UNIVERZITET U NOVOM SADU

MEDICINSKI FAKULTET

CENTAR ZA KONTINUIRANU EDUKACIJU

U ZDRAVSTVU

Institut za javno zdravlje Vojvodine

Centar za mikrobiologiju
 Pravilno odabiranje
i tehnički ispravno uzimanje materijala
su prvi postupci od kojih zavisi
celokupan laboratorijski rezultat

Nepravilno odabran ili nepropisno uzet,

spakovan i poslat materijal, najčešći
su uzroci dobijanja negativnih ili
netačnih rezultata mikrobiološkog pregleda
Uzimanje pravog materijala, tj. onog u kome se kod date
bolesti ili stanja nalazi uzročnik ili odgovarajuća antitela

Uzimanje uzorka u pravo vreme, tj. u onom stadijumu bolesti

u kome se može naći uzročnik ili odgovarajuća antitela

Tehnički pravilno uzimanje materijala, tako da u materijalu

ostanu prisutni živi mikroorganizmi ili odgovarajuća antitela,
kao i da se materijal ne kontaminira

Materijal treba da potiče sa mesta infekcije

- Posude u koje se uzima bolesnički materijal, kao i sav pribor
kojim se uzima materijal moraju biti sterilni
- Nikada se u istu posudu ne smeju uzimati dva različita materijala
od istog pacijenta
- Materijal treba uzimati tako da on bude što je moguće
manje kontaminiran
- Briseve uvek treba nakvasiti sa nekoliko kapi sterilnog fiziološkog
rastvora ili bujona pre uzimanja materijala
- Nakon aplikacije antimikrobnog leka ne treba uzimati i slati
materijale radi mikrobiološke dijagnoze, nego samo radi provere
efikasnosti terapije. U tom slučaju na uputnici naznačiti koji je lek
bolesnik primao
- Svaki materijal treba što je pre moguće poslati u laboratoriju
- Posude u kojima se nalaze klinički uzorci moraju biti adekvatno
zatvorene i obeležene (etiketa sa imenom pacijenta, brojem protokola
i vrstom materijala koji je uzet)
- Posude sa kliničkim materijalom stavljaju se u transportne kontejnere
- Svaki uzorak mora biti propraćen uputnicom

- Osnovno pravilo je da klinički uzorak posle uzimanja mora što pre

da bude obrađen, tj. što brže poslat u laboratoriju
- Ako se materijal duže vremena transportuje do laboratorije treba
koristiti transportne podloge
napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

Specijalni bris od tanke i elastične žice sa malom količinom vate na

prednjem kraju uvodi se kroz nos u zadnji nazofarinks uz pomoć nosnog
spekuluma. Rotirati bris oko 5 sec da se pokupi sekrecija i pažljivo ga
izvaditi da ne bi došlo do kontaminacije
napomena: - bris odmah zasejati na podloge ili transportni medijum
- transport do 15 minuta na sobnoj temperaturi
Ujutro, pre jela pacijent treba da duboko kašlje, da bi se dobio
uzorak iz donjih partija respiratornog trakta

napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

Uzeti više od 1 ml aspirata ili ispirka u odvodnu cev bronhoskopa

i staviti u sterilnu posudu sa fiziološkim rastvorom

napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi.

UZORAK IZBORA
bris uvek uzeti posebno iz desnog i levog oka
napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

skraping kornee uzimaju oftalmolozi prema odgovarajućim procedurama

napomena: transport do 15 minuta na sobnoj temperaturi

napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

uzima lekar specijalista ORL prema odgovarajućoj proceduri

napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi
Uzima se prvi jutarnji urin, temeljno oprati područje uretre
vodom i sapunom, isprati područje, bez naknadnog brisanja.
Uzima se srednji mlaz, dovoljno je 1 do 2 ml urina

napomena: - transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

- do obrade se čuva na +40C, u frižideru

napomena: - ovi materijali se uzimaju u specijalističkim službama

- transport do 2 sata na sobnoj temperaturi
napomena: transport do 15 minuta na sobnoj temperaturi
Za dokazivanje Helicobacter pylori uzima se bioptat sluznice želuca

najbolje je uzeti tri uzastopne stolice, a uzorak treba da je

veličine zrna graška

napomena: - transport do 6 sata na sobnoj temperaturi

- čuva se na +40C, u frižideru, ukoliko je potrebno
duže čuvanje
Za dokazivanje Clostridium difficile opravdano je da se uzima
tečna stolica u količini od najmanje 1ml
ukloniti površinski eksudat sterilnim fiziološkim rastvorom. Brisom uzeti
uzorak sa dna lezije gde je infektivni proces aktivan.
napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

komadić zida apscesa u anaerobnom transportnom medijumu

bris uvesti duboko u leziju i uzeti uzorak
napomena: transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

aspirirati apscesni materijal špricem

napomena: transport do 15 minuta na sobnoj temperaturi
materijal je sama tečnost dobijena aspiracijom
napomena: transport do 15 minuta na sobnoj temperaturi
- dezinfikovati mesto punkcije 2% jodnom tinkturom
- punktirati sterilnom iglom
- uzeti 1 do 2 ml likvora u sterilnu epruvetu

napomena: - transport do 15 minuta na sobnoj temperaturi

ili u termos boci.
- ako se ne može odmah transportovati u laboratoriju
čuvati ga na 370C u termostatu ako se traži
bakteriološki pregled, a ako se traži virusološki pregled
čuvati ga na +40C, u frižideru
- dezinfikovati zapušač boce sa podlogom za hemokulturu
70% alkoholom i sačekati 1 minut
- bocu sa podlogom zagrejati na sobnu temperaturu
- dezinfikovati mesto venepunkcije 70% alkoholom, obrisati jodom
koncentrično, počevši od centra i ostaviti da se osuši
- ne palpirati mesto venepunkcije!
- izvršiti venepunkciju, uzeti 10 do 20 ml krvi po setu
(aerobna i anaerobna boca), a za malu decu uzeti 1 do 2 ml po setu
(odnos količine krvi i podloge treba da bude 1:10)

napomena: - transport do 2 sata na sobnoj temperaturi

- ako hitan transport nije moguć, čuvati hemokulture
u termostatu na 370C
- obavezno na boci naznačiti vreme, sat uzorkovanja
- Kod akutne sepse uzeti 2-3 uzorka sa odvojenih mesta u toku 10 minuta
- Kod akutnog endokarditisa 3 uzorka sa 3 mesta u toku 1 do 2 sata
- Kod nejasnih febrilnih stanja uzeti 2-3 uzorka sa odvojenih mesta
u razmaku od najmanje 1 sata

uzima se 5-10 ml krvi bez antikoagulansa

napomena: - hemolitičan i zagađen serum može dati nerealne rezultate

- uzima se najmanje 2 uzorka, tj. parni serumi,
u razmaku od 7-10 dana
- aseptično izvaditi kateter vodeći računa da deo katetera
koji se šalje na pregled na dodirne kožu prilikom vađenja
- iseći vrh katetera u dužini od 3-5 cm
- staviti ga u suvu sterilnu čašu ili epruvetu
- odmah dopremiti u laboratoriju

Obavezno uzeti i dve hemokulture venepunkcijom sa dva

različita anatomska mesta
uzorci i materijali iz nežive sredine se ne uzimaju
rutinski, već po epidemiološkim indikacijama.

Napomena: originalna, neotvorena i neoštećena pakovanja

na kontrolu sterilnosti se ne rade. Za sterilnost sadržaja
pakovanja garantuje sam proizvođač.
- Nedostatak ili pogrešno obeležavanje uzorka
- Neadekvatna količina uzorka
- Neadekvatne posude za uzorkovanje
- Neodgovarajući transport i čuvanje uzorka
- Posuda sa uzorkom koja je otvorena, nije dobro zatvorena ili je
polomljena