“Pinayanga kong Surigao”

Hinimo ni: Aliyaah B. Eder

Bayod nan dagat, kalinao nan danao.

Tanom sa lupa pag ma ani hamok karajaw.

lahi-lahi man an pantan-aw pero sa pagbangon

sa Surigao way makalabaw.

Sili na kahayang, parisan nan Sugba sanan Kinilaw

Alimango, tajom, pagkalami lami para dili mo “ajaw”

Parisan nan kakanin na espesyalidad nan mga surigaonon.

Dili kalimtan an panghagad nan “Ali mangaon, igsuon”

Ipadajon nato an pagkamatinud-anon

Himuon an tanan para sa mu sunod na henerasyon

Dagat talon ug mga kabukiran.

Geograpiya nan ato lugar, dako na hinatag sa kinaiyahan

Mutya an ato lugar ugsa ato ampingan

Dili subrahan sa pag abuso para sa kalambuan

Ipayannga an mutya na hinatag sa Ginoo

Ugsa ato ipweserba, ipayanga ang lugar natong Surigao

Epekto nan Mining nan Surigaonon sa Pagbago nan Klima sa Kalibutan

 Hinimo ni:  Aliyaah Eder

An Geograpiya nan Surigao hamok grasya sa lupa nadawat gikan sa

kinaijahaan. Tungod sa lokasyon. Mahamok copper, gold, cobalt ug iban
pa. An lupa na hamok buyawan, dako na tabang sa kalambuan.Suod sab kita
sa mga Kalimidad tungod isa ka rason an Pacific Ring of Fire. Natural
ini na mga panghitabo, pero uno na rkan kun mas nu lala an epekto ini
tungod sa binuhatan nan tawo? Kay kun diin mas nisamot tungod sa
pagkagahum sa paglambo.

Upat ka dagko na Mining Kompanya ang nagpadajon sa pagkuha nan mineral

sa Probinsya nan Norte. An Platinum Group Metals Corporation (PGMC) sa
Brgy. Cagdianao, Taganito Mining Corporation (TMC) nan Brgy. Taganito,
Silangan Mindanao Mining Company, Inc, Greenstone Resources Corp sa
Tubod, Surigao Del Norte.

Pipila ka tuig na an nilabay sa pagkuha nan mga karajawan sa Surigao,

pero an hinatag na ginanasya waya nahibutang sa probinsya, Jaoy gihapon
mga tawo na napektuhan sa ini na sitwasyon. Dili lamang sa grasya na
makuha gikan sa Kwarta nan Kompanya. Pero an sa paguba sa lugar nan
Surigao.

Guba na mga kabukiran sa pagbuldos para makakita nang buyawan. Mga kahoy
nautdan, An presko na tubig nalipaan. Maski tag-undang an mga Mina na
nagpabilin an bilin sa paguba nagpadajon nan pag-antos sa mga tawo.
Kuyang nan paghimo nan solusyon para mabalik maski dili perpekto na
pagkasauna an soluyson sadihang mu suyud man sab anay nan proseso, Dili
dajon mahitabo na musurok ra nan pahidiritso.

An Klima sa kalibutan nagkabag-o na, Dili gajud na masabtan.Musamot an

pag-antos nan mga tawo kun aja ra nato ini pasagdan.Labi na kita ra an
ma apektuhan, apektado kita sa mga kakusog na mga bagjo, mga pagpundo
nan baha, landslide kun maglinog. Hapdis ra an apekto sa mga nagahimo
nan kaguba sa kinajahan. Sila ra an mulambo.

Niagi na ang Typhoon Odette sa Surigao, na nakaguba nan pipila ka mga

bayay, mga kuryente nangautod ug nangatangtang, mga kahoy nusamot
pagkagagmay. Dako na pag-antos nan lugar gikan sa mga suod sa Mining.
Kahapsay ginagmay tungod sa refundr  kwarta sanan donasyon nan mga
pagkaon. Pero hangtud kun-o kaha ini magkadajon? Hangtud permi rkan pag-
antos sanan pagbangon?

Pabula: An Diwata ug an Pato

 Hinimo ni:  Aliyaah Eder

Sa Kaniadtong kagubatan nan Silop, may danao na nakalibot sa

kakahuyan. May Tagbuhi si Pedro nan isa ka pato na naglutaw-lutaw,
samtang may mga diwata sab na naghuya sa kakahuyan. Si Pedro kay
usa ka tao na katorse anyos na maglaagan sa kagubutan. 

“Pato, unta makapasar ako sa amo quiz kuman lunes.” Sturya Ni

Pedro samtang nagingkod sa hapla nan suod sa danao. 

Samtang ang diwata na si Maria, nagsilib sa tawo. Lajo ra para

makit-an. Nakahibati sija sa tag pulong na pangandoy nan isa ka
batan-on. 

Ya ra nagdugay. Ning balik si Pedro pauli saila bayay. Ning suod

si Maria sa Pato tag andan nan ngayan na si Ryan. Nagmusdong an
wayong ni Ryan samtang naglutaw-lutaw sa tubig. 

“Uno man tun imo simod?,kataas-taas man,mas mutaas tun tungod

saimo tagbati!! ”sturya nan Diwata na si Maria. 

“Ako amo, nagandoy na maka pasar saila quiz.” Sturya ni Ryan. 

“Sturyahi ako, kabayo bakaw na maka himo ako nan pangandoy na

mahitinuod?” sturya nan Diwata. 

“Palihug, maski ka isa ra… Di na dajon ako sa sunod, itinuod ang

pangandoy nan ako amo.” Sturya ni Ryan. 

“Sige. Basta ajaw na pagmusdong.” Ug gi butngan ng sumpa nan

Diwata si peter na kada jaoy ila quiz pasado sija. 

Pagbalik ni Peter dako na ngisi an tagsugat ni Ryan. 

“Pasar ako! Isa kaw ka biyaya sako. Pahamukon ko kamo sunod, pag
makakwarta na kami ni Tatay.” Sturya ni Pedro. “Jaoy isa nasab ka
hangjo.” Sturya nasab nija. “Unta madajaw na si Nanay.” 

Nagmusdong nasab balik an wayong ni Ryan, di sija makasturya

tungod kay an ija katubang tawo. 

“Tagaan takaw nan mahamok na pato iban diha saimo.” Saad ni Pedro
kan Ryan.
Ning lakaw nasab si Pedro pauli sa bayay. Tagbaktas nan Pato an
kagubatan kun hain permi mag kadtuan an diwata. Sa pagbagtas nija
ning kalit ug tunga  an diwata saija atubagan. 

“Nakabati ako saija pangandoy. Diba an imo laong last na gajod?”

Sturya ni Maria 

“Kalaong nako makuntinto na si Pedro, basin last na gajod ini tas

dili na sija magsinamok saako. Nanghangjo ako saimo. Nagsaad sab
sija nan mahamok na mga Pato. Basin isa didto jaoy nay gahom para
maka sugo sanan mahimo matinud-anon an ija pangandoy. “ sturya ni
Peter. 

“Tagaan takaw nan chansa, untana mahiluna na sija saija pangandoy

sanan di na maka sinamok saato.” Tubag ni Maria. 

“Salamat Maria.” Ug ning tugot si Maria sa pag buhat sa pangandoy

ni Pedro. 

Sa pagbalik ni Pedro. Dili ralamang sija an iban, kundili apil na

an ija Nanay. An ija tatay. Mahamok na sila. 

Nakita nan diwata an pag-bago nan wayong ni Ryan sa pagsturya

nila. 

Nangawas an tanan diwata sa ila mga bayay. Nagkabujong. Tungod sa

giod nan bulduzer. Taguba an mga kakahuyan. 

Na shock an wayong ni Maria nan pagdako nan danao. 

“Jagan na kamo Maria! Ako na bahala!” Syagit nan Paton na si Ryan.

Samtang nagkadako an danao na gamay. 

Isa ka dako na tubig ang nangawas. An bulduzer ya naka dajon

tungod sa pagbuhos nan tubig. Waya kabayo sa rason si
Maria.Samtang nagkadako an tubig. Igu ra tagpaiwat an mga tawo na
nagiban sa pamilya nila Pedro. Yay sab naguba saila na mga bayay. 

Gi suod dajon kalit ni Maria na diwata si Pato na si Ryan. 

“Nauno man adto? Taguno mo adto.” Pangutana ni Maria. 

“Ning kalit ra an ako kapungot sa kan Pedro, nanghangjo sija nan

pasaylo sako kay ila kuno ini himuon nan bayay. Gub-on an ijo mga
kakahuyan, ija ako tagsigurado na maplastar. Pero dili ako musugot
kun waya kamo iban saako. Kamo man an nagtabang sa pagpakalipay
saako amo na hakob ug ija ra plano an permi mahituman.” Sturya ni
Ryan. 

Nagtipon-ok an mga diwata. Mahamok sila. Nagdungan nag sturya nan

“Salamat Ryan”

Ug ning suod si Maria kan Ryan. 

“Kuman imo nasab pangandoy amoi ma tuman”

Ug nang ngandoy si Ryan na maka- asawa nan buotan, ug magkahimo

nan pamilya. 

Dungan nan pag lignin an mga diwata ug nagkahimo ug sumpa para kay
Ryan. 

Ug ning suwak an isa ka babaje.. na grabe kahamis an lawas ug an

iya balat. 

Ning nga-nga an simud nan pato, pasabot nalipay sija. “Salamat

Maria.” Ingun ni Ryan. 

Ug sa pila-pila ka adlaw. Nahubas na an tubig tungod isab sa mga

kahoy. Naka-anak ug nakahuya si Ryan iban ija Pamilya. 

An sturya nan Diwata ug ang Pato. 

Moral Lessons: Dapat matinud-anon kita sa ato amigo, sanan maparihas kan
Ryan na si Pato na mahimo loyal ug mulaban ug mutabang kun jaoy mahitabo
na problema.
 Dula: Ang mga Mamanwa during panaakop ng dayuhan sa Surigao.

“Warriors of the Sun”

Hinimo ni: Aliyaah Eder

Mga Tawo na jaon sa sturya

Sol: Ika-una na Mamanwa na estudyante na nakaskuyla sa Caraga

Regional Science Highschool 

Jared: Studyante nan CRSHS na nakigsturya kan Sol

Tigsturya: Nagsturya sa mga panghitabo na jagan nan dula

Dr. Amelda Jr: Speaker sa event ng Museum na isa sab ka Adocate

sa mga Mamanwa 

Mga Studyante: Taga suporta sa sturya. 

[Tigsturya]: Sa Museum nan Surigao. May mga studyante na

nagbisita para saila leksyon connectado sa Araling Panlipunan.
Isa ka studyante nag tan-aw sa canva’s nan painting na napakita
an Pinuno ng Mamanwa. Samtang sa kilid nan painting, an hapsay
nan kinabuhi nan mga Mamanwa sa Lugarsa Mat-I, Surigao Del
Norte.  Samtang sa pagtan-aw nan usa ka babae sa painting may
ning suod na isa ka lalake saija. 

Sturyador Layaki: Ka gana noh? Uno kaha an kinabuhi sauna nan

mga Mamanwa?

Sturyador Babaje:  Kun imo susihon sa painting jaon na babaje. 

[Tigsturya: Gi tudlo nan Babaje an painting ng Ninuno nan

Mamanwa]

Sturyador Babaje: Makita saija mga mata an determinasyon, pag

tindog saija mga kaibanan. 
Sturyador Layaki: *ning oo an lihok sija uyo* Ako tuod si
Jared. Gikan ako sa Caraga Regional Science Highschool.

Sturyador Babaje: Ako si Sol, schoolmate man kita. 

Sol: Kadumdum pakaw adton isa ka-adlaw adiser kita nangari

diri, an speech ni sir Fernando A. Almeda, Gikan adton
Historical Society Member?

Jared: Oo, isa ako adto na ni tambong. Hamok tagsturya ang mga
speakers. Na sina Fernando Almeda Jr, Irenetta Montenola,
Richard Nick Amores adton Open-Forum FORUM: Upholding
Surigaonon Heritage & Identity

Sol: Oo. Kahamok-hamok ako nakat-unan didto, sa ngayan palamang

sa discussion diin nagsugod an Surigao, kun diin sab tag sturya
ni Mr. Almeda an mga “historian” kun diin an ato mga mamanwa.
Kay advocator man sija sa pagperswerba ug para makilay-an nato
an ato mga mamanwa. 

Jared: Kabayo kaw. Nagsisi sa mga tagpanglaong nako sauna adton

bata pa ako. Kun Kapila nako sila na lang an nan kong-king.
Didto na nako nahibaw-an na dili sila ganahan tawagon nan jaon
tungod kay konektado sila sa “kingkong” pasabot unggoy. Pero an
sa tinud-anay sa discussion sab ni Mr. Almeda na kita tanan
gikan sa paris nan babaje sanan layaki na unggoy. Pero sa
pagrespeto rkan sab ila, tas kun unoy dapat i-adress saila ato
rkan sundon. 

Sol: Amo gajod sab, sigurado ako dako jaon na impact sa mga
mamanwa an pipila ka mga tuig nila tagdaya-daya jaon na tagbati
kada tawagon sila nang “kong-king”. 

[ Tigsturya ]: Gitawag an tanan estudyante para ila na lantawon

ang sa film-showing na documentation ng history ng ila lungsod.
An lungsod nan Surigao. Kun diin didto sab nahitabo ang gyera
sa dagat na taghimo na nan museum isab na an tawag kay Battle
of the Surigao Strait ang paglaban nan mga Japanesse sanan
Amerikano battle ship, para gyerahon an Japanesse ship para
dili na nila masuyod sa Leyte Gulf. 

[Tigsturya]: Nagiban ra sa pag-tanaw nan documentation si Sol

sanan Jared. Namatikud-an ni Jared an pag tutok ni Sol
documentation. Samtang nag pa-filmshowing sige ra sila sturya
mahitabo sa teorya nila sa Documentation. 

Jared: Grabe noh, ma feel na nako an kabaguhan nan pag-tan aw

nako sa dagat  kun mu skuyla na ako. Ma picture out nako an mga
dagko na mga barko naglaban. Para saila kaijahan na pag-tan aw
sanan determinasyon sa mga buhat nila para rasab saila gusto
mahitabo, na pipila sa mga sauna na mga tawo, nadamay tungod
saila. 

[Tigsturya]: Napansin ni Jared an kabag-uhan nan wayong ni Sol,

gikan sa pagtan-aw nila sa painting lahi ra, puno nan
adminasrasyon an sa painting samantalang sa kuman puno na nan
kaluoy an Makita saija mga mata. 

Sol: Hibayo bakaw Jared? Isa diha namatay an taghigugma karajaw

nan ako lola. 

[Tigsturya] isa ka gakos an nadawat ni Sol gikan kan Jared. 

Sol: 78 na ka mga tuig an nilabay gikan sa panahon na ini. Pero

dako na impact saako lola, sako mama. Sa tanan na iban nila
nagsulay sa sinauna na panghitabo.

Jared: Woah grabe, isa baja sab ka historian imo lola ug lola. 

Sol: Tanan kita historian, pero nagkalahi lahi ra lamang ang

ato pantan-aw, lugar ug mga kaibanan. Lahi an dyagan nan ato
isturya sa ato mga kinabuhi. 

Sol:  Waya na si lolo. Ang first love ni lola, kibali sukad nan
pagkamatay ni Lolo. Dugay naka move-on si Lola. Pero tungod kay
Lolo Juan, taghimo tanan ni lolo para mahigugma si Lola.
Hangtud nahimo ako mama then ako. Kagana ba lamang isaysay ang
mga kalipay nan historya nan ako lola ug lolo. Pero satinud-
anay taas pa an ila pag-agi. *ngisi si sol na malumay*

Jared: Grabe, ingana gajod an kinabuhi hamok shocking moments.

*ngisi ni jared*

[Tigsturya] Nagpadajon nan pagtan-aw nan documentation sina

Jared ug Sol sa big screen, ya ra nagpila ka minuto na human na
ang salida. May nigawas na speaker sa museum na si Dr. Almeda
Jr. 
Dr: Amelda Jr: Marajaw na buntag saijo tanan. Kumusta an
pagtan-aw sa ato documentation? Magana diba?

Mga Studyante: Magana! *nagdungan*

Dr. Almeda Jr: Adiser kita manguli. Last rkan gajod ini. Ato
pamatiuon an isa ka studyante gikan Sa CRSHS. Na isa ka saksi
an ija pamilya sa Battle of the Surigao Strait war, sanan an
isa ka sakop Mamanwa gikan sa Mat-i, na nagskuyla kuman sato
syudad. Pls Welcome Mirasol D. Intiago. 

Tigsturya: Nangapalakpak an mga studyante, samantalang si Jared

na nakurat nagtan-aw kay Sol pasingud sa Stage, daya an isa ka
folder. Nag kumustahan anay kadali si Sol sanan si Dr. Almeda
Jr, gi hawiran ni Sol an mic ug nagpadajon saija pagsturya sa
stage. 

Sol: Marajaw na buntag saato tanan, Ako si Marisol D. Intiago,

ijo rkan ako tawagon Sol. Nagpasalamat ako kay Dr. Almeda Jr.
sa paghagad saako diri. Isa ako ka mamanwa. Ako lolo isa ka
napatay sa pagsugod nan Surigao Battle of the Strait samtang
nanguha sila nan isda. Si lola dako an paghigugma sako lolo.
Dako sab na proseso an ija pag move-on sa kamatayon nan ako
lolo. Hangtud jaoy nagtabang saija sa pagbag-o, sa pag
pahinumdumdum na dili pa kataposan sa kinabuhi. Tungod si lola
isa ka Pinuno ng mga Mamanwa. 

Tigsturya: Dili ra si Jared an na shock, kundili apil nasab an

tanan studyante na jaon didto sa Musuem. 

Sol: Oo, lola nako jaon sa painting. Tungod sa kahadlok

nasinati ni Lola. Permi sila nagbalhin nan mga lugar. Lugar na
kun matuguan para dili maka-laban sa mga nanakop diri sa
Pilipinas. Gikan pa sa mga kaninunuan nan sakop ni Lola. Permi
sila nagtago. Maski sa pagsakop ng Cristianity diri sa
Pilipinas waya kami nag pa apil, way naka sakop sukad saila
lola. Bilin ini nija sa mga tagsuyat nija saija diary. 

Sol: Permi sila magtago. Hangtud nagkagamay an iban tungod kay

nakirelasyon sa lain na lahi an pinangabuhian. Jaon sa syudad.
Jaon nakabana nan mga datu. Mahamok sab, pero sa ngayan na isa
sab ka warrior an pagtago. Tago para sa pagsukad nan adlaw, may
buhi pa sila sa pipila ka adlaw. Hantud nahimo nan buyan, tuig.
Jaon gihapon sila. Pero an problema na sa kuman. 

Sol: An pagkawaya nan amo kinaija gikan sa sinauna. Tungod kay

una. Ang impluwensya nan mga tawo saamo. Na amoi nay amo na-
andan para makasabay sa uso nan mga katawhan… 

Sol: Pero isa sab jaon, mahitungod sa kay Dr. Almeda Jr. Na
advocate kami about sa sitwasyon nan ini. Na sa mga sumusunod
na henerasyon, dili gihapon mawaya an dugay namo na pagkilay-an
saamo cultura na may kalahiaan sa iban. Ugsa dako na pasalamat
nako saija. Ug sa tanan na nagabri nan ila kaugalingon para
maka tilaw kami nan kinabuhi na dili tago. 

[Tigsturya] :Nagpadajon an pagsturya ni Sol sa mga studyante sa

jaon sa Musouem. Ug sa pagkahuman nan adto, tag padajon ni Dr.
Almeda Jr. an pagadvocate sa mga studyante. Samtang ning balik
sa ingkuran si Sol, dako na pangisi ni Jared saija.

Jared: Proud ako saimo Sol. 

Sol: Salamat, dako jaon na tabang saako. Way makalabaw sa tanan

sa jaon na mga sulti saako. 
 Maikling Kwento: Kwento ng Tauhan.

Pagkugi sa Kinabuhi

Hinimo ni:  Aliyaah Eder

Hamok tawo an naningkamot para jaoy ipakaon saila matagsa na pamilya, ug

para makahanap nan inspirasyon sa kataas na kinabuhi na grasya gikan sa
bathala. Masubay an kalambuan ug kalampusan sa isa ka lugar sa usa ka
butang. Ang pagkakugihan. 

Mahamok na lupa ang ila permi mataman-nan, ug apan jaoy sab malawad na
danao para ila kuwaan ng isda na ila na pag kuha nan kinabuhian. Kunsomo
sa kada adlaw.  

Sa lungsod nan Mainit may naghuya na usa ka pamilya Hedalgo. 

“Wayay imo makuha sa kinabuhi kun dili kaw mag kugi.”sturya nan lola ni
Clark sa batan-un na nag sigi ra cellphone Samtang an ija mga manghud
nagasikaso na saila bayay ug nagtrabaho. 

Si Clark an pinakamaguyang, pero hinay ug usahay dili mulihok kay

nagsalig ra sa sa ija pamilya. 

Isa ka adlaw, nag-asikaso na an ija pamilya para mularga sa Cebu para

magpacheckup sa ila tatay. Pero mahitungod ya gajud nagasikaso si Clark
saija papelis para makaiban sija, tagpabilin rkan anay sija sa ila bayay
para magbantay. Ug ang tanan pamilya nija mularga. 

“Clark, imo bahugan an mga baboy, manok, mga bebe. Amo rkan gajod jaon
an trabahuon nimo.” Sturya nan tatay ni Clark. 

“Sus kasajon raton tay, mahimo kora ton.” Sturya balik ni Clark.  “Basta
ajaw kamo kalimot sako bahaw!” pakapin ni Clark. 
“Tarunga ho, jaoy mag ani saato silom, duha ka adlaw. Tagae rkan nan
pagkaon. Ajaw na pagluma-luma..” Sturya nan ija tatay. 

Nu oo ra an wayong ni clark ug gi-ibanan ni clark ija pamilya pagpasakay

sa bus. 

Sa pagbalik nija saila. Ning ingkod ra sija ug nagchat saija barkada na

pakadtuon saila bayay kay mag-inom. 

Ug waya ra nag-oras nag sugod na ugkabanha mahitungod ning abot an

barkada ni Clark ug naginom ug giuna ang bisyo kaysa sa pagtrabaho.  

Tungod saija kahubog, ya na nija nabahugan an ila mga alaga. Ug sa

pagkasilom dugay sija nakamata. 

Pagtan-aw nija sa gawas, isa ka dag-om ang uyan paabot na mahuyugay. An

makusog na uyan.  Nu kalit an pagbundak nan uyan adiser sija nakalihok
saija kaugalingon. 

Way ija mahimo kundili naglantaw sa kaksuog sa uyan sa gawas nan ila
bayay sa bintana, ug nakit-an na ang bag-o ani na humay nabasa adto ra
tagpasagdan sa gawas kay gikan tagpamaya. Tungod saija ka irresponsible,
ya na nija na napasuyod ang humay. Ug ang  pag bahug ug pag-lantaw sa
mga alaga nan ija tatay. 

Tag panaw nija sa gawas. Tagsulong nija an uyan pero maski isa, wayay
nangabilin. Tungod nagkalatagaw sa kakusog sa hangin, naguba ang ila
sudlanan. 

“Ginoo ko, patay nagajud ako ini” laong ni Clark saija kaugalingon. 

Naghinuktok si Clark samtang naghunahuna unhon pagbalik sa mga alaga nan

ila pamilya ug pag pamaya sa mga humay dajon. Samtang sige ka kusog na
uyan ang nagpadajon sa adlaw. 

Nagsisi na si Clark saija tagbuhat, saija Batasan na dili marajaw.

Tungod saija pakalangan-langanon ug ka- irresponsible, tag tagaan nija
an chansa pagkasilom para hanapun adton mga alaga nan ija tatay pero
waya gajud na. 

Ija rkan inplastar an humay. Maski dili pa ingana ka suga, gi plastar

gihapon nija. 
Way nay kahibaw-anan si Clark unoy himuon sunod  himuon ug ning tawag
sija saija Pamilya. 

Ija tag sturya an ija tagbati, nungisi an tatay ni Clark ug gi lang an

sija permi sa sultihunon saija daan pa saija lola na. 

“Wayay imo makuha sa kinabuhi kun dili kaw mag kugi, maglihok lage
dajon.” Ngisi nan ija tatay. 

Nu duko rkan sija ug nag-lantaw sa gawas para bantajan ang humay na ija
tagpamaya. 

“Tay, pasaylua ako.” Ingun ni Clark. 

“Buhata an dapat nimo buhaton na tarong.. magbalik ra kita sturya paguli

namo sa bayay.” Tubag nan ija tatay. 

Sa mga adlaw na nilabay, tag asikaso na ni Clark an pag proseso saila

humay, ug nagpatabang sija sa mga kaibanan na nagtrabaho para saila.

Sa duha na adlaw, sigi gihapon sija isip hain adton mga alaga nan ija
tatay, tag sayangan sija naghuna huna. 

Sa pagbagtas nija uli saila bayay, isa ka gakus an ija nadawat gikan
saija amahan. 

Bitbit nan manok, an manok kun diin amoi tag sigi hanap nija. 

“Surprise manong!” Shagit nan ija manghud na si Gwynet. 

Daya nan papalis kun diin pakadto trabaho abroad. “Nak, ajaw nap ag
sayang-sayang ug oras para mawad-an nasab kaw nang higayon para mahimo
responsible, ug may kamatuoran naka sa paglambo saimo kinabuhi.” Sturya
nan ija tatay. 

“Amo na ini an oras para mag kugi kaw, unta himuon nimo gikan sa
kasingkasing. Makapoy man lage, pero saksi ako. Mahuwapsay ra jaon sa
kadugay para saimo .” Sturya nan ija tatay. 

Saksi ang mga bituon sa pagbag-o ni Clark, sa paghinay-hinay nija na

pagkakugi para matuman ang mga kinahanglan nija sa kinabuhi.

Malipayon na pag proseso gikan sa kasingkasing na tagbuhat ug tagtugyot

an trabaho na taghatag saija nan ija manghud, nag kayod sija nan pipila
ka mga adlaw, namawi sija para saija karajawan ug saija pamilya. Gabie
ug Mabuntag way undang na pagkugi ni Clark saija trabaho… ug nidako an
luon saija bank account. 
Nakatabang sija sa pagpagamot saija tatay, mahitungod saija
pagkakugihan. Nadajaw an ija tatay ug hapsay an ija pagkahuya sa
pagbalik nija nan Pilipinas. Na isa ka CEO sa negosyo na ija tagtukod.