UBEZPIECZENIA

Temat - UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE

Ubezpieczenia gospodarcze:
 to gromadzenie i wypłacanie przez specjalne instytucje asekuracyjne środków na pokrycie
strat losowych ponoszonych przez osoby fizyczne i prawne:
 w związku z prowadzoną przez nie działalnością przemysłową, handlową lub inną
 wynikających z używania niebezpiecznych urządzeń technicznych, czy też pojazdów
mechanicznych
 urządzenie gospodarcze, którego wyłącznym zadaniem jest łagodzenie (lub w pełni
likwidowanie) negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru tego
łagodzenia na wiele jednostek, którym te zdarzenia zagrażają
Zdarzenie losowe - niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego
nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie
potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową.
Wypadek ubezpieczeniowy – jest to przewidziane w umowie ubezpieczenia zdarzenie losowe,
wystąpienie którego powoduje powstanie obowiązku wypłaty odszkodowania lub innego świadczenia
przez ubezpieczyciela. Wypadkiem ubezpieczeniowym jest według umowy ubezpieczeniowej:
 zdarzenie przyszłe,
 zdarzenie niepewne,
 zdarzenie prawne.
Funkcje ubezpieczeń gospodarczych:
 funkcja ochronna - ochrona przed niepomyślnymi skutkami zdarzeń losowych; zakład
ubezpieczeń roztacza nad ubezpieczającym ochronę w sensie finansowym.
 funkcja finansowa – tworzone są fundusze i rezerwy, które mogą być wykorzystywane do
zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej.
 funkcja redystrybucyjna - polega ona na korzystnym dla gospodarki narodowej przesunięciu
bieżących konsumpcyjnych wydatków ludności na okres późniejszy oraz na zmianie
charakteru tych wydatków.
 funkcja prewencyjna – polega na zapobieganiu wystąpienia szkody, bądź jej minimalizacja w
momencie, gdy szkoda już wystąpiła. Działalność ta może mieć postać materialną lub
niematerialną
 funkcja fiskalna - ubezpieczenia poprzez system podatkowy dostarczają dochodów państwu
 funkcja wychowawcza – ubezpieczenia uczą przewidywania przyszłości i systematycznego
oszczędzania.
Zasady ubezpieczeń gospodarczych: ściśle związane z funkcjami ubezpieczeń. Im lepiej spełniane
tym lepiej spełniane będą zadania stawiane przed ubezpieczeniami.
3 podstawowe zasady ubezpieczeń:
1. Zasada realności
 zakład ubezpieczeń oferuje usługę polegającą na obietnicy dostarczenia określonych
środków finansowych w przypadku wystąpienia określonej szkody
 ubezpieczający może i powinien liczyć na to ze strata losowa zostanie mu wyrównana
przez ZU w ramach ubezpieczenia oraz zgodnie z obowiązkami zapisami w umowie
 gwarancje realności ochrony ubezpieczeniowej muszą być realizowane i należą do
obowiązków władzy państwowej
 są gwarancje realności ochrony ubezpieczeniowej: prawne i ekonomiczne
2. Zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej
Ochrona ubezpieczeniowa powinna być pełna tzn. ubezpieczenie powinno w pełni pokrywać
powstałe szkody – choć istnieją odstępstwa od tej zasady
Miarą jest:
 stosunek odszkodowania do wartości szkody kwotowej
  stosunek sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczającego podmiotu
Stosunek sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczanego podmiotu może się kształtować w
trojaki sposób:
1. Niedoubezpieczenie
2. Ubezpieczenie pełne
3. Nadubezpieczenie
3. Zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej
 objęcie ochroną ubezpieczeniową wszystkich przedmiotów których ubezpieczenie jest
uzasadnione,
 objęcie ubezpieczeniem przez ZU wszystkich zagrażających ubezpieczonemu przedmiotowi
ryzyk
Zasada ta zależy m.in. od świadomości ubezpieczeniowej społeczeństwa.
Klasyfikacja ubezpieczeń gospodarczych:
1. Kryterium: stopień swobody:
 Ubezpieczenia dobrowolne
 Ubezpieczenia obowiązkowe
2. Kryterium: przedmiot ubezpieczenia
 Ubezpieczenia osobowe
 Ubezpieczenia majątkowe
Podział ubezpieczeń osobowych ze względu na rodzaj zdarzeń:
 na życie - wypadkiem jest śmierć lub dożycie do określonego wieku
 od następstw nieszczęśliwych wypadków - nieszczęśliwy wypadek to zdarzenie
spowodowane siłą zewnętrzną, nagłe, nieprzewidywalne i natychmiastowe, występujące
wbrew woli ubezpieczonego, powodujące trwały uszczerbek na zdrowiu poszkodowanego lub
jego śmierć
Podział ubezpieczeń majątkowych ze względu na przedmiot:
 Rzeczowe: ubezpieczenie majątku w postaci rzeczy, dóbr materialnych
 Majątkowe sensu stricto : ubezpieczenie sytuacji majątkowej ubezpieczonego
3. Kryterium: ryzyko objęte ubezpieczeniem - Ubezpieczenia: Ogniowe, Kradzieżowe,
Odpowiedzialności cywilnej, Komunikacyjne, Transportowe, Rolne, Finansowe
4. Kryterium: przedmiot ubezpieczenia: Budynków, Mieszkań, Pojazdów mechanicznych,
Mienia ruchomego, Towarów w transporcie, Zwierząt itp.
5. Klasyfikacja ustawowa:
 Dział I – ubezpieczenia na życie
 DZIAŁ II- Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe
6. Inne klasyfikacje:
Ubezpieczenia: Indywidualne i Zbiorowe (w tym grupowe)
Ubezpieczenia: Komercyjne i Wzajemne
Ubezpieczenia: Bezpośrednie i Pośrednie
Ubezpieczenia: morskie (regulowane przepisami kodeksu morskiego) i lądowe (regulowane
przepisami kodeksu cywilnego, zawierają także ubezpieczenia lotnicze, satelitarne,
żeglugi śródlądowej
Ubezpieczenia:
 podmiotów gospodarczych
 ubezpieczenia ludności
 w obrocie krajowym
 w obrocie międzynarodowym
 ubezpieczenia publiczne
  ubezpieczenia prywatne
Ryzyko:
 stan, w którym istnieje możliwość straty w stosunku do stanu założonego lub oczekiwanego w
danej sytuacji i tak rozumiane - jest mierzalne jako prawdopodobieństwo wystąpienia straty;
 zjawisko ryzyka jest nierozłącznie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i jest
wynikiem podejmowania decyzji dotyczącej przyszłości;
 obecne we wszystkich dziedzinach działalności człowieka;
 możliwość wystąpienia nieszczęśliwych, nieprzewidzianych zdarzeń;
 ewentualność poniesienia straty czy szkody majątkowej lub osobowej (wynik będzie
odmienny od oczekiwanego);
Działania zmierzające do ograniczenia lub całkowitej eliminacji ryzyka:
 prewencyjne
 samoubezpieczające lub ubezpieczające
 działania kompensacyjne
 działania tłumiące
Zarządzanie ryzykiem - Proces równoważenia korzyści i kosztów oraz podejmowania decyzji
dotyczących dalszego działania (w tym decyzji o niepodejmowaniu działania)
Etapy zarządzania ryzykiem
 Etap I - Analiza ryzyka (Identyfikacja ryzyka, Oszacowanie skali ryzyka,
Ustalenie hierarchii ryzyka)
 Etap II -Aktywne podejście do ryzyka (Eliminowanie ryzyka, Ograniczanie ryzyka,
Segmentowanie ryzyka, Podział ryzyka, Transfer ryzyka)
 Etap III - Finansowanie ryzyka (Rozpoznanie możliwości samoubezpieczenia lub
ubezpieczenia w systemie ubezpieczeń gospodarczych)
Metody postępowania z ryzykiem
 unikanie ryzyka - nie wdraża się działań, z którymi związane jest zbyt duże ryzyko,
 akceptacja ryzyka - świadome ponoszenie ryzyka przez przedsiębiorstwo; istotne znaczenie
ma określenie okresu akceptacji, w którym przedsiębiorstwo jest w stanie przyjmować
ewentualne straty za dopuszczalne),
 kompensata ryzyka - opracowanie takiej struktury działalności, aby ewentualną stratę
powstałą w wyniku realizacji jednych działań można było pokryć osiągniętym zyskiem z
pozostałych działań,
 redukcja ryzyka - wdrażanie działań zaradczych, których efektem będzie mniejsze
prawdopodobieństwo zrealizowania się danego ryzyka do takich działań należy między
innymi: właściwy dobór partnerów biznesowych, określenie koniecznych klauzul
kontraktowych,
 transfer ryzyka - przerzucenie ryzyka na inny podmiot.
Umowa ubezpieczenia i składka ubezpieczeniowa

Stosunek ubezpieczenia - stosunek prawny wiążący zakład ubezpieczeń z ubezpieczającym.

Ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń) – podmiot gospodarczy prowadzący działalność
ubezpieczeniową na podstawie zezwolenia.
Ubezpieczający – osoba, podmiot gospodarczy który zawiera z zakładem ubezpieczeń umowę
ubezpieczenia i zobowiązany jest do płacenia składki ubezpieczeniowej.
Ubezpieczony – podmiot, którego mieniu, życiu lub zdrowiu zagraża określone zdarzenie losowe.
Jest podmiotem stosunku prawnego umowy ubezpieczenia, a nie koniecznie stroną. Z reguły
ubezpieczający i ubezpieczony to jedna i ta sama osoba.
Zadania stron:
 zakład ubezpieczeń: zobowiązany do wypłacenia odszkodowania w razie wystąpienia
określonego zdarzenia losowego
 ubezpieczający: obowiązany do przestrzegania określonych warunków ubezpieczenia i
opłacenia określonej składki ubezpieczeniowej
Umowa ubezpieczenia:
 kreuje prawny stosunek ubezpieczenia ( jest źródłem powstania);
 dokument potwierdzający powstanie prawnego stosunku ubezpieczenia zapewniającego
ochronę ubezpieczeniową jednostkom bez względu na ich osobowość prawną;
 przez umowę zakład ubezpieczeniowy zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia
w razie zajścia wypadku przewidzianego w umowie;
 ustala oprócz osoby ubezpieczyciela i ubezpieczającego również osobę ubezpieczonego oraz
uposażonego;
 precyzuje obowiązki ubezpieczyciela wynikające w realizacji umowy ubezpieczenia.
Rodzaje umów:
 jednostronnie obowiązujące
 obustronnie obowiązujące
Elementy umowy ubezpieczenia
• przedmiot ubezpieczenia
• niebezpieczeństwa, które zagrażają przedmiotowi ubezpieczenia
• ogólne i dodatkowe warunki ubezpieczenia
• obowiązki ubezpieczającego
Okres ubezpieczenia: czas, w którym ubezpieczyciel jest zobowiązany do świadczenia ochrony
ubezpieczeniowej
Cechy umowy:
 nazwana - określona przepisami prawa,
 tzw. najwyższej dobrej woli - obie strony darzą sie zaufaniem,
 stałej współpracy kontraktowej - obie strony współpracują ze sobą przez cały czas
trwania umowy,
 przyczynowa- musi istnieć przedmiot, który ma być ubezpieczony i musi istnieć ryzyko
wystąpienia zdarzenia losowego, określonego.
Cechy prawne umowy ubezpieczenia:
 Dwustronnie zobowiązująca -Zobowiązaniowy charakter umowy,
 Wzajemna- polega na ekwiwalentności wzajemnych świadczeń uznanych przez strony za
równowartościowe,
 Odpłatna - ubezpieczający zobowiązuje się do zapłacenia składki, od której uzależniona
jest ochrona ubezpieczeniowa,
 Konsensualna - do jej zawarcia i wywołania skutków prawnych wystarczy tylko zgodne
oświadczenie woli strony umowy,
 Losowa,
 Adhezyjna - czyli umowa przystąpienia.
Składka ubezpieczeniowa:
 to kwota jaką ubezpieczony płaci ubezpieczającemu w zamian za udzieloną ochronę.
Wysokość składek ubezpieczeniowych:
 ustala zakład ubezpieczeń po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego.
 składkę ubezpieczeniową ustala się w wysokości, która powinna co najmniej zapewnić
wykonanie wszystkich zobowiązań z umów ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywania
 działalności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeń, według kryteriów przedstawionych w
ogólnych warunkach ubezpieczenia, zwłaszcza w zakresie zniżek lub podwyższeń kwot
zasadniczych.
Polisa:
 dowód zawarcia umowy ubezpieczenia
 dokument stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia
 zawiera określenie ubezpieczyciela i ubezpieczającego, przedmiot i sumę ubezpieczenia, czas
trwania i okres ubezpieczenia, wysokość składki
Rodzaje polis (różne, w zależności od rodzaju umowy ubezpieczenia i sposobu jej realizacji) :
1. Jednostkowe - dotyczą jednej osoby fizycznej lub osoby prawnej
 Imienne - wystawiane na nazwisko określonej osoby prawnej lub fizycznej,
 Na okaziciela - uprawnioną do roszczenia o wypłacenie odszkodowania uważa się osobę,
która jest w posiadaniu polisy
 Na zlecenia - mogą być przenoszone na inne osoby przez odpowiednie oświadczenie
ubezpieczającego, zamieszczone w polisie, nazywane indosem.
2. Zbiorowe
3. Grupowe - umowa jest jedna, ubezpieczonych wielu.
4. Generalne - mają charakter umowy ramowej
zwykłe - stosowane najczęściej w ubezpieczeniach transportowych, przy bardzo dużej
liczbie pojedynczych transakcji
 obrotowe - obejmuje globalnie całość transportu realizowanego w czasie trwania
ubezpieczenia przez daną jednostkę gospodarczą
 odpisowe- dotyczy ubezpieczeń transportowych, z góry ustala się w niej przewidywaną
wartość przesyłek, jako sumę ubezpieczenia obowiązującą w okresie trwania stosunku
ubezpieczeniowego i na podstawie tej sumy ustala się składkę ubezpieczeniową, a
wartość zrealizowanych przesyłek jest bieżąco odpisywana
Certyfikat ubezpieczeniowy:
 wystawia się na podstawie polisy,
 dowód stanowiący wyciąg z polisy generalnej,
 często niezbędny dla central handlowych utrzymujących stosunki z firmami
zagranicznymi,
Tryb zawierania umowy:
 Tryb ofertowy prosty - przedstawia się potencjalnemu ubezpieczającemu OWU i oczekuje
na jego akceptacje
 Tryb ofertowy złożony - możliwe są pewne modyfikacje i strona, która zapoznała sie z
wzorem umowy przysyła oferentowi kontrofertę, zawierającą sugestie zmian
 Tryb przetargowy i rokowań - dopuszcza się znacznie szerszy zakres negocjacji, nie
występują przy standardowych ubezpieczeniach
Sposoby zawierania umów:
1. Oferta - w handlu międzynarodowym stosuje się pisemną formę oferty i zapytania
ofertowego
2. Wniosek o ubezpieczenie - Zawiera niezbędne informacje dotyczące osoby
ubezpieczającego oraz podstawowe elementy umowy ubezpieczenia.
3. Zawarcie umowy ubezpieczenia w trybie przetargu - ustnego lub pisemnego
Ogólne warunki ubezpieczenia ( OWU)
 wymagany prawem zestaw zapisów towarzyszących umowie ubezpieczeniowej, regulujących
szczegółowo zasady odpowiedzialności ZU, zakres ochrony, jej warunki i inne regulacje,
  przepisy prawa dotyczące wszystkich ubezpieczeń danego działu lub rodzaju ubezpieczeń
 ustalają prawa i obowiązki stron i normują ich postępowanie wynikające z wykonywania
umowy ubezpieczenia
Dodatkowe warunki ubezpieczenia - postanowienia nietypowe, uzupełniające lub zmieniające
ogólne warunki ubezpieczenia