1

Krzysztof Geltz

Inżynieria Środowiska, rok: 2, grupa: 1

Wydział Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej

Komunikacja a Środowisko

Dzisiaj, niewielu z nas wyobraża sobie dzień bez dojazdu samochodem do pracy lub jazdy
autobusem czy pociągiem, aby dostać się do wybranego miejsca. Tym bardziej nie myślimy o
tym, ile potrzeba było wysiłku do stworzenia tych środków transportu i jak duży wpływ
dzisiaj mają one na otaczający nas świat, zwany środowiskiem. Wróćmy jednak do początku.

W prehistorii, udział transportu w codziennym życiu był zerowy tak jak i zanieczyszczenie
środowiska transportem. Ludzie poruszali się na własnych nogach Wraz z rozwijaniem się
ludzkości, oswajaniem zwierząt i prowadzeniem osiadłego trybu życia ,człowiek potrzebował
sposobu na transport rzeczy do rozwijających się miast.

Wraz z powstaniem i rozwojem koła oraz oswojeniem koni w ok. 3500 r. p.n.e., ludzkość
zaczęła dążyć do coraz to bardziej efektywnego sposobu poruszania się. Wynaleziono
rydwany ,wozy , zaczął rozwijać się transport morski. Egipcjanie już w ok 2600 r. p.n.e.
transportowali towary statkami wyposażonymi w żagle i wiosła.

Przez wieki człowiek polegał na sile pociągowej zwierząt, wiatru lub swoich własnych ramion
lub nóg. Życie było cięższe, ale wywieraliśmy minimalny wpływ na środowisko pod względem
transportu.

Wszystko zmieniło się wraz z rozwojem silnika parowego i tzw. ”Rewolucji przemysłowej”.

„Rewolucja przemysłowa” zapoczątkowana w Anglii i Szkocji w XVIII w. zmieniła

funkcjonowanie społeczeństw. Wcześniej państwa opierały gospodarkę na produkcji
rolniczej oraz na produkcji manufakturowej lub rzemieślniczej. W czasie rewolucji i po niej,
gospodarka została oparta na produkcji fabrycznej , przemysłowej na dużą skalę.

Niewiele by jednak się nie zmieniło, gdyby w 1769 roku James Watt nie wymyślił maszyny
parowej. Do napędzania maszyny parowej wykorzystywano głównie węgiel, który
zdominował przemysł ze względu na efektywniejsze spalanie od drewna, które i tak było już
wykorzystywane do innych celów produkcyjnych .

Dużo się też zmieniło wraz z wynalezieniem silnika spalinowego przez Karola Benza w 1878-
 2

79 r. napędzanego benzyną i wynalezieniem w 1893 roku silnika spalinowego o zapłonie

samoczynnym przez R. Diesla.

Stworzenie silnika zapoczątkowało stworzenie transportu kolejowego. Człowiek odrzucił siłę

wiatru w statkach na rzecz napędu parowego. Powstały też parowozy. Nikt się nie
przejmował środowiskiem. Każdy na potęgę spalał węgie, bez względu na skutki.

Do atmosfery ,wody i gleby dostawały się szkodliwe związki, mające wpływ na nas do dzisiaj.
Z powstałych fabryk, parowozów, pociągów ,samochodów wydobywały się zanieczyszczenia
stwarzające poważny problem dla życia człowieka jak i funkcjonowania świata. Szkodliwy
tlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenek azotu, pierwiastki ołowiu i pyły, bez najmniejszego
oporu i zainteresowania dostawały się do powietrza, wody , gleby trując ludzi i zwierzęta.

Warto sobie odpowiedzieć na pytanie. Z jakimi skutkami takiej degradacji środowiska musi
się mierzyć dzisiaj człowiek.

Głównym zagrożeniem jest niewątpliwie zanieczyszczenie atmosfery. Jakie są jej skutki?

Jednym z nich jest zanikanie warstwy ozonowej. Jednak czym jest warstwa ozonowa?

Warstwa ozonowa znajduje się w stratosferze i chroni życie na Ziemi poprzez pochłanianie
nadfioletowego promieniowania słońca. Emitowane przez środki transportu
zanieczyszczenia, freony, halogeny powodują poszerzanie się dziury ozonowej.

Dziura ozonowa jest zjawiskiem szkodliwym i zagrażającym ludzkości do dzisiaj.

Zanieczyszczenia dostają się do atmosfery i rozbijają cząsteczki ozonu oraz łączą się w inne
związki nie chroniące Ziemi przed szkodliwym promieniowaniem UV. Skutkiem tego jest
większe przepuszczanie promieniowania ultrafioletowego, co ma negatywne działanie na
funkcjonowanie człowieka m.in. wywołuje poparzenia skóry, zwiększa szanse zachorowania
na nowotwory (czerniaka), przyspiesza starzenie się skóry i obniża naszą odporność na
działanie bakterii i wirusów.

Promieniowanie UV nie ma wpływu tylko na ludzi. Wpływa też na rośliny i zwierzęta. Zbyt
duże dawki i wystawienie na działanie ultrafioletu hamuje rozrost roślin. Istnieje zagrożenie,
że powiększanie się dziury ozonowej będzie oznaczało wymieranie gatunków roślin (a tym
samym załamanie się ekosystemu) ,wymieranie zwierząt i pustynnienie obszarów.

Ludzkość jednak w porę dostrzegła problem dziury ozonowej. W 1987 roku zawarto protokół
montrealski. Jego głównym działaniem było wyeliminowanie stosowania i używania
najbardziej szkodliwych substancji, odpowiedzialnych za poszerzanie się dziury ozonowej.

Dzięki zawarciu protokołu i współpracy wielu państw, od 2000 roku warstwa ozonu zaczęła
się odbudowywać .Badania wskazują, że pełna regeneracja warstwy ozonowej może trwać
nawet do 2075 roku. W roku 2019 NASA poinformowała, że dziura ozonowa jest najmniejsza
od czasu jej odkrycia w 1982 roku.
 3

Kolejnym bardzo poważnym zagrożeniem, zapoczątkowanym już w rewolucji przemysłowej,

jest globalne ocieplenie klimatu .Wydzielanie spalin przez transport, spalanie węgla i rozwój
przemysłu powoduje ogólny wzrost średniej temperatury na Ziemi. To z kolei prowadzi do
topnienia lodowców, zmiany klimatu i występowanie zjawisk atmosferycznych takich jak
trzęsienia ziemi, huragany, trąby powietrzne, na obszarach, na których nigdy one nie
występowały.

Zmiany możemy dostrzec gołym okiem. Nasi dziadkowie i babcie często opowiadali o
ciężkich zimach i opadach śniegu. Dzisiaj w Polsce, podczas zimy, są okresy, kiedy
temperatura przekracza 100C i nie ma śniegu. Takie zmiany są dostrzegalne na całym świecie.
Największym ich skutkiem jest topnienie lodowców, co przyczynia się do podnoszenia
poziomu mórz i oceanów zagrażając nam zalaniem ogromnej ilości terenów, na których żyją
ludzie.

W Unii Europejskiej Transport jest jedyną dziedziną, w której emisja gazów cieplarnianych na
przestrzeni 3 dekad zwiększyła się o 33,5%

Możemy tego uniknąć ograniczając dostawanie się do atmosfery gazów cieplarnianych,

głównie CO2, poprzez technologie i sposób życia opisany w dalszej części referatu.

Rozwój transportu ma także duże znaczenie na powstanie smogu. Spaliny uwalniane przez
transport lotniczy, morski, samochodowy są jednym z wielu zanieczyszczeń powodujących
smog.

Smog jest niczym innym jak chmurą powstałą z wymieszania się powietrza z
zanieczyszczeniami i spalinami. Za jego powstawanie odpowiada również klimat, panujące
warunki atmosferyczne czy geograficzne uwarunkowanie terenowe.

Możemy określić 2 rodzaje smogu. Smog londyński i typu Los Angeles.

Smog londyński powstaje głównie w rejonie klimatu umiarkowanego w okresie jesienno-

zimowym poprzez spalanie paliw kopalnych. Zawiera tlenki siarki, azotu czy węgla, lecz także
i sadzę.

Smog typu Los Angeles jest charakterystyczny w cieplejszych klimatach. Powstaje w okresie
letnim ze spalania paliw płynnych. Zawiera przede wszystkim gazy w tym tlenki węgla, azotu i
węglowodoru.

Skutki smogu możemy dostrzec już gołym okiem. Często widzimy gęstą mgłę, przez którą
ciężko się oddycha. Im dłuższe oddychanie zanieczyszczonym smogiem powietrzem, tym
skutki są coraz gorsze dla człowieka. Większe jest ryzyko zachorowania na nowotwory,
zmniejsza się odporności , pojawia się alergia i astma.
 4

Jednakże spaliny wydostające się z pojazdów to nie jedyny problem człowieka. Bardzo groźny
jest też hałas, wywołany wiecznie poruszającymi się pojazdami. Hałas spowodowany
startującymi samolotami może nieść się na parę kilometrów.

Nadmierny hałas szkodliwie działa na człowieka a także na zwierzęta. Powoduje apatie,

agresje, uczucie zmęczenia. Hałas przeszkadza zwierzętom w zakładaniu siedlisk lub, w
przypadku ptaków, zmniejsza ilość składanych jaj. Bardzo ważne jest prowadzenie dróg i
autostrad, umiejscawianie lotnisk w odosobnionych miejscach, a kiedy jest to niemożliwe,
ustawianie specjalnych ścian wygłuszających nadmierny hałas, powodowany przez środki
transportu. Wraz ze wzrostem liczby samochodów wzrasta poziom hałasu. Stwierdza się, że
hałas wywołany ruchem drogowym większy od 60 dB występuje na ponad 60% długości dróg
rangi krajowej i aż na 92 % długości dróg międzyregionalnych. Średniodobowe poziomy
hałasu wynoszą w sieci dróg krajowych 70 dB, w sieci dróg kolejowych 69 dB, na terenach
przy lotniskowych 80-100 dB.

Prawnie, według norm Unii Europejskiej (dyrektywy 2002/49/WE), żaden mieszkaniec

należący do UE nie powinien być narażony na hałas zagrażający zdrowiu lub jakości życia.
Dopuszczalny poziom hałasu w terenie zabudowanym w porze dziennej wynosi 60 dB (od
6.00 do 22.00), w porze nocnej - 50 dB.

Warto sobie zadać pytanie. Czy są jakieś sposoby na ograniczenie zanieczyszczenia

środowiska przez transport? Jak najbardziej istnieją.

Pierwszym z nich jest w ogóle zastanowienie się nad stylem swojego życia. Zamiast używać
samochodu skorzystaj z komunikacji miejskiej . Autobusy i tramwaje lepiej sprawdzają się w
zatłoczonym mieście. Zabierają więcej ludzi przez co dostaje się mniej spalin do środowiska.
Podczas pandemii bardzo modne stało się pracowanie w domu poprzez prace zdalną co
przyczyniło się do zmniejszenia ruchu i tym samym zmniejszeniem zanieczyszczeń w
miastach

Na krótsze odległości warto użyć roweru. Kiedy już używasz samochodu, zawsze warto
jechać z kimś. Nie tylko jest to bardziej ekologiczne, ale też i ekonomiczne dla ciebie.

Warto kupować lokalne produkty, albo rzeczy wyprodukowane w swoim kraju. Niektóre
towary muszą przejechać tysiące kilometrów, aby dostać się na nasze półki w sklepie, a każdy
kilometr to coraz większe zanieczyszczenie spowodowane transportem. Najważniejsza jest
świadomość, ile dane produkty produkują zanieczyszczeń spowodowanych przez ich
dostarczenie do danego miejsca.

Każdy z nas może ograniczyć zanieczyszczenia spowodowane transportem, uważając właśnie

na takie rzeczy. Ważne też jest, aby rozsądnie wprowadzać zmiany. Wielkie plany,
zmieniające daną dziedzinę gospodarki, potrzebują czasu, aby pozytywne skutki zaczęły być
widoczne.
 5

Żeby skutecznie zmniejszać skutki zanieczyszczeń, trzeba myśleć o skali światowej. Należy
wprowadzać nowe technologie w transporcie a istniejące modernizować tak, aby wywierały
jak najmniejszy wpływ.

Obiecującym rozwiązaniem są ogniwa paliwowe montowane w samochodach, pociągach,

samolotach i statkach.

Ogniwo paliwowe jest to urządzenie, przekształcające energię chemiczną paliwa oraz

utleniacza i zamieniające ją na energię elektryczną. Największym plusem tego rozwiązania
jest to, że w procesie przekształcania energii chemicznej paliwa na elektryczną nie następuje
reakcja spalania, przez co unikamy emisji szkodliwych związków do atmosfery. Jedynym
zanieczyszczeniem dostającym się do atmosfery jest woda.

Obecnie w ogniwach paliwowych jako paliwo stosuje się wodór a utleniaczem jest tlen.
Pojazdy napędzane ogniwami paliwowymi są ciche i nie trzeba ich ładować, jak samochody
elektryczne. Ponadto tankowanie odbywa się na zasadzie zbliżonej do samochodów
napędzanych LPG, także tankowanie nie powinno nikomu sprawić problemu. Samochody
napędzane wodorem mają większy zasięg i szybciej się je tankuje od samochodów
elektrycznych.

Niestety są też spore minusy tej technologii.

Dużym problemem jest sama produkcja wodoru. Chociaż jest jednym z najczęściej
występujących pierwiastków w przyrodzie, zawsze jest w postaci związku chemicznego,
najczęściej wody. Najbardziej rozpowszechnionym sposobem produkcji jest elektroliza wody
niestety proces ten jest bardzo energochłonny.

Kolejnym problemem jest magazynowanie wodoru. Wymuszone zostaje sprężanie wodoru,

co również nie jest procesem łatwym i tanim. Brak rozpowszechniania tej technologii
powoduje, że w Polsce nie ma odpowiedniej infrastruktury na samochody napędzane
wodorem, więc obecnie jest nikła szansa na wprowadzenie tej metody.

Wszystko się może zmienić, wraz z prowadzonymi badaniami nad tańszą produkcją
uzyskania wodoru , rozwojem infrastruktury paliwowej i propagowaniem ekologicznego stylu
życia.

Kolejnym sposobem zmniejszenia poziomu zanieczyszczenie środowiska, już nam dobrze

znanym, jest używanie samochodów elektrycznych. Chociaż rozwiązanie to jest mocno
promowane na świecie, uważam, że nie jest skuteczne i ma nikłe szanse na poprawę
wpływu transportu na środowisko.

Samochody elektryczne posiadają wiele minusów. Niewielki zasięg i długie ładowanie

sprawia, że nadają się bardziej do miast niż na długie trasy.
 6

Przy produkcji samochodów elektrycznych, największym problemem jest produkcja baterii

do nich .Przy produkcji baterii litowo-jonowych (które zawierają toksyczne substancje
zagrażające środowisku) do elektryków, do atmosfery trafia ogromna ilość dwutlenku węgla.
Każda kilowatogodzina pojemności baterii to emisja około 150–200 kilogramów tego gazu.
Produkcja baterii wydziela tyle gazów cieplarnianych, ile normalny samochód spalinowy
jeżdżący przez 3 lata. Baterie oczywiście się zużywają, co stanowi następny problem ,gdyż
recykling baterii odbywa się ręcznie ,nie ma sposobu zautomatyzowanego i opłacalnego.

Dodatkowo istotne jest z czego produkowana jest energia elektryczna w danym kraju. W
Polsce energia elektryczna pochodzi głównie ze spalania węgla, tak więc samochody
elektryczne są napędzane energią nieodnawialną.

Dla zwykłego Kowalskiego, kolejnym aspektem, odpychającym od zakupu samochodu

elektrycznego, jest wyższa cena zakupu samochodu elektrycznego, a także większy koszt
napraw oraz droższe naprawy w autoryzowanych serwisach.

Co prawda sytuacja, jeśli chodzi o infrastrukturę, jest lepsza niż u samochodów na wodór ale
w Polsce wciąż można odczuć brak stacji do ładowania elektryków i jest to dobre rozwiązanie
tylko dla mieszkańców miast.

Oczywiście samochody elektryczne mają swoje zalety. Przede wszystkim podczas jazdy nie
generują zanieczyszczeń i są mniej awaryjne od samochodów spalinowych. Silnik elektryczny
sprawia, że energia elektryczna przetwarzana jest na pracę bez wielu elementów
pośredniczących. Jego budowa jest bardziej prosta, mniej rozbudowany jest też układ
przeniesienia napędu. Dzięki temu, auto nie posiada skrzyni biegów oraz układów
rozprowadzających oleje w silniku.

Dużym atutem jest też emitowanie mniejszej ilości hałasu, co przekłada się na cichsze
otoczenie, czego brakuje w wielu metropoliach.

Rozwiązaniem dającym nadzieje na większy rozwój samochodów elektrycznych jest

montowanie na elektrykach paneli fotowoltaicznych. Jako przykład możemy podać
samochód Lightyear One. Panele słoneczne gromadzące energię słoneczną sprawiają , że
auto nie potrzebuje przez większość czasu tradycyjnej formy ładowania. Mamy wtedy
absolutną pewność, że nasze auto jest naładowane energią odnawialną . 5m2 paneli
zlokalizowanych na masce, dachu i tyle samochodu, w ciągu godziny, podczas bezchmurnej
pogody, jest w stanie wyprodukować energię wystarczającą na 12 km.

Minusem tego rozwiązania jest niska produkcja podczas pochmurnej pogody, gdzie podczas
całego dnia samochód może wyprodukować energie zdolną do przejechania jedynie 40 km.
Jednakże nadal mamy możliwość podłączenia go do stacji ładowania.
Niestety obecny model jest bardzo drogi koszt zakupu wynosi 150 tys. euro. Producent
jednak pracuje nad tańszymi modelami kosztującymi 30 tys. euro.
 7

Transport wodny emituje rocznie 1000 milionów ton dwutlenku węgla, co stanowi 3%
światowej emisji. Lokalne zanieczyszczenie spowodowane przez statki cumujące w porcie,
wpływające do niego lub opuszczające go, mogą być szczególnie groźne dla środowiska ze
względu na stosowanie jako paliwa niskiej jakości oleju bunkrowego, zawierającego silnie
zanieczyszczającą siarkę.

Jakie możemy zastosować rozwiązania, aby ten sektor transportu był mniej szkodliwy?

Pierwszym rozwiązaniem, nie potrzebującym żaden inwestycji lub nowej technologii, jest
zmniejszenie prędkości operacyjnej statku, w celu oszczędzania paliwa i redukcji emisji
dwutlenku węgla i innych substancji zanieczyszczających powietrze. Zmniejszenie prędkości
statku o 10% doprowadzi do redukcji emisji szkodliwych substancji o 27%. Wadą tego
rozwiązania jest to, że do przetransportowania tej samej ilości towarów potrzeba większej
liczby statków. Jednak nawet po uwzględnieniu dodatkowej emisji związanej z budową i
działaniem tych nowych statków, zmniejszenie prędkości floty o 10% pozwoliłoby na
redukcję całkowitej emisji dwutlenku węgla o 19%.

Rozwiązanie to zaczęto używać już od 2007 roku. Firma Maersk będąca największym na
świecie operatorem kontenerowym opisała, jak zastosowanie metody zmniejszenia
prędkości pozwoliło zmniejszyć obciążenie silników statków o 35%, ograniczyć zużycie
paliwa, zredukować koszty utrzymania floty i rozwiązać problemy natury operacyjnej.

Ciekawymi technologiami które mają szanse wprowadzić przełom w transporcie morskim są:

 Wykorzystywanie technologii odzyskiwania energii cieplnej, tak by energia

pozyskiwana z gazów spalinowych była zamieniana na parę, a następnie
przekształcana w energię mechaniczną i ostatecznie elektryczną, wykorzystywaną do
napędzania elementów układu napędowego statku .

 Budowa bardziej opływowych konstrukcji i zwiększenie nośności statków

 Wykorzystanie energii pływów, fal morskich a także energii słonecznej do produkcji

energii elektrycznej na morzu.

 System METS (Maritime Emissions Treatment Systems). Jest to system oczyszczania

spalin, pochodzących z transportu morskiego, w formie barki, mającej ogromne rury
mocowane na kominach statków i oczyszczające spaliny emitowane przez statki
cumujące w porcie.
 8

Lotnictwo również ma negatywny wpływ na środowisko, ponieważ uwalnia do atmosfery

ogromne ilości gazów cieplarnianych, zwłaszcza dwutlenku węgla, który przyczynia się do
globalnego ocieplenia.

Samolot wytwarza tzw. smugi kondensacyjne, które w sprzyjających warunkach mogą

utrzymywać się w powietrzu nawet do kilku godzin. Linie te składają się z pary wodnej,
najpowszechniejszego gazu cieplarnianego, który zwiększa intensywność efektu
cieplarnianego.

Także budowa i funkcjonowanie infrastruktury lotniczej ciągnie za sobą duże zużycie energii
i wytwarzanie spalin szkodliwych dla naszej planety.

Jedynymi rozwiązaniami mogącymi poprawić sytuacje jest zmiana napędu samolotów

zasilanych benzyną na samoloty napędzane elektrycznie lub przez ogniwa paliwowe. To
rozwiązanie nie powoduje dostawania się emisji do środowiska , co będzie miało znaczący
wpływ na poprawę sytuacji globalnego ocieplenia.

Wpływ każdego rodzaju transportu na emisje zanieczyszczeń w UE 2019r.

Bez skutecznego transportu dzisiejsze życie byłoby bardzo trudne dla człowieka. Nigdy nie
powinniśmy zapominać jak wielkie transport generuje zanieczyszczenia. Wiele lat
zaniedbywania tego aspektu spowodował duże szkody dla naszego środowiska.
 9

W dzisiejszych czasach na szczęście świadomość ludzi się zmienia. Kraje wprowadzają

restrykcje przeciwko nadmiernej emisji gazów cieplarnianych a wprowadzane rozwiązania i
technologie mają szanse skutecznie obniżyć wzrost zanieczyszczenia, pomagając tym samym
zarówno nam jak i naszej planecie.

Bibliografia:
https://wynalazki.andrej.edu.pl/index.php/wynalazki/32-s/555-statek

https://mlodziez.krakow.pl/old/www.mlodziez.info/768_PIERWSZE_KO%C5%81O_-
_WYNALAZEK_DZIEJ%C3%93W_%21.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%84_domowy

https://www.desouttertools.pl/przemysl-4-0/wiadomosci/606/rewolucja-przemyslowa-od-
przemyslu-1-0-do-przemyslu-4-0

https://geografia24.pl/transport-a-srodowisko/

http://www.zor.zut.edu.pl/Skrypt-web/Choroby%20przez%20zanieczyszczenia
%20srodowiska.html

https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/globalne-ocieplenie--przyczyny-i-
konsekwencje

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/silnik-spalinowy-tlokowy;3978008.html

https://airly.org/pl/smog-definicja-skutki-i-przyczyny/

https://www.ekologia.pl/srodowisko/ochrona-srodowiska/halas-jest-zanieczyszczeniem-
srodowiska,5252.html?fbclid=IwAR12p6auFC3Xf_MtvFQq5dXHX8kr0h0dfp6oyGv-
0an_xpkdv_5wG7SCkuM

https://airly.org/pl/9-przykladow-zachowan-ktore-mozesz-podjac-aby-zmniejszyc-
zanieczyszczenie-powietrza/

https://www.mae.com.pl/oferta-mae/baza-wiedzy/odnawialne-zrodla-energii/ogniwa-
paliwowe

https://motoryzacyjnyblog.pl/samochody-elektryczne/co-to-jest-samochod-wodorowy-jak-
dziala-ile-kosztuje/
 10

https://naukatolubie.pl/samochody-elektryczne/

https://www.auto-swiat.pl/wiadomosci/aktualnosci/baterie-do-samochodow-sa-rownie-
grozne-jak-spalanie-benzyny/cq0r2nk

https://swiatoze.pl/samochod-elektryczny-zasilany-energia-sloneczna-ktorym-mozna-
jezdzic-miesiacami-bez-ladowania-trafia-do-sprzedazy/

https://leonardo-energy.pl/artykuly/zrownowazony-rozwoj-i-transport-na-morzach-jak-
zmniejszyc-zanieczyszczenie/

https://filtertechnic.eu/2022/06/10/wplyw-samolotow-na-jakosc-powietrza/#