AÇI YÖNTEMİ ÖRNEK1

Yapısal özellikleri ve dış yükleri Şekil A'da verilmekte olan sistemin doğru eksenli çubuklarında
  0 alınarak Yerdeğiştirme – Açı – Yöntemi ile çözümlenmesi.

Şekil A

i. Çerçeve süreklilik denklemleri, bilinmeyenler ve denklemler

Çubuk Sayısı: 6  uç yerdeğiştirmesi sayısı : 6

3124 ve 5346 çerçeveleri süreklilik denklemleri: 2x2=4

Bağımsız uç yerdeğiştirmesi sayısı: 64  2

5346 Çerçevesinde süreklilik denklemleri;

 35  34 yatay doğrultu  46  0  46  0

 46 düşey doğrultu  35   34  0  35   34

 13  12
3124 Çerçevesinde süreklilik denklemleri;
yatay doğrultu 13   24
24
düşey doğrultu  34  12
 34

Bağımsız uç yerdeğiştirmeleri olarak 13  1 ,  35   2 olarak seçilirse, yukarıda yazılan çerçeve süreklilik
denklemleri yardımıyla diğer uç yerdeğiştirmeleri seçilen bağımsızlar cinsinden
 24  1 , 12   2 ,  34   2 olarak elde edilebilir. Bu yerdeğiştirme durumu Şekil Ba' da , bağımsız
yerdeğiştirmelerin hesaplanması için yapılması gereken kesimler Şekil Bb' de gösterilmektedir.

1
Yapı Mühendisliğine Giriş Yapısal Çözümleme Cilt III
Prof.Dr. F.Karadoğan, Prof.Dr. S.Pala, Doç.Dr. E.Yüksel, Araş.Gör. Y.Durgun
 a b

Şekil B

Bilinmeyenler; düğüm noktalarının dönmeleri 1 ,  2 , 3 ,  4

bağımsız uç yerdeğiştirmeleri 13  1 ,  35   2

4
Denklemler; düğüm noktası moment denge denklemleri  Mi  0
i 1

izdüşüm denge denklemleri  X  0 , Y  0

ii. Birim yerdeğiştirme sabitleri, ankastrelik uç moment ve kesme kuvvetleri

Çubuk
mii mi j ( mi  m j  tii  ti j ) (ti  t j )
i-j

1-2 1.60EI 0.80 EI 0.480 EI 0.1920 EI

3-4 1.60 EI 0.80 EI 0.480 EI 0.1920 EI

1-3 1.00 EI 0.50 EI 0.375 EI 0.1875 EI

2-4 1.00 EI 0.50 EI 0.375 EI 0.1875 EI

5-3 1.20 EI - 0.240 EI 0.0480 EI

4-6 1.00 EI 0.50 EI 0.375 EI 0.1875 EI

M 5konsol  40  2  80 kNm M 4konsol  60  2  120 kNm

M 5konsol 80 80  40
M35    40 kNm , T35  T53   24 kN
2 2 5

qL2 20  52 q  L 20  5
M12   M21    41.667 kNm , T12  T21    50 kN
12 12 2 2

iii. Denge denklemleri

 M1  0  M12  M13  0

 
M 12  m1121  m1131  1 +m112 2   2 +m1133  3  m113  1   m112    2  =0

41.667  1.6  1.0  1 +0.8  2 +0.5 3  0.375  1  0.48    2  =0

  M 2  0  M 21  M 24  0

 
M 21  m2212  m2242   2 +m2211  1 +m224 4   4  m224  1   m221    2  =0

41.667  0.8  1 + 1.6  1.0    2 +0.5   4  0.375  1  0.48    2  =0

 M 3  0  M 35  M 31  M 34  0

 
M 35  m3311  1  m3353  m3313  m3343  3 +m3344   4 +mi31 
  1  m3  m3   2 =0
35 34

40  0.5  1  1.2  1.0  1.6   3 +0.8   4 +0.375  1   0.24  0.48    2 =0

 M 4  0  M 4konsol  M 43  M 42  M 46  0

 
M 4, konsol  m442 2   2  m4433  3 + m4434  m4424  m4464   4 +m4422   2  m442  1   m443    2  =0

120  0.5   2  0.8  3 + 1.6  1.0  1.0    4 +0.375   4  0.375  1  0.48    2  =0

 X  0  T13  T24  30  30  0

 
60  t1131  1 +t224 2   2  t1133  3 +t2244   4 + t113 + t224  1 =0

60  0.375  1 +0.375   2  0.375 3 +0.375   4 +  0.1875+ 0.1875   1 =0

 Y  0  T35  T12  T34  0

   
T35  T12  t1121  1  t1122   2  t3343  t3353  3  t334 4   4 + t112 + t334  t335   2 =0

24  50  0.48  1  0.48   2   0.48  0.24   3  0.48   4 +  0.192+ 0.192  0.048    2 =0

Denge denklemleri matris formunda düzenlenir ve çözülürse;

 2.60 0.80 0.50 0 0.375 0.48  1   41.667   1   97.583  [rad ]

 0.80 2.60 0 0.50 0.375 0.48  2   41.667     34.644 
     2    [rad ]
 0.50 0 3.80 0.80 0.375 0.24    3   40.0   3   1    32.499  [rad ]
            elde
 0 0.50 0.80 3.60 0.375 0.48   4   120.0    4   EI   92.415  [rad ]
 0.375 0.375 0.375 0.375 0.375 0   1   60.0   1   417.141  [m]
        
 0.48 0.48 0.24 0.48 0 0.432    2   26.0    2   207.472  [m]
edilir.

iv. Uç momentleri

M12 = M 12  m1121  1 +m1122   2 +m112    2  =  42.59

21  1 +m2 2   2 +m2    2  =  75.58

M 21 = M 21  m12 12 12

M 34 = m3343  3 +m3344   4 +m434    2  =  26.35

M 43 = m4343  3 +m434 4   4 +m434    2  =  74.28

M13 = m1131  1 +m1133  3 +m113   1  =42.59

M 31 = m3131  1 +m3133  3 +m313  1  =75.14
 M 24 = m224 2   2 +m224 4   4 +m224  1  =75.58
M 42 = m424 2   2 +m424 4   4 +m424  1  =46.69

M 35 = M 35  m3353  3 +m335   2  =  48.79

M 46 = m4644   4  92.42
M 64 = m664 4   4  46.21

v. M eğilme momenti diyagramı

M [kNm]

vi. Kapalı süreklilik denklemleri ile dğrulama

Seçilen İzostatik esas sistem, X 1  1 yüklemesi ve M1 diyagramı

X 1  1 kNm X 1  1 kNm

ds 1 1
 M  M1 EI  6  5  0.5   80  2  (48.79)  2 EI  
1 1
   5   2  0.5  26.35  1 26.35  0.5  74.28  2 1  74.28 
6 2 EI
1 1
   4   2  92.42  46.21  36.996  55.417  92.415  0
6 EI
 Denge denklemleri ile doğrulama

vii. 6 mesnednide dönme redörü R  2 EI olan elastik bir birleşimin olması durumu;

1 2

5 3 4

6
R  =2EI

4-6 çubuğu özel birim yerdeğiştirme sabitleri;

R L R L
3
4 EI EI 2 EI EI
m446 4  46
 0.9167 , m6 4   0.3333
L R L L R L
4 4
EI EI

olarak hesaplanır. Denklem takımında sadece  M 4  0 değişecektir. m446 4  1.0 terimi yerine yeni hesaplanan
m446 4  0.9167 terimi gelecektir.

M 4 konsol  M 43  M 42  M 46  0

 
M 4 konsol  m442 2   2  m4343  3 + m434 4  m442 4  m446 4   4 +m424 2   2  m442   1   m434    2  =0

bu değişiklik yapılarak denkelem takımı tekrar çözülürse

1  99.745 EI ,  2  35.764 EI , 3  32.625 EI ,  4  96.287 EI

1  424.420 EI ,  2  215.490 EI

elde edilir. Bu yerdeğiştirmeler ve 4 – 6 çubuğu için hesaplanan yeni birim yerdeğiştirme sabitleri gözönüne
alınarak çubuk uçlarındaki süperpozisyon denklemleri yeniden yazılır ve uç momentleri hesaplanırsa elastik
mesnetli duruma ait M diyagramı aşağıdaki gibi elde edilir.
 M 64 32.09 16.045
6   
R 2 EI EI

M [kNm]

Kapalı süreklilik denklemleri ile doğrulama;

ds 1 1
 M  M1  EI   6  M1  6  5  0.5   80  2   50.87   2 EI  
64

1 1
   5   2  0.5  25.79  1 25.79  0.5  76.72  2  1 76.72   
6 2 EI
1 1
   4   2  88.267  32.09    16.045  0  96.288  96.300  0
6 EI
 Açı Yöntemi Örnek2

Yapısal özellikleri ve dış yükleri Şekil A'da verilmekte olan sistemin Yerdeğiştirme – Açı – Yöntemi
ile çözülmesi iç kuvvet diyagramlarının çizilmesi.

Şekil A

i. Çerçeve süreklilik denklemleri, bilinmeyenler ve denge denklemleri

Bu çözümde;

Çubuk Sayısı: 4  uç yerdeğiştirmesi sayısı : 4

3214 çerçevesinde süreklilik denklemi sayısı : 2

523 çerçevesinde süreklilik denklemi sayısı : 1

bağımsız uç yerdeğiştirmesi sayısı : 43 1

523 çerçevesinde 5 mesnedi kayıcı mesnet olduğu için bu doğrultuda çerçeve süreklilik denklemi
yazılamayacağına dikkat edilmelidir. Buna göre Δ=0 varsayılarak,

523 Çerçevesi
 25
y
Yatay doğrultuda  X  0 Kayıcı mesnet
x

Düşey doğrultuda  25  0
 32

3214 Çerçevesi

Yatay doğrultuda 12   23  0 ,  23   12

Düşey doğrultuda  41  0

2
Yapı Mühendisliğine Giriş Yapısal Çözümleme Cilt III
Prof.Dr. F.Karadoğan, Prof.Dr. S.Pala, Doç.Dr. E.Yüksel, Araş.Gör. Y.Durgun
yazılabilecek ve bağımsız uç yerdeğiştirmesi olarak  23   seçilirse  12    olacaktır.
Bağımsız uç yerdeğiştirmesinin birim olması durumu,   1 için hareket eden parça Şekil B a'da, yatay izdüşüm
denklemi Şekil B b'de gösterilmiştir. Sonuç olarak

4
1
T21
5 2
20 kN


T23
3 X= 0

a b

Şekil B

bilinmeyenler  1 ,  2 ,  ve çözümde kullanılacak denklemler  M1  0 ,  M 2  0 ,  X  0 olacaktır.

ii. Birim yerdeğiştirme sabitleri, ankastrelik uç moment ve kesme kuvvetleri

Çubuk
mii mi j mi  m j  tii  ti j ti  t j
i-j

1-4 1.125EI -

1-2 1.000EI 0.50EI 0.375EI 0.1875EI

5-2 1.000EI - - -

2-3 0.750EI - 0.1875EI 0.0469EI

qL2 20  82
M14    160 kNm
8 8

M5, konsol M5, konsol 2

M5,konsol = 40 kNm
5 2
M5,konsol 40
M25 =   20 kNm
2 2
 qL2 10  42
M23 =    20 kNm
8 8

qL M23 10  4 (20)
T23 =      25 kN
2 L 2 4

qL M23 10  4  20 
T32 =     15 kN
2 L 2 4

23

2 23
10 kN/m

3
32

iii. Denge denklemleri

 M1  0 M14  ( m112 1  m1141 )  1  m112 2   2  m112  12  0

 M2  0 21  1  ( m2 2  m2 2  m2 2 )   2  m2  12  m2   23  0

M 25  M 23  m12 12 25 23 12 23


X 0   
 t2211  1  t221 2   2  t221  12  T23  t2232   2  t223 
   23  20  0

Bu denklemlerde  23   , 12   yazılırsa,

M14  ( m112 1  m1141 )  1  m112 2   2  m112    0

21  1  ( m2 2  m2 2  m2 2 )   2  (  m2  m2 )    0

M 25  M 23  m12 12 25 23 12 23

21  1  ( t2 2  t 2 2 )   2  (t2  t2 )    0

20  T23  t12 23 12 12 23

elde edilir. Parametrik ifadelerin sayısal değerleri yerlerine konursa;

160  2.125  1  0.50   2  0.375    0

0.50  1  2.75   2  0.1875    0

45  0.375  1  0.1875   2  0.2344    0

sonucuna ulaşılır. Bu denklemler matris formunda düzenlenir ve çözülürse;

 2.125 0.50 0.375  1   160  1   60.13 / EI  [rad ]

        
 0.50 2.75 0.1875  2    0   2    18.47 / EI  [rad ]
 0.375 0.1875 0.2344      45     110.57 / EI  [m]
        
elde edilir.
iv. Uç momentlerinin hesabı

M14  M14  m114 1  1  160  1.125  ( 60.13)  92.36 kNm

 M12  m112 1  1  m112 2   2  m112  ( )  1.00  (60.13)  0.50  (18.47)  0.375  (110.57)  92.36 kNm

2 1  1  m2 2   2  m1  (  )  0.50  ( 60.13)  1.00  (18.47)  0.375  ( 110.57)  53.06 kNm
M 21  m12 12 12

M 23  M 23  m223 2   2  m223    20  0.75  (18.47)  0.1875  (110.57)  14.58 kNm

M 25  M 25  m2252   2  20  1.00  (18.47)  38.47 kNm

v. Denge denklemleri ile doğrulama

53.06
36.35
1 92.36
38.47 2 20

92.36 16.35
14.58

 M1  0  M2  0 X 0

vi. M , T, N diyagramları