Η Ιστορικη Εξελιξη Του Διεθνουσ Συμβουλιου Στρατιωτικου Αθλητισμου (C.I.S.M.= Conseil International Du Sport Militaire)

i
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ (C.I.S.M.= CONSEIL INTERNATIONAL DU SPORT MILITAIRE)
του
Αθηνόδωρου Ι. Μοσχόπουλου
Διδακτορική διατριβή που υποβάλλεται

στο καθηγητικό σώμα για τη μερική εκπλήρωση των υποχρεώσεων απόκτησης του
διδακτορικού τίτλου του Διδακτορικού Προγράμματος
του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Κομοτηνή
2019
Εγκεκριμένο από το Καθηγητικό σώμα:
1ος Επιβλέπων: Ευάγγελος Αλμπανίδης, Καθηγητής
2ος Επιβλέπων: Αθανάσιος Αναστασίου, Καθηγητής
3ος Επιβλέπων: Ιωάννης Μουρατίδης, Ομότιμος Καθηγητής

ii
ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Ευάγγελος Αλμπανίδης, Καθηγητής
Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Αθανάσιος Αναστασίου, Καθηγητής
Σ.Ε.Φ.Α.Α. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Γεώργιος Κώστα, Καθηγητής
Αθανάσιος Λάιος, Καθηγητής
Δημήτριος Γαργαλιάνος, Αναπληρωτής Καθηγητής
Ευάγγελος Μπεμπέτσος, Καθηγητής
Ουρανία Ματσούκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

iii
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αθηνόδωρος Ι. Μοσχόπουλος: Η ιστορική εξέλιξη του Διεθνούς Συμβουλίου
Στρατιωτικού Αθλητισμού (C.I.S.M.= Conseil International du Sport Militaire)
(Με την επίβλεψη του κ. Ευάγγελου Αλμπανίδη, Καθηγητή)
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνηθεί η ιστορική εξέλιξη του C.I.S.M.
από την ίδρυσή του μέχρι και σήμερα. Ως πηγές χρησιμοποιήθηκαν: πρωτότυπο αρχειακό
υλικό και σχετικές εκδόσεις του CISM καθώς και τα επίσημα αρχεία του ελληνικού
Υπουργείου Εθνικής Αμύνης και Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης, που αφορούν τη
συμμετοχή της Ελλάδας ως χώρα-μέλος του C.I.S.M. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκαν τα
πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων, τα κατά καιρούς ψηφισθέντα καταστατικά, η
αλληλογραφία με άλλους κρατικούς και διεθνείς φορείς, τα εκδοθέντα περιοδικά του
C.I.S.M., οι αθλητικές και πολιτικές εφημερίδες (εγχώριες και διεθνείς), καθώς και
προσωπικές συνεντεύξεις πρώην διοικητικών στελεχών του θεσμού, τα οποία συνέβαλλαν
στην εδραίωση και εξέλιξη του θεσμού. Η αποδελτιωποίηση και μελέτη όλων των
παραπάνω οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η ίδρυση του C.I.S.M. στις 18 Φεβρουαρίου 1948
σηματοδότησε μία μοναδική ιστορικά πρωτοβουλία. Η συμμετοχή των χωρών-μελών στο
Συμβούλιο ήταν ανεξάρτητη πολιτικών, στρατηγικών ή άλλων συμμαχιών. Αυτή η
πολιτική οδήγησε στην αύξηση των μελών του Συμβουλίου και δημιουργήθηκαν
καινούργιες οργανωτικές δομές για τη διαχείριση και τον έλεγχο του έργου του C.I.S.M.
Οι προσπάθειες προσέγγισης χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού κατά τη διάρκεια του
Ψυχρού Πολέμου κατέδειξαν τη συνεχόμενη προσπάθεια του Συμβουλίου να λειτουργήσει
ως κοινός τόπος επικοινωνίας και συνάντησης μεταξύ αντιμαχομένων πλευρών. Οι
σποραδικές επιτυχίες του Συμβουλίου εμφανίζουν συνέπεια στα οράματα των ιδρυτών
του. Στον τομέα του αθλητισμού, τα διάφορα στρατιωτικά πρωταθλήματα C.I.S.M. και το
Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Σάλας για τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας αποτελούν τις
σημαντικότερες αποδείξεις της προσπάθειας του Συμβουλίου για τη προώθηση των ιδεών
του. Επίσης, οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις του Συμβουλίου για προσέγγιση των χωρών
του Ανατολικού Συνασπισμού μεμονωμένα, κάτι που αναδεικνύει την ενωτική δράση του
C.I.S.M. μεταξύ των δύο Συνασπισμών. Η ίδρυση της Ακαδημίας C.I.S.M., το περιοδικό
Sports International που εκδίδει και η διενέργεια επιστημονικών δραστηριοτήτων του
Συμβουλίου, αποτέλεσαν τις κύριες δράσεις με τις οποίες το C.I.S.M. υποστήριξε τις
iv
δραστηριότητες φυσικής αγωγής και αθλητισμού των χωρών-μελών του. Η τεχνική

υποστήριξη διοργάνωσης πρωταθλημάτων, η παροχή τεχνικής κατάρτισης και
εκπαίδευσης, η ίδρυση των Περιφερειακών Κέντρων Ανάπτυξης και ο ειδικός
λογαριασμός Αλληλεγγύης, για παροχή οικονομικής βοήθειας, ήταν οι σημαντικότερες
εκφάνσεις της αλληλεγγύης που επέδειξε το Συμβούλιο. Οι συνεχόμενες δράσεις του
C.I.S.M. για εφαρμογή του οράματος της «Φιλίας δια του Αθλητισμού» και η διοργάνωση
των πρωταθλημάτων του σύμφωνα με τις αγωνιστικές διαδικασίες των διεθνών αθλητικών
οργανισμών συνέδραμαν στην αναγνώρισή του από τους διεθνείς οργανισμούς και τις
διεθνείς αθλητικές ομοσπονδίες.
Λέξεις – Κλειδιά: C.I.S.M., οργανωμένος στρατιωτικός αθλητισμός, διεθνής στρατιωτικός

αθλητισμός.
v
ABSTRACT
Athinodoros I. Moschopoulos: The historical evolution of the International Military Sports
Council (C.I.S.M.= Conseil International du Sport Militaire).
(Under the supervision of Mr. Evangelos Albanidis, Professor)
The purpose of this study is to study the historical evolution of C.I.S.M. from its
foundation until today. The sources used were: the original archive material and the related
publications of C.I.S.M., as well as the official archives of the Greek Ministry of National
Defense and the General Staff of the National Defense, concerning Greece's participation
as a member of C.I.S.M. More specifically, there were studied the minutes of the General
Assemblies, the statutes, the correspondence with other state and international bodies, the
C.I.S.M. magazines, various sports and political newspapers (domestic and international),
as well as personal interviews with former senior executives, which contributed to the
consolidation and evolution of the institution. Examining and studying all of the above led
to the conclusion that the founding of C.I.S.M. on 18 February 1948 marked a unique
historic initiative. Being a member of the Council was irrelevant of political, strategic or
other alliances. This policy led to an increase in Council members and new organizational
structures were created to manage and control the work of C.I.S.M. Efforts to reach out to
Eastern Coalition countries during the Cold War have demonstrated the Council's
continued effort to function as a common place of communication and meeting between
the warring parties. The sporadic successes of the Council are consistent with the visions
of its founders. In the field of sport, the various military championships C.I.S.M. along
with the Footsal Cup for the countries of the former Yugoslavia are the most important
evidence of the Council's efforts to promote its ideas. Also, the initiatives and actions of
the Council for the approximation of the Eastern bloc countries individually, highlighting
the unifying action of the C.I.S.M. between the two Coalitions. The establishment of the
Academy C.I.S.M., the publication of Sports International magazine and the conduct of
the Council's scientific activities, were the main actions by which C.I.S.M. supported the
physical education and sporting activities of its member countries.. The technical support
for the organization of championships, the provision of specialized training, the
establishment of Regional Development Centers and the Special Solidarity Account for
vi
financial assistance were the most important expressions of solidarity shown by the
Council. The ongoing actions of C.I.S.M. for the implementation of the "Friendship
through Sport" doctrine, as long the organization of its championships in accordance with
the competition procedures of the international sports organizations contributed to its
recognition by both international organizations and international sports federations.
Keywords: C.I.S.M., organized military sports, international military sports.

vii
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ…………………………………………………………………………..……iii
ABSTRACT………………………………………………………………………………...v
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ………………………………………………………………….............vii
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ………………………………………………………………..ix
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ.............……………………………………………................. xi
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ…………………………………………………..xvi
I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………………………………...…. 1
Η σύνδεση της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού με την πολεμική προετοι-
μασία στην προϊστορία και την αρχαιότητα…………….………………………..... 1
Ο αθλητισμός στην ιστορική εποχή………..…………………………………….... 3
Ρώμη…………………….…………….....……………..…………………............ 12
Βυζαντινοί χρόνοι………………………………………………………………….13
Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός στον Βυζαντινό Στρατό μέχρι το 1204 μ.Χ….15
Η άθληση του Βυζαντινού Στρατού κατά την ύστερη περίοδο (1204-1453) ….…18
Η ειρηνοποιός διάσταση του αθλητισμού στην αρχαιότητα………………………21
Η προώθηση της ειρηνοποιού διάστασης του αθλητισμού στη σύγχρονη ιστορία.23
Οι προσπάθειες για δημιουργία στρατιωτικών αθλητικών διοργανώσεων…...…...24
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος…………....………………..…...……………………….31
To C.I.S.M. σήμερα.......................................................................................….......33
Σκοπός της εργασίας…………..………………...………………………………...34
Τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα ………………...…...…………………………..35
Οι πηγές…………………………............................................................................36
Οριοθέτηση..............................................................................................................38
Μεθοδολογία…………………………....................................................................38
Δυσκολίες της έρευνας………….............................................................................39
ΙΙ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ DEBRUS (1948-1961)…………………..………….................................42

Ο «Ψυχρός Πόλεμος»..............................................................................................42
Το όραμα του Debrus…………………...................................................................43
Το Διεθνές Συμβούλιο Στρατιωτικού Αθλητισμού (C.I.S.M.)………………...….47
Αρχικά οργανωτικά πλαίσια του Συμβουλίου.........................................................49
Η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M……....................................................................50
Η Εκτελεστική Επιτροπή του C.I.S.M.....................................................................56
viii
Αξιωματούχοι του C.I.S.M………...........................................................................57

Η εξάπλωση του C.I.S.M. κατά την περίοδο Debrus……………………………...60
Τα στρατιωτικά πρωταθλήματα C.I.S.M………………………………………….61
Η Ακαδημία C.I.S.M………………………………………………………………64
Οι προσπάθειες του C.I.S.M. για προσέγγιση χωρών του Ανατολικού
Συνασπισμού………………………………………………………………………67
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Ρώμης (1960) και το «Villaggio C.I.S.M.»………….69
Η ιδέα για στρατιωτικούς «ολυμπιακούς» αγώνες- Οπλιτιάδες…………………..74
Οι προσπάθειες για υλοποίηση των «Οπλιτιάδων»……………………………….74
Οι λόγοι ματαίωσης των αγώνων………………………………………………….76
Νομική και θεσμική αναγνώριση του C.I.S.M. από διεθνείς πολιτικούς ηγέτες….77
Κλείσιμο Περιόδου Debrus………………………………………………………..79
ΙΙΙ.ΠΕΡΙΟΔΟΣ MOLLET (1961-1986)...............................................................................82

Το διεθνές πλαίσιο της Περιόδου Mollet…………………………………….........82
O Raoul Mollet…………………………………………………………………….85
Οργανωτικά πλαίσια……………………………………………………………….92
Όργανα και αξιωματούχοι του C.I.S.M………………………………………….100
Η Ακαδημία C.I.S.M…………………………………………………………….107
Επαφές με Ένοπλες Δυνάμεις χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού…………...108
Άλλες προσπάθειες προσέγγισης των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού…..112
Το C.I.S.M. και το S.K.D.A……………………………………………………...115
«Φιλία Δια του Αθλητισμού»…………………………………………………….121
Το «Σπίτι του C.I.S.M.»………………………………………………………….123
Ενημέρωση και πληροφόρηση…………………………………………………...124
Η συμμετοχή των γυναικών στον στρατιωτικό αθλητισμό………………………125
Το τέλος της Περιόδου Mollet…………………………………………………...127
ΙV. ΠΕΡΙΟΔΟΣ DUGUET-ZECHNER (1986-1998)........................................................128

Διεθνή γεγονότα της Περιόδου Duguet-Zechner…………………………...........128
Οι Duguet και Zechner…………………………………………………………...131
Διοικητικά και οργανωτικά πλαίσια……………………………………………...133
C.I.S.M. και .S.K.D.A……………………………………………………………138
Το C.I.S.M. για τον Πόλεμο του Κόλπου………………………………………..140
Οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες (World Military Games)…………………141
Γυναικείος Στρατιωτικός Αθλητισμός…………………………………………...147
Ο Willy Fleischer………………………………………………………………...148
Οι ηθικές αμοιβές του C.I.S.M…………………………………………………..150
Το C.I.S.M. και η Δ.Ο.Ε…………………………………………………………153
Το τέλος περιόδου Duguet-Zechner……………………………………………...154
V.ΠΕΡΙΟΔΟΣ GOLA (1998-2010)...................................................................................155

Διεθνή γεγονότα της Περιόδου Gola…………………………………………......155
O Gianni Gola……………………………………………………………………158
ix
Η εκλογή Gola και ο νέος προσανατολισμός του C.I.S.M………………………159

Οι 2οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες………………………………………...163
Εσωτερική Οργάνωση και Διοικητικές Εξελίξεις………………………………..164
Το Στρατηγικό Πλάνο 2002-2008………………………………………………..171
Το C.I.S.M. και οι Διεθνείς Οργανισμοί…………………………………………173
Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες……………………………………………….176
Οι Χειμερινοί Στρατιωτικοί Αγώνες και οι Παγκόσμιοι Αγώνες Μαθητών
Παραγωγικών Σχολών…………………………………………………………...180
Sport for Peace…………………………………………………………………...182
C.I.S.M. Solidarity……………………………………………………………….188
Τέλος Περιόδου Gola…………………………………………………………….191
VI. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (2010-2018).......................................................................193

Οργάνωση και Διοικητικές Δομές………………………………………………..193
Άλλα όργανα του Συμβουλίου…………………………………………………...195
Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός 2011-2018…………………………………………..198
Καινοτομίες και πρωτοβουλίες της Σύγχρονης Περιόδου……………………….199
Οι αγωνιστικές δραστηριότητες του C.I.S.M…………………………………….200
Τα άλλα μεγάλα αθλητικά δρώμενα του C.I.S.M………………………………..204
Sport and Peace…………………………………………………………………..205
Επιστέγασμα Σύγχρονης Περιόδου………………………………………………206
VII. ΕΠΙΛΟΓΟΣ................................................................................................................207
H ιστορική εξέλιξη των πλαισίων λειτουργίας σε νομικό, οργανωτικό και
λειτουργικό τομέα του C.I.S.M…………………………………………………..207
Η συμβολή του C.I.S.M. στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των ενόπλων
δυνάμεων των χωρών-μελών του μέσω των αθλητικών δραστηριοτήτων……….211
Η σχέση του C.I.S.M. με αντίστοιχες οργανώσεις των χωρών του ανατολικού
Συνασπισμού……………………………………………………………………..214
Η υποστήριξη του C.I.S.M. στις λιγότερο προνομιούχες χώρες-μέλη του, στο
όνομα της φιλίας και της αλληλεγγύης…………………………………………..216
Η προαγωγή τις δραστηριότητες φυσικής αγωγής και αθλητισμού των ενόπλων
δυνάμεων των χωρών-μελών του από το C.I.S.M………………………………..217
Η σχέση του C.I.S.M. με Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνείς Αθλητικές
Ομοσπονδίες……………………………………………………………………...217
Η συνεισφορά της εργασίας………………...........................................................218
Προτάσεις για μελλοντικές έρευνες.......................................................................220
VIII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.......................................................................................................222
IX. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ.......................................................................................................237
Παράρτημα 1: Πίνακες…….………………………………..................................237
Παράρτημα 2: Φωτογραφίες………………………………..................................243
x
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ
Πίνακας 1. Πρωταθλήματα που διοργάνωσε το A.F.S.C.(1946-1948).............................207
Πίνακας 2. Διατελέσαντες Πρόεδροι C.I.S.M...................................................................208
Πίνακας 3. Διατελέσαντες Γενικοί Γραμματείς C.I.S.M……………..............................210
Πίνακας 4. Πίνακας Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων (Π.Σ.Α.)……………………211
Πίνακας 5. Πίνακας Παγκόσμιων Χειμερινών Στρατιωτικών Αγώνων (Χ.Σ.Α.)……..212
Πίνακας 6. Πίνακας Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων Μαθητών Παραγωγικών

Σχολών (Π.Α.Μ.Π.Σ.)……………………………………………………….212
Πίνακας 7. Πίνακας Πρωταθλημάτων Ποδοσφαίρου Σάλας…………………………....212
Πίνακας 8. Πίνακας Παγκόσμιων Κυπέλων Ποδοσφαίρου C.I.S.M…………………..212
Πίνακας 9. Χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού που συμμετείχαν σε πρωταθλήματα του

C.I.S.M………………………………………………………………………215
Πίνακας 10.Τα ιδρυτικά μέλη του C.I.S.M…………………………...............................237
Πίνακας 11. Γενικές Συνελεύσεις C.I.S.M…………………………..............................237
Πίνακας 12. Χώρες- μέλη του C.I.S.M. σύμφωνα με το έτος ένταξής τους.....................239
Πίνακας 13. Πίνακας επιστημονικών δραστηριοτήτων του C.I.S.M…............................240
Πίνακας 14. Πίνακας έναρξης πρωταθλημάτων C.I.S.M. και συμμετοχής γυναικών......242
Πίνακας 15. Πίνακας πρωταθλημάτων, τα οποία καταργήθηκαν……………..…….….242

xi
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
Εικόνα 1. Ο Στρατηγός John J. Pershing, 1919………………………………………….243
Εικόνα 2. Το μετάλλιο των Διασυμμαχικών Αγώνων του 1919………………………..243
Εικόνα 3. Το εξώφυλλο του προγράμματος των 2ων Διασυμμαχικών Αγώνων του

Βερολίνου , 1946……………………………………………………………..243
Εικόνα 4. Σύσκεψη του A.F.S.C. στην Φρανκφούρτη, εν όψει των 2ων Διασυμμαχικών
Αγώνων του 1946……………………………………………………………..243
Εικόνα 5. Η αφή της φλόγας, στην έναρξη των Διασυμμαχικών Αγώνων του 1946……243
Εικόνα 6. Διακριτικό μετάλλιο των μελών του A.F.S.C…………………………...……243
Εικόνα 7. Φωτογραφία της 5ης Συνέλευσης του A.F.S.C. στην Φρανκφούρτη,1946…...244
Εικόνα 8. Ο Στρατηγός John McNarney, 1945………………………………………….244
Εικόνα 9. Η ιδρυτική Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στο Vichy, 1η Σεπτεμβρίου

1948……………………………………………………………………………..244
Εικόνα 10. Η ομιλία του Debrus στην ιδρυτική Γενική Συνέλευση του C.I.S.M., 1948..244
Εικόνα 11. Ο Συνταγματάρχης Maurice Chomé, 1948………………………………….244
Εικόνα 12. Ο Σμηναγός Edmond Petit, 1951……………………………………………244
Εικόνα 13. Ο Raoul Mollet, 1958………………………………………………………..245
Εικόνα 14. Ο Ταγματάρχης Arne W. Thorburn, 1958…………………………………..245
Εικόνα 15. Η αφίσα του 1ου Αεροναυτικού Πεντάθλου, Βισύ, Γαλλία, 1949…………...245
Εικόνα 16. Αφίσα του Πρωταθλήματος Καλαθοσφαίρισης C.I.S.M. στο Κάιρο, 1951...245
Εικόνα 17. Ο Petit (αριστερά) ελέγχει αθλητή, που έχει σκιστεί η φόρμα του, κατά το
Πρωτάθλημα Αεροναυτικού Πεντάθλου, Ναμύρ, Βέλγιο, 1951……………245
xii
Εικόνα 18. Στιγμιότυπο κολύμβησης μάχης (μετ’ εμποδίων) από το Πρωτάθλημα

Ναυτικού Πεντάθλου, Καρισκρόνα, Σουηδία,1958…………………………245
Εικόνα 19. Ο Debrus (δεύτερος από δεξιά) επιβλέπει τους κριτές στο Πρωτάθλημα
Στρατιωτικού Πεντάθλου, Αντίμπ, Γαλλία, 1951…………………………...246
Εικόνα 20. Στιγμιότυπο αγώνα πυγμαχίας, Λυών, Γαλλία, 1954……………………….246
Εικόνα 21. Ο Αρχίατρος Παπαρέσκος ενημερώνει την Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ., Αθήνα, Ελλάδα,

1955… ………………………………………………………………………246
Εικόνα 22. Ο Αρχίατρος Παπαρέσκος με τον τότε Βασιλιά των Ελλήνων, Παύλο Α΄,
Αθήνα, Ελλάδα, 1956……………………………………………………….246
Εικόνα 23. Ο βασιλιάς των Βέλγων Baulduin, στην απονομή των νικητών ανωμάλου
δρόμου, Βρυξέλλες, Βέλγιο, 1956…………………………………………..246
Εικόνα 24. Στιγμιότυπο από τον τελικό πρωταθλήματος ποδοσφαίρου C.I.S.M., Ρώμη,
Ιταλία, 1955………………………………………………………………….246
Εικόνα 25. Ο Γενικός Αρχίατρος G. Tatarelli, ιδρυτικό μέλος της Ακαδημίας C.I.S.M.
1961………………………………………………………………………….247
Εικόνα 26. «Οι πιστόλες της Επανάστασης». Δωρεά της ελληνικής κυβέρνησης, ως
έπαθλο των Πρωταθλημάτων Σκοποβολής C.I.S.M. 1958…………………247
Εικόνα 27. Ο Γενικός Αρχίατρος Jean-Georges Lartigue, ο δημιουργός του «Κώδικα του
νερού», για την πρόληψη πνιγμών, 1961……………………………………247
Εικόνα 28. Ο βασιλιάς Olaf V της Νορβηγίας, επιθεωρεί τις προετοιμασίες του
Πρωταθλήματος Χιoνοδρομιών C.I.S.M., 1968…………………………….247
Εικόνα 29. Ο Μέγας Δούκας του Λουξεμβούργου Jean συγχαίρει τον αρχηγό της
γαλλικής ομάδας ποδοσφαίρου, Κοπεγχάγη, Δανία,1948………………….247
Εικόνα 30. Στιγμιότυπο από διέλευση στίβου εμποδίων του Πρωταθλήματος

Στρατιωτικού Πεντάθλου C.I.S.M., Κρίστιανσταντ, Σουηδία,1959………...247
Εικόνα 31. Αναμνηστική φωτογραφία της 13ης Γενικής Συνέλευσης στους Δελφούς,
Ελλάδα, 1959……………………………………………………………..…248
Εικόνα 32. Η Ακαδημία C.I.S.M. στο Τολέδο, Ισπανία, 1959………………………..248

xiii
Εικόνα 33. Η Σμηναγός Margaret Thomson, πρωταθλήτρια σκοποβολής C.I.S.M.,

Φοντενεμπλό, Γαλλία, 1968…………………………………………………248
Εικόνα 34. Τελετή έναρξης λειτουργίας του “Villaggio C.I.S.M.”, Όστια, Ιταλία,1960.248
Εικόνα 35. Έπαρση σημαιών στο “Villaggio C.I.S.M.”, Όστια, Ιταλία, 1960…………248
Εικόνα 36. Απονομή μεταλλίων στο αγώνισμα της δισκοβολίας, στο Πρωτάθλημα Στίβου
C.I.S.M., Βρυξέλλες, Βέλγιο,1963…………………………………………..248
Εικόνα 37. Σφραγίδα ταχυδρομείου στο «C.I.S.M. Dorf», Φέλνταφιγκ,

Γερμανία,1972……………………………………………………………….249
Εικόνα 38. Αεροφωτογραφία του «CISM Dorf», Φέλνταφιγκ, Γερμανία,1972………..249
Εικόνα 39. . Ο τότε διάδοχος του Ισπανικού θρόνου, Juan Carlos, με την Εκτελεστική
Επιτροπή του C.I.S.M., Μαδρίτη, Ισπανία, 1971…………………………..249
Εικόνα 40. Ο Mollet ξεναγεί τον Μέγα Δούκα του Λουξεμβούργου Jean στο «C.I.S.M.
Dorf», Φέλνταφιγκ, Γερμανία,1972…………………………………………249
Εικόνα 41. Η Σμηναγός Mickie King, ολυμπιονίκης καταδύσεων, κατακτά την 3η θέση
ανταγωνιζόμενη άνδρες, στο Πρωτάθλημα Καταδύσεων C.I.S.M., Πεσκάρα,
Ιταλία, 1969………………………………………………………………….249
Εικόνα 42. Ο ολυμπιονίκης Muhammed Gammudi (Τυνησία), πρωταθλητής C.I.S.M. στα

5.000 μ., Βιαρέτζιο, Ιταλία, 1970…………………………………………..249
Εικόνα 43. Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Richard Nixon υποδέχεται το C.I.S.M. στον Λευκό
Οίκο, Ουάσιγκτον, Η.Π.Α., 1971……………………………………………250
Εικόνα 44. Φωτογραφία από το Πρωτάθλημα Τζούντο C.I.S.M., Ρίο Ντε Τζανέιρο,
Βραζιλία, 1974………………………………………………………………250
Εικόνα 45. Φωτογραφία της Γενικής Γραμματείας στην Λεωφόρο Franklin Roosevelt,
119, στις Βρυξέλλες. 1965…………………………………………………..250
Εικόνα 46. Ο απερχόμενος Debrus συνοδεύει τον νέο Πρόεδρο του C.I.S.M., Ταξίαρχο
Royal Hatch, Βρυξέλλες, Βέλγιο, 1961…………………………………….250
Εικόνα 47. Στιγμιότυπο της 12ης Γενικής Συνέλευσης, στη Λαχώρη του Πακιστάν,
1959…………………………………………………………………………250
Εικόνα 48. Ο Royal Hatch με τον Robert Kennedy, Ουάσιγκτον, Η.Π.Α., 1967……250
xiv
Εικόνα 49. Επίσημες εκδόσεις κανονισμών και καταστατικού, 1968………………….251
Εικόνα 50. Το πρόσφατα ανευρεθέν Καταστατικό του «La Maison Du C.I.S.M.», ως μη

κερδοσκοπικού οργανισμού, 1963…………………………………………251
Εικόνα 51. Το πρόσφατα ανευρεθέν Καταστατικό του «C.I.S.M. Foundation», 1968.251
Εικόνα 52. Ο Debrus και ο Mollet στον «τελευταίο αγώνα» μπόουλινγκ, μετά την λήξη
της 16ης Γενικής Συνέλευσης στη Βυρηττό. 1961…………………………..251
Εικόνα 53. Ο Συνταγματάρχης Roland Kesteloot, Γενικός Γραμματέας C.I.S.M. 1986-

1989………………………………………………………………………….251
Εικόνα 54. Ο Υποστράτηγος Jean Duguet, Πρόεδρος C.I.S.M., 1986-1994…………251
Εικόνα 55. Ο Αντισυνταγματάρχης Francois Pilot, Γενικός Γραμματέας C.I.S.M., 1989-

1997………………………………………………………………………….252
Εικόνα 56. Ο Ταξίαρχος Arthur Zechner, Πρόεδρος C.I.S.M., 1994-1998………….252
Εικόνα 57. Ο Αντισυνταγματάρχης Willy Fleischer…………………………………….252
Εικόνα 58. Τρεις Γενικοί Γραμματείς (Mollet, Kesteloot, Pilot) στην 44η Γενική
Συνέλευση, Ρίο Ντε Τζανέιρο, Βραζιλία,1989……………………………..252
Εικόνα 59. Στιγμιότυπο από την έναρξη της 44ης Γενικής Συνέλευσης, Ρίο Ντε Τζανέιρο,
Βραζιλία, 1989………………………………………………………………252
Εικόνα 60. Απονομή μεταλλίων γυναικών στο Πρωτάθλημα Ανωμάλου Δρόμου C.I.S.M.,
Φοντενεμπλό, Γαλλία, 1980…………………………………………………252
Εικόνα 61. Απονομή μεταλλίων γυναικών στο Πρωτάθλημα τζούντο C,I,S,M,, Βρυξέλλες,
Βέλγιο, 1986…………………………………………………………………252
Εικόνα 62. Ο Henri Debrus στον εορτασμό των 30 ετών από την ίδρυση του C.I.S.M.,
Βρυξέλλες, Βέλγιο,1978…………………………………………………….253
Εικόνα 63. Ο Pilot στην τελευταία Συνέλευση του S.K.D.A. στη Δαμασκό της Συρίας,
1991………………………………………………………………………….253
Εικόνα 64. Ο Fleischer ενημερώνει για τις δράσεις του C.I.S.M. στην τελευταία
Συνέλευση του S.K.D.A., Δαμασκός, Συρία,1991…………………………253
xv
Εικόνα 65. Ο Fleischer σε χειραψία με μέλος του S.K.D.A. στην αφετηρία των δρόμων
ταχύτητας, Δαμασκός, Συρία, 1991……………………………………..…..253
Εικόνα 66. Η επίσημη ανακοίνωση ενσωμάτωσης του S.K.D.A. στο C.I.S.M., Δαμασκός,
Συρία, 1991………………………………………………………………….253
Εικόνα 67. Άρθρο του Επισμηναγού Kenneth Cooper, του ιδρυτή του aerobic, στο
περιοδικό του C.I.S.M., 1965………………………………………………..254
Εικόνα 68. Σειρά εκπαιδευτικών αθλητικών εγχειριδίων της Ακαδημίας C.I.S.M.,

1968………………………………………………………………………….254
Εικόνα 69. Φωτογραφία της τωρινής έδρας της Γενικής Γραμματείας. Βρυξέλλες, Βέλγιο,
1987………………………………………………………………………….254
Εικόνα 70. Στιγμιότυπο από την παράδοση-παραλαβή της προεδρίας του C.I.S.M. από τον
Duguet στον Zechner, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία, 1994………………..254
Εικόνα 71. Ο εμπνευστής του ρητού «Friendship through Sport», Υποναύαρχος Aldo
Massarini (δεξιά), Πρόεδρος C.I.S.M., 1970-1979…………………………254
Εικόνα 72. Ο εκπρόσωπος της Κίνας αναλαμβάνει την υποχρέωση διεξαγωγής της 33ης
Γενικής Συνέλευσης από τον Massarini, Μπανγκόκ, Ταϊλάνδη, 1979……..254
Εικόνα 73. Απονομή του “Musketeer Trophy” στον Mario Pescante, Πρόεδρο της Ιταλικής
Ολυμπιακής Επιτροπής, Βρυξέλλες, Βέλγιο,1997………………………………255
Εικόνα 74. Ο Juan Antonio Samaranch, Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. υπογράφει την αναγνώριση
του C.I.S.M. από την Δ.Ο.Ε., Βιέννη, Αυστρία, 1998………………………255
Εικόνα 75. Ο Juan Antonio Samaranch με τον Υποστράτηγο Gianni Gola, στην έδρα της
Δ.Ο.Ε., Λωζάννη, Ελβετία, 1998. …………………………………………..255
Εικόνα 76. Ο Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. Jacques Rogge στο C.I.S.M., Βρυξέλλες, Βέλγιο,
2002………………………………………………………………………….255
Εικόνα 77. Αναγνώριση του C.I.S.M. από τον Ο.Η.Ε., Νέα Υόρκη, Η.Π.Α., 2007…….255
Εικόνα 78. Ο εμβληματικός Υποστράτηγος Gianni Gola, Πρόεδρος C.I.S.M. 1998-

2010………………………………………………………………………….255
xvi
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ
A.E.F. American Expeditionary Forces
Α.Σ.Α.Ε.Δ. Ανωτάτη Επιτροπή Αθλητισμού Ενόπλων Δυνάμεων
Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ. Ανωτέρα Επιτροπή Αθλητισμού Ενόπλων Δυνάμεων
A.N.O.C. Association of National Olympic Committees
A.F.S.C. Allied Forces Sports Council
Γ.Ε.Ε.Θ.Α. Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας
C.I.S.M. Conseil International du Sport Militaire
Δ.Ο.Ε. Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή
Ε.Σ.Σ.Δ. Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
F.I.B.A. Fédération Internationale de Basketball Association
F.I.D.A.L. Federazione Italiana di Atletica Leggera
F.I.F.A. Fédération Internationale de Football Association
I.O.C. International Olympic Committee
O.H.E. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
R.A.F. Royal Air Force
S.K.D.A. С.к.д.а.= Спортивный комитет дружественных армий
Υ.ΕΘ.Α. Υπουργείο Εθνικής Αμύνης
Y.M.C.A. Young Men's Christian Association

xvii
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ
Θεωρώ ευχάριστο και επιβεβλημένο καθήκον να εκφράσω τις ολόθερμες ευχαριστίες μου
προς τον επιβλέποντα τη διδακτορική μου διατριβή, Καθηγητή κ. Ευάγγελο Αλμπανίδη
για την εμπιστοσύνη που επέδειξε στο πρόσωπό μου, για την έμπνευση που μου έδωσε και
για τις γνώσεις που μου μετέδωσε. Θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου που ήταν ο μέντοράς μου
σε αυτή την προσπάθεια.
Επίσης, ευχαριστώ το δεύτερο μέλος της συμβουλευτικής μου επιτροπής, Καθηγητή κ.

Αθανάσιο Αναστασίου, του οποίου οι συμβουλές, οδηγίες και συμπαράσταση οδήγησαν
στην ολοκλήρωση αυτού του πονήματος.
Ακόμη, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον «μεγάλο δάσκαλο», Ομ. Καθηγητή κ. Ιωάννη

Μουρατίδη, ο οποίος είναι μία συνεχή πηγή έμπνευσης και γνώσης στον τομέα της
ιστορικής συγγραφής της Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού παγκοσμίως, για τις
συμβουλές και τη στήριξή του.
Η όλη ερευνητική διαδικασία, η οποία έλαβε χώρα κατά κύριο λόγο στην έδρα της Γενικής
Γραμματείας του C.I.S.M. στις Βρυξέλλες, δεν θα ήταν εφικτή ως προς την ολοκλήρωσή
της χωρίς την καθοριστική συμβολή του Γενικού Γραμματέα του C.I.S.M.,
Συνταγματάρχη Dorah-Mamby Koïta (Δημοκρατία της Γουινέας), ο οποίος επέτρεψε την
μελέτη του αρχειακού υλικού, αλλά και την φιλοξενία μου στις εγκαταστάσεις της Γενικής
Γραμματείας. Ως εκ τούτου και ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης, τον ευχαριστώ
εγκάρδια.
Παράλληλα, η φιλική και επαγγελματική συμπεριφορά του στρατιωτικού και του

πολιτικού προσωπικού του Επιτελείου της Γενικής Γραμματείας της περιόδου 2014-2018,
καθώς και η βοήθειά τους στο πρόσωπό μου, συνετέλεσαν στο να αισθάνομαι «μέλος της
ομάδας». Ας μου επιτραπεί να μνημονεύσω τον Συνταγματάρχη Andre Siqueira
(Βραζιλία), ο οποίος μου «έδειξε τον δρόμο» προς τη Γενική Γραμματεία, το
Συνταγματάρχη Harald Dobmeier (Γερμανία), που με υποδέχτηκε στον 4ο όροφο (και για
τα κρουασάν και τους χυμούς που μου έφερνε κάθε πρωί), τον Αντιπλοίαρχο Renato
Almeida (Βραζιλία), για την βοήθειά του στην αναζήτηση και εξεύρεση του ηλεκτρονικού
xviii
αρχειακού υλικού των Πρωταθλημάτων C.I.S.M., τον κο. Guillaume Hoc (Βέλγιο), ο
οποίος διευθετούσε οποιοδήποτε ζήτημα ανέκυπτε κατά τη διάρκεια της παραμονής μου
στη Γενική Γραμματεία, την κα. Anna Kuzawinska (Πολωνία) για τις πληροφορίες και την
καθοδήγηση σχετικά με τα θέματα του S.K.D.A., τον κο. Olivier Verhelle (Βέλγιο), για
την πολύτιμη συνδρομή στην αναζήτηση των θεσμικών κειμένων του C.I.S.M. Κάθε
Αξιωματικός, ο οποίος υπηρέτησε εκείνη την περίοδο στην Γενική Γραμματεία με
βοήθησε να καταλάβω ότι η «Φιλία Δια του Αθλητισμού» δεν είναι απλά ένα σύνθημα,
αλλά τρόπος ζωής.
Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω τον Αντισυνταγματάρχη Rafael Pinheiro (Βραζιλία), για την
ανταλλαγή πληροφοριών και την προώθηση της ιστορικής δράσης «C.I.S.M. 70 Project»,
ένα κοινό μας όραμα, το οποίο είθε να πραγματοποιηθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η υποστήριξη και η συμπαράσταση του ειδικού συμβούλου του

προηγούμενου Προέδρου του C.I.S.M., Υποστρατήγου ε.α. Κωνσταντίνου Κούσαντα
(Ελλάδα) ήταν ανεκτίμητη. Επίσης, η συμβολή του ολυμπιονίκη και Συνταγματάρχη ε.α.
Δρ. Roger Vanmeerbeek, υπήρξε καθοριστική για την καθοδήγησή μου στην ιστορία του
Συμβουλίου.
Σε αυτό το σημείο είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναφέρω την τιμή που μου έκαναν να
συνεργαστούν μαζί μου ο Υποστράτηγος ε.α. Jean Duguet (Γαλλία) ο Ταξίαρχος ε.α.
Arthur Zechner (Αυστρία) και ο επίτιμος Πρόεδρος του C.I.S.M. Υποστράτηγος ε.α. Δρ.
Gianni Gola (Ιταλία), για τον ανεκτίμητο θησαυρό ιστορικών γεγονότων που μου παρείχαν
με τις συνεντεύξεις τους.
Ειδικότερα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον «άσπονδο φίλο» μου, δικηγόρο Εμμανουήλ

Αθανασίου-Picardat, ο οποίος με το ιδιαίτερο ταμπεραμέντο του και την ξεχωριστή
προσωπικότητά του, διεξήγαγε την συνέντευξη με τον Duguet, βάζοντας κι αυτός το
«λιθαράκι» του σε αυτήν την προσπάθεια.
Θα ήταν παράληψη εκ μέρους μου να μην αναφερθώ στον γιατρό κο. Αλέξανδρο Φλαρή, ο
οποίος μετέφρασε σημαντικό κομμάτι της γαλλόγλωσσης αλληλογραφίας, καθώς και την
κα. Lidia Lesnykh (Μουσείο Δ.Ο.Ε.), για την μετάφραση των κειμένων από τα ρώσικα.
Γνωρίζοντας ότι έκαναν αυτή την εργασία εις βάρος του προσωπικού τους χρόνου, τους
ευχαριστώ και είθε κάποτε να τους ανταποδώσω την βοήθεια που μου προσέφεραν.
xix
Κλείνοντας τις ευχαριστίες μου, ένα ολόψυχο «ευχαριστώ» είναι πολύ λίγο για τη σύζυγό
μου Αναστασία Παϊταρίδου, καθώς και τα παιδιά μου Αθανασία, Ιορδάνη και Ιάκωβο για
την αναζωογονητική τους δράση και την καθημερινή υποστήριξη, που ηθελημένα ή άθελα,
μου παρέχουν εγκαρδίως.
Τέλος, το όλο «ταξίδι» των διδακτορικών μου σπουδών, την λαχτάρα μου για μελέτη, το
πείσμα μου στην έρευνα, την χαρά της ανακάλυψης και την ολοκλήρωση που αισθάνομαι
σήμερα, τα οφείλω στην πρόσφατα εκλιπούσα κ. Ανθή Σγούρου- Τσελεπή, δασκάλα μου
στο Δημοτικό Σχολείο Δοξάτου Δράμας, η οποία, εκτός από γνώσεις, μου μετέδωσε και
την αγάπη για μάθηση. Παρόλο που δεν πρόλαβε να δει την δουλειά μου ολοκληρωμένη,
της αφιερώνω αυτή την διδακτορική διατριβή, ως ελάχιστο δείγμα σεβασμού και αγάπης.
1
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η σύνδεση της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού με την πολεμική

προετοιμασία στην προϊστορία και την αρχαιότητα
Αναμφίβολα πολλοί και σημαντικοί ερευνητές της ιστορίας του αθλητισμού και της
φυσικής αγωγής έχουν ασχοληθεί στο παρελθόν με την παρουσίαση των αθλητικών
δραστηριοτήτων των αρχαίων πολιτισμών. Από τις έρευνες και τις δημοσιεύσεις τους
εξάγονται σημαντικά στοιχεία για τη σύνδεση όλων αυτών των δράσεων με τη πολεμική
προετοιμασία του εκάστοτε πολιτισμού ανά εποχή.
Η ιστορική καταγραφή της φυσικής αγωγής και της άθλησης δια μέσου των αιώνων,
καταμαρτυρεί την άρρηκτη σύνδεση της μαχητικής με την αθλητική ικανότητα. Έρευνες
έχουν δείξει, ότι το αρχαιότερο έως τώρα σύγγραμμα στον κόσμο, το έπος του Gilgamesh,
αναφέρει ότι ο εν λόγω ήρωας ήταν άριστος μαχητής, επειδή ήταν άριστος στα
αγωνίσματα της εποχής του (δρόμος και πάλη) και το αντίστροφο.1
Ο ομηρικός αθλητισμός Στα ομηρικά έπη, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, ο Όμηρος
ψάλλει το μεγαλείο μιας κοινωνίας, η οποία είναι ηρωική. Ο ομηρικός ήρωας είναι ένας
καλός αθλητής και ένας πολύ γενναίος πολεμιστής, ο οποίος αγαπά όσο τίποτε άλλο, τη
δόξα και την υπεροχή που αποκτά από τους αγώνες ή στο πεδίο της μάχης.2 Οι πολεμιστές
– αθλητές δεν ασχολούνται με την άθληση μόνον κατά την διεξαγωγή αγώνων, αλλά και
κατά τις ελεύθερες ώρες τους, όχι όμως στα πλαίσια κάποιας συστηματικής προπόνησης
με σκοπό τους αθλητικούς αγώνες, αλλά απλά και μόνον για τη διασκέδασή τους. 3 Η
προσπάθεια του ομηρικού ήρωα για τιμή, διάκριση και αιώνια δόξα («κλέος ἐσθλὸν»)
φαίνεται καθαρά στα ομηρικά έπη.4 Η μοναδική φιλοδοξία του ήρωα- πολεμιστή είναι να
1
Μουρατίδης, Ιωάννης: Ιστορία Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του αρχαίου κόσμου. Θεσσαλονίκη, 2009,
σελ. 4
2
Όμηρος, Οδύσσεια, Θ, 148-149. «ἔοικε δέ σ' ἴδμεν ἀέθλους.οὐ μὲν γὰρ μεῖζον κλέος ἀνέρος, ὄφρα κεν ᾖσιν,
ἢ ὅ τι ποσσίν τε ῥέξῃ καὶ χερσὶν ἑῇσιν». Πρβλ. Μουρατίδης: Ιστορία, σελ. 56
3
Παραδείγματα αθλητικής διασκέδασης στον Όμηρο: «λαοὶ δὲ παρὰ ῥηγμῖνι θαλάσσης δίσκοισιν τέρποντο καὶ
αἰγανέῃσιν ἱέντες τόξοισίν θ'· ἵπποι δὲ παρ' ἅρμασιν οἷσιν ἕκαστος» Όμηρος, Ιλιάδα, Β, 774-775. «μνηστῆρες
δὲ πάροιθεν Ὀδυσσῆος μεγάροιο δίσκοισιν τέρποντο καὶ αἰγανέῃσιν ἱέντες», Όμηρος, Οδύσσεια, Δ, 625-626.
Πρβλ. Ιωαννίδης, Θεόδωρος, Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος & Λαζαρίδης, Σάββας: «Αθλήματα της Ιλιάδας: η
Προετοιμασία, ο Τρόπος Διεξαγωγής και το Ευ Αγωνίζεσθαι», Αθλητική Ιστορία και Φιλοσοφία, 3,(2010),
161-183, σελ. 163
4
Όμηρος, Ιλιάδα, Σ, 120-121, 126. «ὣς καὶ ἐγών, εἰ δή μοι ὁμοίη μοῖρα τέτυκται, κείσομ' ἐπεί κε θάνω· νῦν δὲ
κ λ έ ο ς ἐ σ θ λ ὸ ν ἀ ρ ο ί μ η ν ... μὴ δέ μ' ἔρυκε μάχης φιλέουσά περ· οὐδέ με πείσεις» Στο απόσπασμα αυτό, ο
2
ξεπεράσει όλους τους άλλους σε ηρωικά (πολεμικά) και αθλητικά επιτεύγματα και να γίνει
ο ίδιος το λαμπρό παράδειγμα για όσους θα έρθουν μετά από αυτόν. Το κέλευσμα του
πατέρα Ιππόλoχου στο γιο του το Γλαύκο, «αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων,
μηδὲ γένος πατέρων αἰσχυνέμεν,»5 αποτελεί, όχι μόνο την προτροπή για αριστεία στον
ήρωα της εποχής, αλλά και διαχρονική διδασκαλία του ποιητή προς τους μελλοντικούς
νέους.6
Περιγράφοντας ο επικός ποιητής τον ήρωα του, του προσδίδει ως φυσικά προσόντα
τα ισχυρά χέρια,7 τα δυνατά πόδια,8 τους δυνατούς και μυώδεις μηρούς, το δυνατό και
ευρύ στήθος και ώμους9 και κορμοστασιά όμοια των θεών.10 Ειδικότερα, ο κάθε
πολεμιστής- αθλητής, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που του προσδίδει ο επικός ποιητής,
υπερέχει στα αθλήματα που περιγράφονται στην ραψωδία Ψ της Ιλιάδας.11
Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να σχολιαστεί ότι όλα τα επικήδεια άθλα, τα
οποία περιγράφει ο Όμηρος, ήταν καθαρά πολεμικού χαρακτήρα. Η σύνδεση της
πολεμικής αξίας με την επικράτηση στους αθλητικούς αγώνες φαίνεται ξεκάθαρη στο
σημείο όπου ο Αχιλλέας, ως ο καλύτερος πολεμιστής των Αχαιών, διαμήνυσε την μη
συμμετοχή του σε αυτούς. Πιο συγκεκριμένα, με την ανακοίνωση των αγώνων προς τιμήν
του νεκρού του φίλου Πάτροκλου, ο Αχιλλέας προσέφερε μέρος από τα λάφυρά του ως
βραβεία για τους νικητές, λέγοντας ότι, εάν επρόκειτο για την κηδεία άλλου νεκρού ήρωα,
θα έπαιρνε αυτός όλα τα βραβεία.12 Εξάλλου, από τις 504 αναφορές του ποιητή στο
πρόσωπο του Αχιλλέα σε όλη την Ιλιάδα, ιδιαίτερο γνώρισμά του ήταν η ταχύτητα, μιας
και αυτή του η ιδιότητα αναφέρεται 71 φορές. Σε συνδυασμό με τα αθάνατα άλογα που
Αχιλλέας ανακοινώνει στην μητέρα του Θέτιδα, ότι επρόκειτο να εκδικηθεί τον θάνατο του Πάτροκλου, εν
γνώσει της προφητείας που έλεγε ότι επρόκειτο να πεθάνει.
5
Όμηρος, Ιλιάδα, Ζ, 208-209.
6
Όμηρος, Οδύσσεια, Θ, 147-148. «οὐ μὲν γὰρ μεῖζον κλέος ἀνέρος, ὄφρα κεν ᾖσιν, ἢ ὅ τι ποσσίν τε ῥέξῃ καὶ
χερσὶν ἑῇσιν».
7
Όμηρος, Ιλιάδα, Ψ, 686, 687, 711. «χερσὶ στιβαρῇσιν», «βαρεῖαι χεῖρες» είναι ενδεικτικοί χαρακτηρισμοί για
τα ισχυρά χέρια των ηρώων του.
8
Όμηρος, Ιλιάδα, Ψ, 691. Ως «φαίδιμα γυῖα» χαρακτηρίζονται τα φωτεινά (δυνατά) πόδια των ηρώων.
9
Όμηρος, Ιλιάδα, Γ, 194, 210. Ο Πρίαμος περιγράφει τον Οδυσσέα «εὐρύτερος δ᾽ ὤμοισιν ἰδὲ στέρνοισιν
ἰδέσθαι» και τον συγκρίνει με τον Μενέλαο «Μενέλαος ὑπείρεχεν εὐρέας ὤμους». Όμηρος, Οδύσσεια, Λ΄,
128. «φαιδίμῳ ὤμῳ», λαμπερός ώμος.
10
Όμηρος, Ιλιάδα, Γ, 230. Η Ελένη περιγράφει τον Ιδομενέα «Ἰδομενεὺς δ᾽ ἑτέρωθεν ἐνὶ Κρήτεσσι θεὸς ὣς
ἕστηκ᾽».
11
Ιλιάδα, Ψ, 588, 665, 676, 708-709, 754-756, 811-813, 836-838, 885-887. Περισσότερα για τα αθλήματα
της ραψωδίας Ψ της Ιλιάδας: Ιωαννίδης, Μοσχόπουλος & Λαζαρίδης: «Αθλήματα», 161-183. Σημαντικό
κεφάλαιο μελέτης για τους ομηρικούς αγώνες και τη σύνδεσή τους με τους μυκηναϊκούς αγώνες, βλ.
Μουρατίδης: Ιστορία, σελ. 91-117.
12
Όμηρος, Ιλιάδα, Ψ, 274-275. «εἰ μὲν νῦν ἐπὶ ἄλλῳ ἀεθλεύοιμεν Ἀχαιοὶ ἦ τ᾽ ἂν ἐγὼ τὰ πρῶτα λαβὼν κλισίην
δὲ φεροίμην».
3
του είχε χαρίσει ο πατέρας του ο Ποσειδώνας,13 η επικράτησή του σε όλα τα αγωνίσματα
φαινόταν βέβαιη.
Τα αγωνίσματα της επικήδειας τελετής που αφιερώθηκε στον Πάτροκλο ήταν οκτώ14
και έγιναν με την εξής σειρά: αρματοδρομία,15 πυγμαχία,16 πάλη,17 δρόμος,18 οπλομαχία,19
δισκοβολία,20 τοξοβολία21 και ακόντιο.22 Ειδικότερα, η αρματοδρομία φαίνεται να ήταν το
σπουδαιότερο αγώνισμα, μιας και ο ποιητής αφιερώνει 354 στοίχους σε αυτήν, ενώ
συνολικά για τα άλλα έξι αγωνίσματα μόνον 244.23 Καθώς οι αγώνες έγιναν εν μέσω
πολέμου, δεν είναι παράξενο που η αρματοδρομία ήταν το πρώτο και το σημαντικότερο
αγώνισμα, δεδομένου ότι το άρμα ήταν προνόμιο των αριστοκρατών και η πολεμική
μηχανή της εποχής εκείνης.24
Στα χαρακτηριστικά αυτών των αγώνων, διαπιστώνεται ότι παρά τη βιαιότητα
κάποιων αθλημάτων25 και τις παρασπονδίες που έγιναν,26 το αθλητικό πνεύμα, η χαρά της
συμμετοχής και η εντιμότητα ήταν αυτά που πρυτάνευαν στη συμπεριφορά των αθλητών-
πολεμιστών. Δεν υπήρξε, επίσης, ιδιαίτερη μεταχείριση για τους νικητές ή τους
ηττημένους, μιας και όλοι πήραν βραβεία για τη συμμετοχή τους, όχι όμως ίδια. Τέλος, η
πραγματική συμφιλίωση του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα γίνεται στους αγώνες του
Πατρόκλου, καταδεικνύοντας ο ποιητής με αυτό τον τρόπο την ειρηνοποιό και
συμφιλιωτική δύναμη των επικήδειων αγώνων, όπου η φιλονικία των δύο ηρώων έδωσε τη
θέση της στο σεβασμό και την αλληλοκατανόηση.27
Ο αθλητισμός στην ιστορική εποχή

Σπάρτη Η συνάφεια αθλητισμού και πολεμικής προπαρασκευής συνεχίζεται και στην
ιστορική εποχή. Ο ποιητής Τυρταίος αναφέρει χαρακτηριστικά, ότι για τους
Λακεδαιμόνιους, η σωματική άσκηση έχει αξία μόνο όταν προάγει την πολεμική
13
Όμηρος, Ιλιάδα, Ψ, 276-277. «ἴστε γὰρ ὅσσον ἐμοὶ ἀρετῇ περιβάλλετον ἵπποι·ἀθάνατοί τε γάρ εἰσι,
Ποσειδάων δὲ πόρ᾽ αὐτοὺς»
14
Όμηρος, Ιλιάδα, Ψ, 257-897.
15
16
17
18
19
20
Όμηρος, Ιλιάδα, Ψ, 826- 849.
21
22
23
Αλμπανίδης,Ευάγγελος: Ιστορία της Άθλησης στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, Θεσσαλονίκη, 2004, σελ.31.
24
Αλμπανίδης, Ιστορία, .σ.31.
25
Όμηρος, Ιλιάδα,Ψ, 653, 698-699.
26
Όμηρος, Ιλιάδα,Ψ, 417-441, 532-565.
27
Μουρατίδης: Ιστορία, σελ. 117.
4
δεξιότητα.28 Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αντίληψης είναι η υποχρεωτική

εκπαίδευση των αρχαίων Λακεδαιμονίων, η περίφημη Λυκούργειος αγωγή, η οποία ως επί
το πλείστον ήταν πολύ περισσότερο πρακτική, αποσκοπώντας στη δημιουργία στρατιωτών
με μοναδική ασχολία τον πόλεμο.29 Η αγωγή των νέων άρχιζε από πολύ νωρίς και
απέβλεπε στη δημιουργία ισχυρών και ετοιμοπόλεμων στρατιωτών,30 ικανών να
προστατεύσουν την πόλη τους από τυχόν εξεγέρσεις των πολυάριθμων κατοίκων της
Μεσσηνίας, τους οποίους κυρίευαν και υποχρέωναν να καλλιεργούν τα χωράφια για τις
ανάγκες των Σπαρτιατών, με την επωνυμία είλωτες.31
Για τους Λακεδαιμόνιους, ο Φιλόστρατος στον Γυμναστικό του έκανε ιδιαίτερη
μνεία. Αναφέροντας ότι το πένταθλο ήταν το πιο σχετικό με τον πόλεμο άθλημα, 32 ο
Φιλόστρατος απέδωσε την εφεύρεση της πυγμαχίας στους Λακεδαιμόνιους,33 προκειμένου
να αποφεύγουν και να αντέχουν τα χτυπήματα στο πεδίο της μάχης από τους αντιπάλους
τους, λόγω του ότι δεν έφεραν κράνη στον πόλεμο.34
Η φυσική αγωγή ήταν κύριο αντικείμενο στην εκπαίδευση των νέων της Σπάρτης.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, οι νέοι της Σπάρτης μάθαιναν μόνο τα απαραίτητα γράμματα
και μοναδική τους ασχολία ήταν η γυμναστική, με σκοπό την καρτερία στις δυσκολίες και
την νίκη στον πόλεμο.35
Παρόλο που όλη η αγωγή στόχευε στη δημιουργία του τέλειου πολεμιστή, η
αθλητική εξειδίκευση (=η ενασχόληση δηλαδή μόνο σε ένα αγώνισμα με σκοπό την νίκη
σε αγώνες), απαγορευόταν αυστηρά, επειδή θεωρούταν αντίθετη με το γενικότερο
συμφέρον της πόλης.36 Αυτό είχε ως αποτέλεσμα για τους γυμναστές, να μην εμφανίζονται
εξειδικευμένοι κατά αγώνισμα, ενώ έπρεπε να είναι γνώστες της πολεμικής τακτικής, μιας
και η διεξαγωγή αγώνων θεωρούταν τρόπος πολεμικής εξάσκησης.37
Έτσι, λοιπόν, κάθε αθλητική δραστηριότητα στην αρχαία Σπάρτη προοριζόταν για
την πολεμική προπαρασκευή των πολιτών- οπλιτών της. Ο Φιλόστρατος ανέφερε ότι οι
28
Τυρταίος, Ελεγεία, Υποθήκη, 3, πρβλ. Ανδρεάκος, Θεόδωρος.: Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός στις Ένοπλες
Δυνάμεις από των αρχαίων χρόνων μέχρι σήμερα. Γεωργιάδης, Αθήνα, 2009, σελ. 28.
29
30
Αναστασίου, Αθανάσιος: «Οι γυμνοπαιδίες στην αρχαία Σπάρτη. Αφορμή και χρόνος τέλεσης της
γιορτής», Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός, 33, 1993, σελ. 32-36.
31
32
Φιλόστρατος, Γυμναστικός, 3.
33
34
35
Πλούταρχος: Λυκούργος,16.
36
Αλμπανίδης, Ιστορία, σελ. 206.
37
5
πολεμικοί χοροί,38 οι ιππικοί αγώνες των Υακυνθίων,39 ο Πλατανιστάς,40 οι

γυμνοπαιδίαι41και τα Λεωνίδεια42 επιβράβευαν την αθλητική απόδοση του αρχαίου
Σπαρτιάτη σε συνδυασμό με την στρατιωτική του αρετή.43
Οι αρχαίοι Σπαρτιάτες ήταν ένα από τα σπουδαιότερα φύλα του αρχαίου κόσμου.
Μπορεί, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, το αίτιο της πτώσης τους να ήταν το γεγονός ότι
δεν γνώριζαν να ζουν κατά τη διάρκεια της ειρήνης44 ή σύμφωνα με τον Πλάτωνα η
ἀμαθία45,όπως χαρακτηρίζει την μονόπλευρη αγωγή τους, όμως αποτελούν ακόμη και
σήμερα μοναδικό παράδειγμα κοινωνίας με καταφανή υπεροχή στη φυσική τους αγωγή,
την πειθαρχία, την φιλοπατρία και την ανδρεία τους.
Αθήνα Στον αντίποδα με τη Σπάρτη, η αγωγή στην Αθήνα σήμαινε αρμονική

ανάπτυξη σώματος και πνεύματος. Μουσική, φυσική αγωγή, γραφή κι ανάγνωση ήταν τα
βασικά συστατικά της. Άλλωστε, ο Πλάτωνας στους «Νόμους» του εκφέρει την άποψη για
σωματική άσκηση των νεαρών αγοριών και κοριτσιών ταυτόχρονα, με σκοπό την άμυνα
της Πολιτείας.46 Ειδικότερα, για τα αγωνίσματα πολεμικής φύσεως αναφέρει αφοριστικά:
«οὗτοι γὰρ καὶ ἐν εἰρήνη καὶ κατὰ πόλεμον χρήσιμοι εἰς τὲ πολιτείαν καὶ ἴδιους οἴκους, οἱ δὲ
τὲ ἄλλοι πόνοι καὶ σπουδαὶ κατὰ σώματα οὐκ ἐλευθέρων»,47 καταδεικνύοντας έτσι την
σημασία της αθλητικής προετοιμασίας των πολιτών για την υπεράσπιση της πατρίδας
τους.
38
39
Υακύνθια: Ιππικοί αγώνες προς τιμήν του θεού Απόλλωνα και του προελληνικού θεού Υάκινθου.
40
«Μάχη» του Πλατανιστά: Ο Πλατανιστάς ήταν ένα μικρό νησί, που σχηματιζόταν σε ένα ποτάμι. Δύο
γέφυρες οδηγούσαν σε αυτό το νησί, η μία ονομαζόταν του Ηρακλή, ενώ η άλλη του Λυκούργου. Οι νέοι
χωριζόταν σε δύο ομάδες και λάμβαναν το όνομά τους από τις αντίστοιχες γέφυρες που επρόκειτο να
διέλθουν. Σκοπός της κάθε ομάδας ήταν να ρίξει την άλλη, χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο μέσο, πλην
όπλων, στο ποτάμι. Η «μάχη» αυτή λάμβανε χώρα κάθε χρόνο και με το πέρας της οι νέοι ήταν έτοιμοι
πλέον να καταταγούν στο Σπαρτιατικό στρατό ως άνδρες. Περισσότερα, Παυσανίας: Ελλάδος Περιήγησις,
3.14.8.
41
Η μεγαλύτερη αθλητική γιορτή της Σπάρτης, κατά την οποία λάμβαναν μέρος σχεδόν όλοι οι Σπαρτιάτες.
Περισσότερα, Μουρατίδης, Ιστορία, σελ. 126. Αναστασίου, Αθανάσιος: «Οι γυμνοπαιδίες στην αρχαία
Σπάρτη. Αφορμή και χρόνος τέλεσης της γιορτής», Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός, 33, 1993, σελ. 32-36.
42
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 3.14.1. Τα Λεωνίδεια ήταν ετήσια αθλητική γιορτή στη Σπάρτη προς
τιμήν αυτών που είχαν πέσει στις Θερμοπύλες.
43
Αναλυτική περιγραφή των δραστηριοτήτων των αρχαίων Λακεδαιμονίων, Αναστασίου, Αθανάσιος:
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αγωνιστικής στην αρχαία Σπάρτη, Διδακτορική Διατριβή, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ,
Θεσσαλονίκη, 1998.
44
Αριστοτέλης: Πολιτικά, 1334, a.
45
Πλάτων: Πολιτεία, 548.
46
Πλάτων: Νόμοι, Ζ΄, 813, d-e, 814.
47
Πλάτων: Νόμοι, Ζ΄, 796, d.
6
Η άριστη φυσική κατάσταση των Αθηναίων οπλιτών- πολιτών φαίνεται από τη

διήγηση του Ηροδότου,48 ο οποίος αναφέρει ότι, στη μάχη του Μαραθώνα, οι Αθηναίοι
όρμησαν εναντίον των Περσών τρέχοντας πάνοπλοι μία απόσταση 8 σταδίων (1.500
μέτρων περίπου). Παρόλο που υπάρχουν σύγχρονοι συγγραφείς που αμφισβητούν και
θεωρούν υπερβολική την απόσταση των 1.500 μέτρων,49 δεδομένου ότι ταυτόχρονα
10.000 Αθηναίοι οπλίτες έτρεξαν αυτήν την απόσταση, με πλήρη οπλισμό, πολέμησαν και
κατάφεραν να νικήσουν έναν αριθμητικά υπέρτερο αντίπαλο, το γεγονός που δεν
επιδέχεται καμία αμφισβήτηση και καταδεικνύει τις σωματικές ικανότητες των αρχαίων
Αθηναίων είναι το ότι, μετά ακριβώς την μάχη του Μαραθώνα, σύσσωμο το πολεμικό
τμήμα επέστρεψε με σύντονη πορεία στην Αθήνα, προλαβαίνοντας τον περσικό στόλο, για
αποφυγή εχθρικής απόβασης στα μετόπισθεν. Μόνο ένας καλά γυμνασμένος στρατός θα
μπορούσε να πετύχει αυτό που κατόρθωσαν οι Αθηναίοι εκείνη την ημέρα. Ο
Αριστοφάνης δεν είχε καμία αμφιβολία ότι οι ήρωες του Μαραθώνα, μέσω της αττικής
εκπαίδευσης στα γυμνάσια και στις παλαίστρες έγιναν οι άνδρες με το υγιές στήθος, το
ωραίο χρώμα, τους μεγάλους ώμους και τη μικρή γλώσσα.50
Τα Εφηβεία Για τους νέους άνδρες στην αρχαία Ελλάδα, υπήρχε πάντοτε
υποχρεωτική εκπαίδευση στη χρήση των όπλων και πολεμικών τεχνών σε όλες τις αρχαίες
πόλεις που ήταν σε συνεχή σύγκρουση αναμεταξύ τους.51 Το αθηναϊκό Εφηβείο
εμφανίζεται να αποτέλεσε το θεμελιώδες μοντέλο για την ίδρυση αντιστοίχων ιδρυμάτων
και σε άλλες αρχαίες πόλεις.52 Η σημαντικότερη πηγή αναφορικά με την λειτουργία του
αττικού Εφηβείου αποτελεί το κείμενο Αθηναίων Πολιτεία,53 του Αριστοτέλη.
Ο θεσμός των Εφηβείων, ο οποίος καθιερώθηκε στην Αθήνα, μετά τη μάχη της
Χαιρώνειας (338 π. Χ.), με κύρια μαθήματα τη στρατιωτική εκπαίδευση και τη
γυμναστική, αποτέλεσε θεμελιώδες εκπαιδευτικό πλάνο για την πολεμική προετοιμασία
των Αθηναίων νέων.54 Ο χαρακτήρας του αθηναϊκού Εφηβείου είχε πολλές ομοιότητες με
το σπαρτιατικό και το κρητικό σύστημα. Στην Σπάρτη, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και
48
Ηρόδοτος: Ιστορία, 6.112.
49
Ενδεικτικά: Howe, W.W. & Wells, J.: A Commentary on Herodotus. Oxford, 1982, p. 112.
50
Αριστοφάνης: Νεφέλαι, 1002-1004.
51
Albanidis, Evangelos: “The Ephebia in the Ancient Hellenic World and its Role in the Making of
Masculinity”. European Sports History Review, 2 (2000), pp. 4-23, 5.
52
Albanidis: “Ephebia”, p. 5.
53
Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 42.
54
7
στην Κρήτη, η εκπαίδευση των εφήβων αποτελούσε κύρια υποχρέωση της πολιτείας, ενώ
τα περιεχόμενα της εκπαίδευσης δεν είχαν καθαρά μορφωτικό χαρακτήρα.55
Σε αυτό το σημείο κρίνεται σκόπιμο να σχολιαστεί ότι οι γραπτές μαρτυρίες για την
εφαρμογή του θεσμού ξεκινούν από το 334 π.Χ.,56 μία εποχή που ο Φίλιππος ο Β΄ της
Μακεδονίας επέβαλλε την Μακεδονική Ηγεμονία, θέτοντας έτσι ένα τέρμα στο θεσμό της
ανεξάρτητης πόλης-κράτους.57 Συνεπώς, εφαρμόστηκε αλλά και εξελίχτηκε ένας θεσμός
με σκοπό τη διαφύλαξη των συνόρων μίας πόλης, της οποίας η ανεξαρτησία είχε πλέον
απολεσθεί.
Εντούτοις, καθίσταται ιδιαίτερα επιτακτικό να εξεταστεί η στρατιωτική προπαίδευση
και εκπαίδευση των νέων πριν από την θεσμοθέτηση του εφηβείου, όπως αναφέρεται από
τον Αριστοτέλη. Ο Henri Jeanmaire (1939) εξέφρασε την υπόθεση ότι ο θεσμός της
εφηβείας και ο εφηβικός όρκος είναι πολύ προγενέστερος της καταγραφής του Αριστοτέλη
στο έργο του Αθηναίων Πολιτεία, ενώ τοποθετήθηκε ότι η εφηβεία αποτέλεσε μία
«διαβατήρια τελετή, η οποία έλαβε την τελική της μορφή στη διάρκεια του
Πελοποννησιακού Πολέμου»,58 αναφερόμενος στην καταγραφή του Θουκυδίδη περί
ύπαρξης των περιπόλων, τμημάτων αναγνωρίσεως, αλαφρά εξοπλισμένων, τα οποία
αποτελούντο από νέους Αθηναίους, τα οποία φύλασσαν τα σύνορα της Αθήνας και
αναλάμβαναν αποστολές επιτήρησης, αναγνώρισης ή και φύλαξης περιοχών.59 Στα
προηγούμενα προστίθεται και η πληροφορία από τους Νόμους του Πλάτωνα, όπου γίνεται
αναφορά στους αγρονόμους, τμήματα με παρόμοια σύνθεση και ακριβώς τις ίδιες
αποστολές με τις περιπόλους.60 Μεταγενέστερα ο Αισχίνης ανέφερε περήφανα ότι
υπηρέτησε ως μέλος περιπόλου στην εφηβική του ηλικία, περί το 370 π.Χ.61 Αν και δεν
δίδονται ακριβή στοιχεία για τα προαναφερθέντα τμήματα, των οποίων η δράση είχε
σημαντικές ομοιότητες με τις σπαρτιατικές κρυπτίες,62 εντούτοις η παράλληλη δράση των
55
56
IG II2, 478.
57
Marrou: Ιστορία, σελ. 236.
58
Jeanmaire, Henri: Couroi et Courètes, Lille et Paris, 1939. p. 139.
59
Θουκυδίδης, Ιστορίαι, VIII, 92,2.
60
Πλάτων, Νόμοι, VI, 760b-c. Στο εν λόγω κείμενο αναφέρεται σε νέους άνδρες, με ηλικία από 25 έως 30
ετών, με διετή υποχρέωση φύλαξης των συνόρων.
61
Αισχίνης, Περί της παραπρεσβείας, 167-168. «ἐκ παίδων μὲν γὰρ ἀπαλλαγεὶς περίπολος τῆς χώρας ταύτης
ἐγενόμην δύ' ἔτη, καὶ τούτων ὑμῖν τοὺς συνεφήβους καὶ τοὺς ἄρχοντας ἡμῶν μάρτυρας παρέξομαι».
Δεδομένου ότι ο Αισχίνης γεννήθηκε το 389 π. Χ., υπηρέτησε ως περίπολος από το 373 έως 371 π.Χ.,
περίπου σαράντα χρόνια πριν τον νόμο του Επικράτη περί εφηβείας. Η αναφορά δε στους συνέφηβους είναι
χαρακτηριστική.
62
Vidal-Naquet, Pierre (1968): «Le chasseur noir et l'origine de l'éphébie athénienne». Annales. Économies,
Sociétés, Civilisations. 23, (5),. pp. 947-964, 948. Περί των κρυπτιών και των αποστολών που αναλάμβαναν,
ενδιαφέροντα αναγνώσματα είναι τα: Jeanmaire, Henri (1913): “La cryptie lacédémonienne”, Revue des
8
δύο κραταιών πόλεων-κρατών της κλασικής εποχής, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο της
ύπαρξης τμημάτων, τα οποία είχαν αποστολές αναγνωρίσεων, επιτήρησης και φύλαξης
περιοχών και αποτελούντο από έφηβους. Ένα πρώιμο συμπέρασμα από στρατιωτικής
άποψης είναι ότι οι δύο θεσμοί (περίπολο και κρυπτεία) στόχευαν στην πρακτική
εφαρμογή της ατομικής τακτικής εκπαίδευσης του μαχητή (επιβίωση, παρατήρηση,
βασικές αρχές οργάνωσης μάχης, πορείες, απόκρυψη, φύλαξη κρισίμων σημείων-
περιοχών, κ.α.). Με την ολοκλήρωση αυτής της υποχρέωσης, ο οπλίτης-πολίτης πλέον θα
μπορούσε να εισέλθει ομαλά στη συλλογική τακτική μονάδων μάχης (σχηματισμοί μάχης,
τακτικές κινήσεις), αφού είχε εφαρμόσει στην πράξη την ατομική του εκπαίδευση.
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης του Αττικού εφηβείου είναι αμφιλεγόμενη.63 Αν και
έχουν εκφραστεί απόψεις, κατά τις οποίες ο θεσμός αυτός θεωρείται προγενέστερος,64 η
επικρατέστερη άποψη είναι ότι εμφανίστηκε μεταξύ του 337 και 335 π. Χ.65 Επρόκειτο για
έναν θεσμό (στα πρώτα χρόνια εφαρμογής του) παρόμοιο με την σημερινή στρατιωτική
θητεία,66 του οποίου την εκπαίδευση παρακολουθούσαν οι νέοι, μεταξύ 18 και 20 ετών.67
Κατά το πρώτο έτος της εκπαίδευσης, οι Έφηβοι έμεναν στον Πειραιά (Μουνιχία και την
Ακτή), όπου λάμβαναν γυμναστική και στρατιωτική εκπαίδευση.68 Κατά δε το δεύτερο
λάμβαναν όπλα, συμμετείχαν σε ασκήσεις στο ύπαιθρο και φρουρούσαν τα σύνορα της
Αττικής.69 Η πανοπλία των εφήβων καθώς και όλα τα έξοδα της εκπαίδευσής τους
πληρωνόταν από την πόλη,70 ενώ η απονομή αυτής της πανοπλίας γινόταν σε ειδική
δημόσια τελετή, παρουσία των αρχηγών της πόλης,71 όπου και δινόταν ο σχετικός
εφηβικός όρκος.72
Η σωματική αγωγή και οι αθλητικοί αγώνες κατείχαν κυρίαρχη θέση στο
πρόγραμμα εκπαίδευσης.73 Δάσκαλοι ή παιδευτές των εφηβείων ήταν ο παιδοτρίβης, ο
οπλομάχος, ο ακοντιστής και ο καταπελταφέτης,74 γεγονός που καταδεικνύει την άμεση
σχέση στρατιωτικής εκπαίδευσης και φυσικής αγωγής. Υπάρχουν επιγραφές, όπου γίνεται
études grecques, 26, pp. 121-150. Ross, Brandon D. (2012) "Krypteia: A Form of Ancient Guerrilla
Warfare," Grand Valley Journal of History, 1, (2), Article 4.
63
Marrou, Henri-Irénée: Ιστορία της εκπαιδεύσεως κατά την αρχαιότητα, Αθήνα, 1961, σελ. 163.
64
Γιαννικόπουλος, Αναστάσιος: «Πότε άρχισε ο θεσμός της εφηβείας», Αρχαιολογία, 35, (1990), 64-73.
65
Marrou: Ιστορία, σελ. 163, 168. Πρβλ. Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 222.
66
Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 223, Πρβλ. Παυλίνης, Ευάγγελος: Ιστορία της Γυμναστικής, Αθήνα, 1927, σελ.
274.
67
68
69
Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 42. Πρβλ. Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 223.
70
71
Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 42.1.
72
73
Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 223.
74
Μουρατίδης: Ιστορία, σελ. 154. Πρβλ. Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 224.
9
λόγος για σωματική άσκηση των εφήβων σε διάφορους αγώνες δρόμου,75

λαμπαδηδρομίας,76 βαριά αγωνίσματα (πάλη, πυγμαχία, παγκράτιο),77 κωπηλασίας78 και
ιππασίας.79 Ο στρατιωτικός χαρακτήρας του Αττικού εφηβείου κατά τον 4ο αιώνα π. Χ.
ήταν ο επικρατέστερος, όχι όμως και ο μόνος.80 Το εφηβείο αποτελούσε επίσης και ένα
είδος πολιτικής προάσκησης και μιας ηθικής και θρησκευτικής προπαρασκευής.81 Η
ιδιαίτερη σημασία που δινόταν στη σωματική άσκηση υποδηλώνεται και από το γεγονός
ότι εκτός από τους δασκάλους της οπλασκίας που προαναφέρθηκαν, ο λαός της Αθήνας
εξέλεγε για τη σωματική άσκηση των εφήβων και δύο «παιδοτρίβες».82
Ακόμη μία ένδειξη του στρατιωτικού χαρακτήρα του Αττικού εφηβείου είναι η
συχνή αναφορά στις επιγραφές στρατιωτικών της Αθήνας, οι οποίοι είχαν πιθανόν
επόπτευαν την εκπαίδευση των εφήβων. Βαθμοί, όπως στρατηγοί,83 συνστρεμματάρχαι84,
πολέμαρχος,85 ταξίαρχος του επί αλκής86εμφανίζονται καταγεγραμμένοι μαζί με τους
αξιωματούχους του εφηβείου και όχι ξεχωριστά, όπως οι πολιτικοί άρχοντες της πόλης,
γεγονός που σημαίνει ότι είτε είχαν ενεργή συμμετοχή στην εκπαίδευση των εφήβων, είτε
αποτελούσαν επιτροπή που εξέταζε την εκπαίδευση των εφήβων. Η εκτεταμένη έρευνα
του Fordyce W. Mitchel περί των τιτλούχων και αξιωματούχων που συμμετείχαν στο
θεσμό της Εφηβείας υποστηρίζει αυτή την άποψη.87
Ο θεσμός της εφηβείας έλαβε πανελλήνιες διαστάσεις, καθώς συναντάται και σε
άλλες πόλεις του ελληνικού κόσμου.88 Εφηβεία ιδρύθηκαν συνολικά σε 124 πόλεις, τόσο
της ελληνικής ενδοχώρας, όπως τους Δελφούς,89 στο Άργος και στις Μυκήνες,90 καθώς
και στην Επίδαυρο,91 όσο στην περιοχή της Θράκης,92 όπως στη Σηστό,93 Οδησσό,94
75
IG II2, 1008, 1028, 1030.
76
IG II2, 1006.
77
IG II2, 956-962, 964.
78
IG II2, 1001.
79
IG II2, 1040, 1042, 1043.
80
81
Marrou: Ιστορία, σελ. 164. Πρβλ. Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 223.
82
Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 42.3.
83
IG II2, 2130 και 2208.
84
IG II2, 2208. Συνστρεμματάρχαι ήταν στρατιωτικοί διοικητές των συνστρεμμάτων (1024 άνδρες). Βλ.
Ασκληπιόδοτος, Τακτικά, 6.3 περί της στρατιωτικής οργάνωσης του αθηναϊκού στρατού της ρωμαϊκής
εποχής. Επίσης, Φλάβιος Αρριανός, Τακτικά, 14.5.
85
IG II2, 2130 και 2208.
86
IG II2, 2067.
87
Mitchel, Fordyce W.: “The Cadet Colonels of the Ephebic Corps”, Transaction and Proceedings of the
American Philological Association, 92 (1961), 347-357.
88
Αλμπανίδης: Ιστορία, σελ. 224- 229.
89
90
IG 4.597, 4.606.
91
IG 4.1432.
10
Διονυσσούπολη,95 Φιλιππούπολη,96 Θάσο,97 Πέρινθο98 και αλλού, στην Μικρά Ασία, στον
Εύξεινο Πόντο και στην Ιταλική Χερσόνησο.99 Το σπουδαιότερο εύρημα που σχετίζεται
άμεσα με το θεσμό της εφηβείας είναι ο εφηβαρχικός νόμος της Αμφίπολης (23-22
π.Χ.).100 Σύμφωνα με τον νόμο και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την μελέτη
του, ο θεσμός της εφηβείας στην Αμφίπολη υπηρετούσε στρατιωτικούς σκοπούς,
χρησιμοποιούσε ως μέσο τις σωματικές ασκήσεις και απουσιάζει κάθε ένδειξη για άλλου
είδους εκπαίδευση πλην της στρατιωτικής και αθλητικής.101 Το προαναφερθέν
συνδυάζεται με τα ευρήματα του Nigel Crowther, σύμφωνα με τον οποίον σε διάφορα
εφηβεία διεξαγόταν, μεταξύ άλλων, διαγωνισμοί ευεξίας, ευταξίας και φιλοπονίας, εκ των
οποίων η ευταξία είναι περισσότερο στρατιωτικής φύσης και αναφερόταν στην πειθαρχία
τω, στρατιωτών.102
Παρόλο που η προέλευση του εφηβείου ξεκινά από την Αθήνα, ως θεσμός
διαδόθηκε σε όλον τον τότε πολιτισμένο κόσμο. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι,
παρά την εξάπλωση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, την κατάργηση των τοπικών
στρατευμάτων και την καθιέρωση της Pax Augusta, κατά την οποία οι ρωμαϊκές λεγεώνες
ασφάλιζαν όλη την αυτοκρατορία, οι νεαροί έφηβοι εξακολουθούσαν να εκπαιδεύονται
στα κατά τόπους εφηβεία.103 Ο θεσμός της εφηβείας, εξαπλωμένος από την Μασσαλία έως
και την Βαβυλώνα, είχε ως σκοπό τη δημιουργία ενεργών πολιτών, μορφωμένων,
διαπνεόμενων από οικουμενικό πνεύμα, πειθαρχημένων (στους νόμους και τους άρχοντες),
δυνατούς και γυμνασμένους.104 Το εφηβείο, με τον στρατιωτικό του χαρακτήρα,
92
Albanidis Evangelos (1998). “Athletics in Thrace during the hellenistic and roman periods”, 1 The
International Journal of the History of Sport, 15, 163-172. p. 164.
93
Dumont, Α. and Homolle, Th.: Melanges d'archeologie et d'epigraphie, Paris, 1892. 11 c (7)
94
I.G.B. I, 390.
95
Krauss, J.: 'Die Inschriften von Sestos und der Thrakischen Chersones', in Inschriften griechischer Staedte
aus Kleinasien“, Band 19 (Bonn, 1980.)
96
I.G.B. IV, 2193.
97
Albanidis:. “Thrace”, p. 164.
98
Albanidis: “Thrace”, p. 164.
99
Περισσότερα για την εξάπλωση των Εφηβείων: Albanidis: “Thrace”, pp.163-172 και Albanidis, Evangelos.
“The Ephebia in the Ancient Hellenic World and its Role in the Making of Masculinity”. European Sports
History Review, 2 (2000), 4-23.
100
Λαζαρίδη, Καλλιόπη: Το γυμνάσιο της Αμφίπολης, στα: Πρακτικά Αρχαιολογικού Συνεδρίου- Πόλις και
Χώρα στην αρχαία Μακεδονία και Θράκη, Θεσσαλονίκη, 1990, σελ. 241-259. Πρβλ. Αλμπανίδης: Ιστορία,
σελ. 228.
101
102
Crowther, Nigel: Athletika. Studies on the Olympic Games and Greek Athletics. Weidmann (ed.), 2004, pp.
333-334.
103
Albanidis; “Ephebia”, p.17.
104
Albanidis, “Ephebia”, p. 17.
11
λειτούργησε ως δίαυλος μέσω του οποίου οι παλαιές ηρωικές αξίες μπορούσαν να

διοχετευτούν στους νέους των ύστερων χρονικών περιόδων.105
Το τελευταίο ιστορικό τεκμήριο περί εφηβείων, το οποίο χρονολογείται στο 323
μ.Χ. και βρέθηκε στην Οξύρυγχο της Αιγύπτου, γίνεται λόγος για αναφορά περί μίας
επερχόμενης γυμναστικής επίδειξης.106Αυτό καταδεικνύει ότι, οπουδήποτε υπήρχαν
έφηβοι, υπήρχε φυσική αγωγή.107
Μακεδονία Από τη συγκέντρωση και επεξεργασία των γραμματειακών πηγών, των

επιγραφικών και νομισματικών δεδομένων, στηρίζεται η πεποίθηση ότι η άθληση
αποτελούσε σημαντικό κομμάτι του πολιτιστικού βίου της Μακεδονίας ιδιαίτερα κατά
τους ελληνιστικούς και αυτοκρατορικούς χρόνους.108 Η ανασκαφική δραστηριότητα στην
περιοχή της Μακεδονίας είχε ως αποτέλεσμα να έλθουν στο φως δύο μοναδικά επιγραφικά
κείμενα που προσφέρουν. πλήθος πληροφοριών για τον τρόπο διοίκησης και οργάνωσης
του αρχαιοελληνικού γυμνασίου αλλά και για τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα του θεσμού της
εφηβείας. Πρόκειται για τον γυμνασιαρχικό νόμο της Βέροιας109 και τον εφηβαρχικό νόμο
της Αμφίπολης.110 Έτσι επιβεβαιώνεται ότι οι ελληνικοί αθλητικοί θεσμοί της
γυμνασιαρχίας και της εφηβείας υιοθετήθηκαν από τις μακεδονικές πόλεις111 και ότι το
γυμνάσιο αποτελούσε και στην περιοχή αυτή ένα βασικό ίδρυμα το οποίο συνέβαλλε
105
Albanidis, “Ephebia” p. 18.
106
Grenfel, Bernard Pyne and Hunt, Arthur Surridge, Oxyrhynchus Papyri, Vol.1, 42, pp. 87-89.
107
108
Αλμπανίδης, Ευάγγελος, Αναστασίου, Αθανάσιος, Σχοινάς, Κων/νος & Μουρατίδης, Ιωάννης: «Οι
αθλητικοί αγώνες της Μακεδονίας», Μακεδονικά, 37 (2008), σελ. 1-20, σελ. 3.
109
J. M. R. Cormack, «The Gymnasiarchic Law of Beroea», Αρχαία Μακεδονία 2. Ανακοινώσεις κατά το
Β'Διεθνές Συμπόσιο, Θεσσαλονίκη 19-24 Αυγούστου 1973, Θεσσαλονίκη, Ι.Μ.Χ.Α., 1977, σσ. 139-150. W.
Decker, «Ο νόμος των γυμνασιαρχών στην αρχαία Ελλάδα», «Ηθική στα Σπορ», Πρακτικά 2ου Συνεδρίου
Αθλητικού Δικαίου, Αθήνα 1993, σσ. 47-52.
110
Λαζαρίδη, Καλλιόπη: «Το γυμνάσιο της Αμφίπολης. Πόλις και χώρα στην αρχαία Μακεδονία και
Θράκη», ΠΑΕ (1990) 241-259 Λαζαρίδη, Καλλιόπη: «Το γυμνάσιο της αρχαίας Αμφίπολης», ΑΕΜΘ Ι
(1987) 313-319.
111
Ενδεικτικά για τον θεσμό της εφηβείας βλ. για Καλίνδοια: Μ. Β. Hatzopoulos- Loukopoulou, Recherches
sur les marches orientales des Téménîdes [Μελετήματα 11], Αθήνα 1992· Στυβερρα: F. Papazoglou, «Les
stèles éphèbiques de Styberra», Chiron 18 (1988) 232-270 Για Βέροια: Bullépigr (1914), αρ. 358· Bullépigr
(1973), αρ. 273. Για Έδεσσα: J. M. R. Cormack, «Inscriptions from Macedonia», BSA 58 (1963) 9-22. Για
Θάσο: Ch. Dunant - J. Pouilloux, Recherches sur l'histoire et les cultes de Thasos, IL De 196 avant J.-C.
jusqu'à la fin de Γ Antiquité, Paris 1958, σ. 261. Ενδεικτικά για την εδραίωση του θεσμού της
γυμνασιαρχίας: Θεσσαλονίκη: IG Χ2,1,4. IG Χ2,1,241. IG Χ2,1,135' Σίρρις: Μ. Δήμιτσας, Η Μακεδονία εν
λίθοις φθεγγομένοις και μνημείοις σωζομένοις, Αθήναι 1896, σσ. 811,812. Λητή: BSA 23 (1918-1919) 72-81,
αρ. 7· Θάσος: IG XII, 458 και 459· Αμφίπολη: ΠΑΕ (1982) 46-47, Έργο (1985) 17· Βέροια: Δ-Μακεδονία,
63-64.
12
ουσιαστικά στη σωματική άσκηση των εφήβων, τη στρατιωτική τους προετοιμασία, την
κοινωνικοποίηση και τη γενικότερη εκπαίδευση τους.112
Σύμφωνα δε με τον Miller, ο Μέγας Αλέξανδρος, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας
του στα βάθη της Ασίας, πέρα από τις καθαρά πολεμικές επιχειρήσεις, διεξήγαγε και
πολιτιστικές επιχειρήσεις, μέρος των οποίων ήταν και η διοργάνωση αγώνων στα βάθη της
Ασίας, με πιθανότερο σκοπό την ψυχαγωγία των στρατιωτών του.113
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική Περίοδος- Ρωμαίοι

Οι Ρωμαίοι, λαμβάνοντας την σκυτάλη της αθλητικής παιδείας από τους Έλληνες,
συνέχισαν την σωματική αγωγή για στρατιωτικούς σκοπούς. Από την εποχή της
κατάλυσης της βασιλείας, άρχισε και το αιματηρό θέαμα των μονομαχιών, που τους
πρώτους αιώνες χρησιμοποιούνταν μόνο για στρατιωτικούς (στρατιωτική εκγύμναση) και
θρησκευτικούς σκοπούς.114 Είναι σημαντικό να τονισθεί, ότι οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν
την άσκηση του σώματος περισσότερο για στρατιωτική προετοιμασία και για
ψυχαγωγία,115 ενώ οι Έλληνες στόχευαν στην εν γένει παιδεία του πολίτη. Η αντίληψη για
τον καλό στρατιώτη οδήγησε τη Ρώμη στη διαφορετική οργάνωση των χώρων γύμνασης
και στη χρησιμοποίηση ειδικών τέτοιων, προκειμένου να γυμνασθούν σωστά οι νέοι. Έτσι,
το κλασικό ελληνικό γυμνάσιο στη Ρώμη ήταν ένα τεράστιο στρατόπεδο (Campus
Martius), ενώ ο ποταμός Τίβερης ήταν ένας χώρος άσκησης για κολύμπι, μονομαχίες και
άλλα επινοήματα (στρατιωτικών) παιχνιδιών.116
Η ρωμαϊκή παιδεία είχε ως γνώμονα τη χρήση της σωματικής αγωγής και του
αθλητισμού στην υπηρεσία της στρατιωτικής προετοιμασίας. Η ρωμαλεότητα του
Ρωμαίου πολίτη με τα αστραφτερά ρούχα και τον βαρύ οπλισμό έπρεπε να συνοδεύεται
από ένα μυαλό έξυπνο, πρακτικό, επιδέξιο στο να κυβερνάει τους λαούς, να εντυπωσιάζει
στη σύγκλητο, να γνωρίζει καλά τους νόμους και τις συνήθειες των λαών, να είναι
μεγαλόψυχος και παράλληλα σκληρός.117
112
Για τη συμβολή του γυμνασίου στη γενικότερη αγωγή βλέπε: Κ. Μπουραζέλης, «Ελληνιστικό Γυμνάσιο
και Πνευματική Αγωγή», Πρακτικά Συνεδρίου «Ελληνικά Ιστορικά Εκπαιδευτήρια στη Μεσόγειο», Χίος 2002,
σσ. 38-47* Α. Mehl, «Erziehung zum Hellenen - Erziehung zum Weltbürger. Bemerkungen zum Gymnasion
im hellenistischen Osten», Nikephoros 5 (1992) 60-72. Αλμπανίδης, Ιστορία, σσ. 215-229.
113
Miller, Stephen: Ancient Greek Athletic, Yale University Press, New York, 2004, pp. 196-199. Ειδικότερα,
στην σελίδα 196-197 υπάρχει κατάλογος πόλεων της Ασίας, στις οποίες διοργανώθηκαν αθλητικοί και
μουσικοί αγώνες.
114
Γιάτσης: Ιστορία, σελ. 47.
115
116
117
13
Η στρατιωτική εκπαίδευση των Ρωμαίων σκόπευε να εισάγει τους νέους στον

κοινοβιακό τρόπο ζωής του στρατοπέδου, στην απόκτηση καλής φυσικής κατάστασης και
στον άριστο χειρισμό του οπλισμού. Οι πρώτες σημαντικές ασκήσεις ήταν οι πορείες, που
αποσκοπούσαν στις μεγάλες μετακινήσεις των ρωμαϊκών λεγεώνων στα πέρατα της
αυτοκρατορίας, και η κολύμβηση, η οποία ήταν αναγκαία για τις περιπτώσεις των
ναυαγίων και των ναυμαχιών στη Μεσόγειο.118
Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν και τα εφηβεία, τα οποία, όπως προαναφέρθηκε,
συνέχισαν την λειτουργία τους και κατά την ρωμαϊκή περίοδο. Πλούσιοι νέοι από όλη την
αυτοκρατορία πήγαιναν για να φοιτήσουν στα εφηβεία των Αθηνών.119 Ο θεσμός της
εφηβείας, με τα αναγνωρίσιμα πλέον στοιχεία της αρχαϊκής περιόδου, αποτέλεσαν, όχι
μόνο μία διαβατήρια τελετή των νέων στην ενηλικίωση, αλλά εξελίχθηκαν σε ένα
σύστημα ανώτερης εκπαίδευσης,120 το οποίο αποσκοπούσε και στην αφομοίωση των
πολιτών της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας υπό την ελληνική παιδεία.121
Βυζαντινοί χρόνοι
Αναντίρρητα, κάθε αναφορά στη βυζαντινή αυτοκρατορία, αφορά τη ρωμαϊκή
αυτοκρατορία, η οποία άρχισε να εγκολπώνεται τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό.122
Ενδεικτικό αυτής της αλληλεπίδρασης, αλλά και της συνέχειας, αποτελεί το γεγονός ότι οι
πολίτες του Βυζαντίου θεωρούσαν ότι ο χώρος που ζούσαν ήταν τμήμα της ρωμαϊκής
αυτοκρατορίας και αποκαλούνταν «Ρωμαίοι». 123
Η Βυζαντινή περίοδος ξεκινά, εάν είναι εφικτό να υπάρξει ένα συμβατικό χρονικό
όριο και σύμφωνα με την κρατούσα σήμερα άποψη, το 324 μ.Χ., μετά δηλαδή την
ενθρόνιση του Μεγάλου Κωνσταντίνου του Χλωρού, ο οποίος, με την επικράτησή του,
ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας των Ρωμαίων και έκανε πρωτεύουσα την
Κωνσταντινούπολη (11 Μαΐου 330μ.Χ.).124 Στα χρόνια του διαπιστώνονται οι πρώτες
μεταρρυθμίσεις στο στρατό, που είχε τα χαρακτηριστικά του ρωμαϊκού στρατού και
118
119
Albanidis, Evaggelos, Fernando García Romero, and Onoufrios Pavlogiannis. "The Joint Participation of
Greeks and" Barbarians" in Athletic Activities during the Hellenistic and Roman Times." Nikephoros:
Zeitschrift für Sport und Kultur im Altertum 19 (2006), 187-226.
120
121
122
Αναστασίου, Αθανάσιος, Μάστορα, Ιωάννα & Διαμαντης, Ευάγγελος: «Η Φυσική Αγωγή στο Στρατό του
Βυζαντίου», Αθλητική Ιστορία και Φιλοσοφία, 4,(2010), 100- 115, 100.
123
Σχετικά με τις αλληλοεπιδράσεις και τον ελληνορωμαϊκό δυϊσμό βλπ: Παπούλιας, Βασίλειος: «Το τέλος
της αρχαιότητας και η αρχή του Μεσαίωνα στην Νοτιοανατολική Ευρώπη», 9 Βυζαντινά Σύμμεικτα B 1994,
σσ. 249-250, 259.
124
Χριστοφιλοπούλου, Αικατερίνη: Βυζαντινή Ιστορία Α’ 324-610, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 20κ.εξ, σσ. 138-
140, σημ.1. Αλμπανίδης, Ευάγγελος: Ιστορία, σ. 303.
14
αφορούν, μεταξύ άλλων, στην αύξηση της στρατιωτικής δύναμης με τη συγκρότηση του
σώματος των auxilia palatine.125 Σημαντική τομή εκ μέρους του Κωνσταντίνου, όσον
αφορά τη δομή του στρατού, ήταν η δημιουργία μιας δύναμης κρούσης που διοικούταν
από ανώτερους αξιωματικούς, τους magistri, δίδοντας ταυτόχρονα αρμοδιότητες σε
ανώτατους διοικητές, τον magister peditum για το πεζικό και τον magister equitum για το
ιππικό.126 Γίνεται σαφές ότι επρόκειτο για μια κίνηση που είχε σαν σκοπό να αποφευχθεί η
συγκέντρωση στρατιωτικής δύναμης σε ένα και μοναδικό διοικητή. 127 Συμπερασματικά,
δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ιστορία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είναι κατά βάση
η ιστορία του ρωμαϊκού στρατού, ενώ μια εξίσου σημαντική αλήθεια είναι ότι το
στρατιωτικό οργανωτικό πλαίσιο της ρωμαϊκής κληρονομιάς 128 αποτέλεσε το εφαλτήριο
για την ανάδειξη του Βυζαντίου ως κληρονόμο και συνεχιστή της ρωμαϊκής στρατιωτικής
παράδοσης.129
Στα χίλια περίπου χρόνια της παρουσίας της αυτοκρατορίας, μέχρι και τον
τελευταίο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ’, η βυζαντινή ή μεσαιωνική ανατολική ρωμαϊκή
αυτοκρατορία ζούσε υπό τους ήχους των πολεμικών τυμπάνων.130 Έπρεπε λοιπόν η
στρατιωτική δύναμη, του Βυζαντίου, να βρίσκεται σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας
και υπεροχής των στρατιωτικών δυνάμεων, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις
επεκτατικές διαθέσεις των φύλων της ευρύτερης περιοχής καθώς και των περσικών και
αραβικών φύλων131. Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος εκ μέρους της κεντρικής εξουσίας,
όσον αφορά το αξιόμαχο του στρατεύματος, αποτελεί το γεγονός ότι ένα σημαντικό μέρος
των κρατικών εσόδων αποδίδονταν προκειμένου να καλυφθούν οι στρατιωτικές
δαπάνες.132
Οι Βυζαντινοί ήταν άνθρωποι πρακτικοί και με μεγάλη εμπειρία στην συστηματικά
οργανωμένη αντιμετώπιση και επίλυση των πρακτικών ζητημάτων της καθημερινότητας.
Για κάθε δραστηριότητα του καθημερινού βίου, είχαν συνταχθεί πρακτικά εγχειρίδια, που
με μια σειρά συμβουλών καθοδηγούσαν όσους αγνοούσαν κάποια δραστηριότητα. Έτσι,
125
Jones, Arnold Hugh Martin: Later Roman Empire, 284-602, Oxford 1964, v.I, p. 98.
126
Αναστασίου κ.α.: «Η Φυσική Αγωγή στο Στρατό του Βυζαντίου», 101.
127
Southern, Pat & Dixon, Karen Ramsey: Late Roman Army, London 1996, p. 57.
128
Παπούλια, B.: «Το τέλος της αρχαιότητας και η αρχή του Μεσαίωνα στην Νοτιοανατολική Ευρώπη», 9Β
Βυζαντινά Σύμμεικτα 1994, σσ. 243-244.
129
Καραγιαννόπουλος, Ιωάννης: Ιστορία Πρωίμου Βυζαντινής Περιόδου, Θεσσαλονίκη 1995, τ.Α’, σ. 621.
Haldon, John: Οι πόλεμοι του Βυζαντίου, μτφρ. Ν. Πρωτονοτάριος, Αθήνα 2004, σ. 12.
130
131
Καρδαράς, Γ.: «Η Πολεμική Τέχνη των Πρώιμων Σλάβων (ΣΤ’-Ζ’ ΑΙ.)», 18 Βυζαντινά Σύμμεικτα (2008),
σ. 185. Ειδικότερα βλπ: Waldmüller, Lothar: Die ersten Begegnungen der Slawen mit dem Christentum und
den christlichen Völkern vom 6. bis 8. Jahrhundert. Die Slawen zwischen Byzanz und Abendland, Amsterdam
(1976), pp. 31-59, 104-111, 123-180.
132
15
όσον αφορά τους αγρότες υπήρχαν τα «Γεωπονικά», για τους ιατρούς η «Ιατροσοφία», ενώ
για τα στρατιωτικά σώματα και τους στρατιωτικούς, τα «Στρατηγικά» και τα «Τακτικά».133
Όσον αφορά τα τελευταία, είχαν καταγεγραμμένες μια σειρά από συμβουλές στρατιωτικής
εκπαίδευσης και τακτικής, σε συνδυασμό με θεωρητικές αναλύσεις περί πολεμικών
επιχειρήσεων. Από αυτά αντλούνται με ασφάλεια οι σημαντικότερες ιστορικές
πληροφορίες για την φυσική αγωγή των στρατιωτών, ατομικά, και των στρατιωτικών
τμημάτων γενικότερα.134
Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός στον Βυζαντινό Στρατό μέχρι το 1204 μ.Χ.
Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος του
καθημερινού προγράμματος εκπαίδευσης των ρωμαϊκών στρατιωτικών σωμάτων.135 Κατά
τους βυζαντινούς χρόνους, το σύνολο των δραστηριοτήτων και των ασκήσεων είχε ως
αντικειμενικό σκοπό, αφενός την ψυχαγωγία και, αφετέρου, τη βελτίωση των δεξιοτήτων
κάποιων ειδικών κοινωνικών ομάδων.136 Κατά τη διάρκεια διαφόρων εορταστικών
εκδηλώσεων και θρησκευτικών τελετών μεταξύ άλλων αθλητικών δραστηριοτήτων
υπήρχαν αγώνες αθλημάτων πολεμικής φύσης, όπως τοξοβολίας, ξιφασκίας και πάλης. 137
Σημαντικό είναι, ότι στα ακριτικά έπη αναφέρονται οι «ακρίτες» να συναγωνίζονται στην
πάλη, το «λιθάρισμα» (ρίψη πέτρας), το τρέξιμο και τη μονομαχία με ράβδους.138 Ο δε
μυθικός ήρωας Βασίλειος Διγενής- Ακρίτας υπερτερούσε των αντιπάλων του σε όλα τα
αγωνίσματα.139 Έτσι λοιπόν, ο πρώτος σκοπός εκπληρωνόταν με τις δραστηριότητες
παιδιάς και διασκέδασης, ενώ ο δεύτερος με δραστηριότητες και ασκήσεις, που συνέβαλαν
στη βελτίωση της υγείας και της σωματικής ευεξίας καθώς και στην ανάδειξη των
στρατιωτικών ικανοτήτων και αρετών του κάθε στρατιώτη.140 Από την ιδέα της
στρατιωτικής και ψυχαγωγικής άθλησης δεν εξαιρέθηκαν ούτε και οι αυτοκράτορες.
Πολλοί από αυτούς υπήρξαν αθλητές στο αγώνισμα της αρματοδρομίας (Θεόφιλος,
Μιχαήλ Γ΄) και σε άλλα αγωνίσματα (Βασίλειος Α΄, Τσιμισκής, Ρωμανός Β΄κ.α.). 141
133
134
Κεκαυμένος, Κατακαλών: Στρατηγικόν μτφρ. Δημ. Τσουγκαράκης, Αθήνα 1996.
135
Kaimakamis, Vasilios, Anastasiou, Athanasios, Douka, S.: “The main features of the development of the
gymnastic horse from the Roman times to humanistic period”, Studies in Physical Culture & Tourism XIV
(2007), 47-51, p 48.
136
137
138
139
Κουκουλές, Φαίδων: Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός, τομ. ΙΙΙ, Αθήνα, 1949-1952, σελ. 114-115.
140
141
16
Το 10ο αι. μ.Χ., έλαβε χώρα μια σειρά αλλαγών, που αφορούσαν τα δεδομένα του
βυζαντινού στρατού. Πρόκειται για επανεξέταση της στρατολογίας πολιτών με σκοπό να
αυξηθεί ο αριθμός των στρατευσίμων, επαναπροσδιορισμό των στόχων κατά τη μάχη και
του επιθετικού και αμυντικού εξοπλισμού.142 Εν πολλοίς, επιτελέσθηκε μια προσπάθεια
αναβάθμισης στο ρόλο που θα έπαιζαν οι δυνάμεις του πεζικού στις επιχειρήσεις. Η
στρατιωτική αναδιοργάνωση με αιχμή του δόρατος το πεζικό και η βαρύτητα που δόθηκε
σε αυτό για την έκβαση των επιχειρήσεων, φάνηκε και από την τοποθέτηση αρμόδιου
στρατηγού για το συγκεκριμένο σώμα.143 Ο στρατηγός του πεζικού αποκαλούταν
οπλιτάρχης και ήταν υπεύθυνος για την εκπαίδευση των τμημάτων, την ικανότητα των
στρατιωτών να εφαρμόσουν τις τακτικές του ένοπλου αγώνα και, τέλος, τον πειθαρχικό
έλεγχο.144
Τα έργα με την επωνυμία, «Τακτικά», που έγραψαν οι αυτοκράτορες Μαυρίκιος
(582-602) και ο Λέων Στ’, ο Σοφός (886-912), το «Περί παραδρομῆς πολέμου» του
στρατηλάτη και βασιλέα Νικηφόρου Φωκά (963-969) και το έργο με τον τίτλο
«Στρατηγικόν» του εμπειρότατου στρατηγού Κεκαυμένου του 11ου αιώνα
διαπραγματευόταν καθαρά στρατιωτικά ζητήματα. Οι λόγοι συγγραφής των παραπάνω
έργων ήταν, αφενός, να τονίσουν τη σπουδαιότητα της στρατηγικής επιστήμης, αφετέρου
δε, να επισημάνουν ότι η παραμέληση της οδηγεί σε μείωση της πολεμικής ικανότητας και
ετοιμότητας του στρατεύματος, σε υστέρηση ή ακόμη και έλλειψη της σωματικής ευεξίας
των στρατευσίμων και σε περιορισμό της κατάρτισης των στρατηγών. 145 Ειδικότερα, τα
προαναφερθέντα στρατιωτικά εγχειρίδια παρουσίαζαν, μεταξύ άλλων, μεθόδους για την
αποκατάσταση της καταπτώσεως του ηθικού και των διαλυτικών τάσεων που
επικρατούσαν στα στρατιωτικά σώματα σε περίοδο επιχειρήσεων.146
Κατά τους πρώιμους χρόνους ο αυτοκρατορικός στρατός συγκροτούνταν από τον
εγχώριο πληθυσμό και ιδιαίτερα κάποιων περιοχών που ξεχώριζαν για τις πολεμικές τους
ικανότητες και αρετές καθώς και από αλλοεθνείς μισθοφόρους.147 Αργότερα κύρια
δεξαμενή στρατολόγησης στρατιωτικών δυνάμεων του Βυζαντίου ήταν τα Θέματα και
συγκροτούνταν από τον εθνικό στρατό, ο οποίος περιελάβανε το θεματικό στρατό, τους
142
143
144
145
146
Μιχαηλίδου-Νουάρου, Γεώργιος: Ο δίκαιος πόλεμος κατά τα τακτικά του Λέοντος του Σοφού, Ανάτυπον
τυπογραφείο Κλεισιούνη Αθήνα 1961.
147
Χριστοφιλοπούλου, Αικατερίνη: Βυζαντινή Ιστορία Α’ 324-610, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 355.
17
ακρίτες (limitanei) και τους καστροφύλακες.148 Η σύνθεση του στρατεύματος αυτού,

αφορούσε ένα πολυάριθμο σώμα, με μοναδικά κριτήρια ένταξης για στρατολόγηση την
κοινωνική θέση και το θρήσκευμα. Δηλαδή, οι στρατολογημένοι έπρεπε να ήταν
ελεύθεροι πολίτες και όχι δούλοι, και να ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί.149 Είναι προφανές,
ότι για αυτό το πολυπληθές σώμα, που αν και είχε ολιγάριθμους γυμνασμένους
στρατιωτικούς ευγενούς καταγωγής, απαρτιζόταν και από απλούς φτωχούς και
αγύμναστους κάτοικους της παραμεθορίου, η εκγύμναση των οποίων θεωρούνταν
επιβεβλημένη. Τα θεματικά στρατεύματα,150 ακόμη και όταν δεν διεξήγαγαν πολεμικές
επιχειρήσεις, ασκούνταν στα όπλα με ταυτόχρονη εκγύμναση σε αγωνίσματα,
επιδεικνύοντας έτσι την ανδρεία τους151.
Στρατιωτικές ασκήσεις και επιδείξεις. Το εκπαιδευτικό πλαίσιο, μεταξύ άλλων,

προέβλεπε πραγματοποίηση επιδείξεων στον ιππόδρομο, η σφοδρότητα των οποίων ήταν
τέτοια, ώστε να προκαλούνται τραυματισμοί, με αποτέλεσμα να προκαλούνται αρνητικά
συναισθήματα στους θεατές, οι οποίοι εγκατέλειπαν το χώρο και επέστρεφαν στα σπίτια
τους.152 Σύμφωνα με τον ιστοριογράφο της εποχής του Ιουστινιανού, Προκόπιο, ο οποίος
κατέγραψε τις μάχες του στρατηγού Βελισάριου στην Ιταλία, την Αφρική και την Ασία, οι
στρατιωτικές ασκήσεις αυτές ήταν απαραίτητες, ώστε οι στρατιώτες να είναι ικανοί να
επιχειρούν με πλήρη φόρτο μάχης.153 Είναι γεγονός ότι ο στρατός του Βυζαντίου δεν
έφερε πολυτελή όπλα154 και η πολεμική εξάρτηση ήταν ένα ιδιαίτερο βαρύ φορτίο για τον
πολεμιστή, αποτελούμενο από σιδερένια ασπίδα, περικεφαλαία, θώρακα και κνημίδες
μέχρι το γόνατο. Ο εξοπλισμός του αποτελούταν από βέλη στην δεξιά πλευρά, το ξίφος
στα αριστερά, το δε δόρυ ανηρτημένο και στους ώμους έφερε την ασπίδα.155 Εκτός των
148
Λουγγής, Τηλέμαχος: «Δοκίμιο για την Κοινωνική Εξέλιξη στη Διάρκεια των Λεγομένων Σκοτεινών
Αιώνων», Βυζαντινά Σύμμεικτα 6 (1985), σ. 193.
149
150
Κουντουρά-Γαλάκη, Ελεωνόρα: «Κοινωνικές ανακατατάξεις και στρατός», Βυζαντινά Σύμμεικτα 6 (1985),
σ. 131.
151
Σπυριδάκη, Γ. Κ., Μέγα, Γ. Α., Πετρόπουλου, Δ. Α.: Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια (Εκλογαί), τ.Α’
Ακαδημία Αθηνών, Εν Αθήναις 1962, ια. Σχετικά με το βυζαντινό στρατό και την προέλευσή του βλέπε:
Κανελλόπουλος, Νικόλαος: «Η βυζαντινή πολεμική τακτική εναντίων των Φράγκων κατά τον 13 ο αιώνα και
η μάχη του Tagliacozzo», Βυζαντινά Σύμμεικτα 19 (2009), σ. 69. Ειδικότερα για την προέλευση του στρατού,
Κορδώσης, Μιχαήλ: «Η κατάκτηση της νότιας Ελλάδας από τους Φράγκους. Ιστορικά και τοπογραφικά
προβλήματα», Ιστορικογεωγραφικά 1 (1986), σ. 167.
152
153
Procopius, De Bell Persico I 1.12.20-1.13.25, Bibliothica Scriptorium Graecorum et Romanorum, Lipsiae
1963.
154
Μαυρικίου, Στρατηγικόν Λόγος Πρώτος κεφ. Β’
155
Procopius De Bell Persico I 1.12.20-1.13.25 ed. J. Haury, Bibliothica Scriptorium Graecorum et
Romanorum, Lipsiae 1963. Γενικότερα για τον οπλισμό του Βυζαντινού στρατού βλπ: Λέοντος, Τακτικά
18
παραπάνω, τα στρατιωτικά σώματα ήταν υποχρεωμένα να επισκευάζουν τείχη, να

συγκεντρώνουν λιθάρια, να συμβάλλουν στο χειρισμό και χρήση βαρέων πολιορκητικών
μηχανών, όπως λιθοβόλων κριών, βαλλιστρών, ελεπόλεων, πολεμικών «χελωνών»,
κλιμάκων, καθώς επίσης να συμμετέχουν στην εκσκαφή τεραστίων αμυντικών
οχυρωματικών έργων.156
Η άθληση του Βυζαντινού Στρατού κατά την Ύστερη περίοδο (1204-1453)

Γενικά, για την ύστερη περίοδο, μεταφέρεται η εικόνα ότι οι Βυζαντινοί (έστω και
σε θεωρητικό επίπεδο) αναγνώριζαν την αξία της στρατιωτικής εκπαίδευσης. Ο λόγιος
Νικηφόρος Χούμνος αναφέρει σε επιστολή του ότι ο στρατηγός πρέπει να δίδει ιδιαίτερη
σημασία και να επιμελείται της εκπαιδεύσεως των στρατιωτών, καθώς, εάν την αμελήσει,
το αρνητικό αποτέλεσμα θα ανακύψει στη μάχη.157 Και ο καρδινάλιος Βησσαρίων, σε
επιστολή του προς τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ (1448-1453), αποδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στη
στρατιωτική εκπαίδευση, πρακτική και θεωρητική.158 Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για
οργανωμένη στρατιωτική εκπαίδευση και εξάσκηση υπό μορφή γυμνασίων, υπάρχουν
βιβλιογραφικά ικανοποιητικές πληροφορίες για τρείς δραστηριότητες που θεωρούντο ως
βασικές μέθοδοι εξάσκησης, ατομικής και συλλογικής, των στρατιωτών (κατά σειρά
σπουδαιότητας): α) το «τζυκάνιον» β) οι κονταρομαχίες και γ) το κυνήγι.159
Το «τζυκάνιον». Το «τζυκάνιον» ήταν ένα ομαδικό άθλημα με άλογα, για το οποίο

υπάρχουν πληροφορίες ότι αποτελούσε μορφή στρατιωτικής εκπαίδευσης. Αντιστοιχεί στο
σημερινό άθλημα «πόλο επί ίππου». Διεξαγόταν σε κατάλληλο χώρο (το
«τζυκανιστήριον») από δύο έφιππες ομάδες, κάθε μία από τις οποίες προσπαθούσε με
χρήση μπαστουνιών να θέσει μια μπάλα στο τέρμα της άλλης. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές
μεταξύ της βυζαντινής αριστοκρατίας και από τη φύση του αποτελούσε άθλημα που
συνδεόταν με τους έφιππους πολεμιστές.160
Διάταξις Ε’, ΣΤ’. Καλομενόπουλος, Νικόλαος: Η στρατιωτική οργάνωσις της ελληνικής αυτοκρατορίας του
Βυζαντίου, Αθήνα 1937, σσ. 126-145.
156
Καλομενόπουλος, Νικόλαος: Η στρατιωτική οργάνωσις της ελληνικής αυτοκρατορίας του Βυζαντίου,
Αθήνα 1937, σσ. 126-145. Πρβλ. Αναστασίου κ.α.: «Η Φυσική Αγωγή στο Στρατό του Βυζαντίου», 101.
157
Κανελλόπουλος, Νικόλαος: «Περί της Στρατιωτικής Εκγύμνασης και Εκπαίδευσης στο Βυζάντιο κατά την
Ύστερη Περίοδο (1204-1453)», Βυζαντινά Σύμμεικτα, 22 (2012), 157-171, σελ. 160.
158
Κανελλόπουλος: «Εκγύμνασης», σελ. 160.
159
Κανελλόπουλος: «Εκγύμνασης, σελ. 160.
160
19
Σύμφωνα με τον Λέοντα τον Διάκονο, το τζυκάνιο το εισήγαγε στα ιππικά

αγωνίσματα ο Ιωάννης Τσιμισκής (969-976 μ. Χ.).161 Η πληροφορία αυτή, όμως, δεν
φαίνεται να ευσταθεί, λόγω του ότι ο Βασίλειος ο Α΄, (867-886 μ. Χ.) πολύ νωρίτερα από
τον Τσιμισκή, φέρεται να ήταν ικανός αθλητής του τζυκανίου.162 Το πιθανότερο είναι το
τζυκάνιο να μεταφέρθηκε στο Βυζάντιο από τους Άραβες μεταξύ 8ου και 9ου αιώνα μ. Χ.163
Η συμμετοχή των αυτοκρατόρων και των ευγενών στρατιωτικών στο άθλημα αυτό,
οφειλόταν κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι, αφενός, ο κάθε παίκτης έπρεπε να έχει δικό
του άλογο,164 κάτι το οποίο απαιτούσε ένα χρηματικό υπόβαθρο και αφετέρου, στο ότι ο
αυτοκράτορας, ως αρχηγός του στρατού ήθελε να επιβληθεί με την παρουσία του σε ένα
τέτοιο άθλημα στους νεαρούς ευγενείς.165
Οι κονταρομαχίες. Διοργάνωση κονταρομαχιών μνημονεύεται για πρώτη φορά στο

Βυζάντιο την περίοδο του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού (1143-1180).166 Τα είδη τον
κονταρομαχιών του Βυζαντίου ήταν η τζιόστρα (joute) και ο τορνεμές (tornement).167 Στη
τζιόστρα λάμβανε χώρα μονομαχία δύο αντρών, ενώ ο τορνεμές διεξαγόταν με δύο
αντίπαλες ομάδες.168
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι οι κονταρομαχίες δεν αποτελούσαν παρά ένα είδος
αθλήματος με σχεδόν αποκλειστικό σκοπό την αναψυχή και την επίδειξη των ικανοτήτων
των αριστοκρατών.169. Το συμπέρασμα αυτό στηρίζεται στο γεγονός ότι σπάνια τα
μεσαιωνικά στρατεύματα εμπλέκονταν σε κατά μέτωπο σύγκρουση και, όταν αυτό
συνέβαινε, οι τακτικές στις οποίες είχαν εξασκηθεί οι ιππείς εφαρμόζονταν ελάχιστα έως
καθόλου στο πραγματικό πεδίο της μάχης.170 Εντούτοις, δεν μπορούσαν οι κονταρομαχίες
να αποσυνδεθούν πλήρως από την πραγματική μάχη, διότι προσέφεραν εξάσκηση στην
ιππασία με πλήρη εξοπλισμό, είτε ατομικά είτε ομαδικά, και ειδικά στη δεύτερη
περίπτωση, όταν η κονταρομαχία εξελισσόταν σε σύγκρουση σώμα με σώμα, ενδεχομένως
αντικατόπτριζε αρκετά ρεαλιστικά τις πραγματικές συνθήκες. Η αναντιστοιχία της
τακτικής που εφαρμοζόταν στην κονταρομαχία με την τακτική στην πραγματική μάχη δεν
161
Bryer, A.: “Byzantinae games”, History Today, 7, (1967), 453-459, 456.
162
Γεννέσιος, 89-90. Πρβλ. Γιάτσης: Ιστορία, σελ. 163.
163
164
165
166
Κουκουλές, Φαίδων: Αγώνες, αγωνίσματα και αθλητικά παίγνια κατά τους βυζαντινούς χρόνους, ΕΕΒΣ
13 (1937), 65-122.
167
168
169
170
Gilmor: Practical Chivalry, 16-20. Πρβλ. Κανελλόπουλος: «Εκγύμνασης», σελ. 163.
20
αναιρεί το γεγονός ότι η πρώτη αποτελούσε αξιόλογη μορφή άσκησης ίππων και
αναβατών.171
Είναι ενδιαφέρον ότι η διάδοση του υπόψη αθλήματος δεν υπήρξε ιδιαίτερα
δημοφιλής στην ελληνική ενδοχώρα, καθόσον εισήχθηκε από τους Φράγκους κατακτητές
της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.172 Εντούτοις, ακόμη και μετά την απελευθέρωση της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Φράγκους, οι κονταρομαχίες και αντίστοιχα ιπποτικά
αγωνίσματα υπήρξαν ιδιαίτερα προσφιλή μεταξύ των ευγενών και των μελών των
αυτοκρατορικών οικογενειών, μιας και θα ήταν αυτοί οι οποίοι επρόκειτο να ηγηθούν του
στρατού σε μελλοντικούς πολέμους.173
Το κυνήγι. Το κυνήγι, εκτός από μορφή αναψυχής και διασκέδασης, αποτελούσε

άριστη ευκαιρία για σωματική άσκηση καθώς και εξάσκηση στην ιππασία και τη χρήση
των όπλων. Οι πηγές κατ’ επανάληψη αναφέρονται σε συμμετοχή των αυτοκρατόρων στο
κυνήγι, ενώ, κατά τον πόλεμο με τους Βούλγαρους, το 1254-1256, ο Θεόδωρος Β΄
χρησιμοποίησε τους επαγγελματίες κυνηγούς ως «ερασιτέχνες» στρατιώτες για να αυξήσει
την αριθμητική ισχύ του στρατεύματός του.174
Η απουσία, όμως, συστηματικής και αποτελεσματικής εκπαίδευσης των
στρατευμάτων κατά την ύστερη περίοδο, δεν δημιούργησε τις απαιτούμενες συνθήκες για
την καλλιέργεια πνεύματος συναδελφικότητας175 και πειθαρχίας στις τάξεις των
βυζαντινών πολεμιστών,176 γεγονός το οποίο σε συνδυασμό με τη ρευστή πολιτική
κατάσταση και τη διασπασμένη βυζαντινή διοίκηση συχνά συνέτειναν στην αποτυχία στο
πεδίο της μάχης.177 Ειδικότερα, οι όποιες προσπάθειες για αναδιοργάνωση του βυζαντινού
στρατεύματος και αποτελεσματική εκπαίδευση προσέκρουσαν στην αριθμητική του
ανεπάρκεια, ιδιαίτερα έναντι της οθωμανικής πλημμυρίδας, στη δεινή οικονομική
κατάσταση, στις έριδες και τις εμφύλιες διαμάχες του 14ου και 15ου αιώνα, με
αποτέλεσμα να καταδικαστούν σε αποτυχία.
171
172
Anastasiou, Athanasios, Albanidis, Evangellos, Papadopoulos, Panagiotis & Athanasiou Tilemachos:
“Knightly Tournaments and other sporting activities in Greece during the Middle Ages”. European Studies in
Sports History, 6 (2013), pp. 7-19, 18.
173
Anastasiou et al. “Tournaments”, p. 12. Πρβλ. Μουρατίδης, Ιστορία, σ. 410.
174
175
Oikonomidès, Νikolaos: «A propos des armées des premiers Paléologues et des compagnies des soldats»,
Travaux et Mémoires du Centre de Recherche d'Histoire et Civilisation de Byzance 8 (1981) 353-371, p. 355
176
177
21
Η ειρηνοποιός διάσταση του αθλητισμού στην αρχαιότητα

Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, ο αθλητισμός από την προϊστορική εποχή ακόμη
ήταν στενά συνδεδεμένος και με την πολεμική προπαρασκευή των πόλεων-κρατών και,
αργότερα, των αυτοκρατοριών. Εν τούτοις, ο αθλητισμός από την αρχαιότητα θεωρείται
και ως μέσο για την προαγωγή της συμφιλίωσης μεταξύ των φύλων κοινής καταγωγής.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι αναφορές στα ομηρικά έπη περί των επικήδειων αγώνων,
καταδεικνύουν ότι σκοπός των αγώνων αυτών, εκτός από την τιμή για τον νεκρό, ήταν η
ομόνοια και η συμφιλίωση των Αχαιών. Χαρακτηριστικό είναι το κομμάτι της αφήγησης,
όπου ο Αχιλλέας, κατά τη διάρκεια των επικήδειων αγώνων του Πατρόκλου, ανακήρυξε
νικητή στο άθλημα του ακοντισμού τον Αγαμέμνονα, εξομαλύνοντας έτσι την διαμάχη
τους, η οποία ξεκίνησε από την αρχή του έπους.178 Θέλοντας ο Όμηρος να καταδείξει
αυτήν καθαυτή τη συμφιλιωτική και ειρηνοποιό δύναμη των επικήδειων αγώνων, έθεσε το
τέλος της επικής διαμάχης των δύο αντρών με το πέρας των επικήδειων αγώνων του
Πατρόκλου, όπου το μίσος και η οργή έδωσαν τη θέση τους στο σεβασμό και την
αναγνώριση.179 Έτσι, γίνεται αντιληπτό ότι οι αγώνες, εκτός από επίδειξη δύναμης και
επιδεξιότητας, ήταν μία καλή ευκαιρία για τους αντιμαχόμενους Έλληνες να
συμφιλιωθούν και να ξεχάσουν τις διαφορές τους.180
Αν και υπήρχε μια συνεχής αντιπαλότητα μεταξύ των ελληνικών πόλεων της
ιστορικής περιόδου της αρχαιότητας,181 ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και των
άλλων Ιερών Αγώνων (Ίσθμια, Νέμεα, Πύθια), αποτελούσαν μια καλή ευκαιρία
προκειμένου οι διάφορες ελληνικές πόλεις να αποκτήσουν καλές σχέσεις μεταξύ τους.182
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι, παρόλο που το πρόγραμμα των Ολυμπιακών αθλημάτων της
αρχαιότητας ήταν κατά κύριο λόγο πολεμικής φύσεως,183 με το πένταθλο ως το
«πολεμικώτατον»,184 η Ολυμπία θεωρούταν κέντρο ενότητας και φιλίας όλων των
Ελλήνων.185 Στο παραπάνω προστίθεται και η άποψη της Reid, σύμφωνα με την οποία, για
τους Έλληνες της αρχαιότητας «τα Ολύμπια ως κοινές εκδηλώσεις, ήταν πιο σημαντικά
178
Ιλιάδα, 23, 890-895. Περισσότερα, βλ. Postlethwaite, Norman: «Agamemnon Best of Spearmen»,
Phoenix,49, (1995), pp. 95-113. Μουρατίδης, Ιωάννης: Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία. Θέματα
Φιλοσοφίας Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Θεσσαλονίκη, 2009, σελ. 321. Μουρατίδης: Ιστορία, σελ. 105.
179
Μουρατίδης: Εισαγωγή, σελ. 322.
180
Μουρατίδης: Ιστορία, σελ. 117-118.
181
Θουκυδίδης, Ιστορίαι, 1.12 (Loeb).
182
Λυσίας, ΧΧΧΙΙΙ Ολυμπιακός Λόγος, 520-521. Επίσης, Ισοκράτης, Πανηγυρικός, 49.43.
183
Φιλόστρατος, Γυμναστικός, 43. Η αναφορά «μελέτην ποιούμενοι πολεμικὰ μὲν γυμναστικῶν͵ γυμναστικὰ δὲ
πολεμικῶν ἔργα» αποτελεί κύριο ενδεικτικό στοιχείο της σύνδεσης του αθλητισμού με την προς πόλεμο
προετοιμασία των αρχαίων Ελλήνων.
184
185
Δεσποτόπουλος, Κωνσταντίνος: «Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες ως στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού»,
ΙΟΑ, (1994), 23-31, σελ. 25.
22
από τους συνεχείς πολέμους των πόλεων-κρατών».186 Η ίδια ερευνήτρια ανέλυσε τις αιτίες
για ειρηνική συνύπαρξη αθλητών από αντιμαχόμενες πόλεις-κράτη, εκφράζοντας την
άποψη ότι «η ικανότητα των αρχαίων Ελλήνων να συναγωνίζονται ειρηνικά ακόμη και με
τους εχθρούς τους, πιθανόν να έχει ρίζες βαθύτερες ακόμη κι από τη θρησκεία· την
μακραίωνη ελληνική παράδοση της ξενίας ή φιλοξενίας».187 Σύμφωνα με αυτή την
παράδοση, η οποία ήταν μια άγραφη συμφωνία μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων,
ξεπερνιόταν ανθρώπινες παρορμήσεις, όπως ο φόβος και η εχθρότητα, με αποτέλεσμα να
δοθεί χώρος να ριζώσουν η φιλία και η αδελφοσύνη μεταξύ των ανθρώπων.188
Σε αυτό το σημείο θα αποτελούσε σημαντική παράλειψη να μην γίνει μία αναφορά
και σε μελέτες, οι οποίες εκπονήθηκαν στις τελευταίες δεκαετίες και στηλιτεύουν
κοινωνιολογικά και φιλοσοφικά την σύνδεση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων με την
προαγωγή της ειρήνης. Συγκεκριμένα, σημαντικοί ερευνητές, όπως ο Crowther,189 ο
Gouldner,190 οι Finley & Pleket,191 ο Kidd,192 κ.α. παρουσιάζουν τα αρχαία Ολύμπια, αλλά
και τους λοιπούς Ιερούς Αγώνες, υπό το πολιτικό πρίσμα της υπεροχής των κρατών-
πόλεων μέσω των Πανελληνίων Αγώνων, ενώ αποδομούν την έννοια της Ολυμπιακής
Εκεχειρίας, ως γενικής κατάπαυσης των εχθροπραξιών, όπως υποστήριζε ο Ισοκράτης.193
Εν πολλοίς, o Crowther, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «καμία Ολυμπιάδα της
αρχαιότητας δεν σταμάτησε ποτέ έναν πόλεμο». 194 O Golden στην έρευνά του για τους
αγώνες της αρχαίας Ελλάδος διαπίστωσε ότι «δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι οι πόλεμοι
σταματούσαν για τις εορτές των Ολυμπιών και δεν υπάρχει κάποια αξιόπιστη κλασική
πηγή που να αναφέρει ότι σταματούσαν». 195 Και, πράγματι, ο σκοπός της Ολυμπιακής
Εκεχειρίας αφορούσε κυρίως την ασφαλή διέλευση των προσκυνητών στη διάρκεια του
ταξιδιού τους για τη συμμετοχή στις εορταστικές, λατρευτικές και αθλητικές εκδηλώσεις
186
Reid, Heather L.: “Olympic Sports and its Lessons for Peace”, Journal of the Philosophy of Sport, 33
(2006), 205-214, p.208.
187
Reid: “Sports”, p. 209.
188
Reid: “Sports”, p. 209.
189
Crowther, Nigel: Sports in Ancient Times. Praeger Publishers, (CT) , 2007, p.56.
190
Gouldner, Alvin: Enter Plato: Classical Greece and the Origins of Social Theory. Basic Books, 1966.
191
Finley, M.I. & Pleket, H.W.: The Olympic Games: The First Thousand Years. Chatto & Windus, 1976.
192
Kidd, Bruce: “The myth of the ancient Games”, 4 Sport in Society 16 (2013), 416-424.
193
Ισοκράτης, Πανηγυρικός, 43 (Loeb) «Τῶν τοίνυν τὰς πανηγύρεις καταστησάντων δικαίως ἐπαινουμένων ὅτι
τοιοῦτον ἔθος ἡμῖν παρέδοσαν ὥστε σπεισαμένους καὶ τὰς ἔχθρας τὰς ἐνεστηκυίας διαλυσαμένους συνελθεῖν
εἰς ταὐτόν, καὶ μετὰ ταῦτ᾽ εὐχὰς καὶ θυσίας κοινὰς ποιησαμένους ἀναμνησθῆναι μὲν τῆς συγγενείας τῆς πρὸς
ἀλλήλους ὑπαρχούσης, εὐμενεστέρως δ᾽ εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον διατεθῆναι πρὸς ἡμᾶς αὐτούς, καὶ τάς τε
παλαιὰς ξενίας ἀνανεώσασθαι καὶ καινὰς ἑτέρας ποιήσασθαι»
194
Crowther, Nigel: “Sports, nationalism and peace in ancient Greece”, 4 Peace Review, 11 (1999), 585-589,
p. 586.
195
Golden, Mark: “War and Peace in the Ancient and Modern Olympics”. Greece & Rome, 58 (2011), 1-13,
6.
23
των Ολυμπίων.196 Η παράθεση του Crowther επεκτείνεται με την άποψη ότι «ο οπλίτης
δρόμος, ως το τελευταίο αγώνισμα των Ολυμπίων ήταν μία υπόμνηση ότι η ανακωχή
τελείωσε».197
Ο Plekket αναφέροντας τις ιδιότητες του αθλητή των Ολυμπίων, τις συγκρίνει με
αυτές του οπλίτη-πολίτη, καταδεικνύοντας ότι ακόμη και αυτή η ιδεολογία των αθλητών
που μετείχαν στους Ιερούς Αγώνες τις αρχαιότητας, ελάχιστα διέφερε από αυτή των
πολεμιστών, κάτι που από την φύση του δεν προάγει ειρηνικά ιδεώδη.198 Ακόμη και η
επιλογή της τοποθεσίας της Ολυμπίας για την τέλεση των Ολύμπιων, η οποία, σύμφωνα με
τον μύθο, αποτέλεσε το πεδίο μάχης μεταξύ των θεοτήτων για επικράτηση, αποτελεί
αντικείμενο απορίας για την τελική επιλογή ως χώρο συμφιλίωσης των Ελλήνων.199
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η έννοια αυτή καθαυτή των Ολυμπιακών Αγώνων,
ειδικότερα στη νεώτερη ιστορία μετά την αναβίωσή τους το 1896, συνδέθηκε με την
προσπάθεια των λαών για παγκόσμια ειρήνη, κάτι που θα παρουσιαστεί παρακάτω.
Η προώθηση της ειρηνοποιού διάστασης του αθλητισμού στη σύγχρονη ιστορία

Ήδη τον Νοέμβριο του 1896, ο Pierre de Coubertin, σε άρθρο του στο Century
Magazine δήλωσε την αισιοδοξία του ότι οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες είχαν την
δυναμική για συνεισφορά στην «παγκόσμια ειρήνη». 200 Δεδομένου ότι ο Coubertin από το
1883 ακόμη συμμετείχε στις περίφημες Unions de la Paix (Συντεχνίες της Ειρήνης) του Le
Play στο Παρίσι,201 υπήρξε κοινωνός του οράματος της παγκόσμιας ειρήνης των λαών,
κάτι το οποίο προσωπικά ευελπιστούσε να προωθήσει με τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σημαντικές επιρροές σε αυτό το όραμα αποτέλεσαν οι επισκέψεις του σε Ηνωμένο
Βασίλειο και Η.Π.Α.,202 όπου η έννοια «Sports for Good» είχε τεθεί σε εφαρμογή από τα
μέσα του 19ου αιώνα.203 Οι απόψεις του Coubertin για τον αθλητισμό ως μέσο για την
προαγωγή της παγκόσμιας ειρήνης εμφανίζονται γλαφυρά στην ένατη στροφή της
περίφημης «Ωδής στον Αθλητισμό (Ode au Sport)». Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον
Coubertin, ο αθλητισμός, μέσω του ελεγχόμενου, οργανωμένου και αυτό-πειθαρχημένου
196
197
Crowther: “Sports”, p. 586.
198
Pleket, H.W.: “The Olympic Games in antiquity”, European Review, 12:3 (2004), 401-413, 408.
199
Burleson, Cindy: “The ancient Olympic Truce in modern day peacekeeping: revisiting Ekecheiria”, Sport
in Society, 15:6 (2012), 798-813, 800.
200
Gutmann, Allen: The Olympics: A History of the Modern Games, University of Illinois Press, 2002, p. 20.
201
Gutmann: The Olympics, p. 8.
202
Gutmann: The Olympics, p. 9.
203
Donelly, Peter: “From War Without Weapons to Sport for development and Peace: The Janus-face of
Sport”, 1 SAIS Review, 31 (2011), 65-76, p. 65-66.
24
περιβάλλοντος στο οποίο διεξάγεται, διδάσκει τον αλληλοσεβασμό στους αθλητές και
προάγει την ευγενή και ειρηνική άμιλλα, παρ’ όλες τις εθνικές διαφορές των
συμμετεχόντων.204
Βέβαια, ο ίδιος ο υπεύθυνος της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων γνώριζε ότι:
«το να ζητάς από τους λαούς να αγαπούν ο ένας τον άλλον είναι αφελές, να τους ζητάς να
σέβονται ο ένας τον άλλον δεν είναι ουτοπία αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση να γνωρίζει
ο ένας τον άλλον».205 Πίστευε, λοιπόν ότι ο αθλητισμός δεν αποτελεί μόνο το πιο
πρόσφορο, ταχύ και αποτελεσματικό μέσο διαμόρφωσης του ατόμου, αλλά και το πιο
άμεσο όχημα επικοινωνίας, κατανόησης και ειρήνευσης των ανθρώπων.206
Συνεκδοχικά, ο Coubertin προσπάθησε όχι μόνο να προωθήσει το όραμά του για τη
συνέχιση των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και να αναδείξει τον αθλητικό συναγωνισμό ως
ένα δυναμικό μέσο για την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης. Άλλωστε, τα σπορ
γενικότερα χρησίμευαν – και χρησιμεύουν ακόμη – ως συμβολικές αναπαραστάσεις ενός
μη βίαιου, μη στρατιωτικού ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών, μια συμβολική
αναπαράσταση του πολέμου.207 Βέβαια, ο αιώνας που ακολούθησε μετά τους Α΄
Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 έμελλε να είναι ο πιο αιματηρός στην
παγκόσμια Ιστορία.
Οι προσπάθειες για δημιουργία στρατιωτικών αθλητικών διοργανώσεων

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην νεώτερη Ιστορία, η ιδέα για φιλία και ομόνοια
μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων διαφορετικών κρατών εμφανίστηκε μετά τους
καταστροφικούς Παγκόσμιους Πολέμους του 20ου αιώνα.
Αν και ο 20ος αιώνας ξεκίνησε με ένα σημαντικό αθλητικό γεγονός, τους Β΄
Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι (1900), ως ένα αξιομνημόνευτο ορόσημο για ειρήνη
μεταξύ των λαών, η παρατεταμένη πολεμική περίοδος στην Ευρώπη μεταξύ του 1905 και
1913 (Βαλκανικοί Πόλεμοι και η κρίση σε Μαρόκο και Βοσνία), κατέληξε με την εμπλοκή
σχεδόν όλης της ανθρωπότητας το 1914 στον πόλεμο, πού έμελε να χαρακτηριστεί ως
«Μέγας (=Great)»208.
204
Coubertin, Pierre de: The Olympic Idea. Discourses and Essays, ed. by Carl-Diem-Institut, Cologne 1966,
p. 40.
205
Müller, Norbert (Ed.). Pierre de Coubertin. Olympism-Selected Writings. Lausane: IOC, 2000, p. 65.
206
Durantez, Conrado : «Pierre de Coubertin. O ανθρωπιστής». Πρακτικά 30ης Συνόδου Διεθνούς
Ολυμπιακής Ακαδημίας, 1996, σελ. 71-75.
207
Κουλούρη, Χριστίνα: Αθλητισμός και όψεις της αστικής κοινωνικότητας. Γυμναστικά και Αθλητικά
σωματεία 1870-1922. Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 1997, σελ. 119.
208
Heck, Sandra: «Modern Pentathlon and the First World War: When Athletes and Soldiers Met to Practice
Martial Manliness», The International Journal of the History of Sport, 28:3-4 (2011), 410-428, 418.
25
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν άφησε μόνο τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών

στα πεδία των μαχών, αλλά και ανυπολόγιστα νούμερα ζωντανών «θυμάτων», επιζώντων
της φρίκης του Πολέμου. Ο Terret, χαρακτηριστικά αναφέρει ότι μόνο για τον γαλλικό
στρατό, «υπήρξαν 3.000.000 τραυματίες, κατά κύριο λόγο από θραύσματα και λιγότερο
από απευθείας βολή τυφεκίου, περισσότεροι από 100.000 ακρωτηριασμένοι, 14.000
εντελώς παραμορφωμένοι (γνωστοί ως «πρόσωπα του πολέμου»)». 209 Δεδομένα τέτοιου
είδους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η φρίκη του παρελθόντος Πολέμου επρόκειτο να
επιδρά για πολύ καιρό ακόμη στο ψυχισμό των εθνών που συμμετείχαν.
Σε αντίθεση με την βεβιασμένη υπόθεση, ότι η περίοδος από το 1905, που
παρουσιάστηκε παραπάνω, έως και τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μία
τελματώδης περίοδος για τον αθλητισμό,210 σύμφωνα με έρευνες αποδείχθηκε ότι ο
αθλητισμός αποτέλεσε κύρια δραστηριότητα, τόσο για αυτούς που δεν πολέμησαν, όσο
και για αυτούς που υπηρετούσαν στην πρώτη γραμμή.211
Κατά τη διάρκεια του Πολέμου και ενώ σημειώθηκε η αύξηση της χρήσης νέων
τεχνολογικών μεθόδων για τη διεξαγωγή του (πολυβόλα, άρματα μάχης, αεροπλάνα,
χημικός πόλεμος, κτλ), παρόλα αυτά διαπιστώθηκε ότι η έλλειψη φυσικών ικανοτήτων
γινόταν εμφανής στο πεδίο της μάχης, με αποτέλεσμα η χρήση καλογυμνασμένων
αθλητών να αποτελεί τη βάση της στρατιωτικής επιτυχίας.212 Έτσι, λοιπόν οι
ενπεπλεγμένες στον Πόλεμο Ένοπλες Δυνάμεις κατέστησαν τον αθλητισμό ως το κεντρικό
συστατικό της στρατιωτικής ζωής.213 Το προαναφερθέν είχε, όμως, ήδη επισημανθεί από
τον ίδιο τον ιδρυτή των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, Βαρόνο Pierre de Coubertin, ο
οποίος είχε προτείνει ήδη από το 1913 την ευρεία ένταξη του αθλητισμού στο γαλλικό
στράτευμα, με σκοπό τη δημιουργία «στρατών αθλητών», οι οποίοι «επρόκειτο να είναι
πιο ανθρώπινοι, κατά τη διάρκεια της μάχης... ικανοί να αποδώσουν τα μέγιστα οπόταν τους
ζητηθεί... και όταν, τελικά, επέλθει η ειρήνη, να αφήσουν κατά μέρους τυχόν προσωπικές
διαφορές και εχθρότητες και τα αισθήματα μίσους που δημιουργήθηκαν αναμεταξύ τους».214
Ο ίδιος, μάλιστα, οραματίστηκε, στην ανάπαυλα της μάχης, οι αντιμαχόμενοι στρατοί να
209
Terret, Thierry: «American Sammys and French Poilus in the Great War: Sport, Masculinities and
Vulnerability», The International Journal of the History of Sport, 28:3-4 (2011), 351-371, 363.
210
Heck: “Pentathlon”, p. 418.
211
Ενδεικτικά: Tauber, Peter: Vom Schützengraben auf den grünen Rasen: Der Erste Weltkrieg und die
Entwicklung des Sports in Deutschland (Studien zur Geschichte des Sports, vol. 3). Berlin, Münster: Lit,
2008, s. 227.
212
Heck: “Pentathlon”, p. 418.
213
Wakefield, W.E.: Playing to Win: Sport and the American Military. 1898–1945. New York: State
University of New York Press, 1997, p. 7.
214
Coubertin, Pierre de : Essais de psychologie sportive. Lausanne: Payot, 1913. p. 263.
26
συναγωνίζονται σε αθλητικές αναμετρήσεις, προσπαθώντας κατά αυτόν τον τρόπο, να

αποδείξουν την αξία τους και την ανωτερότητά τους.215 Σε αυτό το σημείο, κρίνεται
σκόπιμο να σχολιαστεί ότι o Coubertin ήταν θαυμαστής του αρχαιοελληνικού κόσμου και,
προφανώς, είχε στο νου του τον ομηρικό πολεμιστή-αθλητή, ο οποίος προσπαθεί να
κερδίσει τη δόξα στα πεδία των μαχών και στους αθλητικούς αγώνες.216
Οδεύοντας προς την Ανακωχή του 1918. Θα αποφευχθεί στο σημείο αυτό να γίνει
ανασκόπηση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μιας και δεν ανήκει στους σκοπούς της
μελέτης. Εντούτοις, όμως, αναφέρεται ως σημαντική η είσοδος στον Πόλεμο των Η.Π.Α.
με το τμήμα της Αμερικανικής Εκστρατευτικής Δύναμης (American Expenditionary
Forces- A.Ε.F.), με Διοικητή τον Στρατηγό John J. Pershing (Εικόνα 1).217
Ο Pershing με το που αφίχθηκε στη Γαλλία, έκανε δύο κινήσεις μείζονος σημασίας,
θέλοντας να δώσει το στίγμα του. Αρχικά, γιόρτασε την 4η Ιουλίου το 1917 με μία
μεγαλειώδη παρέλαση στα Ηλύσια Πεδία, διαφημίζοντας με αυτό τον τρόπο την ποσότητα
και το αξιόμαχο των στρατευμάτων που διοικούσε και, δεύτερον, ενέκρινε την
ενσωμάτωση στο στράτευμα του ενός οργανισμού πολιτικού χαρακτήρα, το Y.M.C.A.
(Young Men’s Christian Association).218 Η αποστολή που δόθηκε στο Y.M.C.A.219 από
τον Pershing ήταν να συνεργαστούν στενά με το γαλλικό στρατό, προκειμένου να του
αναπτερωθεί το σπασμένο ηθικό, που προέκυψε από τις μακρόχρονες και επίπονες
πολεμικές επιχειρήσεις.220 Το Y.M.C.A., το οποίο μέχρι τότε είχε μία πολύχρονη εμπειρία
στην οργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων μαζικού αθλητισμού, εφήρμοσε προγράμματα
215
Coubertin, Pierre de.: Olympische Erinnerungen (German translation). Wiesbaden: Limpert, 1996. s. 221.
216
Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος Ι.: «Η Συνάφεια της Σωματικής Αγωγής με τη Στρατιωτική Προετοιμασία
στην Ελληνική Ιστορία μέχρι τον 20ο αιώνα. Μια Συνοπτική Ανασκόπηση», 1 Αθλητική Επιστήμη και
Ένοπλες Δυνάμεις, 2 (2014), 23-31, 23.
217
John Joseph "Black Jack" Pershing (13 Σεπτεμβρίου 1860 - 15 Ιουλίου 1948), Στρατηγός. Ήταν
αξιωματικός του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών, που οδήγησε τις αμερικανικές δυνάμεις στον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Pershing είναι το μόνο πρόσωπο που κατάφερε να προαχθεί εν ζωή, με την
υψηλότερη ιεραρχική βαθμίδα που έγινε ποτέ στο Στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτή του Στρατηγού
των Στρατιών (General of the Armies). www.arlingtoncemetery.net/johnjose.htm (Ημερομηνία ανάκτηση 4
Μαρτίου 2015).
218
Berliner, Brett A.: “’Chasing the Elusive Pill’: Y.M.C.A. Men, the Paris Baseball League and Making
Baseball French, 1919–1925”, The International Journal of the History of Sport, 28:13 (2011), 1772-1787, p.
1774.
219
Για την διοικητική εξάρτηση ενός πολιτικής φύσεως οργανισμού από το A.E.F., Y.M.C..A./Legal
Department: Handbook of American Y.M.C.A., A.E.F., Paris, 1918. Στο υπόψη εγχειρίδιο, περιγράφεται
αναλυτικά όλο το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου το A.E.F. είχε τη διοικητική ευθύνη των εργαζομένων
του Y.M.C.A. στη Γαλλία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η Γενική Διαταγή Νο. 57 (9 Μαΐου 1917), του
Υπουργού Πολέμου των Η.Π.Α., δια τηw οποίας το προσωπικό της Y.M.C.A. έχει την εμπιστοσύνη του
Προέδρου των Η.Π.Α. για τη συμβολή τους στην απασχόληση, εκπαίδευση και αναπτέρωση του ηθικού των
αμερικανικών στρατευμάτων και τίθεται πλέον υπό στρατιωτική διοίκηση.
220
Berliner: “Pill”, p. 1774.
27
σωματικής αγωγής και συνέβαλε στην διοργάνωση πρωταθλημάτων ομαδικών αθλημάτων

στη Γαλλία.221
Ο Pershing, με την κατάπαυση του πυρός και το επίσημο τέλος των εχθροπραξιών
του Μεγάλου Πολέμου στις 11 Νοεμβρίου 1918,222 κλήθηκε να αντιμετωπίσει θέματα,
όπως την ανάγκη των στρατευμένων για άμεση επιστροφή στις οικίες τους 223 και την
διπλωματική ατζέντα των αρχηγών των κρατών, που έμελε να διαμορφώσει τα νέα σύνορα
και τις διακρατικές σχέσεις της Ευρώπης. Ο 34χρονος Elwood Brown, αξιωματούχος της
Y.M.C.A., γνωστός για τις επιτυχημένες του διοργανώσεις ομαδικών αθλημάτων στη
Νοτιο-Ανατολική Ασία και Φιλιππίνες, τοποθετήθηκε στο Τμήμα Αθλητισμού της A.E.F.
και από τις 15 Οκτωβρίου 1918 πρότεινε στο Επιτελείο του A.E.F. πρόγραμμα
πρωταθλημάτων σε γαλλικό έδαφος, με σκοπό την απασχόληση των στρατευμένων με
υγιείς δραστηριότητες, σύσφιξη των σχέσεών τους και προώθηση του αθλητισμού για
όλους.224
Κατόπιν μελέτης του Επιτελείου του A.E.F. και του Y.M.C.A., προτάθηκε στον
Στρατηγό Pershing η οργάνωση και η διεξαγωγή αθλητικών αγώνων μεγάλης κλίμακας
στο στάδιο Colombes (στο οποίο διεξήχθηκαν τα αγωνίσματα στίβου των Β΄ Ολυμπιακών
Αγώνων το 1900).225
Σύμφωνα με την επιτελική μελέτη που κατατέθηκε, στόχος των Συμμαχικών
Δυνάμεων ήταν η οργάνωση ενός αθλητικού γεγονότος «ολυμπιακών» διαστάσεων, το
οποίο θα συγκέντρωνε της καλύτερους στρατευμένους αθλητές των Συμμαχικών
Δυνάμεων σε κάθε άθλημα, φιλοδοξώντας να αποτελέσει την μεγαλύτερη συνάθροιση
αθλητών υψηλού επιπέδου που έγινε ποτέ.226 Ο σκοπός για τον οποίο οργανώθηκαν οι
αγώνες αυτοί ήταν να έρθουν σε προσωπική επαφή όσο το δυνατόν περισσότεροι από τους
221
Για τις δραστηριότητες του Y.M.C.A. στη Γαλλία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν γραφεί αρκετά
κείμενα. Ενδεικτικά: Taft, W.H.(1922): Service with Fighting Men: An Account of the Work of the American
Young Men’s Christian Associations in the World War, Vol. II. New York: International Committee of
Young Men’s Christian Associations. Berliner, Brett A.: “’Chasing the Elusive Pill’: Y.M.C.A. Men, the
Paris Baseball League and Making Baseball French, 1919–1925”, The International Journal of the History of
Sport, 28:13, 1772-1787. Terret, Thierry. ‘‘Teaching the World to Play’’: The Crusade of American
Y.M.C.A. Educators in France and the Foyers du Soldat (1914–1922)’. In: Sport and Education in History:
Proceedings of the 8th ISHPES Congress, eds G. Gori and T. Terret, 71–119. Sankt Augustin: Academia
Verlag, 2005.
222
Poulle, Yvonne. "La France à l'heure allemande". Bibliothèque de l'école des chartes. 157 (2) (1999): 493–
502, 495.
223
Terret, Thierry: “The Military “Olympics” of 1919. Sport, Diplomacy and Sport Politics in the Aftermath
of World War One”, 2 Journal of Olympic History, 14, (2006), 22-31, p. 22. Σύμφωνα με τον συγγραφέα,
αρκετοί από τους στρατευμένους του Μεγάλου Πολέμου γύρισαν στα σπίτια τους το 1922.
224
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. ed. The Games Committee, Paris, 1919. p. 17-18.
225
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. ed. The Games Committee, Paris, 1919. p. 21.
226
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919, p. 20.
28
στρατευμένους του Πολέμου, προκειμένου να «τεθούν τα θεμέλια για διηνεκείς φιλίες, οι

οποίες προκύπτουν από την προσωπική επαφή».227
Με την Γενική Διαταγή 241 της 29 Δεκεμβρίου 1918, ο Στρατηγός Pershing
ενέκρινε τη διενέργεια αγωνιστικών πρωταθλημάτων εντός της περιοχής ευθύνης του, κάτι
που άνοιξε το δρόμο για τη διοργάνωση των «Διασυμμαχικών Αγώνων» του 1919.228
Τα πρωταθλήματα της A.E.F. Η Γενική Διαταγή 241 της 29 Δεκεμβρίου 1919, είναι
ίσως η πρώτη στρατιωτική διαταγή στην Ιστορία, η οποία καθορίζει με σαφήνεια και κάθε
λεπτομέρεια τις υποχρεώσεις των Σχηματισμών και Συγκροτημάτων μέχρι και το επίπεδο
Υπομονάδος (Λόχος, Ίλη, Πυροβολαρχία) την οργάνωση των αθλητικών δραστηριοτήτων
μίας ολόκληρης εκστρατευτικής στρατιωτικής δύναμης.229 Το παραπάνω έχει εξαιρετική
σημασία, καθότι η A.E.F. ήταν ανεπτυγμένη σε ξένο έδαφος (Γαλλία).
Αναλυτικότερα, στη Διαταγή προβλεπόταν η σύσταση του Τμήματος Αθλητισμού
εντός του Επιτελείου της A.E.F. και διατάχθηκε ο ορισμός αντίστοιχων Γραφείων και
Αξιωματικών στην οργάνωση των υφιστάμενων Διοικήσεων. Επίσης, καθορίστηκε ο
σκοπός και το πλαίσιο εργασίας και συνεργασίας του Y.M.C.A. με τις στρατιωτικές
Διοικήσεις.
Τέλος, τα πρωταθλήματα τα οποία έμελε να οργανωθούν από την A.E.F. ήταν στα
εξής αθλήματα:
α) Ποδόσφαιρο (Αμερικάνικο)
β) Ποδόσφαιρο
γ) Μπέιζμπολ
δ) Καλαθοσφαίριση
ε) Πυγμαχία
στ) Πάλη (Ελεύθερη)
ζ) Στίβος
η) Σκοποβολή (Πιστόλι, Τυφέκιο και Πολεμικό Τυφέκιο)
θ) Αντισφαίριση
ι) Κολύμβηση
227
228
Terret: “The Military “Olympics”” p. 23.
229
Στην πλήρη της ανάπτυξη, η A.E.F. αποτελούταν από τρεις Στρατιές (9 Σώματα Στρατού), με συνολική
παρατακτή δύναμη 1.632.000 στρατευσίμους. Περισσότερα για τη δομή και την οργάνωση της A.E.F., βλ.
Grotelueschen, Mark: The AEF Way of War: The American Army and Combat in World War I. Cambridge:
Cambridge University Press, pp. 13 & 343.
29
ια) Γκολφ.230
Σκοπός των πρωταθλημάτων αυτών ήταν η ενεργή απασχόληση των στρατευσίμων

με τον αθλητισμό για την αναπτέρωση του ηθικού τους, τη διαμόρφωση του πνεύματος
Μονάδος και τη βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης.231 Τα πρωταθλήματα έλαβαν
χώρα από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Ιούνιο του 1919, σε όλες τις περιοχές που ήταν
ανεπτυγμένες οι δυνάμεις του A.E.F.
Τα αποτελέσματα από τη διεξαγωγή των πρωταθλημάτων κρίθηκαν ικανοποιητικά
από την στρατιωτική ηγεσία και το Y.M.C.A., λόγω της συμμετοχής τόσο των
στρατευσίμων σε αυτά, όσο και από το πλήθος των θεατών που τα παρακολούθησαν, το
οποίο αποτελείτο από στρατιωτικούς και πολίτες των περιοχών, όπου διεξήγοντο τα
πρωταθλήματα αυτά.232
Η ανταπόκριση των στρατευσίμων και του κόσμου που παρακολούθησε αυτή τη
μαζική αθλητική κίνηση εκ μέρους της A.E.F. αποτέλεσε μία σημαντική ένδειξη ότι οι
επερχόμενοι «Διασυμμαχικοί Αγώνες» θα ήταν επιτυχημένοι.
Οι «Διασυμμαχικοί Αγώνες» του 1919. Κλήθηκαν αρχικά 29 έθνη (εκτός των Η.Π.Α.
που διοργάνωναν τους αγώνες) και αποδέχθηκαν την πρόσκληση για συμμετοχή τα 18. 233
Οι στρατιωτικοί- αθλητές έμελε να διαγωνιστούν σε 26 διαφορετικά αθλήματα234 μπροστά
σε ένα μεγάλο ακροατήριο στο Bois de Vincennes, στα προάστια του Παρισιού.235
230
231
232
233
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. p. 50. Οι συμμετέχουσες ήταν οι Η.Π.Α., Αγγλία,
Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Πορτογαλία, Ελλάδα, Κίνα, Βραζιλία, Σερβία, Ρουμανία, Τσεχοσλοβακία,
Αυστραλία, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Γουατεμάλα, Πολωνία και Βασίλειο της Χετζάζης. Οι χώρες που, ενώ
προσκλήθηκαν, δεν δήλωσαν συμμετοχή στους αγώνες ήταν: Ιαπωνία, Λιβερία, Μαυροβούνιο, Νικαράγουα,
Νέα Γη (η οποία συμμετείχε στον Πόλεμο ως βρετανική αποικία), Κούβα, Παναμάς, Ρωσία, Αϊτή, Σιάμ,
Ονδούρα και Νότια Αφρική. Οι επίσημες δικαιολογίες που υπέβαλλαν οι χώρες αφορούσαν είτε το ότι είχαν
πολύ μικρό τμήμα στη Γαλλία και η ημερομηνία διεξαγωγής ήταν τόσο σύντομα, με αποτέλεσμα να μην
έχουν χρόνο για προετοιμασία και μεταφορά των στρατιωτών-αθλητών είτε το ότι τα στρατεύματα κάποιων
χωρών είχαν ήδη φύγει από τη Γαλλία και επαναπατριζόταν για απόλυση από τις τάξεις του στρατού. Βλ.
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. p. 49.
234
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. p. 78-80. Τα αθλήματα ήταν: Μπέιζμπολ,
Καλαθοσφαίριση, Πυγμαχία, Ανώμαλος Δρόμος 10.000 μ., Σπαθασκία, Ξιφασκία, Ξιφασκία με ξίφος
άσκησης, Ποδόσφαιρο, Αμερικάνικο Ποδόσφαιρο, Ράγκμπι, Γκολφ, Ρίψη Χειροβομβίδας, Ιππασία,
Κωπηλασία μονό, Κωπηλασία τετραπλό, Κωπηλασία οκτάκωπος, Σκοποβολή πολεμικού τυφεκίου ομαδικό,
Σκοποβολή πολεμικού τυφεκίου ατομικό, Σκοποβολή Περιστρόφου ομαδικό, Σκοποβολή Περιστρόφου
ατομικό, Κολύμβηση (100 μ. ελεύθερο, 100 μ. υπτίως, 200 μ. πρόσθιο, 400 μ. ελεύθερο, 800 μ. ελεύθερο,
1.500 μ. ελεύθερο και 800 μ. σκυταλοδρομία 4 Χ 200 μ.), Τένις, Στίβος, Διελκυστίνδα 9 αντρών,
Υδατοσφαίριση, Πάλη (Ελευθέρα και Ελληνορωμαϊκή)
235
30
Η Ελλάδα, με επιστολή του Διοικητού του Α΄Σ.Σ., Αντιστράτηγου Λεωνίδα

Παρασκευόπουλου, χαιρέτισε την πρωτοβουλία του Στρατηγού Pershing και αποδέχτηκε
εγκάρδια την πρόσκληση για συμμετοχή προτείνοντας ότι: «θα ήταν μεγάλη τιμή για εμάς,
της Έλληνες, εάν αποδεχόσαστε τη δάφνη της Ολυμπίας και έναν κλάδο ελαίας από την ιερή
ελιά της Ακροπόλεως, να είναι ανάμεσα στα άλλα βραβεία, τα οποία θα στεφανώνουν τα
μέτωπα των νικητών, θεωρώντας της σύγχρονους αγώνες, οι οποίοι θα λάβουν χώρα υπό
την δική της ευγενή πρωτοβουλία, ως συνέχεια των όμορφων αγώνων της Αρχαίας
Ελλάδας».236
Έτσι, λοιπόν, οι ελληνικές Ε.Δ., στα πλαίσια της συμμετοχής αλλά και της συμβολής
στην οργάνωση των αγώνων, διέθεσαν Αξιωματικούς και Οπλίτες. Στη Συμβουλευτική
Επιτροπή εκ μέρους της Ελλάδος συμμετείχαν ο Ταγματάρχης Γεώργιος Μπελλίας και ο
Υπολοχαγός Ιωάννης Ρόζης.237 Έλληνες Αξιωματικοί χρησιμοποιήθηκαν ως κριτές σε
διάφορα αθλήματα, όπως ο Ταγματάρχης Νατόρης στην ξιφασκία238 και ο Υπολοχαγός
Απόστολος Πίκιος στην ελληνορωμαϊκή πάλη239 και στην πυγμαχία.240 Στον αγωνιστικό
τομέα, τα αποτελέσματα της ελληνικής αποστολής ήταν από μέτρια έως κακά, με
μοναδική εξαίρεση το χάλκινο μετάλλιο του Υπολοχαγού Ευστάθιου Ζηργάνου στο
ακόντιο241 και η τέταρτη θέση του ιδίου στη ρίψη χειροβομβίδας.242 Άσχετα με την
πενιχρή συγκομιδή μεταλλίων, η συμμετοχή των Ελλήνων στο στίβο και στη ξιφασκία
σχολιάστηκε ευμενώς και με θαυμασμό από την Οργανωτική Επιτροπή.243 Τέλος, στην
κερκίδα των επισήμων, εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, βρισκόταν ο Υπουργός
Εξωτερικών Νικόλαος Πολίτης.244
Οι Διασυμμαχικοί Αγώνες του 1919 (Εικόνα 2) ήταν αναντίρρητα μία επιτυχημένη
αθλητική διοργάνωση για την εποχή της. Παρόλα αυτά, η λήξη των επιχειρήσεων στον
ευρωπαϊκό χώρο και η επάνοδος των εκστρατευτικών τμημάτων κάθε χώρας στην πατρίδα
τους κατέδειξε ότι αυτή η στρατιωτική αθλητική πρωτοβουλία, αν και εντονότατη, ήταν
βραχύβια. Αποδεικτικό της υπόψη θέσης αποτελεί γεγονός ότι δεν έχει ανασυρθεί ακόμη
κάποιο εύρημα, το οποίο αφορά παρόμοια στρατιωτική αθλητική διοργάνωση, μέχρι και
την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
236
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. p. 56. (μετάφραση από τα αγγλικά)
237
238
239
240
241
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. p. 325, 491.
242
243
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. p. 230, 310, 328.
244
31
The Kentish Challenge Cup. Εντούτοις, η ιδέα για στρατιωτικά πρωταθλήματα

βρήκε απήχηση δύο χρόνια μετά τους Διασυμμαχικούς Αγώνες. Το 1921 δημιουργήθηκε
το ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα με την επωνυμία “The Kentish Challenge Cup”, προς τιμήν
του Βρετανού Ταξιάρχου Reginald John Kentish,245 με σκοπό την ενθάρρυνση των
σχέσεων μεταξύ των στρατιωτών από διαφορετικά έθνη.246 Στο πρωτάθλημα αυτό
συμμετείχαν αρχικά ο Αγγλικός, ο Γαλλικός και ο Βέλγικος Στρατός. 247 Με την πάροδο
των ετών, ενσωματώθηκε και ο Ολλανδικός Στρατός (όταν αποχώρησε ο Γαλλικός
Στρατός το 1986 και επανήλθε το 2005). Το υπόψη πρωτάθλημα θεωρείται από την FIFA
και την UEFA το παλαιότερο διεθνές πρωτάθλημα στην Ευρώπη.248 Η διεξαγωγή του ήταν
ετήσια μέχρι και το 2014. Το 1929 και την περίοδο 1940-1946 δεν έλαβε χώρα το
πρωτάθλημα.249 Μέχρι στιγμής, δεν έχουν εντοπισθεί στοιχεία για τους λόγους τους
οποίους δεν έγινε το πρωτάθλημα μετά το 2014.
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, έχοντας ως αντιμαχόμενες παρατάξεις τις Συμμαχικές
Δυνάμεις (με κυρίαρχες δυνάμεις τις Η.Π.Α., Ηνωμένο Βασίλειο και Ε.Σ.Σ.Δ.) και τις
δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία και Ιαπωνία) κόστισε εκατομμύρια ζωές στην
ανθρωπότητα. Το τέλος αυτής της παγκόσμιας σύρραξης επήλθε, αρχικά, με τη δολοφονία
του ηγέτη της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι στις 28 Απριλίου 1945 250 και την «άνευ όρων»
παράδοση της Γερμανίας, στις 7 Μαΐου 1945.251 Ως επίσημη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου
Πολέμου αναφέρεται η 2α Σεπτεμβρίου 1945, με την παράδοση της Ιαπωνικής
Αυτοκρατορίας πάνω στο κατάστρωμα του αμερικανού πλοίου «U.S.S. (United States
Ship) Missouri».252
Ένα εκ των πολλών συνεπακόλουθων του Πολέμου ήταν η κατοχή της Γερμανίας
από τις Συμμαχικές Δυνάμεις. Ειδικότερα οι νικήτριες δυνάμεις των Συμμάχων διαίρεσαν
245
Ταξίαρχος Reginald John Kentish (Λονδίνο, 29 Δεκεμβρίου 1876- Νορθάμπτον, 05 Ιουλίου 1956): Άγγλος
Αξιωματικός και 101ο μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Για τη συνοπτική βιογραφία του, βλ.
Buchanan/Lyberg: “Biographies of all IOC Members. Part VI”, Journal of Olympic History, 18 (3) (2010),
pp. 41-54, 45. Για την ίδρυση του πρωταθλήματος, Kentish, Basil: This Foul Thing Called War. The life of
Brigadier General R.J. Kentish, Ed. The Book Guild, Sussex (UK), 1997, p. 71.
246
http://www.royalairforcefa.com/ukaf (Ημερομηνία ανάκτησης 22 Αυγούστου 2015)
247
248
249
http://www.rsssf.com/tablesc/challenge-kentish.html ( Ημερομηνία ανάκτησης 22 Αυγούστου 2015)
250
O'Reilly, Charles T.: Forgotten Battles: Italy's War of Liberation, 1943–1945. Lanham, MD: Lexington
Books. 2001. p. 244.
251
Evans, Richard J.: The Third Reich at War. London: Allen Lane. 2008.p. 737.
252
Beevor, Antony: The Second World War. London: Weidenfeld & Nicolson. 2012, p. 776.
32
το Βερολίνο σε τέσσερις τομείς, ανάλογα με τις ζώνες κατοχής που είχαν διαιρέσει
τη Γερμανία. Οι τομείς των δυτικών Συμμάχων (ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία) ενώθηκαν
και σχημάτισαν το Δυτικό Βερολίνο, ενώ ο Σοβιετικός τομέας το Ανατολικό Βερολίνο.253
Κατόπιν προτάσεως του Αμερικανού Στρατηγού John Mc Narney (Εικόνα 8), τον
Δεκέμβριο του 1945, δημιουργήθηκαν επαφές μεταξύ των συμμαχικών χωρών,
προκειμένου να δημιουργηθεί ένα όργανο για τον αθλητισμό των στρατευμένων.254 Το
Αρχηγείο των Αμερικανικών Δυνάμεων στην Γερμανία εκτίμησε ότι ο συντονισμός και η
διοργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων μεταξύ των στρατευμένων των Συμμαχικών
Δυνάμεων θα ενίσχυε τις σχέσεις των Συμμαχικών Χωρών.255 Στην ιδρυτική συνάντηση
προσκλήθηκαν (πλην των ΗΠΑ, οι οποίες ήταν η διοργανώτρια χώρα), η Ε.Σ.Σ.Δ., η
Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Δανία, η Νορβηγία, η
Τσεχοσλοβακία και η Πολωνία.256 Στις 7 Φεβρουαρίου 1946, ιδρύθηκε το Συμβούλιο
Αθλητισμού των Συμμαχικών Δυνάμεων (A.F.S.C.= Allied Forces Sports Council), στην
Φρανκφούρτη,257 έδρα του Αρχηγείου των Αμερικανικών Δυνάμεων. Οι χώρες που
συμμετείχαν τελικά στο A.F.S.C. ήταν οι Βέλγιο – Δανία – Η.Π.Α. – Μεγάλη Βρετανία –
Ελλάδα – Ολλανδία – Λουξεμβούργο – Νορβηγία – Πολωνία – Τσεχοσλοβακία – Ε.Σ.Σ.Δ.
– Γαλλία.258 Πρωταρχικοί σκοποί του νεοσύστατου θεσμού ήταν να στερεωθούν οι
σχέσεις μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων και να συλληφθούν, μορφοποιηθούν και να
τεθούν σε αποτελεσματική λειτουργία σχέδια, τα οποία θα αποσκοπούσαν στην
ενθάρρυνση για εκτέλεση αθλητικών δραστηριοτήτων και συναντήσεων μεταξύ των
Συμμαχικών Δυνάμεων.259
Το A.F.S.C. διοργάνωσε και υλοποίησε τους 2ους Διασυμμαχικούς Αγώνες (2nd Inter-
Allied or Inter-Service Games), οι οποίοι έλαβαν χώρα στο Βερολίνο το φθινόπωρο του
1946 και περιείχαν μόνο αθλήματα στίβου και ποδοσφαίρου (Εικόνα 3).260 Μέχρι στιγμής
253
Αποστολόπουλος, Δημήτριος: «Ο Ψυχρός Πόλεμος και η αίτια της γερμανικής διχοτόμησης, 1945-1949.»,
http://www.idis.gr/coldwar/pdf/Apostolopoulos.pdf, σελ. 3. (Ημερομηνία ανάκτησης 18 Ιανουαρίου 2015).
254
Zechner, Arthur & Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years Of Friendship Through Sport. 1948-1968. Ed.
C.I.S.M., 2008, p. 20, 103.
255
SP 75/ AG 35S/ SGS.AGO/Quartier General des Forces Americaines Theatre Europeen/29 Decembre
1945. (Η επίσημη πρόσκληση των Αμερικανικών Δυνάμεων του Θεάτρου Επιχειρήσεων Ευρώπης προς το
γαλλικό Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας).
256
SP 75/ AG 35S/ SGS.AGO/Quartier General des Forces Americaines Theatre Europeen/29 Decembre
1945. (Η επίσημη πρόσκληση των Αμερικανικών Δυνάμεων του Θεάτρου Επιχειρήσεων Ευρώπης προς το
γαλλικό Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας).
257
Zechner & Vanmeerbeek: Sixty, p. 104.
258
CISM: Archives, French Correspondence.
259
260
Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος Ι.: Ο οργανωμένος αθλητισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις και η απήχησή του στην
ελληνική κοινωνία της περιόδου 1948-1968. Μεταπτυχιακή Διατριβή, Κομοτηνή, ΤΕΦΑΑ-ΔΠΘ, 2014, σελ.
32. Για τους αγώνες ποδοσφαίρου, ανακοινώθηκε η συμμετοχή ένδεκα χωρών (Ε.Σ.Σ.Δ., Πολωνία,
33
δεν έχουν ανεβρεθεί επαρκή στοιχεία για αυτήν την αθλητική δραστηριότητα. 261 Επιπλέον,
το A.F.S.C. υποστήριξε την πρωτοβουλία των ενόπλων δυνάμεων του Ηνωμένου
Βασιλείου, αναφορικά με την οργάνωση και τη διεξαγωγή των αγώνων της «Βρετανικής
Ασπίδας»,262 τιμώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τους ηρωικούς αγώνες της R.A.F. (Royal Air
Force) κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.263
Παρόλη τη δράση του, το A.F.S.C. έπαυσε τη λειτουργία του τον Φεβρουάριο του
1948.264 Η ιδέα, όμως, για ένα συμβούλιο στρατιωτικού αθλητισμού διεθνούς εμβελείας
έλαβε νέα μορφή το ίδιο έτος, με την ίδρυση του Διεθνούς Συμβουλίου Στρατιωτικού
Αθλητισμού (C.I.S.M.= Conseil International du Sport Militaire) και την ανάδειξη του
δόγματος της «φιλίας μέσω του αθλητισμού» σε παγκόσμιο όραμα.265
Το C.I.S.M. σήμερα
Βέβαια, με την πάροδο των ετών και την αύξηση των χωρών-μελών, οι οργανωτικές
δομές του C.I.S.M. έχουν μετεξελιχθεί, προκειμένου να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις που
κατά καιρούς δημιουργούνται. Η έδρα του Αρχηγείου του C.I.S.M. (C.I.S.M.
Headquarters) είναι στην Rue Jacques Jordaens, 26, στην πρωτεύουσα του Βελγίου, τις
Βρυξέλλες.
Τσεχοσλοβακία, Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, Νορβηγία, Βέλγιο, Η.Π.Α., Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Γαλλία).
Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 109, 12 Σεπτεμβρίου 1946, σελ. 1.
261
Σε ιστορικό οπτικό ντοκουμέντο των αγώνων φαίνεται η επηρμένη ελληνική σημαία, ως χώρα- μέλος των
Συμμαχικών Δυνάμεων που πολέμησαν τον Άξονα, αλλά δεν φαίνονται ούτε αθλητές ούτε αντιπροσωπεία
της Ελλάδος. Επίσης, στο ίδιο ντοκουμέντο διακρίνονται οι ομάδες των ενόπλων δυνάμεων του Βελγίου, της
Γαλλίας, της Δανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. (Πηγή: http://www.britishpathe.com/video/international-
athletics-berlin/query/Olympics). Για τη μη συμμετοχή της Ελλάδος στους Διασυμμαχικούς του Βερολίνου
του 1946 δεν έχει, μέχρι στιγμής, ανασυρθεί κάποιο επίσημο έγγραφο. Επίσης, βλ. Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ.
φύλλου 66, 9 Μαΐου 1946, σελ. 1-2. Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εποχής, συμμετείχαν αθλητές από τις
ένοπλες δυνάμεις των Η.Π.Α., του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας, σε αγώνες στίβου, που
διεξήχθησαν μεταξύ των δυνάμεων «κατοχής».
262
Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 39, 14 Φεβρουαρίου 1946, σελ. 2. Η Ελλάδα προσκλήθηκε και συμμετείχε
κατά τα έτη 1947 και 1949 σε αυτούς τους αγώνες, μεταξύ των Ε.Δ. της Μ. Βρετανίας (R.A.F.), Νορβηγίας,
Γαλλίας, Βελγίου και Ολλανδίας. Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος Ι.: Ο οργανωμένος αθλητισμός στις Ένοπλες
Δυνάμεις και η απήχησή του στην ελληνική κοινωνία της περιόδου 1948-1968. Μεταπτυχιακή Διατριβή,
Κομοτηνή, ΤΕΦΑΑ-ΔΠΘ, σελ. 33.
263
Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 53, 8 Απριλίου 1946, σελ. 1. Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 54, 11
Απριλίου 1946, σελ. 1 και 2. Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 56, 18 Απριλίου 1946, Περισσότερα για τους
αγώνες της «Βρετανικής Ασπίδας», Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος Ι.: Ο οργανωμένος αθλητισμός στις Ένοπλες
Δυνάμεις και η απήχησή του στην ελληνική κοινωνία της περιόδου 1948-1968. Μεταπτυχιακή Διατριβή,
Κομοτηνή, ΤΕΦΑΑ-ΔΠΘ, σελ. 20.
264
Zechner & Vanmeerbeek: Sixty, p. 105. Σε αυτή τη σελίδα, υπάρχει το αντίγραφο από τα πρακτικά της 6 ης
Συνέλευσης του A.F.S.C., η οποία έλαβε χώρα στη Nice της Γαλλίας, από 15 έως 17 Φεβρουαρίου 1948,
όπου αναγράφεται η διάλυση του A.F.S.C., λόγω αποχώρησης πολλών εκ των μελών του.
265
http://www.cismmilsport.org/portfolio/history (Ημερομηνία ανάκτησης 13 Απριλίου 2013).
34
Από νομικής απόψεως, το C.I.S.M. είναι μία διεθνής οργανωτική δομή (International
Association),266 κάτι που το διαφοροποιεί από το νομικό καθεστώς των Διεθνών
Οργανισμών (International Organization).267 Σύμφωνα με το καταστατικό του, το C.I.S.M.
είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εναρμονιζόμενο πλήρως με το Βελγικό Δίκαιο και
αποσκοπεί στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των κρατών-
μελών, κυρίως μέσω των αθλητικών αγώνων ή συναντήσεων, στην προώθηση της φυσικής
δραστηριότητας, της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις,
προσφέροντας μια αμοιβαία τεχνική βοήθεια, υποστήριξη, στο όνομα της φιλίας και της
αλληλεγγύης, στα λιγότερο προνομιούχα μέλη, συμβάλλοντας έτσι στην η ισόρροπη και
αρμονική ανάπτυξη του στρατιωτικού προσωπικού και στη διεθνή προσπάθεια υπέρ της
παγκόσμιας ειρήνης.268
Σκοπός της εργασίας

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να χαρτογραφηθεί και να διερευνηθεί το «πώς»
και το «γιατί» της ιστορικής εξέλιξης του Διεθνούς Συμβουλίου Στρατιωτικού Αθλητισμού
(Conseil International du Sport Militaire =C.I.S.M.) από την ίδρυσή του μέχρι και σήμερα
Αρχικός στόχος ήταν η διερεύνηση των γεγονότων και των συνθηκών που συνέβαλαν
στην ίδρυσή του θεσμού, καθώς και εάν υπήρξαν προγενέστερες προσπάθειες για
διοργάνωση στρατιωτικών αθλητικών γεγονότων διεθνούς διάστασης. Επιπρόσθετος
στόχος ήταν ο εντοπισμός όλων των γεγονότων που αφορούν την ίδρυση του C.I.S.M., το
αρχικό οργανωτικό του πλαίσιο και τις λειτουργίες του κατά τα πρώτα χρόνια δράσης του,
καθώς και τις μεταβολές που επήλθαν κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν. Η
μελέτη των στοιχείων αναφορικά με τις διαδικασίες ένταξης των διάφορων χωρών-μελών,
τα προβλήματα που πιθανόν να ανέκυψαν και πως αντιμετωπίστηκαν, αποτέλεσε έναν
ακόμη στόχο. Επιπλέον, μελετήθηκε η συνεισφορά του C.I.S.M. στην προαγωγή της
σωματικής δραστηριότητας των Ενόπλων Δυνάμεων των χωρών-μελών του. Επιμέρους
αντικείμενο μελέτης αποτέλεσε η διερεύνηση των διοργανώσεων των πρωταθλημάτων
266
C.I.S.M.: CISM Regulations, Volume 1, Statutes; Article 1. C.I.S.M., 2010. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
267
Ο ρόλος των Διεθνών Οργανισμών είναι να βοηθούν να ρυθμίζεται η διεθνής ατζέντα, μεσολαβώντας σε
πολιτικές διαπραγματεύσεις, παρέχοντας χώρο για πολιτικές πρωτοβουλίες και ενεργούν ως καταλύτες για
το σχηματισμό συνασπισμών. Οι Διεθνείς Οργανισμοί καθορίζουν επίσης τα κυριότερα ζητήματα και
αποφασίζουν ποια θέματα μπορούν να ομαδοποιηθούν, βοηθώντας έτσι τις κυβερνητικές προτεραιότητες ή
άλλες κυβερνητικές ρυθμίσεις. Περισσότερα για τους αναγνωρισμένους Διεθνείς Οργανισμούς και το νομικό
καθεστώς τους, στην ιστοσελίδα του Νομικού Τμήματος του Ο.Η.Ε. http://legal.un.org/avl/ha/ario/ario.html.
(Ημερομηνία ανάκτησης Παρασκευή 13 Μαρτίου 2015).
268
C.I.S.M.: CISM Regulations, Volume 1, Statutes. C.I.S.M., 2010. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
35
C.I.S.M., όπως και η εξέλιξη των περιεχομένων των αθλητικών προγραμμάτων, των
κανονισμών και των εναγώνιων διατάξεων. Σε συνέχεια του προηγουμένου, διερευνήθηκε
και η σχέση του C.I.S.M. με άλλους διεθνείς αθλητικούς και μη οργανισμούς (λ.χ. Ο.Η.Ε.,
Ευρωπαϊκή Ένωση, Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, F.I.F.A., F.I.B.A. κ.α.) με σκοπό να
ανασυρθούν λεπτομέρειες και πληροφορίες για την αλληλεπίδραση του Συμβουλίου με
συναφείς αθλητικούς οργανωτικούς θεσμούς, αλλά και θεσμούς πολιτικού χαρακτήρα.
Τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα

Τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα που προέκυψαν και κλήθηκαν να απαντηθούν από
την ερευνητική διαδικασία ήταν τα εξής:
1) Ποια είναι η ιστορική εξέλιξη των πλαισίων λειτουργίας σε νομικό, οργανωτικό
και λειτουργικό τομέα του C.I.S.M.;
2) Πώς και γιατί συνέβαλε το C.I.S.M. στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των
ενόπλων δυνάμεων των χωρών-μελών του μέσω των αθλητικών δραστηριοτήτων;
3) Ποια η σχέση του C.I.S.M. με αντίστοιχες οργανώσεις των χωρών του ανατολικού
Συνασπισμού [Αθλητική Επιτροπή των Φιλικών Στρατών (Спортивный комитет
дружественных армий= С.к.д.а. = S.K.D.A.)];
4) Πώς προήγαγε το C.I.S.M. τις δραστηριότητες φυσικής αγωγής και αθλητισμού
των ενόπλων δυνάμεων των χωρών-μελών του;
5) Πώς υποστήριξε το C.I.S.M. στο όνομα της φιλίας και της αλληλεγγύης τις
λιγότερο προνομιούχες χώρες-μέλη του;
6) Ποια η σχέση του C.I.S.M. με Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνείς Αθλητικές
Ομοσπονδίες;
Τα ερωτήματα αυτά προέκυψαν από τον σκοπό ύπαρξής του, όπως αναφέρεται στο
2ο Άρθρο του Καταστατικού του.269
Οι χρονικές περίοδοι της έρευνας. Για λόγους ταξινόμησης και σύμφωνα με τα

πρόσωπα που κατά καιρούς επηρέασαν τη λειτουργία του Συμβουλίου, οι διακριτές
χρονικές περίοδοι που ορίζονται για την υπόψη έρευνα είναι οι εξής:
1) 1η Περίοδος 1948-1961/ Περίοδος Debrus
2) 2η Περίοδος 1961-1986/ Περίοδος Mollet
3) 3η Περίοδος 1986-1998/ Περίοδος Duguet-Zechner
269
C.I.S.M.: C.I.S.M. Regulations. Statutes. Edition May 2010. Ed. C.I.S.M. Brussels. 2010. p. 2.
36
4) 4η Περίοδος 1998-2010/ Περίοδος Gola

5) 5η Περίοδος 2010-2018/ Σύγχρονη Περίοδος
Στις πρώτες τέσσερις χρονικές περιόδους αποδόθηκαν τα ονόματα των διοικητικών
προσώπων του Συμβουλίου, που, με τη δράση τους, ηγήθηκαν των εξελίξεων και
παρέμειναν στους θώκους τους οποίους κατείχαν για μεγάλο χρονικό διάστημα με την
σύμφωνη γνώμη όλων των συμμετεχόντων σε αυτό, σε αναγνώριση της αξίας τους. Σε
κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη και η πρόοδος του Συμβουλίου αποτέλεσε προϊόν
συλλογικής προσπάθειας, συντονισμού και εργασίας. Εντούτοις, οι προσωπικές τους
προσπάθειες και τα οράματά τους για εξέλιξη του Συμβουλίου λειτούργησαν καταλυτικά
στην εξάπλωση και την καθιέρωσή του σε διεθνές επίπεδο.
Γι’ αυτό το λόγο και η παρουσίαση της παρούσης έρευνας θα γίνει σε πέντε
κεφάλαια, όπως ακριβώς και η χρονική ταξινόμηση, εντός των οποίων θα απαντώνται τα
ερευνητικά ερωτήματα.
Οι πηγές
Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στην εργασία αυτή είναι τόσο πρωτογενείς όσο και
δευτερογενείς. Ως πρωτογενείς πηγές θεωρούνται τα πρωτότυπα αρχεία του C.I.S.M.,
όπως αυτά ανευρέθηκαν στην Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες. Πιο
συγκεκριμένα, τα αρχεία που μελετήθηκαν για την ολοκλήρωση του παρόντος πονήματος
ήταν:
1) Τα πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων από το 1948 έως και σήμερα, 73 τόμοι.
(Πίνακας 11)
2) Θεματικοί Φάκελοι χωρών-μελών (136 φάκελοι) από το έτος ένταξής τους έως και
σήμερα, οι οποίοι περιέχουν την αλληλογραφία του θεσμού με τις χώρες-μέλη του.
3) Θεματικοί Φάκελοι χωρών μη μελών (χώρες που δεν άνηκαν στο C.I.S.M.), 18 φάκελοι.
4) Πρωτόκολλα Διακρατικών Συμφωνιών, τα οποία τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή από
τη Γενική Γραμματεία.
5) Τα Καταστατικά, που αφορούσαν την κατά καιρούς λειτουργία του C.I.S.M., καθώς και
τα Καταστατικά που αφορούσαν την λειτουργία οργανωτικών μορφών υπό το C.I.S.M.
(The House of C.I.S.M., C.I.S.M. Foundation), 9 τεύχη- αναθεωρήσεις.
6) Η υπηρεσιακή αλληλογραφία των Γενικών Γραμματέων του C.I.S.M. με τους
επικεφαλής των στρατιωτικών αθλητικών θεσμών κάθε χώρας, η οποία τηρείται από την
Γενική Γραμματεία του C.I.S.M., 12 φάκελοι.
7) Οι ετήσιες επετηρίδες (C.I.S.M. yearbook) από το 1963 έως και σήμερα, 31 τόμοι,
37
8) Η ηλεκτρονική καταγραφή των αποτελεσμάτων όλων των στρατιωτικών

πρωταθλημάτων κατά άθλημα, από το 1948 ως και σήμερα
9) Το φωτογραφικό αρχείο C.I.S.M., το οποίο ξεπερνά τους 100 φάκελους αρχειοθέτησης
και πληθώρα αταξινόμητων φωτογραφιών.
Από τις ελληνικές αρχές, χρησιμοποιήθηκαν τα επίσημα αρχεία του Γενικού
Επιτελείου Εθνικής Αμύνης (Γ.Ε.ΕΘ.Α.) και του Ανωτάτου Συμβουλίου Αθλητισμού
Ενόπλων Δυνάμεων της περιόδου 1948-1968 που αφορούν και αναφέρονται στις
οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ως χώρα-
μέλος του C.I.S.M.
Ως δευτερογενείς πηγές θεωρούνται τα κάτωθι:
1) Τα εκδοθέντα περιοδικά του C.I.S.M., (CISM Magazine και Sport International) από το
1958 έως και σήμερα, 151 τεύχη, το περιεχόμενο των οποίων αναλύεται στα επόμενα
κεφάλαια.
2) Τα ενημερωτικά περιοδικά της Γενικής Γραμματείας (C.I.S.M. News) από το 1970 έως
και το 1996, 227 τεύχη, το οποία εκδόθηκαν για ενημέρωση των αντιπροσωπιών των
χωρών – μελών επί διαφόρων διοικητικών θεμάτων.
3) Λευκώματα πρωταθλημάτων και δραστηριοτήτων του C.I.S.M., 88 τόμοι.
4) Αθλητικές και πολιτικές εφημερίδες, τόσο της ημεδαπής, όσο και της αλλοδαπής, των
οποίων τα άρθρα και αναφορές που έχουν γραφεί για το C.I.S.M. και για τον διεθνή
στρατιωτικό αθλητισμό και χρησιμοποιήθηκαν για την αντιπαραβολή και τεκμηρίωση
τόσο των αθλητικών γεγονότων, όσο και του αντίκτυπου που είχαν αυτά στην διεθνή
κοινή γνώμη κάθε εποχής.
Επιπρόσθετα, χρησιμοποιήθηκαν άρθρα και βιβλία, που έχουν κατά καιρούς εκδοθεί,
τα οποία αναφέρονται στο C.I.S.M. καθώς και προσωπικές συνεντεύξεις και μαρτυρίες
από πρώην διοικητικά στελέχη του θεσμού (Duguet, Zechner, Gola), οι οποίες έγιναν
ακολουθώντας το πρωτόκολλο διενέργειας προφορικών συνεντεύξεων που προτείνεται
από τον Thompson.270
Επιπλέον των παραπάνω, αξίζει να αναφερθεί και η έρευνα που διεξήχθη στις
εγκαταστάσεις της Γενικής Γραμματείας, όπου ανασύρθηκαν βιβλία που γράφηκαν από
τους ιδρυτές του C.I.S.M. (Mollet και Petit), παλαιές εκδόσεις στρατιωτικών κανονισμών
στρατιωτικής φυσικής αγωγής από διάφορες χώρες, μετάλλια πρωταθλημάτων C.I.S.M.
διαφόρων χρονολογιών, αναμνηστικά αντιπροσωπιών διαφόρων χωρών-μελών προς τη
270
Thompson, Paul: Φωνές από το παρελθόν. Πλέθρον (εκδ.), Αθήνα 2002, σελ. 237-271.
38
Γενική Γραμματεία, αφίσες πρωταθλημάτων C.I.S.M. και παλαιές εκδόσεις τεχνικών

εγχειριδίων αθλημάτων του C.I.S.M. Όλα αυτά μελετήθηκαν και χρησίμευσαν, όχι μόνο
στη διασταύρωση των στοιχείων που προέκυπταν από την αποδελτιωποίηση του
αρχειακού υλικού, αλλά συνέδραμαν καταλυτικά στο να δημιουργηθεί μία κατά το
δυνατόν καλύτερη αντίληψη του γράφοντος περί της εποχής που αφορούσε η κάθε
δραστηριότητα.
Οριοθέτηση
Χρονικά, η έρευνα έχει ως εναρκτήρια ημερομηνία τη 18η Φεβρουαρίου 1948, ως
ημερομηνία ίδρυσης του C.I.S.M. Η περίοδος της έρευνας κλείνει το 2018, παρέχοντας
τοιουτοτρόπως επικαιροποιημένα δεδομένα για περεταίρω μελέτη και αναφορά.
Η έρευνα αφορά κυρίως την ιστορική εξέλιξη του κεντρικού θεσμικού οργάνου του
C.I.S.M., της Γενικής Γραμματείας, η οποία υπήρξε και συνεχίζει να αποτελεί την
κινητήρια δύναμη όλων των εξελίξεων σε διεθνές, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο
αναφορικά με τον στρατιωτικό αθλητισμό.
Γεωγραφικά – ιστορικά η έρευνα μπορεί μεν να περιορίζεται στην έδρα του
C.I.S.M., τις Βρυξέλλες (Βέλγιο), όπου είναι και η έδρα της Γενικής Γραμματείας του
C.I.S.M., αλλά έχει αναφορές και δεδομένα από αθλητικές εξελίξεις και εκδηλώσεις από
όλο τον κόσμο, οι οποίες κρίνονται σημαντικές για την ιστορική εξέλιξη του Συμβουλίου.
Στην έρευνα δεν μελετήθηκε η συνεισφορά της κάθε χώρας μεμονωμένα στο CISM,
διότι κάτι τέτοιο θα ήταν υπερβολικά χρονοβόρο και θα αποπροσανατόλιζε την
ερευνητική διαδικασία από την ολιστική αντιμετώπιση και παρουσίαση των
δραστηριοτήτων του C.I.S.M. Τέλος, δεν παρουσιάζονται τα αθλητικά δρώμενα
μεμονωμένα με αναλύσεις αποτελεσμάτων και επιδόσεων, μιας και δεν ανήκει στους
σκοπούς της μελέτης.
Μεθοδολογία
Για τη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης του C.I.S.M. επιλέχτηκε η ιστορική –
ερμηνευτική μέθοδος και η μέθοδος ανάλυσης περιεχομένων. Με την ιστορική –
ερμηνευτική μέθοδο έγινε προσπάθεια για καταγραφή της πορείας του C.I.S.M. και των
δράσεων του, παρουσιάζοντας τις κατά καιρούς οργανωτικές μεταβολές, τις αθλητικές
δράσεις και λοιπές δραστηριότητες σε συσχέτιση με το ιστορικό πλαίσιο (πολιτικό,
κοινωνικοοικονομικό, πολιτισμικό). Με τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένων
ανευρέθηκαν και μελετήθηκαν αρχειακά κείμενα που βρίσκονται στο C.I.S.M.
39
προκειμένου, όχι μόνο να χαρτογραφηθεί το οργανωτικό πλαίσιο, οι ηγετικές

φυσιογνωμίες και οι δράσεις του Συμβουλίου, αλλά και για να διερευνηθεί το «πως» και
το «γιατί» των συντονισμένων ενεργειών του θεσμού. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε η
εξωτερική και η εσωτερική κριτική των πηγών για την εξαγωγή χρησίμων
συμπερασμάτων της αναλυτικής ιστορίας. Λαμβάνοντας υπόψη τις προφορικές μαρτυρίες,
δόθηκε η ευκαιρία να συμπληρωθούν κενά που προέκυψαν από την μελέτη του αρχειακού
υλικού.
Δυσκολίες της έρευνας
Κατά τη διάρκεια της επιστημονικής έρευνας έπρεπε να αντιμετωπιστούν οι κάτωθι

προκλήσεις:
1) Η απόσταση της έδρας της Γενικής Γραμματείας (όπου βρίσκεται το αρχείο
του Συμβουλίου) του C.I.S.M. από την Ελλάδα. Το δεδομένο αυτό αντιμετωπίστηκε με
τακτικές εβδομαδιαίες επισκέψεις στην Γενική Γραμματεία (μία επίσκεψη κάθε δύο
μήνες), με ίδιους πόρους, επί τέσσερα χρόνια (2014-2018) κατά τις οποίες αναζητήθηκε
και ψηφιοποιήθηκε μεγάλο μέρος του αρχείου που βρίσκεται εκεί. Πιο συγκεκριμένα,
ψηφιοποιήθηκαν όλα τα Πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων του C.I.S.M. (1948-2018),
όλα τα περιοδικά που κατά καιρούς εκδόθηκαν από αυτό (150 τεύχη), τα ειδικά επίσημα
ενημερωτικά φυλλάδια του θεσμού (1970-1996), οι αρχειακοί φάκελοι αλληλογραφίας
χωρών-μελών (Η.Π.Α., Βέλγιο, Ελλάδα, Γαλλία, Χώρες πρώην Ανατολικού
Συνασπισμού), οι ετήσιες ανασκοπήσεις C.I.S.M. (30 τόμοι), πρωτότυπα Καταστατικά και
Κανονισμοί Αγώνων από το 1968 και εντεύθεν, αφίσες και φωτογραφίες (500
φωτογραφίες) από αθλητικές και διοικητικές δραστηριότητες του Συμβουλίου. Αυτός ο
όγκος δεδομένων αποδελτιωποιήθηκε και μελετήθηκε διεξοδικά στην Ελλάδα.
2) Οι διάφορες γλώσσες γραφής των αρχείων. Κατά τα πρώτα 15 χρόνια του
θεσμού, τα αρχεία τηρούταν στην γαλλική γλώσσα. Για την μετάφρασή τους,
προθυμοποιήθηκαν ο τότε ιδιαίτερος γραμματέας του Γενικού Γραμματέα, κ. Guillaume
Hoc και ο ιατρός Αλέξανδρος Φλαρής, οι οποίοι συνέδραμαν δυναμικά στην μετάφραση
αυτών των αρχείων. Για την αλληλογραφία με χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού,
υπήρξε μέρος του αρχείου γραμμένο στην ρώσικη γλώσσα, την μετάφραση της οποίας
επιμελήθηκε η κ. Lidia Lesnykh. Τα αρχεία στην αγγλική και στην γερμανική γλώσσα
μεταφράστηκαν από τον συγγραφέα του πονήματος.
40
3) Η ύπαρξη των αρχείων του C.I.S.M. σε έντυπη αποκλειστικά μορφή (πλην

των αρχείων της τελευταίας εικοσαετίας) τα καθιστά ανεκτίμητα ερευνητικά κειμήλια,
πλην όμως η έλλειψη ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων κατέστησε την έρευνα πιο επίπονη.
Η ηλεκτρονική βάση δεδομένων πρωταθλημάτων C.I.S.M. ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη, αλλά
περιορίζεται στους νικητές του κάθε αγωνίσματος (1η-2η-3η θέση). Αυτό είχε ως
αποτέλεσμα την χρήση του έντυπου αρχείου (κιβώτια φύλλων αγώνων κατά αγώνισμα και
κατά έτος διεξαγωγής), όταν χρειάστηκε να ανασυρθούν στοιχεία για πλήρεις συνθέσεις
αντιπροσωπευτικών συγκροτημάτων στα ομαδικά αγωνίσματα ή όταν χρειάστηκε να
ανασυρθούν στοιχεία για την συμμετοχή των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού σε
διάφορα πρωταθλήματα.
4) Η μη ανεύρεση, μέχρι σήμερα, ολοκληρωμένου αρχείου για το S.K.D.A.
Μετά την διάλυσή του, το S.K.D.A. δεν έχει κάποιο σημείο αναφοράς για την ύπαρξη
αρχείου, το οποίο θα μπορούσε να εξεταστεί, προκειμένου να υπάρξει μία ολοκληρωμένη
εικόνα για την σχέση των δύο θεσμών μεταξύ τους. Από την έρευνα που διεξήχθη στην
Γενική Γραμματεία εντοπίστηκαν ελάχιστα επίσημα έγγραφα, αναφορές και επιστολές
μεταξύ του C.I.S.M. και του S.K.D.A. Εντούτοις, οι προσωπικοί ενημερωτικοί φάκελοι
του μακροβιότερου Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου, Raoul Mollet, λειτούργησαν ως
πλοηγός στην αναζήτηση στοιχείων. Όπως θα παρουσιαστεί παρακάτω, οι προσωπικές
ενέργειες του Mollet ήταν αυτές που προέτρεψαν τους δύο θεσμούς (C.I.S.M.- S.K.D.A.)
να αναζητήσουν κοινούς τόπους συνεργασίας και σύμπραξης. Επίσης, οι φάκελοι
αλληλογραφίας χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού περιέχουν απαντητικές επιστολές
προς το C.I.S.M. και λειτούργησαν ως ενδεικτικά στοιχεία για μεταφορά της περιρρέουσας
πολιτικής ατμόσφαιρας την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Συνεπώς, η σχέση του S.K.D.A.
με το C.I.S.M. εξετάστηκε από την πλευρά του Συμβουλίου, καθώς και από συγκεκριμένες
επιστολές χωρών-μελών του S.K.D.A. προς το Συμβούλιο.
5) Οι οικονομικές απαιτήσεις της έρευνας (έξοδα μετακίνησης, συμμετοχές σε
συνέδρια, κτλ) επιβάρυναν εξολοκλήρου τον συγγραφέα του πονήματος, εντούτοις,
παραχωρήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα, Συνταγματάρχη κ. Dorah-Mamby Koϊta o
πέμπτος όροφος του κτιρίου της Γενικής Γραμματείας ως κατάλυμα για διανυκτέρευση
κατά τις επισκέψεις.
6) Η αδυναμία εύρεσης του πρώτου Καταστατικού του C.I.S.M. Το πρώτο
Καταστατικό του C.I.S.M., το οποίο ο Debrus ονόμασε «Πράξη Πίστης (=Acte de Fois),
δεν βρέθηκε ούτε στην Γενική Γραμματεία, ούτε –κατόπιν σχετικής αιτήσεως- στο αρχείο
κάποιας από τις ιδρυτικές χώρες-μέλη του Συμβουλίου. Για την καλύτερη κατανόηση του
41
οργανωτικού πλαισίου και της λειτουργίας του Συμβουλίου κατά τα πρώτα χρόνια από την
ίδρυσή του (μέχρι και το 1968), χρησιμοποιήθηκε το Καταστατικό του 1968.
Καταγράφοντας αντίστροφα όλες τις τροποποιήσεις του αρχικού Καταστατικού, όπως
αυτές παρουσιάζονται στα Πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων από το 1948 έως και το
1968, υπάρχει πλέον μία αρκετά ακριβής απεικόνιση των διαλαμβανομένων στο αρχικό
Καταστατικό του 1948.
Όλες οι προαναφερθείσες δυσκολίες της έρευνας αντιμετωπίστηκαν ως προκλήσεις
για την, κατά το δυνατόν, πιο ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη καταγραφή της
ιστορικής εξέλιξης ενός Συμβουλίου, που χαρακτηρίζεται για την μοναδικότητά του.
42
II. ΠΕΡΙΟΔΟΣ DEBRUS (1948-1961)
Αρχίζοντας την ανάλυση της 1ης Περιόδου του C.I.S.M., η οποία σημαδεύτηκε από
τη δραστηριότητα του πρώτου και τρίτου Προέδρου του, του Henri Debrus, κρίνεται
σκόπιμο να γίνει μια σύντομη αναφορά τόσο στα διεθνή γεγονότα της περιόδου, όσο και
στα πρόσωπα που ενεπλάκησαν στην ίδρυση του Συμβουλίου.
Ο «Ψυχρός Πόλεμος»
Ο όρος «Ψυχρός Πόλεμος» αποτελεί μία διεθνώς γνωστή έννοια, η οποία
σηματοδοτεί την εποχή από το 1947, το έτος της ανακοίνωσης και της εφαρμογής του
«Δόγματος Τρούμαν»,1 μέχρι και το 1991, το έτος κατάρρευσης της Ένωσης Σοβιετικών
Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (Ε.Σ.Σ.Δ.). Η περίοδος αυτή της ιστορίας έμεινε γνωστή από
τον διαμοιρασμό των χωρών μεταξύ «δυτικών», υπό την επιρροή των Η.Π.Α., και
«ανατολικών», υπό την επιρροή της Ε.Σ.Σ.Δ. Αυτή η ιστορική συγκυρία, η οποία
εκδηλώθηκε αρχικά με τον αποκλεισμό του δυτικού Βερολίνου2 από τις δυνάμεις της
Ε.Σ.Σ.Δ., είχε αντίκτυπο και στις προσπάθειες των συμμάχων του A.F.S.C. για
στρατιωτικές αθλητικές διοργανώσεις.
Πιο συγκεκριμένα, το A.F.S.C., παρά την αρχική του επιτυχία με την διοργάνωση
στρατιωτικών πρωταθλημάτων και την αντίστοιχη συμμετοχή των συμμαχικών χωρών σε
αυτά, φάνηκε ότι δεν θα επιβίωνε ως θεσμός μόλις έναν χρόνο μετά την ίδρυσή του. Από
τον Αύγουστο του 1947, η Ε.Σ.Σ.Δ., η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία αποσύρθηκαν, ενώ
τον Σεπτέμβριο ακολούθησαν οι Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο,3 προφασιζόμενες
διάφορους λόγους (οικονομικές δυσχέρειες και επαναπατρισμός των στρατευμένων),
δείχνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τι επρόκειτο να ακολουθήσει στις σχέσεις μεταξύ των
νικητριών χωρών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η αποχώρηση των Η.Π.Α. και του
Ηνωμένου Βασιλείου πιθανόν να οφείλεται στο ότι το A.F.S.C. πλέον δεν εκπλήρωνε τους
1
McCullough, David. Truman. New York: Simon & Schuster, 1992, p.547. Περί του «Δόγματος Τρούμαν»
και τις επιρροή του στον Ψυχρό Πόλεμο, ενδιαφέροντα αναγνώσματα είναι: Barın Kayaoğlu, "Strategic
imperatives, Democratic rhetoric: The United States and Turkey, 1945–52." 3 Cold War History 9 (2009),
321–345. Bærentzen, Lars, Iatrides, John,& Langwitz, Ole. Studies in the History of the Greek Civil War,
1945–1949. Copenhagen: Museum Tusculanum, 1987. Freeland, Richard M.. The Truman Doctrine and the
Origins of McCarthyism. Alfred A. Knopf, Inc. 1970. McGhee, George. The US-Turkish-NATO Middle East
Connection: How the Truman Doctrine Contained the Soviets in the Middle East. St. Harry’s Press. 1990.
2
Miller, Roger Gene, To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949, Texas A&M University Press, 2000.
3
C.I.S.M. Magazine 12 (1961), p. 38. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
43
σκοπούς για τους οποίους δημιουργήθηκε. Το A.F.S.C. αποτέλεσε ένα όργανο των
συμμαχικών δυνάμεων για να βελτιώσουν τις σχέσεις τους με τη συμμετοχή σε αθλητικές
διοργανώσεις. Από την στιγμή που η μέχρι πρότινος συμμαχία κατέρρεε στην αυγή του
Ψυχρού Πολέμου, διαφαίνεται απόλυτα λογική η έλλειψη ενδιαφέροντος των δύο
κραταιών παραγόντων του Δυτικού Συνασπισμού (Η.Π.Α. και Ηνωμένο Βασίλειο) για
συνέχιση μιας πρωτοβουλίας, η οποία πλέον δεν είχε νόημα ύπαρξης.
Το όραμα του Debrus

Όπως προαναφέρθηκε, ιδρυτικές χώρες-μέλη του C.I.S.M. είναι το Βέλγιο, η Γαλλία,
η Δανία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία. Οι χώρες αυτές αποδέχτηκαν το Καταστατικό
του C.I.S.M. όπως τους στάλθηκε, μέσω των εκπροσώπων τους, μετά την τελευταία
Συνέλευση του A.F.S.C. στη Νίκαια της Γαλλίας, στις 18 Φεβρουαρίου 1948.
Ο άνθρωπος, οποίος οραματίστηκε την ιδέα της μεταμόρφωσης του
«Διασυμμαχικού» Συμβουλίου σε «Διεθνές» Συμβούλιο, ήταν ο τότε ταγματάρχης του
Γαλλικού Ιππικού Henri Debrus.
Ο Henri Debrus. O Leon-Henri-Antoine Debrus γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου

1908 στη Narbonne της Γαλλίας. Κατατάχθηκε στον γαλλικό στρατό το 1929 και
ορκίστηκε ανθυπολοχαγός το 1933. Παρόλη την αμιγώς στρατιωτική του πορεία, υπήρξε
ενθουσιώδης αθλητής. Από το 1927 έως και το 1944, ασχολήθηκε αγωνιστικά με το
ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, ιππασία, μηχανοκίνητο αθλητισμό (μοτοσυκλέτα σε όλα τα
εδάφη), στίβο, σκοποβολή, αντισφαίριση, ξιφασκία και κωπηλασία. Για αυτή του την
κλίση, υπήρξε επιβλέπων εκπαιδευτής στο στρατιωτικό Κέντρο Φυσικής Αγωγής του
Στρασβούργου από το 1931 έως και το 1932. Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
ο Debrus τοποθετήθηκε στο Μαρόκο, όπου, παράλληλα με τα στρατιωτικά του καθήκοντα
ως αξιωματικός, οργάνωσε τη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό του γαλλικού στρατού,
από το 1939 έως και το 1941. Το 1944 εντάχθηκε στην γαλλική αντίσταση και με την
απελευθέρωση της Γαλλίας, το 1945, ανέλαβε κανονικά καθήκοντα στο γαλλικό στρατό
με το βαθμό του ταγματάρχη (Chef d’Escadron). Τοποθετήθηκε στην Κεντρική Υπηρεσία
Αθλητισμού του γαλλικού στρατού ξηράς, μέχρι και το 1947. Κατόπιν και μέχρι το 1951
ήταν ο Διευθυντής Αθλητισμού των Ενόπλων Δυνάμεων της Γαλλίας, στο βαθμό του
αντισυνταγματάρχη. Από το 1953 έως και το 1956 συμμετείχε στην εκστρατεία του
γαλλικού στρατού στον πόλεμο της Ινδοκίνας και, ως εκ τούτου, παρέδωσε την προεδρία
του C.I.S.M. στον Σουηδό Ταγματάρχη Arne W. Thorburn (Εικόνα 14). Με την λήξη της
44
εκστρατείας το 1956, ανέλαβε εκ νέου Πρόεδρος του Συμβουλίου Το 1958 προήχθη σε

συνταγματάρχη και αποστρατεύτηκε το 1963.4
Ο Debrus και ο διεθνής στρατιωτικός αθλητισμός. Το βιογραφικό του Debrus ήταν

πλούσιο σε αθλητικές δράσεις και επιτυχίες. Πρωταθλητής ποδοσφαίρου στο γαλλικό
στρατιωτικό πρωτάθλημα 1929-1930, τρεις φορές πρωταθλητής μπάσκετ 1935,1939 και
1941 και πρωταθλητής ιππασίας 1941 αποτελούν τις σημαντικότερες αθλητικές του
διακρίσεις. Από το 1945, ως ενεργό στέλεχος της Κεντρικής Υπηρεσίας Αθλητισμού του
γαλλικού στρατού ξηράς, ασχολήθηκε με την προώθηση μελετών για τη φυσική
κατάσταση και την προαγωγή του αθλητισμού των στρατευσίμων.5
Με την ίδρυση του A.F.S.C., o λοχαγός Debrus ορίστηκε από το γαλλικό Αρχηγείο
Ενόπλων Δυνάμεων ως ένας από τους δύο εκπροσώπους της Γαλλίας στο υπόψη
Συμβούλιο.6 Τα μέλη του A.F.S.C. κατόπιν ψηφοφορίας εξέλεξαν τον Debrus για την θέση
του αντιπροέδρου,7 κάτι που καταδεικνύει την εκτίμηση που έχαιρε μεταξύ των ομότιμών
του.
Ο Debrus από την νέα του θέση άρχισε άμεσα να υλοποιεί τις ιδέες του για βελτίωση
της φυσικής κατάστασης μάχης των στρατευσίμων. Αφού μελέτησε τη δοκιμασία φυσικής
κατάστασης των αλεξιπτωτιστών του ολλανδικού στρατού, την προσάρμοσε στις ανάγκες
του στρατού ξηράς, προκειμένου να δημιουργήσει ένα πολυ-αθλητικό αγώνισμα. Έτσι, τον
Αύγουστο του 1947, στο Freiburg της Γερμανίας, στη γαλλική ζώνη κατοχής,
διοργανώθηκε το πρώτο πρωτάθλημα Στρατιωτικού Πεντάθλου (το οποίο θα παρουσιαστεί
παρακάτω) με συμμετέχουσες χώρες το Βέλγιο, τη Γαλλία και την Ολλανδία. 8 Το
πρωτάθλημα κατέκτησε η γαλλική ομάδα.9 Κατόπιν τούτου, το στρατιωτικό πένταθλο
υιοθετήθηκε από τις γαλλικές Ένοπλες Δυνάμεις, με τους κανονισμούς που προέκυψαν
από τη διεξαγωγή του υπόψη πρωταθλήματος.10 Η ιδέα για δημιουργία ενός τέτοιου
αγωνίσματος πιθανόν να προέκυψε εξαιτίας του ότι ο Debrus ήταν μέλος της Ολυμπιακής
4
C.I.S.M.: Archives. French Correspondence. Vol. I. CV Henri Debrus. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
Τα βιογραφικά στοιχεία του Debrus έχουν ληφθεί από το επίσημο βιογραφικό του σημείωμα, όπως το
κατέθεσε στο C.I.S.M. το γαλλικό Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας.
5
C.I.S.M.: Archives. French Correspondence. Vol. I. CV Henri Debrus. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
6
C.I.S.M.: Archives. A.F.S.C. Documents. JDF/cfd/2-1774. 7 February 1946. p.1. (Πηγή: C.I.S.M./ General
Secretariat) Ο δεύτερος εκπρόσωπος της Γαλλίας ήταν ο Ταγματάρχης de Looche.
7
C.I.S.M.: Archives. French Correspondence. Vol. I..(Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
8
C.I.S.M.: Military Pentathlon.Regulations. Ed. C.I.S.M., Brussels, 2013, p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ General
Secretariat)
9
C.I.S.M.: Archives. «Statistics WMC detailed by Sport. File 13- Military Pentathlon».(Πηγή: C.I.S.M./
General Secretariat)
10
C.I.S.M.: Military Pentathlon.Regulations. Ed. C.I.S.M., Brussels, 2013, p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ General
Secretariat)
45
αποστολής της Γαλλίας στους Ολυμπιακούς του 1936 στο Βερολίνο, στο άθλημα του
μοντέρνου πεντάθλου.11
Από τον Αύγουστο του 1947, οι Η.Π.Α., Ε.Σ.Σ.Δ., Ηνωμένο Βασίλειο,
Τσεχοσλοβακία και Πολωνία απoσύρθηκαν από το A.F.S.C. και Πρόεδρος του
Συμβουλίου ορίστηκε ο Ταγματάρχης- πλέον- Henri Debrus.12 Tην ίδια χρονιά είχε
τοποθετηθεί εκ μέρους της Γαλλίας ο Γάλλος Σμηναγός Edmond Petit, ένας δυναμικός
Αξιωματικός, ο οποίος έμελλε να αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους συνεργάτες
του στην ίδρυση και την θεμελίωση του C.I.S.M. Ως εκ τούτου, ο Debrus, ως Πρόεδρος
του A.F.S.C. συνέχισε τον προγραμματισμό αθλητικών διοργανώσεων μεταξύ των χωρών
που παρέμειναν, προσπαθώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο να κρατήσει ζωντανή την ιδέα του
διεθνή στρατιωτικού αθλητισμού.
O Debrus και η ίδρυση του C.I.S.M. Η μετάβαση από το A.F.S.C. στο C.I.S.M. δεν
ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Ήδη είχαν μείνει λίγες χώρες, οι οποίες
ενδιαφέρονταν για τη συνέχιση των διεθνών στρατιωτικών αθλητικών δραστηριοτήτων,
ενώ οι ισχυρές δυνάμεις της εποχής είχαν ήδη αποσυρθεί.
Ακόμη ένα πρόβλημα που ανέκυψε ήταν η πολιτική βούληση των γαλλικών
Ενόπλων Δυνάμεων να αποσυρθούν και αυτές από το A.F.S.C. Με έγγραφο προς τον
Debrus, το γαλλικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ανακοίνωσε στις 23 Ιουλίου 1947 την
απόσυρση της Γαλλίας από το A.F.S.C. και διέταξε τον Πρόεδρο να παραδώσει τα
καθήκοντά του.13 Έτσι, λοιπόν, ο Debrus και ο Petit που συνιστούσαν την γαλλική
αντιπροσωπεία έπρεπε να αποχωρήσουν από τον θεσμό. Ο Debrus παρουσιάστηκε άμεσα
στο γραφείο του Ταξιάρχου της Πολεμικής Αεροπορίας Lionel Max Chassin (Εικόνα 9),
Υπαρχηγού του Επιτελείου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Γαλλίας, που ήταν
ενθουσιώδης θιασώτης του αθλητισμού και ειδικότερα του rugby,14 στον οποίο
παρουσίασε τις ιδέες του και το όραμα για διοργάνωση διεθνών στρατιωτικών αθλητικών
δραστηριοτήτων. Ο Chassin άμεσα υιοθέτησε τις πεποιθήσεις του Debrus και την ίδια
μόλις μέρα το θέμα τέθηκε στο Γραφείο του Πρωθυπουργού της Γαλλίας, André Marie.
11
C.I.S.M.: Archives. French Correspondence. Vol. I. CV Henri Dedrus. (Πηγή: C.I.S.M./ General
Secretariat)
12
C.I.S.M.: Edition a l’occasion du 10e Anniversaire du C.I.S.M., Ed. C.I.S.M., Brussels, p. 8. (Πηγή:
C.I.S.M./ General Secretariat)
13
C.I.S.M.: Archives. French Correspondence. Vol. I. Fichier1947. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
14
Σύμφωνα με τη βιογραφία του, ο Chassin ήταν πρωταθλητής σκοποβολής, ενεργός τενίστας και αθλητής
rugby. Στο βαθμό του Υποπτεράρχου έγινε Πρόεδρος του Συλλόγου Σκοποβολής της γαλλικής Πολεμικής
Αεροπορίας. Περισσότερα: http://rr0.org/people/c/ChassinLionelMax/index.html (Ημερομηνία ανάκτησης
09 Μαρτίου 2017).
46
Κατόπιν αυτών των ενεργειών, στις 2 Αυγούστου 1947, το Υπουργείο Εθνικής

Άμυνας διέταξε τον Debrus και τον Petit να παραμείνουν στο A.F.S.C. ανεξάρτητα από
την στάση που θα τηρούσαν το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Η.Π.Α. Σε περίπτωση, δε, που θα
προτεινόταν η προεδρία του A.F.S.C. στη γαλλική αντιπροσωπεία, εξουσιοδοτήθηκαν να
την αποδεχτούν.15
Έτσι, λοιπόν, ο Debrus έχοντας αποκτήσει την συγκατάθεση της πολιτικής και της
στρατιωτικής ιεραρχίας της χώρας του, μπόρεσε να προχωρήσει στην υλοποίηση του
οράματός του. Η διάδοση του νέου ότι μία μεγάλη δύναμη, όπως η Γαλλία, θα παρέμενε
στο A.F.S.C. ώθησε τις κυβερνήσεις της Δανίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της
Νορβηγίας και της Ολλανδίας να παραμείνουν και αυτές.16
Όπως προαναφέρθηκε, στις 15-17 Φεβρουαρίου 1948 έλαβε χώρα η 6η και τελευταία
Γενική Συνέλευση του A.F.S.C., στην οποία αποφασίστηκε η μετεξέλιξη του θεσμού σε
C.I.S.M.17 Πιο συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες στη συνέλευση κατέληξαν στο
συμπέρασμα ότι: «α) το Συμβούλιο θα έπρεπε να καταβάλει προσπάθειες προκειμένου να
διατηρηθούν με κάθε κόστος οι φιλικές και αθλητικές σχέσεις που δημιουργήθηκαν
μεταξύ των διαφόρων χωρών εξαιτίας των προηγούμενων Διασυμμαχικών Αγώνων, και β)
για να διαφυλαχθεί το μέλλον αυτών των σχέσεων, θα έπρεπε να διευρυνθεί η υπάρχουσα
φόρμουλα (σ. για συμμετοχή στο θεσμό)».18 Σε συνέπεια των παραπάνω, αποφασίστηκε
ομόφωνα ο μετασχηματισμός του θεσμού από «Διασυμμαχικός» σε «Διεθνής», κάτι το
οποίο θα επέτρεπε στις Ένοπλες Δυνάμεις όλων των χωρών του κόσμου να συμμετάσχουν,
ανεξαρτήτως εάν άνηκαν στις Συμμαχικές Δυνάμεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. ή όχι.
Με την επωνυμία Conseil International du Sport Militaire (Διεθνές Συμβούλιο
Στρατιωτικού Αθλητισμού), ο νέος θεσμός θα ήταν ανοικτός στις χώρες-μέλη που
συνιστούσαν το Allied Forces Sports Council- A.F.S.C. (Αθλητικό Συμβούλιο των
Συμμαχικών Δυνάμεων ή Διασυμμαχικό Αθλητικό Συμβούλιο) και θα αποσκοπούσε στην
ένταξη και όλων των υπόλοιπων χωρών του κόσμου.19
15
Το επεισόδιο καταγράφηκε στο επίσημο περιοδικό του C.I.S.M., Sport International ως απομνημονεύματα
του Debrus για την ίδρυση του C.I.S.M. Βλ. Debrus, Henri: “C.I.S.M. History- a short refresher” Sport
International, 12 (1961) p. 38 (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
16
Debrus, Henri: “C.I.S.M. History- a short refresher” Sport International, 12 (1961), p. 38
17
A.F.S.C.: P.V. de la 6e Session du Conseil des Sports des Forces Alliées. Nice, 15-17 Février 1948. p. 1.
(Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
18
19
47
Κλείνοντας την τελευταία Γενική Συνέλευση του A.F.S.C. στις 18 Φεβρουαρίου

1948, διεξήχθησαν εκλογές για την ανάδειξη της Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία θα
αναλάμβανε την σύνταξη του νέου καταστατικού του Συμβουλίου, την διεκπεραίωση των
οικονομικών εκκρεμοτήτων του παλαιού οργάνου, τη διοργάνωση της επόμενης Γενικής
Συνέλευσης του C.I.S.M. και την πρόσκληση χωρών- μελών που άνηκαν στο A.F.S.C. για
ένταξη στο νεοσύστατο Συμβούλιο.20
Το Διεθνές Συμβούλιο Στρατιωτικού Αθλητισμού (C.I.S.M.)

Στις 18 Φεβρουαρίου του 1948, όπως προαναφέρθηκε, με την λήξη του
πρωταθλήματος ξιφασκίας που διοργάνωσε το A.F.S.C. η Γαλλία, η Δανία, το Βέλγιο, το
Λουξεμβούργο, η Νορβηγία και η Ολλανδία αποφάσισαν δια των αντιπροσώπων τους να
δημιουργήσουν έναν νέο στρατιωτικό αθλητικό θεσμό, με την επωνυμία Conseil
International du Sport Militaire (Διεθνές Συμβούλιο Στρατιωτικού Αθλητισμού), με
αντικειμενικό σκοπό να προωθηθεί η φιλία μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων όλων των
χωρών δια του αθλητισμού.21 Από τη μελέτη των πρακτικών της τελευταίας συνέλευσης
του A.F.S.C. και της 1ης Γενικής Συνέλευσης του C.I.S.M. μετά από επτά μήνες (1
Σεπτεμβρίου 1948), είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι η Σουηδία, η οποία συμμετείχε στην
1η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M., δεν ανήκει στις ιδρυτικές χώρες, πιθανόν λόγω του ότι
δεν έλαβε μέρος στην τελευταία συνέλευση του A.F.S.C. (καθότι δεν άνηκε στις
Συμμαχικές Δυνάμεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου), ενώ η Νορβηγία, η οποία συμμετείχε
στην τελευταία συνέλευση του A.F.S.C. δεν συμμετείχε το 1948 στο C.I.S.M. Αυτό το
παράδοξο γίνεται εντονότερο λαμβάνοντας υπόψη ότι η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι δεν θα
συμμετείχε στο C.I.S.M. για οικονομικούς λόγους22 και, ακολούθως, αναφέρεται ότι ο
πρώτος Αντιπρόεδρος του νεοσύστατου θεσμού, Συνταγματάρχης T. Ebessen των
νορβηγικών Ενόπλων Δυνάμεων, παρέδωσε τον τίτλο του κατόπιν εκλογών, στον
Ταγματάρχη Boving, των Ενόπλων Δυνάμεων της Δανίας, κατά τη διάρκεια της 1ης
Γενικής Συνέλευσης.23 Μία πιθανή απάντηση για αυτό το παράδοξο είναι, ότι οι χώρες που
αποφάσισαν για την ίδρυση του C.I.S.M. ήταν αυτές της τελευταίας συνέλευσης του
A.F.S.C., όπου αν και οι αντιπρόσωποι των νορβηγικών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν
20
A.F.S.C.: P.V. de la 6e Session du Conseil des Sports des Forces Alliées. Nice, 15-17 Février 1948. p. 2-3.
21
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée Générale du 1er Septembre 1948 à Vichy. C.I.S.M. Archives, 1948, p.
1. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat).
22
5. (Source: C.I.S.M., Général Secrétariat)
23
12. (Source: C.I.S.M., Général Secrétariat)
48
παρόντες, επιστρέφοντας στην πατρίδα τους πληροφορήθηκαν για την μη συμμετοχή της
Νορβηγίας στο νέο Συμβούλιο, για οικονομικούς λόγους. Για την ιστορία, η Νορβηγία
έγινε χώρα-μέλος του C.I.S.M. το 1953.24
Την 1η Σεπτεμβρίου 1948, η 1η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. έλαβε χώρα στη
Vichy της Γαλλίας (Εικόνα 9). Σε αυτή τη συνέλευση το νεοϊδρυθέν Συμβούλιο συζήτησε
και αποφάσισε όλες τις απαραίτητες και αναγκαίες λεπτομέρειες που αφορούσαν την
οργάνωσή του.25 Ο τελευταίος πρόεδρος του A.F.S.C., Ταγματάρχης Henri Debrus των
Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων παρουσίασε στην πρώτη συνέλευση του νεοσύστατου
θεσμού τα αντικειμενικά προβλήματα του A.F.S.C., τα οποία, αφενός οδήγησαν στην
αποτυχία της προηγούμενης προσπάθειας και την ανάγκη επανασύστασης του Συμβουλίου
με νέα μορφή.26
Ο Ταγματάρχης Henri Debrus, κατά την εναρκτήρια ομιλία του (Εικόνα 10)
αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στα προβλήματα τα οποία καλούταν να αντιμετωπίσει το
C.I.S.M. Αναφέρθηκε στην μείωση των στρατευμάτων των Η.Π.Α. και του Ηνωμένου
Βασιλείου, την αδικαιολόγητη «εξαφάνιση» των αντιπροσώπων στο A.F.S.C. της
Ε.Σ.Σ.Δ., της Τσεχοσλοβακίας και της Πολωνίας, οι οποίες, ενώ άνηκαν στα ιδρυτικά
μέλη, δεν ήταν παρούσες στις τελευταίες συνεδριάσεις του A.F.S.C.,27 και, τέλος, στην
έλλειψη οικονομικών πόρων. Κατά τον Debrus, η μόνη αισιόδοξη ένδειξη ήταν η
παραμονή των πέντε εναπομεινάντων χωρών, οι οποίες ήταν πιστές στις ιδέες του A.F.S.C.
και, ειδικότερα, στην αντίληψη για την ύπαρξη ενός Συμβουλίου, το οποίο θα προωθούσε
τον αθλητισμό μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων όλων των χωρών.28
Οι πρώτοι στόχοι του C.I.S.M. Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Debrus έθεσε ως
πρωταρχικό και κύριο στόχο του C.I.S.M. την ανάγκη για να «προχωρήσει».29 Έτσι,
λοιπόν, καθορίστηκαν ως κύριοι αντικειμενικοί σκοποί του C.I.S.M. : (α) να αυξήσει τον
αριθμό των χωρών-μελών, (β) να εξασφαλίσει την επιτυχία των διεθνών στρατιωτικών
αθλητικών γεγονότων και διοργανώσεων, αρχικά με την μείωση των διεξαγομένων
24
http://www.C.I.S.M.milsport.org/portfolio/norway (Ημερομηνία ανάκτησης 4 Απριλίου 2015).
25
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, à Vichy. C.I.S.M. Archives, 1948. pp. 1-13. (Source: C.I.S.M.,
Général Secrétariat).
26
2-3. (Source: C.I.S.M., Général Secrétariat)
27
C.I.S.M., 2008, p. 105. Οι χώρες που ήταν παρούσες στην 6 η και τελευταία συνέλευση του A.F.S.C. ήταν το
Βέλγιο, η Γαλλία, η Δανία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία και η Νορβηγία.
28
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, pp. 2-3. (Source: C.I.S.M., Général Secrétariat).
29
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, pp. 2. (Source: C.I.S.M., Général Secrétariat).
49
αθλημάτων και τον περιορισμό τους στα πιο δημοφιλή, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις
τρέχουσες οικονομικές δυσκολίες και μειώνοντας τον αριθμό των συμμετεχόντων
αθλητών κατά αγώνισμα, (γ) να διαχειριστεί τις τρέχουσες οικονομικές δυσκολίες με τη
διοργάνωση επικερδών αθλητικών διαγωνισμών, και, τέλος (δ) με την προώθηση των
διοργανώσεων μέσω του Τύπου.30
Σύμφωνα με τα πρακτικά της 1ης Γενικής Συνέλευσης, ως κύρια ιδεολογία ύπαρξης
του C.I.S.M. καθορίστηκε η ευκαιρία για δημιουργία φιλικών σχέσεων μεταξύ των
Ενόπλων Δυνάμεων όλου του κόσμου μέσω των αθλητικών συναντήσεων και των
αθλητικών διοργανώσεων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι το C.I.S.M. κάλεσε από το
1948 ακόμη για ένταξη την ΕΣΣΔ, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, ΗΠΑ,
Καναδά, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία (οι οποίες ήταν και πρώην μέλη του A.F.S.C.),
κάτι που δείχνει σαφώς ότι οι πολιτικές ή συνταγματικές αποκλίσεις μεταξύ αυτών των
χωρών θα μπορούσαν να θεωρηθούν ασήμαντες, προκειμένου να προωθηθεί η φιλία
μεταξύ των στρατευμένων αθλητών όλων των χωρών μέσω του αθλητισμού.31
Αρχικά οργανωτικά πλαίσια του Συμβουλίου

Από τη μελέτη των πρακτικών της πρώτης γενικής συνέλευσης του Συμβουλίου,
καθίσταται σαφές ότι οι αξιωματούχοι του Συμβουλίου που θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο
κατά την λειτουργία, ήταν ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, ο Γενικός Γραμματέας και
Ταμίας, και η εκτελεστική Επιτροπή. Πρώτος Πρόεδρος του C.I.S.M. για ένα έτος εξελέγη
ομόφωνα ο Ταγματάρχης Henri Debrus, του Γαλλικού Στρατού. Στο καθήκον του Γενικού
Γραμματέα και του Ταμία του C.I.S.M. διορίστηκε ο Βέλγος έφεδρος Συνταγματάρχης
Maurice Chomé (Εικόνα 11).
Ο Chomé, αν και δεν άνηκε στα ιδρυτικά μέλη του C.I.S.M. υπήρξε ένας σημαντικός
γνώστης του στρατιωτικού αθλητισμού και είχε εμπειρία από διεθνείς αθλητικές
οργανώσεις.32 Ήδη από το 1919, ο Chomé υπήρξε μέλος της επιτροπής του βελγικού
στρατού για την επιλογή των στρατιωτικών αθλητών που θα συμμετείχαν στην
«Ολυμπιάδα Pershing».33 Με την ίδρυση του A.F.S.C., το Βέλγιο όρισε τον Chomé μαζί
με τον Mollet να εκπροσωπήσουν τις Ένοπλες Δυνάμεις του.34 Σύμφωνα με τον
Vameerbeek, το έργο του Chomé ήταν σημαντικό και για την οργάνωση αθλητικών
30
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, pp. 2-3. (Source: C.I.S.M., Général Secrétariat).
31
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, pp. 4-5. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat).
32
Vanmeerbeek, Roger: “Maurice Chomé: First Secretary-General of C.I.S.M. - Premier Secrétaire General
du C.I.S.M.”, C.I.S.M. Magazine 149 (2010), pp. 122-123. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
33
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. ed. The Games Committee, Paris, 1919. p. 92.
34
A.F.S.C.: Minutes of Meeting, 6-7 February 1946. p.1 . (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
50
δραστηριοτήτων στις βελγικές Ένοπλες Δυνάμεις. Από το 1945 ορίστηκε επικεφαλής του
Τμήματος D του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας του Βελγίου, με σκοπό την
προαγωγή της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας του.
Οι άριστες σχέσεις που διατηρούσε με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία των Ενόπλων
Δυνάμεων του Βελγίου βοήθησαν σημαντικά στην προώθηση των σχεδίων του για
ανάπτυξη των αθλητικών δραστηριοτήτων στο στράτευμα.35
Ο Συνταγματάρχης Chomé αποδέχτηκε την ανάληψη του καθήκοντος του Γενικού
Γραμματέα σε μόνιμη βάση, παρέχοντας έτσι σταθερότητα και συνέχεια της πολιτικής του
C.I.S.M, ενώ η πολύχρονή του εμπειρία στην οργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων θα
ήταν εποικοδομητική για το σχεδιασμό και την υλοποίηση όλων των δράσεων του
Συμβουλίου. Ως πρώτη έδρα του C.I.S.M. ορίστηκε η κατοικία του ίδιου του Chomé στην
Ανβέρσα (39 rue de la Citadelle, Anvers).36
Οι αρχαιρεσίες της 1ης Γενικής Συνέλευσης του Συμβουλίου ολοκληρώθηκαν με την
εκλογή του Ταγματάρχη Bøving από τη Δανία στα καθήκοντα του 1ου Αντιπροέδρου και
του Λοχαγού Pairon από το Βέλγιο, στα καθήκοντα του 2ου Αντιπροέδρου.37 Την
Εκτελεστική Επιτροπή αρχικά την απάρτιζαν ο Πρόεδρος του C.I.S.M., οι δύο
Αντιπρόεδροι, ο Γενικός Γραμματέας/Ταμίας και τρία μέλη. Το 1950, κατά τη διάρκεια
της 4ης Γενικής Συνέλευσης, αποφασίστηκε ότι την Εκτελεστική Επιτροπή θα συνιστούσαν
ο Πρόεδρος, ένας Αντιπρόεδρος, ένα μέλος κι ο Γραμματέας της Εκτελεστικής
Επιτροπής.38 Σε κάθε περίπτωση, η Εκτελεστική Επιτροπή ήταν επιφορτισμένη με την
διεκπεραίωση των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης, η οποία ήταν το ανώτατο θεσμικό
όργανο του Συμβουλίου.
Η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το πρώτο Καταστατικό του Συμβουλίου, όπως
συντάχθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1948 και διανεμήθηκε για έγκριση στις κυβερνήσεις των
ιδρυτικών χωρών-μελών, δεν βρέθηκε παρόλη την έρευνα που διεξήχθη στη Γενική
Γραμματεία του C.I.S.M. και στις πέντε ιδρυτικές χώρες-μέλη, πιθανόν λόγω απώλειας
αρχειακού υλικού. Το πρώτο αναθεωρημένο Καταστατικό του Συμβουλίου εκδόθηκε το
1968, το οποίο και βρέθηκε. Κατά συνέπεια, μελετώντας αντίστροφα τις τροποποιητικές
35
Vanmeerbeek, Roger: “Plus de sueur, moins de sang? Entraînement physique et sport militaire en Belgique
1945-1995”, Travail au doctorat, KU Leuven, 2013, p. 43, 144.
36
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, p. 13 (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
37
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, pp. 4-5. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
38
C.I.S.M.: Actes de la 4è Assemblée, 1950, p. 13. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
51
αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων από το 1968 και χρονικά προς τα πίσω, ήταν δυνατή
η κατά το δυνατό ακριβέστερη προσέγγιση των αναγραφομένων στο αρχικό Καταστατικό.
Η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. αποτέλεσε από τα πρώτα χρόνια του Συμβουλίου
το ανώτατο θεσμικό όργανο για την οργάνωση και την πορεία του. Η Γενική Συνέλευση
του C.I.S.M. λάμβανε χώρα τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, σε διαφορετική χώρα κάθε
φορά, στην οποία συμμετείχαν όλες οι χώρες-μέλη του Συμβουλίου δια των επίσημων
αντιπροσωπιών τους. Από το Καταστατικό του C.I.S.M., υπήρχε η δυνατότητα για
σύγκληση έκτακτης Γενικής Συνέλευσης, σε περίπτωση που το Συμβούλιο έκρινε ότι ήταν
σκόπιμο.39
Από την μελέτη των πρακτικών όλων των Γενικών Συνελεύσεων από την ίδρυση του
C.I.S.M. διαπιστώθηκαν τα εξής:
α) Η αρίθμηση των Γενικών Συνελεύσεων δεν συμπίπτει με τα χρόνια ύπαρξης του
θεσμού. Αυτό οφείλεται σε δύο γεγονότα: πρώτον, ότι η τελευταία Συνέλευση του
A.F.S.C. στην Νίκαια της Γαλλίας πιθανόν να θεωρήθηκε ως 1η Γενική Συνέλευση του
C.I.S.M., άποψη που όμως δεν συμφωνεί με το γεγονός ότι 1η στην αρίθμηση των
πρακτικών θεωρείται η Γενική Συνέλευση του Σεπτεμβρίου 1948 στο Βισύ. Στο επετειακό
βιβλίο του C.I.S.M. για τα 60 χρόνια της ύπαρξής του, το οποίο εκπονήθηκε από τους
Ταξίαρχο ε.α. Arthur Zechner (Αυστρία) και Συνταγματάρχη επί τιμή ε.α. Roger
Vanmeerbeek (Βέλγιο), οι οποίοι κατείχαν διοικητικές θέσεις στις δομές του Συμβουλίου
και ασχολούνται ερευνητικά με την ιστορία του στρατιωτικού αθλητισμού, η Συνέλευση
της Νίκαιας καταγράφεται ως 1η Γενική Συνέλευση.40 Από την έρευνα που έλαβε χώρα
στις Βρυξέλλες στα πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων, παρατηρήθηκε ότι, ενώ η πρώτη
Γενική Συνέλευση στο Βισύ αριθμήθηκε ως 1η, με ιδιόχειρο σημείωμα του Raoul Mollet
με κόκκινη μελάνη καταγράφεται ως 2η. Πιθανόν να υπήρξε διχογνωμία για το ποια θα
έπρεπε να θεωρηθεί ως 1η Γενική Συνέλευση, διότι ορθά η τελευταία Συνέλευση του
A.F.S.C. αφορούσε έναν διαφορετικό θεσμό από ό,τι το C.I.S.M. και σημαίνει επί της
ουσίας την διάλυση του. Αφετέρου, όμως η ίδια συνέλευση αποτελεί αυτό που ο Henri
Debrus όρισε ως «acte de foi= πράξη πίστης» των ιδρυτών του C.I.S.M. στο όραμα του
διεθνούς στρατιωτικού αθλητισμού.41 Έτσι, λοιπόν, παρά τη διάσταση απόψεων για ποια
θεωρείται τελικά ως 1η Γενική Συνέλευση, αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η Γενική
Συνέλευση του 1949 στη Στοκχόλμη έχει αριθμηθεί ως η 3η.
39
C.I.S.M.: Statutes, 1968, p. 5. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
40
C.I.S.M., 2008, p. 134.
41
52
Δεύτερο γεγονός που συμβάλλει στην αναντιστοιχία της αρίθμησης των Γενικών
Συνελεύσεων σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης του θεσμού είναι ότι κατά τα έτη 1948,
1959, 1961 και 1977 πραγματοποιήθηκαν δύο Γενικές Συνελεύσεις στο ίδιο έτος. Για τις
Γενικές Συνελεύσεις του 1948 έγινε ιδιαίτερη μνεία παραπάνω. Η 12η Γενική Συνέλευση
του 1958 έλαβε χώρα σε δύο συνεδρίες, μία το 1958 στις Βρυξέλλες του Βελγίου και μία
το 1959 στην Λαχώρη του Πακιστάν. Το 1959 επίσης έλαβε χώρα και η 13η Γενική
Συνέλευση στην Αθήνα της Ελλάδας. Κατόπιν, το 1961 πραγματοποιήθηκαν δύο Γενικές
Συνελεύσεις, εκ των οποίων η 15η Γενική Συνέλευση στο Βισμπάντεν της Γερμανίας, με
την εποπτεία των ενόπλων δυνάμεων των Η.Π.Α., ήταν έκτακτη, καθόσον αφορούσε τον
ανασχηματισμό του θεσμού, στον οποίο θα γίνει αναφορά παρακάτω, ενώ η 16η Γενική
Συνέλευση στην Βυρηττό του Λιβάνου ήταν τακτική. Έτσι, λοιπόν, παρόλο που η 15η
Γενική Συνέλευση ήταν έκτακτη, έλαβε κανονική αρίθμηση και συμπεριλήφθηκε στις
Γενικές Συνελεύσεις του Συμβουλίου. Επίσης, το 1977 έλαβαν χώρα δύο Γενικές
Συνελεύσεις, τακτικές και οι δύο, η 34η Γενική Συνέλευση στο Πεκίνο της Κίνας και η 35η
Γενική Συνέλευση στο Καράκας της Βενεζουέλας. Δεδομένου ότι το κατά έτος 1978 δεν
έλαβε χώρα κάποια Γενική Συνέλευση, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι δεν επηρεάζεται η
αρίθμηση. Κατά συνέπεια, οι διπλές Γενικές Συνελεύσεις των ετών 1948 και 1961
προσθέτουν δύο επιπλέον αριθμούς στην αρίθμηση των Γενικών Συνελεύσεων σε σχέση
με τα έτη ύπαρξης του C.I.S.M.42
β) Στα 70 χρόνια ύπαρξης του θεσμού μόνο μία φορά συγκλήθηκε έκτακτη Γενική
Συνέλευση, η 15η έκτακτη Γενική Συνέλευση του 1961, η οποία είχε αναθεωρητικό
χαρακτήρα για το θεσμό.43 Έκτοτε, δεν επαναλήφθηκε κάτι αντίστοιχο, γεγονός που
καταδεικνύει την ομαλή λειτουργία των εργασιών του Συμβουλίου όλα αυτά τα χρόνια.
Σύνθεση της Γενικής Συνέλευσης. Κάθε αντιπροσωπία χώρας-μέλους που συμμετείχε

στην Γενική Συνέλευση έπρεπε να αποτελείται αρχικά από δύο (2) άτομα, ενώ το 1951
καθιερώθηκαν τα τρία (3) άτομα, εκπροσωπώντας έτσι τους τρεις Κλάδους (Στρατός
Ξηράς, Πολεμικό Ναυτικό και Πολεμική Αεροπορία) των Ε.Δ. τους.44 Για κάποιες χώρες,
42
Περισσότερα στοιχεία για τις Γενικές Συνελεύσεις στον Πίνακα 11 του Παραρτήματος Α.
43
C.I.S.M.: Actes de la 15ème Assemblée General a Wiesbaden, 1961, p. 5. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
44
53
όπως οι Η.Π.Α., οι οποίες έχουν τέσσερις Κλάδους στις Ε.Δ. τους, μπορούσαν να έχουν
τέσσερα άτομα στην αντιπροσωπία τους.45
Σε κάθε περίπτωση, εάν κάποιο μέλος της αντιπροσωπίας είχε εκλεγεί σε θέση
αξιωματούχου του C.I.S.M. (Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος, Γενικός Γραμματέας, κτλ.) έπαυε
να αποτελεί εκπρόσωπο της χώρας του και εξαιρούταν άμεσα από την αντιπροσωπία. 46
Διοικητικά όργανα της Γενικής Συνέλευσης. Προεδρεύων της Γενικής Συνέλευσης

ήταν ο εκάστοτε Πρόεδρος του C.I.S.M. και σε απουσία του, ο 1ος Αντιπρόεδρος.47 Στην
Γενική Συνέλευση ήταν υποχρεωμένες να συμμετέχουν όλες οι χώρες-μέλη δια των
αντιπροσωπιών τους. Για την υπό μελέτη περίοδο, επιτρεπόταν η συμμετοχή των
ιδρυτικών στελεχών του Συμβουλίου στις Γενικές Συνελεύσεις, ακόμη κι αν δεν άνηκαν
στην επίσημη αντιπροσωπία της χώρας-μέλους από την οποία προερχόταν, αλλά έτσι δεν
είχαν δικαίωμα ψήφου στις αποφάσεις της.48
Η γενική αποστολή της Γενικής Συνέλευσης ήταν να:
α) ελέγχει τις δράσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συμβουλίου, για τις οποίες
ενημερωνόταν δια επίσημης αναφοράς έναν μήνα πριν την τέλεση της Συνέλευσης,
β) ελέγχει και να εγκρίνει τις πράξεις του τρέχοντος έτους, τόσο του Συμβουλίου,
όσο και των οργάνων του σύμφωνα με τους καταστατικούς κανόνες λειτουργίας του, όπως
περιγράφονται στο Καταστατικό,
γ) ελέγχει και να εγκρίνει τον σχεδιασμό δράσεων του Συμβουλίου και των
προτάσεων της Εκτελεστικής Επιτροπής για το επόμενο έτος,
δ) διενεργεί καταστατικές εκλογές και αρχαιρεσίες,
ε) ελέγχει και να εγκρίνει τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους,49 και
στ) διαμορφώνει και εγκρίνει το ετήσιο αθλητικό πρόγραμμα του C.I.S.M. για το
επόμενο έτος.50
Μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, η Γενική Συνέλευση είχε την υποχρέωση
να μελετήσει και να εγκρίνει προτάσεις των χωρών-μελών του Συμβουλίου για ένταξη
45
C.I.S.M.: Statutes, 1968, p. 5. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Στις Ένοπλες Δυνάμεις των Η.Π.Α., οι
Πεζοναύτες (Marine Corps) αποτελούν ξεχωριστό Κλάδο από τους υπόλοιπους (Στρατό, Πολεμικό Ναυτικό
και Πολεμική Αεροπορία)
46
47
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, p. 11. C.I.S.M.: Statutes, 1968, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
48
49
C.I.S.M.: Actes de la 16ème Assemblée General a Beyruth, 1961, pp. 50-51. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
50
54
νέων μελών. Με τον όρο «νέα μέλη», το Καταστατικό όριζε τις αναγνωρισμένες Ε.Δ.
χωρών ή και μεμονωμένους ιδιώτες, προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους (πολιτικοί,
ακαδημαϊκοί κ.α.), οι οποίοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν μέλη.51 Από την μέχρι σήμερα
έρευνα, δεν έχει διαπιστωθεί η ανακήρυξη μεμονωμένων προσώπων ως μέλη του C.I.S.M.
Η Γενική Συνέλευση, όντας το ανώτατο θεσμικό όργανο του Συμβουλίου, είχε τη
δυνατότητα απονομής τιμητικών ηθικών αμοιβών σε πρόσωπα, 52 επιβολής ποινών σε
χώρα-μέλος ή μεμονωμένο πρόσωπο που άνηκε σε χώρα-μέλος,53 αποδοχής και έγκρισης
προτάσεων καταστατικών αλλαγών,54 εξέτασης των εναγώνιων διατάξεων και των
αθλητικών κανονισμών των πρωταθλημάτων C.I.S.M.55 και, τέλος, την απόφαση διάλυσης
του C.I.S.M. σε περίπτωση δικαιολογημένης αιτίας.56
Η γενική μορφή της ημερήσιας διάταξης των Γενικών Συνελεύσεων μέχρι και το
1958 είχε ως εξής, κατά χρονική σειρά:
α) Προσκλητήριο Συμμετεχόντων,
β) Ανασκόπηση από τον Πρόεδρο του C.I.S.M.,
γ) Παρουσίαση των νέων εντάξεων – Προτάσεις για νέες εντάξεις στο C.I.S.M.,
δ) Ανασκόπηση τρέχοντος αγωνιστικού προγράμματος,
ε) Προγραμματισμός αγωνιστικού προγράμματος επόμενου έτους,
στ) Οικονομικά (οικονομική ανασκόπηση και προϋπολογισμός),
ζ) Αναφορά του ελεγκτικού οργάνου,
η) Τροποποιήσεις στο Καταστατικό,
θ) Εκλογές των αξιωματούχων του Συμβουλίου,
ι) Προτάσεις για Επίτιμα Μέλη- Ηθικές Αμοιβές και Διακρίσεις
ια) Διάφορα Θέματα
ιβ) Επερωτήσεις
ιγ) Προγραμματισμός της επόμενης συγκέντρωσης της Εκτελεστικής Επιτροπής, και
ιδ) Προγραμματισμός της επόμενης Γενικής Συνέλευσης.
Από το 1959 και μέχρι το τέλος της υπό μελέτη περιόδου, η ημερήσια διάταξη της
Γενικής Συνέλευσης διακρινόταν σε δύο μέρη. Κατά το πρώτο μέρος της Γενικής
Συνέλευσης λάμβαναν χώρα το προσκλητήριο των συμμετεχόντων και οι κοινωνικές
51
52
53
54
55
56
55
εκδηλώσεις και δρώμενα, ενώ στο δεύτερο μέρος λάμβαναν χώρα οι κύριες εργασίες της
Γενικής Συνέλευσης.
Μία τυπική διάταξη της ημερήσιας διάταξης μετά το 1959 είχε ως εξής:
1) Πρώτο Μέρος
α) Τόπος και ημερομηνία της Γενικής Συνέλευσης,
β) Συμμετέχουσες χώρες-μέλη,
γ) Ανακοίνωση και αποδοχή της ημερήσιας διάταξης της Γενικής Συνέλευσης,
δ) Υποδοχή Επισήμων Προσκεκλημένων,
ε) Μετακινήσεις,
στ) Παρουσίαση της Οργανωτικής Επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης,
ζ) Ονομαστική Κατάσταση Συμμετεχόντων,
η) Τελετή έναρξης- Ομιλίες Επισήμων,
θ) Εναρκτήρια ομιλία του Προέδρου του C.I.SM., και
ι) Απονομή τιμητικών διακρίσεων.
2) Δεύτερο Μέρος
α) Καθορισμός τήρησης των πρακτικών της Γενικής Συνέλευσης,
β) Καθορισμός αρμοδιοτήτων στη Γενική Συνέλευση,
γ) Καθορισμός δικαιούχων ψήφου,
δ) Ανασκόπηση του Προέδρου του C.I.S.M.,
ε) Έγκριση Πρακτικών Γενικής Συνέλευσης,
στ) Αναφορά της Εκτελεστικής Επιτροπής,
ζ) Οικονομικά,
η) Αναφορά του Ταμία- Αρχειοφύλακα,
θ) Υποψηφιότητες για εκλογή σε θέση αξιωματούχων,
ι) Ανασκόπηση τρέχοντος αγωνιστικού προγράμματος,
ια) Προγραμματισμός αγωνιστικού προγράμματος ερχόμενου έτους,
ιβ) Διάφορα θέματα επικαιρότητας,
ιγ) Προϋπολογισμός επόμενου έτους,
ιδ) Προγραμματισμός επόμενης Γενικής Συνέλευσης, και
ιε) Τελετή λήξης της Γενικής Συνέλευσης.
Συνεπώς, η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. αποτέλεσε το ανώτατο θεσμικό όργανο
του Συμβουλίου, στο πλαίσιο του οποίου διεξήγοντο οι εκλογές των αξιωματούχων, οι
ενδεχόμενες καταστατικές αλλαγές, οι εντάξεις ή διαγραφές χωρών-μελών και ψηφιζόταν
οι αγωνιστικοί και θεσμικοί προγραμματισμοί και οι ηθικές αμοιβές και βραβεύσεις
56
αθλητικών και πολιτικών προσωπικοτήτων. Τέλος, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης

μπορούσε να ψηφιστεί και η διάλυση του Συμβουλίου, εάν αυτό ήταν σκόπιμο.
Η Εκτελεστική Επιτροπή του C.I.S.M.

Ένα ακόμη θεσμικό και λειτουργικό όργανο του Συμβουλίου αποτέλεσε η
Εκτελεστική Επιτροπή του C.I.S.M. Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτέλεσε την μετεξέλιξη
της Έκτακτης Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία συστάθηκε το 1948, προκειμένου να
δρομολογήσει όλες τις απαραίτητες ενέργειες εκ μέρους του Συμβουλίου για την
μετάβασή του από A.F.S.C. σε C.I.S.M.57 Με την ολοκλήρωση των εργασιών της
Έκτακτης Επιτροπής, προτάθηκε από τη γαλλική αντιπροσωπεία στην Γενική Συνέλευση
του 1949 η σύσταση Εκτελεστικής Επιτροπής, της οποίας η ύπαρξη δεν προβλεπόταν στο
αρχικό Καταστατικό του Συμβουλίου και θα είχε εκπροσώπους όλων των χωρών-μελών
και εκτελεστικές αρμοδιότητες στα τρέχοντα ζητήματα του Συμβουλίου.58 Εντούτοις, στη
Γενική Συνέλευση του 1950 στη Χάγη της Ολλανδίας, το Συμβούλιο τροποποίησε το
Καταστατικό του εισάγοντας το θεσμό της Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία αποτελούταν
από τέσσερα μέλη: τον Πρόεδρο του C.I.S.M., τον Αντιπρόεδρο, και δύο μέλη, εκ των
οποίων ο ένας ήταν ο Γραμματέας της Επιτροπής. Σε αυτή τη νευραλγική θέση, όπως
αποδείχθηκε στα χρόνια που ακολούθησαν, εξελέγη ο Γάλλος Σμηναγός Edmond Petit
(Εικόνα 12).59 Με τη Γενική Συνέλευση του Απριλίου του 1961 αποφασίστηκε η νέα δομή
της Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία θα αποτελείτο από επτά άτομα: Τον Πρόεδρο, τους
δύο Αντιπροέδρους και τέσσερα μέλη.60
Η εκλογή των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και η δικαιοδοσία της
κατοχυρωνόταν από τη Γενική Συνέλευση. Οι διοικητικές της αρμοδιότητες και ευθύνες
ήταν εντός των πλαισίων του Καταστατικού του Συμβουλίου και οι αποφάσεις της
κυρωνόταν από τη Γενική Συνέλευση.61 Η Επιτροπή είχε την υποχρέωση να συνέρχεται
δύο φορές το έτος, σε τόπο και χρόνο που θα όριζε ο Πρόεδρος, καθώς και να τηρεί
πρακτικά των συνεδριάσεων της, εκ των οποίων προέκυπτε η ετήσια αναφορά
πεπραγμένων που παρουσιαζόταν στη Γενική Συνέλευση.62
57
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, p. 12 (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Η Επιτροπή
αποτελούταν από πέντε (5) μέλη: Τον Πρόεδρο, τους δύο αντιπροέδρους και δύο ακόμη μέλη.
58
C.I.S.M.: Actes de la 3è Assemblée, 1949, pp. 9-10. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
59
60
C.I.S.M.: Actes de la 15ème Assemblée General Extraordinaire a Wiesbaden, 1961, p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./
61
62
57
Επί της ουσίας, η Εκτελεστική Επιτροπή του C.I.S.M. είχε ως έργο τη διεκπεραίωση
θεμάτων που αφορούσαν το Συμβούλιο, τόσο στο σύνολό του, όσο και τις χώρες-μέλη
μεμονωμένα. Σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στις καταστατικές τροποποιήσεις του 1950, η
Εκτελεστική Επιτροπή, της οποίας τα μέλη είχαν ετήσια θητεία, συγκαλούταν τακτικά
αλλά και έκτακτα στο μεσοδιάστημα δύο ετήσιων Γενικών Συνελεύσεων, προκειμένου να
επιληφθεί θέματα του Συμβουλίου. Σε περίπτωση που ανέκυπταν ερωτήματα ή υποθέσεις
που αφορούσαν συγκεκριμένες χώρες-μέλη και απαιτούταν το Συμβούλιο να λάβει άμεσα
θέση, η Εκτελεστική Επιτροπή συνεδρίαζε εκτάκτως και στη συνεδρίαση συμμετείχαν και
οι αντιπρόσωποι των ενδιαφερόμενων χωρών-μελών.63 Με αυτό τον τρόπο αποφάσισε το
Συμβούλιο να επιλύει τρέχοντα θέματα, πριν να χρειαστεί να τεθούν στη Γενική
Συνέλευση, εξασφαλίζοντας έτσι αμεσότητα και ευελιξία στη διαδικασία λήψης
αποφάσεων. Επιπλέον, ο Γραμματέας της Εκτελεστικής Επιτροπής ήταν επιφορτισμένος
να συντάσσει τη σχετική αναφορά με τις ετήσιες δράσεις, προκειμένου να ενημερώνει την
ολομέλεια κατά τη διάρκεια της επόμενης Γενικής Συνέλευσης.64
Τέλος, η Εκτελεστική Επιτροπή είχε το δικαίωμα σε εξαιρετικές περιστάσεις να
συγκαλεί έκτακτη Γενική Συνέλευση, σε περίπτωση που οι συνθήκες το απαιτούσαν ή
αποτελούσε αίτημα πέντε χωρών και άνω.65
Αξιωματούχοι του C.I.S.M.

Σε αυτό το σημείο θα παρουσιαστούν οι αξιωματούχοι του C.I.S.M. για την υπό
μελέτη περίοδο, οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι με συγκεκριμένες αρμοδιότητες,
προκειμένου να υλοποιούνται άμεσα και ομαλά οι δράσεις και οι ενέργειες του
Συμβουλίου. Ως εκ τούτου, τα καθήκοντα των αξιωματούχων του Συμβουλίου ήταν ως
εξής:
Πρόεδρος του C.I.S.M. Ο Πρόεδρος είναι η ανώτατη αρχή για τη διοίκηση του
Συμβουλίου, ο οποίος έχει και την ευθύνη εκπροσώπησης του. Εκλέγεται από τη Γενική
Συνέλευση για τέσσερα χρόνια. Ο Πρόεδρος προΐσταται της Γενικής Συνέλευσης του
C.I.S.M. καθώς και της Εκτελεστικής Επιτροπής.
Ο Πρόεδρος εκπροσωπεί το Συμβούλιο σε όλες τις περιστάσεις, πολιτικής και
στρατιωτικής φύσεως. Υπογράφει και εγκρίνει όλες τις συμφωνίες και τα συμβόλαια τα
63
C.I.S.M.: Actes de la 4è Assemblée, pp. 13-14. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
64
C.I.S.M.: Actes de la 4è Assemblée, p. 13. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
65
58
οποία αφορούν τους πόρους του Συμβουλίου και κυρώνει ενυπόγραφα τα πρακτικά της
Γενικής Συνέλευσης και των συνεδριάσεων της Εκτελεστικής Επιτροπής. Τέλος, μπορεί
να αναθέσει μέρος των εξουσιών του στους δύο Αντιπροέδρους.66
Αντιπρόεδροι C.I.S.M. Η εκλογή των δύο Αντιπροέδρων γινόταν από τη Γενική

Συνέλευση και είχε διάρκεια τρία χρόνια. Αποτελούσαν τους άμεσους αντικαταστάτες του
Προέδρου σε περίπτωση απουσίας του. Συμμετείχαν στην Εκτελεστική Επιτροπή και είχαν
τις αντίστοιχες κατά περίπτωση αρμοδιότητες που τους εκχωρούσε ο Πρόεδρος.67 Από την
μελέτη των πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων της υπό μελέτης περιόδου
διαπιστώνεται ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι Αντιπρόεδροι τοποθετούνταν ως πρόεδροι
εξειδικευμένων επιτροπών για διάφορα θέματα που διαχειριζόταν το Συμβούλιο, όπως λ.χ.
επιτροπή αθλητικών κανονισμών, δεοντολογίας, πειθαρχική επιτροπή, κτλ. Μέχρι και το
1961, όμως δεν είχαν κάποιες άλλες ειδικές θεσμοθετημένες αρμοδιότητες.
Γενικός Γραμματέας O ρόλος του Γενικού Γραμματέα και Ταμία, όπως

προαναφέρθηκε, για τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του θεσμού αποτέλεσε ένα καθήκον,
το οποίο το ανέλαβε ο Συνταγματάρχης Chomé με την έννοια της μόνιμης θέσης.
Εντούτοις, το 1953 παρέδωσε προσωρινά τα καθήκοντα του Γενικού Γραμματέα στον
Γραμματέα της Εκτελεστικής Επιτροπής, Επισμηναγό Edmond Petit, διατηρώντας όμως
τις αρμοδιότητες του Ταμία.68 Το 1954 ανέλαβε την θέση του Γενικού Γραμματέα, χωρίς
τα καθήκοντα του Ταμία, ο Επισμηναγός Raoul Mollet (Εικόνα 13) των βελγικών
Ενόπλων Δυνάμεων,69 ο οποίος έμελλε να αποτελέσει μία από τις δυναμικότερες και
εμβληματικές μορφές του C.I.S.M. και για τον οποίο θα γίνει ιδιαίτερη μνεία στο επόμενο
κεφάλαιο.
Από την μελέτη των πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων διαπιστώνεται ότι μέχρι
και το 1953, τα καθήκοντα του Γενικού Γραμματέα και του Ταμία ήταν ενοποιημένα. Το
1953, πιθανόν για λόγους πρακτικής, έγινε ο διαχωρισμός των καθηκόντων. Επίσης, η
θητεία του Γενικού Γραμματέα οριζόταν ως μόνιμη, με σκοπό την απρόσκοπτη συνέχιση
66
67
68
C.I.S.M.: Actes de la 7ème Assemblée General a Stockholm, 1953, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
69
C.I.S.M.: Actes de la 8ème Assemblée a Antibes, 1954, p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
59
των εργασιών του Συμβουλίου και την εξασφάλιση της συνέχειας της πολιτικής του
θεσμού.70
Η εκλογή του Γενικού Γραμματέα γινόταν από τη Γενική Συνέλευση. Όπως
διαφαίνεται από την μελέτη των πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων, τα καθήκοντα του
Γενικού Γραμματέα μετά το 1953 είχαν ως εξής:
α) Συμμετείχε στις Γενικές Συνελεύσεις και τηρούσε τα πρακτικά αυτών.

β) Ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής και τηρούσε τα πρακτικά των
συνεδριάσεων, συνέτασσε τις αναφορές της και ενημέρωνε την Γενική Συνέλευση περί
των πεπραγμένων της.
γ) Συμμετείχε στις συνεδριάσεις της Ακαδημίας C.I.S.M. (η αποστολή της
Ακαδημίας θα παρουσιαστεί παρακάτω).
δ) Ήταν υπεύθυνος για τρέχοντα θέματα του C.I.S.M. και τα χειριζόταν σύμφωνα με
τις αποφάσεις τις Εκτελεστικής Επιτροπής.
ε) Ήταν αρμόδιος για την αλληλογραφία και τα διοικητικά-διαχειριστικά θέματα που
αφορούσαν το Συμβούλιο.
στ) Το σπίτι του αποτελούσε την επίσημη έδρα του Συμβουλίου, μέχρι την απόκτηση
ιδιοκτησιακής δυνατότητας.
ζ) Κατόπιν εγκρίσεως του Προέδρου, ο Γενικός Γραμματέας μπορούσε να
εκπροσωπήσει το Συμβούλιο, όπου κι όταν αυτό κρινόταν αναγκαίο.
η) Από το 1958 και έπειτα, ήταν υπεύθυνος για την σύνταξη, έκδοση και την
διανομή του περιοδικού του C.I.S.M. με τίτλο «Sports International».
Εν ολίγοις, ο Γενικός Γραμματέας υπήρξε η κινησιουργός δύναμη του Συμβουλίου
σε ό,τι αφορούσε τις τρέχουσες διαδικασίες λειτουργίας του. Η ανάληψη των καθηκόντων
από τον Raoul Mollet και ο τρόπος με τον οποίο εκείνος τα άσκησε, όπως θα αναλυθεί και
στο επόμενο κεφάλαιο, προσέδωσε στο θεσμό του Γενικού Γραμματέα μεγάλη ευθύνη
αλλά και κύρος στην συνολική του παρουσία μέσα στο Συμβούλιο.
Ταμίας. Τα καθήκοντα του Ταμία του C.I.S.M. ήταν από αυτά που διαμορφώθηκαν
κατά τη διάρκεια λειτουργίας του Συμβουλίου, διότι δεν υπήρχαν στην αρχική οργάνωση.
Όπως προαναφέρθηκε, ο Συνταγματάρχης Chomé παρέδωσε τα καθήκοντα του Γενικού
70
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
60
Γραμματέα το 1953 και περιορίστηκε στα καθήκοντα του Ταμία του Συμβουλίου μέχρι και
το 1960, όπου αποσύρθηκε από το Συμβούλιο για λόγους υγείας.71
O Ταμίας προτεινόταν από την Εκτελεστική Επιτροπή και αναλάμβανε καθήκοντα
κατόπιν εκλογής από τη Γενική Συνέλευση. Μπορούσε να είναι είτε μέλος αντιπροσωπίας
μέλους-χώρας είτε όχι. Επίσης θα μπορούσε να είναι είτε εν ενεργεία είτε εν αποστρατεία
Αξιωματικός.
Ήταν υπεύθυνος για:
α) τις οικονομικές υποχρεώσεις του C.I.S.M.,
β) την κατάρτιση του προϋπολογισμού εισόδων-εξόδων του επομένου έτους και την
υποβολή της στη Γενική Συνέλευση για επικύρωση,
γ) τη σύνταξη αναφοράς εσόδων-εξόδων του τρέχοντος έτους και υποβολή της στην
Γενική Συνέλευση για έλεγχο,
δ) την λήψη των συνδρομών των χωρών-μελών και την διαχείριση των χρημάτων
αυτών σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Προέδρου και των αποφάσεων της Γενικής
Συνέλευσης και της Εκτελεστικής Επιτροπής,
ε) τη συμμετοχή στις Γενικές Συνελεύσεις και, εάν αυτό κρινόταν αναγκαίο, σε
συνεδριάσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής. Σε κάθε περίπτωση, δεν είχε δικαίωμα
ψήφου.72
Εν πολλοίς, ο Ταμίας είναι το οικονομικό όργανο του Συμβουλίου μέχρι και σήμερα.
Η διαχώριση των καθηκόντων του Γενικού Γραμματέα και του Ταμία ήταν εύστοχη,
καθότι η διαρκής εξάπλωση του C.I.S.M. και η οργάνωση όλο και περισσότερων
αγωνιστικών δράσεων επέβαλλε την ανάθεση των οικονομικών καθηκόντων σε ένα άτομο
ξεχωριστά, για τον βέλτιστο σχεδιασμό και αντιμετώπιση όλων των θεμάτων που
εκπορευόταν από την άσκηση των καθηκόντων του.
H εξάπλωση του C.I.S.M. κατά την περίοδο Debrus

Όπως προαναφέρθηκε, οι ιδρυτικές χώρες-μέλη του Συμβουλίου το 1948 ήταν πέντε
και προστέθηκαν η Ιταλία, η Σουηδία και η Τουρκία το 1949. Το 1961, με τη λήξη της υπό
μελέτης περιόδου, το C.I.S.M. αποτελείτο από 26 χώρες-μέλη (Πίνακας 12). Δεκατρείς
από την Ευρώπη, έξι από την Αμερική, έξι από την Ασία και τέσσερις από την Αφρική.
71
C.I.S.M.: Actes de la 7ème Assemblée Generale a Teheran, 1953, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
72
61
Με την εξάπλωση, όμως του θεσμού, οι ανάγκες για έλεγχο και πληροφόρηση των
χωρών εκτός Ευρώπης έγιναν επιτακτικές. Έτσι, λοιπόν, με τις αποφάσεις της 14ης Γενικής
Συνέλευσης, ορίστηκε ένα νέο όργανο, η Υπο-γραμματεία της Νότιας Αμερικής, στο Ρίο
Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Το σκεπτικό αυτής της απόφασης ήταν η ανάγκη κάλυψης
των αναγκών ενημέρωσης και διάδοσης του θεσμού στην Νότια Αμερική, η οποία
γεωγραφικά, αλλά και διαδικαστικά, απείχε περισσότερο από το Αρχηγείο του C.I.S.M., το
οποίο ήταν η Γενική Γραμματεία του.73 Έτσι λοιπόν, η κυβέρνηση της Βραζιλίας παρείχε
το χώρο και το προσωπικό για τη στελέχωση της Υπο-γραμματείας,74 η οποία ξεκίνησε τη
λειτουργία της την 1η Ιανουαρίου 1961, με σκοπό την προώθηση των δράσεων του
C.I.S.M. στην Λατινική Αμερική, τον συντονισμό των δράσεων της Ακαδημίας C.I.S.M.
στην Λατινική Αμερική, την ανάπτυξη συνδέσμου και συνεργασίας με την S.A.M.S.U.
(=South America Military Sports Union), την εξασφάλιση της έγκαιρης κοινοποίησης των
επισήμων εγγράφων του C.I.S.M. στις χώρες-μέλη της Λατινικής Αμερικής και, τέλος, την
επίσημη εκπροσώπηση του C.I.S.M. στην ήπειρο, σύμφωνα με τις οδηγίες της
Εκτελεστικής Επιτροπής.75
Τα στρατιωτικά πρωταθλήματα C.I.S.M.

Σύμφωνα με το όραμα των ιδρυτών του Συμβουλίου, έπρεπε αρχικά να περιοριστεί η
διοργάνωση αθλητικών διοργανώσεων με γνώμονα τη δημοτικότητά τους, προκειμένου να
προσελκύσουν την κοινή γνώμη στις δράσεις του C.I.S.M. Έτσι, λοιπόν, για το έτος 1948
διοργανώθηκαν πέντε πρωταθλήματα (Αεροναυτικό Πένταθλο, Κολύμβηση, Ποδόσφαιρο,
Πυγμαχία και Στίβος).76 Με την πάροδο των ετών και την αύξηση των χωρών-μελών,
άρχισαν να προστίθενται και νέα πρωταθλήματα στο αγωνιστικό πρόγραμμα του
Συμβουλίου. Το 1949 προστέθηκαν ο ανώμαλος δρόμος, η ιστιοπλοΐα και η ξιφασκία,77 το
1950 η καλαθοσφαίριση και το στρατιωτικό πένταθλο,78 το 1954 το ναυτικό πένταθλο και
οι χιονοδρομίες,79 το 1957 η σκοποβολή80 και το 1961 η πάλη και η πετοσφαίριση.81
73
C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée Générale du 1960 à Teheran. p. 113. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
74
C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée Générale du 1960 à Teheran. p. 115. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
75
C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée Générale du 1960 à Teheran. p. 113-114. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
76
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, p. 6-8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
77
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
78
C.I.S.M.: Actes de la 3ème Assemblée a Vichy, 1949, p. 7-8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
79
C.I.S.M.: Actes de la 7ème Assemblée, 1953, p. 24-25. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
80
C.I.S.M.: Actes de la 10ème Assemblée Generale a Estoril, 1956, p. 30. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
62
Τα αγωνίσματα του στρατιωτικού, ναυτικού και αεροναυτικού πεντάθλου C.I.S.M. Στο

σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια συνοπτική αναφορά στα τρία αυτά «πολυ-
αθλητικά αθλήματα».82
Το στρατιωτικό πένταθλο αποτελείται από τα εξής αγωνίσματα: βολή πολεμικού
τυφεκίου (200μ. και 300 μ.), διέλευση στίβου εμποδίων 500 μ., ελεύθερη κολύμβηση μετ’
εμποδίων 50 μ., ρίψη χειροβομβίδας σε απόσταση και ακρίβεια και ανώμαλο δρόμο 8
χιλιομέτρων.83
To 1946, o Henri Debrus παρακολούθησε μία εκπαίδευση Ολλανδών
αλεξιπτωτιστών, από την οποία εμπνεύστηκε να δημιουργήσει το στρατιωτικό πένταθλο.
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, οι αλεξιπτωτιστές μετά την προσγείωσή τους με
αλεξίπτωτο έπρεπε να διανύσουν πεζή μία απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων σε
παντοδαπό έδαφος. Κατά τη διάρκεια αυτής της απόστασης έπρεπε να περάσουν
συγκεκριμένα εμπόδια καθώς και ένα ποτάμι. Επίσης, σε συγκεκριμένα σημεία της
διαδρομής έπρεπε να εκτελέσουν βολή τυφεκίου και ρίψη χειροβομβίδας. Ο Debrus
πρότεινε μία παρόμοια φόρμουλα σωματικής εκγύμνασης για υιοθέτηση από το A.F.S.C.,η
οποία απορρίφθηκε. Εντούτοις, ο Debrus τροποποίησε το ολλανδικό πρωτότυπο,
αφαιρώντας τον αλεξιπτωτισμό και αλλάζοντας τις αποστάσεις οι οποίες έπρεπε να
διανυθούν και οργάνωσε έναν δοκιμαστικό διαγωνισμό μεταξύ στρατιωτών της Γαλλίας,
του Βελγίου και της Ολλανδίας, το 1947, στο κέντρο στρατιωτικής φυσικής αγωγής του
Freiburg, στη γαλλική κατεχόμενη ζώνη. Τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από αυτή την
πρωτοβουλία ήταν ότι επιτεύχθηκε ένας δυναμικός συνδυασμός αθλητικής και
στρατιωτικής εκπαίδευσης. Μετά από μερικές τροποποιήσεις στη διεξαγωγή και τους
κανονισμούς, το γαλλικό Γενικό Επιτελείο Στρατού υιοθέτησε αυτή τη φόρμουλα
εκπαίδευσης και συναγωνισμού με το όνομα «Στρατιωτικό Πένταθλο». 84 Το στρατιωτικό
πένταθλο, όπως προαναφέρθηκε, ως πρωτάθλημα εισήχθη στο αγωνιστικό πρόγραμμα του
C.I.S.M. το 1950.85
81
C.I.S.M.: Actes de la 15ème Assemblée Generale Extraordinaire a Wiesbaden, 1961, p. 37. (Πηγή:
C.I.S.M./ Général Secrétariat).
82
C.I.S.M.: Military Pentathlon. General Regulations.Brussels, 2013.p. 3. (πηγή: www.C.I.S.M.milsport.org)
83
Καμίτσης, Χαράλαμπος: Στίβος Εμποδίων του Διεθνούς Στρατιωτικού Πεντάθλου, Βάρη, 1985, σελ. 7.
84
Dillen: Le pentathlon militaire, ed. Etat Major de l’Armée, Paris, 1973, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
85
Περισσότερα για το Στρατιωτικό Πένταθλο και τη διεξαγωγή του: http://www.milsport.one/sports/military-
pentathlon
63
Το ναυτικό πένταθλο αποτελείται από τα αγωνίσματα: διέλευση στίβου εμποδίων

300 μ., ναυαγοσωστική κολύμβηση 75 μ. σε πισίνα 25 μ., αγώνα ναυτικής ικανότητας,
κολύμβηση μετ’ εμποδίων 125 μ. σε πισίνα 25 μ. και αμφίβιο ανώμαλο δρόμο.86
Εμπνευστής αυτού του πολυαθλήματος ήταν ο Ιταλός Πλοίαρχος Giuseppe
Vocaturo, ο οποίος παρουσίασε την πρόταση του στο C.I.S.M. (αρχικά ως τρίαθλο) στην
7η Γενική Συνέλευση του 1953 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας, η οποία και εγκρίθηκε.87 Το
1954, μεταξύ 20 και 28 Ιουνίου, στο Λιβόρνο της Ιταλίας διεξήχθη δοκιμαστικός
διαγωνισμός με τη μορφή τριάθλου. Με την αναφορά που υποβλήθηκε στην 8 η Γενική
Συνέλευση του 1954 στην Αντίμπ της Γαλλίας, προστέθηκαν η διέλευση στίβου εμποδίων
300 μ. για την βελτίωση της ευκινησίας, και ο αγώνας ναυτικής ικανότητας για την
βελτίωση των ασκουμένων στην κωπηλασία.88
Τέλος, το αεροναυτικό πένταθλο τελείται σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση γίνεται
αεροπορικός αγώνας, κατά τον οποίο οι διαγωνιζόμενοι (άντρες και γυναίκες) εξετάζονται
ως πλοηγοί σε διθέσιο πολεμικό αεροπλάνο. Κατά τη διάρκεια αυτής της δοκιμασίας, οι
διαγωνιζόμενοι δίνουν οδηγίες πλοηγού στον πιλότο του αεροσκάφους για μία τριγωνική
διαδρομή 40 λεπτά πτήσης. Οι διαγωνιζόμενοι εξετάζονται στις ικανότητές στους στην
προετοιμασία της αεροπορικής αποστολής, στην πλοήγηση (οδηγίες προς τον πιλότο) και
την τήρηση του χρονοδιαγράμματος.89
Στη δεύτερη φάση διεξάγονται τα αγωνίσματα: σκοποβολή (αεροπίστολο),
ξιφασκία, κολύμβηση μετ’ εμποδίων (50 μ. ελεύθερης κολύμβησης και 50 μ. κολύμβησης
σε διαδρομή με 2 εμπόδια, τα οποία διέρχονται οι διαγωνιζόμενοι κάτω από το νερό),90
καλαθοσφαίριση (εξέταση στις δεξιότητες χειρισμού της μπάλας, καθώς και ευστοχία σε
20 ελεύθερες βολές εντός 4 λεπτών), διέλευση Στίβου Εμποδίων και προσανατολισμός.91
Δημιουργός του αεροναυτικού πεντάθλου ήταν ο Σμηναγός Edmond Petit της
γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Όπως ο ίδιος αναφέρει στο πόνημά του «Le Pentathlon
86
C.I.S.M.: C.I.S.M.- Sports Regulations. Naval Pentathlon.01/01/2009.p. 5. (πηγή:
www.C.I.S.M.milsport.org)
87
C.I.S.M.: Actes de la 7ème Assemblée, 1953, p. 23. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
88
C.I.S.M.: Actes de la 8eme Assemblée Générale du 1954 à Antibes. p. 40. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat). Περισσότερα για το Ναυτικό Πένταθλο και τη διεξαγωγή του:
http://www.milsport.one/sports/naval-pentathlon
89
C.I.S.M.: C.I.S.M. – Sports Regulations. Military Aeronautical Pentathlon. Ed. 2017. p. 13. (πηγή:
www.C.I.S.M.milsport.org).
90
www.C.I.S.M.milsport.org).
91
www.C.I.S.M.milsport.org). Περισσότερες λεπτομέρειες για την οργάνωση και τη διεξαγωγή των
πρωταθλημάτων στρατιωτικού, ναυτικού και αεροναυτικού πεντάθλου, στην ιστοσελίδα
http://www.C.I.S.M.milsport.org/
64
Aéronautique International Militaire», στην γαλλική Πολεμική Αεροπορία προϋπήρχε μία

δοκιμασία για Γάλλους πιλότους από το 1916, η οποία αποτελείτο από πέντε ασκήσεις. Ο
ίδιος όντας πιλότος, έλαβε υπόψη του τις εμπειρίες 60 ειδικών της αεροπορικής ιατρικής
και σχεδίασε ένα πολυαθλητικό αγώνισμα επικεντρώνοντας αποκλειστικά στις δεξιότητες
που έπρεπε να έχει ένας πιλότος πολεμικού αεροσκάφους.92 Έτσι λοιπόν, επέλεξε την
σκοποβολή αεροβόλου για την ανάπτυξη της σωματικής ηρεμίας και συγκέντρωσης, την
ξιφασκία για την ανάπτυξη των αντανακλαστικών, την κολύμβηση μάχης για την
βελτίωση της αναπνευστικής ικανότητας σε υψόμετρο, την καλαθοσφαίριση (ασκήσεις
επιδεξιότητας με μπάλα) για την ανάπτυξη του συντονισμού χεριού-ματιού, τη διέλευση
Στίβου Μάχης για την ανάπτυξη της αντοχής και τον προσανατολισμό για την ανάπτυξη
του προσανατολισμού στο έδαφος.93 Το αεροναυτικό πένταθλο υιοθετήθηκε το 1948 από
την γαλλική Πολεμική Αεροπορία και το ίδιο έτος διεξήχθη το πρώτο Πρωτάθλημα
C.I.S.M. στη Σουηδία.94
Η Ακαδημία C.I.S.M.
Από τις σημαντικότερες ενέργειες της προεδρίας του Henri Debrus ήταν και η
ίδρυση μίας επιστημονικής επιτροπής στα πλαίσια του Συμβουλίου, με την επωνυμία
Academie C.I.S.M. (Ακαδημία C.I.S.M.). Βέβαια, η ανάγκη για αθλητική επιστημονική
έρευνα στον χώρο του στρατιωτικού περιβάλλοντος προϋπήρχε της Ακαδημίας. Σύμφωνα
με την έρευνα των Zeichner & Vanmeerbeek, από τη δεκαετία του ’50, τα στελέχη του
C.I.S.M. προσπάθησαν να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις για τη βελτίωση της
αθλητικής επίδοσης και της απόδοσης των στρατευμένων. Στα πρωταθλήματα
Αεροναυτικού Πεντάθλου του 1950, 1951 και 1952, αεροπόροι και ειδικοί της
αεροπορικής ιατρικής οργάνωσαν συναντήσεις προσανατολισμένες στη βελτίωση της
φυσικής κατάστασης των αεροπόρων.95 Η έρευνα αποκάλυψε ότι αυτές οι πρωτοβουλίες
ξεκίνησαν από το 1948 (Πίνακας 13).
Στην 5η Γενική Συνέλευση του Συμβουλίου στο Κάιρο της Αιγύπτου το 1951, ο
Ολλανδός Αντισμήναρχος Wilhelm Bolken με τους Σμηναγούς Raoul Mollet του Βελγίου
και Edmond Petit της Γαλλίας, στηριζόμενοι στην παράγραφο 1 του 2ου άρθρου του
92
Petit, Edmond: Le Pentathlon Aéronautique International Militaire, ed. Forces Aériennes Françaises, Paris,
1958, p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
93
Petit, Edmond: Le Pentathlon Aéronautique International Militaire, ed. Forces Aériennes Françaises, Paris,
1958, p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
94
C.I.S.M.: Actes de la 1ère Assemblée, 1948, p. 9. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Περισσότερα για
το Αεροναυτικό Πένταθλο και τη διεξαγωγή του: http://www.milsport.one/sports/aeronautical-pentathlon
95
Zechner, Arthur & Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years Of Friendship Through Sport. 1948- 2008. Ed.
C.I.S.M., 2008, p. 55.
65
πρώτου Καταστατικού του Συμβουλίου, πρότειναν την οργάνωση μίας δραστηριότητας

προσανατολισμένης στη συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών με σκοπό την βελτίωση
της σωματικής αγωγής των στρατευμάτων των χωρών-μελών του θεσμού. Με την κύρωση
αυτής της πρότασης από τη Γενική Συνέλευση, τέθηκαν τα θεμέλια για την ίδρυση μιας
επιστημονικής επιτροπής που θα ερευνούσε μεθόδους και πρακτικές για την πρόοδο της
σωματικής κατάστασης των στρατευμένων.96
Αυτές οι δράσεις οδήγησαν ούτως ώστε το 1952 στο Μονακό να διεξαχθεί μία
μελέτη αφιερωμένη στην κολύμβηση, τις τεχνικές διάσωσης στη θάλασσα, αναζωογόνηση
και επιβίωση στη θάλασσα. Αυτή η μελέτη, σε συνδυασμό και με άλλες μελέτες και
δράσεις που έλαβαν χώρα σε διάφορες αεροπορικές βάσεις της Ευρώπης εντάχθηκαν στο
πρόγραμμα «Physical Training for Aircrews». Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος
διοργανώθηκαν δύο διεθνείς διασκέψεις, μία στο προπονητικό κέντρο Bosön της Σουηδίας
(1953)97 και μία στη Μάφρα της Πορτογαλίας (1955).98
Οι αναφορές που προέκυψαν από αυτό το πρόγραμμα αναφέρουν ότι τα
αποτελέσματα ήταν «εξαιρετικά» και ότι παρακινήθηκαν αρκετοί αξιωματικοί διαφόρων
χωρών να υποβάλλουν προτάσεις για τη βελτίωση της σωματικής αγωγής και σε άλλους
κλάδους των Ε.Δ.99 Επίσης, στα συμπεράσματα της δεύτερης διάσκεψης προτάθηκε η
δημιουργία ενός επιστημονικού οργάνου εκ μέρους του Συμβουλίου για να αναλάβει την
ευθύνη της προετοιμασίας και της τεχνικής επίβλεψης των διασκέψεων και της έρευνας,
της συλλογής και της αξιοποίησης των πληροφοριών και των δεδομένων που θα εξάγονται
από αυτές τις δράσεις, με σκοπό την βελτίωση της σωματικής αγωγής και της εκπαίδευσης
των στρατευμάτων των χωρών-μελών.100
Έτσι, λοιπόν, με την 11η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στις Κάννες της Γαλλίας
κυρώθηκε η δημιουργία και η λειτουργία ενός επιστημονικού οργάνου με την επωνυμία
«Academie C.I.S.M.» ή «A.C.I.S.M.», η οποία αποτελείτο από τρεις τομείς. Ο 1ος τομέας
με επικεφαλής τον Ισπανό Συνταγματάρχη Gimenez Corrando Agulla, με αντικείμενο την
τη διεξαγωγή ερευνητικών δραστηριοτήτων στον τομέα της φυσικής αγωγής, ο 2ος τομέας
με επικεφαλής τον Ιταλό Γενικό Αρχίατρο (Συνταγματάρχης Ιατρικού Σώματος) Giacomo
96
C.I.S.M.: Actes de la 5eme Assemblée Générale du 6 au 8 Mars 1951 à Caire, p. 20. (Πηγή: C.I.S.M./
97
Zechner, Arthur & Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years Of Friendship Through Sport. 1948- 2008. Ed.
C.I.S.M., 2008, p. 55.
98
C.I.S.M.: Actes de la 9e Assemblée Générale du 1955 à Caire. p. 15. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
99
Mollet, Raoul: “The young history of the C.I.S.M.”, in: C.I.S.M. Magazine 1 (1958), 10-12, p. 11. (Πηγή:
100
C.I.S.M.: Actes de la 10e Assemblée Générale du 1956 à Estoril. p. 7-8. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
66
Tatarelli, ο οποίος ασχολείτο με την αθλητιατρική και ο 3ος τομέας, με επικεφαλής τον
Αμερικανό ιατρό Dudley De Groot, με αντικείμενο την μελέτη τεχνικών εκπαίδευσης και
προπονητικής.101
Οι στόχοι της Ακαδημίας C.I.S.M. ήταν:
α) η διάδοση μεθόδων σωματικής εκγύμνασης στρατευμένων σε όλο τον κόσμο,
β) η διατήρηση ενός πυρήνα από στρατιωτικούς και πολίτες επιστήμονες, ειδικούς
της αθλητικής προπόνησης, αθλητικής ιατρικής και κοινωνικής ένταξης,
γ) η συλλογή και η καταγραφή σύγχρονων μεθόδων προπόνησης,
δ) η δρομολόγηση έρευνας σε συγκεκριμένα ερευνητικά πεδία σύμφωνα με τις
ανάγκες του C.I.S.M.,
ε) η διεξαγωγή συμποσίων και συνεδρίων, στα οποία επιλεγμένες προσωπικότητες
θα μπορούσαν να παρουσιάσουν σύγχρονες μελέτες και υλικό αναφορικά με όλες τις
εκφάνσεις της σωματικής δραστηριότητας,
στ) η διάδοση νέων ευρημάτων, μεθόδων και τεχνικών προπόνησης για τις χώρες-
μέλη μέσω τεχνικών φυλλαδίων, συμποσίων και συνεδρίων, και
ζ) η ενθάρρυνση πρωτοβουλιών για κοινωνική ένταξη των στρατευμένων μέσω του
αθλητισμού.102
Άμεσα το νέο όργανο του C.I.S.M. ανέλαβε ενεργό δράση. Το 1958 ξεκίνησε η
έκδοση του περιοδικού του Συμβουλίου, με την επωνυμία C.I.S.M. Magazine. Σύμφωνα με
τον ίδιο τον Debrus, το «νεοσύστατο περιοδικό θα είναι ένα μέσο επικοινωνίας των
δράσεων της Ακαδημίας, αλλά και ένας φιλόξενος χώρος ανταλλαγής εμπειριών και
απόψεων για αθλητές, προπονητές, αθλίατρους και γυμναστές, προκειμένου να
δημιουργηθούν αδελφικοί δεσμοί μεταξύ στρατιωτικών και πολιτών».103 Μέσα στις σελίδες
των τευχών του περιοδικού φιλοξενήθηκαν άρθρα που αφορούσαν την επικαιρότητα και
τις δράσεις του θεσμού, αλλά και επιστημονικά άρθρα και έρευνες στρατιωτικών και
πολιτών που αφορούσαν την προαγωγή και τη βελτίωση του αθλητισμού, όχι μόνο στο
στράτευμα, αλλά σε γενικότερη έννοια. Τα μέλη της Ακαδημίας C.I.S.M. καθώς και
διάσημοι προπονητές, αθλητές και ειδικοί ιατροί κατέθεσαν τις εμπειρίες τους, τις απόψεις
τους και τις μελέτες τους στο περιοδικό. Για τα περιεχόμενα και την εξέλιξη του «C.I.S.M.
Magazine» θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά στο επόμενο κεφάλαιο, μιας και η δημιουργία και η
101
C.I.S.M.: Actes de la 11e Assemblée Générale du 1957 à Cannes. p. 62. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
102
C.I.S.M.: “C.I.S.M. Academy”, ed. C.I.S.M., Brussels, 2009, p.3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
103
Debrus, Henri: “Editorial”, in: C.I.S.M. Magazine 1 (1958), p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
67
λειτουργία του αποτέλεσε πραγματικό πνευματικό δημιούργημα του Γενικού Γραμματέα

του C.I.S.M. Raoul Mollet.
Το 1960, με το πέρας των XVII Ολυμπιακών Αγώνων, η Ακαδημία C.I.S.M.
προσκλήθηκε επίσημα ως θεσμός στο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής στη Ρώμη, όπου
παρουσιάστηκαν από τον Επισμηναγό Raoul Mollet η μέθοδος της «Συνολικής
Εκγύμνασης (Total Training)»104 και οι εφαρμογές της σε διάφορα αθλήματα και από τον
Γενικό Αρχίατρο Lartigue παρουσίαση μεθόδων τεχνητής αναπνοής σε παιδιά και εφήβους
που αθλούνται σε πισίνα.105
Κλείνοντας, η Ακαδημία C.I.S.M. κρίνεται ως μία εξαιρετική προσπάθεια εκ μέρους
του Συμβουλίου, με γνώμονα την πραγμάτωση ενός από τους σκοπούς της ύπαρξής του,
να επενδύσει επιστημονικά στην έρευνα για τη βελτίωση της σωματικής αγωγής και του
αθλητισμού των Ε.Δ. των χωρών-μελών του, αλλά και να συγκεντρώσει και να μελετήσει
την εμπειρία και την γνώση του πολιτικού τομέα. Κάτι τέτοιο καταδεικνύει την πρόθεση
του C.I.S.M. για προβολή της άποψης ότι οι στρατευμένοι αθλητές δεν αποτελούν κάποιο
αποξενωμένο και αποκομμένο τμήμα των κοινωνιών από τις οποίες εκπορεύονται, αλλά
ένα ειδικό κομμάτι της συνολικής αθλητικής κοινότητας.
Οι προσπάθειες του C.I.S.M. για προσέγγιση χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού

Η ιδέα για την ύπαρξη ενός Συμβουλίου παγκόσμιας εμβέλειας για την προώθηση
του στρατιωτικού αθλητισμού σε όλες τις Ε.Δ. του κόσμου δημιουργήθηκε σε μία πολύ
δύσκολη ιστορικά εποχή. Η ίδρυση του C.I.S.M. έλαβε χώρα στο ξεκίνημα του «Ψυχρού
Πολέμου», ο οποίος τελείωσε επίσημα τη δεκαετία του ’90 και αποτέλεσε σημαντικό
παράγοντα παρακώλυσης για σύσφιξη σχέσεων μεταξύ των Ε.Δ. που άνηκαν σε
διαφορετική γεωστρατηγική συμμαχία.
Στην πορεία του χρόνου της συγκεκριμένης περιόδου, οι δύο Συνασπισμοί
δημιούργησαν στρατιωτικές συμμαχίες (ΝΑΤΟ- Σύμφωνο Βαρσοβίας), οικονομικές
συμμαχίες (Σχέδιο Μάρσαλ- COMECON), αλλά, όπως προέκυψε από την έρευνα, και
στρατιωτικές αθλητικές συμμαχίες. Και στο σημείο αυτό προέκυψε η μεγάλη παρεξήγηση
για τον ρόλο του C.I.S.M. Ενώ τα Ανατολικά έθνη ίδρυσαν την Αθλητική Επιτροπή των
Φιλικών Στρατών για την προώθηση αθλητικών δραστηριοτήτων μεταξύ των Ενόπλων
104
Η μέθοδος “Total Training” θα παρουσιαστεί στο επόμενο κεφάλαιο του παρόντος πονήματος.
105
C.I.S.M.: “Academie C.I.S.M.”, in: C.I.S.M. Magazine 9 (1960), p. 33. C.I.S.M.: “C.I.S.M. Academy”, ed.
C.I.S.M., Brussels, 2009, p.6-7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
68
Δυνάμεων των κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το C.I.S.M. ουδέποτε αποτέλεσε
όργανο της Δυτικής Συμμαχίας ή του ΝΑΤΟ.
Η Αθλητική Επιτροπή των Φιλικών Στρατών (Спортивный комитет

дружественных армий) H Αθλητική Επιτροπή των Φιλικών Στρατών (С.к.д.а. =
S.K.D.A.) ιδρύθηκε στην Μόσχα το 1958, για την «ενίσχυση της φιλίας μεταξύ των
στρατών, τη βελτίωση της ποιότητας της φυσικής κατάστασης και του αθλητισμού μεταξύ
των στρατιωτών και τη διάδοση των επιτευγμάτων του στρατιωτικού αθλητισμού»,106
αποσκοπώντας, κυρίως, στην ένταξη χωρών-μελών από «σοσιαλιστικές και
αναπτυσσόμενες χώρες».107 Κύριες χώρες-μέλη στο S.K.D.A. ήταν οι χώρες του
Συμφώνου της Βαρσοβίας, καθώς και άλλες σοσιαλιστικές χώρες από όλες τις ηπείρους.108
To S.K.D.A. διαλύθηκε το 1991, με την διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Σημαντικό θεωρείται το γεγονός ότι τον Απρίλιο του 1991, η κεντρική επιτροπή του
S.K.D.A. υπέγραψε πρωτόκολλο συμφωνίας με το C.I.S.M., σύμφωνα με το οποίο, οι
χώρες-μέλη του S.K.D.A. εντασσόταν στο C.I.S.M., αναγνωρίζοντάς το ως το μοναδικό
διεθνή στρατιωτικό αθλητικό οργανισμό.109
Στην υπό μελέτη χρονική περίοδο, το S.K.D.A. εμφανίζεται στα επίσημα έγγραφα
του C.I.S.M. ως πληροφορία κατά τη διάρκεια της 12ης Γενικής Συνέλευσης το 1958 (1η
συνεδρία στις Βρυξέλλες του Βελγίου), όπου ανακοινώθηκε η ίδρυσή του ως «μία
αθλητική ένωση υπό την προεδρία της Ε.Σ.Σ.Δ.»,110 η οποία οργάνωνε διεθνείς αθλητικές
διοργανώσεις με το όνομα Σπαρτακιάδες (θα γίνει εκτενέστερη αναφορά στο επόμενο
κεφάλαιο), καθώς και οι χώρες-μέλη της. Μέχρι και τη λήξη της περιόδου Debrus, το
S.K.D.A. δεν εμφανίζεται σε κανένα άλλο επίσημο έγγραφο. Σημαντική λεπτομέρεια η
οποία θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι στην ανακοίνωση της ίδρυσης του S.K.D.A., ο
Debrus δεν χρησιμοποίησε την συνήθη φρασεολογία των Δυτικών χωρών της εποχής, περί
«κομμουνιστικών χωρών», «ανατολικού μπλοκ» ή κάτι αντίστοιχο. Ο Πρόεδρος του
C.I.S.M. ενημέρωσε τη Γενική Συνέλευση με ύφος καθαρά ενημερωτικό, χωρίς να
106
Riordan, James: “Soviet Sport and Soviet foreign policy”, in: 26 Soviet Studies 3 (1974), 322-343, p. 338.
107
Zharov, K.P.: “Sports Committee of Friendly Armies”, in Prokhorov, A.M. (ed)
The Great Soviet Encyclopedia, New York: Macmillan, London: Collier Macmillan, (1974–1983).
108
Αιθιοπία, Αλβανία (αποχώρησε το 1968), Αν. Γερμανία, Βουλγαρία, Β. Κορέα, Βιετνάμ, Ε.Σ.Σ.Δ.,
Καμερούν, Κίνα (αποχώρησε το 1960), Κούβα (εντάχθηκε το 1969), Μαδαγασκάρη, Ουγγαρία, Πολωνία,
Ρουμανία, Σομαλία (εντάχθηκε το 1973), Τσαντ, Τσεχοσλοβακία. Βλ. Riordan, James: “State and Sport in
Developing Countries”, in: 21 International Review for Sociology of Sport 4 (1986), 287-303, p. 290.
109
C.I.S.M., Archives, MoUs and Protocols. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat).
110
C.I.S.M.: Actes de la 12e Assemblée Générale du 1958 à Brussels (1ere session). p. 4. (Πηγή: C.I.S.M.,
69
χαρακτηρίζει γεωπολιτικά την νέα στρατιωτική αθλητική επιτροπή, γεγονός που

αναδεικνύει την πρόθεση του C.I.S.M. για συμμετοχή Ε.Δ. από όλες τις χώρες του
κόσμου, ανεξαρτήτως συμμαχιών.
Η δραστηριότητα και η αλληλεπίδραση του C.I.S.M. με το S.K.D.A. θα αναφερθεί
διεξοδικότερα στο επόμενο κεφάλαιο.
Ο ρόλος του C.I.S.M. Το C.I.S.M. αποσκοπώντας, όπως προαναφέρθηκε, στη

συμμετοχή των Ε.Δ. όλων των χωρών ανεξαρτήτως πολιτικών ή άλλων συμμαχιών, από το
1948 ακόμη, ξεκίνησε την αποστολή προσκλήσεων για συμμετοχή στις κυβερνήσεις των
χωρών και των δύο συνασπισμών.111 Χώρες, όπως η Γιουγκοσλαβία, Ρουμανία, η
Ε.Σ.Σ.Δ., η Πολωνία, η Ουγγαρία και Τσεχοσλοβακία ψηφίστηκαν από την ολομέλεια του
Συμβουλίου, προκειμένου να αποσταλούν προσκλήσεις για ένταξη, σχεδόν σε κάθε Γενική
Συνέλευση. Για την υπό μελέτη περίοδο, όμως, δεν έχουν βρεθεί στους φάκελους των
χωρών αυτών οι απαντητικές επιστολές. Περισσότερα στοιχεία για την αλληλογραφία
μεταξύ του C.I.S.M. και των χωρών του Ανατολικού συνασπισμού θα παρουσιαστούν στο
επόμενο κεφάλαιο, καθόσον έχουν διασωθεί κάποιες επιστολές του Raoul Mollet και οι
αντίστοιχες απαντήσεις που κατά καιρούς έλαβε.
Σημαντικό στοιχείο επίσης που προκύπτει από την μελέτη των αρχείων είναι ότι οι
Η.Π.Α. και το Ην. Βασίλειο, οι οποίες ήταν ιδρυτικές χώρες του ΝΑΤΟ το 1949, δεν
άνηκαν στις ιδρυτικές χώρες-μέλη του Συμβουλίου και αντιμετώπιζαν αρχικά με
σκεπτικισμό τη συμμετοχή τους στο C.I.S.M.112 Μέχρι και σήμερα, το Ην. Βασίλειο δεν
έχει ενταχθεί στο C.I.S.M.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Ρώμης (1960) και το «Villagio C.I.S.M.»

Μία από τις σημαντικότερες δράσεις του C.I.S.M. κατά την περίοδο Debrus ήταν η
παρουσία του Συμβουλίου ως θεσμού στους XVII Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίοι έλαβαν
χώρα στη Ρώμη της Ιταλίας, από τις 25 Αυγούστου έως και τις 11 Σεπτεμβρίου 1960.
Η ιταλική προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ιταλική κυβέρνηση,

σκοπεύοντας να εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα για την επιτυχία των
επικείμενων Ολυμπιακών Αγώνων, ενέπλεξε ενεργά και τις Ε.Δ. της χώρας. Το ιταλικό
111
C.I.S.M. Actes de la 1ère Assemblée, p. 9. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat).
C.I.S.M., Archives, C.I.S.M.: Actes de la 1ère, 2eme, 3eme, 4ene & 5eme Assemblée (Πηγή: C.I.S.M., Général
112
Secrétariat).
70
Αρχηγείο Ε.Δ. συνέστησε προς τούτο ένα ειδικό στρατιωτικό τμήμα, αποτελούμενο από
4.500 Αξιωματικούς και Οπλίτες και έλαβε την επωνυμία R.O.M. (=Raggruppamento
Olimpico Militare). Αυτό το στρατιωτικό τμήμα ειδικής σύνθεσης και αποστολής τέθηκε
στη διάθεση της Οργανωτικής Επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων.113 To R.O.M., με
Διοικητή τον Ιταλό Υποστράτηγο Tommaso Calise, οργανώθηκε σε δύο επιμέρους τομείς:
τον τομέα Γενικών Υπηρεσιών και τον τομέα Αθλητικών Υπηρεσιών.
Ο τομέας Γενικών Υπηρεσιών ασχολήθηκε με προσωπικό, μέσα και υλικά στην
διοργάνωση τελετών και εξωραϊσμών χώρων, ανάληψη και εκτέλεση έργων Μηχανικού
(γέφυρες, οδοποιία, φυσικά εμπόδια, εξέδρες, τοιχοκολλήσεις), εξασφάλιση επικοινωνιών
(ασύρματες, ενσύρματες, ταχυδρομικά περιστέρια και αγγελιοφόροι), εκτέλεση
μεταφορών (οχήματα, οδηγοί, όρχοι οχημάτων) και υποστήριξη υγειονομικών υπηρεσιών
σε όλες τις εγκαταστάσεις και εκδηλώσεις.114
Ο τομέας Αθλητικών Υπηρεσιών ασχολήθηκε με προσωπικό, μέσα, υλικά και
εγκαταστάσεις στην υποστήριξη του Ολυμπιακού χωριού (του οποίου Διευθυντής ήταν ο
Ιταλός Συνταγματάρχης Fabre, ο οποίος είχε ήδη εμπειρία από τη συμμετοχή του στη
διοργάνωση των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1956 στο Cortino d’Ampezzo και
τη διοργάνωση του πρωταθλήματος χιονοδρομίας του C.I.S.M. του 1958 στη
Bardonnechia της Ιταλίας), τη διεξαγωγή και επίβλεψη του Μοντέρνου Πεντάθλου, τη
διεξαγωγή και επίβλεψη των αγωνισμάτων της ιππασίας, τη διοργάνωση και διεξαγωγή
των αγωνισμάτων βάδην, μαραθωνίου και ποδηλασίας καθώς και την διοργάνωση της
κωπηλασίας στη λίμνη Albano.115
Πλέον των παραπάνω, οι ιταλικές Ε.Δ., δια της αντιπροσωπείας τους στο C.I.S.M.,
πρότειναν στη δεύτερη συνεδρία της 12ης Γενικής Συνέλευσης στη Λαχώρη του Πακιστάν,
το 1959, τη δυνατότητα εκ μέρους τους για την υλοποίηση ενός σχεδίου με την ονομασία
«Villaggio C.I.S.M. (Χωριό C.I.S.M.)». To «Villaggio C.I.S.M.» επρόκειτο να ανεγερθεί
στο Castelfussano της Όστια, 30 χμ. μακριά από την Ρώμη (η οποία φιλοξενούσε το
Ολυμπιακό Χωριό), με σκοπό να φιλοξενήσει αντιπροσώπους των χωρών-μελών του
Συμβουλίου που επιθυμούσαν να παρακολουθήσουν τους XVII Ολυμπιακούς Αγώνες.116
Το C.I.S.M. αποδέχτηκε με χαρά την πρόταση των ιταλικών Ε.Δ., καθώς το «Villaggio»
113
C.I.S.M.: “R.O.M. Raggruppamento Olimpico Militare”, in: C.I.S.M. Magazine 9 (1960), 10-13, p.10.
(Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat).
114
C.I.S.M.: “R.O.M. Raggruppamento Olimpico Militare”, in: C.I.S.M. Magazine 9 (1960), 10-13, p. 11.
115
C.I.S.M.: “R.O.M. Raggruppamento Olimpico Militare”, in: C.I.S.M. Magazine 9 (1960), 10-13, 11.
116
C.I.S.M.: Actes de la 12ème Assemblée Générale du 1959 à Lahore (2e Session). pp. 58-59. (Πηγή:
71
θα ήταν μια ευκαιρία για το Συμβούλιο να προσεγγίσει ένα ευρύτερο αθλητικό κοινό, να
προωθήσει τις δράσεις και τα οράματά του και να διεξαχθούν επιστημονικές δράσεις από
το επιστημονικό προσωπικό της Ακαδημίας C.I.S.M.117
Σχολιάζοντας αυτή την πρωτοβουλία τόσο για τις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις όσο και
για το C.I.S.M., είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που
συγκέντρωσαν οι αντιπροσωπείες του Συμβουλίου εκείνο το έτος, το ποσοστό των
στρατευμένων αθλητών που προερχόταν από τις χώρες-μέλη του C.I.S.M. και
προκρίθηκαν για συμμετοχή στους XVII Ολυμπιακούς Αγώνες, έφτασε το 20%, όπου σε
συνολικά 2.414 άρρενες αθλητές που προερχόταν από χώρες-μέλη του C.I.S.M., οι 467
ήταν εν ενεργεία στρατιωτικό προσωπικό των Ε.Δ. των χωρών τους.118 Παρά το γεγονός
ότι δεν υπάρχουν δεδομένα από τις χώρες εκτός του C.I.S.M. όσον αφορά τους αθλητές
τους (στρατιωτικούς ή μη), μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό ότι η στρατιωτική παρουσία
μεταξύ των αθλητών ήταν αρκετά σημαντική. Λαμβάνοντας υπόψη την έντονη παρουσία
των ιταλικών Ε.Δ. σε όλες σχεδόν τις εκδηλώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων, η ιδέα της
δημιουργίας ενός "χωριού" αφιερωμένου αποκλειστικά στον στρατιωτικό αθλητισμό και
τα ιδανικά του C.I.S.M. προέκυψε ως λογική συνέπεια. Επιπλέον, ήταν μια τέλεια
ευκαιρία για το Συμβούλιο να προβάλει και να παρουσιάσει στο ευρύτερο κοινό το έργο
και το όραμά του και να προσεγγίσει χώρες, τις οποίες μέχρι τότε πιθανόν να μην είχε τη
δυνατότητα.
Το «Villagio C.I.S.M.» εγκαινιάστηκε επίσημα στις 24 Αυγούστου 1960 και κατά τη
διάρκεια της λειτουργίας του φιλοξένησε 291 άτομα από 20 χώρες-μέλη του C.I.S.M.,με
μέσο όρο φιλοξενουμένων ανά ημέρα 150 άτομα, τα οποία ήταν αντιπρόσωποι των
χωρών-μελών, επιστημονικό προσωπικό και στρατιωτικοί αθλητές, οι οποίοι δεν είχαν
καταφέρει να προκριθούν στους Ολυμπιακούς αγώνες.119
Το «Villaggio» δεν χρησίμευσε όμως μόνον ως θέρετρο των μελών του C.I.S.M. που
ήθελαν να παρακολουθήσουν τους Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά και ως μία ζώνη
επικοινωνίας του έργου και των σκοπών του Συμβουλίου σε κάθε ενδιαφερόμενο. Για
αυτό το σκοπό οργανώθηκε μία έκθεση των δράσεων του C.I.S.M. από τον Γάλλο
Επισμηναγό Edmond Petit, η οποία, σύμφωνα με την αναφορά που κατατέθηκε στη 14η
117
C.I.S.M.: Actes de la 12ème Assemblée Générale du 1959 à Lahore (2e Session). p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./
118
. C.I.S.M.: “Statistics and Results”, C.I.S.M. Magazine 9 (1960), p. 14. (Source: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
119
C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée Générale du 1960 à Téhéran. p. 39. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
72
Γενική Συνέλευση το 1960 στην Τεχεράνη του Ιράν, προσέλκυσε πλήθος επισκεπτών και
τα γράμματα που απεστάλησαν στο Συμβούλιο περιείχαν θετικές εντυπώσεις.120
Στον επιστημονικό τομέα, τα μέλη της Ακαδημίας C.I.S.M. που παρακολούθησαν
τους αγώνες, αντάλλαξαν απόψεις και εμπειρίες με τα στελέχη διαφόρων ολυμπιακών
αποστολών και συνέταξαν τεχνικές αναφορές, τις οποίες έφεραν για ανάλυση στο C.I.S.M.
Επίσης, ιδιαίτερη μνεία έγινε για το «πείραμα της Sabaudia» από τον Πλοίαρχο Trallori. O
Ιταλός Αξιωματικός του Ναυτικού, μέλος της Ακαδημίας C.I.S.M. εφάρμοσε τις
προπονητικές θεωρίες της Ακαδημίας C.I.S.M. καθώς και τις διατροφικές συμβουλές σε
ένα πλήρωμα οκτάκωπου του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού, με αποτέλεσμα το πλήρωμα
αυτό να κατακτήσει αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς αγώνες.121
Τέλος, στον αγωνιστικό τομέα, οι αντιπρόσωποι του C.I.S.M., οι οποίοι
παρακολούθησαν ζωντανά τους αγώνες, είχαν την ευχαρίστηση να χειροκροτήσουν τις
προσπάθειες όλων των αθλητών και ειδικότερα των 471 στρατιωτικών, εκ των οποίων οι
15 ανέβηκαν στην εξέδρα των μεταλλίων. Ειδικότερα, 6 χρυσά, 3 αργυρά και 6 χάλκινα
μετάλλια κατακτήθηκαν από πρωταθλητές πρωταθλημάτων του C.I.S.M.,122 κάτι το οποίο
έδειχνε με τον καλύτερον τρόπο το υψηλό επίπεδο των αθλητών που συμμετείχαν στα
πρωταθλήματα του Συμβουλίου.
Ως επιστέγασμα, η πρωτοβουλία αυτή του C.I.S.M. υπό την αιγίδα των ιταλικών
Ε.Δ. για την υλοποίηση του «Villaggio C.I.S.M.» ήταν μία πρωτοποριακή κίνηση
εξωστρέφειας του Συμβουλίου προς το πολιτικό (μη στρατιωτικό) περιβάλλον. Επίσης, η
συνύπαρξη των παραγόντων του διεθνούς στρατιωτικού αθλητισμού με τους παράγοντες
του Ολυμπιακού κινήματος κρίνεται ως μια περίτρανη απόδειξη των ειρηνικών και
φιλικών σκοπών που είχαν οι δράσεις του C.I.S.M. Ακολούθως, η κίνηση της ιταλικής
κυβέρνησης να προσκαλέσει και να φιλοξενήσει το C.I.S.M. ως επίσημο θεσμό, το
καθιέρωνε σε διεθνές επίπεδο ως προς το κύρος του.
Η Ακαδημία C.I.S.M. στην Ρώμη. Παράλληλα με τα αθλητικά γεγονότα στα γήπεδα

των XVII Ολυμπιακών αγώνων, η Ακαδημία C.I.S.M. έκανε την παρουσία της αισθητή
στον επιστημονικό στίβο.
120
C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée Générale du 1960 à Téhéran. p. 39. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
121
C.I.S.M.: “The Experiment of Sabaudia”, in: C.I.S.M. Magazine 9 (1960), p.27. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat). H Sabaudia είναι περιοχή της Ιταλίας, όπου εδρεύει το Αθλητικό Κέντρο του Πολεμικού
Ναυτικού της Ιταλίας.
122
C.I.S.M.: “Statistics and Results”, in: C.I.S.M. Magazine 9 (1960), p. 15-19. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
73
Ειδικότερα, η Ακαδημία C.I.S.M. από το 1959 ήδη, είχε ξεκινήσει μία προσπάθεια
για ενίσχυση των επιστημονικών της δράσεων. Πιο συγκεκριμένα, από τις 31 Αυγούστου
έως και τις 8 Σεπτεμβρίου του 1959, οργανώθηκε από την Ακαδημία Διεθνές Συνέδριο στο
Τολέδο της Ισπανίας, στον χώρο της Βασιλικής Στρατιωτικής Σχολής Πεζικού του
Ισπανικού Στρατού, με θέμα την κολύμβηση, την κολύμβηση μάχης123 και την διάσωση
στο νερό.124 Το πρόγραμμα του συνεδρίου περιλάμβανε συνεδρίες προπονητικής
κολύμβησης και καταδύσεων, συγκριτική μελέτη από διάφορες χώρες των προπονητικών
μεθόδων διαλειμματικής και κυκλικής προπόνησης, έρευνες πάνω στη φυσιολογία,
προπονητική χάντμπολ, μπάντμιντον και βόλεϊ, προπονητική κολύμβησης μάχης, καθώς
και διάσωσης στο νερό.125Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από το Συνέδριο
παρουσιάστηκαν στη διεθνή επιστημονική κοινότητα με την έκδοση των πρακτικών με
τίτλο Le Livre de Tolede.126
Ένα από τα σημαντικότερα θέματα συζήτησης ήταν η παρουσίαση του «Διεθνούς
Κώδικα στο Νερό (International Water Code)» από τον συνταγματάρχη-ιατρό των
γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, Georges Lartigue.127 Έχοντας αναγνωρίσει το πρόβλημα
των πνιγμών (είτε στη θάλασσα είτε στην πισίνα) σε παγκόσμιο επίπεδο που θα
μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, ο Lartigue αφιέρωσε τη ζωή του στην εξεύρεση μεθόδων
για την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους.
Η παρουσίαση του «Διεθνούς Κώδικα στο Νερό» μέσω των πρακτικών του
Συνεδρίου επέφερε την επίσημη πρόσκληση της Ακαδημίας C.I.S.M., τόσο στο Εθνικό
Συνέδριο Αναζωογόνησης της Γαλλικής Ιατρικής Ακαδημίας (Παρίσι, 3 Μαΐου 1960),128
όσο και στο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής στην Ρώμη, που έλαβε χώρα κατά τη
διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων.129
Σε αυτό το σημείο είναι εύκολο να συμπεράνει κανείς ότι το Συμβούλιο προσπάθησε
να προβάλει την παρουσία του τόσο στον αθλητικό, όσο και στον επιστημονικό τομέα,
123
Κολύμβηση μάχης είναι η τεχνική που χρησιμοποιείται από το στρατιωτικό προσωπικό για εκτέλεση
αμφίβιων επιχειρήσεων αλλά και την επιβίωση στη θάλασσα με φόρτο μάχης.
124
C.I.S.M.: Actes de la 12ème (2eme Session) Assemblée Générale du 1959 à Lahore. p. 61. (Πηγή: C.I.S.M./
125
Bianco, Albert: “Hints from Toledo”, C.I.S.M. Magazine 6 (1960), 6-8, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
126
Secrétariat).
127
Secrétariat).
128
C.I.S.M.: “C.I.S.M. Academie”, C.I.S.M. Magazine 8 (1960), 31-34, p. 33. . (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
129
C.I.S.M.: “C.I.S.M. Academie”, C.I.S.M. Magazine 9 (1960), p. 33. .(Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
74
χρησιμοποιώντας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο ένα παγκόσμιο αθλητικό γεγονός με
μεγάλη εμβέλεια, όπως οι Ολυμπιακού αγώνες.
Η ιδέα για στρατιωτικούς «ολυμπιακούς» αγώνες- Οπλιτιάδες

Αρκετές διοργανωτικές προσπάθειες του C.I.S.M. στη δεκαετία του ’50, είχαν ως
κοινό παρονομαστή την προσωπικότητα του Γενικού Γραμματέα της Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ.
(=Ανωτέρα Συντονιστική Επιτροπή Αθλητισμού Ενόπλων Δυνάμεων) της περιόδου 1953-
1962, του Αρχιάτρου Νικόλαου Παπαρέσκου. Ο Παπαρέσκος χαρακτηρίστηκε ως μία
«διακεκριμένη, πανέξυπνη προσωπικότητα ανδρός, άριστος επιστήμων,
γλωσσομαθέστατος, που διακρινόταν για το ήθος και την αγάπη του στον αθλητισμό».130
Τον Οκτώβριο του 1956, στη Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στη Λισσαβώνα, ο
Παπαρέσκος εξελέγη μέλος της Διοικήσεώς του, ως Αντιπρόεδρος και πρόεδρος της
επιτροπής κανονισμών.131 Ήδη, στις 4 Μαΐου 1957, παρουσίασε τον νέο εσωτερικό
Κανονισμό C.I.S.M.132 και τέσσερις μήνες αργότερα, στις Κάννες, στις 8 Σεπτεμβρίου
1957 επανεξελέγη Αντιπρόεδρος του C.I.S.M.133 Στη Γενική Συνέλευση των Καννών ο
Παπαρέσκος παρουσίασε και το όραμά του για αναβάθμιση του θεσμού των αγώνων
C.I.S.M. με την πρόταση για θεσμοθέτηση αγωνιστικών δραστηριοτήτων σε όλα τα
αθλήματα, στα πρότυπα των Ολυμπιακών Αγώνων, με την επωνυμία Οπλιτιάς.134 Η πρώτη
Οπλιτιάδα θα διοργανωνόταν στην Αθήνα το 1963 και θα περιελάμβανε 15 αθλήματα,135
σύμφωνα με το πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων, με μόνη διαφορά την οργάνωση
και στρατιωτικών αγωνισμάτων (στρατιωτικού, ναυτικού και αεροναυτικού
πεντάθλου).136
Οι προσπάθειες για υλοποίηση των Οπλιτιάδων

Από την μελέτη των Πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων της υπόψη περιόδου,
καθίσταται σαφές ότι η ιδέα του Παπαρέσκου έγινε αποδεκτή άμεσα από τις χώρες-μέλη
130
Ανδρεάκος: Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις, σελ. 101.
131
Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ.: Αρχείο, σελ. 103. Πρβλ. Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 2678, 6 Σεπτεμβρίου 1956, σελ. 4.
132
Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ.: Αρχείο, σελ 123.
133
Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ.: Αρχείο, σελ. 135.
134
Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ.: Αρχείο, σελ. 136. Πρβλ. Εφ. Ελευθερία, αρ. φύλλου 4006, 19 Σεπτεμβρίου 1957, σελ. 4.
135
Τα αθλήματα αυτά θα ήταν: Στίβος, Ποδόσφαιρο, Καλαθοσφαίριση, Στρατιωτικό Πένταθλο, Ναυτικό
Πένταθλο, Αεροναυτικό Πένταθλο, Ιστιοπλοΐα, Κωπηλασία, Σκοποβολή, Πυγμαχία, Πάλη, Ξιφασκία,
Κολύμβηση, Υδατοσφαίριση και Ιππασία. C.I.S.M.: Actes de la 11e Assemblée Générale du 1957 à Cannes.
p. 110. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
136
Α.Σ.Ε.Α.Ε..Δ.: Αρχείο, σελ. 136. Πρβλ. Εφ. Ελευθερία, αρ. φύλλου 4006, 19 Σεπτεμβρίου 1957, σελ. 4.
75
του C.I.S.M. το 1959.137 Μάλιστα, η αρχική πρόβλεψη ήταν να διεξαχθούν το 1963,

ανάμεσα από τις δύο διαδοχικές Ολυμπιάδες. Για την υλοποίηση της μεγαλόπνοης αυτής
ιδέας, η ελληνική κυβέρνηση, δια του τότε Υφυπουργού Εθνικής Άμυνας Γεωργίου
Θέμελη, δεσμεύτηκε στη Γενική Συνέλευση ότι η Ελλάδα θα αναλάμβανε την
υποχρέωση.138 O Παπαρέσκος παρουσιάζοντας τον σχεδιασμό του, τόνισε το γεγονός ότι
οι Οπλιτιάδες θα ήταν υπό την αιγίδα του C.I.S.M. και ότι θα ήταν χρήσιμη η βοήθεια των
χωρών-μελών στη διοργάνωσή τους, σε ότι θα αφορούσε τα τεχνικά θέματα. Κατόπιν
ψηφοφορίας, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε τη διεξαγωγή της πρώτης Οπλιτιάδας στην
Αθήνα το 1962 και όρισε υπεύθυνο τον Παπαρέσκο.139
Στην επόμενη Γενική Συνέλευση του 1960, ο Παπαρέσκος επανέφερε το θέμα
διοργάνωσης της Οπλιτιάδας, υπενθυμίζοντας τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης για
την υλοποίηση της και οριοθέτησε τα εξής:
α) ελάχιστη συμμετοχή για τα ομαδικά αθλήματα τις οκτώ (8) ομάδες,
β) ελάχιστη συμμετοχή για τα ατομικά αγωνίσματα τις δώδεκα (12) ομάδες,
γ) ελάχιστη συμμετοχή των στρατιωτικών αγωνισμάτων δέκα (10) ομάδες.
Κατόπιν τούτων, τόνισε την ανάγκη δήλωσης συμμετοχής από τις αρμόδιες αρχές τις
κάθε χώρας-μέλους και διένειμε ερωτηματολόγιο επιθυμίας συμμετοχής. Στο
ερωτηματολόγιο, οι 14 χώρες-μέλη από τις 19 δηλώσαν θετική επιθυμία συμμετοχής, κάτι
που θεωρήθηκε ως θετική ένδειξη για την πραγματοποίηση της ιδέας του. Στην ίδια
Συνέλευση ορίστηκε ως περίοδος διεξαγωγής της «Οπλιτιάδας», το διάστημα από 20
Αυγούστου έως 5 Σεπτεμβρίου του 1963.140
Στις 15 Φεβρουαρίου 1961, η Γενική Συνέλευση της Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ. υπό την προεδρία
του Διαδόχου Κωνσταντίνου επικύρωσε την οργάνωση της πρώτης «Οπλιτιάδας» στην
Αθήνα το 1963. Με αυτόν τον τρόπο οι επίσημες προσκλήσεις στάλθηκαν μέσω των
διπλωματικών αρχών από την Ελλάδα στις χώρες-μέλη του C.I.S.M. Έτσι, στην Γενική
Συνέλευση του C.I.S.M. το 1961, ο Πρόεδρος του C.I.S.M. Συνταγματάρχης Henri Debrus
κάλεσε τους αντιπροσώπους των χωρών-μελών να στηρίξουν αυτήν την πρωτοβουλία,
137
C.I.S.M.: Actes de la 13è Assemblée General a Athènes, 1959, pp. 83-85. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
138
C.I.S.M. : Actes de la 13è Assemblée General a Athènes, 1959, pp. 4-5. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
139
C.I.S.M.: Actes de la 13è Assemblée General a Athènes, 1959, p. 85. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
140
C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée Générale du 1960 à Téhéran, pp. 75-76. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
76
εξασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή στους αγώνες, καθώς και κάθε δυνατή
βοήθεια στην ελληνική αντιπροσωπεία για τη διοργάνωση τους.141
Οι λόγοι ματαίωσης των αγώνων

Πριν αναφερθούν αναλυτικά οι λόγοι που οδήγησαν στην ματαίωση της πρώτης
Οπλιτιάδας, θα πρέπει να γίνει μία σύντομη αναφορά σε ορισμένα γεγονότα της εποχής
που επηρέαζαν τις διάφορες κυβερνήσεις των χωρών-μελών του C.I.S.M. στις διάφορες
αποφάσεις που έπαιρναν.
Αρχικά, στις 17 Απριλίου 1961 ξεκίνησε η σημαντική κρίση των Η.Π.Α. με την
Κούβα στον κόλπο των Χοίρων,142 το οποίο είχε ως συνεπακόλουθο τη σύσταση της
συμμαχίας της Κούβας με την Ε.Σ.Σ.Δ. και την ένταση μεταξύ των σχέσεων των δύο
χωρών που κορυφώθηκε με την «Κρίση των πυραύλων της Κούβας» τον Οκτώβριο
1962.143 Μεταξύ 12 και 13 Αυγούστου 1961, χτίστηκε το διαβόητο «Τείχος του
Βερολίνου», το σημαντικότερο ίσως σύμβολο του διαιρεμένου κόσμου από τον «Ψυχρό
Πόλεμο».144 Συνεκδοχικά, η ταραγμένη διεθνής πολιτική σκηνή και οι ψυχροπολεμικές
εντάσεις αποπροσανατόλιζαν και τις χώρες-μέλη του C.I.S.M. από την τέλεση ειρηνικών
αθλητικών αγώνων.
Πιο συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 1961, κατά τη διάρκεια της έκτακτης Γενικής
Συνέλευσης του C.I.S.M., o επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπίας ανακοίνωσε ότι,
παρά το ότι είχε παρέλθει η προκαθορισμένη από την Γενική Συνέλευση ημερομηνία
δήλωσης συμμετοχών από τις χώρες-μέλη του C.I.S.M. για την επερχόμενη Οπλιτιάδα,
πολλές χώρες από αυτές που είχαν δηλώσει αρχικά επιθυμία συμμετοχής είτε δεν
υπέβαλλαν τα επίσημα έγγραφα δήλωσης συμμετοχής είτε υπέβαλλαν έγγραφα χωρίς τη
συγκατάθεση των επίσημων αρχών. Επίσης, συγκεκριμένες σημαντικές χώρες-μέλη, όπως
οι Η.Π.Α., η Ιταλία και οι χώρες τις Ν. Αμερικής δεν έδωσαν απάντηση για τη συμμετοχή
τους. Παρόλο που η ελληνική κυβέρνηση κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για την
παγκόσμια απήχηση των «Οπλιτιάδων», η διεθνής κατάσταση παρεμπόδιζε την
προσπάθεια αυτή.
141
C.I.S.M.: Actes de la 15è Assemblée General Extraordinaire a Wiesbaden, 1961, p. 27. (Πηγή: C.I.S.M.,
142
Victor Andres Triay, Bay of Pigs: An Oral History of Brigade 2506, Ed. Press of Florida (2001) pp. 83-
113.
143
Κένεντι, Ρόμπερτ: «Πως δεν έγινε ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Κούβα 1962», Ιστορία
Εικονογραφημένη 56 (1973), σελ. 13-27.
144
Thomas Flemming, Hagen Koch: Die Berliner Mauer. Geschichte eines politischen Bauwerks. Bebra
Verlag 2001
77
Το C.I.S.M. κάλεσε τις χώρες-μέλη να προσπαθήσουν να ξεπεράσουν τα

προβλήματα που ανέκυψαν αναφορικά με τη συμμετοχή τους σε αυτή τη πρωτόγνωρη
αθλητική διοργάνωση, υποσχέθηκε τεχνική υποστήριξη για τη διεξαγωγή των αγώνων και
παρέτεινε την προθεσμία υποβολής συμμετοχής για το Δεκέμβριο του 1961. 145 Δυστυχώς,
όμως, δεν συμπληρώθηκαν οι ελάχιστες απαιτούμενες συμμετοχές και η πρώτη Οπλιτιάδα
ματαιώθηκε.146 Μέχρι στιγμής, δεν έχουν ανασυρθεί οι λόγοι μη συμμετοχής των
υπολοίπων χωρών-μελών.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να ληφθεί υπόψη η πρόθεση του Συμβουλίου για
οργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων παρόμοιων με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το κατά
πόσο μία τέτοιου είδους διοργάνωση ήταν εφικτή ως προς την υλοποίηση και τι είδους
δυσχέρειες θα μπορούσαν να ανακύψουν είναι στοιχεία τα οποία δεν μπόρεσαν να
εξεταστούν λόγω της μη πραγματοποίησής της. Το γεγονός, όμως, παραμένει ότι δεν
ξαναέγινε καμία προσπάθεια έκτοτε μέχρι την δεκαετία του ’90.
Νομική και θεσμική αναγνώριση του C.I.S.M. από διεθνείς πολιτικούς ηγέτες
Είναι αλήθεια ότι κατά τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του C.I.S.M., το νομικό
πλαίσιο βασιζόταν στο διεθνές εθιμικό δίκαιο. Δηλαδή, η ύπαρξή του στηρίχτηκε σε
αμοιβαία συμφωνία μεταξύ κρατικών παραγόντων (Υπουργεία Εθνικής Άμυνας), οι οποίοι
είχαν αποδεχθεί τα αναγραφόμενα στο Καταστατικό του. Εν ολίγοις, ή ένταξη μίας χώρας
στο Συμβούλιο γινόταν με αποστολή προς το αντίστοιχο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας του
Καταστατικού του C.I.S.M. ως θεσμικού κειμένου, σύμφωνα με το οποίο δηλωνόταν οι
σκοποί και οι διαδικασίες του. Εφόσον τα διαλαμβανόμενα στο Καταστατικό γινόταν
αποδεκτά από το εκάστοτε Υπουργείο, αποδεχόταν με επίσημη επιστολή προς το C.I.S.M.
την πρόσκληση για ένταξη. Κατά την περίοδο Debrus δεν βρέθηκε κάποιο στοιχείο
αναφορικά με κάποια καρποφόρα προσπάθεια νομικής κατοχύρωσης του C.I.S.M.
Έδρα του Συμβουλίου, όπως προαναφέρθηκε, είχε αποφασιστεί να είναι η οικία του
εκάστοτε Γενικού Γραμματέα, λόγω της αδυναμίας του C.I.S.M. να έχει ιδιόκτητες
εγκαταστάσεις εκείνη την εποχή. Κατά την υπόψη χρονική περίοδο, το Συμβούλιο είχε
έδρα το σπίτι του Chome στην Αμβέρσα και, κατόπιν το σπίτι του Mollet στις Βρυξέλλες
του Βελγίου. Με γνώμονα όλα τα παραπάνω, το Συμβούλιο θα έπρεπε να κινηθεί στο
υψηλό πολιτικό επίπεδο, προσελκύοντας σημαίνοντα πολιτικά και ηγετικά πρόσωπα, τα
145
C.I.S.M.: Actes de la 16e Assemblée Générale du 1961 à Beyrouth, p. 43-44. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
146
C.I.S.M.: Actes de la 16e Assemblée Générale du 1961 à Beyrouth, p. 44. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat).
78
οποία με το κύρος τους θα προσέδιδαν στο C.I.S.M. την αναγνώριση που απαιτείτο για ένα
θεσμό διεθνούς χαρακτήρα.
Αναγνώριση από πολιτικούς ηγέτες. Παρόλο που τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του
C.I.S.M. ήταν δύσκολα, το κύρος του ως θεσμός βασίστηκε και στην αποδοχή του από
αρχηγούς κρατών. Πρώτος αρχηγός κράτους που συμμετείχε σε δράση του C.I.S.M. ήταν
ο τότε βασιλιάς της Ελλάδος, Παύλος ο Α΄, στην 6η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στην
Αθήνα.147
To C.I.S.M. αριθμούσε μόλις 12 χώρες-μέλη το 1952. Στη Γενική Συνέλευση που
έλαβε χώρα στην Αθήνα, μεταξύ 17 και 25 Μαρτίου 1952, επίσημος προσκεκλημένος
ήταν ο βασιλιάς Παύλος ο Α΄ της Ελλάδας. Η παρουσία του στην Γενική Συνέλευση δεν
ήταν καθόλου τυχαία, μιας και ο οργανωμένος στρατιωτικός αθλητισμός στην Ελλάδα
τελούσε υπό την εποπτεία του ίδιου του βασιλιά.148 Στη συγκεκριμένη Γενική Συνέλευση,
το Συμβούλιο απένειμε για πρώτη φορά στην Ιστορία του την ηθική αμοιβή του «Επίτιμου
Μέλους» στο βασιλιά Παύλο, δείχνοντας έτσι την εκτίμηση του.149
Άλλοι μεγάλοι πολιτικοί ηγέτες που στήριξαν το Συμβούλιο και έλαβαν τον τίτλο
του «Επίτιμου Μέλους» ήταν ο Πρωθυπουργός της Αιγύπτου Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ το
1955,150 ο Σάχης του Ιράν, Ρέζα Παχλάβι το 1960151 και ο Πρόεδρος του Λιβάνου, Φουάντ
Σεχάμπ το 1961.152
Όλες αυτές οι κινήσεις εκ μέρους του C.I.S.M. κρίνεται ότι περιέβαλαν με αίγλη την
ύπαρξή του και πιθανόν να αποτέλεσαν ένα δυναμικό προηγούμενο για μελλοντικές
προσπάθειες προσέγγισης και άλλων πολιτικών ηγετών, όπως θα εξεταστεί και στα
επόμενα κεφάλαια.
147
C.I.S.M.: Actes de la 6ème Assemblée Générale du 1952 à Athènes. p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
148
Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ.: Αρχείο, σελ. 45. Πρβλ. Εφ. Αθλητική Ηχώ, αρ. φύλλου 1515, 4 Ιανουαρίου 1953, σελ. 1.
Περισσότερα για τον οργανωμένο στρατιωτικό αθλητισμό στην Ελλάδα και την εμπλοκή του βασιλικού
περιβάλλοντος, Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος I.: Ο οργανωμένος αθλητισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις και η
απήχησή του στην ελληνική κοινωνία της περιόδου 1948-1968. Μεταπτυχιακή Διατριβή, Κομοτηνή, 2014.
149
C.I.S.M.: Actes de la 6ème Assemblée Générale du 1952 à Athènes. p. 26. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
150
C.I.S.M.: Actes de la 9ème Assemblée Générale du 1955 au Caire. p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
151
C.I.S.M.: Actes de la 14e Assemblée Générale du 1960 à Téhéran. p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
152
C.I.S.M.: Actes de la 16e Assemblée Générale du 1961 à Beyrouth. p. 52. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
79
Κλείσιμο περιόδου Debrus

Η 15η Έκτακτη Γενική Συνέλευση. Το C.I.S.M., όπως προαναφέρθηκε, κατά το έτος
1961 αριθμούσε 26 χώρες-μέλη από τέσσερις ηπείρους. Κατά τη διάρκεια της 14ης Γενικής
Συνέλευσης αναφέρθηκε το πρόβλημα της έλλειψης συντονισμού των δράσεων του
Συμβουλίου, λόγω της γεωγραφικής του εξάπλωσης. Εφόσον το C.I.S.M. επιδίωκε την
παρουσία του σε όλη την υφήλιο, θα έπρεπε να αναδιοργανώσει τις δομές και την
οργανωτική του διάταξη, προκειμένου να επιτευχθεί ο βέλτιστος συντονισμός των
δράσεων του.153
Συνεπώς, μετά από πρόσκληση των Ε.Δ. των Η.Π.Α., ορίστηκε η 15η Έκτακτη
Γενική Συνέλευση, στο Wiesbaden της Δ. Γερμανίας, όπου έδρευε το U.S.F.E.T. (=United
States Forces European Theatre), από τις 4 έως τις 6 Απριλίου 1961.154 Η Εκτελεστική
Επιτροπή του C.I.S.M. αποτελούμενη από τον Γάλλο Συνταγματάρχη Henri Debrus, ως
Πρόεδρο, τον Αμερικανό Ταξίαρχο Royal Hatch, ως 1ο Αντιπρόεδρο, τον Βέλγο
Επισμηναγό Raoul Mollet, ως Γενικό Γραμματέα και τον Γάλλο Αντισμήναρχο Edmond
Petit, ως μέλος,155 ξεκίνησαν την Έκτακτη Γενική Συνέλευση, με σκοπό την
αναδιοργάνωση του θεσμού, προκειμένου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που
αντιμετώπιζε.156 Στην Συνέλευση έλαβαν μέρος οι 18 από τις 26 χώρες-μέλη.157
Μία από τις αρχικές αποφάσεις ήταν η επέκταση της Εκτελεστικής Επιτροπής από
τα τέσσερα (4) στα οχτώ (8) μέλη. Στην νέα της σύνθεση, η Εκτελεστική Επιτροπή θα
αποτελείτο από τον Πρόεδρο, τους δύο Αντιπροέδρους, τον Γενικό Γραμματέα (χωρίς
δικαίωμα ψήφου) και τέσσερα (4) μέλη και η διάρκεια της θητείας τους θα διαρκούσε τρία
(3) χρόνια.158 Στην ίδια Συνέλευση εισήχθηκε και το καθήκον του Επικεφαλής
Ενημέρωσης (Chef du l’information), o οποίος ορίστηκε υπεύθυνος ενημέρωσης και
προώθησης του Συμβουλίου, με μόνιμη θητεία.159 Περισσότερα στοιχεία για τα καθήκοντα
153
C.I.S.M.: Actes de la 14e Assemblée Générale du 1960 à Teheran. p. 19. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
154
C.I.S.M.: Actes de la 15e Assemblée Générale Extraordinaire du 1961 à Wiesbaden. p. 1. (Πηγή:
C.I.S.M./ Général Secrétariat)
155
156
157
158
159
80
και το έργο του Επικεφαλής Ενημέρωσης θα παρουσιαστούν στο επόμενο κεφάλαιο, μιας
και το συγκεκριμένο θεσμικό όργανο δραστηριοποιήθηκε κατά την Περίοδο Mollet.
Στην υπόψη Έκτακτη Γενική Συνέλευση κυρώθηκε η ίδρυση και η υπαγωγή της
Υπογραμματείας Νοτίου Αμερικής στην Γενική Γραμματεία του C.I.S.M., με έδρα το Ρίο
Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, με σκοπό την καλύτερη διαχείριση των θεμάτων του θεσμού
στην αμερικανική ήπειρο, η οποία, λόγω της μεγάλης απόστασης από την έδρα της
Γενικής Γραμματείας, ήταν δέσμια του χρόνου που απαιτούταν προκειμένου να περιέλθει
η επίσημη αλληλογραφία στις Βρυξέλες160 Πρώτος Υπογραμματέας εξελέγη ο
Βραζιλιάνος Ταγματάρχης Fernando Vieira Pereira, με έδρα στις εγκαταστάσεις της
Επιτροπής Αθλητισμού των Ενόπλων Δυνάμεων της Βραζιλίας.161
Το οριστικό κλείσιμο της Περιόδου Debrus σηματοδοτήθηκε στην 16η Γενική
Συνέλευση, η οποία έλαβε χώρα στη Βυρηττό του Λιβάνου από τις 21 έως και τις 28
Οκτωβρίου 1961, όπου ο Συνταγματάρχης πλέον Henri Debrus παρέδωσε την προεδρία
του στον Αμερικάνο Ταξίαρχο Royal Hatch. Σε αυτήν την Γενική Συνέλευση, έκλεισε ο
κύκλος του Debrus στα διοικητικά θέματα του θεσμού. Στον αποχαιρετιστήριο λόγο του, ο
Debrus αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η εκλογή του στην προεδρία του C.I.S.M. αυτά τα
δεκατέσσερα χρόνια γινόταν αποδεκτή από τη γαλλική κυβέρνηση, παρά του ότι η ίδια η
κυβέρνηση δεν τον πρότεινε για υποψήφιο. Επίσης, η μη συμμετοχή του στις επικείμενες
εκλογές αποτέλεσε κυβερνητική οδηγία.162 Ο Debrus ευχαρίστησε όλες τις χώρες, οι
οποίες πρότειναν την υποψηφιότητα του εκ νέου για τον προεδρικό θώκο και αναφέρθηκε
ξεχωριστά στον Γάλλο Επισμηναγό Edmond Petit, ο οποίος επρόκειτο κι αυτός να αφήσει
το C.I.S.M. αλλά και την στρατιωτική του καριέρα, στον Βέλγο Επισμηναγό Raoul Mollet,
o οποίος έμελλε να συνεχίσει το έργο των απερχομένων στελεχών και, τέλος, στον Βέλγο
Αντισυνταγματάρχη Jean Wendelen, o οποίος ως επικεφαλής της βελγικής αντιπροσωπίας
και ως μέλος του Συμβουλίου αποτέλεσε έναν εξαιρετικό συνεργάτη.163
Με το τέλος του αποχαιρετιστήριου λόγου ο Debrus και ο Petit αποχώρησαν από τη
Γενική Συνέλευση,164 παραδίδοντας στην νέα διοίκηση του θεσμού μία διεθνή αθλητική
160
161
162
Secrétariat)
163
Secrétariat)
164
Secrétariat)
81
ένωση 26 χωρών-μελών από τέσσερις ηπείρους και 164 επιτυχημένες διοργανώσεις

στρατιωτικών πρωταθλημάτων σε 16 διαφορετικά αθλήματα.165 H περίοδος Debrus, η
οποία σηματοδότησε την έναρξη και τα πρώτα βήματα του C.I.S.M. έδωσε πλέον τη θέση
της στη περίοδο Mollet.
165
Debrus, Henri: “Military Sport, what and wherefore?” in C.I.S.M. Magazine 12 (1961), p. 3. (Πηγή:
82
III. ΠΕΡΙΟΔΟΣ MOLLET (1961-1986)
Η μεγαλύτερη χρονικά υπό μελέτη περίοδος της ύπαρξης του θεσμού δίκαια φέρει το
όνομα του μακροβιότερου Γενικού Γραμματέα του C.I.S.M., του Βέλγου Αξιωματικού της
Πολεμικής Αεροπορίας Raoul Mollet. Όπως προαναφέρθηκε, η θητεία του στα καθήκοντα
του Γενικού Γραμματέα ξεκίνησε το 1954, αλλά με την αποχώρηση των Chome, Debrus
και Petit, ιδρυτικών στελεχών του Συμβουλίου, από τα διοικητικά τους καθήκοντα, έμεινε
ο μόνος από τους ιδρυτές, ο οποίος συνέχισε να δραστηριοποιείται, αποτελώντας τον
θεματοφύλακα των ιδεωδών ύπαρξης του C.I.S.M.
Το διεθνές πλαίσιο της περιόδου Mollet

Οι δεκαετίες του ’60 έως και ’80 αποτέλεσαν μία χρονολογική περίοδο της
σύγχρονης ιστορίας με έντονες γεω-στρατηγικές ανακατατάξεις και γεγονότα, τα οποία
διαμόρφωσαν το διεθνές περιβάλλον των σύγχρονων ημερών. Παρόλο που δεν αποτελεί
αντικείμενο της παρούσης μελέτης, μία συνοπτική παρουσίαση των σημαντικότερων
γεγονότων που επηρέασαν το παγκόσμιο γίγνεσθαι εκτιμάται ότι χρησιμεύει στο να γίνει
κατανοητό το διεθνές πολιτικό και στρατηγικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο μία διεθνής
αθλητική ένωση θα έπρεπε να σχεδιάζει και να ενεργεί.
Αρχικά, ο Ψυχρός Πόλεμος αποτέλεσε μία υπαρκτή και αναγνωρισμένη κατάσταση
γεωπολιτικής έντασης, η οποία επηρέαζε εν πολλοίς κάθε προσπάθεια συνεργασίας μεταξύ
χωρών που άνηκαν σε διαφορετικούς Συνασπισμούς. Η κατασκευή του Τείχους του
Βερολίνου στις 13 Αυγούστου 1961, το οποίο έμελε να χωρίζει στα δύο μία πόλη (και κατ’
επέκταση ένα ολόκληρο έθνος) για 28 χρόνια,1 η αποτυχημένη απόβαση των Η.Π.Α. στον
Κόλπο των Χοίρων της Κούβας,2 η Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα, η οποία έφερε όσο
κανένα άλλο γεγονός την ανθρωπότητα σε έναν ενδεχόμενο Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, 3 η
απόσυρση της Γαλλίας από το ΝΑΤΟ το 1966,4 η εισβολή της Ε.Σ.Σ.Δ. στην
1
Timmermann, Heiner: Mauerbau und Außenpolitik. Lit Verlag, Münster, 2002, p. 40 Στο συγκεκριμένο
βιβλίο αναφέρεται σε αρκετά σημεία η σημασιολογία του Τείχους στην εξωτερική πολιτική που
εφαρμόστηκε και στους δύο Συνασπισμούς κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
2
Anderson, Jon L.:.Che Guevara: A Revolutionary Life. Grove/Atlantic, 1997, p. 509.
3
Scott, Len & Hughes, Gerald: The Cuban Missile Crisis: A Critical Reappraisal. Ed. Taylor & Francis. p.
17.
4
Menon, Anand: France, NATO, and the limits of independence, 1981–97: the politics of ambivalence.
Palgrave Macmillan. 2000, p. 11
83
Τσεχοσλοβακία το 1968,5 οι αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι του ’67 και ’73,6 ο εμφύλιος

πόλεμος στην Καμπότζη (1967-1975) και ο πόλεμος στο Βιετνάμ (1955-1975),7 η εισβολή
της Ε.Σ.Σ.Δ. στο Αφγανιστάν (1979),8 ο αγώνας των δύο υπερδυνάμεων για την
κατάκτηση του διαστήματος και την κατασκευή πολυδάπανων πυραυλικών συστημάτων9
ήταν μόνο κάποια από τα γεγονότα που σημάδεψαν την συγκεκριμένη περίοδο,
δημιουργώντας προκλήσεις στις διακρατικές σχέσεις, τις οποίες ο Mollet και το C.I.S.M.
έπρεπε να αντιμετωπίσουν.
Πολιτική και αθλητισμός. Οι αθλητικές διοργανώσεις της περιόδου φάνηκε να

επηρεάζονται από τα μείζονα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα της εποχής, καθώς και το
ψυχροπολεμικό κλίμα μεταξύ των δύο Συνασπισμών.
Από τους XV Ολυμπιακούς Αγώνες του 1952, στο Ελσίνκι της Φινλανδίας, φάνηκε
η επίδραση του Ψυχρού Πολέμου και στην ολυμπιακή κοινότητα. Ο διαχωρισμός των
χωρών σε Ανατολικό και Δυτικό Συνασπισμό οδήγησε τους διοργανωτές στην κατασκευή
δύο ολυμπιακών χωριών, ένα στο Kapylae, για τις δυτικές χώρες κι ένα στο Otaniemi, για
τις ανατολικές.10
Μία πρακτική διαμαρτυρίας σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής που χρησιμοποιήθηκε
σε επίπεδο Ολυμπιακών Αγώνων ήταν αυτή του «μποϋκοτάζ», δηλαδή η δράση εκούσιας
και ηθελημένης αποχής μίας χώρας από την συμμετοχή της στους Αγώνες. Το πρώτο
μποϋκοτάζ σε Ολυμπιακούς Αγώνες έγινε το 1956 στην Μελβούρνη, όπου η Αίγυπτος, το
Ιράκ και ο Λίβανος απείχαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή των στρατευμάτων
του Ισραήλ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας στο Σουέζ, ενώ παράλληλα η
Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελβετία απείχαν εξαιτίας της εισβολής της Ε.Σ.Σ.Δ. στην
Ουγγαρία, προκειμένου να καταστείλει την ουγγρική επανάσταση.11 Αυτό το γεγονός από
μόνο του αποτέλεσε ισχυρότατη απόδειξη ότι ο αθλητικός στίβος επρόκειτο να
χρησιμοποιηθεί και ως στίβος πολιτικών διαξιφισμών μεταξύ των χωρών.
5
Gaddis, John Lewis: Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History. McGraw-
Hill, 2005, p. 154.
6
Stone, Norman:The Atlantic and Its Enemies: A History of the Cold War. Basic Books Press, 2010, p. 203.
7
Hu-Huong, Nguyen: Khmer Viet Relations and the Third Indochina Conflict. Jefferson: McFarland , 1992,
pp. 139–140
8
Gaddis: Russia, p. 211.
9
Schmitz, David F.: «Cold War (1945–91): Causes». In Whiteclay Chambers, John. The Oxford Companion
to American Military History. Oxford University Press, 1999, p. 148.
10
Φιλίππου, Ευάγγελος: «Μια λιτή αλλά ολυμπιακή διοργάνωση», στο: Ολυμπιακά Ιστορικά, Αθήνα, 2004,
σελ. 391.
11
Nafziger, James (1980). Diplomatic fun and the games: commentary on the united states boycott of the
1980 summer olympics. Willamette Law Review, 17(1), 67-82, p. 68
84
Στη συνέχεια, η εισβολή των Ενόπλων Δυνάμεων των χωρών του Συμφώνου της
Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία στις 20-21 Αυγούστου 1968, προκειμένου να
καταπνίξουν την «Άνοιξη της Πράγας» του Σλοβάκου μεταρρυθμιστή πολιτικού
Alexander Dubček,12 προκάλεσε μία τόσο έντονη εσωτερική αναστάτωση, η οποία
εκδηλώθηκε με διαδηλώσεις, επιθέσεις και μάχη στους δρόμους μεταξύ Τσεχοσλοβάκων
πολιτών και κατοχικών σοβιετικών στρατευμάτων στις 21 Μαρτίου 1969, κατά τη
διάρκεια του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος χόκεϋ επί πάγου, στο οποίο η εθνική ομάδα της
Τσεχοσλοβακίας νίκησε δύο φορές την παγκόσμια πρωταθλήτρια Ε.Σ.Σ.Δ.13
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1972 στο Μόναχο σημαδεύτηκαν από την τρομοκρατική
επίθεση Παλαιστίνιων τρομοκρατών με την επωνυμία «Μαύρος Σεπτέμβρης», οι οποίοι
κράτησαν σε ομηρία και τελικά εκτέλεσαν 11 ισραηλινούς αθλητές και προπονητές, στο
Ολυμπιακό Χωριό του Μονάχου.14
To 1973 η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Ε.Σ.Σ.Δ. αρνήθηκε να αντιμετωπίσει για
τα προκριματικά του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου της F.I.F.A. 1974 την
αντίστοιχη της Χιλής, εξαιτίας της κατάληψης της εξουσίας από τον Στρατηγό Augusto
Pinochet, ο οποίος ανέτρεψε τον σοσιαλιστή και φίλια προσκείμενο στην Ε.Σ.Σ.Δ.
Salvador Allente, με την βοήθεια της C.I.A.15 Η ομάδα της Ε.Σ.Σ.Δ. αποκλείστηκε από τα
την τελική φάση του Κυπέλλου.
Στις 30 Ιουνίου 1976, η εθνική ομάδα ράγκμπι της Νέας Ζηλανδίας περιόδευσε στην
Νότια Αφρική, αψηφώντας τις συστάσεις του O.H.E. για αποκλεισμό της κυβέρνησης της
Νοτίου Αφρικής λόγω του «απαρτχάιντ»16 από όλες τις αθλητικές διοργανώσεις.17 Αυτό το
γεγονός προκάλεσε τις ενστάσεις και τις διαμαρτυρίες των ανεξάρτητων αφρικανικών
χωρών, οι οποίες αιτήθηκαν μη συμμετοχή της Νέας Ζηλανδίας στους Ολυμπιακούς
Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976. Εντούτοις, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή επέτρεψε την
12
Stolarik, M. Mark: The Prague Spring and the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia, 1968: Forty Years
Later. Bolchazy-Carducci Publishers, 2010, pp. 137-138.
13
http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/119588 (Ημερομηνία ανάκτησης 13 Φεβρουαρίου 2017). Η
επίσημη επιστολή του Υπογραμματέα της Κεντρικής Κομμουνιστικής Επιτροπής προς τον ομόλογό του στην
Τσεχοσλοβακία, η οποία περιγράφει αναλυτικά τις διαδηλώσεις των Τσεχοσλοβάκων και τις αναταραχές που
προκλήθηκαν από τις νίκες της εθνικής ομάδας χόκεϋ.
14
Reeve, Simon: One Day in September: the full story of the 1972 Munich Olympic massacre and Israeli
revenge operation "Wrath of God", New York, 2001, p. 13, 107.
15
Winn, Peter: «Furies of the Andes». In Grandin & Joseph, Greg & Gilbert. A Century of Revolution.
Durham, NC: Duke University Press. pp. 239–240.
16
Το «απαρτχάιντ (apartheid)”ήταν ένα καθεστωτικό σύστημα φυλετικού διαχωρισμού, το οποίο
εφαρμόστηκε στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής και στην Ναμίμπια, από το 1948 έως και το 1993,
σύμφωνα με το οποίο ενθαρρυνόταν η καταπίεση και ο περιορισμός των δικαιωμάτων των εγχρώμων
Αφρικανών επ’ ωφελεία των λευκών. Mayne, Alan: From Politics Past to Politics Future: An Integrated
Analysis of Current and Emergent Paradigms, (Westport, Connecticut: Praeger), 1999, p. 52.
17
https://nzhistory.govt.nz/media/photo/montreal-olympics-boycott (Ημερομηνία ανάκτησης 22 Αυγούστου
2017).
85
Νέα Ζηλανδία να συμμετάσχει, με αποτέλεσμα 29 αφρικανικές χώρες να μποϋκοτάρουν

τους Ολυμπιακούς Αγώνες.18
Τα μποϋκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων συνεχίστηκαν με αυτό των Ολυμπιακών
Αγώνων του 1980 στην Μόσχα από τις Η.Π.Α. και 65 ακόμη συμμάχων χωρών, εξαιτίας
της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν το 1979,19 το οποίο οδήγησε τέσσερα χρόνια
αργότερα στο μποϋκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες από την Ε.Σ.Σ.Δ.
με 15 ακόμη χώρες.20
Βέβαια, η περίοδος των μποϋκοτάζ τελείωσε με τους αγώνες «Καλής Θέλησης
(Goodwill Games)» του 1986 στην Μόσχα, όπου χώρες και των δύο Συνασπισμών,
αγωνίστηκαν σε 18 αθλήματα, με την Ε.Σ.Σ.Δ. και τις Η.Π.Α. να καταλαμβάνουν την
πρώτη και δεύτερη θέση στον πίνακα μεταλλίων, αντίστοιχα.21
Συμπερασματικά, η υπό εξέταση περίοδος ήταν ιδιαίτερα έντονη και απαιτούσε
λεπτούς και προσεχτικούς χειρισμούς στην πολιτική του αθλητισμού. Μέσα σε αυτή την
δύσκολη περίοδο αναδείχθηκε η ισχυρή και ηγετική προσωπικότητα του Raoul Mollet, ο
οποίος εβρισκόμενος στον θώκο του Γενικού Γραμματέα του C.I.S.M. χάραξε μία
πολιτική εξωστρέφειας του Συμβουλίου, τόσο για την ανάδειξη του έργου του, όσο και για
την υλοποίηση του οράματος των συνιδρυτών του για τη διάδοση της φιλίας μέσω του
αθλητισμού.
O Raoul Mollet
O Raoul Mollet, του οποίου το όνομα έχει η υπό μελέτη περίοδος, αποτέλεσε μια
εμβληματική προσωπικότητα στο διεθνή αθλητισμό γενικότερα. Στοιχεία για τη βιογραφία
του ανακτήθηκαν τόσο από τα αρχεία του C.I.S.M., όσο και από δημοσιεύματα και
αφιερώματα των βελγικών και διεθνών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Ο Raoul- Emile- Lucien Mollet γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1912, στο
Languesaint της επαρχίας Hainaut του Βελγίου. Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα
παιδικά του χρόνια. Στην ηλικία των 18 ετών ξεκίνησε τη φοίτησή του στην Ιατρική.
Λόγω, όμως της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του ’30, παράτησε τη σχολή του στην
18
Ι.Ο.C.: «Africa and the XXIst Olympiad», Olympic Review 109, pp. 584-585.
19
Mertin, Evelyn: «The Soviet Union and the Olympic Games of 1980 and 1984: Explaining Boycotts to their
Own People». In: S. Wagg/D. Andrews (Eds.) East plays West. Sport and the Cold War, 2007, Oxon:
Routledge, pp. 235–252.
20
Congelio, Brad: Before The World Was Quiet: Ronald Reagan, Cold War Foreign Policy, And The 1984
Los Angeles Olympic Summer Games (Ph.D. thesis). London, Ontario, Canada: University of Western
Ontario, 2014, p. 101.
21
Bell, Daniel: Encyclopedia of International Games. McFarland and Company, Inc. Publishers, Jefferson,
North Carolina, 2003, pp. 164-168.
86
ηλικία των 19 ετών και κατετάγη εθελοντικά στο στρατό ξηράς του Βελγίου και
ειδικότερα στο ιππικό.22
Οι επιδόσεις του νεαρού Λοχία Mollet στην ιππασία και την ξιφασκία κίνησαν το
ενδιαφέρον των προϊσταμένων του, οι οποίοι τον ενέταξαν στην αντιπροσωπευτική ομάδα
μοντέρνου πεντάθλου του Βελγίου για τους Ολυμπιακούς του 1936 στο Βερολίνο. Παρόλη
την καλή του εμφάνιση στην ιππασία (2ος), κατετάγη τελικά 25ος στην τελική
βαθμολογία.23 Η συμμετοχή του Mollet στους συγκριμένους αγώνες κρύβει δύο
ενδιαφέρουσες ιστορίες.
Η πρώτη αφορά το δικαίωμα συμμετοχής του στην ομάδα του μοντέρνου πεντάθλου.
Εκείνη την εποχή, το μοντέρνο πένταθλο, λόγω του αγωνίσματος της ιππασίας,
απευθυνόταν αποκλειστικά σε αξιωματικούς.24 Ο Mollet, όμως ήταν Λοχίας. Έτσι, στο
Βερολίνο την ημέρα των αγώνων, ο Ίλαρχος Jan Sheere, αρχηγός της βελγικής
ολυμπιακής ομάδας μοντέρνου πεντάθλου, έβγαλε ένα αστέρι από την στολή του και το
τοποθέτησε στην στολή του Mollet, «προάγοντάς» τον σε Ανθυπίλαρχο, πριν αντιληφθεί η
οργανωτική επιτροπή την συμμετοχή ενός Υπαξιωματικού. Με το τέλος των αγώνων, ο
Ίλαρχος Jan Sheere ενημέρωσε την ιεραρχία του, η οποία αποφάσισε κι επίσημα να
προάγει τον Mollet σε Ανθυπίλαρχο, με ημερομηνία προαγωγής την ημερομηνία
συμμετοχής του στους Ολυμπιακούς Αγώνες.25
Η δεύτερη ιστορία αφορά την εμφάνιση του Mollet στην ταινία της Γερμανίδας
σκηνοθέτιδας Leni Riefenstahl με τίτλο «Olympia».26 Δύο χρόνια μετά τους αγώνες,
προβλήθηκε στους κινηματογράφους η ταινία «Olympia». Όταν έφτασε στο Βέλγιο η
γαλλική έκδοση της ταινίας, όσοι συμμετείχαν στους αγώνες, την παρακολούθησαν. Κατά
τη διάρκεια της ταινίας, οι συναθλητές του Mollet διαπίστωσαν με έκπληξη ότι από το
αγώνισμα του μοντέρνου πεντάθλου, οι εκτενέστερες σκηνές εστίαζαν στον Mollet. Σε
ερώτησή τους προς τον Mollet, ο ίδιος αυτοσαρκαζόμενος απάντησε ότι είχε αντιληφθεί το
γεγονός ότι η Riefenstahl τον κινηματογραφούσε, αποδίδοντας το στο γεγονός ότι τον
«συμπάθησε λιγάκι».27 Στο εν λόγω κινηματογραφικό απόσπασμα φαίνεται ξεκάθαρα ο
22
Hubert, Christian: “The extinct flame of Raoul Mollet”, (http://www.lalibre.be/sports/omnisports/la-
flamme-eteinte-de-raoul-mollet-51b879d7e4b0de6db9a773dd)
23
https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/mo/raoul-mollet-1.html (Ημερομηνία ανάκτησης 25
Αυγούστου 2017).
24
C.I.S.M., 2008, p. 27.
25
26
McFee, Graham and Alan Tomlinson. "Riefenstahl's 'Olympia:' Ideology and Aesthetics in the Shaping of
the Aryan Athletic Body," International Journal of the History of Sport, 16 (2), pp. 86–106.
27
http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1404747/Lt-Col-Raoul-Mollet.html (Ημερομηνία ανάκτησης
22 Αυγούστου 2017).
87
Mollet να τερματίζει τον αγώνα ιππασίας (τερμάτισε 2ος ταυτόχρονα με τον Γερμανό
χρυσό ολυμπιονίκη Gotthard Handrick), καθώς και πλάνα από τους πανηγυρισμούς του.28
O Mollet, με το ξεκίνημα του Β΄ Π.Π., βρέθηκε να υπηρετεί στο 1ο Σύνταγμα
Οδηγών του βελγικού ιππικού, με τον βαθμό του Υπιλάρχου. Με την εισβολή των
Γερμανών στο Βέλγιο, συνελήφθηκε και κρατήθηκε ως αιχμάλωτος πολέμου στο Prenzlau
της Γερμανίας μέχρι το 1945. Στο μεσοδιάστημα της κράτησής του, ο Mollet δεν έμεινε
άεργος. Ίδρυσε αθλητικό σύλλογο μέσα στο στρατόπεδο αιχμαλωσίας του, με την
επωνυμία A.R.C. (Athletic Raoul Club), o οποίος προσανατολιζόταν στην άσκηση των
αιχμαλώτων σε αθλήματα του στίβου.29 Στο στρατόπεδο αιχμαλώτων του Prenzlau έλαβε
το 1944 το δίπλωμα του καθηγητή Φυσικής Αγωγής, έχοντας παρακολουθήσει με επιτυχία
κύκλο σπουδών τριών ετών σε μαθήματα τα οποία δίδασκαν διαπιστευμένοι καθηγητές.30
Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του διδάχτηκε το σύστημα του Georges Hebért, τη
«Φυσική Μέθοδο (=Méthode Naturelle)».31 Η εντρύφησή του Mollet σε αυτό το σύστημα
φυσικής αγωγής καθόρισε την όλη μετέπειτα πορεία του στην έρευνα αθλητικών και
προπονητικών μεθόδων.
Με την λήξη του πολέμου, μετακινήθηκε αρχικά στο λιμάνι του Lubeck της
Γερμανίας και κατόπιν στο Aldershot του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου συνεργάστηκε με
τους Συμμάχους για την επιλογή αεροπορικού προσωπικού.32 Το 1946 επέστρεψε στο
Βέλγιο, όπου τοποθετήθηκε ως εκπαιδευτής στο Ινστιτούτο Στρατιωτικής Φυσικής
Αγωγής των βελγικών Ενόπλων Δυνάμεων, αποτελώντας ιδρυτικό στέλεχος του υπόψη
στρατιωτικού εκπαιδευτηρίου.33 Αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος του A.F.S.C. και μέλος της
28
https://www.rtbf.be/auvio/detail_portrait-de-raoul-mollet?id=1878699. (Ημερομηνία ανάκτησης 22
Αυγούστου 2017). Στο συγκεκριμένο βίντεο-αφιέρωμα στον Mollet, χρησιμοποιούνται πλάνα από την ταινία
«Olympia».
29
Vanmeerbeek, Roger: Plus de sueur, moins de sang? Entraînement physique et sport militaire en Belgique
1945-1995, Τhèse de doctorat en Sciences de la motricité (Kinésiologie) à la KU Leuven (FaBeR - Faculteit
Bewegings- en Revalidatiewetenschappen), 2012, p.33
30
Vanmeerbeek: Plus de sueur, p.35. Περισσότερα για την εκπαίδευση και τους τίτλους επαγγελματικής
κατάρτισης που απονεμόταν στα στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου, Vanmeerbeek, Roger: Plus de sueur
p.31-37.
31
Vanmeerbeek: Plus de sueur, p.33. Περισσότερα για τη «Φυσική Μέθοδο», Meden, Philippe: «Georges
Hébert et l’esthétique de la nature», στο Tony Froissart et Jean Saint-Martin (dir.), Le Collège d’athlètes de
Reims : institution pionnière et foyer de diffusion de la Méthode naturelle en France et à l’étranger, Éditions
et Presses Universitaires de Reims, p. 261-279. Γενικά, η «Φυσική Μέθοδος», σύμφωνα με τον Hébert
αφορούσε την γύμναση του ατόμου προκειμένου να είναι δυνατός και αλτρουιστής. Η μέθοδος αυτή έπρεπε
να γίνεται σε εξωτερικούς χώρους και κάθε πρόγραμμα έπρεπε να συνδυάζει: περπάτημα, τρέξιμο, άλμα,
βάδιση στα τέσσερα, αναρρίχηση, ισορροπία, ρίψεις, άρση κάποιου βάρους, υπεράσπιση του εαυτού και
κολύμβηση. Ο Hébert ήταν ο προπάτορας της εφαρμογής του στίβου μάχης στην στρατιωτική εκπαίδευση, ο
οποίος συνδυάζει τα περισσότερα χαρακτηριστικά από τα παραπάνω.
32
33
Vanmeerbeek: Plus de sueur , p.35
88
βελγικής αντιπροσωπίας.34 To 1947 μετατάχθηκε στη βελγική Αεροπορία, με το βαθμό

του Υποσμηναγού, άγνωστο μέχρι στιγμής για ποιο λόγο.35
Το 1948, έλαβε μέρος στο πρωτάθλημα ξιφασκίας του A.F.S.C., όπου κατέλαβε την
πρώτη θέση (épée),36 καθώς και στην ιδρυτική Γενική Συνέλευση του C.I.S.M.,
εντασσόμενος έτσι στα ιδρυτικά μέλη του C.I.S.M.37 Επίσης, το ίδιο έτος, έλαβε μέρος με
την βελγική ολυμπιακή ομάδα μοντέρνου πεντάθλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του
Λονδίνου, χωρίς διάκριση,38 καθόσον τραυματίστηκε πέφτοντας από το άλογό του στο
αγώνισμα της ιππασίας.39 Αυτή ήταν και η τελευταία του εμφάνιση σε αγωνιστικές
δραστηριότητες υψηλού επιπέδου.
Έκτοτε αφιερώθηκε στην οργάνωση του αθλητισμού, όχι μόνο στο στρατό αλλά και
σε όλο το Βέλγιο. Το 1954 εξελέγη Γενικός Γραμματέας του C.I.S.M.40 και παρέμεινε σε
αυτή τη θέση μέχρι το 1986,41 με αποτέλεσμα να είναι ο μακροβιότερος Γενικός
Γραμματέας του θεσμού.
O Mollet και το Ολυμπιακό Κίνημα. Η συμμετοχή του στους Ολυμπιακούς Αγώνες

του 1936 και του 1948 αποτέλεσε και το κομβικό σημείο της ζωής του. Σύμφωνα με τον
ίδιο, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου αντιλήφθηκε ότι «ο αθλητισμός
υψηλών επιδόσεων θα αποτελούσε τα επόμενα χρόνια μία δύναμη ικανή, όσο καμία άλλη, να
κινητοποιήσει ολόκληρο τον κόσμο».42
Από την άλλη, ο ίδιος βίωσε προσωπικά την οικονομική αδυναμία της χώρας του να
στηρίξει μία αντιπροσωπία σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Στους αγώνες του Βερολίνου, στο
άθλημα της σκοποβολής, οι Βέλγοι αθλητές συμμετείχαν στο αγώνισμα με ένα και μόνον
πιστόλι, το οποίο μοιραζόντουσαν κατά τη διάρκεια του αγώνα,43 ενδεικτικό της φτωχής
υλικο-τεχνικής υποδομής της ομάδας.
34
A.F.S.C.: Minutes of Meeting, 6-7 February 1946. p.1. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
35
Vanmeerbeek, Roger: p.35
36
C.I.S.M.: Archives. Sport Archives. Fencing 1948. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
37
A.F.S.C.: Minutes of Meeting, 6-7 February 1946. p.1. (Πηγή: C.I.S.M./ General Secretariat)
38
https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/mo/raoul-mollet-1.html (Ημερομηνία ανάκτησης 25
Αυγούστου 2017).
39
40
C.I.S.M.: Actes de la 8ème Assemblée a Antibes, p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
41
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986, p. 24 (Πηγή: C.I.S.M./ General
Secretariat)
42
Hubert, Christian: “The extinct flame of Raoul Mollet”, (Ημερομηνία ανάκτησης 3 Νοεμβρίου 2017,
http://www.lalibre.be/sports/omnisports/la-flamme-eteinte-de-raoul-mollet
43
89
Αναφερόμενος στην επιρροή του αθλητισμού υψηλών επιδόσεων στο ευρύτερο

κοινό, ο Mollet θέλησε να εκτιμήσει τις δυνατότητες της Βελγικής Ολυμπιακής Επιτροπής
σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, λοιπόν, στους XVII Ολυμπιακούς Αγώνες του
Τόκιο το 1964, συμμετείχε ως Τεχνικός Διευθυντής της βελγικής Ολυμπιακής αποστολής,
όπου διαπίστωσε τις πενιχρές οικονομικές δυνατότητες της Βελγικής Ολυμπιακής
Επιτροπής.44
Τον επόμενο χρόνο, ανέλαβε πρόεδρος της Βελγικής Ολυμπιακής Επιτροπής,
έχοντας στο ταμείο του 16 φράγκα Βελγίου.45 Έχοντας διακρίνει την αδυναμία της
κρατικής στήριξης της Επιτροπής, στράφηκε στην ιδιωτική χρηματοδότηση, εισάγοντας το
θεσμό των χορηγών (sponsors).46 Παρέμεινε πρόεδρος της Επιτροπής μέχρι και το 1989,
παραδίδοντας στον διάδοχό του έναν από τους πλέον οικονομικά εύρωστους και άρτια
εξοπλισμένους αθλητικούς οργανισμούς του κόσμου.47
Κατά τη διάρκεια της θητείας του στην Βελγική Ολυμπιακή Επιτροπή,
συνεργάστηκε και ανέδειξε σημαντικές προσωπικότητες, όπως τον Adrien Vanden Eede
(Γενικός Γραμματέας της Βελγικής Ολυμπιακής Επιτροπής από το 1974 έως και το 1992,
Πρόεδρος από το 1992 έως και το 1998 και σύμβουλος της Διεθνούς Ολυμπιακής
Επιτροπής για θέματα χορηγών μέχρι και το 2003) και τον Jacques Rogge (Πρόεδρος της
Βελγικής Ολυμπιακής Επιτροπής από το 1990 έως και το 1992, Αντιπρόεδρος της
Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής από το 1994 έως και το 2001, Πρόεδρος της Διεθνούς
Ολυμπιακής Επιτροπής από το 2001 έως και το 2013). Στην περίπτωση δε του Rogge, ο
ίδιος ανέφερε σε συνέντευξή του ότι ο Mollet του πρότεινε να ασχοληθεί με τη Βελγική
Ολυμπιακή Επιτροπή, στο τέλος της Ολυμπιάδας του 1972 στο Μόναχο.48 H σχέση του
Mollet με τον Rogge κατά πολλούς έχει περιγραφεί ως «σχέση δάσκαλου-μαθητή (master-
apprentice)»,49 κάτι που δικαιολογεί την μνημόνευση του ονόματος του Mollet από τον
Rogge στην πρώτη του ομιλία ως Προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.50
44
45
46
47
48
Tassο, Miguel: “Jacques Rogge, in the name of sport and ethics», 40 Olympic Review, XXVII. (2001), p.
35-38, p. 37.
49
Tassο: “Jacques Rogge”, p. 37.
50
Tassο: “Jacques Rogge”, p. 38.
90
Η σχέση, όμως, του Mollet με τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή δεν ήταν πάντοτε
ήρεμη. Από τη δεκαετία του 1960 ακόμη σχεδίασε και ίδρυσε την Α.Ν.Ο.C. (Association
of National Olympic Committees) μαζί με τον Giulio Onesti της Ιταλικής Ολυμπιακής
Επιτροπής και τον Raymond Gafner της Ελβετικής Ολυμπιακής Επιτροπής. Ο θεσμός
αυτός ιδρύθηκε ως ένα μέτρο αντίδρασης στην πολιτική του τότε Προέδρου της Διεθνούς
Ολυμπιακής Επιτροπής, Avery Brundage, o οποίος προωθούσε έναν συγκεντρωτικό
έλεγχο των αθλητών και των αθλητικών οργανισμών υπό τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή,
αποκηρύσσοντας τον επαγγελματισμό των αθλητών και την ιδιωτική οικονομική
πρωτοβουλία στο Ολυμπιακό Κίνημα.51 Όντας ο Mollet πρωτεργάτης μιας τέτοιας
κίνησης, δεν προκαλεί εντύπωση η αρνητική εισήγηση του Brundage στην υποψηφιότητα
του Mollet για τη θέση του Προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής το 1972.52
Αξίζει, βέβαια να αναφερθεί ότι το ταμείο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής το 1972
είχε 2 εκατομμύρια δολάρια, ενώ οκτώ χρόνια μετά την αποχώρησή του Brundage, στο
ταμείο σωρεύτηκαν 48 εκατομμύρια δολάρια από ιδιωτική χρηματοδότηση και χορηγίες.53
Ο Μοllet στο C.I.S.M. Παρόλη την έντονη δραστηριότητα του Mollet στον εθνικό
και ολυμπιακό αθλητισμό, το «πνευματικό παιδί» του υπήρξε μέχρι το τέλος της ζωής του
το C.I.S.M. Για να μπορέσει να αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στον αθλητισμό, παραιτήθηκε
από τις βελγικές Ένοπλες Δυνάμεις το 1968, λαμβάνοντας τον βαθμό του έφεδρου
Αντισμήναρχου.54 Παρέμεινε όμως στο C.I.S.M. μέχρι και το 1986, όπως προαναφέρθηκε.
Το επιστημονικό έργο του Mollet. Πολυγραφότατος ο Mollet, ασχολήθηκε έντονα με

την έρευνα και τη διάδοση νέων και καινοτόμων τεχνικών εκγύμνασης και προπόνησης
στο στρατιωτικό περιβάλλον. Το 1953 εξέδωσε το σύγγραμμά του Instruction sur
l'entraînement physique (=Οδηγίες σωματικής εξάσκησης), το οποίο αφορούσε
προγράμματα εκγύμνασης για τη βελτίωση φυσικής κατάστασης στο στρατόπεδο. Το 1958
εξέδωσε υπό την αιγίδα του C.I.S.M. το πρώτο βιβλίο της τριλογίας του με γενική
51
Kidane, Fekrou: «The beginnings of the ANOC», Olympic Review, Vol. XXVI No. 12. (1996), pp. 4-6, p.
4.
52
http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1404747/Lt-Col-Raoul-Mollet.html. (Ημερομηνία ανάκτησης
22 Αυγούστου 2017). Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, αρνητικοί στην εκλογή του Mollet ήταν και η
Ε.Σ.Σ.Δ. και η Αν. Γερμανία, λόγω της σχέσης του Mollet με το C.I.S.M., για το οποίο εξέφραζαν την άποψη
ότι «συνεργαζόταν με το ΝΑΤΟ» και πιθανόν «ο Mollet να συνεργαζόταν και με την C.I.A.». Βέβαια, για
καμία από τις παραπάνω θέσεις δεν έχει ανασυρθεί καμία ένδειξη μέχρι και σήμερα.
53
Cooper-Chen, Anne: Global Entertainment Media: Content, Audiences, Issues. Ed. Routledge, (2006), p.
251.
54
C.I.S.M., 2008, p. 75.
91
ονομασία L'entraînement total (= Ολική εκγύμναση/προπόνηση), το Interval training (=

διαλειμματική προπόνηση), εμπνευσμένος από την προπόνηση τύπου Fartlek. To 1961
εξέδωσε τον δεύτερο τόμο της σειράς, Power training (=προπόνηση έκρηξης), στον οποίο
ανέλυε προγράμματα ανάπτυξης δύναμης, ταχυδύναμης και εκρηκτικότητας στους
αθλητές. Χαρακτηριστικό είναι το σημείο του εν λόγω βιβλίου όπου ο Mollet αναφέρει:
«[Ο σχεδιασμός της προπόνησης από τον προπονητή] Είναι μια φιλοσοφία της εκτίμησης
της αθλητικής δραστηριότητας στο πλαίσιο των συνιστωσών της, που μέσω ενός
ορθολογικού προγραμματισμού, προσπαθεί να αναπτύξει τις τεχνικές, τις τακτικές και τις
φυσικές ικανότητες [του αθλητή], να στηρίξει μια ευνοϊκή ψυχολογική στάση, τις αποφάσεις
των υγιεινών συνηθειών, την κατάλληλη κοινωνική προσαρμογή και τον προγραμματισμό
των περιόδων αναψυχής». Τέλος, το 1963 εξέδωσε το Cross promenade (= κυριολεκτικά,
πορεία σε ανώμαλο δρόμο), στο οποίο παρουσιάζει ένα σύστημα συνδυασμένων ασκήσεων
με σκοπό την ολιστική εκγύμναση του ασκούμενου. Στην αγγλική του έκδοση, το
σύστημα αυτό ονομάστηκε «Cross training».
H Ολική Προπόνηση, επί της ουσίας, αντικατόπτριζε την οπτική του Mollet για τον
αθλητή, ο οποίος, πέραν της ανάπτυξης των φυσικών δεξιοτήτων και τεχνικής του
αθλήματός του, θα έπρεπε «να εξελιχθεί σε πολλαπλούς τομείς της αθλητικής επιστήμης,
επιπλέον των σωματικών του ικανοτήτων».55 Η έρευνα του Mollet βασίστηκε στα γραπτά
του Georges Hébert56 και ειδικότερα στο πεντάτομο έργο του L'éducation physique virile
et morale par la méthode naturelle (= Η ανδροπρεπής και ηθική φυσική αγωγή με τη
φυσική μέθοδο), το οποίο ο Μollet αναφέρει στη βιβλιογραφία του.
Το 1970 εξέδωσε με δικά του έξοδα το 2 heures de santé (= Δύο ώρες υγείας), με
προτεινόμενα προγράμματα εξάσκησης, με σκοπό την άσκηση για υγεία. Επιπρόσθετα, ως
υπεύθυνος έκδοσης του περιοδικού του Συμβουλίου, εξέδωσε άρθρα με αντικείμενο νέες
πρακτικές εκγύμνασης και προπόνησης. Η ροπή του, άλλωστε, στην καλλιέργεια της
διεπιστημονικότητας της στρατιωτικής σωματικής αγωγής φάνηκε με την πρόταση του για
ίδρυση της Ακαδημίας C.I.S.M., όπως παρουσιάστηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο.
55
DaCosta, Lamartine: Atlas do Esporte no Brazil, CONFEF, Rio De Janeiro, 2006, p. 18. 133.
56
Ο Georges Hébert (27 Απριλίου 1875 - 2 Αυγούστου 1957) ήταν ένας πρωτοπόρος εκπαιδευτής στο
γαλλικό ναυτικό, ο οποίος ανέπτυξε ένα σύστημα φυσικής αγωγής και εκπαίδευσης γνωστό ως la méthode
naturelle (φυσική μέθοδος), που συνδυάζει την εκγύμναση σε ένα μεγάλο ευρέος φυσικών ικανοτήτων, με
απώτερο σκοπό την βελτίωση του θάρρους και της ηθικής. Ο Hébert ήταν από τους πρώτους υπέρμαχους
των στίβων εμποδίων, μία μορφή εκγύμνασης, η οποία είναι πλέον τυποποιημένη σε όλους τους στρατούς.
Περισσότερα για τον Hébert: https://en.wikipedia.org/wiki/Georges_H%C3%A9bert (Ημερομηνία
ανάκτησης 19 Νοεμβρίου 2019).
92
Η αναγνώριση του Mollet. Όπως για κάθε εμβληματική προσωπικότητα, διάφορα

προσωνύμια του είχαν αποδοθεί, όπως: «Mr. C.I.S.M.», «Vissionaire du Sport
(οραματιστής του αθλητισμού)», «Μr. 100.000 ideas»,57 «kingpin of the Olympic
Congress».58
Σε κάθε περίπτωση, ο Mollet τιμήθηκε, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο
για την προσφορά του στον αθλητισμό. Στις 21 Ιουλίου 1989, ο βασιλιάς του Βελγίου
Baudouin έχρισε Ιππότη τον Mollet, με αποτέλεσμα να είναι o πρώτος Βέλγος άνθρωπος
του αθλητισμού που έλαβε μια τόσο υψηλή τιμητική διάκριση. 59 Τον Σεπτέμβριο του ίδιου
έτους, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή απένειμε το μετάλλιο της «Χρυσής Ολυμπιακής
Ταξης», την υψηλότερη διάκριση στον Mollet, για την αφοσίωσή του στο Ολυμπιακό
Κίνημα και τη συνεισφορά του στην δημιουργία της Ολυμπιακής Αλληλεγγύης (Olympic
Solidarity).60 To C.I.S.M. από την μεριά του βράβευσε με την ύψιστη διάκριση τον Mollet,
το 1995, απονέμοντάς του το Musketeer Trophy.61
Ο Mollet αποτέλεσε τη σημαντικότερη κινητήρια δύναμη του Συμβουλίου, σε μία
περίοδο κατά την οποία το Συμβούλιο, αφού κατάφερε να στηθεί και να επικοινωνήσει το
έργο του στην περίοδο Debrus, έπρεπε να διαμορφώσει μια σταθερή πολιτική ανάπτυξης
και επιρροής στο διεθνές περιβάλλον, το οποίο παρουσίαζε έντονη προβληματική και
ανισορροπίες.
Στις επόμενες σελίδες του πονήματος, θα περιγραφούν αναλυτικά οι ενέργειες και οι
δράσεις του Mollet στο Συμβούλιο, οι οποίες είχαν γνώμονα την παγκόσμια εξάπλωση του
διεθνούς οργανωμένου στρατιωτικού αθλητισμού και την προώθηση του δόγματος «Φιλία
δια του αθλητισμού».
Οργανωτικά πλαίσια
Η αναδιοργάνωση του 1961, η οποία κυρώθηκε με την 15η Έκτακτη Γενική
Συνέλευση, οδήγησε στη δημοσίευση του Καταστατικού του 1961, το οποίο αποδέχτηκαν
όλες οι χώρες-μέλη του C.I.S.M.62
Στην 17η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στην Ουάσιγκτον των Η.Π.Α., ένα από τα
σημαντικότερα ζητήματα που συζητήθηκαν ήταν η νομική κατοχύρωση του C.I.S.M.
57
Zechner & Vanmeerbeek: “Sixty”, p. 73.
58
Zechner & Vanmeerbeek: “Sixty”, p. 73. O χαρακτηρισμός αυτός αναφέρεται ότι ειπώθηκε από τον Juan
Antonio Samaranch.
59
Zechner & Vanmeerbeek: “Sixty”, p. 75.
60
Gafner, Robert: “Olympic Order”, Olympic Review, Vol.263/264, 1989, pp. 448-449, 448.
61
C.I.S.M.: Minutes of the 50th General Assembly in Beijing , p. 49. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
62
Secrétariat)
93
Μπορεί, μεν, το C.I.S.M. να ήταν αποδεκτό από τις χώρες-μέλη του, αλλά το να εδρεύει σε
μία χώρα επί μονίμου βάσεως (σ. όπως προαναφέρθηκε, έδρα του C.I.S.M. μέχρι τότε
αποτελούσε η οικεία του Γενικού Γραμματέα. Οι δύο πρώτοι Γενικοί Γραμματείς ήταν
Βέλγοι και είχαν αναλάβει αυτά καθήκοντα ως μόνιμοι), θα δημιουργούσε μελλοντικά
νομικά προβλήματα, εάν με κάποιον τρόπο δεν ετίθετο κάποιο νομικό πλαίσιο. Έτσι,
λοιπόν, με βάση το Βασιλικό Διάταγμα του 1929 περί Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών
του Βελγίου, με έγκριση της 17ης Γενικής Συνέλευσης,63 κατατέθηκαν στην βελγική
κυβέρνηση όλα τα απαραίτητα νομικά έγγραφα, προκειμένου να αναγνωριστεί η έδρα του
θεσμού, με την σύσταση της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «La Maison du Conseil
international du Sport militaire».64 Την επόμενη χρονιά, η βελγική κυβέρνηση ενέκρινε και
εκδόθηκε το καταστατικό του «La Maison du Conseil international du Sport militaire (=
Το σπίτι του Διεθνούς Συμβουλίου Στρατιωτικού Αθλητισμού)», με έδρα το οίκημα στη
διεύθυνση 34, Boulevard General Jacques, στην Ixelles των Βρυξελλών, όπου πλέον το
Συμβούλιο θα νοίκιαζε για τις ανάγκες λειτουργίας των εργασιών της Εκτελεστικής
Επιτροπής.65 Αυτή η κίνηση κατοχύρωσε νομικά την ύπαρξη μίας μόνιμης έδρας για το
Συμβούλιο εντός της βελγικής επικράτειας και άνοιξε το δρόμο για την πλήρη νομική
κατοχύρωση του C.I.S.M. το 1966 ως «διεθνούς οργανισμού δημοσίου συμφέροντος», με
τον νόμο BLS No. 9181, της 31 Οκτωβρίου 1966.66 Στη συγκεκριμένη νομοθετική πράξη
αναφέρεται το αυτοδιοικούμενο του Συμβουλίου και το γεγονός ότι δεν υπάγεται σε
κανένα υπουργείο του Βελγίου, αλλά δραστηριοποιείται και ελέγχεται από τη Γενική του
Συνέλευση, ως το ύπατο όργανο διοίκησης και αποφάσεων του C.I.S.M.67
Με αυτό τον τρόπο, η Γενική Γραμματεία θα είχε έδρα το σπίτι του εκάστοτε
Γενικού Γραμματέα, ενώ το C.I.S.M. για τις εργασίες διοίκησης, διαχείρισης και
εξωστρέφειας (συναντήσεις, παρουσιάσεις, ενημέρωση, κτλ) θα είχε έδρα το «Σπίτι του
C.I.S.M.»
63
C.I.S.M.: Minutes of the 17th General Assembly in Washington, 1962, p. 48-49. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
64
Secrétariat)
65
C.I.S.M.: Archives. Le Maison du Conseil international du Sport miitaire- Constitution. 1963. p. 2. (Πηγή:
66
C.I.S.M.: Archives. BLS No 9181- Organismes d’interet public. 1966. p. 1-2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
67
C.I.S.M.: Archives. BLS No 9181- Organismes d’interet public. 1966. p. 1-2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
94
Οι στόχοι του C.I.S.M. Από την μελέτη των αρχείων του Συμβουλίου, διαπιστώθηκε
ότι οι βασικοί στόχοι και το όραμα των ιδρυτών του, δεν άλλαξαν στην Περίοδο Mollet.
Εντούτοις, το C.I.S.M. θέλοντας αφενός να προσαρμοστεί στο διεθνές περιβάλλον και
αφετέρου να καταστήσει ξεκάθαρο στις χώρες-μέλη του το modus operandi του, με την
αναθεώρηση του Καταστατικού του, που έλαβε χώρα το 1976,68 καθορίστηκαν με
σαφήνεια όχι μόνο οι στόχοι του θεσμού, αλλά και οι κατευθυντήριοι άξονες εφαρμογής.
Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με το άρθρο 2 του Καταστατικού, οι στόχοι του
C.I.S.M. ήταν:
α) η ενθάρρυνση της στρατιωτικής σωματικής αγωγής και των αθλητικών
δραστηριοτήτων με κάθε προβλεπόμενο τρόπο,
β) η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των χωρών-μελών,
γ) η ανάπτυξη αμοιβαίας τεχνικής υποστήριξης μεταξύ των χωρών-μελών,
δ) η συνεισφορά εκ μέρους του Συμβουλίου σε μία προοδευτική και ισορροπημένη
ανάπτυξη της νεολαίας, και
ε) η συνεισφορά εκ μέρους του Συμβουλίου στην παγκόσμια προσπάθεια για
παγκόσμια ειρήνη.
Αυτοί οι στόχοι θα έπρεπε να επιτευχθούν με:
α) την ανάθεση της διοργάνωσης διαφόρων στρατιωτικών αθλητικών οργανώσεων
στις χώρες-μέλη, υπό την ηγεσία του Συμβουλίου,
β) την ανάληψη εκ μέρους του Συμβουλίου της διοργάνωσης συγκεκριμένων
δράσεων ή εξασφαλίζοντας την χρηματοδότησή τους,
γ) τη δημιουργία μονίμων σχέσεων μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων με σκοπό την
ανταλλαγή ιδεών και την προώθηση της επιστημονικής έρευνας στο πεδίο της φυσικής
αγωγής και του αθλητισμού,
δ) την ενθάρρυνση και την υποστήριξη όλων των προσχεδιασμένων μέτρων για την
καθιέρωση και ενίσχυση των δεσμών φιλίας μεταξύ των στρατιωτικών αθλητών,
προκειμένου να οικοδομηθεί καλύτερη διεθνής κατανόηση, βασισμένη στην αγάπη του
καθένα για την πατρίδα του και τον σεβασμό για την πατρίδα του άλλου, και
ε) την συνεργασία, όπου είναι δυνατόν, με άλλους διεθνείς αθλητικούς
οργανισμούς.69
Οι παραπάνω στόχοι και σκοποί παρέμειναν αναλλοίωτοι μέχρι και το τέλος της
Περιόδου Mollet. Η αναλυτική παρουσίαση των σκοπών και των μεθόδων προσέγγισης
68
C.I.S.M.: Statutes. 1976. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
69
95
αυτών των σκοπών καταδεικνύει έναν σαφή προσανατολισμό του Συμβουλίου σε

περισσότερο ειδικές προσεγγίσεις για τη διάδοση των ιδεωδών του και τη θεσμοθέτηση
ενός καταφανούς πλαισίου δραστηριοποίησης. Επίσης, με την προσθήκη της προσπάθειας
για επίτευξη της παγκόσμιας ειρήνης, διακρίνεται μία προσπάθεια ιδεολογικής
συνταύτισης και εναρμονισμού του Συμβουλίου με άλλες δυνάμεις της εποχής (π.χ.
Ο.Η.Ε., Δ.Ο.Ε. κτλ.), οι οποίες δραστηριοποιούταν επί αυτού του γνώμονα σε διεθνές
επίπεδο.
Σκόπιμο, επίσης είναι να σημειωθεί η αναφορά στη «νεολαία», όπως αυτή
αναφέρεται στους στόχους του C.I.S.M. Ενώ οι βασικοί στόχοι ύπαρξης και
δραστηριοποίησης του Συμβουλίου ήταν ίδιοι με τους στόχους από τον καιρό της ίδρυσής
του, για πρώτη φορά συναντάται ο προσανατολισμός των δράσεών του με ένα κοινωνικό
υποσύνολο εκτός στρατεύματος,. Η αναφορά στη «νεολαία», μία έννοια του ευρύτερου
κοινωνικού περιβάλλοντος μίας χώρας-μέλους, πιθανόν να άνοιγε μία δίοδο επικοινωνίας
των μελών του Συμβουλίου και των δραστηριοτήτων του σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες,
όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα, αθλητικά σωματεία, κοινωνικές νεανικές λέσχες, κτλ.
προκειμένου να αυξηθεί έτι περισσότερο η απήχηση των δράσεών του. Θα μπορούσε
πιθανόν να χαρακτηριστεί και ως μια ευθεία προσέγγιση σε ένα δυναμικό τμήμα του
πολιτικού περιβάλλοντος. Το παραπάνω αποτελεί μία σημαντική ένδειξη της πρόθεσης
του Mollet για προσαρμογή στην μεταπολεμική πραγματικότητα και προσπάθεια
προσέλκυσης νέων κοινωνών του οράματος του Συμβουλίου.
Η Γενική Συνέλευση. Κατά τη Περίοδο Mollet, ελάχιστες καταστατικές αλλαγές

έγιναν αναφορικά με τα της Γενικής Συνέλευσης, η οποία εξακολούθησε να αποτελεί την
ύψιστη εξουσία του Συμβουλίου.
Με την εισαγωγή της αγγλικής ως δεύτερης επίσημης γλώσσας του C.I.S.M., τα
Πρακτικά των Συνελεύσεων, καθώς και τα επίσημα ενημερωτικά έντυπα εκδιδόταν και
στις δύο γλώσσες.70 Στην 19η Γενική Συνέλευση, επίσημες γλώσσες του C.I.S.M. έγιναν
τέσσερις (γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά και αραβικά), με την γαλλική να υπερέχει σε θέματα
καταστατικής ερμηνείας.71
Στις Γενικές Συνελεύσεις μπορούσαν να συμμετέχουν οι χώρες-μέλη, καθώς και
χώρες οι οποίες δεν ήταν μέλη, χωρίς, βέβαια, δικαίωμα ψήφου. Προκειμένου να
70
C.I.S.M.: Minutes of the 17th General Assembly in Washington, 1962, p. 32. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
71
C.I.S.M.: Minutes of the 19th General Assembly at Mexico City, 1964, p. 51. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
96
εξασφαλιστεί η συμμετοχή των επισήμων δηλωμένων αντιπροσωπιών των χωρών-μελών

στη Γενική Συνέλευση, διευκρινίστηκε ότι οι κατά τόπους Στρατιωτικοί, Ναυτικοί ή
Αεροπορικοί Ακόλουθοι Πρεσβειών δεν θα είχαν το δικαίωμα να παραστούν ως
αντιπρόσωποι χωρών-μελών. Με αυτόν τον τρόπο, το Συμβούλιο προϋπόθετε ότι μόνο οι
επίσημοι αντιπρόσωποι, οι οποίοι είχαν γνώση περί του C.I.S.M. και του τρόπου εργασίας
του, θα παρίσταντο επί της ουσίας στις Συνελεύσεις.72
Η ημερήσια διάταξη των Γενικών Συνελεύσεων παρέμεινε η ίδια μέχρι την 28η
Γενική Συνέλευση του 1973, στην Aboise της Γαλλίας. Στην συγκεκριμένη Γενική
Συνέλευση, εφαρμόστηκε η νέα προγραμματική διαδικασία, η οποία παρέμεινε η ίδια καθ’
όλη την διάρκεια της υπό μελέτη περιόδου.
1) 1ο Μέρος – Παρουσίαση της Γενικής Συνέλευσης

Στο 1ο Μέρος λάμβαναν χώρα οι διαδικασίες εθιμοτυπίας και πρωτοκόλλου. Σε
αυτό το κομμάτι της Γενικής Συνέλευσης εκφωνούταν οι επίσημες ομιλίες υψηλών
προσωπικοτήτων της φιλοξενούσας χώρας-μέλους, του Προέδρου του C.I.S.M. και
γινόταν οι απονομές τιμητικών διακρίσεων και φιλοφρονήσεων. Στα πρακτικά των
Γενικών Συνελεύσεων, στο 1ο Μέρος καταγραφόταν και οι διάφορες κοινωνικές και
πολιτιστικές εκδηλώσεις που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια των ημερών της Γενικής
Συνέλευσης.
2) 2ο Μέρος- Ετήσιες Αναφορές

Σε αυτό το μέρος, ο Πρόεδρος, η Εκτελεστική Επιτροπή, ο Ταμίας, η Ακαδημία, τα
Γραφεία Συνδέσμου (τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω) και οι οικονομικοί ελεγκτές του
C.I.S.M. παρουσίαζαν τις ετήσιες αναφορές τους, όπου τίθεντο προς ενημέρωση, έγκριση
ή έλεγχο οι διάφορες δράσεις, προτάσεις και σχεδιασμοί του Συμβουλίου, σε ό,τι αφορά τα
διοικητικά του θέματα.
3) 3ο Μέρος- Προγραμματισμός Δραστηριοτήτων

Στο 3ο Μέρος της Γενικής Συνέλευσης, τίθετο προς έγκριση και ψήφιση το
Πρόγραμμα Αθλητικών Δραστηριοτήτων του επόμενου έτους, οι υποψηφιότητες νέων
χωρών για ένταξη στο C.I.S.M., παρουσιαζόταν προτάσεις καταστατικών ή κανονιστικών
τροποποιήσεων, συζητούταν και εγκρινόταν ο οικονομικός προϋπολογισμός του επόμενου
72
97
έτους, παρουσιαζόταν οι προτάσεις για απονομές τιμητικών διακρίσεων και κατατίθεντο

για έγκριση πιθανές αλλαγές στους κανονισμούς των πρωταθλημάτων από τις τεχνικές
επιτροπές.
4) 4ο Μέρος- Διοικητικά Όργανα

Στο τελευταίο μέρος λάμβαναν χώρα οι εκλογές για τις διοικητικές θέσεις του
θεσμού, καθώς και η ψηφοφορία για την ένταξη νέων χωρών-μελών.
Η συγκεκριμένη διαδικασία, όπως φαίνεται από τα πρακτικά των Γενικών

Συνελεύσεων, διαρκούσε τρεις με τέσσερις ημέρες, κατά περίπτωση και υπέστη
ανεπαίσθητες τροποποιήσεις, οι οποίες σχετιζόταν με χρονικούς περιορισμούς των
συμμετεχόντων ή με την ανάγκη επίλυσης πληθώρας θεμάτων, τα οποία παρουσιαζόταν
από τα διάφορα θεσμικά όργανα του Συμβουλίου.
Τα Γραφεία Συνδέσμου. Με την 17η Γενική Συνέλευση αποφασίστηκε και η

μετονομασία της Υπο-γραμματείας της Νοτίου Αμερικής σε «Γραφείο Συνδέσμου
Λατινικής Αμερικής», με το σκεπτικό ότι η αποκέντρωση του C.I.S.M. δεν στόχευε στην
εκλέπτυνση των αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας και της Εκτελεστικής Επιτροπής,
αλλά την προώθηση του έργου του Συμβουλίου και τον συντονισμό των διοργανωτικών
δραστηριοτήτων των πλέον απομακρυσμένων χωρών μέσω των Γραφείων Συνδέσμων.73
Με αυτόν τον τρόπο ακολούθησε και η δημιουργία του «Γραφείου Συνδέσμου
Αφρικής»,74 το «Γραφείο Συνδέσμου Άπω Ανατολής»75 και του «Γραφείου Συνδέσμου
Μέσης Ανατολής»,76 των οποίων ο ρόλος και η λειτουργία παγιώθηκαν με το
Καταστατικό του 1968.
Πιο συγκεκριμένα, τα Γραφεία Συνδέσμων λειτουργούσαν, κατόπιν πρότασης της
Εκτελεστικής Επιτροπής, με την έγκριση της Γενικής Συνέλευσης υφιστάμενα απευθείας
στη Γενική Γραμματεία.77 O Επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου καθοριζόταν από την
χώρα-μέλος, η οποία αναλάμβανε την υποχρέωση διατήρησης ενός τέτοιου γραφείου, τα
73
Secrétariat)
74
C.I.S.M.: Minutes of the 18th General Assembly in Casablanca, 1963, p. 27-29. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
75
C.I.S.M.: Minutes of the 20th General Assembly in Wiesbaden, 1965, p. 27-29. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
76
C.I.S.M.: Minutes of the 22nd General Assembly in Madrid, 1967, p. 25. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
77
98
έξοδα συντήρησης και λειτουργίας του, καθώς και την στελέχωσή του, σύμφωνα με τα
καθοριζόμενα στο Άρθρο 30 του Καταστατικού.78
Πέρα των παραπάνω, τα Γραφεία Συνδέσμου ήταν υπεύθυνα για:
α) τη διάδοση των ιδεωδών του C.I.S.M. στην περιοχή ευθύνης τους,
β) τη διοργάνωση και την εφαρμογή του αθλητικού προγράμματος του C.I.S.M.
στην περιοχή ευθύνης τους,
γ) την κυκλοφορία, επεξήγηση και εφαρμογή των γενικών κατευθύνσεων που
εκδίδει η Γενική Γραμματεία,
δ) την παροχή τεχνικής συμβουλευτικής και προώθηση των αναφορών των
ευρημάτων της Ακαδημίας C.I.S.M. στις χώρες-μέλη της περιοχής ευθύνης του, και
ε) να φέρει εις πέρας οποιαδήποτε άλλη αποστολή, η οποία ανατίθετο από τη
Γενικής Συνέλευση, την Εκτελεστική Επιτροπή και τον Γενικό Γραμματέα.79
Ο εκάστοτε Επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου ήταν ex officio μέλος της
Εκτελεστικής Επιτροπής του C.I.S.M., λάμβανε μέρος στις συναντήσεις της, αλλά δεν είχε
δικαίωμα ψήφου.80
Οι Αντιπρόεδροι του CISM και η ηπειρωτική εκπροσώπηση. Η εξάπλωση, όμως του

Συμβουλίου οδήγησε στην αναγκαιότητα ύπαρξης όλο και περισσότερων Γραφείων
Συνδέσμων, με αποτέλεσμα το 1983 να λειτουργούν 15 Περιφερειακά Γραφεία Συνδέσμου
για 86 χώρες-μέλη,81 κάτι το οποίο οδήγησε σε έλλειψη συντονισμού μεταξύ της
Εκτελεστικής Επιτροπής, της Γενικής Γραμματείας και των Επικεφαλής των Γραφείων
Συνδέσμων. Για την καλύτερη, λοιπόν, εκπροσώπηση των χωρών-μελών, αλλά και για να
υπάρξει μία καλύτερη γραμμική διοίκηση και έλεγχος των αποφάσεων της Γενικής
Συνέλευσης σε όλες τις χώρες-μέλη του Συμβουλίου, αποφασίστηκε και καθιερώθηκε η
γεωγραφική διαίρεση των περιφερειών κατά ηπείρους (Αμερική, Ασία, Αφρική, Ευρώπη),
της οποίας επικεφαλής θα ήταν ένας Αντιπρόεδρος. Συνεπώς, οι Αντιπρόεδροι από δύο
που ήταν το 1968, ανέβηκαν στους τέσσερις, οι οποίοι όφειλαν να ελέγχουν και να
συντονίζουν τα Γραφεία Συνδέσμων που λειτουργούσαν στην ήπειρό τους.82
Μέχρι και το 1986, που παραιτήθηκε από τη θέση του Γενικού Γραμματέα του
C.I.S.M. o Mollet, το Συμβούλιο είχε ήδη γεωγραφικά υποδιαιρεθεί σε ηπειρωτικές
78
79
80
81
C.I.S.M.: Minutes of the 39th General Assembly in , 1983, p. 33. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
82
C.I.S.M.: Minutes of the 39th General Assembly in , 1983, p. 33. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
99
περιφέρειες, κάτι που ισχύει μέχρι και σήμερα, με τέσσερις αντιπροέδρους να προΐστανται
των περιφερειών τους. 83
Η Εκτελεστική Επιτροπή. Αναφορικά με την Εκτελεστική Επιτροπή, οι αρμοδιότητές

της παρέμειναν εν πολλοίς οι ίδιες. Οι αλλαγές που σημειώθηκαν στην Περίοδο Mollet
αφορούσαν κυρίως στη σύνθεσή της. Οι Αντιπρόεδροι, όπως προαναφέρθηκε, από δύο
ανέβηκαν στους τέσσερις και τα μέλη από τέσσερα ανήλθαν στα εννιά. Αποσκοπώντας και
στην καλύτερη εκπροσώπηση των χωρών, ορίστηκε για τα μέλη της Εκτελεστικής
Επιτροπής, πέραν του Προέδρου και των Αντιπροέδρων, να εκλέγονται δύο εκπρόσωποι
από κάθε ήπειρο, πλην της Αφρικής, η οποία θα εξέλεγε τρία, λόγω του ότι, ως ήπειρος,
συνεισέφερε τις περισσότερες αριθμητικά χώρες (33 στις 86).84 Συνεπώς και η
Εκτελεστική Επιτροπή ανέβαινε, από τα οκτώ άτομα που ήταν το 1968, στα δεκατέσσερα
άτομα.
Ο Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας του C.I.S.M. Στα καθήκοντα του Προέδρου
του C.I.S.M. δεν υπήρξαν αλλαγές. Το ίδιο και στα καθήκοντα του Γενικού Γραμματέα.
Παρόλο, βέβαια, που παρατηρείται σε Καταστατικό ότι η διάρκεια θητείας του Γενικού
Γραμματέα είναι τα τέσσερα χρόνια,85 για την ανάγκη της διατήρησης της συνέχειας της
πολιτικής και των ιδεωδών του C.I.S.M., η αναδιοργάνωση του 1961 επέτρεψε στον Raoul
Mollet να έχει τον τίτλο του Μόνιμου Γενικού Γραμματέα.86
Για να υποστηριχτεί το έργο του Mollet, συστήθηκε η Μόνιμη Γενική Γραμματεία,
ως υπηρεσία του C.I.S.M., η οποία στελεχωνόταν από άτομα που έκρινε αναγκαία ο
Mollet. Σε κάθε περίπτωση, ήταν υποχρεωμένος να προτείνει τα τμήματα λειτουργίας της
Γενικής Γραμματείας, καθώς και του απασχολούμενου προσωπικού στην Εκτελεστική
Επιτροπή και να λαμβάνει την σχετική έγκριση από την Γενική Συνέλευση.87
83
http://www.milsport.one/board-of-directors. (Ημερομηνία ανάκτησης στις 12 Ιουλίου 2016). Περισσότερα
για την σημερινή οργάνωση του C.I.S.M., θα αναφερθούν στο τελευταίο κεφάλαιο.
84
C.I.S.M.: Minutes of the 39th General Assembly in Singapore, 1984, p. 33. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
85
86
C.I.S.M.: Actes de la 15ème Assemblée General Extraordinaire a Wiesbaden, p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./
87
100
Όργανα και αξιωματούχοι του C.I.S.M.

Με την αναδιοργάνωση του C.I.S.M. το 1961 και με την πάροδο των ετών, η
διοίκηση του Συμβουλίου αποφάσισε και θέσπισε ορισμένα όργανα και καθήκοντα, με τα
οποία πίστεψε ότι θα αντιμετωπίσει τις προσκλήσεις λειτουργίας του C.I.S.M.
O Επικεφαλής Ενημέρωσης (Chef du l’information). Το Συμβούλιο, αποσκοπώντας

στην καλύτερη και ευρύτερη διάδοση του έργου και των ιδεωδών του, αποφάσισε, με την
αναδιοργάνωση του 1961, τη θέσπιση καθήκοντος με την επωνυμία «Επικεφαλής
Ενημέρωσης». Αυτός επρόκειτο να είναι κάποιος κατάλληλος Αξιωματικός ή έφεδρος
Αξιωματικός (απόστρατος ή εξ εφεδρείας), ο οποίος θα εκλεγόταν από τη Γενική
Συνέλευση, προκειμένου να αναλάβει την προώθηση του C.I.S.M. σε όλον τον κόσμο.88
Μέχρι και το 1961, το καθήκον για την επικοινωνία και την ενημέρωση του κοινού το είχε
αναλάβει ο Γάλλος Επισμηναγός Edmond Petit, ο οποίος ήταν ο επικεφαλής μιας
επιτροπής ενημέρωσης.89
Το καθήκον αυτό υπήρξε ενεργό μέχρι και το 1972. Από την 28η Γενική Συνέλευση,
ανασυστάθηκε η μόνιμη επιτροπή ενημέρωσης, η οποία αποτελούταν από τον πρόεδρο της
επιτροπής και τέσσερα μέλη, ένα για κάθε επίσημη γλώσσα του Συμβουλίου.90
Οι Μόνιμες Επιτροπές. Η ανάγκη ύπαρξης μονίμων επιτροπών για τα διοικητικά

θέματα και μονίμων τεχνικών επιτροπών για κάθε πρωτάθλημα, με σκοπό την μελέτη,
σχεδιασμό, διοργάνωση και τους κανονισμούς διεξαγωγής ενός πρωταθλήματος,
παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην 25η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στην Χάγη της
Ολλανδίας.
Με οδηγία της Εκτελεστικής Επιτροπής, συστήθηκε μία ad hoc επιτροπή από
ειδικούς Αξιωματικούς χωρών-μελών του C.I.S.M., οι οποίοι μελέτησαν την πιθανότητα
καθιερώσεως μονίμων τεχνικών επιτροπών, ξεχωριστών για κάθε άθλημα.91 Το
αποτέλεσμα αυτής της μελέτης ήταν να υποβληθεί στην Γενική Συνέλευση η πρόταση για
θέσπιση μονίμων τεχνικών επιτροπών, οι οποίες θα στελεχωνόντουσαν από Αξιωματικούς
88
C.I.S.M.: Statutes. 1968. p. 12-13. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
89
C.I.S.M.: C.I.S.M.: Actes de la 14ème Assemblée General a Téhéran, p. 21. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
90
C.I.S.M.: Minutes of the 28th General Assembly in Amboise, 1973, p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
91
C.I.S.M.: Minutes of the 25th General Assembly in The Hague, 1970, p. 44. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
101
των αντιπροσωπιών στο C.I.S.M., οι οποίοι θα ήταν ειδικοί στο κάθε άθλημα ξεχωριστά,
για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (τέσσερα έτη).92
Αυτή η πρόταση επεκτάθηκε στην εφαρμογή της στο αναθεωρημένο Καταστατικό
του 1976, με την ίδρυση δύο θεσμικών οργάνων, τα οποία είναι σε ισχύ ακόμη και
σήμερα. Τις Μόνιμες Επιτροπές και τις Μόνιμες Τεχνικές Επιτροπές.
Οι Μόνιμες Επιτροπές ορίζονται απευθείας από τη Γενική Συνέλευση και
ασχολούνται με θέματα:
α) Επέκτασης (μελέτη υποψηφιοτήτων νέων χωρών για ένταξη)
β) Καταστατικού, Κανονισμού Διαδικασιών και Πειθαρχίας
γ) Αθλητικού Προγράμματος και Προώθησης του αθλητισμού
δ) Αθλητικών Κανονισμών
ε) Ενημέρωσης
στ) Οικονομικών
ζ) Συμβούλιο Διευθυντών της Ακαδημίας93
Σε κάθε Μόνιμη Επιτροπή, ο πρόεδρος ήταν ένας στέλεχος της Εκτελεστικής
Επιτροπής και γραμματέας, ένα από τα στελέχη που υπηρετούσαν στην Γενική
Γραμματεία. Κάθε στέλεχος της Μόνιμης Επιτροπής επιλεγόταν από την Εκτελεστική
Επιτροπή, ο οποίος μπορούσε να είναι μέλος αντιπροσωπίας χώρας-μέλους ή ειδικός επί
του θέματος για το οποίο είχε επιλεγεί.94
Αναφορικά με τις Μόνιμες Τεχνικές Επιτροπές, σε επόμενο άρθρο του
αναθεωρημένου Καταστατικού του 1976, αναγράφεται ότι και αυτές οριζόταν από την
Γενική Συνέλευση για κάθε αθλητικό πρωτάθλημα που εισαγόταν στο επίσημο ετήσιο
Αθλητικό Πρόγραμμα του C.I.S.M. O προεδρεύων της Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής που
θα προτεινόταν από την Εκτελεστική Επιτροπή, θα έπρεπε να είχε βαθιά γνώση του
αθλήματος με το οποίο θα ασχολούταν και θα έπρεπε να παραμείνει στην θέση του,
κατόπιν εγκρίσεως της αντιπροσωπείας της χώρας του, για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια.95
Αποστολή της Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής ήταν να παρακολουθεί τις διοργανώσεις του
αθλήματος με το οποίο ασχολείτο, εξετάζοντας τα θετικά και τα αρνητικά σημεία κάθε
διοργάνωσης, με σκοπό να είναι σε θέση να ενημερώσει την Γενική Συνέλευση για τη
διοργάνωση του πρωταθλήματος που παρακολουθούσε, να συντάξει ενδεχόμενες
92
Secrétariat)
93
94
95
102
τροποποιήσεις στη διεξαγωγή του πρωταθλήματος, να προτείνει μεταβολές στις εναγώνιες

διατάξεις και κανονισμούς και οποιαδήποτε άλλη πρόταση για την εξέλιξη του
αθλήματος.96
Τα μέλη της Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής επιλεγόταν απευθείας από τον Πρόεδρό
της, σε συνεργασία με τις αντιπροσωπίες των χωρών-μελών του Συμβουλίου και θα
μπορούσε να ήταν και ειδικοί, οι οποίοι δεν άνηκαν σε χώρα-μέλος, αλλά η χώρα τους
επρόκειτο να συμμετάσχει στο επικείμενο πρωτάθλημα C.I.S.M.97
Το C.I.S.M. Club. Ακόμη μια καινοτόμα πρωτοβουλία που εμφανίστηκε στην

Περίοδο Mollet ήταν η ίδρυση μίας λέσχης φίλων του C.I.S.M., με την επωνυμία «C.I.S.M.
Club». Σύμφωνα με τα πρακτικά της 17ης Γενικής Συνέλευσης, προτάθηκε και εγκρίθηκε η
ίδρυση κατά χώρα-μέλος ενός θεσμού με την επωνυμία «CISM Club», στο οποίο θα είχαν
δικαίωμα συμμετοχής αθλητές που συμμετείχαν ή είχαν συμμετάσχει στο παρελθόν σε
πρωταθλήματα C.I.S.M., επίσημοι που συμμετείχαν ή είχαν συμμετάσχει στο παρελθόν σε
κάποια δραστηριότητα του C.I.S.M. και, τέλος, στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό, το
οποίο υποστήριξε κάποια δραστηριότητα του C.I.S.M.98
Με την εγγραφή του, το μέλος του C.I.S.M. Club έπρεπε να καταβάλει μία ετήσια
συνδρομή της τάξης των δύο δολαρίων ΗΠΑ (ή 100 Φράγκα Βελγίου)99 και είχε για ένα
έτος δωρεάν το περιοδικό του C.I.S.M., ελεύθερη είσοδο σε κάθε αγωνιστική
δραστηριότητα του C.I.S.M., ένα σήμα του Club για σακάκι μπλέιζερ ή αθλητικό
πουλόβερ, μία καρφίτσα με το έμβλημα του C.I.S.M. και ελεύθερη πρόσβαση στην
Υπηρεσία Ενημέρωσης του C.I.S.M. (τμήμα της Γενικής Γραμματείας, όπου τηρούταν όλα
τα αρχεία των αγωνιστικών δραστηριοτήτων του C.I.S.M.). 100,101
Το σκεπτικό πίσω από αυτήν την ιδέα του Mollet102 ήταν να δημιουργηθεί μία
οργανωμένη κοινότητα ανθρώπων, οι οποίοι, παρόλο που δεν συμμετείχαν πλέον σε
οργανώσεις ή δραστηριότητες του C.I.S.M. (απόστρατοι στρατιωτικοί, αθλητές-
96
97
98
Secrétariat)
99
Secrétariat)
100
Secrétariat)
101
Secrétariat)
102
Hatch, Royal Jr.: “The C.I.S.M. Club”, Sports International, 17, 1962, p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
103
στρατιώτες που είχαν πλέον απολυθεί από τις τάξεις του στρατεύματος, κ.α.), να μπορούν
να επικοινωνήσουν, τόσο μεταξύ τους, όσο και με το C.I.S.M., προκειμένου «οι φιλίες που
αναπτυχτήκαν στα πλαίσια του C.I.S.M. να συνεχιστούν».103
Η φιλόδοξη αυτή ιδέα είχε τόση απήχηση στην αρχή, που την επόμενη αμέσως
χρονιά, η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. ενέκρινε την μελέτη αθλητικών διακοπών
μεταξύ των χωρών-μελών, καθώς και των παιδιών των μελών του C.I.S.M. Club.104 Το
1964, ο Mollet ενημέρωσε την Γενική Συνέλευση ότι το C.I.S.M. Club αριθμούσε 800
μέλη σε όλον τον κόσμο, με επίκεντρο τις Η.Π.Α., το Βέλγιο και την Γαλλία, αλλά πολλές
αντιπροσωπίες χωρών-μελών δεν είχαν προωθήσει την ύπαρξή του στις χώρες τους.105
Παρότρυνε όλους τους συμμετέχοντες για προώθηση του C.I.S.M. Club στις χώρες τους
για ανάπτυξη του θεσμού.106 Εντούτοις, το 1965 καταγράφηκαν μόνο 500 μέλη
παγκοσμίως, με αποτέλεσμα η Γενική Συνέλευση να αποφασίσει να προβεί σε ενεργή και
δραστήρια διαφήμιση του Club.107
Παρόλη την επένδυση του Συμβουλίου σε προωθητικές διαφημιστικές κινήσεις108
και σε πρωτοβουλίες επικοινωνίας πρώην μελών του C.I.S.M.,109 το C.I.S.M. Club
διαλύθηκε με απόφαση της 25ης Γενικής Συνέλευσης το 1968, διότι οι εγγραφές είχαν
πέσει πλέον σε διψήφιο αριθμό και δεν είχε πλέον λόγο ύπαρξης.110 Εντούτοις, με τη
διάλυση του C.I.S.M. Club, το Συμβούλιο θα έψαχνε νέους τρόπους, τόσο για την
προώθηση του έργου του, όσο και για την προσέλκυση ερευνητών της φυσικής αγωγής και
του αθλητισμού για την παροχή πληροφοριακού και αθλητικού υλικού (στατιστικά,
επιδόσεις, κτλ).111
103
Hatch, Royal Jr.: “The C.I.S.M. Club”, Sports International, 17, 1962, p. 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
104
C.I.S.M.: Minutes of the 18th General Assembly in Casablanca, 1963, p. 42-43. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
105
C.I.S.M.: Minutes of the 19th General Assembly in Mexico City, 1964, p. 43. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
106
C.I.S.M.: Minutes of the 19th General Assembly in Mexico City, 1964, p. 43. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
107
C.I.S.M.: Minutes of the 20th General Assembly in Wiesbaden, 1965, p. 42. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
108
C.I.S.M.: Minutes of the 21st General Assembly in Seoul, 1966, p. 54. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
109
C.I.S.M.: Minutes of the 22nd General Assembly in Madrid, 1967, p. 47. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
110
Secrétariat)
111
Secrétariat)
104
Το C.I.S.M. Foundation. Ένα από τα σημαντικότερα σχέδια που εφήρμοσε το

C.I.S.M. κατά την Περίοδο Mollet ήταν και το C.I.S.M. Foundation. Κατά τη διάρκεια των
εργασιών της 28ης Γενικής Συνέλευσης του 1973, στην Aboise της Γαλλίας, η Εκτελεστική
Επιτροπή του Συμβουλίου παρουσίασε στους αντιπροσώπους των χωρών-μελών την
πρόταση για ίδρυση ενός οργανισμού εντός του C.I.S.M., ο οποίος θα είχε ως σκοπό την
συγκέντρωση περισσοτέρων πόρων, διότι οι ανάγκες του Συμβουλίου όλο και αυξανότανε
σε τεχνικό εξοπλισμό για τη διοργάνωση των πρωταθλημάτων, ενώ συγκεκριμένες χώρες-
μέλη, οι οποίες δεν είχαν ακμαίο οικονομικό προϋπολογισμό, καθυστερούσαν στις
πληρωμές των συμμετοχών τους στο Συμβούλιο.112
Με αρχηγείο τις Βρυξέλλες, διότι ο βελγικός νόμος επέτρεπε την ίδρυση μη
κερδοσκοπικών οργανισμών, των οποίων τα διοικητικά συμβούλια αποτελούταν και από
μη Βέλγους πολίτες, το C.I.S.M. Foundation αποσκοπούσε στη δημιουργία στενών
δεσμών μεταξύ των χωρών-μελών για αθλητική τεχνική συνεργασία, στην εξασφάλιση της
αναγκαίας υλικο-τεχνικής υποδομής για την εφαρμογή πρωτοβουλιών, καθώς και σχεδίων
τεχνικής υποστήριξης προς όφελος των χωρών-μελών και, τέλος, η προώθηση
οποιασδήποτε πρωτοβουλίας ή σχεδίου, το οποίο είναι στο πλαίσιο των εργασιών του
C.I.S.M. και συνεισφέρει στην πρόοδο του C.I.S.M.113
Σύμφωνα με το Καταστατικό που εκδόθηκε το 1975 (Εικόνα 51), το C.I.S.M.
Foundation αποσκοπούσε στην εκπλήρωση των στόχων του C.I.S.M. με την συλλογή της
απαραίτητης υλικο-τεχνικής υποδομής και μέσων, καθώς και ευνοώντας κάθε
πρωτοβουλία για την εξέλιξη και την διάδοση της εικόνας του C.I.S.M.114
Οι πόροι του C.I.S.M. Foundation έμελε να προέλθουν από δωρεές και εράνους,
ιδιωτικές συνδρομές, περιοδικές συνδρομές, έσοδα και τόκους και μερίδιο από
οποιοδήποτε άλλο πόρο θα καθόριζε η Γενική Συνέλευση.115
Εν πολλοίς, το C.I.S.M. Foundation ήταν μία προσπάθεια εκ μέρους του Συμβουλίου
για συλλογή χρημάτων, δωρεών και μέσων, ούτως ώστε να είναι σε θέση να μπορεί να
υποστηρίξει οικονομικά δραστηριότητες, δράσεις και πρόσωπα ή θεσμούς, προς όφελος
του C.I.S.M. Η γενική του λειτουργία βασιζόταν σε μία μορφή «σπόνσορα» εκ των
ενόντων του Συμβουλίου. Κάτι τέτοιο σίγουρα δεν προκαλεί εντύπωση σε έναν διεθνή
112
Secrétariat)
113
Secrétariat)
114
C.I.S.M.: Archives. Statutes of the Foundation, CISM. 1975. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
115
Secrétariat)
105
αθλητικό θεσμό, που δρούσε υπό την καθοδήγηση του Mollet, ο οποίος, όπως αναφέρθηκε
παραπάνω, ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ιδιωτικής χορηγίας σε μεγάλα αθλητικά
γεγονότα, επηρεασμένος από τις προωθούμενες πρακτικές στη Δ.Ο.Ε.
Σε κάθε περίπτωση, η 28η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. ενέκρινε την ίδρυση του
C.I.S.M. Foundation116 και η 29η Γενική Συνέλευση, που έλαβε χώρα στην Κινσάσα του
Ζαΐρ, εξέλεξε τη διοικητική επιτροπή, η οποία θα ήταν αρμόδια για τη συλλογή των
απαραιτήτων πόρων για την λειτουργία του.117 Το 1975, κατά τη διάρκεια της 30ης Γενικής
Συνέλευση στη Μαδρίτη της Ισπανίας, παρουσιάστηκε το καταστατικό του C.I.S.M.
Foundation.118
Στην παρουσίαση του νεοσύστατου θεσμού προς την Γενική Συνέλευση, ο πρώτος
πρόεδρος της διοικητικής επιτροπής, Γάλλος Υποστράτηγος ε.α. Paul Moniez. Σε αυτήν
του την παρουσίαση, αναφέρθηκαν οι λόγοι που οδήγησαν στην ίδρυση του C.I.S.M.
Foundation, οι οποίοι ήταν κατά βάση οικονομικοί. Κατόπιν μελέτης, λοιπόν, μεταξύ των
χωρών- μελών, διαπιστώθηκε ότι αρκετές χώρες δεν μπορούν να στηρίξουν οικονομικά ή
και υλικοτεχνικά τις δραστηριότητες του C.I.S.M., σε βαθμό που ακόμη και οι επίσημες
αντιπροσωπίες να δυσκολεύονται να παραστούν σε σημαντικά γεγονότα. 119 Η οικονομική
αυτή «ασφυξία» - όπως χαρακτηρίστηκε- αποτελούσε σημαντική τροχοπέδη για την
προσέγγιση των στόχων του C.I.S.M.120
Ο Moniez αφού παρουσίασε τον επιχειρησιακό του σχεδιασμό για το C.I.S.M.
Foundation, ζήτησε την βοήθεια των αντιπροσωπιών των χωρών-μελών, καθώς την
έγκριση της Γενικής Συνέλευσης για προσέγγιση υψηλών προσωπικοτήτων της πολιτικής
και του αθλητισμού, για υποστήριξη του έργου του.121 Τέλος, ανακοίνωσε την συνεργασία
του θεσμού με έντεκα μεγάλες εμπορικές εταιρίες που έδρευαν στην Ευρώπη.122
116
Secrétariat)
117
C.I.S.M.: Minutes of the 29th General Assembly in Kinshasa, 1974, p. 30. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
118
C.I.S.M.: Minutes of the 30th General Assembly in Madrid, 1975, p. 35. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
119
C.I.S.M.: Minutes of the 30th General Assembly in Madrid, 1975, Annex IV, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
120
Secrétariat)
121
Secrétariat)
122
Secrétariat)
106
Το C.I.S.M. Foundation μετονομάστηκε σε «Foundation ‘C.I.S.M. Solidarity’» κατά

το έτος 1976,123 μία ονοματοθεσία η οποία περιέγραφε πλήρως το έργο που επιτελούσε.
Από την μελέτη των Πρακτικών και των οικονομικών αναφορών καταδεικνύεται ότι, καθ’
όλη την διάρκεια της Περιόδου Mollet, ο θεσμός αυτός συνέδραμε άμεσα (χρηματικά
ποσά, μέσα υλικοτεχνικής υποδομής) και έμμεσα (χρηματοδότηση των επιστημονικών
συνεδρίων της Ακαδημίας, παροχή διευκολύνσεων και ευνοϊκότερων τιμών μέσω των
χορηγών σε διάφορες αγορές για τα πρωταθλήματα C.I.S.M.) το έργο του C.I.S.M. και
των οικονομικά ασθενέστερων χωρών-μελών.
Η επιλογή του ονόματος «Solidarity (=Αλληλεγγύη)» παραπέμπει ξεκάθαρα στον
θεσμό της «Ολυμπιακής Αλληλεγγύης», η οποία προήλθε το 1971 από τον
μετασχηματισμό της «Ολυμπιακής Επιτροπής Στήριξης» της Διεθνούς Ολυμπιακής
Επιτροπής.124 Η ιδέα της «Ολυμπιακής Αλληλεγγύης» ξεκίνησε από το αντίστοιχο όργανο
της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης των Εθνικών Ολυμπιακών Επιτροπών, ένα όργανο το
οποίο μετεξελίχθηκε στην A.N.O.C.,125 της οποίας προπάτορας ήταν, όπως
προαναφέρθηκε, και ο Mollet.
Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Mollet, λόγω της προεδρίας του στη Βελγική
Ολυμπιακή Επιτροπή, αλλά και την ενεργή του συμμετοχή στον διεθνή ολυμπιακό
αθλητισμό, είχε πάρα πολύ εικόνα των οικονομικών δυσκολιών του αθλητισμού υψηλού
επιπέδου, ο οποίος ακόμη ήταν ερασιτεχνικός και κρατικοδίαιτος. Συνεπώς, θέλησε να
μεταφέρει την αποκτηθείσα εμπειρία του και στο C.I.S.M. Το γεγονός μετονομασίας του
C.I.S.M. Foundation σε Foundation «C.I.S.M. Solidarity», πιθανόν οφειλόταν στην
πρόθεση εκ μέρους του Mollet για αναγνώριση του Συμβουλίου από την Δ.Ο.Ε.
Επιπρόσθετα, ενδέχεται να είχε θετική απήχηση, τόσο στις χώρες-μέλη του C.I.S.M., όσο
και στις εταιρίες, οι οποίες συνεργαζόταν με το C.I.S.M. ως χορηγοί, λόγω της άμεσης
σύνδεσής του με την «Ολυμπιακή Αλληλεγγύη».
Από το άρθρο του στο ετήσιο ενημερωτικό τεύχος C.I.S.M. Yearbook 1977, μπορεί
να γίνει εύκολα αντιληπτή η πολύ καλή γνώση του διεθνούς περιβάλλοντος αναφορικά με
τον αθλητισμό.
123
C.I.S.M.: Minutes of the 31st General Assembly in San Francisco, 1976, p. 52. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
124
I.O.C.: Factsheets. Olympic Solidarity. 2017, p. 1. (Ημερομηνία ανάκτησης 22 Αυγούστου 2016. Πηγή:
https://stillmed.olympic.org/media/Document%20Library/OlympicOrg/Factsheets-Reference-
Documents/Olympic-Solidarity/Factsheet-Olympic-Solidarity-January-2017.pdf)
125
I.O.C.: Factsheets. Olympic Solidarity. 2017, p. 1. (Ημερομηνία ανάκτησης 22 Αυγούστου 2016. Πηγή:
https://stillmed.olympic.org/media/Document%20Library/OlympicOrg/Factsheets-Reference-
Documents/Olympic-Solidarity/Factsheet-Olympic-Solidarity-January-2017.pdf)
107
«Το να είσαι ένας διεθνής οργανισμός στον κόσμο του σήμερα-και με την αληθινή
έννοια του όρου- σημαίνει αναγνώριση του γεγονότος ότι τα δύο τρίτα του αθλητικού
παγκοσμίως χρειάζονται κάποιου είδους βοήθεια. Ούτε με ευγενικά λόγια, ούτε με παροχή
σποραδικής βοήθειας, αλλά αναλαμβάνοντας θετική δράση!».126
Το όραμα του Mollet για εξάπλωση του C.I.S.M. βασιζόταν στην οικονομική
στήριξη των χωρών-μελών από το Foundation “C.I.S.M. Solidarity” και από τις
επιστημονικές δράσεις της Ακαδημίας.127
Η Ακαδημία C.I.S.M.
Η Ακαδημία C.I.S.M., όπως παρουσιάστηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο,
αποτέλεσε μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες του Mollet στο C.I.S.M., με σκοπό την
έρευνα και τη υποστήριξη επιστημονικών για την βελτίωση της φυσικής αγωγής και του
αθλητισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις όλου του κόσμου.
Η έναρξη της Περιόδου Mollet βρήκε την Ακαδημία να εργάζεται σε τρεις τομείς
επιστημονικών κατευθύνσεων. Τη διεξαγωγή ερευνητικών δραστηριοτήτων, την
αθλητιατρική και την μελέτη τεχνικών εκπαίδευσης και προπονητικής.128, Το 1973, με την
συμπλήρωση των 25 χρόνων από την ίδρυσή του C.I.S.M., αποφασίστηκε η ενίσχυση της
Ακαδημίας με δύο επιπλέον ερευνητικούς τομείς. Στην 28η Γενική Συνέλευση του 1973, η
μορφή της Ακαδημίας είχε επικεφαλή έναν Επιστημονικό Συντονιστή, ο οποίος συντόνιζε
τους εξής πέντε επιστημονικούς τομείς: α) Θεωρητικές προσεγγίσεις, β) Αθλητική
Επιστήμη, γ) Προπονητική, δ) Συνέδρια και, ε) Τεκμηρίωση (αρχεία και στατιστικές).129
Το 1980 εγκρίθηκε η θέσπιση και έκτου επιστημονικού τομέα κατά του ντόπινγκ. 130 Αυτή
η μετεξέλιξή του δείχνει μια ξεκάθαρη τάση του επιστημονικού θεσμού, αφενός να
διευρύνει τον κύκλο των δραστηριοτήτων του, αφετέρου να προσαρμοστεί στις
ερευνητικές τάσεις του διεθνούς αθλητικού ερευνητικού πλαισίου, με σκοπό να είναι
επιστημονικά επίκαιρο.
126
Mollet, Raoul: “The new face of C.I.S.M.”, C.I.S.M. Yearbook 1977, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
127
Mollet, Raoul: “The new face of C.I.S.M.”, C.I.S.M. Yearbook 1977, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
128
C.I.S.M.: Actes de la 11e Assemblée Générale du 1957 à Cannes. p. 62. C.I.S.M.: Actes de la 16e
Assemblée Générale du 1961 à Beyrouth. p. 66. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat).
129
Secrétariat)
130
C.I.S.M.: Minutes of the 31st General Assembly in San Francisco, 1976, p. 30. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat). Και σε αυτό το σημείο διαφαίνεται η παρακολούθηση των πρακτικών της Δ.Ο.Ε., η οποία είχε
καθιερώσει τον πρώτο έλεγχο ντόπινγκ το 1968 (αμφεταμίνες).
108
Οι δράσεις της Ακαδημίας. Η Ακαδημία δραστηριοποιήθηκε έντονα στην περίοδο

Mollet. Οι κύριες δράσεις τις εστιαζόταν σε ερευνητικές διαδικασίες, διοργάνωση
επιστημονικών συνεδρίων, εκδόσεις άρθρων μέσω του περιοδικού του C.I.S.M., αλλά και
άλλων επιστημονικών περιοδικών, εκδόσεις βιβλίων και τεχνικών εγχειριδίων για κάθε
άθλημα. Αναλυτικός πίνακας με τις δραστηριότητες της Ακαδημίας παρατίθεται στο
Παράρτημα 1 του παρόντος πονήματος (Πίνακας 13). Οι δραστηριότητες αυτές
καταγράφηκαν, όπως παρουσιάστηκαν στα Πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων, στις
ετήσιες έγγραφες αναφορές της Ακαδημίας, καθώς και στις ενημερωτικές σελίδες του
περιοδικού του C.I.S.M.
Από την μελέτη όλων των δραστηριοτήτων της Ακαδημίας διαπιστώνεται ότι υπήρξε
μία σημαντική προσπάθεια εκ μέρους του επιστημονικού προσωπικού για διάδοση νέων
μεθόδων εκγύμνασης στα πλαίσια του στρατεύματος, η καταγραφή και η ανάδειξη νέων
μεθόδων και τάσεων προπονητικής διαδικασία, η επιστημονική έρευνα γύρω από τομείς
της αθλητικής δραστηριότητας και η διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων και
ενημερώσεων.
Επαφές με Ένοπλες Δυνάμεις χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού.

Όπως αναφέρθηκε στο 1ο Κεφάλαιο, το C.I.S.M., παρόλο που δημιουργήθηκε στο
ξεκίνημα της Ψυχροπολεμικής εποχής, στόχευε στην προσέγγιση των χωρών του
Ανατολικού Συνασπισμού. Από την μελέτη των πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων της
Περιόδου Mollet, φαίνεται ότι σχεδόν κάθε έτος αποστελλόταν προσκλήσεις για
συμμετοχή σε χώρες-μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας κατά τη διάρκεια της περιόδου
Mollet.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε από την έρευνα ήταν η εύρεση επιστολών
στον αποθηκευτικό χώρου του αρχείου της Γενικής Γραμματείας του C.I.S.M., μεταξύ του
Raoul Mollet και στρατιωτικών υπευθύνων χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού, των
οποίων η μελέτη οδηγεί σε χρήσιμα συμπεράσματα για το κλίμα υπό το οποίο διεξήγοντο
οι διαβουλεύσεις μεταξύ C.I.S.M. και των αντίστοιχων χωρών.
Οι χώρες στις οποίες απευθύνονται οι επιστολές αυτές είναι η Πολωνία, η Ρουμανία,
η Ουγγαρία και η Γιουγκοσλαβία, η οποία δεν άνηκε στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας από το
1948.
109
Πολωνία.131 Στοιχεία που αφορούν την επαφή του Συμβουλίου, πλην των πρακτικών
των Γενικών Συμβουλίων, ανακύπτουν και από επιστολές που βρέθηκαν στα αρχεία του
C.I.S.M. Για παράδειγμα, η πρόσκληση του Προέδρου Ταξιάρχου Royal Hatch το 1964132
απορρίφθηκε από την πολωνική κυβέρνηση, εξαιτίας της συμμετοχής των Ενόπλων
Δυνάμεων της Πολωνίας στο S.K.D.A.133
To 1971, o Mollet με μία πολύ εγκάρδια επιστολή επικοινώνησε με τον Πρόεδρο της
Πολωνικής Ολυμπιακής Επιτροπής Wlodzimierz Reczed, ζητώντας του την άδεια για να
επισκεφθεί τη Βαρσοβία και να του κάνει και μία παρουσίαση του C.I.S.M.134 O ομόλογός
του απάντησε θετικά σε αυτή την πρόταση, αναφερόμενος στον Mollet ως «mon ami
(=φίλε μου)».135 Κατόπιν αυτής της επίσκεψης του Mollet στην Πολωνία, η οποία έλαβε
χώρα από τις 12 έως και τις 15 Μαΐου 1972, ο Mollet έστειλε επιστολή πρόσκλησης στις
πολωνικές Ε.Δ. για συμμετοχή στο C.I.S.M., η οποία δεν έγινε αποδεκτή από το Αρχηγείο
Ε.Δ..136 Μέχρι και το 1986 δεν βρέθηκε άλλη επιστολή του C.IS.M. με την Πολωνία.
Από το ύφος γραφής των επιστολών που βρέθηκαν, διαπιστώνεται ότι οι γνωριμίες
του Mollet με πρόσωπα ευθύνης του πολωνικού αθλητισμού, τον κατέστησαν γνωστό
στην υπόψη χώρα, ενώ οι σχέσεις που είχε διαμορφώσει είχαν φιλικό χαρακτήρα. Από την
άλλη, όμως, η συμμετοχή της Πολωνίας στον Ανατολικό Συνασπισμό λειτούργησε
αποτρεπτικά σε σχέση με τις προσπάθειες ένταξής της στο C.I.S.M.
131
Σημαντικά ιστορικά γεγονότα της περιόδου Mollet στην Πολωνία: Το 1956, η εξέγερση των εργατών του
Πόζναν οδήγησε στην επιστροφή στην εξουσία του «φιλελεύθερου» Βλάντισλαβ Γκουμούλκα. Το 1968, σε
συνδυασμό με την «Άνοιξη της Πράγας», παρουσιάστηκε το πρώτο μαζικό φοιτητικό κίνημα με μεγάλες
κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος Γκουμούλκα. Οι δυνάμεις
ασφαλείας της κυβέρνησης χτύπησαν άγρια αυτό το κίνημα, το οποίο δεν συνάντησε καμία υποστήριξη από
την εργατική τάξη. Η μεγάλη εργατική εξέγερση της Βαλτικής το 1970 οδήγησε στην ανατροπή του
Γκουμούλκα. Μία εξέγερση που είχε ως θύματα δεκάδες εργάτες στις πορείες διαμαρτυρίας που
συγκλόνισαν την Πολωνία (Μαλαβάκης, Σάκης, Η «παχιά γραμμή» άλλαξε την ιστορία στην Πολωνία, Εφ.
Τα Νέα, 29 Οκτωβρίου 2013)
132
C.I.S.M.: Archives. Country files. Poland. Correspondance. Invitation letter 24 June 1964. (Πηγή:
133
C.I.S.M.: Archives. Country files. Poland. Correspondence. Reply letter 28 August 1964. Η απαντητική
επιστολή στο C.I.S.M. ήταν υπογεγραμμένη από τον Υφυπουργό Άμυνας της Πολωνίας, Αντιστράτηγο
Duszynski. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
134
C.I.S.M.: Archives. Country files. Pologne. Correspondance. Lettre de proposition 12 Décembre 1971.
(Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
135
C.I.S.M.: Archives. Country files. Pologne. Correspondance. Lettre de réponse 8 Janvier 1972. (Πηγή:
136
C.I.S.M.: Archives. Country files. Pologne. Correspondance. Lettre de réponse 28 Décembre 1973. (Πηγή:
110
Ρουμανία.137 Οι επιστολές που βρέθηκαν μεταξύ του Mollet και των Ε.Δ. της
Ρουμανίας ξεκινούν από το 1973. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1974, ο Mollet έστειλε μία
επιστολή με πρόταση ένταξης της Ρουμανίας στο C.I.S.M. στον Αντισυνταγματάρχη
Murezanu και μία παρόμοια επιστολή στον πρόεδρο της Ρουμανικής Ολυμπιακής
Επιτροπής Manoliu για το ίδιο θέμα, επικαλούμενος την γνωριμία τους και ζητώντας του
να ενισχύσει την πρόταση του C.I.S.M. στο πολιτικό περιβάλλον της χώρας του.138 Τον
Νοέμβριο του ίδιου έτους, ο Mollet απευθύνθηκε στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας της
Ρουμανίας για το ίδιο θέμα.139 Αν και δεν βρεθήκανε οι απαντήσεις για αυτές τις επιστολές
του Mollet (πιθανόν λόγω του ότι δεν αρχειοθετήθηκαν στον επίσημο φάκελο της χώρας ή
δεν διασώθηκαν), το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων της Ρουμανίας ζήτησε με επιστολή
πληροφορίες για τις δράσεις της Ακαδημίας C.I.S.M.140 Στις 8 Οκτωβρίου 1974, ο Mollet
κάλεσε εγγράφως τον Αντισυνταγματάρχη Murezanu να συμμετάσχει ως παρατηρητής
στην 29η Γενική Συνέλευση του 1974, στην Κινσάσα.141 Σύμφωνα με τα Πρακτικά της
Γενικής Συνέλευσης, η Ρουμανία δεν εκπροσωπήθηκε από κανέναν. 142 Εντούτοις, στα
Πρακτικά της 32ης Γενικής Συνέλευσης του 1977 στη Δαμασκό της Συρίας, ο
Συνταγματάρχης Marin Suresku εκπροσώπησε τις Ε.Δ. της Ρουμανίας, ως παρατηρητής.143
Σε κάθε περίπτωση, από την μελέτη των επιστολών που βρέθηκαν, διαπιστώνεται το
επίσημο ύφος γραφής και από τις δύο πλευρές, γεγονός που δίνει την εντύπωση την
ύπαρξη τυπικών σχέσεων μεταξύ του Mollet και των ιθυνόντων της Ρουμανίας εκείνης της
περιόδου.
137
Σημαντικά ιστορικά γεγονότα της περιόδου Mollet στη Ρουμανία: Το 1968, η Ρουμανία αρνήθηκε να
συμμετάσχει στην εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία, για την κατάπνιξη της «Άνοιξης της
Πράγας». Ο Τσαουσέσκου καταδίκασε την εισβολή και έγινε ο «αγαπημένος» των Δυτικών. Την ίδια χρονιά,
ο τότε Πρόεδρος των Η.Π.Α. Ρίτσαρντ Νίξον επισκέφθηκε την Ρουμανία. Το 1974, η Ρουμανία ήταν η
πρώτη χώρα του Ανατολικού Συνασπισμού που ανέπτυξε οικονομικές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
(www.en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_Romanian_History)
138
C.I.S.M.: Archives. Country files. Roumanie. Correspondance. Lettre de proposition 14 Septembre 1973.
139
C.I.S.M.: Archives. Country files. Roumanie. Correspondance. Lettre de proposition 25 Novembre 1973.
140
C.I.S.M.: Archives. Country files. Roumanie. Correspondance. Lettre 4 Avril 1974. (Πηγή: C.I.S.M./
Général Secrétariat)
141
C.I.S.M.: Archives. Country files. Roumanie. Correspondance. Lettre d’invitation 8 Octobre 1974. (Πηγή:
142
C.I.S.M.: Minutes of the 29th General Assembly in Kinshasa, 1974, Annex A. p. 5. (Πηγή: C.I.S.M./
143
C.I.S.M.: Minutes of the 32nd General Assembly in Damascus, 1977, pp. 1, 64. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
111
Ουγγαρία.144 Αναφορικά με τις μόλις δύο επιστολές (1974) που βρέθηκαν μεταξύ
Mollet και Ουγγαρίας, οι οποίες είναι σε επίσημο ύφος, ο Υπαρχηγός των Ενόπλων
Δυνάμεων, Αντιστράτηγος Lajos Czinege ενημέρωνε την απόφαση της πολιτικής ηγεσίας
για μη συμμετοχή στο C.I.S.M., αλλά το ταυτόχρονο ενδιαφέρον των Ε.Δ. για τις δράσεις
του Συμβουλίου.145 To 1976, o Mollet απέστειλε εγγράφως πρόσκληση στην Ουγγαρία για
ένταξη στο C.I.S.M.,146 αλλά δεν βρέθηκε η απάντηση (πιθανόν λόγω του ότι δεν
αρχειοθετήθηκαν στον επίσημο φάκελο της χώρας ή δεν διασώθηκαν).
Γιουγκοσλαβία.147 Στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας, βρέθηκαν αρκετές

επιστολές μεταξύ του C.I.S.M. και της ηγεσίας των Ε.Δ. μετά από το 1968. Αυτό που
παρατηρείται σε όλες αυτές τις επιστολές είναι ότι από την πλευρά του C.I.S.M., ο Mollet
επικαλείται την προσωπική επαφή που έχει με τον εκάστοτε Στρατιωτικό Ακόλουθο της
Πρεσβείας της Γιουγκοσλαβίας στο Βέλγιο, το ενδιαφέρον που κατά καιρούς έδειξαν για
το C.I.S.M., αλλά, από την άλλη, οι επίσημες απαντήσεις της ηγεσίας των Ε.Δ. της
Γιουγκοσλαβίας επικαλούνται σταθερά την «μη ύπαρξη ανάλογου συντονιστικού οργάνου
στρατιωτικού αθλητισμού στην οργανωτική δομή των Ε.Δ.» της, κάτι το οποίο δεν
φαίνεται να έχει θέσει ποτέ ως προϋπόθεση για συμμετοχή το Συμβούλιο.148 Η
Γιουγκοσλαβία, παρά τις προσπάθειες εκ μέρους του Συμβουλίου, δεν έγινε ποτέ μέλος
του C.I.S.M. έως και τη διάλυσή της.
Συμμετοχή χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού σε πρωταθλήματα C.I.S.M. Παρά τις

πολιτικές τροχοπέδες της ψυχροπολεμικής περιόδου, διαπιστώθηκε μια σποραδική
επιθυμία των Ε.Δ. των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού για συμμετοχή στις
αθλητικές δραστηριότητες του C.I.S.M. Αυτό διαφαίνεται από το γεγονός, ότι κατά τη
διάρκεια της έρευνας στα αθλητικά αρχεία του Συμβουλίου, βρέθηκαν επίσημες
144
Σημαντικά ιστορικά γεγονότα της περιόδου Mollet στην Ουγγαρία: Το 1956 γίνεται η εξέγερση κατά της
σοβιετικής κυριαρχίας. Από το 1960 έως και το 1970, ο Janos Kadar εισήγαγε περιορισμένες φιλελεύθερες
αλλαγές. Πολιτικοί κρατούμενοι και θρησκευτικοί ηγέτες απελευθερώθηκαν, ενώ οι αγρότες και οι εργάτες
απόκτησαν περισσότερα δικαιώματα. (www.en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_Romanian_History)
145
C.I.S.M.: Archives. Country files. Hongrie. Correspondance. Lettre 23 Janvier 1974. (Πηγή: C.I.S.M./
146
C.I.S.M.: Archives. Country files. Hongrie. Correspondance. Lettre d’invitation 25 Février 1976. (Πηγή:
147
Σκρέτας, Κωνσταντίνος: Η κρίση στην σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία και ο αντίκτυπός της στον ελληνικό
Τύπο (1968-1972), Μεταπτυχιακή Διατριβή, Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας, ΑΠΘ, 2018, σελ. 94. Μετά το
1965, η Γιουγκοσλαβία αποσκίρτησε εντελώς από τα σοβιετικά πρότυπα και εισήγαγε πρακτικές και
στοιχεία των δυτικών κοινωνιών.
148
C.I.S.M.: Archives. Country files. Yougoslavie. Correspondance. Lettres 3 Avril 1969, 13 Février 1974, 28
Aout 1978, 13 Jun 1980 . (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
112
συμμετοχές αθλητικών αποστολών Ε.Δ. κομμουνιστικών χωρών σε ορισμένα

πρωταθλήματα C.I.S.M. (Πίνακας 9, σελ. 215).
Αν και δεν διαπιστώνεται με ασφάλεια κάποια ιδιαίτερη προτίμηση αυτών των
χωρών σε κάποιο πρωτάθλημα, λόγω της σποραδικότητας της συμμετοχής τους, εντούτοις
η συμμετοχή της Ε.Σ.Σ.Δ. στο Πρωτάθλημα του Μοντέρνου Πεντάθλου το 1967 και η
συμμετοχή χωρών όπως η Ρουμανία και το Βιετνάμ σε περισσότερα από ένα
πρωταθλήματα, δείχνουν ένα σημαντικό ενδιαφέρον αυτών των χωρών για συμμετοχή στις
αθλητικές διοργανώσεις του C.I.S.M.
Άλλες προσπάθειες προσέγγισης των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού.

Μία ακόμη δυναμική προσπάθεια εξωστρέφειας, αλλά και προσέγγισης των χωρών
του Ανατολικού Συνασπισμού, εκ μέρους του Συμβουλίου ήταν και τα «Χωριά CISM».
Το «C.I.S.M. Dorf». Μετά την επιτυχία του «Villagio C.I.S.M.», το 1960, επ’
ευκαιρίας της XVII Ολυμπιάδας στην Ρώμη, η ευκαιρία για την ίδρυση ακόμη ενός
τέτοιου «χωριού» ήρθε το 1971, εκ μέρους της γερμανικής αντιπροσωπίας στο C.I.S.M.149
Οι δυτικο-γερμανικές Ε.Δ., ενόψει των ΧΧ Ολυμπιακών Αγώνων του 1972 στο Μόναχο,
προσέφεραν έναν χώρο ειδικά διαμορφωμένο στο Feldafing, έδρα της Στρατιωτικής
Σχολής Τηλεπικοινωνιών, 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Μονάχου.150
Σύμφωνα με την αναφορά της γερμανικής αντιπροσωπίας, το «C.I.S.M. Dorf
(=Χωριό C.I.S.M.)», θα ήταν στα πρότυπα του Ολυμπιακού Χωριού του Μονάχου και θα
είχε την δυνατότητα φιλοξενίας 438 ατόμων, αντιπροσωπιών και στρατιωτικών αθλητών –
οι οποίοι είχαν διακριθεί στα πρωταθλήματα C.I.S.M., αλλά δεν είχαν καταφέρει να
προκριθούν στην Ολυμπιάδα-, καθώς και την παροχή διατροφής, αθλητικών και
επιστημονικών δραστηριοτήτων, μεταφοράς από και προς το Ολυμπιακό Στάδιο για την
παρακολούθηση των αγωνισμάτων και την ύπαρξη υπηρεσίας πληροφόρησης για ό,τι
αφορούσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες.151
Επ’ ευκαιρίας της δημιουργίας του «C.I.S.M. Dorf», το C.I.S.M. δια του Προέδρου
του, αιτήθηκε εγγράφως από την κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας να δοθεί η σχετική
149
C.I.S.M.: Minutes of the 25th General Assembly at The Hague, 1970, p. 78. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
150
Secrétariat)
151
Secrétariat)
113
άδεια στο Συμβούλιο να προσκαλέσει και να φιλοξενήσει αντιπροσωπίες από χώρες του
Ανατολικού Συνασπισμού στο «C.I.S.M. Dorf». Οι χώρες που προσκλήθηκαν ήταν η
Ε.Σ.Σ.Δ., η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία.152 Η κυβέρνηση της
Δυτικής Γερμανίας, διά του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Helmut Schmidt, ενέκρινε το
αίτημα του Συμβουλίου.153 Η ιδέα για πρόσκληση χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού
σε μία χώρα, η οποία ήταν διχοτομημένη εξαιτίας του Ψυχρού Πολέμου, ήταν μία
εξαιρετικά φιλόδοξη αλλά και συμβολική κίνηση εκ μέρους του Συμβουλίου.
Τελικά, οι προαναφερθείσες χώρες δεν παρουσιάστηκαν στο «C.I.S.M. Dorf».
Εντούτοις, το «C.I.S.M. Dorf» φιλοξένησε αντιπροσωπίες και στρατιωτικούς αθλητές από
29 χώρες.154 Ανάμεσά τους υπήρξαν και εκπρόσωποι χωρών, όπως η Ρου6άντα και το
Ζαΐρ, οι οποίες έγιναν μέλη του C.I.S.M. τον επόμενο χρόνο, και η Ινδία, η οποία δεν έγινε
μέλος του C.I.S.M. νωρίτερα από το 1999.155
Μένοντας λίγο ακόμη στο «C.I.S.M. Dorf», ενδιαφέρον θα ήταν να αναφερθούν δύο
περιστατικά από τη λειτουργία του. Το πρώτο αφορά τις αντιδράσεις εντός του Χωριού
αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση που έμελε να στιγματίσει του Ολυμπιακούς
Αγώνες του 1972, την διαβόητη «Σφαγή του Μονάχου». 156 Σύμφωνα με συνέντευξη του
Gerd Dieter-Schramm, ο οποίος άνηκε στο προσωπικό που στελέχωνε το Χωριό, με την
ιδιότητα του καθηγητή Φυσικής Αγωγής, και ήταν παρών στον χώρο, όταν έφτασαν τα νέα
για την επίθεση υπήρξε ανησυχία εκ μέρους των φιλοξενουμένων.157 Ο Γερμανός
Διοικητής του «C.I.S.M. Dorf», Συνταγματάρχης Wilhelm Rieke, με το που
πληροφορήθηκε περί των συνθηκών της τρομοκρατικής επίθεσης, άμεσα εξέφρασε τα
συλλυπητήρια του στις οικογένειες των θυμάτων και διοργάνωσε επιμνημόσυνη τελετή
στον χώρο του Χωριού. Αυτή η πράξη προσέβαλε τους εκπροσώπους των αραβικών
χωρών που διέμεναν στο Χωριό,158 διότι πιθανόν να ήταν επηρεασμένοι από το γεγονός
ότι πριν από πέντε χρόνια από τον συμβάν είχε λάβει χώρα ο Πόλεμος των Έξι Ημερών
(1967), ο οποίος οδήγησε σε σημαντική εδαφική αύξηση του κράτους του Ισραήλ, με
152
Secrétariat)
153
Secrétariat)
154
C.I.S.M.: “C.I.S.M. Dorf. La Village du C.I.S.M.”, Yearbook 1973, p. 67. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
155
C.I.S.M.: Minutes of the 27th General Assembly at Athens, 1972, p. 38-39. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
156
Περισσότερα στοιχεία για την τρομοκρατική επίθεση, Reeve, Simon One Day in September: the full story
of the 1972 Munich Olympic massacre and Israeli revenge operation "Wrath of God", New York, 2001.
157
Piesch, Claus: “Die Sportwelt zu Gast in Feldafing” Tutzinger Nachrichten 7 (34) Juli 2016, p. 12
158
114
απώλεια εδαφών από την Αίγυπτο, Συρία και Ιορδανία, χωρών που ήδη άνηκαν στο
C.I.S.M. – ενώ το Ισραήλ όχι- και υποστήριζαν ανοικτά τους Παλαιστίνιους
αυτονομιστές.159 Επί αυτού του συμβάντος, προστίθεται και η συνέντευξη του Gerd
Dieter- Schramm, οποίος υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του στο Feldafing, ο οποίος
ανέφερε ότι προηγήθηκε μία πολύ έντονη συζήτηση μεταξύ των αντιπροσώπων των
αραβικών χωρών-μελών του C.I.S.M. και του Διοικητή του Χωριού, οι οποίοι απειλούσαν
με αποχώρηση, που κατέληξε να παραμείνουν στο «C.I.S.M. Dorf».160 Σε κάθε περίπτωση,
στην επίσημη αναφορά που κατατέθηκε στη Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. δεν
σημειώθηκε καμία αποχώρηση από το Χωριό.161
Ένα άλλο περιστατικό που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια λειτουργίας του Χωριού
ήταν και το ακόλουθο. Το στρατόπεδο στο οποίο έδρευε η Σχολή Τηλεπικοινωνιών,
χρησίμευε και σαν αθλητικός χώρος προετοιμασίας πολλών ολυμπιακών αποστολών. Ο
Gerd Dieter- Schramm ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια λειτουργίας του Χωριού, το
στρατόπεδο επισκέφθηκε η ολυμπιακή ομάδα Χάντμπολ της Ανατολικής Γερμανίας. Αφού
τους συνόδεψε στο χώρο προπόνησης και κατέβηκαν οι αθλητές από το λεωφορείο τους
για προθέρμανση, ο Συνταγματάρχης του Στρατού της Ανατολικής Γερμανίας ρώτησε τον
Schramm, ο οποίος φορούσε πολιτικά εκείνη την στιγμή, να του πει την ονομασία του
γηπέδου. Όταν ο Schramm κάθησε προσοχή και του είπε ότι είναι στρατόπεδο των Ε.Δ.
της Δυτικής Γερμανίας, ο Συνταγματάρχης με φωνές διέταξε την ομάδα να επιβιβαστεί
στο λεωφορείο και έφυγε χωρίς να πει λέξη.162
Ο τελικός απολογισμός για τη λειτουργία του “C.I.S.M. Dorf» ήταν ότι, συυνολικά
800 άνθρωποι από 29 χώρες φιλοξενήθηκαν στο Χωριό και αρκετές σημαντικές
προσωπικότητες το επισκέφθηκαν, προκειμένου να διαπιστώσουν προσωπικά τη φιλική
συνύπαρξη στρατιωτών από διαφορετικές χώρες, υπό τη σημαία του αθλητισμού.163
Το «C.I.S.M. Olympic Village» του 1984. Για το 1984, διοργανώτρια πόλη των
Ολυμπιακών Αγώνων ήταν το Λος Άντζελες. Οι Ε.Δ. των Η.Π.Α. πρότειναν και
οργάνωσαν στην περιοχή Port Hueneme της Καλιφόρνια (45 χιλιόμετρα μακριά από το
159
Oren, Michael: Six Days of War. Oxford University Press. 2002. pp. 4-5.
160
161
C.I.S.M.: Minutes of the 27th General Assembly at Athens, 1972, p. 38-39. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
162
163
C.I.S.M.: “C.I.S.M. Dorf. La Village du C.I.S.M.”, Yearbook 1973, p. 67. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
115
Λος Άντζελες) το «C.I.S.M. Olympic Village».164 Ο σκοπός για τον οποίο δημιουργήθηκε
το υπόψη Χωριό ήταν για να φιλοξενήσει εκπροσώπους των χωρών-μελών του
Συμβουλίου.165 Πιθανόν, λόγω του μποϋκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας, δεν
επαναλήφθηκε πρόσκληση εκ μέρους του C.I.S.M. σε χώρες του Ανατολικού
Συνασπισμού. Και, βέβαια, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1984 επισκιάστηκαν από το
μποϋκοτάζ των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού.166 Εντούτοις, στο συγκεκριμένο
Χωριό φιλοξενήθηκε αντιπροσωπία από την Αυστραλία, μία χώρα η οποία ακόμη και
σήμερα δεν συμμετέχει στο C.I.S.M.167
Συνεπώς, παρόλο που τα Χωριά C.I.S.M. αποτελούσαν μία εξαιρετική ευκαιρία για
προσέγγιση των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού, αλλά και μία δυνατότητα για να
αποδείξει το Συμβούλιο στο διεθνές περιβάλλον την αποδοχή όλων των χωρών,
ανεξαρτήτως πολιτικών ή άλλων διαφοροποιήσεων, αποδείχτηκε ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν
εφικτό. Σε κάθε περίπτωση, οι Ε.Δ. κάθε έθνους αποτελούν κρατικό μηχανισμό, τόσο
αμυντικής όσο και εξωτερικής πολιτικής. Ακόμη και η ειρηνοποιός διάσταση του
αθλητισμού, δεν φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά τις ψυχροπολεμικές πρακτικές της
εποχής. Δεν πρέπει, όμως, να παραβλεφθεί η προσπάθεια και η φιλοσοφία εκ μέρους του
Συμβουλίου για συνύπαρξη, συνεργασία και ένταξη όλων των χωρών.
Το C.I.S.M. και το S.K.D.A.

Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, οι Ένοπλές Δυνάμεις των χωρών
του Συμφώνου της Βαρσοβίας είχαν δημιουργήσει ένα θεσμό για την ανάπτυξη του
στρατιωτικού αθλητισμού σε διεθνές επίπεδο.
Οι περισσότερες πληροφορίες για το S.K.D.A. που υπάρχουν στη δυτική
βιβλιογραφία προέρχονται από τον James Riordan168 στο βιβλίο του «Sport in Soviet
Society: Development of Sport and Physical Education in Russia and the U.S.S.R.» του
1977, ενώ ψήγματα πληροφοριών υπάρχουν στην αρθρογραφία του.
164
C.I.S.M.: Minutes of the 39th General Assembly at Singapore, 1984, p. 10. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
165
C.I.S.M.: Minutes of the 39th General Assembly at Singapore, 1984, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
166
Congelio, Brad: Before The World Was Quiet: Ronald Reagan, Cold War Foreign Policy, And The 1984
Los Angeles Olympic Summer Games (Ph.D. thesis). London, Ontario, Canada: University of Western
Ontario, 2014.
167
Simon, William: “C.I.S.M. Olympic Village a success”, Sport International 64, (1984), p. 12. (Source:
C.I.S.M., Général Secrétariat)
168
James Riordan (1936-2012): Άγγλος συγγραφέας, ιστορικός αθλητισμού και ποδοσφαιριστής, γνωστός ως
ο πρώτος Βρετανός ποδοσφαιριστής ο οποίος αγωνίστηκε για την Σπαρτάκ Μόσχας το 1963.
Σημαντικότερο σύγγραμμα του, το Sport in Soviet Society (1977).
116
Σύμφωνα με την «Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια» το S.K.D.A. ήταν μία διεθνής

«εθελοντική ένωση αθλητικών οργανισμών στρατών από σοσιαλιστικές και αναπτυσσόμενες
χώρες».169 Και μόνο από τον ορισμό της Επιτροπής ότι απευθυνόταν σε σοσιαλιστικές
χώρες, είναι εύκολο να γίνει κατανοητό ότι ο ιδεολογικός της προσανατολισμός ήταν
ξεκάθαρα βασισμένος στις πολιτικές συμμαχίες των χωρών.
Όπως προαναφέρθηκε, το S.K.D.A. ιδρύθηκε στις 12 Μαρτίου 1958, με έδρα την
Μόσχα. Οι πρώτες χώρες -μέλη ήταν η Αλβανία, η Βουλγαρία, το Βιετνάμ, η Βόρεια
Κορέα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, η Ε.Σ.Σ.Δ., η Κίνα, η Μογγολία, η Ουγγαρία,
η Πολωνία, η Ρουμανία και η Τσεχοσλοβακία.170
Η διοικητική δομή του S.K.D.A. έμοιαζε με τη δομή του C.I.S.M. Από στοιχεία που
προέκυψαν από την έρευνα, το S.K.D.A. διοικούταν από μία πενταμελή επιτροπή, η οποία
έδρευε στο «Бюро СКДА (=Γραφείο S.K.D.A.)» και το ανώτατο όργανο αποφάσεων ήταν
«Συνέλευση της Επιτροπής», η οποία συνεδρίαζε μία φορά τον χρόνο.171
Η σημαντικότερη αθλητική δραστηριότητα του S.K.D.A. ήταν η διοργάνωση των
«Σπαρτακιάδων», οι οποίες λάμβαναν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια. 172 Πιο συγκεκριμένα, οι
«Σπαρτακιάδες», όπως ονομάστηκαν, έλαβαν το όνομά τους από τον Σπάρτακο, τον
επαναστάτη σκλάβο της ρωμαϊκής εποχής και συμπεριλάμβαναν, εκτός από ολυμπιακά
αγωνίσματα, στρατιωτικά αγωνίσματα και παραδοσιακούς χορούς.173 Αντίστοιχα, το
S.K.D.A. οργάνωσε τις στρατιωτικές «Σπαρτακιάδες», στον αντίποδα των
πρωταθλημάτων του C.I.S.M. Αυτές έλαβαν χώρα το 1958 (Αν. Γερμανία), το 1963
(Βιετνάμ), το 1973 (Ρουμανία), το 1977 (Κούβα), το 1981 (Ουγγαρία).174
Επιπλέον, από το 1973, η επιτροπή δημοσίευε ενημερωτικό περιοδικό, με τίτλο
«СКДА — спортивное обозрение (=S.K.D.A.- Αθλητική Επιθεώρηση)», κατά κύριο λόγο
169
The Great Soviet Encyclopedia, New York: Macmillan, London: Collier Macmillan, (1974–1983).
170
Ахромеев, С. Ф.: “Спортивный комитет дружественных армий (СКДА)”, Военный
энциклопедический словарь. Воениздат, 1986. стр.700 (Σελίδα στα ρώσικα, που βρέθηκε στην Γενική
Γραμματεία του C.I.S.M.)
171
“СКДА” Энциклопедический словарь по физической культуре и спорту / гл. ред. Г. И. Кукушкин.
Том 3. М., 1963. (Σελίδα στα ρώσικα, που βρέθηκε στην Γενική Γραμματεία του C.I.S.M.)
172
Riordan, James: “Soviet sport and Soviet foreign policy”, Soviet Studies, 26 , 3 (1974), 322-343, p.338
173
Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία, η νέα μπολσεβίκικη κυβέρνηση αρνήθηκε να συμμετάσχει
στους Ολυμπιακούς Αγώνες, με το ιδεολογικό πρόσχημα ότι ο ερασιτεχνισμός των αθλητών ενείχε
προλεταριακή εκμετάλλευση. Παρόλα αυτά, το 1921 ιδρύθηκε η Red Sport International, μια επιτροπή, η
οποία θα διοργάνωνε αθλητικές διοργανώσεις υπό τύπον Ολυμπιακών Αγώνων για τους αθλητές των
κομμουνιστικών κρατών.Edelman, Robert: Serious Fun. A History of Spectator Sports in the U.S.S.R.,
Oxford University Press, 1993, p. 37-38.
174
Riordan, James: Sport in Soviet Society: Development of Sport and Physical Education in Russia and the
USSR, Cambridge University Press, 1982, p. 382.
117
στη ρώσικη γλώσσα, αλλά και με αριθμό άρθρων στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και
Γερμανικά.175
Η παράλληλη δράση των δύο θεσμών σίγουρα επηρέασε τις προσπάθειες του
C.I.S.M. για προσεταιρισμό χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού. Αλλά, κρίνεται
εξαιρετικά σημαντικό ότι υπάρχουν ομοιότητες στους δύο θεσμούς,
Η στάση του C.I.S.M. Tο C.I.S.M. παρακολουθούσε στενά τις δραστηριότητες του

S.K.D.A., με σκοπό τη δημιουργία δεσμών με αυτόν τον νεοσύστατο θεσμό.
Συγκεκριμένα, στην 18η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκο,
τέθηκε υπό εκτενή συζήτηση ο προσανατολισμός του Συμβουλίου για ένταξη χωρών του
Ανατολικού Συνασπισμού. Συγκεκριμένες χώρες εξέφρασαν την αντίθεσή τους,
προφασιζόμενες ότι για να υπερψηφίσουν την πρόσκληση κάποιας τέτοιας χώρας, θα
έπρεπε να είχαν και την σύμφωνη άποψη των κυβερνήσεών τους.176 Η Εκτελεστική
Επιτροπή του Συμβουλίου, απαρτιζόμενη από τον Αμερικανό Ταξίαρχο Hatch, ως
Πρόεδρο, τον Σουηδό Αντισυνταγματάρχη Sadvik, ως 1ο Αντιπρόεδρο, τον Πακιστανό
Σμήναρχο Piracha, ως 2ο Αντιπρόεδρο, και τον Ολλανδό Συνταγματάρχη Borghouts,
Λιβανέζο Λοχαγό Fahss, τον Γάλλο Αντισυνταγματάρχη Lavang και τον Ισπανό
Αντισυνταγματάρχη Riveras, ως μέλη,177 έθεσαν ενώπιον όλων των αντιπροσωπειών το
γεγονός ότι, σύμφωνα με το Καταστατικό του C.I.S.M., κάθε χώρα, η οποία αποσκοπούσε
στη δημιουργία φιλικών σχέσεων μέσω του αθλητισμού, ήταν δυνητικά υποψήφια για
ένταξη. Επίσης, θύμισαν σε όλα τα μέλη ότι το Συμβούλιο, έχοντας «μη πολιτικό προφίλ»,
δηλαδή την μη ένταξη του σε κάποια γεωστρατηγική συμμαχία (ΝΑΤΟ, Σύμφωνο
Βαρσοβίας), έπρεπε να διατηρήσει την ίδια στάση, διότι αυτό το προφίλ ήταν από μόνο
του μία ασφαλής εγγύηση για την ύπαρξή του.178
Στη συζήτηση που ακολούθησε, οι αντιπρόσωποι απεύθυναν ερώτηση προς την
Εκτελεστική Επιτροπή εάν όντως υπήρχε παρόμοιος με το C.I.S.M. θεσμός στις χώρες του
Ανατολικού Συνασπισμού. Επί τούτου, ζήτησε τον λόγο και απάντησε ο Mollet,
αποκαλύπτοντας ότι το 1957, ο Αντιπρόεδρος της Ολυμπιακής Επιτροπής της Ε.Σ.Σ.Δ. του
ζήτησε και έλαβε πληροφορίες για το C.I.S.M. Από εκείνο το έτος κι έκτοτε αυξήθηκε
175
Riordan, James: “Soviet sport and Soviet foreign policy”, Soviet Studies, 26 (3), 1974, pp. 322-343, p.338
176
C.I.S.M.: Minutes of the 18th General Assembly at Casablanca, 1963, p. 24. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
177
Secrétariat)
178
Secrétariat)
118
κατακόρυφα το ενδιαφέρον όλων των Στρατιωτικών Ακολούθων από χώρες του

Συμφώνου της Βαρσοβίας για τα πρωταθλήματα C.I.S.M. Το αμέσως επόμενο έτος (1958)
δημιουργήθηκε το S.K.D.A. αποκλειστικά για χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού. Ο
θεσμός αυτός διεξήγαγε στρατιωτικά πρωταθλήματα και διοργάνωνε ετήσιες γενικές
συνελεύσεις. Από την μελέτη εφημερίδων χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού, οι
επιδόσεις των στρατιωτικών αθλητών στα πρωταθλήματα του S.K.D.A. ήταν πάρα πολύ
υψηλού επιπέδου.179 Αρκετές αντιπροσωπίες εξέφρασαν την άποψη ότι το C.I.S.M. έπρεπε
να αλλάξει τις πρακτικές του αναφορικά με την πρόσκληση χωρών, υιοθετώντας μια νέα,
σύμφωνα με την οποία οι ενδιαφερόμενες χώρες θα έπρεπε να αιτούνται ένταξη και όχι να
προηγείται πρόταση από το Συμβούλιο.180 Ο Mollet, αν και θεσμικά δεν είχε το δικαίωμα
να απορρίψει μία τέτοια ιδέα, κράτησε ουδέτερη στάση, ως όφειλε, και ζήτησε να
εξεταστεί η πρόταση από την Εκτελεστική Επιτροπή, προκειμένου να κατατεθεί πρόταση
αλλαγής του Καταστατικού σε επόμενη Γενική Συνέλευση.181
Στην 19η Γενική Συνέλευση που ακολούθησε, ο Πρόεδρος Ταξίαρχος Hatch
προσέγγισε το θέμα σχετικά με το S.K.D.A. και τις χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού,
αναφέροντας στην εναρκτήρια ομιλία του ότι το Συμβούλιο θα παρακολουθούσε τις
δραστηριότητες του S.K.D.A. και όταν αυτό θα ήταν εφικτό, θα έτεινε χείρα συνεργασίας
τον δύο θεσμών. Επιπλέον, ανακοίνωσε ότι το C.I.S.M. θα συνέχιζε να ακολουθεί τις
καθιερωμένες πρακτικές, εξετάζοντας τις υπό πρόσκληση χώρες και με τη σύμφωνη
γνώμη της Γενικής Συνέλευσης θα έστελνε τις προσκλήσεις συμμετοχής στις εκλεγόμενες
χώρες.182
Η απόφαση αυτή της Εκτελεστικής Επιτροπής κρίνεται ως πετυχημένη, διότι,
αφενός στήριζε το πνεύμα της δημιουργίας του θεσμού και ενίσχυε το ιδεολογικό του
υπόβαθρο, το οποίο στηριζόταν στην αποστασιοποίηση του θεσμού από κάθε είδους
συμμαχία και πολιτική, η οποία απομάκρυνε τις χώρες. Η κίνηση του Mollet να μην
απορρίψει τις προτάσεις των αντιπροσωπιών δημόσια, αλλά να φέρει το θέμα υπό
συζήτηση και μελέτη στην Εκτελεστική Επιτροπή, του έδωσε το πλεονέκτημα της
ψύχραιμης συζήτησης και εξέτασης μιας πρακτικής, η οποία πολύ πιθανόν να στιγμάτιζε
179
Secrétariat)
180
Secrétariat)
181
Secrétariat)
182
Secrétariat)
119
το θεσμό ως «ελιτιστικό» και «δυτικοστρεφή». Σε κάθε περίπτωση, η στάση του Mollet

ήταν διπλωματική και σκόπιμη.
Κατά τα έτη που ακολούθησαν, σημειώθηκε από συγκεκριμένες αντιπροσωπίες
χωρών-μελών του Ν.Α.Τ.Ο., οι οποίες εξέφραζαν τις πολιτικές των κυβερνήσεων τους, μια
απροθυμία για επαφές του C.I.S.M. με χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού. Η
Εκτελεστική Επιτροπή του Συμβουλίου προσπάθησε και κατάφερε να κατευνάσει αυτές
τις πεποιθήσεις, οι οποίες υπονόμευαν τις βασικές αρχές του C.I.S.M. Με παρεμβάσεις σε
Γενικές Συνελεύσεις, αποφασίστηκε ότι η κάθε χώρα-μέλος θα διατηρούσε το δικαίωμά
της να καλεί για συμμετοχή χώρες μη μέλη στα πρωταθλήματα C.I.S.M. που θα
διοργάνωνε στη χώρα της,183 η κάθε υποψήφια χώρα για ένταξη στο Συμβούλιο θα
εξεταζόταν μεμονωμένα και επικεντρωμένα σε πλαίσιο που δεν θα είχε σχέση με
γεωστρατηγικές συμμαχίες184 και, τέλος, το Συμβούλιο θα έπρεπε να παρατηρεί τις
αθλητικές εξελίξεις και δράσεις χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού, ενώ η κάθε
υποψήφια χώρα θα έπρεπε να δεσμεύεται ότι θα ενστερνιζόταν πλήρως το πνεύμα του
C.I.S.M. για διαμόρφωση φιλικών σχέσεων των Ε.Δ. του κόσμου δια του αθλητισμού,
χωρίς πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες.185 Κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί η πλήρης
στήριξη της γαλλικής αντιπροσωπίας σε όλες τις προτάσεις για προσέγγιση των χωρών του
Συμφώνου της Βαρσοβίας, υπό το πρίσμα ότι η Γαλλία ανακοίνωσε την απόσυρσή της από
το στρατιωτικό σκέλος του Ν.Α.Τ.Ο. το 1966, ζητώντας, μάλιστα, την πλήρη
απομάκρυνση όλων των ξένων ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων και υλικών από τη χώρα το
επόμενο έτος.186
Από το 1968 διακρίνεται μία αλλαγή τάσης στις χώρες-μέλη του Συμβουλίου, οι
οποίες έθεσαν για ψήφιση και εγκρίθηκαν προτάσεις που αφορούσαν προσκλήσεις
συμμετοχής σε πρωταθλήματα χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού.187 Σύμφωνα με τις
183
C.I.S.M.: Minutes of the 20th General Assembly at Wiesbaden, 1965, p. 47. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
184
C.I.S.M.: Minutes of the 21st General Assembly at Seoul, 1966, p. 31. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
185
C.I.S.M.: Minutes of the 22nd General Assembly at Madrid, 1967, p. 43. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
186
Η απόσυρση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ έλαβε χώρα σταδιακά από τις 17
Σεπτεμβρίου 1958 και ολοκληρώθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1967. Ο λόγος αυτής της κίνησης εξωτερικής
πολιτικής εκ μέρους της Γαλλίας οφειλόταν στην πρόθεση της προεδρίας Charles De Gaulle για περιορισμό
της επιρροής των Η.Π.Α. και του Η.Β. στο ΝΑΤΟ, καθώς και τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών εκ
μέρους της Γαλλίας για προσέγγιση των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού. Περισσότερα για το γεγονός
αυτό, Garret, Martin: "The 1967 withdrawal from NATO – a cornerstone of de Gaulle's grand strategy?"
3 Journal of Transatlantic Studies, 9 (2011), pp 232–243.
187
C.I.S.M.: Minutes of the 23rd General Assembly at Tunis, 1968, p. 35. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
120
αναφορές των διοργανωτριών χωρών, οι χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού που

προσκλήθηκαν και συμμετείχαν επέδειξαν άριστη συμπεριφορά ενστερνιζόμενες πλήρως
το πνεύμα και τα ιδεώδη του C.I.S.M.188 Αυτές οι αναφορές λειτούργησαν ευνοϊκά για
περαιτέρω επαφές του Συμβουλίου, τόσο με το S.K.D.A., όσο και με τις χώρες του
Συμφώνου της Βαρσοβίας μεμονωμένα.
Μία από τις σημαντικότερες συναντήσεις μεταξύ εκπροσώπων των δύο θεσμών
έγινε τον Οκτώβριο του 1971, όταν ο επικεφαλής Αθλητισμού των Ε.Δ. της Ε.Σ.Σ.Δ.
Στρατηγός Kochelev συναντήθηκε με τον Γάλλο Ταξίαρχο Moniez στο περιθώριο του
πρωταθλήματος τζούντο στην Βιέννη της Αυστρίας, όπου ζήτησε να ενημερωθεί επίσημα
για το C.I.S.M. και τις δράσεις του.189 H Γενική Γραμματεία, με τη βοήθεια του Ρώσου
μεταφραστή Strykanov εκπόνησε άμεσα μια δεκασέλιδη παρουσίαση του C.I.S.M. στα
ρώσικα, στις 9 Νοεμβρίου 1971, η οποία επιδόθηκε στον Ρώσο Στρατηγό. Κατόπιν
έρευνας στο αρχειακό υλικό της Γενικής Γραμματείας, βρέθηκε σε φωτοτυπία η
παρουσίαση του C.I.S.M. στους Ρώσους, η οποία, με την έγκριση του Mollet, προωθήθηκε
στον Kochelev συνοδευόμενη από ένα ετήσιο τεύχος του C.I.S.M. και το Καταστατικό του
οργανισμού, επίσης στα ρώσικα.
Κατόπιν τούτου, μια αντίστοιχη ενημέρωση περί του S.K.D.A. διεξήχθη στην 29η
Γενική Συνέλευση, όπου αποφασίστηκε ομόφωνα η προσέγγιση του με αντιπροσωπίες και
η με κάθε ευκαιρία ενημέρωση του για τις δράσεις του C.I.S.M.190
Σε κάθε περίπτωση, η εξωστρέφεια του C.I.S.M. οδήγησε στην ένταξη χωρών-
μελών, οι οποίες άνηκαν παράλληλα και στο S.K.D.A., όπως το Καμερούν το 1970191 και
το Τσαντ το 1975.192 Σημαντική ένταξη στο C.I.S.M. ήταν της Κίνας το 1978,193 η οποία
είχε αποχωρήσει από το S.K.D.A. το 1960.194
188
Secrétariat)
189
C.I.S.M.: Minutes of the 26th General Assembly at Bangkok, 1971, p. 46. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
190
C.I.S.M.: Minutes of the 29th General Assembly at Kinshasa, 1974, p. 19. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
191
Secrétariat)
192
C.I.S.M.: Minutes of the 29th General Assembly at Kinshasa, 1974, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
193
C.I.S.M.: Minutes of the 33th General Assembly at Bangkok, 1979, p. 10. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
194
Riordan, James: “Soviet sport and Soviet foreign policy”, Soviet Studies, 26 (3), 1974, pp. 322-343, p.338.
Στα τηρούμενα από το C.I.S.M. δεν ανευρέθηκε κάποιο στοιχείο, το οποίο να εξηγεί τους λόγους απόσυρσης
της Κίνας από το S.K.D.A.
121
Ακόμη ένα σημαντικό εύρημα που προέκυψε από την έρευνα στο αρχείο της Γενικής
Γραμματείας ήταν μία επιστολή του Mollet προς τον Πρέσβη της Ε.Σ.Σ.Δ. στις Βρυξέλλες,
τον Ιούλιο του 1981, όπου τον ενημέρωνε για την πρόθεση εκ μέρους του C.I.S.M. για
συνάντηση με αντιπροσωπία του S.K.D.A.195 Πιο συγκεκριμένα, ο Mollet, όντας
Πρόεδρος της Βελγικής Ολυμπιακής Επιτροπής, βρέθηκε στην Μόσχα, στις 6 Μαρτίου
1981, όπου, μετά από μία σειρά προσκλήσεων εκ μέρους του C.I.S.M. προς το S.K.D.A.
για συμμετοχή στα πρωταθλήματά του, έλαβε την εξής πρόταση: μία αντιπροσωπία του
S.K.D.A. με επικεφαλής τον Πρόεδρο του θεσμού, Ρώσο Στρατηγό Parov, να επισκεφτεί
τις Βρυξέλλες για να συναντηθεί με εκπροσώπους του C.I.S.M. με σκοπό να τεθεί μία
αρχική βάση για μελλοντική συνεργασία των δύο θεσμών.196 Εντούτοις, και παρά τους
θετικούς οιωνούς που είχε αυτή η κίνηση εκ μέρους και των δύο θεσμών, δεν βρέθηκε
κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι μία τέτοια συνάντηση έλαβε χώρα.
Από την μελέτη των Πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων που ακολούθησαν,
παρατηρείται η διατήρηση της ανοικτής γραμμής επικοινωνίας του Συμβουλίου, τόσο με
το S.K.D.A., όσο και με τις χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού μεμονωμένα, γεγονός
που αποδεικνύει ξεκάθαρα, αφενός την ουδετερότητα του Συμβουλίου, αφετέρου την
διαρκή του πρόθεση για προσέγγιση και ένταξη όλων των Ε.Δ. του κόσμου, προωθώντας
το ρητό του: «Φιλία δια του Αθλητισμού».
«Φιλία δια του Αθλητισμού»

Το ρητό του C.I.S.M. «Amitié par le Sport» ή «Friendship through Sport» αποτέλεσε
ξεχωριστό κομμάτι της έρευνας, όπως και η καθιέρωση του ύμνου και του εμβατηρίου του
C.I.S.M., τα οποία είναι σε ισχύ μέχρι και σήμερα.
Ο ύμνος και το εμβατήριο του C.I.S.M. Κατά τη διάρκεια της 18ης Γενικής
Συνέλευσης του 1963, παρουσιάστηκαν ενώπιον των αντιπροσωπιών των χωρών-μελών
τρείς προτάσεις για υιοθέτηση ύμνου ή εμβατηρίου από το C.I.S.M. Η αντιπροσωπία των
Η.Π.Α. παρουσίασε ένα μουσικό θέμα ως εμβατήριο, το οποίο συνέθεσαν ο Πλωτάρχης
L.S. Lawton και ο Υποπλοίαρχος Counian, του Πολεμικού Ναυτικού των Η.Π.Α. Η
αντιπροσωπία της Γαλλίας, παρουσίασε ένα εμβατήριο, το οποίο συνέθεσε ο Διοικητής
195
C.I.S.M.: Archives. Secretary General Correspondence. SG-81/678/ml. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
196
C.I.S.M.: Archives. Secretary General Correspondence. SG-81/678/ml. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
122
του Μουσικού Τμήματος της Garde Républicaine (=Δημοκρατική Φρουρά), της Γαλλικής
Στρατοχωροφυλακής (Gendarmerie Nationale). Τέλος, η αντιπροσωπία της Τυνησίας
παρουσίασε ένα μουσικό θέμα, το οποίο συνέθεσε η Ιταλίδα καλλιτέχνιδα Carla
Toniutti.197 Κατόπιν διαβουλεύσεων, η Γενική Συνέλευση εξέφρασε την επιθυμία της για
θεσμοθέτηση ύμνου ή και εμβατηρίου και ανέθεσε στην Εκτελεστική Επιτροπή να
διεξάγει σχετική μελέτη και πιθανό μουσικό διαγωνισμό μεταξύ των χωρών-μελών για την
ανεύρεση της καλύτερης επιλογής.198
Με τη Γενική Συνέλευση του 1964, το C.I.S.M. υιοθέτησε το μουσικό θέμα του
Lawton ως επίσημο εμβατήριο για την είσοδο των αθλητών στα πρωταθλήματα C.I.S.M.,
ειδικό σάλπισμα για την έπαρση και την υποστολή της σημαίας του C.I.S.M., όπως
προτάθηκε από την ιταλική αντιπροσωπία και, τέλος, η μελωδία της Carla Toniutti που
προτάθηκε από την αντιπροσωπία της Τυνησίας, θεσμοθετήθηκε ως ο επίσημος ύμνος του
C.I.S.M..199 Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει ο ύμνος του C.I.S.M. είναι ότι δεν έχει
στίχους, παρά μόνο μουσικό θέμα.
Το ρητό «Φιλία Δια του Αθλητισμού». Από την μελέτη των Πρακτικών των Γενικών
Συνελεύσεων, δεν φαίνεται ποιός ή πώς πρότεινε το ρητό «Φιλία Δια του Αθλητισμού».
Παρόλο που από τις πρώτες ενέργειες και δηλώσεις των διοικητικών οργάνων του
Συμβουλίου υπάρχει πληθώρα αναφορών στην φιλία, η οποία δημιουργείται από τον
συναγωνισμό αθλητών, εντούτοις δεν υπάρχει πουθενά καταγεγραμμένο το ρητό στη
σημερινή του μορφή.
Από την έρευνα στις έντυπες εκδόσεις του C.I.S.M. βρέθηκε το ρητό
καταγεγραμμένο αυτολεξεί, στα αγγλικά και στα γαλλικά, στο επετειακό τεύχος του
Συμβουλίου για τα 25 χρόνια από την ίδρυσή του, το 1973.200 Στο εισαγωγικό άρθρο του,
ο τότε Πρόεδρος του C.I.S.M., Υποναύαρχος Aldo Massarini έκλεισε το άρθρο του με την
φράση: «Προσφέρουμε Φιλία δια του Αθλητισμού».201 Έκτοτε, το ρητό αυτό αποτέλεσε το
επίσημο σύνθημα του θεσμού.
197
Secrétariat)
198
Secrétariat)
199
Secrétariat)
200
C.I.S.M.:Sport International 1948-1973, εξώφυλλο. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
201
C.I.S.M.:Sport International 1948-1973, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
123
Με αυτόν τον τρόπο, το C.I.S.M. είχε σημαία, εμβατήριο, ύμνο και ένα ρητό, ως
επίσημα διακριτικά σε διεθνές επίπεδο. Αλλά, ένα πρόβλημα, το οποίο έπρεπε να λυθεί
ήταν η επίσημη έδρα του. Από την μελέτη των Πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων και
των κατά καιρούς εκδιδόμενων Καταστατικών διαφαίνεται μία ασάφεια σχετικά με την
έδρα του θεσμού.
Το «Σπίτι του C.I.S.M.»

Ως έδρα του C.I.S.M. αναγνωριζόταν η οικία του εκάστοτε Γενικού Γραμματέα,
όπως αναφέρεται στα επίσημα έγγραφα του C.I.S.M. Και στις δύο πρώτες χρονικές
περιόδους του θεσμού, οι Γενικοί Γραμματείς ήταν Βέλγοι (ο Chomé και ο Mollet). Ειδικά
κατά την Περίοδο Mollet, αρκετές νομικές πράξεις ήταν βασισμένες στον βελγικό νόμο
περί μη κερδοσκοπικών ενώσεων και συλλόγων. Αυτό το προηγούμενο έπρεπε να με
κάποιο τρόπο να θεσμοθετηθεί, προκειμένου να συνεχίσει η λειτουργία του κεντρικού
πυρήνα του C.I.S.M. με βάση τον βελγικό νόμο, ο οποίος επιτρέπει τη σύσταση μη
κερδοσκοπικών ενώσεων ή οργανισμών διεθνούς φύσεως σε βελγικό έδαφος, με την
προϋπόθεση ότι τουλάχιστον ένας από το διοικητικό συμβούλιο θα πρέπει να είναι
Βέλγος.202
Με το τέλος της Περιόδου Mollet, τα διοικητικά κτίρια του C.I.S.M. ήταν το σπίτι
του Mollet, στη διεύθυνση 100, Avenue de l’ Université, στην περιοχή Ixelles των
Βρυξελλών, τα γραφεία στη διεύθυνση 119, Avenue Franklin Roosevelt, στην ίδια περιοχή
και το C.I.S.M. Foundation, όπου έδρευε στο 2, Avenue des Abeilles, στην ίδια
περιοχή.203 Με την παράδοση των καθηκόντων του Mollet, το γραφείο του Γενικού
Γραμματέα μεταφέρθηκε στο κτίριο της 119, Avenue Franklin Roosevelt.204 Η λήξη της
Περιόδου Mollet έφερε ακόμη μια φορά στο προσκήνιο το θέμα της σταθερής έδρας του
Συμβουλίου, για την επίτευξη της βέλτιστης λειτουργικότητάς του, αλλά και την απόκτηση
σταθερών κτιριακών δομών ως χώρων εργασίας.205 Έτσι, λοιπόν, δρομολογήθηκε η μελέτη
για την εξεύρεση μόνιμης έδρας για το Συμβούλιο.
202
Loi du 25 octobre 1919, Associations Sans But Lucratif, Moniteur Belge, 5 novembre 1919, p. 1. (Πηγή:
203
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly at Khartoum, 1986, p. 24. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
204
Secrétariat)
205
Secrétariat)
124
Ενημέρωση και πληροφόρηση

Όπως προαναφέρθηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, από το 1958, βασικό μέσο
ενημέρωσης, τόσο των χωρών-μελών, όσο και όσων επιθυμούσαν να παρακολουθούν τις
δράσεις του C.I.S.M., ήταν το επίσημο περιοδικό του Συμβουλίου, με την ονομασία
C.I.S.M. Magazine.
Το περιοδικό αυτό άλλαξε ονομασία σε Sport International, μόλις τέσσερα χρόνια
από την ίδρυσή του, διότι, σύμφωνα με τον Mollet, το περιοδικό θα απευθυνόταν, όχι μόνο
σε στρατιωτικούς, οι οποίοι ασχολούταν με τον στρατιωτικό αθλητισμό, αλλά και με τον
κάθε ενδιαφερόμενο, ο οποίος θα μπορούσε να ενημερώνεται από τις καινούργιες στήλες
περί καλής φυσικής κατάστασης, αθλητικών νέων από όλο τον κόσμο και αθλητικού
εξοπλισμού.206 Μέχρι και το 1968, το περιοδικό του C.I.S.M. εκδιδόταν ανελλιπώς
τέσσερις φορές τον χρόνο. Εντούτοις, κατά τη διάρκεια της 23ης Γενικής Συνέλευσης του
C.I.S.M. ανακοινώθηκε στους αντιπροσώπους των χωρών-μελών, ότι ο αριθμός των
συνδρομητών του περιοδικού είχε παραμείνει στάσιμος και παρουσίαζε μία πτωτική τάση.
Επιπλέον, οι συνεργαζόμενες εταιρίες με το Συμβούλιο είχαν σταματήσει να
ενδιαφέρονται για τη διαφήμισή τους μέσω του περιοδικού.207 Αυτά τα φαινόμενα είχαν
καταστήσει πλέον την έκδοση του περιοδικού οικονομικά ασύμφορη. Έτσι, λοιπόν,
αποφασίστηκε η έκδοση του Sport International μία φορά τον χρόνο υπό την μορφή
ετήσιας επιθεώρησης (Yearbook), στο οποίο θα παρουσιαζόταν τα σημαντικότερα
γεγονότα του έτους που πέρασε. Έτσι, το 41ο τεύχος του περιοδικού ήταν το τελευταίο με
την πρότερη μορφή του και από το 1969 θα εκδιδόταν ως Yearbook.208 Για την τακτική
ενημέρωση των αντιπροσωπιών των χωρών-μελών του C.I.S.M. καθιερώθηκε το
ενημερωτικό φυλλάδιο C.I.S.M. News, το οποίο άρχισε να διανέμεται από το 1970.209
Το C.I.S.M. News εκδιδόταν κάθε δίμηνο, το οποίο, σαφώς πιο φτωχό στιλιστικά
από το Sport International, ήταν αφιερωμένο στα σημαντικότερα αθλητικά και
οργανωτικά θέματα του Συμβουλίου.
Κατά τη διάρκεια της 35ης Γενικής Συνέλευσης, το 1980, στο Καράκας της
Βενεζουέλας, αποφασίστηκε από το Συμβούλιο η επανέκδοση του Sport International,
206
Mollet, Raoul: “Editorial”, Sport International, 14 (1962), p. 2. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
207
Secrétariat)
208
Secrétariat)
209
Secrétariat)
125
στην προηγούμενη μορφή του, με τέσσερα τεύχη τον χρόνο.210 Οι λόγοι για τους οποίους
λήφθηκε αυτή η απόφαση, σύμφωνα με τον Mollet, ήταν το γεγονός ότι η εξάπλωση του
θεσμού απαιτούσε την τακτική και ποιοτική ενημέρωση των στρατιωτικών, αλλά και των
πολιτικών αθλητικών αρχών. Επίσης, το περιοδικό αυτό θα αποτελούσε το βήμα, όχι μόνο
για τις επιστημονικές έρευνες της Ακαδημίας, αλλά και για τις χώρες-μέλη του
Συμβουλίου.211 Tέλος, τo C.I.S.M. News συνεχίστηκε να εκδίδεται κανονικά, καθ’ όλη τη
διάρκεια της θητείας του Mollet, παράλληλα με την έκδοση του Sport International.
Η συμμετοχή των γυναικών στον στρατιωτικό αθλητισμό

Ένα επίσης ορόσημο της περιόδου Mollet ήταν και η συμμετοχή γυναικών στα
στρατιωτικά πρωταθλήματα του C.I.S.M. Το πρώτο πρωτάθλημα C.I.S.M. με γυναικεία
συμμετοχή ήταν το πρωτάθλημα σκοποβολής του 1968, στο Φοντενεμπλό της Γαλλίας.
Στο υπόψη πρωτάθλημα συμμετείχε και η Σμηναγός Margaret Thompson, της Πολεμικής
Αεροπορίας των Η.Π.Α.. Η Thompson συμμετείχε στην σκοποβολή τυφεκίου (βολή
ακριβείας και ταχεία βολή) και κατέλαβε την δεύτερη θέση στην σκοποβολή ακριβείας.212
Η γυναικεία συμμετοχή συνεχίστηκε την επόμενη χρονιά, στο πρωτάθλημα
κολύμβησης του 1969, στην Πεσκάρα της Ιταλίας. Στο αγώνισμα των καταδύσεων έλαβε
μέρος και η μετέπειτα χρυσή Ολυμπιονίκης των καταδύσεων, Σμηναγός Micki King213 των
Η.Π.Α., η οποία συμμετείχε στις καταδύσεις από βατήρα ύψους 10 μ. όπου και κατέλαβε
τρίτη θέση, ανάμεσα στους άντρες συναθλητές της.214 Η King βραβεύτηκε από την
οργανωτική επιτροπή των ισπανικών ενόπλων δυνάμεων ως η μόνη γυναικεία
συμμετοχή.215 Κατόπιν της τελικής αναφοράς της οργανωτικής επιτροπής προς την Γενική
Συνέλευση, προέκυψε η ανάγκη για αναπροσαρμογή των κανονισμών διεξαγωγής των
210
C.I.S.M.: Minutes of the 35th General Assembly at Caracas, 1980, p. 22. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
211
Mollet, Raoul: “Sport International. A tie and a rostrum”. Sport International 53 (1981). p. 6. (Πηγή:
212
C.I.S.M.: “The United States stole the show”, Sport International 41 (1968), pp. 22-23. (Πηγή: C.I.S.M.,
Général Secrétariat). Αξίζει να σχολιαστεί ότι και η σκοποβολή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικό το
1968 ήταν μεικτό αγώνισμα.
213
Micki King: διάσημη Αμερικανίδα ολυμπιονίκης καταδύσεων. Μετά την αποφοίτησή της από το
πανεπιστήμιο, κατατάγηκε στην Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία. Συμμετείχε στην Ολυμπιάδα του 1968
στο Μεξικό (4η θέση) και στην Ολυμπιάδα του 1972 στο Μόναχο (1 η θέση). Ημερομηνία ανάκτησης από το
διαδίκτυο: https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ki/micki-king-1.html (Ημερομηνία
ανάκτησης 22 Απριλίου 2018). Το αγώνισμα των καταδύσεων διεξαγόταν ξεχωριστά για τους άντρες και τις
γυναίκες στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
214
C.I.S.M.: Archives. Statistiques par le Sport. Natation. 1970. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
215
C.I.S.M.: Archives. Statistiques par le Sport. Natation. 1970. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
126
πρωταθλημάτων C.I.S.M., δίνοντας ειδική έμφαση στη συμμετοχή των γυναικών

στρατιωτικών αθλητριών.216
Από την μελέτη, όμως των Πρακτικών και των αποτελεσμάτων των στρατιωτικών
πρωταθλημάτων του C.I.S.M. προκύπτει ότι η γυναικεία συμμετοχή, αν και επιθυμητή από
το Συμβούλιο, ήταν ακόμη πολύ περιορισμένη. Η επόμενη συμμετοχή σε πρωτάθλημα
C.I.S.M. και πάλι για την κολύμβηση ήταν αυτή της Micki King το 1972 και το 1982, με
συμμετοχή τριών γυναικών.217
Σύμφωνα με τον Πίνακα 14 των στρατιωτικών πρωταθλημάτων στο Παράρτημα 1,
μόνο μετά το 1980 παρατηρείται μια μικρή συμμετοχή στρατιωτικών αθλητριών, το οποίο
πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότερες Ε.Δ. του κόσμου απασχολούσαν
πολύ μικρό ποσοστό γυναικών, εκ των οποίων ακόμη μικρότερο ποσοστό ασχολούταν
ενεργά με τον αθλητισμό. Σε κάθε περίπτωση το C.I.S.M. προωθούσε τις δράσεις των
στρατιωτικών αθλητριών, όπως στην περίπτωση της Cheryl Stearns,218 η οποία το 1980
κατέκτησε τη δεύτερη θέση στη συνολική βαθμολογία του πρωταθλήματος
αλεξιπτωτισμού.219
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της 33ης Γενικής Συνέλευσης στην Μπανγκόκ,
αποφασίστηκε εκ μέρους του θεσμού η ίδρυση Μόνιμης Επιτροπής Γυναικείου
Αθλητισμού, με σκοπό την προώθηση και την υποστήριξη των αθλητικών
δραστηριοτήτων για το γυναικείο προσωπικό των Ε.Δ.220 Πιο συγκεκριμένα, αποστολή της
Μόνιμης Επιτροπής ήταν η συλλογή πληροφοριών από τις χώρες-μέλη σχετικά με την
κατάσταση του γυναικείου αθλητισμού στην κάθε χώρα, την σύνταξη τακτικών αναφορών
για την πορεία των γυναικών στον αθλητισμό, την καθιέρωση λίστας προτεραιότητας για
διοργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων για γυναίκες και η προσαρμογή των αθλητικών
κανονισμών σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική για τη γυναικεία συμμετοχή.221 H Μόνιμη
αυτή Επιτροπή καταργήθηκε και ο ρόλος για την προσαρμογή των αθλητικών
διαγωνισμών και των εναγώνιων διατάξεων αποδόθηκε στην Μόνιμη Τεχνική Επιτροπή
Γυναικείου Αθλητισμού, της οποίας προήδρευε η Ταγματάρχης King Hogue, των
216
C.I.S.M.: Minutes of the 25th General Assembly at Gravenhage, 1970, p. 120. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
217
C.I.S.M.: Archives. Statistiques par le Sport. Natation. 1972, 1982. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
218
C.I.S.M.: “In the timelight 1980”, Sport International 53 (1981), p.25. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
219
C.I.S.M.: Archives. Statistiques par le Sport. Parachutisme. 1980. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
220
C.I.S.M.: Minutes of the 33rd General Assembly at Bangkok, 1979, p. 26. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
221
C.I.S.M.: Minutes of the 34th General Assembly at Beijing, 1980, p. 22. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
127
Η.Π.Α.222 Η Μόνιμη Τεχνική Επιτροπή ξεκίνησε με τη διοργάνωση τριών αρχικά

πρωταθλημάτων για γυναίκες (ανώμαλος δρόμος, ξιφασκία και σκοποβολή), με
αποτέλεσμα να εγκριθεί από τον θεσμό η ανάγκη για την ενίσχυσή της.223 Μέχρι το τέλος
της υπόψη περιόδου, πρόεδρος της συγκεκριμένης επιτροπής ήταν η Hogue, η οποία,
χρόνο με τον χρόνο, πρότεινε τη διεξαγωγή όλο και περισσοτέρων πρωταθλημάτων
C.I.S.M. για συμμετοχή του γυναικείου στρατιωτικού προσωπικού των Ε.Δ. των χωρών-
μελών.
Το τέλος της Περιόδου Mollet

Από τα προαναφερόμενα στο κεφάλαιο αυτό, είναι εύκολο να γίνει αντιληπτό, ότι
κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας του Mollet, το C.I.S.M. αντιμετώπισε σημαντικές
προκλήσεις, οι οποίες καθόρισαν την μελλοντική παρουσία του. Ο δυναμισμός και οι
ηγετικές ικανότητες του Raoul Mollet ήταν ο βασικός καταλύτης όλων των δράσεων του
C.I.S.M.
Από την αρχή του έτους, ο Mollet επικοινώνησε με τους αντιπρόσωπους των χωρών-
μελών του C.I.S.M., μέσω του περιοδικού ενημερωτικού φυλλαδίου C.I.S.M. News. Στο
πρώτο άρθρο του φυλλαδίου ανέφερε ότι το έτος 1986 ήταν γι’ αυτόν το 40 ο έτος
ενασχόλησής του με τον στρατιωτικό αθλητισμό, μιας και ό ίδιος υπήρξε και ιδρυτικό
μέλος του A.F.S.C., το οποίο ιδρύθηκε το 1946. Σύμφωνα με το άρθρο του, το έτος 1986
θα έμελλε να αναδείξει τους νέους ηγέτες του C.I.S.M., οι οποίοι με την δύναμη της νιότης
και των καινοτόμων ιδεών τους, θα οδηγούσαν το Συμβούλιο στον 21ο αιώνα. Έτσι, λιτά
και λακωνικά, αποχαιρέτησε όλους τους εμπλεκομένους με το C.I.S.M. ευχόμενος «Καλή
Χρονιά! Καλή Τύχη! Καλό C.I.S.M.»224
Η νέα περίοδος τoυ C.I.S.M. άρχιζε με 86 χώρες μέλη225 και τη διατήρηση της
Ακαδημίας C.I.S.M., για το επιστημονικό έργο, και του C.I.S.M. Solidarity Foundation για
συγκέντρωση πόρων αλληλοβοήθειας μεταξύ των χωρών-μελών. Ήταν, εν ολίγοις, μία
δυναμική διεθνής αθλητική ένωση που βάδιζε στο όραμα των ιδρυτών της.
222
C.I.S.M.: Minutes of the 35th General Assembly at Caracas, 1980, p. 21. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
223
C.I.S.M.: Preperatory Documents of the 36th General Assembly at Honolulu. Projects. Circular No. 6.
1981, p. 22. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
224
C.I.S.M.: “Editorial”, C.I.S.M. News, 1986 (1), p. 1. (Πηγή: C.I.S.M., Général Secrétariat)
225
C.I.S.M.: “41st General Assembly”, Sports International No. 68, p. 16. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
128
IV. ΠΕΡΙΟΔΟΣ DUGUET-ZECHNER (1986-1998)
Οι δύο προηγούμενες περίοδοι χαρακτηρίστηκαν από τη δράση των ιδρυτικών

μελών του Συμβουλίου, οι οποίοι άφησαν μία πολύ σημαντική παρακαταθήκη στους
διαδόχους τους. Η υπό εξέταση χρονική περίοδος έλαβε το όνομα των δύο Προέδρων του
C.I.S.M., οι οποίοι οδήγησαν τον θεσμό από την εποχή των ιδρυτών του στην νέα εποχή,
εν μέσω σημαντικών γεωπολιτικών εξελίξεων. Γι’ αυτό κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια
αναφορά στα παγκόσμια γεγονότα της εποχής, εν μέσω των οποίων θα έπρεπε να
σχεδιάζει και να επιχειρεί το C.I.S.M., προκειμένου να πραγματώνει τους σκοπούς για
τους οποίους δημιουργήθηκε.
Διεθνή γεγονότα της Περιόδου Duguet-Zechner

Η υπό εξέταση περίοδος χαρακτηρίστηκε από σημαντικά γεγονότα που, αφενός
οδήγησαν στην κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και στο τέλος του Ψυχρού
Πολέμου, αφετέρου ανέδειξαν νέες προβληματικές, οι οποίες έμελλαν να επηρεάσουν το
διεθνές περιβάλλον.
Αρχικά, η άνοδος του Michail Gorbachev το 1985 στην ηγεσία της Ε.Σ.Σ.Δ., όντας
Γενικός Γραμματέας του Κομουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, και η
εφαρμογή των στρατηγικών και πολιτικών σχεδιασμών του, όπως η glasnost (=
ειλικρίνεια, ανοικτή πολιτική), η perestroika (=ανοικοδόμηση), η demokratizatsiya
(=δημοκρατικοποίηση) και η uskoreniye (= οικονομική επιτάχυνση) αποτέλεσαν τα
θεμέλια για την οικοδόμηση μίας πολιτικής για προσέγγιση του δυτικού κόσμου.1
Από την άλλη μεριά, οι Η.Π.Α. υπό την προεδρία του Ronald Reagan εμφάνιζαν μια
τάση για επικοινωνία με τον Ανατολικό Συνασπισμό και τη λήξη των διαφορών που τους
χώριζαν. Ο περίφημος λόγος του Προέδρου Reagan στην Πύλη του Βρανδεμβούργου στις
12 Ιουνίου 1987, μέσω του οποίου καλούσε τον Gorbatchev να «ρίξει τον Τοίχο», που
χώριζε, όχι μόνο την πόλη του Βερολίνου, αλλά και τον κόσμο ολόκληρο, είναι μία
σημαντική ένδειξη της πρόθεσης εκ μέρους του Δυτικού Συνασπισμού να τελειώσει ο
Ψυχρός Πόλεμος.2
1
Gorbachev, Mikhail. Memoirs. Ed. Doubleday (London), 1996, p. iii.
2
Ολόκληρη η ομιλία του Ronald Reagan, όπως σώζεται στο ιστορικό αρχείο του πανεπιστημίου της
Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, τόσο σε οπτικο-ακουστικό υλικό, όσο και
129
Οι καλές σχέσεις που δημιούργησε ο Gorbatchev με τους ηγέτες των χωρών του
Δυτικού Συνασπισμού οδήγησε στην υπογραφή της ιστορικής συνθήκης για πυρηνικό
αφοπλισμό μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων (Η.Π.Α.- Ε.Σ.Σ.Δ.) στις 8 Δεκεμβρίου 1987,
από τον Gorbatchev και τον Reagan.3
Το αμέσως επόμενο έτος, ο Gorbatchev ανακοίνωσε την πλήρη αποχώρηση των
σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, τερματίζοντας έτσι την δεκαετή εμπόλεμη
εμπλοκή των σοβιετικών Ε.Δ., αλλά και την άτυπη ένοπλη αντιπαράθεσή του με τις
Η.Π.Α. στο αφγανικό έδαφος.4
Επίσης, στις 20 Ιουλίου του 1988, έγινε αποδεκτό το ψήφισμα 598 του Ο.Η.Ε. για
κατάπαυση πυρός μεταξύ Ιράν και Ιράκ, τελειώνοντας έναν από τους μεγαλύτερους
συμβατικούς πολέμους μεταξύ αναπτυσσόμενων χωρών, έχοντας γύρω στις 200.000
απώλειες ανθρωπίνων ζωών.5 Από την άλλη, ξεκίνησε ο πόλεμος του Ναγκόρνο-
Καραμπάχ μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, σε μία στρατηγικά ευαίσθητη περιοχή, ο
οποίος διήρκησε 6 χρόνια και κατέληξε το 1994 με νίκη της Αρμενίας, αλλά και πολλά
θύματα εκατέρωθεν.6
Από την άλλη μεριά, το τέλος της δεκαετίας του 1980 βρίσκει την Ευρώπη να έχει
αποκηρύξει τα κομμουνιστικά καθεστώτα, με τις επαναστάσεις των λαών των χωρών του
Ανατολικού Συνασπισμού το 19897 και την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ., με αποκορύφωμα
την απόπειρα πραξικοπήματος τον Αύγουστο του 1991,8 γεγονότα που σήμαναν το τέλος
του Ψυχρού Πολέμου. Ένα ακόμη ορόσημο ήταν και η Πτώση του Τείχους του Βερολίνου,
η οποία άρχισε στις 9 Νοεμβρίου 1989.9
Εντούτοις, στις 2 Αυγούστου 1990 ξεκίνησε η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ,10
πράξη η οποία οδήγησε στην καταδίκη της από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. με το
ψήφισμα 66011 και στις 16 Ιανουαρίου 1991 την εκκίνηση της Επιχείρησης «Καταιγίδα
σε έντυπη μορφή. http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/speeches/reagan_berlin.htm. (Ημερομηνία

ανάκτησης 12 Μαΐου 2017).
3
Garthoff, Raymond L.: The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War.
Washington, D.C.: Brookings Institution, 1994, p. 326.
4
Urban, Mark: War in Afghanistan, St. Martin's Press (London), 1990, p. 300.
5
Karsh, Efraim: The Iran–Iraq War, 1980–1988. Osprey Publishing, Oxford, 2002, p. 89.
6
Bell, Christine: Peace Agreements and Human Rights. Oxford University Press (Oxford). 2005. p. 326.
7
Grofman, Bernard: Political Science as Puzzle Solving, University of Michigan Press, 2001, p. 85.
8
Gorbachev, Mikhail (1991). The August Coup: The Truth and the Lessons. Ed. Harper Perennial (New
York), p. 14.
9
Sarotte, Mary Elise: The Collapse: The Accidental Opening of the Berlin Wall. New York: Basic Books.
2014. pp. xx–xxi.
10
Finlan, Alastair: The Gulf War 1991, Osprey, 2003, p. 23.
11
Finlan: “Gulf”, p. 29.
130
της Ερήμου».12 Ο «Πόλεμος του Κόλπου», όπως έμεινε στην Ιστορία, διήρκησε 41 ημέρες
με τη νίκη της στρατιωτικής συμμαχίας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. 13 Αυτός ο πόλεμος,
όμως, δεν ήταν παρά μόνο η αρχή της αστάθειας στην Μέση Ανατολή, η οποία διαρκεί
μέχρι και σήμερα.
Παράλληλα, το 1991 ξεκίνησαν και οι ένοπλες συγκρούσεις στη Γιουγκοσλαβία, που
οδήγησαν στην διάλυσή της και την ανακήρυξη έξι ανεξαρτήτων δημοκρατιών,14 με την
έντονη ύπαρξη στρατιωτικών αλλά και παραστρατιωτικών ομάδων, οι οποίες
δημιούργησαν ένα κλίμα ανασφάλειας και τρόμου στους πληθυσμούς της χώρας.15
Στις 7 Φεβρουαρίου 1992 υπογράφηκε η «Συνθήκη του Μάαστριχτ», σύμφωνα με
την οποία η «Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα» μετατρεπόταν σε «Ευρωπαϊκή Ένωση»,
με τις 12 τότε χώρες-μέλη να αποδέχονται τους τρεις πυλώνες της Ένωσης: α) κοινές
οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές, β) Κοινή Εξωτερική Πολιτική και
Πολιτική Ασφαλείας, και γ) Συνεργασία σε θέματα αστυνόμευσης και δικαστικής
εξουσίας.16 Η συνθήκη αυτή ήταν ένα ορόσημο στην ευρωπαϊκή κοινή πορεία και στη
δημιουργία μίας Ένωσης κρατών που έμελε να μεγαλώσει.
Παρά τον τερματισμό των ψυχροπολεμικών πολιτικών και την στροφή των χωρών
προς το δυτικό τρόπο ζωής, στην υπόψη περίοδο σημειώθηκε σημαντική αύξηση
τρομοκρατικών επιθέσεων από ισλαμιστές εξτρεμιστές. Σημαντικότερα τρομοκρατικά
χτυπήματα ήταν η βομβιστική επίθεση στην Πτήση 103 της Pan Am στο Lockerbie της
Σκωτίας από Λίβυους φονταμενταλιστές,17 η βομβιστική επίθεση στους Δίδυμους
Πύργους της Νέας Υόρκης το 1993 από ισλαμιστές φανατικούς,18 καθώς και άλλες
τρομοκρατικές επιθέσεις τοπικού χαρακτήρα εναντίον δυτικών χωρών ανέδειξαν πλέον
την τρομοκρατία ως την νέα παγκόσμια απειλή.
Εντός, λοιπόν, αυτού του νέου γεωπολιτικού πλαισίου θα έπρεπε το C.I.S.M. να
προσαρμόσει τις πολιτικές αλλά και τις δραστηριότητές του.
12
13
14
Meier, Viktor: Yugoslavia — A History of its Demise, Routledge, London, 1999, p. i.
15
Naimark, Norman & Case, Holly M.: Yugoslavia and Its Historians: Understanding the Balkan Wars of the
1990s, Stanford University Press, 2003, p. iii.
16
Christiansen, Thomas, Duke, Simon & Kirchner, Emil: "Understanding and assessing the Maastricht
Treaty". Journal of European Integration, special issue: The Maastricht Treaty: Second Thoughts after 20
Years, Taylor and Francis, 34 (7) 2012, pp. 685–698, 685.
17
Cox, Matthew & Foster, Tom: Their Darkest Day: The Tragedy of Pan Am 103, 1992, p.67.
18
Wright, Lawrence: Looming Tower, Ed. Knopf, 2006, p. 178. Η συγκεκριμένη βομβιστική επίθεση από
μέλη της Al-Qaeda προηγήθηκε της διαβόητης επίθεσης του 2001. Σκοπός της επίθεσης του 1993 ήταν η
καταστροφή των θεμελίων του 1ου Πύργου με την χρήση ενός φορτηγού φορτωμένου με εκρηκτικά. Αν και η
επίθεση δεν πέτυχε τον σκοπό της, εντούτοις στοίχησε τη ζωή σε έξι πολίτες.
131
Οι Duguet και Zechner

Κάθε χρονική περίοδος του παρόντος πονήματος, όπως προαναφέρθηκε, έχει λάβει
μία επωνυμία βασισμένη στις προσωπικότητες του C.I.S.M. οι οποίες αναδείχθηκαν ως
ηγετικές μορφές του θεσμού, χωρίς βέβαια να παραβλεφθεί η συνεισφορά όλων των
διοικητικών προσωπικοτήτων που κατά καιρούς στελέχωσαν και υποστήριξαν τις δράσεις
του Συμβουλίου.
Από την μελέτη των αρχείων του C.I.S.M., κατά την υπόψη χρονική περίοδο, που
όπως θα παρουσιαστεί στη συνέχεια, το Συμβούλιο υπέστη σημαντικότατες αλλαγές, τόσο
στην εσωτερική του λειτουργία, όσο και στις εξωτερικές του δραστηριότητες, κινητήριοι
παράγοντες ήταν οι δύο Πρόεδροι του C.I.S.M., ο Γάλλος Υποστράτηγος Jean Duguet και
ο Αυστριακός Συνταγματάρχης Arthur Zechner.
O Jean Duguet. Ο Υποστράτηγος Jean Duguet19 (Εικόνα 54) γεννήθηκε στις 24

Φεβρουαρίου 1932, στο προάστιο του Παρισιού, το Drancy. Ο πατέρας του ήταν και αυτός
στρατιωτικός. Αποφοίτησε από την στρατιωτική σχολή Saint-Cyr το 1952 και ορκίστηκε
ανθυπολοχαγός του Ιππικού. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ασχολήθηκε με τον
ανώμαλο δρόμο και το ποδόσφαιρο. Στην αρχή της δεκαετίας ’80, τοποθετήθηκε ως
υπεύθυνος του στρατιωτικού αθλητισμού στο γαλλικό Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο συγκεκριμένο καθήκον, με έγκριση της γαλλικής
κυβέρνησης, οργάνωσε και συνόδευσε αθλητικούς αγώνες μεταξύ ομάδων των γαλλικών
Ενόπλων Δυνάμεων με αντίστοιχες ομάδες της Ρουμανίας (ράγκμπι) και της Ουγγαρίας
(ξιφασκία).20 Οι επιτυχημένες αυτές διοργανώσεις σε συνδυασμό με τις αναφορές του
προς το γαλλικό Υπουργείο Εθνικής Αμύνης παρακίνησαν τον τότε υπουργό Εθνικής
Άμυνας να τον προτείνει ως επικεφαλής της γαλλικής αντιπροσωπίας στο C.I.S.M. το
1985. 21
Στο C.I.S.M. πρωτοεμφανίστηκε, σύμφωνα με τα αρχεία, το 1985 ως Επικεφαλής
της γαλλικής αντιπροσωπίας και εξελέγη και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής, ως
19
Όλο το βιογραφικό του Duguet αποκτήθηκε κατόπιν τηλεφωνικής συνέντευξης του ιδίου στον δικηγόρο κ.
Εμμανουήλ Αθανασίου, 10 Ιανουαρίου 2020.
20
Υπενθυμίζεται ότι η Γαλλία, ήδη από το 1967 είχε αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του Ν.Α.Τ.Ο.
Van der Eyden, Ton: Public management of society: rediscovering French institutional engineering in the
European context. IOS Press. 2003, pp. 104-106.
21
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης δεν κατέστη δυνατό ο Duguet να θυμηθεί τις ακριβείς ημερομηνίες
τέλεσης των προαναφερθέντων αθλητικών συναντήσεων. Σε κάθε περίπτωση, ο ίδιος σχολίασε ότι «το κλίμα
κατά τη διάρκεια των συναντήσεων ήταν ιδιαίτερα φιλικό». Ο ίδιος υποστήριξε ότι οι επιτυχίες του αυτές
ήταν οι κύριοι λόγοι προώθησής του για τον προεδρικό θώκο του C.I.S.M., καθότι ήταν πρόθεση της
Γαλλίας να διεκδικήσει την προεδρία του Συμβουλίου.
132
μέλος-εκπρόσωπος της Ευρώπης.22 Εντούτοις, όπως θα αναλυθεί παρακάτω, η οκταετής

του παρουσία στον προεδρικό θώκο του C.I.S.M. υπήρξε δυναμική και καταλυτική για την
μετέπειτα εξέλιξη του θεσμού.
O Αrthur Zechner. O Αυστριακός αξιωματικός (Εικόνα 56) γεννήθηκε στο Bad

Bleiberg της Αυστρίας, στις 17 Νοεμβρίου 1933. Τον Ιούλιο του 1952 κατατάγηκε στις
αυστριακές Ε.Δ. και ως Αξιωματικός του Πεζικού, υπηρέτησε σε διάφορες διοικητικές και
επιτελικές θέσεις. Η ενασχόλησή του με τον αθλητισμό τον οδήγησε στο να αποκτήσει
πτυχίο στην Επιστήμη της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού, αλλά και να ασχοληθεί
με πάρα πολλά αθλήματα. Αθλητής της χειροσφαίρισης και του χόκεϋ επί πάγου αρχικά,
ασχολήθηκε με το μοντέρνο πένταθλο και το στρατιωτικό πένταθλο. Αργότερα υπήρξε
αρχηγός της ομάδας στρατιωτικού πεντάθλου της Αυστρίας και προπονητής.
Η έντονη ενασχόλησή του με τον αθλητισμό οδήγησε τη στρατιωτική ηγεσία των
αυστριακών Ε.Δ. να τον τοποθετήσουν Διοικητή στη Στρατιωτική Σχολή Αθλητισμού και
κατόπιν Επιθεωρητή «Αθλητισμού, Ειδικών Δυνάμεων και Ορειβασίας». 23
Στα διοικητικά θέματα του C.I.S.M. εμφανίστηκε το 1972, ως μέλος της
αντιπροσωπίας της Αυστρίας24 και, αργότερα, ως μέλος της Ακαδημίας C.I.S.M., αρχικά
ως γραμματέας25 και έπειτα ως επικεφαλής του 5ου Τομέα (Οργάνωση Συνεδρίων).26 Το
1980 εξελέγη μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του C.I.S.M.27 και Πρόεδρος της
Μόνιμης Επιτροπής Οικονομικών του Συμβουλίου.28 Η πορεία του στις διοικητικές θέσεις
του C.I.S.M. συνεχίστηκε με την επανεκλογή του στην Εκτελεστική Επιτροπή,29 ως
Πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αθλητισμού30 και κατόπιν Αντιπρόεδρος Ευρώπης.31
22
C.I.S.M.: Minutes of the 40th General Assembly in Seoul, 1985. p. 47. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
23
Όλο το βιογραφικό του Zechner αποκτήθηκε κατόπιν παραχώρησης του ιδίου με ηλεκτρονική
αλληλογραφία, 1 Μαρτίου 2018.
24
C.I.S.M.: Minutes of the 27th General Assembly in Athens, 1972. Annex I, p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
25
Secrétariat).
26
C.I.S.M.: Minutes of the 33rd General Assembly in Bangkok, 1979. p. 37, 38. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
27
C.I.S.M.: Minutes of the 34th General Assembly in Beijing, 1980. p. 33. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
28
C.I.S.M.: Minutes of the 34th General Assembly in Beijing, 1980. Annex III. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
29
C.I.S.M.: Minutes of the 43rd General Assembly in Paramaribo, 1988. p. 49. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
30
C.I.S.M.: Minutes of the 44th General Assembly in Rio de Janeiro, 1989. p. 24. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat). H Μόνιμη Επιτροπή Αθλητισμού (Permanent Commission for Sports) καθιερώθηκε πρώτη
φορά το 1989, με τον Zechner να είναι ο πρώτος της Πρόεδρος.
133
Πρόεδρος του C.I.S.M. εξελέγη τον Μάιο του 1994, κατά τη διάρκεια των εργασιών της
49ης Γενικής Συνέλευσης (Εικόνα 70).32
Διοικητικά και οργανωτικά πλαίσια

Στις καταστατικές εκλογές της 41ης Γενικής Συνέλευσης στο Khartoum του Σουδάν,
νέος Πρόεδρος του C.I.S.M. ανέλαβε ο Γάλλος Ταξίαρχος Jean Duguet και νέος Γενικός
Γραμματέας εξελέγη ο Βέλγος Συνταγματάρχης Roland Kesteloot.33
Η αλλαγή στην ηγεσία του C.I.S.M. έμελε να σηματοδοτήσει σημαντικές αλλαγές
στην οργάνωση και την λειτουργία του θεσμού. Από την μελέτη των Πρακτικών των
Γενικών Συνελεύσεων που ακολούθησαν, καθώς και των ενημερωτικών «C.I.S.M. News»
που εκδόθηκαν, βασική επιδίωξη του Duguet ήταν η διαφοροποίηση του C.I.S.M. από το
C.I.S.M. Foundation, το οποίο, σύμφωνα με τον ίδιο, επηρέαζε τον σχεδιασμό των
δράσεων του C.I.S.M.34 Επίσης, εστίασε στην επαναφορά του καθαρά «στρατιωτικού
χαρακτήρα» του C.I.S.M.35 Τέλος, ζήτησε από την Μόνιμη Επιτροπή Καταστατικού και
Κανονισμών, παρόλο που το Καταστατικό είχε τροποποιηθεί το 1985, να μελετηθεί εκ
νέου η τροποποίηση του Καταστατικού, με προτάσεις των αντιπροσωπιών των χωρών-
μελών.36
Οικονομικά και Διοικητικά Μέτρα. Ο Duguet διατύπωσε την άποψη ότι το C.I.S.M.
Foundation από τη φύση του λειτουργούσε ανασταλτικά στην οικονομική ευμάρεια του
Συμβουλίου, μιας και οι περισσότεροι πόροι του Συμβουλίου πήγαιναν σε αυτό, καθώς και
ότι το C.I.S.M. Foundation δεν υλοποιούσε τις δεσμεύσεις του προς το Συμβούλιο.37 Ήδη
από την ανάληψη της προεδρίας του συνέστησε επιτροπή οικονομικού ελέγχου, τόσο του
C.I.S.M., όσο και του C.I.S.M. Foundation, προκειμένου να διαλευκάνει την οικονομική
31
C.I.S.M.: Minutes of the 44th General Assembly in Rio de Janeiro, 1989. p. 28. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat). Η επανεκλογή του στην ίδια θέση, C.I.S.M.: Minutes of the 48th General Assembly in Varna,
1993. p. 47. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
32
C.I.S.M.: Minutes of the 49th General Assembly in Istanbul, 1994. p. 47. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
33
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly at Khartoum, 1986, p. 21, 23. (Πηγή: C.I.S.M., Général
Secrétariat)
34
Duguet, Jean: “Editorial”, C.I.S.M. News, 1986, No 2, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
35
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986. p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
36
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986 p. 30. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
37
C.I.S.M.: Minutes of the 42nd General Assembly in Lisbon, 1987. p. 9. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
134
κατάσταση του θεσμού.38 Αυτό που διαπιστώθηκε ήταν ότι τα οικονομικά του C.I.S.M.
ήταν σε άσχημη κατάσταση, λόγω της μη εκπλήρωσης των οικονομικών υποχρεώσεων
συγκεκριμένων χωρών-μελών προς το Συμβούλιο, καθώς και η μη τήρηση των
συμπεφωνημένων εκ μέρους του «C.I.S.M. Solidarity Foundation».39
Επί τούτων, ο Duguet πρότεινε την αυστηρή εφαρμογή του Καταστατικού του
C.I.S.M. για τις χώρες-μέλη, οι οποίες δεν συμμορφωνόταν στις οικονομικές τους
υποχρεώσεις, με την επιβολή του κανόνα «no pay-no vote- no play»,40 εννοώντας ότι οι
χώρες-μέλη, οι οποίες δεν είχαν πληρώσει την ετήσια συμμετοχή τους στο C.I.S.M., για
εκείνη την χρονιά δεν θα είχαν δικαίωμα ψήφου στη Γενική Συνέλευση και, ταυτόχρονα,
θα εξαιρούταν η συμμετοχή τους από τα πρωταθλήματα C.I.S.M. Σε συνέχεια του
προηγουμένου, ο Duguet δήλωσε ότι, κατά το έτος 1987, «η συμμετοχή στο C.I.S.M. δεν
θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως συμμετοχή 86 χωρών-μελών, αλλά ως συμμετοχή 67
χωρών-μελών που πληρώνουν».41 Αυτή του η θέση οδήγησε στην πρόταση για αυστηρή
εφαρμογή του Καταστατικού και διαγραφή των χωρών-μελών, οι οποίες δεν θα
συμμορφωνόταν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις για δύο συνεχόμενα οικονομικά
έτη.42
Ένα ακόμη μέτρο που προτάθηκε από τον Duguet ήταν και η αύξηση των τιμών των
ετήσιων συνδρομών των χωρών-μελών,43 αλλά πάντα υπό το πρίσμα της εξέτασης της
δυνατότητας κάλυψης του ποσού από μεμονωμένες περιπτώσεις χωρών-μελών με
σημαντικά οικονομικά προβλήματα.44 Κατόπιν διερεύνησης από την Μόνιμη Επιτροπή
Οικονομικών του C.I.S.M. διαπιστώθηκε ότι οι κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές
χωρών-μελών, ειδικότερα της αφρικανικής ηπείρου, επηρέαζαν σημαντικά τις οικονομικές
τους υποχρεώσεις.45 Έτσι, για να μπορεί η κάθε χώρα-μέλος να συνεισφέρει οικονομικά
στον θεσμό ανάλογα με την οικονομική της κατάσταση, προτάθηκε και ψηφίστηκε η
38
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986. p. 28-29. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
39
Secrétariat).
40
Secrétariat).
41
C.I.S.M.: Minutes of the 42nd General Assembly in Lisbon, 1987, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
42
Secrétariat). Από την μελέτη των αρχείων, δεν διαπιστώθηκε καμία διαγραφή χώρας από το θεσμό.
43
Secrétariat).
44
Secrétariat).
45
C.I.S.M.: Minutes of the 46th General Assembly in Arusha, 1991, p. 13. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
135
αναλογική χρηματική συμμετοχή, σύμφωνα με τη συνεισφορά της στον Ο.Η.Ε. και

καθιερώθηκαν τρεις κατηγορίες συνδρομών, ανάλογα με την οικονομική τους
κατάσταση.46
Στον οργανωτικό τομέα, ο Duguet προώθησε ενέργειες για αναγνώριση του C.I.S.M.
ως διεθνής ένωση. Το 1988, εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση το «Καταστατικό
Διαπίστευσης», το οποίο κατατέθηκε στην βελγική κυβέρνηση,47 η οποία στις 9
Ιανουαρίου 1989 αναγνώρισε το C.I.S.M. ως διεθνή ένωση.48 Στην 44η Γενική Συνέλευση
αποφασίστηκε ότι πλέον τα θεσμικά κείμενα του Συμβουλίου θα ήταν το «Καταστατικό»,
το οποίο θα αποτελούσε την νομική διαπίστευση του C.I.S.M. στην βελγική κυβέρνηση
και ο «Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας (=Regulations of Procedures)», το οποίο θα
ρύθμιζε την εσωτερική λειτουργία και όλες τις διαδικασίες των οργάνων του
Συμβουλίου.49 Επίσης, με το νέο Καταστατικό του Συμβουλίου, η Εκτελεστική Επιτροπή
μετονομάστηκε σε «Διοικητικό Συμβούλιο (=Board of Directors)»,50 μια ονομασία που
διατηρεί μέχρι και σήμερα. Στο Διοικητικό Συμβούλιο ανήκει ο Πρόεδρος, οι τέσσερεις
Αντιπρόεδροι (ένας από κάθε ήπειρο) και τέσσερα μέλη (επίσης ένα από κάθε ήπειρο).51
Ακόμη μία ενέργεια της προεδρίας του Duguet ήταν και η διάλυση των παράλληλων
οργάνων του Συμβουλίου, του «C.I.S.M. House» και του «C.I.S.M. Solidarity
Foundation». Από την 42η Γενική Συνέλευση, τονίστηκε εκ μέρους του Duguet η πρόθεση
για διάλυση και των δύο οργάνων ως «αναποτελεσματικών» και η ενσωμάτωση των
πόρων τους στην κεντρική διοίκηση του C.I.S.M., προκειμένου να υπάρχει κεντρικός
έλεγχος, τόσο για τα έσοδα, όσο και για τους αποδέκτες των οικονομικών ενισχύσεων.52
Το «C.I.S.M. Solidarity Foundation» διαλύθηκε επίσημα στην 44η Γενική Συνέλευση και
έδωσε τη θέση του στην Μόνιμη Επιτροπή Συνεργασίας (=Permanent Committee for
Partnership), η οποία ανανέωσε τη συνεργασία του C.I.S.M. με τις εταιρίες που ενίσχυαν
οικονομικά το θεσμό, λογοδοτώντας πλέον στην Γενική Συνέλευση για τον
46
Secrétariat).
47
C.I.S.M.: Minutes of the 43rd General Assembly in Paramaribo, 1988, Appendix 4. p. 14. (Πηγή: C.I.S.M./
48
C.I.S.M.: Minutes of the 44th General Assembly in Rio de Janeiro, 1989, p. 8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
49
Secrétariat).
50
51
52
Secrétariat).
136
προϋπολογισμό της.53 Το 1990, διαλύθηκε και το «C.I.S.M. House» ως μη κερδοσκοπική

οργάνωση και οι πόροι της ενσωματώθηκαν και αυτοί στο C.I.S.M.54
H Γενική Γραμματεία του C.I.S.M. Με την αποχώρηση του Mollet από τη θέση του
Γενικού Γραμματέα και την προσπάθεια συγκέντρωσης και αναδιοργάνωσης του θεσμού
από τον Duguet, προέκυψαν σημαντικές αλλαγές και στη Γενική Γραμματεία του C.I.S.M.
Κατά την υπόψη περίοδο Γενικοί Γραμματείς του C.I.S.M. εκλέχτηκαν, κατά χρονική
σειρά, ο Βέλγος Συνταγματάρχης Roland Kesteloot (1986-1989), ο Αντισυνταγματάρχης
François Pilot από το Λουξεμβούργο (1989-1997) και ο Ελβετός Συνταγματάρχης Bernard
Hurst (1997-2001). O κάθε ένας από αυτούς, πέραν των καθορισμένων καθηκόντων που
προβλεπόταν λόγω της ιδιότητάς του ως Γενικός Γραμματέας, διαδραμάτισε ξεχωριστό
ρόλο κατά την περίοδο Duguet-Zechner.
O Συνταγματάρχης Roland Kesteloot (Εικόνα 53), o οποίος εξελέγη Γενικός
Γραμματέας το 1986, ήταν ένας γνωστός αξιωματικός των Ειδικών Δυνάμεων του
Βελγίου, αλεξιπτωτιστής και εκπαιδευτής αλεξιπτωτιστών.55 Το έργο που του ανατέθηκε
από τον Duguet ήταν η αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας και η οικονομική
εξομάλυνση του Συμβουλίου.56 Σύμφωνα με την μελέτη των αρχείων, αλλά και κατά κοινή
ομολογία,57 ο Kesteloot, στα τρία χρόνια της θητείας του ασχολήθηκε επιτυχώς με το έργο
που του ανατέθηκε.
Πιο συγκεκριμένα, ασχολήθηκε με την οργάνωση της μόνιμης έδρας της Γενικής
Γραμματείας, στο νέο της χώρο, στο κτίριο όπου στεγάζεται μέχρι και σήμερα, στο 26,
Rue Jacques Jordaens, στην Ixelles των Βρυξελλών.58 Ο εγκαινιασμός του κτιρίου της
νέας Γενικής Γραμματείας συνέπεσε με την επέτειο των 40 ετών από την ίδρυση του
C.I.S.M.59
53
Secrétariat)
54
C.I.S.M.: Minutes of the 45th General Assembly in Lusaka, 1990, p. 18. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
55
Δημοσιεύματα που αφορούν τον Kesteloot.
http://www.paracommando.com/comment.php?comment.news.3849. Επίσης, η ανακοίνωση της κηδείας του
στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.http://www.huisjannes.be/sites/default/files/rouwbrieven/rb_kesteloot.pdf
56
Duguet, Jean: “Editorial. A word about CISM’s Finances”, C.I.S.M. News No. 5, 1986, p. 1. (Πηγή:
57
Pilot, François: “Editorial”. Sport International, 79, 1989, p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
58
C.I.S.M.: Minutes of the 42nd General Assembly in Lisbon, 1987, p. 11-12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
59
Madji, Charles-Guy: “The new C.I.S.M. House”, Sport International, 73, 1989, p. 22. (Πηγή: C.I.S.M./
137
H θητεία του Kesteloot προσανατολίστηκε και στην αναδιοργάνωση της λειτουργίας

της Γενικής Γραμματείας, αποσκοπώντας στο να αποκτήσει την μορφή ενός αρχηγείου
διεθνούς οργανισμού.60 Πρότεινε, με την σύμφωνη γνώμη του Duguet, σε σειρά Γενικών
Συνελεύσεων61 την ενίσχυση του προσωπικού της Γενικής Γραμματείας από εξειδικευμένο
στρατιωτικό προσωπικό των χωρών-μελών, τόσο για την υποστήριξη του έργου του
Γενικού Γραμματέα, όσο και για την απόκτηση χρήσιμης εμπειρίας του προσωπικού που
τη στελέχωνε.62
Παρόλο που η Μόνιμη Επιτροπή Οικονομικών και ο Ταμίας του Συμβουλίου ήταν
επιφορτισμένοι με την οργάνωση των οικονομικών του C.I.S.M., o Kesteloot ανέλαβε μία
σειρά δράσεων εξορθολογισμού των δαπανών της Γενικής Γραμματείας, προκειμένου,
αφενός να αναβαθμίσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, αφετέρου να μειώσει
το κόστος λειτουργίας, στηριζόμενος σε ένα αυστηρό οικονομικό χρονοδιάγραμμα
ενεργειών.63
Την αναδιοργανωμένη αυτή Γενική Γραμματεία, παρέδωσε ο Kesteloot στον
Αντισυνταγματάρχη François Pilot (Εικόνα 55) από το Λουξεμβούργο, τον Ιούλιο του
1989.64 Ο Pilot είχε σημαντική πορεία τόσο σε εθνικές υπηρεσίες, όσο και σε Νατοϊκές
θέσεις. Αλεξιπτωτιστής και στρατιωτικός ναυαγοσώστης, ποδοσφαιριστής και
πιστοποιημένος προπονητής ποδοσφαίρου, συνδύαζε τη στρατιωτική με την αθλητική
επιστήμη εξ ίσου.65
O Pilot συνέχισε το σχέδιο του Κesteloot για ενίσχυση του ρόλου της Γενικής
Γραμματείας, ως το «νευραλγικό κέντρο» του C.I.S.M.66 Και στη θητεία του Pilot έλαχε η
πολιτική συγκυρία της διεξαγωγής κινημάτων σε όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης,
με σκοπό την ανατροπή του σοσιαλισμού. Αυτή η ιστορική συγκυρία οδήγησε στην πρώτη
επίσημη συνάντηση του θεσμού με το S.K.D.A. και η μετέπειτα ένταξη των χωρών-μελών
του στο C.I.S.M.
60
C.I.S.M.: Minutes of the 42nd General Assembly in Lisbon, 1987, App.8. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
61
C.I.S.M.: Minutes of the 42nd General Assembly in Lisbon, 1987, p. 37. και C.I.S.M.: Minutes of the 43rd
General Assembly in Paramaribo, 1988, p. 23. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
62
Secrétariat).
63
Secrétariat)
64
Secrétariat)
65
C.I.S.M.: “The new C.I.S.M. Secretary General”, Sport International, No. 79, 1989, p. 4. (Πηγή: C.I.S.M./
66
Pilot, François: “Editorial”. Sport International, 79, 1989, p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
138
C.I.S.M. και S.K.D.A.

To 1989, το C.I.S.M. έλαβε πρόσκληση από το S.K.D.A. για επίσημη συνάντηση
στο πλαίσιο της 7ης Θερινής «Σπαρτακιάδας», η οποία θα λάμβανε χώρα μεταξύ 5 και 14
Ιουλίου 1989 στην Βουλγαρία. Το Συμβούλιο αποφάσισε την αποστολή αντιπροσωπίας, η
οποία αποτελείτο από τον Πρόεδρο Duguet, τον Αντιπρόεδρο Ευρώπης, αυστριακό
Συνταγματάρχη Arthur Zechner (o μετέπειτα Πρόεδρος του C.I.S.M.) και τον
νεοεκλεγέντα Γενικό Γραμματέα Pilot.67
Εκεί συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο του S.K.D.A., Υποστράτηγο Anatoli Rasporov
από την Ε.Σ.Σ.Δ., τους δυο Αντιπροέδρους, Συνταγματάρχη Georgui Hristov (Βουλγαρία)
και Συνταγματάρχη Edvard Zavadski (Πολωνία), το μέλος του Κεντρικού Γραφείου του
S.K.D.A. Συνταγματάρχη Erhard Gaisler (Λ.Δ. Γερμανίας), τον Γενικό Γραμματέα του
S.K.D.A. Ταγματάρχη Evgueni Gramov (Ε.Σ.Σ.Δ.) και τον Γραμματέα της οργανωτικής
επιτροπής της 7ης «Σπαρτακιάδας», Συνταγματάρχη Ivan Bonev (Βουλγαρία).68
Στη συνάντηση αυτή, οι αντιπρόσωποι και των δύο θεσμών του στρατιωτικού
αθλητισμού υπέγραψαν μία κοινή δήλωση συνεργασίας, σύμφωνα με την οποία: α) θα
καταγραφόταν οι αρχές της συνεργασίας μεταξύ των αντιπροσώπων των δύο θεσμών
αναφορικά με τη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες των ανώτατων οργάνων (Γενική
Συνέλευση CISM και Συνέδριο S.K.D.A.) και των εκτελεστικών οργάνων των δύο
θεσμών, καθώς και της μεθόδου ανταλλαγής ετησίων σχεδιασμών και λοιπών
πληροφοριών σχετικών με την πραγματοποίηση εκδηλώσεων του C.I.S.M. και του
S.K.D.A., β) θα προωθούταν η εξάπλωση του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής μεταξύ
των αντιπροσώπων των χωρών-μελών των Ενόπλων Δυνάμεων όλων των χωρών, γ) θα
δημιουργούταν επαφές για ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των οργάνων «εργασίας» του
C.I.S.M. και S.Κ.D.A (δηλ. Ακαδημία C.I.S.M., Επιτροπές S.K.D.A., τις δύο Γενικές
Γραμματείες καθώς και τις εκδόσεις που επιμελούντο οι δύο θεσμοί), με στόχο τον
συντονισμό των δραστηριοτήτων μεταξύ τους, δ) θα καταγραφόταν έγγραφα σχετικά με
τις αρχές συνεργασίας στον τομέα της φυσικής αγωγής των δύο θεσμών, και ε) θα
διοργανωνόταν συναντήσεις, σε επίπεδο Γενικών Γραμματειών, για την επίλυση
67
Secrétariat)
68
C.I.S.M., 2008, p. 108.
139
προβλημάτων που θα ανέκυπταν από την εφαρμογή των προηγούμενων σημείων

συμφωνίας.69
Στην αμέσως επόμενη Γενική Συνέλευση, το 1990, στη Λουσάκα της Ζάμπια, η
αντιπροσωπία του C.I.S.M. ενημέρωσε τους αντιπροσώπους των χωρών-μελών για το
περιεχόμενο της δήλωσης που υπογράφηκε στη Σόφια, η οποία εγκρίθηκε και ταυτόχρονα
ορίστηκε ο Συνταγματάρχης Zechner, ως Πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αθλητισμού
του C.I.S.M., να διαμορφώσει μία τελική συμφωνία μεταξύ των δύο θεσμών. Στην ίδια
Γενική Συνέλευση εγκρίθηκε η διενέργεια συναντήσεων σε επίπεδο Γενικού Γραμματέα
για το δεύτερο εξάμηνο του 1990 στις Βρυξέλλες, μεταξύ C.I.S.M. και S.K.D.A.70
Οι δύο αντιπροσωπίες συναντήθηκαν από τις 3 έως και τις 6 Οκτωβρίου 1990 στις
Βρυξέλλες, στον απόηχο, βέβαια, των διεθνών εξελίξεων σε σχέση με την κατάρρευση του
Συμφώνου της Βαρσοβίας και του υπαρκτού σοσιαλισμού στις χώρες του Ανατολικού
μπλοκ.71
Στις 10 Απριλίου 1991, υπογράφηκε στην Μόσχα Πρωτόκολλο Συμφωνίας μεταξύ
των δύο θεσμών με σκοπό «την ένωση του στρατιωτικού αθλητικού κόσμου». 72 Στο
πρωτόκολλο αυτό, οι δύο θεσμοί συμφώνησαν ότι επιθυμούν την παγκόσμια συνένωση
του στρατιωτικού αθλητισμού, με βάση τον αμοιβαίο σεβασμό και την ισοτιμία μεταξύ
των χωρών, οι οποίες θα μπορούσαν να αποφασίζουν μεμονωμένα την ένταξή τους. Οι δύο
θεσμοί αποφάσισαν ότι ο οργανισμός για τον παγκόσμιο στρατιωτικό αθλητισμό θα ήταν
το C.I.S.M., με το εν ισχύ Καταστατικό και διακριτικά εμβλήματα. 73 Ουσιαστικά, το
S.K.D.A. αναγνώρισε ως μοναδικό οργανισμό παγκοσμίου εμβέλειας για τον στρατιωτικό
αθλητισμό το C.I.S.M., αποδεσμεύοντας με αυτόν τις χώρες-μέλη του από την επιρροή
του.
Στη Γενική Συνέλευση τον Μάιο του 1991, χώρες-μέλη του S.K.D.A. προσκλήθηκαν
και παρέστησαν ως παρατηρητές. Στη συγκεκριμένη Γενική Συνέλευση, χώρες, όπως η
Ε.Σ.Σ.Δ. και η Βουλγαρία εντάχθηκαν στο C.I.S.M.74 και παράλληλα προσεκλήθη ο
Γενικός Γραμματέας του C.I.S.M. να παραστεί στην αντίστοιχη συνέλευση του S.K.D.A.
69
C.I.S.M., 2008, p. 109.
70
Secrétariat)
71
C.I.S.M., 2008, p. 109.
72
C.I.S.M.: Protocols and MOUs. 10 avril 1991. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Zechner, Arthur &
Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years Of Friendship Through Sport. 1948-1968. Ed. C.I.S.M., 2008, p. 110.
73
C.I.S.M.: Protocols and MOUs. 10 avril 1991. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Zechner, Arthur &
Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years Of Friendship Through Sport. 1948-1968. Ed. C.I.S.M., 2008, p. 110.
74
C.I.S.M.: Minutes of the 46th General Assembly in Arusha, 1991, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
140
στη Δαμασκό της Συρίας.75 Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι η Συρία
ήταν ήδη χώρα-μέλος του C.I.S.M. από το 1952 (Πίνακας 12) και μετέπειτα ήταν χώρα-
μέλος και του S.K.D.A., κάτι που δεν επηρέασε τη συμμετοχή της και στους δύο θεσμούς.
Αυτή η συνέλευση του S.K.D.A. έμελε να είναι και η τελευταία του θεσμού, κατά τη
διάρκεια της οποίας αποφασίστηκε η διάλυση του S.K.D.A. και η πρόθεση των χωρών-
μελών του να ενταχθούν στο C.I.S.M.76 Έτσι, το 1991 εντάχθηκαν στο C.I.S.M. η
Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρωσία και η Τσεχία, το 1992 η Ρουμανία, το
Καζακστάν, η Λιθουανία και η Ουκρανία (Πίνακας 12).
Στον απόηχο, λοιπόν, των διεθνών γεγονότων αναφορικά με την κατάρρευση του
«Σιδηρούν Παραπετάσματος» και το τέλος της ψυχροπολεμικής εποχής, το C.I.S.M.
βρέθηκε να αποτελεί τον μοναδικό θεσμό του διεθνούς στρατιωτικού αθλητισμού. Τα
διεθνή γεγονότα, όμως, επηρέαζαν και το Συμβούλιο, το οποίο κλήθηκε να αντιδράσει με
τη σειρά του στον αντίκτυπο γεγονότων που επηρέαζαν, όχι μόνο τη λειτουργία του, αλλά
και την εφαρμογή των ιδεωδών του.
Το C.I.S.M. για τον Πόλεμο του Κόλπου

Όπως προαναφέρθηκε, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της υπό μελέτη
περιόδου ήταν και η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ. Και οι δύο χώρες ήταν μέλη του
C.I.S.M. Η 46η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. αποφάσισε την αποστολή επιστολής στην
κυβέρνηση του Ιράκ, σύμφωνα με την οποία, το Συμβούλιο ενημέρωνε ότι η εισβολή των
ιρακινών δυνάμεων στο Κουβέιτ δεν συμβάδιζε με τα ιδεώδη και τις αρχές του C.I.S.M.
Σύμφωνα με την επιστολή, ιρακινές δυνάμεις κατέστρεψαν το Γραφείο Συνδέσμου Μέσης
Ανατολής του C.I.S.M., το οποίο λειτουργούσε στην πόλη του Κουβέιτ και απέσπασαν
αθλητικό εξοπλισμό, έγγραφα και άλλα υλικά μέσα από αυτό. Με εκείνη την επιστολή το
C.I.S.M. ενημέρωσε την ιρακινή κυβέρνηση ότι αναστάλθηκε η συμμετοχή της χώρας σε
όλες τις δραστηριότητες και διοργανώσεις του C.I.S.M., τουλάχιστον μέχρι την επόμενη
Γενική Συνέλευση. Επίσης, η ιρακινή κυβέρνηση, ως δείγμα καλής θέλησης, θα έπρεπε να
αποκαταστήσει τις καταστροφές στο Γραφείο Συνδέσμου στο Κουβέιτ και να επιστρέψει
τα κατασχεθέντα από τις ιρακινές Ε.Δ. υλικά στο C.I.S.M.77
75
Secrétariat)
76
Pilot, François: “Editorial”, C.I.S.M. News, 1991, No. 7, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
77
C.I.S.M.: Minutes of the 46th General Assembly in Arusha, 1991, App. 10. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
141
Σύμφωνα με τις αναφορές του C.I.S.M., η απάντηση που δόθηκε από το Υπουργείο
Άμυνας του Ιράκ κρίθηκε από το Συμβούλιο ότι δεν επεδείκνυε πνεύμα καλής θέλησης
απέναντι στον θεσμό και η αναστολή της συμμετοχής του Ιράκ στις δραστηριότητες του
θεσμού συνεχίστηκε.78 Κατά τη διάρκεια της 48ης Γενικής Συνέλευσης του C.I.S.M., το
Συμβούλιο αποφάσισε την συνέχιση της αναστολής συμμετοχής του Ιράκ και την
παράλληλη στήριξη στο Κουβέιτ για την αποκατάσταση των δραστηριοτήτων του
στρατιωτικού αθλητισμού στην περιοχή.79 Μέχρι το τέλος της υπό μελέτης περιόδου, το
Ιράκ απείχε από τις δραστηριότητες του C.I.S.M.
Αυτή ήταν μια σημαντική περίπτωση, όπου μία πολεμικών διαστάσεων ένταση
μεταξύ των χωρών-μελών του C.I.S.M., η οποία έθεσε σε δοκιμασία το θεσμό. Εντούτοις,
η φιλοδοξία του Συμβουλίου ήταν η διοργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων
«ολυμπιακών διαστάσεων», μία ιδέα η οποία ποτέ δεν έπαψε να ελλοχεύει στους κόλπους
του από τον καιρό που παρουσιάστηκε η πρόταση για τις Οπλιτιάδες.80 Έτσι, στην
δεκαετία του ’90 διοργανώθηκαν για πρώτη φορά οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες.
Οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες (World Military Games)

Όπως προαναφέρθηκε, η ιδέα για διοργάνωση ενός αθλητικού γεγονότος στα
πρότυπα των Ολυμπιακών Αγώνων υπήρχε από τα τέλη της δεκαετίας του ’50. Προς το
τέλος της θητείας του, ο Mollet προώθησε για έγκριση την ιδέα για διοργάνωση
Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων το 1988, επ’ ευκαιρίας του εορτασμού των 40 ετών
από την ίδρυση του θεσμού.81
Άμεσα ξεκίνησε η μελέτη προτάσεων για διοργάνωση, όχι μόνο θερινών, αλλά και
χειμερινών παγκόσμιων στρατιωτικών αγώνων. Το 1986, παρά την αποχώρηση του Mollet
από το Συμβούλιο, μελετήθηκε και εγκρίθηκε η έναρξη ενεργειών και διαδικασιών για
θερινούς και χειμερινούς αγώνες. Πιο συγκεκριμένα, για τους θερινούς Παγκόσμιους
Στρατιωτικούς Αγώνες, ο επικεφαλής της ιταλικής αντιπροσωπίας Συνταγματάρχης Varda,
παρουσίασε σχεδιασμό εκ μέρους της χώρας του για διεξαγωγή των αγώνων στην Ρώμη,
μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου 1989, εορτάζοντας παράλληλα την 41η επέτειο από την ίδρυση
του C.I.S.M. Ο σχεδιασμός αυτός εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση και συστήθηκε
επιτροπή για τη διερεύνηση του αριθμού των αγωνισμάτων που θα διεξαγόταν, οι
78
C.I.S.M.: Minutes of the 47th General Assembly in Cairo, 1992, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
79
C.I.S.M.: Minutes of the 48th General Assembly in Varna, 1993, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
80
C.I.S.M., 2008, p. 77-78.
81
C.I.S.M.: Minutes of the 40th General Assembly in Seoul, 1985, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
142
συμμετέχουσες χώρες και ο αριθμός των συμμετεχόντων αθλητών. 82 Αντίστοιχα, για τη

μελέτη διεξαγωγής χειμερινών αγώνων, ορίστηκε ο Συνταγματάρχης Zechner προκειμένου
να διερευνήσει τις επιθυμίες που εκφράστηκαν από την Ελβετία, τη Γαλλία και την
Αυστρία για τη διοργάνωση των χειμερινών αγώνων.83
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της 42ης Γενικής Συνέλευσης το 1987, ο Duguet
ενημέρωσε τους συμμετέχοντες ότι δεν είχε εξασφαλιστεί η απαραίτητη οικονομική
υποστήριξη για τη διεξαγωγή των Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων. Εντούτοις, η
ιταλική αντιπροσωπία αντιπρότεινε την μελέτη εκ μέρους της, τη διεξαγωγή των αγώνων,
με πρόγραμμα πέντε έως έξι αγωνισμάτων. Η εισήγηση αυτή έγινε με ενθουσιασμό
αποδεκτή από όλους τους συμμετέχοντες στη Γενική Συνέλευση.84 Λίγο καιρό μετά τη
Γενική Συνέλευση, η ιταλική αντιπροσωπία κατέθεσε πρόταση διεξαγωγής των
Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων στην Ιταλία, έχοντας καταλήξει τόσο στην απόκτηση
χορηγού, όσο και στη διαμόρφωση του προγράμματος των αγώνων, στα αθλήματα του
στίβου, ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, στρατιωτικού πεντάθλου, αλεξιπτωτισμού και
πυγμαχίας.85 Η διαδικασία για τη λήψη της τελικής απόφασης εκ μέρους της Εκτελεστικής
Επιτροπής μετατέθηκε για την επόμενη συνεδρίασή της, από τις 14 ως και τις 17
Νοεμβρίου 1987, στην πόλη Μανάμα του Μπαχρέιν. Εκεί αποφασίστηκε η ματαίωση των
Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων επ’ αόριστον, χωρίς περεταίρω εξηγήσεις.86
Μέχρι και το 1993, η ιδέα για πραγματοποίηση των εν λόγω αγώνων δεν φάνηκε να
ευοδώνεται, αλλά, από ότι αποδείχτηκε, δεν εγκαταλείφτηκε. Κατά τη διάρκεια των
εργασιών της 48ης Γενικής Συνέλευσης στη Βάρνα της Βουλγαρίας, οι συμμετέχοντες
ενημερώθηκαν από τον Πρόεδρο της Μόνιμης Επιτροπής Αθλητισμού, Συνταγματάρχη
Arthur Zechner, ότι η αντιπροσωπία της Κίνας δήλωσε την υποψηφιότητά της για
διεξαγωγή των πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων στο Πεκίνο, το 1999.87
Λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 1993, κατά τη διάρκεια των εργασιών του
τριμερούς Συμποσίου που έλαβε χώρα στην Όστια της Ιταλίας, η Ακαδημία C.I.S.M., η
Μόνιμη Επιτροπή Αθλητισμού και η Μόνιμη Επιτροπή Αθλητιατρικής ενημερώθηκαν από
82
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986, p. 15. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
83
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986, p. 15. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
84
Secrétariat)
85
Duguet, Jean: “Editorial”, C.I.S.M. News, No. 7, 1987, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
86
C.I.S.M.: “2nd Executive Committee Session”, C.I.S.M. News, No. 10, 1987, p. 10 (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
87
C.I.S.M.: Minutes of the 48th General Assembly in Varna, 1993, p. 39. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
143
την ιταλική αντιπροσωπία ότι η χώρα τους θα αναλάμβανε να διοργανώσει στη Ρώμη τους
πρώτους Παγκόσμιους Στρατιωτικούς Αγώνες το 1995.88 Για τη διοργάνωση των αγώνων
εγγυήθηκαν οι ιταλικές Ε.Δ., η Ιταλική Ολυμπιακή Επιτροπή, διά του προέδρου της Mario
Pescante, ο πρόεδρος της I.A.A.F. Primo Nebiolo και το τηλεοπτικό δίκτυο RAI 3.89
Τον Νοέμβριο του 1993, η Εκτελεστική Επιτροπή του C.I.S.M. συνεδρίασε στην
πόλη του Κουβέιτ, με κύριο θέμα την οργάνωση των πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών
Αγώνων στην Ρώμη.90 Η συνεδρίαση που έλαβε χώρα στη συγκεκριμένη πόλη κρίνεται
μάλλον συμβολική, δεδομένου ότι είχε προηγηθεί η καταστροφή των εγκαταστάσεων του
C.I.S.M. από την εισβολή των ιρακινών στρατευμάτων το 1991 και το Συμβούλιο είχε
δηλώσει την στήριξή του στο Κουβέιτ. Στην υπόψη συνεδρίαση προτάθηκε ο
προγραμματισμός για διοργάνωση 17 αθλημάτων και ενός μαραθωνίου, στον οποίον θα
μπορούσαν να λάβουν μέρος και πολίτες αθλητές.91
Στις 18 Φεβρουαρίου 1994, μία καθόλου τυχαία ημερομηνία, μιας και συνέπιπτε με
την ημερομηνία ίδρυσης του C.I.S.M., το Υπουργείο Άμυνας της Ιταλίας υπέγραψε την
εξουσιοδότηση για τη διοργάνωση των πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων το
πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου στη Ρώμη.92 Κατά τη διάρκεια των εργασιών της
49ης Γενικής Συνέλευσης που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1994, ο τότε
πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αθλητισμού, Συνταγματάρχης Arthur Zechner, υπέβαλε
για έγκριση τον προγραμματισμό των αγώνων, οι οποίοι θα διεξαγόταν από τις 4 έως και
τις 16 Σεπτεμβρίου 1995. Σύμφωνα με την μελέτη που υπέβαλλε για έγκριση, ο Zechner
παρουσίασε τη διοργάνωση των αγώνων με τη διεξαγωγή 17 αθλημάτων, ως εξής:
α) Στρατιωτικά αθλήματα: Αλεξιπτωτισμός, Σκοποβολή, Στρατιωτικό Πένταθλο,
Μοντέρνο Πένταθλο και Ναυτικό Πένταθλο.
β) Ατομικά αθλήματα: Στίβος, Τρίαθλο, Κολύμβηση, Ποδηλασία και Ιππασία.
γ) Μαχητικά αθλήματα: Πάλη, Πυγμαχία, Ξιφασκία και Τζούντο.
δ) Ομαδικά αθλήματα: Ποδόσφαιρο, Καλαθοσφαίριση και Πετοσφαίριση.
88
Pilot, François: “Once upon a time…in Rome”, C.I.S.M. News, 10 (1993), p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
89
Pilot: “Rome”, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
90
C.I.S.M.: “Military World Games”, C.I.S.M. News, 11 (1993), p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
91
C.I.S.M.: “Games”,, p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat) ηηη
92
C.I.S.M.: Minutes of the 49th General Assembly in Istanbul, 1994, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
144
Τέλος, σε ξεχωριστή μέρα, σχεδιάστηκε η διεξαγωγή μαραθωνίου δρόμου με

συμμετοχή στρατιωτικών, αλλά και πολιτών αθλητών.93 Η επιλογή των παραπάνω
αθλημάτων έγινε με γνώμονα την μέγιστη συμμετοχή κι ενδιαφέρον των χωρών-μελών
του C.I.S.M. στα συγκεκριμένα αθλήματα.94 Η ιταλική αντιπροσωπία ανέφερε στην
Γενική Συνέλευση ότι οι αγώνες είχαν εγκριθεί από το Συμβούλιο των Αρχηγών των
Γενικών Επιτελείων όλων των κλάδων των Ε.Δ., καθώς και από το Υπουργείο Άμυνας.95
Τέλος, ενημέρωσε τους συμμετέχοντες ότι ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής των
αγώνων θα ήταν ο Υποστράτηγος Gaetano Gasale, Διευθυντής Αθλητισμού των ιταλικών
Ε.Δ. και ο Εκτελεστικός Διευθυντής των αγώνων ορίστηκε ο Αντισυνταγματάρχης Gianni
Gola (ο μετέπειτα Πρόεδρος του C.I.S.M.).96
Στο συγκεκριμένο σημείο, αξίζει να αναφερθεί ότι ο Zechner στη συγκεκριμένη
Γενική Συνέλευση εξελέγη Πρόεδρος του C.I.S.M.97 και ο Gola εξελέγη μέλος της
Εκτελεστικής Επιτροπής98 και ανέλαβε τα καθήκοντα του προέδρου της Μόνιμης
Επιτροπής Αθλητισμού του C.I.S.M.99
Έτσι, λοιπόν, το Σεπτέμβριο του 1995, στη Ρώμη της Ιταλίας, έλαβαν χώρα οι
πρώτοι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες. Στο πρωτόκολλο συμφωνίας που υπογράφηκε
μεταξύ των διοργανωτών των αγώνων αναγράφεται η ιστορική προσπάθεια του C.I.S.M.
και της Ελλάδας για την οργάνωση των Οπλιτιάδων από την δεκαετία του ’50, με ειδική
μνεία στο όνομα του εμπνευστή τους, του Αρχίατρου Νικόλαου Παπαρέσκου.100 Επί τη
ευκαιρία του εορτασμού της 50ης επετείου από την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου,
4.017 στρατιωτικοί αθλητές, εκπροσωπώντας τις ένοπλες δυνάμεις 83 διαφορετικών
93
Secrétariat). Το ότι δόθηκε η ευκαιρία και σε πολίτες αθλητές να διαγωνιστούν, αποτελεί ακόμη μία κίνηση
εξωστρέφειας του θεσμού προς την κοινωνία.
94
Secrétariat)
95
Secrétariat)
96
Secrétariat)
97
Secrétariat)
98
Secrétariat)
99
Secrétariat)
100
C.I.S.M., 2008, p. 112.
145
χωρών, συγκεντρώθηκαν στη Ρώμη, προκειμένου να συναγωνιστούν υπό την σημαία του
αθλητισμού, κάνοντας πράξη το ρητό «Φιλία δια του Αθλητισμού».101
Μία εξαιρετική σημαντική στιγμή κατά τη διάρκεια των αγώνων ήταν η υποδοχή
όλων των εμπλεκομένων από τον τότε Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, στο Βατικανό. Κατά τη
διάρκεια της συγκεκριμένης εκδήλωσης, 7.000 στρατιωτικοί αθλητές, αξιωματούχοι και
αντιπρόσωποι χωρών-μελών του C.I.S.M., εκπροσωπώντας διαφορετικές χώρες,
πολιτισμούς και θρησκείες συγκεντρώθηκαν προκειμένου να συναντήσουν τον
προκαθήμενο της Καθολικής Εκκλησίας, ο οποίος δήλωσε: «Εσείς βάλατε στην άκρη όλες
τις παρελθούσες σας αντιμαχίες καθώς και τα ιδεολογικά και πολιτικά σας φράγματα, τα
οποία για δεκαετίες χώριζαν τον κόσμο ολόκληρο σε διαφορετικούς εχθρικούς
συνασπισμούς, με σκοπό να είστε ικανοί να συγκεντρώνεστε για ένα αθλητικό γεγονός, το
οποίο είναι πλήρως ειρηνικό… Μία νέα γενιά νέων με (στρατιωτική) στολή σαν τη δική σας,
γίνεται αξιοθαύμαστα η ενθαρρυντική έκφραση μίας θέλησης για την οικοδόμηση ενός
ειρηνικού κόσμου».102
Κατά τη διάρκεια των αγώνων, ανάμεσα στις προσωπικότητες που παρευρέθησαν
ήταν και ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Juan Antonio Samaranch, ο
οποίος, μεταξύ άλλων, δήλωσε: «Βρίσκομαι εδώ για να υπογραμμίσω την εξαιρετική
σημασία που έχει κατακτήσει ο στρατιωτικός αθλητισμός στον κόσμο του αθλητισμού. Η
Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει το C.I.S.M., το οποίο, με την ένταξη και των
χωρών-μελών του S.K.D.A., αξιώνει περισσότερο από ποτέ τον ορισμό μίας μεγάλης
διεθνούς ομοσπονδίας… Οι Ε.Δ., και ακολούθως το C.I.S.M., αποτελούν ουσιώδη και
αδιαχώριστα συστατικά στην εξέλιξη του παγκόσμιου αθλητισμού».103
Στο Ολυμπιακό Στάδιο της Ρώμης έλαβε χώρα η επίσημη τελετή έναρξης των
πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων, την Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 1995. Οι
προσωπικότητες που τίμησαν με την παρουσία τους την τελετή ήταν ο Πρόεδρος της
Ιταλικής Δημοκρατίας, Oscar Luigi Scalfaro, ο Ιταλός Πρωθυπουργός Lamberto Dini, η
Πρόεδρος του Ιταλικού Κοινοβουλίου, Irene Pivetti, ο Ιταλός Υπουργός Άμυνας,
Domeniqo Corcione, ο Δήμαρχος Ρώμης, Francesco Rutelli και ο Πρόεδρος της Ιταλικής
Ολυμπιακής Επιτροπής, Mario Pescante. Επίτιμος προσκεκλημένος ήταν ο Πρόεδρος της
101
C.I.S.M., 2008, p. 78.
102
C.I.S.M., 2008, p. 79-80.
103
C.I.S.M.: “Juan Antonio Samaranch in demand”. Sport International, 114, p. 8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
146
Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Juan Antonio Samaranch.104 Την τελετή έναρξης των
αγώνων την παρακολούθησαν στο στάδιο 30.000 θεατές, ενώ 3.363.000 τηλεθεατές την
παρακολούθησαν ζωντανά στην Ιταλία. Με βάση τις εκτιμήσεις της RAI 3, πάνω από 8,5
εκατομμύρια τηλεθεατές καθημερινά παρακολουθούσαν τηλεοπτικά τους αγώνες σε όλο
τον κόσμο.105
Παρά την μεγάλη επιτυχία των Πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων, ο νέος
στόχος του C.I.S.M. ήταν η οργάνωση των επομένων για το 1999.106 Κατά κοινή
ομολογία, οι αγώνες αυτοί αποτέλεσαν την μέχρι τότε μεγαλύτερη στρατιωτική αθλητική
διοργάνωση (όπως αναφέρθηκε και στην Εισαγωγή του παρόντος πονήματος, οι
συμμετέχοντες αθλητές της «Ολυμπιάδας Pershing» ήταν 1.500).
Η επόμενη πόλη, η οποία έμελε να φιλοξενήσει τους 2ους Παγκόσμιους
Στρατιωτικούς Αγώνες ήταν η Mar De Plata της Αργεντινής, λόγω της απόσυρσης της
πρότασης της Κίνας.107 Παρόλο το θετικό κλίμα των προετοιμασιών που ανακοινώθηκε
στη 52η Γενική Συνέλευση τον Απρίλιο του 1997, τον Αύγουστο του ιδίου έτους, η
αντιπροσωπία της Αργεντινής ανακοίνωσε στο C.I.S.M. την απόσυρση της πρότασής
της.108 Τον Δεκέμβριο του 1997 και κατόπιν έντονων διεργασιών εκ μέρους του
Συμβουλίου για την αποφυγή επικείμενου «ναυαγίου» των 2ων Παγκόσμιων Στρατιωτικών
Αγώνων, η αντιπροσωπία της Κροατίας ανέλαβε την ευθύνη διεξαγωγής των 2ων
Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων στο Ζάγκρεμπ για το 1999.109 Με αυτήν την
παρέμβαση εκ μέρους της Κροατίας, το C.I.S.M. μπορούσε να αποβλέπει στην συνέχιση
του νεοσύστατου αθλητικού διοργανωτικού θεσμού.
Στα διδάγματα των πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων ήταν, όχι μόνο η
εξαιρετική επιτυχία και η απήχηση της διοργάνωσής τους, αλλά και η έντονη συμμετοχή
γυναικών στρατιωτικών αθλητριών σε αυτά, χαράζοντας μια νέα και πολλά υποσχόμενη
δυναμική στο θεσμό.
104
C.I.S.M.: “Let the Games begin!”. Sport International, 114, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
105
C.I.S.M.: “Numbers talk”. Sport International, 114, p. 120. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
106
C.I.S.M.: “1996. Reaping what’s been shown”. Sport International, 114, p. 124. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
107
C.I.S.M.: Minutes of the 52nd General Assembly in Lome, 1997, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
108
C.I.S.M., 2008, p. 80.
109
C.I.S.M.: Minutes of the 53rd General Assembly in Baden/Vienna, 1998, App. 5, p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./
147
Γυναικείος Στρατιωτικός Αθλητισμός.

Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο των αγώνων αυτών ήταν και η γυναικεία παρουσία.
Από την μελέτη των αρχείων του C.I.S.M. αναφορικά με τις συμμετοχές ανά άθλημα
στους πρώτους Παγκόσμιους Στρατιωτικούς Αγώνες, οι γυναίκες στρατιωτικοί
αγωνίστηκαν σε όλα τα άλλα αθλήματα, πλην της πάλης, της πυγμαχίας, του μοντέρνου
πεντάθλου, του ποδοσφαίρου και της καλαθοσφαίρισης, λόγω μη συγκέντρωσης επαρκών
συμμετοχών από τις χώρες-μέλη του Συμβουλίου.110
Αυτή η παρουσία των γυναικών στα στρατιωτικά πρωταθλήματα του C.I.S.M.
ξεκίνησε στη δεκαετία του ’70. Η σύσταση ειδικής Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής
Γυναικείου Αθλητισμού, όπως προαναφέρθηκε, βοήθησε αρκετά στο να προσελκυστούν
όλο και περισσότερες γυναίκες στρατιωτικοί για συμμετοχή στα πρωταθλήματα C.I.S.M.,
καθώς και στην παρακολούθηση των πρακτικών διεθνών αθλητικών οργανισμών στο
υπόψη θέμα.
Κατά τη διάρκεια της 48ης Γενικής Συνέλευσης, το 1993 στη Βάρνα της Βουλγαρίας,
καταργήθηκε η Μόνιμη Τεχνική Επιτροπή Γυναικείου Αθλητισμού και ενσωματώθηκε
στην Μόνιμη Επιτροπή Αθλητισμού του Zechner.111 Αυτή η κίνηση εκτιμάται ότι
αποτέλεσε μία ενέργεια εκ μέρους του Συμβουλίου για απάλειψη της διαφορετικότητας
μεταξύ στρατιωτικών αθλητών και αθλητριών, αλλά και συνεχούς παρακολούθησης των
ιδιαιτεροτήτων των αθλητριών, μέσω του τομέα Γυναικείου Αθλητισμού (του οποίου
επικεφαλής ήταν γυναίκα στρατιωτικός) της Επιτροπής.
Σε συνέχεια του προηγούμενου, με την ανάληψη της προεδρίας της Επιτροπής από
τον τότε Συνταγματάρχη Gianni Gola, προτάθηκε και ψηφίστηκε από την 51η Γενική
Συνέλευση του 1996 στο Σαντιάγο της Χιλής, η ανοικτή συμμετοχή γυναικών σε όλες τις
Μόνιμες Τεχνικές Επιτροπές Αθλημάτων του C.I.S.M.112 Άρα, δεν πρέπει να προξενεί
έκπληξη η κατακόρυφη αύξηση της γυναικείας συμμετοχής στα πρωταθλήματα C.I.S.M.
στη δεκαετία του ’90,113 πολλώ δε μάλλον η έντονη γυναικεία συμμετοχή στους Πρώτους
Παγκόσμιους Στρατιωτικούς Αγώνες του 1995.
Το έτος 1995 αποτέλεσε ένα σημαντικό ορόσημο στην Ιστορία του θεσμού σε πάρα
πολλούς τομείς της δραστηριότητας του, όπως θα εξεταστεί παρακάτω. Η παγκόσμια
110
C.I.S.M.: Archives. Statistiques. Année 1995. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
111
C.I.S.M.: Minutes of the 48 th General Assembly in Varna, 1993, p. 44. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
112
C.I.S.M.: Minutes of the 51st General Assembly in Santiago, 1996, p. 37. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
113
C.I.S.M., 2008, p. 85.
148
εξάπλωση, η αποδοχή και η αναγνώριση του θεσμού προχώρησε σε ανώτερο επίπεδο.

Εντούτοις, οι επιτυχίες αυτής της χρονιάς επισκιάστηκαν από τον ξαφνικό θάνατο του
Γερμανού Αντισυνταγματάρχη Willy Fleischer.
O Willy Fleischer
Ο Willy Fleischer γεννήθηκε στο Eschweiler του Aachen της Γερμανίας, στις 21
Μαΐου 1943.114 Στις δραστηριότητες του C.I.S.M. ξεκίνησε να συμμετέχει από το 1983,
ως μέλος της αντιπροσωπίας της Δ. Γερμανίας.115 Σύμφωνα με στελέχη του C.I.S.M., ο
Fleischer έγινε άμεσα αντιληπτός για τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά, από τον Mollet.116
Σε κάθε περίπτωση, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 43ης Γενικής Συνέλευσης του
C.I.S.M., ο τότε Πρόεδρος του C.I.S.M., Ταξίαρχος Duguet ανακοίνωσε με ευγνωμοσύνη
την τοποθέτηση του Fleischer στο προσωπικό της Γενικής Γραμματείας, κατόπιν
εισηγήσεως του Αντιπρόεδρου της Ευρώπης, Γερμανού Αντισυνταγματάρχη Scharenberg,
προς το Υπουργείο Άμυνας της Γερμανίας.117 Το πόσο σημαντική ήταν η τοποθέτηση του
Fleischer στο προσωπικό της Γενικής Γραμματείας φαίνεται και από την ιδιαίτερη μνεία
που έκανε και ο Γενικός Γραμματέας Kestelloot προς τους συμμετέχοντες στη Γενική
Συνέλευση, κάτι που καταδεικνύει την αναγνώριση της ποιότητας του ίδιου του
Fleischer.118
Την αμέσως επόμενη χρονιά και έχοντας παρουσία μόλις τριών μηνών στην νέα του
τοποθέτηση, η Εκτελεστική Επιτροπή του θεσμού, τον όρισε αναπληρωτή Γενικό
Γραμματέα (Deputy Secretary General), προκειμένου «να αξιοποιηθούν ο στρατιωτικός του
βαθμός και οι ικανότητές του».119 Στην επιλογή αυτή πιθανόν να συνετέλεσαν, τόσο το ότι
ως Γερμανός Αξιωματικός ήταν επικεφαλής του τομέα Διεθνών Σχέσεων Στρατιωτικού
114
C.I.S.M.: “Obituary”, C.I.S.M. News, 6 (1995). p.3. C.I.S.M.: “Adieu Willy”, Sport International 105
(1995), p. 56. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
115
C.I.S.M.: “Obituary”, C.I.S.M. News, 6 (1995). p.3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Αν και στο
άρθρο προς τιμήν του εκλιπόντα Fleischer, αναφέρεται ότι η πρώτη του παρουσία στο C.I.S.M. ήταν τον
Οκτώβριο του 1982, δηλ. λίγο πριν την 37 η Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στο Λάγκος της Νιγηρίας (11-20
Νοεμβρίου 1982), ως μέλος της γερμανικής αντιπροσωπίας, εντούτοις, από την μελέτη των πρακτικών δεν
φαίνεται να ήταν καταγεγραμμένος ως συμμετέχων σε αυτή. Ο Fleischer εμφανίζεται ως μέλος της
γερμανικής αντιπροσωπίας στην 38η Γενικής Συνέλευση του C.I.S.M. στην Ζυρίχη της Ελβετίας, το 1983
(C.I.S.M.: Minutes of the 38th General Assembly in Zurich, 1983, p. 24). Η παρουσία του στη συγκεκριμένη
Γενική Συνέλευση καταμαρτυρείται και από την αναφορά του Γενικού Γραμματέα του C.I.S.M. François
Pilot (Pilot, François : “In memory of Lt. Col. Fleischer”, C.I.S.M. News, 6 (1995), p. 4).
116
C.I.S.M.: “Obituary”, C.I.S.M. News, 6 (1995). p.3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
117
C.I.S.M.: Minutes of the 43rd General Assembly in Paramaribo, 1988, p. 20. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
118
C.I.S.M.: Minutes of the 43rd General Assembly in Paramaribo, 1988, p. 24. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
119
Secrétariat)
149
Αθλητισμού του Υπουργείου Άμυνας της Γερμανίας –κάτι που σήμαινε ότι είχε καλή
εικόνα για το διεθνές περιβάλλον στον στρατιωτικό αθλητισμό-, όσο και το γεγονός ότι
ήταν πολύγλωσσος.120
Ως Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας διαμόρφωσε άριστες σχέσεις, τόσο σε
επαγγελματικό, όσο και σε προσωπικό επίπεδο με τον Γενικό Γραμματέα Francois Pilot.121
Η εμπλοκή του Fleischer στη Γενική Γραμματεία τον οδήγησε να είναι παρών και στην
ιστορική υπογραφή του πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ C.I.S.M. και S.K.D.A.122 Κατά
τη διάρκεια δε του τελευταίου Συνέδριου του S.K.D.A., ο Fleischer συνόδεψε τον Pilot και
έκανε μία σειρά παρουσιάσεων για τις προοπτικές των πρώην χωρών-μελών του S.K.D.A.
στο C.I.S.M.123
Επιπλέον των καθηκόντων του, ο Fleischer ορίστηκε, στο πλαίσιο της Γενικής
Γραμματείας, ως υπεύθυνος για θέματα συνεργασίας του θεσμού με τις ιδιωτικές εταιρίες
που τον υποστήριζαν και Γραμματέας της Μόνιμης Επιτροπής Συνεργασίας.124 Η δράση
του σε αυτόν τον τομέα χαρακτηρίστηκε ως καθοριστική στον τομέα των χορηγιών που
κατάφερε να αποσπάσει το C.I.S.M.125
Σε προσωπικό επίπεδο, ο Fleischer θεωρείτο δεινός σκοπευτής, ενθουσιώδης
τενίστας, σκιέρ και βολεϊμπολίστας.126 Αγαπούσε τα ζώα και απολάμβανε τα ταξίδια σε
όλον τον κόσμο, κάτι που του έδωσε το προσωνύμιο του «πολίτη του κόσμου». 127
Δυστυχώς για τον ίδιο, αλλά και για τους συνεργάτες του, δεν έζησε για να δει το
όραμα του θεσμού για Παγκόσμιους Στρατιωτικούς Αγώνες να υλοποιείται. Σε ηλικία
μόλις 52 ετών και μετά από μία άνιση μάχη με έναν εξαιρετικά σπάνιο ιό,128 άφησε την
τελευταία του πνοή στις 16 Σεπτεμβρίου 1995, μία ημέρα μετά την λήξη των πρώτων
Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων, τους οποίους δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει.129
Το C.I.S.M. θέλοντας να τιμήσει την προσφορά του, κατά την έναρξη της 51ης
Γενικής Συνέλευσης στο Πεκίνο το 1996, κράτησε ενός λεπτού σιγή και απένειμε στην
120
C.I.S.M.: “Obituary”, p.3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Στο συγκεκριμένο αφιέρωμα, αναφέρεται
ότι ο Fleischer είχε σπουδάσει και στο Βέλγιο, δικαιολογώντας έτσι την γλωσσομάθειά του.
121
Pilot : “Μemoryr”, p. 4. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
122
123
C.I.S.M.: “Life in C.I.S.M.”, Sport International,. 86 (1991), p. 39. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
124
Secrétariat)
125
C.I.S.M.: “Willy”, p. 56. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
126
C.I.S.M.: “Willy”, p. 56. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
127
C.I.S.M.: “Obituary”, p.3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
128
C.I.S.M.: “Adieu Willy”, Sport International, 105 (1995) p. 56. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
129
C.I.S.M.: “Obituary”, C.I.S.M. News, No. 6, 1995. p.3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
150
χήρα του εκλιπόντος το μετάλλιο «Grand Officer» του Τάγματος Τιμής του C.I.S.M.130
Προς τιμήν είχαν γραφεί αφιερώματα στα έντυπα μέσα ενημέρωσης του C.I.S.M. και με τη
λήξη της Γενικής Συνέλευσης προτάθηκε και ψηφίστηκε από όλες τις χώρες-μέλη του
Συμβουλίου η μετονομασία του κυπέλλου «Fair Play Trophy» σε «Willy Fleischer Fair-
Play Trophy».131
Τραγική ειρωνεία της πορείας του Fleischer στο C.I.S.M. αποτέλεσε το εξής
γεγονός: στην 51η Γενική Συνέλευση, ενημερώθηκαν οι συμμετέχοντες ότι η κυβέρνηση
της Γερμανίας έστειλε άμεσα αντικαταστάτη του Fleischer στην Γενική Γραμματεία, τον
ικανό Συνταγματάρχη Klaus Kuhn, για τα καθήκοντα του Αναπληρωτή Γενικού
Γραμματέα.132 Ο Kuhn παρέμεινε σε αυτά τα καθήκοντα για περίπου ένα χρόνο, ο οποίος
εντελώς ξαφνικά πέθανε, επίσης από μία σπάνια ίωση.133 Σε κάθε περίπτωση, κατά τη
διάρκεια των εργασιών της 53ης Γενικής Συνέλευσης, η Γερμανία έστειλε εκ νέου
αντικαταστάτη του Kuhn στην Γενική Γραμματεία, με τον νέο Γενικό Γραμματέα
Συνταγματάρχη Bernard Hurst να καταργεί την θέση του Αναπληρωτή Γενικού
Γραμματέα.134 Έκτοτε δεν υπάρχει στην Γενική Γραμματεία το καθήκον του Αναπληρωτή
Γενικού Γραμματέα.
Οι ηθικές αμοιβές του C.I.S.M.

Λόγω του ότι στην προηγούμενη ενότητα έγιναν αρκετές αναφορές σε τιμητικές
διακρίσεις και ηθικές αμοιβές του C.I.S.M., κρίνεται σκόπιμη η αναφορά σε αυτές, μιας
και κατά την υπό μελέτη περίοδο παγιώθηκαν τα είδη των τιμητικών διακρίσεων εκ
μέρους του θεσμού σε προσωπικότητες, οργανισμούς και χώρες-μέλη, που διακρίθηκαν σε
κάποιο τομέα δράσης του C.I.S.M.
«The Musketeer Trophy». Το «Musketeer Trophy (Τρόπαιο Σωματοφύλακα)»

αποτελεί μία από τις υψηλότερες διακρίσεις του θεσμού. Καθιερώθηκε το 1995, κατόπιν
χορηγίας μίας μεγάλης αυτοκινητοβιομηχανίας, η οποία συνεργαζόταν με το C.I.S.M.135
130
C.I.S.M.: Minutes of the 51st General Assembly in Beijing, 1996, p. 7, 9. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
131
C.I.S.M.: Minutes of the 51st General Assembly in Beijing, 1996, p. 39. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
132
C.I.S.M.: Minutes of the 51st General Assembly in Beijing, 1996, p. 10. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
133
C.I.S.M.: Yearbook 1997. p. 14. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
134
C.I.S.M.: Minutes of the 53rd General Assembly in Baden/Vienne, 1998, p. 10. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
135
C.I.S.M.: Minutes of the 50th General Assembly in Beijing, 1995, p. 49. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
151
Το συγκεκριμένο τρόπαιο απονέμεται σε υψηλόβαθμη στρατιωτική ή πολιτική

προσωπικότητα ή σε ομάδα ατόμων ή σε οργάνωση, η οποία έχει διακριθεί για την
εξαιρετική της αφοσίωση στον στρατιωτικό αθλητισμό ή σε στενούς κύκλους του
στρατιωτικού αθλητισμού και έχει διαδώσει τα ιδανικά του C.I.S.M. σε όλον τον κόσμο.136
Ο πρώτος που παρέλαβε το βαρύτιμο αυτό τρόπαιο ήταν ο Raoul Mollet.137
«The Solidarity Trophy». Το «Solidarity Trophy (Τρόπαιο Αλληλεγγύης)»

απονέμεται σε μία ενεργή χώρα- μέλος του C.I.S.M., η οποία, υπό το πνεύμα της φιλίας,
της αφοσίωσης και της αλληλοβοήθειας, έχει επιδείξει εξαιρετικές πράξεις αλληλεγγύης
προς μία ή περισσότερες χώρες-μέλη του C.I.S.M. Συνήθως απονέμεται κάθε χρόνο στον
αρχηγό της αντιπροσωπίας της χώρας-μέλους που βραβεύεται. Εάν σε μία χώρα-μέλος
απονεμηθεί αυτό το τρόπαιο τρεις φορές, το τρόπαιο παραδίδεται πλέον μόνιμα στην
χώρα-μέλος.138
Το τρόπαιο αυτό πρωτοεμφανίστηκε ως «C.I.S.M. Academy Award» το 1990 και
απονεμόταν για τους προαναφερθέντες λόγους εκ μέρους της Ακαδημίας C.I.S.M.139 To
1993 έλαβε την τωρινή του ονομασία και απονέμεται έκτοτε από τον Πρόεδρο του
C.I.S.M.140
«Τhe Fair-Play Trophy ‘Willy Fleischer’». Το τρόπαιο αυτό απονέμεται σε έναν

αθλητή, μια ομάδα ή μία χώρα-μέλος, που, κατά τη διάρκεια ενός ή περισσότερων
πρωταθλημάτων C.I.S.M., επέδειξε υποδειγματικό πνεύμα φιλίας και αθλητισμού. Ως
τιμητική διάκριση, απονέμεται με βάση την εξαιρετική αξία και όχι αυτόματα κάθε χρόνο.
Το τρόπαιο παραδίδεται κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης από τον Πρόεδρο του
C.I.S.M. στον αρχηγό αντιπροσωπείας της χώρας-μέλους του συγκεκριμένου αθλητή,
ομάδας ή χώρας.141 Η καθιέρωσή του έγινε κατά τη διάρκεια των εργασιών της 45ης
Γενικής Συνέλευσης, στην Λουσάκα της Ζάμπια, το 1990, κατόπιν προτάσεως του Γενικού
136
C.I.S.M.: Regulations (eng.), Article 6.7, 1995, p. 55. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
137
C.I.S.M.: Minutes of the 50th General Assembly in Beijing, 1995, p. 49. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
138
139
Secrétariat)
140
C.I.S.M.: Minutes of the 48th General Assembly in Varna, 1993, p. 8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
141
152
Γραμματέα Αντισυνταγματάρχη Francois Pilot.142 Όπως προαναφέρθηκε, το Τρόπαιο αυτό

πήρε το όνομά του προς τιμήν του εκλιπόντος Αντισυνταγματάρχη Willy Fleischer.
Το «Τάγμα της Τιμής». Το «Τάγμα της Τιμής» αποτελεί έναν θεσμό τιμητικών
διακρίσεων, ο οποίος εισήχθηκε το 1980 και εφαρμόστηκε από την 1η Ιανουαρίου 1981.143
Ο συγκεκριμένος θεσμός έχει έξι (6) κατηγορίες βράβευσης μετά μεταλλίου: α) Ιππότης
(Knight), β) Μέγας Ιππότης (Grand Knight), γ) Αξιωματούχος (Officer), δ) Μέγας
Αξιωματούχος (Grand Officer), ε) Διοικητής (Commander) και στ) Μεγάλη Ζώνη (Grand
Cordon).144
Η αρχική σκέψη ήταν η κατάργηση της τιμητικής διάκρισης του «Επίτιμου Μέλους»
και αντικατάστασης της με το μετάλλιο της Μεγάλης Ζώνης.145 Εντούτοις, ο τίτλος του
«Επίτιμου Μέλους» παρέμεινε και απονεμόταν ταυτόχρονα με την Μεγάλη Ζώνη, μιας και
το μετάλλιο αυτό απευθύνεται σε αρχηγούς κρατών.146 Αναφορικά με τις υπόλοιπες
κατηγορίες βράβευσης, αυτές απονέμονται σε άτομα, τα οποία, είτε έχουν εξέχουσα θέση
στον χώρο της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού, είτε έχουν συνεισφέρει με τις δράσεις
τους στην ανάπτυξη του αθλητισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις και στη διάδοση των σκοπών
και των ιδεωδών του C.I.S.M.147
Το μετάλλιο «Star of Sport Merit (Αστέρας Αθλητικής Αξίας)». Το μετάλλιο αυτό

προτάθηκε το 1980 και απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1982.148 H αρχική του σημασία
αφορούσε τη διαμνημόνευση αθλητικών επιτευγμάτων από στρατιωτικούς αθλητές, σε
στρατιωτικά διεθνή πρωταθλήματα.149 Ανάλογα με τις επιτυχίες του κάθε στρατιωτικού
αθλητή, υπήρχε ένα σύστημα πόντων, με το οποίο απονεμόταν το μετάλλιο, το οποίο,
ανάλογα με τους πόντους, μπορούσε να είναι: α) Χάλκινος αστέρας, β) Ασημένιος
Αστέρας, γ) Χρυσός Αστέρας και δ) Διπλός Χρυσός Αστέρας.150 Με αυτόν τον τρόπο το
142
Secrétariat)
143
C.I.S.M.: Minutes of the 2nd Executive Committee 1980, 1980, p. 9. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
144
C.I.S.M.: Minutes of the 36th General Assembly in Honolulu, 1981, App. VII, p. 1. C.I.S.M.: Regulations
(eng.), Article 6.3, 1995, p. 49-50. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
145
C.I.S.M.: Minutes of the 2nd Executive Committee 1980, 1980, p. 9. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
146
147
148
C.I.S.M.: Minutes of the 37th General Assembly in Lagos, 1982, p. 20. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
149
150
153
Συμβούλιο τιμούσε στρατιωτικούς αθλητές και αθλήτριες με συνεχή παρουσία στα

πρωταθλήματα C.I.S.M., τόσο για τις επιτυχίες τους, όσο και για τις συμμετοχές τους.
Το C.I.S.M. και η Δ.Ο.Ε.

Το κλείσιμο της Περιόδου Duguet- Zechner, εκτός από τη διοργάνωση των πρώτων
Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων, σηματοδοτήθηκε και από ακόμη ένα μεγάλο
γεγονός. Ήδη το C.I.S.M. κατά τη δεκαετία του ’90 είχε αναπτύξει συνεργασία με διεθνείς
οργανισμούς, όπως Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, η Διεθνής Παραολυμπιακή Επιτροπή,
την Γενική Συνέλευση Διεθνών Αθλητικών Ομοσπονδιών (G.A.I.S.F.) και την Ευρωπαϊκή
Ένωση.151
Το 1997, στα πλαίσια των δράσεων του C.I.S.M. για πιο ενεργή υποστήριξη των
αδύναμων οικονομικά χωρών-μελών του, υπέγραψε σύμφωνο συνεργασίας με την
UNESCO και τη Διεθνή Παραολυμπιακή Επιτροπή, με σκοπό την πραγματοποίηση
δράσεων αλληλεγγύης προσανατολισμένες σε άτομα με ειδικές ανάγκες.152
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την ένταξη χωρών-μελών από το πρώην Ανατολικό
μπλοκ, οδήγησαν στην επίσημη αναγνώριση του Συμβουλίου από τη Δ.Ο.Ε. Στις 18
Απριλίου 1998, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 53ης Γενικής Συνέλευσης στη Βιέννη,
επίσημος προσκεκλημένος υπήρξε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής Juan
Antonio Samaranch.153 Επ’ ευκαιρίας του εορτασμού των 50 ετών από την ίδρυση του
θεσμού, ο Πρόεδρος του C.I.S.M. Ταξίαρχος Arthur Zechner κάλεσε από τους επικεφαλής
των χωρών-μελών να υπογράψουν την περίφημη «Δήλωση Αποστολής (=Mission
Statement)», σύμφωνα με την οποία, κάθε χώρα-μέλος δήλωνε επίσημα ότι, ανήκοντας
στο C.I.S.M., αναγνώριζε ότι αποτελούσε τιμή και καθήκον της η ανάπτυξη των εξής
αποστολών:
α) να εμπνέει και να εκπροσωπεί τον αθλητισμό στις Ένοπλες Δυνάμεις όλου του
κόσμου,
β) να συνδράμει στη συνένωση όλων των αθλητών του κόσμου, και
γ) να συνενωθεί με όλα τα μεγάλα ιδεώδη και τους υπόλοιπους διεθνείς
οργανισμούς, οι οποίοι έχουν ως αποστολή την συγκέντρωση των πολιτών όλου του
κόσμου, σύμφωνα με την σφαίρα επιρροής τους, απευθυνόμενοι στο δικό τους κοινό.154
151
152
C.I.S.M.: Minutes of the 52nd General Assembly in Lome, 1997, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
153
C.I.S.M.: Yearbook 1998, 1998, p. 8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
154
154
Αυτές οι «Δηλώσεις Αποστολής», υπογεγραμμένες από τις 86 χώρες-μέλη του

C.I.S.M. τοποθετήθηκαν στο «Χρυσό Βιβλίο (Livre d’Or)», του οποίου τον πρόλογο
υπέγραψε ο Juan Antonio Samaranch, δηλώνοντας την επίσημη αναγνώριση του C.I.S.M.
από την Δ.Ο.Ε., κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας τελετής της Γενικής Συνέλευσης.155
Τέλος περιόδου Duguet-Zechner

H υπό μελέτη χρονική περίοδος της ιστορικής πορείας του C.I.S.M. ολοκληρώθηκε
με την 53η Γενική Συνέλευση και την εκλογή του τότε Συνταγματάρχη Gianni Gola των
ιταλικών Ε.Δ. στον θώκο του Προέδρου του C.I.S.M.156
Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο γεω-στρατηγικό περιβάλλον, το C.I.S.M. κατάφερε
να εδραιωθεί παγκόσμια ως ο μοναδικός φορέας του στρατιωτικού αθλητισμού,
εντάσσοντας πρώην αντιμαχόμενες χώρες στις τάξεις του.
Οι δύο Πρόεδροι του C.I.S.M., οι οποίοι ανέλαβαν τα ηνία του θεσμού από τους
ιδρυτές του, κάλυψαν μία δύσκολη περίοδο 12 ετών αντιμετωπίζοντας προκλήσεις με
αποτέλεσμα την παγίωση του C.I.S.M. σε όλες τις πτυχές της παγκόσμιας αθλητικής
κοινότητας.
155
C.I.S.M.: Minutes of the 53rd General Assembly in Baden/Vienna, 1998, p. 5. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
156
Secrétariat)
155
V. ΠΕΡΙΟΔΟΣ GOLA (1998-2010)
Η παρουσίαση των γεγονότων χρονικών περιόδων, οι οποίες δεν είναι μακριά από το
σήμερα, ισορροπεί στο λεπτό όριο μεταξύ της αυστηρά επιστημονικής ιστορικής
καταγραφής και της δημοσιογραφίας. Σε κάθε περίπτωση, η αρχειακή λειτουργία ενός
διεθνούς αθλητικού οργανισμού, ο οποίος χαρακτηρίζεται και από το στρατιωτικό τρόπο
συστηματοποίησης, ευνοεί την εύρεση και την μελέτη επίσημων εγγράφων και αξιόπιστων
πηγών, τόσο για την αντικειμενική παρουσίαση των γεγονότων, όσο και για την εκτίμηση
της απήχησης των δράσεων του C.I.S.M. στο διεθνές περιβάλλον.
Από την άλλη μεριά, τα διεθνή γεγονότα της υπό μελέτης περιόδου είναι ακόμη
νωπά και δεν επιτρέπουν την εύκολη εκτίμηση αναφορικά με τον γεω-στρατηγικό τους
αντίκτυπο, καθόσον αποτελούν ακόμη αντικείμενο μελέτης και έρευνας στις πολιτικές και
διεθνείς επιστήμες.
Εντούτοις, θα γίνει μία απόπειρα αποτύπωσης των σημαντικότερων διεθνών
γεγονότων, τα οποία φάνηκε να επηρεάζουν την υπό μελέτη χρονική περίοδο.
Διεθνή γεγονότα της Περιόδου Gola

To C.I.S.M., έχοντας ήδη διανύσει μισό αιώνα λειτουργίας εν μέσω διεθνών
εξελίξεων που διαμόρφωσαν τα παγκόσμια δεδομένα, συνέχισε να ανταποκρίνεται στις
νέες καταστάσεις, οι οποίες επηρέασαν την έναρξη της νέας χιλιετίας.
Η περίοδος Gola ξεκίνησε με τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο, ανάμεσα στην Πρώην
Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (η οποία, εκείνη την εποχή, αποτελείτο
από τις Δημοκρατίες του Μαυροβουνίου και της Σερβίας) και τον Απελευθερωτικό Στρατό
Κοσσυφοπεδίου (Αλβανόφωνοι αντάρτες του Κοσσυφοπεδίου) με την υποστήριξη του
Ν.Α.Τ.Ο. και του αλβανικού στρατού, από τα τέλη του Φεβρουαρίου 1998 έως και τις 11
Ιουνίου 1999.1
Στην Αφρική μαινόταν ήδη ο εμφύλιος πόλεμος στην Σομαλία από το 1991, ο οποίος
διαρκεί μέχρι και σήμερα, μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και ομάδων ανταρτών, οι
οποίες οδήγησαν στην ίδρυση της τρομοκρατικής οργάνωσης Al-Shabaab, η οποία από
1
Independent International Commission on Kosovo: The Kosovo Report. Oxford: Oxford University Press.
2000. p. 2.
156
ισλαμικό φονταμενταλισμό έχει διαπράξει σειρά εγκληματικών ενεργειών στην περιοχή

της Ανατολικής Αφρικής.2
Επίσης, το 1998 άρχισε ο πιο πολύνεκρος πόλεμος σε αφρικανικό έδαφος, ο 2ος
πόλεμος του Κονγκό, στον οποίο έλαβαν μέρος εννέα χώρες και εικοσιπέντε ένοπλες
ομάδες, με αποτέλεσμα 5,4 εκατομμύρια νεκρούς από τις συρράξεις, την πείνα και τις
αρρώστιες και την μετακίνηση άνω των 2 εκατομμυρίων προσφύγων από τις κατοικίες
τους.3 Το επίσημο τέλος των εχθροπραξιών ήταν στις 18 Ιουλίου 2003,4 αλλά τα
αποτελέσματα της σύρραξης αυτής έχουν αντίκτυπο μέχρι και σήμερα.
Η έκρυθμη κατάσταση στον Περσικό Κόλπο συνεχίστηκε και με την έναρξη της υπό
μελέτης περιόδου και αποκορυφώθηκε το 2003, με την εισβολή των αμερικανικών Ε.Δ.
στο Ιράκ και την κατάλυση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν.5
Επιπλέον των πολεμικών συγκρούσεων, η αυγή της νέας χιλιετίας χαρακτηρίστηκε
από την έξαρση της διεθνούς τρομοκρατίας με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης
Σεπτεμβρίου 2001 σε αμερικανικό έδαφος.6 Οι αεροπειρατείες τεσσάρων αεροπλάνων
αμερικάνικων αερογραμμών και η χρήση τους σε επιθέσεις αυτοκτονίας στους «Δίδυμους
Πύργους (World Trade Center)», στη δυτική πλευρά του Πενταγώνου των Η.Π.Α. και η
αποτυχημένη πορεία προς την Ουάσιγκτον, προκάλεσαν τον θάνατο. σε 2.996 πολίτες,
καθώς και τον τραυματισμό 6.000 περίπου ατόμων, περνώντας στην αμερικανική ιστορία
ως την πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση σε αμερικανικό έδαφος.7 Το αποτέλεσμα
αυτών των επιθέσεων ήταν η ανακοίνωση της κυβέρνησης George Bush για «Πόλεμο κατά
της τρομοκρατίας».8
Η πρώτη εκτεταμένη στρατιωτική επιχείρηση του «Πόλεμου κατά της τρομοκρατίας»
ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2001, με την εισβολή συμμαχίας 40 χωρών υπό την ηγεσία
2
International Crisis Group, Somalia: “To Move Beyond the Failed State”, Africa Report N°147 – December
23, 2008, p. 25.
3
Les Roberts & others: “Mortality in eastern Democratic Republic of Congo: Results from Eleven Mortality
Surveys (Report)”, Ed. International Rescue Committee, London, 2001, p. 2. Περισσότερα για τον πόλεμο
αυτό, Soderlund, Walter C.; Donald Briggs, E., Pierre Najem, Tom & Roberts, Blake C.. Africa's Deadliest
Conflict: Media Coverage of the Humanitarian Disaster in the Congo and the United Nations Response,
1997–2008. Waterloo: Wilfrid Laurier University Press. 2013.
4
Mullins, Christopher, & Roth, Dawn. "Gold, Diamonds and Blood: International State-corporate Crime in
the Democratic Republic of the Congo." Contemporary Justice Review 11 (2) 2008. pp. 81–99, 83.
5
Woods, Kevin M.: Iraqi Perspectives Project: A View of Operation Iraqi Freedom from Saddam's Senior
Leadership. United States Joint Forces Command. Joint Center for Operational Analysis. 2006, p. 9.
6
Morgan, Matthew J.: The Impact of 9/11 on Politics and War: The Day that Changed Everything?. Palgrave
Macmillan. 2009. p. 222.
7
Morgan: Impact. p. 222.
8
Bush, George “President Bush Addresses the Nation”. The Washington Post (on-line edition). (September
20, 2001). Ημερομηνία ανάκτησης 4 Ιουλίου 2017.
157
των Η.Π.Α. στο Αφγανιστάν, εναντίον των Ταλιμπάν.9 Υπό αυτό το δόγμα έγινε και η
εισβολή στο Ιράκ, όπως και η ανάπτυξη πολυεθνικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Κέρας
της Αφρικής.10 Έτσι, λοιπόν οι Δυτικές κοινωνίες, κατά κύριο λόγο, μετέβησαν από την
εποχή του Ψυχρού Πολέμου στην εποχή του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας», μία εποχή
που διαρκεί μέχρι και σήμερα.
Από την άλλη μεριά, η υπό μελέτη εποχή χαρακτηρίστηκε και από προοδευτικά
γεγονότα. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία ίσχυε από το
1993, αναιρέθηκε το 2007 με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας, όπου πλέον η Ευρωπαϊκή
Ένωση απέκτησε κοινές διοικητικές, οργανωτικές και οικονομικές δομές. Επιπλέον, από
2002, όλες οι χώρες-μέλη (πλην του Ηνωμένου Βασιλείου) έχουν κοινό νόμισμα.11
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το 2008 εξελέγη ο πρώτος αφρο-αμερικανός
Πρόεδρος των Η.Π.Α., Barack Obama, χαράσσοντας μια νέα πολιτική για την χώρα του,
αλλά και για την επιρροή της στον κόσμο γενικότερα.12
Ακόμη ένα ενδιαφέρον δεδομένο αποτέλεσε η ανάπτυξη και η διάδοση του
διαδικτύου κατά την υπόψη χρονική περίοδο, που συνεισέφερε στην παγκοσμιοποίηση,
επιτρέποντας την ταχύτερη και πλέον άμεση επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων από όλο τον
κόσμο.13 Η ταχεία μετάδοση της πληροφορίας μέχρι το 2010 ήταν πλέον γεγονός,
επιτρέποντας ανθρώπους από όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη να εκμηδενίσουν τις
αποστάσεις επικοινωνίας και πληροφόρησης.14
Τέλος, η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη είχε σημαντικές κοινωνικές και
περιβαλλοντικές συνέπειες, οι οποίες ανέδειξαν την ανάγκη για εξορθολογισμό στην
χρήση της ενέργειας, αλλά και την ανάγκη για εξοικονόμηση πόρων, όπως αποδείχθηκε
από την οικονομική κρίση του 2007-2008.15
Μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον, το C.I.S.M. θα έπρεπε, τόσο να προσαρμοστεί,
αλλά και να αναπτυχθεί, εκμεταλλευόμενο τις επιτυχίες των προηγούμενων ετών. Και
9
Auerswald, David & Saideman, Stephen: NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone.
Princeton University Press. 2014. pp. 87–88.
10
EUCOM: “Operations and Initiatives”. United States European Command. (Ημερομηνία ανάκτησης 6
Φεβρουαρίου 2018).
11
http://europa.eu/abc/history/2000_today/index_en.htm (Ημερομηνία ανάκτησης 04 Ιανουαρίου 2017).
12
Johnson, Wesley. "Change has come, says President-elect Obama". The Independent. London.
(Ημερομηνία ανάκτησης 04 Ιανουαρίου 2017).
13
Undheim, Trond Arne. What the Net Can't Do. The Everyday Practice of Internet, Globalization and
Mobility. Fakultet for samfunnsvitenskap og teknologiledelse, Trondheim, 2002. p. 2.
14
Sharma, Dinesh: Study: Broadband penetration to surge by 2010. CNET News.com. 2005. (Ημερομηνία
ανάκτησης 22 Φεβρουαρίου 2018).
15
Roubini, Nouriel. "10 Risks to Global Growth". Forbes. 2009. (Ημερομηνία ανάκτησης 13 Φεβρουαρίου
2018).
158
βέβαια, αυτό αντιλήφθηκε ο Gola ως Πρόεδρος του Συμβουλίου, χαράσσοντας εκ νέου την
πολιτική ανάπτυξής του.
O Gianni Gola
O Υποστράτηγος εν αποστρατεία Gianni Gola, το όνομα του οποίου φέρει η υπόψη
περίοδος, συνέδεσε όχι μόνον το όνομά του με το θεσμό, αλλά και τη ζωή του ολόκληρη
με τον στρατιωτικό αθλητισμό.
Ο Gianni Gola γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1946, στο Bagnolo San Vito της Μάντοβα,
στην Λομβαρδία της Ιταλίας.16 Από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με τον αθλητισμό, όπου και
διακρίθηκε στη σφύρα. Σε ηλικία 17 ετών έλαβε αθλητική υποτροφία από την Ιταλική
Ολυμπιακή Επιτροπή για φοίτηση στην τότε Εθνική Σχολή Αθλητισμού (Scuola Nazionale
di Atletica Leggera) της Φόρμια.17 Τον Ιούλιο 196518 υπήρξε πρωταθλητής νέων στη
σφύρα.
Το Οκτώβριο 1966,19 εισήχθη στην Ακαδημία της Οικονομικής Αστυνομίας
(Accademia della Guardia di Finanza),20 όπου, παράλληλα υπήρξε στρατιωτικός αθλητής
του στρατιωτικού αθλητικού συλλόγου «Fiamme Gialle»,21 ως ρίπτης σφύρας.
Αποφοίτησε τον Ιούλιο 1970 με τον βαθμό του Υπολοχαγού.
Το 1972 ορίστηκε από τις ιταλικές Ε.Δ. αρχηγός της αθλητικής αποστολής στίβου
στα πρωταθλήματα C.I.S.M.22 Το 1986, ως μέλος της ιταλικής αντιπροσωπίας στο
16
Βιογραφικά στοιχεία του Gianni Gola, όπως αναφέρθηκαν στην συνέντευξη που παραχώρησε στον
συγγραφέα του πονήματος, στις 8 Μαΐου 2018.
17
18
19
20
Η Guardia di Finanza είναι αστυνομική δύναμη, παρόμοια με τους Carabinieri (Στρατοχωροφυλακή) και
δομή ίδια με του Στρατού, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών της Ιταλίας.
Περισσότερα, http://www.gdf.gov.it (Ημερομηνία ανάκτησης 12 Μαΐου 2018)
21
Ο αθλητικός σύλλογος “Fiamme Gialle” είναι ο επίσημος αθλητικός σύλλογος του Σώματος της
Οικονομικής Αστυνομίας και ο παλαιότερος στρατιωτικός αθλητικός σύλλογος της Ιταλίας, με έτος ίδρυσης
το 1881. (Κίτρινες Φλόγες = fiamme gialle, είναι το διακριτικό σήμα της επίσημης στολής των Οικονομικών
Αστυνομικών). Περισσότερα, http://www.fiammegialle.org/organizzazione. Αντίστοιχα, οι αθλητικοί
σύλλογοι των ιταλικών Ε.Δ. έχουν την επωνυμία του κάθε Κλάδου (Esercito= Στρατός Ξηράς, Marina
Militare= Πολεμικό Ναυτικό, Aeronautica Militare= Πολεμική Αεροπορία και Carabinieri=
Στρατοχωροφυλακή), ενώ οι αθλητικοί σύλλογοι των αστυνομικών δυνάμεων, ονομάζονται «Χρυσές
Φλόγες» (για την Κρατική Αστυνομία), «Δάσος» (για το Σώμα Δασοφυλακής), «Γαλάζιες Φλόγες» (για το
Σώμα της Σωφρονιστικής Αστυνομίας) και «Ερυθρές Φλόγες» (για το Πυροσβεστικό Σώμα). Όλοι αυτοί οι
αθλητικοί σύλλογοι είναι αναγνωρισμένοι και μέλη της Ιταλικής Ολυμπιακής Επιτροπής. Περισσότερα,
http://www.coni.it/it/corpi-militari-e-civili.html. Επίσης, Caforio, Giuseppe (2009) « La professione
militare» In : Labanca, N.(a cura di), Le armi della Repubblica: dalla Liberazione ad oggi, 5, 343-359.
22
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 24.
159
C.I.S.M., εξελέγη πρόεδρος της Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής Στίβου,23 μία θέση την
οποία διατήρησε μέχρι το 1994, οπότε και εξελέγη μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής
(Διοικητικό Συμβούλιο)24 και ταυτόχρονα πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αθλητισμού,
αντικαθιστώντας τον Συνταγματάρχη Arthur Zechner.25
Όπως προαναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, το 1995, επ’ ευκαιρίας της
διοργάνωσης των πρώτων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων στην Ρώμη, ο Gola
ορίστηκε εκ μέρους των ιταλικών Ε.Δ. Εκτελεστικός Διευθυντής των αγώνων. Η επιτυχία
των αγώνων και η συνολική του παρουσία στο Συμβούλιο συνέδραμαν στο να εκλεγεί
Αντιπρόεδρος Ευρώπης το 199626 και τελικά να διαδεχθεί τον Zechner στον προεδρικό
θώκο το 1998.27
Ο Gola, εκτός από την ενασχόληση του με τα διοικητικά του στρατιωτικού
αθλητισμού, είχε ενεργή παρουσία και στον γενικότερο ιταλικό αθλητισμό. Πιο
συγκεκριμένα, από το 1975 έως και το 1989 υπήρξε περιφερειακός πρόεδρος της
Επιτροπής Στίβου της Ιταλίας, ενώ από το 1989 έως και το 2004 διετέλεσε Πρόεδρος της
Εθνικής Ομοσπονδίας Στίβου (Federazione Italiana Di Atletica Leggera).28
Η προεδρία του Gola διήρκησε 12 συνεχόμενα χρόνια, καθιστώντας έτσι ως τον
μακροβιότερο Πρόεδρο στην ιστορία του C.I.S.M. μέχρι σήμερα. Κατά τη διάρκεια της
θητείας του, σκοπό του αποτέλεσε τόσο η εξάπλωση του C.I.S.M., όσο και η καθιέρωσή
του θεσμού στο διεθνές αθλητικό στερέωμα.
Η εκλογή Gola και ο νέος προσανατολισμός του C.I.S.M.

Με δεδομένη την ενσωμάτωση στο C.I.S.M. χωρών-μελών από το πρώην ανατολικό
μπλοκ, την καθιέρωση των Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων και την αναγνώριση του
Συμβουλίου από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, ο Gola οργάνωσε την πολιτική του
23
C.I.S.M.: Minutes of the 41st General Assembly in Khartoum, 1986. p. 53. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
24
Secrétariat).
25
Secrétariat).
26
C.I.S.M.: Minutes of the 51st General Assembly in Santiago, 1996. p. 47. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
27
C.I.S.M.: Minutes of the 53rd General Assembly in Baden/Vienna, 1998. p. 21. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
28
Περισσότερα, στην επίσημη σελίδα της F.I.D.A.L., http://www.fidal.it/news_one.php?nid=25452.
(Ημερομηνία ανάκτησης 12 Μαΐου 2018).
160
C.I.S.M. πάνω στους εξής πέντε πυλώνες: α) Συνέχεια, β) Προβολή, γ) Οικονομική

Εξέλιξη, δ) Αλληλεγγύη, και ε) Επέκταση.29
Ο πρώτος πυλώνας σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Gola θα βασιζόταν στο
σχεδιασμό μίας πολιτικής, η οποία θα εξασφάλιζε την συνέχεια του θεσμού σύμφωνα με
το ιστορικό του παρελθόν, τα ιδεώδη της δημιουργίας του, αλλά και τη συνέχεια των ήδη
κεκτημένων επιτυχιών.30
Η προβολή του C.I.S.M., η οποία είχε μία έντονη δυναμική, λόγω των πρώτων
Παγκοσμίων Στρατιωτικών Αγώνων και του εορτασμού των 50 ετών από τη δημιουργία
του. Η απήχηση του C.I.S.M. στο διεθνές περιβάλλον, τόσο σε υψηλές πολιτικές και
αθλητικές προσωπικότητες, όσο και σε θεσμούς, αλλά και μεγάλα κοινά, αποτέλεσε έναν
σημαντικό στόχο της πολιτικής του Gola.31
Αναφορικά με την οικονομική εξέλιξη του Συμβουλίου, ο Gola είχε διαπιστώσει ότι
παρ’ όλες τις μέχρι τότε προσπάθειες για ορθολογιστική διαχείριση των πόρων του, οι
οικονομικές απαιτήσεις ενός διεθνούς αθλητικού οργανισμού όπως το C.I.S.M.
εξακολουθούσαν να είναι μεγάλες. Συνεπώς, υπήρχε η ανάγκη για ανάπτυξη οικονομικών
πρωτοβουλιών και συνεργασίας με ιδιωτικές εταιρίες, καθώς και για σημαντική στροφή
του θεσμού στον τομέα του μάρκετινγκ, το οποίο θα ενίσχυε παράλληλα και την προβολή
του.32
Στον τομέα της αλληλεγγύης, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος κατέστησε σαφές ότι ήταν ο
Πρόεδρος όλων των Ενόπλων Δυνάμεων, όλων των χωρών –μελών από όλες τις
ηπείρους.33 Ενώ το C.I.S.M. είχε ήδη μία στιβαρή ιστορική πορεία στην παροχή
υποστήριξης σε Ένοπλες Δυνάμεις χωρών με ασθενείς οικονομικές δυνατότητες, ο Gola
τόνισε ότι η αρχική προσπάθειά του θα προσανατολιζόταν στην μέγιστη συμμετοχή
στρατιωτικών αθλητών στους επερχόμενους 2ους Παγκόσμιους Στρατιωτικούς Αγώνες και
από οικονομικά ασθενέστερες χώρες-μέλη, με σκοπό τη συμμετοχή και την ανάδειξη
τους.34 Επί τούτου, ανακοίνωσε στην 54η Γενική Συνέλευση του 1999 ότι συντονίστηκε
μεταξύ αυτού και του Προέδρου της Δ.Ο.Ε. Juan Antonio Samaranch μία συνάντηση με
29
30
C.I.S.M.: Minutes of the 54th General Assembly in Noordwijkerhoot, 1999. App. 8. p. 1. (Πηγή: C.I.S.M./
31
32
C.I.S.M.: Minutes of the 54th General Assembly in Noordwijkerhoot, 1999. App. 8. p. 3-4. (Πηγή: C.I.S.M./
33
34
161
τους υπευθύνους της Ολυμπιακής Αλληλεγγύης, με σκοπό να συζητηθεί ο σχεδιασμός

κοινών δράσεων μεταξύ των δύο θεσμών για την υποστήριξη των χωρών αυτών. Επίσης,
ανακοίνωσε ότι σχηματίστηκε ομάδα εργασίας, η οποία αποτελείτο από τον Γενικό
Γραμματέα, Συνταγματάρχη Hurst και από δύο εκπροσώπους της Δ.Ο.Ε., τους Perez Miro
και Fekrou Kidane. Η ομάδα εργασίας αυτή θα εξέταζε κοινούς σχεδιασμούς δράσης
αλληλεγγύης μεταξύ των δυο θεσμών.35
Τέλος, αναφορικά με την επέκταση του θεσμού, η πρόσφατη ένταξη της Ινδίας καις
της Γεωργίας ήταν σημαντικές επιτυχίες για το θεσμό (121 χώρες), αλλά ο Gola
αποσκοπούσε στην ένταξη χωρών και από την ήπειρο της Ωκεανίας.36 Επίσης, είχε
διαπιστώσει ότι κάποιες χώρες της Νοτίου Αμερικής και της Αφρικής ήταν ανενεργές,
γεγονός το οποίο αποτέλεσε έναν επιμέρους πρόβλημα για αντιμετώπιση της προεδρίας
του.37
H πολιτική Gola και το ψήφισμα του 1999. Όλα τα προαναφερθέντα ανακοινώθηκαν

και αναλύθηκαν στην 54η Γενική Συνέλευση του 1999, στο Noordwijkerhoot της
Ολλανδίας. Με την ολοκλήρωση της Συνέλευσης, ο Gola κατέθεσε για έγκριση και
υπογραφή από τις χώρες-μέλη του Συμβουλίου ένα ψήφισμα, με το οποίο όλοι οι
αντιπρόσωποι δήλωναν επίσημα τα εξής:
α) τη βαθιά λύπη και συμπάθεια για τα θύματα της ανθρώπινης τραγωδίας στα
Βαλκάνια, εξαιτίας του εμφυλίου της πρώην Γιουγκοσλαβίας,
β) την πεποίθησή τους ότι οι 2οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες θα λάμβαναν
κανονικά χώρα στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας όπως είχαν σχεδιαστεί για τις 8-17
Αυγούστου 1999,
γ) την ενθάρρυνση όλων των χωρών-μελών του C.I.S.M. να λάβουν μέρος στους 2ους
Παγκόσμιους Στρατιωτικούς Αγώνες, με σκοπό «να ενοποιηθεί το ανθρώπινο πνεύμα στην
επιδίωξη των καθολικών προσδοκιών του ανθρώπου για ειρήνη και κατανόηση».
δ) τη διερεύνηση μέτρων, σε συνδυασμό με τους Αγώνες, για την παροχή
ανακούφισης και βοήθειας στα πιο άτυχα θύματα της Βαλκανικής διαμάχης, τα παιδιά,
ε) την πρόταση διαθεσιμότητας προπονητικού και αθλητικού προσωπικού για την
διεκπεραίωση αυτών των δράσεων,
35
36
37
162
στ) την ανάληψη της υποχρέωσης για εξεύρεση οικονομικών και υλικών
συνεισφορών από ιδιωτικές εταιρίες και ιδρύματα για την υποστήριξη αυτών των δράσεων
του Συμβουλίου και την επιπλέον διαμόρφωση μακροχρόνιων συνεργασιών,
ζ) την εξασφάλιση ότι όλες αυτές οι προσπάθειες θα είναι συναφείς με τις
θεμελιώδη αρχή της αυστηρής ουδετερότητας εκ μέρους του Συμβουλίου,
η) την εξασφάλιση των απαραίτητων μέσων για την ασφάλεια των ατόμων που θα
εργαστούν σε αυτές τις δράσεις του Συμβουλίου,
θ) το συντονισμό των προσπαθειών του C.I.S.M. με επίσημες δημόσιες και ιδιωτικές
οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας που ενεργούν στις περιοχές που επηρεάστηκαν,
ι) την βεβαιότητα ότι η σύγχρονη πραγματικότητα επιδεικνύει δραματικά την
ανάγκη της «Φιλίας Δια του Αθλητισμού» και την παγκόσμια ανάγκη για «Ειρήνη μέσω
του Αθλητισμού».38
Το ψήφισμα αυτό θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό για την ιστορική πορεία του
θεσμού, καθώς αποτελεί την πιο ηχηρή διακήρυξη των θεμελιωδών ιδεών ίδρυσης και
λειτουργίας του θεσμού. Δεδομένου ότι η 54η Γενική Συνέλευση έλαβε χώρα από τις 8 έως
και τις 17 Μαΐου 1999, πριν ακόμη λήξη η ένοπλη διαμάχη στο Κοσσυφοπέδιο, ένας
διεθνής θεσμός θα οργάνωνε παγκόσμιους αθλητικούς αγώνες στην περιοχή, με
συμμετέχοντες μέλη Ενόπλων Δυνάμεων. Η δέσμευση μάλιστα των χωρών-μελών του
Συμβουλίου για την υλοποίηση αυτών των αγώνων κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς
αποτελεί μία περίτρανη απόδειξη ότι οι Ε.Δ. μπορούσαν να συγχρωτιστούν ειρηνικά υπό
την «σημαία του αθλητισμού». Ταυτόχρονα, η επιθυμία του Συμβουλίου για παροχή
ανθρωπιστικής βοήθειας σε πολιτικό προσωπικό, σήμανε μια νέα κατεύθυνση του θεσμού
για προσέγγιση του πολιτικού περιβάλλοντος στον ανθρωπιστικό τομέα, επεκτείνοντας τις
δράσεις αλληλεγγύης σε εξωθεσμικό πλαίσιο.
Επίσης, αυτή η ανάληψη ενεργειών εκ μέρους του C.I.S.M. δρομολογήθηκε μία
εποχή κατά την οποία το N.A.T.O., με έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε.,
πραγματοποιούσε αεροπορικές επιθέσεις, προκαλώντας το θάνατο σε 488 πολίτες σε
Σερβία και Μαυροβούνιο.39 Συνεπώς, το ψήφισμα του C.I.S.M. στην 54η Γενική
Συνέλευση και η υλοποίηση των 2ων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων στο Ζάγκρεμπ
της Κροατίας το 1999 αποτελούν ίσως τις πιο καταφανείς έμπρακτες αποδείξεις της
38
C.I.S.M.: Minutes of the 54th General Assembly in Noordwijkerhoot, 1999. App. 22. p. 1-2. (Πηγή:
39
Human Rights Watch: “The Civilian Deaths”. Civilian deaths in the NATO air campaign. Human Rights
Watch. February 2000. https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200.htm#P88_14845 (Ημερομηνία
ανάκτησης 3 Φεβρουαρίου 2018).
163
διαφορετικότητας της αποστολής, αλλά και της εκτέλεσης αυτής της αποστολής, μεταξύ
C.I.S.M. και Ν.Α.Τ.Ο.
Εν ολίγοις, το ψήφισμα αυτό αποτέλεσε, σύμφωνα με τον ίδιο τον Gola, «την
εγγύηση της ταυτότητας του C.I.S.M.».40 Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να σχολιαστεί ότι
ο Gola προερχόταν από μία χώρα, η οποία είχε διαθέσει τις αεροπορικές της βάσεις καθώς
και τα λιμάνια της, από όπου εκτοξευόταν οι αεροπορικές επιθέσεις του Ν.Α.Τ.Ο., ενώ
στην υπόψη επιχείρηση βομβαρδισμών (Επιχείρηση «Συμμαχική Δύναμη» από 24
Μαρτίου έως και 10 Ιουνίου 1999) συμμετείχαν 1.031 αεροσκάφη από χώρες-μέλη, τόσο
του Ν.Α.Τ.Ο., όσο και του C.I.S.M.41 Συνεπώς, ο διαχωρισμός της πολιτικής του C.I.S.M.
από την πολιτική του Ν.Α.Τ.Ο. κυρώθηκε με αυτό το ψήφισμα.
Κατόπιν μελέτης όλων των δράσεων που ακολούθησαν και παρουσιάζονται στις
επόμενες ενότητες, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το ψήφισμα αυτό αποτέλεσε την βάση
για όλες τις μελλοντικές ενέργειες του Συμβουλίου, οδηγώντας στη διεθνή του
αναγνώριση στον τομέα της προσφοράς του στην παγκόσμια ειρήνη.42
Ως επιστέγασμα των παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η περίοδος Gola
ξεκίνησε με καινοτομίες και τολμηρές δράσεις, οι οποίες επηρέασαν την ιστορική εξέλιξη
σε όλους τους τομείς δραστηριότητας του C.I.S.M.
Οι 2οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες

Από τις 8 έως και τις 17 Αυγούστου 1999 τελέστηκαν οι 2οι Παγκόσμιοι
Στρατιωτικοί Αγώνες στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Σε μία ταραγμένη από τον πόλεμο
περιοχή του πλανήτη, 6.734 συμμετέχοντες από 82 χώρες-μέλη του C.I.S.M.
συναγωνίστηκαν σε 18 αθλήματα,43 δείχνοντας με τον καλύτερο τρόπο τις προθέσεις του
Συμβουλίου για υγιή ανταγωνισμό σε αθλητικά γήπεδα. Περίπου 250.000 θεατές
40
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000. p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
41
Thomas, Nigel: The Yugoslav Wars, Vol. 2. Osprey Publishing, 2006, pp.47-48.
42
Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο Gola στις 8 Μαΐου 2018, αναφέρθηκε στο ψήφισμα αυτό, λέγοντας ότι
το συνέταξε σε μία νύχτα, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 54 ης Γενικής Συνέλευσης, προκειμένου να
αποδείξει σε όλον τον κόσμο ότι C.I.S.M. ήταν αποφασισμένο να τελέσει τους 2ους Π.Σ.Α., παρά την
γενικότερη αναστάτωση στην περιοχή λόγω του πολέμου του Κοσσυφοπεδίου. Σύμφωνα με τον συγγραφέα,
αυτό το ψήφισμα αποτέλεσε και μία ένδειξη συσπείρωσης του θεσμού γύρω από την ηγετική προσωπικότητα
του Gola.
43
Στίβος, Καλαθοσφαίριση, Πυγμαχία, Ποδηλασία, Ξιφασκία, Ποδόσφαιρο, Χειροσφαίριση, Τζούντο,
Προσανατολισμός, Πάλη, Κολύμβηση, Αλεξιπτωτισμός, Στρατιωτικό Πένταθλο, Ναυτικό Πένταθλο, Τάε
Κβον Ντο, Σκοποβολή, Τρίαθλο, Πετοσφαίριση.
164
παρακολούθησαν τους αγώνες σε 44 διαφορετικές αθλητικές εγκαταστάσεις του Ζάγκρεμπ

καταδεικνύοντας το ενδιαφέρον των πολιτών για τους στρατιωτικούς αγώνες.44
Στο περιθώριο των αγώνων, το C.I.S.M. συγκέντρωσε και παρέδωσε αθλητικό
εξοπλισμό και ρουχισμό σε ιδρύματα που φιλοξενούσαν ορφανά παιδιά από τον πόλεμο. 45
Κατά συνέπεια και πολύ γρήγορα, οι πρώτες τέσσερις προβλέψεις του ψηφίσματος του
1999 υλοποιήθηκαν.
Τους αγώνες τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της
Κροατίας, Franjo Tudjman και ο Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. Juan Antonio Samaranch, καθώς
και αξιωματούχοι παγκόσμιων αθλητικών ομοσπονδιών.46
Σύμφωνα με τον Gola, η διοργάνωση των αγώνων ήταν απόλυτα επιτυχημένη και οι
προσπάθειες των κροατικών Ε.Δ. καρποφόρησαν αφήνοντας θετικές εντυπώσεις σε όλους
τους παρευρισκομένους.47
Εσωτερική Οργάνωση και Διοικητικές Εξελίξεις

Η Ακαδημία C.I.S.M. Τον Νοέμβριο του 1998, κατά τη διάρκεια των εργασιών της
Συνάντησης του Διοικητικού Συμβουλίου στη Ναμίμπια, διαπιστώθηκε αδράνεια στο
θεσμό της Ακαδημίας C.I.S.M. και αποφασίστηκε η διάλυσή της.48
Το έτος 2008, το C.I.S.M. δημιούργησε στην επίσημη ιστοσελίδα το “Sports and
Science Forum”, ένα διαδικτυακό χώρο, στον οποίο θα μπορούσαν να συζητούνται
ελεύθερα αθλητικά θέματα, από την επιστημονική τους άποψη, δημιουργώντας τις
κατάλληλες συνθήκες για την επαναλειτουργία της Ακαδημίας.49
Εντούτοις, η Ακαδημία αναγεννήθηκε το 2009, επ’ ευκαιρίας του Διεθνούς
Συμποσίου του C.I.S.M. στην Πράγα της Τσεχίας, στις 21 Σεπτεμβρίου 2009.50 Κατά τη
διάρκεια των εργασιών της Συνάντησης του Διοικητικού Συμβουλίου του C.I.S.M. τον
Νοέμβριο 2009 στην Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, το Διοικητικό Συμβούλιο ενέκρινε την
επανίδρυση της Ακαδημίας με τους εξής σκοπούς:
44
C.I.S.M.: “2nd World Military Games”, Yearbook 1999, p. 14. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
45
46
47
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000. Appendix 3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
48
C.I.S.M.: C.I.S.M. Academy, Ed. C.I.S.M., 2009, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Gola, Gianni:
C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 6.
49
C.I.S.M.: Minutes of the 62nd General Assembly and Congress in Ouagadougou, 2007. App. III.4.2. p. 19.
C.I.S.M.: C.I.S.M. Academy, Ed. C.I.S.M., 2009, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
50
C.I.S.M.: C.I.S.M. Academy, Ed. C.I.S.M., 2009, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
165
α) Διαχείριση των γνώσεων που προέρχονται από έρευνες που σχετίζονται με όλες
τις αθλητικές εκδηλώσεις στις ένοπλες δυνάμεις.
β) Να αυξήσει τη συνειδητοποίηση της σημασίας των επιστημονικών ερευνών ως
αποτελεσματικού εργαλείου για τη στήριξη των διοικητικών αποφάσεων σε θέματα
αθλητισμού εντός των ενόπλων δυνάμεων.
γ) Να δημιουργεί και να διαχειρίζεται ένα δίκτυο επιστημόνων, για να συζητά
επιστημονικά θέματα σχετικά με τα αθλητικά θέματα εντός των ενόπλων δυνάμεων και να
συνεργάζεται με επιστημονικούς αθλητικούς οργανισμούς.
δ) Να προτείνει τομείς έρευνας σε αθλητικά θέματα σύμφωνα με τις ανάγκες του
C.I.S.M.
ε) Συγκέντρωση και διάδοση επιστημονικών πληροφοριών σχετικά με αθλητικά
θέματα εντός των ενόπλων δυνάμεων.
στ) Διαχείριση και οργάνωση ακαδημαϊκών εκδηλώσεων του C.I.S.M.
ζ) Δημιουργία συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς και δημιουργία συνεργιών σε
διεθνές και εθνικό επίπεδο και μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών δομών, και
η) Υποστήριξη διαφόρων ομάδων εργασίας του C.I.S.M. (επιτροπές, επιτροπές
κ.λπ.) με επιστημονικά ευρήματα.51
Εν ολίγοις, η νέα μορφή της Ακαδημίας άνοιξε διόδους επικοινωνίας και
ανταλλαγής γνώσεων με ακαδημαϊκές δομές και επιστημονικές ομάδες εκτός Ε.Δ.,
προκειμένου, αφενός να διευρυνθεί βάση γνωστικών δεδομένων, αφετέρου να προωθήσει
στρατιωτικούς επιστήμονες, οι οποίοι θα μπορούσαν σε συνεργασία με διεθνείς και
εθνικούς οργανισμούς να ασχοληθούν επισταμένα με την επιστημονική έρευνα. Η
«συνέργεια» και η «εξωστρέφεια» αποτέλεσαν τα χαρακτηριστικά της νέας Ακαδημίας, σε
σχέση με την παλαιότερη μορφή, η οποία ήταν, κυρίως επικεντρωμένη σε πόρους,
δεδομένα και πρωτοβουλίες αποκλειστικά των Ε.Δ. των χωρών-μελών.
Έτσι, λοιπόν, η Ακαδημία C.I.S.M. λειτούργησε ξανά, σε διαφορετική βάση απ’ ό,τι
ήταν στο παρελθόν.
Οργανωτικές αλλαγές. Ο Gola μετά από δύο χρόνια στον προεδρικό θώκο και
έχοντας διερευνήσει την κατάσταση λειτουργίας του Συμβουλίου, αποφάσισε να προβεί σε
μία σειρά οργανωτικών αλλαγών, προκειμένου να ευνοηθεί η καλύτερη λειτουργία του
51
C.I.S.M.: Minutes of the ΒοD-3 in Ljubljana, Slovenia, 2009. App. 2. p. 1-2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
166
θεσμού σε σχέση με τα ιδεώδη λειτουργίας, αλλά και να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει

τις ανακύπτουσες προκλήσεις.
Στην 55η Γενική Συνέλευση του 2000, στην Καλλιθέα του Νομού Χαλκιδικής στην
Ελλάδα, η ολομέλεια υπερψήφισε το σχεδιαστικό πλαίσιο για ολοκληρωτική επανεξέταση
και αναθεώρηση του Καταστατικού και του Οργανισμού Λειτουργίας του C.I.S.M.,
προκειμένου να εναρμονιστούν με τα αναγραφόμενα στη Δήλωση Αποστολής, η οποία,
όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, είχε υπογραφεί από όλες τις χώρες-μέλη το
1998.52
Σύμφωνα με τον Gola, η Εκτελεστική Επιτροπή (ή αλλιώς Διοικητικό Συμβούλιο)53
έπρεπε να αποτελεί το κύριο όργανο στρατηγικού σχεδιασμού του Συμβουλίου, το οποίο
έπρεπε να μελετά, σχεδιάζει και καταθέτει νέες ιδέες για ψήφιση στη Γενική Συνέλευση.54
Γι’ αυτόν τον λόγο, πρότεινε και ψηφίστηκε η τροπολογία με την οποία το Διοικητικό
Συμβούλιο έπρεπε να συναντιέται αντί για δύο φορές, τρεις φορές ετησίως, με την δεύτερη
του συνάντηση να λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της περιόδου της εκάστοτε Γενικής
Συνέλευσης.55 Έτσι, ενώ μέχρι και το 1998, λαμβάνουν χώρα δύο συναντήσεις του
Διοικητικού Συμβουλίου, από το 2000 και μετά, καθιερώθηκε και η τρίτη συνάντηση,56
γεγονός που ευνόησε την σχεδιαστική και οργανωτική λειτουργία του θεσμού.
Η ολοκλήρωση της πλήρους αναθεώρησης του Καταστατικού και του Εσωτερικού
Οργανισμού Λειτουργίας του C.I.S.M. παρουσιάστηκε και τέθηκε για ψήφιση στην 56η
Γενική Συνέλευση του C.I.S.M., στο Αλγέρι της Αλγερίας, το 2001.57 Η αναθεώρηση
αυτή, βασισμένη στο νομικό καθεστώς που είχε διαμορφωθεί για το C.I.S.M. υπό την
βελγική νομοθεσία, αλλά και τα ήδη συμπεφωνημένα μεταξύ των χωρών-μελών του
52
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000. p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
53
Μέχρι και το 2002, οι όροι «Εκτελεστική Επιτροπή» και «Διοικητικό Συμβούλιο» χρησιμοποιούνται
αμφότεροι στα επίσημα έγγραφα του C.I.S.M. και αφορούσαν το ίδιο όργανο.
54
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000. App. 19. p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
55
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000. p. 5, 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
56
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 8. Η επιπλέον συνάντηση του Διοικητικού
Συμβουλίου του C.I.S.M. του 1999 στη Λοζάνη της Ελβετίας, έλαβε χώρα με υπό το καθεστώς της
«έκτακτης συνάντησης», με αποτέλεσμα για το έτος 1999 να έχουν γίνει τρεις αντί για δύο συναντήσεις,
σύμφωνα με τον Εσωτερικό Οργανισμό Λειτουργίας. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Gola, αυτή η επιπλέον
συνάντηση αποτέλεσε και το έναυσμα για τη θεσμοθέτηση των τριών συναντήσεων του Διοικητικού
Συμβουλίου ετησίως.
57
C.I.S.M.: Minutes of the 56th General Assembly in Algiers, 2001, p. 47. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
167
Συμβουλίου, αποτέλεσε την πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα ολοκληρωτική

αναθεώρηση των βασικών κειμένων του C.I.S.M.58
Οι πιο σημαντικές διαφοροποιήσεις που επήλθαν αφορούν τα εξής:59
α) καθιερώθηκε το C.I.S.M. ως «διεθνής οργανισμός με το νομικό καθεστώς ένωσης
(association)»,
β) ο σκοπός ύπαρξης του θεσμού παρέμεινε ο ίδιος, αλλά αναγράφηκαν ξεχωριστά
οι αρχές λειτουργίας του (Principles), σύμφωνα με τη Δήλωση Αποστολής (Mission
Statement), όπως αυτή υπογράφηκε το 1998. Αυτές ήταν:
(1) Το C.I.S.M. είναι μια απολιτική οργάνωση, η οποία προάγει, μέσω του
αθλητισμού, τον φιλανθρωπικό στόχο της φιλίας μεταξύ στρατιωτικών αθλητών για την
προώθηση της διεθνούς αρμονίας.
(2) Το C.I.S.M. θεωρεί τον αθλητισμό στις Ένοπλες Δυνάμεις ως βασικό
πυλώνα του διεθνούς αθλητισμού και της παγκόσμιας ειρήνης.
(3) Το C.I.S.M. ακολουθεί τις καθολικές ανθρωπιστικές αρχές mens sana in
corpore sano (=νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ) και ότι «όλα τα ανθρώπινα όντα γεννιούνται
ελεύθερα και ίσα, με αξιοπρέπεια και δικαιώματα», όπως αναφέρεται στην Οικουμενική
Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στον Χάρτη των Ηνωμένων Κρατών.
(4) Το C.I.S.M. απορρίπτει όλες τις μορφές διακρίσεων έναντι ενός έθνους
ή ενός ατόμου με βάση τη φυλή, τη θρησκεία, τις πολιτικές πεποιθήσεις και οποιαδήποτε
άλλη πρακτική που εισάγει διακρίσεις.
(5) Το C.I.S.M. υποστηρίζει το καθολικό δικαίωμα κάθε ατόμου να ασκεί
ένα άθλημα της επιλογής του, ανάλογα με τις ανάγκες του.
(6) Το C.I.S.M. λειτουργεί σύμφωνα με τις δημοκρατικές αρχές, οι οποίες
είναι ότι ένα έθνος αντιπροσωπεύει μια φωνή (ψήφο), τους κανόνες πλειοψηφίας και το
ότι η Γενική Συνέλευση των κρατών-μελών είναι η ανώτατη αρχή.
(7) Το C.I.S.M. ασκεί τις δραστηριότητές του σύμφωνα με τις καθολικές,
θεμελιώδεις νομικές και ηθικές αρχές και εξαρτάται από την εθελοντική συνεισφορά και
την καλή θέληση των κρατών-μελών του.
(8) Το C.I.S.M. ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να οργανώσουν το μεγαλύτερο
μέρος αθλητικών διοργανώσεων με πνεύμα ίσων ευκαιριών, φιλίας, αλληλεγγύης και
αμεροληψίας.
58
Secrétariat).
59
C.I.S.M.: Minutes of the 57th General Assembly and Congress in Opatija, 2002, App. 37. (Πηγή: C.I.S.M./
168
(9) Το C.I.S.M. αναπτύσσει τον αθλητισμό με την πρακτική του εξάσκηση

σε όλα τα επίπεδα και την έρευνα στη φυσική αγωγή και εκπαίδευση.
(10) Το C.I.S.M. συνεργάζεται με όλους τους διεθνείς οργανισμούς και
οργανισμούς που έχουν τους ίδιους στόχους και ενθαρρύνουν τη συνάθροιση των πολιτών
του κόσμου.60
Όπως εύκολα διακρίνεται, οι νέες θεμελιώδεις αρχές του C.I.S.M. εναρμονίστηκαν
πλήρως στις απαιτήσεις και τα ιδεώδη Διεθνών Οργανισμών, όπως ο Ο.Η.Ε. και η Δ.Ο.Ε.,
προκειμένου πιθανόν να δηλωθεί έτσι η συνταύτιση απόψεων που είχε ο θεσμός με
αντίστοιχους διεθνείς θεσμούς.
γ) Στο νέο Καταστατικό εγκαταλείφθηκε πλήρως ο όρος «Εκτελεστική Επιτροπή»
και αντικαταστάθηκε και επίσημα από τον όρο «Διοικητικό Συμβούλιο». 61 H σύνθεσή του
αποτελείτο από τον Πρόεδρο του C.I.S.M., τους τέσσερις Αντιπροέδρους και το ελάχιστο
9 μέλη.62
δ) Στο νέο Καταστατικό προστέθηκε ένα άρθρο, σύμφωνα με το οποίο, ως επίσημα
έγγραφα οργάνωσης του C.I.S.M. θα ήταν το Καταστατικό, το Εγχειρίδιο Πολιτικής του
C.I.S.M. (C.I.S.M. Policy Manual) και το Εγχειρίδιο Διαδικασιών του C.I.S.M. (C.I.S.M.
Procedures Manual). Σύμφωνα με το ίδιο το Καταστατικό του 2002, ως Εγχειρίδιο
Πολιτικής του C.I.S.M. ορίστηκε το θεσμικό κείμενο που θα όριζε την πολιτική του
C.I.S.M. και θα καθόριζε τους κανόνες σχετικά με την ανάπτυξη των κύριων
δραστηριοτήτων του. Το Εγχειρίδιο Διαδικασιών C.I.S.M. θα κωδικοποιούσε τους κανόνες
εργασίας του οργανισμού, όπως ακριβώς ο Εσωτερικός Κανονισμός.63 Τα δύο αυτά
εγχειρίδια αντικαταστάθηκαν εκ νέου από τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας, με την
καταστατική αναθεώρηση του 2010, στο τέλος της περιόδου Gola.64
Η γυναικεία εκπροσώπηση στα διοικητικά. Ακόμη ένα στοιχείο που επηρέασε την
οργάνωση του C.I.S.M. ήταν και η προώθηση της γυναικείας εκπροσώπησης στα
διοικητικά όργανα (Μόνιμες Επιτροπές, Τεχνικές Επιτροπές, κτλ.).
Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, ο Gola, όντας πρόεδρος της
Μόνιμης Επιτροπής Αθλητισμού, είχε καλέσει για συμμετοχή τις γυναίκες στρατιωτικούς
στις τεχνικές επιτροπές αθλημάτων, προκειμένου να εκπροσωπηθούν, αλλά και να
60
C.I.S.M.: Statutes 2002, p. 3-4. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
61
C.I.S.M.: Statutes 2002, p. 5, 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
62
C.I.S.M.: Statutes 2002, p. 6. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
63
64
169
ενισχύσουν τις διοργανωτικές δράσεις του Συμβουλίου.65 Αναλαμβάνοντας πλέον την

Προεδρεία του C.I.S.M., προχώρησε σε ακόμη μία ενέργεια για προσέλκυση των
γυναικών στις διοικητικές δραστηριότητες του Συμβουλίου, με την ίδρυση της επιτροπής
“Women in C.I.S.M.”,κατά τη διάρκεια των εργασιών της 3ης συνάντησης του Διοικητικού
Συμβουλίου του C.I.S.M. στην Bridgetown των νήσων Μπαρμπάντος.66 Σκοπός της
συγκεκριμένης επιτροπής ήταν η προώθηση της γυναικείας παρουσίας σε κάθε επίπεδο και
χώρο δραστηριότητας του C.I.S.M.67 Στο περιθώριο των εργασιών της 57ης Γενικής
Συνέλευσης του 2002, έλαβε χώρα και η πρώτη συνάντηση της επιτροπής αυτής, η οποία
ανακοίνωσε την αποστολή της και κάλεσε για συμμετοχή όλες τις γυναίκες από τις
αντιπροσωπίες των χωρών-μελών του C.I.S.M.68
Η συγκεκριμένη Γενική Συνέλευση παρουσίασε και κάποιες αλλαγές στην
διεξαγωγή των Γενικών Συνελεύσεων, οι οποίες ισχύουν μέχρι και σήμερα.
Αλλαγές στο πρόγραμμα των Γενικών Συνελεύσεων. Η 57η Γενική Συνέλευση

παρουσίασε καινοτομίες ως προς τη διεξαγωγή της. Η σημαντικότερη ήταν η παράλληλη
διοργάνωση Συνεδρίου, το οποίο είχε ως σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και
πληροφοριών, δίνοντας το βήμα ειδικότερα στους προέδρους των Τεχνικών Επιτροπών να
συνεισφέρουν στην ανάπτυξη και βελτίωση του στρατιωτικού αθλητισμού.69 Έτσι λοιπόν,
η εκάστοτε Γενική Συνέλευση και Συνέδριο θα εμπεριείχε 6 συνεδρίες (sessions), οι οποίες
κατανεμήθηκαν ως εξής:
α) 1η Συνεδρία- Γενικά Θέματα. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνεδρίας λάμβαναν
χώρα όλες οι εθιμοτυπικές δραστηριότητες καθώς και το πρωτόκολλο. Τέτοιες ήταν η
παρουσίαση της οργανωτικής επιτροπής, η τελετή έναρξης και λήξης, η καταγραφή των
συμμετεχόντων καθώς και οι συνεντεύξεις Τύπου.
β) 2η Συνεδρία- Πρώτο Μέρος Συνεδρίου. Με τη 2η συνεδρία ξεκινούσε το Συνέδριο
του C.I.S.M. στο οποίο εξεταζόταν διεθνή ζητήματα, όπως η σχέση του C.I.S.M. με
διεθνείς οργανισμούς.
65
C.I.S.M.: Minutes of the 51st General Assembly in Santiago, 1996, p. 37. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
66
C.I.S.M.: Minutes of the 57th General Assembly and Congress in Opatija, 2002, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./
Général Secrétariat). Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 9.
67
68
69
170
γ) 3η και 4η Συνεδρία- Δεύτερο Μέρος Συνεδρίου. Στη 3η συνεδρία, το Συνέδριο

εστίαζε σε εσωτερικά θέματα του C.I.S.M., όπως παρουσιάσεις δραστηριοτήτων και
προτάσεων από τις Μόνιμες Επιτροπές και από τις Τεχνικές Επιτροπές, παρουσίαση του
αγωνιστικού προγράμματος, ενώ η 4η συνεδρία ήταν αφιερωμένη σε ζητήματα όπως την
εξέταση των προς ψήφιση φακέλων αποφάσεων, τον έλεγχο της ατζέντας της Γενικής
Συνέλευσης και τυχόν άλλα εσωτερικά θέματα του Συμβουλίου.
δ) 5η και 6η Συνεδρία- Γενική Συνέλευση. Η Γενική Συνέλευση ξεκινούσε στην 5η
συνεδρία, η οποία ήταν αφιερωμένη σε εσωτερικά θέματα του C.I.S.M., κυρίως σε αυτά
που αφορούσαν τις τυπικές διαδικασίες που απέρρεαν από τον Εσωτερικό Κανονισμό
Λειτουργίας (επαλήθευση διαπιστευτηρίων των αντιπροσωπιών των χωρών-μελών,
καθορισμό εφορευτικής επιτροπής για τις καταστατικές εκλογές, έλεγχος καταλληλότητας
υποψηφίων για τις αρχαιρεσίες, κτλ.). Στην 6η συνεδρία λάμβαναν χώρα όλες οι
αρχαιρεσίες, οι καταστατικές εκλογές και η κύρωση των αποφάσεων της Γενικής
Συνέλευσης.70
Το Συμβούλιο των Αθλητών. Μία ακόμη καινοτομία, η οποία όμως δεν ευοδώθηκε
ήταν η προσπάθεια για σύσταση ενός οργάνου εκπροσώπησης των στρατιωτικών αθλητών
απευθείας στα διοικητικά θέματα του C.I.S.M. Κατά τη διάρκεια των εργασιών της 55ης
Γενικής Συνέλευσης στην Καλλιθέα του Δήμου Χαλκιδικής της Ελλάδας, εγκρίθηκε η
σύσταση του «Συμβουλίου των Αθλητών (Athletes’ Council)», στο οποίο θα συμμετείχαν,
κατόπιν προτάσεων των αντιπροσωπειών των χωρών-μελών του C.I.S.M., διακεκριμένοι
στρατιωτικοί αθλητές, ένας για κάθε άθλημα από τα πρωταθλήματα του C.I.S.M. Ο
σκοπός ίδρυσής του οργάνου αυτού ήταν η ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων των
συμμετεχόντων αθλητών στα στρατιωτικά πρωταθλήματα του C.I.S.M. με τα ανώτατα
διοικητικά κέντρα του θεσμού.71 Εν ολίγοις, αυτή η προσπάθεια ήταν καθ’ ομοίωση της
αντίστοιχης επιτροπής αθλητών της Δ.Ο.Ε., του Athletes Commission, το οποίο έχει
παρόμοια αποστολή.72
70
71
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
72
Περισσότερα για το συγκεκριμένο όργανο της ΔΟΕ, https://en.wikipedia.org/wiki/IOC_Athletes_Commission
(Ημερομηνία ανάκτησης 20 Νοεμβρίου 2019)
171
Παρά την πρόθεση του C.I.S.M. για προώθηση αυτής της ιδέας, δεν σημειώθηκε
αξιόλογη συμμετοχή εκ μέρους των αντιπροσωπιών των χωρών-μελών.73 Το 2004, κατά τη
διάρκεια της συνάντησης του Διοικητικού Συμβουλίου στη Σόφια της Βουλγαρίας,
αποφασίστηκε η διάλυση του Συμβουλίου των Αθλητών, λόγω του ότι δεν είχε
ανταποκριθεί στις προσδοκίες του C.I.S.M., σε ότι αφορούσε τη συμμετοχή στρατιωτικών
αθλητών σε αυτό. Ως εκ τούτου και κατόπιν προτάσεως του τότε Γενικού Γραμματέα,
Συνταγματάρχη Robert Eggermont του Βελγίου, το θέμα της διάλυσης του Συμβουλίου
τέθηκε προς ψήφιση και εγκρίθηκε.74
Το Στρατηγικό Πλάνο 2002-2008

Μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες που εισήγαγε η προεδρεία Gola ήταν το
«Στρατηγικό Πλάνο 2002-2008». Στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, από τις 9 έως και
τις 15 Νοεμβρίου 2002, συνεδρίασε το Διοικητικό Συμβούλιο του C.I.S.M., προκειμένου,
για πρώτη φορά στην ιστορία του, να αποκτήσει έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό,
προκειμένου να χαράξει την πορεία του στο διεθνές περιβάλλον.75
Βασισμένο στις θεμελιώδεις αρχές του C.I.S.M., ορίστηκε το όραμά του, σύμφωνα
με το οποίο: «να είναι ο διεθνής αθλητικός οργανισμός της επιλογής, που φέρνει το
προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων από όλες τις χώρες στο αθλητικό πεδίο, χτίζοντας την
φιλία δια του αθλητισμού και συνεισφέροντας στην παγκόσμια ειρήνη».76
Αφού εκτιμήθηκε η κατάσταση του C.I.S.M. κατά το έτος 2002, δεδομένων των
δυνατοτήτων, των αδυναμιών του, αλλά και του γενικότερου πλαισίου δράσης του,
αποφασίστηκε ότι έπρεπε να τεθεί σε εφαρμογή η κατάκτηση μίας σειράς στρατηγικών
στόχων, προκειμένου «να κλείσει το κενό μεταξύ του C.I.S.M. κατά το έτος 2002 και του
οράματος του C.I.S.M.».77 Αυτοί οι στόχοι ήταν:
α) Συνεισφορά στην παγκόσμια ειρήνη,
β) Απόκτηση ενεργού ρόλου στον κόσμο του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής
στις Ένοπλες Δυνάμεις,
γ) Υπεύθυνη διαχείριση των συμφερόντων του C.I.S.M.,
73
74
C.I.S.M.: Minutes of the 60th General Assembly and Congress in Agia Napa, 2005, App. 22. (Πηγή:
75
76
C.I.S.M.: Minutes of the 58th General Assembly and Congress in Dubai, 2003, App. 10. p. 2. (Πηγή:
77
172
δ) Ενίσχυση του C.I.S.M. μέσω θετικού μάρκετινγκ,

ε) Διαχείριση του C.I.S.M. μέσω φρόνιμου οικονομικού σχεδιασμού και εκτέλεσης,
στ) Προοδευτική εξέλιξη των αθλημάτων στο C.I.S.M., και
ζ) Ενίσχυση του ρητού «Φιλία Δια του Αθλητισμού» με δράσεις αλληλεγγύης.78
Πάνω σε αυτούς τους στόχους καταρτίστηκε ο σχεδιασμός, με τη θέση
αντικειμενικών σκοπών, δράσεων, ορισμό υπευθύνων φορέων του Συμβουλίου και
χρονοδιαγράμματα.
Επί της ουσίας, το Συμβούλιο απέκτησε έναν ξεκάθαρο σχεδιασμό δράσεων και
πρωτοβουλιών, προκειμένου να προσεγγίσει στην υλοποίηση των βασικών αρχών
λειτουργίας του. Κατά συνέπεια, οι ενέργειες του Συμβουλίου για το υπόλοιπο της
Περιόδου Gola ακολουθούσαν αυτόν τον σχεδιασμό.
Η επανένταξη του Ιράκ. Μία ακόμη σημαντική στιγμή του Συμβουλίου ήταν η
απόφαση για επανένταξη του Ιράκ ως χώρα-μέλος του C.I.S.M. Όπως αναφέρθηκε σε
προηγούμενο κεφάλαιο, είχε ανασταλεί η συμμετοχή του Ιράκ στο θεσμό από το 1991,
λόγω της εισβολής των ιρακινών στρατευμάτων στο Κουβέιτ, όπου, μεταξύ άλλων,
κατέστρεψαν και λεηλάτησαν το Γραφείο Συνδέσμου Μέσης Ανατολής του C.I.S.M., το
οποίο έδρευε στην πρωτεύουσα.79
Μετά την εισβολή των αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ και την
αναδιοργάνωση των κρατικών μηχανισμών της χώρας, επετεύχθη προσέγγιση μεταξύ του
νέου Υπουργού Εθνικής Άμυνας και του θεσμού, η οποία οδήγησε στην απόφαση του
Διοικητικού Συμβουλίου του C.I.S.M., στις 15 Μαρτίου 2004 για σύνταξη φακέλου
επανενεργοποίησης της συμμετοχής του Ιράκ.80
Η τελική απόφαση λήφθηκε στο πλαίσιο των εργασιών της 59ης Γενικής Συνέλευσης
και Συνεδρίου του C.I.S.M., στο Κονάκρι της Δημοκρατίας της Γουινέας, από 8 έως και
16 Μαΐου 2004.81 Με αυτή την κίνηση, το C.I.S.M. ήταν ο πρώτος διεθνής οργανισμός
που επανένταξε πλήρως το Ιράκ ως χώρα-μέλος.82
78
79
C.I.S.M.: Minutes of the 46th General Assembly in Arusha, 1991, App. 10. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
80
81
C.I.S.M.: Minutes of the 59th General Assembly in Conakry, 2004, p. 15. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat)
82
173
Το C.I.S.M. και οι Διεθνείς Οργανισμοί

Όπως παρουσιάστηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, το C.I.S.M. είχε ήδη μία
δυναμική πορεία συνεργασίας με διεθνείς, αθλητικούς και μη, οργανισμούς. Η κορυφαία
στιγμή για το Συμβούλιο ήταν η αναγνώρισή του από την Δ.Ο.Ε. το 1998.83
Σε συνέχεια την εξωστρεφούς πορείας του θεσμού, το 1999, η Δ.Ο.Ε. φιλοξένησε
στις εγκαταστάσεις της στη Λωζάννη της Ελβετίας, την πρώτη συνάντηση του
Διοικητικού Συμβουλίου, από τις 17 έως και τις 21 Μαρτίου 1999, κατά τη διάρκεια της
οποίας αποφασίστηκε, όπως προαναφέρθηκε, η κοινή συνεργασία μεταξύ Δ.Ο.Ε. και
C.I.S.M. για θέματα αλληλεγγύης.84
Στις 24 Ιουλίου 2000, στην Αθήνα της Ελλάδας, κατόπιν απόφασης της Δ.Ο.Ε.
ιδρύθηκε το Διεθνές Ίδρυμα Ολυμπιακής Εκεχειρίας (International Olympic Truce
Foundation= I.O.T.F.), του οποίου Πρόεδρος ήταν ο Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. Juan Antonio
Samaranch, με σκοπό την προώθηση του Ολυμπιακού Ιδεώδους, της ειρήνης και της
φιλίας μεταξύ των λαών, και την καλλιέργεια της ιδέας της διεθνούς κατανόησης.
Ειδικότερα, αποστολή του ιδρύματος είναι η προαγωγή της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, μέσω
των κλήσεων για παύση των εχθροπραξιών κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων
και πέραν αυτών, και η κινητοποίηση των νέων όλου του κόσμου για την επίτευξη του
στόχου της ειρήνης.85
Σε αυτή την ιστορική στιγμή για τον παγκόσμιο αθλητισμό, παρόν ήταν και ο Gola,
ο οποίος προσκλήθηκε από τη Δ.Ο.Ε. ως μέλος του ιδρυτικού συμβουλίου του Διεθνούς
Ιδρύματος Ολυμπιακής Εκεχειρίας,86 δίπλα σε μια πλειάδα προσωπικοτήτων διεθνούς
εμβελείας.87 Αυτή η κίνηση εκ μέρους της Δ.Ο.Ε. αποτέλεσε την πλέον περίτρανη
απόδειξη ότι το C.I.S.M., οι σκοποί και οι δράσεις του είχαν κοινό στόχο με τα ιδεώδη και
τις πρακτικές τις Δ.Ο.Ε.88 Ένα σημαντικό ακόμη σημείο αυτής της επιλογής ήταν το ότι
πλέον άρχισε να αλλάζει η παγκόσμια αντίληψη για τις Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες με τις
83
Secrétariat)
84
C.I.S.M.: Minutes of the 54th General Assembly in Noordwijkerhoot, 1999, App. 5, p. 4. (Πηγή: C.I.S.M./
85
http://www.olympictruce.org/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=25&Itemid=364&l
ang=el (Ημερομηνία ανάκτησης 21 Μαρτίου 2018).
86
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 31. (Η επίσημη επιστολή πρόσκλησης,
υπογεγραμμένη από τον Juan Antonio Samaranch, προσωπικό αρχείο Gianni Gola).
87
C.I.S.M.: “The International Olympic Truce Foundation”, CISM Yearbook 2000, p. 20. (Πηγή: C.I.S.M./
Général Secrétariat). Επίσης, https://www.olympic.org/news/the-international-olympic-truce-foundation-
holds-its-first-meeting (Ημερομηνία ανάκτησης 21 Μαρτίου 2018).
88
174
αθλητικές τους δραστηριότητες και τις δράσεις αλληλεγγύης, θεωρούνται ουσιαστικοί

συνεργάτες για την οικοδόμηση του οράματος της παγκόσμιας ειρήνης.89
Οι προσπάθειες προσέγγισης του διεθνούς πολιτικού περιβάλλοντος εκ μέρους του
Συμβουλίου δεν σταμάτησαν εκεί. Κατά τη διάρκεια της 57ης Γενικής Συνέλευσης και
Συνεδρίου το 2002, προβλήθηκε σε μορφή βιντεοκασέτας το μήνυμα του νέου Προέδρου
της Δ.Ο.Ε., Jacques Rogge, ο οποίος επιβεβαίωσε τη συνέχεια της κοινής συνεργασίας
μεταξύ Δ.Ο.Ε. και C.I.S.M.90 Είχε προηγηθεί επίσημη επίσκεψη του Gola στην έδρα της
Δ.Ο.Ε., όπου μεταξύ άλλων συζητήθηκε η συνεργασία των δύο θεσμών στην μελέτη
υλοποίησης από κοινού προγραμμάτων.91
Στην ίδια Γενική Συνέλευση, κατά τη διάρκεια του Συνέδριου, προσκεκλημένος
ομιλητής ήταν ο Adolf Ogi, ειδικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του Ο.Η.Ε. και
ήταν υπεύθυνος για τον τομέα «Αθλητισμός για την Ανάπτυξη και την Ειρήνη (Sports for
Development and Peace)».92 Ο Ogi, αφού μετέφερε χαιρετισμό εκ μέρους του τότε
Γενικού Γραμματέα, Kofi Annan, μεταξύ άλλων ανέφερε ότι θα προωθούσε την
αναγνώριση του C.I.S.M. από τον Ο.Η.Ε. μέσω του τομέα του.93
Το επόμενο έτος, η Δ.Ο.Ε. προσκάλεσε τον Gola για συμμετοχή στην Επιτροπή
«Αθλητισμός για όλους (Sports for All Commission)»,94 τη συμβουλευτική επιτροπή του
Προέδρου της Δ.Ο.Ε. για θέματα που αφορούν στη χρήση του αθλητισμού σε μεγάλους
πληθυσμούς, παρέχοντας πρόσβαση στον αθλητισμό ως δικαίωμα για όλους και στην
άσκηση αθλητικών δραστηριοτήτων με ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία.95
Είναι εύκολο να γίνει αντιληπτό ότι η εμπλοκή του Gola ως Προέδρου του C.I.S.M.
στα διοικητικά και συμβουλευτικά συμβούλια της Δ.Ο.Ε. βοηθούσε τη διατήρηση και την
εξέλιξη της σχέσης που είχε διαμορφώσει το C.I.S.M. με την Δ.Ο.Ε. Βέβαια, δεν θα πρέπει
να παραβλεφθεί το γεγονός ότι και οι δύο Πρόεδροι της Δ.Ο.Ε. (Samaranch και Rogge), οι
89
90
91
92
Ο τομέας “Αθλητισμός για την Ανάπτυξη και την Ειρήνη” αποτελεί μέρος του κύκλου εργασιών του
τμήματος Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του Ο.Η.Ε. Περισσότερα,
https://www.un.org/development/desa/dspd/sport-development-peace.html (Ημερομηνία ανάκτησης 20
Νοεμβρίου 2019).
93
94
95
Σήμερα αυτή η επιτροπή ονομάζεται «Sports and Active Society Commission».
https://www.olympic.org/sport-and-active-society-commission (Ημερομηνία ανάκτησης 23 Μαρτίου 2018).
175
οποίοι υποστήριξαν σθεναρά την αναγνώριση και την καθιέρωση του C.I.S.M. ως
συμμέτοχο του Ολυμπιακού Κινήματος, υπήρξαν στο στενό περιβάλλον του Raoul Mollet,
όπως προαναφέρθηκε στο 2ο Κεφάλαιο. Συνεπώς, παρόλο που ο Mollet άφησε το C.I.S.M.
το 1986 και απεβίωσε στις 14 Αυγούστου 2002,96 συνέχισε να προσφέρει στο Συμβούλιο,
ακόμη και μετά το θάνατό του. Επίσης, η εμπλοκή του Gola, όχι μόνο με τον στρατιωτικό
αθλητισμό, αλλά και με τον εθνικό αθλητισμό της Ιταλίας, ως Πρόεδρος της F.I.D.A. από
το 1989 μέχρι και το 2004,97 λειτούργησε ενισχυτικά στην προσέγγιση της Δ.Ο.Ε.
Η αναγνώριση και η συνεργασία του C.I.S.M. με τη Δ.Ο.Ε. οδήγησε κατά το έτος
2005 την πρόσκληση του C.I.S.M. για συμμετοχή στη 2η Διάσκεψη του Ο.Η.Ε. για τον
Αθλητισμό και την Ανάπτυξη, στο Magglingen της Ελβετίας.98 Έχοντας ανακηρυχτεί το
έτος 2005 ως «Διεθνές Έτος για τον Αθλητισμό και τη Φυσική Αγωγή», ο Ο.Η.Ε. κάλεσε
διεθνείς αθλητικούς οργανισμούς, αθλητές, κυβερνητικούς μηχανισμούς, μη κυβερνητικές
οργανώσεις, μέλη της αθλητικής βιομηχανίας, ερευνητικά ιδρύματα, Μέσα Μαζικής
Ενημέρωσης και, για πρώτη φορά στην ιστορία, τις Ένοπλες Δυνάμεις (μέσω του
C.I.S.M.)99 για τη χρήση του αθλητισμού με σκοπό τη προώθηση της εκπαίδευσης, της
υγείας, της ανάπτυξης και της ειρήνης.100
Στις 22 Ιανουαρίου 2007, ο Gola, συνοδευόμενος από τον Αμερικανό Ταξίαρχο
Steven Rosso, ο οποίος ήταν πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Καταστατικού και
Κανονισμών του C.I.S.M., και τον Ιταλό Στρατηγό Renato Zito, o οποίος υπηρετούσε ως
στρατιωτικός αντιπρόσωπος της Ιταλίας στον Ο.Η.Ε., επισκέφθηκαν το Αρχηγείο του
Ο.Η.Ε. στην Νέα Υόρκη των Η.Π.Α., όπου και έλαβαν την επίσημη αναγνώριση του
O.H.E. για το C.I.S.M.101
Πιο συγκεκριμένα, η αντιπροσωπία του C.I.S.M. υπέβαλε την αίτηση αναγνώρισης
στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του Ο.Η.Ε. (Economic and Social Council), το
οποίο την εξέτασε και την ενέκρινε τον Ιούλιο του 2007. Σύμφωνα με την απόφαση του
οργάνου του Ο.Η.Ε., το C.I.S.M. απέκτησε «Ειδικό Συμβουλευτικό Χαρακτήρα στο
96
C.I.S.M.: Minutes of the 58th General Assembly and Congress in Dubai, 2003, p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./
97
http://www.fidal.it/news_one.php?nid=25452. (Ημερομηνία ανάκτησης 23 Μαρτίου 2018).
98
99
C.I.S.M.: Minutes of the 62nd General Assembly and Congress in Ouagadougou, 2007, p. 3. (Πηγή:
100
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 40. (Το κείμενο της διακήρυξης που
υπογράφηκε, από το προσωπικό αρχείο του Gola).
101
176
Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του Ο.Η.Ε.»,102 γεγονός που συνιστά επίσημη
αναγνώριση του θεσμού.
Έτσι, λοιπόν, η προσέγγιση του C.I.S.M. στους δύο μεγάλους διεθνείς οργανισμούς
(Ο.Η.Ε. και Δ.Ο.Ε.) στέφθηκε με επιτυχία κατά τη διάρκεια της Περιόδου Gola. Με την
τέλεση της Συνάντησης του Διοικητικού Συμβουλίου του C.I.S.M. στο αρχηγείο της
Δ.Ο.Ε., στη Λωζάννη της Ελβετίας, στην αίθουσα «La salle Baron Pierre de Coubertin»,
τον Μάιο του 2008, επιβεβαιώθηκε η θέση που απέκτησε πλέον το Συμβούλιο στην
Ολυμπιακή οικογένεια.
Σε αυτό το σημείο, θα ήταν σφάλμα να υποτεθεί ότι η Περίοδος Gola παρουσίασε
καινοτομίες, συνεργασίες και επιτυχίες μόνο σε διοικητικά και οργανωτικά θέματα. Η
υπόψη περίοδος είχε και σημαντικές πρωτοπόρες στιγμές και προκλήσεις και στα
αθλητικά δρώμενα του C.I.S.M.
Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες

Όπως αναλύθηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, η τέλεση των Παγκόσμιων
Στρατιωτικών Αγώνων αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες δραστηριότητες του
θεσμού.
Κατά τη διάρκεια της υπόψη περιόδου διοργανώθηκαν 4 Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί
Αγώνες, που ο καθένας παρουσίασε επιτυχίες, αλλά και προκλήσεις.
Πριν την ολοκλήρωση των 2ων Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων (Π.Σ.Α.) που
παρουσιάστηκαν παραπάνω, προτάθηκε από το C.I.S.M. η διοργάνωση των 3ων Π.Σ.Α.
στις Η.Π.Α.103 Εντούτοις, οι Η.Π.Α. απέσυραν την υποψηφιότητά τους, με αποτέλεσμα
την εκ νέου διερεύνηση νεών υποψηφιοτήτων από το Συμβούλιο.104 Κατόπιν προσωπικής
παρέμβασης του τότε Προέδρου της Δ.Ο.Ε. Juan Antonio Samaranch στο ισπανικό
Υπουργείο Άμυνας, οι ισπανικές Ε.Δ. ανέλαβαν την ευθύνη της διοργάνωσης των 3ων
Π.Σ.Α. για το έτος 2003.105 Εντούτοις, κατόπιν των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης
Σεπτεμβρίου 2001, τον Νοέμβριο του 2001, ο Υπουργός Άμυνας της Ισπανίας με επιστολή
102
C.I.S.M.: Archives, MoUs, No. 6692, 06 Aug 07. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
103
104
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000, App. 9. p. 10. (Πηγή: C.I.S.M./
105
Secrétariat).
177
του προς το C.I.S.M. ανακοίνωσε την απόσυρση της χώρας του από τη διοργάνωση των
Αγώνων.106
Μετά και την οριστική απόσυρση της και της Ισπανίας από τη διοργάνωση των
Αγώνων, το Διοικητικό Συμβούλιο του C.I.S.M. συναντήθηκε στο Ταλίν της Εσθονίας,
από τις 13 έως και τις 18 Μαρτίου 2002. Κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης αυτής
Συνάντησης αποφασίστηκε η λήξη των προσπαθειών για την οργάνωση Π.Σ.Α.107
Παρόλη την διαφαινόμενη αποτυχία συνέχισης των Αγώνων, ο Gola εκείνη την
περίοδο τελούσε Πρόεδρος της F.I.D.A.L., ενώ ήταν και μέλος της Ιταλικής Ολυμπιακής
Επιτροπής. Στον κύκλο εργασιών του άνηκε και η εξέταση των υποψηφιοτήτων 11
ιταλικών πόλεων για τη φιλοξενία των Μεσογειακών Αγώνων του 2009. Όταν η πόλη της
Πεσκάρα επιλέχθηκε για την διοργάνωση αυτών των αγώνων, ο Gola άδραξε την ευκαιρία
και κάλεσε τους εκπροσώπους των υπολοίπων πόλεων, όπου τους ενημέρωσε για την
πιθανότητα φιλοξενίας των 3ων Π.Σ.Α. στην πόλη τους. Λίγο πριν την έναρξη της 57ης
Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου στην Opatija της Κροατίας, την ώρα που καλωσόριζε
τον ειδικό σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα του Ο.Η.Ε., δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από
τον Δήμαρχο της Κατάνια της Ιταλίας, Umberto Scapagnini, ο οποίος του επιβεβαίωσε ότι
ο Δήμος Κατάνια και η Περιφέρεια Σικελίας αποφάσισαν να διοργανώσουν στην Κατάνια
τους 3ους Π.Σ.Α. έχοντας εξασφαλίσει μάλιστα και την οικονομική υποστήριξη των
Αγώνων. Με αυτόν τον τρόπο διασώθηκαν οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες ως
θεσμός.108
Οι 3οι Π.Σ.Α. που έλαβαν χώρα από τις 4 μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2003 στην
Κατάνια της Ιταλίας, συγκέντρωσαν 2.271 αθλητές και αθλήτριες από 84 χώρες-μέλη του
C.I.S.M., οι οποίοι συναγωνίστηκαν σε 13 αθλήματα.109 Το γεγονός ότι διοργανώθηκαν
λιγότερα αθλήματα σε σχέση με τους προηγούμενους Π.Σ.Α. οφείλεται κατά κύριο λόγο
στο γεγονός ότι η Κατάνια είχε περιορισμένες αθλητικές εγκαταστάσεις. Εντούτοις, η
παρουσία στρατιωτικών αθλητών και αθλητριών από 84 χώρες καταδεικνύει την πρόθεση
των μελών του Συμβουλίου για συμμετοχή σε τέτοιου είδους αθλητικές διοργανώσεις. Η
διοργανωτική επιτυχία των Αγώνων ήταν μια ζωοδότρια ανάσα για τον θεσμό των Π.Σ.Α.,
ο οποίος έφτασε πολύ κοντά στην ακύρωσή του.
106
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 34. (Αντίγραφο της επιστολής του Ισπανού
Υπουργού Άμυνας, από το προσωπικό αρχείο του Gola).
107
108
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 10. (Ανέκδοτη ιστορία, όπως την κατέγραψε ο
ίδιος ο Gola στο βιβλίο του).
109
C.I.S.M.: “Statistics Catania 2003”, Yearbook 2003, 2004, p. 102. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
Τα αθλήματα ήταν: στίβος, καλαθοσφαίριση, ποδηλασία, ξιφασκία, ποδόσφαιρο, τζούντο, κολύμβηση,
ναυαγωσωστική, καταδύσεις, μοντέρνο πένταθλο, πετοσφαίριση και ιστιοπλοΐα.
178
Οι ευνοϊκοί οιωνοί φάνηκαν να είναι με το μέρος του Gola και του C.I.S.M. μετά
από το ακόλουθο περιστατικό. Πριν την έναρξη της Συνάντησης του Διοικητικού
Συμβουλίου στο Νέο Δελχί της Ινδίας τον Μάρτιο του 2004 και πριν από την τέλεση των
3ων Π.Σ.Α., σημειώθηκε μία καθυστέρηση μισής ώρας πριν την εναρκτήρια τελετή. Ο Gola
βρέθηκε μόνος με τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού της Ινδίας στην αίθουσα
αναμονής, περιμένοντας την οργανωτική επιτροπή της συνάντησης να τους ενημερώσει
για την έναρξη της τελετής. Στην ολιγόλεπτη συνομιλία που είχαν, ο Gola ενημέρωσε εν
τάχει για τις αθλητικές διοργανώσεις που λάμβαναν χώρα σε όλον τον κόσμο υπό την
αιγίδα του C.I.S.M., με αποκορύφωμα την τέλεση των Π.Σ.Α. Ο Ινδός Ναύαρχος έδειξε
ενδιαφέρον για το θέμα και κατά τη διάρκεια της αυτοσχέδιας εναρκτήριας ομιλίας του,
αναφέρθηκε με ενδιαφέρον στην πιθανότητα να αναλάβει η Ινδία την διοργάνωση Π.Σ.Α.,
κάτι που δημοσιεύτηκε την επόμενη ημέρα σε μερικές εφημερίδες. Κατά τη διάρκεια
ανεπίσημης κοινωνικής εκδήλωσης που διοργάνωσε ο Πρόεδρος της Ινδικής Ολυμπιακής
Επιτροπής Suresh Kalmadi, ανακοίνωσε με κάθε επισημότητα στον Gola την πλήρη
υποστήριξή του στην ιδέα της τέλεσης των Π.Σ.Α. Την ακριβώς επόμενη ημέρα έγινε η
επίσημη ανακοίνωση στο εθνικό τηλεοπτικό δίκτυο, καθώς και στις μεγαλύτερες
εφημερίδες της Ινδίας και εφτά μήνες αργότερα υποβλήθηκε η επίσημη υποψηφιότητα της
Ινδίας για φιλοξενία των 4ων Π.Σ.Α. στο Χαϊντεραμπάντ της Ινδίας το 2007 ,110 η οποία,
σημειωτέον, είχε ενταχθεί ως χώρα-μέλος του C.I.S.M. μόλις το 1999.111
Οι 4οι Π.Σ.Α. έλαβαν χώρα την περίοδο 14 έως και 21 Οκτωβρίου 2007, στο
Χαϊντεραμπάντ της Ινδίας, 4.738 στρατιωτικοί αθλητές και αθλήτριες από 101 χώρες-μέλη
συγκεντρώθηκαν για να συναγωνιστούν σε 14 αθλήματα.112 Οι Αγώνες αυτοί αποτέλεσαν
ορόσημο στην ιστορία του θεσμού, όχι μόνο για την μεγάλη συμμετοχή των χωρών-
μελών, αλλά και διότι, αφενός, κατασκευάστηκαν αθλητικοί χώροι επ’ ευκαιρίας των
Αγώνων, και αφετέρου έλαβε χώρα παράλληλα μία σημαντική εκδήλωση: η κοινή
οργάνωση του «Sports and Peace Forum» από το C.I.S.M. και τη Δ.Ο.Ε.113 Έτσι λοιπόν,
μία εξαιρετική αθλητική διοργάνωση συνδυάστηκε με μια πρωτοπόρα κίνηση μεταξύ
Δ.Ο.Ε. και C.I.S.M. Περισσότερα για το «Sports and Peace Forum» θα αναφερθούν
παρακάτω.
110
111
C.I.S.M.: Minutes of the 54th General Assembly in Noordwijkerhoot, 1999. p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
112
C.I.S.M.: 4th Military World Games 2007, 2007, p. 36. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Τα
αθλήματα ήταν: στρατιωτικό πένταθλο, πυγμαχία, ποδόσφαιρο, καταδύσεις, χειροσφαίριση, τζούντο,
αλεξιπτωτισμός, σκοποβολή, στίβος, τρίαθλο, πετοσφαίριση, πάλη, ιστιοπλοΐα και κολύμβηση.
113
C.I.S.M.: 4th Military World Games 2007, 2007, p. 36. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
179
Η δύναμη του Τύπου φάνηκε και στην υποψηφιότητα της Βραζιλίας για διοργάνωση
Π.Σ.Α. Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο Gola στο βιβλίο του, που εκδόθηκε επ’ ευκαιρίας της
αποχώρησής του από την προεδρεία του C.I.S.M.: «Η βραζιλιάνικη υποψηφιότητα για τους
Αγώνες ήταν αναπάντεχη και, επίσης σε αυτή την περίπτωση, ο Τύπος έπαιξε θεμελιώδη
ρόλο».114 Πριν την εναρκτήρια τελετή της 3ης ετήσιας Συνάντησης του Διοικητικού
Συμβουλίου του C.I.S.M. για το έτος 2005, η οποία έλαβε χώρα στην Μπραζίλια της
Βραζιλίας, την περίοδο από 7 έως και 12 Νοεμβρίου, δόθηκε συνέντευξη Τύπου. Στο
τέλος της διαδικασίας, μία νεαρή, συνεσταλμένη δημοσιογράφος επέμενε να θέσει μία
ερώτηση στον Βραζιλιάνο Υποστράτηγο Archias, ο οποίος ήταν επικεφαλής της
βραζιλιάνικης αντιπροσωπίας και Αντιπρόεδρος C.I.S.M. για την αμερικανική ήπειρο. Η
ερώτηση που του έθεσε η δημοσιογράφος ήταν εάν υπήρχε η πιθανότητα τέλεσης Π.Σ.Α.
στο Ρίο ντε Τζανέιρο μετά τους Παναμερικανικούς Αγώνες του 2007. Η απάντηση του
Βραζιλιάνου Αξιωματικού δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο αυτό. Έτσι την επόμενη ημέρα,
υπήρξαν εφημερίδες, οι οποίες ανακοίνωναν την πιθανότητα τέλεσης Π.Σ.Α. στο Ρίο ντε
Τζανέιρο μετά το 2007. Το αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος ήταν να προσκληθεί άμεσα
στο Υπουργείο Άμυνας της Βραζιλίας ο Gola μαζί με τον Archias, στους οποίους
ανακοινώθηκε επίσημα η πρόθεση της Βραζιλίας για υποβολή υποψηφιότητας. Μετά από
λίγους μήνες, κατατέθηκε και επίσημα ο φάκελος υποψηφιότητας για τη διοργάνωση των
5ων Π.Σ.Α. στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 2011.115 Αξίζει να αναφερθεί ότι υποβλήθηκε φάκελος
υποψηφιότητας διοργάνωσης των Αγώνων και από την Τουρκία. Κατόπιν ψηφοφορίας
κατά τη διάρκεια της 62ης Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου στην Ουαγκαντούγκου της
Μπουρκίνα Φάσο το 2007, επελέγη η υποψηφιότητα της Βραζιλίας.116
Συμπερασματικά, οι Π.Σ.Α. ως σημαντικότερη αθλητική διοργάνωση του C.I.S.M.,
παρ’ όλες τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που φάνηκαν να αντιμετωπίζουν κατά τα
πρώτα χρόνια, συνέχισαν να τελούνται κανονικά, με σημαντική προσέλευση αθλητών και
αθλητριών από τις χώρες-μέλη του C.I.S.M. Στην επιτυχία αυτή συνετέλεσε και η
προσωπικότητα του Gola, ο οποίος, λόγω του διπλού του ρόλου, τόσο στα διοικητικά του
στρατιωτικού αθλητισμού, όσο και στον αντίστοιχο τομέα του ιταλικού και του
παγκόσμιου αθλητισμού, ανέλαβε καταλυτικό ρόλο στην προώθηση των δράσεων και των
προσπαθειών του C.I.S.M., εξομάλυνε τις κατά καιρούς διαφαινόμενες δυσκολίες και είχε
114
115
116
C.I.S.M.: Minutes of the 62nd General Assembly in Ouagadougou, 2007. p. 16. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
180
την δυνατότητα να εκμεταλλεύεται εποικοδομητικά τις διαφαινόμενες ευκαιρίες για

ανάπτυξη και προαγωγή του Συμβουλίου στο διεθνές αθλητικό στερέωμα.
Οι Χειμερινοί Στρατιωτικοί Αγώνες και οι Παγκόσμιοι Αγώνες Μαθητών

Παραγωγικών Σχολών
Το όραμα του Gola, όπως διαφάνηκε στην διάρκεια της θητείας του ως Πρόεδρος
του C.I.S.M., δεν περιοριζόταν στην επιβίωση και καθιέρωση των Π.Σ.Α. μόνον. Η
φιλοδοξία του ήταν να επεκτείνει τον κύκλο αθλητικών διοργανωτικών δραστηριοτήτων
του θεσμού. Απόδειξη των παραπάνω αποτελεί η προσπάθεια θεσμοθέτησης των
Χειμερινών Στρατιωτικών Αγώνων (Χ.Σ.Α.) ή Military World Games και των
Παγκόσμιων Αγώνων Μαθητών Παραγωγικών Σχολών (Π.Α.Μ.Π.Σ.) ή World Cadet
Games.
Οι Χειμερινοί Στρατιωτικοί Αγώνες. Η πρώτη αναφορά για Χειμερινούς

Στρατιωτικούς Αγώνες σε Γενική Συνέλευση ήταν το 2000, κατά τη διάρκεια των
εργασιών της 55ης Γενικής Συνέλευσης στην Καλλιθέα, Χαλκιδικής της Ελλάδας. Ο Gola
έθεσε το ερώτημα στους σύνεδρους, μετά την επιτυχία των 2ων Π.Σ.Α. στο Ζάγκρεμπ, εάν
ήταν έτοιμο το C.I.S.M. για διοργάνωση και Χειμερινών Στρατιωτικών Αγώνων.117
Για κάποια χρόνια, και πιθανόν λόγω των περιπετειών που αντιμετώπισε το C.I.S.M.
στις διοργανώσεις των Π.Σ.Α. που αναφέρθηκαν παραπάνω, το θέμα των Χειμερινών
Στρατιωτικών Αγώνων έμεινε στο περιθώριο. Το 2007, επ’ ευκαιρίας της 62ης Γενικής
Συνέλευσης και Συνέδριου, ο Gola ανακοίνωσε τον σχεδιασμό για τους 1ους Χειμερινούς
Στρατιωτικούς Αγώνες, των οποίων η τέλεση είχε σχεδιαστεί για το 2009.118 Ο ίδιος ο
Gola είχε ήδη έρθει σε επαφή με την Περιφέρεια Friuli Venezia Giulia, η οποία είναι
γνωστή για τα χιονοδρομικά της κέντρα, για πιθανή ανάληψη της διοργάνωσης.119
Σε κάθε περίπτωση, οι αιτίες διοργάνωσης Χειμερινών Στρατιωτικών Αγώνων,
σύμφωνα με το C.I.S.M., ήταν οι ακόλουθες:
α) Ήταν αναφαίρετο δικαίωμα όλων των στρατιωτικών αθλητών και αθλητριών κάθε
αθλήματος να συμμετέχουν στους Π.Σ.Α.,
117
C.I.S.M.: Minutes of the 55th General Assembly in Kallithea, 2000. App. 19. p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
118
119
181
β) Πολλές χώρες-μέλη συμμετείχαν στα Πρωταθλήματα Χιονοδρομιών του C.I.S.M.

Αρκετές από αυτές, διέθεταν στρατιωτικούς αθλητές και αθλήτριες, οι οποίοι επιδιδόταν
σε χειμερινά αθλήματα, εκτός των χιονοδρομιών, όπως παγοδρομίες, έλκηθρο, κτλ., και
γ) Οι Ένοπλες Δυνάμεις πολλών χωρών-μελών είχαν ηγετικό ρόλο στα χειμερινά
αθλήματα της χώρας τους.120
Η παρουσίαση του σχεδιασμού για την υλοποίηση των Χ.Σ.Α. του 2009
ολοκληρώθηκε με την υπόμνηση ότι όλες οι υποψηφιότητες των διοργανωτριών χωρών-
μελών έπρεπε να έχουν κατατεθεί μέχρι και τις 15 Ιουνίου 2007.121 Τελικά, η ιταλική
υποψηφιότητα εγκρίθηκε και ξεκίνησαν οι πρώιμες διαδικασίες για την οργάνωση των 1ων
Χ.Σ.Α.122
Την επόμενη χρονιά, ο Gola ενημέρωσε τη Γενική Συνέλευση ότι η Ιταλία, λόγω της
οικονομικής και πολιτικής κρίσης, το ιταλικό Υπουργείο Άμυνας δεν είχε δώσει την
τελική έγκριση για διοργάνωση Χ.Σ.Α. στην χώρα, με αποτέλεσμα, παρόλη την αρχική
προετοιμασία και εξεύρεση οικονομικών πόρων εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης, το
πρόγραμμα να παραμείνει στάσιμο. Έτσι, λοιπόν, αποφασίστηκε η αναβολή της τέλεσης
των 1ων Χ.Σ.Α. για το έτος 2010.123
Μετά από τη σύντομη αυτή περιπέτεια, οι 1οι Χ.Σ.Α., κατόπιν αλλαγής της
τοποθεσίας τέλεσης των Αγώνων στην Ιταλία (Αόστα),124 έλαβαν χώρα κανονικά στις 20-
25 Μαρτίου 2010, με 40 συμμετέχουσες χώρες-μέλη. Οι 406 στρατιωτικοί αθλητές και οι
156 στρατιωτικοί αθλήτριες συναγωνίστηκαν σε 8 χειμερινά αθλήματα. 125 Με αυτό τον
τρόπο υλοποιήθηκε επιτυχώς και αυτό το σχέδιο του Gola και καθιερώθηκε η τέλεση τους
κάθε 4 χρόνια.
Οι Παγκόσμιοι Αγώνες Μαθητών Παραγωγικών Σχολών. Κατά τη διάρκεια των

εργασιών της 64ης Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου το 2009, τέθηκε από τον τότε
Γενικό Γραμματέα του C.I.S.M. Συνταγματάρχη Michel Van Meurs τον πρωταρχικό
120
C.I.S.M.: Minutes of the 62nd General Assembly and Congress in Ouagadougou, 2007, App. III.7.1.
(Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
121
122
123
C.I.S.M.: Minutes of the 63rd General Assembly and Congress in Montreux-Bern-Lausanne, 2008, p. 18.
124
C.I.S.M.: Minutes of the 64th General Assembly and Congress in Paramaribo, 2009, p. 15. (Πηγή:
125
C.I.S.M.: “1st Winter Military World Games”, Yearbook 2010, 2010, p. 38. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat). Τα αθλήματα αυτά ήταν: αλπικό σκι, σκι αντοχής, δίαθλο, τεχνική αναρρίχηση (εσωτερικού
χώρου), προσανατολισμός με σκι, ορειβατικό σκι, σκι κατάβασης και δίαθλο περιπόλου.
182
επιχειρησιακό στόχο του Συμβουλίου για διοργάνωση Πρωταθλημάτων μεταξύ Μαθητών

Παραγωγικών Σχολών (δηλ. μαθητών Στρατιωτικών Σχολών Αξιωματικών και
Υπαξιωματικών όλων των Κλάδων των Ε.Δ.) και Πρωταθλημάτων μεταξύ στελεχών των
Ειδικών Δυνάμεων των χωρών-μελών. Ως βασικό προαπαιτούμενο ήταν η δήλωση για
συμμετοχή τουλάχιστον 6 Στρατιωτικών Σχολών για την πρώτη περίπτωση και 6
Μονάδων Ειδικών Δυνάμεων για την δεύτερη.126
Παρά το γεγονός ότι από πλευράς Ειδικών Δυνάμεων δεν υπάρχει ένδειξη
εκδήλωσης ενδιαφέροντος, οι Στρατιωτικές Σχολές επέδειξαν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Έτσι, από 17 έως και 24 Οκτωβρίου 2010 έλαβαν χώρα στην Άγκυρα της Τουρκίας οι 1 οι
Π.Α.Μ.Π.Σ., με τη συμμετοχή 349 μαθητών και 80 μαθητριών από 22 χώρες-μέλη του
C.I.S.M., σε ένα αγωνιστικό πρόγραμμα 5 αθλημάτων (Στρατιωτικό Πένταθλο, Στίβος,
Πετοσφαίριση, Σκοποβολή και Προσανατολισμός).127
Το σκεπτικό καθιέρωσης αυτών των αγώνων, σύμφωνα με τον Gola, ήταν η
ευαισθητοποίηση των νεαρών μαθητών και μαθητριών των Παραγωγικών Σχολών για τα
οφέλη από την ενασχόλησή τους με τον στρατιωτικό αθλητισμό, οι οποίοι επρόκειτο να
είναι οι μελλοντικοί στρατιωτικοί ηγέτες. Ήταν στόχος του C.I.S.M. η εμφύσηση των
ιδεωδών του στους μαθητές και τις μαθήτριες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνέχεια
του θεσμού και η εξάπλωση των βασικών του αρχών.128 Μετά από την επιτυχία και αυτών
των Αγώνων, καθιερώθηκε η τέλεσή τους κάθε τέσσερα χρόνια.
Όλες αυτές οι δράσεις του Συμβουλίου ενίσχυσαν την προβολή του και στόχευαν
στην συνέχεια της διάδοσης και υποστήριξης των βασικών αρχών της ύπαρξής του. Η
βασικότερη, βέβαια, ήταν και εξακολουθεί να είναι η διάδοση και η εφαρμογή του ρητού
«Φιλία δια του Αθλητισμού». Μια φιλία, η οποία αποτελεί κύριο συστατικό για παγκόσμια
ειρήνη.
Sport for Peace

Κατά την έρευνα της υπόψη περιόδου, ανασύρθηκε και σειρά δράσεων του
Συμβουλίου με γνώμονα την υλοποίηση του στρατηγικού στόχου για συνεισφορά του
θεσμού στην παγκόσμια ειρήνη.
126
C.I.S.M.: Minutes of the 64th General Assembly and Congress in Paramaribo, 2009, p. 10-11. (Πηγή:
127
C.I.S.M.: “1st World Military Cadet Games”, Yearbook 2010, 2010, p. 41. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
128
C.I.S.M.: Minutes of the 65th General Assembly and Congress in Rio de Janeiro, 2010, p. 16. (Πηγή:
183
Ο δρόμος προς το Magglingen. Η υπογραφή της «Δήλωσης Αποστολής» το 1998 και

το ψήφισμα της 54ης Γενικής Συνέλευσης το 1999 που προαναφέρθηκαν αποτέλεσαν
κινήσεις, οι οποίες δήλωναν ξεκάθαρα τον σκοπό του C.I.S.M. για συνεισφορά του
θεσμού στις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για παγκόσμια ειρήνη. Η πολυετής
ιστορία του C.I.S.M. και οι απρόσκοπτες προσπάθειες συμφιλίωσης των στελεχών των
Ε.Δ. όλων των χωρών-μελών του μέσω της διοργάνωσης αθλητικών δραστηριοτήτων και
διοργανώσεων οδήγησαν στην συμμετοχή του Προέδρου Gola στο ιδρυτικό Συμβούλιο
του Διεθνούς Ιδρύματος Ολυμπιακής Εκεχειρίας το 2000 και η συμμετοχή του στην
Επιτροπή «Sports for All» της Δ.Ο.Ε. το 2003 καθιέρωσαν στη διεθνή κοινή γνώμη το
θεσμό ως μία υπολογίσιμη αθλητική δύναμη, με απήχηση των δραστηριοτήτων του στο
παγκόσμιο περιβάλλον, τόσο εντός, όσο και εκτός του καθαρά στρατιωτικού πλαισίου.
Το 2004, επ’ ευκαιρίας της τέλεσης των XVIII Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα
της Ελλάδας, ο Gola παρέδωσε έγγραφο υπογεγραμμένο από 93 στρατιωτικούς ηγέτες των
χωρών-μελών του C.I.S.M. στον Επίτιμο Πρόεδρο της Δ.Ο.Ε. Juan Antonio Samaranch, με
το οποίο δήλωναν την ένταξή τους στο ιδεώδες της Ολυμπιακής Εκεχειρίας. Η τελετή
έλαβε χώρα πάνω στο περίφημο ιστιοφόρο του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού «Amerigo
Vespucci», στις 15 Αυγούστου 2004.129 Την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, μαζί με
την σημαία της Δ.Ο.Ε. και των συμμετεχουσών χωρών, έγινε η έπαρση και της σημαίας
του C.I.S.M., απόδειξη της πλήρους συνεργασίας του με το Ολυμπιακό Κίνημα και
ένδειξη τιμής στην συνεισφορά του θεσμού στον παγκόσμιο αθλητισμό.130
Όλα τα παραπάνω συνέβαλαν ευνοϊκά στη διοργάνωση του 1ου Διεθνούς Σεμιναρίου
«Αθλητισμού και Ειρήνης (Sport and Peace)» υπό την αιγίδα του C.I.S.M. στην Μάντοβα
της Ιταλίας, από τις 31 Μαρτίου μέχρι και τις 2 Απριλίου 2005. 131 Στην συγκεκριμένη
εκδήλωση έλαβαν μέρος Διεθνείς Οργανισμοί, όπως ο Ο.Η.Ε., η Δ.Ο.Ε., η Ευρωπαϊκή
Ένωση και η U.N.I.C.E.F., καθώς και οργανισμοί που ασχολούνται ευθέως με την ειρήνη,
τον αθλητισμό, την παιδεία και την υγεία, οι οποίοι συζήτησαν με τις αντιπροσωπίες
χωρών-μελών του Συμβουλίου και την ανώτατή ηγεσία του για την προώθηση της ειρήνης
μέσω του αθλητισμού, σε εμπόλεμα και μη περιβάλλοντα. Στο τέλος του Σεμιναρίου
υπογράφηκε η «Διακήρυξη της Μάντοβα», μέσω της οποίας το C.I.S.M. προσκλήθηκε να
δημιουργήσει συνεργασίες με διεθνείς οργανισμούς για την ειρήνη και να δημιουργήσει
μια ιδεολογική πλατφόρμα με την επωνυμία «Sport and Peace», μέσω της οποίας να
129
130
C.I.S.M.: “Milestones”, Yearbook 2004, 2004, p. 69. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
131
C.I.S.M.: Minutes of the 60th General Assembly and Congress in Agia Napa, 2005, App. 3. p. 1. (Πηγή:
184
σχεδιάζονται προγράμματα και δραστηριότητες, προκειμένου, αφενός σε καταστάσεις

ενδεχόμενης ή επικείμενης ένοπλης σύγκρουσης, να αποφεύγεται η επιδείνωση των
σχέσεων μεταξύ των δυνητικών αντιπάλων και, αφετέρου, σε καταστάσεις που έπονται
μιας ένοπλης σύγκρουσης, να βοηθά στην αποκατάσταση των σχέσεων και την
συμφιλίωση των αντιμαχόμενων πλευρών.132
Σε συνέχεια της Μάντοβα, ο Gola έλαβε μέρος μεταξύ 4 και 6 Δεκεμβρίου 2005 στο
2η Διάσκεψη Αθλητισμού και Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε. στο Magglingen της Ελβετίας, του
οποίου η διακήρυξη εμπεριείχε για πρώτη φορά κάλεσμα των Ενόπλων Δυνάμεων για τη
χρήση του αθλητισμού για την προώθηση της φιλίας και για την οικοδόμηση της ειρήνης
και της ασφάλειας σε διεθνές επίπεδο.133
Η Φιλία δια του Αθλητισμού στην πράξη. Υπό το φως των προαναφερθέντων
γεγονότων το C.I.S.M. προσανατολίστηκε στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων. Πρώτη
δράση ήταν η καθιέρωση της «C.I.S.M. Day Run».
Η C.I.S.M. Day Run καθιερώθηκε στα πρότυπα της Olympic Day Run της Δ.Ο.Ε. (η
οποία είχε καθιερωθεί από το 1987),134 με αρχικό σκοπό να υποστηριχθούν εκ μέρους του
Συμβουλίου οι δράσεις και τα ιδεώδη της Επιτροπής «Sports for All», της οποίας επίσημο
μέλος ήταν και το C.I.S.M.135 Η απώτερη επιδίωξη του C.I.S.M. ήταν για μία μέρα του
χρόνου, να συμμετέχει το προσωπικό των Ε.Δ. όλων των χωρών-μελών, αθλητές και μη,
υπό την σημαία του C.I.S.M.136 Έτσι, λοιπόν, καθιερώθηκε να διεξάγεται κάθε 18
Φεβρουαρίου, ημερομηνία ίδρυσης του C.I.S.M., αυτή η δραστηριότητα.137 Η πρώτη
C.I.S.M. Day Run διοργανώθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2006, με συμμετοχή 150.000
δρομέων σε 28 διαφορετικές χώρες-μέλη.138 Αυτή η δράση λαμβάνει χώρα ετησίως μέχρι
και σήμερα.
132
133
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 40. (Το κείμενο της διακήρυξης που
υπογράφηκε, από το προσωπικό αρχείο του Gola).
134
135
136
137
138
C.I.S.M.: Archives. Sports and Peace. C.I.S.M. Day Run Statistics 2006-2012. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
185
Τον Αύγουστο του 2006, η Γενική Γραμματεία του C.I.S.M. διοργάνωσε στην έδρα
της, στις Βρυξέλλες, μία δημόσια συζήτηση με εκπροσώπους του ΝΑΤΟ, του CIMIC
Centre of Excellence,139 η Σχολή Αθλητικών Επιστημών της Νορβηγίας και αντιπρόσωποι
από 11 χώρες-μέλη του C.I.S.M.. Εκ των αποτελεσμάτων αυτής της πρωτοβουλίας ήταν η
Σερβία να ανακοινώσει την διοργάνωση αθλητικών αγώνων (ανώμαλο δρόμο και
σκοποβολή) μεταξύ των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων των πρώην Γιουγκοσλαβικών
Δημοκρατιών (πλην του Κοσσόβου, το οποίο δεν άνηκε στο C.I.S.M. και δεν είχε
επίσημες Ε.Δ.), με την επωνυμία «Φιλικοί Αγώνες (Friendship Games)», για τον
Οκτώβριο του ίδιου έτους.140 Η προσπάθεια αυτή τελεσφόρησε και, για πρώτη φορά μετά
τον εμφύλιο πόλεμο, τα στελέχη των πρώην Γιουγκοσλαβικών Δημοκρατιών
συναντήθηκαν και συναγωνίστηκαν στο Βελιγράδι, μεταξύ 23 και 26 Οκτωβρίου 2006, με
απόλυτη επιτυχία.141
Η δυναμική του C.I.S.M. στον συγκεκριμένο τομέα έγινε άμεσα αντιληπτή από
όλους τους διεθνείς οργανισμούς, με αποτέλεσμα, με τη λήξη του Διεθνούς Συνεδρίου της
Δ.Ο.Ε. στην Ολυμπία της Ελλάδος, από 18 έως και 21 Μαΐου 2007, οι συμμετέχοντες σε
αυτό (Ο.Η.Ε., Δ.Ο.Ε., διπλωματικοί, πολιτικοί, πανεπιστημιακοί και αθλητικογράφοι) να
υπογράψουν μία συμφωνία, η οποία στο ένατο σημείο της αναφέρει: «συνέχιση ανάπτυξης
σχέσεων με το C.I.S.M., άλλους διεθνείς αθλητικούς οργανισμούς, και του Διεθνούς
Ιδρύματος Ολυμπιακής Εκεχειρίας, προκειμένου να προωθηθεί η ειρήνη μέσω
παραδοσιακών και καινοτόμων πρωτοβουλιών, ειδικότερα στους 4ους Παγκόσμιους
Στρατιωτικούς Αγώνες, στο Χαϊντεραμπάντ της Ινδίας, τον Οκτώβριο».142
Η Διακήρυξη του Χαϊντεραμπάντ. Σε αυτό το σημείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό να

γίνει μια ειδική αναφορά στη Διακήρυξη του Χαϊντεραμπάντ, καθόσον αποτελεί πλέον ένα
από τα πιο σημαντικά κείμενα του C.I.S.M.
Πριν τη διοργάνωση των 4ων Π.Σ.Α. στο Χαϊντεραμπάντ της Ινδίας, το Συμβούλιο
σχεδίασε τη διεξαγωγή ενός παράλληλου συνεδρίου, στο περιθώριο των Αγώνων,
139
C.I.M.I.C.= Civil-Military Cooperation (πολιτικο-στρατιωτική συνεργασία). Επιχειρησιακή λειτουργία
του ΝΑΤΟ, η οποία αποσκοπεί στην σύνδεση του στρατιωτικού Διοικητή με τις πολιτικές οργανώσεις που
δρουν στην περιοχή ευθύνης του. Το CΙΜΙC Centre Of Excellence είναι Κέντρο Αριστείας του ΝΑΤΟ, με
έδρα τη Χάγη της Ολλανδίας, το οποίο παρέχει εξειδικευμένη εκπαίδευση πολιτικο-στρατιωτικής
συνεργασίας σε στρατιωτικούς και πολίτες, οι οποίοι συνεργάζονται ή θα συνεργαστούν σε Θέατρα
Επιχειρήσεων. Περισσότερα, https://www.cimic-coe.org.
140
C.I.S.M.: “Sport for Peace Platform”, Yearbook 2006, 2006, p. 22. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
141
C.I.S.M.: “Serbia organized ”, Yearbook 2006, 2006, p. 22. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
142
Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας του Διεθνούς Συνεδρίου της Δ.Ο.Ε. στην Ολυμπία,
https://stillmed.olympic.org/AssetsDocs/importednews/documents/en_report_1180.pdf.
186
αφιερωμένο στο δόγμα «Αθλητισμός για Ειρήνη». 143 Στο συνέδριο αυτό, παρευρέθησαν
εκπρόσωποι της Δ.Ο.Ε., του C.I.S.M., της F.I.F.A. (Fédération Internationale de Football
Association), οργανισμών οι οποίοι ασχολούνται ευθέως με την ειρήνη, την υγεία, τον
αθλητισμό και την εκπαίδευση και εκπρόσωποι εθνικών Ολυμπιακών Επιτροπών (Ινδίας
και Πακιστάν).144 Το Συνέδριο αυτό, με την επωνυμία «International Forum Sport for
Peace», είχε ως κύριο θέμα: «Sport: a concrete fundamental tool to promote Peace» και
έλαβε χώρα στο Χαϊντεραμπάντ, στις 16 Οκτωβρίου 2007.145
Με τη λήξη των εργασιών του συνεδρίου, οι συμμετέχοντες, καθώς και οι
εκπρόσωποι των 101 χωρών-μελών που συμμετείχαν στους 4ους Π.Σ.Α. υπέγραψαν την
«Διακήρυξη του Χαϊντεραμπάντ», σύμφωνα με την οποία, όλοι οι υπογράφοντες
αναγνώριζαν ότι όλες οι αθλητικές δράσεις που έχουν κατά καιρούς αναληφθεί ανεπίσημα
από στρατιωτικά τμήματα που συμμετείχαν σε ειρηνευτικές αποστολές, σε καταστάσεις
ένοπλης σύγκρουσης και μετέπειτα, έχουν αποδειχθεί ότι αποτελούν μείζονος σημασίας
στοιχείο ανοικοδόμησης των κοινωνιών και δημιουργίας γεφυρών επικοινωνίας μεταξύ
των εμπλεκομένων. Με δεδομένο ότι όλοι αναγνώρισαν ότι τα ιδεώδη του C.I.S.M. είναι η
προώθηση της φιλίας, της ειρήνης και της αλληλοκατανόησης μέσω του αθλητισμού, τα
οποία ιδεώδη ήταν και οι θεμέλιες αρχές της Δ.Ο.Ε. και των άλλων διεθνών αθλητικών
οργανισμών, διακήρυξαν την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ Δ.Ο.Ε., C.I.S.M. και όλων των
διεθνών αθλητικών οργανισμών για εφαρμογή δράσεων «Αθλητισμού για Ειρήνη».
Εκφράστηκε δε επίσημα η ευγνωμοσύνη τους προς τις Ένοπλες Δυνάμεις για τις
πρωτοβουλίες τους στην εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης, ειδικά
προσανατολισμένων στους νέους και τις νέες και τους λιγότερο ευνοημένους της
κοινωνίας.146
Τέλος, οι συμμετέχοντες στο συνέδριο αυτό κάλεσαν σε δράση την ανώτατη
στρατιωτική ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων όλων των χωρών-μελών του C.I.S.M. για
προώθηση της εφαρμογής του αθλητισμού στο στρατιωτικό προσωπικό και τη συμμετοχή
στρατιωτικών αθλητών και αθλητριών στις δράσεις του C.I.S.M., καθώς και στην
143
144
145
C.I.S.M.: Yearbook 2007, 2007, p. 24. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
146
C.I.S.M., 2008, p. 99. Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 48.
187
ενσωμάτωση του αθλητισμού σε όλα τα προγράμματα, δραστηριότητες και πρωτοβουλίες

των ένοπλων τμημάτων τους που συμμετέχουν σε ειρηνευτικές αποστολές.147
Η αναφορά στην ενσωμάτωση του αθλητισμού στον κύκλο εργασιών μίας
ειρηνευτικής αποστολής θεωρείται εξαιρετικά σημαντική, μιας και κατά το έτος 2007,
μόνο για το ΝΑΤΟ, πάνω από 70.000 στρατιωτικοί ήταν ανεπτυγμένοι σε διάφορες
αποστολές υποστήριξης ειρήνης.148 Συνεπώς, η στρατιωτική παρουσία σε περιοχές, όπου
απαιτείτο η παρέμβαση από πολυεθνικές δυνάμεις, ήταν έντονη και η επιρροή τους στην
υποστήριξη της ανοικοδόμησης των κατά τόπους κοινωνιών ήταν δεδομένη.
Συμπερασματικά, η ανάγκη για εφαρμογή αθλητικών δράσεων ως μέσου προώθησης της
φιλίας και της ειρήνης ήταν μεγάλη και η συμβολή του C.I.S.M. θα είχε καταλυτική
δράση.
Άλλες δράσεις του C.I.S.M. για την ειρήνη. Μία ακόμη σημαντική πρωτοβουλία εκ
μέρους του Συμβουλίου ήταν και η καθιέρωση των στρατιωτικών πρωταθλημάτων
ποδοσφαίρου σάλας (futsal), με συμμετέχουσες χώρες, τις χώρες της πρώην
Γιουγκοσλαβίας.
Σε συνεργασία με την F.I.F.A., το C.I.S.M. και το Υπουργείο Άμυνας της Σερβίας
οργάνωσαν το πρώτο Κύπελλο Ποδοσφαίρου Σάλας, στο Βελιγράδι, από 13 έως και 18
Απριλίου 2009, με την επωνυμία «1st CISM-FIFA Futsal Cup». Για το Κύπελλο
συναγωνίστηκαν οι έξι δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας (Βοσνία-Ερζεγοβίνη,
Κροατία, Μαυροβούνιο, Π.Γ.Δ.Μ., Σερβία και Σλοβενία).149 Οκτώ χρόνια μετά την
κατάπαυση πυρός του 2001, στρατιώτες από τις αντιμαχόμενες πλευρές, αντιμετώπισαν σε
μία διοργάνωση, η οποία ήταν μια ιδέα του 7ου Γενικού Γραμματέα του C.I.S.M.,
Ολλανδού Συνταγματάρχη Michel van Meurs.150 Η δραστηριότητα αυτή στέφθηκε με
απόλυτη επιτυχία, καθιερώθηκε και τελείτε κάθε μέχρι και σήμερα.
Τέλος, το 2010, κατά τη διάρκεια των 1ων Χ.Σ.Α., διοργανώθηκε συνέδριο για τον
αθλητισμό και την ειρήνη. Εκπρόσωποι από τις χώρες- μέλη του CISM, τη Δ.Ο.Ε., τις
ιταλικές ένοπλες δυνάμεις, το Γραφείο του Ο.Η.Ε. για τον αθλητισμό για την ανάπτυξη και
την ειρήνη (U.N.S.D.), το Ν.Α.Τ.Ο., το Βατικανό, την διεθνή μη κυβερνητική οργάνωση
147
C.I.S.M., 2008, p. 99. Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 48.
148
https://www.nato.int/summit2009/topics_en/02-introduction_to_nato_operations.html (Ημερομηνία
ανάκτησης 14 Μαΐου 2018)
149
C.I.S.M.: “Sport for Peace Football event in Belgrade”, CISM Magazine, 146 (2009), p. 6. (Πηγή:
150
C.I.S.M.: “Sport”, p. 7. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
188
«Sport and Peace Foundation»,151 πρώην Διοικητές ειρηνευτικών αποστολών του Ο.Η.Ε.,
στρατιωτικοί αθλητές, Ολυμπιονίκες και αρκετοί οργανισμοί προσανατολισμένοι στην
προώθηση της ειρήνης και της ανάπτυξης, παρακολούθησαν και συμφώνησαν να
υπογράψουν μια δήλωση με την επωνυμία «C.I.S.M. Aosta Call to Action 2010 on Sport
for Peace».152 Σύμφωνα με αυτή, όλοι οι παρευρισκόμενοι οργανισμοί και αρχές
δεσμεύτηκαν για δημιουργία συμφωνιών και συνεργασιών με το C.I.S.M.προκειμένου να
εφαρμοστούν αποτελεσματικά προγράμματα «Αθλητισμού για Ειρήνη», να ενισχύσουν τη
στενή συνεργασία της στρατιωτικής και πολιτικής (=μη στρατιωτικής) κοινωνίας, με
σκοπό την προαγωγή και την ανάδειξη της σημασίας του στρατιωτικού αθλητισμού
παγκοσμίως και να συνεργαστούν μεταξύ τους για τη δημιουργία σχεδιασμών και
δραστηριοτήτων εκπαίδευσης, αθλητισμού και κοινωνικής φύσεως, οι οποίες θα
μπορούσαν να ενταχθούν σε επιχειρήσεις υποστήριξης ειρήνης του Ο.Η.Ε. 153
Με τη λήξη αυτού του συνεδρίου, στο οποίο παρευρέθηκαν σημαντικές
προσωπικότητες, όπως ο Αλβέρτος Β΄, Πρίγκιπας του Μονακό και ο Mario Pescante, ως
Αντιπρόεδρος της Δ.Ο.Ε., ο Gola ανακηρύχτηκε «Διεθνής Πρέσβης για την Ειρήνη και
τον Αθλητισμό» από τον Πρίγκιπα Αλβέρτο Β΄.154
Ως επιστέγασμα όλων των παραπάνω, εύκολα γίνεται κατανοητό ότι ο στρατηγικός
στόχος της προεδρίας Gola για συνεισφορά του C.I.S.M. στην παγκόσμια ειρήνη,
καθόρισε δυναμικά όλες τις δράσεις του Συμβουλίου με αυτό τον σκοπό. Παράλληλα, ο
θεσμός, με την ίδια δυναμική, προχώρησε και σε ενέργειες αλληλεγγύης.
C.I.S.M. Solidarity
Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενα κεφάλαια, η αλληλεγγύη αποτελούσε έναν
από τους σημαντικότερους πυλώνες λειτουργίας του C.I.S.M. Σε μία συνολική
ανασκόπηση των δράσεων αλληλεγγύης, οι Zechner και Vanmeerbeek αναφέρουν στο
βιβλίο τους ότι: «Το C.I.S.M. έχει σταθερές αναφορές στο πεδίο της αλληλεγγύης δια του
αθλητισμού: ο οργανισμός μας διάγει στα θεμέλια της ίδιας ιδέας με το πρόγραμμα της
Δ.Ο.Ε. ‘Ολυμπιακή Αλληλεγγύη’. Είμαστε οι πρόδρομοι της (ιδέας αυτής) από τα πρώτα
χρόνια ύπαρξης του A.F.S.C. και του C.I.S.M. Την εποχή εκείνη, οι περισσότερες ενέργειες
151
Περισσότερα για αυτή τη διεθνή ΜΚΟ, http://www.peace-sport.org
152
153
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010, p. 57. (Το πλήρες κείμενο που υπογράφηκε στην
Αόστα, από το προσωπικό αρχείο του Gola)
154
189
περιορίζονταν στο μοίρασμα ομαδικών μεταφορών κατά τη διάρκεια των αθλητικών

αγώνων».155
Όπως παρουσιάστηκε και στις προηγούμενες σελίδες του πονήματος αυτού, το
C.I.S.M. και οι χώρες-μέλη του ήταν σε μία συνεχή διαδικασία παροχής αλληλεγγύης σε
χώρες-μέλη που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να συμμετέχουν σε όλες τις δράσεις
του C.I.S.M.
Παρόλα αυτά, ο Gola επιθυμούσε να προχωρήσει τις δράσεις αλληλεγγύης σε ένα
νέο επίπεδο. Έτσι, από το 2005 ανακοίνωσε την εκκίνηση ενός καινούργιου σχεδιασμού,
την ίδρυση των «Περιφερειακών Κέντρων Ανάπτυξης (Regional Development
Centers)».156
Τα Περιφερειακά Κέντρα Ανάπτυξης. Σύμφωνα με το όραμα του Gola, το οποίο

αντικατοπτρίστηκε και στο Στρατηγικό Πλάνο, προκειμένου να ενισχυθούν οι δράσεις του
στρατιωτικού αθλητισμού σε χώρες-μέλη, οι οποίες αντιμετώπιζαν κατά κύριο λόγο
οικονομικές δυσκολίες, έπρεπε να καταρτισθεί ένας σχεδιασμός, το οποίο θα
υποστηριζόταν από το C.I.S.M., την ενδιαφερόμενη χώρα-μέλος, καθώς και από χορηγούς
του ιδιωτικού τομέα (αθλητικοί οργανισμοί, ενώσεις, εταιρίες κτλ.).157
Ως εκ τούτου, καθιερώθηκαν τα Περιφερειακά Κέντρα Ανάπτυξης για χώρες-μέλη,
οι οποίες είχαν πενιχρούς πόρους για συμμετοχή στις αθλητικές δράσεις του Συμβουλίου.
Οι στόχοι των Κέντρων Ανάπτυξης του C.I.S.M. είναι να ενθαρρύνουν και να
υποστηρίξουν προγράμματα αθλητικής κατάρτισης, να αναπτύξουν μια δομή σχεδιασμένη
για παροχή κατευθύνσεων για μια συνολική και αποτελεσματική ηγεσία στη διοίκηση του
αθλητισμού, να εκπαιδεύσουν και να αναπτύξουν αθλητές υψηλού επιπέδου με τελικό
στόχο την αύξηση της συμμετοχής τους σε αθλητικούς αγώνες στο C.I.S.M. και τέλος, να
εκπαιδεύσουν προπονητές σε μια προσπάθεια βελτίωσης των επιδόσεων και βελτίωσης
των προτύπων εκγύμνασης.158
Η πρώτη επιτυχημένη απόπειρα ίδρυσης μίας τέτοιας δομής έγινε στις 21
Φεβρουαρίου 2006, στο «Moi International Sports Center», κοντά στο Ναϊρόμπι της
Κένυα. Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του «C.I.S.M. Africa Development Center» με την
155
C.I.S.M., 2008, p. 63.
156
157
158
C.I.S.M.: “CISM Development Centers”, Yearbook 2009, 2009, p. 31. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
190
συμμετοχή του C.I.S.M., της Δ.Ο.Ε., της Ολυμπιακής Επιτροπής της Κένυα, των
αθλητικών ομοσπονδιών της Κένυα, του Πανεπιστημίου «Kenyata» και της Επιτροπής
Διαχείρισης Αθλητικών Σταδίων της Κένυα.159 Άμεσα προγραμματίστηκαν δύο σειρές
μαθημάτων, για εκπαίδευση προπονητών στίβου και πυγμαχίας.160
Το 2006, κατά τη διάρκεια των εργασιών του Διοικητικού Συμβουλίου στη Γιαουντέ
του Καμερούν, το οποίο έλαβε χώρα από 2 έως και 7 Δεκεμβρίου 2006, αποφασίστηκε
υπό τύπον θεσμοθέτησης ένας ορισμός για το πώς αντιλαμβάνεται και θα πρέπει το
C.I.S.M. να εφαρμόζει την έννοια της «αλληλεγγύης». Συνεκδοχικά, αποφασίστηκε ότι «η
αλληλεγγύη στο C.I.S.M. είναι ένα μέσο για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης για την
ενίσχυση των λιγότερο προνομιούχων χωρών-μελών του C.I.S.M., προκειμένου να
δημιουργηθούν ίσες ευκαιρίες σε όλα τα μέλη του C.I.S.M. για τη συμμετοχή τους σε
εκδηλώσεις του C.I.S.M.».161 Εν ολίγοις, η έννοια της «αλληλεγγύης» συνδέθηκε με την
έννοια της «ανάπτυξης», σηματοδοτώντας εκ μέρους του Συμβουλίου μία αλλαγή
νοοτροπίας αναφορικά με την εκδήλωση των δράσεων αλληλεγγύης. Το C.I.S.M. δεν θα
ασχολούταν αποκλειστικά μόνο με την επίλυση βραχυπρόθεσμων ή εκτάκτων αναγκών
των χωρών-μελών του, αλλά θα προωθούσε σχεδιασμούς και δράσεις για μακρόχρονη
υποστήριξη των ασθενέστερων οικονομικά χωρών-μελών του.
Σε συνέχεια του έργου του, στις 18 Οκτωβρίου 2009 ιδρύθηκε και το «C.I.S.M.
American Regional Development Center» στο Ρίο ντε Τζανέιρο, το οποίο άρχισε την
λειτουργία του εντάσσοντας προγράμματα εκπαίδευσης προπονητών και τεχνικών
υπευθύνων αθλημάτων.162
Το 2010, η οργάνωση και ο σχεδιασμός λειτουργίας και δραστηριοτήτων των δύο
Περιφερειακών Κέντρων εντάχθηκε στο γενικό πρόγραμμα «Partnership for Development
(=Συνεργασία για Ανάπτυξη)» του C.I.S.M., μία νέα στρατηγική για την ανάπτυξη των
διαφόρων δραστηριοτήτων που υιοθέτησε το Συμβούλιο στον τομέα της αλληλεγγύης, της
τεχνικής βοήθειας και της ανάπτυξης των χωρών-μελών του, με σημαντικότερο σημείο,
την οικονομική ενίσχυση των δράσεων αυτών από τον ιδιωτικό τομέα απευθείας στους
ενδιαφερόμενους.163
159
C.I.S.M.: “CISM’s first Regional Development Center”, Yearbook 2006, 2006, p. 20. (Πηγή: C.I.S.M./
160
C.I.S.M.: “CISM’s first Regional Development Center”, Yearbook 2006, 2006, p. 20. (Πηγή: C.I.S.M./
161
C.I.S.M.: Minutes of BoD-3 Meeting, 2006, p. 4. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
162
C.I.S.M.: “CISM Development Centers”, Yearbook 2009, 2009, p. 31. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
163
191
Τέλος Περιόδου Gola

Πριν καταγραφούν τα γεγονότα του τέλους της υπόψη περιόδου, αξίζει να ανφερθεί
ότι ο Gola επέδειξε, μεταξύ των άλλων, μία ιδιαίτερη προτίμηση στην ιστορική
καταγραφή και εξέταση των γεγονότων του C.I.S.M. Από την μελέτη των ομιλών του σε
Γενικές Συνελεύσεις, Συνέδρια, παρουσιάσεις σχεδιασμών και μελλοντικών δράσεων, ο
Gola αφιέρωνε ένα τμήμα της ομιλίας του παρουσιάζοντας τα ιστορικά γεγονότα που
προηγήθηκαν.
Η συμπάθειά του αυτή στην Ιστορία, οδήγησε στην ανάθεση της εκπόνησης μιας
ιστορικής μελέτης από τον 11ο Πρόεδρο του C.I.S.M. Αυστριακό Ταξίαρχο ε.α. Arthur
Zechner και τον Βέλγο Συνταγματάρχη επί τιμή ε.α. Roger Vanmeerbeek, ο οποίος εκτός
από ιστορικός αθλητισμού, υπήρξε αθλητής του C.I.S.M., μέλος και επικεφαλής της
Βελγικής αντιπροσωπίας στο C.I.S.M., μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής, Πρόεδρος της
Μονίμου Επιτροπής των Οικονομικών και Πρόεδρος της Πειθαρχικής Επιτροπής του
C.I.S.M.164 Επ’ ευκαιρίας του εορτασμού των 60 χρόνων από την ίδρυση του θεσμού,
παρουσίασαν κατά τη διάρκεια της 63ης Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου του 2008, το
βιβλίο τους με τον δίγλωσσο τίτλο «Soixante Ans d’Amitie Par Le Sport. 1948-2008/ Sixty
Years of Friendship through Sport. 1948-2008».165 Το βιβλίο αυτό, γραμμένο στην
αγγλική και τη γαλλική, ξεκινά με την προτροπή του Gola από την 62η Γενική Συνέλευση
και Συνέδριο: «Ας διατηρήσουμε την μνήμη μας!». 166 Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης
του βιβλίου, ο Gola ευχαρίστησε τους δύο συγγραφείς και τους συνεχάρη δημοσίως,
επιδίδοντάς τους και αναμνηστικό, παρακινώντας ταυτόχρονα τους παρευρισκομένους
συνέδρους για εκπόνηση αντιστοίχων ιστορικών βιβλίων στρατιωτικού αθλητισμού και
στις πατρίδες τους.167
Η δωδεκαετία, κατά την οποία ο Gianni Gola υπήρξε ο 12ος Πρόεδρος του C.I.S.M.
έφτασε στο τέλος της κατά τη διάρκεια της 65ης Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου στο
Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, μεταξύ 10 και 15 Μαΐου 2010. Κατά τη διάρκεια της
Γενικής Συνέλευσης, ο Gola παρέδωσε την προεδρία στον επί σειρά ετών Αντιπρόεδρο για
την Αφρική, Συνταγματάρχη Hamad Kalkaba Malboum του Καμερούν. Αφού συνεχάρη
164
Συνοπτικό βιογραφικό του Roger Vanmeerbeek, στο: Zechner, Arthur & Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years
Of Friendship Through Sport. 1948-1968. Ed. C.I.S.M., 2008, p. 2.
165
C.I.S.M.: Minutes of the 63rd General Assembly and Congress in Montreux-Bern-Lausanne, 2008, p. 3, 4.
166
C.I.S.M., 2008, p. 3.
167
192
τον νέο Πρόεδρο, ευχαρίστησε όλους τους συμμετέχοντες στη Γενική Συνέλευση. Πριν
από το κλείσιμο της Συνέλευσης, ο Gola έδωσε τον λόγο στον νέο πρόεδρο του C.I.S.Μ.
για να πει λίγα λόγια στη Γενική Συνέλευση.168
Ο Συνταγματάρχης Kalkaba ευχαρίστησε τη Γενική Συνέλευση για την εμπιστοσύνη
στο πρόσωπό του. Συνεχάρη ιδιαίτερα τον αντίπαλό του στη διαδοχή, Υποστράτηγο Bengt
Nylander για τα εξαιρετικά του επιτεύγματα σε όλη τη διάρκεια της μακράς του
σταδιοδρομίας στο C.I.S.M., από αθλητή μέχρι και Αντιπρόεδρος του C.I.S.M. για την
Ευρώπη. Στη συνέχεια, ζήτησε από τη Γενική Συνέλευση του CISM να εγκρίνει την
ανάθεση του τίτλου του «Επίτιμου Προέδρου του C.I.S.M.» στον Gola, σε αναγνώριση της
αφοσίωσής του στα ιδεώδη του C.I.S.M., για την εξαιρετική δουλειά του ως Προέδρου του
C.I.S.M. κατά τη διάρκεια των δώδεκα χρόνων της θητείας του. Η πρόταση αυτή έγινε
ομόφωνα δεκτή κι έτσι ο Gola ανακηρύχτηκε 1ος «Επίτιμος Πρόεδρος του C.I.S.M.» και
παραμένει ο μοναδικός έως και σήμερα. Σε ένδειξη τιμής στο πρόσωπο του Gola, του
ζητήθηκε να κλείσει αυτός την Γενική Συνέλευση, αντί του νέου Προέδρου, όπως
συνηθιζόταν.169
Έτσι, στις 15 Μαΐου 2010, ο Gola κήρυξε την επίσημη λήξη της 65ης Γενικής
Συνέλευσης και Συνεδρίου του C.I.S.M., θέτοντας ο ίδιος και το τέλος στην ιστορική
περίοδο του Συμβουλίου, η οποία φέρει το όνομά του. Έχοντας κατακτήσει τους
στρατηγικούς του στόχους, παρέδωσε έναν διεθνή οργανισμό 133 χωρών-μελλών, ήδη
αναγνωρισμένο από άλλους σημαντικούς Διεθνείς Οργανισμούς, με αποκορύφωμα τον
Ο.Η.Ε. και τη Δ.Ο.Ε. Με αυτό τον τρόπο και υπό αυτές τις προϋποθέσεις ξεκίνησε η
Σύγχρονη Περίοδος τους C.I.S.M. (2010-2018).
168
169
193
VI. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (2010-2018)
Μια από τις πραγματικές προκλήσεις αυτού του πονήματος είναι και η παρουσίαση
γεγονότων του θεσμού κατά τη Σύγχρονη Περίοδο. Παρόλο που η εύρεση και η
τεκμηρίωσή τους είναι σχετικά ευκολότερη από ό,τι στις προηγούμενες και προγενέστερες
Περιόδους, ο αντίκτυπος και η απήχησή τους στην εξέλιξη του θεσμού δεν μπορεί να
εκτιμηθεί με ευκολία, λόγω της χρονικής εγγύτητας.
Εντούτοις, παρακάτω θα παρουσιαστούν τα σημαντικότερα γεγονότα και
δραστηριότητες του C.I.S.M., οι οποίες, σύμφωνα με τα διοικητικά όργανα του ίδιου του
Συμβουλίου, αλλά και κατά κοινή ομολογία, αποτέλεσαν κομβικά σημεία της ιστορικής
του εξέλιξης. Αρχικά, θα γίνει και μία παρουσίαση του C.I.S.M. όπως λειτουργεί και
σήμερα, προκειμένου να είναι δυνατή μια σύγκριση των παλαιότερων δομών του με τις
σημερινές.
Οργάνωση και Διοικητικές Δομές

Μετά την τελευταία αναθεώρηση του Καταστατικού του 2010, η ονομασία και ο
σκοπός ύπαρξης του θεσμού παρέμειναν οι ίδιοι. Αναφορικά με τις θεμελιώδεις αρχές
λειτουργίας του, στην νεότερη έκδοση του Καταστατικού, αναγνωρίζεται η αξία του
αθλητισμού και στην επιχειρησιακή προετοιμασία των Ε.Δ.,1 αναγράφεται η αναγνώριση
του C.I.S.M. από τους Διεθνείς Αθλητικούς και μη οργανισμούς, εισάγοντας την έννοια
της περιβαλλοντικής συνείδησης,2 επισημαίνεται ο σεβασμός του C.I.S.M. στον κώδικα
Anti-Doping της Δ.Ο.Ε.3 και, τέλος, ότι ο χαρακτηρισμός ενός αθλητή ως στρατιωτικού
αποτελεί απαραβίαστο κανόνα για συμμετοχή στα πρωταθλήματα C.I.S.M.4
Αναφορικά με την ένταξη των Ε.Δ. μίας χώρας ως μέλος του C.I.S.M., εκτός του ότι
η χώρα έπρεπε να είναι αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη και να έχει Ε.Δ., 5
προστέθηκε η προϋπόθεση, ότι έπρεπε να αποσταλεί υπογεγραμμένη επιστολή αίτησης
1
C.I.S.M.: Statutes, Edition May 2010, p. 2. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
2
3
4
5
194
ένταξης, υπογεγραμμένη από τον Υπουργό Άμυνας της χώρας ή την υψηλότερη εθνική
στρατιωτική αρχή και να ολοκληρώσει άμεσα και τις οικονομικές της υποχρεώσεις.6
Ακόμη μια σημαντική προσθήκη στο Καταστατικό του 2010 ήταν το γεγονός ότι το
σύμβολο του C.I.S.M., η σημαία, το σύνθημα «Φιλία δια του Αθλητισμού», ο ύμνος και τα
διακριτικά του Συμβουλίου, καθώς και οι όροι «πρωταθλήματα C.I.S.M.» και
«Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες C.I.S.M.», αποτελούσαν και θεσμικά πλέον ιδιοκτησία
του C.I.S.M.7 Σε συνέχεια του προηγουμένου, με ειδικό άρθρο στο Καταστατικό
κατοχυρώθηκαν και τα δικαιώματα οργάνωσης, αναμετάδοσης, αναπαραγωγής,
εκμετάλλευσης, πρόσβασης και διάδοσης των πρωταθλημάτων και των δραστηριοτήτων
που διοργάνωνε.8 Αυτή η κίνηση εκ μέρους του Συμβουλίου καταδεικνύει την ανάγκη για
νομική κατοχύρωση και προστασία των διακριτικών του συμβόλων και των αθλητικών
δραστηριοτήτων, κάτι που μέχρι τότε εξέλειπε.
Στα διοικητικά θέματα του C.I.S.M., γίνεται ξεκάθαρη κατανομή αρμοδιοτήτων και
ιεραρχίας στα διάφορα όργανα του Συμβουλίου. Πιο συγκεκριμένα, τα όργανα
διακρίνονται ως εξής:9
α) Διοικητικά όργανα, τα οποία είναι με σειρά αρχαιότητας, η Γενική Συνέλευση, το
Διοικητικό Συμβούλιο (19 μέλη),10 ο Πρόεδρος, οι Αντιπρόεδροι και το Συμβούλιο
Έκτακτης Ανάγκης.11
β) Διαχειριστικά όργανα, τα οποία είναι ο Γενικός Γραμματέας και ο Γενικός
Ταμίας.
Στο ισχύον πλέον Καταστατικό δεν αναγράφεται το Εγχειρίδιο Πολιτικής του
C.I.S.M. όπως στο προηγούμενο,12 μιας και πλέον δεν είχε σημασία η ύπαρξή του. Επίσης,
το «Εγχειρίδιο Διαδικασιών (Procedures Manual)» απέκτησε εκ νέου την προγενέστερη
ονομασία ως «Κανονισμοί C.I.S.M. (C.I.S.M. Regulations)»,13 ως εσωτερικός κανονισμός
6
C.I.S.M.: Statutes, Edition May 2010, p. 3-4. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
7
8
9
10
Οι δεκαεννέα (19) έδρες του Διοικητικού Συμβουλίου κατανέμονται μεταξύ των τεσσάρων ηπείρων για να
διασφαλιστεί η γεωγραφική ισορροπία ως εξής: Αφρική 5 (1 Αντιπρόεδρος και 4 μέλη), Αμερική 4 (1
Αντιπρόεδρος και 3 μέλη), Ασία 4 (1 Αντιπρόεδρος και 3 μέλη) και Ευρώπη 5 (1 Αντιπρόεδρος και 4 μέλη).
Η δέκατη ένατη θέση είναι για τον Πρόεδρο του C.I.S.M. που εκπροσωπεί ολόκληρη την οργάνωση.
C.I.S.M.: C.I.S.M. Regulations, April 2011. p. 17. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
11
Στην περίπτωση των επειγόντων θεμάτων, οι αποφάσεις μπορούν να ληφθούν από το Συμβούλιο Έκτακτης
Ανάγκης. Το Συμβούλιο αποτελείται από τον Πρόεδρο του C.I.S.M., τους Αντιπροέδρους, τον Γενικό
Γραμματέα και τον Γενικό Ταμία. Η σύγκληση του Συμβουλίου Επείγουσας Ανάγκης είναι στη διακριτική
ευχέρεια του Προέδρου. C.I.S.M.: C.I.S.M. Regulations, April 2011. p. 17. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
12
C.I.S.M.: Statutes, Edition 2004, p. 4. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
13
195
λειτουργίας του θεσμού. Αναλυτικά, τα κύρια έγγραφα που διέπουν τις δραστηριότητες
του C.I.S.M είναι:
α. Το Καταστατικό, που θεσπίζει το νομικό και θεσμικό πλαίσιο του C.I.S.M.,
β. Οι Κανονισμοί, που κωδικοποιούν την πολιτική του C.I.S.M. και καθορίζουν τους
κανόνες που αφορούν τις διαδικασίες τέλεσης των κύριων δραστηριοτήτων του,
γ. Οι αθλητικοί κανονισμοί που διέπουν τα αθλήματα του C.I.S.M.,
δ. Οι στρατηγικοί και ετήσια επιχειρησιακοί σχεδιασμοί του C.I.S.M., και
ε. Το ετήσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων.14
Άλλα όργανα του Συμβουλίου.

Για την καλύτερη οργανωτική και εκτελεστική λειτουργία του C.I.S.M., λειτουργούν
επιτροπές, προκειμένου να παρακολουθούν συγκεκριμένες δραστηριότητες του
Συμβουλίου.
Επιτροπές. Το Διοικητικό Συμβούλιο συγκροτεί επιτροπές για το σχεδιασμό και την

παρακολούθηση δραστηριοτήτων του C.I.S.M. σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτές είναι:
α. Regulations Commission (Επιτροπή Κανονισμών),
β. Planning Commission (Επιτροπή Σχεδιασμού),
γ. Sports Commission (Αθλητική Επιτροπή),
δ. Solidarity Commission (Επιτροπή Αλληλεγγύης),
ε. Sports Medicine Commission (Επιτροπή Αθλητιατρικής),
στ. Finance Commission (Οικονομική Επιτροπή), και
ζ. Women in C.I.S.M. (Γυναίκες στο C.I.S.M.).15
Ο βασικός ρόλος των επιτροπών είναι η διεξαγωγή μελετών στις κύριες
δραστηριότητες του CISM για τη υποβοήθηση του έργου του Διοικητικού Συμβουλίου.
Κάθε επιτροπή έχει την ευθύνη να διευθύνει και να αναπτύσσει δραστηριότητες στην
περιοχή αρμοδιοτήτων που της έχει ανατεθεί, να προτείνει πολιτική, διαδικασίες ή
ενέργειες για την εν λόγω περιοχή αρμοδιοτήτων και να υποβάλλει εκθέσεις προς τη
Γενική Συνέλευση, σύμφωνα με ό,τι αποφασίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο για την
συγκεκριμένη περιοχή αρμοδιοτήτων.16
14
15
16
196
Από την μελέτη των Πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων και των Συναντήσεων
των Διοικητικών Συμβουλίων, οι Πρόεδροι των Επιτροπών, κατά πλειοψηφία, ήταν μέλη
του Διοικητικού Συμβουλίου, χωρίς αυτό να αποκλείει τη συμμετοχή στις Επιτροπές
ειδικών εκτός Διοικητικού Συμβουλίου. Ο Πρόεδρος, ο Γενικός Γραμματέας και ο Γενικός
Ταμίας απαγορεύεται να είναι πρόεδροι ή μέλη στις Επιτροπές, αλλά επιτρέπεται να
συμμετέχουν στις συναντήσεις τους, με συμβουλευτικό χαρακτήρα. Επίσης, εκ των
θεσμικών κειμένων του C.I.S.M., δεν είναι καθορισμένη η διάρκεια θητεία στις Επιτροπές.
Η συνέχιση ή η παύση της θητείας ενός Προέδρου ή μέλους της Επιτροπής αποτελεί
απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου.17
Πέρα των προαναφερθεισών Επιτροπών, οι οποίες ορίζονται, αλλά και ελέγχονται
από το Διοικητικό Συμβούλιο του C.I.S.M., υπάρχουν και δύο ανεξάρτητες Επιτροπές, οι
οποίες ορίζονται από το Διοικητικό Συμβούλιο για θητεία τεσσάρων ετών και δεν
ελέγχονται από αυτό, παρά μόνο αναφέρουν τα ευρήματά τους.
Πρώτη είναι η Επιτροπή Δεοντολογίας (Discipline Commission), η οποία
αποφασίζει για πειθαρχικά θέματα, συμπεριλαμβανομένων των υποθέσεων ντόπινγκ, που
υποβάλλονται από τις αρχές του C.I.S.M. Η Επιτροπή Δεοντολογίας αποτελείται από έναν
Πρόεδρο και τρία (3) μέλη, με δύο αναπληρωματικά, που διορίζονται για περίοδο
τεσσάρων (4) ετών. Η Επιτροπή συνεδριάζει κανονικά στις Βρυξέλλες. Κατόπιν
προτάσεως του Γενικού Γραμματέα, το Διοικητικό Συμβούλιο διορίζει τον Πρόεδρο της
Επιτροπής Πειθαρχίας, τα μέλη και τους αναπληρωτές, οι οποίοι είναι στρατιωτικοί και
πολίτες, εμπειρογνώμονες στο Αθλητικό Δίκαιο, από χώρες κοντά στην έδρα της Γενικής
Γραμματείας του C.I.S.M. Μετά την τετραετή θητεία, το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να
διορίσει εκ νέου το ίδιο άτομο για επιπλέον τέσσερα έτη. Ωστόσο, το Διοικητικό
Συμβούλιο μπορεί να απαλλάξει τον Πρόεδρο ή οποιοδήποτε μέλος για αιτία ανά πάσα
στιγμή. Ο γραμματέας της Επιτροπής είναι μέλος της Γενικής Γραμματείας, το οποίο
ορίζει ο Γενικός Γραμματέας.18
Η άλλη ανεξάρτητη Επιτροπή είναι η Επιτροπή Προσφυγών (Appeal Commission).
Ο ρόλος της Επιτροπής Προσφυγών είναι να εξετάζει με ανεξάρτητο, αντικειμενικό και
αμερόληπτο τρόπο τις προσφυγές στις αποφάσεις της Επιτροπής Δεοντολογίας του
C.I.S.M. ή των διοικητικών οργάνων του C.I.S.M., εκτός από όλες τις περιπτώσεις που
αφορούν το ντόπινγκ. Η Επιτροπή Προσφυγών είναι το τελικό επίπεδο προσφυγής του
C.I.S.M. και οι αποφάσεις της είναι δεσμευτικές. Είναι δικαίωμα του κάθε θιγόμενου
17
18
197
μέρους να προσφύγει στο Διεθνές Αθλητικό Διαιτητικό Δικαστήριο της Λωζάννης στην
Ελβετία, σε περίπτωση που οι αποφάσεις της Επιτροπής Προσφυγών δεν το ικανοποιούν.19
Το Διοικητικό Συμβούλιο, κατόπιν πρότασης του Προέδρου του C.I.S.M., διορίζει τον
Πρόεδρο της Επιτροπής Προσφυγών και τα τρία μέλη από κατάλογο υποψηφίων που
προέρχονται από στρατιωτικούς αντιπροσώπους των χωρών-μελών του C.I.S.M. Ο
γραμματέας αυτής της επιτροπής είναι μέλος της Γενικής Γραμματείας που ορίζει ο
Γενικός Γραμματέας. Η Επιτροπή Προσφυγών είναι ανεξάρτητος φορέας που δεν
υπόκειται στην εντολή του Διοικητικού Συμβουλίου ή της Γενικής Συνέλευσης. Ο
πρόεδρος και τα μέλη που διορίζονται στην Επιτροπή δεν πρέπει να έχουν συμφέροντα ή
σύγκρουση συμφερόντων για την κάθε περίπτωση που εξετάζεται.20
Η ουσιώδης διαφορά μεταξύ των ανεξάρτητων Επιτροπών και των υπολοίπων
Επιτροπών του C.I.S.M. βρίσκεται στο γεγονός ότι οι αποφάσεις των ανεξαρτήτων
Επιτροπών διαβιβάζονται απευθείας τη Γενική Συνέλευση, ενώ οι αναφορές των
υπολοίπων ελέγχονται και εγκρίνονται πρώτα από το Διοικητικό Συμβούλιο και μετέπειτα
διαβιβάζονται στην Γενική Συνέλευση.21.
Τεχνικές Επιτροπές Αθλημάτων. Το τελευταίο είδος Επιτροπών, το οποίο υπάρχει

στον θεσμό, είναι οι Τεχνικές Επιτροπές των Αθλημάτων (C.I.S.M. Sports Committees). Ο
Γενικός Γραμματέας ορίζει έναν πρόεδρο Τεχνικής Επιτροπής Αθλήματος ανά άθλημα, ο
οποίος είναι επικεφαλής αντιπροσωπίας χώρας-μέλους του C.I.S.M. Ο στρατιωτικός, ο
οποίος αποδέχεται το καθήκον του προέδρου της Επιτροπής, είναι υπεύθυνος για τον
καθορισμό της στελέχωσής της, με έναν γραμματέα και μέλη, τουλάχιστο ένα από κάθε
ήπειρο.22
Όλοι οι πρόεδροι των Τεχνικών Επιτροπών Αθλημάτων είναι υπόλογοι στον Γενικό
Γραμματέα, ο οποίος τους συγκαλεί σε συνάντηση κατά τη διάρκεια της Γενικής
Συνέλευσης και Συνεδρίου του C.I.S.M., όπου του υποβάλλουν τις αναφορές τους.23
Οι Τεχνικές Επιτροπές Αθλημάτων είναι οι καθ’ ύλη αρμόδιες αρχές για τη
διοργάνωση των πρωταθλημάτων C.I.S.M. κατ’ άθλημα, τόσο σε παγκόσμιο, όσο και σε
περιφερειακό επίπεδο. Από τα σημαντικότερα καθήκοντά τους είναι η κατάρτιση του
19
20
21
22
23
198
αγωνιστικού προγράμματος και η διατήρηση στενών σχέσεων με τον κατ’ άθλημα

αντίστοιχο διεθνή αθλητικό οργανισμό.24
Συνεπώς, το Συμβούλιο με το σύνολο των αρμοδίων διοικητικών, σχεδιαστικών και
εκτελεστικών του οργάνων καθόρισε ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων που ήταν σε θέση
να καλύψει. Αυτός ο κύκλος εργασιών του C.I.S.M. αντικατοπτρίστηκε στο «Στρατηγικό
Σχεδιασμό 2011-2018».
Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός 2011-2018

Στα χνάρια της σχεδιαστικής και οργανωτικής πρακτικής της προηγούμενης
περιόδου, με το ξεκίνημα της νέας καταρτίστηκε ο «Στρατηγικός Σχεδιασμός 2011-2018»
από την Επιτροπή Σχεδιασμού του C.I.S.M.25
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Σχεδιασμού, Υποστράτηγος Johan Pucher της Αυστρίας,
κατά τη διάρκεια των εργασιών της 66ης Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου, το 2011 στην
Σεούλ της Νοτίου Κορέας, παρουσίασε την ανάλυσή του για το διεθνές περιβάλλον μέσα
στο οποίο εξελισσόταν το C.I.S.M., ως στρατιωτική αθλητική οργάνωση. Επίσης,
παρουσίασε μία εκτίμηση για τις διαφαινόμενες αλλαγές στον κόσμο του αθλητισμού και
του στρατιωτικού κόσμου που αναμενόταν να αντιμετωπίσει ο θεσμός τα επόμενα χρόνια.
Κατά την άποψή του, το CISM είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, διότι, ταυτόχρονα,
εξελίσσεται στον παγκόσμιο αθλητικό κόσμο, αλλά εξαρτάται επίσης εξ ολοκλήρου από
την εξέλιξη του στρατιωτικού κόσμου και η εξεύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ
αυτών των δύο καταστάσεων θα είναι πάντα μία από τις μεγάλες προκλήσεις που θα
αντιμετωπίζει το C.I.S.M.26
Ο Pucher, έχοντας μεγάλη εμπειρία από πολυεθνικές στρατιωτικές αποστολές και
έχοντας διατελέσει επί σειρά ετών σε επιτελικές υπουργικές θέσεις για θέματα πολιτικής
ασφαλείας και διεθνών σχέσεων,27 αφού έκανε μία αναλυτική αναφορά στα τεκταινόμενα
στον διεθνή αθλητισμό και στο διεθνές στρατιωτικό περιβάλλον, παρουσίασε τους
στρατηγικούς στόχους του Συμβουλίου για την περίοδο 2011-2018, όπως εγκρίθηκαν από
το Διοικητικό Συμβούλιο:
α. Αποδοχή διεθνών αλλαγών και προσαρμογή σε αυτές,
24
C.I.S.M.: C.I.S.M. Regulations, April 2011. p. 25-26. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
25
C.I.S.M.: Minutes of the 66th General Assembly and Congress in Seoul, 2011. p. 9. (Πηγή: C.I.S.M./
26
27
Περισσότερα για τον Υποστράτηγο Johan Pucher, http://www.bundesheer.at/wissen-
forschung/publikationen/person.php?id=841
199
β. Εκμετάλλευση του γεγονότος ότι το C.I.S.M. ήταν μοναδική παγκόσμια

στρατιωτική αθλητική ένωση και καλύτερη χρήση αυτής της μοναδικότητας,
γ. Ενίσχυση της ταυτότητας του C.I.S.M. (επωνυμία και προφίλ),
δ. Διατήρηση της στρατιωτικής ιδιαιτερότητας και της αυθεντικότητας του C.I.S.M.,
ε. Προτεραιότητα στις δραστηριότητες, οι οποίες είναι πρακτικές και συγκεκριμένες,
στ. Προτεραιότητα στη διασφάλιση της οικονομικής αυτονομίας,
ζ. Νέα ισορροπία μεταξύ εξαιρετικά δημοφιλών αθλημάτων και άλλων εκδηλώσεων,
η. Συνεργασία και προβολή, για εμβάθυνση της συνεργασίας με διεθνείς αθλητικές
οργανώσεις, μέσα ενημέρωσης και πολιτικές οργανώσεις ασφαλείας ως δυνατότητα
εξέλιξης για το C.I.S.M., και, τέλος
θ. Αποκέντρωση και επαγγελματισμός σε όλα τα απαιτούμενα επίπεδα αποφάσεων.28
Ο νέος Στρατηγικός Σχεδιασμός ψηφίστηκε ομόφωνα από του αντιπροσώπους των
χωρών-μελών του θεσμού, χαράσσοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την πορεία του C.I.S.M.
κατά την υπόψη περίοδο.29
Καινοτομίες και πρωτοβουλίες της Σύγχρονης Περιόδου

Έχοντας πλέον το Συμβούλιο εξασφαλίσει τη διεθνή αναγνώριση από την
προηγούμενη περίοδο, οι επόμενες διοικήσεις του θεσμού σχεδίασαν, δοκίμασαν και
εφάρμοσαν προγράμματα για την ομαλή και αποδοτική εξέλιξη του C.I.S.M. σε ένα
συνεχώς δυναμικά μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.
Αρχικά, κατά τη διάρκεια της 66ης Γενικής Συνέλευσης και Συνεδρίου, το 2011 στην
Σεούλ της Νοτίου Κορέας, παρουσιάστηκαν τρία νέα προγράμματα.
Πρώτα, παρουσιάστηκε το πρόγραμμα «πολιτικής χορηγιών και marketing του
C.I.S.M.», μία προσπάθεια εξασφάλισης οικονομικών πόρων και χορηγών, σε συνεργασία
με ιδιωτική εταιρία marketing, προκειμένου να υποστηριχτούν οικονομικά τα επερχόμενα
μεγάλα αθλητικά γεγονότα του Συμβουλίου (Π.Σ.Α., Χ.Σ.Α., Π.Σ.Α.Μ.Π.Σ.), καθώς και
την εμπορική εκμετάλλευσή τους.30
Κατόπιν, παρουσιάστηκε το πρόγραμμα «Η πολιτική του C.I.S.M. για την
τηλεόραση, τη διαφήμιση και τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση», το οποίο αφορούσε
28
29
30
200
συνεργασία με ιδιωτική εταιρία για την ραδιοτηλεοπτική κάλυψη, μετάδοση και

διαφημιστική εκμετάλλευση των μεγάλων αθλητικών γεγονότων του C.I.S.M.31
Τέλος, κοινοποιήθηκε στους αντιπροσώπους των χωρών-μελών η συνεργασία με
τον οργανισμό «C.I.S.M. International Foundation», ένα όργανο με σκοπό να παρέχει
λύσεις στον τομέα της χρηματοδότησης των κύριων δραστηριοτήτων του C.I.S.M.32
Γίνεται εύκολα αντιληπτό, ότι το Συμβούλιο αντιλήφθηκε το συνεχώς
μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό περιβάλλον και τον αντίκτυπο που είχε στις εθνικές
χρηματοδοτήσεις των Ε.Δ.,33 με αποτέλεσμα να στραφεί σε πιο καινοτόμους και
ανεξάρτητους τρόπους χρηματοδότησης και προβολής του. H πρωτοβουλία αυτή δεν
διήρκεσε αρκετά, μιας και το 2013 τέθηκε η αμφισβήτηση για την ανάγκη ύπαρξής του,34
με αποτέλεσμα τη διάλυσή του στις 31 Αυγούστου 2015.35
Εντούτοις, φάνηκε η πρόθεση του Συμβουλίου για καινοτόμες προσπάθειες, όχι
μόνο στην οργάνωσή του, αλλά και στις αγωνιστικές δραστηριότητές του.
Οι αγωνιστικές δραστηριότητες του C.I.S.M.

Όπως αναφέρθηκε και στα προηγούμενα κεφάλαια, εκτός των καθιερωμένων από το
1948 πρωταθλημάτων C.I.S.M., στο αγωνιστικό πρόγραμμα είχαν πλέον συμπεριληφθεί
και οι Π.Σ.Α., οι Χ.Σ.Α. και οι Π.Α.Μ.Π.Σ. Κατά τη διάρκεια της Σύγχρονης Περιόδου,
νέες ιδέες ανέκυψαν σχετικά με τις αγωνιστικές δραστηριότητες του Συμβουλίου.
Τα Παγκόσμια Κύπελλα Ποδοσφαίρου C.I.S.M. Το ποδόσφαιρο, ως άθλημα,

θεωρείται ένα από τα δημοφιλέστερα αθλήματα στον κόσμο. Το C.I.S.M. από την ίδρυσή
του, από τα πρώτα πρωταθλήματα που διοργάνωσε ήταν αυτά του στίβου και του
ποδοσφαίρου. Παρά τη δημοτικότητα που εμφάνιζε το άθλημα και τα πρωταθλήματα
ποδοσφαίρου, παρατηρήθηκαν κάποια κακώς κείμενα στη διεξαγωγή τους, τα οποία
ανάγκασαν το Συμβούλιο να επανεξετάσει τη διοργάνωσή τους.
31
C.I.S.M.: Minutes of the 66th General Assembly and Congress in Seoul, 2011. p. 3-4. (Πηγή: C.I.S.M./
32
33
34
C.I.S.M.: Minutes of the 68th General Assembly and Congress in Jakarta, 2013. Annex IV.2, p. 2. (Πηγή:
35
Η απόφαση της διάλυσης του C.I.S.M. International Foundation, στην ιστοσελίδα του ελβετικού
Υπουργείου Οικονομικών https://www.shab.ch/shabforms/servlet/Search?EID=7&DOCID=2346529
(Ημερομηνία ανάκτησης14 Απριλίου 2018).
201
Πιο συγκεκριμένα, η έντονα αντιαθλητική συμπεριφορά που παρουσίασαν παίκτες,

αλλά και μέλη της αποστολών κατά τη διάρκεια της τελικής φάσης του πρωταθλήματος
ποδοσφαίρου C.I.S.M. του 1969,36 οδήγησαν στην απόφαση για ακύρωση του
πρωταθλήματος του 1969, ματαίωση του ήδη σχεδιασμένου πρωταθλήματος του 1970 και
προσωρινή παύση διοργανώσεων πρωταθλημάτων ποδοσφαίρου από το Συμβούλιο.37
Εντούτοις, το 1972, τα πρωταθλήματα ποδοσφαίρου ξεκίνησαν ξανά σε ετήσια βάση.38
Τον Νοέμβριο του 1973, με την εισήγηση του Υποστράτηγου Cornelis Knulst της
Ολλανδίας, πρόεδρος του Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής για το ποδόσφαιρο, η 28η Γενική
Συνέλευση της Ambroise (Γαλλία) ενέκρινε τη διετή τέλεση του πρωταθλήματος.39
Από το 1975, το πρωτάθλημα διοργανωνόταν κάθε περιττό έτος. Το 1982 και το
1983, πολλά οργανωτικά προβλήματα διατάραξαν την ομαλή διεξαγωγή των
πρωταθλημάτων με συχνές αντιαθλητικές συμπεριφορές.40 Τον Απρίλιο του 1983, η 38η
Γενική Συνέλευση στη Ζυρίχη της Ελβετίας αποφάσισε να τερματίσει το τρέχον
πρωτάθλημα εξαιτίας των αντιαθλητικών επεισοδίων που στιγμάτιζαν τόσο το άθλημα
αυτό καθαυτό, όσο και το ίδιο το C.I.S.M. και επέλεξε το Κουβέιτ και το Βέλγιο, που
είχαν επιδείξει σωστή συμπεριφορά στους αγώνες τους, να παίξουν τον τελικό. Αποφάσισε
δε, κατόπιν εισήγησης της Εκτελεστικής Επιτροπής, να ακυρώσει τα πρωταθλήματα
ποδοσφαίρου επ’ αόριστο και να διαλύσει τη Μόνιμη Τεχνική Επιτροπή Ποδοσφαίρου.41
Το 1985, πολλές αντιπροσωπίες ζήτησαν την αναστροφή της απόφασης για την
ακύρωση των πρωταθλημάτων ποδοσφαίρου και, κατά τη διάρκεια της 40ης Γενικής
Συνέλευσης στη Σεούλ της Ν. Κορέας, αποφασίστηκε η επανέναρξη των πρωταθλημάτων,
ορίζοντας στην θέση του προέδρου της Μόνιμης Τεχνικής Επιτροπής τον Roland
Kesteloot, τον διάδοχο του Mollet στη θέση του Γενικού Γραμματέα.42
36
C.I.S.M.: Minutes of the 24th General Assembly in Rome, 1969. p. 59. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat). Σύμφωνα με την αναφορά της πειθαρχικής επιτροπής, η τελική φάση του πρωταθλήματος
διεξήχθη στην Αθήνα, από τις 14 έως και τις 25 Ιουλίου 1969. Η όλη διοργάνωση χαρακτηρίστηκε από το
βίαιο παιχνίδι που διεξαγόταν εντός γηπέδου, την αδυναμία των διαιτητών να ελέγξουν την ροή των αγώνων
και, τέλος, τη διακοπή του τελικού αγώνα μεταξύ Ελλάδος και Αλγερίας, κατά τον οποίο αποβλήθηκαν
σχεδόν όλοι οι παίκτες και των δύο ομάδων λόγω αντιαθλητικών συμπεριφορών.
37
C.I.S.M.: Minutes of the 24th General Assembly in Rome, 1969. p. 61-62. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
38
C.I.S.M.: Minutes of the 26th General Assembly in Bangkok, 1971. p. 28. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
39
C.I.S.M.: Minutes of the 28th General Assembly in Amboise, 1973. p. 42-43. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
40
C.I.S.M.: Confidential Minutes of the 1st Session 1983. Executive Committee. Zurich, 25-28 April 1983,
1983, p. 2-3. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat).
41
C.I.S.M.: Minutes of the 38th General Assembly in Zurich, 1983. p. 19. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
42
C.I.S.M.: Minutes of the 40th General Assembly in Seoul, 1985. App. 3. pp. 1-8. (Πηγή: C.I.S.M./ Général
Secrétariat).
202
Μέχρι και τη Σύγχρονη Περίοδο, η τέλεση των πρωταθλημάτων ποδοσφαίρου

υπήρξε μία διαρκής ανησυχία για το Συμβούλιο. Το 2011, ο Πρόεδρος του C.I.S.M.
Kalkaba παρουσίασε στους αντιπροσώπους των χωρών-μελών μία νέα πρόταση
αναφορικά με τα πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, το «Παγκόσμιο Τρόπαιο Ποδοσφαίρου
C.I.S.M. (= C.I.S.M. World Football Trophy)».43 Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τα
πρωταθλήματα ποδοσφαίρου θα διεξαγόταν κάθε τέσσερα χρόνια, με συμμετοχές
αναλογικά από κάθε ήπειρο. Η τελική φάση θα διεξάγεται σε μία διοργανώτρια χώρα-
μέλος, στην οποία θα συμμετέχει η ομάδα της διοργανώτριας χώρας και η ομάδα της
χώρας η οποία κατέκτησε τον προηγούμενο τίτλο.44
Κατά αυτόν τον τρόπο, διοργανώθηκε το πρώτο Παγκόσμιο Τρόπαιο στο Μπακού
του Αζερμπαϊτζάν, κατά το χρονικό διάστημα από 2 έως 14 Ιουλίου του 2013.45 Έκτοτε, η
αθλητική διοργάνωση αυτή επαναλήφθηκε το 2017, από 15 έως και 28 Ιανουαρίου στο
Μουσκάτ του Ομάν, με την νέα του επωνυμία «Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου
C.I.S.M. (= C.I.S.M. World Football Cup).46
Αγωνιστικές δραστηριότητες Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α.)

Μια ακόμη αγωνιστική καινοτομία εκ μέρους του C.I.S.M. ήταν η μέριμνα για
αγωνιστική εκπροσώπηση στρατιωτικών αθλητών με ειδικές ανάγκες, οι οποίες είχαν
προκύψει από τη συμμετοχή τους σε επιχειρήσεις ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ενώ
ήταν εν υπηρεσία. Γι’ αυτό το λόγο, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 67 ης Γενικής
Συνέλευσης και Συνεδρίου στην Καμπάλα της Ουγκάντα, το Συμβούλιο ενέκρινε την
έναρξη του σχεδιασμού «Αθλητισμός για τραυματισμένους στρατιώτες (=Sports for
injured militaries)»,47 του οποίο ο σκοπός ήταν η εισαγωγή των χωρών-μελών στο
σχεδιασμό δράσεων για Α.Μ.Ε.Α. και η ενθάρρυνση και υποστήριξη εκ μέρους τους σε
θέματα εφαρμογής αντιστοίχων δράσεων.48 Κατόπιν στατιστικών στοιχείων που
αποκτήθηκαν από τις χώρες-μέλη του Συμβουλίου, παρατηρήθηκε αύξηση τραυματιών
43
44
C.I.S.M.: Minutes of the 66th General Assembly and Congress in Seoul, 2011. App. 25. (Πηγή: C.I.S.M./
45
C.I.S.M.: Minutes of the 69th General Assembly and Congress in Quito, 2014. p. 8. C.I.S.M.: Yearbook
2013, 2013, p. 62. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat) Στην τελική φάση προκρίθηκαν 16 ομάδες, εκ των
οποίων το Ιράκ και το Ομάν προκρίθηκαν στον τελικό. Το τρόπαιο κατέκτησε το Ιράκ, με σκορ 3-2 επί του
Ομάν.
46
47
C.I.S.M.: Minutes of the 67th General Assembly and Congress in Kampala, 2012. p. 11. (Πηγή: C.I.S.M./
48
C.I.S.M.: Minutes of the 67th General Assembly and Congress in Kampala, 2012. App. 7.6.a. (Πηγή:
203
στρατιωτικών, οι οποίοι πλέον ήταν μη αναστρέψιμα παθόντες. Ως εκ τούτου, η ύπαρξη

στρατιωτικών με ειδικές ανάγκες ήταν αδιαμφισβήτητη. Συνεπώς, έχοντας ως δεδομένη
την ιδιότητα του αθλητισμού να βοηθά στην αποκατάσταση τραυματιών και αναπήρων,
σκοπός του Συμβουλίου ήταν η παρακίνηση όλο και περισσότερων κινητικά αναπήρων
στρατιωτικών. για συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες, εντάσσοντας στο αγωνιστικό
του πρόγραμμα και αγώνες ατόμων με ειδικές ανάγκες.49
Έχοντας λάβει την έγκριση της Γενικής Συνέλευσης, από τις 9 έως τις 16
Σεπτεμβρίου 2013, η γερμανική αντιπροσωπεία φιλοξένησε στο Warendorf της Γερμανίας,
στις εγκαταστάσεις της Σχολής Αθλητισμού των γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, την
αγωνιστική δραστηριότητα «1st C.I.S.M. European Para-Sport Track and Field”, η οποία
συγκέντρωσε στρατιωτικούς αθλητές και παρα-αθλητές, οι οποίοι μπορούσαν είτε να
διαγωνιστούν είτε στην εκδήλωση «CISM Para-Sport» είτε στο Ευρωπαϊκό Στρατιωτικό
Πρωτάθλημα Στίβου, που διεξαγόταν ταυτόχρονα, όπως είχε προγραμματιστεί.50
Στην πιλοτική εφαρμογή αυτού του προγράμματος, συμμετείχαν στρατιωτικοί παρα-
αθλητές από οκτώ χώρες-μέλη του C.I.S.M. (Γαλλία, Γερμανία, Εσθονία, Η.Π.Α.,
Ισημερινός, Καναδάς, Μαρόκο και Ολλανδία), οι οποίοι χωρίστηκαν σε πέντε κατηγορίες,
ανάλογα με το είδος της κινητικής αναπηρίας και διαγωνίστηκαν σε τέσσερα αγωνίσματα
του στίβου (δρόμος 100 μ., 200 μ., 1.500 μ. και ρίψη σφαίρας).51
Η επιτυχία του προαναφερθέντος πιλοτικού προγράμματος οδήγησε στη διοργάνωση
αντίστοιχης αγωνιστικής δραστηριότητας τον Φεβρουάριο του 2015, στο Φοντενεμπλό της
Γαλλίας, όπου κατά τη διάρκεια του πρωταθλήματος κολύμβησης C.I.S.M. συμμετείχαν
και παρα-αθλητές, οι οποίοι διαγωνίστηκαν και αυτοί.52 Το ίδιο έτος και επ’ ευκαιρίας της
διοργάνωσης των 6ων Π.Σ.Α. στην Ν. Κορέα, διοργανώθηκαν τέσσερα αθλήματα στίβου
για παρα-αθλητές (100μ., 200 μ., 1.500 μ. και ρίψη δίσκου),53 καθώς και πρωτάθλημα
τοξοβολίας, στο οποίο συμμετείχαν και παρα-αθλητές.54
Η τοξοβολία φάνηκε να έχει ιδιαίτερη προτίμηση για συμμετοχή από παρα-αθλητές,
μιας και διοργανώθηκε εκ νέου στα πλαίσια του 1ου Τουρνουά Τοξοβολίας C.I.S.M. στο
49
C.I.S.M.: Minutes of the 67th General Assembly and Congress in Kampala, 2012. App. 7.6.a. (Πηγή:
50
51
52
53
54
204
Φοντενεμπλό της Γαλλίας, την περίοδο από 19 έως και 21 Ιουλίου 2017, ειδική
διαγωνιστική κατηγορία Α.Μ.Ε.Α.55
Σε κάθε περίπτωση, η εισαγωγή αθλητικών διαγωνισμών για Α.Μ.Ε.Α στο
αγωνιστικό πρόγραμμα του C.I.S.M. θεωρείται μία από τις σημαντικότερες ενέργειες του
Συμβουλίου στον τομέα της Αλληλεγγύης, μιας και δίνεται η ευκαιρία και σε
στρατιωτικούς αθλητές με κινητικές δυσκολίες να αθληθούν και να διακριθούν.
Τα άλλα μεγάλα αθλητικά δρώμενα του C.I.S.M.

Οι πρωτοβουλίες που είχαν ήδη δρομολογηθεί από την Περίοδο Gola
εξακολούθησαν να αναπτύσσονται και κατά τη διάρκεια της Σύγχρονης Περιόδου.
Πιο αναλυτικά, σε ότι αφορά τους Π.Σ.Α., από το 2010 έως και το 2018, έλαβαν
χώρα δύο διοργανώσεις. Οι 5οι Π.Σ.Α. τελέστηκαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας από
τις 16 έως και τις 20 Ιουλίου 2011, με τη συμμετοχή 6.103 στρατιωτικών αθλητών και
αθλητριών από 111 χώρες-μέλη του θεσμού, σε 20 αθλήματα.56 Οι αγώνες αυτοί, πέραν
της άριστης διοργάνωσης και της αθρόας συμμετοχής εκ μέρους των χωρών-μελών,
αποτέλεσαν σημείο αναφορά και για τη δημοσιότητα, η οποία τους περιέβαλε. 111
ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί σε όλον τον κόσμο είχαν ζωντανή και μαγνητοσκοπημένη
αναμετάδοση των αγώνων, σε τρεις γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά και πορτογαλικά),
ενδεικτικό του ενδιαφέροντος που εκδηλώθηκε.57
Στη συνέχεια, οι 6οι Π.Σ.Α. έλαβαν χώρα στην Mungyeong της Ν. Κορέας, από τις 2
έως και τις 11 Οκτωβρίου 2015, περί τους 7.000 στρατιωτικοί αθλητές και αθλήτριες από
117 χώρες-μέλη συναγωνίστηκαν σε 24 αθλήματα, ανεβάζοντας ακόμη πιο ψηλά τον πήχη
της συμμετοχής.58 Στον τομέα της ενημέρωσης, 341 ειδησεογραφικά και αθλητικά
πρακτορεία κάλυψαν τους Αγώνες, ενώ δημιουργήθηκε και διαδικτυακό κανάλι για την
μεταφορά της εικόνας σε όλον τον κόσμο.59
Συνεπώς, οι Π.Σ.Α. του C.I.S.M. συνέχισαν να παρουσιάζουν άνοδο, τόσο στη
συμμετοχή, όσο και στο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, το οποίο αντικατοπτρίστηκε από
τη δημοσιογραφική κάλυψη των Αγώνων.
55
56
C.I.S.M.: Minutes of the 67th General Assembly and Congress in Kampala, 2012. App. 5.2. (Πηγή:
C.I.S.M./ Général Secrétariat).Αθλήματα που προστέθηκαν ήταν το Αεροναυτικό Πένταθλο, ο Μαραθώνιος
και η Ιστιοπλοΐα.
57
58
C.I.S.M.: Yearbook 2015, 2015, p. 12. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat). Τα αθλήματα που
προστέθηκαν ήταν η Ποδηλασία, το Γκολφ, το Ταε Κβον Ντο και η Τοξοβολία (ως άθλημα επίδειξης).
59
205
Παράλληλα, οι 2οι και οι 3οι Χ.Σ.Α. έλαβαν χώρα στην Ανεσύ της Γαλλίας και στο
Σότσι της Ρωσίας, αντίστοιχα. Ειδικότερα, στους 2ους Χ.Σ.Α. της Ανεσύ, συμμετείχαν 681
στρατιωτικοί αθλητές και αθλήτριες από 40 χώρες-μέλη,60 ενώ στους 3ους Χ.Σ.Α. στο
Σότσι, οι συμμετέχοντες ήταν 384 από 25 χώρες-μέλη.61 Παρόλη τη σχετική μείωση στη
συμμετοχή, οι Χ.Σ.Α. αποτέλεσαν μια σημαντική αθλητική διοργάνωση του θεσμού, η
οποία αναμένεται να έχει ανάπτυξη στο μέλλον.
Τέλος, αναφορικά με τους Π.Α.Μ.Π.Σ., διοργανώθηκαν οι 2οι Π.Α.Μ.Π.Σ. από 30
Αυγούστου έως και 6 Σεπτεμβρίου 2014, στις πόλεις Quito και Salinas του Ισημερινού, με
συμμετοχή 744 μαθητών και μαθητριών από 22 χώρες-μέλη του Συμβουλίου.62 Οι μαθητές
και οι μαθήτριες των Παραγωγικών Σχολών διαγωνίστηκαν στον στίβο, κολύμβηση,
πετοσφαίριση, προσανατολισμό, σκοποβολή και το στρατιωτικό πένταθλο, προσφέροντας
ένα εξαιρετικό αγωνιστικό θέαμα.63
Sport and Peace

Όπως έχει φανεί σε πολλά σημεία του παρόντος πονήματος, κάθε δραστηριότητα
του C.I.S.M. αποσκοπούσε στην προώθηση της φιλίας ανάμεσα στους στρατιωτικούς όλου
του κόσμου, αλλά και την ενεργή του συμμετοχή στην επίτευξη της παγκόσμιας ειρήνης.
Δραστηριότητες, όπως το CISM Day Run και το Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Σάλας, με
συμμετέχουσες τις ομάδες των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, συνεχίστηκαν να
διοργανώνονται κάθε χρόνο και κατά τη διάρκεια της Σύγχρονης Περιόδου.
Μία ακόμη πρωτοβουλία στον τομέα αυτόν ήταν η διοργάνωση του
«Πρωταθλήματος Τζούντο C.I.S.M. Ανατολικής Ασίας». Από τις 5 έως και τις 11
Σεπτεμβρίου 2017, στο Ουλάν Μπατόρ της Μογγολίας οργανώθηκε η συγκεκριμένη
αθλητική διοργάνωση, με συμμετέχουσες χώρες τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, τη
Δημοκρατική Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας (Β. Κορέα), τη Δημοκρατία της Κορέας, το
Καζακστάν, τη Ρωσία, το Βιετνάμ και την Μογγολία. 64 Δεδομένων των συρράξεων του
παρελθόντος μεταξύ των υπόψη χωρών, η έμπνευση και εκτέλεση αυτού του
πρωταθλήματος αποτέλεσε μια πολύ σημαντική προσέγγιση στον τομέα της ειρήνης μέσω
του αθλητισμού εκ μέρους του Συμβουλίου.
60
61
62
C.I.S.M.: Minutes of the 70th General Assembly and Congress in Kuwait City, 2015. Annex. VI.1. (Πηγή:
63
C.I.S.M.: Yearbook 2015, 2015, p. 143-145. (Πηγή: C.I.S.M./ Général Secrétariat)
64
206
Επιστέγασμα Σύγχρονης Περιόδου

Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή του κεφαλαίου, η μελέτη της Σύγχρονης Περιόδου,
λόγω της εξαιρετικής χρονικής εγγύτητας, παρουσιάζει προκλήσεις ως προς την
αποτίμηση των γεγονότων της. Εξάλλου, οι δράσεις του Συμβουλίου παρουσιάζουν
δυναμική εξέλιξη, η οποία θα είναι δυνατόν να διερευνηθεί και να εκτιμηθεί από τους
ερευνητές του μέλλοντος.
Σε κάθε περίπτωση, οι βάσεις στις οποίες στηρίζεται το C.I.S.M. και οι οποίες
διαμορφώθηκαν και ενισχύθηκαν με την πάροδο των ετών προσδίδουν στο θεσμό ένα
ισχυρό έρεισμα για διαρκή εξέλιξη και παρουσία στο παγκόσμιο αθλητικό στερέωμα.
207
VII. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Από την ανάλυση και επεξεργασία των πηγών κατέστη δυνατόν να δοθούν
απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα που διατυπώθηκαν εισαγωγικά.
H ιστορική εξέλιξη των πλαισίων λειτουργίας του νομικού, οργανωτικού και

λειτουργικού τομέα του C.I.S.M. Η μελέτη της εξέλιξης του πλαισίου λειτουργίας του
C.I.S.M. αποκάλυψε πτυχές της ιστορίας του, και επέτρεψε την κατανόηση επηρεασμού
της δράσης του από τα διεθνή ιστορικοπολιτικά γεγονότα.
Πιο συγκεκριμένα, το C.I.S.M. ήταν καρπός της πρωτοβουλίας των Ε.Δ. των πέντε
ιδρυτικών χωρών για δημιουργία αθλητικών διοργανώσεων, με σκοπό την ανάπτυξη
φιλικών σχέσεων μεταξύ των στρατιωτικών όλου του κόσμου. Όπως προαναφέρθηκε, η
ιδέα για φιλία και ομόνοια μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων διαφορετικών κρατών μέσω
του αθλητισμού εμφανίστηκε μετά τους καταστροφικούς Παγκόσμιους Πολέμους του 20ου
αιώνα. Οι «Διασυμμαχικοί Αγώνες» του 1919 με συμμετοχή 1.500 στρατευμένων
αθλητών από 19 χώρες, το κύπελλο ποδοσφαίρου “The Kentish Challenge Cup” μεταξύ
των αντιπροσωπευτικών ποδοσφαιρικών ομάδων των Ενόπλων Δυνάμεων του Ηνωμένου
Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου από το 1921 κι έπειτα, καθώς και
η ίδρυση του Allied Forces Sports Council (A.F.S.C.) το 1946 με τη συμμετοχή 12 χωρών
αποδεικνύουν ξεκάθαρα αυτήν την τάση για θέσπιση αθλητικών συναντήσεων μεταξύ
στρατιωτικών στους αγωνιστικούς χώρους.
Πίνακας 1. Πρωταθλήματα που διοργάνωσε το A.F.S.C. 1946-1948.
Α/Α ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑ ΧΩΡΑ

1 1946 ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ Τσεχοσλοβακία
2 1946 ΣΤΙΒΟΣ Η.Π.Α. (Δυτ. Γερμανία)
3 1946 ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ Η.Π.Α. (Δυτ. Γερμανία)
4 1947 ΠΥΓΜΑΧΙΑ Γαλλία
5 1947 ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ Γαλλία
6 1947 ΞΙΦΑΣΚΙΑ Γαλλία
7 1947 ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ Δανία
8 1947 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΠΕΝΤΑΘΛΟ Γαλλία
9 1947 ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ Τσεχοσλοβακία
10 1947 ΣΤΙΒΟΣ Η.Π.Α. (Δυτ. Γερμανία)
12 1948 ΞΙΦΑΣΚΙΑ Γαλλία
208
Όλα οι προαναφερθείσες προσπάθειες, αν και δυναμικές στην αρχή τους, απέτυχαν

στο να έχουν διάρκεια. Αυτό πιθανόν να οφείλεται ότι στηρίχθηκαν στη συμμετοχή
αποκλειστικά και μόνο συμμαχικών χωρών. Το C.I.S.M., το οποίο ιδρύθηκε στις 18
Φεβρουαρίου 1948 από τις εναπομείνασες χώρες του A.F.S.C. (Βέλγιο, Γαλλία, Δανία,
Λουξεμβούργο και Ολλανδία) είχε ως θεμέλιο λίθο το ότι συμμετοχή στο Συμβούλιο ήταν
ανεξάρτητη πολιτικών, στρατηγικών ή άλλων συμμαχιών, κάτι το οποίο παγιώθηκε με την
πάροδο των ετών. Αυτή η πολιτική προσέγγισης χωρών εκτός συμμαχιών οδήγησε στην
συνεχή αύξηση των χωρών-μελών του C.I.S.M. χρόνο με τον χρόνο (Παράρτημα Ι,
Πίνακας 12).
Η ανάπτυξη του C.I.S.M. ήταν εντυπωσιακή για τα δεδομένα της εποχής και το 1958
έφτασε να αριθμεί 23 χώρες- μέλη από τέσσερις ηπείρους. Ως αποτέλεσμα,
δημιουργήθηκαν οργανωτικές δομές για τη διαχείριση και τον έλεγχο του έργου του
C.I.S.M. Το κεντρικό όργανο λειτουργίας και διαχείρισης ήταν η Γενική Γραμματεία του
C.I.S.M., οι λειτουργικές αποφάσεις λαμβανόταν από την Εκτελεστική Επιτροπή, η οποία
αποτελούταν αρχικά από 7 μέλη (Πρόεδρος, δύο Αντιπρόεδροι, τρία μέλη και ο Γενικός
Γραμματέας-Ταμίας) και οι καταστατικές αποφάσεις από τη Γενική Συνέλευση, στην
οποία συμμετείχαν όλοι οι εκπρόσωποι των χωρών-μελών.
Πίνακας 2. Διατελέσαντες Πρόεδροι C.I.S.M.
Α/Α ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΧΩΡΑ

1 1948-1953 Αντισυνταγματάρχης Henri Debrus Γαλλία
2 1953-1956 Ταγματάρχης Arne W. Thorburn Σουηδία
3 1956-1961 Συνταγματάρχης Henri Debrus Γαλλία
4 1961-1967 Ταξίαρχος Royal Hatch Η.Π.Α.
5 1967-1968 Σμήναρχος M.M. Piracha Πακιστάν
6 1968-1969 Ναύαρχος Fazio Casari Ιταλία
7 1969-1970 Υποστράτηγος Kenneth G. Wikham ΗΠΑ
8 1970-1979 Υποναύαρχος Aldo Massarini Ιταλία
9 1979-1986 Υποστράτηγος Mohammed Saleh Τυνησία
Mokaddem
10 1986-1994 Υποστράτηγος Jean Duguet Γαλλία
11 1994-1998 Ταξίαρχος Arthur Zechner Αυστρία
12 1998-2010 Υποστράτηγος Gianni Gola Ιταλία
13 2010-2014 Συνταγματάρχης Hamad Kalkaba Malboum Καμερούν
14 2014-2018 Συνταγματάρχης Abdulhakeem Alshino Μπαχρέϊν
15 2018- σήμερα Σμήναρχος Hervé Piccirillo Γαλλία
209
Εντούτοις, με την συνεχόμενη αύξηση των χωρών-μελών (Παράρτημα Ι, Πίνακας

12), αυξήθηκαν τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και δημιουργήθηκαν επιτροπές
προσανατολισμένες σε εσωτερικές και εξωτερικές διαδικασίες του Συμβουλίου (λ.χ.
επιτροπή κανονισμών, πειθαρχική επιτροπή, τεχνικές επιτροπές αθλημάτων, κτλ.). Η
αυξανόμενη προσάρτηση χωρών-μελών από διαφορετικές ηπείρους οδήγησε στην
καθιέρωση του ρόλου των τεσσάρων Αντιπροέδρων, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τις
ηπείρους που εκπροσωπούσαν. Τέλος, η αρχική επταμελής Εκτελεστική Επιτροπή
μετασχηματίστηκε σε Διοικητικό Συμβούλιο (Board of Directors) των 21 ατόμων, με
σκοπό τον βέλτιστο σχεδιασμό και υλοποίηση των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης.
Από νομικής άποψης, το Συμβούλιο ξεκίνησε ως μία διακρατική συμφωνία
Υπουργείων Εθνικής Άμυνας για τη κύρωση της συμμετοχής των Ενόπλων Δυνάμεών
τους στις δράσεις του C.I.S.M. Κάθε χώρα η οποία ήθελε να ενταχθεί στο C.I.S.M.
αποδεχόταν ενυπόγραφα το Καταστατικό του, μέσω του οικείου Υπουργείου Εθνικής
Άμυνας, το οποίο όριζε και τους αντιπροσώπους του στα διοικητικά θέματα του
Συμβουλίου. Ως οργανισμός εντάχθηκε υπό τη βελγική νομοθεσία και αναγνωρίστηκε από
το βελγικό κράτος ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός κοινής ωφελείας το 1966. Έτσι
εξασφάλισε το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του εντός της βελγικής επικράτειας. Λόγω του
Ψυχρού πολέμου και παρόλο που το Συμβούλιο προσπάθησε επανειλημμένα να εντάξει
και χώρες του τότε Ανατολικού Συνασπισμού (όπως θα παρουσιαστεί παρακάτω), δεν
κατάφερε να αναγνωριστεί από την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή νωρίτερα από το 1998.
Με την κατάρρευση του διαχωρισμού των δύο Συνασπισμών (Ανατολικού και Δυτικού)
και την ένταξη χωρών-μελών του πρώην Σιδηρού Παραπετάσματος, τον Απρίλιο του
1998, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αναγνώρισε και κύρωσε τη συνεργασία του με το
C.I.S.M. Αργότερα, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε το Συμβούλιο ως «μη
κυβερνητικό οργανισμό με ειδικό συμβουλευτικό χαρακτήρα» και κύρωσε τη συνεργασία
τους με πρωτόκολλο που υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 2007 στην Νέα Υόρκη.
Εντούτοις, το C.I.S.M., από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, είχε καταφέρει να
αναγνωριστεί ως θεσμός από τους πολιτικούς αρχηγούς των χωρών-μελών του. Βασιλείς,
Πρόεδροι Δημοκρατιών κ.α. κατά καιρούς υποδέχθηκαν τα διοικητικά στελέχη του
Συμβουλίου, συμμετείχαν στις Γενικές Συνελεύσεις, παρακολούθησαν πρωταθλήματα του
C.I.S.M. και αναγορεύτηκαν ως επίτιμα μέλη του C.I.S.M., κάτι που βοήθησε στην
καθιέρωση του θεσμού και σε πολιτικό επίπεδο.
Η συνολική εξέλιξη του C.I.S.M. κατά τη διάρκεια του χρόνου αποτέλεσε ομαδική
εργασία όλων των μελών του, η οποία όμως επηρεάστηκε από σημαντικές
210
προσωπικότητες που έδρασαν δυναμικά. Ο Henri Debrus ; ο οποίος ήταν ο οραματιστής

του στρατιωτικού αθλητισμού ως μέσου φιλίας όλων των Ενόπλων Δυνάμεων, θεμελίωσε
το οικοδόμημα του C.I.S.M. πάνω στην ιδέα της καθολικής συμμετοχής στρατιωτικών
όλων των χωρών, ανεξαρτήτως συμμαχιών. O Raoul Mollet, ο οποίος με την οργανωτική
του δεινότητα και την αδιάκοπη ενασχόλησή του με τον αθλητισμό σε διεθνές επίπεδο,
κατάφερε να είναι ταυτόχρονα ο μακροβιότερος Γενικός Γραμματέας του θεσμού, ενώ
τελούσε παράλληλα και Πρόεδρος της Βελγικής Ολυμπιακής Επιτροπής. Αυτός μαζί με
τον Edmond Petit εδραίωσαν τα «θεμέλια» του θεσμού, οι οποίοι με το όραμα, την
αφοσίωση και την εργασία τους εμπνεύστηκαν, οργάνωσαν και υλοποίησαν τελικά τη
δημιουργία και τη λειτουργία του θεσμού και προώθησαν από το 1951 ακόμη την
επιστημονική έρευνα σε θέματα στρατιωτικού αθλητισμού και στρατιωτικής σωματικής
αγωγής.
Πίνακας 3. Διατελέσαντες Γενικοί Γραμματείς C.I.S.M.
Α/Α ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΧΩΡΑ

1 1948-1953 Συνταγματάρχης (εφ.) Maurice Chaume Βέλγιο
2 1953-1986 Σμήναρχος (εφ.) Raul Mollet Βέλγιο
3 1986-1989 Συνταγματάρχης Roland Kesteloot Βέλγιο
4 1989-1997 Αντισυνταγματάρχης Francois Pilot Λουξεμβούργο
5 1997-2001 Συνταγματάρχης Bernard Hurst Ελβετία
6 2001-2005 Συνταγματάρχης Robert Eggermont Βέλγιο
7 2005-2009 Συνταγματάρχης Michel van Meurs Ολλανδία
8 2009- 2014 Συνταγματάρχης Alexandre Morisod Ελβετία
9 2014-2015 Υποστράτηγος Christine Whitecross Καναδας
10 2015- σήμερα Συνταγματάρχης Dorah-Mamby Koita Δημ. Γουινέας
Μεταγενέστερα, σημαντικές ηγετικές φυσιογνωμίες ανέλαβαν την υποχρέωση για

συνέχιση και προώθηση του θεσμού, όπως ο Γάλλος Jean Duget και ο Αυστριακός Arthur
Zechner, οι οποίοι οδήγησαν το C.I.S.M. στις ιστορικά «ρευστές» δεκαετίες του ‘80 και
του ’90, με την αναπροσαρμογή του θεσμού σε λειτουργικό και οργανωτικό πλαίσιο, την
ένταξη των χωρών του πρώην Ανατολικού Συνασπισμού και τη θέσπιση των Παγκόσμιων
Στρατιωτικών Αγώνων κάθε τέσσερα χρόνια. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να
αναφερθεί και η έντονη δράση του Γερμανού Willy Fleischer, ο οποίος από τη θέση του
Υπογραμματέα του C.I.S.M. συνέδραμε με αποφασιστικές ενέργειες στην ολοκλήρωση
των στόχων που κατά καιρούς είχαν τεθεί από το θεσμό. Τέλος, ο Ιταλός Gianni Gola, ο
μακροβιότερος Πρόεδρος του C.I.S.M., ο οποίος αφιέρωσε πάνω από 30 χρόνια της ζωής
του ως μέλος του C.I.S.M., κατά τη δωδεκαετή παραμονή του στον προεδρικό θώκο,
οδήγησε τον θεσμό στην νέα χιλιετία. Συνεκδοχικά, το Συμβούλιο στην 70ετή και πλέον
211
ιστορία του στηρίχθηκε στην συλλογική προσπάθεια, η οποία καθοδηγούταν από

σημαντικές προσωπικότητες, που με τη δράση τους άφησαν παρακαταθήκη για τους
επόμενους.
Η συμβολή του C.I.S.M. στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των ενόπλων
δυνάμεων των χωρών-μελών του μέσω των αθλητικών δραστηριοτήτων. Η ίδρυση ενός
διεθνούς αθλητικού οργανωτικού θεσμού, ο οποίος είχε ως μέλη του τις Ένοπλες Δυνάμεις
χωρών από όλο τον κόσμο, δεν μπορούσε να μην επηρεαστεί από τις διεθνείς πολιτικές
εξελίξεις της καλυπτόμενης χρονικής περιόδου. Το ξεκίνημα του Ψυχρού Πολέμου, ο
διαχωρισμός των χωρών σε δύο γεωπολιτικούς Συνασπισμούς, οι εξελίξεις στην Μέση
Ανατολή και οι διάφορες πολεμικές συρράξεις, αποτέλεσαν δοκιμασίες για την τήρηση
του οράματος του C.I.S.M., το οποίο διατήρησε σε γενικές γραμμές την αμεροληψία του
ως θεσμός που προάγει την φιλία των στρατιωτικών μέσω του αθλητισμού. Ειδικότερα,
όπως παρουσιάστηκε, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα
εξάπλωσης του Συμβουλίου, με τη συμμετοχή χωρών-μελών του πρώην Ανατολικού
Συνασπισμού.
Η διερεύνηση των αποφάσεων ή των σχετικών πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων
του Συμβουλίου καταδεικνύουν με ποιόν τρόπο συνέβαλε το C.I.S.M. στην ανάπτυξη
φιλικών σχέσεων μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των χωρών-μελών του μέσω των
αθλητικών δραστηριοτήτων. Ειδικότερα, στον τομέα του αθλητισμού, τα στρατιωτικά
πρωταθλήματα C.I.S.M., οι Παγκόσμιοι Στρατιωτικοί Αγώνες (Πίνακας 4), οι Χειμερινοί
Στρατιωτικοί Αγώνες (Πίνακας 5), οι Παγκόσμιοι Αγώνες Μαθητών Παραγωγικών
Σχολών (Πίνακας 6) και το Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Σάλας (Πίνακας 7) για τις χώρες
της πρώην Γιουγκοσλαβίας αποτελούν τις σημαντικότερες αποδείξεις της προσπάθειας του
Συμβουλίου για τη προώθηση του δόγματος «Φιλία δια του Αθλητισμού».
Πίνακας 4. Πίνακας Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων (Π.Σ.Α.)
A/A ΕΤΟΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΧΩΡΕΣ ΑΘΛΗΜΑΤΑ

ΠΟΛΗ ΑΘΛΗΤΕΣ/-ΤΡΙΕΣ -ΜΕΛΗ
1 1995 Ρώμη (Ιταλία) 4.017 83 17
2 1999 Ζάγκρεμπ (Κροατία) 6.734 82 18
3 2003 Κατάνια (Ιταλία) 2.271 84 13
4 2007 Χαϊντεραμπάντ (Ινδία) 4.738 101 14
5 2011 Ρίο ντε Τζανέιρο 6.103 111 20
(Βραζιλία)
6 2015 Mungyeong (Ν. Κορέα) 7.000 117 24
212
Πίνακας 5. Πίνακας Παγκόσμιων Χειμερινών Στρατιωτικών Αγώνων (Χ.Σ.Α.)
A/A ΕΤΟΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΧΩΡΕΣ- ΑΘΛΗΜΑΤΑ

ΠΟΛΗ ΑΘΛΗΤΕΣ/-ΤΡΙΕΣ ΜΕΛΗ
1 2010 Αόστα (Ιταλία) 562 40 8
2 2013 Ανεσύ (Γαλλία) 681 40 8
3 2017 Σότσι (Ρωσία) 384 25 8
Πίνακας 6. Πίνακας Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων Μαθητών Παραγωγικών

Σχολών (Π.Α.Μ.Π.Σ.)
A/A ΕΤΟΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΧΩΡΕΣ- ΑΘΛΗΜΑΤΑ

ΠΟΛΗ ΑΘΛΗΤΕΣ/-ΤΡΙΕΣ ΜΕΛΗ
1 2010 Άγκυρα (Τουρκία) 429 22 5
2 2014 Κίτο (Ισημερινός) 744 22 6
2018 Ινδονησία - - -
(αναβλήθηκαν)
Πίνακας 7. Πίνακας Πρωταθλημάτων Ποδοσφαίρου Σάλας
A/A ΕΤΟΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑ ΠΟΛΗ ΝΙΚΗΤΡΙΑ ΟΜΑΔΑ

1 2009 Βελιγράδι (Σερβία) Κροατία
2 2010 Vinkovci (Κροατία) Σερβία
3 2011 Novo Mesto (Σλοβενία) Σλοβενία
4 2012 Danilovgrand Μαυροβούνιο
(Μαυροβούνιο)
5 2013 Σκόπια (Π.Γ.Δ.Μ.) Κροατία
6 2014 Σεράγεβο (Βοσνία- Βοσνία- Ερζεγοβίνη
Ερζεγοβίνη)
7 2015 Sombor/Apatin (Σερβία) Βοσνία- Ερζεγοβίνη
8 2016 Σπλιτ (Κροατία) Βοσνία- Ερζεγοβίνη
9 2017 Postojna (Σλοβενία) Βοσνία- Ερζεγοβίνη
10 2018 Kolasin (Μαυροβούνιο) Σερβία
Πίνακας 8. Πίνακας Παγκόσμιων Κυπέλλων Ποδοσφαίρου C.I.S.M.
A/A ΕΤΟΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΣΕΣ ΝΙΚΗΤΡΙΑ ΟΜΑΔΑ

ΠΟΛΗ ΟΜΑΔΕΣ
1 2013 Μπακού 16 Ιράκ
(Αζερμπαϊτζάν)
2 2017 Μουσκάτ (Ομάν) 16 Ομάν
213
Από τη μελέτη των προσπαθειών του C.I.S.M. για προσέγγιση χωρών του
Ανατολικού Συνασπισμού κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου (οι οποίες με την στάση
τους έδειχναν ότι απομακρύνονται από το σφιχτό εναγκαλισμό της Σοβιετικής Ένωσης),
τις προσκλήσεις για συμμετοχή σε ακαδημαϊκές δράσεις και την ανοικτή επικοινωνία με
προσωπικότητες αυτών των χωρών προέκυψε η κατάδειξη της συνεχόμενης προσπάθειας
του Συμβουλίου να λειτουργήσει ως κοινός τόπος επικοινωνίας και συνάντησης μεταξύ
των Ενόπλων Δυνάμεων όλων των χωρών, ανεξαρτήτως συμμαχιών. Παρόλο που οι
πολιτικές αρχές των χωρών δεν επέτρεπαν εύκολα τη διεξαγωγή τέτοιων συναντήσεων και
οι επιτυχίες του Συμβουλίου ήταν σποραδικές σε αυτόν τον τομέα, οι προσπάθειες του
C.I.S.M. εμφανίζουν συνέπεια στα οράματα των ιδρυτών του, γεγονός που επιβεβαιώνει
τους λόγους ύπαρξής του.
Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι προσπάθειες του C.I.S.M. για να αποτελέσει
αρωγό της διεθνούς κοινότητας για παγκόσμια ειρήνη και κατανόηση συνεχίστηκαν.
Αρχικά, όλες οι χώρες-μέλη του Συμβουλίου υπέγραψαν την περίφημη «Δήλωση
Αποστολής» του 1998, σύμφωνα με την οποία κάθε χώρα-μέλος δήλωνε επίσημα ότι,
ανήκοντας στο C.I.S.M., αναγνώριζε ότι αποτελούσε τιμή και καθήκον της η ανάπτυξη
των εξής αποστολών:
α) να εμπνέει και να εκπροσωπεί τον αθλητισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις όλου του
κόσμου,
β) να συνδράμει στην συνένωση όλων των αθλητών του κόσμου, και
γ) να συνενωθεί με όλα τα μεγάλα ιδεώδη και τους υπόλοιπους διεθνείς
οργανισμούς, οι οποίοι έχουν ως αποστολή την συγκέντρωση των πολιτών όλου του
κόσμου, σύμφωνα με την σφαίρα επιρροής τους, απευθυνόμενοι στο δικό τους κοινό.
Επιπλέον, το ψήφισμα της 54ης Γενικής Συνέλευσης του 1999, το οποίο θεωρείται
εξαιρετικά σημαντικό για την ιστορική πορεία του θεσμού, καθώς αποτελεί την πιο ηχηρή
διακήρυξη των θεμελιωδών ιδεών ίδρυσης και λειτουργίας του θεσμού. Δεδομένου ότι η
54η Γενική Συνέλευση έλαβε χώρα από τις 8 έως και τις 17 Μαΐου 1999, πριν ακόμη λήξη
η ένοπλη διαμάχη στο Κοσσυφοπέδιο, το C.I.S.M. οργάνωσε παγκόσμιους αθλητικούς
αγώνες στην περιοχή, με συμμετέχοντες μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων. Η δέσμευση
μάλιστα των χωρών-μελών του Συμβουλίου για την υλοποίηση αυτών των αγώνων
κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αποτελεί μία περίτρανη απόδειξη ότι οι Ε.Δ.
μπορούσαν να συγχρωτιστούν ειρηνικά υπό την «σημαία του αθλητισμού». Ταυτόχρονα, η
επιθυμία του Συμβουλίου για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πολιτικό προσωπικό,
σήμανε μια νέα κατεύθυνση του θεσμού για προσέγγιση του πολιτικού περιβάλλοντος
214
στον ανθρωπιστικό τομέα, επεκτείνοντας τις δράσεις αλληλεγγύης σε εξωθεσμικό πλαίσιο.

Επίσης, η στάση του C.I.S.M. στο γιουγκοσλαβικό ζήτημα δείχνει ότι υιοθέτησε την
ευρωπαϊκή αντίληψη επίλυσης του θέματος, παρά της αμερικανικής-ΝΑΤΟϊκής
αντιμετώπισης με διεξαγωγή επιχειρήσεων.
Τα προαναφερθέντα αποτέλεσαν ενέργειες των χωρών-μελών του Συμβουλίου για
συνεισφορά του θεσμού στις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για παγκόσμια ειρήνη.
Η αναγνώριση των ιδεωδών του C.I.S.M. κυρώθηκε σε παγκόσμια κλίμακα με την
«Διακήρυξη της Μάντοβα» του 2005, όπου διεθνείς θεσμοί, όπως ο Ο.Η.Ε., η Δ.Ο.Ε., η
Ευρωπαϊκή Ένωση και η UNICEF, συμπεριέλαβαν θεσμικά το Συμβούλιο στον κύκλο
συνεργασιών τους για εφαρμογή της δράσης «Αθλητισμός και Ειρήνη (Sports and Piece)»,
στο πλαίσιο του προγράμματος του Ο.Η.Ε. “Sports for Piece and Development”.
Πέραν των παραπάνω, αθλητικές δράσεις υπό μορφή πρωταθλημάτων,
συνδυάστηκαν και με άλλες δράσεις. Αρχικά, η καθιέρωση του «C.I.S.M. Day Run»,
καθιερώθηκε στα πρότυπα της Olympic Day Run της Δ.Ο.Ε. (η οποία είχε καθιερωθεί από
το 1987), με αρχικό σκοπό για μία μέρα του χρόνου, να συμμετέχει το προσωπικό των
Ε.Δ. όλων των χωρών-μελών, αθλητές και μη, υπό την σημαία του C.I.S.M. Έτσι, λοιπόν,
καθιερώθηκε να διεξάγεται κάθε 18 Φεβρουαρίου, ημερομηνία ίδρυσης του C.I.S.M., αυτή
η δραστηριότητα. Η πρώτη C.I.S.M. Day Run διοργανώθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2006,
με συμμετοχή 150.000 δρομέων σε 28 διαφορετικές χώρες-μέλη. Αυτή η δράση λαμβάνει
χώρα ετησίως μέχρι και σήμερα.
Επιπλέον, το «Futsal Cup», ένα ετήσιο κύπελλο ποδοσφαίρου σάλας, με
συμμετέχουσες αντιπροσωπευτικές ομάδες των Ε.Δ. χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας,
αποτελεί έναν αθλητικό θεσμό με ιδιαίτερα σημαντικό συμβολισμό, ειδικά για τις χώρες οι
οποίες αποτέλεσαν πρωταγωνιστές σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
Η σχέση του C.I.S.M. με αντίστοιχες οργανώσεις των χωρών του ανατολικού

Συνασπισμού Όπως προαναφέρθηκε, η Αθλητική Επιτροπή των Φιλικών Στρατών
(Спортивный комитет дружественных армий=С.к.д.а. = S.K.D.A.) ιδρύθηκε στην
Μόσχα το 1958, για την ενίσχυση της φιλίας μεταξύ των στρατών μέσω του στρατιωτικού
αθλητισμού, αποσκοπώντας, κυρίως, στην ένταξη χωρών-μελών από σοσιαλιστικές χώρες.
Κύριες χώρες-μέλη στο S.K.D.A. ήταν οι χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, καθώς και
άλλες σοσιαλιστικές χώρες από όλες τις ηπείρους. Οι πρώτες χώρες –μέλη του θεσμού
αυτού ήταν η Αλβανία, η Βουλγαρία, το Βιετνάμ, η Βόρεια Κορέα, η Λαϊκή Δημοκρατία
215
της Γερμανίας, η Ε.Σ.Σ.Δ., η Κίνα, η Μογγολία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η

Τσεχοσλοβακία
Το C.I.S.M. ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του προσκαλούσε για συμμετοχή
χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού. Με την ίδρυση του S.K.D.A., το Συμβούλιο
ενημερώθηκε για την ύπαρξή του, αλλά μέχρι και το 1963 δεν ανασύρθηκε κάποιο
τεκμήριο το οποίο να αποδεικνύει προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ των θεσμών.
Εντούτοις, μελετήθηκαν και παρουσιάστηκαν ενέργειες του Συμβουλίου για προσέγγιση
των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού μεμονωμένα. Αυτές οι ενέργειες του
Συμβουλίου είτε αφορούσαν προσκλήσεις για συμμετοχή σε πρωταθλήματα C.I.S.M. είτε
για πλήρη ένταξη των χωρών αυτών στο Συμβούλιο. Αυτό αποτελεί μία πτυχή της
ιστορίας του Συμβουλίου, εν πολλοίς άγνωστη και η οποία αναδεικνύει την ενωτική δράση
του C.I.S.M. μεταξύ των χωρών των δύο Συνασπισμών. Οι αλλεπάλληλες προσκλήσεις σε
χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού για συμμετοχή στο Συμβούλιο, η έγκριση
συμμετοχής αντιπροσωπευτικών ομάδων Ε.Δ. χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού σε
πρωταθλήματα C.I.S.M. και η διακριτική παρακολούθηση των δράσεων του S.K.D.A.
οδήγησε σε περιστασιακές συμμετοχές αντιπροσωπευτικών ομάδων Ενόπλων Δυνάμεων
σοσιαλιστικών χωρών σε μεμονωμένα πρωταθλήματα, όπως στον παρακάτω πίνακα:
Πίνακας 9. Χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού που συμμετείχαν σε

πρωταθλήματα του C.I.S.M
A/A ΧΩΡΑ ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ
1 Ε.Σ.Σ.Δ. 1967 Μοντέρνο Πένταθλο
1990 Ποδηλασία, Αλεξιπτωτισμός
2 ΒΙΕΤΝΑΜ 1967 Καλαθοσφαίριση
1968 Ποδόσφαιρο, Τζούντο (Διοργανώτρια),
Αλεξιπτωτισμός
1970 Αλεξιπτωτισμός
1972 Ποδόσφαιρο
3 ΟΥΓΓΑΡΙΑ 1967 Μοντέρνο Πένταθλο
1969 Ιππασία, Στίβος
4 ΑΙΘΙΟΠΙΑ 1968 Στίβος
1971 Καλαθοσφαίριση
5 ΡΟΥΜΑΝΙΑ 1969 Ιππασία, Στίβος
1974 Σκοποβολή
1987 Ξιφασκία, Στίβος
1990 Ποδηλασία, Αλεξιπτωτισμός, Χιονοδρομίες
6 ΣΟΜΑΛΙΑ 1981 Καλαθοσφαίριση
216
Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα ήταν και η συμμετοχή δύο αφρικανικών

χωρών [Καμερούν (1970) και Τσαντ (1975)] και στους δύο θεσμούς ταυτόχρονα, χωρίς να
φαίνεται ότι δημιουργήθηκε κάποιο κώλυμα εναντίον των χωρών αυτών. Τέλος, στις 10
Απριλίου 1991, στον απόηχο η πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού και του τερματισμού
του Ψυχρού πολέμου, υπογράφηκε στην Μόσχα Πρωτόκολλο Συμφωνίας μεταξύ των δύο
θεσμών με σκοπό την ένωση του στρατιωτικού αθλητικού κόσμου. Στο πρωτόκολλο αυτό,
οι δύο θεσμοί συμφώνησαν ότι επιθυμούν την παγκόσμια συνένωση του στρατιωτικού
αθλητισμού, με βάση τον αμοιβαίο σεβασμό και την ισοτιμία μεταξύ των χωρών, οι οποίες
θα μπορούσαν να αποφασίζουν μεμονωμένα την ένταξή τους. Οι δύο θεσμοί αποφάσισαν
ότι ο οργανισμός για τον παγκόσμιο στρατιωτικό αθλητισμό θα ήταν το C.I.S.M., με το εν
ισχύ Καταστατικό και διακριτικά εμβλήματα. Ουσιαστικά, το S.K.D.A. αναγνώρισε ως
μοναδικό οργανισμό παγκοσμίου εμβέλειας για τον στρατιωτικό αθλητισμό το C.I.S.M.,
αποδεσμεύοντας με αυτόν τις χώρες-μέλη του από την επιρροή του. και παρότρυνε τα
μέλη του να προσχωρήσουν σε αυτό. Εν ολίγοις, το S.K.D.A. έπαυσε να υπάρχει ως
θεσμός και οι χώρες-μέλη του ενσωματώθηκαν στο C.I.S.M.
Η υποστήριξη του C.I.S.M. στις λιγότερο προνομιούχες χώρες-μέλη του, στο όνομα της
φιλίας και της αλληλεγγύης Με την πάροδο των ετών και όσο το C.I.S.M. αναπτυσσόταν σε
μέγεθος και επιρροή, στο όνομα της φιλίας και της αλληλεγγύης, υποστήριξε κατά
περιόδους πολυδιάστατα τις λιγότερο προνομιούχες χώρες-μέλη του. Παρά την εφαρμογή
του κανόνα «no pay- no vote- no play», το Συμβούλιο επεδίωξε να βρει τρόπους
ενίσχυσης. Η τεχνική υποστήριξη διοργάνωσης πρωταθλημάτων, η παροχή τεχνικής
κατάρτισης και εκπαίδευσης, η ίδρυση των Περιφερειακών Κέντρων Ανάπτυξης
(Ναϊρόμπι, 2006 και Ρίο Ντε Τζανέιρο, 2009) για την ενθάρρυνση και υποστήριξη
προγραμμάτων αθλητικής κατάρτισης και την εκπαίδευση προπονητών σε μια προσπάθεια
βελτίωσης των επιδόσεων και βελτίωσης των προτύπων εκγύμνασης με τελικό στόχο την
αύξηση της συμμετοχής τους σε αθλητικούς αγώνες στο C.I.S.M. Επιπρόσθετα, ο ειδικός
λογαριασμός Αλληλεγγύης, για παροχή οικονομικής βοήθειας για χώρες-μέλη, οι οποίες
είχαν πενιχρούς πόρους για συμμετοχή στις αθλητικές δράσεις του Συμβουλίου, ήταν οι
σημαντικότερες εκφάνσεις της αλληλεγγύης που κατά καιρούς επέδειξε το Συμβούλιο.
Από την μελέτη των σχετικών αναφορών, αλλά και των άρθρων που δημοσιεύτηκαν στο
περιοδικό του C.I.S.M., όλες οι προαναφερθείσες ενέργειες πραγματοποιήθηκαν με σκοπό
τη βελτίωση στην παρεχόμενη στρατιωτική φυσική αγωγή των χωρών που τις εφάρμοσαν
217
και την προώθηση του αθλητισμού στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων των χωρών-μελών
του Συμβουλίου.
Η προαγωγή των δραστηριοτήτων φυσικής αγωγής και αθλητισμού των ενόπλων

δυνάμεων των χωρών-μελών του από το C.I.S.M. Η ίδρυση της Ακαδημίας C.I.S.M., το
περιοδικό Sports Magazine που εκδίδει και η κατά καιρούς διενέργεια επιστημονικών
συνεδριών (Παράρτημα Ι, Πίνακας 13) και ημερίδων του Συμβουλίου, αποτέλεσαν τις
κύριες δράσεις με τις οποίες το C.I.S.M. τις υποστήριξε τις δραστηριότητες στρατιωτικής
φυσικής αγωγής και αθλητισμού των ενόπλων δυνάμεων των χωρών-μελών του, στην
πορεία του για εκπλήρωση των ιδεωδών πάνω στα οποία ιδρύθηκε.
Ειδικότερα, το περιοδικό του C.I.S.M. δεν αποτέλεσε μόνο μέσο για ανάδειξη των
δραστηριοτήτων του Συμβουλίου, αλλά, τουλάχιστο μέχρι και τη δεκαετία του ’80,
φιλοξένησε και πληθώρα επιστημονικών άρθρων, τα οποία αποσκοπούσαν στην διάδοση
νέων επιστημονικών συμπερασμάτων στην διεξαγωγή της στρατιωτικής φυσικής αγωγής.
Οι μέθοδοι «Total Training» του Raoul Mollet, η μέθοδος αεροβίωσης του Αμερικανού
Επισμηναγού Kenneth Cooper και η «Προπόνηση σε Υψόμετρο» του Βραζιλιάνου
Ταγματάρχη Lamartine Da Costa ήταν από τις σημαντικότερες έρευνες που ανέκυψαν
μέσα από το περιοδικό του C.I.S.M. Τέλος, τα συνέδρια που οργανώθηκαν από την
Ακαδημία και οι κατά καιρούς δράσεις παροχής τεχνικής κατάρτισης και εκπαίδευσης –
ειδικά για αναπτυσσόμενες χώρες- είχαν ως σκοπό την βελτίωση των πρακτικών, όχι μόνο
για την αθλητική προετοιμασία των στρατιωτικών αθλητών των Ε.Δ. των χωρών-μελών
του Συμβουλίου, αλλά και για τη βελτίωση της στρατιωτικής σωματικής άσκησης
γενικότερα.
Η σχέση του C.I.S.M. με Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνείς Αθλητικές Ομοσπονδίες

Όντας το C.I.S.M. ένας αθλητικός οργανισμός με διεθνή χαρακτήρα και κύκλο εργασιών,
η ανάπτυξη σχέσεων με Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνείς Αθλητικές Ομοσπονδίες
αποτέλεσε σημαντικό στόχο για αυτό. Έτσι, επεδίωξε και κατάφερε να θεμελιώσει σχέσεις
συνεργασίας με τον Ο.Η.Ε., την Δ.Ο.Ε., την F.I.F.A. και άλλους Διεθνείς Οργανισμούς,
ειδικότερα μετά τη διάλυση της S.K.D.A. και την ενσωμάτωση χωρών-μελών του πρώην
Ανατολικού Συνασπισμού. Όπως φάνηκε και από την μελέτη του αρχειακού υλικού, στα
πρώτα χρόνια ίδρυσης του θεσμού, ενώ υπήρχε η πρόθεση για συνεργασία με διεθνείς
οργανώσεις, αθλητικές και μη, η προσπάθεια του Συμβουλίου δεν ευοδώθηκε σε όλες τις
περιπτώσεις, εξαιτίας της μη συμμετοχής των σοσιαλιστικών χωρών στις δραστηριότητες
218
του. Με την πάροδο των ετών, αναπτύχθηκαν επαφές και με την απρόσκοπτη λειτουργία
και ανάπτυξη του C.I.S.M. επιτεύχθηκε η αναγνώριση και η συνεργασία του με τους
μεγαλύτερους διεθνείς οργανισμούς.
Πιο συγκεκριμένα, το C.I.S.M. επεδίωξε την συνεργασία του με την Δ.Ο.Ε. και
έκανε αισθητή την παρουσία του με τα «Χωριά C.I.S.M.», τα οποία δημιουργήθηκαν
στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960 στη Ρώμη και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972
στο Μόναχο. Εντούτοις, μόνο κατά τη δεκαετία του ’80, η προσέγγιση του C.I.S.M. στη
Δ.Ο.Ε. καρποφόρησε, με κύριο παράγοντα επιτυχίας, την ανάληψη των καθηκόντων του
Προέδρου από τον Juan Antonio Samaranch, ο οποίος, όπως παρουσιάστηκε και στις
σελίδες αυτού του πονήματος, ήταν στενά συνδεδεμένος με τον Raoul Mollet. Με την
προσχώρηση των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού στο C.I.S.M. και την αναγνώριση
του C.I.S.M. ως μοναδικού διεθνούς στρατιωτικού αθλητικού φορέα από το υπό διάλυση
S.K.D.A., η επίσημη αναγνώριση του Συμβουλίου από τη Δ.Ο.Ε. αποτέλεσε μία απλή
διαδικασία.
Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι το C.I.S.M., από τον καιρό της
ίδρυσής του ακόμη, εμφανίζει πρακτικές μίμησης και υιοθέτησης θεσμών και πρακτικών
της Δ.Ο.Ε. Η αποτυχημένη προσπάθεια για θέσπιση των «Οπλιτιάδων» (υπό την μορφή
των Ολυμπιακών Αγώνων, με τετραετή τέλεση προγράμματος αγωνισμάτων), η
αποτυχημένη προσπάθεια δημιουργίας της «Αθλητικής Επιτροπής» (αντίστοιχη της “IOC
Athletes’ Commission” για την εκπροσώπηση των αθλητών στο Συμβούλιο, η δημιουργία
του Ταμείου Αλληλεγγύης προς τις οικονομικά ασθενέστερες χώρες-μέλη, είναι κάποιες
από τις πρακτικές που εφάρμοσε το C.I.S.M. που ομοιάζουν τις πρακτικές της Δ.Ο.Ε.
Επιπρόσθετα, οι συνεχόμενες δράσεις του C.I.S.M. για προβολή και εφαρμογή του
οράματος της «Φιλίας δια του Αθλητισμού» και η διοργάνωση των πρωταθλημάτων του
σύμφωνα με τις αγωνιστικές διαδικασίες των διεθνών αθλητικών οργανισμών αποτέλεσαν
τα εχέγγυα της αναγνώρισής του και από τις κατά άθλημα παγκόσμιες ομοσπονδίες.
Η συνεισφορά της εργασίας

Η ύπαρξη ενός Διεθνούς Αθλητικού Οργανισμού ειδικής φύσεως, ο οποίος έχει ως
σκοπό να προωθεί την φιλία μεταξύ των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων όλου του
κόσμου μέσω των αθλητικών δράσεων, αποτελεί από μόνο του μία ιστορικά σημαντική
περίπτωση, δεδομένου, μάλιστα, ότι είναι ο μοναδικός οργανισμός που λειτουργεί μέχρι
και σήμερα. Το γεγονός ότι το C.I.S.M. (Conseil International du Sport Militaire) έχει ως
μέλη του 140 χώρες-μέλη από όλο τον κόσμο, σημαίνει ότι, αφενός δεν αποτελεί κριτήριο
219
συμμετοχής η συνύπαρξη των Ενόπλων Δυνάμεων κάτω από την ίδια στρατιωτική
συμμαχία (λ.χ. ΝΑΤΟ, το οποίο περιλαμβάνει μόνο 28 κράτη-μέλη), αφετέρου ο κύκλος
δραστηριοτήτων του και η διάδοσή των ιδεών του έχουν διεθνή διάσταση.
Το C.I.S.M. ως θεσμός αλλά και ως λειτουργία αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον
πεδίο έρευνας, μιας και οι ιδέες του έχουν απήχηση, όχι μόνο στους στρατευμένους, αλλά
και στην κοινωνία εκτός στρατεύματος, διότι:
α) Ο αθλητισμός και οι αθλητικοί αγώνες αναπαριστούν συμβολικά τον πόλεμο
χωρίς όπλα. Η ιδέα ότι οι αθλητικοί αγώνες αποτελούν συμβολισμό ενός αναίμακτου
πολέμου δεν είναι καινούργια και έχει αναλυθεί στο παρελθόν από φιλόσοφους και
διανοούμενους. Συνεπώς, η συμμετοχή των στρατιωτικών στους στρατιωτικούς
αθλητικούς αγώνες είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθόσον τα άτομα που έχουν επιφορτιστεί
με την ένοπλη προάσπιση των εθνικών συμφερόντων της χώρας τους, συμμετέχουν σε μία
άοπλη αντιπαράθεση και ανταγωνισμό. Το C.I.S.M. είναι επί του παρόντος η μόνη διεθνής
οργανωτική δομή που ασχολείται με την υλοποίηση διεθνών στρατιωτικών αγώνων.
β) Ο υψηλός στρατιωτικός αθλητισμός λειτουργεί ως διαφήμιση και αποσκοπεί
στην παρακίνηση των στρατευμένων για ουσιαστικότερη σωματική και αθλητική
δραστηριότητα. Έχοντας ως πρότυπο τους στρατιωτικούς αθλητές που διακρίνονται σε
διεθνές επίπεδο, παρακινούνται και οι υπόλοιποι συνάδελφοί τους στο να προσπαθήσουν
περισσότερο προκειμένου να τους μοιάσουν. Αυτό δημιουργεί μια «παιδεία συστηματικής
άθλησης» εντός του στρατεύματος. Ειδικότερα για χώρες στις οποίες ισχύει ακόμη η
υποχρεωτική στράτευση των πολιτών τους (λ.χ. Ελλάδα, Φινλανδία, Ελβετία, κτλ.), αυτή η
«παιδεία» μπορεί να μεταφερθεί και στην ιδιωτική ζωή, μετά την απόλυση από τις τάξεις
του στρατεύματος.
γ) Μπορεί η τεχνολογία να κυριαρχεί σήμερα στους στρατούς όλου του κόσμου
αλλά η μυϊκή δύναμη και αντοχή είναι ακόμα απαραίτητη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι
οι στρατιωτικοί όλου του κόσμου εξετάζονται ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, τόσο σε
θέματα υγείας, όσο και στην φυσική τους κατάσταση, προκειμένου να διαπιστωθεί το
αξιόμαχό τους. Το C.I.S.M., σύμφωνα με το Καταστατικό του, προωθεί την βελτίωση της
σωματικής άσκησης των στρατευμένων, με αποτέλεσμα να επενδύει (μέσω της Ακαδημίας
C.I.S.M.) σε νέες μεθόδους και προγράμματα βελτίωσης της φυσικής κατάστασης των
στρατευμένων σε παγκόσμιο επίπεδο.
δ) Η ενασχόληση του CISM με τον στρατιωτικό αθλητισμό είχε σαν αποτέλεσμα
την προώθηση και ανάπτυξη προπονητικών μεθόδων ή προγραμμάτων άσκησης
στρατευμένων και μη. Λόγω του ότι ο στρατιωτικός αθλητισμός εν γένει έχει εφαρμογές
220
σε όλη την αθλητική κοινότητα (στρατευμένη και μη), η έρευνα, μελέτη και εφαρμογή
νέων προπονητικών μεθόδων συνδράμει σημαντικά στην προώθηση της επιστημονικής
διαδικασίας στους τομείς της αθλητικής απόδοσης-επίδοσης, της προπονητικής και άλλων
συναφών τομέων στης αθλητικής επιστήμης. Το C.I.S.M. ως ο κεντρικός φορέας αποτελεί
το «χωνευτήρι» όλης αυτής της γνώσης και των πληροφοριών
Έχοντας υπόψη ότι δεν έχει γίνει κάποια προσπάθεια στο παρελθόν για μία ιστορικά
τεκμηριωμένη εργασία επικεντρωμένη αποκλειστικά στην ιστορία του C.I.S.M., η
ιστορική έρευνα που εκπονήθηκε, έφερε στο φως πολλά χρήσιμα στοιχεία για την
ιστορική πορεία και εξέλιξη του Συμβουλίου, τα προβλήματα που κατά καιρούς
αντιμετωπιστήκαν σε διπλωματικό, διακρατικό, τοπικό, αλλά και κοινωνικό επίπεδο και
τους τρόπους επίλυσής τους. Η γνώση της οργανωτικής εξέλιξης του C.I.S.M., η εξέλιξη
των κανονισμών και των θεσμικών κειμένων του, τα γεγονότα που οδήγησαν τις διάφορες
χώρες-μέλη για ένταξη, η αλληλεπίδραση του C.I.S.M. με άλλους Διεθνείς Αθλητικούς
Οργανισμούς έδωσε ένα πλούσιο πληροφοριακό ιστορικό υλικό, αλλά και ένα σημαντικό
ερευνητικό υπόβαθρο για μελλοντικές συναφείς έρευνες.
Προτάσεις για μελλοντικές έρευνες

Αυτή η έρευνα φιλοδοξεί να αποτελέσει το έναυσμα για νέες ερευνητικές
διαδικασίες και προσπάθειες στον τομέα της Ιστορίας του Στρατιωτικού Αθλητισμού,
καθόσον εμπεριέχει πηγές και αναφορές για εύστοχη αναζήτηση και εντελέστερη μελέτη
μέσα από το αρχειακό υλικό του C.I.S.M.
Αυτές οι ερευνητικές διαδικασίες μπορούν να εστιάσουν στην αναζήτηση αρχειακού
υλικού και την μελέτη του αναφορικά με το A.F.S.C., την έρευνα για καταγραφή των
βιογραφιών του Debrus, του Mollet και του Petit, οι οποίοι φάνηκαν να επηρεάζουν
σημαντικά την πορεία του διεθνούς στρατιωτικού αθλητισμού, καθώς και στοιχεία των
ιδρυτών του Συμβουλίου. Επίσης, η αναζήτηση και η μελέτη αλληλογραφίας του θεσμού
με την Δ.Ο.Ε. και άλλους διεθνείς αθλητικούς οργανισμούς θα φέρει στην επιφάνεια
περισσότερα στοιχεία για την αλληλεπίδραση και τις σχέσεις του C.I.S.M. στο διεθνές
αθλητικό πλαίσιο. Ακολούθως, ενδιαφέροντα ευρήματα θα ανέκυπταν από μία ερευνητική
διαδικασία, η οποία θα εστίαζε στην αναζήτηση και μελέτη του αρχειακού υλικού της
S.K.D.A., αναφορικά με την δομή, τη λειτουργία και την αλληλεπίδρασή της με το
C.I.S.M.
Εστιάζοντας αποκλειστικά στο C.I.S.M., πιθανές μελλοντικές εργασίες θα
μπορούσαν να αφορούν την συμμετοχή κάθε χώρας-μέλους μεμονωμένα.
221
Συμπληρωματικά, στον ερευνητικό τομέα της διπλωματίας και των διεθνών σχέσεων, θα
μπορούσαν να γίνουν διάφορες μελέτες για το εάν και κατά πόσο επηρέασε η εξωτερική
πολιτική και οι διακρατικές σχέσεις την συμμετοχή ορισμένων χωρών στο C.I.S.M. (λ.χ.,
το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία δεν είναι χώρες-μέλη του C.I.S.M.)Επίσης,
η μελέτη της εξέλιξης του κάθε πρωταθλήματος C.I.S.M. ξεχωριστά και η σύγκριση των
επιδόσεων των στρατιωτικών αθλητών και αθλητριών με τις επιδόσεις στα αντίστοιχα
διεθνή πρωταθλήματα θα αποτελέσει μία σειρά ερευνών με ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Πιο συγκεκριμένα, οι επιδόσεις των στρατιωτικών αθλητών κατά αγώνισμα κατά έτος θα
μπορούσαν να συγκριθούν με τις αντίστοιχες επιδόσεις των μη στρατιωτικών αθλητών στο
αντίστοιχο παγκόσμιο πρωτάθλημα, προκειμένου να διεξαχθεί μία συγκριτική μελέτη με
σκοπό την εξαγωγή διαφόρων συμπερασμάτων (λ.χ. πόσοι αθλητές ήταν παράλληλα και
στρατιωτικοί αθλητές, συμμετοχή στρατιωτικών αθλητών που δεν άνηκαν σε χώρα-μέλος
του C.I.S.M., δυναμική σύγκριση επιδόσεων μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών
πρωταθλημάτων, κ.α.)
Τέλος, η καταγραφή των στρατιωτικών αθλητών και αθλητριών, οι οποίοι είχαν
παράλληλη πορεία σε Ολυμπιακούς Αγώνες και Παγκόσμια Πρωταθλήματα των διεθνών
αθλητικών οργανώσεων θα δημιουργούσε μια συστηματική βάση δεδομένων για μελέτη
και εκμετάλλευση.
222
VIII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχαίοι Έλληνες Συγγραφείς
Αισχίνης, Περί της παραπρεσβείας
Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, Πολιτικά
Αριστοφάνης: Νεφέλαι
Ασκληπιόδοτος, Τέχνη Τακτική
Ηρόδοτος: Ιστορία
Θουκυδίδης, Ιστορίαι
Ισοκράτης, Πανηγυρικός
Λυσίας, Ολυμπιακός Λόγος
Όμηρος, Ιλιάδα, Οδύσσεια
Παυσανίας: Ελλάδος Περιήγησις
Πλάτων: Νόμοι, Πολιτεία
Πλούταρχος: Λυκούργος
Τυρταίος, Ελεγεία, Υποθήκη
Φιλόστρατος, Γυμναστικός
223
Ρωμαίοι και Βυζαντινοί Συγγραφείς
Γενέσιος, Ιωσήφ, Βασιλείαι
Κεκαυμένος, Κατακαλών, Στρατηγικόν
Λέοντος, Τακτικά
Μαυρίκιος, Στρατηγικόν
Procopius, De Bell Persico
Φλάβιος Αρριανός, Τακτικά
Σύγχρονη Ελληνόγλωση και Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Αλμπανίδης, Ευάγγελος: Ιστορία της Άθλησης στον Αρχαίο Ελληνικό Κόσμο, Θεσσαλονίκη,
2004.
Αλμπανίδης, Ευάγγελος, Αναστασίου, Αθανάσιος, Σχοινάς, Κων/νος & Μουρατίδης,

Ιωάννης: «Οι αθλητικοί αγώνες της Μακεδονίας», Μακεδονικά, 37 (2008), σελ. 1-
20.
Αναστασίου, Αθανάσιος: «Οι γυμνοπαιδίες στην αρχαία Σπάρτη. Αφορμή και χρόνος
τέλεσης της γιορτής», Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός, 33, (1993), σελ. 32-36.
Αναστασίου, Αθανάσιος, Μάστορα, Ιωάννα & Διαμαντης, Ευάγγελος: «Η Φυσική Αγωγή

στο Στρατό του Βυζαντίου», Αθλητική Ιστορία και Φιλοσοφία, 4,(2010), σελ.100-
115.
Ανδρεάκος, Θεόδωρος.: Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις από των
αρχαίων χρόνων μέχρι σήμερα. Γεωργιάδης, Αθήνα, 2009.
Albanidis, Evangelos: “The Ephebia in the Ancient Hellenic World and its Role in the
Making of Masculinity”. European Sports History Review , 2 (2000), pp. 4-23.
224
Albanidis Evangelos. «Athletics in Thrace during the hellenistic and roman periods», The
International Journal of the History of Sport, 15:1, (1998), pp.163-172.
Anastasiou, Athanasios, Albanidis, Evangellos, Papadopoulos, Panagiotis & Athanasiou

Tilemachos: “Knightly Tournaments and other sporting activities in Greece during
the Middle Ages”. European Studies in Sports History, 6 (2013), pp. 7-19.
Anderson, Jon L.:.Che Guevara: A Revolutionary Life. Grove/Atlantic, 1997.
Auerswald, David & Saideman, Stephen: NATO in Afghanistan: Fighting Together,

Fighting Alone. Princeton University Press. 2014
Bærentzen, Lars, John O. Iatrides, and Ole Langwitz. Smith. Studies in the History of the
Greek Civil War, 1945–1949. Copenhagen: Museum Tusculanum, 1987.
Beevor, Antony: The Second World War. London: Weidenfeld & Nicolson. 2012.
Bell, Christine: Peace Agreements and Human Rights. Oxford University Press (Oxford).
2005.
Bell, Daniel: Encyclopedia of International Games. McFarland and Company, Inc.

Publishers, Jefferson, North Carolina, 2003.
Berliner, Brett A.: «’Chasing the Elusive Pill’: Y.M.C.A. Men, the Paris Baseball League
and Making Baseball French, 1919–1925», The International Journal of the History
of Sport, 28:13 (2011), pp. 1772-1787.
Bryer, Anthony: “Byzantinae games”, History Today, 7, (1967), pp. 453-459.
Buchanan/Lyberg: “Biographies of all IOC Members. Part VI”, Journal of Olympic

History, 18 (3) (2010), pp. 41-54.
Burleson, Cindy: “The ancient Olympic Truce in modern day peacekeeping: revisiting
Ekecheiria”, Sport in Society, 15:6 (2012), 798-813, 800.
Γιαννικόπουλος, Αναστάσιος: «Πότε άρχισε ο θεσμός της εφηβείας», Αρχαιολογία, 35,

(1990), σελ. 64-73.
225
Γιάτσης, Σωτήριος: Ιστορία της Άθλησης και των αγώνων στον ελληνικό κόσμο κατά τους
ελληνορωμαϊκούς, τους βυζαντινούς και τους νεώτερους χρόνους, Θεσσαλονίκη,
2000.
Caforio, Giuseppe: « La professione militare» In : Labanca, N.(a cura di), Le armi della
Repubblica: dalla Liberazione ad oggi, 5, (2005), pp. 343-359.
Christiansen, Thomas, Duke, Simon & Kirchner, Emil: "Understanding and assessing the
Maastricht Treaty". Journal of European Integration, special issue: The Maastricht
Treaty: Second Thoughts after 20 Years, Taylor and Francis, 34 (7) 2012, pp. 685–
698.
Congelio, Brad: Before The World Was Quiet: Ronald Reagan, Cold War Foreign Policy,
And The 1984 Los Angeles Olympic Summer Games (Ph.D. thesis). London, Ontario,
Canada: University of Western Ontario, 2014.
Cormack, J.M.R.: «Inscriptions from Macedonia», BSA 58 (1963), pp. 9-22.
Cormack, J.M.R.: «The Gymnasiarchic Law of Beroea», Αρχαία Μακεδονία 2.

Ανακοινώσεις κατά το Β'Διεθνές Συμπόσιο, Θεσσαλονίκη 19-24 Αυγούστου 1973,
Θεσσαλονίκη, Ι.Μ.Χ.Α., 1977, σσ. 139-150.
Coubertin, Pierre de : Essais de psychologie sportive. Lausanne: Payot, 1913.
Coubertin, Pierre de.: Olympische Erinnerungen (German translation). Wiesbaden:

Limpert, 1996.
Coubertin, Pierre de: The Olympic Idea. Discourses and Essays, ed. by Carl-Diem-Institut,
Cologne, 1966.
Cooper-Chen, Anne: Global Entertainment Media: Content, Audiences, Issues. Ed.

Routledge, 2006.
Cox, Matthew & Foster, Tom: Their Darkest Day: The Tragedy of Pan Am 103, 1992.
Crowther, Nigel: Sports in Ancient Times. Praeger Publishers, (CT) , 2007.
Crowther, Nigel: “Sports, nationalism and peace in ancient Greece”, Peace Review, 11:4
(1999), pp. 585-589.
226
Δεσποτόπουλος, Κωνσταντίνος: «Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες ως στοιχείο του

ελληνικού πολιτισμού», ΙΟΑ, (1994), 23-31, 25.
Da Costa, Lamartine: Atlas do Esporte no Brazil, CONFEF, Rio De Janeiro, 2006.
Decker, Wolfgang: «Ο νόμος των γυμνασιαρχών στην αρχαία Ελλάδα», «Ηθική στα
Σπορ», Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Αθλητικού Δικαίου, Αθήνα 1993, σσ. 47-52.
Donelly, Peter: «From War Without Weapons to Sport for development and Peace: The
Janus-face of Sport», SAIS Review, 31 (1) (2011), pp. 65-76.
Dumont, Αlbert and Homolle, Theophile.: Melanges d'archeologie et d'epigraphie, Paris,

1892.
Dunant, Charles – Pouilloux, Jean, Recherches sur l'histoire et les cultes de Thasos, IL De
196 avant J.-C. jusqu'à la fin de l’ Antiquité, Paris 1958.
Durantez, Conrado : «Pierre de Coubertin. O ανθρωπιστής». Πρακτικά 30ης Συνόδου

Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, 1996, σελ. 71-75.
Edelman, Robert: Serious Fun. A History of Spectator Sports in the U.S.S.R., Oxford
University Press, 1993.
Evans, Richard J.: The Third Reich at War. London: Allen Lane. 2008.
Finlan, Alastair: The Gulf War 1991, Osprey, 2003
Finley, M.I. & Pleket, H.W.: The Olympic Games: The First Thousand Years. Chatto &
Windus, 1976.
Flemming, Thomas & Koch, Hagen: Die Berliner Mauer. Geschichte eines politischen
Bauwerks. Bebra Verlag, 2001.
Freeland, Richard M.. The Truman Doctrine and the Origins of McCarthyism. Alfred A.
Knopf, Inc. 1970.
Gaddis, John Lewis: Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative
History. McGraw-Hill, 2005.
Gafner, Robert: “Olympic Order”, Olympic Review, Vol.263/264, pp. 448-449.

227
Garret, Martin: "The 1967 withdrawal from NATO – a cornerstone of de Gaulle's grand
strategy?" Journal of Transatlantic Studies, 9 (3), 2011, pp 232–243.
Garthoff, Raymond L.: The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of
the Cold War. Washington, D.C.: Brookings Institution, 1994.
Gillmor, Carroll, «Practical Chivalry: The Training of Horses for Tournaments and
Warfare» Studies in Medieval and Renaissance History v.13 (1992)
Gola, Gianni: C.I.S.M., my family, Ed. C.I.S.M., 2010.
Golden, Mark: “War and Peace in the Ancient and Modern Olympics”. Greece & Rome,
58 (2011), pp. 1-13.
Gorbachev, Mikhail. The August Coup: The Truth and the Lessons. Ed. Harper Perennial
New York, 1991.
Gorbachev, Mikhail. Memoirs. Ed. Doubleday (London), 1996.
Gouldner, Alvin: Enter Plato: Classical Greece and the Origins of Social Theory. Basic
Books, 1966.
Grofman, Bernard: Political Science as Puzzle Solving, University of Michigan Press,

2001.
Grotelueschen, Mark: The AEF Way of War: The American Army and Combat in World
War I. Cambridge: Cambridge University Press
Gutmann, Allen: The Olympics: A History of the Modern Games, University of Illinois
Press, 2002.
Haldon, John: Οι πόλεμοι του Βυζαντίου, μτφρ. Ν. Πρωτονοτάριος, Αθήνα, 2004.
Hatzopoulos, Militiades & Loukopoulou, Louiza : Recherches sur les marches orientales
des Téménîdes, Μελετήματα, Αθήνα 1992.
Heck, Sandra: «Modern Pentathlon and the First World War: When Athletes and Soldiers
Met to Practice Martial Manliness», The International Journal of the History of
Sport, 28:3-4 (2011), 410-428.
228
Howe, W.W. & Wells, J.: A Commentary on Herodotus. Oxford, 1982.
Hu-Huong, Nguyen: Khmer Viet Relations and the Third Indochina Conflict. Jefferson:
McFarland , 1992.
Ιωαννίδης, Θεόδωρος, Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος & Λαζαρίδης, Σάββας: «Αθλήματα

της Ιλιάδας: η Προετοιμασία, ο Τρόπος Διεξαγωγής και το Ευ Αγωνίζεσθαι»,
Αθλητική Ιστορία και Φιλοσοφία, 3,(2010), σελ. 161-183.
Ι.Ο.C.: «Africa and the XXIst Olympiad», Olympic Review, No. 109, pp. 584-585.
Independent International Commission on Kosovo: The Kosovo Report. Oxford: Oxford

University Press. 2000
International Crisis Group, Somalia: “To Move Beyond the Failed State”, Africa Report
N°147 – December 23, 2008.
Jeanmaire, Henri: Couroi et Courètes, Lille et Paris, 1939.
Jeanmaire, Henri: “La cryptie lacédémonienne”, Revue des études grecques, 26, (1913),
pp. 121-150.
Jones, Arnold Hugh Martin , Later Roman Empire, Oxford 1964.
Καλομενόπουλος, Νικόλαος: Η στρατιωτική οργάνωσις της ελληνικής αυτοκρατορίας του

Βυζαντίου, Αθήνα 1937.
Κανελλόπουλος, Νικόλαος & Λεκέα, Ιωάννα: «Η βυζαντινή πολεμική τακτική εναντίων

των Φράγκων κατά τον 13ο αιώνα και η μάχη του Tagliacozzo», Βυζαντινά
Σύμμεικτα, 19, (2009), σσ. 63-81.
Κανελλόπουλος, Νικόλαος: «Περί της Στρατιωτικής Εκγύμνασης και Εκπαίδευσης στο

Βυζάντιο κατά την Ύστερη Περίοδο (1204-1453)», Βυζαντινά Σύμμεικτα, 22
(2012), σσ. 157-171.
Καραγιαννόπουλος, Ιωάννης.: Ιστορία Πρωίμου Βυζαντινής Περιόδου, Θεσσαλονίκη,1995.
Καρδαράς, Γεώργιος: «Η Πολεμική Τέχνη των Πρώιμων Σλάβων (ΣΤ’-Ζ’ ΑΙ.)»,

Βυζαντινά Σύμμεικτα, 18, (2008), σ. 185-205.
229
Κένεντι, Ρόμπερτ, «Πως δεν έγινε ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Κούβα 1962», Ιστορία
Εικονογραφημένη, τ. 56 (1973), σελ. 13-27.
Κορδώσης, Μιχαήλ: «Η κατάκτηση της νότιας Ελλάδας από τους Φράγκους. Ιστορικά και
τοπογραφικά προβλήματα», Ιστορικογεωγραφικά, 1986.
Κουκουλές, Φαίδων: Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός, Τόμοι Ι-ΙΙ-ΙΙΙ, Αθήνα, 1949-1952.
Κουντουρά-Γαλάκη, Ελεωνόρα: «Κοινωνικές ανακατατάξεις και στρατός», 6 Βυζαντινά

Σύμμεικτα 1985, σ. 139-222.
Kaimakamis, Vasilios, Anastasiou, Athanasios, Douka, S.: “The main features of the
development of the gymnastic horse from the Roman times to humanistic period”,
Studies in Physical Culture & Tourism Vol. XIV, 2007.
Karsh, Efraim: The Iran–Iraq War, 1980–1988. Osprey Publishing, Oxford, 2002.
Kayaoğlu, Barın, "Strategic imperatives, Democratic rhetoric: The United States and
Turkey, 1945–52." Cold War History, Vol. 9(3) 2009, pp. 321–345.
Kentish, Basil: This Foul Thing Called War. The life of Brigadier General R.J. Kentish,
Ed. The Book Guild, Sussex (UK), 1997.
Kidane, Fekrou: «The beginnings of the ANOC», Olympic Review, Vol. XXVI No. 12.
(1996), pp. 4-6.
Kidd, Bruce: “The myth of the ancient Games”, Sport in Society, 16:4 (2013), pp. 416-424.
Krauss, J.: “Die Inschriften von Sestos und der Thrakischen Chersones”, in Inschriften
griechischer Staedte aus Kleinasien, 19, Bonn, (1980)
Λαζαρίδη, Καλλιόπη: Το γυμνάσιο της Αμφίπολης, στα: Πρακτικά Αρχαιολογικού

Συνεδρίου- Πόλις και Χώρα στην αρχαία Μακεδονία και Θράκη, Θεσσαλονίκη,
1990, σελ. 241-259.
Λουγγής, Τηλέμαχος: «Δοκίμιο για την Κοινωνική Εξέλιξη στη Διάρκεια των Λεγομένων
Σκοτεινών Αιώνων», Βυζαντινά Σύμμεικτα, 6, 1985, σελ. 139-222.
230
Μιχαηλίδης-Νουάρος, Γεώργιος.: Ο δίκαιος πόλεμος κατά τα τακτικά του Λέοντος του

Σοφού, Αθήνα, 1961.
Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος Ι.: «Η Συνάφεια της Σωματικής Αγωγής με τη Στρατιωτική

Προετοιμασία στην Ελληνική Ιστορία μέχρι τον 20ο αιώνα. Μια Συνοπτική
Ανασκόπηση», Αθλητική Επιστήμη και Ένοπλες Δυνάμεις, 2 (1) (2014), 23-31.
Μοσχόπουλος, Αθηνόδωρος Ι.: Ο οργανωμένος αθλητισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις και η

απήχησή του στην ελληνική κοινωνία της περιόδου 1948-1968. Μεταπτυχιακή
Διατριβή, Κομοτηνή, ΤΕΦΑΑ-ΔΠΘ, 2014.
Μουρατίδης, Ιωάννης: Ιστορία Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του αρχαίου κόσμου.
Θεσσαλονίκη, 2009.
Μπουραζέλης, Κωνσταντίνος: «Ελληνιστικό Γυμνάσιο και Πνευματική Αγωγή»,

Πρακτικά Συνεδρίου «Ελληνικά Ιστορικά Εκπαιδευτήρια στη Μεσόγειο», Χίος 2002,
σσ. 38-47
Marrou, Henri-Irénée: Ιστορία της εκπαιδεύσεως κατά την αρχαιότητα, Αθήνα, 1961,
Mayne, Alan: From Politics Past to Politics Future: An Integrated Analysis of Current and
Emergent Paradigms, (Westport, Connecticut: Praeger), 1999.
McCullough, David. Truman. New York: Simon & Schuster, 1992.
McGhee, George. The US-Turkish-NATO Middle East Connection: How the Truman
Doctrine Contained the Soviets in the Middle East. St. Harry’s Press. 1990.
McFee, Graham & Tomlinson, Alan. "Riefenstahl's 'Olympia:' Ideology and Aesthetics in
the Shaping of the Aryan Athletic Body," International Journal of the History of
Sport, 16 (2), pp. 86–106.
Meden, Philippe: «Georges Hébert et l’esthétique de la nature», en : Tony Froissart et Jean

Saint-Martin (dir.), Le Collège d’athlètes de Reims : institution pionnière et foyer de
diffusion de la Méthode naturelle en France et à l’étranger, Éditions et Presses
Universitaires de Reims, p. 261-279.
231
Mehl, Albert: «Erziehung zum Hellenen - Erziehung zum Weltbürger. Bemerkungen zum
Gymnasion im hellenistischen Osten», Nikephoros 5 (1992), pp. 60-72.
Meier, Viktor: Yugoslavia — A History of its Demise, Routledge, London, 1999.
Mertin, Evelyn: «The Soviet Union and the Olympic Games of 1980 and 1984: Explaining
Boycotts to their Own People». In: S. Wagg/D. Andrews (Eds.) East plays West.
Sport and the Cold War, 2007, Oxon: Routledge, pp. 235–252.
Miller, Roger Gene, To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949, Texas A&M
University Press, 2000.
Miller, Stephen: Ancient Greek Athletic, Yale University Press, New York, 2004, pp. 196-
199.
Mireaux, Emile: La Vie Quotidienne au Temps d’Homère, Paris, 1954.
Mitchel, Fordyce W.: “The Cadet Colonels of the Ephebic Corps”, Transaction and
Proceedings of the American Philological Association, 92 (1961), pp. 347-357.
Morgan, Matthew J.: The Impact of 9/11 on Politics and War: The Day that Changed
Everything?. Palgrave Macmillan. 2009.
Mullins, Christopher, & Roth, Dawn. "Gold, Diamonds and Blood: International State-
corporate Crime in the Democratic Republic of the Congo." Contemporary Justice
Review 11 (2) 2008. pp. 81–99.
Müller, Norbert (Ed.). Pierre de Coubertin. Olympism-Selected Writings. Lausane: IOC,

2000, p. 65.
Nafziger, James (1980). Diplomatic fun and the games: commentary on the united states
boycott of the 1980 summer olympics. Willamette Law Review, 17(1), 67-82.
Naimark, Norman & Case, Holly M.: Yugoslavia and Its Historians: Understanding the
Balkan Wars of the 1990s, Stanford University Press, 2003.
O'Reilly, Charles T.: Forgotten Battles: Italy's War of Liberation, 1943–1945.

Lanham, MD: Lexington Books. 2001.
232
Oikonomidès, Νikolaos: «A propos des armées des premiers Paléologues et des

compagnies des soldats», Travaux et Mémoires du Centre de Recherche d'Histoire et
Civilisation de Byzance, vol. 8 (1981) p. 353-371.
Oren, Michael: Six Days of War. Oxford University Press. 2002.
Παπούλια, Βασιλική: «Το τέλος της αρχαιότητας και η αρχή του Μεσαίωνα στην
Νοτιοανατολική Ευρώπη», Βυζαντινά Σύμμεικτα, 9 (B) (1994), σσ. 249-250.
Παυλίνης, Ευάγγελος: Ιστορία της Γυμναστικής, Αθήνα, 1927.
Papazoglou, Fotios «Les stèles éphèbiques de Styberra», Chiron 18 (1988), pp. 232-270.
Petit, Edmond: Le Pentathlon Aéronautique International Militaire, ed. Forces Aériennes

Françaises, Paris, 1958
Piesch, Claus: “Die Sportwelt zu Gast in Feldafing” Tutzinger Nachrichten 7 (34) Juli
2016, p. 12
Pleket, H.W.: “The Olympic Games in antiquity”, European Review, 12:3 (2004), 401-413,
408.
Postlethwaite, Norman: «Agamemnon Best of Spearmen», Phoenix,49, (1995), pp. 95-113.
Poulle, Yvonne. "La France à l'heure allemande". Bibliothèque de l'école des

chartes. 157 (2) (1999), pp. 493–502.
Reeve, Simon: One Day in September: the full story of the 1972 Munich Olympic massacre
and Israeli revenge operation "Wrath of God", New York, 2001.
Reid, Heather L.: “Olympic Sports and its Lessons for Peace”, Journal of the Philosophy
of Sport, 33 (2006), 205-214.
Riordan, James: “Soviet Sport and Soviet foreign policy”, in: 26 Soviet Studies 3 (1974),
322-343.
Riordan, James: Sport in Soviet Society: Development of Sport and Physical Education in
Russia and the USSR, Cambridge University Press, 1982
233
Riordan, James: “State and Sport in Developing Countries”, in: 21 International Review
for Sociology of Sport 4, 287-303.
Roberts, Les: “Mortality in eastern Democratic Republic of Congo: Results from Eleven
Mortality Surveys (Report)”, Ed. International Rescue Committee, London, 2001
Ross, Brandon D. "Krypteia: A Form of Ancient Guerrilla Warfare," Grand Valley Journal
of History, 1, (2), Article 4. (2012)
Σπυριδάκης, Γ. Κ., Μέγας, Γ. Α., Πετρόπουλος, Δ. Α.: Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια

(Εκλογαί), τ.Α’ Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα, 1962.
Sarotte, Mary Elise: The Collapse: The Accidental Opening of the Berlin Wall. New York:
Basic Books. 2014.
Schmitz, David F.: «Cold War (1945–91): Causes». In Whiteclay Chambers, John. The
Oxford Companion to American Military History. Oxford University Press, 1999.
Scott, Len & Hughes, Gerald: The Cuban Missile Crisis: A Critical Reappraisal. Ed.
Taylor & Francis.
Soderlund, Walter C.; Donald Briggs, E., Pierre Najem, Tom & Roberts, Blake C.. Africa's
Deadliest Conflict: Media Coverage of the Humanitarian Disaster in the Congo and
the United Nations Response, 1997–2008. Waterloo: Wilfrid Laurier University
Press. 2013.
Southern, Pat & Dixon, Karen Ramsey: Late Roman Army, London 1996
Stolarik, Mark: The Prague Spring and the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia,
1968: Forty Years Later. Bolchazy-Carducci Publishers, 2010
Stone, Norman: The Atlantic and Its Enemies: A History of the Cold War. Basic Books
Press, 2010.
Taft, W.H.: «Service with Fighting Men: An Account of the Work of the American Young
Men’s Christian Associations in the World War», Vol. II. New York: International
Committee of Young Men’s Christian Associations, 1922.
234
Tassο, Miguel: «Jacques Rogge, in the name of sport and ethics», Olympic Review, Vol.
XXVII No. 40. (2001), p. 35-38.
Tauber, Peter: Vom Schützengraben auf den grünen Rasen: Der Erste Weltkrieg und die
Entwicklung des Sports in Deutschland (Studien zur Geschichte des Sports, vol. 3).
Berlin, Münster: Lit, 2008
Terret, Thierry: «American Sammys and French Poilus in the Great War: Sport,
Masculinities and Vulnerability», The International Journal of the History of Sport,
28:3-4 (2011), 351-371.
Terret, Thierry: “The Military “Olympics” of 1919. Sport, Diplomacy and Sport Politics in
the Aftermath of World War One”, Journal of Olympic History, 14, (2) (2006), pp.
22-31.
Terret, Thierry. ‘‘Teaching the World to Play: The Crusade of American Y.M.C.A.
Educators in France and the Foyers du Soldat (1914–1922)”. In Sport and Education
in History: Proceedings of the 8th ISHPES Congress, eds G. Gori and T. Terret, 71–
119. Sankt Augustin: Academia Verlag, 2005.
The Games Committee: The Inter-Allied Games 1919. ed. The Games Committee, Paris,
1919
Timmermann, Heiner: Mauerbau und Außenpolitik. Lit Verlag, Münster, 2002
Triay, Victor Andres , Bay of Pigs: An Oral History of Brigade 2506, Ed. Press of Florida,
2001.
Undheim, Trond Arne. What the Net Can't Do. The Everyday Practice of Internet,
Globalization and Mobility. Fakultet for samfunnsvitenskap og teknologiledelse,
Trondheim, 2002.
Urban, Mark: War in Afghanistan, St. Martin's Press (London), 1990.
Vanmeerbeek, Roger: “Plus de sueur, moins de sang? Entraînement physique et sport

militaire en Belgique 1945-1995”, Travail au doctorat, KU Leuven, 2013
235
Vidal-Naquet, Pierre: «Le chasseur noir et l'origine de l'éphébie athénienne». Annales.

Économies, Sociétés, Civilisations. 23, (5), (1968), pp. 947-964,
Wakefield, W.E.: Playing to Win: Sport and the American Military. 1898–1945. New
York: State University of New York Press, 1997.
Waldmüller, Lothar: Die ersten Begegnungen der Slawen mit dem Christentum und den
christlichen Völkern vom 6. bis 8. Jahrhundert. Die Slawen zwischen Byzanz und
Abendland, Amsterdam 1976.
Winn, Peter: «Furies of the Andes». In Grandin & Joseph, Greg & Gilbert. A Century of
Revolution. Durham, NC: Duke University Press
Woods, Kevin M.: Iraqi Perspectives Project: A View of Operation Iraqi Freedom from
Saddam's Senior Leadership. United States Joint Forces Command. Joint Center for
Operational Analysis. 2006, p. 9.
Wright, Lawrence: Looming Tower, Ed. Knopf, 2006Menon, Anand: France, NATO, and
the limits of independence, 1981–97: the politics of ambivalence. Palgrave
Macmillan. 2000.
Χριστοφιλοπούλου, Αικατερίνη: Βυζαντινή Ιστορία, Θεσσαλονίκη, 1996.
Y.M.C.A./Legal Department: Handbook of American Y.M.C.A., A.E.F., Paris, 1918.

The Great Soviet Encyclopedia, New York: Macmillan, London: Collier Macmillan,
(1974–1983).
Zechner, Arthur & Vanmeerbeek, Roger: Sixty Years Of Friendship Through Sport. 1948-
1968. Ed. C.I.S.M., 2008.
Επίσημα Αρχεία
Α.Σ.Α.Ε.Δ.: Αρχείο Δραστηριοτήτων Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ., περιόδου 1948-1959 (σε φωτοτυπίες).
Γ.Ε.ΕΘ.Α./ Κεντρική Γραμματεία: Αρχείο Γ.Ε.ΕΘ.Α. περιόδου 1967-1968.
C.I.S.M.: Archives of the General Secretariat

236
Εφημερίδες
Αθλητική Ηχώ (Πηγή: Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων)
Ελευθερία (Πηγή: e-fimeris.nlg.gr)
Εμπρός (Πηγή: e-fimeris.nlg.gr)
Μακεδονία (Πηγή: e-fimeris.nlg.gr)

237
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας 10. Τα ιδρυτικά μέλη του C.I.S.M.
Α/Α ΒΑΘΜΟΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΧΩΡΑ

1 Ταγματάρχης Henri Debrus Γαλλία
2 Συνταγματάρχης V. Ebbesen Νορβηγία
3 Συνταγματάρχης A. Ginter Λουξεμβούργο
4 Συνταγματάρχης Hemmigsen Δανία
5 Επισμηναγός A. Palsgaard Δανία
6 Ταγματάρχης E.M. Freyes Βέλγιο
7 Ταγματάρχης T. Ekeren Νορβηγία
8 Ταγματάρχης J.A.G. de Leeuw Ολλανδία
9 Πλοίαρχος R. Pairon Βέλγιο
10 Λοχαγός J.P.A. Jorgensen Δανία
11 Σμηναγός Edmond Petit Γαλλία
12 Λοχαγός B. Verschuur Ολλανδία
13 Υπολοχαγός Christiane Andre Γαλλία
14 Υπολοχαγός H. Fischbach Λουξεμβούργο
15 Υποσμηναγός Raul Mollet Βέλγιο
Πίνακας 11. Γενικές Συνελεύσεις C.I.S.M.
Α/Α ΕΤΟΣ ΧΩΡΑ ΠΟΛΗ

1948 Γαλλία Νίκαια
1
1948 Γαλλία Βισύ
3 1949 Γαλλία Βισύ
4 1950 Ολλανδία Χάγη
5 1951 Αίγυπτος Κάιρο
6 1952 Ελλάδα Αθήνα
7 1953 Σουηδία Στοκχόλμη
8 1954 Γαλλία Αντίμπ
10 1956 Πορτογαλία Εστορίλ
11 1957 Γαλλία Κάννες
12α 1958 Βέλγιο Βρυξέλλες
12β 1959 Πακιστάν Λαχώρη
13 1959 Ελλάδα Αθήνα-Δελφοί
14 1960 Ιράν Τεχεράνη
15 1961 Η.Π.Α. Βισμπάντεν (Δ. Γερμανία)
16 1961 Λίβανος Βηρυττός
17 1962 Η.Π.Α. Ουάσιγκτον
18 1963 Μαρόκο Καζαμπλάνκα
19 1964 Μεξικό Πόλη του Μεξικό
238
20 1965 Η.Π.Α. Βισμπάντεν (Δ. Γερμανία)

21 1966 Ν. Κορέα Σεούλ
22 1967 Ισπανία Μαδρίτη
23 1968 Τυνησία Τύνιδα
24 1969 Ιταλία Ρώμη
25 1970 Ολλανδία Χάγη
26 1971 Ταϊλάνδη Μπανγκόκ
28 1973 Γαλλία Αμπουάζ
29 1974 Ζαΐρ Κινσάσα
30 1975 Ισπανία Μαδρίτη
31 1976 Η.Π.Α. Σαν Φρανσίσκο
32 1977 Συρία Δαμασκός
33 1979 Ταϊλάνδη Μπανγκόκ
34 1980 Κίνα Πεκίνο
35 1980 Βενεζουέλα Καράκας
36 1981 Η.Π.Α. Χονολουλού
37 1982 Νιγηρία Λάγκος
38 1983 Ελβετία Ζυρίχη
39 1984 Σιγκαπούρη Σιγκαπούρη
41 1986 Σουδάν Χαρτούμ
42 1987 Πορτογαλία Λισαβόνα
43 1988 Σουρινάμ Παραμαρίμπο
44 1989 Βραζιλία Ρίο Ντε Τζανέιρο
45 1990 Ζάμπια Λουσάκα
46 1991 Τανζανία Αρούσα
48 1993 Βουλγαρία Βάρνα
49 1994 Τουρκία Κωνσταντινούπολη
50 1995 Κίνα Πεκίνο
51 1996 Χιλή Σαντιάγο
52 1997 Τόγκο Λομέ
53 1998 Αυστρία Μπάντεν-Βιέννη
54 1999 Ολλανδία Noordwijkerhout
55 2000 Ελλάδα Καλλιθέα, Χαλκιδική
56 2001 Αλγερία Αλγέρι
57 2002 Κροατία Opatija
58 2003 Ην. Αραβικά Εμιράτα Ντουμπάι
59 2004 Δημ. Γουινέας Κόνακρι
60 2005 Κύπρος Αγία Νάπα
61 2006 Ιταλία Ρώμη
62 2007 Μπουρκίνα Φάσο Ουαγκαντούγκου
63 2008 Ελβετία Μοντρέ
64 2009 Σουρινάμ Παραμαρίμπο
65 2010 Βραζιλία Ρίο Ντε Τζανέιρο
67 2012 Ουγκάντα Καμπάλα
68 2013 Ινδονησία Τζακάρτα
69 2014 Ισημερινός Κίτο
239
70 2015 Κουβέιτ Πόλη του Κουβέιτ

71 2016 Εσθονία Ταρτού
73 2018 Δομινικανή Δημοκρατία Πούντα Κάνα
Πίνακας 12. Χώρες-μέλη του C.I.S.M. σύμφωνα με το έτος ένταξής τους
Α/Α ΧΩΡΑ ΕΤΟΣ Α/Α ΧΩΡΑ ΕΤΟΣ

1 Βέλγιο 1948 42 Κονγκό 1972
2 Γαλλία 1948 43 Νιγηρία 1972
3 Δανία 1948 44 Ρουάντα 1972
4 Λουξεμβούργο 1948 45 Μπαχρέϊν 1973
5 Ολλανδία 1948 46 Χιλή 1973
6 Ιταλία 1949 47 Τόγκο 1973
7 Σουηδία 1949 48 Ην. Αρ. Εμιράτα 1973
8 Τουρκία 1949 49 Γκαμπόν 1974
9 Αίγυπτος 1950 50 Σαουδική Αραβία 1974
10 Αργεντινή 1950 51 Κατάρ 1974
11 Ελλάδα 1950 52 Σενεγάλη 1974
12 Η.Π.Α. 1951 53 Βενεζουέλα 1974
13 Ισπανία 1951 54 Σρι Λάνκα 1974
14 Ιράκ 1952 55 Μπουρκίνα Φάσο 1975
15 Λίβανος 1952 56 Τσαντ 1975
16 Πακιστάν 1952 57 Γουατεμάλα 1975
17 Συρία 1952 58 Μάλι 1975
18 Νορβηγία 1953 59 Νίγηρας 1975
19 Βραζιλία 1954 60 Υεμένη 1975
20 Πορτογαλία 1954 61 Ζάμπια 1975
21 Ιράν 1957 62 Κεντροαφρ. Δημοκρατία 1976
22 Ν. Κορέα 1957 63 Σουρινάμ 1976
23 Αυστρία 1958 64 Ουρουγουάη 1976
24 Γερμανία 1959 65 Ομάν 1977
25 Περού 1961 66 Σιέρα Λεόνε 1977
26 Τυνησία 1961 67 Κίνα 1978
27 Μαρόκο 1962 68 Μπενίν 1979
28 Σουδάν 1962 69 Δομινικανή Δημ. 1980
29 Ακτή Ελεφαντοστού 1964 70 Παραγουάη 1980
30 Ιρλανδία 1964 71 Βολιβία 1981
31 Φινλανδία 1964 72 Γουινέα 1981
32 Αλγερία 1965 73 Τζιμπουτί 1982
33 Ιορδανία 1966 74 Ζιμπάμπουε 1983
34 Κουβέιτ 1966 75 Μποτσουάνα 1984
35 Ταϊλάνδη 1966 76 Ισημ. Γουινέα 1984
36 Ελβετία 1968 77 Καναδάς 1985
37 Γκάνα 1969 78 Μαυριτανία 1989
38 Λιβύη 1969 79 Μαδαγασκάρη 1990
39 Καμερούν 1970 80 Αγκόλα 1991
40 Δημ. Κονγκό 1970 81 Βουλγαρία 1991
41 Μπουρούντι 1971 82 Κύπρος 1991
240
Α/Α ΧΩΡΑ ΕΤΟΣ Α/Α ΧΩΡΑ ΕΤΟΣ

83 Τσεχία 1991 111 Μπαρμπάντος 1997
84 Ουγγαρία 1991 112 Ισημερινός 1997
85 Ρωσία 1991 113 Λεσότο 1997
86 Πολωνία 1991 114 Μαλάουι 1997
87 Ρουμανία 1992 115 Τανζανία 1997
88 Σλοβενία 1992 116 Ουγκάντα 1997
89 Αλβανία 1993 117 Σουαζιλάνδη 1998
90 Λευκορωσία 1993 118 Βιετνάμ 1998
91 Πράσινο Ακρωτήριο 1993 119 Ινδία 1999
92 Κροατία 1993 120 Γεωργία 1999
93 Εσθονία 1993 121 Κολομβία 2002
94 Γκάμπια 1993 122 Αφγανιστάν 2003
95 Γουινέα Μπισσάου 1993 123 Ερυθραία 2003
96 Καζακστάν 1993 124 Τζαμάικα 2003
97 Κένυα 1993 125 Σερβία 2003
98 Λιθουανία 1993 126 Τρινιντάντ & Τομπάγκο 2003
99 Μογγολία 1993 127 Π.Γ.Δ.Μ. 2005
100 Βόρεια Κορέα 1993 128 Βοσνία-Ερζεγοβίνη 2007
101 Σλοβακία 1993 129 Μαυροβούνιο 2007
102 Ουκρανία 1993 130 Μπαγκλαντές 2007
103 Ουζμπεκιστάν 1993 131 Μάλτα 2008
104 Ναμίμπια 1994 132 Ινδονησία 2010
105 Νότιος Αφρική 1994 133 Μονακό 2010
106 Αρμενία 1995 134 Παλαιστίνη 2014
107 Αζερμπαϊτζάν 1995 135 Μυανμάρ 2016
108 Κιργιστάν 1995 136 Νεπάλ 2018
109 Λετονία 1995
110 Φιλιππίνες 1995
Πίνακας 13. Πίνακας επιστημονικών δραστηριοτήτων του C.I.S.M.
Α/Α ΕΤΟΣ ΧΩΡΑ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ
1 1948 Γαλλία Αθλητική Προπόνηση Πληρωμάτων Αεροσκαφών I
2 1949 Γαλλία Αθλητική Προπόνηση Πληρωμάτων Αεροσκαφών II
3 1950 Γαλλία Αθλητική Προπόνηση Πληρωμάτων Αεροσκαφών III
4 1951 Βέλγιο Αθλητική Προπόνηση Πληρωμάτων Αεροσκαφών IV
5 1952 Σουηδία Στρατιωτική και αθλητική εκγύμναση για πιλότους
6 1952 Μονακό Ιατρικές πτυχές του αθλητισμού (κολύμβηση, διάσωση,
τεχνητή αναπνοή)
7 1952 Ο. Δ. Μελέτη αθλητικής εκπαίδευσης για στρατιώτες I
Γερμανίας
8 1953 Γαλλία Μελέτη αθλητικής εκπαίδευσης για στρατιώτες IΙ
9 1954 Σουηδία Συγκριτική μελέτη των διαφορετικών μεθόδων
σωματικής και αθλητικής προπόνησης
10 1955 Πορτογαλία Εκπαίδευση στην μάχη σώμα με σώμα και διέλευση
εμποδίων
11 1956 Ιταλία Προπόνηση Στίβου
241
Α/Α ΕΤΟΣ ΧΩΡΑ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ
12 1959 Ισπανία Κολύμπι, κατάδυση, διάσωση, τεχνητή αναπνοή
13 1961 Γαλλία Ο διπλός ρόλος της προπόνησης σε αθλήματα:
Στρατιωτικός και Εθνικός
14 1962 Ελλάδα Ανάπτυξη αποτελεσματικού αθλητικού
προγραμματισμού
15 1967 Ιταλία Ο ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων στην προετοιμασία
των αθλητών υψηλού επιπέδου
16 1981 Ο.Δ. Γενική κατάρτιση προπονητών: Εφαρμογή στο
Γερμανίας Ποδόσφαιρο και την Κολύμβηση
17 1982 Βενεζουέλα Αθλητική Ιατρική
18 1983 Βραζιλία Τεχνικές πτυχές του αθλήματος του Προσανατολισμού
19 1983 Μπανγκλαντές Πετοσφαίριση
20 1984 Αλγερία Διαιτησία Ποδοσφαίρου
21 1984 Γαλλία Μοντέρνο Πένταθλο: ένταση και αποθεραπεία
22 1985 Βραζιλία Ιατρικές πτυχές της προπόνησης σε υψόμετρο
23 1986 Καναδάς Σκανδιναβικό Δίαθλο
24 1986 Ιταλία Προπόνηση Αντοχής
25 1987 Ελβετίας Αλεξιπτωτισμός
26 1987 Ο.Δ. Γερμανίας Νέα αποτελέσματα σχετικά με την προπόνηση δύναμης
και το σύνδρομο της υπερβολικής προπόνησης
27 1988 Σουρινάμ Διάσωση και αναζωογόνηση
28 1988 Φινλανδία Γυναικεία Σκοποβολή και έλεγχος Anti-dopping
29 1991 Γαλλία Σωματική προπόνηση και Φυσική Αγωγή στις Ένοπλες
Δυνάμεις
30 1992 Ελλάδα Ολυμπία- Ολυμπιακό κίνημα
31 1993 Τσεχία Μερικές δυνατότητες αντικειμενικών μεθόδων που
χρησιμοποιούνται στην αθλητική εκπαίδευση
32 1995 Πολωνία Φυσική Κατάσταση, Αθλητισμός και Υγεία στις
Ένοπλες Δυνάμεις
Μια διαθεματική προσέγγιση στη διδασκαλία, τη
33 1996 Νότια Αφρική μάθηση και την προπόνηση στον τομέα του
αθλητισμού και της σωματικής αγωγής
34 1997 Βουλγαρία Αθλητισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις
35 2000 Μποτσουάνα Περί της φυσικής αγωγής στις Ένοπλες Δυνάμεις
36 2001 Κίνα Ανάπτυξη του Αθλητισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις
37 2001 Γερμανία Γήρανση και σωματική δραστηριότητα
38 2002 Βραζιλία Στρατηγική CISM - 2010
39 2004 Τυνισία Αθλητισμός υψηλού επιπέδου στις Ένοπλες Δυνάμεις
40 2005 Ιταλία Αθλητισμός και Ειρήνη
41 2006 Η.Π.Α. Η αξία και ο αντίκτυπος του αθλητισμού υψηλού
επιπέδου στο στράτευμα
42 2007 Ινδία Αθλητισμός: ένα συγκεκριμένο θεμελιώδες εργαλείο
για την προώθηση της ειρήνης
43 Αθλητικές Δραστηριότητες - Πώς να τονίσουμε τη
2008 Βουλγαρία σημασία του αθλητισμού στις ένοπλες δυνάμεις σε
εθνικό και διεθνές επίπεδο
44 2009 Τσεχία Αθλητισμός: θεμελιώδες εργαλείο της σύγχρονης
Διαχείρισης Αθλητισμού
242
Πίνακας 14. Πίνακας έναρξης πρωταθλημάτων C.I.S.M. και συμμετοχής γυναικών
Α/Α ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΕΤΟΣ ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΗΣ

ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
1 Αεροναυτικό Πένταθλο 1948 1995
2 Αλεξιπτωτισμός 1964 1983
3 Ανώμαλος Δρόμος 1949 1980
4 Γκολφ 2003 2003
5 Ιππασία 1969 1994
6 Ιστιοπλοΐα 1949 1994
7 Καλαθοσφαίριση 1950 1996
8 Κολύμβηση 1948 1969
9 Μαραθώνιος 2002 2002
10 Μοντέρνο Πένταθλο 1963 2002
11 Ναυτικό Πένταθλο 1954 1994
12 Ξιφασκία 1949 1981
13 Πάλη 1961 2010
14 Πετοσφαίριση 1961 1987
15 Ποδηλασία 1972 2013
16 Ποδόσφαιρο 1948 2002
17 Προσανατολισμός 1965 1985
18 Πυγμαχία 1948 -
19 Σκοποβολή 1957 1968
20 Στίβος 1948 1989
21 Στρατιωτικό Πένταθλο 1950 1991
22 Τάε Κβον Ντο 1980 1993
23 Τζούντο 1966 1986
24 Τρίαθλο 1992 1992
25 Χειροσφαίριση 1982 1990
26 Χιονοδρομία (Σκι) 1954 1986
Πίνακας 15. Πίνακας πρωταθλημάτων, τα οποία καταργήθηκαν.

Α/Α ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΕΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ
1 ΚΩΠΗΛΑΣΙΑ 1972
2 ΕΛΚΗΘΡΟ 1975, 1976
3 ΑΡΣΗ ΒΑΡΩΝ 1976, 1977, 1979
4 ΧΟΚΕΫ ΕΠΙ ΧΟΡΤΟΥ 1972, 1973, 1983, 1989, 1993, 1994, 1996
5 ΑΝΤΙΣΦΑΙΡΙΣΗ 1996, 1997, 1998, 1999
243
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
(Όλες το φωτογραφικό υλικό παραχωρήθηκε από την Γενική Γραμματεία C.I.S.M.)
Εικόνα 2. Το μετάλλιο των Διασυμμαχικών

Εικόνα 1. Ο Στρατηγός John J. Pershing, 1919 Αγώνων του 1919
Εικόνα 3. Το εξώφυλλο του προγράμματος Εικόνα 4. Σύσκεψη του A.F.S.C. στην

των 2ων Διασυμμαχικών Αγώνων του Φρανκφούρτη, εν όψει των 2ων
Βερολίνου , 1946 Διασυμμαχικών Αγώνων του 1946
Εικόνα 5. Η αφή της φλόγας, στην έναρξη Εικόνα 6. Διακριτικό μετάλλιο των μελών του
των Διασυμμαχικών Αγώνων του 1946 A.F.S.C.
244
Εικόνα 7. Φωτογραφία της 5ης Συνέλευσης

του A.F.S.C. στην Φρανκφούρτη,1946. Εικόνα 8. Ο Στρατηγός John McNarney, 1945.
Εικόνα 10. Η ομιλία του Debrus στην

Εικόνα 9. Η ιδρυτική Γενική Συνέλευση του ιδρυτική Γενική Συνέλευση του C.I.S.M.,
C.I.S.M. στο Vichy, 1η Σεπτεμβρίου 1948 1948.
Εικόνα 11. Ο Συνταγματάρχης Maurice Εικόνα 12. Ο Σμηναγός Edmond Petit, 1951
Chomé, 1948
245
Εικόνα 13. Ο Raoul Mollet, 1958 Εικόνα 14. Ο Ταγματάρχης Arne W.

Thorburn, 1958.
Εικόνα 15. Η αφίσα του 1ου Αεροναυτικού Εικόνα 16. Αφίσα του Πρωταθλήματος
Πεντάθλου, Βισύ, Γαλλία, 1949 Καλαθοσφαίρισης C.I.S.M. στο Κάιρο, 1951
Εικόνα 17. Ο Petit (αριστερά) ελέγχει αθλητή,

που έχει σκιστεί η φόρμα του, κατά το Εικόνα 18. Στιγμιότυπο κολύμβησης μάχης
Πρωτάθλημα Αεροναυτικού Πεντάθλου, (μετ’ εμποδίων) από το Πρωτάθλημα
Ναμύρ, Βέλγιο, 1951. Ναυτικού Πεντάθλου, Καρισκρόνα,
Σουηδία,1958.
246
Εικόνα 19. Ο Debrus (δεύτερος από δεξιά)

επιβλέπει τους κριτές στο Πρωτάθλημα Εικόνα 20. Στιγμιότυπο αγώνα πυγμαχίας,
Στρατιωτικού Πεντάθλου, Αντίμπ, Γαλλία, Λυών, Γαλλία, 1954.
1951.
Εικόνα 22. Ο Αρχίατρος Παπαρέσκος με τον

Εικόνα 21. Ο Αρχίατρος Παπαρέσκος
τότε Βασιλιά των Ελλήνων, Παύλο Α΄,
ενημερώνει την Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ., Αθήνα,
Αθήνα, Ελλάδα1956.
Ελλάδα,1955.
Εικόνα 23. Ο βασιλιάς των Βέλγων Baulduin, Εικόνα 24. Στιγμιότυπο από τον τελικό
στην απονομή των νικητών ανωμάλου πρωταθλήματος ποδοσφαίρου C.I.S.M., Ρώμη,
δρόμου, Βρυξέλλες, Βέλγιο, 1956. Ιταλία, 1955.
247
Εικόνα 26. «Οι πιστόλες της Επανάστασης».

Εικόνα 25. Ο Γενικός Αρχίατρος G. Tatarell, Δωρεά της ελληνικής κυβέρνησης, ως έπαθλο
ιδρυτικό μέλος της Ακαδημίας C.I.S.M. 1961 των Πρωταθλημάτων Σκοποβολής C.I.S.M.
1958
Εικόνα 28. Ο βασιλιάς Olaf V της Νορβηγίας,

Εικόνα 27. Ο Γενικός Αρχίατρος Jean- επιθεωρεί τις προετοιμασίες του
Georges Lartigue, ο δημιουργός του «Κώδικα Πρωταθλήματος Χιoνοδρομιών C.I.S.M.,
του νερού», για την πρόληψη πνιγμών, 1961. 1968
Εικόνα 29. Ο Μέγας Δούκας του Εικόνα 30. Στιγμιότυπο από διέλευση στίβου
Λουξεμβούργου Jean συγχαίρει τον αρχηγό εμποδίων του Πρωταθλήματος Στρατιωτικού
της γαλλικής ομάδας ποδοσφαίρου, Πεντάθλου C.I.S.M., Κρίστιανσταντ,
Κοπεγχάγη, Δανία,1948 Σουηδία,1959.
248
Εικόνα 31. Αναμνηστική φωτογραφία της

13ης Γενικής Συνέλευσης στους Δελφούς, Εικόνα 32. Η Ακαδημία C.I.S.M. στο Τολέδο,
Ελλάδα, 1959. Ισπανία, 1959
Εικόνα 33. Η Σμηναγός Margaret Thomson,

πρωταθλήτρια σκοποβολής C.I.S.M., Εικόνα 34. Τελετή έναρξης λειτουργίας του
Φοντενεμπλό, Γαλλία, 1968. “Villaggio C.I.S.M.”, Όστια, Ιταλία,1960.
Εικόνα 36. Απονομή μεταλλίων στο

Εικόνα 35. Έπαρση σημαιών στο “Villaggio
αγώνισμα της δισκοβολίας, στο Πρωτάθλημα
C.I.S.M.”, Όστια, Ιταλία, 1960.
Στίβου C.I.S.M., Βρυξέλλες, Βέλγιο,1963.
249
Εικόνα 37. Σφραγίδα ταχυδρομείου στο Εικόνα 38. Αεροφωτογραφία του «CISM
«C.I.S.M. Dorf», Φέλνταφιγκ, Γερμανία,1972. Dorf», Φέλνταφιγκ, Γερμανία,1972.
Εικόνα 39. Ο τότε διάδοχος του Ισπανικού Εικόνα 40. Ο Mollet ξεναγεί τον Μέγα Δούκα
θρόνου, Juan Carlos, με την Εκτελεστική του Λουξεμβούργου Jean στο «C.I.S.M.
Επιτροπή του C.I.S.M., Μαδρίτη, Ισπανία, Dorf», Φέλνταφιγκ, Γερμανία,1972.
1971.
Εικόνα 41. Η Σμηναγός Mickie King,

Εικόνα 42. Ο ολυμπιονίκης Muhammed
ολυμπιονίκης καταδύσεων, κατακτά την 3η
Gammudi (Τυνησία), πρωταθλητής C.I.S.M.
θέση ανταγωνιζόμενη άνδρες ,στο
στα 5.000 μ., Βιαρέτζιο, Ιταλία, 1970.
Πρωτάθλημα Καταδύσεων C.I.S.M.,
Πεσκάρα, Ιταλία, 1969
250
Εικόνα 44. Φωτογραφία από το Πρωτάθλημα

Εικόνα 43. Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Richard Τζούντο C.I.S.M., Ρίο Ντε Τζανέιρο,
Nixon υποδέχεται το C.I.S.M. στον Λευκό Βραζιλία, 1974.
Οίκο, Ουάσιγκτον, Η.Π.Α., 1971.
Εικόνα 45. Φωτογραφία της Γενικής

Εικόνα 46. Ο απερχόμενος Debrus συνοδεύει τον
Γραμματείας στην Λεωφόρο Franklin νέο Πρόεδρο του C.I.S.M., Ταξίαρχο Royal Hatch,
Roosevelt, 119, στις Βρυξέλλες. 1965. Βρυξέλλες, Βέλγιο, 1961
Εικόνα 47. Στιγμιότυπο της 12ης Γενικής Εικόνα 48. Ο Ταξίαρχος Royal Hatch με τον
Συνέλευσης, στη Λαχώρη του Πακιστάν, Robert Kennedy, Ουάσιγκτον, Η.Π.Α., 1967.
1959.
251
Εικόνα 50. Το πρόσφατα ανευρεθέν Καταστατικό

Εικόνα 49. Επίσημες εκδόσεις κανονισμών του «La Maison Du C.I.S.M.», ως μη
και καταστατικού, 1968. κερδοσκοπικού οργανισμού, 1963.
Εικόνα 52. Ο Debrus και ο Mollet στον

Εικόνα 51. Το πρόσφατα ανευρεθέν Καταστατικό «τελευταίο αγώνα» μπόουλινγκ, μετά την
του «C.I.S.M. Foundation», 1968. λήξη της 16ης Γενικής Συνέλευσης στη
Βυρηττό. 1961.
Εικόνα 53. Ο Συνταγματάρχης Roland

Kesteloot, Γενικός Γραμματέας C.I.S.M. Εικόνα 54. Ο Υποστράτηγος Jean Duguet,
1986-1989. Πρόεδρος C.I.S.M., 1986-1994.
252
Εικόνα 55. Ο Αντισυνταγματάρχης Francois Εικόνα 56. Ο Ταξίαρχος Arthur Zechner,

Pilot, Γενικός Γραμματέας C.I.S.M., 1989- Πρόεδρος C.I.S.M., 1994-1998.
1997.
Εικόνα 57. Ο Αντισυνταγματάρχης Willy Εικόνα 58. Τρεις Γενικοί Γραμματείς (Mollet,
Fleischer. Kesteloot, Pilot) στην 44η Γενική Συνέλευση,
Ρίο Ντε Τζανέιρο, Βραζιλία,1989.
Εικόνα 59. Στιγμιότυπο από την έναρξη της Εικόνα 60. Απονομή μεταλλίων γυναικών στο
44ης Γενικής Συνέλευσης, Ρίο Ντε Τζανέιρο, Πρωτάθλημα Ανωμάλου Δρόμου C.I.S.M.,
Βραζιλία, 1989. Φοντενεμπλό, Γαλλία, 1980.
253
Εικόνα 62. Ο Henri Debrus στον εορτασμό

Εικόνα 61. Απονομή μεταλλίων γυναικών στο των 30 ετών από την ίδρυση του C.I.S.M.,
Πρωτάθλημα τζούντο C,I,S,M,, Βρυξέλλες, Βρυξέλλες, Βέλγιο,1978
Βέλγιο, 1986.
Εικόνα 64. Ο Fleischer ενημερώνει για τις

Εικόνα 63. Ο Pilot στην τελευταία Συνέλευση
δράσεις του C.I.S.M. στην τελευταία
του S.K.D.A. στη Δαμασκό της Συρίας, 1991.
Συνέλευση του S.K.D.A., Δαμασκός,
Συρία,1991.
Εικόνα 65. Ο Fleischer σε χειραψία με μέλος

Εικόνα 66. Η επίσημη ανακοίνωση
του S.K.D.A. στην αφετηρία των δρόμων
ενσωμάτωσης του S.K.D.A. στο C.I.S.M.,
ταχύτητας, Δαμασκός, Συρία, 1991.
Δαμασκός, Συρία, 1991.
254
Εικόνα 68. Σειρά εκπαιδευτικών αθλητικών

Εικόνα 67. Άρθρο του Επισμηναγού Kenneth
εγχειριδίων της Ακαδημίας C.I.S.M., 1968.
Cooper, του ιδρυτή του aerobic, στο περιοδικό
του C.I.S.M., 1965.
Εικόνα 69. Φωτογραφία της τωρινής έδρας Εικόνα 70. Στιγμιότυπο από την παράδοση-
της Γενικής Γραμματείας. Βρυξέλλες, Βέλγιο, παραλαβή της προεδρίας του C.I.S.M. από τον
1987. Duguet στον Zechner, Κωνσταντινούπολη,
Τουρκία, 1994
Εικόνα 71. Ο εμπνευστής του ρητού Εικόνα 72. Ο εκπρόσωπος της Κίνας
«Friendship through Sport», Υποναύαρχος αναλαμβάνει την υποχρέωση διεξαγωγής της
Aldo Massarini (δεξιά), Πρόεδρος C.I.S.M., 33ης Γενικής Συνέλευσης από τον Massarini,
1970-1979. Μπανγκόκ, Ταϊλάνδη, 1979.
255
Εικόνα 74. Ο Juan Antonio Samaranch,

Εικόνα 73. Απονομή του “Musketeer Trophy”
Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. υπογράφει την
στον Mario Pescante, Πρόεδρο της Ιταλικής
αναγνώριση του C.I.S.M. από την Δ.Ο.Ε.,
Ολυμπιακής Επιτροπής, Βρυξέλλες, Βέλγιο,1997.
Βιέννη, Αυστρία, 1998.
Εικόνα 75. Ο Juan Antonio Samaranch με τον Εικόνα 76. Ο Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. Jacques
Υποστράτηγο Gianni Gola, στην έδρα της Rogge στο C.I.S.M., Βρυξέλλες, Βέλγιο,
Δ.Ο.Ε., Λωζάννη, Ελβετία, 1998. 2002.
Εικόνα 77. Αναγνώριση του C.I.S.M. από τον

Ο.Η.Ε., Νέα Υόρκη, Η.Π.Α., 2007 Εικόνα 78. Ο εμβληματικός Υποστράτηγος
Gianni Gola, Πρόεδρος C.I.S.M. 1998-2010.

Η Ιστορικη Εξελιξη Του Διεθνουσ Συμβουλιου Στρατιωτικου Αθλητισμου (C.I.S.M.= Conseil International Du Sport Militaire)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Η Ιστορικη Εξελιξη Του Διεθνουσ Συμβουλιου Στρατιωτικου Αθλητισμου (C.I.S.M.= Conseil International Du Sport Militaire)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ

Διδακτορική διατριβή που υποβάλλεται

Εγκεκριμένο από το Καθηγητικό σώμα:

1ος Επιβλέπων: Ευάγγελος Αλμπανίδης, Καθηγητής

2ος Επιβλέπων: Αθανάσιος Αναστασίου, Καθηγητής

3ος Επιβλέπων: Ιωάννης Μουρατίδης, Ομότιμος Καθηγητής

ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ευάγγελος Αλμπανίδης, Καθηγητής

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Αθανάσιος Αναστασίου, Καθηγητής

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Γεώργιος Κώστα, Καθηγητής

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Αθανάσιος Λάιος, Καθηγητής

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Δημήτριος Γαργαλιάνος, Αναπληρωτής Καθηγητής

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Ευάγγελος Μπεμπέτσος, Καθηγητής

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Ουρανία Ματσούκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

Σ.Ε.Φ.Α.Α. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

δραστηριότητες φυσικής αγωγής και αθλητισμού των χωρών-μελών του. Η τεχνική

Λέξεις – Κλειδιά: C.I.S.M., οργανωμένος στρατιωτικός αθλητισμός, διεθνής στρατιωτικός

Keywords: C.I.S.M., organized military sports, international military sports.

ΙΙ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ DEBRUS (1948-1961)…………………..………….................................42

Αξιωματούχοι του C.I.S.M………...........................................................................57

ΙΙΙ.ΠΕΡΙΟΔΟΣ MOLLET (1961-1986)...............................................................................82

ΙV. ΠΕΡΙΟΔΟΣ DUGUET-ZECHNER (1986-1998)........................................................128

V.ΠΕΡΙΟΔΟΣ GOLA (1998-2010)...................................................................................155

Η εκλογή Gola και ο νέος προσανατολισμός του C.I.S.M………………………159

VI. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (2010-2018).......................................................................193

Πίνακας 1. Πρωταθλήματα που διοργάνωσε το A.F.S.C.(1946-1948).............................207

Πίνακας 2. Διατελέσαντες Πρόεδροι C.I.S.M...................................................................208

Πίνακας 3. Διατελέσαντες Γενικοί Γραμματείς C.I.S.M……………..............................210

Πίνακας 4. Πίνακας Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων (Π.Σ.Α.)……………………211

Πίνακας 5. Πίνακας Παγκόσμιων Χειμερινών Στρατιωτικών Αγώνων (Χ.Σ.Α.)……..212

Πίνακας 6. Πίνακας Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων Μαθητών Παραγωγικών

Πίνακας 7. Πίνακας Πρωταθλημάτων Ποδοσφαίρου Σάλας…………………………....212

Πίνακας 8. Πίνακας Παγκόσμιων Κυπέλων Ποδοσφαίρου C.I.S.M…………………..212

Πίνακας 9. Χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού που συμμετείχαν σε πρωταθλήματα του

Πίνακας 10.Τα ιδρυτικά μέλη του C.I.S.M…………………………...............................237

Πίνακας 11. Γενικές Συνελεύσεις C.I.S.M…………………………..............................237

Πίνακας 13. Πίνακας επιστημονικών δραστηριοτήτων του C.I.S.M…............................240

Πίνακας 14. Πίνακας έναρξης πρωταθλημάτων C.I.S.M. και συμμετοχής γυναικών......242

Πίνακας 15. Πίνακας πρωταθλημάτων, τα οποία καταργήθηκαν……………..…….….242

Εικόνα 1. Ο Στρατηγός John J. Pershing, 1919………………………………………….243

Εικόνα 2. Το μετάλλιο των Διασυμμαχικών Αγώνων του 1919………………………..243

Εικόνα 3. Το εξώφυλλο του προγράμματος των 2ων Διασυμμαχικών Αγώνων του

Εικόνα 6. Διακριτικό μετάλλιο των μελών του A.F.S.C…………………………...……243

Εικόνα 7. Φωτογραφία της 5ης Συνέλευσης του A.F.S.C. στην Φρανκφούρτη,1946…...244

Εικόνα 8. Ο Στρατηγός John McNarney, 1945………………………………………….244

Εικόνα 9. Η ιδρυτική Γενική Συνέλευση του C.I.S.M. στο Vichy, 1η Σεπτεμβρίου

Εικόνα 11. Ο Συνταγματάρχης Maurice Chomé, 1948………………………………….244

Εικόνα 12. Ο Σμηναγός Edmond Petit, 1951……………………………………………244

Εικόνα 13. Ο Raoul Mollet, 1958………………………………………………………..245

Εικόνα 14. Ο Ταγματάρχης Arne W. Thorburn, 1958…………………………………..245

Εικόνα 18. Στιγμιότυπο κολύμβησης μάχης (μετ’ εμποδίων) από το Πρωτάθλημα

Εικόνα 20. Στιγμιότυπο αγώνα πυγμαχίας, Λυών, Γαλλία, 1954……………………….246

Εικόνα 21. Ο Αρχίατρος Παπαρέσκος ενημερώνει την Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ., Αθήνα, Ελλάδα,

Εικόνα 30. Στιγμιότυπο από διέλευση στίβου εμποδίων του Πρωταθλήματος

Εικόνα 32. Η Ακαδημία C.I.S.M. στο Τολέδο, Ισπανία, 1959………………………..248

Εικόνα 33. Η Σμηναγός Margaret Thomson, πρωταθλήτρια σκοποβολής C.I.S.M.,