Jednostepeni Reduktor Sa Cilindričnim Zupcima Sa Kosim Zupcima

Modeliranje mašinskih elemenata i konstrukcija Maturski rad
Sadržaj
Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 1

Opis uređaja
Reduktori imaju zadatak da smanje broj obrtaja na izlaznom vratilu. Veličina koja nam
govori koliko puta smo smanjili broj obrtaja zove se prenosni odnos. Smanjenjem broja
obrtaja povećavamo obrtni moment na izlaznom vratilu. Elektromotori ostvaruju prevelike
brojeve obrtaja i pomoću reduktora smanjujemo broj obrtaja, samim time povećavamo
izlazni moment i možemo veći teret da podignemo. Jednostepeni reduktor ima samo jedan
par zupčanika. Ukoliko bi imao dva para zupčanika on bi se zvao dvostepeni, tri trostepeni.
Sa većim brojem parova zupčanika ostvaruje se veća redukcija i samim time veći moment
na izlazu.
Postoje tri vreste zupčanika:
1. cilindrični,
2. konični,
3. i pužni zpčanici.
U ovoj konstrukciji reduktora korišćen je cilindrični pravozubi zupčanik sa kosim zupcima.
Ovaj reduktor se sastoji od sledećih delova:
1. vratilo,
2. ležaj,
3. zupčanik,
4. kućište donje,
5. kućište gornje,
6. klinovi,
7. manžete,
8. poklopci,
9. mjerač nivoa ulja,
10. itd
Zadatak vratila je da bude nosač elemenata obrtnog kretanja, na njega se montiraju

zupčanici, lezajevi, klinovi.
Ležajevi omogućavaju lako obrtanje vratila, oni daju vezu izmeĎu vratila i nepokretnog
kućišta.
Klinovi imaju zadatak da spoje vratilo i zupčanik ili vratilo I spojnicu.
Manžeta ima zadatak da spreči isticanje ulja iz reduktora.
Merač nivoa ulja nam omogućava da proverimo nivo ulja I da vidimo kakav je
kvalitet ulja u reduktoru. Možemo pomoću tog merača da utvrdimo da li treba da se
menja ulje.
Cilindrični evolventni zupčanici obično su sa kosim zupcima ( β 0=8−200 , sa pomjerenim
profilom.

Podaci
Prema datim podacima potrebno je:
Proračunati cilindrične zupčanike za date podatke i nacrtati radionički crtež zupčanika
Podaci:
Snaga koju prenose zupčanici P=32 [kW ]
Broj obrtaja pogonskog zupčanika n=400 [min−1 ]
Prenosni odnos i=n 1 /n 2=1.6
Broj zubaca pogonskog zupčanika Z1 =20
Ugao nagiba bočne linije zupca β=8 0
Smijer bočne linije pogonskog zupčanika: desni
Faktor širine zupčanika φ=b /d1 =0.5
Koeficijent pomijeranja profila x=0
Kvalitet izrade zupčanika 7
Tolerancisko polje mjere preko zubaca T . P .1
Materijal zupčanika Č . 1531
Faktor spoljašnjih dinamičkih sila K a =1.25
Položaj zupčanika između ležišta: simetri č an
Spoj zupčanika i vratila pomoćuklina
Materijal vratila Č . 0545
Rastojanje između ležišta ležaja: 160 ;L1¿ 160 mm ,L2¿L1+20

Proračun zupčanika
Prethodni proračun zupčanika
Prečnik podeone kružnice malog zupčanika u predhodnom proračunu
d 1=
√
Gdje je:
2 ∙T 1 u+1
3
2
φ ∙ σd
∙
u
∙ KH ∙ Z
2
T 1 [ Nmm ] −obrtni moment

P 32 ∙ 103
T 1= = =318312[Nmm]
ω1 100.53
ω1 [ s ] - ugaona brzina
−1
π ∙ n1 π ∙ 400
=41.88 [ s ]
−1
ω 1= =
30 30
σd
[ ]N
mm2
- dozvoljeni napon
Za Č.1531 za poboljšanje nitrirani, prema tabeli T.4.5. (str. 133 ME2)
σ
H lim ¿=950
[ ]
N
mm2
¿
Stepen sigurnosti protiv razaranja bokova zubaca je (vidi str. 132 ME2).
Usvajam , pa je
σ d=
950
1.7
=558.82
N
mm
2 [ ]
K H - faktor opterećenja
K H =K A ∙ K Vβ ∙ K Hβ
K Vβ −¿faktor unutrašnjih dinamičkih sila
v ∙ Z1
Prema slici 4.47 (str.128 ME2) za očitavanje vrednosti K Vβ potreban je IT i , gde
100
je v [ ]
m
s
brzina zupčanika na podeonoj kružnici.
v=r 1 ∙ ω 1 gde je r 1 [ m ] pretpostavljeni poluprrečnik podeone kružnice manjeg zupčanika.
d 1 200
Ako pretpostavimo da je r 1= = =100 [ mm ] =0.1 [ m]
2 2

v=0.1 ∙ 41.88=4.188
[ ]
m
s
v ∙ Z 1 4.188∙ 20
= =0.837
100 100
v ∙ Z1
Za IT7 i =0.837, K Vβ =1.27
100
K Hβ−¿ faktor raspodele opterećenja
Za i oba zupčanika simetrično postavljena između ležaja, prema tabeli T 4.4
(str. 130 ME2)
Z – uticaj elastičnosti materijala
Kod kosozubih zupčanika , (vidi str. 132. ME2), gde je za

oba zupčanika od čelika.
Konačno
√
d 1= 3
2 ∙ 318312 1.6+ 1
0.5 ∙558.82
2
∙
1.6
∙1.63 ∙ 467.92=133.21 [ mm ] , što se ne razlikuje mnogo od
pretpostavljene vrednosti (d1=200mm)
Modul zupčanika u normalnoj ravni na bok zupca
d1 133.21
m n= ∙ co sβ= ∙ cos 80=6.59 [ mm ]
Z1 20
Usvaja se standardni modul, prema tabeli 4.2 (str.98. ME2) iz prve grupe prioriteta
mn=6 [ mm ]
Čeoni modul

mn 6
mt = = =6.060 [ mm ]
cosβ cos 80

Geometrijske mere, kinematski odnosi i tolerancije zupčanika

Osnovna zupčanica
1.2.1.1.Ugao nagiba standardnog profila
α n=20 0 prema JUS M.C1.015 (str. 97. ME2)
1.2.1.2. Ugao nagiba profila u glavnom preseku
tg α n tg 20 0
tg α t = = =0.367 , α t =20,180
cosβ cos 80
Brojevi zubaca gonjenog zupčanika

Z2 =Z 1 ∙ u=20 ∙1.6=32
1.2.2.2. Stvarni prenosni odnos.
Z 2 32
i= = =1.6
Z 1 20
1.2.2.3. Broj obrtaja gonjenog zupčanika.
n 1 400
n2 = = =250 [ o /min ]
i 1.6
Prečnici podeonih kružnica
d 1=mt ∙ Z 1=6.060∙ 20=121.2 [ mm ]
d 2=mt ∙ Z 2=6.060∙ 32=193.92 [ mm ]
Širina zupčanika
b 1=φ ∙ d 1=0.5 ∙121.2=60.6 [ mm ]
b 2=φ ∙ d 2=0.5 ∙193.92=96.96 [ mm ]
Usvajam b 1=60 [ mm ] , b 2=96 [ mm ]
Prečnici osnovnih kružnica
d b 1=d 1 ∙ cos α t=121.2 ∙ cos 20.180=113.75 [ mm ]
d b 2=d 2 ∙ cos α t=193.92 ∙ cos 20.180=182.01 [ mm ]

Ugao dodirnice
gde je:
involut ugla (određena trigonometrijska funkcija) koji se računa na sledeći način:
Pošto je x1=x2=0, a bilo koji broj pomnožen nulom je nula, to je
Prečnici kinematskih kružnica
d 1 ∙ cos α t 121.2 ∙cos 20.18 0

d w 1= = 0
=121.2 [ mm ]
cos α wt cos 20.18
d 2 ∙ cos α t 193.92 ∙cos 20.18 0

d w 1= = =193.92 [ mm ]
cos α wt cos 20.180
Osno rastojanje zupčanika
d w 1+ d w 2 121.2+193.92
a= = =157.56 [ mm ]
2 2
Prečnici podnožnih kružnica

d f 1=d 1−2 ∙ mn ∙ ( 1+ c ao −x 1 )=121−2∙ 6 ∙ ( 1+0.2 ) =106.6 ( mm )
d f 2=d 2−2 ∙ mn ∙ ( 1+c ao−x 2 )=193.92−2∙ 6 ∙ (1+ 0.2 )=179.52 ( mm )
gde je:
cao – koeficijent glave zubaca alatne zupčanice, koji je jednak visini podnožnog zaobljenog
profila (vidi str. 98. ME2)
Usvajam cao=0,2


Prečnik temenih kružnica
d a 1=d 1−2∙ m n ∙ ( 1+ x 1 )=135.4 [ mm ]

d a 2=d 2−2∙ mn ∙ ( 1+ x 1 )=208.3 [ mm ]
Usvajam da1=135h8, da2=208h8
Koraci zupčanika
1.2.11.1. Standardni korak (u normalnom preseku)
pn=mn ∙ π =6 ∙ π =18.84 [ mm ]
1.2.11.2. Čeoni korak (u glavnom preseku)
pt =m t ∙ π =6.060∙ π=19.02 [ mm ]
1.2.11.3. Osnovni korak
pb= p t ∙cos α t =19.02 ∙cos 20.18 =17.85 [ mm ]

0
Sprezanje profila
1.2.12.1. Aktivna dužina dodirnice
√( ) ( ) √( ) ( )
2 2 2 2
135.4 113.75 208.32 182.01
gα = √ r 2a1 −r 2b 1 + √ r 2a 2−r 2b 2−a ∙sin α wt = − + − −157.56 ∙ sin 20.1
2 2 2 2
1.2.12.2. Stepen sprezanja profila
gα 37
ε α= = =2.02
p b 17.85

1.2.12.3. Stepen sprezanja bočnih linija
b2 ∙ tgβ 96 ∙ tg 80
ε β= = =0.75
pb 17.85
1.2.12.4. Ukupni stepen sprezanja
ε =ε α + ε β =2.82
Merni broj zubaca
gde je:
x1=0
Pošto je
αt π 0 20.180 π
inv α t tg α t − 0
=tg20.18 − =0.0153
180 1800
0
20
Z w1 = ( tg20.18 0−0.0153 ) − 2 ∙ 0∙ tg 20.18 +0.5=2.74
π 1800
Usvajam Z w1 =3
x2=0
Pošto je

0
32 ( 2 ∙0 ∙ tg 20.18
tg20.18 −0.0153 )−
0
Z w2 = +0.5=4.08
π 1800
Usvajam Z w1 =4
Mere preko zubaca
w 1=mn ∙ cos α n ∙ [ π ∙ ( Z w 1−0.5 ) +Z 1 ∙inv α t ] +2 X 1 ∙ mn ∙ sin α n =45.97 [ mm ]
w 2=mn ∙ cos α n ∙ [ π ∙ ( Z w 2−0.5 ) +Z 2 ∙inv α t ]+ 2 X 2 ∙ mn ∙ sin α n =64.7 0 [ mm ]
Tolerancija zupčanika
1.2.15.1. Odstupanje mere preko zubaca
Prema tabeli T.П.1. (str.230. ME2), za mn=6mm i u=1,6
1.2.15.2. Bočni zazor
Prema tabeli T.П.1. (str.230. ME2), za mn=5mm i u=1,6
1.2.15.3. Odstupanja osnog rastojanja
Prema tabeli T.П.2. (str.231. ME2), za a=157.76 mm i IT7


1.2.15.4. Ukupna radijalna odstupanja pri kontroli sprezanjem
Prema tabeli T.П.3. (str.231. ME2), za d1 = 133.21 mm, mn = 5mm i IT7
1.2.15.5. Pojedinačna radijalna odstupanja pri kontroli sprezanjem
Prema tabeli T.П.4. (str.232. ME2), za d1=191,86mm, mn=5mm i IT7
1.2.15.6. Odstupanje bočnih linija zubaca
Prema tabeli T.П.5. (str.232. ME2), za b1=60.6mm IT7
Završni proračun zupčanika

Stepen sigurnosti protiv loma zubaca
gde je:
faktor korekcije radnih i teorijskih uslova
2 za modul (vidi str. 138. ME2)
trajna dinamička izdržljivost za jednosmernu promenu napona
Prema tabeli 4.5 (str.133. ME2), za Č.1531 za poboljšanje nitrirani

napon u podnožju zubaca
Za cilindrične zupčanike
gde je
YFa – faktor oblika zupca
Prema tabeli 4.8 (str. 139. ME2), za očitavanje ovog faktora za kosozube zupčanike
potrebno je sračunati:
Z1
Z n= =20.59
cos3 β
Za Z n=20 i X 1 =X 2=0 ,Y Fa=2,45.
YSa - faktor koncentracije napona
Prema dijagramu na slici 4.54 (str. 137. ME2), za zn=20 i x1=x2=0, YSa=1,825.
faktor uticaja oblika zuba kosozubih zupčanika
Ft – obimna sila pogonskog zupčanika
2 T1
F t= =4779.10 [ N ]
d1
KV – faktor unutrašnjih dinamičkih sila
Prema preporuci uz dijagran na slici 4.47 (str.128. ME2)
faktor raspodele opterećenja
Prema preporuci uz tabelu 4.4 (str.130. ME2), faktor usvajati manji od .
Pošto je , usvajam .
σ F =2.45 ∙1.825 ∙ 0.95∙

4779.10
60.6 ∙ 6 [ ]
∙ 1.25 ∙1.27 ∙ 1=123.525
N
mm
2

, što zadovoljava jer je veći od 1,6 (vidi str.138. ME2)

Proračun vratila reduktorra

2.1. Sile i šeme opterećenja vratila
2.1.1. Obimne sile
2T 1
F t 1=F t 2= ∙ K H =7789.93 [ N ]
d1
2.1.2. Radijalne sile
tg α n
F r 1=F r 2=❑❑ =7789.932863.94 [ N ]
cosβ
2.1.3. Aksijalne sile
F a 1=F a2 =F t ∙ tgβ=671.65 [ N ]
2.1.4. Šeme opterećenja vratila
I vratilo L1 L1

2.1.1.2
A Fa1 B S1
Ft1
Fr1
Fa2 Fa1 Ft2 Ft1
a
2dv
Fr2
S2 C Fa2 D
Ft2

II vratilo L2 L2

22
I vratilo
II vratilo
Fa2
XAH A Fr1 B S1
dw2/2
S2 C D
dw1/2
YAH YBH H ravan

Fa1 Fr2
XCH
YAV YBV YCH YDH
Ft1
A B L1
2 Ft2
S2 C D
L1/2 L1/2
V ravan
L2/2 L2/2
YC YDVH
2.2. Otpori oslonaca, momenti i dimenzionisanje vratila I
2.2.1. Otpori oslonaca vratila I
2.2.1.1. Otpori oslonaca vratila I u H ravni
∑ X i=0
−X AH + F a 1=0
X AH =F a 1=671.65 [ N ]

∑ X AH =0
L1 d w1
−F r 1 ∙ −F a 1 ∙ +Y BH ∙ L1=0
2 2
L1 dw 1
Fr1∙ + F a1 ∙
2 2
Y BH = =1686.35 [ N ]
L1
∑ Y i=0
−Y AH + Fr 1−Y BH =0
Y AH =F r 1−Y BH =1177.59 [ N ]
2.2.1.2. Otpori oslonaca vratila I u V ravni
∑ M AV =0
L1
−F t 1 ∙ +Y BV ∙ L1=0
2
160
7789.93∙
2
Y BV = =3894.96 [ N ]
160
∑ Y i=0
−Y AV + Ft 1−Y BV =0
Y AV =−3894.96+7789.93=3894.97 [ N ]
2.2.2. Momenti savijanja vratila I
2.2.2.1. Momenti savijanja u H ravni
M lAH =0
l L1
M 1 H =−Y AH ∙ =−94207.2 [ Nmm ]
2
L1
M d1 H =−Y BH ∙ =−134908 [ Nmm ]
2
d
M BH =0


2.2.2.2. Momenti savijanja u V ravni
M lAV =0
L1
M l1 V =−Y AV ∙ =−311597.6 [ Nmm ]
2
d
M BV =0
2.2.2.3. Ukupni momenti savijanja
M lA =0
M 1=√ M 1 H + M 1 V =325527.35 [ Nmm ]

l l 2 l 2
M d1 =√ M d1 H2 + M d1 V 2=339548.57 [ Nmm ]
d
M B =0
2.2.2.4. Dijagram momenata
A 12 B S1
H ravan
V ravan
uvijanje

2.2.3. Merodavni momenti za proračun vratila I
2.2.3.1. Merodavni moment u osloncima
M iS =M iB =T 1=318312 [ Nmm ]
1
M iA=0
2.2.3.2. Merodavni moment na mestu zupčanika
gde je:
- koeficijent svođenja uvijanja na savijanje
Prema tabeli 1. (PRILOG) , a za materijal vratila Č.0545
√ ( ) [ ]
2
2 1.2 N
M iZ = ( 339548.57 ) + ∙318312 =389575.84
1
2 mm
2

2.2.4. Dimenzionisanje vratila I
2.2.4.1. Dimenzionisanje vratila u osloncima i na mestu spojnice
gde je:
dozvoljeni napon na uvijanje
su – stepen sigurnosti za uvijanje
Ako uzmemo da je su=3, onda je
d iB=diS =1
√
3 16 ∙318312
π ∙ 68.33
=28.73 [ mm ]
Idealni prečnik uvećavamo do 20% zbog oslabljenja usljed usijecanja žlijeba za klin na mjestu
spojnice.
d iS =28.73 ∙ 1.2=34.48 [ mm ] usvajam d iS =30 [ mm ]

1 1
Za prečnik u osloncu A usvajamo istu vrednost prečnika kao i u osloncu B da bi

ležajevi u osloncima A i B bili isti i da bi se vratilo lakše obradilo. U tabeli 2.6 (str. 57. ME2)
možemo videti standardne mere ležajeva, pa, vodeći računa o mogućnosti montaže
Usvajam d A =d B =d S =30 [ mm ]
1
2.2.4.2. Dimenzionisanje vratila na mestu zupčanika
gde je
dozvoljeni napon na savijanje

ss – stepen sigurnosti za savijanje
Ako uzmemo da je ss=4, onda je
d iZ =
1
√
3 32 ∙389575.84
π 61.25
=40.16 [ mm ]
Idealni prečnik uvećavamo za 20% zbog oslabljenja usled usecanja žleba za klin.
d iZ =40.16 ∙ 1.2=48.19 [ mm ]
1
Usvajam
2.2.5. Provjera vratila I
Proračunato vratilo izgleda ovako
S obzirom na oblik vratila i njegovo opterećenje neophodna je provera kritičnih napona u

presecima, 3-3 i 1-1. Presek 4-4 opterećen je samo na savijanje, a nema ni oslabljenja preseka,
pa završna kontrola čvrstoće nije neophpdna, kao i kod preseka 2-2, koji je opterećen samo na
uvijanje.

2.2.5.1. Provera vratila u preseku 3-3
2.2.5.1.1. Izbor klina za vezu sa zupčanikom
Za prečnik vratila i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2
PRILOG)
- širina klina
- visina klina
- dubina žleba osovine
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina
- zaobljenje žleba za klin
2.2.5.1.2.Napon savijanja
gde je
W [mm3] – otporni moment preseka
b
t
dz1
[ ]
d
M 1 339548.57 N
σ S= = =27.82
W 12201,26 mm
2


2.2.5.1.3. Napon uvijanja
gde je:
Wp [mm3] – polarni otporni moment preseka
τu=
318312
24402.52
=13.04
[ ]
N
mm
2
2.2.5.1.4. Stepen sigurnosti prema savijanju
gde je:
faktor apsolutnih dimenzija mašinskog dela
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za , za savijanje i za Č.0545 (ugljenični

čelik) .
faktor stanja površina mašinskog dela
Prema tabeli 4. (PRILOG), a za fino struganje i zateznu čvrstoću Rm=(500 do
600) [N/mm2] (Prema tabeli 1. (PRILOG))
efektivni faktor koncentracije napona
gde je:

geometrijski faktor koncentracije napona
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Maš. Kon. Vitas) za za

vratilo punog kružnog preseka izloženo savijanju .
faktor osetljivosti materijala na koncentraciju napona
Prema tabeli 5. (PRILOG) za materijal vratila Č.0545 (obični konstrukcioni čelik)

.
2.2.5.1.5. Stepen sigurnosti prema uvijanju
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za , za uvijanje i za Č.0545 (ugljenični

čelik) .
2.2.5.1.6. Stepen sigurnosti vratila u preseku 3-3
, što ne zadovoljava, jer treba da je između 1,5 i

3.
Pošto je materijal vratila definisan zadatkom, znači da stepen sigurnosti možemo
povećati jedino povećanjem prečnika vratila, pa usv.


2.2.5.1.7. Ponovni izbor klina i provera
Za prečnik vratila i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2.
PRILOG)
- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina
[ ]
d
M1 N
σ s= =20.93 2
Wp mm
W p =2W =32437.02 [ mm ]
3
τu=
T1
Wp
=9.81
N
[ ]
mm2
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za , za savijanje i za Č.0545 (ugljenični čelik)

.
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Maš. Kon. Vitas) za za vratilo
punog kružnog preseka izloženo savijanju .


čelik) .
, što zadovoljava, jer treba da je između 1,5 i 3
2.2.5.2.1. Izbor klina za vezu sa spojnicom
Za prečnik vratila d S =40 [ mm ] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela
1
2. PRILOG)
- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina
2
π d S b ∙ t2
W= − 1
=2602.59 [ mm3 ]
32 6
W p =2∙ W =5205.38 [ mm 3 ]
τu=
T1
Wp
=61.15
N
mm
2 [ ]

Prema tabeli 3. (PRILOG) a za , za uvijanje i za Č.0545 (ugljenični čelik)

.
600) [N/mm2] (Prema tabeli 1. PRILOG )

.
, što zadovoljava, jer treba da je veći od 1.
2.2.6. Provera klinova na vratilu I
2.2.6.1. Provera klina za vezu sa zupčanikom
2.2.6.1.1. Izbor klina
Za vezu vratila sa zupčanikom 1, gde je prečnik vratila izabran je klin

sledećih geometrijskih karakteristika:
- širina klina
- visina klina

- žleb u glavčini
- zaobljenje klina
- zaobljenje žleba za klin .

Imajući u vidu da je širina zupčanika 1 b1=100[mm] usvajam standardnu dužinu klina
l=80[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 2. PRILOG).
Onda je korisna dužina klina
2.2.6.1.2. Srednji površinski pritisak
gde je:
F[N] – obimna sila na klinu
2∙ T 1
F= =11574.98 [ N ]
dZ1
Ap[mm2] –površina opterećena na površinski pritisak
2.2.6.1.3. Stepen sigurnosti klina protiv površinskog razaranja
gde je:
Re[N/mm2] – napon tečenja
Za materijal klina biram isti čelik kao i za vratilo, pa je prema tabeli 1. (PRILOG) za
Č.0545 i d=dz1=55[mm]
, što je veće od minimalnog (smin=3)


2.2.6.1.4. Napon pri smicanju
gde je:
površina opterećena na smicanje
2.2.6.1.5. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju
, što je veće od minimalnog (smin=2)
2.2.6.2. Provera klina za vezu sa spojnicom
Za vezu vratila sa spojnicom, gde je prečnik vratila d S =30 [ mm ] izabran je klin

1
- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina

Za standardnu dužinu klina usvajam l=90[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 2.
PRILOG)

gde je:
F[N] – obimna sila na klinu
2∙ T 1
F= =21220.8 [ N ]
dS 1
Ap[mm2] –površina opterećena na površinski pritisak
p=
21220.8
260.4
=81.49
N
mm [ ]
2
gde je:
Re[N/mm2] – napon tečenja
Za materijal klina biram isti čelik kao i za vratilo, pa je prema tabeli 1. (PRILOG) za
d=dz1=55[mm]
Č.0545 i
1.2 ∙280
s= =4.12 , što je veće od minimalnog (smin=3)
81.49

gde je:
površina opterećena na smicanje
τ S=
F 11574.98
AS
=
1008
=11.48
N
mm2 [ ]
1.2 ∙ R e
p
2.3. Otpori oslonaca, momenti i dimenzionisanje vratila II
2.3.1. Otpori oslonaca vratila II
2.3.1.1. Otpori oslonaca vratila II u H ravni
∑ X i=0
X CH −F a 2=0
X CH =F a 2=671.65 [ N ]
∑ M CH =0
L2 dw 2
−F r 2 ∙ + F a2 ∙ + Y DH ∙ L2=0
2 2
L2 dw 2
Fr2 ∙ −F a 2 ∙
2 2
Y DH = =1024.95 [ N ]
L2
∑ Y i=0
Y CH −Fr 2+Y DH =0

Y CH =1838,99 [ N ]
2.3.1.2. Otpori oslonaca vratila II u V ravni
∑ M DV =0
L2
−F t 2 ∙ +Y DV ∙ L2=0
2
160
7789.93∙
2
Y DV = =3894.96 [ N ]
160
∑ Y i=0
−Y CV + Ft 2−Y DV =0
Y CV =−3894.96+7789.93=3894.97 [ N ]
2.3.2. Momenti savijanja vratila II
2.3.2.1. Momenti savijanja u H ravni

l
M CH =0
l L2
M 2 H =Y CH ∙ =147119.2 [ Nmm ]
2
d L2
M 2 H =Y DH ∙ =81996 [ Nmm ]
2
d
M DH =0
2.3.2.2. Momenti savijanja u V ravni

l
M CV =0
l L2 d
M 2 V =Y CV ∙ =311596.8 [ Nmm ] =M 2V
2
d
M DV =0
2.3.2.3. Ukupni momenti savijanja
M lC =0
M 1=√ M 2 H + M 2 V =344581.82 [ Nmm ]

l l 2 l 2

M d1 =√ M d2 H2 + M d2 V 2=322204,76 [ Nmm ]
2.3.2.4. Dijagram momenata
S2 C 22 D
L1’
H ravan
V ravan
uvijanje
2.3.3. Merodavni momenti za proračun vratila
2.3.3.1. Merodavni moment u osloncima
M iS =M iC =T 2 =T 1 ∙i=509299 , 2 [ Nmm ]
2
M iD=0
2.3.3.2. Merodavni moment na mestu zupčanika
√ ( )
2
α
M iZ = M + 0 ∙ T 2 =460559. 94 [ Nmm ]
l2
2
2
2
2.3.4. Dimenzionisanje vratila
2.3.4.1. Dimenzionisanje vratila u osloncima i na mestu spojnice

d iC =d iS =
2
√
3 16 T 2
π ∙ τ du
=33.60 [ mm ]
Idealni prečnik uvećavamo do 20% zbog oslabljenja usled usecanja žleba za klin na mestu
spojnice.
d iS =33.60 ∙ 1.2=40.32 [ mm ] usvajam d iS =40 [ mm ]

2 2
Za prečnik u osloncu D usvajamo istu vrednost prečnika kao i u osloncu C da bi ležajevi u

osloncima C i D bili isti i da bi se vratilo lakše obradilo. U tabeli 2.6 (str. 57. ME2) možemo
videti standardne mere ležajeva, pa, vodeći računa o mogućnosti montaže
usvajam d C =d D =d S =40 [ mm ] 2
2.3.4.2. Dimenzionisanje vratila na mestu zupčanika
d iZ =
2
√
3 32 M iZ
π ∙ σ ds
2
=42.46 [ mm ]
Idealni prečnik uvećavamo za 20% zbog oslabljenja usled usecanja žleba za klin.
d iZ =42.6 ∙ 1.2=50.96 [ mm ]
2
Usvajam d iZ =50 [ mm ]
2
2.3.5. Provera vratila II
Proračunato vratilo izgleda ovako
S obzirom na oblik vratila i njegovo opterećenje neophodna je provera kritičnih napona u

presecima, 4-4 i 2-2. Presek 1-1 opterećen je samo na savijanje, a nema ni oslabljenja preseka,
pa završna kontrola čvrstoće nije neophpdna, kao i kod preseka 3-3, koji je opterećen samo na
uvijanje.

2.3.5.1.1. Izbor klina za vezu sa zupčanikom
Za prečnik vratila d z =50 [ mm ] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2.
2
PRILOG)
- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina
2.3.5.1.2.Napon savijanja
3
π ∙ d z b ∙t 2
W= − =12663.95 [ mm3 ]
2
32 6
[ ]
l
M N
σ s= 2 =27.20
W mm
2
W p =2∙ W =25327 . 92 [ mm ]
3
τu=
T2
Wp
=20 .10
N
mm2 [ ]
2.3.5.1.4. Stepen sigurnosti prema savijanju
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z =50 [ mm ] , za savijanje i za Č.0545 (ugljenični

2
čelik) .


.

čelik) .
205∙ 0.74 ∙ 0.945

sτ = =2.57
2.75∙ 2 0.10
2.3.5.1.6. Stepen sigurnosti vratila u preseku 2-2
sσ ∙ s τ
s= =1.995 , što zadovoljava, jer treba da je između 1,5 i 3.
√s 2
σ +s τ
2
2.3.5.2.1. Izbor klina za vezu sa spojnicom
Za prečnik vratila i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060

(Tabela 1. PRILOG)

- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina
3
π ∙ ds 2 b ∙ t 2
W= − =12169.34 [ mm 3 ]
32 6
W p =2∙ W =24338.68 [ mm ]
3
τu=
509299.2
24338.68
=20.92
N
mm
2 [ ]
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za , za savijanje i za Č.0545 (ugljenični

čelik) .


.
, što zadovoljava, jer treba da je veći od 1.
2.3.6. Provera klinova na vratilu II
2.3.6.1. Provera klina za vezu sa zupčanikom
Za vezu vratila sa zupčanikom 2, gde je prečnik vratila izabran je klin

- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina

Imajući u vidu da je širina zupčanika 2 b2=96[mm] usvajam standardnu dužinu klina
l=80[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 1. PRILOG).
p=
F
Ap
N
=39.11 2
m [ ]
gde je:
2T 2
F= =10185.98 [ N ]
dz 2

1.2 ∙280
s= =8.59, što je veće od minimalnog (smin=3)
39.11
gde je:
A s=b ∙ l k =1312 [ mm ]
2
10185
τ s= =7.76
1312
0.8 ∙ Re
s= =28 , što je veće od minimalnog (smin=2)
τs
2.3.6.2. Provera klina za vezu sa spojnicom
Za vezu vratila sa spojnicom, gde je prečnik vratila izabran je klin

- širina klina
- visina klina
- žleb u glavčini
- zaobljenje klina


PRILOG)

gde je:
2T 2
F= =10185,98 [ N ]
dz 2
A p =l k ∙ ( h−t ) =260.4 [ mm ]
2
p=
10185.98
260.4
=39.11
N
mm
2[ ]
1.2 ∙ R e
p
gde je:
τ s=
10185.98
1312
=7.76
N
mm
2 [ ]
0.8 ∙ Re 0.8 ∙ 280

s= = =28 , što je veće od minimalnog (smin=2)
τs 7.76

Izbor i provera ležaja

Izbor ležaja
Za izbor vrste ležaja potreban nam je odnos aksijalnih i radijalnih sila.
U osloncu A:
F rA=√ Y 2AH + Y 2AV =√1177.59 2+3594.97 2=4069.09 [ N ]
F aA= X AH =671.65 [ N ]
F aA 671.65
pa je = =0.167
F rA 4069.09
U osloncu D:
F rA=√ Y CH +Y CV = √1838.99 +3894.96 =4307.22 [ N ]

2 2 2 2
F aC =X CH =671.65 [ N ]
F aA 671.65
pa je = =0.155
F rA 4307.27
Pošto je odnos Fa/Fr u osloncima A i C manji od 0,33, a u osloncima B i D javljaju se samo

radijalne sile, u sva četiri oslonca biram prstenasti kuglični jednoredi radijalni ležaj tipa BC
(6) (str. 41. ME2).
Provera ležaja u osloncu A

Nazivni vek trajanja ležaja
gde je:
C[kN] - dinamička moć nošenja ležaja
Za i ležaj 60, prema tabeli 2.8. (str. 59. ME2) .
ft – temperaturni factor smanjenja nosivosti
Za t do 100[oC], prema str. 46. ME2 ft=1.
F[kN] – ekvivalentno opterećenje ležaja
F=0.56 ∙ 4069.09+1.45 ∙671.65=3252.55 [ N ]

gde je:
X – faktor radijalnog opterećenja
Y – faktor aksijalnog opterećenja
Prema tabeli 2.1. (str.45. ME2) za očitavanje faktora X i Y potrebni su odnosi FaA/C0 i
FaA/FrA, gde je C0[kN] statička moć nošenja ležaja.
Prema tabeli 2.8 (str. 59 ME2) za i ležaj 60 C0=9,4[kN]
F aA 671.65
e= = =0.071
C 0 9.4 ∙103
F aA
=0.165
F rA
Prema tabeli 2.1 (str. 45. ME2) za ležaj 60, e=0,124 i FaA/FrA>e
X=0,56, a Y=1,45
α −¿ faktor vrste kotrljajnog tela
Za kuglične lečaje α =3 prema str. 44. ME2.
( )
3 3
12.7∙ 10 ∙1
=59.52 [ 10 obrtaja ]
6
L=
3252.55
Vek ležaja u časovima

6
10 ∙ L
L h= =1033.33 h , što ne zadovoljava jer je potreban radni vek ležaja za
60 ∙n 1
reduktore Lh=(8000÷45000)[h], prema str. 46. ME2.
Ponovni izbor ležaja
Usvajam ležaj 64, gde je, za , prema tabeli 2.8 (str. 59. ME2)
C=51,5[kN].
Nazivni vek ležaja
( )
3
C∙ft
=3969.51 [ 10 obrtaja ]
6
L=
F

6
10 ∙ L
L h= =68951.1 0 h , što zadovoljava
60 ∙n 1

Provera ležaja u osloncu B
F=X ∙ F rB +Y ∙ F aB
F aB =0 [ N ]
F rB=√ Y 2BH +Y 2BV =4244.34 [ N ]
F=0.56 ∙ 4244.34+1.45 ∙ 0=2376.33 [ N ]
Usvajam ležaj 64, gde je, za , prema tabeli 2.8 (str. 59. ME2) C=51,5[kN].
( )
3 3
51.5∙ 10 ∙1
L= =10177.62 [ 106 obrtaja ]
2376.83
Vijek ležaja u časovima

6
10 ∙ L
Lh= =17669 4.79 h , što zadovoljava
60 ∙n 1
Provera ležaja u osloncu C
F=X ∙ F rC +Y ∙ F aC
F=0.56 ∙ 307.27+1.45 ∙671.65=3385.96 [ N ]
( )
3 3
32.5∙ 10 ∙1
=884.46 [ 10 obrtaja ]
6
L=
3385.96

Vijek ležaja u časovima

6
10 ∙ L
Lh = =58964 h , što zadovoljava
60 ∙ n12
Provera ležaja u osloncu D
F=X ∙ F rD +Y ∙ F aD
F aD=0 [ N ]
F rD=√ Y DH +Y DV =4027.40 [ N ]
2 2
F=0.56 ∙ 4027.40+1.45 ∙ 0=2255.34 [ N ]
( )
3
32.5∙ 103 ∙1
=2992.36 [ 10 obrtaja ]
6
L=
2255.34

10 6 ∙ L
L h= =199490.66 [ h ] , što zadovoljava
60 ∙ n12

Izbor i provera spojnice

5.1. Izbor spojnice
Prema tabeli 3.1. (str. 67. ME2) i prema slici 3.2. (str. 66. ME2), a za T1=318312[Nm] i
dS1=40[mm], usvajam:
sa vijcima prema JUS M.B1.061,
5.2.Provera spojnice
5.2.1. Obimna sila koja izazivanapon smicanja u poprečnom preseku jednog vijka
gde je:
T1=318312[Nmm]
koeficijent neravnomernosti opterećenja
Prema str. 67 ME2,
usv.
2∙ 318312 ∙1.3
Ft = =1724.19 [ N ]
1
120 ∙ 4

5.2.2. Napon smicanja u poprečnom preseku stabla vijka
gde je:
As[mm2] – površina poprečnog preseka vijka izložena smicanju

2
d o ∙ π 13 2 π
=132.73 [ mm ]
2
A s= =
4 4
τ s=
1724.19
132.73
=12.99
N
[ ]
mm 2
Ako za materijal vijaka usvojimo Č.4.6, onda je prema tabeli 6. (PRILOG), Re=240[N/mm2].
Uobičajeni stepen sigurnosti je s=3.
Dozvoljeni napon smicanja je
>s, što znači da napon smicanja zadovoljava.
5.2.3. Korekcija klina za vezu sa spojnicom
Usvojena je standardna dužina klina l=90[mm], a dužina spojnice je l1=75[mm]. Pošto

su stepeni sigurnosti klina znatno veći, ima mogućnosti za korekciju.

PRILOG)
5.2.3.1. Srednji površinski pritisak
gde je:

2T 2
F= =25494.96 [ N ]
dd2
p=
25494.96
235.6
=108.21
N
mm[ ]
2
5.2.3.2. Stepen sigurnosti klina protiv površinskog razaranja
1.2 ∙ R e 1.2∙ 280

s= = =3.10 , što je veće od minimalnog (smin=3)
p 108.21
5.2.3.3. Napon pri smicanju
gde je:
τ s=
25494.96
992
=25.70
N
mm[ ]
2
5.2.3.4. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju
0.8 ∙ Re 0.8 ∙ 280

s= = =8.71 , što je veće od minimalnog (smin=2)
τs 25.70

Jednostepeni Reduktor Sa Cilindričnim Zupcima Sa Kosim Zupcima

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Jednostepeni Reduktor Sa Cilindričnim Zupcima Sa Kosim Zupcima

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modeliranje mašinskih elemenata i konstrukcija Maturski rad

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 1

U ovoj konstrukciji reduktora korišćen je cilindrični pravozubi zupčanik sa kosim zupcima.

Ovaj reduktor se sastoji od sledećih delova:

Zadatak vratila je da bude nosač elemenata obrtnog kretanja, na njega se montiraju

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 2

Prema datim podacima potrebno je:

Proračunati cilindrične zupčanike za date podatke i nacrtati radionički crtež zupčanika

Snaga koju prenose zupčanici P=32 [kW ]

Broj obrtaja pogonskog zupčanika n=400 [min−1 ]

Prenosni odnos i=n 1 /n 2=1.6

Broj zubaca pogonskog zupčanika Z1 =20

Ugao nagiba bočne linije zupca β=8 0

Smijer bočne linije pogonskog zupčanika: desni

Faktor širine zupčanika φ=b /d1 =0.5

Koeficijent pomijeranja profila x=0

Kvalitet izrade zupčanika 7

Tolerancisko polje mjere preko zubaca T . P .1

Materijal zupčanika Č . 1531

Faktor spoljašnjih dinamičkih sila K a =1.25

Položaj zupčanika između ležišta: simetri č an

Spoj zupčanika i vratila pomoćuklina

Materijal vratila Č . 0545

Rastojanje između ležišta ležaja: 160 ;L1¿ 160 mm ,L2¿L1+20

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 3

Prethodni proračun zupčanika

Prečnik podeone kružnice malog zupčanika u predhodnom proračunu

T 1 [ Nmm ] −obrtni moment

Za Č.1531 za poboljšanje nitrirani, prema tabeli T.4.5. (str. 133 ME2)

K Vβ −¿faktor unutrašnjih dinamičkih sila

v=r 1 ∙ ω 1 gde je r 1 [ m ] pretpostavljeni poluprrečnik podeone kružnice manjeg zupčanika.

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 4

K Hβ−¿ faktor raspodele opterećenja

Za i oba zupčanika simetrično postavljena između ležaja, prema tabeli T 4.4

(str. 130 ME2)

Z – uticaj elastičnosti materijala

Kod kosozubih zupčanika , (vidi str. 132. ME2), gde je za

pretpostavljene vrednosti (d1=200mm)

Modul zupčanika u normalnoj ravni na bok zupca

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 5

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 6

Geometrijske mere, kinematski odnosi i tolerancije zupčanika

α n=20 0 prema JUS M.C1.015 (str. 97. ME2)

1.2.1.2. Ugao nagiba profila u glavnom preseku

Brojevi zubaca gonjenog zupčanika

1.2.2.2. Stvarni prenosni odnos.

1.2.2.3. Broj obrtaja gonjenog zupčanika.

Prečnici podeonih kružnica

d 1=mt ∙ Z 1=6.060∙ 20=121.2 [ mm ]

d 2=mt ∙ Z 2=6.060∙ 32=193.92 [ mm ]

b 2=φ ∙ d 2=0.5 ∙193.92=96.96 [ mm ]

Usvajam b 1=60 [ mm ] , b 2=96 [ mm ]

Prečnici osnovnih kružnica

d b 1=d 1 ∙ cos α t=121.2 ∙ cos 20.180=113.75 [ mm ]

d b 2=d 2 ∙ cos α t=193.92 ∙ cos 20.180=182.01 [ mm ]

Jednostepeni reduktor sa cilindričnim zupčanicima sa kosim zupcima 7

involut ugla (određena trigonometrijska funkcija) koji se računa na sledeći način:

Pošto je x1=x2=0, a bilo koji broj pomnožen nulom je nula, to je

Prečnici kinematskih kružnica

d 1 ∙ cos α t 121.2 ∙cos 20.18 0

d 2 ∙ cos α t 193.92 ∙cos 20.18 0

Osno rastojanje zupčanika

Prečnici podnožnih kružnica