడ్
మాస్ట ర్ శ్రు న్రసిొంహారావు గారునానరు. ఆయ్న్ చేస్టలగయరిొంచి అపపటికే కధలు గాధలు
పోచారొం లల ఉొండ్ేవి. అొందులలన్ూ కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో ర్డ జిలాో పరిషత్ వాళ్ు
చేత్రలలోొంచి జారిపర యి పెవ ే మొంట్ వారి చేత్రలలోకి వచిచొంది. దీనిన నియ్మిొంచేది
ైి ేట్ మేనజి
డ్ియివో. ఆయ్న్న్ు ఏదయ రకొంగా పోస్న్నొం చేస్ుక ని పొ ొందే పదవి అయిపొ యిొంది. పరువు
పాత్ాళానికి పర యిొంది. ఇది మా బో టివారికి న్చచని విషయ్ొం. పెైగా కాారటరో ీ హాఫియ్రీో
య్ాన్ుూవల్ పరీక్ష పపపరేో కాదు పోతినలా జరిగే టెస్ట పపపరుో కూడ్ా లీకై బజారు లల వికుయ్ాలు
జరుగయత్రన్నటు
ో పపపరో నీన కోడ్ై కూశాయి. ఇొంత్టి అవినీతి అస్మరధత్ కామన్
ఎకాసమినేషన్ బో ర్డ లల విశుుొంఖలొంగా విజుో మిుొంచటొం త్ో జిలాోపరిషత్ హెడ్ మాస్ట రో ు గా
ై ది.
స్హి౦చ లేకపర య్ాొం. ఏదయ చేయ్ాల్న ఏదయ చేయ్ాలనే త్లొంపు తీవోమన్

ఒకస్ారి జిలాో విదాూశాఖాధికారి శ్రు హన్ుమారడ్ిడ గారు పామరుు జిలాోపరిష త్ హెై స్ూొల్
స్ొందరిశొంచిన్పుడు అడ్ాడడ హెడ్ మాస్ట ర్ గానేన్ు ఆయ్న్న్ు కల్నసి కామన్ బో ర్డ త్ొంత్ూ
త్మాషా అొంత్ా వివరిొంచి, ఆపదవిని మజారిటీ హెడ్ మాస్ట రో ు ఉన్న స్మరుధడ్న్
ై
జిలాోపరిషత్ హెడ్ మాస్ట ర్ కు అపపగిొంచి అవినీతి పొంకిలొం న్ుొంచి ఆపదవిని ఉదధ రిొంచాలని
చపాపన్ు. ఆయ్న్ పోశాొంత్ొంగా నేన్ు చపిపన్దొంత్ా వినానరు. ’’మొంచి ఆలలచన్ హెడ్
మాస్ాటరూ !త్పపకుొండ్ా దీనిన అనిన కోణాలలలన్ూ పరిశ్రల్నొంచి త్గిన్ నాూయ్మన్
ై నిరణయ్ొం
చేస్ా ాన్ు ‘’అనానరు. క ొంత్ ఊరట లభిొంచిొంది. కాలొం కూడ్ా కల్నసిరావాల్నకదా. అపుపడు
పామరుు హెడ్ మాస్ట ర్ శ్రు స్ుబాబరడ్ిడ గారని గయరుా

నాొందీబీజొం

ఒకస్ారి బొందరు హిొందూ హెైస్ూొలలో పదవత్రగతి పరీక్షపపపరో స్ాపట్ వాలుూయిేషన్

జరుగయత్రన్నపుపడు నేన్ు ఇొంగీోష్ -1పపపరుకు చీఫ్ ఎకాసమిన్ర్ గా ఉనానన్ు. నాకు
అసిసట ొంె ట్స గా ఉన్నవాళ్ులలో పెదమయత్ేా వి ఓరిఎొంటల్ హెైస్ూొల్ హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు కోస్ూరి
ఆదినారాయ్ణరావు ఒకరు. రనజూ మాటాోడుక నే విషయ్ాలలల హెడ్ామస్ట ర్ స్ొంఘొం గయరిొంచి
మాటలు వచచవి. అత్ని స్మరధత్ సీపడ్ చాత్రరూొం నిబదధ ర అొంకిత్భావొం న్న్ున బాగా
ఆకరిిొంచాయి. ఆ స్ొందరుొం లల ఒకరనజు నేన్ు ‘’మీరు స్ొంఘ కారూదరిశగా ఉొంటె మొంచి
భవిషూత్ర
ా ఉొంటుొంది, స్మరుధలన్ు అధూక్షులుగా ఎన్ునక ొందాొం, వారికే
కామన్ ఎకాసమినేషన్ బో ర్డ కూడ్ా అపపగిసపా మరీ బాగయొంటుొంది ‘’అనానన్ు. ఆయ్న్ నాత్ో
‘’మీరే స్మరుధలు మీరు ఉొండొండ్ి మేమొంత్ా స్హకరిస్ా ాొం ‘’అనానరు. కాసపపు ఇలా ఇదా రొం
అన్ుక నానక ఆయ్నే నా మాట విని ఉొండటానికి ఒపుపక నానరు. కన్ుక స్మరుధడు
కారూదరిశ అవుత్రనానడని అొందరొం హాయిగా ఊపిరి పీలాచ౦ .

కల్నస్ర చిచన్కాలొం

మళ్ళు ఒకస్ారి స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ సెొంటర్ లల బహుశా స్రిొల్ పపట దగొ రున్న మిషన్
హెైస్ూొల్ లల మేమొంత్ా ఈ సెొంటర్ లలనే జిలాో పోదాననపాధాూయ్ స్ొంఘ అధూక్ష కారూ
దరుశలన్ు ఎన్ునకోవాలనీ కామన్ యిెకాసమినేషన్ బో ర్డ కూడ్ా జిలాోపరిషత్ కు
స్ాధిొంచాలని నేన్ూ ఆదినారాయ్ణ మొదలెైన్ లెైక్ మైొండ్డ్ మిత్రోలొం నిరణయిొంచాొం.
అన్ుకోకుొండ్ా అపుపడ్ే క త్ా విదాూశాఖాధికారిగా శ్రు న్ూకల శ్రురామమయరిా గారు రావటొం మా
అదృషట ొంగా మారిొంది. ఆయ్న్ లలగడ పరిషత్ ఎడుూకేషన్ల్ ఆఫీస్ర్ గా స్మరధొంగా పని చేసిన్
ఆఫీస్ర్. మయకుొ స్ూటిమనిషి. జిలాోలల అొందరి స్ొంగతీ బాగా త్ల్నసిన్వారు. మా
రామొంగారికి చాలా ఇషట మైన్ ఆఫీస్ర్ కూడ్ా. ఇదా రి మధూ గకపప అననూన్ూత్ ఉొండ్ేది .
మయరిాగారు స్ాపట్ వాలుూయిేషన్ సెొంటర్ బాధూత్లల ఉనానరు. పటమట హెైస్ూొల్
పోదాననపాధాూయిని శ్రుమతి పోమీలారాణన,గన్నవరొం గరల్స హెై స్ూొల్ హెడ్ మిసపటస్
ా గా
చాలామొంచి పపరు పొ ొందారు. నిరుాషట ొంగా ఉొంటారు. దేనికీ లగొంగని వూకిాత్ాొం. స్మరధత్ ఆమ
స్ుగయణొం. ’’లేడ్ీ లయ్న్ ‘’.ఆమ కూడ్ా ఈ స్ాపట్ లల మాత్ో ఉొండటొం ఇొంకా కల్నస్ొ చిచొంది .
ఒకరనజు స్ాపట్ లల ఆమన్ు నేన్ు ఆదినారాయ్ణ మొదలెైన్వాళ్ుొం కల్నసి మా పోపర జల్
చపాపమయ. ఆమ మయొందు వదా నాన మా పెైఉన్న అభిమాన్ొం త్ో అొంగీకరిొంచారు. కామన్
బో ర్డ కూడ్ా ఆమ తీస్ుకోవాలని కోరాొం. స్రే అనానరు.

ఈ విషయ్ొం వొంటనే లీకైొంది. క డ్ాల్న హెడ్ామస్ట ర్ శ్రు గనపాలరావు గారు నాదగొ రకు వచిచ
‘’పోస్ాద్ గారూ !న్రసిొంహారావు గారిని మారిచ సి.యి. బో ర్డ వేరవరికో ఇవాాలని మీరూ
క ొందరూ అన్ుక ొంటున్నటు
ో చపుపక ొంటునానరు. ఆయ్న్ున ఈ ఏడ్ాదికూడ్ా కొంటిన్ుూ చేసపా
బాగయొంటుొంది రిటెైరైపర త్ారు. న్న్ున మీత్ోమాటాోడమని పొంపిొంచారు. మీరు చబత్ే అొందరూ
విొంటారని కూడ్ా అొంటునానరు ‘’అనానరు. నేన్ు ‘’గనపాలరావు గారూ !ఇపపటికే
న్రసిొంహారావు గారి అవినీతి కొంపుక టిట భరిొంచారానిదిగా ఉొంది. ఇక ఒకొ క్షణొం ఆయ్న్ున
ఆపదవిలల ఉొంచటానికి మేమవారొం ఒపుపకోమయ. దయ్చేసి ఆపోపర జల్ మానేయ్ొండ్ి.
మాత్ో స్హకరిొంచొండ్ి ‘’అని నిరకమహమాటొంగా చపాపన్ు. ఆయ్న్ మొహొం కొందగడడ అయినా
మా మయొందు ఆయ్న్ బలహీన్ుడ్ై ఇక మాటాోడలేక వళ్ుపర య్ారు. కన్ుక మాకు లెైన్
కిోయ్ర్ అయిొంది.

స్ాయ్ొంత్ోొం స్ాపట్ పూరా య్ాూక శ్రు రామొం గారిని పిల్నపిొంచి మా పాోపర జల్ చపిప ఆయ్న్
అధూక్షత్గా మీటిొంగ్ పెటట ి పోమీలారాణనగారిని కృషాణజిలాో పోధాననపాధాూయ్ స్ొంఘొం
అధూక్షురాల్నగా, శ్రు కోస్ూరి ఆదినారాయ్ణరావు కారూదరిశగా నేన్ు ఉపాధూక్షుడ్ిగా క త్ా
బాడ్ీని ఏరాపటు చేస్ుకోనానమయ అొందరూ స్ొంత్ోషిొంచారు. క ొందరు ‘’ఆడది ఈ అని
స్మరధొంగా చేస్ా ుొందా ?/అని గనన్ుకుొన్నవాలూ
ో ఉనానరు. త్రాాత్ డ్ియివోగారిని కల్నసి ఈ
విషయ్ొం చపిప ఆయ్న్త్ో రామొంగారు మేమయ కామన్ బో ర్డ పదవికూడ్ా
పోమీలారాణనగారికిసపా మళ్ళు జిలాోపరిషత్ చేతిలలకి పదవి వచిచ మజారీట కి నాూయ్ొం
జరుగయత్రొందని ఈరొండు పదవులు ఒకరి చేతిలలనే ఉొంటె ఖరుచత్కుొవ సపవలు బాగా
స్మరధవొంత్ొంగా జరుగయత్ాయి అని చపాపమయ. ఆయ్నా మా పోపర జల్ అొంగీకరిొంచి ఆమకే
కామన్ ఎకాసమినేషణన్ బో ర్డ పదవికూడ్ా ఖాయ్ొం చేసి ఎనానళ్ున్ుొంచన ఉన్న మాకోరికి
తీరాచరు. ఇలా ‘’టు బర్డ ్ య్ట్ వాన్ షాట్ ‘’త్ో స్ాధిొంచామయ. మా స్ొంఘొం అత్ూొంత్
శకిావొంత్ొంగా జవజీవాలత్ో స్మరధవొంత్ొంగా పని చేసిొంది. మేమయ రిటెైర్ అయినా నా
శిషరూరాలు శ్రుమతి క ల్నో భారతీదేవి ని, త్రాాత్ కాజ హెడ్ామస్ట ర్ శ్రుశరమగారిని పెస
ో ిడ్ొంట్ చేశాొం.
మా స్ొంఘొం విదాూపోణాల్నక అమలు, పరీక్షపెపరో త్య్ారీ, కాసిచన్ బాొంక్, స్ర ర్స బయక్స
త్య్ారు పబో క్ పరీక్ష పపపరో లలని లలపాలు త్ొలగిొంచటొం, లెకొలు, ఫిజిక్స, ఇొంగిోష్
పుస్ా కాలలల కషట త్రమన్
ై విషయ్ాలన్ుత్ొలగి౦ప జేయ్టొం స్ూొళ్ున్ు స్మరధవొంత్ొంగా
న్డపటొం లల స్హాయ్ొం అొందిొంచటొం స్బజ క్ట టీచరుో లేకపర త్ ఆదినారాయ్ణ వొంటివాళ్లు వళ్ో
లెకొలు, ఇొంగీోష్ బో ధిొంచటొం లలల బాగా కృషి చేసి మపుపపొ ొందిొంది మా బాచ్ లల శ్రు రాజు,
శ్రు ఆ౦జనేయ్యలు, శ్రు విశాొం, శ్రుమతి స్ుగయణకుమారి శ్రుమతికస్ూ
ా రి శ్రు రాజేొందోపస్
ో ాద్
మయన్నగయ స్మరుాలేొందరన ఉనానరు . పాోతిఏదాది స్ొంఘ స్మావేశొం చాలా మొందిత్ో
కళ్కళ్లాడుత్ూ జరిగేది. రిటెైరయిన్వారిని ఘన్ొం గా స్త్ొరిొంచేవాళ్ుొం. అదొ క గనలెడ న్
పీరియ్డ్. త్రాాత్ స్ొంఘొం మా చేత్రలలోొంచి జారిపర యిొంది. అయినా కనీస్ొం పదిమొందిమి
త్రచూ కలుస్ాామయ. దీనికిత్నేనరుకు చొందిన్ శ్రు దేవినేని మధుస్ూదన్రావుగారు మాకు
ఆతీమయ్ స్హకారొం అొంది౦చారు. ఇపపటికీ ఇస్ుానానరు.
నా దారి తీరు -119

క్ృ aష్ట
ణ జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ సంఘం సాధంచన్ విజయాలు

శీర రామం గారు ఎపుా డు సంఘం మీటింగ్ పెటి్నా హాజరైన్వారి సంఖ్ో 20లోపలే ఉండేది. ఇది
మంచదికాదని మేము తీవరంగా ఆలోచంచ మెంబరిమప్ డైి వ్ చ్చ బట్ట
్ ం. డివిజన్ా వారిగా హెడ్
మాస్ర్్ లో చ్చరుకెైన్ వారికి సభుో లుగా చ్చరేా బ్బధో త అపా గించ, రసీదు పుసేకాలు పిరంట్
చ్చయించ, పరతిన్నల్ల జీతం చెకుూ ల్ను క్లక్ట్ చ్చసుకొనే సెంటరాలో హెడ్ మాస్రా తో మాట్ట
ా డించ
సభుో లుగా చ్చరిా ంచ్చ ఏరాా ట్ట జరిపించ్చ.ఇల్ల గుడివాడ బందరు ఉయ్యో రు బ్జజవాడ
న్ందిగామ జగాయో పేట మె
ై ల్వరం నూజివీడు తిరువూరు కెైక్లూరు మొవవ మోపిదేవి
కోడూరు నాగాయల్ంక్ మొదలైన్ చెక్ట సెంటరాలో బల్మె
ై న్ కారో క్రిలైన్ హెడ్ మాస్రాకు
బ్బధో త అపా గించ్చం. వారంతా శకిి వంచన్ లేకుండా పని చ్చసి జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘం
లో సభుో లుగా చ్చరిా ంచ్చరు. దీనితో సంఘబల్ం పెరిగింది. ఆరిధక్ పరి పుసి్క్ల్లగింది. ఏద్య రక్ం
గా స్తవ చ్చయాల్నే దృ క్ా ధమేరా డింది. పెైి వేట్ హెైస్కూ ల్్ , మునిసిప్పల్లటీ మొదలైన్
వాటిలో పని చ్చస్త హెచ్ ఏం లుకూడా సభుో లై సంఘ బల్లనిె మరింతపెంచ మాన్మమ కానికి
మదెత నిచ్చా రు. దీనితో మీటింగ్ లు కూడా వేరేవ రు డివిజన్స్ లో ఏరాా ట్ట చ్చసి వారికీ,
మిగిల్లన్వారికీ గొపా ఉతా్ హం, పేరరణా క్ల్లగించ్చం. ఎక్ూ డ మీటింగ్ జరిగినా
బిల్బిల్ల్లడుతూ హెడ్ మాస్రు
ా హాజరయేో వారు. సభలు క్ళ్క్ళ్ ల్లడేవి సంసాకు గొపా
జవజీవాలేరా డా
డ యి. సంఘబల్మే వో కిిబల్ం అని నిరూపించ్చం. మమమ ల్లె న్మిమ మా
అభిప్ప
ర యాల్తో ఏకీభవించ మాతో కాలుక్దిపి న్డిచన్ందుకు పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ను
ముఖ్ో ంగా అభిన్దించ్చల్ల. క్రేసాా నేడన్స్ , క్మూమ ో నికేషన్స బ్బధో త శీర ఆదినారాయణ
సమరెవంతం గా నిరవ హించ అందరికి తల్లో నాలుకెై గౌరవానిె పొందారు.

కామన్స ఎకా్ మినేషన్స బోర్డ తో సంఘం క్ల్లసి పని చ్చయటం

సి.యి. బోర్డ, హెచ్ ఎమ్్ అస్సియేషన్స శీరమతి పరమీల్లరాణిగారి ఆధవ రో ం లో చ్చల్ల
ఆదరశ ంగా పని చ్చసి సభుో ల్, ప్పల్కుల్ ఉప్పధ్యో యుల్ విదాో రు
ధ ల్ మన్ె న్లు
అందుకొనాె రు. అన్వసర వో యం లేకుండా సిల్బస్ పుసేకాలు తయారు చ్చయటం,
పరశాె పతా
ి లు, పో
ర గ్రరస్ కారు
డ ల్ పిరంటింగ్, సరఫరా అన్నె పక్డా ందీ గా జరిగాయి.
జిల్ల
ా లోఇందుకు సమరు
ె లైన్వారిని ఆమె ఎంపిక్ చ్చసుకొని, అన్నె సవో ంగా సక్రమంగా జరిగేట్ట
ా
చ్చశారు. ఎక్ూ డా క్వ సిా న్స పేపరా లీకులు, అమమ కాలు లేవు. బ్బరద గుంటలో పడి
క్ంపుకోట్ట
్ కు పోయిన్ వో వసాను సుపరిప్పల్నా సుగంధం తో పరిమళ్భరితం చ్చయటం
తోపరమీల్లరాణి నిజంగానే రాణి అనిపించ్చరు.

సిల్బస్, పబిాక్ట పరశాె పతా

ి ల్లో మారుా లు –పున్శా రణ తరగతలు

కొతే సిల్బస్ తో బరువెైన్ ప్పఠో పుసేకాలు వచ్చా యి. నా ల్లంటివాళ్ళళ డిగ్లరలోకూడా చదవని
అంశాలు ఫిజిక్ట్ లో ఉనాె యి. అల్లగే లక్ూ లు జీవశాసేి ం ఇంగ్లాష్ స్షల్ లోనూ ఉనాె యి
మేమె
ై తే ఎల్లగో అల్ల నేరుా కొని చెబ్బతాం. కాన్న విదాో రు
మ ల్కు అరధం చ్చసుకొనే సా
ా యి కూడా
ఉండాల్లక్దా . అందుక్ని ముందుగా జిల్ల
ా విదాో శాఖాదికారికీ, పెై అధకారుల్కు విన్ె ప్పలు
పంప్పం. సిల్బస్ పెై టీచరాకు ఓరిఎన్స ట్టషన్స కాాసులు చ్చల్ల ఇంట్టని్ వ్ గాఏరాా ట్ట చ్చసి సబ్జెక్ట్
విషయం లో అవగాహన్ క్ల్లా ంచమని కోరాం. చవరికి వారికీ తెల్లసివచా ముందు
జిల్ల
ా సా
ా యిలో తరావ త డివిజన్స సా
ా యిలో ఉప్పధ్యో యుల్కు కాలేజీ లక్ా రరా తో పున్శా రణ
తరగతలు నిరవ హి౦పజేసి సబ్జెక్ట్ ల్పెై ఆధపతో ం వచ్చా ట్ట
ా చ్చశారు. మాలో కొందరు రిస్ర్్
పెర్ న్స్ గా కూడా వో వహరించ సాయం చ్చశారు. ఇంత చ్చసినా కొనిె సబ్జెక్ట్ ల్లో కొనిె ట్టపిక్ట్
బోధంచటం చ్చల్లక్స్ంగా ఉండేది..సెమినారు
ా పెటి్ వాటిని సిల్బస్ నుంచ ఉపసంహరింప
చ్చయించ్చం.

పబిాక్ట ఇంగిాష్ పరశాె పతిం లో డైల్లగ్ రైటింగ్ ఉండేది. మూడునాలుగేళ్ళళ చూశాం. నూటికి
తొంభై మంది దానిె వదిలేస్తవారు. రాస్త పరయతె మే చ్చస్తవారుకాదు. క్నుక్ దీనిె
తొల్గించ్చల్ని కోరాం.తపా ని సరి అయి తొల్గించ్చశారు. అల్లగే లటర్ రైటింగ్ కూడా చ్చల్ల
ఆబ్బ్
్ ి క్ట్ గా ఉండేది. దానిలోనూ మారుా లు చ్చయించ్చం. మా అందరి ఉదేెశో ం ఒక్ూ ట్ట. సబ్జెక్ట్
బోధనా నిరు
ె ష్ంగా అరధవంతంగా జరగాల్ల. పరశాె పతా
ి లు విదాో రు
ధ ల్ అజా
ఞ నానిె
పర్వకిమంచ్చవికాకుండా వారికి ఏమి తెల్లసింద్య ఏది నేరుా కునాె ర్ల దానిపెై పర్వక్ష జరగాల్ని. ఇది
అమలుకావట్టనికి మా సంఘం తీవర క్ృ షి చ్చసింది. రాష్ి ం లో జిల్ల
ా కొక్ పరధ్యనోప్పధ్యో య
సంఘం ఉన్ె ది. కొనిె ట్ల
ా నామమాతిపు సభుో లే ఉండేవారు. కాని నాయకులు
బల్మె
ై న్వారు. ముఖ్ో ంగా రాయల్సీమ లో నాయక్తవ ం బలీయంగా ఉండేది. వాళ్ళళ డిసెైడింగ్
ఫాక్్ర్ గా ఉండేవాళ్ళళ . కాని క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా సంఘం బలీయమె
ై పోవటం వల్ా వాళ్ళ వాయిస్ తగిా
మాకు అవకాశాలు హెచ్చా యి. మామాట్ట అమలులోకి వచ్చా వి. క్నుక్ జిల్ల
ా సంఘబల్ం
ముందు రాసేి సంఘ బల్ం పేల్వమె
ై పోయింది. రాష్ి సంఘ సమావేశాల్కూ మేము
వెళ్ళళ వాళ్ళ ం. మా వాయిస్ వినిపించ అందరికీ నాో యం జరిగేట్ట
ా చ్చస్తవాళ్ళ ం. ఇందులో మా
నాయకులు శీర రామం గారే. మేమంతా ‘’శీరరామభకు
ి ల్ం ‘’ఆయన్మాటకే విలువ,గౌరవం
ఇచ్చా వాళ్ళ ం.ఆయన్ అతిమంచతన్ం సాఫ్్ కారె ర్ వల్న్ మా జిల్ల
ా సంఘానికి కొనిె సారు
ా క్ట
చ్చదు అనుభవాలు మిగిల్లయి. ఆయనుె మంచ చ్చసుకొని మాపెై మిగిల్లన్ జిల్ల
ా ల్వాళ్ళళ
పెతేన్ం చ్చయటం మొదలుపెట్ట
్ రు. తవ రలోనే గరహించ రామంగారికి అసలు విషయం తెల్లపి
మాతో సంపరదించకుండా ఏ నిరణయమూ చ్చయవదెన్న, బయటివారి పరభావం మన్పెై ఉండరాదని
న్చా చెపిా ఇబా ంది లేకుండా చ్చయగల్లగాము.

స్కూ ళ్ళళ మూస్తనాటికి ప్పఠో పుసేకాలు

పరతిఏడాది ఎక్డమిక్ట యియర్ ప్ప

ర రంభమె
ై న్ రండుమూడు న్నల్ల్దాకా ట్టక్ట్్ బ్బక్ట్
వచ్చా వికావు. పరభుతవ అల్సతవ ం, పరో వేక్షణ లోపం, సరఫరాలో ఇబా ందులు వల్న్
విదాో రు
ధ ల్ చ్చతికి పుసేకాలు అందే సరికి పుణో కాల్ం కాసా
ే దాటి పోయేది. వీటిని
తెచ్చా కోవట్టనికి జిల్ల
ా కేందా
ర ల్కు వెళ్లా పడిగాపులుకాసి, సవ ంతఖ్రుా ల్తో తెచ్చా కోవాల్ల్
వచ్చా ది. ఇదంతా తడిసి మోపెడై ఉచత పుసేకాలైనా ఆపుసేకాల్కు ఎంతోకొంత డబ్బా
విదాో రు
ె ల్నుంచ వస్కలు చ్చయక్ తపేా దికాదు.నిజంగా ఇది నేరమే కాన్న స్కూ ల్్ లో డబ్బా
నిలువ ఉండేదికాదు. క్నుక్ తపా ని సరి అయింది. కొందరు ఎకుూ వ వస్కలు చ్చసి
ఫిరాో దుల్తో హెడ్ మాస్రు
ా ఇబా ంది పడటం జరిగింది. వీటికి నివారణోప్పయం
ఆలోచంచ్చము. కాని వినే నాధుడూ ఉండాల్లక్దా.

విదాో మంతిిగా సవ ర్వాయ దేవినేని వెంక్టరమణ

క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా కు చెందిన్ శీర దేవినేని వెంక్టరమణ విదాో శాఖ్ మంతిి అయాో రు. ఈయన్ మా
దేవినేని మధుస్కదన్రావుగారికి బ్బగా పరిచయం ఉన్ె వారు. అదే సమయం లో హెైదరాబ్బద్
లో రాష్ి పరధ్యనోప్పధ్యో యుల్ సదసు్ జరిగింది. మంతిిగారిని ఆహావ నించ్చరు. జిల్ల
ా తరఫ్లన్
రామంగారు ఆదినారాయణ పరమీల్ల రాణి, రాజుగారు విశవ ం నేనూ మొదలైన్వాళ్ళ ం తపా క్
వెళ్ళ
ా ల్ని ఆదినారాయణ హుక్ం. అందరికి సంఘమే ఖ్రుా పెడుత౦దని,లేక్పోతే తాన్న
సాా న్్ ర్ చ్చసా
ే న్ని ఫోను
ా చ్చశాడు. నేను వెంటనే సా ందించ ‘’ఎవరి డబ్బా వాళ్ళళ పెట్ట
్ కొని
వెడదాం.ఎవరిపెైనా భారం పడరాదు. మీరు పెట్ట
్ కొంట్టన్న్టం భావో ం కాదు. ఇల్ల ఎనిె సారు
ా
ఎనిె సభల్కు పెడతారు డబ్బా ?అది మంచ సంపరదాయం కాదు ‘’అని నిషూ రమగా చెప్పా ను.
ఆయన్ ‘’మీ మాట మాకు శిర్లధ్యరో ం ‘’అనాె రు. అల్ల ఎవరిఖ్రుా లు వారే భరించ వెళ్ళ
ా ం.
సభ బ్బగా జరిగింది. మంతిిగారు చ్చల్ల ఆదరశ ప్ప
ర యంగా మాట్ట
ా డారు. ఈయన్ ఉంట్ట
విదాో రంగం గొపా అభి వృ దిధ చెందుతంది అన్ె భావన్ మాకు క్ల్లగింది.

క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా సంఘబ్బదుో ల్ను మాట్ట
ా డమని మంతిిగారు కోరగా, అపా టికే ఏమేమి
మాట్ట
ా డాలో రిహారి్ ల్్ వేసుకోనాె ం క్నుక్ రామంగారిని, పరమీల్ల రాణి ఆదినారాయణ ల్ను
మాట్ట
ా డమనాె ం. ముఖ్ో ంగా మేము చెపిా ంది ‘’స్కూ ళ్ళళ మూస్తనాటికి, లేక్పోతె క్న్నసం
స్కూ ళ్ళళ తెరిచ్చనాటికి ప్పఠో పుసేకాలు స్కూ ళ్ళ కు చ్చరేట్ట
ా చరో లు తీసుకోవాల్ల. సుమారు పది
ఒక్ సెంటర్ స్కూ ల్ ను ఎంపిక్ చ్చసి పుసేకాలు జిల్ల
ా దికారులే అక్ూ డికి చ్చరిా ంచ్చల్ల అక్ూ డినుండి
స్కూ ళ్ళ కు తెచ్చా కోవటం తేల్లక్. ఖ్రుా ఉండదు ‘’అని చెప్పా ం ‘’వెర్వ వెర్వ గుడ్ సజషన్స.
తపా కుండా ఈ ఏడాది నుంచ్చ అమలు చ్చయిసా
ే ను ‘’అన్గానే హాల్ంతా హరమధ్యవ నాల్తో
మారు మోగింది. ఈ ఆలోచన్ ఏజిల్ల
ా వారికీ రాక్పోవటం క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా వారే స్కచంచటం
అమలు చ్చసా
ే న్ని మంతిిగారు హామీ ఇవవ టం మా జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘ౦ సాధంచన్
అదుు తఘన్ విజయం.

విదాో వాల్ంటీరా నియామక్ం

తరువాత నేను మాట్ట

ా డుతూ ‘’స్కూ ళ్ళళ మూస్తసిన్తరావ త విదాో రు
ధ ల్కు దాదాపు
రండున్నల్లు ఏ పన్న, వాో సంగం లేకుండా పోతోంది. పెైతరగతి సబ్జెక్ట్ లు ఏముంట్టయి
ఎల్లఉంట్టయి అనే ఉత్ క్త ఉంట్టంది. క్నుక్ తకుూ వ ఖ్రుా తో పరభుతవ ం వేసవి
సెల్వుల్లో విదాో రు
ధ ల్కు తరువాతకాాసు లోని విషయాలు అవగాహన్ క్ల్లగించట్టనికి
ఉతా్ హవంతలైన్వారిని నియమిస్తే బ్బగుంట్టంది’’అని చెప్పా ను. ’’వెర్వ నావెల్ సజషన్స
‘’అని ఇదీ ఈసంవత్ రం నుండే అమలు చ్చసా
ే మని చెప్పా రు దీనితో ‘’విదాో వాల్ంటీర్ ‘’ల్
వో వసా ప్ప
ర రంభమె
ై ంది. దీనికీ క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘమే మారాదరిశ అవటం మాకు
గరవ కారణం. సదసు్ అవగానే మధుస్కదన్రావుగారు మమమ ల్లె మంతిిగారికి పరిచయం
చ్చసిన్ట్ట
ా గురు
ి . తరావ త ఆయన్ సవ ంతకారాలో మమమ ల్లె పెదె సా
్ ర్ హోటల్ కు తీసుకు వెళ్లా
విందు ఇచ్చా రు. ఆతరావ త స్మాజిగూడా లోని ఆయన్ సవ ంత ఇంటికి తీసుకు వెళ్లా భారో ,
కుట్టంబ సభుో ల్కు పరిచయం చ్చశారు. మధ్యో హె ం టిఫిన్స జూో స్ ఇచా అందరిని ఇళ్ళ కు
సాగన్ంప్పరు. నేను రావటం మా అబ్బా యి శరమ ఇంటికే వచా మళ్ళళ అక్ూ డినుంచ్చ ఉయ్యో రు
వెళ్ళ
ా ను.

శీర మధుస్కదన్రావుగారి విదాో రంగ వాో సంగం

తెనేె రుకు చెందిన్ శీర దేవినేని మధుస్కదన్రావుగారు విదాో వంతలు. గన్ె వరం దగార పెద
అవటపల్లా లో’’ హెై ట్టక్ట పిరంట్్ ‘’అనే సంసా ఉండేది. అక్ూ డ నాణో మె
ై న్ పేపర్ తయారయేో ది.
సరి్ఫికెట్్ , బ్బంక్ట ట్ట
ి నా్ క్షన్స పేపర్్ చెకుూ లు మొదలైన్వన్నె హెైకావ ల్లటితో పిరంట్ చ్చస్తవారు
పరభుతవ ం తో మంచ పరిచయాలు ఉండేవి. విదాో రంగానికి ఏద్య చ్చయాల్నే తపన్ ఆయన్లో
నిరంతరం జవ ల్లంచ్చది. శీర దేవినేని వెంక్టరమణ గారు విదాో మంతిి అయాో క్ ఈ తపన్ మరింత
పెరిగి క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా హెడ్ మాస్ర్్ అస్సియేషన్స తో బ్బగా పరిచయాలు పెంచ్చకొని మా
అందరితో సనిె హిత సంబంధ్యలు కూడా ఏరాా ట్ట చ్చసుకొనాె రు. డియివో ఏరాా ట్ట చ్చస్త
జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘ సమావేశానికి ఆయనే సాా న్్ రయి అనిె ఏరాా ట్ట
ా
చ్చస్తవారు. ఖ్రుా ఎంతెైనా లక్ూ ఉండేదికాదు. సమావేశానికి కావల్సిన్ ఎజండా, దానికి పెరసెంట్
చ్చస్త పేపర్్ తయార్వ కోసం ఆయన్ ఇంటికే మమమ ల్లె ఆహావ నించ కారాలో తీసుకువెళ్లళ భోజన్
భాజనాదులు ఏరాా ట్ట చ్చస్తవారు. అందరిన్న అతో ంత గౌరవంగా చూస్తవారు ఆయన్ శీరమతీ
అంతే.వారిలు
ా మాకు అతిధ గృ హం కాదు సవ ంత ఇలు
ా అనిపించ్చది. పెదె లైబరర్వ ఆయన్ది
పుసేకాలు ఇతరుల్కివవ టం ఆయన్కు హాబ్ల . హెచ్ ఎమ్్ కాన్ఫ రన్స్ లో పుసేకాలు, ఫెైల్్ ,
లటర్ ప్పడ్్ నోట్ బ్బక్ట్ , మంచపెనుె లు అందరికి ఇచ్చా వారు. ఉదయం సుమారు
9గంటల్కు మేము వారింటికి వెడితే రాతిి 8గంటల్కు బయటపడేవాళ్ళ ం పరతి దానిలో
పెరఫ క్షన్స కోరేవారు. మేము తయారు చ్చస్త పేపర్్ కు సహాయం చ్చస్తవారు. ఆయన్తో
గడపటం ఒక్ ఎడుో కేషన్స గా ఉండేది.

ఒక్సారి పరధ్యనోప్పధ్యో య సమావేశానికి విదాో మంతిి శీర దేవినేని రమణ గారిని శీర శీర
చన్జియో ర్ సావ మీజీ ని ఆహావ నించ్చము. సావ మీజీని సభకు పరిచయం చ్చస్త బ్బధో త నాకు
అపా గించ్చరు. ఆమీటింగ్ గా
ర ండ్ సకె్ స్.

విదాో రు
ధ ల్కు అసెైన్నమ ంట్్ తయారు చ్చయించ్చరు. విదాో విషయాల్పెై మా అభిప్ప
ర యాల్ను
రాయమని పరభుతావ నికి పంపేవారు. అంట్ట మాకు పరభుతావ నికి లైజాన్స ఆఫీసర్ గా
వో వహరించ్చవారు. వారితో పని చ్చయటం మాకు చ్చల్ల సరదాగా ఇష్ంగా ఉండేది.
 తన్తల్లాగారి పేర టిస్్ ఏరా రచ అనేక్ సతాూ రాో లు చ్చస్తవారు. పుసేకాలు అచ్చా వేసి అందరికీ
పంచ్చవారు. శీర రమణ రాసిన్ ‘’మిధున్ం ‘’ను బ్బపు సవ దస్క
ే రితో రాసిన్ పుసేకానిె అచ్చా
వేసి అందుబ్బట్టలోకి తెచ్చా రు. బ్బల్బందు శీర బివి న్రసింహారావు గారి సమగర సాహితాో నిె
ముదిరంచ అందరికి ఇచ్చా రు. క్ళ్ళపరప్పరణ శీర దువూవ రి వెంక్ట రమణశాసిేి గారి ‘’సీవ య చరితి
‘’ మొదలైన్వి మళ్ళళ ముదిరంచన్ సాహితాో భిమాని.

న్వాో ంధర పరదేశ్ లో శీర చందరబ్బబ్బ ముఖ్ో మంతిితవ ం లో రాష్ి ఉన్ె త

విదాో దికారుల్న్ెరితో పరిచయం పెంచ్చకొని ఎనోె విదాో సంసేలు, సందరిశ ంచ సెమినారాలో
ప్పల్గ
ా ని, తన్ నాయక్తవ ం లోనూ ఏరాా ట్ట చ్చసి అనిె జిల్ల
ా ల్లోని D.I.E.T సంసాల్నూ
చూసి వాటి అభి వృ దిధకి మారాదరశ న్ం చ్చసి, అవి ఉప్పధ్యో యుల్ విదాో రు
ధ ల్ భవితవాో నికి
ఇతోధక్ంగా తోడా డేట్ట
ా చ్చసిన్ నితో విదాో క్ృ షీవలుడు.

అదుకే మేమ౦దర౦ రిట్టైర్ అయి పదేళ్ళళ దాటినా మాతో అతో ంత అభిమాన్ స్తె హితనిల్ల
వో వహరిసా
ే రు. క్న్నసం ఆరున్న్నల్ల్కోసారి తెనేె రులో వారింట్ల
ా సమావేశమె
ై వారి ఆరా
ా నిక్ట
ఫ్లడ్ ఆసావ ది౦చక్పోతే ఊరుకోని మన్సేతవ ం ఆయన్ది. ’’మళ్ళళ ఎపుా డు క్లుదా
ె ం ?“’
అనేదే ఆయనుండి వచ్చా పరశె . ఇ౦తటి ఉదార హృ దయుడు, స్తె హ శీల్ల, విదాో రంగంపెై
అతో ౦త మకుూ వ ఉన్ె వారు, ఇంకా ఏద్య చ్చయాల్న్ె తపన్ ఉన్ె వారు మధుస్కదన్రావు
గారు మాకు స్కా రిి పేరరణ, ఆదరశ ం, మారాదరిశ .

నా దారి తీరు -120

సంఘం దావ రా చ్చబటి్న్ మరికొనిె మంచపనులు

జిల్ల
ా పరిషత్ హెడ్ మాస్రా వారిమక్ ఇంకిరమెంట్ శాంక్షన్స గుమాసా
ే కు ల్కీమమ పరసన్ె ం చ్చస్తేనే కాని
జరిగేదికాదు. అల్లగే ఎవరైనా హెడామ స్ర్ లీవ్ పెడితే, అది శాంక్షన్స అవట్టనికి, జాయినింగ్
పరిమ షన్స పెడితే దానిె ఆమోదించ విధుల్లో చ్చరమని ఆరడర్ ఇవవ ట్టనికీ కూడా ఇదే
‘’ఆమాో మాో ‘’తంత జరిగేది. బందరు దగారున్ె వాళ్ళళ ఈ పని తేల్లక్గా చ్చయి౦చ్చ
కొనేవాళ్ళళ . దూరంగా ఉన్ె వాళ్ళళ ఇక్ూ డికొచా గుమాసా
ే నుక్ల్లసి ‘’చ్చతల్కు తడి అంటించ
‘’వెడితే కాని ఇవేవీ గా
ర ంట్ అయేో వికావు. పరిషత్ విదాో శాఖాధ కారి అంట్ట పియివో
ఎవర్కచా నా దీనిె ఆపగల్లగేవారుకాదు. క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా గిల్డ, పి.ఆ.రి్,క్మూో నిస్్ ఆరాన్నైజేషన్స
నాయకులు కూడా ఏమీ చ్చయలేక్ వాళ్ావంత పరయతె ం చ్చస్తవారు. జరిగితే సరి
లేక్పోతెఖ్రమ అన్ె ట్ట
ా ఉండేది. ఏమాటకు ఆమాట్ట చెపుా కోవాల్ల శీర పి.వెంక్ట్టశవ రరావు అనే
లఫ్్ నాయకుడు ర్లజూ జిల్ల
ా పరిషత్, డియివోఆఫీసుల్ చ్చటూ
్ తిరిగి వాళ్ళ వాళ్ాకు దమిమ డీ
ఖ్రుా లేకుండా పనులు చ్చయించ్చవారు. ఆయన్ సహృ దయుడు మాటకారి సంసా వెనుె దనుె
బల్ంగా ఉన్ె వాడు. క్నుక్ ఆయన్ చెబితే చ్చయక్పోతే ధరాె నో నినాదాలో వీధ పోరాట్టల్కో
దిగుతాడని భయపడి ఆయన్ చెపిా న్ పనుల్న్నె ,అనిె కేడరా వారికీ దాదాపు చ్చస్తవారు.
ట్ట
ి న్స్ ఫర్్ విషయం లోనూ ఆయన్మాట చెలు
ా బడి అయేో ది. మిగిల్లన్వారికి ‘’పరసన్ె ం
‘’చ్చసుకోవటమే సొలూో షన్స గా ఉండేది. ఈ బ్బధలు తీరేా వారవరు అని మా సంఘం ఎదురు
చూస్తది.

ఆపదాా ంధవుడు శీర పివి. రామారావు

పరిషత్ విదాో శాఖాదికారిగా శీర పెండాో ల్ వెంక్టరామారావు గారు గోదావరి జిల్ల

ా నుంచ బదిలీ
అయి వచ్చా రు. రూల్్ బ్బగా తెల్లసిన్మనిషి. పనిక్ంట్ట మాటలు ఎకుూ వ. కానిమంచ వారు
సహృ దయులు. ఒక్సారి నేనూ ఆదినారాయణ విశవ ం క్ల్లసి సాయంవేళ్ ఆయనుె
ఆఫీసులో క్ల్లసి మాట్ట
ా డాము. జిల్ల
ా లో పెండింగ్ సమసో లు గురు
ి చ్చశాము.
వచా న్వారందరికీ టీ బిసెూ ట్ట
ా తన్సవ ంత ఖ్రుా తో ఇచ్చా క్నే ఆయన్ మాట్ట
ా డేవారు.
ఎపుా డైనా ఇది తపా కుండా జరిపే విధ్యన్ంగా ఉండేది. మేము వెళ్ళాసరికి ఆయన్ ట్టబ్బల్ నిండా
ఇటూ అటూ, ట్టబ్బల్ కిందా పరక్ూ నా అటూ ఇటూ క్న్నసం ఒక్వంద ఫెైళ్ళళ ఉనాె యి. ఆయన్
ముందు అందర్వె మాటలో
ా కి ది౦చ్చవారు ఆపరవాహం లో ఆయన్ అనుభవాల్ ధ్యరలో అల్ల
కొట్ట
్ కు పోయేట్ట
ా చ్చస్తవారు. ఈ మాటలో
ా అసలు ఫెైళ్ళళ ముట్ట
్ కునేవారుకాదు గుమాసా
ే లు
వచా గోల్పెట్ట్వారు చూసా
ే ను చూసా
ే ను అని వాయిదాల్పెై వాయిదాలు. దీనితో అక్ూ డి సా
్ ఫ్
లో అసంతృ పిే పెైగా బ్బ
ర హమ ణుడుక్నుక్ మర్వ చ్చల్క్న్యాో రు. మేము రండు మూడు సారు
ా
ఈ పరిసిాతిని గమనించ్చం. ఇక్ల్లభం లేదని ‘’సార్!ఇల్ల పెండింగ్ రామారావుగా
పెండాో ల్రామారావు మారితే జిల్ల
ా లో క్ల్క్ల్ం బయలేెరి అసంతృ పిేపెరిగి, మాకు మీపెై
ఉన్ె సాఫ్్ కారె ర్ తొల్గి మేమూ అందరితోక్ల్లసి యాజిట్టషన్స చ్చయాల్ల్ వసు
ే ంది. దయ
చ్చసి ఆ పరిసిాతి తెచ్చా కోవదు
ె . మీకు సాయంకావాల్ంట్ట మేము వసా
ే ం దగారుంట్టం ఫెైల్్
కిాయర్ అయేో దాకా ఎనిె ర్లజులైనా మా స్కూ ల్ డూో టీ ముగించ మీదగారకు వచా
కూరుా ంట్టము. మీరు ‘’ఆపరేషన్స ఫెైల్ కిాయరింగ్ ‘’ప్ప
ర రంభించ్చల్ల్ ందే. మళ్ళళ ఇంకో సారి
చెపా ము ‘’అని వారె ౦గ్ ల్లంటి సల్హా ఇచ్చా ము. ’’ఏక్ళ్న్‘ఉనాె ర్ల’’ ఆయన్ ‘’ఒకే. మీరు
ఇంతగా చెప్పా రు క్నుక్ రేపటించ్చ ఫెైల్ కిాయరింగ్ మొదలడతాను. రేపు సాయంతిం మీరు.
రండి ఇక్ూ డ ఎవరి పరిమ షన్స మీకు అక్ూ రేాదు. డైర క్ట్ గా నా ఆఫీసు రూమ్ కి రండి’’అనాె రు.
హమమ యో అనుకొనాె ం .

అనుకోన్ె ట్టా మళ్ళళ మరాె డు ఆయన్ ఆఫీసుకు వెళ్లా కూరుా నాె ము. నిన్ె టి ఫెైల్్
కుపా ల్న్నె అల్లగే ఉనాె యి. కిందపెటి్న్ ఒక్ కుపా దగార తేలు కూడా క్నిపించంది. అంట్ట
ఫెైల్్ ఉనాె యని ఊడవటం కూడా చ్చయలేదన్ె మాట. మమమ ల్లె చూసి ఇక్ చక్చకా ఫెైల్్
చూడటం కిాయర్ చ్చయటం అనుమానాలోస్తే గుమాసా
ే ని పిల్వటం నివృ తిే చ్చసుకోవటం
సంతకాలు పెటి్ వెంటనే వాటికి ఎవరికి పంప్పలో అదేశాల్లవవ టం జరిగింది. రాతిి 9వరకు అల్ల
కూరుా నే ఉనాె ం. ఆయన్ మాతో ఏద్య హస్ూ కొడుతూనే ఉనాె రు. మధో లో నేను ‘’సార్
ఫెైల్ ‘’అంటూనే ఉనాె ను. ఇకాయన్కు సంతకాలు పెటీ్పెటీ్ చ్చతలు నొపెా టి్ ‘’అయాో
ఇవాల్ల్కి ఆపేదా
ె ం ‘’అనాె రు. బహుశా ఇల్ల నాలుగ్రైదు ర్లజులు ఎవర్ల ఒక్రం ఆయన్
ఆఫీసులో ఆయన్వదె కూరుా ని మొతేం ఫెైల్్ అన్నె కిాయర్ చ్చసి ఆయన్కు బ్బడ్ నేం రాకుండా
మాపరువు పోకుండా కాప్పడుకునాె ం. సమరధత ఉనాె ఆయన్ అల్సతవ ం వల్ా జరిగిన్ డిలే
ఇదంతా.

సెైన్స్ పరిక్రాల్ కొనుగోలు

పరతి ఎదాదికాన్న, రండేళ్ళ కోసారి కాని జిల్ల

ా పరిషత్ సెైన్స్ , లక్ూ లు, స్షల్ పరిక్రాలుకొని
స్కూ ళ్ళ కు సరఫరా చ్చసు
ే ంది. వీటిలో అన్వసరమె
ై న్వి పనికిరాని గతఏడాది ఇచా న్వీ
క్కూూ రిిపడి క్ంపెన్నల్ పరలోభానికిఆఫీసరు
ా ల్గంగి కొన్ె వీ సపెాై ా చ్చస్తవారు. రామారావుగారిని
క్ల్లసిన్పుా డల్ల
ా ఈ విషయాలు దృ షి్కి తెచ్చా వాళ్ళ ం. ఒక్సారి ఆయన్ న్నుె పిల్లపించ
‘’కొతేపరికారు కొన్బోతనాె ము. ఇండంట్ట
ా , ఖ్ర్వదు వివరాలు క్ంపెన్నలు పంప్పయి. మీరు
వీటిని చెక్ట చ్చసి ఆవసు
ే వుకు ఆధర తగిన్దాకాదా అవి పరసు
ే తానికి అవసరమా, ఇవికాక్ ఇంకా
ఏమె
ై నా కావాల్ల తేల్లా ల్ల’’అనాె రు. ’’నేనొక్ూ డినే చ్చస్తే మన్ ఇదెరికీ ల్లలూచీ అని
నిందవేసా
ే రు. క్నుక్ దీనికి ఒక్ క్మిటీ వేయ౦డి . ఆక్మిటీ విచ్చరించ నిగు
ా తేల్లా మీకు రిపోర్్
ఇసు
ే ంది అపుా డు ప్ప
ర బ్జాం ఉండదు ‘’అనాె ను. ’’మంచ సల్హా. తపా క్ అల్లగే చ్చదా
ె ము ‘’అని
ఎవరేవరైతే బ్బగుంట్టంద్య న్నుె సల్హా అడిగ్ల ఆయనా విచ్చరించ క్మిటీ వేయటం
మేముమోహమాటం లేకుండా నిరు
ె ష్ంగా రిపోర్్ ఇవవ టం మంచ అవసరమె
ై న్ నాణో మె
ై న్
పరిక్రాలు అ౦దుబ్బట్టధరలో కోనేట్ట
ా చ్చయటం జరిగింది. ఇది శీర పెండాో ల్రామారావు గారి
ఘన్త.ఆయన్ ఒక్ నిరణయం తీసుకొంట్ట వెన్కిూ తిరగటం ఉండేదికాదు. అంతటి
మొండిమనిషికూడా . ఆమాో మాో ల్కు తావులేకుండా మంచతన్ం తో పనిచ్చశారు.

ఆయన్ రిట్టైర్ అయాో క్ జిల్ల

ా పరధ్యనోప్పధ్యో సంఘం జిల్ల
ా లోని ఇతర సంఘాల్ను క్లుపుకొని
జిల్ల
ా పరిషత్ మీటింగ్ హాల్ లో చెైరమ న్స గారి అధో క్షతన్ ఘన్ సనామ న్ం చ్చశాం.

కార్డ కాంపెైన్స

నేను 1998 జూన్స లో పరధ్యనొప్పధ్యో యుడిగా పదవీ విరమణ చ్చస్తవరకు క్ృ ష్ట
ణ
జిల్ల
ా పరధ్యనోప్పధ్యో య సంఘం లో ఉప్పధో కు
మ డిగా ఉన్ె ట్ట
ా జా
ఞ పక్ం. రిట్టైర్ అయాో క్ కూడా
సంఘానికి శీర రామం గారితోప్పట్ట న్నుె సల్హా సంఘ సభుో డిని చ్చశారు. పదవిలో
ఉన్ె పుా డూ, రిట్టైర్ అయాో క్కూడా సంఘ కారో క్రమాల్కు తపా ని సరిగా హాజరై, నా అభి
ప్ప
ర యాల్ను స్కచన్లు తెల్లయ జేస్తవాడిని . కారో క్రమాల్ వివరాలు శీర
ఆదినారాయణఎపా టిక్పుా డు ముందుగా ఫోన్స చ్చసి లేక్ కార్డ రాసి తెల్లయజేసి న్నుె తపా క్
రమమ ని కోరేవారు. నేనూ అల్లనే వెళ్ళళ వాడిని. కారో క్రమాల్లో ఏద్దైనా మంచ జరిగితే దానిన్న
ఏద్దైనా సవో ంగా లేక్పోతె దానిన్న ఇంటికి వచా శీర ఆదినారాయణ కు ‘’కారు
డ ‘’మీద నా అభి
పరయాలు రాస్తవాడిని. కారు
డ లో మిలీామీటరు ఖాళ్ళ కూడా లేకుండా రాయటం నా అల్వాట్ట.
అవన్నె జాగరతేగా చదివి మరుసటి సమావేశం లో ఆదినారాయణగారు నేను రాసిన్
విషయాలు సభుో ల్కు తెల్లయ జేస్తవారు . తీసుకున్ె దిదు
ె బ్బట్ట చరో లు కూడా చెపేా వారు.
నేను ఇల్ల చ్చల్లఉతేరాలు ఆయన్కు సంఘ అభివృ దిధ, చ్చయాల్ల్ న్ కారో క్రమాలు
మరిా పోయిన్ మనుష్యలు, గురిి౦పు పొందని హెడ్ మాస్రు
ా ఇంకా పక్డా ందీగా సంఘం పని
చ్చయట్టనికి ఎంతనే పరిషూ రించట్టనికి మారా
ా లు స్కచన్లు హెడ్ మాస్రు
ా నాకు ఫోన్స
చ్చసికాని ఉతేరాల్దావ రాకాని తెల్లయజేసిన్వారి సమసో లు వాటిని సతవ రం
పరిషూ రించ్చల్ల్ న్ అవసరం, పే స్తూ ల్్ పెై సమావేశాలు, అమలు జరపట్టనికి మారా
ా లు ఇల్ల
ఒక్ట్టమిటి సమసే విషయాలు నేను సెకెరటరి శీర ఆదినారాయణ కు ‘’కార్డ కాంపెై న్స’ల్లగా కారు
డ
మీద మాతిమె రాశాను. దాదాపు ఒక్ యాభై దాక్ రాసి ఉంట్టను. ఆయన్ వీటిని అతి జాగరతేగా
భదర పరచ్చకొనాె రు. ఈ విషయం ఆయనే చ్చల్ల సారు
ా నాకు, సంఘానికి సమావేశాల్లో
తెల్లయ జేస్తవారు. అవన్నె ఆయన్కు ‘’ఒక్ ట్టిజర్ ‘’అని పొంగిపోయేవారు. గట్ట
్ న్ ఉండి
సల్హా లు ఇవవ టం తేల్లకే. కాని పని చ్చసి మెపిా ంచటం చ్చల్లక్ష్ం. అందరి బ్బధో తా సంకేమమం
తన్ది సంఘానిదీ అని ఆయన్ పడిన్ క్ష్ం శరమ తపన్ బదులు తీరుా కోలేనిది. జిల్ల
ా హెడ్
మాస్రు
ా అందరూ ఆయన్ స్తవకు రుణపడి ఉంట్టరు. సందేహం లేదు.

గవరె మెంట్ ఉద్యో గాల్కు పరమోషను

ా

జిల్ల
ా పరిషత్, పెైి వేట్ మేనేజిమెంట్ ల్లో పని చ్చసు
ే న్ె బిఎడ్ ఉప్పధ్యో యుల్కు పరభుతవ
జూనియర్ కాలేజీల్లో లక్ా రర్ గా పరమోషను
ా , హెడ్ మాష్రాకు గేజేట్టడ్ హోదా, వారికి
డేప్పో టీ ఎడుో కేషన్ల్ ఆఫీసర్్ గా, D.I.E.T.లక్ా రరు
ా పిరని్ ప్పల్్ గా, పరమోషన్ాకోసం
దాదాపు ఇరవెై ఏళ్ళళ గా చ్చసిన్ పోరాటం ఫల్లంచ ఆ పరమోషను
ా ల్భించ్చయి. జిల్ల
ా పరిషత్ హెడ్
మాస్రు
ా అందరూ గేజేట్టడ్ హోదా దకిూ ంది. పచా సంతక్ం చ్చస్త అరహతల్భించంది. దీనికి అనిె
సంఘాలూ క్ృ షి చ్చసినా హెడ్ మాస్ర్్ అస్సియేషన్స క్ృ షి శా
ా ఘన్నయం. జిల్ల
ా పరిషత్ లో
సీనియర్ హెడ్ మాస్రు
ా పరిషత్ ఎడుో కేషన్ల్ ఆఫీసరు
ా గా పరమోషన్స పొందారు.
అల్లంటివారిలో శీి వెై విరాజు, శీర విశవ ం, శీర రమణారావు, శీరమతి సుగుణకుమారి
మొదలైన్వారునాె రు. గోదావరిజిల్ల
ా నుంచ మన్ జిల్ల
ా కు పరమోషన్స పెై వచా న్ హెడ్
మాస్రు
ా నాె రు. అల్లంటివారిలో మొవవ హెడ్ మాస్రా
ా వచా న్ రాజుగారు, క్ృ ష్ట
ణ
జిల్ల
ా పరిషత్ విదాో శాఖాధకారిగా వచా న్ స్కరో నారాయణ రాజు ?గారు ఉనాె రు. వీరందరికీ
హారిెక్ సావ గతం చెప్పా ము. పియివో రాజుగారు మహా నిక్ూ చా మనిషి. స్కటిగా న్డిచ్చ
మన్సేతవ ం. క్నుక్ జిల్ల
ా పరిషత్ లో పెైరవీలు సాగలేదు. అరు
హ ల్కు దకాూ ల్ల్ న్వన్నె దకాూ యి.
వాళ్లళ దెరూ రిట్టైర్ అయి వెళ్లళ పోయినా ఈ జిల్ల
ా తో, మాతో సనిె హిత సంబంధ్యలు
కొన్సాగిసు
ే నాె రు. బ్జజవాడ డివిజన్స విదాో శాఖాదికారిగా శీర వెైవి రాజు తన్ సమరధతను
ఒతిేడిలోనూ చ్చటి ఎల్లంటి పరలోభాల్కు లోనుకాకుండా తన్
వో కిితావ నిె నిల్బ్జట్ట
్ కొనాె రు. వచా న్ అరుద్దైన్ అవకాశం ఇది హెడ్ మాస్రాకు. దీనిె
అందరూ సదివ నియోగం చ్చసుకొనాె రు. వీరి పరమోషన్స ల్కు బదిలీల్కు పోసి్ంగ్ ల్కు మా
సంఘం చ్చసిన్ క్ృ షి అదివ తీయం హెైదరాబ్బద్ లవెల్ లోకూడా మాకు
సానుభోతిపరులుఆఫేసరు
ా ఉండటం బ్బగా క్ల్లసొచా ంది వీరి తరావ త వచా న్వారు అవిన్నతి
బంధు పీరతికి ప్పలై పరువు గంగలోక్ల్లప్పరని అనుకోనాె రుజన్ం. వీరి పరమోషన్స ల్కు.

సాా ట్ వాలుో యేషనో

ా ఆఫీసర్ హోదా
పదవతరగతి సాా ట్ వాలుో యేషన్స సెంటర్ లో దేపోో టీ కా౦ప్ ఆఫీసరు
ా గా జిల్ల
ా పరిషత్
సీనియర్ హెడ్ మాస్రాను కూడా నియమించ్చల్ని చ్చసిన్ ఆంద్యళ్న్ ఫల్లంచంది.
వాలుో యేషన్స కు రమూో న్రేషన్స పెంచ్చల్న్న చీఫ్ కు మిగిల్లన్వారికీ తేడా
ఉండాల్న్ె కోరిక్కూడాతీరింది.

ఉతేమ ఉన్ె తప్పఠ శాల్ల్ ఎంపిక్

చ్చల్లకాల్ం నుండీ జిల్ల

ా లో ఉతేమ ఫల్లతాలు సాధంచ అనిె ట్ట ముందున్ె స్కూ ళ్ళ ను
గురిించ ఆ స్కూ ల్్ కు ఆ పరదానోప్పధ్యో యుల్కు బహుమతలు అందజేసా
ే మని జిల్ల
ా పరిషత్
చెైరమ న్స శీర క్డియాల్ రాఘవరావు గారు చెప్పా రుకాన్న అమలుకాలేదు. ఇపుా డు పియివోగా
ఉన్ె రాజుగారి దృ షి్కి తెచ్చా ము. ఆయన్ ఏమె
ై నా సరే ఈఏడాది అమలు చ్చదా
ె ం
అనిహామీ ఇచ్చా రు. రామంగారు, ఆదినారాయణ, న్నుె , వెైవిరాజు ల్తో ఒక్క్మిటీ వేసి
ఒక్ కారు ఇచా ముఖ్ో మె
ై న్ స్కూ ళ్ళళ సందరిశ ంచ అక్ూ డి చదువు తీరు ఉతీేరణత శాతం ఆటలు,
పొందిన్ బహుమతలు మొదలైన్ విషయాల్పెై కు
మ ణణంగా నిషా క్షప్పతంగా పరిశీల్లంచ రిపోర్్
ఇమమ నాె రు. అందరం కారులో తిరిగి చూసి మొదటి, రండు, మూడు సా
ా నాల్కు ఉన్ె త
ప్పఠశాల్ల్ను ఎంపిక్ చ్చసి రిపోర్్ ఇచ్చా ము . అపా టికే నేను రిట్టైరయాో ను. తరావ త ఆ
బహుమతలు ఇచ్చా ఉంట్టరని భావిసా
ే ను. సమరు
ధ లు అధకారం లో
ఉంట్ట సాధంచలేనిది ఏదీ ఉండదు అని చెపా ట్టనికి ఇదిఒక్ నిదరశ న్ం.

నా దారి తీరు -121

గుడివాడ డివిజన్స లో విదాో విషయక్ కారో క్రమాలు

నేను అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ హెడ్ మాస్ర్ గా ఉండగా, గుడివాడ డివిజన్స డిప్పో టీ విదాో శాకాది
కారులు కొందరుమారి కొతేవారు వచ్చా రు. శీరమతి ఇందీవరం గారి తరావ త ఎవర్కచ్చా ర్ల
గురు
ి లేదుకాని శీర ఏసుప్పదం గారు రావటం బ్బగా జా
ఞ పక్ం. ఆయన్ రావటం తోనే
చ్చల్లహడివిడి చ్చసి మీటింగులు పెటి్ డివిజన్స లో ఏవేవో గొపా మారుా లు తేవాల్ని తీవర
పరయతె ం చ్చశారు. హెడ్ తల్లడిస్తే తోక్లూఊప్పల్ల్ న్దేక్ద.మేమూ తల్లడించ పనిచ్చశాం.
ఆయన్ ‘’గాడ్ ఫియర్ ‘’పర్ న్స గా క్నిపించ్చరు. అపుా డే కొతేగా పబిాక్ట పర్వక్షల్కు వెళ్ళళ
విదాో రు
ధ ల్కు క్రదీపిక్గా హాండ్ బ్బక్ట తయారు చ్చయటం ప్ప
ర రంభమె
ై న్దని జా
ఞ పక్ం. దీనికిగాను
సబ్జెక్ట్ లో కాసే పట్ట
్ ఉన్ె హెడ్ మాస్రు
ా అసిసె్ంట్ లు క్ల్లసి సబ్జెక్ట్ క్మిటీలుగా ఏరాా ట్టై
పరేక్షల్లో వచ్చా ముఖ్ో మె
ై న్ పరశె లు వాటి సమాధ్యనాల్తో ఏ సబ్జెక్ట్ కు ఆ సబ్జెక్ట్ కు
తయారు చ్చస్త పనిపట్ట
్ ం. నేను ఇంగ్లాష్, ఫిజిక్ల్ సెైన్స్ క్మిటీల్లో ఉనాె ను. ఇంగ్లాష్ లో నిధ
అంగలూరు హెడామ స్ర్ శీర జోశుో ల్ స్కరో నారాయణ మూరిిగారు మాకు ఇంగిాష్ క్మిటీ హెడ్.
ఫిజిక్ట్ కు నారాయణశరమ గారు అనే శీర కూచభొటా ల్కీమమ నారాయణ శరమ గారు హెడ్ అని గురు
ి .
వీరు నామిత
ి లు శీర పసుమరిి ఆంజనేయ శాసిేి గారికి తోడలు
ా డు. సబ్జెక్ట్ లో నిధ. అనిె
విషయాలు వేరళ్ళ మీద ఉండేవి. చెైన్స స్మ క్ర్ పెైి వేట్ కాలేజీలో ఫిజిక్ట్ లక్ా రర్ గా సాయం
కాల్లలో పని చ్చస్తవారు. ఆయన్ తెల్ాటి మలు
ా పంచ్చ తెల్ా హాఫ్ హాండ్్ షర్్ తో ఉండేవారు.
కొంచెం న్లుపురంగుగా ఉనాె చరున్వువ ముఖ్ం. చ్చల్ల సరదాగా మాట్ట
ా డేవారు. జోక్ట్
పేల్ా టం ఆయన్ హాబ్ల. ఆయన్ న్వువ కూడా విటగా ఉండేది. లోక్ల్ పెైి వేట్ హెై స్కూ ల్ లో
సెైన్స్ టీచర్. ఎవరికి ఏ సందేహమోచా నా తీరా గల్సతా
ే ఉన్ె వో కీి. నేను రిట్టైరయాో కే
ఆంజనేయ శాసిేి గారికి ఈ శరమ గారు తోడలు
ా డు అని తెల్లసింది. అంతటిదాకా
తెలీదు నేన్౦ట్ట పరమ ఆతీమ యంగా ఉండేవారు. మీటింగ్ ల్లో ఇదెరం పరక్ూ పరక్ూ నే కూరుా నే
వాళ్ళ ం. ఆయన్ పల్క్రింపు ఒక్ పుల్క్రి౦పే. రిట్టైరయాో క్కూడా ఫోన్స లో పల్క్రించ్చకొనే
వాళ్ళ ం. అతిగా సిగరట్ట
ా తాగటం వల్న్నో, ఏమోఆయన్ సుమారు పది,
పదిహేనేళ్ళ కిరతమే మరణించ్చరని వినాె ను.

నేనూ, అంగలూరు సెైన్స్ మాస్ర్ శీర పొటూ

ా రి రాజేందరపరసాద్ మొదలైన్వాళ్ళ ం ఫిజిక్ట్ బ్బచ్
లో ఉనాె ం . మేము సల్హాలుఇస్తే రాజేందరపరసాద్ గారు బ్బధో త అంతా తానేతీసుకొని ప్పరిి
చ్చస్తవారు. ఇక్ూ డే చరివాడకు చెందిన్ స్షల్ మేస్ర్ వేలూరి ఆయన్ (క్ృ షణమూరిి ?)బ్బగా
పరిచయమయాో రు. అల్ల అనిె సబ్జెక్ట్ ల్ వారూ తయారు చ్చసి డివిజన్స తరఫ్లన్
పిరంట్ చ్చయించ పరతిస్కూ ల్ కు అక్ూ డున్ె విదాో రు
ధ ల్ సంఖ్ో ను బటి్ సరఫరాచ్చస్త ఏరాా ట్ట
జరిగింది. జన్వరి, ఫిబరవరి, మారిా న్నల్లో ఈ పుసేకాలు చదివితే ఉతీేరణత గారంటీ అనే
అభిప్ప
ర యం తో తయారైన్పుసేకాల్లవి. వీటిని పరతి స్కూ ల్ లోను ఆవరేజ్, బిలో ఆవరేజ్
విదాో రు
ధ ల్తో బ్బగా చదివించ లక్ూ లు అయితే చ్చయించ ప్పస్ అవట్టనికి మారాం సుగమం
చ్చశారు. దీనిె ఆదరశ ంగా తీసుకొని మిగిల్లన్ డివిజన్స్ వాళ్ళళ అనుసరించ్చరు .
తరావ తతరావ త ఏ డివిజన్స కు ఆ డివిజన్స వాళ్ళళ శరమపడి తయారు చ్చశారు. శీర ఏసుప్పదం
గారు తరావ త జిల్ల
ా విదాో శాఖాధకారి అయాో రు. అపుా డు జిల్ల
ా లోని సబ్జెక్ట్ ఎక్ట్ పర్్శ
కూరుా ని జిల్ల
ా క్ంతటికీ ఈ స్ర్్ బ్బక్ట్ లేక్ గ్రైడ్ బ్బక్ట్ తయారు చ్చయించ పంచపెటి్౦చ న్ట్ట
ా
జా
ఞ పక్ం. తరావ త కొనేె ళ్ళళ ఈ జాతర కొన్సాగింది. క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా పరదానోప్పధ్యో య సంఘం
కూడా కీల్క్ బ్బధో తలు చ్చబటి్ ఈ బృ హతా ి యతాె నికి యధ్య శకిి సాయం చ్చసింది. తరువాత
తరావ త దీనిపెై మోజుతగిా మొహం మొతిే విరమించ్చరని వినాె ను. ఏసుప్పదంగారు ఇక్ూ డ
ఉండగానో లేక్ ఏలూరు బదిలీ అయాో కో ‘’అవిన్నతి కుంభకోణం’’ లో బ్బక్ట అయి ససెా ండ్
అయాో రని తెల్లసింది. ఒక్పుా డు 1970దశక్ం లో జాన్స గారనే డియివో కూడా ఇల్లగే
ద్దబా తినాె రు. అధకారులు పెైకి నిరు
ె ష్ంగా , లోపల్ లోపభూయిష్ంగా ఉండటమే
ద్దబా తిన్ట్టనికి కారణం.

నేను రిట్టైరవవ ట్టనికి ముందు గుడివాడ డిప్పో టీ ఎడుో కేషన్ల్ఆఫీసర్ గా శీర టి.
శీరరామమూరిిగారు వచ్చా రు . మితభాషి. సజావుగా చక్ూ గా పని చ్చసి అందరి మన్ె న్లు
అందుకొనాె రు. పరతిస్కూ ల్ కు విజిట్ట
ా , వారిమక్ తనిఖీలు పెండింగ్ లేకుండా చ్చసి విదాో
రంగానికి మారాదరశ న్ం చ్చశారు. పర్వక్షలు నిరు
ె ష్ంగా జరిపించ్చరు. మంచ మనిషిగా బ్బధో త
గల్ ఆఫీసర్ గా గురిింపు పొందారు. మా అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ ఇన్న్ ా క్షన్స కూడా చ్చసి బ్బగా సంతృ పిే
చెందారు. మమమ ల్లె చూసి నేరుా కోవాల్ల్ ంది చ్చల్లఉందని మిగిల్లన్ స్కూ ల్్ లో
చెపేా వారు. నా రిట్టైరమ ంట్ ర్లజున్ మా ఆహావ న్ం పెై వచా , నా పి.ఎఫ్. (ప్ప
ర విడంట్ ఫండ్
)నుంచ రావాల్ల్ న్ 60 వేల్ రూప్పయల్ డబ్బా ను చెకుూ రూపంగా తెచా నా చ్చతిలో పెటి్
సరైా ి జ్ చ్చశారు. ఇల్లంటి ఆఫీసరు
ా ఉంట్ట పని చ్చస్తవారికి ఆన్ందం సంతృ పిే. మన్సులు
గ్రల్వటం అంట్ట ఇదే.

నా దారి తీరు -122

అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ లో ఆడపిల్ాల్ ‘’జిల్ల
ా లవెల్ గిరగ్ మెమోరియల్ గేమ్్ ’’ నిరవ హణ

నిజంగా ఇదొక్అదుు తం. అడా

డ డ హెై స్కూ ల్ చరితిలో సువరా
ణ ధ్యో యం. అసలే ఎక్న్మిక్ల్ గా
ఎక్డమిక్ల్ గా బ్బగా వెనుక్బడిన్ హెైస్కూ ల్.ఎల్లగో అల్ల తంట్టలుపడి, అందరి
సహకారంతో జిల్ల
ా లోనే మంచ పేరు పొందిన్ స్కూ ల్ గా తీరిా దిదా
ె ము. మా డిరల్ మాస్ర్
శీర నాగేశవ రరావు రండుమూడేళ్ళ నుంచ ‘’సార్!ఉప్పధ్యో యులు బ్బల్బ్బల్లక్లు ఆటల్లో
జిల్ల
ా లవెల్ లో ఎనోె పెైి జులు సంప్పదించ్చం. అదా
ె డ అంట్ట ఆటలో
ా మేటి అని గురిింపు
వచా ంది మంచ గౌ
ర ండ్ ఉంది. సహక్రించ్చ సా
్ ఫ్ ఉంది. మన్ం జిల్ల
ా సా
ా యి ఆడపిల్ాల్ ఆటల్ పోటీ
నిరవ హణ తీసుకొందాం. దానిె అదుు తంగా నిరవ హిదా
ె ం. అనిె రకాల్ సహకారం మన్కు
ల్భిసు
ే ంది ‘’అని చెవిలో జోర్వగల్లగా ర్కద చ్చస్క
ే నే ఉనాె డు. చూదా
ె ం చూదా
ె ం అని వాయిదా
వేసు
ే నాె ను. సరిగా
ా నిరవ హించక్ పొతే ఇపుా డు స్కూ లు పొందిన్ కీరిి వెైభవం మటి్ కొట్ట
్ కు
పోతందని బ్జరుకు. తరావ త ఇందులో ఏద్య మిగులుా కునాె రని ల్లభపడా
డ రని న్నపం
వేస్తవాళ్ళళ ఎకుూ వ. అపా టికే చ్చల్ల స్కూ ళ్ళళ ఆ అపవాదు తో తల్దినుా కోలేని
సిాతిక్ల్లగింది. క్నుక్ ‘’అడుసు తో
ి క్ూ నేల్ కాలు క్డుగనేల్ ‘’?అని పించంది. డిరల్ మాస్ర్
తోప్పట్ట స్ా ర్్్ మన్స అయిన్ సా
్ ఫ్ సెకెరటరి శీర డి వీరభదరరావు , సెైన్స్ మాస్ర్ శీర
వెంక్ట్టశవ రరావు, లేడీ టీచర్్ , ఆడపిల్ాలు కూడా ఒతిేడి చ్చశారు. క్నుక్ దీనిపెై ఆలోచంచ్చల్ల్ న్
సమయం వచా ందిఅని పించంది. ప్ప
ర ధమిక్ అడుగులు వేయాల్ని నిశా యించ్చను.

సా
్ ఫ్ మీటింగ్ ఏరాా ట్ట చ్చసి ఈ పరపోజల్ ను అందరి ముందు ఉంచ్చను. అందరూ
తపా కుండా మన్ం నిరవ హిదా
ె ం ఎల్లంటి సహాయ సహకారాల్కెైనా సిదధం అని ముక్ిక్ంఠం తో
చెప్పా రు. స్కూ ల్ క్మిటీ పెరసిడంట్ శీర అడుసుమిల్లా రామబరహమ ం గారిని పిల్లపించ విషయమ౦
చెప్పా ం. ’’మంచ ఆలోచన్ తపా కుండా చ్చదా
ె ౦ నా వంత క్ృ షి నేను చ్చసా
ే ను ‘’అని హామీ
ఇచ్చా రు. తరువాత స్కూ ల్ అసెంబ్లా లో విదాో రు
ధ ల్కు వివరించ చెప్పా ను. వాళ్ళళ
అందరూ ఏమాతిం సందేహించకుండా ‘’చ్చస్తదా
ె ం చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ ఊళ్ాకు వెళ్లా పెదెవారందరిన్న
క్ల్లసి ఆరిధక్ సహాయం చ్చయమని మేమంతా అడుగుతాం మీతో క్ల్లసి న్డుసా
ే ం’’అని భర్లసా
ఇచ్చా రు. సరే వాతావరణం బ్బగానే ఉంది. క్నుక్ డియివో కాన్ఫ రన్స్ లో పరపోజల్ పెటి్ ఔను
అనిపించ్చకోవాల్ని నిరణయించ్చము. అయితే మా నాగేశవ రరావు ‘’సార్!మన్ం ఎవరికీ పోటీ
గా ఉండదు
ె అందరూ మన్కే ఇచ్చా ట్ట
ా తెరవెనుక్ నా పరయతె ం గా ఇతర డిరల్ మాస్ర్్ తో
నేను మాట్ట
ా డుతాను ‘’అనాె డు సరే అనాె ను. బహుశా 1996లో జన్వరి లో బ్బల్లక్ల్
ఆటల్పోటీలు అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ నిరవ హిసు
ే ంది ‘’అని డియివో గారితో పరపోజల్ చ్చయించ్చం.
శుభం భూయాత్.

నిరవ హణ

ఆడపిల్ాల్ జిల్ల
ా సా
ా యి ఆటల్పోటీలు ను ‘’గర్ా్ మీట్’’అంట్టరు. ఇవి గిరగ్ మెమోరియల్
పోటీలు. పరతి ఏడాది జరుగుతాయి. మగపిల్ాల్కు వివిధ జోన్స ల్లో అంట్ట పటమట జోన్స
ఆకునూర్ జోన్స గుడివాడ కెైక్లూర్ నాగాయల్ంక్ ఉయ్యో రు న్ందిగామ, జగాయో పేట
బందరు మె
ై ల్వరం తిరువూరు మొదలైన్ చోటా బ్బయ్్ కు ఉప్పధ్యో యుల్కూ
జరుగుతాయి. ఫెైన్ల్్ మాతిం సెంటిల్ జోన్స లో బ్బయ్్ కు టీచర్్ కు జరుగుతాయి స్ా ర్్్
కూడా సెంటిల్ జోన్స లోనే.

కాన్న ఆడపిల్ాల్కు జిల్ల

ా అంతా ఒకే య్యనిట్. అంట్ట ఒకే ఒక్ూ చోట మూడుర్లజులు
జరుగుతాయి. బ్బడిమ ంటన్స తో
ి బ్బల్ సాఫ్్ బ్బల్ , ట్టనిె కాయిట్అనే రింగు ఆట, షటిల్,క్బ్బడీ
ఖోఖో మొదలైన్ వాటిలో
ా పోటీలు ఉంట్టయి. జిల్ల
ా లోని వివిధస్కూ ల్్ నుంచ ప్పల్గ
ా నే
జటాకు వసతి టిఫిన్స భోజన్ సదుప్పయాలూ ఉచతంగా సమకూరాా ల్ల. పెైి జ్
లు,జా
ఞ పిక్లు అందేయాల్ల . సహాయపడిన్ డిరల్ మాస్రాకు కూడా ఇవన్నె సమకూరాా ల్ల. కోర్్
లు వేయాల్ల. బ్బల్్ న్నట్ లు, రింగులు, ఖోఖో పోల్్ , సున్ె ం తాళ్ళళ వాల్ంటీరు
ా వీరందరికీ
పెైవారికి ల్లగానే భోజనాలు మధో మధో లో టీ కాఫీలు సాయం వేళ్ సాె క్ట్
అందించటం మంచ న్నటి సౌక్రో ం ట్టయిలట్్ సమకూరా టం అన్నె సక్రమంగా చ్చస్తేనే సకె్ స్
లేక్పోతె బండబూతలు తినాల్ల. ఇవన్నె దృ షి్లో పెట్ట
్ కొని ఏరాా ట్ట
ా చ్చయాల్ల. టిఫిను
ా
భోజనాల్లో ఏమాతిం క్కుూ రిి పనికి రాదు ఏ కాాస్ గా అన్నె ఉండాల్ల అని నా, మా అభిప్ప
ర యం.
మూడు ర్లజుల్కు క్న్నసం ఖ్రుా 30వేల్రూప్పయలు అని అంచనా వేశాం. ఇంతడబ్బా
సమకూరుా కొని రంగం లోకి దిగాల్ల. ఇవన్నె ఎపా టిక్పుా డు చన్ె క్మిటీ వేసుకొని అందరం
క్ల్లసిఆలోచంచ్చం. అందరం ఇక్ వెన్క్ అడుగు పరశేె లేదు ము౦దుకు దూక్టమే
అనుకొనాె ము.

ముందుగాసా
్ ఫ్ మెంబరు
ా అందరూ జీతం లో క్ట్ చ్చసుకొనే విధం గా తల్గక్ వెయిో
రూప్పయలు విరాళ్ంగా అందజేశారు. రసీదు పుసేకాలు పిరంట్ చ్చయించ రసీదుల్లచ్చా ం.
రామబరహమ ౦గారు, క్మిటీ మెంబరు
ా కూడా డబ్బా ఇచ్చా రు. డా శీర అప్పా రావు గారు అడా
డ డ
వారే ప్పమరు
ర లో హాసిా టల్ న్డుపుతనాె రు మంచ వితరణ శీల్ల ఆయనా విరాళ్ం
ఇచా అక్ూ డ క్ల్వాల్ల్ న్వారి పేరు
ా మాకు చెపిా క్ల్వమనాె రు అల్లగే క్ల్లశాం. అందరూ
ఉడతాభకిి సాయంచ్చశారు. స్కూ ల్ విదాో రు
ె ల్ంతా తల్గక్ పది రూప్పయలు వస్కలు చ్చసి
లీడరా దావ రా అందించ్చరు. పరతిర్లజూ సాయంతిం మూడున్ె రకు న్లుగురైదుగురు మేసా
్ రు
ా
నేను, విదాో రిధ విదాో రిధన్న నాయకులు సెైకిళ్ళ మీద చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ పెంజేండర,కొమరవోలు
ఐన్ంప్పడి రిమమ న్ప్పడి. గొలేవ పల్లా, మొదలైన్ గా
ర మాల్కు వెళ్లా పెదెల్నుక్ల్లసి క్రపతా
ి లు
ఇచా విషయం చెపా టం వారు వెంటనే సా ందించ డబ్బా ఇవవ టం, లేక్ మరాె డు
విదాో రు
ధ ల్తో పంపించటం చ్చశారు. అపుా డు చదువుతో ప్పట్ట అనిె యాకి్విటీస్ లో న్ంబర్
వన్స,ఆడపిల్ాల్ లీడర్ మాతిమేకాక్ స్కూ ల్ లీడర్ కూడా అయిన్ కె.ప్పవని ఇచా న్ సహకారం
చ్చసిన్ స్తవ మరుపురానివి. ఇపుా డా అమామ యి అమెరికాలో ఉంట్లంది భరి ఇదెరుపిల్ాల్తో.
2017లో అమెరికాలో ఉన్ె పుా డు తరచ్చగా ఫోన్స లో మాట్ట
ా డేది. గొపా సంసాూ రం
ఉనాె మామ యి. అల్లగే చీల్ల నాగల్కిమమ స్షల్ మాస్ర్ శీర వెంక్ట్టశవ రరావుగారమామ యి.
ఆట్ట ప్పట్ట చదువు అనిె ట్ల
ా నూ దూసుకుపోయేది . మగపిల్ాల్ పేరు
ా పెదెగా గురు
ి లేవు
ఒక్రేమిటి అందరూ గొపా గా క్ృ షి చ్చశారు స్తవలు అందించ తాము చదుకున్ె
చదువుకొంట్టన్ె విదాో సంసా ఋణం తీరుా కొనాె రు. అడా
డ డ కు చెందిన్హార్్ సెా షల్లస్్
వియవాడ లో ఉనాె రని తెల్లసి సా
్ ఫ్లమ గు
ా రం వెళ్లా క్ల్లసి చెప్పా ం. వారూ గొపా గా
సా ందించ్చరు. అడా
డ డ డాక్్ర్ గారు ఖ్మమ ం లో ఉంట్ట లటర్ రాస్తే డబ్బా పంప్పరు ఆయన్
పరతిఎదాడీ సాూ ల్రిమప్ లు ఇసా
ే రుకూడా. రైస్ మిల్ యజమానులు డబ్జా కాకుండా నాణో మె
ై న్
బియో ం ఇచ్చా రు. కూరాగాయలు వచ్చా యి. ప్పడి పంటకు కొదవేలేదు. నాణో మె
ై న్ న్నయిో
కూడా వచా ంది . చ్చతిలో డబ్బా కు ఇబా ంది లేక్పోవటం తో అనిె పనులో
ా నూ
అతో న్ె తమె
ై న్ నాణో తే ల్క్షో ంగా పనిచ్చశాము.

బిల్లడంగ్ ల్కు వెన్క్ గాడిపొయిో తవివ ంచ క్ట్ట్లు స్తక్రించ గాస్ పొయిో గాస్ సిలండరు
ా
కూడా ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చం. మా కారఫ్్ మాస్ర్ శీర కే మల్లాకారు
ె న్రావు వంటలో సెా షల్లస్్. వంట
వాళ్ళ నుపిల్ల పించటం వడిడంచటం, ఏ ప్పటకు ఆప్పట వెరిటీ మారా టం , సీవ ట్ట
ా హాట్ట
ా ,
గడడపెరుగు తాజాకూరలు అన్నె అదుర్్ గా ఏరాా ట్ట జరిగింది. వాల్ంటీరు
ా జగు
ా లు పట్ట
్ కొని
నిరంతరం కీరడాకారుల్కు అతిధుల్కు మంచ న్నళ్ళళ అందిస్క
ే రిఫర్వల్కు ఆరగాఆరగా కాఫీలు
అందిస్క
ే స్తవ చ్చశారు. వివిధ స్కూ ల్్ ను౦చ ఆటల్లో ప్పల్గ
ా న్ట్టనికి వచా న్ఆడపిల్ాల్కు
మా స్కూ ల్ పెై అంతసు
ే లో రూమ్ లు ఇచ్చా ం. సాె నాల్కు వేడిన్నరు సరఫరా చ్చశాం. ఏ
ఇబా ందీ లేకుండా చ్చశాం. అదన్పు లటిిన్స సౌక్రో ం క్లుగ జేశాం. ఎవవ రూ ఏ ఇబా ందీ
పడరాదని మా అభి ప్ప
ర య౦. అందరూ హోమి
ా గా ఫెల్ వావ ల్ని ఆరాటం. లేడీ టీచర్్ వంట
పన్న ఆటలు ఆడే ఆడపిల్ాల్ విషయం లో శరదధ బ్బగా క్న్పరచ్చరు. స్కూ ల్ అంతా ఒక్ య్యనిట్
గా సమె
ై క్ో తత తో పని చ్చశాం.

ఆటల్పోటీలు ఇంకో నాలుగు గు ర్లజులో

ా ప్ప
ర రంభం అవుతాయన్గా మా డిరల్ మాస్ర్
నాగేశవ రరావు సా
్ ఫ్ సెకెరటరి వీరభదరరావు నా దగారకు వచా ‘’సార్!మన్ం
అనుకోన్ె దానిక్నాె డబ్బా బ్బగానే వచా ంది. ఇంతవరకు ఏ జోన్స లోనూ పెట్ని విధంగా
మన్ం అడేవారికి, అతిధుల్కు అందరికి ‘’నాన్స వెజ్ ‘’, ఉడికించన్ కోడి గుడు
డ కూడా పెడితే
బ్బగుంట్టందని పిస్
ే ంది. మీరు ఒకే అంట్ట ఏరాా ట్ట
ా ప్ప
ర రంభిసా
ే ం ‘’అనాె రు. ’’నేను తిన్క్
పోయినా ఇంతమందికి మీరు ఇల్ల పెడతామంట్ట నాకేమీఅభో ంతరం లేదు. అందులో ఫెరష్ గా
ఉన్ె వాటిని తెపిా ంచ చ్చయించ వడిడంచండి. అడా
డ డ భోజన్ం అంట్ట
‘’అడడడా
డ ’అదుర్్ ’’అనిపించ్చట్ట
ా జాగరతే తీసుకోండి గో ఎహెడ్’’అనాె ను సంతోషంగా మూడు
ర్లజులు నాన్స వెజ్ తో మోతమోగించ్చరు. నేనుమాతిం ఉయ్యో రు నుంచ తెచ్చా కొన్ె
కారియర్ భోజన్మే చ్చశా. బరతిమిల్లడితే ఇక్ూ డ వంటలో చ్చసిన్ సీవ ట్్ లేక్ గారేల్ను రుచ
చూశా .

డిరల్ మాస్ర్ ను సెైన్స్ వెంక్ట్టశవ రరావు ను బ్జజవాడ పంపించ మంచ నాణో మె

ై న్
బహుమతలు కొని పించ తెపిా ంచ్చను. ఆటవసు
ే వులు న్నటూ
ా బ్బల్్ అన్నె నాణో మె
ై న్వే
తెచ్చా రు. ఆడుతన్ె పుా డు, బహుమతలు తీసుకొంట్టన్ె పుా డు పిల్ాల్లో ఆన్ందం
సంతృ పిే క్ళ్ళ లో
ా మెరిసింది. అంతక్ంట్ట కావాల్ల్ ౦దేమిటి ?

కోరు
్ లు వేసిన్ డిరల్ మాస్రాకు అన్నె దగారుండి నిరవ హించన్ వెంటిపరగడ యెన్స. డి. ఎస్. విష్య
ణ
అని అందరి నోళ్ళ లో నానే నిరంతర క్ృ షీవలుడు డిరల్ మాస్రాలో పెదెన్ె గా భావింపబడే శీర
విష్య
ణ వరధన్రావు సహకారం మరువలేనిది. అల్లగే గుడివాడ పెంజే౦ డర మొదలైన్ స్కూ ల్్
నుంచ వచా న్ ఆట రిఫర్వలైన్ సీేి పురుష్యల్ను అతో ంత గౌరవంగా చూశాం. చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్
ఉన్ె హెై స్కూ ల్్ పరదానోప్పధ్యో యుల్ సల్హాలు స్తవలు అందుకొని వారిన్న యధ్యశకిి
గౌరవినాా ం. ఆటలు చూడట్టనికి వచా న్వారికీ సంతృ పిేగా భోజనాలు పెట్ట
్ ం . మూడు
ర్లజుల్ ఆటలు తో స్కూ ల్ పండుగ వాతావరణం నే తల్పించంది. మూడు ర్లజులు మూడు
నిమిష్టల్ల
ా గా గడిచపోయిన్ట్ట
ా అందరూ అనుకొనాె రు. చవరి ర్లజు డియివో శీర హనుమంత
రడిడగారికి పరిషత్ చెైరమ న్స గారికీ ?ఘన్ సతాూ రం చ్చశాం ‘’ విష్య
ణ ’’గారికి విశిష్ సనామ న్ం
చ్చయాల్ని మా డిరల్ మాస్ర్ తో చెపిా డియివో గారి చ్చతల్మీదుగా చ్చయించ
మురిసిపోయాం ఆయన్ వదెనాె మేము విన్లేదు. ఆయన్కు నాపెై అతో ంత గౌరవం. ఆయన్
స్ా రిమ న్స సిా రిట్ అంట్ట నాకు మహా ఇష్ం. ఎక్ూ డ ఆటల్పోటీలు ఏరూపం లో జరిగినా విష్య
ణ
గారి ప్పతి లేకుండా ఉండదు. విష్య
ణ ఉంట్ట పరతిదీ పక్డా ందీ గా జరుగుతందని న్మమ క్ం. అదీ
ఆయన్ సెా ష్టల్లటి. డియివో గారు నాకు కూడా సనామ న్ం చ్చసిన్ట్ట
ా గురు
్ . మాసా
్ ఫ్ అంతటికీ
పరతేో క్ అభిందన్లు చెప్పా ము. విదాో రిధ వాల్ంటీరా స్తవల్ను గురిించ
పో
ర తా్ హకాల్లచా న్ట్ట
ా నాె ం. ఇంతమంది సమసి్ క్ృ షి తో జిల్ల
ా సా
ా యి బ్బల్లక్ల్ ఆటల్
పోటీల్ను రంగరంగ వెైభవంగా నిరవ హించ ‘’న్భూతో ‘’అనిపించ అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ కీరిి కిర్వటం
లో అరుద్దైన్ మాణికాో నిె చ్చరాా ం.

మూడుర్లజుల్ ఆటల్పండగ ప్పరిి అవగానే దీనికోసం ఏరాా ట్ట చ్చసిన్ క్మిటీతో సా

్ ఫ్
మీటింగ్ ర్లజున్ ల్లఖితప్పరవ క్ంగా లక్ూ ల్ను చెపిా ంచ, జమా ఖ్రుా వివరాల్ను అందరికీ
వినిపించ , అందరూ ఆమోదించ్చక్ సరుూ ో లేట్ కూడా చ్చయించ అందరి సంతకాలు
తీసుకొనాె ను. దీనితోఆటల్పోటీల్ చ్చప్ర్ కో
ా జ్. సుమారు 36 వేల్రూప్పయలు రాబడి.
ఖ్రుా లు సుమారు 32 వేల్రూప్పయలు అని,మిగిల్లన్ 4వేల్రూప్పయలు కామన్స గుడ్ ఫండ్
లో జమ చ్చశామని జా
ఞ పక్ం. దీనితరావ త నా హయాం లో మర్లమేజర్ కారో క్రమం ఏదీ
జరగలేదని గురు
ి . మళ్ళళ అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ లో ఇంతటి భార్వ కారో క్రమం కూడా ఎవవ రూ
చ్చబట్ లేదనే తెల్లసింది. ఇదంతా అందరి క్ృ షి సహకారం స్తవ, అంకితభావ ఫల్లతమే.

నా దారి తీరు -123

అడా
డ డ లో పని చ్చ సు
ే ండగా ఆతరావ తా చ్చసిన్ వివిధ సాహితీ, సాంసూ ృ తిక్ కారో క్రమాలు

సాహితీ మండల్ల

అడా
డ డ హెై స్కూ ల్ లో చ్చరట్టనికి ముందే 1987లో మాకు ఉయ్యో రు హెైస్కూ ల్ లో
గురువుగారు, నాకు ఎనిమిదవతరగతి కాాస్ టీచర్, ఆతరావ త నేను ఆ స్కూ ల్ లో పని
చ్చసిన్పుా డు నాతోప్పట్ట స్షల్ మాస్ర్ గా, ఇంచ్చరిె హెడ్ మాస్ర్ గా పనిచ్చసి రిట్టైర్ అయాో క్
పెన్మన్ర్్ అస్సియేషన్స ఏరాా ట్ట చ్చసి పెన్మన్ర్్ కోసం పరతెో క్ మాసపతిిక్ న్డిపిన్ నేన్౦ట్ట
అమిత ఆప్పో యత చూపించ్చ శీర ల్ంకా బసవాచ్చరి మాసా
్ రు గారు ఎందుకు ఎల్ల
ఆలోచంచ్చర్ల తెలీదుకాని ఒక్ ర్లజు మా ఇంటికి వచా ‘’పరసాదూ !మన్ం ఒక్ సాహితో సంసా
న్డప్పల్ల న్నల్లో పరతి మూడవ ఆదివారం సాయంతిం సభ జరప్పల్ల. న్నల్లంటి వారి సాయం
ఉంట్ట బ్బగుంట్టంది ‘’అనాె రు. ’’మంచ ఆలోచన్ మాసా
్ రూ !మీ నాయక్తవ ం లో క్ల్లసి పని
చ్చదా
ె ం.’’అనాె ను. ఆయనే ఊళ్ళళ అందరి ఇళ్ళ కు వెళ్లా చెపా టం, అందరం మూడవ
ఆదివారం సాయంతిం 4గంటల్కు ఉయ్యో రు విష్ట
ణ వ ల్యం లో ఆయన్ అధో క్షతన్ సమావేశం
జరపటం మొదలు పెట్ట
్ ము. సభ అరిగే ఆదివారం ఉదయం మళ్ళళ ఆయనే అందరిళ్ళ కు వెళ్లా
గురు
ి చ్చస్తవారు. అంత నిబదధత ఉండేది ఆయన్లో. ఇంత సాహితాో భిల్లష ఉందని
అపా టిదాకా తెలీదునాకు. అయితేనేమి ఒక్ సంసాకు బ్లజం నాట్టరు. అపుా డు నా సహాధ్యో యి
మా గురువుగారబ్బా యి శీర వేమూరి దురాయో నే దురా
ా పరసాద్, నేనూ, శీర తమోమ జు
రామల్క్షమ ణాచ్చరుో లు, శీర పీసప్పటి కోట్టశవ రరావు మేమందరం మున్సబ్బ గారుఅనిపిల్లచ్చ శీర
గూడప్పటి కోట్టశవ రావు, మా అన్ె యో గారి అబ్బా యి రామనాధబ్బబ్బ, శీర
అపా ల్లచ్చరుో లు, విష్ట
ణ వ ల్యం ప్పజారు
ా , కెసీపి ఉద్యో గులు, శీర స్కరపనేని రాధ్యక్ృ షణ,
వెంటిపరగడ స్దరులు, ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట లో పని చ్చసిన్ ఆయన్, పరభుతవ ఆసుపతిి డాక్్ర్ శీర
దగు
ా బ్బటి శాో మసు౦దరరావు పరముఖ్ గాంధేయవాది సావ తంతిో సమరయోధుడు శీర
మల్ల
ా ది శివ రామ శాసిేి , అపా ల్ల చ్చరి తండిరగారు, మొదలైన్ సుమారు ఇరవెై మంది దాకా
హాజరయేో వాళ్ళ ం. కొనిె న్నల్లు మా మాసా
్ రు అందరికీ బిసెూ ట్ట
ా తెచా ఇచ్చా వారు.
వీల్యితే టీ కూడా. మొదట్ల
ా ఎవర్ల ఒక్రిని ఇష్మె
ై న్ విషయం మీద మాట్ట
ా డమనే
వారు సంఘానికి రండు మూడేళ్ళ దాకా పేరు కాని, సభో తవ రుసుముకాని కారో వరాం కాని
లేదు . రుసుం వస్కలు మాసా
్ రికి అసలు ఇష్మే ఉండేదికాదు. దానివల్న్
తగాదాల్గసా
ే యనేవారు. ఆయన్మాట మాకు సుగ్లరవాజఞ.ఒక్ కాగితం మీద సమావేశానికి
హాజరైన్ సభుో ల్ సంతకాలు తీసుకొనేవారు. అందరం అపా టికి ఒక్టి రండుసారు
ా మాట్ట
ా డే
ఉనాె ం. క్నుక్ దీనిె గాడిలో పెట్ట
్ ల్నే ఆలోచన్ నాకు వచా ంది.

ఒక్ సారి సమావేశం లో నేనే ‘’ఎవరు ఏ విషయం మాట్ట

ా డాలో ముందే తెల్లయజేయాల్ల
అపుా డు పిరపరేషన్స కు సమయం బ్బగా ఉంట్టంది. గంట గంటన్ె ర లో కారో క్రమం
ప్పరివావ ల్ల. పరతిన్నల్ల మన్లో ఒక్రం అందరికీ ఆతిధో మివావ ల్ల. ఇక్ూ డ
జరిగే కారో క్రమాలు న్మోదు చ్చయట్టనికి మినిట్్ పుసేక్ం ఉండాల్ల. మాసా
్ రికి వయసు మీద
పడుతోంది ఆయన్కు శరమ ఇవవ కుండా ఎవరు ఏ విషయంపెై మాట్ట
ా డేది మొదలైన్
కారో క్రమవివరాలు కార్డ పెై రాసి అందరికి పోస్్ లో పంప్పల్ల. సంసాకు ఒక్ పేరు పెట్ట
్ ల్ల.
ఉతా్ హవంతలు అధో కు
మ లుగా కారో దరిశ గా ఉండాల్ల. మాసా
్ రు మన్కు సుపీరం క్నుక్
ఆయన్ క్న్నవ న్ర్ గా ఉండిమన్కు మారా దరశ న్ం చ్చయాల్ల ‘’అని చెప్పా ను. అందరు
బ్బగుందిబ్బగుంది తక్షణం అమలు చ్చదా
ె ం అనాె రు. సంసాకు అనేక్ పేరు
ా ఆలోచన్లోకి వచా నా
‘’సాహితీ మండల్ల ‘’పేరును ఖాయం చ్చశాం. బహుశా ఈ ఆలోచనా నాదేన్ని గురు
ి . మొదటి
అధో కు
మ డిగా దురాయో ను కారో దరిశ గా పీసప్పటి ని ఎనుె కొని ష్యరూ చ్చశాము. నేనే సుమారు
50కారు
డ లు కొని ఇచా పని ప్ప
ర రంభి౦పచ్చశా.

మరికొ౦తకాల్ం తరావ త నాకే ఆలోచన్ వచా ‘’ఏద్య డైి గా కారో క్రమాలు జరుగుతనాె యి
క్, ప్పత సాహితో మేపెతేన్ం చ్చస్
ే ంది క్నుక్ మారుా రావాల్ల ‘’అని చెపిా శీర శీర ఆరుదర, తిల్క్ట
మొదలైన్ వారి క్వితావ ల్పెైనా క్రుణశీర, జాష్యవా, దేవుల్పల్లా మొదలైన్ వారి క్వితవ ం పెైనా
మాట్ట
ా డే ఏరాా ట్ట
ా చ్చశాం. రామక్ృ షణమాచ్చరుో లు ఆముక్ిమాల్ో ద, మను, వసు చరితిల్పెై
అధ్యరిటీ. ఆయన్ మాట్ట
ా డుతంట్ట కొతే లోక్ం లో విహరిసు
ే న్ె ట్ట
ా ఉండేది . ఆయన్ నా
అభిమాన్ సాహితీవేతే . మా తల్లదందు
ర ల్ పేరిటమొదటిపురసాూ రం ఆయన్కే అందించ్చను
పీసప్పటి న్నతి శతకాల్లో దిట్. గూడప్పటి కేమతియో పెై లోతెైన్ అవగాహన్ ఉన్ె వాడు,
రాధ్యక్ృ షణ పదో నాటకాల్పెై బ్బగా మాట్ట
ా డేవాడు. మల్ల
ా ది వారు తాము చ్చసిన్ అవధ్యనాలు
బ్జజవాడ క్న్క్డురామమ పెై రాసిన్ సుపరభాతం విని పించ్చవారు. డా శాో ం సుందర్ ఆర్లగో
విషయాల్పెై మంచ అవగాహన్ క్ల్లా ంచ్చవారు. ఆంధ్య
ర బ్బంక్ట ఆయన్ విశవ నాథకు అంతేవాసి.
క్ల్ా వృ క్షం పెై పరసంగించ్చవారు ఇల్ల అనిె రకాల్ సాహితో ం పరవళ్ళళ తొకిూ ంది. పరతిన్నల్ల
మూడవ ఆదివారం కారో క్రమాలు చ్చల్ ఉతా్ హవంతంగా జరుగుతనాె యి. ఎపుా డొసు
ే ందా
అని ఎదురు చూస్తవాళ్ళ ం

మళ్ళళ నాకే ఆలోచన్వచా ‘’సంకారంతికి, ఉగాదికి క్వి సమేమ ళ్న్ం ‘’నిరవ హిదా
ె ం
యువక్వుల్కు అవకాశం క్ల్లగిదా
ె ం ‘’అని చెప్పా ను. అల్లగే క్వి సమేమ ళ్నాలు జరిప్పం
మొదటి ఉగాది క్వి సమేమ ళ్న్ం మా ప్పత పెంకు టింట్ల
ా నే హాలు అంతా నిండిపోయిన్ క్వుల్తో
జరిగింది. హెైస్కూ లో
ా నాకు హెడ్ మాస్ర్, నేను సెైన్స్ మాస్ర్ అయిన్పుా డుకూడా హెడ్
మాస్ర్ అయిన్ శీర కేవిఎస్ ఎల్ న్రసింహారావు, ట్టల్లఫోన్స ఎకెా ంజిలోపని చ్చసిన్ ఒక్ ఆయన్
కుమారి, కెసీపి లో కెమిస్్ శీర టివి సతో నారాయణ మొదలైన్వారంతా విచ్చా సి క్వితవ ం చదివి
అందరికి ఆన్ందం పంచ్చరు. బొబా ట్ట
ా పుల్లహోర టీ ల్తో నేను ఆతిధో మిచ్చా ను. ఇల్ల
సాహితీమండల్ల జైతియాతి జరుగుతోంది. మళ్ళళ నేనే ‘’ఒక్ వా
ర త పతిిక్ ను అందరి రచన్ల్తో
తెస్తేబ్బగుంట్టంది ‘’అని స్కచంచ్చను. ఆబ్బధో త ఆచ్చరుో లు పీసప్పటి గారాకు అపా గించన్
జా
ఞ పక్ం. బ్బగానే తయారైంది. తరావ త మా గురువుగారు, మా మాసా
్ రు మా సారధ సచవులు
శీర బసవా చ్చరి గారు గుండ జబ్బా తో మరణించ్చరు. మాకు ఆశనిప్పతం అయింది. ఆయన్
దిన్వారాల్యాో క్ వారి సమ ృ తి నివాళ్లగా ఒక్ వా
ర త పరతి తెచ్చా బ్బధో త నాకు అపా గించ్చరు.
దాదాపు 70పేజీల్ పుసేక్ంగా ఫోట్లలు నివాళ్ల గ్లతాలు వాో సాలూ తో సహా మంచ పుసేక్ం
రూపొందించ్చను. దీనికి ఆచ్చరుో లు పీసప్పటి గొపా సహకారం అందించ్చరు. సాహితీ మండల్ల
కారో క్రమం లో ఎవరు ఏ విషయం పెై పరసంగిసా
ే ర్ల ముందే తెలుస్
ే ందిక్నుక్ నేను పరతి విషయం
పెైనా కొతేకోణాల్లో ఆధునిక్ విశేాషకుల్ అభిప్ప
ర యాల్ను స్తక్రించ క్న్నసం అరగంట అయినా
పరధ్యన్ వక్ి తరావ త మాట్ట
ా డేవాడిని. ఇదంతా నోట్్ గా నాదగార ఉండేది. మంచ వాో సాలూ
రాయట్టనికి ముడి సరుకుగా ఉపయోగపడేది. అంతేకాదు ఆనేల్లో అపా టిదాకా జరిగిన్
ముఖ్ో సాహితీ విశేష్టలు రచయితల్ పుటి్న్ర్లజులు మరనినిా న్విషయాలు వారిపరతిభా
నూతన్ పుసేకావిషూ రణలు అన్నె నోట్ చ్చసుకొని చెపేా వాడిని క్నుక్ ర్కటీన్స కు భిన్ె ంగా
నావేల్ల్ గా ఉండేది. మండల్ల లో పరసంగించన్ పరతివిషయం పెైనా నా దగార నా నోట్్ ఉండేది.
అంత క్ృ షి చ్చస్తవాడిని నూతన్తవ ం ఉండాల్ని నా తపన్.

మాసా
్ రుగారి మృ తికి ముందే శాో మసు౦దరరావు గారు కారం చ్చడు వెళ్లళ పోవటం
మిగిల్లన్వారు ట్ట
ి న్స్ ఫర్ అవటం తో న్నల్వార్వ సమావేశాల్కు హాజరు పల్చబడింది.
మర్లరండు సెా షల్ వా
ర తపరతలు తెచా న్ గురు
ి . ఒక్టి బ్లరువాల్ రడిడగారు అని పిలువబడే,
మంచ సాహితాో భి రుచ వేల్కొల్ది పుసేకాల్ సవ ంత గరంధ్యల్యం ఉన్ె శీర క్ట్ట
్ కోలు
సుబ్బా రడిడ రూపొందించ్చరు. పరతి ఏడాది మారిా లో శీర బసవాచ్చరి గారి సామ రక్ ఉపనాో సం
ఏరాా ట్ట చ్చయాల్ని చెపిా నా ఎవరి చెవికీ ఎక్ూ లేదు. హాజరు పెంచట్టనికి క్ృ షీ జరుగలేదు.
సభావేదిక్ కూడా విష్ట
ణ వ ల్యం నుంచ కొంతకాల్ం మా శీర సువరా ల్లన్ెనేయసామి గుడికి
అక్ూ డినుంచ ఉయ్యో రు హెై స్కూ ల్ కు, ఆతరావ త కాలేజీ గౌ
ర ండ్ కు చవరికి ఎసి లైబరర్వకి
మారింది. హెైస్కూ ల్ లో సభలు జరిపేటపుా డు హెడామ స్ర్ శీర పి.వెంక్ట్టశవ రరావు, కాలేజీలో
పిరని్ ప్పల్ శీరరాయుడుగారు మంచ సపోర్్ ఇచ్చా రు. మా శిష్యో డు, మా గురువుగారు డా
ర యింగ్
మాసా
్ రు శీర శేషగిరిరావు గారబ్బా యి ఫణి చ్చత గణిత అష్ట
్ వధ్యన్ంఅరంగేటిం చ్చయించ మంచ
పేరుపొందాం. దీనికి టివి, రడిడగారు
ా సాా న్్ రు
ా . శాసన్సభుో లు శీర అనేె బ్బబూరావుగారి
సమక్షం లో సరవ భాష్ట క్వి సమేమ ళ్న్ం నిరవ హించ్చము. సాహితీ మండల్ల అధో కు
మ లుగా
ఆచ్చరుో లుగారు, గూడప్పటి,రాదాక్ృ షణ , ఏ సాహితో పరిజా
ఞ న్మూ లేని కాటూరు నివాసి
మె
ై న్ర్ గారు అన్బడే శీర వేమూరి కోట్టశవ రావు చ్చల్లకాల్ం అధో కు
మ ల్యాో రు. . 2008లో
మూడవసారి అమెరికా వెళ్లళ న్పుా డు శీర మె
ై నేని గోప్పల్క్ృ షణగారి బ్బవగారు డా రాచకొండ
న్రసింహ శరమ గారు అమెరికాలో ఉనాె రు. తరచూ మాట్ట
ా డేవారు. సరసభారతికి 10వేల్
రూప్పయల్ చెకుూ నాకు అందజేశారు. రాగానేఆంధ్య
ర బ్బంక్ట లో అకంట్ తెరచ డిప్పజిట్ చ్చశాను
. నేను క్న్నవ న్ర్ గా శీర కాటిగడడ వెంక్ట్టశవ రరావు కారో దరిశ గా చ్చల్లమంచ కారో క్రమాలు
నిరవ హించ్చం. సాహితీమండల్ల 100వ సమావేశానిె అతో ంత వెైభవోపేతంగాజరిప్పం.
గుడివాడ కాలేజి సంసూ ృ త శాఖాధో కు
మ లు శీర చల్క్మరిి దురా
ా పరసాదరావు గారిని ఆహావ నించ
సనామ నించ విశవ నాధపెై మహతేర పరసంగం చ్చయించ్చం. 2008 డిసెంబర్ లో ఉయ్యో రు
వాసేవుో లు పరముఖ్ అంతరా
ె తీయ ఆరిధక్ శాసేి వేతే శీర ఆరిగప్పడి పేరమ్ చ౦ద్ గారిని
ఆహావ నించ పట్ట
్ బట్లు పెటి్ఘన్ సనామ న్ం చ్చశాం. దీనిఖ్రుా అంతా మా శీర మె
ై నేని
గోప్పల్క్ృ షణ గారిదే. ఇందులో మిగిల్లన్డబ్బా 20వేల్రూప్పయలు మచలీపటె ం లో కొతేగా
ఏరాా ట్టైన్ క్ృ ష్ట
ణ విశవ విదాో ల్యం తెలుగు శాఖ్ కు శీరమె
ై నేని గారి పేరిట విరాళ్ం అంద జేశాం.
క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘం అధో కు
మ లు శీర గుతిేకొండ సుబ్బా రావు సాా న్్ ర్ చ్చసిన్ శీర
విహారి గారి ‘’సుందరకాండ ‘’ఆవిషూ రణ సభ నిరవ హించ్చం. డా మాదిరాజు రామల్లంగేశవ రరావు
గారు, డా గుమామ సాంబశివరావు, డా జివి ప్పరణచంద్ వంటి వారిని ఆహావ నించ ఆపుసేక్ం పెై
పరసంగాలు చ్చయించ్చము. ఆహావ ని౦పబబడిన్ ప్ప
ర సంగ్లకులైన్ అతిధుల్కు మా
తల్లదందు
ర ల్పేరర పురసాూ రం న్గదుకానుక్ నూతన్వసా
ే ి లు అందజేశాను ఇల్ల
పురాసాూ ర౦ అందుకొన్ె వారిలో శీరమతి వి శీర ఉమామహేశవ రి, శీర గంధం వెంకాసావ మి శరమ ,
శీర యాజా
ఞ వల్ూ ో శరమ , శీరమతి బ్జల్ాంకొండ శివకుమారి డా మడక్ సతో నారాయణ
మొదలైన్వారందర్ల ఉనాె రు

ఎసి లైబరర్వ నిరామ ణం

ఉయ్యో రు లైబరర్వకి శీర మె

ై నేనిగారు ఇచా న్ భూరి విరాళ్ం తో నేను క్న్నవ న్ర్ గా వారి
అన్ె గారు శీరతాతయో గారు కోశాధకారిగా మా శిష్యో డు వెైవిబి రాజేందరపరసాద్ కోరగా పని చ్చసి
దకిమణభారతం లోనే మొట్మొదటి ఎసి లైబరర్వని క్టి్ంచ్చము. 2004 జులైలో దీని
ప్ప
ర రంభోత్ వానికి మంత
ి లు జిల్ల
ా పరిషత్ చెైరమ న్స, శాసన్ సభుో లు హాజరయాో రు.
దీనిఖ్రుా అంతామె
ై నేనిగారిదే. ఆయనా అమెరికానుంచ వచ్చా రు. దాదాపు రండుల్క్షల్
రూప్పయల్ ఖ్ర్వడదుక్ల్ విలువెైన్ పుసేకాలు సిపిా ంగ్ లో మె
ై నేనిగారు మా ఇంటికి పంప్పరు.
వీటిని జాగరతే చ్చసి ప్ప
ర రంభోత్ వంనాడు లైబరర్వకి అందజేశాను.

గరంధ్యల్య వార్లత్ వాలు తోడాా ట్ట

అపా టినుంచ లైబరర్వలో జరిగే పరతికారో క్రమమానిె నా సహకారం తో మిరవ హించ్చరు లేడీ
లైబ్బరరియన్స. శీరమతి సుజాతగారు రేడియో ఆరి్స్్ శీర ఎబి ఆన్ంద్, శీర గుతిేకొండ శీర ప్పరణచంద్, ,శీర
సామల్ రమేష్ బ్బబ్బ, శీర పువావ డ తిక్ూ న్ స్మయాజి, శీర కాటూరి రవీందర తిివిక్రం మొదలైన్
వారిని ఆహావ ని౦పజసి లైబరర్వ వార్లత్ వాలు ఘన్ంగా నిరవ హింప చ్చయించ్చను.
ఆరిెక్సాయమూ అందించ్చను.

క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘం లో
 క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘం లో చ్చరుకుగా ప్పల్గ
ా నాె ను. వారు పరచ్చరించన్ అనిె
పుసేకాలో నా చ్చత విలువెైన్ ఆరి్క్ల్్ రాయించ్చరు శీర ప్పరణచంద్. అందులో ‘’క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా
సంసా
ా నాలు సాహితో స్తవ ‘’హెై లైట్. తరావ త ‘’తెలుగు మణిదీప్పలు ‘’లో ఘంటసాల్పెై
రాసిన్ సుమారు ఇరవెై పేజీల్ వాో సం ముఖ్ో మె
ై న్ది. జన్ం రావటం లేదుక్నుక్ మండల్ల
కారో క్రమాలు ఆపేదా
ె మని గూడప్పటి చ్చల్ల సారు
ా అంట్ట మంచ చరో లు తీసుకోవాల్లకాని
దుకాణం మూస్తస్తే ఎల్ల ?అని వాదించ్చవాడిని. చ్చల్ల సారు
ా చెపిా చూశా. సాహితో గంధం లేని
వాళ్ళళ పెరసిడంట్ స్తకేరటరిగా ఉంట్ట సంసా కు గౌరవంకాదని పిల్లచన్ అతిధకి క్న్నసం ఖ్రుా ల్కోసం
కొంతన్గదు ఇచా శాలువాక్పా టం క్న్నస ధరమ మని పోరాడాను. ఒంట్టత
ే పోక్డల్తో విసిగి
వేసారి వెళ్ళ టం క్రమగా తగిాంచ 2009న్వంబర్ 24’’సరసభారతి సాహితో సాంసూ ృ తిక్ సంసా
‘’ఏరాా ట్ట చ్చయటం ఆతరావ త దాని పరగతి మీకు తెల్లసిన్ విషయమే మరికొనిె విషయాలు
తరావ త తెలుసుకొందాం.

నా దారి తీరు -124

ఉయ్యో రులో ధ్యరిమ క్ పరవచన్ం

నేనూ, నా బోధనా, స్కూ లు, చదువు రాత ల్తో సమయం సరిపోయేది. మా

సువరా ల్లన్ెనేయసావ మి ఆల్య నిరామ ణం పున్ః పరతిష్ ల్తో కొంతకాల్ం గడిచంది.
ధనురామ సం లో ఉదయం దేవాల్యం లో ప్పజ. నేను సుందరకాండ ప్పరాయణ, ఎవరు వినాె
విన్కునాె సావ మినే శ్ర
ర తగా చ్చసుకొని న్నల్ర్లజులు చ్చస్తవాడిని. ఇల్లగడిచంది కొంతకాల్ం.
మా గుడికి వెళ్ళళ టపుా డు దారిలో ఉన్ె విష్ట
ణ వ ల్యం కి వెళ్లా పంచపట్ట
్ భిరామసావ మిని, శీర
రాజో ల్కీమమ వేణుగోప్పల్సావ మిని దరిశ ంచ వెళ్ళ టం అల్వాట్ట. అక్ూ డి ప్పజారులు మా
గుడిలోనూ పని చ్చసిన్వాళ్ళళ . కొందరు నా శిష్యో లు కూడా. ఒక్ర్లజు ఇక్ూ డిప్పజారి ఛి
వేదాంతం రమణాచ్చరుో లు ‘’మాసా
్ రూ !విష్ట
ణ వ ల్యం లో మీ పరవచన్ం ఏరాా ట్ట చ్చయమని
చ్చల్లమంది అడుగుతనాె రు. మీరు ఒపుా కుంట్ట మె
ై క్ట లో అన్నన్స్ చ్చసా
ే ను ‘’అనాె డు.
అడగకుండా వచా న్ సదవకాశం. సరే అనాె ను.

ఒక్ ధనురామ సం లో ర్లజూ సాయంతిం 6-30నుండి 8గం ల్వరకు శీరమదా

ర మాయణం ధ్యరిమ క్
పరవచన్ం ప్ప
ర రంభించ్చను. సరిగా
ా ఆరున్ె రకు ప్ప
ర రధన్తో ప్ప
ర రంభం చ్చస్తవాడిని. ఎవరు వచా నా
రాక్పోయినా దేవుళ్ళళ , ప్పజారి రమణ ఉనాె రుగా అని న్మమ క్ం. క్రమంగావినే వాళ్ళళ
పెరిగారు ‘’గాస్ పంతలు’’గా అందరికీ పరిచయంగా ఉన్ె స్కరి వెంక్ట్టశవ రు
ా అనే
రమణ వెంటి పరగడ వారి మహాల్కీమమ గాస్ క్ంపెన్నలో మేనేజర్ గా ఉండేవాడు. సాయంతిం
డూో టీకాగానే సాె న్ం చ్చసి నితో శ్ర
ర తగా మారాడు. ఆడవాళ్ళళ బ్బగానే వచ్చా వారు. కొందరు
మగవారు రగుో ల్ర్ శ్ర
ర తలుగా ఉండేవారు. ఒక్ ర్లజురమణ ‘’బ్బబ్బయ్ !న్న పురాణం వింట్టంట్ట
మీ మేన్మామ గంగయో గారి పురాణం వింట్టన్ె ట్ట
ా గా ఉంది. అంతక్ంట్ట సా ష్ంగా కూడా ఉంది
‘’అనాె డు. అతడు స్కరి శ్రభనాచల్పతిగారబ్బా యి. మా ఇంటి సందుకు ఎదురిలు
ా . ఇతని
అన్ె గారు’’ గోవా వీరుడు రామం ‘’.రమణ నేను ఒక్రినొక్రం ‘’బ్బబ్బయ్ అని పిలుా కోవటం
అల్వాట్ట. ఒక్ శ్ర
ర తకు న్చా ంది క్దా పురాణం అని సంతోషించ్చను. జన్ం మీద నా దృ షి్
ఉండేదికాదు. నాన్స సా
్ ప్ గా చెపా టమే పని. పేపరాలో రామాయణం పెై వచా న్ విశేష్టల్ను
ఆధ్యో తమ రామాయణం, రామాయణ క్ల్ా వృ క్షం ల్నుంచ కూడా సందరాు నికి తగిన్ట్ట
ా
విశేష్టల్ను తెల్లపేవాడిని. కొంచెం సెైంటిఫిక్ట ఆసెా క్ట్ జత చ్చసి చెపేా వాడిని. ధనురామ సం చవరి
ర్లజున్ నాకు ప్పజారి శాలువ క్పిా సతూ రించ కొంత న్గదు కూడా ఇచా న్ జా
ఞ పక్ం.

మరుసటి ఏడు వేదాంతం దీకిమతలు ప్పజారి. అతడు కూడా పరవచన్ం చెపా మని కోరాడు
భాగవతం పెై పరవచన్ం చ్చశాను. తరావ త మర్ల ఏడాది సుందరకాండ, ఇంకో ఏడు జైమిని
భారతం చెప్పా ను. మళ్ళళ రమణ వంత వచా చెపా మని కోరితే ‘’ఆముక్ిమాల్ో ద ‘’చెపిా
గోదా దేవి చరితిను ఉయ్యో రు లో మొట్మొదటిసారిగా ప్పరిి వివరాల్తో చెపిా రికార్డ
సృ షి్ంచ్చను. అపా టికే మా దేవాల్యం లో ధనురామ సం ఉదయాన్ శీరతిరుప్పా వెై
పఠించటంప్ప
ర రంభించ అపా టి నుంచ ఇపా టిదాకా ధనురామ సం న్నల్ర్లజులు తిరుప్పా వెై
కుల్శేఖ్ర ఆల్లవ ర్ రాసిన్ ముకుందమాల్ చదువుతూనే ఉనాె ను. ఇపా టికీ ధనురామ సం
న్నల్ర్లజులూ ఇవనిె టితోప్పట్ట సుందరకాండ ప్పరాయణ చ్చసు
ే నాె ను. ధనురామ సం న్నల్లో
క్న్నసం మూడు సారు
ా అయినా ప్పరాయణ చ్చసా
ే ను. ఇక్ూ డేకాదు అమెరికా వెళ్లళ నా ఈ మధో
అల్లగే చ్చసు
ే నాె ను. గడచన్ 2019ధనురామ సం తో సహా ఇపా టికి నేను సుందరకాండను
64సారు
ా ప్పరాయణ చ్చసిన్ట్ట
ా గురు
ి . భకు
ి లు కోరితే కొందరికి 9ర్లజులు కొందరికి 5ర్లజులు
ప్పరాయణ చ్చసి క్ల్లో ణం కూడా జరిపించ్చను. దాదాపు 2002వరకు విష్ట
ణ వ ల్యం
లో పురాణ పరవచన్ చ్చసిన్ట్ట
ా జా
ఞ పక్ం. ఆతరావ త అమెరికా వెళ్ళ టం,
ఇతరకారో క్రమాల్వల్న్ ఆపేశాను.

సాహితీ మండల్ల కారో క్రమాల్కు ప్పమరు

ర నుంచ తెలుగుమేసా
్ రు శీర న్లూ
ా రి బసవల్లంగం గారు
వచా ప్పల్గ
ా నేవారు, పరసంగించ్చవారు పదాో లురాసి వినిపించ్చవారు ఆయన్ ను ‘’అపర
ఘంటసాల్ ‘’అనేవాడిని. అదే బ్బణీలో అంతే క్మమ గా ప్పటలు, పదాో లు ప్పడి జన్రంజక్ం
చ్చస్తవారు. మంచ హరిక్థకులు. కూడా చ్చల్లచోటా హరిక్థాగాన్మూ చ్చస్తవారు. భీషమ
సినిమాలో ఘంటసాల్ పదాో లు అదివ తీయంగా ప్పడేవారు. క్రుణశీర జాష్యవా పదాో లు
వీనుల్విందుగా ప్పదేనేరుా ఆయన్ది. పింగళ్ల స్కరన్ క్ళ్ళప్పర్ల
ణ దయం ఆయన్కు వాచో
విదేయం. చ్చతిలో పుసేక్ం అక్ూ రలేకుండా అన్రాళ్ంగా పదాో లు వచనాలు అందులోని
సౌందరో క్థా విశేష్టలు అల్వోక్గా తడబ్బతలేకుండా చెపేా వారు. రేడియోలో దీనిె
ధ్యరావాహిక్ంగా చెప్పా రు. మాసాహితీ మండల్లలోనూ చెప్పా రు. చ్చల్ల చోటా చెప్పా రు.
ఆయన్కు ఆయనే సాటి న్వువ ముఖ్ం న్ల్ాగా ఉనాె సరదామనిషి క్న్ె డం లో దిట్ క్న్ె డం
నేరేా వారు. దీనికి పరభుతవ ం డబ్బా ఇచ్చా ది. వేసవి సెల్వుల్లో బ్జంగుళ్ళరు వెళ్లా అక్ూ డ కూడా
బోధంచ్చవారు. నాకు పరమమిత
ి డు. ఉయ్యో రువస్తే మా ఇంటికి వస్తే భోజన్ం చ్చయకుండా
పంపించ్చ వాళ్ళ ం కాదు.వచా న్దగారుె ంచ వెళ్ళళ దాకా ప్పట లేక్ పదో పరవాహం జరగాల్ల్ ందే.
క్మమ ని హాసో ం తో పరసంగించ్చవారు. పిట్క్థలు బగా చెపేా వారు. బందరు సాా ట్
వాలుో యేషన్స సెంటర్ లో తెలుగుపండితల్కు ఆయన్ సమక్షం లో సందడే సందడి.అడా
డ డ
హెైస్కూ ల్ కు బసవల్లంగం గారిని ఆయన్ రిట్టైర్ కాక్ము౦దూ, రిట్టైర్ అయాో కా పిల్లపించ
సతూ రించ్చము. ఉయ్యో రు సాహితీమండల్లలోనూ మా తల్లదండు
ర ల్ సామ రక్ పురసాూ రం
అందేశాము. అరుద్దైన్ వో కిి ఆయన్.

అల్లగే ఉయ్యో రు దగార పెద వోగిరాల్కు చెందిన్ శీర వోగిరాల్ వెంక్ట సుబరహమ ణో ం గారు
గన్ె వరం దగార పెదవుటపల్లా లో ఉండేవారు. ఆయన్ చంతల్ప్పటి స్దరులు దివి సీమలో
కోస్కరు మొవవ చల్ాపల్లా కూచప్పడి ల్లో భారతీయ సాహితో పరిషత్ ఆధవ రో ంలో
సాహితో కారో క్రమాలు జరుపుతూ న్నుె ఆహావ నించ్చవారు. ఒక్ సారిఅల్ల వెళ్లా వసు
ే ంట్ట
బసు్ లో సుబరహమ ణో ం గారితో పరిచయమేరా డి ఆయన్ మరణించ్చదాకా కొన్సాగింది .
ఆయన్ను మండల్లకి పరిచయం చ్చసి పురసాూ రమిచా గౌరవి౦చ్చ౦. .ఆయన్ రాసిన్
భకిిశతకాల్కు నాతొ ముందుమాటలు రాయించ్చవారు. ఒక్శతకానిె ఆనాటి శాసన్ సభుో లు
గద్దె రామమోహన్రావు గారు ఆ ఊళ్ళ
ా నే ఆవిషూ రించ్చరు. ఆసభకు న్నూె రమమ ంట్ట వెళ్లా
మాట్ట
ా డాను. ఒక్రక్ంగా ఆయన్ మాకు ఫామిలీ ఫెరండ్ అయాో రు. ఆయన్ భారో పిల్ాలు బ్బగా
పరిచయసు
ే ల్యాో రు. వారింట్ల
ా వివాహాల్కు మేము మా ఇంట్ల
ా పెళ్లాళ్ాకు గృ హపరవేశానికి
ఆయనా భారో పిల్ాలు హాజరవటం తపా ని సరి. నాక్ంట్ట పెదెవారైనా ఆయన్కు నేను
అంట్ట విశేషమె
ై న్ గౌరవం ఉండేది. మా ఇంటికి వస్తే జామపళ్ళళ రేగిపళ్ళళ తేకుండా
ఉండేవారుకాదు. వారి అబ్బా యిలూ అంతటి అభిమాన్ం గా ఉండేవారు. సుమారు పదేళ్ళ కిరతం
సుబరహమ ణో ం గారు మరణించ్చరు. తెల్ాపంచ్చ తెల్ాచొక్ూ ఖ్ండువా తెల్ాజుట్ట
్ , చ్చతిలో సంచ
ఆయన్ పరతేో క్త.

మర్కక్ విశేష వో కిి ఉయ్యో రు ఆంధ్య

ర బ్బంక్ట లో చీఫ్ అకంట్టంట్ గా, మేనేజర్ గా పని చ్చసిన్
శీర జాన్కి రామశరమ గారు ఇంటిపేరు గురు
ి లేదు. విశవ నాథ వారు అంతేవాసి. వారి
సాహితాో నిె ఔపోసన్పటి్న్వారు. అన్రాళ్ంగా మాట్ట
ా డగల్వారు. పదాో లు రాయటం లో
ఆయన్ శైల్ల విభిన్ె ం. అందీ అందకుండా ఉండేది. సాహితీమండల్లకి ఆయన్ ఆభరణం.
రిట్టైరయాో క్ తెనాల్లలో సిారపడా
డ రు. మా పరతేో క్ కారో క్రమాల్కు ఆహావ నిస్తే శరమపడి
వచ్చా వారుకూడా.

ఉయ్యో రుకు చెందిన్ శీర కూచభొటా శీరరామ చందరమూరిి గొపా సాహితో జా

ఞ న్మున్ె వారు.
ఆయనుె శీరనాధుడు అనేవాడిని. అ౦తాతన్కే తెలుసున్నే భావన్ ఉండటం వల్ా
దూరమయాో రు . యువకుల్లో తిినాథ్ అనే మా హెైస్కూ ల్ శిష్యో డు కూడా వచ్చా వాడు.
అతనిె క్వితవ ం రాయమని బల్వంతపెడితే తపా రాస్తవాడు కాదు. మాట్ట
ా డమని ఎనోె
సారు
ా చెబితేనే మాట్ట
ా డేవాడు. ఇవాళ్ ఉయ్యో రు హెై స్కూ ల్ లక్ూ ల్మేసా
్ రుగా బ్బగా
రాణిసు
ే నాె డు. మంచ వక్ి కూడా అయాో డు. అల్లగే సురేష్ ?అనే కురా
ర డు రగుో ల్ర్ గా వచా
సహాయమూ చ్చస్తవాడు. రాదా క్ృ షణ కుంటికాలు ఉనాె క్రరలు చ్చతలో
ా ఉనాె , న్డవటం
క్ష్మె
ై నా క్రమం తపా కుండా వచా ప్పల్గ
ా ని తరావ త ఆయనే సంసాను ప్పరిిగా నిరావ హించ్చ
సా
ా యి సంప్పదించ్చడు. గరిక్పరు
ర కో ఆపరేటివ్ బ్బంక్ట లో పని చ్చసి రిట్టైర్ అయిన్ శ్రభనాదిరగారు
కూడా మాలో క్ల్లసిపోయి సుదీరఘమె
ై న్ క్వితలు వినిపించ్చవారు. మా గురువుగారు శీర
గరుడాచల్ం గారూ హాజరయేో వారు. అల్లగే గరిక్పరు
ర అపా ర్ పెైి మర్వ హెడ్ మాస్ర్ శీర
రంగారామానుజం గారు రగుో ల్ర్ క్స్మర్. మధో లో నిదరపోయినా చవరిదాకా ఉండేవారు.
తరావ త అధో కు
మ లుగా పని చ్చశారు. తెలుగు లక్ా రర్ గా పశిా మ గోదావరిజిల్ల
ా లో పని
చ్చసిరిట్టైర్ అయాో క్ ఉయ్యో రు లో బిల్లడంగ్ క్ట్ట
్ కొని సిారపడడ శీర పి.విజయసారధ ని సంసాకు
నేనే పరిచయం చ్చశాను. ఆయన్ మంచ ఉపనాో సకులు. అన్నె బ్బగా పిరపెరై చక్ూ గా
మాట్ట
ా డేవారు. ఇంతమంది సాహితో కారుల్కు సాహితీమండల్ల వేదిక్గా నిల్లచంది.
తరావ తవచా న్ శీర భవాన్నశంక్రరావు, శీర గిరిరడిడచ్చరుకుగా ప్పల్గ
ా ని తరావ త సంఘ
బ్బధో తలూ చ్చబట్ట
్ రు. క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా రచయితల్ సంఘ సమావేశాల్కు మేమందరం క్ల్లస్త
వెళ్ళళ వాళ్ళ ం. మా వంత ప్పతి నిరవ హించ్చవాళ్ళ ం
 పెన్మన్ర్్ అస్సియేషన్స

బసవాచ్చరి గారు చనిపోయాక్ పెన్మన్ర్్ అస్సియేషన్స నిర్వవ రో మె

ై పోయింది. అపుా డు శీర
కే.కోట్టశవ ర శరమ గారు అనే రిట్టైర్డ కారఫ్్ మాస్ర్ గారు అధో కు
మ ల్యాో రు. నేను రిట్టైర్ అయాో క్.
రిట్టైర్వల్ందరం శీర వీరమమ తల్లా దేవాల్యం అరుగుల్మీద సాయంకాల్లో చ్చరేవాళ్ళ ం.
పిచ్చా ప్పటీ మాట్ట
ా డుకొంటూ కొంతకాల్ం గడిపి పెన్మన్ర్్ అస్సియేషన్స ను బల్పరచ్చల్ని
నిరణయించ శరమ గారికి సాయంగా శీర క్ృ షణమూరిి గారనే హెల్ే డిప్పర్మ ంట్ లో కాార్ూ గా రిట్టైరైన్
క్ృ షణ మూరిిగారిని సెకెరటరి, నేను వెైస్ పెరసిడంట్ శీర ప్పరుప్పడి శీరరామమూరిి మొదలైన్వారు
సభుో లుగా ఒక్ క్మిటీ ఏరాా ట్ట చ్చసి బ్బగానే క్ృ షి చ్చశాం. శరమ గారికి క్ృ షణమూరిిగారికి రూల్్
బ్బగా తెలుసు. సభో తవ చందా వస్కలు చ్చయించ రసీదులు రాయించ, పరతి సమావేశం లో
జమాఖ్రుా లు చెపిా ౦చ పక్డా ందీగా న్డిప్పం. శరమ గారు ఏద్య తన్ పుటి్న్ ర్లజు అనో
పిల్ాల్పుటి్న్ర్లజు అనో దాదాపు పరతిన్నల్ల వాళ్లళ ంట్ల
ా మంచ అల్లా హార విందు ఇచ్చా వారు.
మేమూ వీలైన్పుా డల్ల
ా అల్లనే చ్చస్తవాళ్ళ ం. పెన్మన్రా ఫికే్ షన్స అరియర్్ వగ్రైరాల్కోసం
ఎల్లమెంటరి టీచర్్ రంగరామానుజం గారి దగారకు చ్చరేవారు. ఆయనుె మాలో క్లుపుకొని
సాగాం. నిల్వడబ్బా పోసా
్ ఫీస్ లో జాయింట్ అకంట్ తెరచ జమ చ్చయి౦ చ్చవాళ్ళ ం. ఇల్ల
చ్చయక్పోతే నేను ఊరుకోనేవాడిని కాదు. రాష్ి సంఘానికి మా సంఘానిె అనుబంధంగా
మారాా ం. వారి నుంచ డైర్వలు పొందేవాళ్ళ ం.

పెన్మన్ర్్ వాయిస్ మాసపతిిక్

బసవా చ్చరుో లుగారు న్డిపిన్ ‘’రిట్టైర్వ’’మాసపతిిక్ ఆయన్ మరణం తో ఆగిపోయింది.

దానిె ‘’పెన్మన్ర్్ వాయిస్ ‘’అనే మాసపతిిక్గా మారిా నేను దాని ఉపసంప్పదకుడిగా శరమ గారు
సంప్పదకుడుగా కొంతకాల్ం బ్బగానే న్డిప్పం. నేను ఎడిట్లరియల్్ కొనిె ముఖ్ో సాహితో
వా
ే ో సాలు రాస్తవాడిని. శరమ గారు సమసో ల్పెై చరిా ంచ రాస్తవారు మేదూరుకు చెందినా జా
ఞ న్
వయో వృ దు
ధ లు శీరమాధవరావుగారు ఆధ్యో తిమ క్ విషయాలు రాస్తవారు ఆయన్ మంచ
సల్హాదారు నేను అంట్ట బ్బగా అభిమాన్౦ గా ఉ౦డేవారు నిరుడే చనిపోయారు . నాలుగ్రైదేళ్ళళ
బ్బగానే న్డిచ౦ది పతిిక్. కాన్న చందాలు సకాల్ం లో రాక్పోవటం పిరంటింగ్ ఖ్రుా ,పోస్ల్ చ్చర్వెలు
పెరగటం చందాదారులు పెరగక్పోవటం వల్న్ శరమ గారు ఆరిధక్ంగా చ్చల్ల బ్బధ పడా
డ రు.
ఆయనే బ్జజవాడ వెళ్లా పతిిక్ పిరంట్ చ్చయించ తెచా అందరికి ప౦ పేవారుఇచెా వారు. తల్కు
మించన్భారం అవటం, పేపరు రు రనుో చ్చయక్పోవటం తో పతిిక్ ఆగిపోయింది. కాని
పెన్మన్ర్్ కు ఆశాజన్క్ంగా న్డిప్పం న్డిపిన్నాె ళ్ళళ ’’అద్య తతిే’’.

పెన్మన్ర్్ కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీ

మా అబ్బా యి రమణ హెైదరాబ్బద్ లో తిిప్్ కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీలో పని చ్చసి అనుభవం

సంప్పదించ ఉయ్యో రు లో ;;జాగృ తి పొదుపు సహకార సంసా ‘’ప్ప
ర రంభించ్చడు. బ్బగానే
న్డుస్
ే ంది. వాడిని ఒక్సారి పెన్మన్ర్్ సమావేశానికి పిల్లచ కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీ గురించ
చెపిా ంచ్చను. చ్చల్లబ్బగుంది మన్ం కూడా పెడదాం అని అందరూ అనాె రు. సరే అని ఒక్
ఆదివారం మా ఇంట్ల
ా నే సమావేశం ఏరాా ట్ట చ్చసి శరమ గారినే దానికి పెరసిడంట్ గా
క్ృ షణమూరిిగారు అకంట్టంట్ గా నేను వెైస్ పెరసిడంట్ గా క్మిటీ ఏరాా ట్ట చ్చసి
పరతిన్నల్లసభుో లు 100రూప్పయలు క్ట్ట
్ ల్ని అక౦ట్్ అన్నె ఖ్చా తంగా ఉండాల్ని క్మిటీ
ఎవరికి లోన్స ఇవావ లో నిరణయి౦చ తీరామ న్ం చ్చస్తేనే డబ్బా ఇవావ ల్ని హామీ దారు ఉండాల్ని
బ్జై ల్లస్ అన్నె రాసి ప్ప
ర రంభించ్చం. ఒక్రక్ంగా బయటివారిదగారకు డబ్బా కోసం ఎకుూ వవడీడ తో
డబ్బా తీసుకోవట్టనికి పోకుండా ఇదొక్ సువరణ అవకాశం రిట్టైర్వల్కు. మూడేళ్ళళ బ్బగానే
జరిగింది. నేనూ లోన్స తీసుకొనాె ను అమెరికా వెడుతూ. నిల్వ సొముమ పోసా
్ ఫీస్ లో
జాయింట్ అకంట్ ఖాతాలో ఉంచ్చం. తరావ తతరావ త శరమ గారు మాకు చెపా కుండా ఎవరికి
పడితే వారికి లోను
ా ఇచా , వాళ్ళళ క్ట్క్ మేము ఆయనుె నిల్దీస్తే నోటమాటరాక్ ‘’పరపతి
సంఘం పరపతి తిరపతి ‘’అయింది. చూసి చూసి చెపిా చెపిా విసిగ్రతిే అందర్వె ఎల్ర్్ చ్చసి
ముందుగా నేను క్టి్న్డబ్బా అంతా తీస్తసుకొనాె ను. తరావ త ఒక్రి తరావ త ఒక్రు
ల్లగేశారు. క్ట్ట్వారు లేరు అపుా లూ లేవు. చవరికి లక్ూ ల్న్నె తేల్లా ఎవరికీ న్ష్ం రాకుండా
చూసి కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీని మూస్తశాం. కాని మా అబ్బా యి జాగృ తి దిన్దిన్ పరవరధమాన్ంగా
ఇపా టికీ మంచ ల్లభాల్తో విసేృ తంగా వాో పించ న్డుస్
ే ంది.

శరమ గారు ఆరిెక్బ్బధలు తట్ట

్ కోలేక్ ఆతమ హతో చ్చసుకొనాె రు. దీనితో పెన్మన్ర్్
అస్సియేషన్స, పెన్మన్ర్్ వాయిస్, కో ఆపరేటివ్ సొసెైటీ అన్నె ఆగిపోయాయి. తరావ త
పెన్మన్ర్్ అస్సియేషన్స రామానుజంగారి ఆధవ రో ం లో నేనూ కొంతమంది క్ల్లసినిల్బ్జటి్
కొంతకాల్ం ల్లకోూ చ్చా ం. ఎక్ూ డ తపా టడుగు వేసినా పరశిె ంచ్చ నా న్నైజానికి రామానుజంగారు
జీరిణంచ్చకోలేక్ న్నుె దూరం చ్చసి తొటి్గాంగ్ ను దగార చ్చరుా కొని పెన్మన్ర్్ డే నాడు ల్లవిష్ గా
ఖ్రుా చ్చసి జమా ఖ్రుా లు చెపా కుండా న్డిప్పరు, అనేక్ అక్రమాల్కూ ప్పలుపడా
డ రనే
అభియోగంతో పరభుతవ ం ఎంకెైవ ర్వచ్చసి అరస్్ చ్చసి జైలు ప్పలు చ్చసిన్సంగతి నేను అమెరికాలో
ఉండగా ఎప్పరాదావ రా తెల్లసింది . నిరు
ె ష్ంగా ఉండక్పోతే ఏ సంఘమూ నిల్వదు అని
గరహించ్చల్ల. ఆయన్తరావ త ఇపుా డు పెన్మన్ర్్ కు సంఘం ఉందొ లేద్య నాకు తెలీదు.

నా దారి తీరు -125

తీరధ యాతి

క్ృ ష్ట
ణ పుషూ రాలు

గురుడు క్నాో రాశిలో పరవేశించన్పుా డు క్ృ ష్ట

ణ న్దికి పుషూ రాలు వసా
ే యి.
క్ృ ష్ట
ణ న్దికి 1992లో పుషూ రాలు వచా న్పుా డు అడా
డ డలో పని చ్చసు
ే నాె ను. ఆదివార౦
నాడు ఉదయమే ఉయ్యో రులో 4గంటల్కే లేచ సాె న్ం సంధో , ప్పజ ప్పరిి చ్చసి , రండు
రండు
ా కాఫీ తాగి, ఇంట్ల
ా తయారు చ్చసుకొనాె టిఫిన్స బ్బక్ట్ లో పెట్ట
్ కొని మంచన్నళ్ళ తో
సహా మేమిదెరం బస్ ఎకిూ నాగాయల్ంక్ లో రేవులో, పెదక్ళ్ళళ పల్లా, శీరకాకుళ్ం, అవతల్ల
ఒడు
డ న్ గుంటూరు జిల్ల
ా లోనిచలుమూరు రేవు ల్లో పవితి పుషూ ర సాె న్ం చ్చసి,దేవాల్య
దరశ న్౦ చ్చసి, వీలున్ె పుా డు తెచ్చా కొన్ె ది తిని, లేక్ పళ్ళళ తిని సాయంకాల్ందాకా ఇల్ల
గడిపి రాతిికి ఇంటికి చ్చరేవాళ్ళ ం. మర్ల ర్లజు ముకాిో ల్ వెళ్లా సాె న్ దరశ నాలు చ్చశాం. ఒక్ ర్లజు
బ్జజవాడ క్ృ ష్ట
ణ సాె న్ం చ్చశాం. ఇల్ల ఆ 12 ర్లజులో
ా వీలైన్నిె ర్లజులు క్ృ ష్ట
ణ పుషూ రసాె న్ం
చ్చశాం. రాతిి ఇంటికి వచ్చా వండుకొని భోజన్ం చ్చయటం. పగలక్ూ డా హోటల్ లో భోజన్ం కాని
టిఫిన్స కాన్న చ్చస్తవాళ్ళ ం కాదు.1980 క్ృ ష్ట
ణ పుషూ రాల్కు మాకు దగారలో
ఉన్ె తోటావలూ
ా రు ఐలూరు వెళ్లా పుషూ ర సాె నాలు చ్చశాం. మా చన్ె క్ూ శీరమతి దురా,
బ్బవ శీర వివేకాన్౦ద్ గారు హెైదరాబ్బద్ నుంచ వస్తే వలూ
ా రులో అందరం క్ల్లసి పుషూ ర శా
ర దధం
కూడా పెట్ట
్ ం అపుా డు మా ఇంటి పుర్లహితలు శీర కోట క్ృ షణ మూరిిగారు. ఈ పుషూ రం లోనే
బ్జజవాడ లో శీర చటి్బ్బబ్బ వీణక్చ్చర్వ చూశాం ఆయన్తో మాట్ట
ా డాం. ఆయన్ క్చ్చర్వ
‘’రసపుషూ రం లో వోల్ల్లడిన్ట్ట
ా ంది’’అని బస్ టికెట్ వెన్కాల్ ఎవరినో పెనుె అడిగి రాసి,
సభాధో కు
మ లు శీర నూక్ల్ చన్ సతో నారాయణ గారికిస్తే ఆయన్ చదవలేక్ ‘’ఈ మేష్ట
్ రు ఏద్య
గొపా గా రాశారు ఆయనే వేదిక్పెైకి వచా చదివితే బ్బగుంట్టంది ‘’అని న్నుె
ఆహావ నిస్తే ఆమాటతోప్పట్ట మరికొనిె మాటలు కూడా చెపా గా చటి్బ్బబ్బగారు రండు
చ్చతలూ ఎతిే న్మసూ రించ్చరు. అదే మొదటిసారి చవరి సార్వ ఆయనుె చూడటం . , శీర
జంధ్యో ల్ సుబరహమ ణో శాసిేి గారి హరిక్థా గాన్ం కూడా మధ్యో హె ం జరిగితే వినాె ం. అల్లగే
శీరబ్బల్మురళ్లగారి మేన్లు
ా డు ప్పరుప్పడిరంగనాథ్ ? అన్ె మయో కీరిన్లూ వినాె ం.
ఆయన్ తాన్న నాకు బ్బల్మురళ్ల మేన్లు
ా డిని అని చెపిా బ్బగా మాట్ట
ా డారు. అక్ూ డే తిరుమల్
దేవసా
ా న్ం వారు నిరిమ ంచన్ శీరవారిఆల్యాన్నె సావ మిన్న దరిశ ంచ్చం. 2016పుషూ రాలు
ప్ప
ర రంభానికి ముందు ఎవర్ల సావ మీజీ పుషూ రఘడియలు రావాల్ల్ న్ ఆగస్్ 12క్ంట్ట ముందే
వచ్చా యని క్ృ ష్ట
ణ పుషూ ర సాె న్ం చ్చశారని పేపర్ల
ా చదివి మా అమామ యి వాళ్ళ అమెరికా
పరయాణం సరిగా
ా 12వ తేదీ నే అవటంతో ఆగస్్ 8న్ కారులో ఉయ్యో రులో ఉదయమే
బయలేెరి ముకాిో ల్ వెళ్లా క్ృ ష్ట
ణ పుషూ రసాె న్ం మా అమామ యి విజిె మన్వళ్ళళ శీరకేత్
ఆశుతోష్, పీయ్యష్ నేనూ చ్చసి మా శీరమతి అపా టికి క్ంటి ఆపరేషన్స చ్చయించ్చకోవటం
వల్న్ పుషూ ర పవితి జల్ం చల్లా సాె న్మంతా
ి ల్న్నె నేనే చెపిా పుషూ ర క్ృ ష్ట
ణ న్నటిని బ్బటిల్్
లో పట్ట
్ కొని శీర ముకేిశవ ర సావ మి ని దరిశ ంచ తెచ్చా కొన్ె టిఫిన్స తిని, కోటిల్లంగాల్ కేమతి
దరశ న్ం చ్చసి, దారిలో తిరుమల్గిరి వెంక్ట్టశవ ర సావ మి దరశ న్మూ చ్చసి, పరిట్టల్ శీర బృ హత్
ఆంజనేయ దరశ న్ం చ్చసి ఫెరిర వెళ్లా గోదావరి క్ృ ష్ట
ణ సంగమ కేమతిం చూసి మొదటి సారి చూసి
చందరబ్బబ్బ అకు౦ఠిత దీక్ష కు జేజేలు పల్లకి, సంగమ జల్లలు పట్ట
్ కొని రాతిికి ఇంటికి చ్చరాం .
10 ఉదయం అందరం కారులో హెైదరాబ్బద్ వెళ్లా, 12ఫెైట్ కు మా అమామ యి
వాళ్ళ ను అమెరికాకు పంపించ్చము.

మా అబ్బా యి శరమ కోడలు ఇందిరా మన్వడు హరమ మన్వరాలుహరిమత ఒక్

ఆదివారం వాళ్ళ కారులో సుమారు 150కిలోమీటరా దూరం లోఉన్ె బ్లచ్చపల్లా వెళ్లా
గల్గల్ప్పరే క్ృ ష్ట
ణ న్దిలో పుషూ ర సాె న్ం చ్చసి నేనే పోర్లహితో ం వహించ శీర బ్లచ్చపల్లా
ఆంజనేయ సావ మిని దరిశ ంచ, భోజన్ం చ్చసి మధ్యో హె ం అల్ంపురం లో శీర
జోగుల్ల౦బ దరిశ ంచ రాతిి 9కి మా వాళ్ళళ ఉండే బ్బచ్చపల్లా చ్చరి పుషూ ర సాె న్ ఫల్లతం
తెల్ంగాణా లో పొందాం. ఏరాా ట్ట
ా ఏవీ సరిగాలేవు. ఉచత భోజనాలులేవు ఆంధ్య
ర లోల్లగా.
ర్లడు
ా క్నాక్ష్ం. ట్లల్్ తీస్తసా
ే న్న్ె కేసి ఆర్ మాట నిల్బ్జట్ట
్ కోలేదు బ్బదుడేబ్బదుడు. ఇల్ల
‘’బ్బచ్చపల్లా ట్ట బ్లచ్చపల్లా ‘’యాతి చ్చశాం.

గోదావరి పుషూ రాలు

గురుడు సింహ రాశిలో పరవేశించన్పుా డు గోదావరి న్దికి పుషూ ర శ్రభ వసు

ే ంది. 2003 కు
వచా న్ పుషూ రాల్కు మాతిం మేమిదెరం హనుమకొండలో మా పెదెబ్బా యి శాసిేి అతా
ే రింటికి
వెళ్లా మా రండవ మన్వడు భువన్స ను చూసి మేమిదెరం, మా వియో పురాలు శీరమతి ఆదిల్కిమమ
గారు ఒక్ర్లజు బస్ లో ఉదయమే 5గంటల్కు దకిమన్కాషి లేక్ రండవ కాశి కాళ్ళశవ రం వెళ్లా
గోదావరి, ప్ప
ర ణహిత న్దుల్ సంగమం లో పుషూ రసాె న్ం అక్ూ డి శీర కాళ్ళశవ రసావ మిని
దరిశ ంఛి సాయంతా
ి నికి తిరిగివచ్చా ం. మరాె డు మేము ముగు
ా రం అల్లగే బస్ లో ధరమ పురి
వెళ్లా గోదావర్వ పుషూ రసాె న్ం చ్చసి శీర ల్కీమమ న్రసింహసావ మిని దరిశ ంచ, రాతిికి ఇంటికి చ్చరాం,
విపర్వతమె
ై న్ జన్సమమ రెం బసు్ లు సమయానికి లేక్పోవటం తో పరయాణాలు విసుగ్రతా
ే యి.
ఒక్సారి మా బ్బమమ రిె ఏలూరులో ఉన్ె పుా డు అందరం కొవూవ రు వెళ్లా పుషూ రసాె న్ం చెఇ
రాజమండిర చూసి ఇంటికి చ్చరాం.

2015గోదావరి పుషూ రానికి మేమిదెరం, మా మూడోకోడలు శీరమతి రాణి,

మన్వడు చరణ్, మన్వరాలు రమో కారులో ఉదయం 5గంటల్కే బయలేెరి మొదట
రావుల్ప్పలం దగార గౌతమీ న్దీ సాె న్ం చ్చసి, వసిష్ న్దీ దరశ న్మూ చ్చసి, వెంట తెచ్చా కొన్ె
టిఫిన్స తిని కాఫీ తాగి, సరాసరి కోటిపల్లా వెళ్లా అక్ూ డా గోదావరిలో మధ్యో హె ం 12-30 కు
దేవతల్ంతా న్దిలో కొలువెై ఉంట్టరన్ె న్మమ క్ం తో పుషూ ర సాె న్ం చ్చసి, రదీె ఎకుూ వగా
ఉండటం తో శీర స్మేశవ రసావ మిని దరిశ ంచకుండానే కొంతదూరం పరయాణం చ్చసి ఒక్రి ప్పక్
ముందున్ె అరుగుల్పెై మేము తెచ్చా కొన్ె భోజన్ం ఆరగించ డైి వర్ కూ మాతోప్పట్ట అన్నె
పెటి్, దా
ర కామరామ౦, ప్పల్కొలు
ా ల్లో లో సావ మి దరశ న్ం చ్చసుకొని, రాతిికి ఇంటికి చ్చరాం

కేదార్ నాథ్ బదర్వనాథ్ యాతి

ఇదీ అడా
డ డలో పని చ్చసిన్పుా డే జరగటం తమాష్ట. చ్చల్సారు
ా మా చన్ె క్ూ యాో ,బ్బవా
కేదార్ నాథ బదర్వనాథ యాతిల్కు వెడదామన్టం ఆల్లగే అన్టం తో సరిపోయింది.
1998జూన్స న్నల్లఖ్రికి నా రిట్టైర్ మెంట్. క్నుక్ అందరం వేసవి లో
తపా క్ వెళ్ళళ ల్నుకొనాె ం. మేమిదెరం వాళ్లళ దెరూ. మా బ్బవే అన్నె క్నుకోూ వటం బ్బక్ట
చ్చయటం చ్చశారు’’ రావు ట్ట
ి వెల్్ ’’వాళ్ళళ బ్బగా చూపిసా
ే రని ఆయన్ తెలుసుకొని దానికి బ్బక్ట
చ్చశారు హెైదరాబ్బద్ నుంచ ఢిలీా మన్ం చ్చరితే పిక్ప్ చ్చ సుకోవటం దగారుె ంచ అన్నె చూపించ
మళ్ళళ ట్టియిన్స ఎకిూ 0చ్చదాకా వాళ్ళ దే బ్బధో త. యాతి మే న్నల్ మొదటివారం లో
ప్ప
ర రంభమ్పతంది. క్నుక్ మేము హెైదరాబ్బద్ కు ముందే ఆ అబ్బా యి శరామ వాళ్లళ ంటికి చ్చరాం.
కావల్సిన్వన్నె తీసుకొనాె ం చల్లను౦చ రక్షణకు ఏరాా ట్ట
ా చ్చసుకోనాె ం ఆంధర పరదేశ్ ఎక్ట్
పెరస్ లో బయలేెరాం. దారిలో తిన్ట్టనికి తిఫిన్ాకు అన్నె సిదధంగా ఉనాె ము. వేసవికాల్ం
కూల్లంగ్ వాటర్ కోసం మిల్్న్స వాటర్ ప్పట్ ఉంచ్చకోనాె ం. ఢిలీా చ్చరగానే రావు ట్ట
ి వెల్్ వాళ్ళళ
స్త్షన్స కొచా పిక్ప్ చ్చసుకొని ఒక్ బ్జంగాలీ డారేమ టరిలో ఉంచ్చరు. భోజన్ం కొనాె ం కాని
చ్చపల్క్ంపు ఉపుా డుబియో ం అవటం తో లోపల్ల పోలేదు. చప్పతీ ఇస్తే తినాె ం. రాతిి 9
గంటల్కు రావు ట్ట
ి వెల్్ వాళ్ళ వాన్స వచా ంది ఇందులోనే మా పరయాణం. వంట వడడన్
ఏరాా టాన్నె ఉనాె యి. రావుగారు మిల్లటరిలో పని చ్చసి రిట్టైరయాో క్ టూరిజం లో పరవేశించ
ఇల్ల టూర్్ న్డుపుతనాె రు. తెలుగువాడే మాతో చ్చల్లమరాో దగా మంచ తెలుగులో
మాట్ట
ా డారు. రాతిి 10గంటల్కు కొబా రికాయకొటి్ మా అందరికి సీవ ట్ట
ా పెటి్ హాపీ జర్వె చెపిా
మమమ ల్లె పంప్పరు. పరయాణీకుల్ం 13మందే ఉనాె ం. అనిె రకాల్ భాషల్వాళ్ళళ ఉనాె రు
తెల్ల
ా రేసరికి రుషీ కేశ్ చ్చరాం అక్ూ డగంగ ఒడు
డ ఆపి, టిఫిన్స కాఫీ తయారు చ్చసి ఇచ్చా రు
గంగాసాె న్ం చ్చసి దేవాల్యాలు నాకు చ్చల్ల ఇష్మె
ై న్ సావ మి శివాన్ంద ఆశరమం చూసి,
మధ్యో హె భోజన్ం పెడితే తిని సాయంతిం పరయాణం సాగించ, రాతిికి ఒక్ చోట డారేమ టరిలో
బస చ్చసి మళ్ళళ ఉదయమే అయిదింటికి బయలేెరి దారిలో పెటి్న్ కాఫీ టిఫిను
ా ల్లగిస్క
ే , అల్క్ట
న్ందా భాగ్లరధీ న్దుల్ సంగమ సా
ా న్ం దేవపరయాగ, దాటి దారిలో మాకు ప్పజలు చ్చయించ్చ
పండిట్ ను ఎకిూ ంచ్చకొని గౌర్వ కుండ్ చ్చరి పోన్నల్ను 600రూప్పయల్కు మాట్ట
ా డుకొని మంచ్చ
దారిలో ఇనుప సీట్టపెై ముడిడ మంట ఎత
ే తంట్ట,ఒరిగిపదడిపోతామనే భయంతో, గురా
ర ల్
జీను
ా పట్ట
్ కొని న్డుస్క
ే కాల్లన్డక్న్ వాటి యజమానులు చల్ చల్ మంటూ అదిల్లస్క
ే
14కిలోమీటరు
ా పరయాణం చ్చసి కేదార్ నాథ్ చ్చరాం. రాతిి ఒక్ హోటల్ లో మకాం. చల్లకి వణికి
పోతనాె ం. వెళ్ళ గానే క్మమ ని కాఫీ ఇచ్చా రు చ్చల్లబ్బగుంది. తాగితే కొంత అల్సట తగిాంది.
వెంటనే మంచ్చ దిబా ల్దారి లో కేదారనాధుని దరిశ ంచ అక్ూ డ గుడిలో నేను రండుగంటలు
మహానాో సం న్మక్ చమకాలు ఉపనిషత
ే లు చదువుతూ దేవుడి ఎదురుగా కూరుా నాె .
జన్ం బ్బగానే ఉనాె రు. హోటల్ రూమ్ కు వచా పడుకొనాె ను. రజాయిలు అన్నె
ఉనాె యి క్రంట్ ఇంకా సరిగా
ా లేదు చీక్టి. పళ్ళళ అదిరిపోతనాె యి చల్లకి.
మాతోప్పట్ట పండిట్ కూడా ఉనాె డు . నిదరలేదు. నాలు గింటికే లేచవేన్నె ళ్ళళ లేక్పోతె ఆ
చన్నె రే చలు
ా కొని సాె న్ం అయి౦దని పించ్చం. పండిట్ వచా అందరికీ దరశ నానికి ప్పజకు
డబ్బా లు క్టి్ంచ్చకొని దరశ న్ం అభిషేక్ం చ్చయించ పరసాదం ఇచా , మళ్ళళ మాతో
బయలేెరాడు.పోన్నల్వాళ్ళళ మమమ ల్లె గురు
ి పెట్ట
్ కొని వాళ్ళ పోన్నల్పెై కూర్లా పెట్ట
్ కొని
మధ్యో హె ం 12కు గౌర్వర్వకుండ్ చ్చరాా రు. బసు్ లు వాను
ా చ్చల్లదూరం లో ప్పర్ూ చ్చసి
ఉంచ్చతారు. అక్ూ డికి చ్చరి ఎకాూ ము వెళ్ళళ టపుా డు గౌర్వకుండ్ లోనే తిన్ట్టనికి అన్నె క్టి్ంచ
ఇచ్చా డు కుక్ట.కానే దేన్నె తిన్లేదు మేముమాతిం . మా బ్బవ గారుపోన్న ఎక్ూ కుండా న్డిచ
ఎకిూ న్డిచ దిగారు. గౌర్వకుండ్ లో హిమాల్య సౌందరో ం అదుు తం. పరవరుడు హిమాల్యం
వచా న్పుా డు పెదెన్గారు రాసిన్ ‘’అటజనికాంచె భూమిసురుడు ‘’పదో ం క్ళ్ళ కు క్డుతంది.
అతో న్ె త హిమ శృ ంగాలు జల్ప్పతాలు సెల్యేళ్ళళ మంచ్చ దారులు మన్తోప్పట్ట
పరవహిస్క
ే వచ్చా గంగాన్ది పరవ త సానువుల్పెై గోదుమపంట, అనేక్ రకాల్ వృ క్షజాతలు
ఫల్ పుషా జాతలు క్నువిందు చ్చసా
ే యి. దేవ భూమి అనే న్మమ క్ం నిశా యంగా
క్లుగుతంది. ఆక్ల్ల దాహమూ ఉండవు. ఇక్ూ దిగాల్ల చ్చలు అనిపిసు
ే ంది. అందుకే మహరు
మ లు
ఇక్ూ డ తపసు్ చ్చస్తవారు.

సాయంతిం బయలేెరి పండిట్ట

ా రింట్ల
ా బస చ్చసి మాబసు్ వాళ్ళళ పెటి్న్
భోజన్ం తినాల్నిలేక్పోయినా కుకుూ కొని, పడుకొని ఉదయానేె లేచ వాన్స ఎకిూ
దేవపరయాగ చ్చరి అల్క్న్ంద భాగ్లరధ సంగమ సాె న్ం చ్చసి, నేనూ మాబ్బవా పరక్ూ నే చన్ె గ
గుట్మీదా అగసేో మహరిమ పరతిషి్ంచన్ అగస్తేో శవ రసావ మికి అభిషేక్ం చ్చసుకొని, టిఫిన్స తిని,
కాఫీ తాగి మళ్ళళ బయలేెరి సాయంతా
ి నికి బదీర నాథ్ చ్చరి అక్ూ డ క్రాె టక్ సతిం లో దిగి ‘’ఉషణ
కుండం ‘’కు న్డిచవెళ్లళ అక్ూ డ సాె న్ం తో వంటి నొపుా ల్న్నె మట్టమాయంకాగా, నారద
పరతిషి్త శీరబదీర నాథ సావ మిని క్నుల్లరా దరిశ ంచ రూమ్ కు చ్చరుకోగా నేనుమాతిం వాన్స లోనే
కూర్కా ని ఎదురుగా క్ళ్ళ ముందు అదుు తంగా క్నిపించ్చ ‘’న్నల్ క్ంఠ పరవ త’’ శ్రభను సాయం
వేళ్ దరిశ స్క
ే సాకామత
ే కెైల్లసమే చూసు
ే నాె న్న్ె అనుభూతిపొంది నాదగారున్ె ఉపనిషత
ే లు
స్
ే తా
ి లు మహానాో సం న్మక్చమకాలు చదువుతూ కూరుా ని రాతిి 10గంటల్కు రూమ్
కు చ్చరి పడుకొనాె ను. మరాె డు ఉదయం బరహమ క్ప్పల్ం లో నేనూ మాబ్బవా పిండ పరదాన్ం
చ్చశాం. అక్ూ డి ల్కాన్ంద న్దిలో గడడక్ట్ట్ చల్లలో సాె న్ం చ్చశాం అదొక్ దివాో నుభూతి. మళ్ళళ
బదీర విశాల్ దరశ న్ం చ్చసి రూమ్ కు చ్చరి అందరం భోజన్ం చ్చసి మధ్యో హె ం వాన్స లో బయలేెరి
దారిలో హనుమాన్స ఘాట్, జోో తిరమ ఠం దరిశ ంచ్చము శీర శంక్ర భగవతాా దులు దేశం లో
నాలుగు వెైపుల్ల ఏరాా ట్ట చ్చసిన్ పీతాల్లో ఇది చ్చల్లముఖ్ో మె
ై న్ది. ఈ ప్ప
ర ంతం అంట్ట
బ్బరడర్ సెకూో రిటీ ఫోర్్ అధీన్ం లో ఉంట్టంది. పరక్ూ నే చెైనా . ఇక్ూ డ హిందువుల్కు మఠం
లేక్పోతె వారిని పరక్ూ దేశాల్వారు తమమతం లోకి మారా వచ్చా . అందుకే ఇది చ్చల్ల
సా
్ ి టజికాా యింట్. రాతిిఒక్ చోట్టగి మరునాడు ఉదయం మళ్ళళ పరయాణం సాగించ
సాయంకాల్లనికి గంగాన్ది అపా టిదాకా హిమాల్య పరవ తాల్లో పరవహించ భూమికి చ్చరిన్
హరిదావ రం చ్చరాం. గంగా సాె న్ం చ్చయగానే అందరికి క్మమ టి ప్పర్వలు బంగాళ్ళ దుంప
కూర తయారు చ్చసి వేడివేడిగా ఇచ్చా డు మా వెంటవచా న్ మల్యాళ్ళ కుక్ట. ఆరగా ఆరగా
క్డుపునిండా తిని కాఫీ తా
ి గి దేవాల్య దరశ న్ం చ్చసి ర్లప్ వె లోపెైకి వెళ్లా ధరల్ ఫీల్ అయి శీర
మాన్సాదేవి అమమ వారిని దరిశ ంచ ఆకాశం నుంచ్చ హరిదావ ర్ సౌందరో వీక్షణ చ్చసి కిందకువచా
గంగా హారతి చూసి, మేమూ ఇచా , అనూరాధ్య పోదావ ల్ గంగాహారతి ప్పటలు విని పుల్కించ
పోయాం మళ్ళళ వాన్స లో బయలేెరి మరాె డు ఉదయం ఢిలీా చ్చరి రూమ్ లో ఉనాె ము.
నేను తీసుకువెళ్లళ న్ హోమియో మందుల్ను తల్తిరుగుడు విరేచనాలు జవ రం ఆక్ల్ల
లేక్పోవటం మల్బదధక్ం దగు
ా జలుబ్బ వచా న్ వారికి ఇచా ఉపశమన్ం క్ల్లగించ తృ పిే
చెందాను వాడిన్వారంతా రిలీఫ్ ఫీల్ అయి ధ్యంక్ట్ చెబ్బతంట్ట మహదాన్ందం క్ల్లగేది.

జైప్పర్ ఆగా
ర మధుర బృ ందావన్స సందరశ న్ం

మరాె డు రావు ట్ట

ి వెల్్ వారితో కారు ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చకొని, రాజసా
ా న్స రాజు జై
సింగ్ 1727లో క్టి్న్ రాజధ్యని పింక్ట సిటీగా గురిింపుపొందిన్ జైప్పర్ చ్చరి, అక్ూ డి డైరక్్ర్
విశవ నాథ్ ‘’సిరివెన్నె ల్’’ సినిమా తీసిన్ గోవింద్ దేవి దేవాల్యం, జంతర్ మంతర్ సిటీ
ప్పలస్, హవామహల్ సరసు్ లో ఉన్ె రాజమహల్ మొదలైన్వి చూసి హోటల్ భోజన్ం
క్కాూ లేక్ మి౦గా లేక్ క్తికి,రాతిి హోటల్ లో పడుకొని ఉదయమే కారులో ఆగా
ర వెళ్లా ఎనోె
ఏళ్ళ నుంచ చూడాల్ని క్ల్గంట్టన్ె తాజ్ మహల్ చూసి, ఆగా
ర ఫోర్్, హిమాదుద్ద
ె ల్ల, అక్ా ర్
సమాధ ఫతేప్పర్ సికీర కూడా చూసి, తరావ త సరాసరి శీర క్ృ షణ జన్మ సా
ా న్ం మధుర లో శీర క్ృ షణ
పరమాతమ దరశ న్ం చ్చసి, బృ ందావన్ విహారమూ ప్పరిిచ్చసి మళ్ళళ ఢిలీా చ్చరి హోటల్ లో
ఉనాె ము. మరాె డు ఢిలీా లో రడ్ ఫోర్్, కుతబ్ మినార్ లోటస్ ట్టంపుల్ వగ్రైరాలు చూసి
మా బ్బవగారి బంధువుల్ఇంటికి వెళ్లా, మరాె డు క్నాె ట్ సరూ స్ కు వెళ్లా ఆంధ్య
ర భవన్స లో
ఉయ్యో రు దురా
ా ఫోట్ల స్క
్ డియో చల్ంగారబ్బా యి అక్ూ డ క్నిపిస్తే అక్ూ డి హోటల్ తన్
బ్బవదే అని చెపిా మాకు దగారుండి భోజన్ం వడిడంచ కొసరి కొసరి తినిపించ్చడు. దాదాపు
ఇరావెై వెరైటీలు అన్నె రుచగా శుచగా ఉనాె యి. కొని తింట్ట భోజన్ం 35 రూప్పయలే.
అక్ూ డున్ె . అపా టి లోక్ట సభ మెంబర్ శీర వదేె శ్రభనాదీశవ రరావు దగారకు తీసుకు వెళ్ాగా
ఆయన్ మాకు హెైస్కూ ల్ లో జూనియర్ మా బజారు లోనే ఉంట్టడుక్నుక్ బ్బగా
పరిచయమూ ఉండటం వల్న్ బ్బగా మాట్ట
ా డి ఏద్దైనాకావాల్ంట్ట చెపా ండి అనాె డు మాకేమీ
వదెని చెపిా , రూమ్ కు చ్చరి మళ్ళళ ఎపి ఎకె్ ా ి స్ ఎకిూ హెైదరాబ్బద్ చ్చరి రండుమూడు ర్లజులు
ఉండి ఉయ్యో రు చ్చరాము. ఇంత సీా డ్ గా ఊపిరి పీల్ా కుండా మాతో క్ల్లసి యాతా
ి
సందరశ న్ం చ్చసిన్ మీ అందరికి ధన్ో వాదాలు. ఈ సీా డ్ కు కారణం ఈ యాతా
ి విశేష్టల్న్నె
సుమారు 30అరఠావుతెల్ాకాగితాల్పెై ప్పసగుచా న్ట్ట
ా వివరించ రాసి అమెరికాలో ఉన్ె మా
అమామ యి విజయల్కిమమ కి సుమారు 20 ఏళ్ాకిరతమే పంప్పను . ఇక్ూ డ అందరికీ చదివి
వినిపించ్చను. దీనినే నేనురాసిన్, శీర మె
ై నేని గోప్పల్క్ృ షణ శీరమతి సతో వతి దంపతలు
(అమెరికా)సాా న్్ ర్ చ్చయగా సరసభారతి పరచ్చరించ మె
ై నేనిగారి మెంట్టర్ తెనాల్లకి చెందిన్
అడొవ కేట్ శీర కోగంటి సుబ్బా రావు గారికి అ౦కిత మిచా న్ ‘’దరశ న్నయ కేమతా
ి లు ‘’పుసేక్ం లో
చవర ‘’యాతా
ి సాహితో ం ‘’గా పరచ్చరించ్చము. చ్చల్లమంది చదివి ఇన్నై్ ా ర్ అయి ఫోన్స చ్చసి
జాబ్బలు రాసి, క్ల్సిన్పుా డుకూడా న్నుె అభిన్ందించ్చరు. క్నుక్ మళ్ళళ చెపిా విసుగు
తెపిా ంచటం ఇష్ం లేక్ అల్లఅల్ల పెైపెైనే క్థ న్డిపించ్చను.

నా దారి తీరు -126

పెన్మన్స పేపరు
ా తయారు చ్చసి సమరిా ంచటం

1998 జూన్స 30కి నాకు 58 ఏళ్ళళ నిండుతాయి క్నుక్ జూన్స న్నల్లఖ్రుకు నా రిట్టైర్ మెంట్.
అపా టికే నా క్ంట్ట జూనియర్్ నాక్ంట్ట ఎకుూ వ జీతః తీసుకొంట్టన్ె ట్ట
ా తెల్లసి, ఆ
వివరాలుస్తక్రించ క్ంప్పరటివ్ స్త్ట్టమ ంట్ తయారు చ్చయించ వాళ్ళళ పొందుతన్ె
జీతాల్ ఆరడర్ కాపీలు సంప్పదించ వాటిన్క్ళ్ళళ జత చ్చసి జిల్ల
ా పరిషత్ కు పంప్పను.
దీనిక్ంతకూ మంచ సహకారం అందించ్చడు జూనియర్ అసిసె్ంట్ బ్బబ్బ. అతనే బందరు వెళ్లా
చెయాో ల్ల్ న్ పని అంతా చ్చసి సాంక్షన్స చ్చయించ్చడు. ఈ తేడా ల్కోసం బిల్ చ్చయట్టనికి నేను
పని చ్చసిన్ ఇతర స్కూ ళ్ళ నుండి నాన్స డా
ర యల్ సరి్ఫికెట్ట
ా పొందాల్ల. ఆ స్కూ ళ్ళ హెడ్
మాసా
్ రాకు అఫీషియల్ గా లటర్్ పంపించ తెపిా ంచ బిల్్ చ్చసి జిల్ల
ా పరిషత్ కు పంపి సాంక్షన్స
చ్చయించ్చము. పెంజేండర హెడామ స్ర్ శీర వి రఘురాములు అంతకు ముందు ప్పమరు
ర లో
మేమిదెరం అసిసె్ంట్్ గా పని చ్చసిన్పా టినుంచ పరిచయం. ఇపుా డు నాక్ంట్ట ఎకుూ వ జీతం
డా
ర చ్చసు
ే న్ె ట్ట
ా మాటల్ సందరు ంగా చెప్పా డు. తన్దగారున్ె సాంక్షన్స ఆరడర్్ నాకు పంపటం
తో ఇదంతా అమలు జరగట్టనికి వీలైంది.

అల్లగే కుట్టంబ నియంతిణ ఇన్న్ ంటివ్ ల్కోసమూ పని చ్చసిన్ అనిె స్కూ ళ్ళ నుండి
నా డా
ర యల్్ తెపిా ంచ్చల్ల ఆయా స్కూ ల్్ హెడ్ మాస్ర్్ సౌజన్ో ం వల్న్ అవీ సకాల్ం లో
రావటం బిల్్ చ్చసి సాంక్షన్స చ్చయించ్చకోవటం జరిగింది. 22ఏళ్ళ ఆట్లమాటిక్ట ఇంకిరమెంట్,
హెడ్ మాస్ర్్ స్తూ ల్ ఫికే్ షన్స, ఈ స్తూ ల్ లో రావాల్ల్ న్ చవరి ఇంకిరమెంట్ కూడా పరిషత్
విదాో శాఖాదికారి గారితో సకాల్ం లో మంజూరు చ్చయించ్చము. ఇక్ పెన్మన్స పేపర్్ తయారు
చ్చసి జిల్ల
ా పరిషత్ కు, డి.యి. వో. గారికి పంప్పల్ల . దీనికీ మా గుమాసా
ే చక్చకా ఫారాలు ప్పర్వి
చ్చయించ పంపించ్చశాడు. అపా టిదాకా పెన్మన్స ఫికే్ షన్స చవరి పదిన్నల్ల్ ఆవరేజ్ పే మీద
లకిూ ంచ ఇవవ టం ఉన్ె ది. అల్లగే పేపర్్ తయారు చ్చసి సబిమ ట్ చ్చశాం. పంపిన్ తరావ త
పరభుతవ ం తో ఉద్యో గ సంఘాల్ నిరంతర పోరాటం వల్న్ పెన్మన్స ను చవరిన్నల్ లో
తీసుకొన్ె బ్బసిక్ట పే పెైనే ఫిక్ట్ చ్చయాల్ల అని ఆరడర్ వచా ంది. మా గుమాసా
ే బ్బబ్బ అతో ంత
వేగంగా డియివో ఆఫీస్ కు వెడితే, నా పెన్మన్స పేపర్్ హెైదరాబ్బద్ పంపకుండా అక్ూ డే ఉన్ె ట్ట
ా
తెలుసుకొని, వాటిని తీసుకొచా ట్టన్స మంత్్ ఆవరేజ్ ను, ల్లస్్ మంత్ పే ఆధ్యరంగా మారిా
మళ్ళళ డియివోఆఫీసులో సబిమ ట్ చ్చసి వాళ్ళ చ్చతిలో మామూళ్ళళ పెటి్ ఇక్ ఆల్సో ం కాకుండా
హెైదరాబ్బద్ పంపేట్ట
ా చ్చశాడు. అతడు ఇంత సీా డ్ గా పని చ్చయటం వల్న్నే నాకు పెన్మన్స ల్లస్్
మంత్ పే మీద ఫిక్ట్ అయి వచా ంది. ఇల్ల చ్చయనివారికి మామూలుగా ట్టన్స మంత్ ఆవరేజ్ పే
మీద పెన్మన్స సాంక్షన్స అయింది. నామిత
ి డు శీర పి.ఆంజనేయ శాసిేి గారికిఇల్ల జరిగి, ఈమధో నే
అందరికీల్లస్్ మంత్ పే మీదనే ఇవావ ల్ని జి వో ఇస్తే ఇపుా డు ఎరియర్్ తో సహా పొందారు.
నాకుమాతిం నేను రిట్టైర్ అయిన్ ర్లజునుంచ్చ అమలైంది. ఇదంతా ఒక్ పెదె పరహసన్ం, ప్ప
ర సెస్.
పెన్మన్స పేపర్్ తయారు చ్చయట్టనికి డియివో ఆఫీసులోఒక్రిదెరు బ్జజవాడ బందరు
గుడివాడ ఉయ్యో రు మొదలైన్ చోటా కొందరు అనుభవజుఞలు ఉంట్టరు వీరి చ్చతిలో రండు
వందలుపెటి్ ఇన్ఫ రేమ షన్స అంతాఇస్తే, ఇక్మన్ం సంతకాలు పెట్టం తపా మరే పన్న ఉండదు.
చల్లమంది ఇల్లంటి వారి తోనే చ్చయిసా
ే రు. వీళ్ళళ చ్చస్తే డియివోఆఫీస్ లోకూడా ‘’కొర్వరలు’’
పడవు. వెంటనే సాంక్షన్స కోసం పెైకి పంపేసా
ే రు. లేక్పోతె ‘’వర్వరస్’’ తపా వు. క్న్క్వల్లా వాసి,
ఉయ్యో రు, పెన్మకూరు ల్లో నాతొ పని చ్చసిన్ తెలుగుమేసా
్ రు శీర వెంపటి శరమ గారికి
చ్చల్లకాల్ం పెన్మన్స సాంక్షన్స కాక్పొతే ఉప్పయం చెబితే, మొదట్ల
ా భీషిమ ౦చన్వాడు తరావ త
దారికొచా పెన్మన్స పొందగల్లగాడు .

సుమారు 40ఏళ్ళ కిరతం మా ఇంటిపరక్ూ న్ ఉన్ె మా పెంకుటింట్ల

ా కాపురమున్ె శీర మల్ల
ా ది
రామక్ృ షణయో గారు ఉయ్యో రు సమితిలో ఎల్లమెంటరి స్కూ ల్ మేస్ర్ గా పని చ్చస్క
ే
కాపురమునాె రు.చ్చల్ల అభిమాన్వంతలు. న్లుగురు మగపిల్ాలు. వారందర్వె బ్బగా
చదివించ్చరు. జీతాల్కోసం డి.యే. కోసం సెైి క్ట లు జరిగితే, ఆయన్ పరిసిాతి గమనించ అందరం
సాయం చ్చసి మేము బియో ం డబూా కూడా ఇచా పసు
ే లు ఉంచకుండా చూశాము. దీనికి
ఆకుట్టంబం ఎంతోక్ృ తజఞతాభావం తో ఉండేవారు. అద్దె కూడా ఇచా న్పుా డే తీసుకోన్మనేది
మా అమమ గారు. ఆ తరావ త ఆయన్ రిట్టైర్ అవటం పెదెబ్బా యి శాసిేి ఎ. జి.ఆఫీస్ లో
ఆఫీసర్ అవటం మిగతావారంతా కూడా హెైదరాబ్బద్ లో మంచ ఉద్యో గాల్లో సెటిల్ అవటం
జరిగింది. ఇపా టికీ వాళ్ళ ఇళ్ళ కు మేము వెళ్ళ టం, వాళ్ళళ మా ఇంటికి రావటం జరుగుతోంది.
ఫోన్స లో మాట్ట
ా డుకోవటమూ ఉంది. మల్ల
ా దిమేసా
్ రు ముందుగా, తరావ త భారో శీరమతి
వెంక్ట ల్కిమమ గారు కూడా చనిపోయారు. వాళ్ళ రండో అబ్బా యి రామక్ృ షణ శాసిేి ని మేమంతా
‘’ఎంఆరేూ ’’అంట్టం రండు న్నల్ల్కిరతం హార్్ ఎట్టక్ట తో చనిపోయాడు. తరావ త వాడు సతో ం.
చవరివాడు వెంక్ట్టశవ రు
ా . తరచ్చగా ఫోన్స చ్చసి మాట్ట
ా డుతాడు. ఇట్టవెైపువస్తే
ఉయ్యో రువచా చూసి వెడతాడు.

మల్ల
ా ది మేసా
్ రి పెదెబ్బా యి శాసిేి ఏజీ ఆఫీసు లో ఆఫీసర్ గా ఉండటం, అతని దృ షి్కి నా
పెన్మన్స పేపరా సంగతి తీసుకు రావటం తో కాన్న ఖ్రుా లేకుండా ఏజీ ఆఫీసులో నా పెన్మన్స సాంక్షన్స
అయి అకో
్ బర్ నుండి చ్చతికి వచా ంది . క్ృ తజఞతా భావాల్కు ఇవన్నె పరాకాష్ లు.
మనుష్యల్మధో డబ్బా సంబంధంక్ంట్ట మాన్వీయ విలువల్ సంబంధం ఉంట్ట ఎనిె
అదుు తాలైనా జరుగుతాయి. కొనిె దశాబ్బ
ె ల్ కిరతం మా ఇంట్ల
ా న్నల్కు 6
రూప్పయల్కు అద్దెకున్ె కుట్టంబం లో అందరూ క్స్పడి పెైకొచా అందరికీ ఆదరశ ంగా
ఉనాె రు. లేమిలోంచ క్ల్లమిలోకి ఎదగటం అందునా హెైదరాబ్బద్ లో అసాధ్యో నిె సుసాధో ం
చ్చసి చూప్పరు. మా అమమ గారనాె , మేమనాె ఆకుట్టంబ్బనికి ఆరాధనా భావం. మాకు
వారంట్ట విపర్వతమె
ై న్ అభిమాన్ం. వారి సౌజన్ో ం మాకు ఆక్రమణ . మల్ల
ా ది వారి వంటి
కుట్టంబ్బలు అతో ంత అరుదుగా ఉంట్టయి.

నా దారి తీరు -127

పరధ్యనోప్పధ్యో యునిగా పదవీ విరమణ

పరధ్యనోప్పధ్యో యునిగా 11సంవత్ రాలు పని చ్చసిన్ నేను 7ఏళ్ళళ ఆడా

డ డలోనే పనిచ్చశాను.
మిగిల్లన్ నాలుగేళ్ళ లో మొదటి సారిగా పరమోషన్స పొందిన్ వత్ వాయి, తరావ త
మంగళ్ళపురం, చలుకూరివారి గూడం, మేడూరుల్లో పని చ్చశాను. క్నుక్ ల్ల౦గ్రస్్ ఇనిె ంగ్్
అడా
డ డలోనే న్న్ె మాట. కావాల్నే మేడూరు నుంచ అడా
డ డ మూో చ్చవల్ ట్ట
ి న్స్ ఫర్ పెై
వచ్చా ను. నేను చ్చరేనాటికి స్కూ ల్ లో క్రంట్ లేదు, చ్చరిన్ మరాె డే వచా న్ సావ తంతిో
దినోత్ వానికి ఎగరయో ట్టనికి జాతీయ జండా కూడా లేదు. అల్లంటి స్కూ ల్ ను అనిె
విధ్యల్ల ఏ రక్ంగా అభి వృ దిధ చ్చసిందీ 107వ ఎపిస్డ్ నుంచ పొ
ర దు
ె న్ రాసిన్ 126వ
ఎపిస్డ్ వరకు 20 ఎపిస్డ్ ల్లో రాశాను. అంత రాయాల్ల్ వచా ంది అన్ె మాట. 21వ
ఎపిస్డ్ అయిన్ ఈ 127ఎపిస్డ్ లో నా పదవీ విరమణ విశేష్టలు రాసు
ే నాె ను.

ఆక్సిమ క్ంగా వచా సమసిపోయిన్ సంకో

మ భం

అది1998 మారిా న్నల్ మొదటివారం అని గురు

ి . మారిా 21నుంచ పదవతరగతి పబిాక్ట
పర్వక్షలు ప్ప
ర రంభమ్పతాయి. మారిా మొదటివారం లో ఒక్ ర్లజు నేను ఉదయం 9-30కు
స్కూ ల్ కు వచ్చా సరికి విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ ల్ంతా స్కూ లు బయట ర్లడు
డ మీద గుమికూడి
ఉనాె రు. నేను మామూలుగా నా రూమ్ లోకి పరవేశించ అట్టండర్ గురవయో ను విషయం
ఏమిటి అని అడిగాను. అతడు ‘’అయో గారూ !మొన్ె మీరున్ె పుా డు ఆడపిల్ాల్కు ఇదెరు
ట్టన్సే కాాస్ కురా
ర ళ్ళళ ల్వ్ లటర్ రాశారని ఆపిల్ాలు మీకు క్ంపెైంట్ ఇస్తే మీరు డిరల్
మాసా
్ రుగారిన్న, వీరభదరరావు గారిన్న ఎంకెైవ ర్వ చ్చయమని చెప్పా రు. వాళ్ళళ విచ్చరణ
చ్చసి వాళ్ళళ తపుా చ్చసిన్ట్ట
ా నిరా
ధ రించ మీకు చెబితే వాళ్ళ తో క్షమాపణ పతిం రాయించ్చకొని
జాగరతే చ్చశారు. కాని నిన్ె సాయంతిం నుంచ స్క
్ డంట్్ అంతా గుసగుసల్లడుకొని స్కూ ల్
బ్బయ్ కాట్ చ్చయాల్ని నిరణ యించ్చకోనాె రని అందుకే ఎవరూ లోపల్ల రాలేదని తెల్లసింది
‘’అనాె డు.

అపుా డు నేను సెక్ండ్ బ్జల్ కూడా కొటి్ంచ గేట్ట బయటికి వెళ్లా స్కూ ల్ ప్ప
ర రంభమ్పతంది,
అసెంబ్లా జరప్పల్ల లోపల్ల రమమ ని చెప్పా ను. మొహాలు మొహాలు చూసుకునాె రుకాని ఎవరూ
లోపల్ల వచ్చా స్కచన్ క్నిపించలేదు. ఆడపిల్ాల్తో మీకేమీ భయం లేదు నేనునాె ను ధైరో ంగా
లోపల్ల రండి అని చెపా గా వచ్చా రు. అసెంబ్లా ప్పరిి చ్చసి యధ్య పరకారం స్కూ ల్
ప్ప
ర రంభించ టీచర్్ ను కాాసుల్కు పంపించ్చ . అట్టండన్స్ ను హాజరు పటీ్లోకాకుండా కాగితం
మీద తీసుకోమని చెప్పా . అల్లగే చ్చశారు వాళ్ళళ . డిరల్ మాస్ర్, వీరభదరరావు ల్ను నా
రూమ్ కు పిల్లపించ మాట్ట
ా డి విషయం అడిగా. వాళ్ళళ చెప్పా రు. ల్వ్ లటర్ రాసిన్ ఇదెర్వె
కొట్ట
్ మని చెప్పా రు. అందుకే బ్బయ్ కాట్ చ్చసు
ే నాె రని చెప్పా రు.

నేను కొందరు మగపిల్ాల్ను లోపల్కు రమమ న్మని అట్టండర్ తో క్బ్బరు చ్చయించ్చ. వాళ్ళళ
వచ్చా రు. వాళ్ళ నోటితోనే విషయం రాబట్ట
్ ను. ఆ ఇదెరు మేసా
్ రు
ా తమకు అప్పల్జీ
చెబితేనే స్కూ ల్ లో అడుగు పెడతాం అనాె రు. నేను టీచర్్ తో ఆపని చ్చయించలేను
చ్చయించనుకూడా.ఇది డిసిపిాన్స కు సంబంధంచన్ విషయం. ఇపా టిదాకా ఇనేె ళ్ళళ మిమమ ల్లె
ఎల్ల చూశామో ఏమేమి చ్చశామో మీకోసం మీకు తెలుసు. పబిాక్ట పర్వక్షలు దగారకొసు
ే నాె యి.
మీకు న్ంబరు
ా హాల్ టికెట్్ ఇస్తేనే పర్వక్షకు కూర్లా గల్రు లేక్పోతె ఇంతే సంగతలు. ఒక్వేళ్
మీరు పర్వక్ష ఏద్యరక్ంగా రాసినా టిసిలు ఇచ్చా టపుా డు కాండక్ట్ సరి్ఫికెట్ట
ా ఇచ్చా టపుా డు ఈ
ఉదంతం తో ఏద్దైనా చెడడగా నేను రాస్తే మీకు కాలేజిలో ఎవరూసీట్ ఇవవ రు. ఉద్యో గాల్లో
చ్చరుా కోరు. ఇపా టి దాకా స్కూ ల్ వాతావరణం చ్చల్లబ్బగుంది. ఇపుా డు దానిె చెడగొటి్
క్లుషితం చెయో వదు
ె .కావాల్ంట్ట మీ పెదెవాళ్ళ ను తీసుకు రండి మాట్ట
ా డతాను ‘’అని
అనున్యంగా చెప్పా ను. కొంత మన్సు మారిందని పించనా కాక్మీదునాె రు క్నుక్ ‘’లేదు
సార్! ఆ ఇదెరు టీచరు
ా మాకు క్షమాపణ చెప్పా ల్ల్ ందే ‘’అనాె రు. నేను మొండిగా ‘’వాళ్ళ తో
అప్పల్జీ చెపిా ంచ్చ సమస్తో లేదు. కావాల్ంట్ట నేనే వాళ్ళ తరఫ్లన్ క్షమాపణ చెబ్బతా. లేదు
కాదు కూడదు అంట్ట ఈక్షణ౦ లోనే నేను రాజీనామా చ్చసి వెళ్లా పోతా. మీ ఇష్ం అయినా మీ
పెదెల్కోసం క్బ్బరు పంప్పను వాళ్ళ సమక్షం లో నే తేలుసా
ే ‘’అనాె ను ‘’సార్!మీరు మాకు
దేవుడు ల్లంటివారు. మిమమ ల్లె అప్పల్జి చెపా మని అంట్ట మా మూరఖతవ ం. మీరు కొడతారు
తిడతారు అంతక్ంట్ట చ్చల్ల ఎకుూ వగా మా బ్బగు కోరి చదువు చెబ్బతారు. మీరు రిజైన్స చ్చస్తే,
మేమూ ఈ స్కూ ల్ లో చదవం కూడా ‘’అనాె రు.

కాస్తపటికి తల్లదండు
ర లు ఒక్ప్పతిక్మంది వచ్చా రు. మొదట్ల
ా వాళ్ళళ చ్చల్ల ఉదేరక్ంగా
మా టీచర్్ పెై మాట్ట
ా డారు. వాళ్ళళ క్షమాపణ చెప్పా ల్ల్ ందే అనాె రు. నేను ము౦దు గాసవ రం
తగిాంచ మాట్ట
ా డి విషయం చెపిా మా టీచర్్ క్షమాపణ చెపేా పరసకిి లేదు ఇది స్కూ ల్
డిగిె టీకి, టీచర్ పొ
ర ఫెషన్స కు. సంబందినిా న్విషయం ఇందులో రాజీ లేదు. కావాల్ంట్ట
వాళ్ళ తరఫ్లన్ నేను అప్పల్జీ చెబ్బతా. అదీ మీకు న్చా క్పోతే ఈ క్షణం లో రాజీనామా చ్చసి
వెళ్లళ పోతా ‘’అనాె ను. వాళ్ళళ అందరూ ముక్ి క్ంఠం గా ‘’హెడ్ మాసా
్ రూ!మీరు ఎంతక్స్పడి
పని చ్చసు
ే నాె ర్ల ఎన్నె నిె కారో క్రమాలు చ్చసు
ే నాె ర్ల మాకూ తెలుసు. పరతి విషయం లోనూ
మా సల్హా కోరుతనాె రు. మేమూ ఉడతాభకిి స్కూ ల్ అభి వృ దిధకి మా వంత క్ృ షి
చ్చసు
ే నాె ం. మీరు మా పిల్ాల్ బ్బగు కోరేవారు. మీరు మా పిల్ాల్లె తిట్ండి కొట్ండి న్రికి
చంపండి. మిమమ ల్లె ఏమీ అన్ం. మీరంట్ట మాకు అంత గౌరవం. కాని ఆ టీచర్్ అప్పల్జీ
చెప్పా ల్ల్ ందే ‘’అని మళ్ళళ మొదటికే వచ్చా రు . అపుా డు బ్లరువా తీయించ ఆ ఇదెరు కురా
ర ళ్ళ
మీద ఇదివరకున్ె క్ంపెైంట్ట
ా నేను ఇచా న్ వారిె ౦గులు, డిసిపిాన్స క్మిటీలో ఆ ఇదెరు టీచరు
ా
ఉండటం వారిచా న్ రిపోర్్ లు నేను ఆ పిల్ాల్తో రాయించతీసుకొని
భదరంగాఉంచన్ అప్పల్జీ లటర్్ అన్నె ఉన్ె ఫెైల్ తీసి అన్నె చదివి వినిపింఛి ‘’ఇపుా డు
చెపా ండి. మేము క్షమాపణ చెప్పా ల్ల ?’’అనాె ను. అందులో ఉన్ె సంజీవరావు గారనే
స్కూ ల్ క్మిటీ మెంబర్ పిల్ాల్తో ‘’దొంగ నాకొడుకుల్ల
ా రా బ్బగా చదువుకోమని స్కూ ల్ కు
పంపుతంట్ట ఈ ల్త
ే కోరు వేష్ట లేనా
్ ి . చీల్లా ప్పరేసా
ే ను ‘’అని ఆ ఇదెరుకురా
ర ళ్ళ ను అందరి
ఎదుట్ట నాలుగు పీకి ‘’సార్!మా వాళ్ళ దే తపుా . మేము సిగు
ా పడుతనాె ం ఇల్లంటి
దొంగనాకోడుకుల్లె క్న్ె ౦దు కు. మళ్ళళ ఇల్ల జరకుూ ండా మేము జాగరతే పడతాం. మీకు,
స్కూ ల్ కు ఏ చెడుపేరు రాకుండా చూసా
ే ం ‘’అనాె రు. హమమ యో అనుకోని తీవరంగా పటి్న్
మబ్బా యిట్ట్ విడిపోయిన్ందుకు అందరం సంతోషించ్చం. ఒక్ గంటతరావ త అందరూ స్కూ ల్
లోకి వచ్చా రు. యధ్యపరకారం స్కూ ల్ న్డిచంది. ఇక్ ఎవరిపెైనా ఎవరికీ కోపం దేవ షం లేవు.
అందరం క్ల్లసి పని చ్చశాం. సా
్ ఫ్ మీటింగ్ పెట్ట
్ ను. అంతాన్నుె సపోర్్ చ్చసి ఇన్స షి్ టూో షన్స
గౌరవం టీచరా మరాో దా కాప్పడిన్ందుకు పరతేో క్ంగా అభిన్ందన్లు చెప్పా రు. ఎవవ రిమీదా
ఏ రక్మె
ై న్ క్క్ష సాధంపు చరో లూ మేము తీసుకోలేదు. మరాె టి నుంచ విదాో రు
ధ ల్ంతా మా
టీచర్్ తోనూ చ్చల్ల గౌరవంగా ఉనాె రు. హెడ్ మాస్ర్ గా నా వో కిితవ ం ఇంతటి సంకో
మ భం
నుండి బయట పడేసిన్ందుకు భగవంతడికి క్ృ తజఞతలు చెపుా కొనాె ను. ఇల్ల
బయటపడక్పోతే రచా రచా అయి స్కూ ల్ పరువు మాపరువు ఇపా టిదాకా మేమంతా
క్స్పడి సాధంచన్ పేరు ఒక్ూ ద్దబా తో తడిచ పెట్ట
్ కు పోయేవి.

రిట్టైర్ మెంట్

1998 ఏపిరల్ మే న్నల్లో వేసవి సెల్వల్లో మేము కేదార్ బదీర మొదలైన్ యాతిలు చ్చసి
వచ్చా మని ము౦దేరాశాను. జూన్స 27నా పుటి్న్ర్లజు క్న్క్ రిట్టైర్ మెంట్ డేట్ కూడా అపుా డే
అవావ ల్ల. కొనేె ళ్ళ కిరతం అందరికీ రిట్టైర్ మెంట్ డేట్ ఆన్నల్ల్చవరి ర్లజునే అనే జివో రావటం
వల్న్ ఆన్నల్ జీతం ప్పరిిగా ఇచా చవరి ర్లజున్ సాగన్ంపటం జరుగుతోంది. వేసవి
సెల్వల్తరావ త జూన్స 13స్కూ ల్ రిఓపెనింగ్ జరిగింది. అపా టికే రికార్డ ల్న్నె సిదధం చ్చయటం,
కాష్ లక్ూ ల్న్నె తయారు చ్చసి ప్పస్ బ్బక్ట్ అప్ డేట్ చ్చయటం, లక్ూ లు, సెైన్స్ లైబరరి, డిరల్
మాసా
్ ర్ ల్ వదె ఉన్ె సా
్ క్ట అంతా అప్ డేట్ సా
్ క్ట రిజిస్రా లో వాళ్ళళ సంతకాలు చ్చశాక్ నేను
కొంతర్ సెైన్స చ్చయటం జరిగిపోయాయి. స్కూ ల్ సా
్ ఫ్ ఒక్ ర్లజు నాకు వీడోూ లు ప్పర్వ్ ఇచ్చా రు
నేను మర్ల ర్లజు వాళ్ాకు ప్పర్వ్ ఇచ్చా ను.
 జూన్స 30న్ ల్లంచన్ంగా సా
్ ఫ్ విదాో రు
ధ ల్ సమక్షం లో రిట్టైర్ మెంట్ జరిగింది. క్మిటీ పెరసిడంట్
శీర రామబరహమ ంగారు, క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా హెడ్ మాస్ర్్ అస్సియేషన్స నుంచ శీరరాజుగారుశీర
ఆదినారాయణ గుడివాడి ఉపవిదాో శాఖాధకారి శీర టి శీరరామ మూరిిగారు ఆహావ నితలుగా
విచ్చా శారు. హెైదరాబ్బద్ నుంచ మా పెదెమేన్లు
ా డు ఛి వేలూరి అశ్రక్ట,ఉయ్యో రులోని మా
అన్ె యో గారబ్బా యి రామనాద్ మా పెదె, రండవ రండవ అబ్బా యిలు శాసిేి శరమ లు
కోడళ్ళళ సమత, ఇందిర,మామూడు నాలుగుఅబ్బా యిలు మూరిి రమణ ఉయ్యో రును౦చ
కారాలో అడా
డ డ వెళ్ళ
ా ం . కామన్స హాల్ లో మీటింగ్. సా
్ ఫ్ తరఫ్లన్ నూతన్వసా
ే ి లు ప్పల్దండ
శాలువా క్ప్పా రు. మా మేన్లు
ా డు నాకు బట్లుపెట్ట
్ డు. ఆదినారాయణ రాజుగారు
ా
శాలువాలు క్ప్పా రు. సా
్ ఫ్ అంతా చ్చల్ల బ్బగా మాట్ట
ా డారు. విదాో రిధన్న విదాో రు
ధ లూ తమ
అనుభవాల్ను బ్బగా పంచ్చకొనాె రు. డి.వెై. యి. వో గారు నాకు రావాల్ల్ న్ ప్ప
ర విడంట్
ఫండ్ 60 వేల్ రూప్పయల్ చెకుూ నాకు అందించ నాగురించ మంచమాటలు చెప్పా రు . ఒకా
ఆతీమ య సమావేశంగా కారో క్రమ౦ దాదాపు రండు గంటలు జరిగింది. మా తల్ల దండు
ర ల్ పేరిట
ఏట్ట ట్టన్సే లో స్కూ ల్ ఫస్్ వచా న్ విదాో రిధకి 500రూప్పయలు ఇసా
ే న్ని రిజల్్్ రాగానే
నాకు కార్డ రాస్తే పంపిసా
ే న్న్న చెపిా ఆ ఏడు 1998 మారిా లో స్కూ ల్ ఫస్్ గా, అనిె ట్ల
ా నూ
అదుు త ప్ప
ర వీణో ం చూపిన్ మా స్కూ ల్ లోనేను పని చ్చసు
ే న్ె పుా డు 6వ కాాస్ లోచ్చరి
పదవకాాసు దాకా చదివి ప్పసెై ఇంటర్ లో చ్చరిన్ మా అందరికి అతో ంత ఇష్మె
ై న్ ఆల్
రండర్ కుమారి చీల్ల నాగ ల్కిమమ కి మొదటి సారిగా అయిదువందల్ రూప్పయల్ న్గదు
ప్పరితోషిక్ం ఉపవిదాో శాఖాదికారి గారి చ్చతల్మీదుగా ఆఅమామ యి తండిరగారు శీర
వెంక్ట్టశవ రరావు(రిట్టైర్డ స్షల్ మాస్ర్ ) గారి సమక్షం లో ఇపిా ంచ్చను. తరావ త నాలుగ్రైదు
సంవత్ రాలు స్కూ ల్ ఫస్్ కు న్గదు బహుమతలు ఇచ్చా ను. ఆతరావ త నేనే చొరవ
తీసుకొని ఉతేరాలురాసి, ఫోను
ా చ్చసినా స్కూ ల్ నుంచ రసాా న్స్ రాక్పోతే ఇవవ టం ఆపేశాను.
ఆతరావ త నేను మేడూరు హెచ్ ఎంగా ఉన్ె పుా డు లేక్ూ ల్మేసా
్ ర్ అయిన్ శీర పరసాద్ హెడ్
మాస్ర్ అయి మా ఇంటికి వచా ఆహావ నిస్తే వెళ్లా అక్ూ డ స్కూ ల్ ట్టపర్ కి అయిదువందలు
ఇచా నాలుగేళ్ళళ క్ంటినుో చ్చశాను. తరావ త వాళ్ళళ నాకేమీ ఇన్ఫ రేమ షన్స ఇవవ క్పోవటం తో
ఆగిపోయింది. అల్లగే ముప్పా ళ్ళ లోని ఓల్డ స్క
్ డంట్ బ్బబ్లె అనే బ్జజవాడ ఫిజిక్ట్
లక్ా రర్ పరసు
ే తం పిరని్ ప్పల్ ఆగస్్ 15 జండా పండగ స్కూ ల్ లో తన్ బ్బచ్ విదాో రు
ధ ల్తో
చ్చయిస్క
ే న్నుె ఆహావ నిస్తే వెళ్లా ట్టన్సే ట్టపర్ కు అయిదువందల్ రూప్పయలు ఇచా
నాలుగేళ్ళళ ఆ హెడామ స్ర్ నాకు ఫోన్స చ్చసి చెపా గానే బ్బబ్లె తో డబ్బా పంపించ ఇపిా ంచ్చను.
తరావ త అదీ ఆగిపోయింది.
 నా తరావ త స్కూ ల్ లో సీనియర్ అయిన్ లక్ూ ల్సా
్ రు శీర యెన్స. సీతారామ రాజుగారికి
బ్బధో తలు, స్కూ ల్ తాళ్ళలు అపా గించ్చను. అడా
డ డ విదాో రు
ధ లు అపుా డపుా డు బసు్ లో
ా
క్నిపిసు
ే ంట్టరు. వాళ్ళ ంతా గొపా అభిమాన్ం చూపిసా
ే రు. ప్పము సురేష్ ఫేస్ బ్బక్ట లో
పక్రిసు
ే నాె డు . మదా
ర స్ లో ఉన్ె నాగ ల్కిమమ మూడేళ్ాకిరతం ఫోన్స చ్చసి మాట్ట
ా డిని. అమెరికాలో
ఉన్ె కోడూరి ప్పవని రేగుో ల్రా ఫోన్స చ్చస్త మాట్ట
ా డేది నా సర్వవ స్ లో బ్బగా క్స్పడి, స్కూ ల్
కు నాకూ మంచ పేరు సాధంచన్ అడా
డ డ హెైస్కూ ల్ ను మరవటం క్ష్ం. అందుకే దీనిపెై
అంతఇష్ంగా 21 ఎపిస్డ్ లు రాసి సంతృ పిే చెందాను.

నా దారి తీరు -128

మా కుట్టంబం
ఇపా టిదాకా నా చదువు ఉద్యో గం, స్కూ ల్్ , అభి వృ దిధకి సాహితాో నికి చ్చసిన్ క్ృ షి నాకు
గురు
ి న్ె ంతవరకు రాశాను. కొందరిపేరు
ా మరచ పోయి ఉండచ్చా . కొనిె సంఘటన్లు
మరుగున్ పడి ఉండచ్చా . క్చా తమె
ై న్ తేదీలు న్నల్లు సంవత్ రాలు రాయక్ పొయి
ఉండవచ్చా . అందుకే ఎకుూ వగా వాటి జోల్లకి వెళ్ళ లేదు. అయితే ఇవన్నె యదారధ
సంఘటన్లే. వీటికి సాక్షంగా ఉన్ె విదాో రు
ధ లు తమ మనోభావాల్ను నాతో
పచ్చకొంట్టనాె రు నిన్ె టి 127వ ఎపిస్డ్ లో నా రిట్టైరమ ంట్ ఫంక్షన్స కు వచా న్వారిలో మా
బ్బవమరది ఆన్ంద్ కూడా ఉనాె డని రాయటం మరిా పోయాను. అల్లగే గండా
ర యి హెైస్కూ ల్
అని రాయట్టనికి బదులు ముప్పా ళ్ళ అని బ్బల్మురళ్ల మేన్లు
ా డి పేరు ప్పరుపల్లా రంగనాద్
అన్ట్టనికి బదులు ప్పరుప్పడి రంగనాద్ అన్న రాశాను. ఇల్ల నా లైఫ్ స్
్ ర్వ న్నట్ లో
రాసు
ే నాె న్ని ఈ మధో నే మా ఇంటికి వచా న్ శీర పసుమరిి ఆంజనేయ శాసిేి గారికి
చెబితే ‘’అవన్నె ఎల్ల జా
ఞ పక్ం ఉనాె యి పరసాద్ గారూ ‘’ అని ఆశా రో పోయారు . నా పోస్్
ల్ను రగుో ల్ర్ గా చదివే మా అన్ె యో గారబ్బా యి రామనాద్ నిన్ె మాఇంటికి వచా ‘’ఇనిె
విషయాలు సంఘటన్లు వో కు
ి లు న్నకు గురు
ి నాె యి అంట్ట చ్చల్లగేరట్ బ్బబ్బయ్’’అనాె డు.
ఇవన్నె నేను రాయాల్ల్ న్వి నేను మాతిమే రాయగల్లగిన్వి. శేరిమక్ పెటి్ ల్లప్ ట్టప్
లో రాయటం మొదలు పెడితే అల్ల పరవాహంల్లగా రాసుకొంటూ పోవటమే తపా ఏ
ఆధ్యరమూ చ్చతిలో ఉండదు. బహుశా సరసవ తి మాత అనుగరహమే ఇది. మా శీర సువరా ల్ల౦జ
నేయ సావ ముల్ క్రుణాక్ట్టక్షమే. మా తల్లదండు
ర ల్ చల్ాని దీవెన్లే తపా నా గొపా తన్ం
మాతిం కాదు. ఆ అనుభవాలు అల్ల రాయించ్చయి నా చ్చత . వాటి వెైల్క్షణం, పరతేో క్తా కూడా
కావచ్చా .

మా ఇంటిపేరు గబిా ట.మాది ఆంగ్లరస, అయాసో , గౌతమ తియారిమ పరవరానివ త గౌతమస

గోతిం. క్ృ షణ యజురేవ ద శాఖ్. తెల్గాణో శాఖ్ బ్బ
ర హమ ణుల్ం.మా తాతగారు గబిా ట
దురా
ా పతి శాసిేి గారు. ఏలూరు పరక్ూ న్ ద్దందులూరు మండల్ం లో రామారావు గూడం
అగరహార్వకులు. అక్ూ డ మాకు ఒక్ చన్ె శీర ఆ౦జన్నయ సావ మి దేవాల్యం ఉండేది.పొల్ం
వో వసాయగొడు
ా గోదా ప్పడి పంట్ట ప్పలేరు
ా నిఘామాను
ా ఉండేవారు. మా నాయన్మమ
నాగమమ గారు ఉయ్యో రుకు చెందిన్ గుండు ల్కీమమ న్రసి౦హావదానుల్గారి కుమారి. మా
తాతగారితో మా నాయన్మమ గారి వివాహం ఉయ్యో రు లో ధూమ్ ధ్యం గా జరిగిందట.
సదసో ం నాడు బ్బ
ర హమ ణుల్కు మాతాతగారు వాళ్ళళ బంగారు నాణాలు ఇచ్చా రట. ఈ
దంపతల్కు మానాన్ె గారు మృ తో ంజయ శాసిేి గారు జనిమ ంచటం, కొదిెకాల్లనికే
మాతాతగారు చనిపోవటం ఆసిే అంతా ఆయన్ అన్ె దముమ ల్ విభాగాల్లో ఆయన్కు
కొంత దక్ూ టం మా మామమ గారు ఉయ్యో రువచా పుటి్ంట్ల
ా ఉండటం జరిగింది. మా
నాయన్మమ గారికి ఒక్ అక్ూ యో , ఇదెరు చెలాళ్ళళ ఉండేవారు. మామామమ గారి తండిర వీరిలో
ఎవరికి ముందుగా మగపిల్ల
ా డు పుడితే వారికి తన్ యావదాసీే రాసిసా
ే న్ని చెపిా , ముందుగా
మా మమమ గారికి మానాన్ె గారు జనిమ ంచటం చ్చత ద్దహిత
ి డైన్ ఆయన్కు
తన్కున్ె ఉయ్యో రు కాటూరు వీరవల్లా ల్లో ఉన్ె పొల్లలు ఉయ్యో రులో ఉన్ె పెంకుటిలు
ా
డొడిడ , వగ్రైరా అంతా రాసి మాట నిల్బ్జట్ట
్ కొనాె రు. ఇల్లమాకు రామారావు గూడం అగరహార
భూములు, ఉయ్యో రులోనిగుండు ల్కీమమ న్రసి౦హావదానుల్గారి ఆసిే సంక్రమించ్చయి. ఈ
యనే ఉయ్యో రులో రావి చెట్ట
్ బజారులో ఉన్ె సాల్ం లో శీర సువరా ల్లనేెయసావ మిని
పరతిషి్ంచ దేవాల్య నిరామ ణం చ్చసి, ధూప దీప న్నైవేదాో ల్కు ఏరాా ట్ట చ్చశారు. ఆయన్
మరణం తరావ త మానాన్ె గారువంశాప్పం పరో ధరమ క్రిగా ఉనాె రు ఆయన్ చనిపోయాక్
నేను వంశప్పరంపరో ధరమ క్రిలుగా వో హరిసు
ే నాె ను. మానాన్ె గారిని పెంచ పెదెను చెసి
చదువు చెపిా ంచ మా ఇంటికి ఉతేరపు వెైపునే ఉన్ె గుండువారి ఆడబడుచ్చ అయిన్ మా
అమమ గారు భవాన్మమ గారి నిచా వివాహం చ్చశారు . మా అమమ గారి తముమ డు గుండు
గంగయో గా పరసిదు
ధ డైన్ గంగాధర శాసిేి గారు మా మేన్మామ. మా అమమ పచా ని పసిమి.
మామామయో న్ల్ాని న్లుపు.
 మా నాన్ె గారు ఉయ్యో రులో నూతకిూ నుంచ వచా సిారపడిన్ నూతకిూ శాసు
ే ి లుగారు లేక్
చెరుకుపల్లా శాసు
ే ి లుగారు అని పిలువబడే చెరుకుపల్లా న్ాకీమమ న్రసింహ శాసిేి గారి వదె వేదం
శాసా
ే ి లు నేరిా తెలుగులో విదావ న్స అయి ఉయ్యో రు సిబియెం స్కూ ల్ లో కొంతకాల్ం పని
చ్చసి అన్తపురం జిల్ల
ా హిందూప్పర్ లోని యిసియెం హెై స్కూ ల్ లో సీనియర్ తెలుగుపండిట్
గా 22 ఏళ్ళళ పని చ్చసి ఆ సర్వవ స్ తో క్ృ ష్ట
ణ జిల్ల
ా బోర్డ హెైస్కూ ల్ జగాయో పేట కు శీర కాకాని
వెంక్టరతె ంగారి ప్పనిక్తో ట్ట
ి న్స్ ఫర్ అయి, తరావ త ఉయ్యో రు కు బదిలీ అయి ఇక్ూ డే
రిట్టైర్ అయాో రు. మా నాన్ె గారు జిల్ల
ా లోనే గొపా తెలుగు పండిట్ అన్న వేద పరమాణం లో
ఘటికుల్ని, మంతా
ి రధ వివరణలో మేటి అన్న అందరూ చెపుా కోగా వినే వాడిని.
మా అమమ క్న్ె 12మంది సంతాన్ం లో మా అన్ె యో ల్కీమమ న్రసింహశరమ కు
పోల్సానిపల్లా పుల్ల
ా భొటావారి ఆడబడుచ్చ శీరమతి క్మల్ వదిన్తో వివాహం జరిగి వేదవల్లా,
రామనాధ బ్బబ్బ కూతరు కొడుకును క్నాె రు హోస్తా ట రైలేవ స్త్షన్స మాస్ర్ గా పని చ్చసి
అక్సామ త
ే గా హార్్ అట్టక్ట తో మా అన్ె గారు మా రాంబ్బబ్బ పుటి్న్ పదిహేను ర్లజుల్కే
చనిపోయాడు. ఆ కుట్టంబ బ్బధో త అంతా మా అమామ నాన్ె వహించ్చరు. అల్లగే మా
అన్ె యో క్ంట్ట పెదెద్దైన్ వేదవల్లా అక్ూ యో వివాహమె
ై న్తరావ త రాజమండిరలో
చనిపోయిందని మా అమమ చెపా టం వల్న్నే తెల్లసింది. మగవాళ్ళ లో నేనూ, మా తముమ డు
క్ృ షణమోహన్స, ఆడవాళ్ళ లో మా పెదెక్ూ యో లోప్పముదర చన్ె క్ూ యో దురా
ా
మిగిల్లం. పెదెక్ూ యో ను ఏలూరుకు చెందిన్ హిందీ నాటక్రంగ న్ట్టలు
ర్లషనార, చందరగుపే వంటి నాటకాల్లో ప్పతిధ్యరి ప్పత వేంక్ట్టశవ రమాహాతమ ో ం సినిమాలో
భు
ర గుమహరిమ, నిర్ల
ె షి సినిమాలో వేషధ్యరి, ల్ల పుసేకాల్ను ల్లయరాకు అందజేస్త
గాడేపల్లా పండిట్ రావు అని పిలువబడే గాడేపల్లా స్కరో నారాయణ సతో వతి దంపతల్ పెదె
కుమారుడు గాడేపల్లా క్ృ ప్పనిధ బ్బవగారి గారికిచా వివాహం చ్చశారు. వీరికి
సతో క్ళ్,జయల్కిమమ శీరనివాస్ సంతాన్ం. బ్బవగారు మదా
ర స్ కార్లా రేషన్స లో హెల్ే డిప్పర్మ ంట్
లో పని చ్చసి్ రిట్టైరయాో రు. కార్లా రేషన్స ఇచా న్ సవ ంతిలు
ా షినాయ్ న్గర్ లో ఉంది . క్ళ్ను
ట్టల్లఫోన్స డిప్పర్మ ంట్ లో పనిచ్చస్త చందరశేఖ్ర్ కిచా పెళ్లా చ్చయగా బ్బల్లజీ జనిమ ంచ్చడు. చందర
శేఖ్ర్ రిట్టైరయాో డు. బ్బల్లజీ పెైి వేట్ జాబ్ చ్చసు
ే నాె డు. జయ కు మా అన్ె యో గారి
అబ్బా యి రామనాథ్ కిచా మేన్రిక్ం పెళ్లా చ్చశాము. వీళ్ళ కు క్ళ్ళో ణ్ కొడుకు. బ్బబ్బ ఉయ్యో రు
విఆర్ కే ఏం హెైస్కూ ల్ లో సెైన్స్ టీచర్ గా పని చ్చసి ఈ ఏపిరల్ లో రిట్టైరయాో డు. క్ళ్ళో ణ్
కు రండేళ్ళ కిరతం పెళ్లై, కెసీపి లో ఉద్యో గిసు
ే నాె డు. మేన్లు
ా డు శీను మదా
ర స్ లోనే పెైి వేట్
ఉద్యో గం చ్చస్క
ే పెళ్లా చ్చసుకొని సెటిల్యాో డు. మా పెదెబ్బవగారు సుమారు 20ఏళ్ళ కిరతం,
మా పెదెక్ూ యో 2008లో చనిపోయారు.

మా అన్ె యో గారమామ యి వేదవల్లా ని చరివాడ వేలూరు వెంక్ట్టశవ రు

ా గారి పెదెబ్బా యి శీర
రామక్ృ షణ కిచా మేమే వివాహం చ్చశాం. ఆతను గరివిడి ఫెర్ల
ర ఎల్ల
ా య్్ లో అకంట్టంట్. రిట్టైర్
అయి పదేళ్ళళ అయినా, ఆయన్ మీద ఉన్ె న్మమ క్ంతో అంకితభావం తో చ్చసిన్
స్తవకు ఇపా టిదాకా ఉద్యో గం లో ఉంచ్చరు. మా అమామ యి వేదవల్లా కి పెళ్లాచ్చస్తనాటికి పియుసి
తపిా ంది తరావ త సవ యం క్ృ షితో డిగ్లర, బి ఎడ్ ప్పసెై అక్ూ డే స్కూ ల్ లోస్షల్ టీచర్
గా పని చ్చసి రిట్టైర్ అయి అయిదారేళ్ళళ అయింది. పిరవేట్ గా ల్ల చదివి ల్ల ప్ప
ర కీ్స్
కొంతకాల్ం చ్చసింది. వీళ్ళ పెదెబ్బా యి రవి ఎంబి ఏ చ్చయగా గుంటూరు కుచెందిన్ ఏం ఎస్
సి ప్పసెైన్ గాయతిితోవివాహం జరిపించగా ఒక్ కొడుకు పుట్ట
్ డు. రవి మంచ ఉద్యో గం తో
హెైదరాబ్బద్ లో కుట్టంబం తో సెటిల్ అయాో డు. రండవవాడైన్ హరి మన్ భీమవరం లో
బిట్టక్ట చదివిప్పసెై అమెరికా వెళ్లా పరసు
ే తం రాో లీ దగారున్ె కార్వ లో సవ ంత ఇలు
ా ఏరాా ట్ట
చ్చసుకోగా వాడికీ వివాహం చ్చయగా ఇదెరబ్బా యిలు క్ల్లగారు. ఇదీ మా అన్ె యో ,
పెదెక్ూ య ల్ కుట్టంబ విశేష్టలు.

మా చన్ె క్ూ యో దురాను చరివాడ కు చెందిన్ , శతావధ్యని శీర వేలూరి శివరామ శాసిేి గారి
తముమ డు మిలు
ా క్ృ షణమూరిి గా పరసిదు
ధ లు అయిన్ శీర వేలూరి క్ృ షణమూరిిగారి
రండవకుమారుడు ఉయ్యో రు ప్పల్లట్టకిె క్ట లో ఎల్ సియి చదివిప్పసెైన్ శీర వేలూరి వివేకాన్ంద
గారికిచా వివాహం చ్చశారు. మా బ్బవగారు మొదటగా ఒరిసా్ లోని హీరాకుడ్ డాం వదె
స్కపరైవ జర్ గా చ్చరి క్రమంగా పరమోషన్స్ పొంది ప్పట్టె , జమా
ే రా, మొదలైన్ చోటా సెంటిల్
వాటర్ క్మిషన్స లో అసిసె్ంట్ ఇంజన్నర్, అయి హెైదరాబ్బద్ కు చ్చరి డివిజన్ల్ ఇంజన్నర్ గా
రిట్టైరయాో రు. వీరికి అశ్రక్ట పెదెకొడుకు. ఉయ్యో రులో మా ఇంట్ల
ా నే ఉండి ఒక్టవ కాాస్ ను౦ఛి
ఎస్ ఎస్ ఎల్ల్ వరకు చదివి బందరు గుంటూర్ ల్లో డిగ్లర పోస్్ గా
ర డుో యేషన్స చదివి స్త్ట్
బ్బంక్ట ఆఫ్ ఇండియా లో ఉద్యో గం పొంది, శీరమతి సందాో రాణి ని పెళ్ళళ డి సిదిెపేటలో
చ్చల్లకాల్ం పనిచ్చసి తరావ త హెైదరాబ్బద్ చ్చరి, ఓల్డ బోయిన్స పల్లా లో సవ ంత గృ హం
ఏరాా ట్ట చ్చసుకొనాె డు . వీళ్ళ అమామ యి భారావి ఏం ఏ. బి ఎడ్, ఏం ఎడ్. పెైి వేట్ స్కూ ల్
లో హెైదరాబ్బద్ లో పని చ్చస్
ే ంది. ఈమె భరి విశవ నాధ సతో నారాయణగారి తముమ దు
వెంక్ట్టశవ రు
ా గారి కుమారుడదు ఉయ్యో రులో నా శిష్యో డు అయిన్ శీరనివాస్ కుమారుడు
మురారి . వీరికి ఇదెరబ్బా యిలు. అశ్రక్ట కొడుకు పరతూో ష్ బిట్టక్ట చ్చసి వివాహమె
ై
పరసు
ే తం ఆస్త్ి ల్లయాలో ఇదెరు మగపిల్ాల్తో భారో తో కాపురమునాె డు.

మా చన్ె క్ూ యో వాళ్ళ చన్ె కొడుకు పేరు ఆనాన్ె గారిపెరేమృ తో ంజయ శాసిేి . ఇక్ూ డ
గా
ర డుో యేషన్స చ్చసి రిజర్వ బ్బంక్ట లో కొంతకాల్ం పని చ్చసి, శీరమతి విజయల్కిమమ ని పెళ్ళళ డి
స్తె హితల్ పో
ర తా్ హం సహకారం తో సుమారు 25ఏళ్ళ కిరతం అమెరికావెళ్లా మిచగాన్స
య్యనివరి్ టిలో చదివి సుమారు 20ఏళ్ళ నుంచ కాల్లఫోరిె యాలో ఫీరమాంట్ న్గరం లో
సెటిల్ అయి సవ ంత ఇలు
ా ఏరాా ట్ట చ్చసుకొనాె డు. విజయకూడా అక్ూ డ
ఉద్యో గాసు
ే రాలే. వీరికి క్ృ షణ, వీణ సంతాన్ం . క్ృ షణ చదువుప్పరిి చ్చసి మంచ క్ంపెన్నలో
ఉద్యో గిసు
ే నాె డు. వీణ న్ృ తో ం లో అరగేటిం కూడా చ్చసి గా
ర డుో యేట్ అయి ఉద్యో గం
చ్చస్
ే ంది.

మా చన్ె క్ూ యో వాళ్ళ ఒక్ూ గానొక్ూ అమామ యి పదమ . వీణలో పరసిదు

ధ రాలు. గా
ర డుో యేట్.
హెైదరాబ్బద్ లో గణపవరపు రామక్ృ షణ అనే రియల్ ఎస్త్ట్ న్డిపే అతని కిచా పెళ్లా చ్చశారు.
వీరికి రవళ్ల అనే అమామ యి రవి తేజ అనే కొడుకు క్వల్లు. రవళ్ల బిట్టక్ట చ్చశాక్ ఒక్ సాఫ్్ వేర్
ఉద్యో గితో పెళ్లా చ్చశారు వీరికే ఒక్ సవ ంత క్ంపెన్న కూడా ఉంది ఒక్ కొడుకు కూడా
పుట్ట
్ డు జరిగి రవి తేజ కూడా బిట్టక్ట చ్చసి పరసు
ే తం హెైదరాబ్బద్ లోనే పనిచ్చసి ఈమధో నే
బ్జంగుళ్ళర్ లో బ్జంగుళ్ళరు లో పని చ్చసు
ే నాె డు. మా అచన్ె క్ూ యో శీరమతి దురా 12-4-
18 న్ హెైదరాబ్బద్ లో మరణించంది.

మాతముమ డు క్ృ షణమోహన్స విజయవాడ బందర్ ల్లో డిగ్లర చదివి ప్పనా వెళ్లా కెమిసీ్ి లో
పెైి వేట్ గా ఏం ఎస్ సి చ్చసి, అక్ూ డ ఆరిడన్నన్స్ ఫాక్్ర్వలో చ్చరి శీరమతి సున్నతను పెళ్ళళ డి
ఆమెకూడా ఉద్యో గం చ్చస్క
ే సుమారు 15ఏళ్ళ కిరతం హెైదరాబ్బద్ చ్చరి ఇక్ూ డి డిఫెన్స్ క్ంపెన్నలో
పని చ్చసి రిట్టైర్ అయాో డు. క్రామ నా
ఘ ట్ లో ఒక్ ఇలు
ా , స్మాజీ గూడా లో ఒక్ ఫా
ా ట్
ఉనాె యి ఒక్ కూతరు అనూరాధ, కొడుకు రాజ శేఖ్ర్ . రాజు బికాం చదివి అమెరికా వెళ్లా
సెటిల్ కాలేక్ తిరిగొచా హెైదరాబ్బద్ లోనే ఉద్యో గం లో చ్చరి పరసు
ే తం అందరూ స్మాజీ
గూడాలోనే ఉనాె రు. వీడికి ఇదెరు అబ్బా యిలు. ఒక్డు ఏం బి బిఎస్ చదువు తనాె డు.
రండోవాడు మొన్ె నే ఇంటర్ ప్పసయాో డు.

మా నాన్ె గారు 1961లో మా అమమ గారు 1982లో మరణించ్చరు. మానాన్ె గారు

ఉండగానే మా అన్ె యో శరమ మరణం జరిగింది . ఈ రండు శ్రకాలు భరిస్క
ే కుంగి
కుమిల్లపోతూ సంసారానిె మా అమమ గారు జాగరతేగా న్డిపి మమమ ల్లె పెంచ్చరు
పరయోజకుల్ను చ్చశారు . మా నాయన్గారు చనిపోవటం వల్న్ మా నాయన్మమ గారు నా
చ్చతల్మీదుగా చని పోయారు.

సంతాన్ం

మా అమమ గారి చెలాలు మన్వరాలు (కూతరి కూతరు ) అంట్ట మా పదామ వతక్ూ యో , శీర
తూట్టపల్లా పరకాశ శాసిేి దంపతల్ కూతరు శీమతి పరభావతితో నా పెళ్లా 21-2-1964న్
నూజి వీడుదగార వేలుపు చరాలో జరిగింది. అపా టికి ఆవిడ చదువు 8వ తరగతి. మా
పెదెబ్బా యి పుట్గానే మా నాన్ె గారి పేరు మృ తో ంజయ శాసిేి పేరు పెట్ట
్ ం. ఉయ్యో రు
హెైస్కూ ల్ లో చదివి ట్టన్సే ట్టపర్ గా మండల్ం లో మొదటివాడుగా వచా , ఇంటర్ మా ఊళ్ళ
ా నే
చదివి, క్రూె ల్ సిల్వ ర్ జూబిల్కాలేజి లో సీట్ రావటం తో అక్ూ డ బిఎస్ సి చదివి
ప్పసయాో డు. .
తరావ త బ్బంక్ట పర్వక్షలో
ా ప్పసెై స్త్ట్ బ్బంక్ట లో ఉద్యో గం వచా నా చ్చరకుండా గుజరాత్ లోని
ఆన్ంద్ వెళ్లా ఇరామ లో (Institute Of Rural Manege ment )చదివి కొదిెకాల్ం అక్ూ డే
ఉద్యో గం చ్చసి, తరవాత ‘’టి. సి. ఎస్. ‘’ లో మదా
ర స్ లో ఉద్యో గించ, హెైదరాబ్బద్ బదిలీ
అయాో డు. ముల్గలేటి శివరామక్ృ షణ శరమ శీరమతి ఆదిల్కిమమ గారా ఏకెైక్ కుమారి బికాం చదివిన్
శీరమతి సమత తో వివాహం జరిపించ్చం.ఇంటికి పెదెకోడలుక్నుక్ ఒక్టికి రండు సారు
ా అందరం
చూసి ఆమెనే నిశా యించ్చం. తరావ త మా కోడలు బిఎడ్, తెలుగు ఏం ఏ
ప్పసెై పరసు
ే తంహెైదరాబ్బద్ లో ఢిలీా పబిాక్ట స్కూ ల్ లో తెలుగు టీచర్ గా పని చ్చస్
ే ంది.
మల్ల
ా ప్పర్ లో సవ ంత ఫా
ా ట్ కొనాె రు. మా పెదెమన్వడు సంక్ల్ా .అక్ూ డే చదివి, బిట్టక్ట
తంజావూర్ దగార శాసేి య్యని వరి్ టిలో చదివి, టిసిఎస్ లో జాబ్ సంప్పదించ ‘’గేట్’’కూడా
దూకి అమెరికాలో మా అమామ యి వాళ్ళళ ఉంట్టన్ె ష్టరాట్ లోని నార్ి క్ర్లల్లనాయ్యని
వరి్ టిలో ఏం ఎస్ చ్చసి 2017మేలో మేమిదెరం అక్ూ డ ఉండగా గా
ర డుో యేషన్స అయి, జూన్స
లో చకాగోలో ఉద్యో గం సంప్పదించ అక్ూ డే పని చ్చసు
ే నాె డు . రండవమన్వడు భువన్స సాయి
తేజ ఈ ఏడాదే ఇంటర్ ప్పసెై ఎం సెట్ లో క్ంప్పో టర్ కోర్్ కు కావల్సిన్ రాంక్ట సాధంచ
కని్ ల్లంగ్ కోసం ఎదురు చూసు
ే నాె డు. వీడిది మాం-----ఛి క్ంప్పో టర్ బ్జరయిన్స.
 మా రండో అబ్బా యి శరమ కు మా అన్ె గారిపేరు ల్కీమమ న్రసింహ శరమ పెట్ట
్ ం. ఉయ్యో రులో
ట్టన్సే, ఇంటర్ ప్పసెై బ్జజవాడ ల్యోల్లకాలేజ్ లో బిఎస్ సి హాస్లో
ా ఉండి చదివి, ఎంఎస్ సి
సీట్ సంప్పదిసా
ే ను అంట్ట రండు వేలు ఇచా పంపితే ఉతేర భారతం అంతా తిరిగి హరాో నాలో
ని ‘’ర్కహ్ టక్ట ‘’ లో ఉన్ె మహరిమ దయాన్ంద య్యని వరి్ టి లో సీట్ సాధంచ
న్నల్ర్లజుల్తరావ త ఉతేరం రాశాడు. తరావ త ఉయ్యో రువచా , అన్నె తీసుకు వెళ్లా, అక్ూ డే
హాస్ల్ లో ఉండి చదివి మాస్ర్ డిగ్లర తీసుకొనాె డు. తరావ త ఉయ్యో రు విశవ శాంతిలో
కొనాె ళ్ళళ లక్ూ ల్మేసా
్ రుగా పని చ్చస్క
ే , ర్లజూ బ్జజవాడ వెళ్లా NI Tలో క్ంప్పో టర్ కోర్్
నేరిా భీమవరం కాలేజీలో, హార్వ్ా హిల్్ లో పని చ్చసి హెైదరాబ్బద్ చ్చరి రాజో ల్కిమమ మిల్్ లో
పని చ్చశాడు. బ్జజవాడకు చెందిన్ ఒరిసా్ లోని జైప్పర్ లో బల్ారా
మ పేపర్ మిల్్ లో పని
చ్చసు
ే న్ె శీర కోట రామల్లంగేశవ ర శాసిేి , శీరమతి భువనేశవ రి ద౦పతల్ ఏకెైక్
కుమారి ఎం.కాం.ప్పసెైన్ శీరమతి ఇందిరకు ఇచా శరమ పెళ్లా చ్చశాం
.ఈమె మాతామహుడు ‘’ఫెైవ్ పండిట్్ తెలుగు గ్రైడ్’’రాసిన్ శీరనోరి శీరనాధ
స్మయాజులుగారు. తెలుగుపండిట్ గా మేడూరు హెడ్ మాస్ర్ గా పనిచ్చసి, రిట్టైరయాో క్
బ్జజవాడ దగార తాడిగడప లో సెటిల్యాో రు. ఉపనిషత
ే ల్కు బరహమ స్కతా
ి ల్కు భగవదీాతకు
సరళ్మె
ై న్ వాో ఖాో న్ం తెలుగులో రాసిన్ జా
ఞ ని ఆయన్. తరావ త శరమ కు ఐ బి ఏం లో
పరమ న్నంట్ ఉద్యో గం రావటం రండేళ్ళళ బ్జంగుళ్ళరులో పని చ్చయటం మేము ఒక్న్నల్ అక్ూ డికి
వెళ్లా ఉండి మె
ై స్కర్, హలీబ్బడ్, శా
ర వణ బ్జలో
ా ల్ల,ఒక్పుా డు అంట్ట 50ఏళ్ళ కిరతం మేమున్ె
హిందూప్పర్ చూడటం నేను హోస్కర్ వెళ్లా అక్ూ డి డా వసంత్ మొదలైన్ తెలుగు పరిరక్షణ
సమితివారితో కొనిె గంటలు గడపటం జరిగింది. మా వాడు ఇపుా డు హెైదరాబ్బద్ లోనే
ఐబిఎం కు ఇంట్ల
ా నుంచ్చ పని చ్చసు
ే నాె డు. మా శరమ కు హరమ సాయి కొడుకు. హరిమతాంజని
కూతరు. మా మన్వడు హరమ ట్టన్సే కాాస్ లో ఉండగా ఒక్ స్తె హితడు ట్ట వీల్ ర్ ఎకిూ ౦చ్చ
కొని యాకి్ డంట్ చ్చయటం బ్జరయిన్స కి చ్చల్లతీవరగాయాల్వవ టం . వెంటనే హాసిా టల్ లో
చ్చరా టం మేజర్ సరెర్వజరిగి ప్ప
ర ణగండం తపా టం తరావ త ఏడాది ట్టన్సే రాసి ప్పసవటం ఈ
ఏడాది ఇంటర్ కూడా ప్పరివటం అంతా కూడా వండర్, మిరకిల్ . ఈ విషయాలు మీకు
తెలుసు. మన్వరాలు హరిమత ట్టన్సే ప్పసెై ఇపుా డు ఇంటర్ సెక్ండ్ యియర్ లో ఉంది.

మా మూడవ అబ్బా యి నాగ గోప్పల్ క్ృ షణ మూరిి. మా నాయన్మమ గారు నాగమమ గారి
పేరు క్ల్లసి వచ్చా ట్ట
ా పేరు పెట్ట
్ ం. ఉయ్యో రులో ట్టన్సే చదివిప్పసెై, బ్జజవాడ ఐ. టి.ఐ.లో చ్చరి
మిణక్లేక్ , ఒక్ హాసిా టల్ లో చ్చరి వెైదో ం నేరిా సవ యంగా R.M.P.అయి
, మె
ై ల్వరం దగార కొనేె ళ్ళళ పని చ్చశాడు. మంచప్ప
ర కీ్సు, పేరు ఉండేది. హెైదరాబ్బద్ బిహెహ్
యి ఎల్ లో పని చ్చసి రిట్టైర్ అయిన్ శీర బొమమ క్ంటి సుబరహమ ణో శాసిేి , శీరమతి దేవి దంపతల్
రండవ కుమారి శీరమతి రాణి నిచా వివాహం చ్చశాం. తరావ త వాళ్ళళ ఉయ్యో రులో సెటిల్
అయాో రు. పరసు
ే తం మా సాల్ం లో వాటర్ ప్ప
ా ంట్ పెటి్ న్డుపుతనాె రు. మామన్వాడు
గౌతమ్ శీరచరణ్ ఇక్ూ డే ట్టన్సే, నారాయణలో ఇంటర్ చదివి పరసు
ే తం పరిట్టల్లోని అమృ త
సాయి అట్టన్మస్ కా లేజిలో క్ంప్పో టర్ కోర్్ లో బిట్టక్ట సెక్ండ్ ఇయర్ చదువుతనాె డు
ర్లజూ ఉయ్యో రును౦చ కాలేజి బస్ లో వెళ్లా వసా
ే డు. వీడిదీ గొపా క్ంప్పో టర్ బ్జరయినే.
మన్వరాలు రమో ఈ ఏడే ట్టన్సే ప్పసయి నారాయణ కాలేజిలో ఇంటర్ లో చ్చరింది.
 మా నాలుగవ అబ్బా యి వెంక్టరమణ. ట్టన్సే ప్పసెై, ఐటి ఐ లో చ్చరి మానేసి హెైదరాబ్బద్ వెళ్లా
మా అబ్బా యిలు శాసిేి శరమ ల్ దగార ఉంటూ అక్ూ డ కో ఆపరేటివ్ సంసాలో పని చ్చసి తిిఫ్్
సొసెైటీ న్డిపే విధ్యన్ం బ్బగా అవగతం

చ్చసుకొని ఉయ్యో రు వచా పోసా

్ ఫీస్ ఎదురుగా 17 ఏళ్ళ కిరతం ‘’జాగృ తి పొదుపు సహకార
సంసా ‘’సా
ా పించ బ్బ
ర ంచీలు కూడా ఏరాా ట్ట చ్చసి ల్లభ సాటిగా నిరవ హిస్క
ే ఎం. డి. గానూ
సంఘం లోనూ మంచ పేరుపొందాడు. రమణ కు గుంటూరు లోని దుగిారాల్ క్ృ షణమూరిి
దంపతల్ మూడవ అమామ యి శీరమతి మహేశవ రి తో వివాహం జరిపించ్చం.

అందరిలో ఆఖ్రుగా విజయదశమినాడు పుటి్న్ మా అమామ యి విజయల్కిమమ

ట్టన్సే ఇక్ూ డే చదివిప్పసెై గుంటూరు గర్ా్ ప్పల్లట్టకిె క్ట లో క్ంప్పో టర్ అండ్
అకంటింగ్ లోడిపో
ా మా చదివి ప్పసెైంది. ఖ్రాప్పర్ ఐ ఐ టి లో లక్ూ ల్ పొ
ర ఫెసర్ శీర కోమల్ల
స్కరో నారాయణ శాసిేి గారి పెదెకుమారుడు అక్ూ డే బిట్టక్ట చదివి ప్పసెైన్ శీర సా౦బ్బవధ్యనికి
ఇచా వివాహం చ్చశాం. అవధ్యని గారుఅపుా డు హెైదరాబ్బద్ లో పెైి వేట్ క్ంపెన్నలో ఉద్యో గం
చ్చసు
ే నాె రు. పెళ్లైళ న్ ఏడాదికే అమెరికాలోని మాసా చూస్తట్ రాషేి ం ఆమ్ హార్్ లో సాూ ల్రిమప్
తో చ్చరి య్యనివరి్ టీలో చదివాడు. మా అమామ యి కూడా వెళ్లళ ంది. తరావ త ట్టక్్ స్
రాష్ి ం లోని హూస్న్స లో ఉద్యో గం లో చ్చరి పని చ్చశాడు. అక్ూ డే మా పెదెమన్వడు
శీరకేత్ పుట్ట
్ డు. వాడు పుటి్న్ మూడున్నల్ల్కు మమమ ల్లె దెర్వె అమెరికా కు 2002 జూన్స లో
తీసుకువెళ్ళళ రు ఆరున్నల్లు అక్ూ డ ఉనాె ం. మా ఉయ్యో రుకు చెందిన్మా
అపా ల్కొండమామయో కూతరు శీరమతివావిల్లల్ ల్కిమమ దంపతల్తో పరిచయం జరిగింది.
స్తా స్ సెంటర్ వగ్రైరాలు చూశాం. తరావ త మా వాళ్ళళ మిచగాన్స స్త్ట్ లోని డట్ట
ి యిట్ కు
చ్చరారు. మా క్వల్ మన్వలు అశుతోష్, పీయ్యష్ లు 2005లో పుటి్న్పుా డు అక్ూ డే
ఉనాె ం. అపుా డు అక్ూ డ తెలుగు కుట్టంబ్బల్తో సందదేసందడి. మూడోసారి మా వాళ్ళళ
అదే రాష్ి ౦ లోని సె్రిా౦గ్ హెైట్్ లో ఉన్ె పుా డు 2008లో వెళ్ళ
ా ం. ఇక్ూ డా చ్చల్ల మంది
తో మంచకాల్కేమపం, శీరమె
ై నేనిగారితో ఫోన్స సంభాషణ ఉండేది. నాలుగోసారి నార్ి కేర్లలీన్
ష్టరాట్ లో సవ ంత ఇలు
ా కొనుకుూ న్ె పుా డు 2012 ఏపిరల్ లో వెళ్ళ
ా ం. సతో సాయి
భజన్ల్తో పుల్కి౦చ్చ౦. ఇక్ూ డే ఈల్ విదావ ంసుడు శీర కొమరవోలు శివపరసాద్ మృ దంగ
విదావ ంసుడు శీర ఎల్ల
ా వెంక్ట్టశవ రారావుగారాతో పరిచయం క్ల్లగింది. ఇక్ూ డే మా చన్ె బ్బవ
గారి అన్ె గారు వేలూరి ముకుందం గారబ్బా యి పవన్స కుట్టంబం ఉంది ముకు౦దం గారు
చనిపోతే, ఆకుట్టంబ బ్బధో త అంతా మా అకాూ బ్బవ తీసుకొని ఇదెరు ఆడపిల్ాల్ పెళ్లళ ళ్ళళ
చ్చశారు. పవన్స ను మా మేన్లు
ా డు శాసిేి అమెరికా తీసుకువెళ్లళ చదివించ్చడు. ఇపుా డతను
బ్బంక్ట ఆఫ్ అమెరికాలో పెదె ఉద్యో గి. భారో రాధ కూడా ఎంప్ప
ా యి. ఈ కుట్టంబంతో మంచ
సానిె హితో మేరా డింది . ఐదవసారి2017 ఏపిరల్ లో ష్టరాట్ కే వెళ్ళ
ా ం. ఈ సారి ససభారతి
సా
ా పన్ అయిదు కారో క్రమాల్ నిరవ హణ, నేను రాసిన్ ‘’ష్టరాట్ సాహితీ మె
ై తీి బంధం
‘’ పుసేకావిషూ రణ అకో
్ బర్ 1ఆదివారం మధ్యో హె ం 2-30నుంచ రాతిి 7-30వరకు
అయిదుగంటలు ‘’దసరా సరదా వేడుక్లు ‘’నిరవ హణ, వాో స జయంతి శంక్రజయంతి,
క్ృ ష్ట
ణ ష్మి వేడుక్లు సుందరకాండ ప్పరాయణ రుదా
ర భిషేకాలు సతో నారాయణ సావ మి
వరతలు తో ఊపిరి సల్పని కారో క్రమాలు జరిపించ్చం. మా పెదెమన్వడు శీర కేత్ హెైస్కూ ల్ లో
12వ కాాస్ కు వచ్చా డు. క్వల్మన్వలు ఆశుతోష్, పీయ్యష్ లు 8ప్పరిి చ్చసి హెైస్కూ ల్ లో
9లో చ్చరారు.మా అలు
ా డు అవధ్యని బ్బంక్ట ఆఫ్ అమెరికాలో పని చ్చస్క
ే కొనిె టికి క్న్్ ల్ంట్
గా ఉనాె డు. ఇవీ మా సంతాన్ విశేష్టలు

నా దారి తీరు -129

శీరసువరా ల్ల౦జనేయ సావ మి దేవాల్య పున్రుదధరణ

నా జీవితం లో భగవంతని క్రుణా క్ట్టకామల్తో చ్చసిన్ అతి ముఖ్ో మె

ై న్ పని ఉయ్యో రులో
శీరసువరా ల్ల౦జనేయ సావ మి దేవాల్య పున్రుదధరణ. ఇపుా డైతే రంగరంగ వెైభవంగా
వరిధలు
ా తో౦దికాని, 1960-70దశక్ం నాటికి ఆల్యం ప్పరిిగా జీరణసిాతికి చ్చరింది. ఈ దేవాల్య
చరితి కొంత తెల్లయ జేసా
ే ను. ఉయ్యో రు రావిచెట్ట
్ బజారు లో, పులేారు కాలువకు ఇవతల్
ఉన్ె శీర సువరా ల్లంజ నేయ సావ మి దేవాల్యం ‘’గబిా ట’’వారి దేవాల్యంగా పరసిదధమె
ై ంది.
సుమారు 300 ఏళ్ళ కిరతం మా నాన్ె గారు గబిా ట మృ తో ంజయ శాసిేి గారి
మాతామహులు అంట్ట మా నాయన్మమ నాగమమ గారి తండిరగారు శీర గుండు ల్కీమమ
న్రసి౦హావధ్యనులుగారు ఇపుా డు ఆల్యం ఉన్ె చోట సవ ంత సాల్ం లో సవ ంత ఖ్రుా ల్తో
ఆల్యానిె నిరిమ ంచ, ఉత్ వ మూరు
ి ల్నూ,ధవ జసేంభ పరతిష్ చ్చసి, ధూప దీప న్నైవేదాో ల్కు
కొరత లేకుండా ఏరాా ట్ట చ్చశారు. పరతి సంవత్ రం వెైశాఖ్ బహుళ్ దశమి శీర ఆ౦జ
నేయసావ మి పుటి్న్ర్లజు ‘’శీర హనుమజెయంతి ‘’తో ప్పట్ట శీర సువరా ల్లన్ెనేయసావ ముల్
శాంతిక్ల్లో ణాన్నె ఘన్ంగా నిరవ హించ్చవారు. ఆల్యం లోనే ఈశాన్ో భాగాన్ ర్లడు
డ కు దగారగా
క్ళ్ళో ణ మంటపం ఉండేది. కోరిన్ ర్లరిక్లు తీరేా ద్దైవంగా అండా,దండా గా సావ మి
సుపరసిదు
ె డయాో డు. అరా క్సావ ములు కూడా అతో ౦త భకీి శరదధల్తో సావ మి కెైంక్రో ం చ్చసి
పున్నతల్యేవారు. న్రసి౦హావధ్యనులుగారి మరణాన్ంతరం, మా తండిరగారు ఆల్య
ధరమ క్రి గా ఉండి, అనిె కారో క్రమాలు యధ్యవిధగా జరిపించ్చవారు. ఐతే ఆల్యంతూరుా
వెైపుకు బ్బగా ముందుకు ఉండి,వెనుక్ పడమర వెైపు ఎకుూ వ ఖాళ్ళ ఉండటం వల్న్, ఎకుూ వ
మందికి దరశ న్ భాగో ం క్ల్లగేదికాదు. అయినా క్ల్లో ణం, హనుమజెయంతి ఘన్ంగానే జరిగేవి.
ఈలోగా కాల్క్రమంలో ఆల్యానికి ముందున్ె ర్లడు
డ ఎత
ే పెరగటం, ఆల్యం లోతగా
ఉండటం తో వరా
మ కాల్ం లో న్నరు అంతా ఆల్యం లోనే ఉండిపోయి,లోపల్ల వెళ్లా దరశ న్ం
చ్చయటం కూడా దురాభమె
ై ంది. నిజంగా చెప్పా ల్ంట్ట ఆ బ్బరద వాసన్ న్నటిలో
ఈదుతన్ె ట్ట
ా గా బట్లు పెైకి మడిచ, వెళ్ళళ ల్ల్ వచ్చా ది. దకిమణ పరక్ూ న్ పందుల్ పెంపక్ం
వాళ్ళళ ఉండేవారు. క్నుక్ ఆ పందుల్న్నె ఆల్యం లో బ్బరద న్నటిలో చ్చరి పిల్ల
ా ప్పపల్తో
జుగుప్ క్ల్లగించ్చవి. ఇదంతా భరిస్క
ే నే ఉనాె ం. ప్పజారుల్కు, మాకూ, భకు
ి ల్కు
అందరికి చెపా లేని అసౌక్రో ం క్ల్లగేది. సావ మి ఎల్ల భరించ్చడో ఆశా రో మేసు
ే ంది . అయినా
నితో ధూప దీప న్నైవేదాో లు యధ్యపరకారం జరిగేవి. గరాు ల్యం ఇట్టక్ల్తో సున్ె ం తో
క్ట్బడి, శిఖ్ర,విమానాలు ఉనాె యి. ముందుభాగం చన్ె తారసరాయి డాబ్బ. దానికే ఘంట.
కూర్లా ట్టనికి నాపరాళ్ళళ . నిరిమ ంచ చ్చల్లకాల్ం అవటంతో ఆల్యగోడల్ రాళ్ళళ
ఊడిపోవటం, సున్ె ం రాల్లపోవటం, క్ళ్ళో ణమండపం కూడా ద్దబా తినిపోవటం, తో ఆల్యం
ఎపుా డు కూల్లపోతంద్య అనే భయం ఏరా డింది. 1961లో మా తండిరగారి నిరాో ణం తరావ త
నేను వంశప్పరంపరో ధరమ క్రిగా బ్బధో తలు చ్చపట్ట
్ ను. జయంతి, క్ల్లో ణం జరుపుతూనే
ఉనాె ము. ఆల్యం లోకి పరవేశించ్చల్ంట్ట భయపడే పరిసిాతి. ర్లజు ర్లజుకూ శిధల్మె
ై
పోవట౦, తాపీ మేసిేి ని పెటి్ ఏద్య బొక్ూ లు ప్పడిా స్క
ే కాల్కేమపం చ్చశాము. అదొక్ రక్మె
ై న్
నిస్ హాయ సిాతి. మా కుట్టంబం ఒక్ూ రివల్ల
ా అయేో పనికాదని పించంది. ఒక్సారి ఉయ్యో రు
విష్ట
ణ వ ల్యం లో అందరిన్న సమావేశ పరచ ఆల్య దుసిాతి వివరించ సహకారం కోసం
అరిధంచ్చము. కాని సావ మి అనుగరహం క్ల్గలేదు. ఒక్రూప్పయి, రండు రూప్పయలు మాతిమె
చందాలు ఇచ్చా రు.ఒక్రిదెరు దాతలు వందరూప్పయలు ఇచ్చా రు. ఇదంతా సుమారు
ఏడనిమిది వందలు అయి ఉంట్టంది. నాకు అతో ంత ఆపు
ే డు, ఎల్ ఐసి, స్తవింగ్్ నిరవ హించ్చ,
నిఖారై్ న్ ఆర్ ఎస్ ఎస్ కారో క్రి, ధరామ నికి, నాో యానికి, నిజాయితీకి నిల్బడే మా బజారులోనే
రాజాగారి కోటదగార సవ ంత డాబ్బలో చల్ార కొట్ట
్ న్డిపే శీర మండా వీరభదరరావు నాకు ప్పరిి
సహాయకారి. మా ఇదెరి జాయంట్ అకంట్ లో ఆ డబ్బా ను స్త్ట్ బ్బంక్ట లో జమ చ్చశాము. నితో
ధూప దీప న్నైవేదాో లు కొన్సాగుతూనే ఉనాె యి. అరా క్సావ ములు ఎపా టిక్పుా డు న్నుె
క్ల్లసి హెచా రిస్క
ే నే ఉనాె రు. సావ మిపెై అచంచల్ విశావ సం భకు
ి ల్కు ఉండేది. తమ
అనుభవాల్ను చెపుా కొనేవారు కూడా.

నూతన్ ఆల్య నిరామ ణం

భక్ిరామ దాసు సినిమాలో మహా భకు

ి రాలు పోక్ల్ దమమ క్ూ ‘’మన్ సీతారామ సావ మికి
మంచ గడియలు వచ్చా శాయి. ‘’అని ప్పడిన్ట్ట
ా , మా ఆల్యానికీ మంచ ర్లజుల్కోసం ఎదురు
చూసు
ే నాె ం. పదేళ్ళ తరావ త ఆల్యానికి ముందున్ె ర్లడు
డ కు దకిమణాన్ పులేారుకాలువ పెై
వంతెన్ నిరిమ ంచ్చరు. అపుా డు నాకూ మా కుట్టంబ సభుో ల్కు, శేరయోభిల్లష్యల్కు,
గా
ర మసు
ే ల్కు బలీయమె
ై న్ ఆలోచన్క్ల్లగి, సావ మి అనుగరహం తోడై, ఒక్ క్మిటీ ఏరా డి
నూతన్ ఆల్యం నిరిమ ంచ్చల్న్ె దృ ఢ మె
ై న్ సంక్ల్ా ం క్ల్లగింది. ఈ సారి సావ మి అందరి
మన్సుల్లో సిారంగా కూరుా నాె డేమో ఇపుా డు ఎవరిని అడిగినా 1,116రూప్పయలు కు
తకుూ వ చందా ఇవవ లేదు. అపుా డు మా మన్సు కుదుట బడింది. నాకూ వీరభదరరావు కు
ఉయ్యో రు ఎలేకిిి సిటి డిప్పర్మ ంట్ లో లైన్స మాన్స చ్చసిన్ మహా హనుమ భకు
ి డు
శీరల్ంకా సంజీవరావుగారి సహకారం ల్భించంది. .

మహా భారతం లో అరు

ె నుని ధరమ సంక్టం లో నేను

రసీదు పుసేకాలు అచ్చా వేయించ్చము. డబ్బా ఇచా న్వారికి రసీదుల్లసు

ే నాె ము.
మేముముగు
ా రం కాల్లకి బల్పం క్ట్ట
్ కొని నేను లూనామీద, వాళ్లళ దెరూ వీరభదరరావు టివిఎస్
మీద ఉయ్యో రులో చ్చట్ట
్ పరక్ూ ల్ గా
ర మాల్లో క్రపతా
ి లు పంచ్చతూ, ఇచా న్డబ్బా కు
రసీదుల్లస్క
ే సమకూరిన్ ధనానిె స్త్ట్ బ్బంక్ట లో మళ్ళళ నాపేర వీరభదరరావు పేరా ఇదెరి
జాయింట్ అకంట్ లో జమ చ్చసు
ే నాె ము. కొంతవరకు ఆశా జన్క్ంగా పనులు మొదలు
పెట్ట్టనికి తగిన్ ధన్ం చ్చకూరింది. మా కుట్టంబం తరఫ్లన్ 10 వేల్ రూప్పయలు అందజేశాను.

నూతన్ ఆల్యం నిరిమ ంచ్చల్ల అంట్ట ప్పతఆల్యానిె కూల్లా ల్ల. ఆసావ మిని వేర్కక్ చోట
తాతాూ ల్లక్ంగా పెటి్ నితో దూప దీప న్నైవేదాో లు క్ల్లగించ్చల్ల అని ప్పజారులు చెప్పా రు. సరే
అని ప్పజారి శీర వేదాంతం వాసుదేవాచ్చరుో లు గారి సల్హాతో మేము న్లుగురం బందరు వెళ్లా
ఆల్య శాసేి ంలో ఘనాప్పటి, ఆయురేవ ద వెైదో ం లో మేటి, ఇంట్ల
ా శీర హయగ్లరవ ఉప్పసన్తో
ఎందరందరికో జబ్బా లు న్యం చ్చసిన్ జోో తిష్ శాసేి వేతే, పంచ్చంగ క్రి శీరమాన్స వేదాంతం
అన్ంత పదమ నాభాచ్చరుో ల్వారిని దరిశ ంచ మంచ ముహూరిం పెట్మని కోరాం.వారు మేము
చెపిా న్దంతా ఆల్కించ, తాము ఒక్సారి ఆల్యం సందరిశ ంచ వచా ముహూరిం
పెడతాన్నాె రు. సరే అని వారికి కారు ఏరాా ట్ట చ్చసి రపిా ంచ ఆల్యం అంతా చూపించ్చం.
వారు కొల్తలుకొలుచ్చకొని వెళ్లా, ప్పత ఆల్యం తీస్తయట్టనికి, న్నైరుతిపెరగకుండా నూతన్
ఆల్య నిరామ ణానికి సుమూహురిం పెట్ట
్ రు వారిని యధ్యశకిి సతూ రించ ముహూరి పతా
ి లు
తెచ్చా కోనాె ము.

ఇంతవరకు బ్బగానే ఉంది. పనుల్లో నేను ప్పల్గ

ా ంట్టనాె కాని, మన్సులో ఏద్య బ్బధగా
ఉంది. ప్పత ఆల్యం కూలేా ముహూరా
ి నికి సుమారు రండు న్నల్ల్కిరతమే మా అన్ె యో గారి
అబ్బా యి చ.రామనాధ బ్బబ్బ కు మదా
ర స్ లో ఉండేమా పెదెక్ూ యో బ్బవలు శీరమతి గాడేపల్లా
లోప్పముదర శీర క్ృ ప్పనిధ దంపతల్ రండవకుమారి చ.ల్.సౌ. జయల్కిమమ నిచా
ఉయ్యో రులోనే వివాహం జరిపించ్చం.మా అన్ె గారు రామనాథ్ న్నల్పిల్ల
ా డపుా డే
నేచనిపోవటం చ్చత, మా అమామ నాన్ె ఆకుట్టంబ్బనిె వాడిన్న వాడి అక్ూ శీరమతి వేదవల్లాని
పెంచ పెదె చ్చశారు. అంతా ఉమమ డి కుట్టంబమే.క్నుక్ మానాన్ె గారు మరణించ్చరుక్నుక్
వేదవల్లా పెళ్లా, వీడి పెళ్లా మా దంపతలు పీటల్మీద కూరుా ని వివాహం చ్చశాం. క్నుక్ నాకు
ఒక్ ధరమ సందేహం పీడిస్
ే ంది. పెళ్లా జరిగి క్న్నసం ఆరున్నల్లు కాలేదు ఇపుా డు ఆల్యం
కూల్ా టం బ్బగుంట్టందా ?మన్సుకు సమాధ్యన్ం చెపుా కోలేక్ పోతనాె ను. గుంజాటన్
పడా
డ ను. ముహూరిం పెటి్ంచ్చకొచా న్ మరాె డు ఉదయమే వీరభదరరావు దగారకు వెళ్లా ప్పత
ఆల్యం కూల్ా ట్టనికి మన్సు ఒపా టంలేదని, కొతే ఆల్యం నిరామ ణం మన్వల్ాకాదని క్నుక్
ఇంతటితో పనులు ఆపేదా
ె ం అని అరు
ె న్ విష్టద యోగం చూపించ్చను. అతడు చ్చల్ల
తాపీగా నాకు అనిె విధ్యల్ల న్చా చెపేా పరయతె ం చ్చశాడు. అయినా నా మొండి పట్ట
్
వదల్లేదు. చవరికి ‘’మాసా
్ రూ !మీ కుట్టంబం లో మీరు తపా ఇంకెవరూ ఈ పనికి
ప్పనుకోరు. ప్పనుకోలేరు. మీ వల్ానే కొతా
ే ల్య నిరామ ణం సాధో ం. సావ మి మన్కు మంచ
దారి చూపించ్చడు. ముహూరిం కూడా పెటి్ంచ్చకొని వచా ఇపుా డు ఇల్ల కాడి ప్పరయో క్ండి.
మేమంతా మీ వెనుక్ ఉంట్టం. క్ష్ న్ష్ట
్ లు భరిదా
ె ం. మంచ అవకాశం, ఇక్ వెంక్ అడుగు
వేయక్ండి. ’’అని చెప్పా క్ మన్సుకుదుటబడి పొంగిన్హనుమ ల్లగా సంతోషంతో ఆల్య
నిరామ ణ ప్పనిక్ నిశా యంతో ఇంటికి తిరిగి వచ్చా ను. అంతే మళ్ళళ వెన్క్డుగు వేయనే లేదు
అన్నె యధ్యపరకారం సావ మి అనుగరహంతో చక్చకా పనులు జరిగిపోయాయి.

ఆల్య నిరామ ణ పరో వేక్షణ భావన్ నిరామ ణం లో అనుభవమున్ె , భకు

ి లు శీర కొల్లా
సుబ్బా రావు గారికి అపా గించ్చం. తమాష్ట ఏమిటి అంట్ట తాపీ మేసిేి ముసిాం. అతడే
మిగిల్లన్వారి తోడాా ట్టతో కూలీల్తో ప్పత ఆల్యానిె తీస్తశాడు. కొతేదిక్ట్ట
్ డు.
సావ మిని విష్ట
ణ వ ల్యం లో పంచపట్ట
్ భి రామసావ మి సనిె ధలో ఉంచ, అరా క్సావ మి
వేదాంతం రామా చ్చరుో ల్వారికి ధూప దీప న్నైవేదాో ల్ బ్బధో త అపా గించ్చం. ఆయన్
అంతేశరదధగా నిరవ హించ్చరు. ఆల్య ప్ప
ా న్స కూడా సుబ్బా రావు గారిదే. కొందరు జియో ర్
సావ మిని, మరికొందరు వేర్కక్ సావ మీజీ ని తీసుకొచా చూపిస్తే మంచది అని సల్హా ఇచ్చా రు.
మేము వాటిని పెడ చ్చవిన్పెటి్ సుబ్బా రావుగారికే ప్పరిి స్తవ చఛ ఇచా ఆల్య నిరామ ణం
చ్చయించ్చం. మరికొంతమంది కొతేగుడి క్డుతనాె రుక్దా సావ మి విగరహం కూడా కొతేది
చ్చయించ పెడితే బ్బగుంట్టంది అనాె రు. నేను సస్తమిరా అని ‘’ఈ సావ మి పెై మన్కు
అప్పరమె
ై న్ విశావ సం ఉంది. ఆయన్ మన్లో పరవేశించక్పోతే ఇంతటి పని మన్వల్ా
అయేో దికాదు. క్నుక్ ఆసావ మినే పున్ః పరతిసి్దా
ె ం.రండోమాటలేదు ‘’అని తెగేసి చెపిా అల్లనే
ప్పరవ పు అడుగున్ె ర న్ల్ారాతి ఆంజనేయ సావ మి విగరహానేె పున్ః పరతిషి్ంచ్చ ఏరాా ట్ట
చ్చశాము. తెనాల్ల వెళ్లా విగరహ నిరామ ణ నిపుణులైన్ శీర అక్ూ ల్ కోటయో గారిని క్ల్లసి ఉత్ వ
విగరహాల్కు కిర్వట్టల్కు ఆరడర్ ఇచా తయారు చ్చయించ్చం. క్నుక్ క్ల్లో ణానికీ ఇబా ంది లేదు.
ముందుజాగరతేగా ఆల్యానిె ర్లడు
డ లవెల్ క్నాె దాదాపు మూడు గజాల్ ఎత
ే న్ నిరిమ ంచ్చం.
గరాు ల్యం తో ప్పట్ట అంతరాల్యమూ ఏరాా ట్ట చ్చసి, దానితరావ త కూర్లా వట్టనికి
హాలు నిరిమ ంచ్చము. దీనికి గిరల్ ను మా అమమ గారి బ్బల్ో స్తె హితరాలు శీరమతి చోడవరపు
అమమ న్ె గారిపేరిట కుమారులు ఏరాా ట్ట చ్చయించ్చరు.

సవ సిేశీర చ్చందరమాన్ సంవత్ ర నిజ జేో ష్ న్వమి గురువారం హసా

ే న్క్షతి యుక్ి క్రాూ టక్
ల్గె పుషూ రా౦శ యందు 23-6-1988 న్ శీర సువరా ల్లన్ెనేయసావ మి వారల్ పున్ః పరతిష్
కారో క్రమం వెైఖాన్స ఆగమ విధ్యన్ం లో ఆల్య నిరామ ణ పరతిసా
్ దికాల్లో నిష్ట
ణ తలు
శీరమాన్స వేదాంతం శీర రామాచ్చరుో ల్ వారి ఆధవ రో ం లో నేనూ, నా ధరమ పతిె శీరమతి పరభావతి
శీర సావ మివారి విగరహ పరతిష్ చ్చశాము. ఆ నాటి కెసీపి ప్ప
ా ంట్ మేనేజర్, మహా భకు
ి లు సౌజన్ో
శీల్ల శీర ఇంజేటి జగనాె ధరావు గారు, శాసన్ సభుో లు శీర అనేె బ్బబూ రాగారు ముఖ్యో లుగా
విచ్చా సి కారో క్రమానికి ఘన్త చ్చకూరాా రు . ఆల్య నిరామ ణం లో అనిె రకాల్ సహకారాలు
అందించన్ కెసీపి వారి వదాన్ో త, ఉయ్యో రు, పరిసర గా
ర మసు
ే ల్ దాతృ తవ ం, సహాయ
సహకారాలు మరిా పోలేనివి. ఉయ్యో రులోని ఊర, పువావ డ, వెంటిపరగడ, మండా, వాగిచరా,
చోడవరపు మొదలైన్ కుట్టంబ్బల్వారు, వారూ వీరూ అని ఏమిటి సమసేజన్ం ఇది తమ
ఇంటి శుభాకారో ంగా భావించ,పెదెమన్సుతో ఈ పవితి భగవత్ కారాో నికి అండగా నిల్లచ
చ్చయ్యత నిచ్చా రు. ఉత్ విగరహాల్తో ఆల్యం శ్రభాయమాన్ం అయింది. ల్లర్వతో ఇసుక్
ఉచతంగా కొందరుభకు
ి లు తోల్లస్తే, కొందరు సిమెంట్ బసా
ే లు అందజేశారు. సావ మిపెై ఉన్ె
అచంచల్ విశావ సమే భకీి తాతా రాో లే మా అందరి చ్చత ఇంతటి బృ హతాూ రో క్రమానిె
చ్చయించంది. మా కుట్టంబ సభుో లు ధన్ంతో, స్తవల్తో సహక్రించ్చరు.

ఆల్య నిరామ ణ సమయం లో నేను జగాయో పేట దగార వత్ వాయి హెైస్కూ ల్ హెడ్ మాస్ర్
గా పరమోషన్స పొంది పని చ్చసు
ే నాె ను. పరతివారం ఉయ్యో రు రావటం నిరామ ణ వో వహారాల్ను
చూడటం, అవసరమె
ై న్ డబ్బా బ్బంక్ట నుంచ తీసి ఇవవ టం బండీల్మీద మేముముగు
ా రం
చందాల్కు తిరిగి పోగు చ్చయటం మళ్ళళ స్మవారం ఉదయం డూో టీకి వత్ వాయి వెళ్ళ టం
జరిగేది. నేను ఇక్ూ డ లేక్పోయినాప్పరిిబ్బధో త తీసుకొని సవ ర్వాయమండా
వీరభదరరావు సవ ర్వాయ ల్ంకా సంజీవరావు గారు పనుల్న్నె సక్రమంగా జరిగేట్ట
ా చ్చశారు.
ఆల్య నిరామ ణానికి సుమారు సంవత్ ర కాల్ం పటి్ంది. భకు
ి ల్ సంఖ్ో గణన్నయంగా పెరిగింది.
సావ మిపెై విశావ సం పది రట్ట
ా పెరిగింది. శీర వాగి చరా నాగేశవ రరావు గారు గరాు ల్యం లో
ఖ్ర్వద్దైన్ మంచ ట్టైల్్ వేయించ్చరు. బయట హాలులో మారుా ల్్ పరిపించ్చరుశీర బూరగడడ
క్ృ షణమోహన్స. శీర ఊర మోహన్రావు సావ మికి వెండి తొడుగు చ్చయించ్చరు. తరావ త
అరా కులు శీర వేదాంతం ల్క్షమ ణ దీకిమతల్ సహాయం తో ఉస్ి వాహనానిె తెనాల్ల
అక్ూ ల్వారితో చ్చయించ తెచ్చా ం. తమకోరిక్లు నేరవేరుసు
ే న్ె ందుకు సావ మివారాకు ఏద్య
ఓకే రక్మె
ై న్ ఆభారణమో,అవసరమె
ై న్ సీ్లు, వెండి సామగిరయో సమకూరుసు
ే నాె రు. ఎస్ టి
వో ఆఫీస్ లో పని చ్చస్త ఒక్ అట్టండర్ పంచ పట్ట
్ భి రామ సావ ముల్ సిమెంట్ విగరహాలు కొని
తెచా సమరిా ంచ్చడు. దీనితో శీరరామన్వమినాడు సీతారామ క్ల్లో ణం కూడా చ్చస్త
వీలుక్ల్లగింది. ఇవి కొంత ద్దబా తింట్ట బిట్టక్ట చదివి, ఉద్యో గిసు
ే న్ె అపా టికుమారి ఇపా టి
శీరమతి గురా
ర ల్ శీరదేవి నాలు గేళ్ళ కిరతం కొతే విగరహాలు కొని అందించంది. శీర కోనేరు చందర
శేఖ్రరావు గారు, ఆయన్ కుమారుడు క్ళ్ళో ణ్ కుట్టంబం చన్ె
వెండి ఆంజనేయసావ మిని తయారు చ్చయించ సమరిా ంచ్చరు. కుమారి బిందు దతేశీర
పరయాగలో భగవదీాతా పఠన్ం లో ప్పల్గ
ా ని స్తవ చ్చసిన్ందుకుశీర గణపతి సచా దాన్౦ద సావ మి
అనుగరహం తో బహూక్రించన్ వెండి శీర క్ృ షణ విగరహానిె తల్లదండు
ర లు శీరమాదిరాజు శీరనివాస
శరమ , శీరమతి శివ ల్కిమమ దంపతలు మన్ ఆల్యానికి భకిితో సమరిా ంచ్చరు. ఇల్ల ఎందర్ల
భకు
ి లు తమకానుక్ల్తోసావ మి అనుగరహం పొందుతనాె రు.

నా దారి తీరు -130

ఎయిత్ వండర్

ఉయ్యో రు శీర సువరా ల్లంజనేయ సావ మి దేవాల్య నిరామ ణానికి అనిె క్ల్లపి సుమారు రండు
ల్క్షల్ రూప్పయలు ఖ్రా యి౦ది. పుసేక్ం లో చందాలు వేసి౦ది కాని, వస్కలైన్దికాని 30 వేల్
రూప్పయల్తో పనులు ప్ప
ర రంభించ్చం. తరావ త వచా న్ దబ్బా ఎపా టిక్పుా డు
జమాఖ్రుా లు రాస్క
ే ఖ్రుా చ్చశాం. మిగిల్లతే బ్బంకులో వేశాం.వాగా
ె నాలు చ్చసిన్వారు
వార౦తకు వారే వచా డబ్బా లు ఇచా వెడుతనాె రు. ఎవర్వె పెదెగా రండు మూడు సారు
ా
అడగాల్ల్ న్ అవసరం రాలేదు. క్నుక్నే ముందుకు సాగగల్లగాం. అయితే ఒక్ూ రు మాతిం దీనికి
భిన్ె ంగా ఉనాె రు. ఆయన్ వందల్ ఎక్రాల్ ఆసామీ.బ్బో ౦కుల్నిండా డబ్బా
మూలుగుతన్ె ధన్వంతడు. ఎన్నె నోె ఫాక్్ర్వల్లో వేల్లది షేరు
ా , మాఉయ్యో రు
కేసిపిలో నూ వేల్లది షేరు
ా ఉన్ె శీర వల్ాభనేని వీరభదరరావు గారు. ’’కాలువ అవతల్
వీరభదరరావు గారు ‘’గా అందరికి పరిచయం. పులేారుకాలువ అవతల్ల ఒడు
డ న్ మా బజారు కు
సరిగా
ా ఎదురుగా ఆయన్కు పెదె డాబ్బ, దాని చ్చటూ
్ ఎనోె ఎక్రాల్ సుకేమతి మాగాణి భూమి,
న్నక్రు
ా ప్పలేళ్ళళ బండీ, ఎడు
ా గొడు
ా , ప్పలు బ్బగా ఉన్ె వారు. మా రేవు దగార నుంచ్చంట్ట వారి
వెైభోగం అంతా క్నిపించ్చది. మా చన్ె పుా డు వారి నాన్ె గారు గోప్పల్రావు గారు వాకిట్ల
ా
కుర్వా లో కూచ్చండగా చ్చల్ల సారు
ా చూశాం. ఇంతటి సంపనుె డు వీరభదరరావు గారికి మా
నాన్ె గారు బ్బగా పరిచయమేకాక్ ఆయన్ంట్ట విపర్వతమె
ై న్ భకిి భావం తో క్నిపించ్చవారు.
తెల్ామలు
ా పంచె తెల్ా చొకాూ , పెైన్ తెల్ా ఉతేర్వయం తో పన్సపండు రంగు భార్వ శర్వరం తో
ఉండేవారు. చ్చతిలో ఇండియన్స ఎకె్ ా ి స్ ఫెైనానిమయల్ ఎకె్ ా ి స్ తపా క్ ఉండేవి. ఇంట్ల
ా కారు
ఉనాె సాధ్యరణంగా కాలువ అవతల్నుంచ ప్పత క్రరల్వంతెన్ మీదనుంచ న్డిచకాని, లేక్
ప్పత సెైకిల్ మీద కాని ఉయ్యో రు వచా పనులు చూసుకొని వెళ్ళళ వారు. ఎపుా డనాె
బజారులో క్నిపిస్తే న్మసాూ రం తో పల్క్రించ్చకొనే వారం. కాస్తపు ఆగిమాట్ట
ా డాల్ల్ వస్తే మా
నాన్ె గారి విదవ త్ గురింఛీ తమ స్తె హం గురించ చెపేా వారు. నాతొ ప్పట్ట ఊళ్ళళ అందరు
‘’ఉయ్యో రును ఉన్ె పళ్ంగా అమిమ తే కొన్గల్ సామరధో ం వీరభదరరావు గారికే ఉంది
‘’అనేఅభిప్ప
ర యం. అంట్ట అంతటి సంపన్ె గృ హసు
ే . కాన్న పిల్లాకి బిచా ం పెట్ట
్ డని అందరిమాట.
భారో ఉతేమా ఇల్ల
ా లు. ఇంటికి వెడితే ఆదరించ పంపేదని అనుకొనేవారు.

ఇల్లంటి వీరభదరరావు గారిని మా గుడి నిరామ ణం కోసం చందా అడుగుదామని అనుకొనాె ం.

’’ఆయనేమీ చ్చపడు,వృ ధ్య పరయాస. కాళ్ాతీత చెపుా లు అరగటం తపా ఏమీ ఉండదు ‘’అని
మమమ ల్లె తెల్లసిన్వాళ్ళళ చ్చల్లమంది నిరుతా్ హ పరచ్చరు. ఆయన్ దగారకు ఇంతవరకు
ఎపుా డూ నేను కాని వాళ్లాదెరూకాని ఏనాడూ వెళ్ళ లేదు. అ అవసరమూ రాలేదు. ఇది
సావ మికారో ం క్దా అయినా పరయతె ం చ్చదా
ె మని మేము ముగు
ా రం వెళ్ళ
ా ం. ఆయన్
భారో గారు, ఆయనా, మమమ ల్లె సాదరంగా ఆహావ నించ్చరు. ఆమె కాఫీ ఇచ్చా రు. తాగాం.
కాస్తపు క్బ్బరు
ా అయాో క్ వచా న్ సంగతి చెప్పా ం ‘’మంచ పని చ్చసు
ే నాె రు. నేను అట్ట
వెడుతూ చూసు
ే నాె ను. గుడికి వెైభవం వసు
ే ంది. నావంత 2 వేల్ రూప్పయలు చందా
వేసు
ే నాె ను. ఇపుా డు రడీ కాష్ లేదు మళ్ళళ క్న్పడండి. ఇసా
ే ను ‘’అన్గానే ‘’బూరాలు
ఉబిా న్ట్ట
ా ’’ ఉబిా పోయాం. ధన్ో వాదాలు తెల్లయజేసి వచ్చా శాము. ఆ ఆతరావ త క్న్నసం
అరడజను సారు
ా ఇంటికి వెళ్లా అడగటం, ఆయన్ యధ్యపరకారం వాయిదా వేయటం జరిగింది.
రండు వేలు ఆయన్ దగార లేక్పోవటం ఏమిటి ?ఆయన్కుక్ూ ను కొడితే రాలుసు
ే ంది అనుకొనే
వాళ్ళ ం. ఈ విషయం ఊళ్ళళ తెల్లసి ‘’మేం ము౦దే చెప్పా ం ‘’అని మమమ ల్లె తపుా పట్ట
్ రు.
పరతిష్ ముహూరిం పెటి్ంచ, ఆహావ నాలు ముదిరంచ చవరిసారిగా మళ్ళళ ఆయన్ ఇంటికి
వెళ్ళ
ా ం. నేనే ఆయన్తో ‘’వీరభదరరావు గారూ !పరతిష్ ఖ్రుా ల్న్నె భార్వగాఉంట్టయి. మీరు
వాగా
ె న్ం చ్చసిన్ డబ్బా ఇస్తే సమయానికి ఉపయోగపడుతంది. ’’అనాె ను. ఆయన్ ‘’సార్వ
పరసాద్ గారూ !నేనూ మీకు సమయానికి డబ్బా అందజేదా
ె మనే పరయతె ం లోనే ఉనాె ను.
మీరు ఎపుా డువచా నా నా చ్చతిలో డబ్బా ఉండటం లేదు. నాకూ బ్బధగానే ఉంది ‘’అని
ప్పతప్పట్ట ప్పడారు. గుడా న్నరు క్ముమ కుంట్టన్ె ఆయన్ భారో గారు నిస్ హాయంగా
ఉండిపోయారు . ఆయన్ చ్చతిలో ఆహావ న్ పతిం పెటి్ నేను ‘’అయాో !మా దేవుడు మీ మన్సు
లో పరవేశించలేదని అనుకొంట్టనాె ం. డబ్బా ఇవవ లేదని పరతిసా
్ మహోత్ వానికి రాకుండా
ఉండక్ండి. ప్ప
ా ంట్ మేనేజర్ గారు, ఎంఎలేో గారు వసు
ే నాె రు. మీరూ వచా సావ మి క్ృ పకు
ప్పత
ి లు క్ండి.రాకుండా మాతిం ఉండవదు
ె . మళ్ళళ ఎపుా డూ వచా ఈ డబ్బా విషయం లో
ఇబా ంది పెట్ం. మీ కోసం ఎదురు చూసా
ే ం. ఇదిగో మీ రండు వేల్రూప్పయలు అందిన్ట్ట
ా మా
రసీదు. మాసావ మి ఎల్లగో అల్ల మీ బ్బకీ వస్కలు చ్చసుకొంట్టడనే న్మమ క్ం మాకుంది ‘’అని
చెపిా అడావ న్స్ రసీదు చ్చతిలో పెటి్, వచ్చా శాం. అనుకొన్ె ముహూరా
ి నికి వేల్లది భక్ిజన్
సంద్యహం మధో న్ అయిదు ర్లజుల్ పరతిష్ట
్ కారో క్రమం దిగివ జయంగా జరిగింది. సావ మి వారి
శాంతిక్ల్లో ణమహోత్ వం, ఋతివ కుూ ల్కు దకిమణతాంబూల్లలు అన్నె యధ్య విదిగా
జరిపించ్చరు శీరరామాచ్చరుో ల్వారు. అందరూ ఎంతో ఆన్ందించ్చరు. అభిన్ందించ్చరు. ఇదంతా
సావ మి క్ృ ప అనుగరహం. మేము నిమితేమాత
ి ల్ం. మా చరకాల్ సహాధ్యో యి శీర పెదిెభొటా
ఆదినారాయణ ఆ అయిదుర్లజులు గుడిలోనే రాతిి ప్పట ఉండిఅగిె హొతా
ి నిె జాగరతేగా
కాప్పడాడు. కారో క్రమం దిగివ జయంగా జరిగిందుకు మా ఇంట్ల
ా బంధువులూ అందరూ
సంతోషించ్చరు. ఐదు ర్లజులు ఏక్భుక్ిం క్నుక్ కొంచెం న్నరసం తపా ఏమీ లేదు. ప్పతగుడి
కూలేా ముందు సావ మివారి క్ళ్ల్ను ఒక్ ఇతేడి బింద్ద పవితి జల్ం లో ఆవాహన్ం చ్చయటం,
నూతన్ ఆల్య నిరామ ణమె
ై పరతిష్ర్లజున్ మళ్ళళ ఆక్ళ్ల్ను సావ మిలో ఆవాహన్ చ్చయటం
జరిగింది. మోల్విరాతూ
ే త్ వ విగరహాల్కు జల్లధవాసం దానాో ధవాసం మొదలైన్వి జరిప్పం.

పరతిష్ కు ఇల్ాంతా సునాె లు, రంగులు ర౦గవలు

ా లు, మామిడి తోరణాలు, వాకిట్ల
ా
తాట్టకు పందిళ్ళళ బంధుగణం తో పెళ్లా ఇలు
ా గా ఉంది. పరతిష్ అయిన్ మరాె డు ఉదయం
యధ్యపరకారం లేచ సాె న్ సంధ్యో ప్పజాదికాలు నిరవ రిిసు
ే ండగా ‘’ఎవర్ల మీకోసం వచ్చా రు
‘’అని చెపా గా కుర్వా వేసి కూర్లా పెటి్ కాఫీ టిఫిను
ా ఇవవ మని చెప్పా ను. మా వాళ్ళళ అల్లగే
చ్చశారు. పట్ట
్ బట్ తోనే నేను వాకిల్ల వసారాలోకి వెళ్ళ
ా ను. నా కోసం వచా ంది వల్ాభనేని
వీరభదరరావు గారు అని చూడగానే ఆశా రో పోయాను. న్మసూ రించ కుశల్పరశె లు వేసి
పల్క్రించ్చను. ఆయన్ ముఖ్ం చ్చల్ల చన్ె బ్బచ్చా కొన్ె ట్ట
ా క్నిపించంది ;ఆయనే ‘’దురా
ా
పరసాద్ గారూ !నిన్ె టి పరతిసా
్ కారో క్రమం క్నుె ల్ పండుగగా జరిగిన్ట్ట
ా అట్ట వెైపు వెడుతూ
చూశాను. అతిపెదెపనిని బ్బగా చ్చశారు. నేను ఇవావ ల్ల్ న్ డబ్బా ఒక్ వారం లో మీకు
అందిసా
ే ను. నేనే క్బ్బరు చ్చసా
ే ను వచా తీసుకు వెళ్ళ ండి. ’’అనాె రు ‘’సార్! ఈ చన్ె
విషయం చెపా ట్టనికి మీరు మాఇంటికి పనిగట్ట
్ కొని వచా చెప్పా ల్ల ?మీకు వీలున్ె పుా డు
ఇవవ ండి. అయినా మాసావ మి మహిమగల్లడు. ఆయనే చూసుకొంట్టడు ‘’అని చెప్పా .
ఆయనా ఇక్ మాట్ట
ా డకుండా వెళ్లళ పోయారు. తరావ త ఎపుా డో మూడు న్నల్ల్కు ఆయన్
మాకు క్బ్బరు చ్చయటం, మేము వెళ్ళ టం, ఆ రండువేల్రూప్పయలు ఇవవ టం జరిగింది.
ఆయన్కు ఈ డబ్బా యెంత ?ఎందుకు చ్చశార్ల ఈ తాతా్ రం అరధంకాలేదు. ఏమె
ై నా మొండి
బ్బకీ వచా ంది అని, డబ్బా ను శీర హనుమజెయంతికి సునాె లు రంగులు వేయట్టనికి ఖ్రుా
చ్చశాం.

వీర భదర రావు గారు చందా డబ్బా ఇచ్చా రాని అందరికీ చెప్పా ం. అందరూ నోళ్ళళ వెళ్ళ బ్జటి్
‘’ఎనిమిద్య వింత ఇది మను ఉయ్యో రుకు ‘’అని బోలు
డ ఆశరో పోయారు. ఒక్సారి మాటల్
సందరు ం లో ఉయ్యో రు సరా ంచ్ శీర గ్రల్లా నాగమల్లాకారు
ె న్రావు కుమేము చెబితే. ’’నాకూ
ఆశా రో ంగానే ఉంది. బహుశా వంతెన్ నిరామ ణం కాంట్ట
ి క్ట్ లో మిగిల్లన్ డబ్బా ఇచా ఉంట్టడు’’
అని రహసో ం బయట పెట్ట
్ డు . మా గుడిబజారులో పులారుపెై కెసీపి, ఆయనా క్ల్లసి క్టి్న్
వంతెన్ కాంట్ట
ి క్ట్ ఆయన్కే ఇచా క్ట్మని చెప్పా రని, అందులో మిగిల్లన్ డబ్బా మా
దేవాల్యానికి చ౦దా గా ఇచ్చా రని తెల్లసింది. ఏ డబ్జైా తేనేమి చ్చరింది సావ మి సనిె ధ కేగా అని
సంతృ పిే చెందాం. .ఇంతవరకు ఆయన్ చ్చసిన్ డబ్బా వాగా
ె న్ం ఎపుా డూ తీరా లేదు క్నుక్ ఇది
‘’ఎయిత్ వండర్ ‘’అని మేము న్వువ కొంటూ చ్చల్లకాల్ం జా
ఞ పక్ం
చ్చసుకొనేవాళ్ళ ం. నిరామ ణ సమయం లో పదనిసలు

, ఊళ్ళళ ఇంతమంది ష్టవుకారాను కాదని ‘’ ఒక్ బ్బపనోడు ఒక్ ఠికాణా లేని కోమటి’’తో క్ల్లసి
ఆల్య నిరామ ణ క్మిటీ వేసి ఇంత పెదెకారో క్రమం చ్చయటమా ? అని మా ఊళ్ళళ కొందరికి మా
మీద గురు
ర గా ఉండేది. చందాల్కు వెడితే ముఖ్ం చ్చట్టస్తవారు. ఇందులో నా బ్బల్ో స్తె హితలు
ఇదెరు బడా వాో ప్పరసు
ే లు కూడా ఉనాె రు. ’’మొతేల్లవు అని చూసి వాళ్ళ చ్చతలో
ా
ఇరుకొూ ంట్ట అంతే పని ‘’అని నేను మొదటిె ంచీ ఆలోచంచ మండా వీరభదరరావు మీదనే
ఎకుూ వ ఆధ్యర పడా
డ ను. డబ్బా ఉంట్ట చ్చల్దు. తాో గగుణ౦ నిజాయితీ
ధరమ గుణం అంకితభావం ఉండాల్ల అవి వీరభదరరావు లో పుషూ ల్ం. అందుకే నేను ఎవరికీ
భయపడలేదు. మా పదధతిలో మేము సాగిపోయాం. పరజల్లో వచా న్ అనూహో సా ందన్
కు వాళ్ళ కే దిమమ తిరిగి మె
ై ండ్ బ్బ
ా క్ట అయి దారిలోకి వచా వాళ్ళ ంతట వాళ్ళళ డబ్బా ఇచ్చా రు.
అందులో ఒక్డైన్ నా స్తె హితడు ఇనుపకొట్ట
్ వాడు వాళ్ళ నాన్ె మా నాన్ె గారి శిష్యో డు.
ఇంటికి ఏ సామానుకావాల్నాె నాన్ె గారు ఆకోట్ల
ా నే తెచ్చా వారు. ఆయన్ తరావ త నేనూ
కొన్సాగించ్చ. అతడే ఒక్సారి పరతిస్ అయిన్ కొంతకాల్లనికి నా దగారకువచా ‘’పరసాద్ గారూ
!మా వాళ్ళళ చ్చల్ల మూరఖంగా పరవరిించ్చరు. నేనూ తపా ని సరి అయి వాళ్ళ తో క్ల్లసి
చన్ె నాటి స్తె హితలైన్ మీకు దూరమయాో ను. మన్ దేవుడు మహా మహిమానివ తడు.
’’ఆ పవర్ ‘’ముందు మా ‘’ఉడత ఊపులు ‘’పని చెయో లేదని గరహించ్చం. మా నిమితేం
లేకునాె పనుల్న్నె దిగివ జయంగా జరుగుతాయని మాకు అరధమె
ై ంది. మేము సహక్రించనా
సహక్రించ్చక్పోయినా కారో క్రమమం యదా పరకారం సాగిపోతంది తవ రలోనే వాళ్ళళ లైన్స
లోకి వసా
ే రు ‘చ్చల్లబ్బగా చ్చశారు పరతిష్ట
్ మహోత్ వం ‘’అని అభిన్ందించ, అసలు విషయం
చెప్పా డు .

నేనుము౦దునుంచ చ్చల్ల జాగరతేగా ఉంటూ, మా వార్డ మెంబర్, నోరుక్ల్వాడు

పలుకుబడిఉన్ె వాడు, మాకు బంధువు నేన్ంట్ట వాత్ ల్ో మున్ె వాడు డేరింగ్ అండ్ డాషింగ్
అయిన్ చల్పతి అనే శీర కొల్చల్ వెంక్ట్టచల్పతికి ఎపా టిక్పుా డు వాళ్ళ గూడు పుఠాణీ
తెల్లయ జేశాను ‘’నువేవ మీ క్ంగారు పడకు నేను అన్నె గమనిసు
ే నాె . ఎవడిని ఎక్ూ డ
నోక్ూ లోఅక్ూ డ నొకిూ కికుూ రు మన్ కుండా, పనికి అడడం రాకుండా చూస్త బ్బధో త నాది ‘’అని
కొండంత ధైరో మిచా మాట నిల్బ్జట్ట
్ కొనాె డు . అతని నోటికీ ఆలోచన్ల్కు ఝడిసి పెైకి
మాతిం ‘’వాహిన్న వారి పెదెమనుష్యలు’’ ల్లగా ఉనాె రుకాన్న లోపల్ బ్బధగానే ఉనాె రు.
పరతిష్ విజయానికి అందరికీ మన్సులు మారి విశాల్ హృ దయులై ప్పతవన్నె మరిా పోయి
మళ్ళళ జీవన్ సరవంతిలో క్ల్సిపోయారు. అందరం ఒక్ూ ట్ట అన్ె సమె
ై క్ో త మాలో
వెల్లావిరిసింది. ఇదంతా ‘’టీ క్పుా లో తఫాన్స ‘’అయి రిలీఫ్ ఇచా ంది.

పెతేన్ం కోసం ఒతిేడి

నూతన్ ఆల్యనిరామ ణం జరిగి యధ్యపరకారం ప్పజాదికాలు జరుగుతూ ఉండటం, విశేషంగా

భకు
ి లు ఆల్యానికి రావటం జరుగుతోంది. ఇది కొందరికి క్నుె కుటి్ంది. ఆల్య నిరవ హణ
పగా
ా లు మన్ చ్చతికొస్తే, టికేట్ట
ా పెటి్, డబ్బా బ్బగా వస్కలు చ్చసి ల్లభాలు పొందుదాం అని
ఒక్రిదెరికి భావన్ క్ల్లగింది. అందులో ల్కీమమ ట్టకీస్ ఎదురుగా ర్లడు
డ మీద ఉన్ె కాఫీ హోటల్
ఆయన్ ఒక్రు. వాళ్ళ అబ్బా యి హెైస్కూ ల్ లో నాకుకాాస్ మేట్.ఈ హోటల్ రుచకి శుచకి
పేరు. ఇక్ూ డికాఫీ మహతేరం. ఆయన్ ఒక్సారి నాదగారకొచా ‘’పంతలుగారూ !ఆంజనేయ
దేవాల్య నిరవ హణ మీకు తెల్లయదు. వాో ప్పరసు
ే ల్మె
ై న్ మాకు అది కొటి్న్పిండి. మీకు
ఏంతో కొంత ముట్ చెబ్బతాం. మీరు తపుా కొని మాకు అపా గించండి ‘’అని డైరక్ట్ గానే
అడిగాడు. ’’ఎక్ూ డో మండిన్’’ నేను ‘’ఇదుగో ష్టవుకారూ !మళ్ళళ ఈ పరసా
ే వన్ తేవదు
ె . మా
గుడి అది. మా ఇష్ం వచా న్ట్ట
ా న్డుపుకొంట్టం. గుడిని వాో ప్పర కేందరంగా మారాా ల్ని మాకు
లేదు. డబ్బా ఉంట్ట ఖ్రుా పెదతాం. లేకుంట్ట ఉన్ె దానితోనే న్డిపిసా
ే ం ‘’అని తెగేసి
చెపేా శాను. అల్లగే గుడి ఎదురుగా సతిం గుమాసా
ే కూడా పెతేనానికి పరయతిె ంచ నాచ్చత
చవాట్ట
ా తిని ఆ పరయతె ం విరమించ్చకొనాె డు. ఇల్ల పెతేనానికి ఆరాట పడి,క్రమ౦గా మా
నిరవ హణ విధ్యన్ం చూసి మన్సుమారుా కొని తరావ త ప్పరిి సా
ా యిలో సహాయ
సహకారాలు అందించ్చరు.

జమాఖ్రుా లు

ఆల్య నిరామ ణం లో మాకు వచా న్ పరతి రూప్పయి, ఖ్రుా చ్చసిన్ పరతి రూప్పయి కి
మొదటినుంచీ నేనూ వీరభదరరావు ఎవరికి వాళ్ళ ం జమాఖ్రుా లు రాశాం. డబ్బా
జమాఖ్రుా లు రాయటం 1956లో బ్జజవాడలో ఇంటర్ చదువు తన్ె పా టి నుంచ అల్వాట్టై
ఈనాటికీ అవిచా న్ె ంగా జరుగుతోంది. మా నాన్ె గారికీ ఇదే అల్వాట్ట.ఆయనే ఆదరశ ం.
ఆయన్ జమాఖ్రుా పుసేకాలు రిఫరన్స్ గా దాచ్చకు నాె నుకూడా. వీరభదరరావు కు అనేక్
వాో పకాల్ వల్న్ ఫెైన్ల్ రూపం ఇవవ టం కొంత ఆల్సో మె
ై ంది. సంజీవరావుగారు మాపెై ఒతిేడి
తెసు
ే నాె రు. ఊళ్ళళ వాళ్ళళ అనేక్ రకాలుగా అనుకొంట్టనాె రని భయపెట్ట్వారు.డబ్బా మిస్
అప్ప
ర పిరఎట్ అయితే భయంకాని నిరు
ె ష్ంగా ఉంట్ట భయం దేనికి అనే వాళ్ళ ం మేమిదెరం.
మొతేం మీద పరతిష్ అయిన్ రండున్నల్ల్కు ఇదెరం కూరుా ని ఫెైన్ల్ జమారుా లు తయారు
చ్చసి ఒక్టికి రండుసారు
ా సరి చూసుకొని ల్లసు
్ లు ట్టైప్ చ్చయించ మేము ముగు
ా రం సంతకాలు
పెటి్, ఫల్లనా ర్లజున్ జమాఖ్రుా లు చెబ్బతామని గుడి మె
ై క్ట లో అన్నన్స్ చ్చయిస్క
ే
నోటీసుకూడా బోర్డ మీదా అంటించ, అందరిన్న రమమ నికోరి మేము ముగు
ా రం జమాఖ్రుా లు
చదివి వినిపించ్చం. తండోపతండాలుగా వసా
ే రని ఎదురు చూశాం. ఇదెరు ముగు
ా రుతపా
ఎవరూ రాలేదు. ఎవర్కచా నా రాకునాె కారో క్రమం జరప్పల్ల అని జరిపేసి ల్లసు
్ ను గుడిలో
బోర్డ మీద అంటించ చ్చతలు దులుపుకోనాె ం. హాయిగా ఊపిరి పీలుా కొనాె ం.

నా దారి తీరు -131

ధవ జసేంభ పరతిష్

వస్కలు చ్చసిన్ డబ్బా అంతా శీర సువరా ల్లన్ెనేయసావ మి దేవాల్యం నిరామ ణం

వసతల్క్ల్ా న్కే ఖ్రైా పోవటంతో ధవ జసేంభ నిరామ ణం చ్చపట్లేక్పోయాం. కొంతకాల్ం
ఊపిరి పీలుా కొని పరయతిె దా
ె ం అని నిరణయించ్చం. దేనికెైనా మళ్ళళ మేము ముగు
ా రమే. ధవ జ
సేంభం క్రర కొనాల్ల దానికి ఇతేడి తొడుగు చ్చయి౦చ్చల్ల దానికీ జాల్లది దానాో దివాసాలు,
పరతిష్, హోమాలు అన్నె ఆగమోక్ింగా జరగాల్ల. ద్దైన్ందిన్ ద్దైవ కారాో లు నిరివ ఘె ంగా
జరుగుతనాె యి. ఏటికేడాది భకు
ి ల్ సంఖ్ో పెరుగుతూనే ఉంది. ధవ జ పరతిష్ ఎపుా డుఅని
అడుగుతూనే ఉనాె రు. సమయం రావాల్ల అని చెపేా వాళ్ళ ం. ధనురామ స ఉత్ వాలు కూడా
చ్చబట్ట
్ ం. దీనితో భకు
ి ల్లో ఔత్ క్ో ం మరింత పెరిగింది. ఆల్యానికి ఏ రూపంగా న్నైనా
సహాయం చ్చయట్టనికి సంసిదధంగా ఉనాె రు. మారాశిర శుదధ తియోదశి నాడు శీర హనుమద్
వరతానిె మూడు ర్లజుల్ కారో క్రమ౦గా చ్చసు
ే నాె ము.

ఈనోట్ట, ఆనోట్ట చన్వోగిరాల్ వాసేవుో లు వదానుో లు సంపనుె లు శీర ప్పల్డుగు నాగేశవ ర

దాసు గారు చ్చల్ల దేవాల్యాల్కు ధవ జ సేంభానిె కొని అందజేసిన్ట్ట
ా వినాె ం. వారే
ఉయ్యో రు ర్లటర్వ క్ాబ్ వారు కాటూరు ర్లడు
డ లో నిరిమ ంచన్ ర్లటర్వ క్ంటి ఆసుపతిికి, జన్రల్
హాసిా టల్ కు తమ పొల్లల్ను ఉచతంగా అందజేసిన్ ప్పజుో లు. ఆయన్ ఇంటి కు
మ రకుడు
నాదసవ ర బృ ందం నాయకుడు మాకు పరిచయమె
ై మమమ ల్లె ఒక్ సారి దాసుగారిని క్ల్వమని
ఈలోపు ఆయన్ చెవిలో విషయం వేసి ఉంచ్చతాన్ని చెప్పా డు. అల్లగే ఒక్ర్లజు మేము
ముగు
ా రం ఆయన్వదెకు చన్వోగిరాల్ వెళ్ళ
ా ం. ఆయన్, భారో గారూ మమమ ల్లె సాదరంగా
ఆహావ నించ ఆల్య విశేష్టలు అడిగి తెలుసుకొనాె రు. అపుా డు మేము వారి దృ షి్కి
ధవ జసేంభం విషయం తీసుకోచ్చా ము. రండోమాట లేకుండా ‘’నేనే మీ గుడికి ధవ జం క్రర కొని
ఇసా
ే ను. పరతిష్ ఏరాా ట్ట
ా మీరు చ్చసుకోండి ‘’అనాె రు. ధన్ో వాదాలు చెపిా తిరుగివచ్చా ం.

ఒక్ ర్లజు దాసుగారి నుంచ ఫోన్స వచా ంది. మరాె డే తెనాల్ల వెళ్లా ‘’అడితీ’’లో ధవ జసేంభం
ట్టకు క్రర కొని ఇపిా సా
ే ను తన్కారులో వెడదామని చెప్పా రు. అల్లగే వారికారులోనే మరాె డు
ఉదయమే అందరం క్ల్లసి తెనాల్ల వెళ్ళ
ా ం. కాలువ వడు
డ న్ అన్నె అడితీలే. ఆయన్ ఎపుా డూ
కొనే అడితీలో నాణో మె
ై న్ ట్టకు దూల్ం, మా ఆల్యానికి కావల్సిన్ ఎత
ే ఉన్ె సాఫీగా ఉన్ె
క్రర సెలక్ట్ చ్చశాం. ఆయనే డబ్బా చెల్లాంచ రసీదు తీసుకొని, అడితీ వారికే ఉయ్యో రు చ్చరేా
బ్బధో త అపా గించ్చరు. దానిె దీవాల్యం దగార బయట పడేస్తే చెదలు పటి్ ఒక్వేళ్ పరతిష్
ఆల్సో ం అయితే వాన్కు తడిసి ఎండకు ఎండి ద్దబా తింట్టందని ముందుగానే భావించ పెదె
వంతెన్ దగారున్ె రామకోటయో గారి అడితీ పరక్ూ నున్ె మర్ల అడితీలో వారిని సంపరదించ
అక్ూ డ ఉంచ్చతామని చెపా గా ఆయన్ గొపా భకు
ి డు, దాసుగారికి మంచ మిత
ి డు అవటం
తో ఒపుా కోగా అక్ూ డికే డైరేక్ట్ గా తోల్లంచ చ్చరా మని చెపా గా అల్లగే చ్చశారు. దాసుగారి
దాతృ తావ నికి జోహారు
ా .
 ధవ జసేంభం క్రర వచా ంది. అది ప్పడుకాకుండా వరిగడిడ వెంట్ట
ా చ్చటి్ంచ భదరం చ్చశాము. ఇక్
ఇతేడి తొడుగు తయారు చ్చయించటం, పరతిష్ జరగాల్ల. మళ్ళళ మేమే పీటల్మీద
కూర్లా కుండా వేరవరికెైనా ఆసకిి ఉన్ె వారికి అపా చెబ్బదాం అని నా ఆలోచన్. మా
నాయన్మమ గారి తండిరగారుకూడా ఆల్య పరతిష్ ఆయన్ చ్చసి ధవ జపరతిస్, ఆయన్
చన్ె కుమారేి కుమారి శీరమతి స్కరి సౌభాగో మమ దంపతల్తో చ్చయించ్చరని మా అమమ గారు
చెపేా వారు. మా పరయతాె లు మేము చ్చస్క
ే నే ఉనాె ం. సహాయం కోసం క్రపతా
ి లు
వేసి పంపిణీ చ్చశాం. ఏమీ జరగకుండానే నాలుగేళ్ళళ యిట్ట్ గడిచపోయాయి. ఐద్య ఏడు
పరవేశించంది. ఏమె
ై నా సరే పరతిష్ జరప్పల్ల అని ప్పరిి నిరణయానికి వచ్చా ం. శైవులైన్ వడామాని
సిదా
ె ౦తిగారు సంజీవరావు గారికి బంధువులు. బ్బగా పరిచయం ఉన్ె వారు. ఆయనా విశవ
పరయతె ం చ్చశారు. సిదా
ధ ంతిగారిని ఒక్సారి ఆల్యానికి పిల్లచ మాట్ట
ా డాం. తవ రలోనే పరతిష్
జరుగుతంది అని అభయం ఇచ్చా రు. వారితోనే ముహూరిం పెటి్దా
ె మనుకొనాె ం. మరి
పరతిష్ చ్చస్తదేవర్ల తెల్లయాల్ల. వారి పేరు న్క్షతా
ి ల్కు కుదరాల్ల. అపుా డు అందరూ ‘’రతేయో
‘’అని పిల్లచ్చ, శీర దొడా
డ వెంక్టరతె ం మాతో తమదంపతలు కూరుా ని పరతిష్ చ్చసా
ే మని
ముందుకు వచ్చా రు. హమమ యో అనుకొని సిదా
ధ ంతి గారి చ్చత ముహూరిం పెటి్౦చ్చము .
ఒక్సారి ధవ జానిె ప్పతిపెడితే మళ్ళళ తీయటం కుదరదుక్నుక్ క్ష్మో నిస్క
్ రమో దానికి ఇతేడి
తొడుగు కూడా చ్చయించ పరతిష్ చ్చయాల్ని నిరణయించ్చం. ఇందులో నాకుకాని వీరభదరరావు
కుకాని అనుభవం లేదు. సంజీవరావు గారికే బ్బధో తా అపా గించ్చం. ఆయన్ అనిె చోట్ట
ా
విచ్చరించగుంటూరుజిల్ల
ా ఫిరంగిపురం లేక్ పిడుగురాళ్ళ సాయిబ్బలు బ్బగా చ్చసా
ే రని
తెలుసుకొని, మా దావ రా ఆ మేసీేి కి డబ్బా అడావ న్స్ ఇపిా ంచ్చరు.

ఫిరంగిపురం బ్బచ్ వచా ంది. వాళ్ాకు విష్ట

ణ వ ల్యం లో ఉండట్టనికి వసతి ఏరాా ట్ట
చ్చయించ్చం. ర్లజూ వాళ్ాకు రండుప్పటల్ల కాఫీ టిఫిను
ా , భోజనాలు అన్నె ఏరాా ట్ట చ్చశాం.
కావల్సిన్ నాణో మె
ై న్ ఇతేడిని బ్జజవాడ వన్స టౌన్స ఇతేడి కొట్ల
ా కొని అందించ్చం. కొల్లమి
ఏరాా ట్టకు, బొగు
ా ల్కు వెల్లగారం వగ్రైరా ల్కు సహక్రించ్చం . .ధవ జసేంభం క్రరను ఉయ్యో రు
అడితీ నుంచ తీసుకువచా గుడిదగార పెటి్ంచ్చం.. చ్చల్ల క్స్పడి ఇతేడి కుందులు ధవ జసేంభం
సెైజును బటి్ తయారు చ్చశారు.సావ మి విగరహానికి ఎదురుగా వచ్చా కుందిపెై ఒంట్ట బొమమ న్గిషీ,
పరక్ూ ల్ సవ సిేక్ట మారుూ చెకిూ నాా ం. ఇదంతా సంజీవరాయ మహిమే. మాకేమీ ఇందులో
ఓన్మాలు తెల్లయవు. జరుగుతన్ె పనిని చూసి అందరూ సంతోషించ్చరు. ధవ జం
పరతిసి్ంచ ట్టనికి లోతగా గొయిో తీయి౦చ్చ౦.ధవ జానిె అందులో కూర్లా పెట్ ట్టనికి కేరన్స
కావాల్ని, పంపమని కెసీపి కి వెళ్లా ప్ప
ా ంట్ మేనేజర్ బసవయో గారికి కోరాం . ఆయన్ సరే అని
ముహూరిం సమయానికి ఒక్గంట ముందు కేరన్స, ఆపరేటర్ వసా
ే రని చెప్పా రు.

సవ సిేశీర చ్చందరమాన్ శీర ముఖ్ నామ సంవత్ ర జేో ష్ బహుళ్ న్వమి 13-6-1993 ఆదివారం
ఉదయం 7-29గం.ల్కు ఉతేరాభాదర న్క్షతి యుక్ి మిధున్ ల్గె పుషూ రాంశ యందు ఇతేడి
తొడుగుతో సహా ధవ జసేంభ పరతిష్ట
్ మహోత్ వం అతో ంత వెైభవంగా అశేష జన్ సంద్యహం
జయజయ దావ నాల్మధో క్నుె ల్పండుగాల్లగా జరిగింది. సవ ర్వాయ శీర దొడా
డ వెంక్టరతె ం
దంపతలు, శీర పరాశరం రామక్ృ షణమాచ్చరుో ల్వారి ఆధవ రో ం లో ధవ జ పరతిష్ చ్చశారు.
సవ ర్వాయ మండా వీరభదరరావు, సవ ర్వాయ ల్ంకా సంజీవరావు గారల్ అవిశా
ర ంత క్ృ షి, అనుక్షణ
పరో వేక్షణ నాకు కొండంత బల్ంగా నిల్లచ్చయి. సావ మివారి క్రుణాక్ట్టక్షం చెపా న్ల్వికానిది.
ఈ పవితి కారాో నికీ చందాలు వరదల్ల ప్పరాయి. అంతా సదివ నియోగపరచ్చము. ఇతేడి
తొడుగు చ్చసిన్వారికి నూతన్ వసా
ే ి లు, మిగిల్లన్ డబ్బా ఇచా సంతృ పిే పరచ్చం. ఈ సారి నేనే
ఎపా టిక్పుా డు జమాఖ్రుా లు రాసి, వారిదెరికీ చూపించ ల్లసు
్ తయారు చ్చసి ముగు
ా రం
సంతకాలు పెటి్ జమాఖ్రుా లు తెల్లయ జేస్త తేదీ పరతిష్ జరిగిన్ మూడు ర్లజుల్కే పరక్టించ
వచా న్వారికి చదివి వినిపించ బోర్డ మీద అంటించ బ్బధో త తీరుా కొనాె ం. ఒక్మహతేర
యజె ంల్లగా విగరహ పరతిష్, ధవ జ పరతిష్ జరిగి మాకు అతో ంత ఆన్ందానిె క్ల్లగించ్చయి.
జీవితం లో ఈ రండూ మరచపోలేని మరువరాని పవితి ఘట్ట
్ లై మమమ ల్లె మా
కుట్టంబ్బన్నె తరి౦పజేశాయి.

ఆల్యం నితో క్ళ్ళో ణం పచా తోరణం

అపా టినుంచ వందల్లది భకు

ి లు నితో ం శీర సువరా ల్లన్ెనేయ సావ మిని దరిశ ంచ స్తవించ
తరిసు
ే నాె రు. పరతి మంగళ్, శనివారాల్లో నాగవల్లా అంట్ట తమల్ప్పకు ప్పజ, విశేషంగా
జరుగుతంది. ధనురామ సం లో వేల్లదిభకు
ి లు ఆల్య పరదకిమణ చ్చసి, తమ మనో భీసా
్ నిె
సావ మిని నివేదించ, అభీష్ సిదిధ పొందుతనాె రు. ప్ప
ర తః కాల్ప్పజ, గోదాదేవి తిరుప్పా వెై,
కుల్ శేఖ్ర ఆళ్ళవ ర్ ముకుందమాల్, సుందరకాండ స్
ే తి ప్పరాయణల్తో ఆల్యం మరింత
పవితిత చ్చకూరుా కొంట్టన్ె ది. సావ మి భకు
ి ల్ప్పల్లటి కొంగుబంగారం.

భోగినాడు శాక్ంబరిప్పజ, శీర సువరా ల్లన్ెనేయ శీర గోదా రంగనాధ సావ ముల్ శాంతి క్ల్లో ణం
నిరవ హించ ఒంట్ట వాహన్ం పెై గా
ర మోత్ వం చ్చసా
ే ం. పరతి ఏడాది జన్వరి 1 నూతన్ ఆంగా
సంవత్ రం నాడు ఉదయానేె సావ ముల్కు ల్డూ
డ ల్తో పరతెో క్ ప్పజ చ్చసి పరసాదంగా
అందజేసా
ే ము. జన్వరి 10న్ ఆతీమ యులు శీర మె
ై నేని గోప్పల్ క్ృ షణ గారి జన్మ దినోత్ వ
సందరు ంగా అరిసెల్తో పరతెో క్ ప్పజ చ్చసి పరసాదంగా పెడతాము. సావ మికి గారల్దండ అంట్ట
వడమాల్ మామూలే. భకు
ి లు ఎపుా డూ చ్చయించ వేయిస్క
ే నే ఉంట్టరు. పరతిమంగళ్వారం
సావ మికి అతో ౦త పీరతిక్రమె
ై న్ అప్పా లు చ్చయించ న్నైవేదో ం పెటి్ భకు
ి ల్కు పరసాదంగా ఇసా
ే ం.
తల్సిమాల్లు నిమమ కాయమాల్లు, జిలేాడు వేరళ్ళ తో జిలాడుప్పల్తో, పుషా హారాల్తో
సావ మి దివో సు౦దర౦ గా, దేదీపో మాన్ంగా శ్రభిసా
ే డు, భాసిసా
ే డు. భజన్లు, కోల్లట్టలు
హనుమాన్స చ్చలీసా,ల్ల్లతా, విష్య
ణ సహసర ప్పరాయణాలు సామూహిక్ కుంకుమ, గంధ
సిందూరం ప్పజలు మా ఆల్యం పరతేో క్త.

సావ మి న్క్షతిం ప్పరావ భాదరనాడు మనుో స్కక్ిం తో పరతేో క్ అభిషేక్ం జరుపుతాం. వెైశాఖ్
బహుళ్ దశమి శీర హనుమ పుటి్న్ర్లజు నాడు శీర హనుమజెయంతి ని మూడుర్లజుల్
కారో క్రమంగా తియాహిె క్ంగా నిరవ హిసా
ే ము. మొదటి ర్లజు సావ మివారికి అష్
క్ల్శ సె పన్, మనుో స్కక్ిం తో అభిషేక్ం నూతన్ వసేి ధ్యరణా అన్౦తరం గంధ సిందూరం
మలాప్పల్తో, , రండవర్లజు రసం మామిడి పండాతో, మూడవర్లజు శీర హనుమత్
జయంతినాడు తమల్ప్పకుల్తో విశేష ప్పజ జరుపుతాము. తరువాత సావ మివారా శాంతి
క్ళ్ళో ణ మహోత్ వం నిరవ హిసా
ే ం. సాయంకాల్ం చ్చలీసా ప్పరాయణ, సావ మికి వడమాల్
ఉంట్టయి.

పరతి శీరరామన్వమికి శీర సీతారామ క్ల్లో ణం, శీర క్ృ ష్ట

ణ ష్మి కి బ్బల్బ్బల్లక్ల్ వేషధ్యరణ
వేడుక్లు , శంక్రజయంతి తాో గరాజారాధనోత్ వ౦ జరుపుతాం, కార్విక్మాసం
పరతిమంగళ్వారం దీప్పల్ంక్రణ , పౌరణమినాడు ల్క్ష దీప్పల్ంకారం ఉంట్టయి. మాఘమాసం
లోఒక్ ఆదివారం నాడు ఉచత సామూహిక్ సతో నారాయణ వరతం నిరవ హిసా
ే ం. దసరా
న్వరాత
ి ల్లో అమమ వారిని ఏరాా ట్ట చ్చసి ర్లజుకొక్ అల్ంక్రణ చ్చసి సాయం వేళ్ సహసరనామ
అష్ట
్ తేరప్పజ అమమ వారికీ సువరా ల్లన్ెనేయసావ ముల్కు చ్చసా
ే ం.విజయదశమినాటి రాతిి
శమీ ప్పజ ఉంట్టంది. ముకోూ టి ఏకాదశినాడు తెల్ావారుఝామున్ సావ మివారా ఉతేర
దావ ర దరశ న్ం పరతేో క్ంగాజరుగుతంది. వందల్లది భకు
ి లు ఉతేరదావ ర దరశ న్ం చ్చసి పుల్కించ
పోతారు. మారా శిరశుదధ తియోదశినాడు శీర హనుమద్ వరతం అతో ంత వెైభవంగా
మూడుర్లజులు నిరవ హిసా
ే ం. ఇల్ల ఆల్యం నితో క్ళ్ళో ణం పచా తోరణంగా అభివృ దిధ
చెందుతోంది. ధనురామ సంలో అపర వెైకుంఠంల్లగా, న్వరాత
ి ల్ల్లో సక్ల్ శకిి వంతడు
అభయపరదాత సావ మి శీర ల్ల్లతా పరమేశవ రి కొలువెైఉన్ె అపర శకిి కేమతింగా, కార్విక్మాసం
అపర కెైల్లసంగా శీర సువరా ల్లన్ెనేయసావ మి దేవాల్యం శ్రభిలు
ా తంది. సావ మి శివ విష్య
ణ శకిి
అంశ సంభూతడుగా దరశ న్మిసా
ే డు, ఉగాది ఉదయం పంచ్చంగ శరవణం పరతేో క్త. సంకారంతి
ఉదయం సంకారంతి పురుష సవ రూపసవ భావాల్ వివరణ జరుగుతాయి.

పతేో క్ కారో క్రమ నిరవ హణ

ఆల్య నిరామ ణం జరిగి 20ఏళ్ళళ దాటిన్ సందరు ంగా 11ర్లజల్ పరతేో క్కారో క్రమం జరిపిచ్చం.
పరతి ర్లజు ఉదయం మనుో స్కక్ింతో సావ మివారల్కు అభిషేక్ం హోమ౦,
సహసరనామారా న్, సాయంతిం మళ్ళళ హామ౦, సావ మి వారల్కు శాంతి క్ల్లో ణం జరిప్పం.
భకు
ి ల్ సా ందన్ అప్పరవ ం. గ్లతామందిరం అరా క్సావ ములు శీర సవ రణ నాగేశవ రరావు
గారిఆధవ రో ంలో ఈ కారో క్రమాల్ను ఏలూరుకు చెందిన్ వేదపండితలు అతో ంత
శరదా
ధ సకు
ి ల్తో పరమ న్నైసి్క్ంగా మహా వెైభవంగా మా దంపతల్తో నిరవ హింప జేశారు.
మా దంపతల్తోప్పట్ట సాయంతిం శాంతిక్ల్లో ణానికి 11ర్లజులు ఒక్రిదెరు దంపతలు
ప్పల్గ
ా ని మహదాు గో ం పొందారు

2015లో 5 ర్లజుల్ప్పట్ట శీర హనుమజెయనిేని ఉదయ౦ హోమం,పుషా యాగం, మామిడి

పళ్ళ ప్పజ , సాయంతిం క్ల్లో ణం తో నిరవ హించ్చం. జయంతి ర్లజున్ నేను రాసిన్
సరసభారతిపరచ్చరించన్ 201దరశ న్నయ ఆంజనేయ దేవాల్య పుసేక్ం ఆవిషూ రింప జేశాం.
2016లో శీర హనుమజెయంతిని, నితో సాయం క్ల్లో ణం తో 3 ర్లజులు జరిప్పం. సరసభారతి
కారో క్రమాలు ఎకుూ వభాగం ఆల్యం లోనే జరుపుతాం . ఆల్యం లో ఏ కారో క్రమం
తల్పెటి్నా భకు
ి లు ఆసకిిగా ముందుకు వచా అనిె విధ్యల్ల సహక్రి౦చ జయపరదం
చ్చసు
ే నాె రు. అరా క్సావ మి ఛి వేదాంతం మురళ్ళ క్ృ షణ నా శిష్యో డు. బ్బధో తగా అన్నె
నిరవ హిస్క
ే భకు
ి ల్కు సంతృ పిే క్ల్లగిసు
ే నాె డు. 2017ధనురామ సం లో పరభాత సీవ లో
వెన్ె ప్పస తో మూల్ విరాట్ కు అభిషేక్ం జరిపించ తరావ త పరసాదంగా పంచ పెటి్ ,
పరతియేడూ అల్లనే చ్చసు
ే నాె ం.

శీర సువరా ల్లంజ నేయ సావ మిపెై శతక్ం రాయి౦చ్చల్న్ె కోరిక్ నాకు ఉండేది. సావ మి
అనుగరహం తో శీర తమోమ జు రామల్క్షమ ణా చ్చరుో లు చ్చత ‘’శీర సువరా ల్ల సుందర వాయు
న్ందన్ శతక్ం ‘’,మధురక్వి శీరమతి ముదిగొండ సీతారామమమ గారిచ్చ ‘’శీర సువరా ల్ల వల్ాభ
శతక్ం ‘’శీర మంకు శీరనుగారిచ్చ ‘’శీర సువరా లేశవ ర శతక్ం ‘’రాయించ, సరసభారతి తరఫ్లన్
ముదిరంచ 2017 ఫిబరవరి 5వ తేదీ మాఘశుదధ న్వమి ఆదివారం ఉదయం ఆల్యం లో
సామూహిక్ ప్పలు పొంగింపుకారో క్రమం చ్చసి, 9 గంటల్కు సామూహిక్ సతో నారాయణ వరతం
జరిపి ఉదయం 11-30గంటల్కు పెై శతక్ తియానిె సావ మి సమక్షం లో శాసన్మండల్ల
సభుో డు శీర వెై విబి రాజేందర పరసాద్ తో ఆవిషూ రిమా జేసి,క్వుల్కు తల్గక్
10వేల్రూప్పయలు, పట్ట
్ బట్లు శాలువాల్తో సతూ రించ క్ృ తజఞత తెలుపుకునాె ం .
మొదటిశతక్ం లో నూటపదహారు రూప్పయలు ఆపెైన్ ఇచా న్ దాతల్ పేరు
ా గోతినామాల్తో
పరచ్చరించ్చం. రండవ శతక్ం శీర గోవిందరాజు శీరనివాస్ శీర వేణుమాధవ్ స్దరులు తమ తండిరగారు
సవ ర్వాయ గోవిందరాజు పరబరహామ న్ంద శరమ గారి జా
ఞ పకారధం సాా న్్ రు
ా గా ఉండట్టనికి
ముందుకు వచ్చా రు. మూడవదానిని మా దేవాల్యమే ముదిరంచంది. శతక్ తియానిె శీర
సువరా ల్లన్ెనేయసావ మి వారల్కే అ౦కితమిచ్చా ం. అందరికి క్మమ ని విందు భోజన్ం ఏరాా ట్ట
చ్చసి సంతృ పిే చెందాం. భకు
ి ల్ తోడాా ట్ట తో ఇనిె కారో క్రమాలు ఆల్యం లో
నిరవ హిసు
ే నాె ము. వీటనిె టికి శీర సువరా ల్లన్ెనేయసావ ముల్ సంప్పరణ క్రుణా క్ట్టకామలే
మాకు రక్ష.