SANAT TARİHİ I

Öğr. Gör. İlkay ATAV

1. HAFTA
SANAT TARİHİNE GİRİŞ
Sanat Tarihine Giriş

• Antik Çağ (Mısır, Mezopotamya, Girit, Anadolu, Yunan ve

Roma)
• Orta Çağ (Bizans, Selçuklu, Osmanlı, Romanesk ve Gotik)
• Rönesans (Barok, Rokoko, Neoklasisizm)
• Yakın Çağ (Sanat Akımları: Romantizm, Realizm,
Empresyonizm, Post Empresyonizim ve diğer akımlar
• Modern Sanat ve Post Modern Sanatlar
SANAT TARİHİNE GİRİŞ
• Sanat Nedir ?
• Sanatın Oluşmasında Etkili Değişkenler
• Sanat Tarihi Nedir?
• Sanat Tarihinde Yaklaşımlar
• Sanat Tarihi Ne İşe Yarar ?
• Sanat Tarihi İle İlişkili Diğer Alanlar
• Sanat ve Sanat Tarihi Terminolojisi
 Sanat Nedir?

Sanat, insanın duygu ve

düşüncelerini yetenek ve
becerileri ile başkalarına
anlatabilme çabasıdır, “Sanat diye birşey yoktur aslında….”
denilebilir. E. H. Gombrich
Sanatın Oluşumunda Etkili Değişkenler
Sanat, 70 bin yıllık sanat tarihi içerisinde sanat farklı teknikle, farklı biçimde, farklı fonksiyonlarla değişen bir
olgudur.

• toplumsal yapı,

• coğrafi konum,

• dinsel inanışlar,

• önceki uygarlıkların etkileri: kültürel miras,

• tarihsel dönem

• ekonomik durum

• ve diğerleri

Sanatın oluşumunda; toplumsal yapı, coğrafi konum, dinsel inanışlar, önceki uygarlıkların etkileri, kültürel miras,
tarihsel dönem ve ekonomik durum sanat eserinin oluşmasında belirleyici etkenler olarak sayılabilir.
Sanatın türleri…

Görsel Sanatlar: Çizgi,boya ve hacim veren maddelerle göz duyumuzu algılayan sanatlara denir. Resim,
heykel, mimari ve fotoğraf sanatı gibi...Sesle ilgili (Fonetik) Sanatlar (Şiir, Müzik...), Hareketle ilgili (Ritmik)
Sanatlar (Bale, dans...), Yazınsal (Edebi) Sanatlar (Roman, şiir, öykü...), Gösteri (Sahne) Sanatları (Tiyatro,
opera, sinema...), Modern sanatlar performans, ensalasyon gibi… Sanat Tarihinin konusu görsel sanatlardır.
Sanat Tarihi Nedir?
Geçmişten günümüze, insanlığın ortaya koyduğu sanatsal
değerleri, tarihsel dönemlerine, üsluplarına göre inceleyen,
araştıran bilim dalıdır.

Sanat Tarihçi Prof. Dr. Nurhan Atasoy

Sanat tarihçiler A.G. Baumgarden, Giorgio Vasari, J. J. Winkellman ve daha niceleri…

Sanat Tarihi ile İlişkili Diğer Alanlar
• Arkeoloji: Eski uygarlıkların kalıntılarını, kazı yaparak araştıran bilim dalıdır.

• Mitoloji: Efsane bilimi

• Estetik: Sanat felsefesi, güzellik üzerine kuramlar geliştiren bilim.

• Tarih: Geçmiş olayları inceleyen bilim.

• Prehistorya: Tarih öncesi dönemleri araştıran bilim. (Genellikle mağara insanını

inceler)

• Etnografya: Halk kültürüne ait eserleri (folklorik eserleri) inceleyen bilim.

• Güzel Sanatlar : Mimarlık , Resim, Heykel, Sinama, Tiyatro, Edebiyat vs…..

• Ve diğer alanlar
Sanat Tarihinde Yaklaşımlar
İkonografi: Eser üzerindeki yapılar ve imgeleri inceler.
İkoloji: Sanatçının ve sanat eserinin üzerindeki toplumsal, politik
bağlamsal etkilerini inceler.
*Estetik: Algı Bilim
Sanat eserinin öğeleri:
Biçim (Form): Sanat eserinin şekli, dıştan görünüşüdür.
İçerik (muhteva): Sanat eserinin konusudur.
Sanatçı: Sanat eserini meydana getiren kişidir, yani çeşitli
konuları kişisel anlayışına, estetik ilkelerine ve teknik
olanaklarına göre dile getiren, anlamlandıran kişidir.
Toplum ise sanat eserinin bağlamıdır.
Soru: “Sanat toplum içindir” ya da “Sanat toplum için
değildir” tartışmasından ne anlıyorsunuz?
Sanat Tarihi Ne İşe Yarar ?

Sanat Eserini Nasıl inceleriz. Bunun için üç soru var.

1. Ben Ne Görüyorum ?….Göz - İkonografi

2. Nasıl Görünüyor…. Beyin ve Kalp – İkonografi- İkoloji- Estetik
3. Anlamı nedir ….. Bilgi - Sanat Tarihi
Sanat ve Sanat Tarihi
Terminolojisi
SANAT
İnsan zekasının
doğayı
işlemesi,kendi
amaçlarına göre
onu
etkilemesidir.
SANATÇI
Güzel sanatların
her hangi bir
dalında yaratıcılığı
olan,eser üreten
kişi.
ESTETİK
Sanatta
güzellik,duygulara
hoş gelen anlamına
gelir.
GÖRSEL
SANATLAR
Çizgi,boya ve hacim
veren maddelerle
göz duyumuzu
algılayan sanatlara
denir.
PLASTİK
SANATLAR
Plastik sanatlar deyimi bu
sanatların üç boyutlu oluşu
ve derinlik ifadesinin bu
sanatların anlatım alanına
girmesi ile ilgilidir.
GÜZEL
SANATLAR
Beş dalda gruplandırılır. Mimari,
resim, heykel, müzik ve
edebiyattır. Bunlardan mimari,
resim ve heykele plastik sanatlar
denir. Plastik sanatlar deyimi bu
sanatların üç boyutlu oluşu ve
derinlik ifadesinin bu sanatların
anlatım alanına girmesi.
PRİMİTİF SANAT
İlkel sanat .
İlk kavimlerin
sanatı.
SANAT AKIMI
Değişik sanat
görüşleri…
(Romantizm,
Realizm,
Empresyonizm,
Post
Empresyonizim,
Kübizm,
Sembolizm,
Futurizm,
Dadaizm,
Surrealizm…)
ÇİZGİ
İki alanın kesiştiği
sınıra çizgi denir.
Yalnız uzunluğu
vardır.
DOKU
Plastik sanatlarda,
model olarak
kullanılan
varlıkların yüzeyini
kaplayan örtünün
görünümü ve
niteliğine denir.
DESEN
Konunun çizici resim
araçlarıyla bir yüzey
üzerine işlenmesine denir.
İki tarzda çalışılır. 1-
Doğrudan doğruya çizgi ile
yapılan desen 2- Çizgi ve
açık – koyu değerlerle
yapılan desen. Ortaçağ
deseni sanat eseri olarak
tanımamıştır. Sanat eseri
olarak desen ilk kez 15 yy.’
da görülür.
NOKTA
İki çizginin kesiştiği
yere denir. Hiçbir
biçim özelliği
göstermez.
KONTUR
Kenar çizgisi.
SİLUET
Bir cismin leke
biçimindeki
görünümü.
SİTİLİZASYON
Özelliğini
bozmadan
basitleştirilerek,
esas
görüntüsünü
muhafaza eden
çalışmalar.
BİÇİM / FORM
Bir şeyin şekli.
Resim ve heykel
sanatında yapıtın
tümünü kapsayan
ışık-gölge,açık-
koyu, dış görünüş,
bünye, anatomi
gibi o yapıtı
oluşturan
elemanların tümü.
HACİM
Bir nesnenin
atmosfer içinde
kapladığı yere
denir.
Genişlik,yükseklik
ve derinlik içerir.
ANATOMİ
Resim ve
heykelde
vücut yapısı.
FİGÜR
İnsan ve hayvan
resimleri.
BÜST
Başı ve göğsün
üst kısmını içine
alan insan
heykeli.
PORTRE
Belli bir kimsenin yüz
ve baş karakterini
gösteren resimlere
denir. Baş,göğüs ve
hatta dize kadar
yapılabilir. En iyi
portreler,başı biraz
sağa veya sola
döndürerek hareket
sağlananlardır.
PROFİL
Bir şeyin yalnız
yan taraftan
bakıldığında
görünen ve
resmedilen
şekli.
PROPORSİYON
Oran, nisbet. Bir
alanın dengeli ve
ahenkli
bölünebilmesi için
büyük parçalarla
küçük parçaların
arasındaki
orana denir.
PERSPEKTİF
Doğadaki varlıklar,bize
yakınsa gerçek
ölçüleri ve renkleri ile
görünür. Bizden
uzaklaştıkça küçülüyor
ve renkleri de soluyor
hissini verir. İşte
gözümüzün bu görüş
hissini resimde çizgi
ve renk olarak
gösterme işine
Perspektif denir.
BOYA
Bünyesinde renk
bulunan
maddelere boya
denir.
KONTRASLIK
(Renk zıtlıkları)
Zıt renklerdir.
Bunlarda renk
çemberinde bir birinin
tam karşısına denk
gelen renklerdir.
Mavi- Turuncu ,
Kırmızı- Yeşil , Sarı-
Mor gibi. Zıt renkler
bir birinin kuvvetlerini
artırır, şiddetlendirir.
DENGE /
DENGESİZLİK
Resimde denge, çizgiler,renkler,
biçimler ve lekelerle kurulur.
Simetrik çizgiler,biçimler ve
renklerle denge kurmak kolaydır.
Ancak simetri resme monoton bir
hava verdiği için değişik ölçüler
arasında denge aranmalıdır.
Resimde dengeyi daha çok dik ve
yatay çizgiler kurar. Tek yönlü
eğik çizgiler dengeyi bozarlar.
Eğik çizgileri bir birinin zıt
yönlerde yerleştirmek suretiyle
denge sağlanabilir.
IŞIK-GÖLGE
Model çizgi ile tesbit
edildikten sonra
işlenişi ışık-gölge ile
sağlanır. Böylece
modelin hacim ve
derinliği daha belirgin
hale gelir. Işığın
aydınlatma
derecesine genel
olarak ton denir.
KOMPOZİSYON
Ritm,denge,hareket,o
ran,kontrastlık,
armoni gibi
elemanların tablo
alanına matematik ve
geometrik ölçü ve
düzenlerde
yerleştirilmesidir.
Parçaların bir bütün
içinde, bir düzen
gösterecek biçimde
bir araya
getirilmesidir.
NÜ
Çıplak insan konu alan resim.
DEFORMASYON
Konunun özelliğini
bozmadan,konuyu
daha etkili
anlatabilmek için bazı
yerlerini olduğundan
fazla göstermek.
Resimde biçim
bozma.
SİMETRİ
Bir eksene göre iki
yanda, aynı
mesafede karşılıklı
olarak yer alma.
Bir eksene göre
aynı mesafede
olma.
ASİMETRİ
Bir eksene göre iki
yanda, farklı
mesafelerde yer
alma.
ÜSLUP
Yol,tarz, sanat stili.
Eklektik
Sanattaki farklı çağ ve
üsluplardan seçilip
devşirilen unsurların yeni
bir tasarım, ürün ya da
düşünce akımı oluşturmak
için ele alınması olgusunu
ifade eder.
TEZYİNAT
Süsleme
sanatı.
RÖTUŞ
Eser üzerinde
sonradan
yapılan
düzeltmeler.
DETAY
Bir bütünün en
küçük parçaları,en
ince
noktaları,ayrıntı.
RİTM
Bir
kompozisyonda
farklı unsurların
sıra ile belirli
aralıklarla bir
birini izlemeleri.
Tekrarlar.
TASLAK
Sonradan
çalışarak
bitirmek üzere,
bir resim yada
heykelin
önceden
hazırlanan şekli.
ESKİZ
Bir resme
başlamadan önce
yapılacakları
tasarlamak,taslak,
ön çalışma.
PASPARTU
Ortası boş
olarak,çerçeve
şeklinde kesilmiş
mukavva yada
kartonlara denir.
Resme daha rahat
bakma kolaylığı
sağlar.
FANTASTİK
Gerçek
olmayan,hayal
edilen.
NATÜRMORT
Hareketsiz durgun
doğa anlamına
gelmektedir. Ölü
doğa.
PEYZAJ
Konusunu doğanını bir parçasından
alan resimlere denir. Bu anlamda
doğa çalışmaları ilk olarak İspanya’ da
El Greco ile başlamıştır. İkinci
derecede figürlerin arkasında fon
olarak kullanılan manzara resmi
Rönesans ve Rönesans öncesinde de
görülmektedir. Barok sanatta,
Rembrandt ve Rubensi’in yanında
Velazquez’ in de manzara resimleri
vardır.
FRESKO
Kireç ve mermer tozu
karışımı yaş sıva
üzerine yapılan
resim…Duvar resmi.
GRAVÜR
Çok eski bir baskı tekniğidir. Bu
baskıya çukur baskıda denir. Kalıp
olarak çinko,bakır gibi metal levhalar
kullanılır. Keskin uçlarla oyma
ve aside yatırma şeklinde basılacak
kısımlar oyulmuş olarak kalıp
hazırlanır. Daha sonra mürekkep
verilerek preste basılır. Gravür bir
eserin kazıma suretiyle yapılıp
kağıda aktarılmış şekline
reprodüksiyon denir. Bu baskı türüne
Çinko baskı da denir.
SERİGRAFİ
Şablon baskı yöntemine
benzer. Şablon olarak ince
dokulu ipek bir bez kullanılır.
Bu yüzden bu baskı
yöntemine İpek Baskı da
denir. Kapatıcı madde olarak
emilsiyon kullanılır. Boya
alması gereken yerler açık
bırakılıp diğer kısımlar bu
kapatıcı madde ile kapatılır
ve istenilen renklerde baskı
yapılabilir. Rakle yardımı ile
boya kalıba yedirilir.
KOLAJ
Kağıt, kumaş,
plastik, boya vb.
malzemeler ile bir
yüzey üzerine
yapılan resim
tekniğidir.
VİTRAY
Dekoratif amaçlı
cam kesme,
boyama ve
süsleme tekniğidir.
Temel malzeme
cam olacak şekilde
bir çok farklı
uygulanış
yöntemleri vardır.
RÖPRODÜKSİYON
Bir eserin aslına
uygun kopya
edilmesi.
Replika
Bir eserin birebir ya da
yakın benzerinin
yapılması.
 TEŞEKKÜRLER

Ders ile ilgili sorularınızı

ilkaykoker@isparta.edu.tr
adresine iletebilirsiniz.