Sanaysay:

Epekto nan Mining nan Surigaonon sa Pagbago nan Klima sa Kalibutan

By Aliyaah Eder

An Geograpiya nan Surigao hamok grasya na sa lupa nadawat

gikan sa kinaijahaan. Tungod sa lokasyon. Mahamok copper, gold,
chromite, cobalt, nickel and lead zinc. An lupa na hamok buyawan,
dako na tabang sa kalambuan. Suod sab kita sa mga Kalimidad tungod
sa Pacific Ring of Fire. Natural ini na mga panghitabo, pero uno
na rkan kun mas nu lala an epekto ini tungod sa buhat nan tawo?
Kay kun diin mas nisamot tungod sa pagkagahum sa paglambo.
Upat ka dagko na Mining Kompanya ang nagpadajon sa pagkuha nan
mineral sa Probinsya nan Norte. An  Platinum Group Metals
Corporation (PGMC) sa Brgy. Cagdianao, Taganito Mining Corporation
(TMC) nan Brgy. Taganito, Silangan Mindanao Mining Company, Inc,
Greenstone Resources Corp sa Tubod, Surigao Del Norte.
Pipila ka tuig na an nilabay sa pagkuha nan mga karajawan sa
Surigao, pero an hinatag na ginanasya waya nahibutang sa
Probensya, Jaoy gihapon mga tawo na napektuhan sa ini na
sitwasyon. Dili lamang sa grasya na makuha gikan sa Kwarta nan
Kompanya. Pero an sa paguba sa lugar nan Surigao.
Guba na mga kabukiran sa pagbuldos para makakita nang buyawan. Mga
kahoy nautdan, An presko na tubig nalipaan. Maski tag-undang an
mga Mina an bilin sa paguba nagpadajon nan pag-antos sa mga tawo.
Kuyang nan paghimo nan solusyon para mabalik maski dili perpekto
na pagkasuana, ug an soluyson mu suyud man sab anay nan proseso,
Dili dajon mahitabo na musurok ra nan pahidiritso.
An Klima sa kalibutan nagkabag-o na. Dili na masabtan. Masamot an
pag-antos nan mga tawo kun aja ra nato ini pasagdan. Labi na kita
ra an ma apektuhan, apektado kita sa mga kakusog na mga bagjo, mga
pagpundo nan baha. Mga landslide kun magkalinog. Hapdis ra an
apekto sa mga nagahimo nan kaguba sa kinajahan. Sila ra an
mulambo.
Niagi na ang Typhon Oddette sa Surigao, na nakaguba nan pipila ka
mga bayay, mga kuryente nangautod ug nangatangtang, mga kahoy
nusamot pagkagagmay. Dako na pag-antos nan lugar gikan sa mga suod
sa Mining. Kahapasay ginagmay tungod sa refound nan kwarta sanan
donasyon nan mga pagkaon. Pero hangtud kun-o ini magkadajon?
Hangtud permi rkan pag-antos sanan pagbangon?