പി. െക.

ബാലകൃ ൻ
(1926-1991)

ചരി തഗേവഷകനും പ ത പവർ കനും എഴു ുകാരനും.

എറണാകുള ിനടു ് എടവന ാ ് 1926-ൽ ജനി ു. ക ി ്
ഇ ാസമരവുമായി ബ െ ്
ജയിൽവാസമനു ിേ ിവ തിനാൽ േകാേളജ്വിദ ാഭ ാസം
മുട ി. പി ീട് രാഷ് ടീയ പവർ ന ിലും
പ ത പവർ ന ിലും വ ാപൃതനായി. ‘ദിന പഭ’യുെട എഡി ർ,
ദീർഘകാലം ‘േകരളകൗമുദി’ പ താധിപസമിതിയംഗം, ‘മാധ മം’
ദിനപ ത ിെ ചീഫ് എഡി ർ. കുമാരനാശാെനയും
എഴു െനയുംകുറി ു നട ിയ പഠന ൾ ആ േമഖലകളിൽ
പുതിയ െവളി ം പര ി. േകരള സാഹിത അ ാദമി അവാർഡും
(1974), വയലാർ രാമവർ അവാർഡും (1978) ലഭി ഇനി ഞാൻ
ഉറ െ , ജാതിവ വ ിതിയും േകരളചരി തവും തുട ിയവ
കൃതികൾ. 1991 ഏ പിൽ 3-നു നിര ാതനായി. വിശദവിവര ൾ :്
www.pkbalakrishnan.com .

പി. െക. ബാലകൃ െ ഞ ൾ പസി ീകരി കൃതികൾ

േനാവൽ
ൂേ ാ പിയെ ൂേ ാ
ഇനി ഞാൻ ഉറ െ
േലഖനം
പി.െക. ബാലകൃ െ േലഖന ൾ
േകരളീയതയും മ ും

പഠനം
കാവ കല കുമാരനാശാനിലൂെട
ച ുേമേനാൻ-ഒരു പഠനം
േനാവൽ: സി ിയും സാധനയും
എഴു െ കല-ചില വ ാസഭാരതപഠന ളും
ജാതിവ വ ിതിയും േകരളചരി തവും

ജീവചരി തം
ടി ു സുൽ ാൻ

സമാഹാരം
നാരായണഗുരു
M ALAYALAM L ANGUAGE
Ini Njān Urangatte
L ITERATURE /N OVEL
by P.K. Balakrishnan
Rights Reserved
First Published April 1973
First DCB Edition April 2002
This edition - July 2016
C OVER I LLUSTRATION
Devadathan
P UBLISHERS
DC Books, Kottayam 686 001
Kerala State, India
Literature News Portal: www.dcbooks.com
Online Bookstore: www.onlinestore.dcbooks.com
e-bookstore: ebooks.dcbooks.com
Customercare: customercare@dcbooks.com , 9846133336
D ISTRIBUTORS
D C Books-Current Books
D C B OOKS L IBRARY C ATALOGUING IN P UBLICATION D ATA
Balakrishnan, P.K.
Ini njan urangatte/P.K. Balakrishnan.
216p., 21cm.
ISBN 81-264-0452-3.
1. Malayalam novel. I. Title.
8M3*-dc22.
*(This is local variation of DDC number for Malayalam literature: Ini njan
urangatte).
No part of this publication may be reproduced, or transmitted in any form or by any
means, without prior written permission of the publisher.
ISBN 81-264-0452-3
DC B OOKS: T HE F IRST I NDIAN B OOK P UBLISHING H OUSE TO GET ISO C
ERTIFICATION
ഒരു വ ിബ വുംകൂടാെത, ‘എവേനാ’ ആയ എെ
എ ാ പു ക ളും വായി യും അ േ ാൾ
അഭിന നപരമായ അഭി പായ ൾ എഴുതി
പസി ീകരി ് ‘ഔദാര ം’, ‘ആഭിജാത ം’ എ ീ പഴ ൻ
വാ ുകളുെട ആ രാർ ം എനി ു
മന ിലാ ി രികയും െചയ ശീ പുേ ഴ ു
രാമേമേനാൻ അവർകൾ ുഭ ാദരപൂർ ം.
 പസാധക ുറി ്

ഇ തിഹാസെ ആ ദമാ ി മലയാള ിൽ

രചി െ േനാവലുകളുെട അ ഗഗാമിയാണ് പി.െക.
ബാലകൃ െ ഇനി ഞാൻ ഉറ െ . കാലെ കട ു
നില് ു പേമയവും ആഖ ാന ിെ
ഉ ലതയുംെകാ ് എ ാ തലമുറകൾ ും
പിയെ തായി ഈ േനാവൽ നിലനില് ു ു. 1974-ൽ
േകരളസാഹിത അ ാദമി അവാർഡും 1978-ൽ വയലാർ
രാമവർമ അവാർഡും ലഭി ഈ മിക േനാവൽ
വീ ും മലയാള വായന ാർ ു ലഭ മാ ാൻ
കഴി തിൽ ഞ ൾ ് അഭിമാനവും
സേ ാഷവുമു .് പസി ീകരണ ിനു സഹായി ,
പി.െക. ബാലകൃ െ മ ൾ ശീ ഹരിേകഷ്, ശീ
ഹരികൃ ൻ, ശീമതി ജയല ി എ ിവർ ് ന ി.

േകാ യം രവി ഡിസി

ഏ പിൽ, 2002
 പ ാവന

ഭാ വൈവവിധ ളുെട അതിരി ാ

വി ൃതിയാൽ, ഓേരാ ഭാവ ിെ യും
സ യംപൂർ തയാൽ, ദർശനശ ി ുറം
ശിഖരാ ഗ ൾ ഉയർ ിയു നി ിെ
ഗാംഭീര ാൽ-പരിചയെ ടു മന ിൽ സ ം
നി ാരതെയ ിയു േബാധം ഇവേയാേരാ ിനാലും
അടിേ ി ു ഒരു പർ തപം ിയിലൂെട,
ര രെ ാ ം ഇഴ ുനട ുക; അതായിരു ു
വ ാസഭാരതെ ഉപജീവി ു േനാവൽരൂപ ിെലാരു
ഗ ം രചി ാനു എെ പയതം.
ആ വിശ ാസെമ ും അഹ ാരെമ ുെമാെ േപർ
പറയു ആ മാനസികഭാവം തല ചത
പാ ിെനേ ാെല മൃതമായി ിട ു കാ
ഇ രെമാരു സപര യുെട സമാപന ിൽ സ ം
ക ാെല നമു ു കാേണ ിവരു ു! എഴുതി ീർ
പു ക ിെ മാ തമ , എഴുതിയ ആളിെ
നി ാരതാേബാധ ിെ യും മു ിൽ നി ുെകാ ാണ്
ഞാൻ ഈ വരികൾ കുറി ു ത്. ഈ പു ക ിെ
ഇതിവൃ ഘടന, സ രൂപം എ ിവെയ
സമ ഗഭാവ ിൽ കാണാൻ ത ൂലം എനി ു
കഴിയു േതയി . ഇേത ി എനി ിേ ാൾ പരമാവധി
പറയാൻ കഴിയു കാര ം, ഈ കൃതി
ഇതിഹാേസാപജീവിയായ ഒരു േനാവൽ ആകണെമ
ആ ഗഹമാണ് എനി ു ത് എ തു മാ തമാണ്.
ഏതായാലും േനാവൽ എ ു േപർ വിളി ാൽ
ഉ ാവു തേയാ, അതിൽ ൂടുതേലാ െപാരു േ ട്
‘ഇതിഹാസകഥ’െയ ് ഇതിെന വിളി ാലും
ഉ ാകാനാണിട.
വിചി തെമ ു േതാ ാവു ഈ പ ാവം
അ െമാ ു വിശദീകരി െ . വ ാസഭാരത ിെല
കഥ, സ ർഭ ൾ, പാ ത ൾ തുട ിയവെയ,
ഇതിഹാസ ിെ അേത അ രീ ിൽ
നിലനിർ ിെ ാ ,് എെ ഈ പു കം
ഉപജീവി ു ു. േനാവലിെ ച ൂടിനു ിൽ
ശീമഹാഭാരത ിെ കുെറ ഘടക ൾ
അടു ിെയടു ാനും വിജാതീയമായ ഈ ച ൂടും
ഘടക ളും ത ിൽ വിള ിേ ർ ്
സമ ഗരൂപ പതീതി ഉളവാ ാനും ‘േബാധപൂർ കമായി’
ഇതിൽ യതി ിരി ുകയാണ്. േബാധപൂർ കം
എ ുപറ ാൽ, ഒരതിരുവെര, ‘കൃ തിമപൂർ കം’ എ
അർ ംകൂടി അതിനു േ ാ. ധിഷണാപരമായ
ഇ രം വിചി തസംഗ ളിൽനി ും ഭംഗിയു രൂപം
എ തിേലെറ, ഏെത ിലും ‘രൂപാഭാസം’ ജനി ാനാണു
കൂടുതൽ സാ തെയ ് എനി റിയാമായിരു ു.
അതറി ുെകാ ുതെ ഈ വികലമാർ ിലൂെട
സ രി ാൻ മുതിർ ഞാൻ, അ െനെയാരു ദു ലം
ഒഴിവാ ാൻ മനഃപൂർ ം കഠിന പയതം െചയിരി ു ു.
േ ശപൂർ വും സ ിഗ് ഫലവുമായ ഈ
പരി ശമ ിൽനി ് എ ിെ ാടുവിെല ു ായി എ
േചാദ ിന് കൃത മായി ഒരു രം പറയാൻ എനി ു
കഴിയുകയി . കഴി ാൽ െ യും ആ പറ ിലിന്
ഗണ മായ സാധുതെയാ ു ായിരി ുകയുമി .
അതിനാൽ എെ സമാധാനമായി ഈ പു ക ിേല ു
വിരൽ ചൂ ുകേയ െച ു ു ൂ.
 ര ായിരം െകാ ം ജീവി ുകഴി ഒരു
വിശ മഹാ ഗ െ ഉപജീവി ു പു കമാകയാൽ
ഉപജീവന ിെ രീതിെയെ ു പറ ുവേയ്
ബാ ത എനി ു .് കർ െ സ ൂർ കഥയാണ് ഈ
കൃതിയുെട പധാന ഭാഗം. ദൗപദിെയ ി സ കീയമായ
ഒരു സമാ ര കഥാസ ം നട ി, ആ സ ിെ
നൂലിഴകളിൽ കർ കഥാദള ൾ
െകാരുെ ടു ുകയാണു െചയി ു ത്. ഇതിെല
കർ ചരി തം സംഭവപരമായ വിശദാംശ ളിൽവെര,
വ ാസഭാരതപാഠെ സൂ മായി അനുവർ ി ു ു.
അതിെല രംഗ െള ാം ഒരുതരം ‘ ാഷ്ബാ ു’കളുെട
രൂപ ിൽ തരംതിരി ു കാണുകയും െച ാം.
അവെയ അടു ി നിലനിർ ു
ദൗപദീവിചാരധാരയാവെ ,
മഹാഭാരതവുമായു ാ ിയ പരിചയ ിെ
ബല ിൽ സ ിെ ടു താണ്. അ െന ഒരു
സാ ിക കഥാധാരയും വ ാസഭാരത ിെല
കർ കഥാധാരയും ഇടയ് ിെട ത ിൽ
ചു ി ിണ ും ഇടയ് ിെട ഇഴപിരി ും ഇതിൽ
പവഹി ു ു. ആ സമാ ര പവാഹ ളുെട
ഗതിേയാെടാ ് തീരവർ ികെള നിലയിൽ
മഹാഭാരത ിെല പധാന കഥാപാ ത ൾ, സംഭവ ൾ
തുട ിയവെയ, കഴിയു ത മിഴിവുന ി
അവതരി ി ാനു പരി ശമവും ഈ പു ക ിൽ
കാണാം. ഒേരെയാരു ‘േഫാ ി’ൽ ഗഹി െ ഒരു
ഛായാചി തമ ഈ പു കെമ ു ചുരു ം. ഒരു
ക ാമറയുെട ക ് ഏക സമയ ് തുല പാധാന മു
മൂ ു േഫാ ുകളിൽ നി മാ ി നിർ ാനു
ശമം, രൂപഭ ദതയും ഷ്ടതയുമു ഒരു ചി ത ിനു
കാരണമാവുകയി േ ാ. ഇവിെട എനി ു സമാധാനം
സ മന ിലു ഒരു പതീ േയാ ആ ഗഹേമാ
മാ തമാണ്. ‘ഔ ് ഓഫ് േഫാ ാ’യി പതി
രൂപമി ശിത ളുെട കിട ് സ കീയമായ ഒരു
വിചി തരൂപ പതീതി സ യം ൈകവരു ുെമ ു ഞാൻ
പതീ ി ു ു. ഞാൻ പറ ത് എെ
പതീ യുെടയും പയത ിെ യും കാര ം
മാ തമാെണ ു ദയവായി ഓർ ി ുക.
ഇതിെല കർ കഥാരംഗ െള ാം
വ ാസഭാരതപാഠ പകാരമു വയാെണ ു പറയുേ ാൾ,
ഭാരത ിൽനി ും േനെര പരാവർ നം
െചെയടു താണവെയ ു ധരി രുത്.
വ ാസഭാരതേ ാട് ആ രംഗ ൾ ു
പത ബ ിെ േതാത് രംഗം പതി
വ ത ാസെ ിരി ു ു. എ ാ രംഗ ളുെടയും
ലകാല ൾ ഭാരത ിേലതുതെ യാണ്. അ തയും
കഴി ാൽ യു മായ സ ാത െമടു ് ഈ
പു ക ിെ ഘടനയ് ു േചർ രീതിയിൽ രംഗ ൾ
പുനഃസൃഷ്ടി ുകയാണു െചയി ു ത്.
ആയുധവിദ ാ പദർശനം, ദൗപദീവ ാേ പം എ ീ
രംഗ ളും യു രംഗ ളും ഭാരതഭാഗ ളുെട
ചി െ ടു ിയ സം ി പരാവർ ന ളാെണ ു
പറയാം. അതു പേ , ഒര ം മാ തം. മേ യ ു ഞാൻ
പുനഃസൃഷ്ടി െചെയടു ശീകൃ കർ സംഗമം,
കു ീകർ സമാഗമം, കർ ഭീ സംവാദം തുട ിയ
രംഗ ളുമു ്. അധികം രംഗ ളും ഈ ര ൾ ു
നടുവിലൂെട നീ ു ു.
ആ രംഗ ളുെടെയ ാം ഘടന, അവയിെല
സംഭാഷണ ൾ തുട ിയവയ് ും േമ റ വ ുത
േയാജി ു ു. ഒരു രംഗ ിെല
സംഭാഷണധാരയിൽ െ ഭാരത ിൽനി ു
ഖ ികയും സ യംകൃത രചനയും ഇടതൂർ ു കാണാം.
ഖ ികകളിെല വാചക ൾ, വാചക ളിെല
പദസമു യം-ഇവെയ ാം ഇ ര ിൽ
മി ശിത ളാണ്. പലവ ം ആവർ ി ു
മാ ിെയഴു ിലൂെട ആ മി ശിത ൾ ് തനതായ
അ രീ മു ാ ാനും ശമി ിരി ു ു. ആ
നടപടിവഴി ഈ രംഗ ൾ ഒേര സമയ ്
വ ാസഭാരതാ രീ ം പുലർ ു
ഭാരതരംഗ ളായും എെ ഈ പു ക ിെല
സ ത രംഗ ളായും വർ ി ും എ താണ് ഈ
ശമം നട ുേ ാഴു ായിരു ധാരണ. ഇ രം
ധാരണകെള ാം എെ മന ിൽ എ െന കട ുകൂടി?
ഇെതാെ ഗൗരവമാെയടു ാനും പേയാഗ ിൽ
പരീ ി ാനും എഴു ുകാര ിൽ ഒരുതരം
പാേയാഗിക ബു ിയു എനിെ െന േതാ ി?
സത ം പറയെ . പതി പരിഹാസ ുവേയാെട
മന ിൽ ഇേ ാൾ സ യമുയരു േചാദ ൾ
അൈധര േ ാടും അ ുതേ ാടും ഞാൻ
േക ുെകാ ിരി യാണ്.
ശീമഹാഭാരതംേപാെലാരു ‘ദിവ ‘മഹാ ഗ ം
വ ുെകാ ് േതാ ിയേപാെല പരീ ണ ിനു
മുതിരു ത് േ മായ സാഹസികതയാെണ ു
പതിേഷധം േതാ ു വർ പലരുമു ാവാം. അതിൽ
ചിലർ അ ൽ വ ാസഭാരതേ ാടു പഗാഢമായ
പരിചയമു വരാെണ ും വരാം. അവേരാട് ഞാൻ
ആ ാർ മായി െപാറുതി പറ ുെകാ ു ു.
ആ ാർ തയു ‘പ ൂരി ു’കളുെട നിലയ് ്
അതിെ തായ സമാരാധ തയുെ ു
വിശ സി ു വനാണു ഞാൻ (ഞാൻ ഒരു കാര ിലും
അ െനയെ ിലും). പേ , എെ ഈ പു ക ിെ
ഉത ിെയ ി ഒരു കാര മറി ാൽ ഈ സാഹസം
ഒരളവുവെര അവർ ു െപാറു ാൻ കഴിേ ും.
ശീ കു ികൃ മാരാരുെട
‘ഭാരതപര ടന‘ ിൽനി ാണ് ഇ െന ഒരു
പരി ശമ ിനു ആദ േ പരണ എനി ു ായത്.
വ ാസഭാരതരംഗ ളും അവെയ ുറി ു
‘ക റികളും ഇടകലർ ി രചി ി ു കലാ
സുഭഗമായ ആ വിശിഷ്ടകൃതി വായി ു രസി േ ാൾ,
അതിെല ക റികൾ കഥാഗാ തേ ാടു കലർ ി
രംഗ ൾ പുനഃസൃഷ്ടി െചയാെല െനയിരി ും എ
സ ിേല ് കുര ിെ സ ഭാവമു മന ് ഒരു
ചാ ം ചാടി. അതു ശ ിമ ായ ഒരാ ഗഹമായും
ആശയമായും പി ീടു വളർ ു. ആ ആ ഗഹ ിെ
ശ ിെകാ ാണ്, സം ൃതഭാഷേയ നി യമി ാ
ഞാൻ കു ി ു ൻത ുരാെ പരിഭാഷയിൽ ൂടി
ഭാരത ിെല കൗരവ-പാ വകഥാഭാഗ ൾ
വായി ാനും പിെ പഠി ാനും മുതിർ ത്. ആ
പഠന ിെ പരിസമാ ിയാണ് േനാവൽ എ ു േപർ
വിളി ാൻ ഞാൻ ആ ഗഹി ു
ഇതിഹാസകഥാസംബ ിയായ ഈ പു കസ ത ം.
ഇ െന ഒ ിെ സൃഷ്ടി ഒരപരാധമാെണ ിൽ,
അറി ുെകാ െ ിലും, ശീ മാരാർ ഇതിൽ
േ പരണാ ു ിനു പതി ാന ു നില് ു ു.
മറി ാെണ ിൽ, എനി ു ലഭി ാവു തു മായ
അഭിന ന ൾേപാലും ശീ മാരാെര ുറി ്
എനി ു േ ഹാദരാ ന ിതമായ രണെയ
ഉ ലി ി ുകയും െച ും.

തിരുവന പുരം പി.െക. ബാലകൃ ൻ

19-11-1972
 ഉ ട ം

ഭാഗം ഒ ്
ഒ ്
ര ്
മൂ ്
നാല്
അ ്
ആറ്
ഏഴ്
എ ്
ഒ ത്
പ ്
പതിെനാ ്
പ ്

ഭാഗം ര ്
പതിമൂ ്
പതിനാല്
പതിന ്
പതിനാറ്
പതിേനഴ്
പതിെന ്
പെ ാ ത്
ഇരുപത്
ഇരുപെ ാ ്
ഉപസംഹാരം
ഭാഗം ഒ ്
 പാരംഭം

പാ വശിബിര ളിൽനി ുയർ

ആർ ുവിളിയും തേ റടിയും ദിഗ ളിൽ മുഴ ി.
പടെയാതു ി സേ ത ിെല ിയ േസനാനികളുെട
വിജയമദിേരാ വം ഹിരണ തീനദിയുെട
മറുകരയിലു വനിതാനിലയ ളിേല ു
പരെ ാഴുകി. തു ി ാടിെ ാ ിരു മാ -
പാ ാല-വിരാടേസനാനികളുെട ൈകകളിെലരി
പ ൾ, ന തസഹ സ ൾ ഭൂമിയിലിറ ിവ ു
നൃ ം െച ു പതീതി ഉളവാ ി. ശിബിര ളിൽ
ക ആ സ ർ ീയദൃശ േ ാടു മ രിെ േപാെല
പുര ീഹർ ളിൽ മംഗളദീപ ൾ നിരനിരയായി
െതളി ു. ഭീമേസനൻ സുേയാധനെന ൂടി
വീഴ് ിെയ ും യു ം ആത ികമായി
അവസാനി ുെവ ും ദൂത ാർ പറ റി
പാ വപ െ രാജവധൂടികൾ വിജയാചരണ ിന്
ഒരു ൂ ി ശലഭ െളേ ാെല പാറിനട ു. മൃതിെ
സ ജന െളേയാർ ു ദുഃഖിതകളായിരു
രാ ിമാർേപാലും സ പ ിനു ായ വിജയ ിൽ
േവദന മറ ് സേ ാഷ പകടന ളിൽ ആമ രായി.
െതളി ു. േശാഭി ദീപനാള ൾ ു മു ിൽ,
രാജന ീമുഖ ൾ േശാഭനതരമായ ആ രാ തിയിൽ
നിര ുകാണായി. നി ദാവിഹീനകളായി പതിേനഴു
രാ തികൾ കഴി മനസ ിനിമാർ വിജയാ ാദ ാൽ
നവവധു െളേ ാെല അണിെ ാരു ി; അവരിൽ
നവവധു ളുെട മുഖ ശീ കളിയാടുകയും െചയു.
െതാഴുൈകകൾ ു േനെര ചായ് മുഖ ളിൽ
പകുതിയട ക ുകളുമായി നി ് ജഗ ിയ ാവിെ
കൃപാകടാ െ അവർ വാഴ് ി;
സ ജനേ ശയ ിനായി അവർ പാർ നകൾ ഉതിർ ു.
േകാതിമിനു ിെ ിയ തലമുടിയിൽ പൂ ൾ
ചൂടിയ ദൗപദി ജ ലി ു മുഖേ ാെട
അവർ ുമു ിൽ പാർ നയിൽ ലയി ുനി ു:
“ജഗദീശ രാ, നാളിതുവെര സൗഭാഗ മറിയാ
പാ ാലപു തിയായ ഈ കൃ യ് ്
ജ സാഫല മരുളിയ നിെ ദയാവായിനു ുതി! നീ
ഇവേളാട് ഇനിയും അലിവു കാണിേ ണേമ!
െകാടുംപടയിൽ നീ അഭയം ന ിയ പതിമാേരാടും
ഉ ികേളാടും നീ എ ും കനിവു വനാകണേമ!
ഇവളുെട വൃ നായ അ നു പാണര ന ിയ നിെ
അനു ഗഹാശി ുകൾ അവനിെലാ ും വിടാെത
വർ ിേ ണേമ! കരുണേയാെട നീ സംര യരുളിയ
ഭാതാ ൾ ു നിെ പസാദം എ ും ലഭ മാേകണേമ!”
പാർ ന ഉരു ഴി േവ ദൗപദിയുെട
ക ുകളിൽനി ും സേ ാഷ ിെ നീർ ു ികൾ
ഉതിർ ു. ഈശ രൻ എ ത അലിവു വനാണ്!
ഭയെമാഴി ്, സിരകളയ ,് ഹൃദയം കുളിർ
നിലയിൽ ീജന ൾ ഉറ റയിേല ു പിൻവാ ി.
ഏകാ തയിൽ, പൂ ൾ വിതറിയ െമ യിലിരു
ദൗപദിയുെട മുഖ ് വീളയുെട
ചുവ ുലാഞനയു ായി. ചു ിൽ വിരി മ ഹാസം
സ യം മാ ുേപാകാൻ കൂ ാ ാ നിലയിൽ,
ക ുകൾ ഇറു െന അട ,് അവൾ വീ ും
ഈശ രേനാടു പാർ ി ു:
“ഈശ രാ! അഴി തലമുടിയും നീറു
മന ുമായി നി ദയി ാ സഹ സരാ തികൾ
കഴി വളാണ് ഞാൻ. വതകാഠിന ാൽ ീത ം
പിടയു ഹൃദയവുമായി പല വർഷ ൾ
ഭർ ൃസവിധ ിൽ നി ദയി ാെത കഴി വളാണു
ഞാൻ. ദയാപൂർ ം ജീവികൾ ു നീ ക ി രുളു
നി ദാസുഖം ശരി റിയാ വളാണു ഞാൻ.
സ ജന ൾ ു പാണര യും സ പ ിനു
വിജയവും ന ി നീ ഇെ നി ു ജ സാഫല ം
േചർ ുവേ ാ! നിന ു ുതി! ദുഃസ മി ാ ,
ഭയമി ാ , ഗാഢനി ദയാൽ നീ ഇെ െ
അനു ഗഹിേ ണേമ!’
വിള ിെ ’ തിരിതാഴ് ി െമ യിേല ു ചരി
ദൗപദി വനവാസെ ുറിേ ാർ ു.
വിരാടപുരിയിെല അ ാതവാസവും അവൾ ഓർ ു.
നി ദയി ാ വളായി, നി ദയിൽ േപടിസ ളുമായി
കഴി ആ കാലേ ാടു വിടപറ അവളുെട
മന ിേല ് അദ്ഭുതദീ ിയു ഒരു ഉൽ േപാെല
അർ ുനെ രൂപം പാ ു വ ു. ഭീമേസനെ
ബലി മായ രൂപവും അവിേട ു കട ുവ ു.
സേ ാചി ുനില് ു യുധി ിര
നകുലസഹേദവ ാരുെട രൂപ െള നിരൂപി ് മുഖ ു
വിരി വിചി തമായ മ ഹാസം േശഷി ി ുെകാ ്
അവൾ ഗാഢനി ദയിൽ അമർ ു.
ഉ ിലു അലമുറകൾ േക ു
കിട റയിൽനി ും പിട ു പുറ ുവ ദൗപദി,
പാതിരാ തിയിൽ ഒരു ര മധ ാ ം ക ു
സംഭീതയായി. െപാ ു ആ െകാടും പകാശ ിൽ
ഭയ ുനി ുെകാ ് അവൾ ചു ും േനാ ി.
ഹിരണ തിയുെട മറുകരയിെല ശിബിര ൾ
അ ിയുെട പർ തപം ിേപാെല ആളി ു കാ
അവൾ ക ു. േനാെ ാ ദൂരേ ാളം
നിരനിരയായി നി ശിബിര ൾ
ആകാശമ ിലുയർ ുനി ് ആളി ു ു. ഒരു
നിമിഷം അവൾ തെ ഉ ികെള ഓർ ു. വൃ നായ
അ െനയും ധൃഷ്ടദ ു െനയും ശിഖ ിെയയും
ഓർ ു. ഭയാധിക ാൽ കരയാൻ മറ ,് മിഴി
ക ുകളും തീ ിടി മുഖവുമായി ആ
അ ിേഗാപുര െള േനാ ി അവൾ
നിർ ീവിെയേ ാെല നി ു.
 ഒ ്

രാ തി അവസാനി ാറായി. മ യും ചുവ ും

അ ി ു െവളി ു കാ ിയ നര
േമഘപാളികൾ ിടയിൽ, ചിതയിൽ ക ി ലി
അ ി ീളു േപാെല ച ല െതളി ു നി ു.
മൂടൽമ ിലൂെട പസരി ആ െവളി ം
തണു ുറ ടിക ദാവകംേപാെല ഭൂമിെയ വലയം
െചയു. സരസ തീതടംമുതൽ ഹിരണ തീതടംവെര
വ ാപി കുരു േ തം മരി ു മരവി ്, അതിൽ
മു ി ിട ു.
അന വി ൃതമായ ആ സംഗരഭൂമിയുെട
നടുവിൽനി ുയർ ു െപാ ിയ പൂർ ച കവാള ിൽ
തീ മായ ഒരു പകാശവലയം പത െ ടുകയും,
െപാ ിയും താഴ് ും അതു തു ി ാടുകയും െചയു.
അ കെല അ രീ ിൽ പടർ തീ ാലയുെട
െപാ േലല് യാലാവാം, കഴുക ാർ കര ുെകാ ു
നാലുപാടും പറ ു. ഇടയ് ു വി ൃതമായും,
ഇടെയ് ാതു ിയും, ഇടയ് ുയർ ും, ഇടയ് ിെട
താഴ് ും അ ി ാലയുെട പകാശവലയം
താ വമാചരി ു പൂർ ദി ിേല ു ശ ിയായി
കാ ൂതി. ജ ാലകളുെട മ നിറം പകർ
േമഘപാളികൾ, മൃതിയുെട പിംഗളേകശഭാരംേപാെല
ആ കാ ു ത ി ആകാശ ിൽ പാറി റ ു.
ദൂെര ജ ലി തീയുെട െവളി ം
നിലാെവളി വുമായി കൂടി ലർ ് കുരുേ ത ിൽ
ഭീകരമായ ഒരു ഉഷ ആരചി ു. വിളർ ആ
മ െവളി ിൽ, അവിെട ചിതറി ിട
ജഡ ളും ഉട രഥ ളും െതളി ുതെ
കാണായി. ജലമാെക വ ി അടിെതളി
സമു ദഹൃദയം േപാെല ഭീഷണാകാരമായി,
നി ലനി ൂന മായി, കുരുേ തം വിറ ലി ു
ദിെ ും വ ാപി ു കിട ു.
ഘനീഭവി ുനി നി തെയ ഇടയ് ിെട ഉയർ
മരണാ ക ന ൾ നൂറായിരം നുറു ുകളായി ഭഞനം
െചയു. കവ േഭാജീശത ൾ ആ ശ േ ാടനം േക ു
െഞ ി. ഭയ ാലും േ കാധ ാലും വിര ു
മുര ുെകാ ് അവ സ ാനം വി ് പരതി നട ു.
ശ േ ാടും, അേത ുടർ ു ായ കൂടുതൽ
െകാടിയ നി തേയാടും ഒ ം കയർ ിെ േപാെല
അവ പലവ ം മുരളുകയും ചീറുകയും െചയു.
കുരുേ ത ള ിെ പ ിമാതിർ ിയിൽ
സമ പ ക തടാകവും, തട ിെല പുൽ കിടിയും
വൃ ാർ ുകൾ ിടയിൽ ഒളി ു കിട ു.
തിയവംശര ാൽ പരശുരാമൻ മൂേവഴുവ ം
നിറ ആ തടാക ിെല കറു ു തിള മാർ
ജല ര ് ആകാശ ിെല ച ലെയ് തിെര ക ാടി
കാണി ു. വൃ ശാഖകളുെട നീ കരിനിഴലുകളും,
ച പകാശ ിെ പതിബിംബ ളും, ഓളമിള ു
ആ തടാകജല ിൽ കരിനാഗ ളും
സുവർ നാഗ ളുമായി മാറി. പര രം ചു ി ിണ ു;
അേന ാന ം െകാ ിവലി ് ആ നാഗ ൾ േപാരാടി.
കുരുേ ത മഹായു ിനു വിരാമചി ം കുറി ആ
സമ പ കതട ിൽ ഒ െ ജഡമായി
കുരുകുലാധിപനായ സുേയാധനൻ ജീവ ു കിട ു.
വായിൽനി ു വാർ ര ിെ ് തള ിൽ
തലചായ് ്, പാർശ ളിേല ു വിതർ ുകിട
ൈകകളാൽ ഭൂമിെയ പെ ുണർ ,് അർ പ നും
അർ പാണനുമായി കൗരവമഹാരാജാവ് വർ ി ു.
പുൽ കിടി രികുേചർ െപാ കളിൽ
പതിയിരു ു മെക ജംബുക ാർ
മാംസെ ാതിയാൽ ൈധര ം സംഭരി ് കമഴ് ു
കിട ു ആ ജഡ ിനടുേ ് ആർ ിേയാെട
പതുെ ചുവടുവയ് ാൻ തുട ി. ജഡ ിൽ
ജീവല ണ ൾ ക തിനാൽ ഭയ ു സേ ാചി ്
അ ാ മായി നി ് അവ മുര ു. മെകെ ിലും
മുേ ാ ു നീ ാൻ ൈധര ം വരാെത ഇടയ് ിെട ആ
ു ദജീവികൾ വ ംചു ി പാ ു. വായിലൂെട
വാർ ുവ ര ധാരയിെല നുരകൾ ശ ാസ ിനു
തട മു ാ ുേ ാൾ ജീവശ ിയുെട
സഹജേ പരണയാൽ, ആ ജഡ ിെ വലതു ൈക ലം
ചു ിേല ് ഇഴ ിഴ ു നീ ുകയും, ചു ിൽ
ക കൂടാൻ തുട ു രുധിരനുരകെള തുട ുനീ ാൻ
സാഹസെ ടുകയും െചയു. ആ
സാഹസികവ ായാമ ിൽ പതിേഷധി ് അേ ാൾ ആ
ജഡ ിെ വ ിൽനി ും യാ ികമായ ഒരു
ഗർഗരശ ം പുറെ ു. ആ ശ ം േക ു ഭയ ാൽ
െഞ ിെ റി കവ ാദ ാർ ചു ിലും നി ു
െചവികൂർ ി ു. േവദനയുെട ൈവദ ുേതാേദ ഗ ാൽ,
ജഡ ിെ ംഭതുല മായ വലതുകാൽ സ യം
െപാ ുകയും, അവിശ സനീയമായ ബലേ ാെട അതു
ഭൂമിെയ ആ ടി ുകയും െചയു. ഉടൻതെ
കുറു ാർ ‘ കീ’ എ േപടി ര ിൽശ ം
പുറെ ടുവി ് െപാ കളിേല ു പിട ് പിൻവാ ി.
അവയുെട വ ുകൾ കറു
പ ില ഴ ിനിടയിൽ ആർ ിെകാ ു തിള ി.
 2
െകാടുംരാ തിയിൽ, െകാടിയ വിജനതയിൽ,
നിവർ ി ിടി ഖ ളുമായി നട ുനീ ിയ
കൃപരും കൃതവർ ാവും അശ ാമാവും സ ം
നിഴലുകെള െ ഭയെ ടു തായിേ ാ ി.
മൃത പായനായി ിട സുേയാധനെ
സവിധ ിേല ് അവർ ഭയ ാേടാെട നീ ി.
ജീവനുേ ാ എ ു തീർ യാ ാനാവാ വിധം
കമഴ് ടി ു കിട ു ജഡംക ു െഞ ി അവർ
നി ലരായി നി ു.
സുഹൃ ിെ കിട ുേനാ ി പരിസരം മറ
അശ ാമാവു പറ ു:
“മനുഷ േലാക ിൽ വിശ സി ാവതായി,
സത മായി, യാെതാ ാണു ത്? രാജാ ാർ ു
രാജാവും പുരുഷരിൽ വ ാ ഘവുമായവൻ
കുറു ാർ ് അനുക ാപാ തമായി നിർ നമായ
കാ ിൽ കിട ് അ ശ ാസം വലി ു ു.
രാജാധിരാജനായ േഹ സുേയാധനാ, ഭൂമിെ ാം
ആ കൾ െകാടു ു ശീലി നീ വിജനമായ
വന ിൽ ദയനീയനായി തനിെയ കിട ു െത ാണ്?
നിെ ശീർേഷാപരി ഛ തചാമര ൾ ഇേ ാൾ
കാണാതായെത ാണ്? നിര രം നിന ു പരിവാരം
ചമ സാമ ാെര നിേ ാെടാ ു
കാണാ െത ാണ്? ഉ ച ാതികളായ
ദു ാസനെനയും കർ െനയും നിെ ചാര ു
കാണാ െത ാണ്? വി പരാൽ നിത വും
പരിേസവിതനായി ഴി നീ, കവ ാദജ ു ളുെട
ആർ മായ ക ുകൾ ിരയായി.
അത ദയനീയനായി, നിരാലംബനായി, ഈ
ശൂന തയിൽ കിട ു ുവേ ാ!”
 കാലമാകു നിത മഹാസത ാൽ
തുട ുടയ് െ ആ മിഥ യുെട മു ിൽ നി ുെകാ ,്
“മനുഷ േലാക ിൽ യാെതാ ാണ് സത മായി ു ത്?”
എ േചാദ ം അശ ാമാവ് ഉരു ഴി ു.
ആചാര പു തനായ വീരൻ നനവൂറിയ ക ുെകാ ു
സുേയാധനജഡെ േനാ ിനി ു. ഇടറിയ ശ ിൽ
അവൻ വീ ും പറ ു:
“ പിയനായ സുേയാധനാ, ഈ ഞ െള നീ ഒ ു
േനാ ിയാലും. ഭൂമിെയ പ ിേ ർ ു കിട ു നിെ
ശിര ് ഒരി ൽ നീെയാ ുയർ ുകയിേ ? ക ു
പാ വൈകനിലകൾ ആകാശ ിൽ പറ ു ദീ ി,
ഒരി ൽ മാ തെമ ിലും ഒ ു കാണാൻ നി ിൽ
പാണൻ േശഷി ിരി ിേ ? പതികാരം നിറേവ ി
വ ിരി ു ഹിതാനുവർ ികളായ ഈ
അശ ാമാവിെനയും കൃപെരയും
കൃതവർ ാവിെനയും ഇനി ഒരി ൽ േ ാലും നീ
കെ ടുെ ാ ു േനാ ുകയിേ ?”
p
ശ വീചികളുെട ചലനം േരാമകൂപ ളിലൂെട
ഉൾെ ാ സുേയാധനെ ജഡ ിൽ
എ ുനിെ ി ാെത ഒരു ഞര മു ായി. ഭൂമിെയ
പുണർ ുകിട ു ജഡ ിെ വലതുൈക
അേബാധേചതനെകാെ േപാെല ഗദയുെട
ഭാഗേ ് പതുെ തുെ ഇഴ ു നീ ി. ആ
ഞര വും ഗദ തിര ി ഇഴയു വലതുൈകയുെട
ചലനവും ക ് സ ടം നിയ ി ാനാവാെത ആ
മൂ ുേപരും ക ുനീർ വാർ ു. ആ രാജാവിെ
പാർശ ിൽ നി ീമമായ ആർ ദഭാവേ ാെട അവർ
ഇരു ു.
മയ ിൽ കിട സുേയാധനെന േ ദാണപു തൻ
അനുക ാപൂർ ം തഴുകി. അശ ാമാവിെ
േചാരപുര കവിളിലൂെട ഒഴുകിയ ക ു നീരിെ ധാര,
ആ ജഡ പായെ വലതുകവിളിൽ ഇ ി ുവീണു.
ചു ിൽ നുര ുകൂടിയിരു ര ം വിരലാൽ
തുട ുമാ ി. അവെ െന ിയിലും കവിൾ ട ിലും
േചാരപുര വിരലുകൾ പായി ുെകാ ് ആചാര
പു തൻ ആർ ദമായി തുടർ ു:
“സുഹൃേ , ച കവാള ിൽ ഇേ ാഴും
തിള മു ാ ു ആ െകാടുംതീ കാണാൻ നി ിൽ
ഇനി കാ േശഷി ു ിേ ? നിേ ാടു ഞാൻ
പറയാൻേപാകു സുഖവച ു േകൾ ാൻ നി ിൽ
പാണൻ േശഷി ു ിേ ? ഇതാ ഈശ രൻ
നിന ുേവ ി എെ വാ ുകൾ േകൾ െ !
േ ദാണപു തനായ അശ ാമാവാണു പറയു ത്.
പാ വ േസനെയ മുഴുവൻ ഞ ൾ
െകാെ ാടു ിയിരി ു ു. േശഷി പാ വ
േസനെയ മുഴുവൻ, പരഗതിയി ാെത പശു െളേ ാെല
ഞ ൾ അറു െകാല െചയിരി ു ു! ധൃ ദ ു നും
ദൗപേദയ ാരും പശു െളേ ാെല കഴു ു
െഞരി ുെകാ െ ുെവ വാർ , സുേയാധനാ,
നീയെ ിൽ നിെ ആ ാവു െചവിെ ാ െ !
ആളി ു ൈക നിലയ് ക ി ു പാ വ ടെയ
മുഴുവൻ െവ ിയും െഞരി ും ഞാൻ െകാ ു വീഴ് ി
എ ഹിതവാർ േകൾ ാൻ സുേയാധനാ, നിന ു
കഴിയു ിേ ?”
അശ ാമാവിെ ആ സുഖവച ു േകൾ ാൻ
മാ തം സുേയാധനനിൽ പാണൻ േശഷി ു ായിരു ു!
ആ ജഡ ിൽ െപാടു േന ചലനം അനുഭവെ ു.
നിർ ീവമായി പാർശ ളിൽ വിതർ ുകിട ിരു
ൈകകൾ ര ും ബലമുൾെ ാ ്
മാ രശ ിയാെല േപാെല ഭൂമിയിൽ അമർ ു.
നില ൂ ിയ ൈക ല ളുെട ബല ാൽ ചുമലും
ശിര ും െമെ െമെ േമേല ുയർ ു.
ഫണമുയർ ിയ രാജമൂർഖെനേ ാെല സുേയാധനൻ
േമേല ു മുഖമുയർ ി. മലർെ ുറ അവെ
ക ുകൾ ദൂെര അേ ാഴും െതളി ുകാണാവു
അ ിയുെട പഭാവലയ ിൽ ഊ ിനി ു. ആ
നയന ൾ അേ ാൾ അരുണിമയാർ ു തിള ി. അേത
ക ുകളാൽ അശ ാമാവിെന സുേയാധനൻ േനാ ി.
പാണബല ിെ അവസാനെ തരി
അവനിൽനി ും ഇ െന ബഹിർ മി ു:
“ആചാര പു തനായ സുഹൃേ , നിന ു സ ി!
പിതാമഹനും ആചാര നും കർ നും െചയു തരാ
ഉപകാരമാണു നീ ഇെ നി ു െചയുത ത്. േനാ ൂ!
സുേയാധനനിേ ാൾ സ ു നാണ്! അശ ാമാവിെ ്
സൗഹൃദ ാൽ ധന നായ സുേയാധനൻ ഇതാ,
ഇ തുല നായി ജീവിത ിൽനി ും നിർ മി ു ു!
ഇ തുല നായി അവൻ സ ർ ിേല ു ഗമി ുെവ ്,
അവൻ ജീവിതയു ിൽ േതാൽ ാെത സ ർ ം
വരി ുെവ ്, അവെ ദുഃഖിതനായ അ േനാടു നീ
പറയൂ. വീര ാേര! നി ൾ ുസ ി.”
ഒരു ശ േ ാെട ചുമലും തലയും വീ ും
ഭൂമിയിൽ പതി ് നിത നി ലതയിലമർ ു.
 ര ്

ഉ ഷ ിെ വരവു കാ ിരു മെക രാ തി

അ ഃേ ാഭ ാൽ മുഖം കറു ി ു.
ഹ ിനപുര ിെല മ ിര ൾ ൈക ിരികളുെട
പതിേഷധ ിട ിൽേപാലും കൂടാെത ഇരു ിെ
കടുംപിടിയിൽ ആലസ മാ ു വർ ി ു. പേ ,
രാജകീയഭവന ളിൽ നി ,് ആകാശ ിെ മുഷി
േമൽവിരി കു ി ീറിെ ാ ് വിലാപശ ൾ
ഉയർ ുെകാ ിരു ു. ീജന ളുെട നിലയ് ാ
ഗ ദ ളാൽ അ രീ ം സദാ അസ മായി.
പാതിരാ തിേയാടടു സമയ ്
േമാഹാലസ ിൽ വീണ ധൃതരാ ർ അേ ാഴും
ഉണർ ിരു ി . സുേയാധനെന ഭീമൻ ചതിയിൽ ത ു
വീഴ് ിെയ റി ു മൂർ ി ു വീണ കൗരവപിതാവ്
അേത കിട ിൽ ചലനമ ു കിട ു. ശ മി ാെത,
അന മി ാെത, നിശ ാസംേപാലുമി ാെത ഗാ ാരി
പാർശ ിൽ പതിമേപാെല ഇരു ു.
സൗധ ളിൽനി ും ഒ ു േനരം മുഴ ിയ
ീജന ളുെട കൂ ര ിൽ ആലസ ിലാ
സുേയാധനപിതാവിെ േബാധമ ലെ
ർശി േതയി . പരി ഭാ ിയാൽ വ ഥ മറ വിദുര-
സഞയ ാർ മഹാരാജാവിെ പരിചര കൾ ായി
ഉഴറി ാ ു.
പ െതളി കൗരവപിതാവിെ അ മായ
ക ുകളിൽനി ും ജലം ധാരധാരയായി പവഹി ു.
ഓേരാ ു വിളി ു പറ ് ഉറെ രയാൻ തുട ിയ
േജ ഭാതാവിെന ആശ സി ി ുെകാ ് വിദുരർ
പറ ു:
“മഹാരാജൻ! അതിേഘാരമായ വിപ ിെ മു ിൽ
കുരുകുലനാഥനായ നീ േകവലം കു ികെളേ ാെല
കരയു െത ാണ്? സംഭവിേ െത ാം
സംഭവി ുകഴി ുവേ ാ. അനുഭവിേ െത ാം
അനുഭവി ുതീർ ുകയ ാെത മനുഷ ജ ിനു
േവെറ ഗതിെയാ ുമി . വിധിെയ തടു ാൻ ഏെതാരു
മനുഷ നാണു കഴിയുക? നമു ാർ ും അതിനു
കഴിവു ാകയി . േകഴു സ ം ുഷമാെരയും
ീജന െളയും സമാശ സി ിേ നീ,
ഒ ിലിരി ു ൈക ു ു െളേ ാെല
കര ുെകാ ുകിട ു ത് എ ത വിചി തമാണ്! നീ
ഇ െന കര ിൽ തുടർ ാൽ മൃതരായ സ ജന ളുെട
ആ ാ ൾ ു പിെ എ ു േമൽഗതിയാണു ത്?
നിെ മ ളുെട േപെരടു ു പറ ് നിെ ുഷമാർ
വിലപി ു ശ ം നീ േകൾ ു ി ? ജയ ദഥെ േപർ
പറ ു ദു ളയുെട കര ിൽ നീ േകൾ ു ിേ ?
ദു ഹമായ ശ ിൽ ‘ല ണാ’ എ ു
വിലപി ു താരാെണ ു നീ അറിയുകയിേ ?
ഭരതെ േപർ വിളി ലമുറയിടു ആ ശ ം
ആരുേടെത ു മന ിലാ ാൻ നിന ു കഴിയു ിേ ?
ൈവധവ ദുഃഖ ാൽ അശരണരായ ആ കു ികൾ ു
നീയ ാെത ഇനി ആരാണ് അവലംബം? മഹാരാജൻ,
കുരുവംശ ിൽ പിറ പുരുഷനു േചർ രീതിയിൽ
ചി വൃ ികൾ നിയ ി ാലും.”
 മു ിൽ ധൃതരാ -വിദുര-സഞയ ാരായി
വിധവകളുെട ഒരു മഹാവ ൂഹം കുരുേ തെ
ല മാ ി നീ ി. കരയു പുരവാസികളുെട
നനയു ക ുകൾ ിടയിലൂെട കരയു
വിധവാശത ൾ മുേ ാ ു നീ ി. പിയജന ളുെട
ജഡ ൾ അവസാനമാെയാ ു കാണാൻ െവ ൽപൂ ു
സ ം ക ീരിലൂെട അവർ മുേ ാെ ാഴുകി. വാേനാർ
ഗണ ൾ ുേപാലും മു ു കാണാൻ കഴിയാ
രാജകുമാരിമാർ മാറിൽ ത ി, ൈകകൾ
മുകളിേലെ റി ,് കര ും വിളി ും
നിര ിൽ ൂടി േവ ുേവ ു സ രി ു. ആ
സൗ ര ധാമ ൾ ഒ വ ം മാ തം അണി ്, നാണം
മറ ് വീഥിയിലൂെട നട ു. കുലം മറ ്, ല യും
മാനവും മറ ് മരി പിയജനെ മാ തം
ഓർ ുെകാ ് വിധവകൾ കുരുേ ത ിേല ു
നീ ി. രഥാരൂഢരായ രാജാ ാർ
യുേ ാ ാഹ ിമിർേ ാെട കുരുേ ത ിേല ു
കുതിെകാ കാ ക ഹ ിനപുര ിെല
രാജവീഥികൾ വിധവകളുെട ഈ വിലാപയാ തയ് ും
സാ ം വഹി ു.

2
ഉഷ ിെ മുഷി െവളി ിൽ നിത തയാർ ി
ദുഃസ ംേപാെല കിട കുരുേ ത ളെ
സഞയൻ ഭീതിേയാെട േനാ ി. ആ ദൃശ ിെ
മറുസീമയിൽ പൂർ ച കവാളെ ഉരസി ചലി ു
നിഴലുകളുെട മെ ാരു വ ൂഹം അവെ
ദൃ ിയിൽെ ു. അവെ ദിവ ച ു ് ആ
നിഴലുകെള വ വേ ദി ു കാണാൻ തുട ി. മു ി ു
നീ ു ശീകൃ രൂപെ യും അതിെ ചുമലിൽ
മു ി നീ ു യുധി ിരെനയും അവൻ ക ു.
സാത കിെയയും ഭീമാർ ുനനകുലസഹേദവ ാെരയും
അവൻ തിരി റി ു. അർ ന കളായി നീ ു
ീരൂപ െള സഞയൻ തരംതിരി ു ക ു. കാ ിൽ
പാറു അഴി തലമുടി, മാറിലും തലയിലും
ത ിെ ാ ിരി ു ൈകകൾ-വിജയികളായ
പാ വരുെട ധർ പതി! ആ രൂപം ക സഞയെ
ക ുകൾ താേന മുകളിേല ുയർ ു. ഒരു
സൂേര ാദയ ിനു മു ,് ദിവ ച ു ാൽ താൻ ക
ചില രംഗ ൾ അവെ ൃതിപഥ ിൽ വീ ും
അവതരി ു. വിധവമാരുെട ഒരു വ ൂഹെ
നയി ുെകാ ് വിജയികളുെട പതി
കുരുേ ത ിേല ു നീ ു ദൃശ ം, സ ം
വിലാപശ ി ു മരവി നുഭവെ േ ാഴും, എ ാം
ക ആ സഞയൻ േനാ ിനി ു. പടകൾ ു പകരം
വിലപി ു വിധവമാരുെട പ ൾ വ ു
സ ി ു കാ ആ പടനിലം തുല ഭാവ ിൽ െ
കാണു േ ാ എേ ാർ ് സഞയന് വിധിയുെട
ത രൂപമായ യു ഭൂമിെയ സാ ാംഗം
നമ രി ണെമ ു േതാ ി.

3
ധൃതരാ രും കൗരവ ീജന ളും
കുരുേ തഹൃദയ ിേല ു നീ ു കാ ക
യുധി രൻ മുേ ാ ു പാ ു. വൃ നായ പിതാവിെ
മു ിൽ സാ ാംഗ പണാമം െചയ ധർ ാ ജൻ
ക ുനീരാൽ അവെ പാദ െള കഴുകി. ക ുനീരിെ
കുളിർ േയ പാദ ളിൽനി ു പുതിയ
പ ാശ ിയുെട സ ിേവശം
അനുഭവെ വെന േപാെല, അ നായ
കൗരവപിതാവ് ബലി മായ ൈകകളാൽ,
കു ിെനെയ േപാെല, അവെന പിടിെ ഴുേ ി ു.
െനറുകയിൽ തഴുകി അവെന ആശീർവദി ുെകാ ്.
ധൃതരാ ർ പറ ു:
“യുധി ിരാ, മകേന! നീെയാരു നാണ് ഇനി
ഏവർ ും ആ ശയം. ഈശ രഹിതം
നീ ുേപാ ി ാ താണ്. യു ിെ ഇടി ീ
വീഴ് ി കുരുവംശെ വിധി ചു ു
ചാ ലാ ി ള ു! ഇനി ഈ ഭൂമി പരിപാലി ാൻ
നിയു ൻ മഹാധർ ിയും സത വാദിയുമായ നീയാണ്.
അനുഭവി ു തീർ ാൻ പാപഭാര ളു തിനാൽ ഞാൻ
ഇ ും ജീവി ിരി ു ു. വിധി ജീവിതം വിധിേപാെല
ജീവിെ ാടു ുംവെര ശ നായ പാപി ൻ ജീവിതം
വഹിേ പ ൂ. വിധിനിയതമായ ഈ ദുർഭഗയാ തയിൽ
ഞ ൾ ു നിെ ദാ ിണ ം മാ തമാണ് ഇനി
ആ ശയം. േശാകമു നായി മ ാ പഥികർ ു
വടവൃ െമ േപാെല നീ ഏവർ ും തണൽ
ന ിയാലും.”
െനറുകയിൽ ബാ ബി ു ൾ ഇ ി ുവീേ ,
ഭീമകായനായ കൗരവ പിതാവ് ധർ ാ ജെന
ആേ ഷി ു. പാ വർ ു വിജയം സ ാനി
കുരുേ ത ള ിൽ കൗരവ-പാ വ ീജന ൾ
പിയജന ളുെട േപർ പറ ു വിലപി ് ത ിൽ
ആേ ഷി ു. വിലപി ു ദൗപദിയുെട കര ിൽ േക
സുേയാധനമാതാവായ ഗാ ാരിയുെട ക ുമൂടിയിരു
കറു വിരിയിൽ നനവൂറി.
സം ാര കിയയ് ് ഒരു ൾ പൂർ ിയായി.
േനാെ ാ ദൂരേ ാളം നിരനിരയായി
ചിതാകു ളുയർ ു. ബാ ണരുെട
മേ ാ ാരണശ േ ാെടാ ം
ചിതാകു ളിൽനി ും തീ ാലകളുെട നാവുകൾ
നീ ു. അവ ര ം രുചി ് െഞാ ിനുണയുകയും,
രസംപാർ ു ചലി ുകയും െചയു.
ചിതാകു സഹ സ ൾ ആകാശ ിെ
ഹൃദയ ിൽ ഭൂമിയുെട താപം പകർ ു.
സം ാര കിയകൾ ുേശഷം പിതൃതർ ണ ിലും
ജലാഞലീകർ ൾ ുമായി എ ാവരും േചർ ു
ഗംഗാതീര ിേല ു നടെകാ ു. നദീതീര ുതെ
വതാനു ാന ളുമായി ത ി ഒരു മാസ ാലം
ശാ കർ ാചരണ ൾ നട ാൻ നി യി
യുധി ിരൻ, ഗംഗാ തീര ു േവ ത കുടിലുകൾ
െക ാൻ ഏർ ാടുെചയുെകാ ് ധൃതരാ െര പിൻപ ി
വിധവാ സഹ സ ളുെട മു ിൽ നി ,്
നദീതീര ിേല ു യാ തതിരി ു.

4
മേ ാ ാരണശ ം േക ു ഗംഗാ പവാഹം തരി ു.
മണൽ ി കൾ ു േമെല വൃ നിബിഡമായ
തീര ിൽ നിരനിരയായി ഉയർ കുടിലുകളിൽ
നി ും ീജന ളുെട ഗ ദ ൾ ഉതിർ ു.
പരി ീണനായ യുധി ിരൻ ഒ വ മണി ്
എ ാവർ ും മു ിലായി നി ു. ജല പവാഹെ
ല മാ ി ചുവടുവയ് ുവാൻ തുട ിയ തെ ,
മാർ തട ം െചയുെകാ ു മുൻപിൽ വ ുനി
അ യുെട രൂപം ക ് അവൻ ആ ര നായി,
ൈക ല ൾ െന ിനുേനെര േകാർ ുപിടി ു
വിറെകാ ു മാതൃവി ഗഹെ സംഭീതനായി അവൻ
േനാ ി. അസ ാഭാവികമായ ഒരു ശ ിൽ അവൾ
യുധി രേനാടു പറ ു.
“യുധി ിരാ! പിതൃജന ൾ ു ശാ കർ ൾ
െച ാൻേപാകു നീ പടയിൽ മരി കർ നുേവ ി
ആദ മായി ഉദക കിയ െചയാലും. മകേന! നിെ
അ യ് ു ജനി കാനീനസ തിയായ ആ
സൂര പു തൻ നിന ു േജ നാണ്. പടയിൽ മരി ആ
േജ നാണ് മകേന, നിന ് ഏ വും ഉ വനായ
പിതൃജനം. അവനായി നീ ആദ ം ഉദക കിയകൾ െച ൂ.”
സ ം ക ുകെള സംശയി ്, പ ാശ ിെയ
സംശയി ്, സം ഭാ നായി യുധി ിരൻ നി ു. പിടയു
ശ ിൽ കു ി വീ ും പറ ു:
“ദയവിെ മൂർ ിയായ മകേന! നിെ അ േയാടു
നീ ദയവു കാണി ൂ. മന ിൽ രഹസ ിെ
തീ ു വും േപറി എ ും നീറി ജീവി നിെ
അ േയാടു നീ ദയവു കാണി ൂ.”
കു ിയുെട വാ ുകൾ ഇടിമി ലാെണ ു
യുധി ിരനു േതാ ി. ഹൃദയം ക ി
ചാ ലാകു തായി അവനു േതാ ി. ഓർ ാ ുറ ്
ശിര ിൽ ആഘാതേമ േപാെല മിഴി ക ുകളുമായി
യുധി രൻ നി ിയനായി നി ു. അവെ മു ിൽ
യായി നി ുെകാ ്, പ യ ു
പുല ു തുേപാെല കു ി തുടർ ു:
“എെ മകനാണ് കർ ൻ! ഈ വയ ിൽ ഞാൻ ചുമ
േദവപു തനാണ് കർ ൻ! സുവർ േശാഭയു ആ
സിംഹകായൻ എെ മകനാണ്. ഭയം എെ റിയാ
ആ വിൈശ കധനുർ രൻ എെ മകനും നിെ
േജ നുമാണ്! ഗുരുജന ളിൽ മുഖ നായ
അവനുേവ ി നീ ആദ ം ശാ കർ ൾ െച ൂ
മകേന!”
വിധവാജനസമൂഹം കരയാൻേപാലും മറ ് ംഭി ു
നി ു. മ ിയ പ വീ ും െതളി യുധി ിരൻ
േ കാധ ാൽ ജ ലി ു. കു നായ സർ െ േ ാെല
അവൻ സീൽ ാരം െചയു. അവൻ പറ ു:
“അേ ! ഇേ ാൾ ഞാൻ നിെ േമൽ െതാടു ു
ശാപ ിെ പാപഭാര ാൽ ഞാൻ അരി തകൾ ്
ഇരയായി ഭവി ു ുെവ ിൽ, അത െന
സംഭവി െ ! എ ാലും നിെ ഞാൻ ഇ ിതാ
ശപി ു ു. നി ിലൂെട ീവർ െ മുഴുവൻ
യുധി ിരൻ ഇ ിതാ ശപി ു ു! േലാക ിൽ ഒരു
ീ ും, ഒരു രഹസ വും സൂ ി ാൻ
കഴിയാതാവെ !”
യുധി ിരെ ക ുകളിൽനി ും ക ുനീർ
പവഹി ാൻ തുട ി. കരയു ശ ിൽ അവൻ
വിലപി ു.
“അേ ! ഈ മ സംവരണ ാൽ നീ ഞ െള
നിത നരക ിൽ ആഴ് ി ള ുവേ ാ!
നിവാരണമി ാ മഹാപാപ ിെ കയ ിൽ
മ ളായ ഞ െള നീ ആഴ് ി ള ുവേ ാ!”
കര ിൽ നിയ ി ാൻ ശമി ുെകാ ് യുധി ിരൻ
പലപനം തുടർ ു:
“ ഭാതൃഹ ാവായ ഈ എനി ് ഇഹ ിലും
പര ിലും ഇനി എ ു ഗതിയാണു ത്? സ ം
േജ െനെ ാ ് അവെ രാജ ം ൈകവശമാ ിയ
എെ ാൾ പാപിയായി േലാക ിൽ മ ാരാണു ത്?
സ ം േജ െ വധം ജീവിതമഹാ വതമായി ധ ാനി
എെ ാൾ ശ നായി േലാക ിൽ ഏെതാരു
ജീവിയാണു ത്?”
ശിര ിൽ ൈക കൾവ ്, നി
ാന ുതെ യുധി ിരൻ വിവശനായി ഇരു ു.
മന ിെ മുടികൾ താേന െപാ ി ുറ ു. വിചാര ൾ
സ യം െവളി ുചാടി.
“കർ ബലെ ിയു ഭയചി കളാൽ
പതി ൂ ു വർഷം ഞാൻ നി ദാവിഹീനനായി കഴി ു!
അപകൃത ൾ എ ിൽ ജ ലി ി േ കാധം, അവെ
ൈകയിെല ആ െകാടുംധനു ിന് തടേയത് എ
വിേവകചി യാൽ െക ട ിയാണ് ഇ ാലമ തയും
കഴി ത്. അവെനാരു െ ബാഹുബലം പാർ ാണ്
ഭീമാർ ുന ാരുെട കൺമുൻപിൽവ ് കൃ െയ
വ ാേ പം െച ാൻ സുേയാധനൻ ദുരഹ ൃതി
പൂ ത്. അവെ ബലം ക ാണ് അർ ുനവീര െ
പു ി ാൻ സുേയാധനനു ൈധര മു ായത്. ആ
കർ ൻ എെ സ ം േജ നാെണ ാേണാ, അവൻ
അർ ുനെ േജ നാെണ ാേണാ, അേ , നീ
പറയു ത്?”
ധർ ജൻ ഓേരാ ു പറ ു വിലപി ു.
കർ പതിമാെരയും കർ പു ത ാരുെട പതിമാെരയും
വരു ി അവൻ സ ം ീജന േളാടു േചർ ു.
നിത ദുഃഖിതനായ യുധി ിരൻ കർ െ ചിതാഭ ം
അവെ വിധവയുെമാ ു ഗംഗയിൽ നിമ നം െചയു.
 മൂ ്

ഓ ജ ് ദൃ ിതാഴ് ിയിരി ു യുധി ിരെ

നിർേവദഭാവം ഭീമ േസനെ മന ിൽ വളർ ിയ
ദുഃഖം േ കാധമായി മാറി. അനിയ ിതമായി അതു
നുര ു പത ുെപാ ി. ൈദന ിെ ആ
മൂർ ിെയ ദൗപദിയും അർ ുനനും
നകുലസഹേദവ ാരും േവദന തിള ു ക ുകേളാെട
േനാ ി നി ു. ഈ നിർേവദഭാവ ിൽനി ു
യുധി ിരെന പി ിരി ി ാൻ സാ മെ ഭയചി
അവരുെട മുഖ ളിൽ വ ാപി ു. രാവിെല ക രംഗം
അയവിറ ിെ ാ ് അവർ മൂകരായി നി ു.
ശാ കർ ൾ തീർ ്, മണൽ ി യിലൂെട
നീ ിയ യുധി ിരൻ, തീര ിേല ു കയറാൻ
ഭാവി ുേ ാഴാണ് ആലസ ിൽ വീണത്. ആ
കാ ക ു വിധവാശത ൾ മരവി ുനി ുേപായി.
ധൃതരാ ർ ് അവെന എ െനയാണ്
വാരിെയടു ാൻ കഴി െത ് അവർ ക ി .
അ നായ ആ പിതാവ് അമാനുഷികശ ളായ
ൈക കളിൽ തളർ ുറ ു കു ിെയേ ാെല
യുധി ിരെന വാരിെയടു ് ഉയർ തീരഭൂമിയിേല ്
ചുവടുവയ് ു കാ കരയാൻേപാലും ശ ര ാ
ീജന ൾ േനാ ിനി ു. ആ
വൃ േന ത ളിൽനി ും ഉതിർ ജലധാര മുഖ ു
വീണ്, കുടിലുകൾ ുമു ിെല ുംമു ുതെ
യുധി ിരൻ ക ുകൾ തുറ ു. ആരും ഒ ും ശ ി ി .
കുടിലിൽ സ നായിരു തിനുേശഷവും അേത
നിർേവദഭാവ ിൽ യുധി ിരൻ വർ ി ു.
ആശ സന ിനതീതനായിരി ു അവെ രൂപം
പാർ ുെകാ ,് ദൗപദിയും
ഭീമാർ ുനനകുലസഹേദവ ാരും നിർ ിേമഷരായി
നി ു. ഒടുവിൽ മൗനം ഭഞി ുെകാ ് ഭീമേസനൻ
പറ ു:
“യുധി ിരാ, ഞാെനാരു മൂഢൻ! മൂഢനായ എെ
വാ ുകൾ നീ മി ാലും! എെ ”ഹിതമ ാെത
േവറിെ ാരു ഹിതം എനി ി . നിെ വാ ിൽ
കവി ഉപേദശവും എനി ു േവെറയി . എ ാൽ
ഒ ു നീ അറിയണം. ശരീരവിവശതയാലും ദുഃഖ ിെ
മൂർ യാലും, നീ നീയ ാെത സംസാരി ു ു.
അതിനാൽ മഹാ പാ നായ നീ മൂഢനായ എെ
വാ ുകൾ ഇ ു ശ േയാെട േക ാലും.”
അ ഭാഷിയായ ഭീമേസനെ വാചാലത ക ്
മുഖ ുവിരി മ ഹാസേ ാെട ശ ഭാവി
യുധി ിരേനാടു ഭീമൻ തുടർ ു:
“യുധി ിരാ, ഭീകരമായ യു മഹാസമു ദം
ഞ ൾ ു മു ിൽനി ് ഞ െള നയി ുെകാ ് നീ
നീ ി ട ു. ബല ാൽ െവ ുവിളി ു വൻ,
അവൻ ആരായാലും, തിയന് ശ തുവാണ്.
ശ തു േളാട് ഒ ുകിൽ വീരസ ർ ം നിന ്,
അെ ിൽ ജയം നിന ് തിയൻ യഥാശ ി യു ം
െച ു ു. നിെ ശ തു െള സ വീര ാൽ
യു ിൽ നീ വധി ു. നിെ തായ രാജ ം നീ േനടി.
തിേയാചിതമായി േനടിയ ആ രാജ ം ഇ ്
അനാഥമാെണ ു നീ അറിയാ െത ാണ്? അതിെന
സനാഥമാേ ധർ ം നിെ താെണ ു നീ
കാണാ െത ാണ്? ധർ ാനുസൃതമായി േനടിയ
രാജ െ അനാഥമാ ി വി ,് നീ തേപാവന ിേല ു
േപാകു ത് എ ു ധർ ശാ മാണ്?
നിയ ണ ിെ കടി ാൺ െപാ ിയതുേപാെല
കൂടുതൽ കന തും ഇടർ യാർ തുമായ ശ ിൽ
ഭീമൻ തുടർ ു പറ ു:
“േജ ാ! മഹാധർ ിയും ധർ നും
ധർ ാ ജനുമാണ് നീ! നിെ ഈ നി യം പേ ,
ധർ ിനു േചർ നി യമ . താപസധർ ിനും
ബാ ണധർ ിനും േചർ നിലയ നിെ
ഇേ ാഴെ നിലെയ ും നീ ധരി ണം.
മ ബു ിയായ േ ശാ തിയനാേണാ ബാ ണൻ?
തേപാവനഗമനെ ിയു നിെ വാ ുകൾ
മ ബു ിയായ േ ശാ തിയെ വാ ുകളാണ്.
അടികാണുേവാളം ഒരു ൻ കിണ ാനി ് ഒരു
കിണർ കുഴി ി ്, ഒടുവിൽ േചറും ചളിയും അണി ്
െവറുെത കയറിേ ാകു തുേപാെലയാണ് നിെ ഈ
പവൃ ി. ഒരു ല ിേല ു ദീർഘയാ ത
ആചരി വൻ ല ം കൺമു ിൽ ക േ ാൾ ഭയ ്
പി ിരി ു പായു തുേപാെലയാണ് നിെ പവൃ ി.
േജ ാ, രാജ പരിപാലനം തിയനു
സുഖാശനമെ ് ആർ ാണ് അറിയാ ത്?
സ ായ മായ രാജ പരിപാലനം, തിയനു
സ ധർ ാനു ാനമാെണ ത ം നീ
മറ ു െത ാണ്? ഞാൻ നിന ്
ആ ാനുവർ ിയായ മൂഢൻ. നിെ ഈ
ദുഃഖമൂർ യും കർ ജീവിതവിര ിയും
ബാലിശമാെണ ് എനി ുേപാലും േതാ ു ു!
സ ജനനി ഗഹ ിനിടയാ ി രാജ ം േനടു തിൽ
വിര ിയു നീ, ഭീ പിതാമഹേനാടു
വധാനു േനടി യു ം തുടർ െത ിനാണ്?
അ നി ാെത അനാഥരായ നെ മുതുകിേല ി
ആനകളി ി ു വളർ ിയ മു ൻ ശരശ യിൽ
വീണതിനുേശഷവും, ആ കിട ു ക ുെകാ ,് നീ
പിെ യും യു ം തുടർ െത ിനാണ്? നമു ു
ഗുരുവും പിതാവുമായിരു ആചാര െന
െത ി രി ി ു വധി ും നീ യു ം
തുടർ െത ിനാണ്? പാണെന ാൾ പാണനായ
അഭിമന ുകുമാരെ ജഡം ക തിനുേശഷവും നാം
യു ം തുടർ ു. നമു ിനി രാജ വും യു വും
േവെ ് നീ അ ു ക ി ാതിരു െത ാണ്?
തിയധർ ം േവെറാ ാ തിനാൽ
ശ തുപ ുക ഗുരുജന െള ഘൃണയ ു വധി ും
നാം യു ം തുടർ ു. പാണാധിക പിയ ളും
സംപൂജ ളുമായ ശിര ുകൾ അ ു വീഴു തു
ക േ ാൾ തേപാവനം ഗമി ു ജീവിതവിര നാവാൻ
േജ ാ, നിന ു േതാ ിയി േ ാ! ഇ ു യു ം
കഴി ു സമരസാഗരം നീ ി നാം മരി ാെത
മറുകരപ ി. േലാകെ അനാഥമാ ുമാറ് െകാടിയ
വിനാശ ൾ െചയുെകാ ് നമു വകാശെ േലാകം
നാം ൈക ലാ ി. നാം നാഥനി ാതാ ിയ രാജ െ
സനാഥമാേ ഈ മുഹൂർ ിൽ നീ
തേപാവന ിൽ േപാകുെമ ു പറയു തു
വിചി തമായിരി ു ു.”
മരി കർ ൻ തനി ു
േജ നാെണ റി േ ാൾ ഭീ രുെടയും
അഭിമന ുവിെ യും മരണ ിൽ േതാ ാ
ജീവിതവിര ി യുധി ിരനു ായേതാർ ്
ഭീമേസനനു പിെ യും േ കാധം വളർ ു. കർ ൻ
തെ അധിേ പി ഓേരാ രംഗവും െനടുവീർേ ാെട
അവൻ ഓർ ു. തെ േതേജാവധം െചയ നീചനായ
അഹ ാരിെയ, േജ ന പിതാവായാലും ശരി താൻ
വധി ുകതെ െച ുെമ ും ഭീമേസനൻ ചി യിൽ
മുറുമുറു ു. പക ു േനാ ു ദൗപദിയുെടയും
അർ ുനെ യും മുഖ ൾ അവെ വിചാര ൾ ു
 ു ു ു ു
കടി ാണി ു. ദയനീയമായി േനാ ു യുധി ിരെ
ക ുകൾ ക ് അവൻ ദൃ ി താഴ് ി. താഴ്
ദൃ ിയുമായി നി ുെകാ ് ഭീമേസനൻ വീ ും
പറ ു:
“യുധി ിരാ, കർ ൻ ന ുെട േജ നാെണ ് നാം
അറി ത . ന ൾ എ ും അറി കർ ൻ നെ
നിര രം േദ ഷി മഹാശ തുവായ കർ നാണ്. നെ
നശി ി ാൻ മാ തമ നെ അധിേ പി ്
അപഹാസ രാ ാൻകൂടി ത ംപാർ ു കഴി
നീചനായ ൈവരബു ിയാണ് ന ളറി കർ ൻ.
അവെനാരു െ ബലംക ും അവെ കൂറിൽ
വിശ സി ുമാണ് നീചനായ സുേയാധനൻ നെ
േ ദാഹി ാൻ ൈധര െ െത കാര ം േജ ാ, നീ
മറ ുകളയു െത ാണ്? സുയധനനു ജയം നിന ും
ന ുെട നാശം നിന ും പടയിൽ െകാടും കിയയിൽ
ആചരി കർ െന-അവൻ കു ിയുെട
മകെന റിയാെത-വധി േതാർ ു ദുഃഖ ിൽ നീ
ഇ ു കാടുകയറാൻ ഭാവി ു തു
വിചി തമായിരി ു ു.”
ഭീമേസനെ സ രം താഴ് ു. ശാ മായ ഭാവ ിൽ
അവൻ പിെ യും തുടർ ു:
“യുധി ിരാ! ശരിയാണ്. ആ കർ ൻ നമു ു
േജ നായിരു ു. എ ാൽ നമുെ ാരു േജ നായി
അവൻ നേ ാടു െപരുമാറിയി . അവൻ
േജ നാെണ ു നാം അറി തുമി . ഇ ു ന ൾ
അതറി ു! അതിനാൽ നീ അവനു
േ പതകർ ളാചരി ു ു. നിേ ാെടാ ു ഞ ളും
അവനായി ശാ കർ ം െച ു ു. ഉചിതമായ ഈ
നടപടി കമ ൾ ് േജ ാ, ഞ ൾ നിന ു
വിേധയരാണേ ാ. അതിന ുറം ‘ഞാെനാരു
ഭാതൃഹ ാവാണ് എ ു വിലപി ുെകാ ു
നീതേപാവന ിേല ു പായു ത് ധർ യു മായ
നടപടിയാേണാ?”
മുഖഭാവേ ാെടാ ം ഭീമേസനെ ശ വും
െപാടു േന ദയനീയമായി:
“േജ ാ, ജനി നാൾമുതൽ ന ൾ ദുഃഖ ൾ
മാ തമനുഭവി ു. മഹാ തിയവംശ ിൽ
മഹാ തിയെ മ ളായി നാം ജനി ു. ഈശ രൻ
നമു ു ജ നാബലം ത ു. അവൻ നമു ു വീര വും
അഭ ാസൈവഭവവും ത ു. എ ി ും കാ ിൽ
മൃഗ െളേ ാെല, മൃഗ െള ഭയ ്, എ ും നാം
ജീവി ു. നെ പസവി തിെ ശി യായി ന ുെട
അ യും കാ ിൽ ജീവി ു. നെ വരി തിനു
ശി യായി ന ുെട ധർ പതി കാ ിൽ ജീവി ു.
പാ ുവിെ കുമാര ാരായ നാം പ േവഷരായും,
ഭി ാംേദഹികെളേ ാെല ഭി െയടു ും ജീവി ു.
നിേ ാെടാ ു നിെ ഹിത ൾ ആചരി ു
ദുരിത െള ാം സേ ാഷ െള േപാെല ഞ ൾ
അനുഭവി ു. വനവാസവും ഭി ാടനവുംതെ നമു ു
മതി എ ു നീ പറ ിരു ാൽ നിന ുേവ ി ഞാൻ
എ ും ഭി െയടു ുമായിരു േ ാ! പറേയ േനര ്
ആ വാ ു പറയാെത നീ എ ിനാണ് യു ിന്
ഉേദ ഗം പൂ ത്? നിെ ഈ ബു ി അ ് നീ
കാണി ിരുെ ിൽ, ഈ മരി സ ജന ള തയും
ര െ ടുമായിരു േ ാ, േജ ാ.”
ഭീമേസനെ , ക ുകൾ നന ു.
“േജ ാ, നിന ുേവ ി ര ബ ളും
ഗുരുജനാദരവും മറ ് ഞ ൾ യു ം െചയു.
നിമിഷം പതി മരി ുജീവി ുെകാ ് ജീവൻ മറ ു
നീ ി ുടി ,് യു സമു ദ ിെ മറുകരയിൽ
നിേ ാെടാ ു ഞ െള ി. അവകാശെ
വി ശമവും അനുഭവ ളും അനുജ ാരായ ഞ ൾ ു
നീ നിേഷധി ു െത ാണ്? എ ും േ ശ ൾമാ തം
സഹി ഈ ദൗപദി ,് ബ ുജന ളും മ ളും മരി ു
സ ാപ ിൽ താഴ് ു കിട ു ഈ ദൗപദി ്, നീ
വി ശമം നിേഷധി ു െത ാണ്? നീ
തേപാവന ിലിരിെ
രാജ മനുഭവി ു തിൽ വി ഏെതാരു
ശി യാണ്, ഒരു െകാടിയ ശ തവിനുേപാലും
ഭീമേസനനു വിധി ാൻ കഴിയുക? അർ ുനനും
കുമാര ാർ ും അതിൽ കവി മേ െതാരു
ശി യാണ് ദുർവിധി ു ന ാൻ കഴിയുക? േജ ാ, നീ
ഞ ൾ ു പിതാവും ഗുരുവുമാണേ ാ. നിെ ാൾ ഉ
സുഹൃ ും ഞ ൾ ു േവെറയി . നിർ യമായ നിെ
ഈ തീരുമാന ിൽനി ും നീ പി ിരി ാലും.”
മൗന ിെ പിടിയിൽ അമർ ിരു ു
േചാദ ഭാവ ിൽ േനാ ിയ യുധി ിരേനാടു
തപ ിനായി കാ ിെല ിയ ബാ ണകുമാര ാരുെട
പുരാണകഥ അർ ുനൻ വിവരി ു. ബ ചര ംേപാലും
ആചരി ാെത, ജീവിതാ ശമ െള ാം പരിവർ ി ്
കാ ിെല ിയ ആ ബാ ണ കുമാര ാെര ഒരു
പ ിയുെട രൂപ ിൽ അവിെടെയ ിയ ഇ ൻ
പരിഹസി ു തിരി ു പറ യ കഥ
വിവരി ുതീർ േശഷം അർ ുനൻ പറ ു:
“യുധി ിരാ, നിേ ാടു ഞാൻ ധർ ത ൾ
വിവരി ാൽ ഈ അർ ുനെന ാൾ അ നായി
പിെ ഭൂമിയിൽ ആരാണു ത്? നിേ ാടു േ കാധം
ഭാവി ാൽ ആ എെ ാൾ ശ നായി
മ ാരു ാവാനാണ്? േജ ാ, മഹാ ാവായ നിെ ഈ
വ ഥ നിെ ഹൃദയമാഹാ ിനു േചർ താെണ ു
ഞാനറിയു ു. തപ ിനു െച ബാ ണകുമാരൻമാെര
ഇ ൻ പരിഹസി ുവി ഈ കഥ ഋഷിമാർ പറ ുേക
കഥയാണ്. ഭീമേസനെ വാ ുകളും നീ േക ുവേ ാ.
പാ നായ നിെ ഹിതെമേ ാ, അതിൽ വി ്
എനി ് ഹിതെമ ാണു ത്?”
 യുധി ിരൻ ഉ രമായിയാെതാ ും പറ ി .
ഉചിതമായ കൃത െമ ാണ്. അനുവർ ിേ
ശരിയായ നടപടി എെ ാണ്, ഭീമേസനനും
അർ ുനനും വിവരി ു ത്. വിവാദംെകാ ് അവെര
യാെതാ ും േബാധ െ ടു ാൻ കഴിയുകയി . അവർ
പറയു ശരി ശരിയെ ് എ െനയാണ് അവെര
േബാധ െ ടു ാൻ കഴിയുക? കഴി ാൽ െ യും
യുധി ിരനായ താൻ അതിനു മുതിരുകയുമി .
ശരിയുെടയും െത ിെ യും േലാകവും, കഴിവിെ യും
കഴിവുേകടിെ യും േലാകവും ഒ ുതെ യാേണാ എ
പ ചി യിൽ അവൻ ലീനനായി.
അവൻ ചി ി ു: “അ കെല മരെ ാ ിെല
കൂ ിൽ കു ു ൾ ആഹാരവും പാർ ു
കര ുകര ു മരി ുെകാ ിരി ു ു. പ ി
ഇ കെല കിട ുകയാണ്. കു ു ളുെട പാണൻ
അപകട ിലാണ്; മാതൃധർ ം നിെ വിളി ു ു.
പതംഗേമ! നീ േവഗം ഇരയുമായി നിെ കൂ ിേല ു
പറ ൂ.’യുധി ിരൻ മനസാ പറ ു: ‘പാവം പ ി!
അതു ര ു ചിറകുകളുമ ു തറയിൽ കിട ു ു! ആ
പ ിെ െന പറ ാൻ കഴിയും? ‘
ധർ ാധർ േബാധ ിനും ഹൃദയ ിെ
ആ ഗഹ ൾ ും അ ുറം സത ം ചിലേ ാൾ
ചിറക ുവീണു കിട ു പിടയു ു. അഭിരാമമായ
ധർ ിെ വന ലികെള േനാ ി,
ലംഘി രുതാ കർ ബ ളുെട പു വാടികെള
േനാ ി, അതിെന ാം അ ുറമു ശൂന തയിൽ സത ം
ചിലേ ാൾ ചിറക ുവീണു പിടയു ു! ആ പിട ിൽ
ദയനീയമാണ് ധർ േബാധ ിെ ശ ിയും
ആ ഗഹ ളുെട മഹിമയും മുറി ആ ചിറകുകളുെട
വടു ളിൽനി ും കൂടുതൽ ര ം വാർ ു ു.
ചിറക പ ിേയാടാണു ത ൾ പറ ാൻ
പറയു െത ് ഭീമാർ ുന ാർ അറിയു ി !
ദൗപദി ുേപാലും അതറിയാൻ കഴിയു ി േ ാ എ ും
യുധി ിരൻ ഓർ ു.
വധി െ ആ േജ െ യഥാർ മായ കഥ
വിവരി ാലും ഭീമാർ ുന ാർ ു തെ മന ിെ
ിതിയറിയാൻ കഴിെ ുവരികയി . യു ിൽ
ശ തുവായി േനരി ു. േജ െന റി ി . ശ തു ൾ
ത ിലു സംഹാരാ കമായ ബലപരീ ണ ിൽ
ആ ശ തു വധി െ ു. പേ , വധി ത്
ശ തുവിെനയ ; സ ം േജ െനയാണ്! എ ാലും
അതിെ േപരിലു ദുഃഖമ തെ ഇ ു
കീെഴ് ടു ിയിരി ു ത്. മഹാ ാവായ
േജ ഭാതാവ്; അവൻ ഒ ിലധികം തവണ ഭി യായി
ന ിയ ജീവിതമാണ് താൻ േഭസു ത്. അവൻ
അറി ുെകാ ് ഭി യായി ന ിയ ജീവിതമാണ്
ഭീമനും നകുലസഹേദവ ാരും ഇ ു േഭസു ത്.
ഒരർ ിൽ അവനിൽനി ും ഭി ലഭി
ജീവിതമേ അർ ുനെ േപാലും ജീവിതം?
ആ േജ ഭാതാവിെന വധി ് അവേ തായ
രാജ മാണു താൻ ൈക ലാ ിയത്! രാജ േലാഭ ാൽ
അ നായി സ ം േജ െന വധി ് അവെ രാജ ം
അധീന ിലാ ിയ മഹാപാപിയാണു താൻ. െചേ ാൽ
ക ഈ യുധി ിരെ ൈകകൾ കാലസർ െ
ക തുേപാെല ഭയെ ടുകയാെണ ്
ഭീമാർ ുന ാർ ു മന ിലാവുകയി . തെ ഹിതം,
തെ ശപഥം, തെ ദുഃഖം-ഇതിെനാ ും ഇവിെട
പസ ിയി . ഇവിെട േകവലമായ ഒരു കഴിവുേകടു
മാ തമാണു ത്. ശരി ും െത ിനും അ ുറമു
കഴിവുേകട്, ഹിത ിനും അഹിത ിനുമ ുറം
േകവലം ശൂന തയിലു ഒരു കഴിവുേകട്;
യുധി ിരെ മന ് വീ ും മ ി ു:
‘ചിറക പ ി; ചിറകുകൾ നിേ ഷമ പ ി; ആ
പ ി ിനി എ െനയാണു പറ ാൻ കഴിയുക?’
 നാല്

ൈക വിള ിെ നാളം നി മായി നി ു.

െവളി ിെ ആ വ ാസ ിനു െവളിയിൽ കുടിലി
േകാണുകളിൽ ഇരു ് കറു പശ്ചാ ലമായി
വർ ി ു. നിലെ വിരി ിൽ പതി
ശ ാേസാ ാസവുമായി ശയി ു യുധി ിരെ മുഖം,
അര െവളി ിൽ ദൗപദി സൂ ി ുേനാ ി.
മനുഷ നുേവ ി ഉറ ം സൃഷ്ടി ഈശ രൻ എ ത
കരുണാമയനാണ്! താൻ മതിമറ ുറ ിയി ു
വർഷ ൾ പലതാെയ ു േവദനയുെട ഒരു
പിട ിേലാെട അവൾ ഓർ ു. പരമമായ ആ
ദയാദാ ിണ ിനു െവളിയിലാണു താൻ.
ഗാഢനി ദയിൽ ലയി ുകിട ഗംഗാ പവാഹെ
േനാ ി അവൾ െനടുവീർ ി ു. ആകാശ ിൽ നിറെയ
െതളി ന ത ളുെടയും, അവയ് ു നടുവിൽ
പകാശി ച ലയുെടയും െവളി ം ഉറ ു
നദീ പവാഹെ െവൺമ ുപുത ുെകാ ു മൂടി.
തിരി ുപിരി ും ഇടയ് ിെട ആ ു ശ സി ും
സ ൾ നുണ ും ഗംഗാേദവി ഉറ ു ു! കറു
വൃ ടർ ുകൾ ു ചുവെട, നൂഴ് ിറ ിയ
നിലാെവളി ം താെഴ െവളു നിഴൽ ാടുകൾ
വീഴ് ി. നദിയുെട നിശ ാസം വൃ െള
ചലി ി േ ാൾ,െവ വ ാൽ തലയും ഉടലും
മൂടിയ േ പത ളുെട രൂപ ിൽ ആ നിഴലുകൾ
വൃ ുവടുകളിൽ ചലി ു. ബീഭ മായ ആ രംഗം
േനാ ി ദൗപദി ചി ാധീനയായിരു ു. കമവും
ദയവുമി ാെത പാ ുവ ജീവിത രണകളിൽ
പതറിനി ുെകാ ്. ആ നി േയാെട അവളുെട
മന ു പിറുപിറു ു:
‘എനി ിനി വിപ ുകെള ഭയെ ടാനി .’
ദുഃഖ െള പതി തനി ിനി ഉതണഠിതയാേവ
കാര വുമി . വിധിയുെട സ ൈവഭവ ിനും
ജീവിത ിെല സാമാന ഭാവ ൾ ും അ ുറ ്,
ജീവി ുകഴി ഒരു ജീവിത ിെ ഭ ദമായ
പുറംേതാടു മാ തമാണു താൻ എ ചി അവെള
ഭയെ ടു ിയി .
നദി ഉറ ിൽ നിശ സി ുകയും
വൃ ല ുകൾ ഇളകി ശ മു ാ ുകയും,
അവയ് ു ചുവെട െവ വ ാൽ മൂടിയ േ പത ൾ
ചുവടുവ ു ചലി ുകയും െച ു
വിജനതയിേല ുേനാ ി അവൾ വീ ും സ യം
പറ ു:
‘ജീവി ുകഴി ഒരു ജീവിത ിെ പുറേ ാട്!’
വിപ ുകെളാ ും ഭയെ ടാനി ാ ജീവിത ിെ
പുറേ ാട്.’
ഭാവനയിൽ കാണു ഒരു പൂർ കാലസംഭവെമ
നിലയില ാ, അേ ാൾ കൺമു ിൽ നട ു ഒര ൽ
സംഭവെമ േപാെല, ൈകനിലകൾ രാ തിയിൽ
ക ു കാ അവൾ ക ു. ആകാശമ ിേല ്
തീമലകൾ ഉയർ ിെ ാ ് പപ െ ചുെ രി ാൻ
േപാ ത ആർ ിേയാെട, അ ിജ ാലകൾ കൂടുതൽ
കൂടുതൽ ഉയര ിേല ് െപാ ു ു!
ആ സംതൃ ിേയാെട അ ു രാ തി ഉറ ിലമർ
താനാണ്, ൈകനിലകൾ ക ു കാ കാണാൻ
െഞ ിയുണർ ത്. താൻ ആ കാ കാണുകയും െചയു.
സൗഭാഗ െള ിയു സ ൾ തനി ിനി
സാ മ .സ ി ാനാവു ജീവിതസാഫല ളുെട
മൂലശിലകെള ാം ആ ചിതയിൽ െവ ുട ുേപായി!
രാജ ഭാരം േപറു യുധി ിരെന പരിചരി ു തും,
രാജ ം േവെ ു വ ു തേപാവന ിൽ കഴിയു
യുധി ിരെന പരിചരി ു തും ത ിൽ ദൗപദി ്
ഇനി എ ു വ ത ാസമാണു ത്?
ദൗപദിയുെട ഹൃദയ ിൽ എേ ാ പിട ു.
അഭിമാനേബാധ ിെ അ ാതമായ േകാണിൽ
എേ ാ ആ ു തറ ു. അവൾ സ യം മറ ്,
ശാപവച ു രി ുേ ാെല ആവർ ി ാവർ ി ു
പറ ു:
“കർ ൻ! കർ ൻ! കർ ൻ!”
പാ വദുർവിധി ു പര ായമാണ് ആ േപര്!
ഉറ ിൽ അറുെകാല െച െ സ ം ഉ ികളുെട
േപരില ; പടയിൽ െവ ിവീഴ് ിയ
അഭിമന ുകുമാരെ േപരില ; പടയിൽ െകാലെചയ
പിതാമഹെ യും ആചാര െ യും േപരിലുമ -കർ െ
േപരിലാണ് യുധി ിരൻ നിർേവദിയായി തേപാവനം
പാപി ു െത ചി ഹൃദയ ിൽ തീ നൽ
വിതറു ു! ജീവിത ിനു മുകളിൽ എ ും
ദുർവിധിയുെട ഭീഷണമായ നിഴൽവിരി ുെകാ ്
അവൻ ത ിനി ു എ ് അവൾ ഓർ ു:
“ഒരി ലും സ തയു ായി .
ജീവി ിരി ുേ ാൾ അവെ നിര ുശമായ
േദ ഷബു ിയിൽ സ തയു ായി .
വേനാപജീവികളായും ഭി ാംേദഹികളായും
കഴിേയ ിവ ു. ന രൂപിണിയായി
വലി ിഴയ് ുെ േ ാൾ ഭർ ാ ാരുെട
കൺമുൻപിൽവ ു നി ഹായയായി
അലമുറയിേട ിവ ു! ആ െകാടിയ ശ തു മരി േ ാൾ
േശഷി ു ശൂന മായ ജീവിത ിെ
തായ്േവരുകൾവെര അവെ ഓർ ചികെ ടു ു
ദഹി ി ാൻ ഭാവി ുകയാണ്. പാ വരുെട
നിത ദുർവിധിയുെട പര ായമാണ് കർ ൻ!”
ആ ാഭിമാന ലാൽ ചൂടുപിടി ദൗപദിയുെട
ഓർ കൾ പി ിേല ു പാ ുേപായി.
പാ ാലരാജധാനിയിെല സ യംവരേവദി അവൾ
ക ു. നിരനിരയായിരി ു വിവാഹാർ ികളായ
രാജാ ാർ. അപരിചിതമായ അർ ുനവി ഗഹം
എവിെടയാെണ ു ഹൃദയം പരതിനട ുകയായിരു ു.
രംഗ ി ാ അർ ുനൻ ഒരു െനെ ാ ാെത
ല േഭദനംെച ാൻ കഴിയുകയിെ വിചാര ിൽ
ദുഃഖവും സമാശ ാസവും ഒേരസമയം താൻ
അനുഭവി ുെകാ ിരി ുകയായിരു ു. സൂതനായ
കർ ൻ അേ ാൾ ഔ ത പൂർ ം നട ു
സഭാേവദിയിൽ വ തും, അവൻ നി യാസം വി ിൽ
കുലേയ ി ശര ൾ െതാടു ് ല ം േഭദി ാൻ
ലാ ു കുറി തും ‘സൂതെന ഞാൻ വരി യി ’ എ ു
സ യം മറ ു താൻ ഉ ിൽ വിളി ു പറ തും
മന ിൽ ക ദൗപദി ആ ഇരി ിലും ഒ ു െഞ ി.
“ഭീകരമായ ദുർവിധിയായി അവൻ ജീവിത ിേല ്
അ ു കട ുവ താണ്. അേത ദുർവിധിയായി എ ും
അവൻ ജീവിതെ ഭീഷണിെ ടു ി. ഇേ ാൾ
എ ാ ിനും ഒടുവിൽ, മരി കർ െ ഭാവം മാറിയ
രണ, അവശി ജീവിത ിെ പുറേ ാടുേപാലും
ഭ ീകരി ു ു.”
താൻ ആ ി വ യായ രംഗം അവളുെട
കൺമുൻപിൽ ഉയർ ി. വിചാരശ ിേപാലുമ
നിലയിൽ അവൾ നിശ്ചലയായിരു ു.
‘അർ ുനാ! അർ ുനാ’ എ ു ദയനീയമായ
കര ിൽേക ് ഭയ ാൽ പിട ് ദൗപദി
ചാടിെയഴുേ ു. മുഖ ു നിറെയ
വിയർ ുതു ികളും, നി ദാധീനമായ ചു ിൽ
വിലാപസ രവുമായി, യുധി ിരൻ പിടയു ു!
“അർ ുനാ’ എ അത ു ിലു ആ വിലാപശ ം
യുധി ിരേ താേണാ എ ്, അത് ഒരു
മനുഷ ജീവിയുേടതുതെ യാേണാ എ ,് ദൗപദി ു
സേ ഹമു ായി. മൃഗ ിെ മരണ ര ിലിൽ
മനുഷ െ ഭാഷ കലർ ാെല േപാെല ഒേരസമയം
ദയനീയവും ഭയ രവുമായ ശ ിൽ “അർ ുനാ’
എ ു വിളി ് അവൻ നി ദയിൽ കരയുകയാണ്.

2
ഉണർ ിരു യുധി ിരൻ ജാ ഗദവ യിലും
േപടിസ ം ക ു ചൂളു തുേപാെല േതാ ി. തണു
രാ തിയിൽ വിയർ ുതു ികൾ െപാടി മുഖം
ൈക ല ിൽ അർ ി ,് ന തെവളി ിൽ
കുളിർ നദീതട ിേല ു േനാ ി അവൻ സ ത
വീെ ടു ാൻ ശമി ു. ക ുകളിൽ മവി ഒരു
േചാദ വുമായി അവെ കാൽ ർശി ുെകാ ് ദൗപദി
ഇരു ു.
വാ വ ിൽ ഭയ രംതെ യായിരു ു! ഭീതി
ഒഴിയാ മുഖവും, േപടി ിടറിയ ശ വുമായി അവൻ
സ ം വിവരി േ ാൾ ഉത ാധിക ാൽ “അർ ുനാ’
എ ു തെ മന ും പലപി തായി ദൗപദി ു േതാ ി.
അന വിശാലമായ കുരുേ തം. പടനില ിൽ
അവരിരുവരും -കർ നും അർ ുനനും-
സംഹാരരു ദരായിനി ് ൈദ രഥമാചരി ു ു. ശര ൾ
തറ ു ര െമാലി ു ഉടലുകളുമായി നിലയ് ാ
ൈകേവഗേ ാെട അവർ പര രം ശര ൾ
വർഷി ു ു. ആർ ുമാർ ും ജയം വരാ തിൽ
കുപിതരായി അവർ അ ഹസി ു ു. പിൻവാ ിയും
മുേ റിയും അർ വ ാസ ിൽ വ ംചു ിയും അവർ
അതിേഘാരമായ ദിവ ാ ൾ പേയാഗി ു ു.
കരയാൻ ശ െമഴു ാെത ഭയക ിതനായി യുധി ിരൻ
ആ കാ ക ു നില് ുകയാണ്! ‘േജ ാ, അവൻ നിെ
അനുജനാണ്.’ എ ു വിളി ുപറയാൻ മാംസേപശികൾ
തരി ു ു. പേ , ശ മി . ‘അർ ുനാ, അതു നിെ
േജ ൻ!’ എ ് ഉറെ അലറണെമ ു .് പേ ,
യാെതാ ിനും കഴിവി . സീൽ ാരം
പുറെ ടുവി ുെകാ ് ആ ൈദ രഥികൾ ിടയിലൂെട
നിലയ് ാെത പായു ശര ൾ ു നടുവിൽ
ചാടിവീഴണെമ ു .് പേ , ചലി ാൻ കഴിയു ി .
ശ ി ാനാവാെത, ചലി ാനാവാെത
േജ ാനുജ ാരുെട ആ ഹിംസാവ ായാമം േനാ ിനി
നില വിവരി ു യുധി ിരൻ അേ ാഴും അേത
കാ ക ് വിറയ് ു തുേപാെല േതാ ി. അവൻ
പറ ു:
“ഒടുവിൽ ആ കാ ഞാൻ കാണുകതെ െചയു.
പട ശിഥിലമായി, ര നദികൾ വാർ ു ചുവ
പർ തംേപാെല ഉടലാെക ര ിൽ കുളി കർ ൻ
അ ഹസി ുെകാ ് ആെ യുവി േഘാരമായ
വിശിഖം അർ ുനെ കഴു ിെന േഭദി ുെകാ ു
പാ ുേപായി. അദ്ഭുതശ മായ ുര ാൽ
അ കഴു ും ശിര ും അ േനരം അേത
നിലയിൽ െ നി ു. അർ ുനെ കര ളിെല
ഗാ ീവവും ശരവും മാ തം
െഞാടി ുവീഴ് െ േപാെല െപാടു േന അവെ
ഇരുപാർശ ളിലും വീണു.”
അർ ുനെ ശിര ും പിെ അടർ ുവീണുെവ
വാചകം മുഴുവൻ പറയാൻ ധർ ജനു കഴി ി . ആ
കാ , ആ സ ം, അ ര ിലു െവറും വിചാരം-
അതുേപാലും അവെന വിവശനാ ു ത് ഭയേ ാെട
ദൗപദി േനാ ിയിരു ു. കർ വിശിഖേമ ു
 ു ു ു
താെഴ ിട ു അർ ുനശിര ്! ഭാ മായ
സ ിൽേ ാലും തനി ് അ െനെയാ ും
സ ി ാൻ കഴിയുകയി .
വ ുതാേബാധ ിൽനി ും തീർ ും
അക ുകഴിയാ ഒരാൾ ് കർ ൻ അർ ുനെ
ശിരെ യു താെഴ വീഴ് ു തായി ഒരു സ ം
എ െനയു ാകാനാണ്? മരി
ഭാതാവിെന ുറി ു വ ഥ യുധി ിരെ മന ിെന
തിക ും വി ഭാ മാ ിയിരി ു ു!
അവളുെട മന ിെല വിചാര ൾ സംേവദനം
െചെയ േപാെല യുധി ിരൻ പറ ു:
“കൃേ , നിനെ ാരി ലും അ െനെയാ ു
സ ി ാൻ കഴിയി . കർ വിശിഖേമ ് താെഴ
വീഴു അർ ുനശിര !് പേ , ആയു ിെ
സിംഹഭാഗവും, ഈ സ ിെ അ വും,
കൂരവുമായ ഭീഷണിയിലാണ് ഞാൻ കഴി ത്! ഒരു
സ മായി ; ഒരു സത മായി ുതെ . അേനകവർഷം
ഭീകരമായ ആ കാ ക ് ഞാൻ കഴി ു. ജാ ഗ ിലും
നി ദയിലും വ മ ാ േപടിസ ം എെ
ഭയെ ടു ി. ചര കളിൽ, വിചാര ളിൽ,
സ ളിൽ; എ ാം അതു കരിനിഴൽ വീഴ് ി. ആ
സ ം-പു ുകൾ ു ിൽ പാെ േപാെല
ഹൃദയ ിെ ഉ റകളിൽ ഒളി ിരു ് എെ
ജീവിതേബാധെ ഭയെ ടു ിയ സ ം-ഇ ു
ഞാനത് െതളി പുറംവരകേളാെടതെ ക ു.”
യുധി ിരൻ മൗന ിലമർ ു. അവൻ ആ
വിജനതയിേല ു േനാ ിെ ാ ിരു ു. ഒ ുേനരെ
നി തയ് ുേശഷം തെ സ ിനു വിശദീകരണം
ന ു തുേപാെല, വ ഥയുെട അ ാരം
വ മാ ാെന േപാെല, കൗമാരകാല ്
ഹ ിനപുര ുവ ് വർഷ ൾ ുമു ു നട
“ആയുധവിദ ാ പദർശന’ രംഗം യുധി ിരൻ
വിവരി ുതുട ി.

3
ഹ ിനപുരം മേഹാ വ ിനുേവ ി
അണിെ ാരു ി. അ ാണ് ശി ണം പൂർ ിയായ
കുമാര ാരുെട ആയുധവിദ ാ പദർശനം. വി ൃതമായ
ൈമതാനം വിദ ാ പദർശനേവദിയായി ഒരു െ ു.
േവദിയുെട ശിേരാഭാഗ ് രാജകുടുംബാംഗ ൾ ു
േവ ി ഉ തമായ കാ ുകൾ ഉയർ ു. േവദി ു
ചു ും പൗരജന ൾ ു കാ ുകളും
വരിവരിയായി നിര ു.
ധൃതരാ മഹാരാജാവ് ഭീ -േ ദാണ-കൃപ ാെര
മുൻനിർ ി സപരിവാരം രംഗേവദിയിൽ
എ ിേ ർ ു. െപാൻതാഴിക ുടംവ മു ുെകാ ും
രതംെകാ ും അലംകൃതമായ പധാന സൗധ ിൽ
പേത കം ഒരു ിയ വിശിഷ്ടാസന ിൽ മഹാരാജാവ്
ഉപവി നായി. രാ ിമാരായ ഗാ ാരിയും കു ിയും
രാജവധു ളാലും ദാസീശത ളാലും അനുഗതരായി
യഥാ ാന ളിൽ ഇരു ുറ ി ു. വിഭൂഷകളണി
ആ അന ാദൃശരൂപിണികൾ േമരുവിൽ മരുവു
സുരസു രിമാെരേ ാെല മ ളിൽ േശാഭി ു.
ബാ ണ- തിയ ാരും ൈവശ -ശൂ ദ ാരും
ഉൾെ പൗരജന െളെ ാ ് േവദി ു ചു ുമു
കാ ുകൾ നിറ ുകഴി ു. കുമാര ാരുെട
ശി ാബലം കാണാൻ തടി ുകൂടിയിരു
രാജഭ ാർ മെക ് തി ും തിര ുമു ാ ി.
പുരുഷാര ിെ ഇര ംെകാ ും,
വാദ േഘാഷ ൾെകാ ും, രംഗം േ ാഭി കടലിെ
പതീതി ഉളവാ ി. അേ ാൾ പേത കമായ
ദു ുഭീേഘാഷവും ശംഖനാദവും മുഴ ി. ഇര ു
പുരുഷാരം ആ സം ാശ ൾ േക ു
സ ാന ളിൽ അമർ ു. രംഗം ശാ മായി.
െവളു തലമുടിയും െവ ാടിയും െവളു
വ വും പൂണുലുമണി േ ദാണർ പു തനായ
അശ ാമാവിെ കരം ഗഹി ുെകാ ് പതുെ
ചുവടുെവ ് രംഗമധ ിേല ു കട ു. ശിേരാഭാഗ ്
ഒരു ിയിരു അത ു തമായ പീഠ ിൽ ആചാര ൻ
ാനം സ ീകരി ു. ഗുരുജന ിെ രംഗ പേവശം
ക ു ജന ൾ ഹർഷാരവം മുഴ ി.
ആരവെ ുടർ ് മഹാസദ ് പൂർേ ാപരി
ശാ മൂകമായി. ആചാര െന നടുവിൽ നിർ ി
ദ ിജേ ശ ാർ രംഗപൂജ കഴി തിനുേമൽ
രാജകുമാര ാർ രംഗ പേവശം െചയു തുട ി.
യുധി ിരൻ, സുേയാധനൻ എ ി െന
പൂർ ാപര കമ ിൽ കട ു വ രാജകുമാര ാർ
പിതൃ െളയും ഗുരുവിെനയും വ ി ു. പി ീട് അവർ
കരമുയർ ി സദ ിെന അഭിവാദനം െചയു. ക െക ി
മുറു ിയ അരെ ുകളും ഉറയണി ൈകകളും
സ ർ ാഭമായ േപാർ കളും ചുമലിൽ തൂണീര ളും
അണി ദൃഢഗാ തരായ ആ േകാമള ാർ
സിംഹ ിടാ െളേ ാെല ചുവടുവ ്
പദർശനേവദിയിെല ിയേ ാൾ ‘അതാണ്
യുധി ിരൻ-അതാ സുേയാധനൻ-അ ാണു താണ്
ഫൽഗുനൻ’ എ ി െന സദ ിെല പതി സംസാരം
ഒരിര ൽേപാെല മുഴ ി. വീ ും ദു ുഭീേഘാഷവും
ശംഖനാദവും മുഴ ി. ആയുധവിദ ാ പകടനം
ആരംഭി ു.
കുലേയ ിയ വി ുകളിൽനി ും നാനാഭാഗേ ും
ശര ൾ പാ ു. ദു ാപ മായ ല ളിൽ
അദ്ഭുതൈവഭവേ ാെട കുമാര ാർ അ ൾ
എയുറ ു. അേ ്ല ുെമ ു ഭയ ് കാണികളിൽ
 ു ു ു ു
പലരും ഭീതശ ൾ പുറെ ടുവി ു. ഭയ ാൽ ചിലർ
കഴു ുെവ ി ു തലതാഴ് ി. അവരുെട േപരുകൾ
േരഖെ ടു ിയ ശര ൾെകാ ് രാജകുമാര ാർ
ഓേരാരു രുമായി ല ൾ എയു േഭദി ു; എ തയും
ലാഘവേ ാെട പി ീടവർ അശ ളിൽ കയറി,
അദ്ഭുതേവഗ ിൽ അവർ അവെയ പായി ു.
ഉ ഗചാപ ളുമായി നില് ു കുരു-
പാ വകുമാര ാരുെട വ ൂഹെ
ഗ ർ സംഘെ എ േപാെല േനാ ി ്
പൗര ാർ ആ ാദംപൂ ു. വി യ ാൽ വിടർ
ക ുകേളാെട ‘അദ്ഭുതം- അദ്ഭുതം’ എ ി െന
കൂ മായി അവർ അഭിന നവച ുകൾ വർഷി ു.
ഹ താഡനംെകാ ും ഹർഷാരവംെകാ ും രംഗം
അത ം സജീവമായി.
വിൽ പേയാഗൈവഭവ െള ാം പദർശി ി ു
തീർ ു. ഗജാശ ചാലന ളും മ യു വും രംഗ ിൽ
പദർശി ി ് സദസ െര അവർ ആ ാദ ഭരിതരാ ി.
കൂടുതൽ വി യാവഹമായ ഒരു പകടന ിനു
വഴിെയാരു ാെനേ ാണം കുമാര ാെര ാം ഒരു
വശേ ു നീ ി സ രായി നി ു. സദ ്
പതീ ാഭാര ാൽ വിജൃംഭി ു.
വൻഗദകൾ ൈകയിൽ ധരി ് രാജകുമാര ാരുെട
കൂ ിൽനി ും ര ുേപർ പകടനേവദിയുെട
മ ിേല ് ഗർേ ാെട ഒ യടിവ ു നട ുവ ് നില
സ ീകരി ു: ‘അതു സുേയാധനൻ-അതു ഭീമൻ,’
എ ി െന എ ാടുനി ും ശ മുയർ ഘ ിൽ
ആ ബലശാലികൾ ത ിൽ ഗദാ പേയാഗം തുട ി.
അവരുെട മുഖ ളിൽ രൗ ദഭാവം ജ ലി ിരു ു. അവർ
ത ിലു ഗദാ പേയാഗമ രം അത ം
തീ വവുമായിരു ു. കാരിരു ുെകാ ു വ ി
ഗദകൾ അദ്ഭുതേവഗേ ാെട കൂ ിയിടി ു
തീെ ാരികൾ ചിതറി. കയർ ു കു ുകൂടു
െകാ നാനകെളേ ാെല കു രായി അവർ ഗദാഘ നം
െചയു. ഇടവും വലവും മു ും പി ുമായി മ ലം ചു ി
അടി ാൻ അവർ അേന ാന ം പഴുതുേനാ ി.
അഭ ാസൈവഭവ പകടനം ജ ശ തു ൾ ത ിലു
ജീവ രണസമര ിെ രൂ ഭാവം പാപി ു. അേ ാൾ
സദ ിൽനി ും ഭയേദ ാതകമായ ശ ളും
സീൽ ാര ളും ഉയർ ു.
സുേയാധനനും ഭീമേസനനും ത ിൽ േപാരാ ം
തുടർ േ ാൾ പ പിയംമൂലം കാണികൾ ര ു
ക ിയായി തിരി ു: ‘സുേയാധനാ, സുേയാധനാ’
എ ും ‘ഭീമേസനാ, ഭീമേസനാ’ എ ും പ ംപിടി ്
കാണികൾ അവെര ഉേ ഷി ി ാൻ ഉറെ വിളി ു
പറ ു. േചരിതിരി ജന ൂ ിെ
ആർ ുവിളികളും ജയാരവവുംെകാ ് രംഗമാെക
ു മായി. െകാടു ാ ിൽ സമു ദെമ േപാെല
ജനാവലി ഇളകിമറി ു. രംഗം പാർ ് അസ നായ
ആചാര ൻ പു തനായ അശ ാമാവിെന വിളി ്
ഇ െന പറ ു:
“അശ ാമാേവ, നീ ഇടയിൽ കയറി പയ ു
നിർ ാൻ അവേരാടു പറയുക! ര ുേപരും
േരാേഷാ രായി ഭാവം പകരു ത് കാണു ിേ ?
ജന ളിതാ. ര ായി പ ംപിരി ു േ ാഭി ാൻ
തുട ു ു. ഭീമ- സുേയാധന ാർ േഹതുവായി സദ ിൽ
പേകാപനം ഉ ാകരുത്. േവഗം ഇടെപ ് അവെര
ഒഴിവാ ൂ.”
ഗുരുപു തൻ രംഗമ ിേല ു നീ ി. സമു ദെ
കരെയ േപാെല ആ വീരൻ ഭീമ-സുേയാധന ാെര
അക ി നിർ ി. സദ ിേനാട് ശാ രാകാൻ ആചാര ൻ
ആംഗ ം കാണി ു. ൈവരികൾ പിൻവാ ിയേതാെട
രംഗം നിശ്ചലമായി.
ദീ മായ മുഖേ ാെട േ ദാണർ വീ ും രംഗ ിെ
നടുവിെല ി. വലതുൈക ഉയർ ി അവൻ സദ ിെ
 ു ു
ശ ണി ു. മുഴ ു ശ ിൽ ആചാര ൻ
പറ ു:
“ജന െള, അതിസൂ ളായ
ശ ാഭ ാസൈവഭവ െള നി ൾ ഇനി ക ാലും!
സ ം മകെന ാൾ എനി ു പിയെ വനും
ജി ുപു തനും വി ുതുല നുമായ അർ ുനൻ ഇതാ,
രംഗ പേവശം െച ു ു!”
വിരി മാറും ബാഹു ളുമു
കല ാണരൂപിയായ ഒരു യുവാവ് ഉറയി ൈകയിൽ
ചാപവുേമ ി രംഗ ിെല ി. ദർശനസൗഖ മരുളു
അർ ുനവി ഗഹെ രംഗ ുക കാണികൾ ‘ഇതാ
ഫൽഗുനൻ, ഇതാ ജി ു’ എ ി െന അേനകം
േപരുകൾ പറ ് അവെ സാ ി െ ആദരി ു.
ആ പശംസാവചന ൾേക ് കു ി ്
േരാമാ മു ായി. എ ാണ് അസാമാന മായ ഒരാരവം
േകൾ ു െത ് അ നായ ധൃതരാ ർ വിദുരേരാട്
േചാദി ു. ഹർഷ പകടന ൾ ഒെ ാ ു ശാ മായേ ാൾ
അർ ുനൻ വി ുല ു കുലേയ ി ശരം െതാടു ു.
ആേ യ ാൽ ആ യുവാവ് തീയു ാ ി.
വാരുണ ാൽ മഴെപ ി ് ആ തീ ാലെയ അടു
ണ ിൽ െകടു ി. വായവ ാ പേയാഗ ാൽ
െകാടു ാ ിെനയും പാർ ന ാൽ േമഘെ യും
അയാൾ സൃ ി ു. ഭൗമാ പേയാഗ ാൽ
ഭൂമി ു ിൽ ഗഹ ര ൾ ഉ ാ ുകയും
അ ർ ാനാ ാൽ െപെ ് സ യം
അ പത നാവുകയും െചയു. ചലനൈനപുണ ംമൂലം
അയാൾ ഒേരസമയ ് േതർനുക ിലും
േതർ ട ിലും നില ും ഇരി ു തായി
കാണെ ു. ചു ി റ ു ഒരു േലാഹവരാഹ ിെ
വായിൽ ഒെ ു േതാ ുമാറ് ഒെ ാ ായി അ ു
ശര ൾ പേയാഗി ് അയാൾ തെ ൈകേവഗം
പകടി ി ു. കയറിൽ തൂ ിനി ാടു ഒരു
കാളെ ാ ിനകേ ് തുടർ യായി ഇരുപെ ാ ു
ശര ൾ അയാൾ എയുതറ ു. ആ യുവാവിെ
ശരനിയ ണവും ല േവധനസൂ തയും ക ്
കാണികൾ അദ്ഭുത രായി. സദ ിെ ആശ്ചര ം
ഉ േകാടിയിൽ എ ിയ മുഹൂർ ിൽ
അഭ ാസ പകടന ൾ അവസാനി മ ായി.
രംഗ ിനു െകാഴു ു ാ ിയിരു വാദ േഘാഷം
നില ു. അഭ ാസികളായ കുമാര ാർ ര ായി
പിരി ു പിൻവാ ു ഭാഗ ിൽ
ര ുവശ ളിലായി നില സ ീകരി ു.
പാ വകുമാര ാർ ു നടുവിൽ േ ദാണർ
ന തപരീതമായ ച ബിംബംേപാെല േശാഭി ു.
ഗുരുപു തെന ചൂഴ് ുനി ധാർ രാ ാർ ു
നടുവിലായി സുേയാധനൻ ഗംഭീരമായ മുഖഭാവേ ാെട
സദ ിെന അഭിവാദ ം െചയു. ഇരുകൂ രും രംഗ ു
നി ും നി മി ാൻ തുട ു ആ നിമിഷ ിൽ
പേവശനകവാട ിൽ ഇടിമുഴ ു ഒരു ശ ം
ഉ ായി.
ശ ം േക ു സദ ാെക െഞ ി. ഏവരുെടയും
ദൃ ികൾ പേവശനദ ാര ിേല ു പാ ു. അേ ാൾ
അവിെടെയാരു യുവാവ് ൈകകൾ കൂ ിയടി ്
സദ ിെ ശ ണി ാൻ ശമി ു കാ അവർ
ക ു. ‘ഹ താഡനം െചയാൽ ഇടിമുഴ മു ാകുേമാ?'
എ ് അവർ ആശ്ചര െ ടു തിനിടയിൽ യുവാവ്
ചുവടുകൾ നീ ി വി ി ഉയർ ി ിടി ് ശിര ുമായി
രംഗ ിൽ നടെ ി ഴി ു.
അത ു തനായ ആ യുവാവിെ കനകേശാഭയാർ
സുദൃഢഗാ തം രംഗ ിൽ ജ ലി ു തായി േതാ ി.
ദീർഘമായ ഉടലിൽ അതിവിശി മായ
സുവർ ക ുകം സൂര പഭ വിതറുംേപാെല വിള ി.
പ സു രമായ മുഖ ് കാതിലണി
കു ല ളുെട കാ ി കൂടുതൽ ദീ മാ ി. ആ
മഹാബാഹു രംഗ ിലിറ ി, ൈകകളുയർ ി,
ശിര ു നമി ു നമി ിെ മ ിൽ ഗർ ം കലർ
ആദരേവാെട േ ദാണെരയും കൃപെരയും വണ ി.
സദസ ർ പതിമകൾേപാെല നിശ്ചലരായി.
‘അദ്ഭുതരൂപിണിയായ ഇവൻ ആര്?’ എ േചാദ ം
േപ കരുെട ക ുകളിലും ചു ുകളിലും
തരി ുനി ു. േ ദാണസവിധ ിൽ േ പാജ ലി ു
നില് ു അർ ുന വി ഗഹെ േനാ ി ആ യുവാവ്
അേ ാൾ ഇ െന പറ ു:
“അസാ ളായ വിദ കൾ പദർശി ി ു എ ു
കരുതി ഊ ം െകാ ു അർ ുനാ, നീ ഇതു േക ാലും.
നീ പദർശി ി എ ാ അഭ ാസ ളും നി യാസമായി
ഞാൻ ഇവിെട കാണി ാം. നിെ പകടന ിൽ നീ
എ ിനാണ് സ യം ഇ െന െഞളിയു ത്?”
യ ാൽ പിടി ു െപാ ിയാെല േപാെല
മഹാസദ ാെക െപാടു േന ഒ ു െപാ ി.
സേഹാദര ാരാൽ ചൂഴെ സുേയാധനെ മുഖം
സേ ാഷംെകാ ു പകാശി ു. പസ മായിരു
അർ ുനെ മുഖം േ കാധല ാകാലുഷ ളാൽ
ഇരു ു. ആചാര െ െന ിയിൽ ചുളികൾ വീഴുകയും
പുരികം വ കി ുകയും െചയു. ‘എ ാണ് വീ ും
വലിെയാരാരവം േകൾ ു ത് എ ് ധൃതരാ ർ
വിദുരേരാടു വീ ും േചാദി ു. കു ി
ഭയാ ുതസം ഭമ ൾ മൂർ ിയാർ േപാെല
മിഴി ിരു ു.
ആചാര ാനുമതിേയാടുകൂടി കർ ൻ, അർ ുനൻ
പദർശി ി അഭ ാസ ൾ ഒെ ാ ായി
പദർശി ി ാൻ തുട ി. അർ ുനെന ാൾ
ൈകേവഗേ ാെട േലാഹവരാഹ ിെ വായിൽ
അവൻ അ ുകൾ എയു. കയറിൽ തൂ ിനില് ു
കാളെ ാ ിൽ അർ ുനശര ൾ ിടയിലൂെട
ഇരുപെ ാ ു ശര ൾ അലസഭാേവന അയാൾ എയു
 ു ു ു
തറ ു. ധനുേ ിനി ു ജ ലി ു കർ െ
ഗർ ംക ് സദ ് ‘അദ്ഭുതം – അദ്ഭുതം’ എ ു
വിളി ുപറ ു. പകടനം പൂർ ിയാ ി നിൽ ു
കർ െന സുേയാധനൻ പാ ുെച ് കരം ഗഹി ്
അഭിന ി ു. ആ സാഹസികെന തഴുകിെ ാ ് അവൻ
പറ ു:
“മഹാനുഭാവാ, നിന ു സ ാഗതം! നിെ
സ ി ാൻ കഴി ് ഞാൻ മഹാഭാഗ വാനാണ്.
ഞാനും, ഈ കുരുരാജ വും നിന ് യേഥ ം
ഉപേയാഗ മാണ്. അെത ാം നിന ് അധീനമാെണ ് നീ
ഉറ ു വിശ സി ാലും.”
അതിന് കർ ൻ ഇ െന മറുപടി പറ ു:
“അ േയാ സുേയാധനാ, നിെ ഉപചാര ാൽ മാ തം
ഞാൻ ധന നാണ്. രാജേഭാഗ ൾ തിര ി വ വന
ഞാൻ. അർ ുനേനാട് ദ യു ം കാം ി ാണ് ഞാൻ
ഇവിെട വ ത്. അതിൽ ഞാൻ നിെ സഖ ം
കാം ി ു ു.”
സേ ാഷാധിക ാൽ സുേയാധനൻ കർ െന
ആലിംഗനം െചയു. അവൻ ഉ ിൽ പറ ു:
“വിൈശ കധനുർ രനായ മഹാനുഭാവാ,
എേ ാെടാ ം നിന ് അനുഭവി രുതാ തായി
യാെതാരു വിഭവവും ഈ േലാക ിൽ ഇെ ് നീ ഉറ ു
വിശ സി ാലും. ശ തു ളുെട ശിര ിൽ കാൽ ചവി ി
നീ എ ും വീരനായി വർ ി ുക.”
കൗരവകുമാര ാർ ് മ ിൽ ഒരു
സ ർ ധ ജമായി നിലെകാ ് കർ േനാട്, കു നായ
അർ ുനൻ മുഴ ു ശ ിൽ പറ ു:
“എേടാ കർ ാ, വിളി ാെത കയറിവരു
ജള ാർ ും, േചാദി ാെത കയറി സംസാരി ു
വായാടികൾ ും ഇത ാെത േവെറാരു േലാകമു .്
അവരുെട ആ േലാക ിേല ്, തിരി ുവരാ വ ം
നിെ ഞാൻ യാ തയയ് ു ു ്. മരി ണെമ ്
നിന ി ത നിർബ െമ ാെണ ു പറ ാലും.”
ആചാര പാർശ ിൽ നില് ു അർ ുനെന
േനാ ി കർ ൻ പരിഹാസവും േ കാധവും കലർ ഒരു
ചിരി ചിരി ു. അവൻ പറ ു:
“അർ ുനാ, ഈ രംഗെമ ാവർ ും
സമമെ ുേ ാ? നിനെ ാണ് ഇവിെടെയാരു
പേത കത? തിയധർ ിനുേപാലും നീ
അതീതനാെണ ാേണാ ഭാവം? വീര ാൽ ജയം
േനടു ിട ാണ് തിയെ േ ശ ത.
വീര ാനുവർ നമാണ് തിയധർ ം. അതിനു
കഴിവി ാ വൻ നി ി ു സംസാരി ് വീരെന ു
സ യം െഞളിയു ു. അർ ുനാ, കഴിവു വൻ
പവർ ി ു വനാണ്. കഴിവി ാ വൻ വാ ുകൾ
പറയു ു. നീ എ ിനാണ് അവിെടനി ് വീ ു
പറയു ത്? നിെ ൈകയിലിരി ു ത് വി ും
ശര ളും അെ ുേ ാ? വീരനാെണ ിൽ
നാ ുറയിൽവ ് ശര ൾെ ാ ് നീ സംസാരി ാലും.”
അർ ുനൻ േ കാധംെകാ ു വിറ ു. അവെ
ക ുകൾ ര ബി ു ൾേപാെല ചുവ ു.
ദ യു ിനായി ആചാര ാനു േനടിയ അവെന
ഭാതാ ൾ തഴുകി ആശി ുകൾ അർ ി ു. േവദിയുെട
നടുവിെല ിയ പാർ െ ക ുകളിൽ നിറ ുനി
േരാഷം ക ു സദ ിൽ ഞടു മു ായി.
സുേയാധനൻ തുടെര ുടെര ആേ ഷി ു.
രംഗമ ിെല ിയ കർ ൻ
അർ ുനനഭിമുഖമായി നില സ ീകരി സമയ ്,
സംഭീതരായ സദസ രാെക യ ാവകെളേ ാെല
ഉ ാനം െച ുകയും സ യമറിയാെത അംഗ ൾ
ചലി ി ുകയും െചയു. കു രായ
സിംഹ െളേ ാെല ഉ ലേതജസ ികൾ
പത ഭിമുഖരായി രംഗ ിൽ വിള ി.
 െപരുംചാപ ൾ അവർ കുലേയ ി. ഭീകരമായ
ദ യു ം കാണാൻ അേനകസഹ സം ക ുകൾ ഒേര
േനാ വുമായി നില് ുേ ാൾ ശ വ തിചലി ി ു
ഒരു സംഭവമു ായി. രാജവധൂടികളിരു കാ ിൽ
േചടിമാർ പായു തും ീജന ൾ പരി ഭാ രായി
എഴുേ ല് ു തും ക ് സദ ാെക അേ ാ ു
േനാ ി. അവിെട ഗാ ാരി ു െതാ ടു ിരു കു ി
മൂർ ി ു കിട ു തും, അർ ുനമാതാവിെന പലർ
േചർ ് ശീേതാപചാരം െച ു തുംക സദസ രിൽ
പലരും പലവിധ ചി കൾ ധീനരായി.
 അ ്

യു ധി ിരൻ നി നായി. അവൻ വീ ും

ചി യിലാ ു പരിസരം മറ ിരു ു. അവെ
ക ുകൾ അ മൂർ ി ുകിട ു ആ
പൂർ കാലരംഗ ിൽ ന ിരി ു തായി േതാ ി.
മനുഷ മന ്, സംഭവ ൾ, കാലം എ ിവയുെട
ശ വും വിചി തവുമായ പര രബ െ ുറി ്
യുധി ിരൻ ചി ി ു. ഒരു സംഭവം തെ പലരും
പലമാതിരി കാണു ു. ഒരു സംഭവംതെ ഒരാൾ
പലേ ാഴും പലമാതിരി കാണു ു. സംഭവ ളുെട
ആ രാർ ം മാ തമ , അതിെ രൂപവും മാറു ു.
അർ ുനേനാടു പീതിയാൽ ഉതണഠിതയായി
മൂർ ി ു വീണ അർ ുന മാതാവിെനയാണ് എ ാവരും
അ ു ക െത ് യുധി ിരൻ ഓർ ു. ഇേ ാൾ
മേനാദൃ ിനുമു ിൽ മൂർ ി ു കിട ു ഈ കു ി
മകെ പാണൻ ഭയ ് ആലസ ിലമർ ഒരു
അ യ . എേ ാ സൂ ി ു േനാ ു തുേപാെല
യുധി ിരൻ ദൃഷ്ടികൾ കൂർ ി ു. േമാഹാലസ ിൽ
കിട ു പൗഢമായ ഈ വി ഗഹ ിൽ അ ു താൻ
ക ഭയ ിെ വിളർ കാണാൻ ഇേ ാൾ
കഴിയു േതയി . ഈ പപ ിെ ആെക
ധർ സ ടം േപറി, മൂർ യിൽേ ാലും
മഹിതദുഃഖ ാൽ പകാശി ു അ യുെട മുഖം
ധ ാനി ുെകാ ്ആ ഗതഭാവ ിൽ അവൻ പറ ു:
 “ആ നിമിഷ ിലാണ് ഈ ഭയചി
സർ െ േ ാെല ഹൃദയ ിേല ്
ഇഴ ുകയറിയത്. വിേഷാ ഗനായ സർ ം!
അതിനിടയിൽ അേനക വർഷം അതു പതി ു
വർ ി ു. ജീവിതെ ആെക ഭീഷണിെ ടു ു
നി സീൽ ാരവുമായി ആ സർ ം എ ും അവിെട
വർ ി ു.”
ആ വിചാരധാരെയ ഭഞി ാൻ ൈധര െ ടാെത
ദൗപദി നി യായിരു ു. ജീവിതെ ാൾ
പിയെ അർ ുനെ രൂപം അേ ാൾ അവളുെട
കൺമു ിൽ നില് ു ു ായിരു ു. സ ം ഭയെ
സ യം പു ി ു ത ു തുേപാെല അവളുെട കഴു ്
നിേഷധരീതിയിൽ ചലി ു. കഴി കാലം; പഴയ
സംഭവം-എ ാൽ അ ് ഉ ിൽ കട ുകൂടിയ സർ ം
സീൽ ാരം െചയുെകാ ് ഇേ ാഴും മന ിെന
ദംശി ു ു!
ഒരു മൗന ിനുേശഷം യുധി ിരൻ വിവരണം
തുടർ ു:
കാ ിെല ചലന ൾ നില ു. സദ ിെ
പതീ ാഭരിതമായ ക ുകൾ വീ ും
പദർശനവീഥിയിേല ു തിരി ു. കർ ാർ ുന ാർ
ത ിലു ദ യു ം ഇതാ തുട ി ഴി ുെവ
ഘ ിൽ ആചാര നായ കൃപൻ േവദിയിൽ വ ്
സദ ിേനാടായി പറ ു:
“ജന േള, നി ളിതു ശ ി ുവിൻ.
ദ യു മുറകൾ ഏവർ ും അറിവു താണ്.
അർ ുനനും ഈ കർ നുമായു യു വും
മുറയനുസരി ുതെ നട െ . േയാ ാ ൾ േപരും
വിവരവും പഖ ാപി തിനുേശഷം േവണം ദ യു ം
നട ുക. ഇതാ, ഈ നില് ു യുവാവ്
അർ ുനനാണ്. കുരുവംശജനായ പാ ുവിെ
മകനും, യദുകുല ിൽ പിറ പൃഥയുെട പു തനുമായ
ഈ അർ ുനരാജകുമാരൻ അ േയാ യുവാേവ,
നിേ ാടു ദ യു ിൽ െപാരുതും. അതിനുമു ്
മുറ പകാരം നീ നിെ കുലവും, അ ൻ, അ
എ ിവരുെട േപരുകളും വ മായി പറയുക. ഏതു
രാജകുല ിലാണ് നിെ ജനനം? നിെ അ ൻ
ആരാണ്? അ ആരാണ്? അെത ാം അറി േശഷം
ഈ പാർ ൻ നിേ ാടു െപാരുതിെയ ും
െപാരുതിയിെ ും വരും. എെ ാൽ,
സാധാരണ ാരും രാജാ ാരും ത ിൽ ദ യു ം
പാടിെ ാണ് ശാ വിധി.”
കൃപെ വാ ുേക ് ആ യുവാവ് െഞ ി. മഴയിൽ
നന ചാ താമര ൂേപാെല കർ െ ശിര ്
ല യാൽ താണു. േവദനയാൽ ചു ുകൾ ചലി ു. തല
താഴ് ി മൗനംപൂ ുനി കർ െ മു ിൽ അേ ാൾ
സുേയാധനൻ കയറിനി ു. അവനിൽനി ും അമർഷം
പുറേ ു പവഹി ു:
“അ േയാ ആചാര ാ, രാജാവിെ സ തിയായി
ജനി വൻ മാ തമാണ് രാജാെവ ് ഏതു ശാ ിലാണ്
നീ ക ത്? മഹാശൂരനും, വ ി
േസനാബലമു വനും, രാജവംശജെനേ ാെലതെ
രാജാവാണ്.”
പരിഹാസേദ ാതകമായ ഒരു ചിരി ചിരി ുെകാ ്
കൂസെലേന സുേയാധനൻ തുടർ ു:
“അെ ിൽ വിവാദെമ ിന്? രാജാവിേനാട ാെത
ഈ അർ ുനൻ യു ം െച ുകയിെ ിൽ ഞാനിതാ,
കർ െന ഇവിെടവ ് അഭിേഷകം െച ു ു!
അദ്ഭുതവീര വാനായ ഈ േതജസ ിെയ ഞാനിതാ,
അംഗരാജ ിെല രാജാവായി അഭിേഷകം െച ു ത്
നി ൾക ാലും!’
സുേയാധനാ യാൽ അഭിേഷകചട ുകൾ ഉടനടി
തുട ുകയായി. സുവർ പീഠ ിൽ കർ ൻ
ഉപവിഷ്ടനാ െ ു. സുവർ കുംഭ ളിൽ നിറ
 ു ു ു
പുണ തീർ ംെകാ ് ൈവദിക ബാ ണർ പീഠ െന
പൂജ െചയഭിേഷചി ു. കിരീടമണിയി െ കർ െ
മൗലി ുേമൽ െവൺെകാ ുടയും ചാമര ളും
ഉയർ ു വിലസി. പടഹേഘാഷ ളും ശംഖനാദവും
ഉയർ ു.
സുേയാധനൻ കൃപാചാര െ േനെര സഗർ ം
േനാ ി. വികാരംെകാ ് ഇടറു ശ ിൽ അേ ാൾ
കർ ൻ സുേയാധനേനാടു പറ ു:
“സുേയാധനാ, ഇേ ാൾ നീ െചയ ഈ രാജ ദാനംമൂലം
എനി ു കട ാട് ഒരി ലും തിരി ു
തീർ ാനാവാ താണ്. ജീവനുൾെ െട എ ിൽ
നി ും എ ാണ് നീ ഇ ി ു െത ു പറ ാലും.
നിെ അനു നിറേവ ി കൃതാർ നാവാൻ,
സുഹൃേ , എനി വസരം ത ാലും.”
സുേയാധനൻ പറ ു:
“മഹാനായ മി തേമ, ദൃഢമായ സഖ ം മാ തം
നി ിൽനി ും ഞാൻ ഇ ി ു ു. ആരാധ നായ
സുഹൃ ും സഖാവുമായി എേ ാെടാ ു നീ എ ും
വർ ി ാൽ മതി. അതാണ് നി ിൽനി ും
ഞാനി ി ു പത ുപകാരം.”
നന ക ുകേളാെട കർ ൻ പറ ു:
“അത െനതെ യാവെ . ജീവപര ം കർ ൻ
സുേയാധനെ മി തവും അവെ
ഹിതാനുവർ ിയുമായിരി ും.”
നിത സൗഹൃദ ിനു പതി െചയ വീര ാർ
അേന ാന ം ആേ ഷി ു. കർ സുേയാധന ാെര
േകാരി രിേ ാെട സദ ുേനാ ി നില് േവ,
വിയർ ിൽകുളി ഒരു വൃ ൻ ഓടി ിട ്
അവിെടെയ ി. മുളവടിയൂ ി വിറ ുവിറ ്
വളെരേവഗം നട തിെ േ ശ ാൽ േമൽമു ്
താേഴ ് ഇഴുകിവീണ അയാൾ അർ ന നായിരു ു.
വൃ നായ അധിരഥെന ആേ ഷാബ നായി നി
കർ ൻ ക ു. അവെ മുഖം വിനയാദര ളാലും
അനുക യാലും ആർ ദമായി. വൃ സ ിധിയിേല ്
അവൻ െപാടു േന നീ ി. അഭിേഷകജല ാൽ
നന ിരു ശിര ു കുനി ് അവൻ ആ വൃ െന
വ ി ്, ഇടറു ശ ിൽ “അ ാ’ എ ു വിളി ു.
കൂ ിയ ൈകകളാൽ ആ വൃ പാദ െള അവൻ
ർശി ാൻ ഭാവി േ ാൾ സൂതനായ അധിരഥൻ
വ ാ ലംെകാ ് പാദംമറ ് പി ാറിനി ് അവെന
‘മകേന’ എ ു വിളി ു. ജലാർ ദമായ കർ ശിര ിെന
ആ വൃ സൂതെ ക ുനീർ വീ ും നന ു.
ആ കാ ക ് സദ ിൽ പലരുെടയും ക ുകൾ
നിറ ു. പാ വരുെട മുഖ ് പരിഹാസം നിറ ു.
ഭീമേസനൻ ഉറെ െപാ ി ിരി ുെകാ ് പറ ു:
“എടാ സൂതപു താ, അർ ുനെ ൈകെകാ ്
മരി ാനു െകാതി നീ മതിയാ ൂ. ച ി
ൈകയിെലടു ു സ ം െതാഴിൽ െച ു താണ്
നിന ് ഉചിതം. േഹാമാ ി രികിെല അ ം
ഭുജി ുവാൻ ശ ാവു െകാതി ുേ ാെലയാണ്
അർ ുനേനാട് ദ യു ം െച ുവാൻ നിന ു
െകാതി.”
ഭീമെ പരിഹാസം േക കർ ൻ പത ു രം
പറയാെത മൗനം ഭജി ു. അപമാന ാലും
അമർഷ ാലും അവെ ചു ുകൾ വിറയ് ു ത്
സദ ിനു കാണാമായിരു ു.
പ ിമച കവാളെ രുവിൽ എ ിയിരു
സൂര ബിംബ ിനുേനെര മുഖം തിരി ു
േനാ ിെ ാ ് അവൻ ഒരു പതിമേപാെല നി ു. മദി
ആനെയേ ാെല കു നായ സുേയാധനൻ
മുേ ാ ുചാടി:
“വൃേകാദരാ, നീ ഇ റ വാ ുകൾ
കുരുവംശ ിൽ പിറ പുരുഷനു േചർ ത .
തിയെ േമ ാത ിെ ബലമാണ്.
ശൂര ാരുെടയും നദികളുെടയും ഉദ്ഭവ ാനം
പാ ാർ തിര ി . അത് ദുർ ീഭാവ മേ ത.
വിശ വ ാ മായ അ ി െവ ിൽനി ാണ്
ജനി ു ത്. സർ ശാ പാരംഗതനായ ന ുെട
ആചാര ൻ എവിെടനി ് ഉദ്ഭവി ു എ ു
നിന റിയാേമാ? ഭീമേസനാ, നിെ തെ ഉദ്ഭവം
എ െനെയ ് നിന റിയാേമാ? എ ാൽ, നി ളുെട
ഉദ്ഭവെ ി ചിലെത ാം എനി റിയാം.
േശാഭി ു കവചകു ല ളുമായി ജനി ്,
മഹാപുരുഷ ല ണ െള ാം തിക ്,
ആദിത സ ിഭനായി േശാഭി ു ഈ േതജസ ിയുെട
കുലം നിശ്ചയി ാൻ നീ വളർ ി ിെ ു ധരി ണം.
അംഗരാജ മ ഭൂമ ലം മുഴുവൻ ഭരി ാൻ പിറ
മഹാനുഭാവനാണ് ഈ കർ ൻ. ഞാനി ിവിെടവ ്
െചയ അഭിേഷകകർ ം ആർ ു േബാധി ു ി േയാ,
അവൻ േതരിൽ യറി വി ുകുല ു യു ിനു
വരെ !”
സുേയാധനെ വാ ുകൾ േക ു സദ ിൽ
അഭിന നാരവ ൾ മുഴ ി. ‘ഉചിതമായ വാ ്,
എ തയും ഉചിതമായ വാ ”് എ ി െന
നാനാഭാഗ ുനി ും അഭിന നവച ുകൾ
േകൾ ായി. പേ , സൂര ൻ അദ്ഭുത ൾ
ക ുതളർ ു പശ്ചിമച കവാള ിൽ നിേ ഷം
അ പത നായി. േവദിയിെല ും ഇരു ു
വ ാപി ുതുട ി. കർ െ കരം ഗഹി ു
ദീപയ ികൾ ു പി ാെല സുേയാധനൻ മു ിലും
സേഹാദര ാർ പി ിലുമായി ധാർ രാ ാർ
േവദിവി ിറ ി സ ഗൃഹ ളിേല ു നട ു.
ഭീ േ ദാണകൃപ ാേരാടു േചർ ് പാ വരും
ദീപയഷ്ടികളുമായി സ ം ഭവന ളിേല ു
നടെകാ ു. ചിലർ അർ ുനെനയും ചിലർ
കർ െനയും പലരും സുേയാധനെനയും ഉറെ
 ു ു ു ു
പുകഴ് ി സംസാരി ുെകാ ,് സദസ രും ഇരുളിലൂെട
വീടുകളിേല ു തിരി ു.
ഇരുൾപര സ യിൽ െതളി പ ളുമായി
ഏവരും േചരി തിരി ് രംഗ ുനി ും നി മി ു
കാ യുധി ിരൻ വീ ും ക ുെകാ ിരി ു തായി
ദൗപദി ു േതാ ി. അേത കാ യുെട
തുടർ െയേ ാണം കർ െ ശര ാൽ ശിര ു
വീണ അർ ുനെ ജഡം ക ് അവൻ വീ ും
ഞടു ു തായും അവൾ ു േതാ ി. അർ ുന
വിശിഖ െളേ ാെല മൂർ യു നൂറു േചാദ ൾ
അവളുെട മന ിൽ ചീറി ാ ു.
 ആറ്

1
മന ിൽനി ും േചാദ ൾ ശരവർഷംേപാെല
ഉതിർ ു. ത ളുളവാകുമാറ് അവെയ ാം
മന ിൽ െ തിരി ുവ ് തറയ് ുകയും
െച ു ു. േപടിസ ിെ നിഴൽ ാടിൽ,
കഴി കാലെ രംഗം വിവരി യുധി ിരെ
ഇരി ും രൂപവും ദൗപദി ഓർ ു. പാവം യുധി ിരൻ!
സ ം മേനാേവദനയുെട കൂർ മുനകളിൽ
പിതാമഹെനേ ാെല അവനും ശരശയനം െച ുകയാണ്!
എത ഭയ രമായ സംഭവപരിണാമം! അതിെ
കൂരതയ് ു തുല മായി എെ ിലുമുെ ിൽ അത്
അതിെ അ ാരശൂന തമാ തമാണ്. നിരർ വും
കൂരവുമായ സംഭവചലനം ക ു വിധിേപാലും ഭയ ു
പിൻമാറിനി ു! നട ുകഴി ദുര ിെ
പശ്ചാ ല ിൽ േനാ ുേ ാൾ േകവലം ു ദമായ
ഒരഭിമാന പ ം--അത് കുരുവംശെ ,
തിയവംശെ യാെക, വിനാശ ിേല ു
ത ിവി ു. ര ി െ ആ അഭിമാനേമാ?
ശ േഘാഷേ ാെട അതു താെഴ വീണുട ു.
അതിെ വിഷമയമായ ചീളുകൾ ജീവി ിരി ു
എ ാ ഹൃദയ ളിലും തറ ിരു ു ചലം വാർ ു ു.
ര മ ; ദുർഗ മു ചലം!
 ഉ െവയിലിെ തിള ം കുടിലിെ കവാട ിൽ
ക ാടി കാണി ു ു ായിരു ു. അതിെ
േകാണിെലാരു വിരി ിൽ വശം തിരി ു ശയി ിരു
കു ിെയ നവമായ ഒരദ്ഭുതേ ാെട ദൗപദി േനാ ി.
ദുർ ഗഹമായ ഏേതാ പാഠ ിൽ മന ു ന തുേപാെല,
യുധി ിരമാതാവിെന കെ ടു ാെത അവൾ േനാ ി.
മന ് അേ ാഴും േചാദ ൾ
ഉതിർ ുെകാ ിരി ുകയാണ്. മന ിൽ െ
തിരി ു തറ േവദനയുളവാ ു േചാദ ൾ! ഈ
പപ ിെല ഏ വും വലിയ േചാദ മാണ് തെ
മു ിൽ കിട ു ആ മാതൃസ രൂപെമ ു ദൗപദി ു
േതാ ി.
മുഖം തിരി ു കിട ു ആ മഹാ പ െ
ഉ ുേനാ ിെ ാ ിരി ുേ ാൾ അവളുെട മന ്
സംഭവ ൾ ആവർ ി ാവർ ി യവിറ ി.
സേ ഹ െള പസവി ു ഒരു കാ ുമൃഗമാണ് തെ
ബു ിെയ ് ദൗപദി ു േതാ ി. സേ ഹ ളാവെ
പ ികെളേ ാെല േവഗം െപ ുെപരുകുകയും െച ു ു.
പരിഹരി ാനു യത ൾ സേ ഹ െള
ഇ ാതാ ുകയ ; ഒരുപ ം പുതിയ സേ ഹ െള
പസവി ുകൂ ുകയാണ്! ഇതിനു പരിഹാരെമ ാണ്?
എവിെടയാണ് ഇതിെനാരവസാനം? മകെന ു താൻ
മാ തമറിയു മകനും വിഖ ാതനായ മകനും ത ിൽ
േനർ ു ഹിംേസാദ ു രായി നില് ു ു. നിെ
അ യാെര ു േചാദ ിനു മു ിൽ അവൻ തല
താഴ് ു തു ക അ ആലസ െ ു വീഴു ു.
“മകേന, ഞാനാണു നിെ അ ’ എ ് അേ ാൾ
അ യുെട മന ് അലറിയിേ ?
ആലസ ിൽനി ുണർ തിനുേശഷവും
വിശ വിനാശ ിന് വി ുപാകു ആ രംഗം
േനാ ിയിരു അ യുെട നാവുകൾ
ചലി ാതിരു െത ാണ്? രഹസ ം!
േലാകവിനാശ ിെ മുഴുവൻ ബീജ ളുമട ിയ
ശ മായ രഹസ ം. േബാധമ ല ിന ുറ ുനി ും,
വലി ുെപാ ിയ ആ നിയ ണ ിെ
ച ലകളിൽനി ും, അത ു ിൽ ഒരു േചാദ ം
െതറി ുവീണു:
“അേ , േലാകവിനാശം കുറി നിെ
രഹസ െമ ാണ്? സർ നാശ ിെ കരിനിഴൽ
ക ി ുേപാലും ചലി ാെത നിെ ചു ുകൾ ു
സൂ ിേ ിവ ഭയ രമായ രഹസ െമ ാണ്?”
എവിെടനിേ ാ വരു ശ െമ േപാെല സ ം
േചാദ ം േക ് ദൗപദി െഞ ി. പേ , ആ ശ ം
കു ിയിൽ ഒരു ചലനവുമു ാ ിയി . വശംതിരി
അേത കിട ിൽ അവൾ കിട ു. മൃതമായ ഭാവ െള
മാ തമ , സ ൂർ മായ മൃതിെയ െ
അനു രി ി ു കിട ്! ആ കിട ു ക
ദൗപദിയുെട മന ിലൂെട തീ വമായ സഹതാപ ിെ
വീചികൾ പാ ു. ജീവിതമരണ ൾ ിടയിൽ
ജീവിതവും മരണവുമ ാ വിചി തമായ ഒരു
ജീവേ ഖലയുേ ാ? ജീവിതേലാക ിലി ാ ഈ
അ ഇേ ാൾ എവിെടയാണ്? മൃതമായ ഒരു മന ിെന
താൻ കു ിേവദനി ി ുകയാേണാ?
അനുതാപ ിെ നവമായ ഒരുേദ ഗ ാൽ ദൗപദി ആ
ശ യ് രികിേല ു നീ ി. അർ ന നിറ ഒരു
േനാ േ ാെട അവൾ കു ിെയ കരം
ഗഹിെ ഴുേ ി ാൻ ശമി ു.

2
ത ിൽ ചു ി ിണ ുകിട ു
െപരു ാ ുകൾ ിടയിൽനി ും, മുൻകാലുകളും,
ഉടലും ആകാശേ ുയർ ി നില് ു ഒരു
െകാ നാനെയേ ാെല ആ വൃ ം ഉയർ ുനി ു.
അതിെ അേനകം തു ിൈകകൾ േമഘപാളികെള
ലാ ാ ി നാലുഭാഗേ ും നീ ു.
ആകാശമ േ ു ി പയാ തയിൽ
തട മു ായിെ േപാെല സൂര ൻ േകാപാ നായി
വിറെകാ ു. േകാപാ നായി വിറ ുെകാ ്, ഉ ഗനായി,
ദു േഹാ ഗനായി, നദീതടെ യാെക ചുെ രി ു
മരുഭൂമിയാ ാൻ അവൻ സാഹസെ ു.
വൃ ണലിൽ ഒരു വി ഗഹംേപാലിരു കു ി,
അ രീ ിെ ചൂടും, സ ം ഹൃദയ ിെല ചൂടും
തുല തയാർ അവ യിൽ, എേ ാ
സുഖമനുഭവി ു തുേപാെല േതാ ി. സ ം
ദുർവിധിെയ ി, കൗരവമാതാവായ ഗാ ാരിയുെട
വിധിെയ ി, ീജ ിെ ശ ാവ െയ ി
ആ ാലാപം െച ു ദൗപദിെയ തട ുെകാ ്
കു ി പറ ു:
“ ദൗപദീ, യു ിൽ മരി മ െളയും
സ ജന െളയും ഓർ ു നീ ദുഃഖി ു ു.
നിെ ുറിേ ാർ ്, ധർ മ ാെത
യാെതാ ുമാചരി ാ സുേയാധനമാതാവിെ
ഭവിഷ േ ാർ ,് ദുഃഖി ാ വർ ആരാണു ത്?
മനുഷ നുേവ ി ദുരിത ൾ സൃ ി ഈശ രൻ തെ
ദയാവായിനാൽ ക ുനീരു സൃ ി ു. ക ുനീർ
ദുഃഖെ കഴുകി ളയു ി . മാലിന െളാഴി ു
ദുഃഖെ പവി തീകരി ു ക ുനീർ നീചമായ എെ
ക ുകൾ ും ഹൃദയ ിനും അവകാശെ ത .
യു ിൽ മരി മ െളേയാർ ് വിലപി ു
അ മാെരേ ാെല, സ ം മകെന ഹനി ഒര യ് ു
വിലപി ാൻ കഴിയുേമാ? ആ വിലാപം മനുഷ നും
വിധി ും സഹി ുകയി . കര ിൽെകാ ു
ആശ ാസം ഞാൻ സ യം നിേരാധി ുകയാെണ ു നീ
കരുതു ു. പേ , നിന റിയാേമാ, എനി ു കരയാൻ
ഒരി ലും കഴിയുകയി . അേനകവർഷ ളായി
മന ിനു ിൽ മൂടിവ പാതകേബാധ ിെ ചൂടിൽ,
എെ ഈ ജ ിെല ക ുനീര തയും വ ിേ ായി.
സൂര താപം തിരത ു അ രീ ിേല ു
േനാ ിയിരു ുെകാ ് കു ി തെ ുറി ് ഓേരാ ു
പറ ു. ബാല ം മുതേല ജീവിത ിനു ശാപം
ബാധി താണ്. സ ം പതി പാലി ാൻ
കു ിേഭാജന് തെ വളർ ുമകളായി െകാടു
പിതാവായ ശൂരേസനൻ, ഫല ിൽ തെ
ൈകെവടിയുകയാണേ ാ െചയത്. വാ ല മു
പിതാവിനാൽ ൈകെവടിയെ പാപിയായി, ഒരു
വളർ െ ര യിൽ വളർ ു. തട ു തട ു
സാവകാശമായി വരു വാ ുകളിലൂെട തെ
ബാല കാല ജീവിതം വിവരി കു ി,
അ രീ ിെല സൂര താപ ിൽ കഴി
കാല ൾ കാണു തുേപാെല ദൂെര
േനാ ിെ ാേ യിരു ു. കു ിേഭാജെ
രാജധാനിയിൽ ആതിഥ സുഖമനുഭവി ാൻ
േദവർഷിയായ ദുർവാസാവു വ രംഗം അവൾ
വിവരി ു:

തി േതജസ ിയായ േദവർഷി. പാറി റ ു നീ

ജടാപടല ൾ ു നടുവിൽ െപാ യിൽ
പതി ിരി ു സർ ിേ തുേപാലു െകാ ു
ക ുകൾ. ആ ക ുകൾ കൂടുതൽ ചുവ ാൽ
പരിസര ിനു തീപിടി ുെമ ു േതാ ുമാറ്
അതിരൂ മായ േനാ ം. അ ികെള ാം പിട ു
നില് ു ദീർഘഗാ തം. േകാപാേവശമു ായാൽ
പരിസര ിനു മാ തമ ഉണ ിയ ആ
അ ികൾ ുതെ യും തീപിടി ുെമ ു
േതാ ി ു ദുർവാസാവ്, എ ുനിെ ി ാെത
രാജധാനിയിൽ െപാ ിവീണു. ദുർവാസാവ്
കു ിേഭാജേനാടു പറ ു:
"േഹ, രാജൻ, ഒരു വർഷ ാലം നിെ ആതിഥ ം
സ ീകരി ാൻ നാം ആ ഗഹി ു ു.
നമു ി മു േ ാൾ നാം വരും. ഇ മു ത
ആ ശിതരുമായി നാം വരും. എ ാൽ നി ിൽനിേ ാ
നിെ ആ ശിതരിൽനിേ ാ ഒരി ലും ഒരഹിതവും
നമുേ ർെ ടരുത്."
ി പേകാപിയായ മഹർഷി ്
അഹിതമു ായാലു ഭവിഷ േ ാർ ്
കു ിേഭാജൻ ഭയ ു വിറ ു. പേ , ബാലയും
സു രിയും സുശീലയും മാവതിയുമായ തെ
വളർ ുമകളുെട കഴിവുകേളാർ ു രാജാവു
സമാശ സി ു. ഒരി ലും ഒരഹിതവും
മഹർഷിേ ർെ ടാെത, ആ തീ പഭാവെ
ഇടി ീേപാലു േകാപം തെ വളർ െ
തലയിൽ വീഴാൻ ഇടയാ ാെത, ഒരു വർഷം മുഴുവൻ
ബാലയായ പൃഥ ദുർവാസാവിെന പരിചരി ു. ഉറ വും
വി ശമവുമറിയാെത, കളി പായം കട ാ ആ
ബാലിക, മഹർഷിെയ പരിചരി ു. പീതനായി
യാ തപറയാൻ ഭാവി ു ദുർവാസാവ് തെ
പരിചാരികയായ പൃഥേയാടു പറ ു:
"ഭേ ദ, നിെ ശു ശൂഷയാൽ ഞാൻ എ തയും
പീതനായിരി ു ു. നിെ
കീർ ിശാലിനിയാ ു തും
മനുഷ സാ മ ാ തുമായ ഏതു വരമാണു നിന ു
േവ ത്?"
മന ിൽ നിറ ആശ ാസവുമായി
െതാഴുൈകേയാെട പൃഥ പറ ു:
"േദവാ, നിെ പീതിയും എെ വളർ െ
അഭിന നവും എനി ് ഇേ ാേഴ ലഭി ുകഴി ു.
ഇതിൽ വി ് എനി ു േവെറ ു വരമാണ് ഇനി
ലഭി ാനു ത്.’
ി പേകാപിെയ േപാെല ി പ പസാദിയുമായ
ദുർവാസാവ് പൃഥയുെട വാ ുേക ു കൂടുതൽ
സം പീതനായി. പീതിയാൽ ചിരി ുെകാ ു മഹർഷി
പറ ു:
"പൃേഥ, നിെ ശീലഗുണ ിൽ ഞാൻ എ ുമാ തം
സം പീതാനാെണ ു നീ അറിയു ി . നീ ആചരി
േ ശ മായ പരിചര ാകർ ിനുപകരം
നിനെ െ ിലും അനു ഗഹം ന ാെത ഞാൻ
തൃ നാകയി ."
െതാഴുൈകേയാെട മുഖം താഴ് ി നില് ു
പൃഥയുെട നിലക ് മഹർഷി തുടർ ു:
"ഭേ ദ, നിന ു വര െളാ ും േവെ ിൽ
യേഥ ം േദവ ാെര ആവാഹി ാനു ഒരു മ ം
ഞാൻ നിന ുപേദശി ാം. ഈ മ ം ജപി ് ഏതു
േദവെന നീ ആഹ ാനം െച ുേമാ, അവൻ നിെ
ഹിതമാചരി ാൻ സ നായി ഉടൻ നിെ
സവിധ ിെല ും."
മഹർഷിയുെട അ പീതി ഭയ ,് തെ വളർ നു
ശാപേമല് ുെമ ു ഭയ ്, പൃഥ മഹർഷിയിൽനി ് ആ
മ ം ഉൾെ ാ ു. ജീവിതെമെ റിയാ ആ
ബാലികയുെട മന ിൽ ആ മ ിെ
ശ ിെയെ കൗതുകം ഒരു ജ രംേപാെല വളർ ു.
അപരിചിതമായ പുതിയ
ചി കി ിളിയുളവാ ു തായി അവൾ ു േതാ ി.
താൻ രജസ ലയാെണ റി പൃഥ ല ിതയായി.
രജസ ലയായ ബാലിക െകാ ാര ിെ
െവൺമാട ിൽ തനി ാണ് രാ തിയിൽ ഉറ ിയത്.
െവൺമാട ിൽ വിരി െമ യിൽ ഉറ മുണർ ്
അലസയായി അവൾ കിട ു. ര ദീ ിേയാെട
ഭാനുമ ലം കിഴ ുദി ുവരു കാ അേ ാൾ അവൾ
ക ു. ആ കാ യിൽ ആകൃ യായി കെ ടു ാെത
അതുതെ േനാ ി അവൾ കിട ു.
ച കവാളെ രുവിൽ നി ും സൂര ൻ േമേ ാ ് ഉയർ ു.
ര ികൾ കേമണ തീ മാവാൻ തുട ി. എ ിലും
പൃഥയുെട ക ുകൾ ് അവ പിയ രമായി േശാഭി ു.
ത ിൽ ഒരു ദിവ ദൃ ി വിരിയു തായും സാദ്ഭുതം
അവൾ അറി ു. ജ ലി ു സൂര ബിംബ ിൽ,
കവചകു ല ളണി ു വിലസു സു രമായ
പുരുഷരൂപം അവൾ ു കാണാറായി. അനിയ ിതമായ
കൗതുകം മന ിലൂെട െകാ ിമീൻേപാെല പാ ു.
പാണായാമം െചയു മ ം ജപി ുെകാ ് സൂര േദവെന
പൃഥ, ധ ാനി ു.
മ യു മായ ആഹ ാനം േക ു േയാഗശ ിയാൽ
ഉടൽ ര ാ ി കു സൂര ൻ, ആകാശ ിൽ
ജ ലി േവതെ പൃഥയുെട മു ിൽ ഹസി ുെകാ ു
വ ുനി ു. വിശ സി ാനാവാ ആ സാ ി ം
ക ു ബാലികയ് ു ഭയവും പരി ഭമവും ഉ ായി.
അവൾ പറ ു:
"േദവാ, നീ എ ിൽ കരുണ കാണിേ ണേമ!
ചപലമായ കൗതുകം മൂലം ഞാൻ അതു
ജപി ുേപായതാണ്. ബാലയായ എെ ചാപല ം മി ,്
തിരി ുേപാേകണേമ."
ആ മ ിെ ശ ിെയെ ് സൂര േദവൻ
വിവരി ു. മ മു രി ു ധ ാനി ാൽ അതു
ധി രി ുവാൻ ഒരു േദവനും ശ ിയി . ധി രി ാൽ
ആ വിനാശമാണു ഫലം. നട ുകഴി
ആഹ ാനെ മാനി ു പുേ താതാദനം നട ാെത
തിരിെക േപാകാൻ സാ മ . അതു േദവനിയമ ിെ
ലംഘനമാണ്.
"പൃേഥ, എ ിൽനി ും പു തെന ലഭി ാനാണു
നിന ി ു േയാഗം. നിനേ ാ എനിേ ാ ഇനിയതു
നിേഷധി ാവത . േദവനിേയാഗെ
നിരസി ാനാണ് ഇനിയും ഭാവെമ ിൽ നിെ
പിതാവിെനയും, നിന ീ വരം ന ിയ ഭൂസുരെനയും
ശപി ു ഞാൻ ഭ മാ ു ു ്."
പൃഥ ഭയംെകാ ു വിറ ു. താൻമൂലം വളർ നും
േദവർഷിയായ ദുർവാസാവിനും
ശാപേമല് ു േതാർ ് അവൾ ്
ഉൾ ിടിലമു ായി. ദീനസ ര ിൽ അവൾ
സൂര േനാടു പറ ു.
"േദവാ, എെ കന കാത െ രുതി
അലിവു ായി തിരി ു േപാേകണേമ!
ധർ ശാ പകാരം മാതാപിതാ ളാണേ ാ
കന കയായ എെ േദഹ ിനധികാരികൾ.
ശാശ തമായ ഈ ധർ ം ലംഘി ് ഞാനി ു
വഴ ിയാൽ ഞാൻ മാ തമ , എെ കുലവും
െക ുേപാകുെമ ് നീ ധരി ാലും. േദവനായ നീ, ഒരു
ബാലികയുെട ചാപല ം ഒരി ൽ മി ൂ.
അവെളയും അവളുെട കുലെ യും നീ ര ി ാലും."
സൂര ൻ പറ ു:
"പൃേഥ, നീ ബാലയാകയാൽ നിേ ാടു ഞാൻ
അനുനയം പറയു ു. നിന ു ലഭി ു ഈ ഭാഗ ം
ഭൂമിയിൽ മ ാർ ും ലഭ മ . ആകാരഭംഗിയിലും
വീര ിലും എനി ു തുല നായ ഒരു പു തെന
എ ിൽനി ു ലഭി ു നീ അവനാൽ
കീർ ിശാലിനിയായി ഭവി ും."
കുലാഭിമാനെ യും സ ം ഭാവിെയയുംപ ി
ഭയെ േട തിെ ് സൂര ൻ പൃഥേയാടു പറ ു:
"ഗർഭധാരണം െച ു നീ അതിനുേമൽ വീ ും
കന കയായി ഭവി ു താണ്. നിെ
കന കാത ിനും കുലാഭിമാന ിനും ഈ സംഗമം
മൂലം ലംഘനമു ാകു തെ ു നീ
സമാധാനെ ാലും."
 സൂര േദവെ അംഗുലീ ർശേമ പൃഥ
ആലസ ിൽ ലയി ു. യാെതാ ുമറിയാെത
എ ാമറിയു ആ ആലസ ിൽനി ും ഉല
വ ളും ചീർ മുഖവുമായി അവൾ
ക ുതുറ േ ാൾ സൂര േദവൻ േപാകാൻ ഭാവി ു
നില് ു താണ് അവൾ ക ത്. ല െയാതു ി,
ൈധരൃം സംഭരി ു ിരചി യായി അവൾ പറ ു:
"തേമാഹരനായ േദവാ, നി ിൽനി ും എനി ു
ജനി ു ഈ പു തൻ നിേ തുേപാലു
കു ല ളും കവചവുമു വനായി ജനി ാൻ നീ
അനു ഗഹം ന ിയാലും."
വിടപറ ു പിൻതിരിയാൻ ഭാവി ുെകാ ് സൂര ൻ
അവേളാടു പറ ു:
“പൃേഥ, അസ ചി കെളാഴി ു നീ
സ ു യായാലും. എെ േ ാെല ശരീരേശാഭയും
വീര വുമു വനായ നിന ു ജനി ു പു തൻ,
എേ തുേപാലു
കവചകു ല ളു വനായിരി ും. കിടയ
വി ാളിയും മഹാബലശാലിയുമായ ആ പു തന്,
ആജ കവചകു ല ൾ അമൃതംേപാെല
ജീവസംര അരുളും. അദ്ഭുതകാ ിമാനായ നിെ
ആ പു തൻ, ധർ മാർ ിൽ അച ലനായി,
ഗിരിശിഖരംേപാെല നിലെകാ ും. അവനാൽ നീ ഈ
വിശ ിെല ീജന ളിൽ ഏ വും
കീർ ിശാലിനിയായി ഭവി ും. നിന ു ന
ഭവി െ ."
സൂര ഭഗവാൻ അ പത നായി. അേ ാൾ
ആകാശ ിെല സൂര ബിംബം വർ ി േശാഭേയാെട
േ പാ ലി ു തായി ക അവൾ ആ
പപ േതജ ിനു ൈകകൂ ി.
 3
ന ു ാന ു നി ു ജ ലി ു
സൂര ബിംബെ മുഖമുയർ ി ഒ ു േനാ ാൻ ശമി
ദൗപദി, സഹി വ ാ ആഘാതേമ േപാെല
പിട ്, ദൃ ി പിൻവലി ു. മുകളിേല ുയർ
കു ിയുെട ക ുകൾ ആ േതേജാേഗാള ിൽ
നി മായി ത ിനില് ു കാ ക ് അവൾ
വി ിതയായി. സൂര ബിംബ ിൽ നി മായിരി ു
കു ിയുെട ക ുകളിൽ പതിേഷധ ിെ കറു
തിള മുേ ാ എ ് അവൾ സേ ഹി ു. ഇ ; ആ
േനാ ം അേ ാഴും ഭാവശൂന മായിരു ു. താപം
സഹിയാ ഗംഗയുെട െനടുവീർ ുേപാെല, അേ ാൾ
ആ പവാഹ ിെ വ ിൽനി ും ഒരു കാ ുവീശി.
വൃ ല ുകെളയും െപാ ടർ ുകെളയും അതു
ശ മു ാ ി ചലി ി ു. കാ ിൽ ചലി ുനീ ിയ
ഇലകൾ ിടയിലൂെട ശര ൾേപാെല പാ ുവ
പകാശര ികൾ അവരുെട ഇരി ിട ിൽ െവ ി
േരഖകൾെകാ ു ചില ചി ത ൾ േകാറി. അവയുെട
അഗ ൾ തറ ് പ ഉ ീ മായതുേപാെല കു ി
പറ ു തുട ി:
‘കന കയായ ഞാൻ ഗർഭവതിയായി.
പരിചാരക ാരും പരിജന ളും നിറ
രാജധാനിയിെല അ ഃപുര ിൽ ഒരു ധാ തിെയാഴി ു
മ ു സകലരിൽനി ും രഹസ ം മറ ു ഞാൻ ജീവി ു.
എെ വയ ിൽ എെ മകൻ രൂപംെകാ ു."
ക ു തീയ് ു മുകളിൽ കഴി ആ
ഭൂതകാല ിെ ഓർ , കു ിയുെട മുഖെ
ഭാവശൂന തയ് ു മാ മു ാ ു ിെ ു ക േ ാൾ
ദൗപദി ് അദ്ഭുതമു ായി. എേ ാ
കുട ുകളയുംേപാെല തലയാ ിെ ാ ,് കു ി തെ
അവ വിവരി ു. ഹൃദയ ിൽ ഒ ും, മുഖ ു
മെ ാ ുമായി ആ വ ന നിറ തെ ജീവിതം
അ ു തുട ിയതാണ്. മന ിൽ അ ിപർ തം
പുക ു. എ ാൽ മുഖ ു ിഗ് മായ
മ ഹാസവുമായി ജീവി ു. എ തേയാ വർഷ ളായി,
സത വും താനുമായു ബ ൾ അ ുേപായി ്.
മുഖഭാവ ളും ഹൃദയവുമായു സ ിബ ൾ
നിേ ഷം അ ുേപായി. മുഖം, െവറുെമാരു മുഖംമൂടി
മാ തമായി. ഇതു തെ ദുർ ിധിയാേണാ?
ആെണ ിൽേ ാലും തനി ു പരിഭവി ാൻ
അവകാശമി .
വീ ും മൗന ിലമർ കു ിയുെട മുഖം
ബീഭ മായ ഒരു മാനസികജീവിത ിെ ദയനീയകഥ
നി ം പറയു തായി ദൗപദി ു േതാ ി.
അതുേപാെലാരു പരീ ണം ഒരു ീ ും
ഏർെ ടാതിരി െ എ പാർ ന
അവളിൽനി ുമുതിർ ു. മൗന ിൽനി ുമുണർ
കു ി വീ ും പറ ു തുട ി.

ബാലയായ പൃഥ യഥാകാലം ഒരാൺകു ിെന

പസവി ു. സൂര േശാഭ േതടു ആ അദ്ഭുതശിശുവിന്
കാതിൽ വ ജകു ല ളും ഉടലിൽ
സുവർ ക ുകവുമു തായി ക ് അവൾ
സൂര േദവെന നമി ു. വര പസാദ ാൽ താൻ വീ ും
കന കയായിഭവി ു എ ും സാദ്ഭുതം അവൾ
മന ിലാ ി.
പാതിരാ തിയിൽ വിശ യായ ഒരു ധാ തിയുെമാ ്
അവൾ കാടുകൾ നിറ അശ നദീതീരെ ി.
അര ി ു ഭ ദമാ ി പ ുവിരി ഒരു േപടക ിൽ
ര ാബ നവും മംഗളാലംഭനവും െചയു കു ിെന
അവൾ കിട ി. ആജ കവചകു ല ളുമായി
പനിനീർ ൂവുേപാെല േശാഭി ു ആ ഓമന,
േപടക ിെല വിരി ിൽ കിട ു ൈകകാൽ കുടയു
കാ അവൾ േച യ ു േനാ ിനി ു.
അശ നദീ പവാഹ ിെ ശ മായ ഗതിയിൽെ ്
ഒഴുകിേ ാകു ആ േപടകെ േനാ ിെ ാ ,്
വനേദവതകളുെട ഹൃദയമലിയുമാറ്, അവൾ
പാർ ി ു:
"മകേന, ആകാശ ും ഭൂമിയിലും
സമു ദ ിലുമു എ ാ േദവതമാരും നിന ു മംഗളം
ഭവി ി െ ! നദിയിലൂെടയു ഈ ഒഴു ിലും, േമലിൽ
ജീവിത ിലും, നിന ു ന കൾ മാ തം ഏർെ ടെ .
ജല ിൽ വരുണ ഭഗവാൻ നിന ു സംര ന െ .
നിെ ഈ ഗതിയും ജീവിത ഗതിയും ദിവ ദൃ ിയാെല
കാണു നിെ പിതാവായ സൂര ഭഗവാൻ എേ ാഴും
നിെ കാ ുസൂ ി ുമാറാകെ ."
നദീ പവാഹ ിലൂെട ഒഴുകിയക ുേപാകു ,
ചുഴികളിൽ ചു ിനി ു പിെ ശരംേപാെല മുേ ാ ു
മുേ ാ ു പാ ു േപാകു േപടകെ
േനാ ിനി ുെകാ ് അവൾ വാവി ു കര ു.

നിശ സി ാനു േശഷിേപാലുമ തുേപാെല

വിവശമായ നിലയിൽ വിവരണം നിർ ി. നി മായ
ക ുകളും ശ ാേസാ ാസ ിെ ചലനം േപാലുമ
ശരീരവുമായി മൗന ിലമർ ആ മാതാവ്,
തുടെര ുടെര ദൗപദി ക ുതുടയ് ു ത്
ക േതയി .
 ഏഴ്

പാ ർ നാമ യായി നി നിഴലുകളുെട നിര,

ശാ കർ ൾ തീർ ു പിൻവാ ു തും േനാ ി
യുധി ിരൻ നി ു. വിധിയുെട തീര ുനി ും
അ െ വിലാപം കഴി ു മട ു ജീവിത ിെ
ആ നിഴലുകൾ, താൻ അനു ി പാതക ിെ
ചലി ു പതിരൂപ ളായി അവനു േതാ ി.
പൗഢമാരായ രാ ിമാർ; ജീവിത ിെ ഭംഗിേനാ ി
ചിരി ുതുട ിയ ചിരി മുഖ ു പര ു തിനു മു ്
പട ള ിൽ ജീവിതമവസാനി ി കുമാര ാരുെട
വിധവകളായ െപൺകു ികൾ; നട കലു ആ
വ ൂഹെ േനാ ിനി അവെ മന ാ ി
സൂചിമുനയിൽ െകാരു പുഴുവിെനേ ാെല പിട ു.
േകവലം രാജ േഭാഗ ിനു േവ ി െകാടിയ
സാഹസകൃത മാണു െചയത്! എ ി ു ലഭി േതാ?
ഒരി ലും, ഒരി ലും നിവാരണമി ാ
ഭാതൃഹത ാപാപ ിെ ഭാരവും! അഭിമന ു,
കർ പു ത ാർ, ധാർ രാഷ് ടട ാരുെട പു ത ാർ-ആ
കു ികളുെട വിധവകളായ െപൺകു ികളുെട
വിധിേയാർ ് അവെ ക ുകൾ നിറ ു. നന
ക ുകളുമായി മുഖം താഴ് ി കുടിലിേല ു
പിൻവാ ിയ യുധി ിരെന, നി യായി ദൗപദി
പിൻതുടർ ു. ആശ സന ൾ തീതനായി,
ജീവിത ിനുതെ അധീനനായി, കല ി മറി
സ ം പ യുെട ഇരു പവാഹ ിലൂെട
ഒഴുകിേ ാകു ആ രൂപെ േനാ ിെ ാ ു നട
അവളുെട മന ിൽ പുതിയ ഒരു അന ഥാത േബാധം
കറു െകാ ിമീൻേപാെല പാ ു.
കുടിലിനു മുൻവശെ വൃ ണലിൽ ഇരു
യുധി ിരെ മന ് നദീതീരെ ദൃശ ളിൽ െ
ത ിനി ു. ഭർ ാ ാർ
കളിേ ാഴ ാെര വിെ ാ ുമ ാതിരു ആ
െപൺകു ികളുെട രൂപ ൾ കു െ ടു ു
വിരലുകൾ ചൂ ി മുൻപിൽ നില് ു തായി അവന്
േതാ ി. ദൗപദിേയാട് എ തിേലെറ
തേ ാടുതെ െയ േപാെല അവൻ പറ ു.
“പാവം കു ികൾ! മന ിൽ ഷ്ടമായ
ജീവിതേബാധംേപാലും വിരിയാ കു ികൾ,
ജീവിത ിെ മ ഹാസം അവർ ക ി . അതിെ
േ കാധംേപാലും അവർ ക ി . മൃതിേപാെല തണു
കറു ൈവധവ ിേല ാണ് ജീവിത ിൽ
ആദ വും അവസാനവുമായി അവൻ ക ു തുറ ത്.
നിത ൈവധവ ദുഃഖ ിെ ശവെ ിയിൽ
ശ ാേസാ ാസം െചയ് ൈകകാലുകൾ ചലി ി ു
ജഡ ളായി കഴിയുക എ താണ് അവർ ിനി
ജീവിതയാ ത! ഈ മഹാപാപ ിെ ഭാരം എനി ിനി
എവിെടയാണ് ഇറ ിവയ് ാൻ കഴിയുക?”
േവദനയുെട തീ വതയിൽ, വിചാര ൾ സ യം
ശ ദി ു തുേപാലു ഒരു സ ര ിൽ അവൻ
തുടർ ു:
“അേനകം വത ൾ ആചരി ു ു. നിത വും
മുട ാെത ദാനധർ ൾ െച ു ു.
പുണ ാന ളിെല ാം േലാപം കൂടാെത േനർ കൾ
േനരു ു. എ ാ കർ ളും ആചരി ് മാതാപിതാ ൾ
ഒടുവിൽ സ ാനലാഭം േനടു ു.
ആ ഗഹസാഫല െമ േപാെലയ !
ജ സാഫല െമ േപാെല അവർ ഒരു പു തെ മുഖം
ദർശി ു ു. ഇഹ ിലും പര ിലും ആ പു തനാൽ
േമൽഗതി ഉറ ാെയ ു സമാശ സി ു നാളുകൾ
േപാ ു ു. പു തൻ വളരു കാ ക ് കുളിർ
പിതാ ളുെട സൽ പതീ കൾ കു ിയുെട
ഉടലിേനാെടാ ം വളരു ു. അ െന എ തേയാ
മാതാപിതാ ൾ! അവർ ു
ജീവിതസർവസ ളായിരു , കൗമാര പായം
കഴിയാ എ തേയാ കു ികൾ! രാജ േലാഭ ിെ
െകാടുംവഹനിയിൽ നിമിഷംെകാ ് എ ാം
എരിെ ാടു ു ു! അ ിയിൽ േശഷി ു
ചാ ൽേപാെല കു ികളായ വിധവമാരുെട
വിലാപംമാ തം േശഷി ു ു! ഈശ രാ! എെ ഈ
നടപടി ു ധാർ ികാടി ാനം എ ാണ്?
ദൗപദിയുെട േനെര തിരി ,് മന ാ ിേയാട്
സ യം േചാദി ു തുേപാെല അവൻ തുടർ ു.
“കൃേ ! എ ിനുേവ ിയാണ് കളിമാറാ ആ
കു ികൾ നിത ൈവധവ ിെ കൂരമായ
പിടിയിലമർ ത്? ജീവിതെമെ റിയാൻ േപാലും
കഴിയു തിനുമു ് അവരുെട ഭർ ാ ാരായ
കുമാര ാർ എ ിനുേവ ിയാണ് മരി ത്? ജീവിതം
ആസ ദി ാൻ അവർ ് അവസരം കി ിയി .
സ മായ ൈവരവും ശ തുതയും ഒ ുേപാലും അവർ
സൃഷ്ടി ി . പിതാ ളുെട
പു തസൽ പതീ കെളാ ും അവർ ു നിറേവ ാൻ
കഴി ി . ആ ുേനാ ു ജ ം ന ിയ മാതാപിതാ ളുെട
ഹൃദയ ളിൽ, നിത വ ഥയുെട ചുടലകൾ
ജ ലി ി ുെകാ ,് എ ിനുേവ ിയാണ് കുമാര ാർ
മരി ത്? എെ രാജ േലാഭം വരു ിവ ഈ
യു ിൽ ആരാണു ജയി ത്?’
 ൈക ല ാൽ മുഖം താ ി കറു
വിചാര ളിൽ മ നായിരു യുധി ിരെ യും
ദൗപദിയുെടയും മുഖ ൾ, തംബുരുവിെ മംഗളനാദം
േക ് െപാടു േന ദീ മായി. തംബുരുവിെ ത ിയിൽ
ആ നാദം മുഴ ാൻ കഴിയു വിരലുകൾ
ആരുേടെത റിയാവു ര ുേപരും, ഉ ാനം െചയു
ൈകകൂ ിനി ു. ഉപചാര േള ു പീഠ ിൽ
ഉപവിഷ്ടനായ നാരദൻ സേ ാഷി ു ചിരി ുെകാ ു
പറ ു:
“യുധി ിരാ, നിെ യും നിെ അനുജ ാരുെടയും
ഈ പാർഷതിയുെടയും സേ ാഷം കാണു തിനും
അതിൽ പ ുപ ു തിനും ഞാൻ വ ു. അർഹി ു
വലിയ സേ ാഷം നിന ു ലഭി ുകഴി ുവേ ാ.
സ ം ാ തവീര ാൽ, ശീകൃ െ
പസാദ ാൽ, ഭീമാർ ുന ാരുെട മഹാവി കമ ാൽ
നിേ തായ രാജ ം നീ േനടി ഴി ുവേ ാ.
ധർ ിെ ശ ിയാൽ േലാകഭയ രമായ
യു ിൽനി ും അപകട േളശാെത നീ കരകയറി.
ധർ നിരതനായ നിന ിേ ാൾ
ദുഃഖ െളാ ുംതെ യി േ ാ? ശ തുധ ംസനം നീ
പൂർ മായും സാധി ു. കൃതകൃത നായ നീ
മി ത ൾ ു പിയ രനായി വർ ി ു തു ക ു
സേ ാഷി ാനാണു ഞാൻ വ ത്. പിെ നിെ
കാണുക എ ആ േകവല സേ ാഷമനുഭവി ാനും
ഞാൻ വ ു.”
യുധി ിരൻ പറ ു:
“േദവർേഷ, മംഗലരൂപിയായ നിെ
മുഖദർശന ാൽ ഇരു എെ മന ിൽ െവളി ം
കാണു ു. സുകൃതഫല ൾ എ ിൽ പൂർ മായും
അ മി ുകഴി ിെ ും ഞാൻ കാണു ു. നിന ു
വിേനാദ ിനു പാ തമാവാൻ കഴിയു തുേപാലും
മു സുകൃതം. േദവാ, തികാല നായ
നിന റിയാ തായി യാെതാരവ യാണ്
പപ ിലു ത്? യാെതാരു ചി വൃ ിയാണ്
മനുഷ ജീവികളിലു ത്? പാപഭാര ാൽ ഇരു
എെ ഹൃദയ ിതി ഗഹി ് നീ വ ുവേ ാ. െകാടിയ
ശി ാ വിധികൾ നട ാ ു തിനിടയിലും വിധി
ചിലേ ാൾ ജീവികേളാട് കരുണ കാണി ു ു! കൃ െ
കാരുണ ാലും േദവതകളുെട പസാദ ാലും,
ഭീമാർ ുന ാരുെട വീര ാലും േനടാൻ കഴി ഈ
ജയ ിൽ സേ ാഷി ാൻ എനി ു കഴിയു ി . ഈ
ജയ ാൽ േനടിയ രാജ ം അനുഭവി ാൻ എ ാൽ
ശക വുമ . ഈ ജയം കറു േതാൽവിയായി എെ
മേനാവൃ ികളിൽ ഇരുളു വ ാപി ി ു ു.
േലാക ിൽ എെ ാൾ ഹീനനായി മെ ാരു
പാപിയിെ േബാധ ാൽ ഹൃദയം
നീറിെ ാ ിരി ു ു മഹർേഷ! ഇഹ ിലും
പര ിലും എനി ിനി എ ാണ് േമൽഗതി?’
ക ുകളിൽ ആശ്ചര വും ചു ിൽ
മ ഹാസവുമായിരി ു നാരദേനാട് യുധി ിരൻ
തെ മേനാവൃ ികൾ വിവരി ു. ദൗപദിെയ
ചൂ ിെ ാ ് അവൻ പറ ു.
“ദുഃഖചി കളാൽ മയ ിേ ാകു മന ും,
അട ുേപാകു ച ു ുകളും തുറ ു
േനാ ുേ ാൾ ഞാെനേ ാഴും കാണു ത്
നി ഹായയായ ഇവളുെട ദുഃഖമാണ്. ഊണിലും
ഉറ ിലും വിപ ുകളിലും എെ പരിചരി
ഇവളുെട അ നും സേഹാദര ാരും സ ജന ളായ
സകല ആളുകളും മരി ു. അവളുെട സർ സ മായ
ഉ ികൾ അ ുേപരും മരി ു. എനി ു
രാജ ംേനടാനു ദുരയുെട തീയിൽ സ മായെത ാം
ചാ ലായി. വ ഥയിൽ നീറു അവളുെട മുഖം
കാണുേ ാൾ ഞാൻ യു ം ജയിെ ു വിശ സി ാൻ
എനി ു കഴിയു ി .”
 െകാടും കൂരമായ തിയധർ െ
ശപി ുെകാ ാണ് യു ിെല േഘാര കിയകളിൽ
മന ുപതറാെത താൻ യു ം തുടർ ത്.
പിതാമഹെ യും ആചാര െ യും വ ലനായ
അഭിമന ുവിെ യും മരണ ൾ ക ുെകാ ് യു ം
തുടർ േ ാൾ ഹൃദയ ിൽ ര ം വാർ ു.
കുമി ുകൂടുകയായിരു ു. നിത വും രാവിെല
േകൾ ു വിധവമാരുെട പാർ ന,
നിവാരണമി ാ തെ പാതകേബാധ ിൽ
തറയ് ു സൂചിമുനകളായി അനുഭവെ ടു ു.
മ ിതപൂർ ം യുധി ിരെ വാ ുകൾ
തട ുെകാ ് നാരദൻ പറ ു:
“യുധി ിരാ, ധർ ാ ജനായ നിെ വ ഥ, നിന ു
േചർ വ ഥയാണ്. മഹാ ാവായ നിെ
ധർ േശാഭയ് ു കൂടുതൽ ദീ ിയു ാകുകതെ
െച ും.”
നാരദൻ ദുഃഖ ളുെട സ ഭാവം വിവരി ു.
നിർഭാഗ കരമായ സംഭവ ളിൽ ഏതു മനുഷ നും
ദുഃഖിതനാവു ു. പേ , ഒേര സംഭവ ിൽ ര ു
മന ുകൾ ഒരി ലും ഒരുേപാെല ദുഃഖി ു ി .
മഹ മിയ മന ിെ ദുഃഖം, ആ ദുഃഖം േപറു
മന ുേപാെലതെ മഹിതമായിരി ും. േലാക
ഭയ രമായ യു ം ജയി ു രാജ ം േനടിയ യുധി ിരനു
സ ജനവിേയാഗേമാർ ു ദുഃഖം അവൻ
യുധി ിരനാകയാലു ദുഃഖമാണ്.
“യുധി ിരാ, നീ ഈവിധ ിൽ
ദുഃഖി ു ിെ ിൽ, നിെ േ ശേയാകാം ികളായ
േദവകളുെട മന ് വാടുകതെ െച ും. നിെ ഈ
ദുഃഖ ിൽ നിറ സ ുഷ്ടിേയാെട നിന ു ഞാൻ
േ ശയ ു േനരു ു.”
യുധി ിരൻ പറ ു:
 “േദവർേഷ! എെ മേനാവൃ ികളുെട സൂ മായ
അവ നിന റിയുകയിെ ു വിശ സി ാൻ
ഞാനാള . ഭാതാവിെന ഹനി ് അവെ രാജ ം
അപഹരി മഹാപാപ ിെ തീയിൽ ഞാൻ നീറു
കാ നിന ു കാണാൻ കഴിയിെ ു വിശ സി ാനും
ഞാനാള .”
ശാ കർ ിനു മുതിരുേ ാൾ കു ി തേ ാടു
രഹസ ം െവളിെ ടു ിയ രംഗം യുധി ിരൻ നാരദെന
വിവരി ു േകൾ ി ു. ഭാതൃഹത ാപാപ ിൽനി ും
ഇനി എ ു േമാചനമാണു ത്? പാപേബാധം മാ തമ
ദുഃഖവും സഹി ാൻ കഴിയു ി . ആ
നിമിഷംവെരയു ായിരു ദുഃഖ െള ാൾ നൂറിര ി
വലിയ ദുഃഖമാണ് കർ ൻ തെ സ ം
േജ നാെണ അറിവു ത ിലുളവാ ിയത്.
അശനിപാതേമ ു പറ ാൻ കഴിയാ വ ം
ചിറക ുേപായ പ ിയാണു താൻ. വധി െ
േജ സേഹാദരെ മാഹാ െള ഒെ ാ ായി
വർ ി ് യുധി ിരൻ വിലപി ു. കർ ാർ ുന ാർ
ഒ ുേചർ ാൽ േനടാനാവാ എ ു േ ശയ ാണ് ഈ
തിേലാക ളിലു ത്
“മഹാ ാവായ കർ ൻ േജ നാെണ ു ഞാൻ
അറി ി . പി ിരിയാനാവാ നിമിഷംവെര
അവനും അതറി ി . ഒടുവിൽ അതറി ുെകാ ്
സ ധർ മാർ ിൽ ഉറ ുനി ു ഞ ൾെ തിേര
യു ം െച ുേ ാഴും ഞ ളിൽ നാല്വർ ും അവൻ
യു ിൽ അഭയംന ി! േജ െന റിയാെത
വധി ാനുഴറു ഞ ൾ ു പാണഭി ന ിയ
അവെന ഞ ൾ വധി ു. അേതാർ ുേ ാൾ മഹർേഷ!
പാപേബാധ ാൽ ഹൃദയം പിളരു ു.”
കർ െ ധർ വതം, ദാനശീലം, വീര ം തുട ിയ
ഗുണ ൾ ഓേരാേ ാേരാ ായി വർ ി ് വീ ും
വീ ും പലപി ുെകാ ് യുധി ിരൻ തുടർ ു:
 “മഹർേഷ, മഹാ ാവായ എെ േജ െ
വീര െ ഭയ ് പതി ൂ ു വർഷം ഞാൻ
നി ദയി ാെത കഴി ു! എെ േജ ൻ ദുർ യനായ
ശ തുെവ ു നിന ് അവെനാരു െ വധമുപാസി
പതി ൂ ു വർഷം കഴി പാപിയാണു ഞാൻ!
പാ വരായ ഞ ൾെ ാരു രാജ മുെ ിൽ അത്
ആ േജ ൻ വാേഴ രാജ മാണേ ാ. അ െന
േജ െ രാജ ം, അവെന വധി ു േനടിയ
ഭാതൃഹ ാവായ ഞാൻ ഇനി എ െനയാണ് രാജ ം
വാഴുക?
തേപാവനം ഗമി ുകയാണ് തനി ിനി ഗതിെയ
തീരുമാനം നാരദെന യുധി ിരൻ വിവരി ുേകൾ ി ു.
ധർ ാധർ േബാധമനുസരി ് താൻ ൈകെ ാ ു
ഒരു തീരുമാനമ ത്. ഇ ാശ ിയും േബാധവും ഇ ു
താൻ നില ു നിർേ ദാവ യിൽനി ും എ തേയാ
അകല ാണ്! ധർ മായാലും ശരി, അധർ മായാലും
ശരി, രാജ പരിപാലനവും ജീവിതേഭാഗവും ത ാൽ ഇനി
സാധ മ . കാലി ാ വനു നട ാൻ
കഴിയാ തുേപാലു പാകൃതികമായ
നി ഹായാവ യാണത്. നാരദേനാട് യുധി ിരൻ
േചാദി ു.
“മഹർേഷ, ാ തബല ിലും വീര ിലും
അഭ ാസൈവഭവ ിലും കിടയ കർ ൻ
ധർ ാചരണ ിലും കിടയ വനായിരു ുവേ ാ.
ലംഘനേമല ാ ദാനമഹാ വത ാൽ അവൻ
കീർ ിശാലിയായിരു ുവേ ാ. അർ ുനനുമായു
രണ ിൽ ധർ ിയായ അവെ രഥച കം
ശാപശ ിയാെല േപാെല ഭൂമിയിൽ താഴ് ുേപാകാൻ
ഇടയായെത ാണ്? ബ ാ േബാധം അവന്
യഥാകാലം ബു ിയിലുദി ാ തിനാലാണ് അവൻ
വധി െ െത ു പറയു ു. ആ വിനാശകമായ ആ
മറവി ു കാരണെമ ാണ്? ബാ ണ വത ാൽ
കിടയ കർ െ ജ വിഭൂതികളായ
കവചകു ല ൾ ഒരു ബാ ണൻ അവനിൽനി ും
ദാനമായി ൈകെ ാ ് അവെ വധ ിനു
വഴിെതളി തിെ രഹസ െമ ാണ്?”
തികാല നായ ത ിൽനി ും
കർ ാപഹാരവൃ ാ മറിയാൻ ആ ഗഹി ു
യുധി ിരേനാടു നാരദൻ പറ ു:
“യുധി ിരാ, നീ ഇേ ാൾ വിവരി നിെ ദുഃഖം
മഹാ പാ നായ നിന ു േചർ ത . വിധികൃതമായ
അപൂർ ാവ െയ നിത സാമാന മായ
മനുഷ ാവ യുെട മാനദ ൾെകാ ് നീ
അള ുകയും വിധി ുകയും െച ു െത ാണ്?
കർ ാവും കർ വും വിധിയും ത ിലു ബ ം
നാരദൻ വിവരി ു: “ഒരു കർ മാചരി ു വൻ ആ
കർ ിന് ഫലം അനുഭവിേ പ ൂ. മനുഷ ൻ
വിധി ു വശഗനാണ്;. വിധിയാൽ നിയു നാണ്.
എ ാൽ വിധിയുെട േപരിൽ മനുഷ നു സ ം
കർ ബാ തകളിൽനി ു േമാചനം സാ മ .
കർ ൾ എ ാംതെ വിധിനിേയാഗവശാൽ
മനുഷ നാചരി ു േകവലാനു ാന ളാെണ ു
വ ാൽ േലാകജീവിതം അേതാെട
നിരർ കമായി ീരു ു; ന യും തി യും ത ിലും
ധർ വും അധർ വും ത ിലും,
തരംതിരിവുകളി ാതാവു ു. ന തി കൾ ും ധർ ാ
ധർ ൾ ും അ ുറമു അർ ശൂന മായ ഒരു
േകവലഭാവ ിൽ അേ ാൾ എ ാ കർ ളും
ഒരുേപാെല പ ുപ ു ു. അതിനാൽ കർ ാവ്
കർ ഫല ൾ അനുഭവിേ പ ൂ.”
നാരദൻ തുടർ ു:
“എ ാൽ നീ ഒ ു ധരി ണം. യുഗ ളാകു
വന െള എരി ു നിലം ശു മാ ു വിധികൃതമായ
ദാവാ ികെള, പുര ളിെലരിയു തീയുെട
നിയമ ൾെകാ ് ഗഹി ാവത . അവിെട
അതിവിചി തമായ നിമി ളിലൂെട വിധി
അേജ്ഞയമായ-ഒരുപേ , വിധി ുേപാലും
അേജ്ഞയമായ- ല ളിേല ു പവർ ി ു
നീ ു ു. അ െന യുഗ കർ കൾ ായി ഭാവം
പകരു വിധി പരമവിചി തമായ ഉപാധികെള
സൃഷ്ടി ു ു. അപൂർ മായ അ രം
സൃഷ്ടികർ ിെ രഹസ വും, അ രം
സൃഷ്ടികളുെട ചലന ൾ ു പി ിെല
ധർ ശാ വും നിെ ബു ി ു മാ തമ േദവകളായ
ഞ ളുെട ബു ിശ ി ുേപാലും അതീതമാണ്.
ഫല ിൽ സ ം കളി ാ ളായി എേ ാഴും
മനുഷ സൃഷ്ടി െച ു വിധി, അ രം
അപൂർ േ പരണകളുെട പിടിയിൽ, കളി ാ ൾ ു
പകരം, തേ ാടു മ ടി ാൻേപാ ത ശ മായ
അസ ുഷ്ട ബീജ ളുെട സംസൃഷ്ടി ു മുതിരു ു.
തി യുെടയും അധർ ിെ യും ആസുരശ ി ്
അതിേ തായ ഒരതിരു ്. തെ
പതിേരാധി ാൻേപാ അപൂർ ശ ളായ
അദ്ഭുത പജകെള ത മൂലം വിധിന യുെട
മൂശയിൽ െ ചമെ ടു ു ു. അദ്ഭുതകരമായ
ശ ിവിേശഷ ളും നിയ ണാതീതമായ
ഇ ാശ ിയും അതിമാനുഷവികാര ളും നിറ ആ
സത ഗുണമൂർ ികൾ ു വികൃതസാഹചര ളിൽ
വിധി ജ ം ന ുകയും െച ു ു. അ െന സ ം
അസ ുഷ്ടിയാകു വിധിയുമായി അ രം
അദ്ഭുത പജകൾ, പതറാെത ശ ിവീര േളാെട
നിര രം മ ടി ു ു. വിധിയുമായി വ ി നട ു
അനിവാര മായ ആ സംഘ ന ിൽ,
ഒഴി ുപി ാറാനാവാ ആ ദുര സംഘ ന ിൽ,
സാമാന സംഭവ ളും സാമാന മനുഷ രും
ഭാഗഭാ ുകളാെയ ും വരാം, അെ ും വരാം.
എ ാൽ ആ സൃഷ്ടിയുെട നിയമ ൾ, ആ
സംഘ ന ിെ നിയമ ൾ-വിധിയും വിധിയുെട
വിചി തസൃഷ്ടിയുമായി നട ു ആ
ദുര മഹാസംഘ ന ിനാധാരമായ
വിചി തധർ ശാ ം- അതു നിന ാതമാണ്.
േദവനായ എനി ുേപാലും അതി ാതമാണ്.
കാരണകാര ബ ിെ യും ന തി കളുെടയും
സാമാന മായ നിയമ ൾവ ് അ രം ദുര ൾ ്
അർ ക ന െച ാൻ മുതിരു ത് കാലുകൾെകാ ്
പറ ാൻ ശമി ു തുേപാെല മൂഢമായ
മേനാവ ാപാരമാെണ ു നീ ധരി ണം. കർ െ
വിേയാഗേമാർ ് ‘ഞാൻ ഭാതൃഹ ാവാണ്’
എ ുരു ഴി ,് നീ നിർേവദിയാകുേ ാൾ, സ യം
അപരാധിെയ ു ധരി ു നീ പാപേബാധ ിൽ
നീറുേ ാൾ, അഹ ാര ിെ പരേകാടിയിലു
മൂഢകൃത മാണ് വിനയമൂർ ിയായ നീ െച ു ത്.
വിധിയുെട അതിദുർ ഗഹമായ
അപൂർ കിയകൾ ു ചുമതല
മനുഷ േനെ ടു ു തിൽ വി
മൗഢ െമ ാണു ത്? അഹംകൃതിെയ ാണു ത്?”
കർ ാപഹാരെ ിയു യുധി ിരെ
േചാദ ിനു മറുപടിയായും വിധിയുെട
അപൂർ കൃത ളുെട സ ഭാവം കൂടുതൽ
വ മാ ിെ ാ ് നാരദൻ തുടർ ി െന പറ ു.
“യുധി ിരാ, കു ിയുെട മ ളായ നി േളവരും
േദവപു ത ാരേ ാ. എ ാൽ േദവപു തൻതെ യായ
കർ െ ജനനം കുല ിനപമാനകരമാകുമാറ്
കാനീനഗർഭ ിലായെത ാണ്? നദിയിെലാഴുകിേ ായ
ആ തിയൈപതൽ, പരിജനവർ ിൽെ
സൂതെ മു ിൽ െച ടി െത ാണ്?
സൂതപദവിയാകു സ ജീവിതസത േ ാെട
അമർഷിയാം വ ം ആ േദവപു തൻ വളരാൻ വിധി
 ു
രംഗെമാരു ിയെത ാണ്? ഇതി െന ാം ഉ രം
നിരൂപി ാൻ നി ാൽ സാ മ . ഈ എനി ും അതു
സാ മ . എെ ാൽ, അേജഞമായ വിധിയുെട
അപൂർ നിേയാഗമാണത്.”
നാരദൻ തെ ഭാഷണം തുടർ ു:
“േനാ ു യുധി ിരാ, ഗുരുശുശൂഷ, േ ശ മായ
കർ മാണ് േ ശയ രമായ അതിേ ശ കർ ം. പേ ,
നിെ േജ നായ കർ ന് അത് ഗുരുശാപനിമി മായി
ഭവി ു ു. അമാനുഷികമായ നി ലതേയാെട
ആചരി െ ഗുരുശുശൂഷാതിശയം; ഗുരുവിൽനി ും
അതിനു ലഭി േതാ അനു ഗഹ ിനു പകരം ശാപം!
സാമാന മായ ധർ ാ ധർ വിചി ന ിനും
കാരണകാര ബ ിനും അവിെട നിലെയവിെട?
ഒരി ലും ലംഘനമു ാവാെത ആയുര ംവെര
ബാ ണശാപം മരണനിമി മാകു ിട ,്
കാരണകാര ൾ ത ിൽ എ ു ബ മാണു ത്?
കർ വും കർ ഫലവും ത ിൽ എ ു
ബ മാണു ത്?”
സൂതപു തനായ കർ ൻ ശീപരശുരാമനിൽനി ും
ധനുർേവദം പഠി കഥ നാരദൻ വിവരി ു. പിടയു
മന ുമായി വിവരണം േക ുെകാ ിരു യുധി ിരെ
ഹൃദയം ആ നി യുെട ഒരു കടും ശുതി
മീ ിെ ാേ യിരു ു.

കുരുവംശകുമാര ാർ ു ഗുരുവായ േ ദാണാചാര ർ

തെ മ ിരാ ണ ിൽ തനി ിരി ു ു. പടികട ു
മു ിൽ വ ുനി ു വണ ിയ സുഭഗനായ
സൂതബാലെന മു ു ക തായി ഓർ യി . ആചാര ൻ
സൂ ി ു േനാ ി. പരിജന ളുെട കു ികേളാെടാ ു
ത ിൽനി ് ആയുധവിദ പഠി ു സൂതനാണേ ത!
രൂപസൗഭാഗ ം തിക ഈ ബാലൻ മു ു
ശ യിൽെ ടാെതേപായെത െനയാണ്?
 അതിരഥെ പു തൻ ഗുരുവിെന താണുവണ ി.
തലതാഴ് ി നി ുെകാ ് അവൻ പറ ു:
“ഗുരുേദവാ, ഗുരുവിെ വിദ ാദാനം
ശിഷ ർേ വർ ും തുല മാണേ ാ. നിെ ശിഷ നായ
രാേധയൻ നി ിൽനി ും ദിവ ാ ാനം
സ ീകരി ാൻ ആ ഗഹി ു ു. അർ ുനതുല നായി
യു ംെച ാൻേപാ വ ം ദിവ ാ ദീ ന ി എെ
അനു ഗഹി ാലും.”
സൂ തബാലെ അർ നേക ആചാര ൻ െഞ ി.
ആജ കവചകു ലമണി അവെ രൂപം
അദ്ഭുത ാൽ വിരി ക ുകേളാെട േ ദാണർ
സൂ ി ുേനാ ി. ഭാവം നിരൂപി ാനാവാ ഒരു
വിചി തമ ഹാസം അവെ മുഖ ു െതളി ു.
േ ദാണർ പറ ു:
“േഹ! സൂതപു താ, നിെ ആ ഗഹം
വിചി തമായിരി ു ു! തിക ും അസാ മായ
ആ ഗഹമാണ് നിേ ത്. സൂതനായ നിന ് നിലമറ
ഇ രം ആ ഗഹ ൾ േ ശയ രമ .
ദിവ ാ െള ുറി ു നിെ സ വും നിെ
ആ ഗഹംേപാെല വിചി തമായിരി ു ു!
ബാ ണരിലും മഹാ വതരായ തിയരിലുമ ാെത
അശു പാ ത ളിൽ പകരാവു േതാ, പകർ ാൽ
അവിെട നിലെകാ ു േതാ ആയ അറിവ
ദിവ ാനം. സൂത ാർ ് ദിവ ാ ം
ഉപേദശി ു ത് നിഷി വും നി ലവുമായ
കൃത മാണ്, എേടാ ബാലാ, നിെ പദവിയിൽ വീരനായി
വർ ി ് സ ധർ മാചരി ു താണ് നിന ്
േ ശയ .് ”
െതാഴുൈകയും താണ ശിര ുമായി നി ആ
ബാലെ തല കൂടുതൽ താണു.
 2
ആചാര സ ിധിയിൽനി ും പിൻവാ ു കർ െ
േചാരെപാടി അഭിമാനം മൂർ രൂപ ിൽ കാണാൻ
കഴിയു തായി യുധി ിരനു േതാ ി.
ഹ ിനപുരിയിൽനി ് പിെ പല വർഷേ ്
അ പത നായ കർ ൻ മേഹ ാദിയിൽ
പരശുരാമസ ിധിയിൽ പത െ കഥ നാരദൻ
വിവരി ു. ബാ ണകുമാര ാരിൽ ഇ ുവെര കാണാൻ
കഴി ി ി ാ ഗാ തസൗഭാഗ ം ഈ
ബാ ണകുമാരനിൽ ക പരശുരാമന്
അദ്ഭുതമു ായി. തധർ ം ൈക ു ിളിൽ
ഒതു ിയ മഹാതപസ ിയായ ബാ ണ ശ നിൽ ഈ
ബാ ണകുമാരെ രൂപം വിേശഷാൽ
സ ുഷ്ടിയുളവാ ി. തിയധർ ം
തിയെന ാൾ ൈവഭവേ ാെട ൈക ാൻേപാ
ഒരു ബാ ണകുമാരെന തനി ാദ മായി ാണ്
കി ു ത്!
തിക പീതിേയാെട ശീപരശുരാമൻ കർ നു
ധനുർേവദ ിൽ ശി ണം ന ിയ കഥ നാരദൻ
വിവരി ു. ഗുരുപരിചര ാ വതനായി മേഹ ാ ദിയിെല
ആ ശമ ിൽ വസി ് ധനുർേവദ ിൽ എ ാ
അറിവുകളും കർ ൻ സ ായ മാ ി. ബ ാ ം
ഉൾെ െടയു സകല ദിവ ാ ളും െതളി
മനേ ാെട മഹർഷി അവനുപേദശി ു. ഭൂമിയിൽ
കിടയ വി ാളിയായി ഴി ശിഷ െ മടിയിൽ
തലവ ് മഹർഷി ഉറ ിെ ാ ിരു േ ാൾ
ു ദമായ ഒരു കീടം ഗുരുവിെ ശിര ുേപറു
കർ െ തുടയിെല മാംസ ിൽ തുര ുകയറാൻ
തുട ിയ സംഭവം ഭയ ക ുകേളാെട യുധി ിരൻ
േക ുെകാ ിരു ു. മടിയിൽ ശീ പരശുരാമെ
ശിര ും താ ി ഭ ിബഹുമാന േളാെട ഇരി ു
കർ െ രൂപം അവൻ ക ു. വ ് അവെ തുടയിൽ
തുര ുകയറു ത്; ചുവ ര ം ആ തുടയിൽനി ു
കുടുകുെടെയാഴുകി ആ ഇരി ിട ിൽ തളം
െക ു ത്;. തീ നൽ കു ിയിറ ിയാലു
പരമദു ഹമായ േവദന നിേ ാഭമായി സഹി ുെകാ ്
ആ ര യ ിൽ അവൻ നി ലനായി
ഇരി ു ത് - ഗുരുശു ശൂഷാ വതമൂർ ിയായ
കർ െ വി ഗഹം യുധി ിരൻ ക ു.
മുഖ ു തണു ജലം ത ിയെതെ ്
ആ ര െ ് പരശുരാമൻ ക ുതുറ ു. ഒരു
ര ള ിലാണ് തെ ശിഷ ൻ ഇരി ു െത ു,
തെ കവിളിലും കഴു ിലും ര മാണ്
പ ിയിരി ു െത ും ക ് അവൻ സം കു നായി.
അവൻ പറ ു.
“ഛീ! എെ ാരു ക ലകൃത മാണു നീ െചയത്! ഈ
വിധ ിൽ നീ എനി ു വതഭംഗം
വരു ിയെത ാണ്?”
പരശുരാമന് ശിഷ െ മറുപടി േകൾേ ിവ ി .
േചാര ള ിൽ നി ലനായിരി ു കർ െ
വലതുതുടയിൽനി ും മാംസം തുര
ബീഭ രൂപിയായ ഒരു കീടം ര ിൽ കുതിർ ്
പുറ ുവരു തും, നില ു ര േരഖവര ുെകാ ്
ഇഴ ുേപാകു തും മഹർഷി ക ു. പരശുരാമെ
ഭീഷണമായ രൂപം ക കർ ൻ ഭയ ാൽ വിറ ു.
വിറ ു ൈകകൂ ി നിൽ ു ശിഷ േനാട് പരശുരാമൻ
പറ ു:
“ഗുരുവ ന നട ിയ നീചാ ാേവ! സത ം പറയു,
നീ ആരാണ്? ബാ ണകുലജാതന് ഇ ത കഠിനമായ
േവദന നിശ്ച ലനായി സഹി ിരി ാൻ ഒരി ലും
കഴിയുകയി . പറയൂ,. ബാ ണകുമാരൻ എ വ ാജം
പറ ് എ ിൽനി ് ദിവ ാ ൾ േനടിയ നീ
ആരാണ്?”
യുധി ിരൻ വീ ും കർ െ രൂപം മന ിൽ ക ു.
തുടയിൽനി ും ര ം വാർ ുെകാ ിരിേ ,
ഗുരുവിെ ദയ യാചി ു സാഷ്ടാംഗ പണാമം െചയു
വിലപി ു കർ െ രൂപം അവൻ ക ു. “നിന ു
തുല നായ ശ തുവുമായി ജീവ രണേ ാർ
നട ുേ ാൾ വ ാജം പറ ു ഗഹി ദിവ ാ ൾ
നിന ു േതാ ാെത വരെ .” എ ് പരശുരാമൻ
ശപി ു ശബ്ദം സ യം േകെ േപാെല അവൻ
െഞ ി.
കർ െ ശുശൂഷാനി േയാർ ും അവെ
വിലാപം േക ും പരശുരാമെ മന ലി തും അവൻ
ഭാഗികമായ ശാപാപഹാരം െചയ് കർ െന
ആശീർവദി ു പറ ുവി തും നാരദൻ തുടർ ു
വിവരി ു.
മന ലി ് പരശുരാമൻ കർ േനാടു പറ ു.
“കപടം നിറ നിന ിനി എേ ാെടാ ് ഈ
ആ ശമ ിൽ നില് ാവത . മന മാധാനേ ാെട,
എെ അനു ഗഹം നിന ി ാതി എ
ആശ ാസേ ാെട, നീ േപായാലും. ബ ാ ം
ബാ ണ ല ാെത ിരമായി വർ ി ുകയി .
തിയനിൽേ ാലും ബ ാ ം ിരവർ ിയ .
അതിനാൽ ബ ാ ിൽ മാ തം േശഷി ു -
പൂർ മായും എനി പഹരി ാൻ കഴിയാ -എെ
ശാപേമാർ ് ഭയെ ടാെത സമാധാനേ ാെട നീ
േപായാലും.”
മഹാരണ ളിൽമാ തം ഉപേയാഗി ാനായി
‘വിജയം’ എ തെ ദിവ കാർ ുകവും തേ തായ ഒരു
വൻരഥവും ശിഷ നു സ ാനി ുെകാ ് പരശുരാമൻ
പറ ു:
“ഈ രഥവും ഈ കാർ ുകവും
അപൂർ പരീ ണ ളിൽമാ തം ഉപേയാഗി ാനായി
നിന ു ഞാൻ ന ു ു. േലാക ിൽ
മനുഷ ർ ിടയിൽ ഇ ു നിന ു കിടയായി ഒരു
വി ാളിയിെ ് ഉറ ു വിശ സി ുെകാ ് നീ
േപായാലും.”

ബാ ണെ േധനുവിെന പിശകായി ശരെമയുെകാ

കർ െന ബാ ണൻ ശപി വൃ ാ വും നാരദൻ
വിവരി ു. കർ െ രഥച കെ ഭൂമി
ഗസി ാനിടയാ ിയ ആ ശാപവ ാ വും
സഹതാപാർ ദനായി േക ുെകാ ിരു യുധി ിരേനാട്
നാരദൻ തുടർ ി െന പറ ു:
“യുധി ിരാ, സംഭവ ളുെട വിചി തമായ ഗതി
േനാ ൂ! അദ്ഭുതകരമായ ശ ിവിേശഷ ൾ
അവനിലർ ി വിധി, ആ നാശ ിെ സുഷിര ൾ
അേതാെടാ ം അതിൽ നിർ ി ുകയും െച ു ു.
മഹാ കിയകൾ ായു ത രയും കഴിവും,
ആ നാശ ിനു വഴികളും ഒേര ൈക െകാ ് ഒേര
സമയ ് വിധി സ മാ ു ു. വിധിഹിത ിെ
പരമദുർ ഗഹമായ നടപടി! ആ കർ െ തിേരാധാനം
നീ െചയ ഭാതൃഹത യാെണ ു നീ വൃഥാ
ദുഃഖി ുകയാണ്.”
 എ ്

1
“യേതാ ധർ േതാ ജയ:”

ക ർ െ ജ വിഭൂഷകളായ കവചകു ല ൾ
നഷ്ടെ ് അവൻ വധ നായെത െനെയ കഥ
വിവരി ാൻ ഭാവി ുെകാ ് നാരദൻ പറ ുതുട ി:
“ എ ാൽ ഇവിെട കർ െ അനുഭവം േനാ ൂ.
ആ ര ാചി േപാലും അവെ
ധർ വതാനു ാനെ പതിേരാധി ാൻ
ശ മാവു ി . സ ം അമരത ം അറി ുെകാ ു
ൈകെവടി ും അവൻ ധർ മാർ ിൽ
ഉറ ുനില് ു ു. ഫലേമാ? ആത ികമായ നാശവും.”
യുധി ിരൻ പറ ു:
“മഹർേഷ! സുകൃതി ു സൽ ർ ംെകാ ു
ഫലസി ി ആ നാശമാെണ ിൽ ന തി കെള
തരംതിരി ു അടി ാനത െമ ാണ്? അേ ാൾ
ധർ വ വ ിതിതെ ആധാരമ ുതാകു ുവേ ാ
ഏതു കർ വും ആർ ും കഴിവുേപാെല
ആചരി ാവു താെണ ു നാ ികാവ യ് ്
അേ ാഴു തടെയ ാണ്?
നാരദൻ പറ ു:
“യുധി ിരാ, സാമാന ിെ നിയമ ൾെകാ ്
അപൂർ ിെ ചര കെള നീ വിലയിരു ാൻ
ശമി ു ു. ജീവിതേ ാടു മ ടി ു മനുഷ രുെട
ചര കൾ ് ആധാരമായ സാമാന ത ൾെകാ ,്
വിധിേയാടു മ ടി ു അപൂർ സൃഷ്ടികളുെട
കർ െളയും കർ ഫല െളയും അള ാവത .
അർ ികൾ ു ദാനം നിേഷധി ുകയിെ
മഹാ വതം േദവകൾ ുേപാലും ദു രമായ ഒ ാണ്. ആ
മഹാ വതമാണ് അവെ അമാനുഷികശ ി ു
അവലംബം. അേത അവലംബംതെ യാണ് അവെ
നാശ ിനു പേവശനദ ാരവും. ഇതു ര ും ഒേര
സമയ ് ഒേര ൈകെകാ ് വിധി ഒരു ിവയ് ു ു!
പുരുഷൻ വിധി ു പതിേയാഗിയായി
മ ടിേ ിവരുേ ാഴു ചര ാ കമം തിക ും
അേഞയമാണ് യുധി ിരാ!”
നാരദൻ തുടർ ു:
“ആേരാടും െവളിവാ ാ തും പതി ൂ ു വർഷം
നിെ നി ദാവിഹീനനാ ിയതുമായ ഒരു വലിയ ഭയം
വനവാസകാല ു നിന ു ായിരു ുവേ ാ.
അർ ുനെന ദിവ ാ ലാഭാർ ം തപ ിനയ ് ആ
ഭയ ിനു നിവാരണം കാണാൻ നീ ശമി ു. എ ാൽ
നിെ മന ിെല ആ ഭയം, അർ ുനെ പിതാവായ
ഇ നറി ു. സ പു തെ ര േയാർ ു
നിെ േ ാെലതെ അവനും ഉത ിതനായി,
ആജ വിഭൂഷകളു കർ െന ആർ ും
വധി ാനാവുകയിെ ചി കർ െ മഹാ പതി
േയാഗിയുെട പിതാവിെന അസ നാ ി.”
ബാ ണർ ് യാെതാരു ദാനവും
നിേഷധി ുകയിെ കർ െ വതമറി ്
ബാ ണേവഷ ിൽ ആ കവചകു ല ൾ
കർ േനാട് യാചി ു വാ ാൻ േദവാധിപനായ ഇ ൻ
തീരുമാനി തും ഇ െ ഒരു മറി
കർ പിതാവായ സൂര ൻ മകനുവരു വിപ ിൽ
വ ാകുലനായി അവനു മു റിയി ു ന ാൻ
തിരി തുമായ രംഗ ൾ നാരദൻ വിവരി ുതുട ി.
അംഗരാജധാനിയിെല ശ ാഗൃഹ ിൽ
നി ദാധീനനായിരു കർ െ “ സ ാ േ ാടടു
നിമിഷം ഉറ റയിൽ േതജസ ിയായ ഒരു വി പെന ്
അവൻ ൈകകൂ ി.
കർ ൻ പറ ു:
“മഹാ ാേവ, രാേധയനായ കർ നിതാ നിെ
വണ ു ു. നീ ആരാണ്? നിെ എ ു
ഹിതമനു ി ാനു സൗഭാഗ മാണ് എനി ു ത്?
വി പേവഷധാരിയായ സൂര ഭഗവാൻ പറ ു:
“കർ ാ, നിന ു ഞാൻ ന േനരു ു.
ഭേ ാ ംസമായ നിേ ാടു േനേരതെ ഞാൻ
പറയാം. ഞാൻ സൂര നാണ്. കവി ഭ ിേയാെട നീ
നിത വും എെ ഉപാസി ു ു. അതിനാൽ നി ിൽ
പീതനായി ഞാൻ നിെ മു ിൽ േനരി ുതെ വ ു.
നിേ ാടു െവളിെ ടു ാനാവാ ഒരു
േദവരഹസ ാൽ േ പരിതനായും ഞാൻ നിെ മു ിൽ
വ ു. നിെ ുറി ു ഉത മൂലം നിന ്
ഹിതമുപേദശി ാനാണ് ഞാൻ വ ത്; നി ിൽനി ും
ദാനം ൈകെ ാ ാന .”
കർ ൻ പറ ു.
“ഞാനി ു തിക ും ധന നായി.
സൂര ഭഗവാനിൽനി ും േനരി ു ഞാൻ ഹിതവാക ം
േകൾ ു ുവേ ാ! േദവാ, നിെ ഏതഭിമതമാണ് ഞാൻ
അനുസരിേ ത്?”
സൂര ൻ പറ ു:
ഉ ീ! ദാനാർ ിയായ വി പനുേവ ി
ജീവനുൾെ െട എ ും ദാനം െച ു മഹാ വതിയാണു
നീ. ആ ദാന വത ിെ മറവിൽ ഒരു മഹാവിപ ്
നിെ ഗസി ാൻ ഭാവി ു തറി ് നിന ു
മു റിവുതരാനാണ് ഞാൻ വ ത്.”
അർ ുനെ ര െയ രുതി ഇ െ പുറ ാടു
വിവരി ുെകാ ് സൂര ൻ തുടർ ു.
 “ഇ ു മ ാ ജപസമയ ് നിെ ആ
ജ വിഭൂതികൾ യാചി ു വാ ാൻ ബാ ണെ
േവഷ ിൽ ഇ ൻ നിെ അടു ു വരും. നിെ യും,
നി ിൽ പിയമു വരുേടയും േ ശയ ിെന രുതി ആ
ദാനാർ ന നീ ൈകെ ാ രുത്. ഉ ീ,
അമൃേതാ ിതരത ൾെകാ ് നിർ ി വയാണ്
നിന ു ജ നായു ആ ദിവ വിഭൂതികൾ.
കവചകു ല ൾ അണി നീ അവധ നാണ്.
അർ ുനനുമായി ൈദ രഥം കാം ി ു നിെ
അമരത ം അവസാനി ി ാനാണ് അർ ുനപിതാവായ
ഇ ൻ നിെ മു ിൽ വരു ത്. അനുനയം പറ ും
മ േനകം ദാന ൾ വാ ാനംെചയും യു ികൾ
പറ ുേകൾ ി ും കവചകു ല ൾ ായു ആ
അർ നയിൽനി ് നീ ഒഴി ുമാറണം.”
കർ ൻ പറ ു.
“േദവാ നിെ . പീതിയാൽ ഞാൻ പരമധന നായി!
ഇേത പീതി ു പാ തമായി എ ും വർ ി ാൻ നീ
എെ അനു ഗഹിേ ണേമ! ബാ ണരിൽനി ു
ഒരു ദാനാർ നയും നിേഷധി ുകയിെ ു ത്
നിെ ഈ ഭ െ ജീവിത വതമാണ്. ജീവര ാർ ം
ജീവി തവതം ലംഘി ു ഞാൻ പിെ എ െനയാണ്
തേമാഹരനായ നിെ പീതി ് അർഹനാവുക?
യശ ിെന ബലിെകാടു ും ജീവൻ ര ി ു ത്
ഭീരു ളുെട ചര യേ ? എെ തര ാർ ു
േചർ താേണാ ആ കർ ം? ജീവി ു മനുഷ ൻ
ദു ീർ ിയാൽ ഹിതനാവു ു. സതീർ ി, മരി
മനുഷ െന ചിരംജീവിയാ ുകയും െച ുമേ ാ.
വീരനായ മനുഷ നു സതീർ ിയിൽനി ു േവറി ്
േവെറ ഏത് ആയു ാണു ത്? േപാരിൽ ജീവൻ മറ ു
ദു ര കിയകൾ െചയും, അഭയം യാചി ു വർ ്
അപകടം നിനയാെത അഭയം ന ിയും,
ബാ ണഹിത ൾ എേ ാഴും നിറേവ ിയും നിത മായ
യശ ിെന കാം ി ു വനാണു ഞാൻ.
നി ിൽനി ും േനരി ു ഹിേതാപേദശം േക ു
പരമധന നായ എെ , ജീവിത വത ൾ പാലി ാൻ
കൂടുതൽ ശ ി ന ി നീ അനു ഗഹി ാലും.”
സൂര ൻ പറ ു:
“കർ ാ, എെ എ ാ ആശി ുകളും എ ും
നിന ു താണ്. േകവല ത ളുെട പഭയിൽ,
പേ , നീ സത െള വി രി ു ു. സ ര
ജീവികളുെട ജീവിതമഹാധർ ളിെലാ ാണ്.
മകേന! സ ർ ിെല ിരകീർ ി മാ തമ ,
കീർ ിസ മായ േലാകജീവിതവും പുരുഷെ
മഹാല ളിൽെ ടു ു. പാണവിേരാധിയായ
കീർ ിെയയാണു നീ കാം ി ു ത്. എ ാൽ
ജീവി ു യശസ ികളാണ് അ ന മാർ ും
പു ത ാർ ും സുഹൃ ന ൾ ും ന െചയ്
ജീവിതധന തയനുഭവി ു ത് എ സത ം നീ
മറ ു ു. അവരാണു കർ ാ, സൃഷ്ടിയുെട
പരമനിേയാഗം നിറേവ ു ധന ാർ. ച ു
ചാ ലാവു മനുഷ ന്, യശ ിനാൽ എ ു
കാര മാണു ത്? മൃതനായ മനുഷ നു കീർ ി,
ജഡ ിേ ലണിയി ു മാല ംേപാെല
നിരർ മാണ്. ഭ നായ നിെ േ ശയ ിൽ
അതികാം യാൽ ഞാൻ നിേ ാട് ഇ ിതു പറയു ു.
നിേ ാടു െവളിെ ടു ാനരുതാ മെ ാരു
േദവരഹസ ിെ പേചാദന ാലും നിെ മു ിൽ
വ ുനി ് ഞാൻ നിേ ാടിതു പറയു ു ഇ െ
അർ നയ് ു വഴ ി ജ വിഭൂതികൾ ദാനമായി
െകാടു ാതിരി ുക, മകേന, ബാ ണേവഷ ിൽ
വ ് അവൻ നിേ ാടു െച ു അർ നതെ യും
ധർ വിരു മേ ? ധർ ിെയ നശി ി ാൻ അവെ
ധർ വതെ ഉപേയാഗെ ടു ു തിൽ കവി
അധർ െമ ാണു ത്? സ ം പാണര െയ
കാം ി െ ിൽ
പിയജനഹിതെ രുതിെയ ിലും നീ ഇ െ ഈ
ഉപജാപം േതാ ി യയ് ു.”
കർ ൻ പറ ു:
“േദവാ, നിെ ഈ ഉത എെ വിവശനാ ു ു.
എെ ര യിലു താതര ാൽ മഹാത െള
വലംവ ് ഒഴി ുനി ാണ് എേ ാടു നീ ഹിതം
ഉപേദശി ു ത്. ഇതുേപാലു നിെ വാ ല ിനു
പാ തമായ ഞാൻ, ഒ , അനവധി പുരുഷാർ ൾ
േനടി ഴി വനാണ്. അ െനയു ഞാൻ, എ ും
ഞാനായിരി ാൻ നീ എെ അനു ഗഹിേ ണേമ!”
സൂര േദവേനാടു ഭ ിെയ വി വതവും,
അതിൽ ൂടുതൽ ശ ിയു േചേതാവികാരവും
തനി ു േവെറയിെ ു വിശദമാ ിെ ാ ും, താൻ
പറയു വാ ുകളിെല എളിമയും ധർ സ ടവും
അലിേവാെട ഗഹി ണെമ ു പറ ുെകാ ും
കർ ൻ തുടർ ു.
“കർ െ കവചകു ല ൾ
ഇര ുവാ ിയ ാെത ര െ ടാവത അർ ുനെ
ജീവെന ിൽ അതിെ ദു ീർ ി അവനു താണ്.
അവനും അവെ പാണനുേവ ി ഭി യാചി ു
അവെ പിതാവിനും ഉ താണ് ആ ദു ീർ ി. േദവാ,
ഇ െ അർ ന അധാർ ികമായ
അർ നയാെണ ു നീ പറയു ു. തീർ യായും അത്
അകീർ ികരമാെണ ു മാ തമ
അധാർ ികവുമാണ്. എ ാൽ സ ം
പാണര യുൾെ സ ർഭ ിൽ സ വതം
ലംഘി ു വെ കർ ം അ ാരണ ാൽ വീരനു
േചർ കർ മാവു ി . അതിനാൽ അതു
ധർ നിരതമായ കർ മാകു ുമി . ഒരു െ
ധർ ച ുതി മെ ാരു െ ധർ ഭംശ ിനു
സാധൂകരണമാകു െത െനയാണു േദവാ?
 ധർ ത ൾ ഉപേദശി ുകയാണു താെന ു
െത ി രി രുെത ും ധർ സ ട ാൽ
വിലപി ുകയാണു താൻ െച ു െത ും അവൻ
തുടർ ു പറ ു:
“േദവാ, ബാ ണാർ ന നിരാകരി ്
കവചകു ല ൾ സൂ ി ുസ ം പാണര യ് ു
ഞാൻ മുതിരണെമ ു നീ പറയു ു. ഈ എെ സ യം
ഹനി ാെത ആ അർ ന നിരസി ാൻ എനി ്
എ െനയാണു കഴിയുക? അ ിത ിെ
അടി ാനം നിേഷധി തിൽ ിെ കർ ന്
എ െനയാണ് കർ നായി ജീവി ാൻ കഴിയുക?
സ ം അ ിത ം നിേഷധി ു ര ിെ ടു
ശരീരവുമായി പിെ യും ശ സി ു ജീവി ു വ ി,
ആ പഴയ വ ിതെ യാവുേമാ? േദവാ, ഭാവിയിൽ
പടനില ു ശ തുവിനാൽ
വധി െ ടു െതാഴിവാ ാൻ, ഇേ കർ ൻ സ യം
ഹനി ു ത് അപഹാസ മേ ? ബാ ണാർ ന ഞാൻ
നിേഷധി ു തിെ അർ ം ഭാവിയിെല മൃതിെയ
ഭയ ു ഞാൻ ഇേ മൃതി ുവശെ ടു ുെവ ാണ്.
സ പു തെ ശ തുവിെന ഉപജാപ ാൽ
ശ ിഹീനനാ ു ഇ െ നടപടി ു കർ ൻ
ഉ രവാദിയ . എ ാൽ ജീവിതമഹാ വതം
ലംഘി ു സ ം നടപടി ,് ധർ ശാ ിെ
മുൻപിലെ ിൽ സ ം അ ഃകരണ ിെ മു ിൽ,
കർ ൻ ൈകേയാെട സമാധാനം പറേയ ിവരും. ആ
ധർ ലംഘന ിനുേശഷം ജീവി ു കർ ൻ ഇ ു
നി ിൽനി ും ഹിതം േകൾ ു
കർ നായിരി ുകയി . േദവാ, ഞാനിതാ നിെ
പണാമം െച ു ു. ഞാൻ ഞാനായി ജീവി ാൻ നീ
എെ അനു ഗഹിേ ണേമ!’
സാഷ്ടാംഗ പണാമംെചയു ചലനമ ു കിട ു
കർ െ ദീർഘമായ രൂപം ദുഃഖിതനായി സൂര ൻ
 ൂ ു ൂ
േനാ ിനി ു. അഭിമാന ിെ െതളി ാൽ
അവെ മുഖെ കാളിമ കേമണ മാ ു. പണമി ു
കിട ു ശിര ിനുേമേല ൈകയുയർ ി
ആശീർവദി ുെകാ ു സൂര ൻ പറ ു.
“ഉ ീ, നിന ു ന ഭവി െ . നീതെ യായി
വർ ി ാൻ, നിന ് എേ ാഴും കഴിയുമാറാകെ .
എഴുേ ൽ ൂ! ഞാനിതാ േതാ ു പി ാറു ു.”
സൂര െ മുഖ ു വിഷാദ ിെ നിഴൽ ാടുക ്
കർ ൻ പറ ു:
“േദവാ, കർ െ ജീവിതെ ഇ ു നീ തിക ും
ധന മാ ി. പീതിയും ഉതണഠയും നിറ നിെ
സംര യു കർ ന് ജീവിത ിൽ എ ്
അമംഗളമാണു േനരിടുക? അവെന ു വിപ ു
സംഭവി ാനാണ്? ഭഗവാേന, എെ ഈ വാ ുകൾകൂടി
നീ ഉൾെ ാേളളണേമ! എെ പാണെന പതി നിന ു
ഉത ഞാനറിയു ു. ആ ഉത നിരാലംബമാണ്.
പരശുരാമശിഷ നായ കർ ൻ സ ം ബല ാലും
ശി ണ ൈവഭവ ാലും വീര ാലും അർ ുനെന
ജയി ാൻേപാ വി ാളിയാണ്. ൈകയിൽ
ധനുേ ിയ കർ ൻ, ആർ ും പടയിൽ
വീഴ് ാനാവാ ബലശാലിയാെണ ് ഉറ ു
വിശ സി ുെകാ ് നീ േപായാലും.”

2
ഉറ മുണർ കർ ന് താൻ ക തു സത മാേണാ
സ മാേണാ എ ു സേ ഹമു ായി.
മ ാ ജപസമയ ് അവൻ സൂര േദവേനാട്
നട െത ാം വിവരി ു. അേ ാൾ
സൂര ബിംബ ിൽനി ് അശരീരി ഉ ായി.:
 “കർ ാ, നീ ക െതാെ സത മാണ്.
സ ജനേ ശയ ു കരുതിെയ ിലും നീ നിെ
പാണര യിൽ ശ വയ് ൂ.”
മ ാ ജപ ിലമർ കർ ൻ ജപം നിർ ി
പിൻതിരിയുേ ാൾ പി ിൽ നില ു ബാ ണെന
ക ് മനസാ ചിരി ു. താണുവണ ി ഹിതെമെ ു
തിര ിയ അവേനാട് തനി ു േവ ദാനെമെ ്
ബാ ണൻ വിവരി ു:
“ ബാ ണരുെട യാെതാരർ നയും നിരസി ാ
മഹാധർ ിയാണു നീെയ ു േലാകം പറയു ു. നിെ
വിഭൂഷകളായ കവചകു ല ൾ എനി ു ദാനമായി
ന ി നിെ യശ ിനു േശാഭ വർ ി ി ാലും!”
കർ ൻ പറ ു:
“വി പസ മാ, എെ കീർ ിെയ ി
നി ിൽനി റി ് ഞാൻ ധന നാണ്. ബാ ണൻ
മന ുവയ് ു ദാനം ഞാൻ നിേഷധി ുകയി .
കാതിെല ചർ േ ാടു േചർ കു ലവും മാറിെല
ചർ ിെ ഭാഗമായ കവചവും എനി ു
ജ വിഭൂഷകളാണ്. അവ ശരീര ിലു േ ാൾ എെ
ആർ ും വധി ാനാവാ തിനാൽ ഒരർ ിൽ
അവ എെ പാണനാണ്. എെ കാതിെല ഈ
കു ലെ ാൾ അമൂല മായി നൂറു കു ല ൾ
ഞാൻ നിന ു തരാം. എെ മാറിെല ച െയ ാൾ
അമൂല മായ നൂറു സുവർ ച കളും ഞാൻ നിന ു
തരാം. നിെ കൂടുതൽ പീതനാ ു ഈ ദാന ളും,
പിെ നിന ു ദാനമായി േവ സ ുകെള ും
ഞാൻ ന ാം. എെ ജ വിഭൂഷകളുെട വില അവേയാടു
ത ി ാൽ എത തു മാണ്! പേ , എനി തു
പാണനായിരി ുകയും െച ു ു. മഹാ ാവായ നീ
എ ിൽനി ു വിലെ ദാന ൾ സ ീകരി ് എെ
ആശീർവദി ാലും.”
 കർ െ വാ ുേക അ പീതിഭാവി ുെകാ ്
ഇ ൻ പറ ു:
“ദാനശീല ിലു നിെ യശ ു േക ു ഞാൻ
വ ു. നൂറു കു ല ളും കവച ളും
എനി ാവശ മി . നിെ ജ വിഭൂതികളായ
കവചകു ല ൾ ായി ഞാൻ വ ു. അതിനായി
ഞാനിതാ നിേ ാടു യാചി ു ു. ബാ ണെ ഈ
അർ നയ് ു നീ എ ു പറയു ുെവ ാണ്
എനി റിേയ ത്.’
മ ഹാസ ാൽ ദീ മായ മുഖേ ാെട കർ ൻ
പറ ു:
“േദവാധിപാ, രാേധയനായ കർ ൻ നിെ
വണ ു ു. ഭ നായ എെ നീ എ ിനാണി െന
പരീ ി ാൻ മുതിരു ത്? നിെ പു തനായ
അർ ുനെ ര യ് ായി കർ െ ജ ര കൾ
അവനിൽ നി ും കളയാൻ നീ ആ ഗഹി ു ു.
അഭിനയം കൂടാെതതെ ഞാൻ നിെ ഈ ഭ ൻ-
നിന ് അവ തരുമായിരു േ ാ! േദവാധിപാ, ഇതാ,
എെ കവചകു ല ൾ നിേ താണ്. കർ ൻ
മരണെ ഭയെ ടു വന . അവൻ ദുര ശ ിെന
ഭയെ ടു ു. പു തെ മരണെ ഭയെ ടുകയും
അവനു ദുര ശ ിെന ഭയെ ടാതിരി ുകയും
െച ു നിന ായി ഞാനിതാ ഈ ജ വിഭൂഷകൾ
ദാനം െച ു ു.”
ല ിതനായി തലതാഴ് ിയ ഇ ൻ, കു നായി
സൂര ബിംബെ ഉ ുേനാ ാനായി ാണ്
അതുയർ ിയത്. സൂര െന േരാഷേ ാെട
േനാ ിയേശഷം ഇ ൻ പറ ു:
“കർ ാ, നിെ മുൻപിൽ ഞാനിതാ ല ിതനായി
തലകുനി ു ു. എെ ഇ െന ല ിതനാ ിയ ആ
സൂര െ േനേരേപാലും എനി ിേ ാൾ േരാഷമി .
നിെ േ ാെലാരു മഹാ വതിയുെട മു ിലാണേ ാ
ഞാൻ തലകുനി ത്. നീ എനി ു ന ു ദാന ിനു
പകരമായി എെ ിലും വരം നീ എ ിൽനി ു
ൈകെ ാ ണെമ ും ഞാൻ ആ ഗഹി ു ു.”
കർ ൻ പറ ു:
“നിെ ഹിതം നിറേവ ാൻ അവസരം ത തുതെ
നീ എനി ു ന ിയവരമാണ്. കൂടുതലായി എ ു
വരമാണ് എനി ു േവ ത്? എ ാൽ നിേ ാട്
എനിെ ാരർ നയു ്. കവചകു ല ൾ
ശരീര ിൽനി ് അറു ു േവർെപടു ുേ ാഴു
വടു ളാൽ എനി ു ൈവരൂപ ം
സംഭവി ാതിരി ാൻ എെ അനു ഗഹി ണം.”
ഇ ൻ പറ ു:
“കർ ാ, ചർ ം അറു ു
േവർെപടു ിയതിനുേമൽ നിെ ശരീര ിൽ
വടു െളാ ുമു ാവുകയി . നിെ ശരീരം അന രം
കൂടുതൽ േ പാ ല ായ സുവർ േശാഭ േനടും.”
ഇ െ ആശിേ ാെട കർ ൻ കരവാൾ
ൈകെ ാ ു. കാതിൽ നി ് കു ല ൾ അവൻ
അറുെ ടു ു. മാർ ിെല ചർ ം മുഖെ ാരു
ഭാവേഭദവും കൂടാെത അവൻ കവചേ ാെടാ ം
അറു ു േവർെപടു ി. േചാരയിൽ കുതിർ ആ
വിഭൂതികൾ ഇ െ ൈകകളിൽ അവൻ നിേ പി ു.

ൈകയിേല ിയ കരവാൾെകാ ു സ ം
ശരീര ിെല ചർ ം ഭാവേഭദം കൂടാെത ഉരി ു
േവർെപടു ു കർ െ രൂപം കെ േപാെല,
ഭീതമായ മിഴികളുമായി യുധി ിരൻ ഇരു ു.
െകാടുംശ തുവായ കർ െ ദിവ ര കൾ േപായ
വിവരം വന ിൽവ ് ബാ ണർ
പറ റി േ ാഴു ായ രംഗം അവെ ഓർ യിൽ
വ ു. പുനർ മു ായതുേ ാെല താൻ അ ്
മതിമറ ാ ാദി ു. ഭീമേസനൻ സേ ാഷ ാൽ
തു ി ാടുകയായിരു ു. കർ െ തുടയിൽ
തുള ുകയറിയ കീടംേപാെല പാപ േബാധം
യുധി ിരെ ഹൃദയ ിൽ തുള ിറ ി.
നിശ്ച ലനായിരി ാൻ പേ , അവനു കഴി ി .
ഹൃദയേവദനയാൽ പിട ,് മുഖം ൈകകളിലമർ ി,
മഹർഷിയുെട സാ ി ംേപാലും മറ ് അവൻ
വിലപി ു:
“ഞാൻ ഭാതൃഹ ാവാണ്. മഹാ ാവായ േജ െന
വധി ഭാതൃഹ ാവിന് ഇഹ ിലും പര ിലും ഇനി
എ ാണു ഗതി?
 ഒ ത്

മു ടിെ ും വ ളും ചി ി ിതറി, ര ം

വാർ ുവിളർ ്, ആലസ മാ സ യുെട
കിട ുക ്, കു നായ ര ിതാവിെനേ ാെല
ആകാശം മുഖം കറു ി ു. ക പിടി കറു ുെകാ ു
ഭയജനകമായ ആ മുഖ ിെല െവളു പ ുകൾ
േകാപാ മായ െപാ ി ിരിയിൽ പുറ ു കാണായി. ആ
ചിരി ദിഗ ളുെട ക ി ു. ഹൃദയ ൾ ഞടു ി.
പസ മായി പാ ുെകാ ിരു നദീ പവാഹം
ത ടിതി േപടി ര ു ഗതി നില േപാെല േതാ ി.
വീശിയടി കാ ിെ സീൽ ാരവും കന മഴയുെട
ഇര വും ഒ ുേചർ േ ാൾ, പരി ഭമി ു
കല ിമറി ് ആകാശേ ു ൈകകൾ നീ ി
അലിവിനുേവ ി അതു േകണു.
കാ ും മഴയും െപാടു െന നില ു. ആകാശ ിെ
അ ഹാസ ൾ അ മി ു. പേ , നദിയുെട
അസ ാ മണയ് ു ആർ നാദം
തുടർ ുെകാേ യിരു ു. ആ വിലാപം
ആ ാനുതാപ ിെ േവലിേയ േ ാെട ദൗപദി
ശ ി ുേക ു. കൂല ളിൽ ഭാ മായുരസി,
ശിലാഖ െള പരുഷശ മു ാ ുമാറു തഴുകി,
എ ിെ േയാ പി ാെല പരിസരം മറ ു പായു
ഗംഗാ പവാഹ ിെ ക നം തെ ശരീര ിൽ, തെ
സിരകൾ ു ിൽ, തരി ു നട ു തായി അവൾ ു
േതാ ി. ആ ശ ിൽനി ും സ ം ചി യുെട
നാദമാവാഹി ുെകാ ് അവൾ നിശ്ചലയായി ഇരു ു.
ജീവിത ിൽ മുൻെപാരി ലും േതാ ിയി ി ാ
പരിത താേബാധ ിെ പിടിയിൽ അവൾ
അമർ ു. ജീവിത ിൽനി ,് പപ ിൽനി ,്
സ ം ഭർ ാ ാരിൽനി ,് അ യിൽനി ്,
എ ാ ിലുംനി ,് േവർെപ തെ ഏകാ ത എ ത
ഭയ രമാണ്!
തെ ജീവിതെ തേ തുമാ തമായ ഒരു
ജീവിതമായി ക ു വിലയിരു ാൻ അവൾ ശമി ു.
െപാലി ുേപായ സ ൾ േ പത ളുെട രൂപ ിൽ
കൺമു ിൽ നിര ു നില ു ു. ഭയെ ടു ുമാറ്
മുഖ ു തുറി ുേനാ ി അവ ചിരി ു ു.
സുഖകാം ികൾ, ആ ഗഹ ൾ, േ ഹ ളും
േദഷ ളും-എ ാം എ ാല ും ഭർ േ ഹ ിെ
സ ുചിതമായ വലയ ിൽ ഒതു ിനി ു
ശ ാസംമു ുകയായിരു ു. ആ വലയ ിൽവ ുതെ
അവെയ ാം ശ ാസംമു ി മരി ുകയും െചയു. അ െന
സ യമറിയാെത മന ് മനുഷ സാമാന മായ
ആ ഗഹ ളുെടയും ബാധ തകളുെടയും
ശവകുടീരമായി മാറിയിരി ു ു.
മ ു തിൽനിെ ാം അന മായി തനി ു തേ തായ
ആ ഗഹ ളു ാവാെമ േബാധംേപാലും ഒരി ലും
െതളി ു ക ിരു ി . ഇ ാ ഒ ിൽ സ യം
ലയി ു വർ ി തിനാൽ സ ം ഹൃദയെ
മുൻെപാരി ലും താൻ േനരി ു കാണുക
േപാലുമു ായി ിെ ് ദൗപദി ഓർ ു.
സുഖകാം കെള ാം ഇ മി ു.
ആ ഗഹ ളുെടയും േ ഹ േദ ഷ ളുെടയും
ജഡ ൾേപാലും മറ ുകഴി ു. ഹൃദയം ഇ ു
തിക ും ശൂന മാണ്. പടെയാതു ിയ
കുരുേ ത ിെല ശൂന തെയ ാൾ െകാടിയ ഈ
ശൂന തയിൽ ഏകാ തയുെട രൂപം; സ ൂർ മായ
അന ഥാത ിെ രൂപം, ആ വി ഭാ ി ുേപാലും
പഴുതു ന ാെത മായ പുറംവരകേളാെട മു ിൽ
അവതരി ുനില് ു ു. കാ െയയും ചി ാ
ശ ിെയയും അന ഥാത ിെ ആ രൂപം
ഭയെ ടു ുകയും െച ു ു.
“ ദൗപദീ, നീ ഏകാകിനിയാണ്! എ ാ ിൽനി ും
എ ാവരിൽനി ും ഒ െ , ജീവിത ിൽനി ുതെ
ഒ െ , തിക ഏകാകിനിയാണു നീ.
ത ിൽനി ് താൻതെ ഒ െ ടുക! മന ിെ
ആമ ണം ഭയേ ാടും ൈദന േ ാടും അവൾ േക ു.
കർ െന വധി ദുഃഖംമൂലം തിക
നിർേവദിയായി ീർ യുധി ിരൻ, തേപാവനം
ഗമി ുകഴിയുേ ാൾ പാ വർെ ാം പതിയായ
ദൗപദിയുെട ാനേമെത േചാദ ം ആ
ഇരു ിൽനി ു പതിധ നി ു വരു തായി ദൗപദി ു
േതാ ി. ധർ ാ ാവായ യുധി ിരൻ!
ഗുരുവിെനേ ാെലയും പിതാവിെനേ ാെലയും
പി ുമകെനേ ാെലയും എ ും ആ നിർ ലഹൃദയൻ
തെ േ ഹി ു. ആ മഹാസാത ികെ ഉൾ ാ യ് ു
കഴിവു െതളി മന ് ഇ ും തെ
മേനാവ ഥകെള േവദനം െച ു ുെ ും, അവെ
മന ിൽ ക ു തീ ് തേ ാടു സഹതാപ ിെ
ചൂടുകൂടിയുെ ും അവൾ ഓർ ു. പാവം
യുധി ിരൻ! നിർ ലാ ാവായ യുധി ിരൻ! പേ ,
സഹാനുഭൂതി േ ഹമാേണാ എ േചാദ ിന്, തെ
േനെരയും യുധി ിരെ േനെരയും ഒരുേപാെല
വിരൽചൂ ിനില് ു ആ േചാദ ിന്, എ ു
സമാധാനമാണ് പറയാൻ കഴിയുക?
 എ ാലും ദുഃഖാർ നായ ധർ ജൻ തെ മന ിൽ
േവദനയുെട ഒരു കനൽ േപാെല നി ു നീറുകയാണ്
എ സത ം ആശ ാസപൂർ ം അവളുെട മന ്
ഉരു ഴി ു. പേ , പേ , അവൻ ത ിൽ
വർ ി ു േവദനയ ; തെ വലയംെച ു
േവദനയാണ്! ഭാതൃഹത ാചി യാൽ വൃഥിതനായി
ജീവിതം വിേ ാടു അവെനേയാർ ് മന ു
േവദനി ുേ ാഴും, അവെ ദുഃഖം തെ സ ം
ദുഃഖവുമായി താദാ െ ടു ി . താൻ ആ
ദുഃഖ ിെ തീ വതയറിയു ു. പേ , അവെ ആ
ദുഃഖം തനി ,് തെ ഹൃദയ ിന് അന മായ
ദുഃഖമാണ്! ഈശ രൻ ഈ ഹൃദയനില െപാറു ുേമാ
എ വൾ േചാദി ു. പേ , ആ വ നെയ-
ഇ ാ തു ഭാവി ു ആ വ നെയ-ഈശ രൻ
െപാറു ുേമാ? സുഖകാം യ നിലയിലും,
ആ ഗഹി ാൻ ല ൾ േശഷി ാ നിലയിലും,
താനി ും ദുഃഖിതയാണ്! തനിേ ർെ തിെന ാൾ
കവി ദുഃഖ ൾ േവേറെതാരു ീ ു ാവാനാണ്?
ഒരു െ ധ ാനി ു വളർ ു. അവൻ തെ മു ിൽ
വ ു. പേ , അവൻ തനി മു ിൽ വ ത്. ഒ ിനു
പകരം അ ു വീര ാെര ഭർ ാ ാരായി ലഭി ു.
വിധിേയാടു പരിഭവം പറ ി . എ ാവെരയും
േ ഹി ു. പേ , േ ഹി ഭർ ാ ാരുമായി
ൈസ രജീവിതം, പാ ാലരാജന ിനിയായ താൻ
അറി േതയി . ഒടുവിൽ പതികാരമഹാ വത ാൽ
സ ം ീത ംേപാലും നിേഷധി നിലയിലാണ്
പതി ൂ ു വർഷം കഴി െത ് അവൾ ഓർ ു.
ഭർതൃപരിചര കൾ െചയ്, വിപ ു നിറ വന ിൽ
ഭർ ാ ാേരാെടാ ു ശയി ുക- ീയ ാെത
ശയി ുക! ഒടുവിൽ വത െളാതു ി.
പതീ ാസാഫല ിെ തീരം ൈക ാടുദൂര ിൽ
കൺമു ിൽ െ ക ു. പേ , അവിേട ് ശരി ്
ഒ ു േനാ ാൻ കഴി തുേപാലുമി . അ െ യും
സേഹാദര ാരുെടയും സ ജന ളുെടയും ശാനമായി
നിമിഷംെകാ ് ആ തീര ലി ഭാവം പകർ ു.
തൃ ിവരുേവാളം കാണാൻേപാലും കഴിയാ തെ
മ ളുെട ശകലീകൃതമായ ജഡഖ ൾ
ആ ഗഹസാഫല ിെ ആ ശാന ിൽ താൻ
കാേണ ിവ ു. പേ , ആ മഹാദുര ിന്
ആ ദമായ യു െ പഴി ാൻ തനി ർഹതയി !
കർ െ പഴി ാൻ കഴിയാ ആൾ ്,
കർ ഫല ിൽ എ െനയാണ് ദുഃഖി ാൻ കഴിയുക?
“അ െ മരണ ിൽ, സേഹാദര ാരുെടയും
ഉ ികളുെടയും മരണ ിൽ, ദൗപദീ, നിന ു
ദുഃഖി ാൻ എ ർഹതയാണു ത്?
സർ ഭീകരമായ യു ിനു കാരണം യുധി ിരന്
ഒ ു മാ തേമ ഉ ായിരു ു ൂ. തിയനായ
തനി വകാശെ രാജ ം, തിേയാചിതമായ
രീതിയിൽ തേ താ ുക, മനുഷ ന് ഒരി ലും
െപാറു രുതാ ഹീനമായ പാതക ൾ-തെ േനെര
നട പാതക ൾ-യുധി ിരെന യു മാർ ിേല ു
തിരി ാൻ അവയ് ു കഴി ി . യു സമാധാന ൾ
തീർ െചയ അവെ മന ിൽ,
ഭീമാർ നനകുലസഹേദവ ാരുെട മന ിൽ,
ദൗപദി ു ാനമു ായിരു ി . ഇ ിേ ാൾ യു ം
നില ു പതിമാർ ുേവ ി പടെപാരുതിയ സ ജന െള
മുഴുവൻ സംഹരി ുെകാ ,് തെ അ ു മ െളയും
സംഹരി ുെകാ ്. ഇ ും ദൗപദിയുെട ദുഃഖം
അവളുെട മാ തം ദുഃഖമാണ്. ഭാതാവായ കർ െ
മരണ ിലാണ് യുധി ിരനു ദുഃഖം!
“ ദൗപദീ, നിെ ാൾ ശ യായ ഒരു ീ
േവെറയാരു ് ”
?
 2
േവലിേയ സമയ ു സമു ദതീര ു
ഞ ുകെള േപാെല ദൗപദിയുെട കൺമു ിൽ
ഓർ കൾ തലയുയർ ി. ഒരു ഭാര േയ് ർെ ,
ീേ ർെ , നിർഭാഗ ളുെട വിചി തമായ
ഓർ കൾ! വലി ിഴ ു േതരിേല ി തെ ബലാൽ
പരിരംഭണം െച ാൻ ശമി ജയ ദഥൻ.
വിരാടസിംഹാസന ിനുമു ിെല പീഠ ിൽ
മിഴി ിരി ു യുധി ിരെ കൺമു ിൽ വ ുതെ
ത ി താെഴ വീഴ് ി കാലുകളാൽ െതാഴി ു േ കാധം
തീർ കീചകൻ. ൈകെക ി നിര ു നില ു
വീര ാരായ ഭർ ാ ാരുെട മു ിൽ
ഒ വ മണി തെ മുടിയിൽ ചു ി വലി ിഴ ു
വ മുരിയാൻ ശമി ു രസി ു ദു ാസനൻ! ആ
ഒടുവിലെ രംഗംക ു ഭയം സഹിയാെ േപാെല
ആ ഇരി ിൽ ദൗപദി ക ുകൾ ര ും െപാ ി,
തീ നലുകൾ തറ തുേപാെല അവൾ തല കുട ു
മേനാവി ഭാ ി കുട ുകളയാൻ യതി ുേ ാറും
ഭയെ ടു ു വ തേയാെട ആ രംഗം കൂടുതൽ
െതളി ുവരു ു. മുടിയിൽ ൈക ചു ി ിടി
ദു ാസനൻ തെ സഭാേവദിയിൽ ഇ ുല ു ശൗര ം
കാണി ു ു. ദാസിയായ തെ വ മുരി ുവാ ാൻ
നിർേ ശി ് കർ ൻ ആ നിറ സഭയിലിരു
ഹർേഷാ നായി െപാ ി ിരി ു ു.
െപാ ി ിരി ു കർ െ വലിയ ശ ം-
ജീവിത ിലാെക േദ ഷ ിെ വിഷമായി
വ ാപി ുനിൽ ു ശ മായ ആ ശ ം-ഇരുളിെല
വിജനതയിൽ അേ ാൾ അത് മുഴ ിേ ൾ ു തായി
ദൗപദി ു േതാ ി. ആ പഴയ രംഗം അവളുെട മന ിൽ
വിരി ു. വിചാര ളുെട താ വ ിനു ശുതി
േചർ ുെകാ ,് സിരകളിലൂെട
നുര ുപാ ുെകാ ിരു നദീ പവാഹ ിെ
ഇര ം നില ു. “നീ ദാസിയാണ്; നീ പിടയ് ാെത
നിൽ ൂ” എ ലറി ൈകയിൽ ചു ി ിടി ിരി ു
തലമുടിെ ു കൂരമായുല ു െകാ ു ചിരി ു
ദു ാസനെ ശ ിെനാ ം “മഹാ ാവായ
േജ ഭാതാവിെ കൂരമായ െപാ ി ിരിയുെട
ശ ംമാ തം കാതുകളിൽ വ ു ശ മായലയ് ു ു.
“അവൾ ദാസി! ദു ാസനാ, ദാസിെയ അവളുെട
നിലയ് ുതെ നിർ ു.”
അത ു ിലു െപാ ി ിരിേയാെട
ആ ാദമ നായ കർ ൻ ഉദ്േഘാഷി വാ ുകൾ
െചവിയിൽ മുഴ ു ു! ദൗപദി പരിസരം മറ ു;
ചു ിലുമു അ കാരം അവൾ മറ ു.

യുധി ിരനു ചൂതിലു ായ ഭമ ാൽ

വിചാര ാ യായി, രജസ ലയായ ദൗപദി
അ ഃപുര ിെല ഒരറയിൽ തനിെയ
നില ിരി ുകയായിരു ു സഭയിേല ു
വിളി ു ുെവ ് ഒരു േസവകൻ പറ േ ാൾ അവൾ
അതു വിശ സി ി . അ ഃപുര ിേല ു േ ാഭി
കാ ുേപാെല പാ ുവ ദു ാസനെന ് ദൗപദി
പിടെ ഴുേ ു. രജസ ലയാകയാൽ ഒ േ ല മാ തം
ധരി ു നില ു വിരി ിൽ ഇരു ിരു അവൾ
ല യാലും ഭയ ാലും അവന മമുഖിയായി നി ു.
അ ഹസി ുംേപാലു ശ ിൽ ദു ാസനൻ
പറ ു.
“ദാസിയായ പാ വപതീ! നിെ രാജസഭയിേല ു
വിളി ി ു നീ വരാ െത ാണ്? യുധി ിരൻ ചൂതിൽ
പ യംവ ു േതാ ്, സുേയാധനനു ദാസിയായി ഴി
നിന ് ഈ ഗർ ം തീെര േചർ ത . നിന ് എ ു
ധർ പ ം േചാദി ാനുെ ിലും, ക നയനുസരി
സഭയിൽ വ ുനി ു േചാദി ണം. േവഗം വരൂ; നിെ
ഭാവം ക ുനിൽ ാൻ എനി ു േനരമി .”
പതി വതകളായ കുല ീകെള രാജസഭയിൽ
ആനയി ുമാറി േ ാ എ ് അവൾ ദു ാസനേനാട്
അനുനയമായി പറ ു. ധർ ജൻ സ യം പ യെ ്
അടിമയായതിനു േശഷമാേണാ, പതിയായ തെ
പ യം വ െത ധർ പ ിെ
തീരുമാനെമെ ുമറിയണം. താൻ വാ വ ിൽ
ദാസിയായി ഴിേ ാ? അതറിയാെത
ദാസിെയേ ാെല സഭാേവദിയിൽ വരു തും ധർ മ .
രാജസഭയിെല കുരുമുഖ ാരുെട തീരുമാനമറി ി ്,
താൻ ദാസിയാെണ ിൽ സഭയിേല ു വരാം എ
അവളുെട വാ ുകൾ ദു ാസനെന കൂടുതൽ
കു നാ ി. േകാപപരിഹാസ ളാൽ
െപാ ി ിരി ുെകാ ് ദൗപദിെയ ബലമായി
പിടി ാനയി ാൻ അവൻ മുേ ാ ാ ു. അഴി ു
ചിതറിയ തലമുടിയും ഉല ഒ േ ലയുമായി,
തലയിൽ ൈകവ ു ഭയ ു വിലപി ുെകാ ് ആ
പാ വപതി അഭയം തിര ി അ ഃപുര ിെല
അ മാരുെട അറകളിേല ു പാ ു.
വിലപി ുെകാ ു പായു ദൗപദിെയയും
അ ഹസി ുെകാ ു പി ാെല പായു
ദു ാസനെനയും ക ് അ ഃപുര ീകൾ ഭയെ ാളി ു.
ദു ാസനൻ ൈകെയ ി ് ദൗപദിയുെട കാ ിൽ
പാറു നീ തലമുടിയിൽ ചു ി ിടി ു. മുടിെ ിൽ
ൈക ചു ി ിടി ു നിർ യമായി അവെള
വലി ിഴ ുെകാ ് ‘ദാസീ, ദാസീ’ എ ് അവൻ
ഉ ിൽ ആർ ു ചിരി ു അവെ പിടിയിൽ
ഇഴ ുനീ ു തിനിടയിൽ ദൗപദി പറ ു.
‘ദു ാസനാ, എടാ നീചാ, ഞാൻ രജസ ല. ഒ േ ല
മാ തമുടു ്, അശു യായിരി ു എെ
വലി ിഴയ് ാെത വിടൂ!”
 ദൗപദിയുെട വാ ുേക ് ദു ാസനൻ ചു ി ിടി
അവളുെട ചുരു തലമുടിെ ിെന ശ ിയായി
ഉല ു. അവെള കൂടുതൽ ബലമായി വലി ിഴ ുെകാ ്
അവൻ പറ ു.
“ദാസിയായ നീ ഒ വ ം ധരി ാെല ? ് നീ
വ ംതെ ധരി ിെ ിെല ്? നീ
രജസ ലയായാെല ,് അെ ിെല ്?
പറയു ിടേ ് നീ ഉടൻ വ ാൽ മതി.”
ദു ാസനെ . ൈക ിടിയിലമർ തലമുടിയാൽ
വലി ിഴയ് െ പാ ാലരാജപു തിെയ ക ്
രാജസഭയിലിരു ഭീ േ ദാണകൃപ ാരും,
അതിഥികളായ രാജാ ാരും തലതാഴ് ി. ചൂതിൽ
പ യെ ു ദാസ ാരായി സഭാേവദിയുെട ഒരരികിൽ
നില് ു ഭർ ാ ാെര ദഹി ുേപാകു മാറ് കടു
ഒരു േനാ ം അവൾ േനാ ി. നി ഹായയായ അവൾ
വിലപി ാൻ തുട ിയേ ാൾ ‘ദാസീ, ദാസീ എ ്
അ ഹസി ുെകാ ് ദു ാസനൻ അവളുെട തലമുടി ു ്
അേ ാ ുമിേ ാ ുമുല ു പിടിവിടാെത നി ു.
സുേയാധനനു െതാ ടു ് ഉപവി നായിരി ു
കർ ൻ ദു ാസനെന അഭിന ി ുെകാ ് ഉറ ു
ചിരി ുകയും, ‘ഇവൾ ദാസിതെ ’ എ ് ഉ ിൽ
വിളി ുപറയുകയും െചയു. കർ െ ഉ ഹാസവും
‘ദാസി’ എ ു വിളിയും രാജസഭാേവദിയിൽ മുഴ ി.
കരുണമായി വിലപി ുെകാ ് ദൗപദി പറ ു.
“പു ത ാർ ും ുഷകൾ ും ഒരുേപാെല
ര ിതാ ളായ കുരുമുഖ ാേര, ഈ നീചൻ മുടിയിൽ
ചു ി ഉലയ് ു തുെകാ ു ശല ാൽ എനി ു
േവദന സഹി ു ി . എെ േചാദ ിനു നി ൾ
ഉ രം പറയുവിൻ! ഞാൻ സുേയാധനനു ദാസിയാേണാ?
പരുേഷാ ികൾ പറ ുെകാ ് േമാഹിതമായ
ജഡെ െയ േപാെല ദു ാസനൻ പിെ യും
ഉലയ് ു തിനിടയിൽ അതികരുണമായ ശ ിൽ
അവൾ വിലപി ു:
“പിതാമഹാ, േ ദാണകൃപാദ ാേര! നി ൾ
കുരു ൾ ു പിതാ ളും ര ിതാ ളുമേ ? നി ൾ
എെ േചാദ ിനു രം പറയുവിൻ! അ േയാ
രാജാ ാേര, നി ൾ എെ പ ിന് ഉ രം
പറയാ െത ാണ്? എെ കാ നായ ഈ നൃപൻ,
ചൂതിൽ ഭമി ു മ നായി സ ം ഇ ാശ ി
ന െ വനാണ്. ന ബു ിയായ ഈ രാജാവിെ
കൃത ൾ ് ധർ സാധുതയുേ ാ എ ു നി ൾ
പറയുവിൻ! ഈ യുധി ിരൻ, തെ െ പ യംവ ു
േതാ ് സ യം അടിമയായതിനു േശഷമാേണാ, പതിയായ
ഈ എെ പ യം പറ ു േതാ െത ും നി ൾ
പറയുവിൻ. എ ിൽ, താൻതെ ദാസനായി ഴി
ഈ നൃപന് അതിൽ ിെ മെ ാരാളുെട സ ാത ം
പണയംവയ് ാൻ ധർ ശാ ാനുവാദമുേ ാ എ ു
നി ൾ പറയുവിൻ! ഈ നീചൻ എെ ഉല ു വ ാെത
ക െ ടു ു ു. പറയൂ മഹാനുഭാവ ാേര, ഞാൻ
സുേയാധനെ ദാസിയാേണാ?”
അ നായ ധൃതരാ ടർ അ ഗാസന ിൽ
നിേ ാഭനായിരു ു. അേ ഹ ിെ .
ഇരുവശ ളിലുമായി ഭീ വിദുര ാരും
േ ദാണകൃപ ാരും തലതാഴ് ി പതിമകൾേപാലിരു ു.
സഭാേവദിയുെട ര ു വശ ളിലും വരിവരിയായിരു
രാജാ ാർ, സുേയാധനഹിതം ഭയ ് മൗനികളായി
വർ ി ു. ദാസഭാവ ിൽ ൈകകൾ െക ി നിൽ ു
പാ വർ വ ഥയാൽ കൂ ിയ മുഖ േളാെട,
യുധി ിരെന േനാ ിനി ു. േ കാധം ഒതു ാനാവാെത
ഭീമേസനൻ മുര ു. ഭീഷണമാംവ ം അവൻ മു ി
െഞരി േ ാൾ, സുേയാധനൻ തെ വ ാ ലം
െപാ ി, ഇടതുതുട കാണി ് അവെന ധി രി ുെകാ ്
കർ െന േനാ ി ചിരി ു. സുേയാധനെ ആ
 ു ു
സാഹസംക ു സ ു നായ കർ ൻ, സഭാേവദിയിൽ
മുഴ മു ാ ുമാറു െപാ ി ിരി ു. ദു ാസനെ
ൈകയിെല തലമുടി ു ിൽ പിടയു ദൗപദി ‘പറയൂ
മഹാനുഭാവ ാേര പറയൂ’ എ തെ േചാദ ം
ആവർ ി തു േക ു ദൃ ിയുയർ ാെതതെ ഭീ ർ
പറ ു.
“സുചരിതയായ പാ ാലപു തീ, അതിവി രായ
േയാഗ ാർ ഹൃദി മാ ി ആദരി ു
ധർ ിെ പരമമായ ഗതി നീ കാണു ിേ ?
ബലശാലിയായ പുരുഷൻ യാെതാ ു ധർ മായി
കാണു ുേവാ, അതാണു പരമമായ ധർ ം!
ബലഹീന ാർ ധർ ം പറ ാലും ആയത്
അധർ മാേയ വരികയു ു. എെ ാൽ, ഈ
വംശ ിെ അവസാനം അടു ുകഴി ു.”
മിഴികളട ് അേബാധചര േപാെല താഴ് ശിര ു
ചലി ി ുെകാ ് പതറിയ ശ ിൽ ഭീ ർ തുടർ ു:
“മകേള, വധുധർ ിൽ അച ലയായി നി ു
ധർ പ ം േചാദി ു തു നിന ു േചർ
നടപടിയാണ്. അപമാനിതയായ ഈ അവ യിലും നീ
നിെ വധുധർ ിൽ ഉറ ുനില് ു ുവേ ാ. നിെ
േചാദ ം അതിസൂ മമായ ഒരു ധർ പ മാണ്.
ഭർ ൃപദവിെയ ർശി ു നിെ ഈ
േചാദ ിനു രം പറേയ യാൾ ധർ ജൻ
മാ തമാെണ ു ഞാൻ കരുതു ു.”
സഭ പിെ യും മൗന ിലമർ ു. േവടെ
പിടിയിലമർ കുരുവിയുെട കര ിൽേപാെല, “പറയു.
രാജാ ാേര, ഞാൻ ദാസിയാേണാ?” എ ു
ദൗപദിയുെട േചാദ ംമാ തം കൂെട ൂെട േകൾ ായി,
അേ ാൾ സുേയാധനെ സേഹാദരനായ വികർ ൻ
ഇ െന പറ ു:
“സഭാവാസികേള, ദുപദപു തിയുെട ഈ
ധർ പ ിനു നി ളാരും എ ാണ് ഉ രം
പറയാ ത്? അ നും പിതാമഹനും ആചാര ാരും
വിദുരരും, ആരും എ ാണിതിന് ഉ രം പറയാ ത്?
അ േയാ രാജാ ാേര, പാ ാലരാജപു തിയുെട
േചാദ ം ശരി ു നിരൂപി ു ൈധര മായി ഉ രം
പറയാ ാൽ, ന ുെട വംശ ൾ ു െകാടിയ
പാപാനുഭവമു ാവുകയിേ ?”
ആരും മുഖമുയർ ി ാണാ തുെകാ ്
മവി ് ആ ധ തരാഷ് ടജൻ വീ ും പറ ു:
“ആരും പറയു ിെ ിൽ, ഇതാ ഞാൻ പറയാം;
േകൾ ുവിൻ; ഈ ദൗപദി പാ വരായ ഐവർ ും
സമമായവകാശെ ധർ പതിയാണ്.
പാ വേജ നായ യുധി ിരൻ, താൻ സ യം
പണയെ ടു ിയതിനുേശഷം പ യം
പറ താകയാൽ, ഇവൾ ചൂതിൽ ജയി െ വള ;
ഇവൾ അതിനാൽ ആരുേടയും ദാസിയുമ .”
വികർ െ , വാ ു േക േ ാൾ മുഖം
താഴ് ിയിരു പല രാജാ ാരും മുഖമുയർ ി.
അേധാമുഖമായ ദൃ ികൾ പലതും അഭിന നപൂർ ം
ഉയർ ു ക േ ാൾ സുേയാധനമി തമായ കർ ൻ
സ ാന ുനി ും ചാടിെയണീ ു. കു നായി
അവൻ പറ ു:.
“എേടാ വികർ ാ, ഇവിെട പലതും
വിപരീതമായി ാണു ു! കാനന ിൽ
അ ി ുലിംഗംേപാെല കുലം നശി ി ു നടപടികൾ
ഞാൻ ഈ രാജധാനിയിൽ കാണു ു. ഈ കൃ യുെട
േചാദ ിന് ധർ നി ാതരായ ഈ കുരുമുഖ ാരാരും
ഉ രം പറ ി . എെ ാൽ അവൾ, ധർ ാൽ
ജീതയാെണ ാണ് ആ ധർ ാർ കാണു ത്.
നീേയാ, െവറും ബാലൻ! മഹാബു ിമാെന ്
അഹ രി ് ഈ സഭയിൽ ധർ െ ി നീ
ചിലയ് ു ു. ചൂതിൽ അടിയറവയ് െ ഈ ീ
ദാസിയെ ്, എ ു ന ായംെകാ ാണ് മ ബു ിയായ
നീ പറയു ത്? തെ സർ സ വും താൻ
പ യംവയ് ു ുെവ ും, പതിയായ കൃ െയ
പ യംവയ് ു ുെവ ും ആ രാജാവ് പേത കം
പേത കം ഈ സഭയിൽ പറയു തു നീ
േക ിെ ുേ ാ? പിെ ഇവൾ ദാസിയെ ് മ നായ
നിന ു േതാ ാൻ കാരണെമ ാണ്?”
ആേ പസ ര ിൽ കർ ൻ െപാ ി ിരി ു:
“എേടാ, മ ബു ിയായ ബാലാ, ഇവെള
ഒ വ േ ാെട സഭയിേല ു വലി ുെകാ ുവ ത്
ധർ മായിെ ു നിന ു േതാ ു ുെ ിൽ ഇതാ
നീ േക ാലും. ഒരു ീ ് ഒരു ൻ ഭർ ാവ് എ ാണ്
ഈശ രനി യം. ഒരു ീ പല ആളുകൾ ും
വശെ ടു വളായാൽ അവൾ കുല ീയ , കുലടയാണ്.
ഇവെളേ ാെല ഒരു കുലടെയ സഭയിൽ
െകാ ുവരു തിൽ എ ാണു െത ? ് ഇവെളേ ാെല
അഭിമാനമ ഒരു ീെയ വ ം ധരി നിലയിേലാ,
േകവലം വ ം ധരി ാ നിലയിേലാ പര ാർ
പരസ മായി ക ാൽ അതിെല ാണു ധർ ഭംശം?”
കർ ൻ ദു ാസനെന േനാ ി:
“ദു ാസനാ, ഈ പാ വരും അവരുേടതായ ഈ
ീയും അവർ ു സകല ധന ളും
സുേയാധനേ താണ്. ഈ ദാസ ാരുെടയും
ദാസിയുെടയും വിഭൂഷകളും വ ളും നീ േവഗം
ഉരി ു വാ ുക മ ബു ിയായ ഇവെ വാ ു േക ്
നീ എ ാണു െവറുെത സമയം കളയു ത്?”
കർ െ ശാസന േക ു മുേ ാ ു നീ ിയ
ദു ാസനെന പാ വ ാർ ഉരി ഉ രീയ ൾ
ഏ ി ു. ഒ വ വുമായി അവർ ഒതു ി
നില് ുേ ാൾ, ദൗപദിയുെട േചലയഴി ുവാ ാൻ,
അവളുെട മുടി ു ിൽ പിടി ു ദു ാസനൻ അവെള
തേ ാടടു ി ു. ഭർ ാ ാരുെട േപരു പറ ്,
പിതാ ളുെട േപരുപറ ് വിലപി ു ആ
പാ വ ീെയ േനാ ി െപാ ി ിരി ുെകാ ് കർ ൻ
പറ ു:
“ ദൗപദി, കുല ീകെളേ ാെല നീ എ ിനാണു
സഭാേവദിയിൽ ഇ െന വിലപി ു ത്? ദാസെ
പതിയായ നീ ദാസിയാെണ ു വലിയ ധർ പ ൾ
േചാദി ു നിന റി ുകൂെട ാേണാ? വ ം
ഉരി ുെകാടു ് സുേയാധനെ ഭൃത ജന ളുെട
കൂ ിേല ു േപാകൂ. ഈ നില ു നിെ
ഭർ ാ ാർ എ േപായ െപാെ ു േപാെല െവറും
േപാഴ ാരാണ്. നീ ആ ഭ ത ജന ളിൽ ഒരുവെന
ഭർ ാവായി വരി ് സുഖമായി ജീവിതം നയി ാൽ,
നിെ േ ാെലാരു ി ് അതു െത ായി വരികയി .”
കൃ െ േപർ വിളി ു വിലപി ു ദൗപദിയുെട
േചല നില ഴി ് ദു ാസൻ
ഉരി ുെകാ ിരി ുേ ാൾ
ധ തരാ ടരാജധാനിയുെട അ ി ാന ുനി ും
കുറു ാർ ഓരിയിടു ശ മുയർ ു. ആലയ ളിൽ
നി ും കഴുത ൂ ളുെട കര ിൽശ വും അേ ാൾ
േകൾ ാറായി. ആ ന പകൽസമയ ് ഭയ ര ളായ
കാലൻേകാഴികൾ ആകാശ ിൽ വ മി ു പറ ു.
ദുർനിമി ഭയ ാൽ ഏവെരയും
കിടിലംെകാ ി ുെകാ ് അവ കൂ മായി കര ു.
ഗാ ാരി, ആ െകാടിയ ദു കുനശ ൾ േക ്
പരി ഭാ യായി. വിദുരരിൽനി ു കഥയറി
സു വതയായ സുേയാധനമാതാവ് രാജസഭാേവദി ു
പി ിൽ, ധ തരാഷ് ടാ ിക ിൽ പരി ഭാ യായി
പാെ ി.
 പ ്

രാ തിയിെല അ ഃേ ാഭ ിെ നിഴൽ ാട്

അ രീ ിെ മുഖ ു ത ിനി ു. ഉഷ ിെ
വരവ് മുഖം കറു ി ു േനാ ി നി ആകാശ ിനു
കീേഴ, കല ിെ ാഴു നദീ പവാഹം ഉറെ
സീൽ ാരംെചയുെകാ ു പാ ു. േമേലയുയർ ിയ
അഞലികളുമായി ശാ കർ ളിേലർെ
വിധവകൾ ഉഷ യുെട മുഷി െവളി ിൽ
ആ പവാഹ ിനരികുേചർ ു
നിഴൽ ി ത ൾേപാെല നിരയായി നി ു. അവർ
പതുെ ഏ ുപറ മേ ത ാ ാരണ ളുെട പതറു
ശ ൾ ഒഴു ിെ സീൽ ാര ിൽ വഴുതിവീണ്
പിടയു തുേപാെല േതാ ി. ഇടതുർ
നിഴൽരൂപ ളുെട ആ നിര, മരി
ഭർ ാ ാർ ുേവ ിയും മരി
പിതൃജന ൾ ുേവ ിയും പാർ നകൾ ഏ ു
പറ ു. അ െ ശാ കർ ൾ അവസാനി ു.
ഭർ ാ ാർ േകവലം കളിേ ാഴ ാരായിരു
െപൺകു ികൾ; േലാൈകകസു രികളായ യുവതികൾ;
തിക പൗഢകൾ -ചലി ു ആ നിഴലുകെള ാം
മറുകരകാണാനാവാ ആ
പവാഹ ിനുമു ിൽനി ും പിൻവാ ി ുട ി
അഭിമന ുവിെ യും കർ പു ത ാരുെടയും
വിധവകൾ ു നടുവിൽ, യുധി ിരപാർശ ിൽനി
ദൗപദി, ശീർേഷാപരി ഉയർ ിയ കൂ ുൈക
താഴ് ാൻ മറ ് അേ ാഴും നിശ്ചലയായി നി ു.
സ ജന ൾ ു േമൽഗതി േനരു
ശാ കർ ാചരണ െ േലാക ിൽനി ും മെ ാരു
േലാക ിേല ് അവൾ ാനംമാറി
നില് ുകയായിരു ു.
വി ൃതിയുെട അട ുകൾ
ഉറെ ി ുറ ുെകാ ാണ് മാതൃത ിെ
അപരാധേബാധം െവളി ു ചാടിയത്.
ജീവിതാനുഭവ ിെ െവളി ിേല ു പൂർ മായി
മുഖമുയർ ു തിനു മു ,് മരണ ിെ
നിത വി ൃതിയിൽ മറ തെ ഉ ികെള, േവദന
നിറ േ ഹേ ാെട, നീറു
അപരാധേബാധേ ാെട, അവൾ ഓർ ു. തിക
അപരാധിനിെയേ ാെല തെ മ േളാട് അവൾ
അലിവിനായി പാർ ി ു:
‘ഈ അ യ് ിനി ഒരി ലും കാണാൻകഴിയാ
ഉ ികേള! സ ഹിതാചരണ ിൽ സ ം
ഓമനകേളാടു കടമ മറ അ േയാടു നി ൾ
െപാറുേ ണേമ! അപരാധേബാധ ിൽ നീറു ഈ
അ േയാടു നി ൾ അലിവു വരാേകണേമ!
സ ധർ ം ഒേ ഒ ു മാ തെമ ു വിശ സി
നി ളുെട അ , എേ ാഴും സ ം ഹിതംമാ തം
ആചരി വളാണ്. നി േളാടാചരിേ മഹാധർ ം
നി ളുെട അ മറ ുേപായവളാണ്. അ േയാടു
നി ൾ അലിവു വരാേകണേമ!’
അട മിഴികളുമായി മനസാ ഏകയായി
നി ുെകാ ്, ജഗദീശ രേനാെട േപാെല സ ം
കു ു േളാടു ദൗപദി പാർ ി ു.
പതിവി െനയും, സുതേസാമെനയും പേത കം േപർ
പറ ് അവൾ പാർ ി ു. കൃതവർ ാവിേനാടും,
ശതാനീകേനാടും, ശുതേസനേനാടും േവെറ േവെറയായി
മ യാചി ു--അലിവിനായി അവൾ പാർ ി ു.
ഓേരാ േപരും ഉ രി ് അതിെ പി ിെല രൂപം
മന ിൽ ആവാഹി ുനിർ ാൻ, അ െന മന ിൽ
െതളി ു നില ു പു തസ രൂപ േളാടും
മുഖ ുേനാ ി ദയ യാചി ാൻ, അവൾ സാഹസെ ു.
എ ാൽ, ‘ പതിവി ’െ േപര് മന ു രി ുേ ാൾ
േവ ുനട ു പി ുകു ിെ രൂപമാണു മന ിൽ
വിരിയു ത്! സുതേസാമനും ശുതേസനനും
പി വ ുകളി ു കു ു ളായി ാണ് മന ിൽ
അവതരി ു ത്. പട യണി ് വി ുകൾ
ൈകയിേല ി കുരുേ ത ിേല ുേപായ
കുമാര ാരുെട രൂപം തെ രണയിൽ
പതി ി ുേപാലുമി എ ് അവൾ ഉൾ ിട ിേലാെട
ഓർ ു.
പതി ൂ ു വർഷംമു ് ഉേദ ഗകരമായ ഒരു
നിമിഷ ിൽ ഭർ ാ ാെര പി ുടർ ു
വന ിേല ു തിരി ുേ ാൾ േകവലം
കു ു ളായ ആ ഉ ികെള ി തനിെ ാരു
േവദനയും േതാ ിയി . പതി ൂ ു വർഷം
ഭർ ൃപരിചര യുമായി വന ിൽ കഴി ു. അ െ
രാജധാനിയിൽ വളരു മ െള താൻ ക േതയി .
അവെര നിത വും ഓർ ുകേപാലുമു ായി .
യു ിെ ഉേദ ഗ ൾ ിടയിൽ കാൽെതാ ു
നിറുകയിലണിയു കുമാര ാരുെട രൂപം
മന ിലുറയ് ാൻേപാലും സാവകാശം കി ിയി .
ക ിെയരിയു ൈകനിലയിൽ ൈകകാലുകളും
ശിര ുമ ു പിട ു മരി സ ം കുമാര ാരുെട ജഡം
കുരുേ ത ിെല ജഡ ൾ ിടയിൽേ ാലും
തനി ു കാണാൻ കഴി ി . മ ളുെട സ രൂപം
മനസാ സ ി ാൻേപാലും കഴിയാ ഒര യാണ്
താെന േബാധ ിെ പിടിയിൽ, അവളുെട അട
കൺേപാളകൾ ിടയിലൂെട ക ുനീർ
ധാരധാരയാെയാഴുകി. കവിളിലൂെട, കഴു ിലൂെട,
വ ിലൂെട, വാർ ു വാർ ് അതു
ഗംഗാ പവാഹ ിൽ ഇ ി ു വീണു.
േമേല ുയർ ിയ കൂ ുൈകയും, ജലധാര
വാർ ു അട മിഴികളുമായി
കല ിയാർെ ാഴുകു ഗംഗാ പവാഹ ിനരികു
േചർ ് എ ത േനരം താൻ നി ുെവ ് അവളറി ി .
വിജനമായ ആ മണൽ ി യിൽ തെ അേ ാഴെ
നിലയ് ് ഭംഗം വരരുെത ു കരുതി ഒഴി ു
നില് ു യുധി ിരെ രൂപ ിേ ലാണവൾ ക ു
തുറ ത്. അവൻ വ ാകുലനായി ഓേരാ ു
വിചാരി ുകയായിരി ാം. പുതിയ ഭാതാവിെ
േവർപാേടാർ ് അവൻ അേത വ ാധിെയ
താേലാലി ുകയായിരി ാം. േനരം എ ത പുലർെ ു
വ മ . രാ തിയിെല ദ യു ിൽ
പരി ീണരായ കാർേമഘ ൂ ൾ മറുകര
കാണാനാകാ പവാഹ ിെ മറുകരേപാെലനി ്,
നിരനിരയായി കൂടി ിട , സൂര ബിംബെ
മറ ുവ ു. അവയ് ിടയിലു െചറുതും വലുതുമായ
വിടവുകളിൽ മ ലവും ചുവ േചാരയും
വാർ ു വണ ൾ െതളിയി ുെകാ ്
പഭാതസൂര െ േതജ ് ഒളി ു വർ ി ു.
സൂര േദവനു ുതി പറയാൻ ച കവാള ിേല ു
പാ ദൗപദിയുെട ക ുകൾ സ ം ഹൃദയ ിെ
പതിബിംബം കെ േപാെല െഞ ി പിൻതിരി ു.

2
ഇരു ഹൃദയവും കറു വിചാര ളുമായി
െവളി െ േദ ഷി ് ദൗപദി കുടിലിനു ിൽ
ഒരരികുേചർ ിരു ു. അവളുെട മന ് മൺമറ
അ ു മ ളുെടയും േപരുകൾ മ മായി ഉരു ഴി ു.
ജീവിതേ ാടു പതിേഷധിെ േപാെല, അവൾ
മൃതരായ വാ ല ധാമ ളുെട േപരുകൾ വീ ും
വീ ും ഉരു ഴി ു. ചൂതിൽ േതാ ,് അർ ന രായി
ഹ തിനപുര ു നി ും േനേര വന ിേല ു തിരി
ഭർ ാ ാെര പി ുടർ ിറ ിയ രംഗം
അവേളാർ ു. ീജന ൾ സഹതാപാർ ദരായി
കര ു. പൗര ാരുെട ക ുകളും നന ിരു ു.
പതികെള പിൻതുടർ ു നീ ു തനി ് നന
ക ുകളുമായി ഇടറു ശ ിൽ കു ി
ആശി ുകൾ അർ ി ു. ഭർ പരിചര ാ വത ിൽ
കിടയ തനി ു ന വരുെമ ് ആ അ ആശംസി ു.
സഹേദവെന വന ിൽെവ ു പേത കം
ശ ി േണെയ ് ഉതണഠേയാെട അ തെ
അേ ാൾ ഓർ െ ടു ി. അ യുെട ഹൃദയം
മ ളുെട ജീവിതവിപര യ ിൽ തപി ുകയായിരു
ു. പേ , താേനാ? പതികാര ിെ തീ ജ ലി ു
മന ും ഭർ ൃ പരിചര ാധർ ിൽ ഉറ
ഹൃദയവുമായി നീ ു ആ മുഹൂർ ിൽ, േകവലം
കു ു ളായ ഉ ികെള താൻ
ഓർ ുകേപാലുമു ായി . ഒര യുെട അഭിജാതമായ
ദുഃഖം ഇ ു തനി വകാശെ കാര മ .
കാ ിൽ കഴി പ ു വർഷം:
അ ാതവാസ ിൽ ദാസിയായി ഴി
പതി ൂ ാമതു വർഷം-അപകട ളും
അഭിമാന ത ളും നി ത ാനുഭവമായിരു ആ
കാല ിെ - ഓർ യാെതാര ഃേ ാഭവുംകൂടാെത
അവൾ അയവിറ ി. ദു ാസനൻ ൈകയിൽ ചു ിവലി
തലമുടി അഴി ുതെ കിട ു. അവെ ര ം
 ു ു ു
പുര ൈകയിനാൽ ആ തലമുടി െക ാ
കാലേ ാളം ഭർ ൃസംഗമമിെ ു
മഹാ വതവുമായി ീത െ ഇരു റയിൽ അട ുപൂ ി
ഭർ ൃചരണ ളിൽ താൻ കിട ുറ ി.
ഭർ ൃപരിചര യിൽ കഴിയുകയും െചയ ആ കൂരമായ
കാലെ ുറിേ ാർ േ ാഴും അവൾ ്
ധർ േരാഷമു ായി . സതീധർ ാചരണ ിെല
കഠിനമായ പരീ ണ ൾ േനരിടു ുെവ
ആതമസംതൃ ിേയാെട, പതികാരവഹനിയുെട
ശിഖകൾ െക ട ാെത മന ിൽ ശുശുഷി ു വളർ ി,
ഓേരാ വിപ ും ഓേരാ പരീ ണവും
ആ ാഭിമാന ിനു തിള മു ാ ി. ീത ം
അധിേ പി െ േ ാൾേപാലും സതീ ധർ ം
തു ിയാൽ ജ ലി ുകയാണു െചയത്. വൃ നായ
അ െ സംര യിൽ പാ ാലരാജധാനിയിൽ
വളരു മ െള താൻ ഓർ ുമായിരു ു. എ ാൽ
മാതൃപരിചര നിേഷധി െ ഉ ികളുെട ഓർ ,
ഭർ ൃപരിചര ാമ യായ തെ ഒരി ലും
േവദനി ി ി , ഒരി ലും ഒരി ലും േവദനി ി ി .
സുഖദുഃഖ ളുെട സ ഭാവം നിരൂപി ാൽ എ ു
വിചി തം. സംഭവ ൾ, അവ കൾ തുട ിയവയുെട
സ ഭാവവും സുഖഭാവവും ത ിൽ വാ വ ിലു
ബ ം എത തു മാണ്. അനുഭവി ു യാളിെ
മനഃ ിതിയും േബാധവും അനുഭവ ിനു
െകാടു ു ഒരു വർ വിേശഷമേ സുഖം?
ജീവിതാവ കളിൽ മന ു േതയ് ു ആ
ചായ ു ും, അവ യുെട അസൽ സ ഭാവവും
ത ിൽ ആേലാചി ാൽ ായിയായ യാെതാരു
ബ വുമി . പിതാവിെ സുഖ ിനുേവ ി ജര
സ ീകരി ് പുരുവൃ നായി. ദുഃഖകാരണമായ ജരയും
വാർ ക വും അവന് ആ സുഖവും സൗഭാഗ വും
ന ി. പിതാവിെ സുഖ ിനായി ൈകെ ാ
 ു
ആജീവനാ ബ ചര ം ഭീ പിതാമഹനു സുഖവും
മാഹാ ിെ പരിേവഷവുമായിരു ു. വന ിൽ
ഭർ ാ ാേരാെടാ ു കഴി ആ വിപത് ാലം
തനി ും ജീവിത ിെല സുഖകാലമായിരു ു.
ദൗപദിയുെട വിചാരധാര തട ിൽ ത ിയതുേപാെല
അവിെട സേ ഹി ുനി ു.
കഴി ുേപായ കാലെ ഒരവ , ഇ ്
ഓർ മാ തമായി േശഷി ു അവ .
ഭൂതകാല ിെല ഒരവ യിൽ േലപനം െച െ
നിറ ൾ, മന ിനു പി ീെടാരി ൽ മാ ിേ ാൻ
കഴിയുേമാ? അയവിറ െ ടു ഓർ യ് ു വരു
വ ത ാസമ . ആ അവ യ് ്, അസലായിവരു
വ ത ാസമാണ് തെ വിവ യിലു െതേ ാർ ,്
മന ിെ വി ഭാ മായ േപാ ിൽ അവൾ സ യം
അനുതപി ു. ജരയും വാർ ക വും സ യം ൈകവരി ്
അേനകവർഷ ൾ ുേശഷം, ജരെയ ാം മാറി
യുവത ം തിരി ുകി ിയേശഷം-
അ െനെയാരന രകാല ്, തെ െ ാ ്
വാർ ക ം വരി ി ആ പിതാവ് ഒരു
നീചനായിരു ുെവ ്- അെ ിൽ അയാൾ
വാ വ ിൽ തെ പിതാവുേപാലുമ ായിരു ു െവ ്-
പുരുവിന് േബാ മായാൽ ആ പൂർവികൻ അനുഭവി
സുഖ ിതി ു മുഴുവേന ഭംഗം സംഭവി ുകയിേ ?
അതിെ ഓർ മാ തമ ; ആ ിതി ാെക െ
അേ ാൾ ഭംഗം സംഭവി ുെമ ്. ആ ാഭിമാനെ
േവദനി ി ു ഒരു സജീവവ ഥയായി ആ രണ
സമൂലം ഭാവം മാറുെമ ്, ദൗപദി ് േതാ ി.
ഭൂതകാല ിെ ഓർ കെള മാ തമ - ആ
ഭൂതകാലെ െ മനുഷ െ മന ിനു
വികൃതമാ ാൻ കഴിയു ു. അ െന ഭൂതകാല ിെല
പകാശേരഖകൾ സ മന ിനാൽ െകടു െ ടു
നിർഭാഗ ജീവിയുെട ജീവിതം, ഒരു
പകാശബി ുേപാലുമി ാെത തണു ുറ ു
കറു ായി മാറു ു. തിള മു സുഖ രണകളും
േപടിെ ടു ു തി കളുമി ാെത ജീവിതമാെക
നിറംെക ഒരു ശൂന തയായി മാറു ു. നിറംെക ു
നിർ ീവമായ െവറും ശൂന തയാണി ു താൻ.
വിപദിേബാധേ ാെട രാ തിയിൽ ക ടയ് ുകയും
വിപ ുകളുെട മുഖ ുേനാ ിെ ാ ് രാവിെല
ഉറ മുണരുകയും െചയ വനവാസകാലം-അ തു
തിക സുഖകാലമായിരു ു. മരുഭൂമിയിലൂെട
വിവശനായിഴയു യാ ത ാരൻ, അ കെല ശു ജലം
ക ് വർ ിതവീര േ ാെട, വളർ
ആശ ാസേ ാെട, പിെ യും ഇഴയു ു. പതികാരം
നിറേവ െ ടു മുഹൂർ െ ഉ ുേനാ ി താന ു
നീ ി. സമ ധർ ളും ീധർ ം മാ തമായി
സംേ പി ുക ു. ീത ംേപാലും താനതിൽ
നിേഷധി ു. പാറെയ ാൾ ഉറ സത മായി
പതിമാർ ു തേ ാടു േ ഹം ഗംഭീരമായി അ ു
നിലെകാ ു. ഇേ ാ? ഇ ു വിശ ാസ ളുെടയും
മന ിെ യും ആ അടു ു െത ിയിരി ു ു.
െത ുകയ , അതാെക തകിടംമറിയുകയാണു െചയത്.
കർ െ മരണ ിൽ എ ാം മറ ു യുധി ിരെ
ദുഃഖമാേണാ അടു ുകളുെട ആ തകിടംമറി ിലിനു
നിമി ം?
സ ം ഉ ികൾ മരി തിലു ദുഃഖം;
അഭിമന ുകുമാരെ മരണ ിലു ദുഃഖം;
പിതാമഹെ യും ആചാര െ യും മരണ ിലു
ദുഃഖം- ഇവെയാ ും ധർ ാ ാവായ യുധി ിരെന
നിർേവദിയാ ിയി . ഇവെയാ ും നിത വ ഥയിൽ
അവെന താഴ് ിയി . നീചനായ െകാടുംശ തുെവ
നിലയിൽ, ഭാഗ വശാൽ വധി െ കർ ൻ
േജ ഭാതാവാെണ അറിവ് യുധി ിരെന
നിർേ ദിയാ ിെയ പതിേഷധചി മാ തമാേണാ
ജീവിതസ ളുെട മൂലശിലകൾ ുേപാലും
ഇള മു ാ ിയത്? താൻ എെ ിലും
തനി ുേവ ി, തനി ുമാ തംേവ ി,
േ ഹി െ ിരുേ ാ എ േചാദ ം എ ു
ഭയ രമാണ്! അ മായ രൂപ ിൽേ ാലും അതു
ഞടു മു ാ ു ു. പേ , അതു നിമിഷം പതി
ത ിൽ വ മായി െതളി ുതെ വരു ുവേ ാ!
ഭയാനകമായ ഗഹ ര ിേല ു താൻ തലകീഴായി
പതി ുെകാ ിരി ു ു. നിഷി മായ വിചാര ളുെട
പുറംവരകൾ കൂരമായ െതളി ം ൈകവരി ു ു.
േചാദ ൾ ു സഹി വ ാ വ തയും
ദൃഢതയുമു ാവു ു. പകാശമാനമായിരു ഭൂതകാലം
അേതാെട ബീഭ മായി ഭാവംപകരു ു.
സത ം കൂരമാെണ ് ദൗപദി ഓർ ു. സത മായ
ചി കൾ സ ം കൗര ാൽ, വ ിെയ എേ ാഴും
േവദനി ി ു ു. ഒേരസമയ ് ബീഭ വും
കൂരവുമായ ചി കൾ കുളയ കെളേ ാെല
കടി ിട ുതെ കടി ുതൂ ു ു. കടി ു ാ ിയ
മുറി ാടിൽനി ും ര ം വാർെ ടു ് അവ ചീർ ു
നീളംവ ു െകാഴു ു ു. വണ ിെ വായ് ാട്
വി ാരെ ടു ി അതു പിെ യും പിെ യും ര ം
ആവാഹിെ ടു ു ു. വലി ിഴ ് തെ േതരിേല ി
ജയ ദഥൻ പാ ുേപായ േപാ ് ദൗപദി ഓർ ു.
അവെന പി ുടർ ് ബ ിെ ടു
ഭീമാർ ുന ാർ ് അവെന തൽ ണം
വധി ാൻമാ തം േ കാധമു ായി . പതിേയാടു
േ ഹ ിെ പിട ിൽ േജ ഷഠേനാടു അവരുെട
ഭ ി ും ലംഘനമു ായി . ആ നീചെന എ ു
െച ണെമ ് അഭിമതം േചാദി യുധി ിരേനാട്,
“അവെന വധി ുകതെ േവണ” െമ ് താൻ
പറ തും അവൾ ഓർ ു. ജയ ദഥെന വധി ാെത
അ ു വി യ തിൽ ഇ ു പതിേഷധമു ായി :
എ ിലും തേ ാടു േ ഹം ഒരു നിമിഷംേപാലും
പതിമാർ ് അ മായ ഒരു
മേനാവ ാപാരമായിരു ിെ േബാധം ഇേ ാൾ
ഒഴിവാ ാൻ കഴിയു ി .
“ ദൗപദീ, നിന ുേവ ി, നിന ുേവ ി മാ തം നീ
എെ ിലും േ ഹി െ ടുകയു ാേയാ?”
നിയ ണംവി ു പിടയു ബീഭ മായ
വിചാര ൾ! വണ ിെ “ വായിൽ അവ കൂടുതൽ
അമർ ി ടി ു തു ു ു. അവളുെട ചി
വ ാേ പരംഗ ിേല ു വീ ും പാ ുേപായി.
ഉരി ുവീഴു വ ൾ; ദു ാസനെ
ൈക ിടിയിൽ ചു ി ഉലയു തലമുടിയും തലയും.
കർ െ ഹർേഷാ മായ െപാ ി ിരിയുെട ശ ം.
ഭർ ാ ാെര ഓേരാരു െരയും
േപെരടു ുവിളി ുെകാ ് നിറ രാജസദ ിൽ
താൻ അശരണയായി വിലപി ുകയാണ്. ആ
കര ിൽേക ു േകാപി ് തലമുടിയിെല പിടിമുറു ി
ദു ാസനൻ കൂടുതൽ ശ ിയായി തെ ഉലയ് ു ു.
കർ ൻ ഉ ിൽ ചിരി ു രസി ു ു. ചൂതിെ
ധർ ാൽ ബ രായ പതിമാർ ൈകെക ി,
ആർ രായി ആ കാ േനാ ി നില് ു ു.
േജ ാനുസരണധർ ം ദീ ി ു ഭീമനും അർ ുനനും
ൈകകൾ െന ിൽ െക ി െ നില് ു ു. പതിെയ
കൺമു ിലി ് ഒരു ക ലൻ ന യാ ു തു ക ി ും
ചൂതിെ ധർ ം ആ മഹാധർ ികൾ
നിമിഷേനരംേപാലും മറ ി . ഭാതൃധർ വും അവർ
മറ ി . പതിമാെര േപെരടു ു വിളി ു വിലപി
താൻമാ തം, സ ം അപമാന ിൽ, സ മായ
വ ഥയാൽ, അ ു ധർ ം മറ ു. ധർ ം മറ താൻ
ഉറ ു വിലപി ു. മന ് േ ഹസംബ ിയായ
േചാദ ൾ, പേ , അ ു േചാദി ി . േലാക ിൽ
ഏെത ിലും ഒരു ീയുെട ീത ം തേ തുേപാെല
ഭഞി െ ി ുേ ാ?
സംശു മായ ഉഷ ിൽ സൂേര ാദയെമ േപാെല
ദൗപദിയുെട മന ിൽ കൃ െ രണയു ായി.
അശരണയാണു താെന ു േബാധ െ നിലയിൽ,
കൃ െ േപരുെചാ ിയാണ് ഒടുവിൽ വിലപി ത്
എവിെടയാെണ ുേപാലും നി യമി ാ അവെന
മന ിൽ സ ി ുെകാ ് അേ ാൾ വിലപി ു.
ഭർ ാ ാർ മുഖം താഴ് ിനില് ുേ ാൾ
കുരുപിതാ ാർ പതിമകെളേ ാെല
നി ലരായിരി ുേ ാൾ, ശരണമ ു ദൗപദി ആ
കൃ െന വിളി ു. വീ ും വീ ും അവെ േപർ
വിളി ു വിലപി ു. ആ ശ ം ഓേരാ വ ം
ഉ രി ുേ ാഴും താൻ ശരണ മ വള എ േബാധം
പടിപടിയായി മന ിലുറയ് ാൻ കാരണെമ ാണ്?
അവളുെട മന ിൽ ഒരു േചാദ മുയർ ു:
പാ ാലപു തിയും പാ വപതിയുമായ ദൗപദീ!
ഭർ ാ ാരുെട മു ിൽവ ് പരപുരുഷനാൽ
അധിേ പി െ നീ ഒരി ലും പിഴയ് ാ
അഭയമായി ആ കൃ ൻ നിന ാരാണ്?
നീലരത ിെ േശാഭയു ശരീര ിൽ മിനു ു
മ ുടു ്, ചുവ ചു ുകളിൽ മു ുകൾ
വിരിയി ുെകാ ു ചിരി ു ആ യദുകുലനാഥൻ
നിന ാരാണ്?
ഉഷ യിെല പൂർ ച കവാളംേപാെല
നിരർ സു രമായ ആ േചാദ െ ദീ മായ
മുഖേ ാെട അവൾ ഉ ുേനാ ി. മന ് ഒരു ശുതി
ആവർ ി ു.
‘അവൻ നിന ാരാണ്?’
ഭ ിയാലും േ ഹ ാലും വിവശയായ നിലയിൽ
അവെ രൂപം ധ ാനി ുേ ാൾ, മന ിെ അദൃശ മായ
േകാണിൽ വീളയുെട ര വർ ം
 ു
െതളിയു െത ാണ്? ദൂതിനായി ഹ ിനപുരിയിേല ു
തിരി ു ദിവസം അഴി ു ചിതറിയ തലമുടി കാ ി
കര ുെകാ ് “കൃ ാ, നീയും ഈ തലമുടിയുെട
കാര ം മറ ുകയാേണാ?” എ ു േചാദി രംഗം അവൾ
ഓർ ു.
താൻ വീ ും ഏകാകിനിയായ ദിവസമാണത്.
ഏകാകിനിയും നി ഹായയും ആെണ ്
ഹൃദയമറിയുകയും, മന റിയാതിരി ുകയും െചയ
ദിവസം. എ ായാലും യു ം ഒഴിവാ ണെമ ്
വാസുേദവേനാട് യുധി ിരൻ കിണ ുദ്േബാധി ി ു.
അ ു ഗാമ ൾ കി ിയാൽ മതിെയ േജ െ
അഭിമതെ അർ ുനൻ ശരിവ ു. പതിവി ാ
ദയനീയ ഭാവ ിൽ അേത അഭിമതംതെ
ഭീമേസനനും പറ ുേക േ ാൾ കാലിെ
ചുവ ിൽനി ും ഭൂമി വഴുതിേ ാകു തായും,
ആകാശ ിെല സൂര ൻ കറു ിരു ുേപായതായും
േതാ ി. പതി ൂ ു വർഷമായി അഴി ുതെ കിട
തലമുടി തടവിെ ാ ് താൻ എ ാം േക ുനി ു.
വതകാഠിന ിെ ഇരു ുെപ ിയിൽ അട ുവ
ീത വുമായി എ ാം േക ുനി ു. അ ും ആ
കൃ നാണ് തെ അഴി തലമുടിയും തലമുടി ു
പി ിെല പിടയു ീത വും ക ത്. അവനാണ്
അശരണയായ ീയുെട നീറു ഹൃദയം അ ും
ക ത്. അ ു കൃ ൻ പറ വാ ുകൾ അതുേപാെല
േകൾ ു തായി ദൗപദി ു േതാ ി. അവന ു
പറ ു:
“കൃേ , നിെ ക ുനീരു നീ അട ിയാലും.
ഞാനിതാ ദൂതനായി യാ തതിരി ു കഴി ു.
താമസി ാെതതെ കരയു ഭാരത ീകെള നിന ു
കാണുമാറാകും. പാ വപതിയായ നീ ഇ ു
കര തിനാൽ, മരി ഭർ ാ ാെരേയാർ ്
അലമുറയി ു കരയു കൗരവവധുജന െള നിന ു
നാെള കാണാറാകും. ധാർ രാഷ് ട ാരുെട
കാലമടു ു എ ും നീ സാ നെ ാലും. ഹിമാലയം
ചലിെ ുവരാം. ഈ ഭൂമി നൂറു ഖ ളായി
പിളർ ുേപായി എ ു വരാം. ആകാശം താേഴ ്
ഇടി ു വീെണ ും വേ ാം. എ ാൽ എെ ഈ
വാ ിന് ലംഘനം വരികയിെ ും നീ ൈധര മായി
വിശ സി ൂ. ഭർ ാ ാരുെട േപർ വിളി ു കരയു
കൗരവവിധവമാെര, വിധവമാരുെട വ ൂഹ െള,
ദൗപദീ, നീ കാണും.”
അവനാരാണ്? ശരണമ ദൗപദി ് പിഴയ് ാ
നിത ശരണമായ ആ കൃ ൻ? അവെ ആ വാ ിനു
ലംഘനമു ായി . കരയു വിധവമാരുെട
വ ൂഹ െള താൻ നിത വും, എ ാ നിമിഷവും,
കാണുകയാണ്. അവരുെട നടുവിൽനി ്
അവെരേ ാെല, അവെര ാൾ എ തേയാ അധികം,
ഹൃദയംെനാ ് പേ , താനും കരയു ു. കൺമു ിൽ
പര ു കിട ു ജീവിത ിെ ശൂന മായ
മരുഭുവിെന േനാ ി ഭയ ു കരയു ു
മി ത ൾ ാശ ാസമരുളാൻ ആ മി തമായ
അർ ുനെനാ ് ഈ ഗംഗാ തീര ിെല
കുടിലിൽ െ യു വാസുേദവൻ ഈ കര ിൽ ക ്
അേ യമായി മ ഹാസം െപാഴി ുകയായിരി ും
എ ് ദൗപദി ഓർ ു.
പിഴയ് ാ അഭയ ാനമായ കൃ െന കാണാൻ
കഴിെ ിൽ തെ അന ഥാത ം വാസുേദവേനാടു
വിവരി ാൻ കഴിെ ിൽ.
അദ്ഭുത ാൽ വിടർ ക ുകൾെകാ ് അേ ാൾ
കൃ ൻ തെ കുടിലിനുേനെര നട ുവരു കാ
ദൗപദി ക ു. കാർേമഘ ൾ ു േമെല കുതി ുകയറി
സേ ാഷി ു ചിരി ുതുട ിയ പഭാതസൂര െ രജത
േശാഭെയ േതാ ി ുമാറ് മ ഹസി ുെകാ ്, അവൻ
ത ിേല ു വരികയാണ്. അവളുെട മന ് വീ ും
സ യം േചാദി ു.
“ ദൗപദി, അവൻ ആരാണ്? അശരണാവ യിൽ
നിന ു ശരണവുമായി നി ിേല ് എേ ാഴും
കട ുവരു ആ വാസുേദവൻ ആരാണ്?”
 പതിെനാ ്

സ ം അന ഥാത ം വിവരി ുെകാ ് ദൗപദി

െചയ ആ ാലാപ ൾ േക കൃ െ ശ ാമളമുഖ ്
മ ഹാസ ിെ െവളു പൂ വിരി ു. എ ാൽ
അതിെ െവൺമ വ ാപി മുഖ ് പുരിക ൾ
പിട ു ത ിലടു ുകയും, വിശാലമായ
െന ിയിലു ായ ചുളിവുകൾ കർ ശമായ
മേനാവ ാപാര ളുെട ചുരുളുകൾ നിര കയും െചയു.
വിചി തമായ മേനാരാജ ിെ മാധുര ം അവെന
ഒേരസമയ ് രസി ി ുകയും കു ി
േവദനി ി ുകയും െച ു തുേപാെല േതാ ി.
നിരാലംബയുെട ഭാവ ിൽ അവെന േനാ ിെ ാ ്
ദൗപദി നി ു. വിചാര ൾ പറെ ാഴി
മന ുമായി, ശ ിയ ശരീരവും അയ
സിരകളുമായി നില് ു ആ നിലയിൽ അവളുെട
ക ുകൾ അദൃശ മായ ഏേതാ അവലംബെ
തിര ു നട ു തുേപാെല േതാ ി. അവളുെട
ക ുകളിൽ ക ഏേതാ അദ്ഭുതമഹാത ിെ
സൂ ാർ ം നിരൂപിെ േപാെല വീ ും
മ ഹസി ുെകാ ് കൃ ൻ പറ ു:
“അ േയാ ദൗപദീ! പപ വിതാന ിെ , അതിെല
വൃ ി യ ളുെട, പരമമായ ത ം അേജഞയമാണ്.
ആ പരമത ിെ അേജഞയതേയാട്
പരിഭവി ുകയാണ് നീ വാ വ ിൽ െച ു ത്.
നിെ ഇ ു വിവശയാ ു അന ഥാത േബാധം
യുധി ിരഭീമാർ ുന ാരിൽ നി ു
അന ഥാത മാെണ ് നീ െത ി രി ുകയാണ്. സ ം
അ െയ ാൾ പിയെ കു ിയിൽനി ു
അന ഥാത മാണെത ും നീ െത ി രി ു ു.
കർ വ ഥയാൽ നിറ അവരുെട ഹൃദയ ൾ ്
േകവലം അന യാണ് നീെയ ും നീ വ ാകുലെ ടു ു.
അവരുെട ഹൃദയ ഗതിേയാട് സ ം ഹൃദയഗതി
താദാ െ ടു ാ തിനാൽ ജീവിത ിലാദ മായി
നീ എ ാ ിനും അന യാെണ ്, എ ാവരിൽനി ും
ഒ െ വളാെണ ് നീ വ ാകുലെ ടു ു. എ ാൽ
മനുഷ ജീവിത ിൽ, മനുഷ ജീവിയുെട
ഹൃദയവ ാപാര ിൽ തിക ും ശൂന വും തിക ും
ദു ഹവുമായ ഒരവ ാ വിേശഷമുെ ും നീ
ധരി ണം. ഒരു വ ി അവനിൽനി ുതെ
ചിലേ ാൾ ഒ െ ടു ു! തേ ാടുതെ ഒരു വ ി ്
അന ഥാത ം ഭവി ു ു. ആ നില േകവലം ദു ഹമായ
ശൂന തയാണ്. വ ി ് ഒരി ലും സ യംേവദനം
െച ാൻ കഴിയാ ആ അവ തനി ു
പിയെ വേരാടു അന ഥാത മാെണ ് അവൻ
െത ി രി ു ു. പിയെ സഖീ, നിേ ാടു േതാ ു
സഹതാപ ിെ ഫലശൂന ത േയാർ ് എേ ാടു
തെ ഞാനി ് സഹതപി ുകയാണ്.
സമു ദതീര ിെല ക െ ാ ുകൾ സമു ദേ ാടു
പരിഭവി ു ു. നിത മായ പതിേഷധ ിൽ അവ
തപി ു ു. ആ പതിേഷധ ിനും ആ താപ ിനും
എ ു കാര കാരണ ബ മാണു ത്? എ ു
ഫല പാ ിയാണു ത്? അ തേമൽ നിരർ കമാണ്
കർ നിേയാഗ െളാതു ിയ വ ികളാകു
ക െ ാ ുകൾ സ ം അന ഥാത െ പതി
ജീവിതസമു ദേ ാടു പരിഭവി ു ത്.”
ഉറെ ആ നിരൂപണം െച ു തുേപാെല,
വിചാര ൾ സ യം ശബ്ദി ു തുേപാെല, കൃ ൻ
തുടർ ു:
“കർ പാശ ിൽ കുരു ിയ മനുഷ ൻ
കർ ിെ േവദനയിലും ലഹരിയിലും മയ ി
ജീവി ു ു. അതിേ തായ ചലന ളും നീ ളും
േസ യാ െച ു കർ െള ും ഭമി ് മനുഷ ൻ
ആേവശേ ാെട ജീവി ു ു. എ ാൽ
പരമത മറിയു മഹിതേചതനകൾ ് ഒരു
നിമിഷ ില , എ ാ നിമിഷ ളിലും ഈ
കർ പാശബ ം ദുഃഖാ കമാണ്. മൂഢമന ുകൾ
അതിെന സുഖെമ ും സാഫല െമ ും
െത ി രി ു ു. വിേശഷേചത ുകൾേപാലും ഭമം
കലർ മേനാവൃ ികളാൽ ചിലേ ാൾ അതിൽ
സുഖംക ് സേ ാഷി ുകയും ദുഃഖംക ്
വിലപി ുകയും െച ു ു!”’
ദുർ ഗഹമായ ത പഭാഷണ ിെ ആ
ധൂമികയിേല ു േനാ ി ചലനമ ു നിൽ ു
ദൗപദിയുെട േനെര കൃ ൻ വീ ും മ ഹസി ു.
അേ ാൾ പ യിേല ു തിരി ുവ തുേപാെല,
അവനിരി ാനായി ഒരു പീഠം നീ ിയി ് അവൾ
ഉപചാരം െചയു. പീഠ ിലിരു ് വീ ും
മ ഹസി ുെകാ ് അവൻ തുടർ ു: “ ദൗപദീ,
ആയുെ ാടു ിയ കർ നും ആയു വേശഷി ു
യുധി ിരനും മാ തമ , നമുേ വർ ും
കർ ബ ിെ ചലനാ കമായ ക ികൾ
ഒടു ി ഴി ുെവ ും നീ അറിയു ി . നമു ിനി
േശഷി ു ത് അനു ാന ൾ മാ തമാണ്.
കർ െളാതു ി ഫല ിൽ ജീവിതം നില ു.
ജീവിതാനു ാന ളാകു അപരഭാഗ ിൽനി ും
ര െ ടാൻ പേ , അ രം വ ികൾ ും
മാർ മി . കർ ജീവിത ിെ ദീ മായ േനാ ാൽ
അനു ാനമാ തമായ ജീവ ൃതിെയ കാണാൻ നീ വൃഥാ
ശമി ുകയാണ്. പിയജന ളിൽനി ് നിെ
അന ഥാത ം ഭവിെ ് നീ വൃഥാ െത ി രി ു ു.
വാ വ ിൽ നീ അന യായിരി ു ത്
നി ിൽനി ുതെ യാെണ ് നീ കാണു ി .”
ച കവാള ിെല കറു േമഘപാളികളുെട
മുതുകിേല ു പിട ു കയറിയിരു പഭാതസൂര ൻ
നീലിമയാർ ഉപരി ാന ളിൽ തലയുയർ ി
അത ു ാഹേ ാെട ചിരി ു ു ായിരു ു.
രാ തിയിെല മഴയിൽ കഴുകി ശു മായ
പ ില ഴ ുകളിൽ അവെ ചിരി പതിഫലി ു. അവ
െവ ിേപാെല തിള ി. പൂർ േശാഭ േതടി ഴി
സൂര ബിംബ ിനുേനെര ബലി മായ തെ
വലതുൈക ഉയർ ിെ ാ കൃ ൻ പറ ു:
“േനാ ൂ ദൗപദീ, ആകാശ ിെ സ മായ
നീലിമയിൽ െവ ിയുെട തിള േ ാെട
സൂര ബിംബം േശാഭി ു ു. ജീവിതമാകു
പ ില ാർ ുകളിൽ, പ പുത ഈ വസു രയിൽ,
മ ഹാസ ിെ തിള ാൽ അവൻ ിഗ് മായ
പരഭാഗേശാഭ േചർ ു ു. സുഖകരമായ,
ജീവസ ായകമായ, അവെ ഇളംചൂടിൽ പകൃതി
സുഖി ുകയും സുഖി ു പുളകം െകാ ുകയും
െച ു ു. ഇതു പേ , ആ േതജ ിെ
വികാസച ക ിെല ഒരു പതനം മാ തമാണ്. അേനകം
ബി ു ളിൽ ഒരു ബി ു! കരുവാളി ഉഷ യിൽ
ച കവാള ിെ മുഖം തുടു ി ുെകാ ്
അബ്ധിയിൽനി ും സുവർ കേളബരനായി അവൻ
ഉയർ ുവ ു. ഇനിേയാ? ഇനിയും ചില
വിനാഴികകൾ ുേശഷേമാ? അേ ാൾ അവൻ
ആകാശ ിെ ഉ ിയിേല ു കുതി ും.
 ു ു ു
വർ മാനമായ സ ം ചൂടിൽ സ യം തപി ു
കു നായി ആകാശമ ിൽ കയറിനി ് അവൻ
ജ ലി ും. െവളി ിെ , കാ കൾ കാണി ു
െവളി ിെ , അതിേഘാരമായ പരമേകാടിയിൽ,
അതിനു േനെര േനാ ു വർ ു കാ ശ ിേയ
നഷ്ടെ ടുമാറ് അത ു ഗകിരണനായി അവൻ
തപി ു ു. രാവിെല താേലാലി ഹരിത പകൃതിെയ
ചുെ രി ാൻ അേ ാൾ അവൻ ത രെകാ ു ു.
സമു ദ െള വ ി ാൻ കഴിയാ തിൽ അവൻ
േ കാധാവിഷ്ടനായി വിറെകാ ു ു. പിയെ സഖീ,
ആയു ിെ വൃ ിയിെല
അവ ാ ര ളിെലാ ാണ് മ ാ വും. അവൻ
പിെ യും വൃ ിെ ടു ു. ഒടുവിൽ
എരിെ ാടു ിയ ചിതാകു ംേപാെല, ചാ ലും
കനൽ കളും അടി ുകൂടിയ
പശ്ചിമച കവാളെ രുവിൽ, ദയനീയഗംഭീരനായി
ര ം വാർ ് അവൻ ചരമമടയു ു. അതും
വൃ ിയുെട ഒരു പതനമാണ്. ഭി മായ പല
പതന ളിൽ ഒരു പതനം.”
െചറിെയാരു വിരാമ ിനുേശഷം കൃ ൻ തുടർ ു:
“കൃേ , പകൃതിയിെല ജനവൃ ി യ ളാെക നീ
െകാടും മ ാ ം മാ തമായി സംേ പി ു ു.
അവ ാ ര െള ാം ആ ഒരവ മാ തമാെണ ു
നീ െത ി രി ു ു. സ ാകാല െള േനാ ി
വീർ ുവിടു യുധി ിരേനാടു മ ാ മാ തമായ
സ ം സ ിൽ ശഠി ുനി ് നീ സ യം
അന ഥാത ം വരി ു ു. നിെ ഈ മേനാഗതി
നിരർ മാെണ ു നീ അറിയണം.”
കർ വിേയാഗദുഃഖ ാൽ
നിർേവദിയായി ഴിയു യുധി ിരെ
മേനാവ ഥയുെട സ ഭാവം കൃ ൻ അവേളാടു വിവരി ു.
യുധി ിരെ േജ പദവി അർഹി ു ഒരു
 ു ു ു
ഭാതാവുതെ യായിരു ു കർ ൻ. അവെ വധെ
ഓർ ു താപം ധർ ാ ജനു േചർ താപമാെണ ു
വ മാ ിെ ാ ് കൃ ൻ പറ ു:
“ ദൗപദീ, അധഃപതന ിെ അഭിശ മായ ഒരു
മുഹൂർ ിലാണ് രാജസഭയിൽ കർ െ മുഖം നീ
ക ത്. സുചരിതയായ ഒരു രാജപു തി സഭയിൽവ ്
ആ ി വ യാകു തു ക ് ഹർേഷാ നായി
ചിരി ു ഒരു നീചെനയാണു നീ ക ത്. നീ അ ു
ക കാ സത മാണ്. പേ , അതു സത ിെല ഒരു
ബി ു മാ തമാെണ ു നീ അറിയണം. പിയെ സഖീ,
നിേ ാടു ഞാെനാരു ത ം പറയാം. വിധിനിേയാഗം
േപറു െകാടുംനിർഭാഗ വാ ാരുെട വിനാശ പ കിയ,
വിധിയാൽ നിയതമായ ഒരു പ കിയയാണ്. നാശ ിെ
പാകൃതികനിയമ െള ലംഘി ാൻ ഈശ രനുേപാലും
അവകാശമി . കാരണകാര ബ കമ ിൽ
നാശ ിനു നിമി ൾ സ മാ ിേവണം
വിധി ുേപാലും സ ം വിപരീതഹിത ൾ
ആചരി ാൻ. അതിനാൽ തെ
അപൂർ സൃഷ്ടികളുെട നാശ ിനുേവ ി വിധി
അപൂർ ദുർഭഗമായ നിമി ൾ ചമയ് ു ു.
കു ിയുെട പഥമപു തനായ കർ െ നാശ ിനു
വിധി നിമി ം കുറി ദുർ ിനമാണ് നിെ ഓർ യിൽ
മായാെത േശഷി ു ആ ദിവസം. ധർ ിയായ
സൂര പു തെ അനിവാര മായ വിനാശ ിന്,
വ ാേ പഘ ിൽ നിെ േനാ ി ചിരി ആ
ചിരിയിലൂെട വിധി അ ു നിമി ം
കുറി ുകയായിരു ു!’
സ ം ആേലാചനയുെട തുടർ െയ വ ം അവൻ
പിറുപിറു ു:
“ തിയവംശ ിെ സമൂലനശീകരണ ിനു
സാധൂകരണം ചമ ശ മായ ദിനം!”
 നി മായ ചി കളുെട മയ ിൽനി ും
ഉണർ തുേപാെല കൃ ൻ തുടർ ു:
“യഥാസമയം രഹസ ം െവളിെ ടു ാെത
തിയവംശെ യാെക വിനാശ ിേല ു
ത ിയെതെ ു നീ േചാദി ു ു. വിധിയുെട വൻ
നിേയാഗ ൾ ലംഘി ാൻ നി ാൽ സാ മ .
യാെതാരു ർ ും അതു സാ മ . ഈ എനി ും
അതു സാ മെ ു നീ ധരി ണം. എ ാൽ
കർ േനാട് അവെ നിജ ിതി ഒരു പതന ിൽ
ഞാൻ െവളിെ ടു ുകയു ായി.”
ആശ്ചര മ യായ ദൗപദിേയാട്, താൻ കർ െന
സ ി രംഗം കൃ ൻ വിവരി ുതുട ി.

2
സുേയാധനെന യു മാർ ിൽനി ു പിൻതിരി ാൻ
ഹ ിനപുരിയിെല രാജസഭയിൽവ ു നട ിയ
യത ൾ കൃ ൻ അനു രി ു. അനു
നയ ൾെ ാ ും വശെ ടാെത
നാശമാർ ിൽ െ അവൻ ശഠി ു നില് ു തു
ക താൻ, അവെന കഠിനമായി ഗർഹണം െചയു
സംസാരി ു. ഭർ നംേക ു േകാപി നായ
സുേയാധനൻ സ ം സഭയിൽനി ു
പതിേഷധി ിറ ിേ ായി. മ ു രാജാ ാരും അവെന
പി ുടർ ു സഭവി ിറ ിയേ ാൾ, കുരുേ തയു ം
തീർ െ വ ുതയായി. ഏകനായി
ദൂതിെന ിയിരി ു തെ ബ ന ിലാ ാൻ
സുേയാധനൻ ഗൂഢാേലാചന നട ു വിവരം വിദുരർ
പറ റി േ ാൾ നിലമറ ,് കൗരവരാജസഭയിൽ
താൻ േ കാധ ാൽ ജ ലി രംഗം വി രി ു
അവെ മുഖ ് അേ ാഴും േകാപ ിെ
പ ുരണമു ായതായി ദൗപദി ക ു.

വാസുേദവൻ േകാപാകുലനായി ജ ലി ു. അവെ

വിശ രൂപം അേ ാൾ ക കൗരവസഭ കിടിലംെകാ ു.
ഭീ -േ ദാണ-കൃപ ാരും വിദുരാദികളും ഭ ിയാൽ
ൈകകൂ ി കൃ നു ുതിപറ ു. അേത
സം കു ഭാവ ിൽ അവൻ കൗരവസഭയിൽനി ു
നിർ മി ു. കവാടദ ാര ിൽ കാ ുനില് ു
രഥ ിേല ു േ കാധാവിഷ്ടനായി െ അവൻ
ആ ു ചുവടുവ ു കയറി. കൗരവമുഖ ാർ
അനുയാ തെച േവ ദാരുകൻ െതളി ു ശീകൃ രഥം
ഹ ിനപുരം നഗരവീഥികളിലൂെട േവഗ ിൽ പാ ു.
നഗരാതിർ ിയിെല ിയ കൃ രഥ ിെ ഗതി
മ ീഭവി ു. ൈകകൂ ിനി ഭീ -േ ദാണാദികൾ ും
മ ു കുരുമുഖ ാർ ും ഗൗരവാന ിതമായ
മ ഹാസേ ാെട കൃ ൻ യാ താനുമതി ന ി.
മട ാൻ പി ിരിയു കുരുമുഖ ാർ, കൃ ൻ
രഥ ിൽനി ിറ ി കർ െ രഥ ിനുേനെര
ചുവടുവയ് ു കാ ക ് ആശ്ചര ഭരിതരായി
പര രം േനാ ി. കർ രഥെ സമീപി
വാസുേദവൻ, അതിൽ ആരൂഢനായിരി ു കർ െ
കര ൾര ും ഗഹി ു. സൗഹൃദഭാവം തിള ു ഒരു
നയനസം യാൽ അവെന തെ രഥ ിേല ്
കൃ ൻ ആനയി ു. അദ്ഭുത ാൽ വിടർ ക ുകളും
ചുളി െന ിയുമായി കർ ൻ കൃ േനാെടാ ്
അവെ രഥ ിൽ ആരുഢനായി. നഗരാതിർ ിവി
കൃ െ രഥം ജനപദ െള പി ിൽ ത ി, അനുയാ ത
െച ു കർ രഥെ പി ിലാ ിെ ാ ്,
മേനാേവഗ ിൽ വിജനതയിേല ു പാ ു.
ജനശൂന മായ വനഹൃദ ളിെല ിയേ ാൾ
ദാരുകൻ ഗതി മ ീഭവി ി രഥം, പിെ യും
സാവകാശമാ ാൻ ‘പതുെ , പതുെ ’ എ ് കൃ ൻ
അനു ന ി. രഥെ നയി ു
െവ ുതിരകളുെട ഒ െയാ യായു കുള ടിശ ം
ആ വിജനതയിൽ മുഴ ി. ഇഴ ുനീ ു
രഥച ക ളുെട ക നം പപ വിധാന ിെ
അമർ ി ിടി കര ിൽേപാെല ആ വന ലിെയ
േശാകഭരിതമാ ി. പറ ാനു ത രയ് ു
നിയ ണ ിെ ആഘാതേമ വാജികൾ ആ ു.
ശ സി ുകയും സമീപ മായ പ ില ഴ ുകൾ
ആർ ദതയാൽ അേ ാൾ വിറയ് ുകയും െചയു.
വലതുപാർശ ിൽ നിശ്ചലനായിരി ു കർ െ
കര ൾ വീ ും പരി ഗഹി ുെകാ ് പതി ,
ബലവ ായ ശ ിൽ കൃ ൻ പറ ു:
“കർ ാ! എെ ഈ വാ ുകൾ നീ ശ ി ാലും.
നിെ ുറി ു സത മായ വിചാര ളും സത മായ
വ ുതകളും അറിയി ാൻ ഞാൻ നിെ ഇ െന
ആനയി ു. ആ വാ ുകൾ നാെള നഗര ളും
ജനപദ ളും രാജസഭകളും ഇടിമുഴ ംേപാെല
ശവിേ വാ ുകളാണ്. വിധിനിേയാഗവശാൽ
വിജന ല ുവ ു രഹസ മായി നിേ ാടു ഞാനതു
പറയു ു. ഭൂമിയിൽ കിടയ വി ാളിയാണു നീ,
അ തബലശാലിയും അ ുതവി കമിയുമാണ് നീ.
സുഹൃേ , കർ ാ! ആ നിെ നിജ ിതി അറിയു
ഞാൻ, നിെ പതി മനസാ ആദരവും േ ഹവും
നിറ വനാെണ ു നീ അറിയണം. നീ ആെര ു
നിേ ാടു പറയാനു മുഹമൂർ മായിരി ു ു.
കുരുവംശജാത ാർ ത ിൽ െകാെ ാടു ി സമൂലം
നശി ു യു ം തീർ യായി ഴി ു.
തിയവംശ ിെ ആെക വിനാശ ിനു രംഗം
ഇെ ാരു ി ഴി ു. എ ാൽ നിരർ മായ ഈ
െകാടും വിനാശം ഒഴിവാ ാൻ ഒരാൾ ് ഇനിയും
കഴിയും.”
 “ഒരാൾ ാ തം അതു കഴിയും; ഒരാൾ ുമാ തമതു
കഴിയും.” എ ് സ യം ഉരു ഴി ു
നിർ ിേമഷനായിരി ു കൃ േനാടു
സേ ഹഭാവ ിൽ കർ ൻ പറ ു:
“അ േയാ വാസുേദവാ, സ ധർ ാചരണ ിൽ
തിയവംശമാെക വീരസ ർ ം പൂകണെമ
ഈശ രഹിതം ആർ ാണ് ഒഴിവാ ാൻ കഴിയുക?
ആർ ്, എ െനയാണ് അത് ഒഴിവാ ാൻ കഴിയുക?
കൃ ാ, നിന ുേപാലും തടു ാനാവാ കാലഗതി
മ ാർ ാണു തടു ാൻ കഴിയുക?
“കഴിയും.” കൃ െ ചു ിൽനി ുതിർ ശ ം
ആയസേഗാളം േപാെല തെ മുഖ ു ത ിയതായി
കർ നു േതാ ി. കൃ ൻ പറ ു:
“കഴിയും; ഒരാൾ തു കഴിെ ുതെ വരും.
കർ ാ! ഈശ രഹിതംേപാലും
കാലാനുവർ ിയാെണ ു നീ അറിയണം.
വർ വിനാശ ിനു ഈ വിധിേപാലും
കാലാനുവർ ിയാണ്. കാല ിെ പക ത ചിലേ ാൾ
വിധിവശാൽ ചിലരുെട ചില കർ െള
സം ശയി ിരി ു ു. അേ ാൾ ആ വ ി ്
ഈശ രഹിതേ ാടു സാവകാശ ിനുേവ ി
ഫല പദമായി യാചി ാൻ കഴിയും. ഇവിെട,
വംശവിനാശകമായ ഈ ഭീകര പതിസ ിയിൽ
ഒരാൾ ് അതു കഴിയും...”
െപാ േല േപാെല കൃ ൻ െപാടു െന ചലി ു.
വിധിയുെട പതീകംേപാെല ചൂ ുവിരൽ കർ െ
മുഖ ിനുേനെര ചൂ ിെ ാ ് അവൻ പറ ു:
“നിന ് അതു കഴിയും. നിന ് കൗേ യനായ
കർ ന്!”
കൗേ യൻ എ വാ ് കൃ ൻ ഉ രി ു േക
കർ ൻ െഞ ി! അവൻ വിറയ് ു തായി േതാ ി.
അവെ കര െള കൃ ൻ വീ ും പരി ഗഹി ു.
 ൃ ു ു
േവദനയുെട കറു പകാശ ിൽ തിള ു
കർ െ ക ുകളിേല ്, മാ രികശ ിേയാെട
ഉ ുേനാ ിെ ാ ് കൃ ൻ പറ ു:
“എെ വാ ുകൾ ശാ നായി നീ േകൾ ൂ. കർ ാ,
നീ സൂതവംശജന . സൂതനായ അധിരഥെ പു തനുമ .
രാേധയെന റിയു നീ രാധയുെട മകനെ ും
അറിയണം. അർ ുനമാതാവായ കു ി ്
സൂര ഭഗവാനിൽ ജനി കാനീനസ തിയാണ്
വിൈശ കവീരനായ കർ ൻ! കൗേ യനായ നീ
വൃ ികളായ ഞ ൾ ് യുധി ിരതുല നായ
സ ജനമാണ്. നീ യുധി ിര-ഭീമാ-ർ ുന ാരുെട സ ം
േജ നാണ്.”
കൃ െ വാ ുകൾ േക സാരഥിയായ ദാരുകൻ
നായി. അവനറിയാെത അവെ ൈക ിടിയിെല
കടി ാൻ അയ ുവീണു അേ ാൾ രഥ ിെ
ഇഴ ഗതിേപാലും നില ു. ചലനം െപാടു േന നില
ചക ളുെട ആ ക നേ ാെട രഥം തിക ും
നിശ്ചലമായി. ച ിേയ ിയിരു ൈകയുമായി
ദാരുകൻ േതർ ട ിൽ പതിമേപാെല
നിർ ീവമായി വർ ി ു. ജീവ ഒരു
േകവലനി തയിൽ എ ാം ലയി ു. സ ം
വാ ുകൾ േക ു സ യം ആശ്ചര െ ടു
വിചി തഭാവ ിൽ കൃ ൻ പറ ു:
“കൗേ യനായ കർ ാ, േവദപാരംഗതനായ വി പെര
നിത വും ഉപാസി വനാണു നീ. േദ ഷവും അസൂയയും
ഒഴി േദവമഹാ വതനാണു നീ.
ധർ ത െള ാം അറിയു മഹാ പാ നാണു
നീ. േവദശാ ാദികളിൽ സൂ ാനമു നിെ
ധർ ശാ ൾ പറ റിയിേ തി . ഒരു
കന കയിൽ കാനീനനാേയാ സേഹാഢനാേയാ
ജനി ു പു തന് ആ കന കെയ പി ീടു
പരി ഗഹി ു പുരുഷൻ അ നാെണ ശാ വിധി
നിന റിയാെതവരി . കു ിയുെട പഥമപു തനായ നീ
ധർ ശാ നിശ്ചയ ാൽ പാ വർ ു
േജ സേഹാദരനായ പാ വ നാണ്. മാതൃവശാൽ
മാ തമ , പിത വശാലും നീ പാ വനാെണ ു ശാ ം
പറയു ു. കു ിയുെട മൂ മകനായ കർ ൻ
വൃ ികളായ ഈ ഞ ൾ ു യുധി ിരെന ാൾ
േ ഹാർഹനായ സ ജനമാണ്.”
നിശ ാസംേപാലും നില നിലയിൽ കർ ൻ
കൃ െ വാ ുകൾ െചവിെ ാ ു. േ ാഭ ള ു
നിർ ീവമായിരു അവെ മുഖേ ു വീ ും
വിരൽ ചൂ ിെ ാ ് കൃ ൻ പറ ു:
“കർ ാ, ഇേ ാൾ നിശ്ചല ളായി നില് ു ഈ
വാജികൾ നി ാരമായ സം യാൽ വായുേവഗ ിൽ
പറ ു വയാണ്. മേനാേവഗ ിൽ പായു ഈ
രഥ ിൽ ഇതുേപാെല ഒരുമി ിരു ുെകാ ു
സ ജന ളായ പാ വരുെട സേ ത ിൽ നമു ു
െച ിറ ാം. സുേയാധനെ ഗർ ിനും ബല ിനും
മുഴുവൻ ആധാരമായ കർ ൻ യുധി ിരെ സ ം
േജ ഭാതാവാെണ ് അവരും േലാകവും അ െന
ആദ മായറിയെ ”
മൂകനായി െ വർ ി കർ െ മൗന ിെ
സാരം ഗഹി ്, അ േനരം സ യം
നി തപാലി േശഷം കൃ ൻ പിെ യും പറ ു:
“എേ ാെടാ ്, എെ ഈ രഥ ിൽ
പാ വസേ ത ിൽ വരാൻ ഞാൻ
നിേ ാടേപ ി ു ത് ഈ മഹാരഹസ ം
േലാകേ ാടു ാപനംെച ാൻ മാ തമ . നീ
വിൈശ കവീരനാെണ ് എ ും അറി വനാണു
ഞാൻ. സത വാദിയും ധർ ചാരിയുമാണ്,
അ ാതസ ജനമായ നീ എ ് എനിെ ുമറിയാം.
വിധിനിേയാഗ ാലാവാം, നിെ രഹസ ം ഞാൻ നിെ
മു ിൽ ഇതുവെര അനാവരണം െചയി . എ ാൽ ഇ ു
 ു ു ു
ഞാൻ അതു തുറ ു പ ാവി ു ു. എേ ാെടാ ു
പാ വ സേ ത ിൽ െച ിറ ു നീ,
േജ ഭാതാവാെണ ു പാ വർ അറിയും; േജ നായ
നിെ അവര ുേപരും കാൽപിടി ാദരി ും.
ദൗപദിയുെട അ ുമ ളും, അർ ുനപു തനായ
അഭിമന ുവും നിെ മു ിൽ സാഷ്ടാംഗനമ ാരം
െചയു നിെ പാദധൂളികൾ ശിര ിലണിയും.
പാ വപ ാരാെയ ിയി ു സമ രാജാ ളും,
ജന ളും, പരമസംപൂജ നായ പാ വേജ നായി
നിെ പൂജി ും. വൃഷണികളായ ഈ ഞ ളും,
ധൃഷ്ടദ ു ാദ രായ പാ ാലരും സ ജനനായകനായ
കർ െന നമ രി ുകയും അവെന മഹാരാജാവായി
അഭിേഷചി ുകയുംെച ും എ ു നീ അറിയണം.”
ക ുകൾ ു മു ിൽ വിരി ഏേതാ ദൃശ ം
േനാ ി അഭിഭൂതമായ ഭാവ ിൽ കൃ ൻ തുടർ ു.
“പാ വകുലഗുരുവായ ധൗമ ൻ കർ െ
അഭിേഷചനകർ ിൽ അ ാഹുതി കഴി ും.
േവദ രായ ദ ിജ ാരുെട കാർ ികത ിൽ
പാ വേരവരും, പാ വപു ത ാരും, പാ ാല-
മാ -േചദിരാജാ ാരും ഈ ഞാനും േചർ ു
പാ വമഹാരാജാവായി കർ െ
കീരിടധാരണകർ ൾ ആചരി ും. പാർശ ിൽ
പ മഹിഷിയായ ദൗപദിയുെമാ ്
സിംഹാസനാരൂഢനായിരി ു കർ െ
ശീർേഷാപരി, യുവരാജാവായ യുധി ിരൻ
െവൺചാമരമുയർ ിനില് ും. ഭീമേസനൻ നിെ
സിംഹാസന ിനു പി ിൽനി ു െവൺെകാ ുട
പിടി ും. പുലിേ ാൽ െപാതി ു കി ിണികൾ
ശ ി ു നിെ േശ താശ രഥ ിെ കടി ാൺ
പിടി ് അർ ുനൻ നിന ു പരിചര െച ും. നിെ
പാദപരിചര യ് ായി അഭിമന ുകുമാരൻ ഒഴിയാെത
നിെ സവിധ ിൽ വർ ി ും. നകുല
 ു ു
സഹേദവ ാരും ദൗപദീപു ത ാരും നിെ
അനു കൾ കാ ു നിലെകാ ും. പാ ാല ാർ
മഹാനായ ബ ുവിെന ശമ ിലും യു ിലും
ഒരുേപാെല പി ുടരും. കർ ാ, ഈ ഞാനും,
സമ വൃഷ്ണ കജന ളും നിെ പി ിൽ െ
നിര ുെമ ും നീ അറിയണം! ഭാതാ ളായ
പാ വരുെമാ ് ഈ മഹാരാജ ിെ
ഛ താധിപത ം നട ാനാണു കർ ാ, ഞാൻ നിെ
ണി ു ത്. സ ം അനുജ ാരായ
പാ വരുമായി നീ സൗ ഭാ തം പുലർ ു കാ ക ്
മി ത ൾ സേ ാഷി ുകയും ശ തു ൾ
കിടിലംെകാ ുകയും െച െ !
ഭാതൃപരിേസവിതനായി നിന വകാശെ
സിംഹാസന ിൽ നീ അമരു കാ ഏവരും
കൺകുളിർെ കാണെ ”
ശ വും ചലനവും വീ ും ൈകവരു ാൻ കർ ൻ
സാഹസെ ടു തുേപാെല േതാ ി. പകടമാംവ ം
യതെ തിനു േശഷം, അസ ാഭാവികവും
പരി ീണവുമായ ശ ിൽ അവൻ കൃ േനാടു
പറ ു: “വൃഷണീകുലനായകനായ വാസുേദവാ! നിെ
സൗ ഭാ ത ിനു മു ിൽ കർ ൻ ഇതാ, ശിര ു
നമി ു ു. േ ഹബു ിെകാ ും എെ ന െയ
കാം ി ുമാണ് നീ ഇെതാെ ഇെ േ ാടു പറ ത്.
എനി തിൽ അേശഷം സംശയമി .
നിെ ുറി ാദരവും, നിേ ാടു ഭ ിയുമു വനാണ്,
നീ ആെര റിയു ഈ കർ ൻ. ഇേ ാൾ പറ
ഹിതവാക ിനു നിേ ാടു ഞാൻ ന ിയു വനാണ്.
ഞാൻ പാ വനാെണ ശാ വിധി ഞാൻ ശരി ും
മന ിലാ ു ു... എ ാൽ... “
‘എ ാൽ’ എ വാ ിെ . വായ ല
തറെ േപാെല കർ െ ശ ം നില ു. മൗനിയായ
അവൻ വികാര ു നായി. മുഖെ മാംസേപശികൾ
േവദനയിൽ പിട ു ചലി ു. ഉയർ ൈക ല ിൽ
മുഖമമർ ിെ ാ ് അവൻ പറ ു:
“കൃ ാ, നി ിൽനി റി രഹസ ം േക ് എെ
ഹൃദയം േവദനയാൽ െപാടിയു ു. എെ അ എെ
പസവി പാെട യാെതാരു ദയയും കൂടാെത, യാെതാരു
കുശലചി യും കൂടാെത എെ ൈകെവടി ു
കള ുവേ ാ!”
ക ുനീരിൽ കുതിർ കർ െ മുഖേ ു
സഹതാപാർ ദമായ ക ുകേളാെട േനാ ി കൃ ൻ
മൗനിയായിരു ു.
കർ ൻ തുടർ ു:
“ഒരു കുശലചി യും കൂടാെത തിയയായ എെ
അ എെ ഉേപ ി ുകള ുവേ ാ! എെ ,
നിന റിയാം. സൂതനായ അധിരഥനാണു വളർ ിയത്.
മാതാവിെനേ ാെല എെ മലമൂ ത ൾ േഭസി അവെ
പതിയായ രാധയാണ് എെ വളർ ിയത്.
പു തസൽ കിയകൾ പതീ ി ു ആ അ യ് ും
അ നും ശാ പി മർ ി ു പു തന ാെത
ജീവി ാൻ എെ േ ാെലാരാൾ ് ഇനി എ െനയാണു
കഴിയുക?”
കർ ൻ ഇഴ സ ര ിൽ അർ സ ഗതംേപാെല
സാവകാശമായി തുടർ ു.
“എ ാം ഈശ രഹിതം! വിധിെയ ശപി ാൻ
ആർ ാണു കൃ ാ, അവകാശം? എെ ” വിധിെയ ഞാൻ
ശപി ു ി . ഞാനതിേനാടു
പരിഭവി ു തുേപാലുമി .”
താൻ സ യമറിയാെത പറ ുേപാകുംേപാെല
കൃ ൻ പറ ു: “അേത കർ ാ, ദുർ ല ാരാണ്
സ ം വിധിെയ ശപി ു സ യം ശ രാവു ത്.
ബലവാ ാർ സ ം വിധിെയ സ യം സ രൂപി ു ു.
വിധിെയ േതാ ി ു തു പുരുഷനാൽ സാ മ ാ
കൃത ം. എ ാൽ ബലശാലിയായ പുരുഷന്
വിധിയുമായി സ ി െച ാൻ കഴിയും. അത് അവനാൽ
സാ മായ കൃത മാണ്, കർ ാ! നിന തു കഴിയും.
മഹാധർ ിയും മഹാബലശാലിയും മഹാ പാ നുമായ
നീ, ശഠനും നീചനുമായ സുേയാധനനുമായി േവ യിൽ
കഴിയു ു! ആ േവ വിധിനിശ്ചിതമായ േവ യെ ു
നീ ധരി ണം. ആ ദുഷി േവ െയ ധി രി ് നിെ
വിധിയുമായി ബലശാലിെയേ ാെല നീ
സ ിെചയാലും.”
കർ ൻ പറ ു:
“വിധിേയാടു സ ിേയാ, വാസുേദവാ? നി ാൽ
കഴിയാ ആ സ ി എെ േ ാെലാരാൾ ു
വിഭാവ മാകു തുേപാലുെമ െനയാണ്? നീ
സുേയാധനനുമായി എനി ു േവ െയ ി പറയു ു.
അതു ഞാൻ സ യം ൈകവരി എെ
ദുർവിധിയാേണാ? അെതനി ു സ യം നിവാരണം
െച ാനാവു എെ ദുർവിധിയാേണാ എ ു നീ
ഹൃദയം തുറ ു പറയുേമാ?”
േവദനയുെട അേനകം അ ികു ൾ
ഹൃദയ ിൽ എരിയു ഭാവവുമായി
ൈക ല ളിൽ മുഖമർ ി ുെകാ ് കർ ൻ
നി നായി. പതിമേപാെല നിശ്ചലനായിരി ു
കൃ െ മു ിൽ ച ി ൈകയിൽ നി ു
വഴുതിവീണതറിയാെത ദാരുകനും
പതിമാശി മായി െ വർ ി ു.
ദീർഘമായ ഒരു വിരാമ ിനുേശഷം കർ ൻ
പറ ു:
“േ ശയ ു സ യംഭൂവാേണാ, വാസുേദവാ? ഈ
നിമിഷംവെര സൂതപു തനായിരു ഈ രാേധയെ
േ ശയ ് സ യംഭൂവാേണാ? ഈ രഥ ിലിരു ുെകാ ്
ഞാൻ ഇ ു വൃ ികുലനാഥനായ കൃ നിൽനി ു
ഹിതവച ുകൾ േകൾ ു ു. ഈ
അപൂർവസൗഭാഗ ിന്, കർ ന് ആേരാടും ഒരു
 ൂ ു ു
കട ാടുമിേ ? തൽ ാലെ മതി ഭമ ിൽ
ചപലബു ികൾ കാപട ം നിനയ് ാെത
സത വിേരാധ ൾ പറയു ു. പേ , കർ ൻ
കൃ േനാടു സത വിേരാധം പറയു െത െനയാണ്?
അേനകവർഷ ളായു േവ . ആ
സുേയാധനനിൽനി ു േ ശയ ു ൈക ിയ
അേനകവർഷെ ജീവിതം. അവെന ി ഒരു പരിഭവം
പറയാൻ അവെനാരി ലും
എനി വസരമു ാ ിയി . എനി ് അഹിതമായ ഒരു
വാ ും, വിചാരംേപാലും,
സുേയാധനനിൽനി ുമു ായി ി . മ ു വർ
കാണു സുേയാധനൻ മെ ാരാളായിരി ാം.
എനിെ െനയാണ് വാസുേദവാ, അവെന
അതുേപാെല കാണാൻ കഴിയു ത്?
വിചാരാധീനനായ കർ ൻ സ ം ചി യുെട
ഏേതാ കയ ളിൽ മു ിയതുേപാെല പരിസരം മറ ു
നിശ്ചലനായിരു ു. മൗന ിനുേശഷം
അർ പ യിൽ നട ു ആ ഗതംേപാെല അവൻ
തുടർ ു:
“സമ േലാകരും സൂതനായ കർ െന നി ി ു.
മനഃപൂർ ം അവെര ാം അവെന നി ി ു. കാരണം
കൂടാെത അവെനേ ാഴും നി ിതനായി.
സ നദുർ നേഭദംകൂടാെത വംശാഭിമാനമിയ
അേനകം കാലുകൾ അവെ അ ിത ിൽ നിര രം
ചവു ി. അവെ ആ ാഭിമാന ിേ ൽ അവർ
മാലിന ൾ വിസർ ി ു. അവെ
ആ വിശ ാസെ ശകാര ൾെകാ ് അവെര ാം
ശ ാസം മു ി ു. അേ ാൾ സുേയാധനനാണ് അവെന ഒരു
േദവെനെയ േപാെല പൂജി ത്. തെ
സകലബല ിനും താ ായി കർ െന ്
സുേയാധനനും അവെ അ നും അനുജ ാരും അവെന
ആരാധി ു. ഗർ ികളിൽ ഗർ ിയായ ആ
കൗരവേജ ൻ അവെന ആദരി ുകയും, അവെന
എേ ാഴും അനുസരി ുകയും െചയു.”
കൃ െന അഭിസംേബാധന െചയുെകാ ് കർ ൻ
തുടർ ു:
“ആ സുേയാധനനുമായു േവ െയ ഞാൻ
ഭർ ി ാൽ നീചമായ കൃതഘതേപാലും
എെ ാൽ ല ി ു തലതാഴ് ുകയിേ ?
ആയുധവിദ ാ പേയാഗദിവസം ‘നിെ അ ന മാർ
ആരാണ്? നിെ കുലേമതാണ്? എ കൃപെ
േചാദ ംേക ് എെ ? തല താണുേപായി. കർ ൻ
മൃതനായ ദിവസമാണത്. നിവാരണമ
അപമാനേബാധ ാൽ മരി കർ ന് സുേയാധനൻ
പുനർ ം ന ിയ ദിവസമാണത്. ല യാൽ
തലതാഴ് ി രംഗേവദിയിൽനി ും
ജീവിതേവദിയിൽനി ു തെ യും
നിഷ് ടകമി ുമായിരു എെ പത ുപകാരം
നിനയാെത അവൻ അ ു രാജാവായി അഭിേഷചി ു.
അ േയാ വാസുേദവാ, ഞാൻ അർ െ
വിലവയ് ു വന . അർ ാൽ വിലയ് ു
വാ ാവു വനു മ സൂതപു തനായ ഈ കർ ൻ.
സുേയാധനൻ തെ രാജ വും വിഭൂതികളും
അവയ് ുേവ ി മാ തമായി ഞാൻ വിലമതി ു ി
എ ും നീ അറിയണം. എ ാൽ അ ് ആ
രാജ ദാന ിലൂെട അവൻ എനിെ െ ആ ാഭിമാനം
തിരി ുത ു! ആ ാഭിമാനവും ആ വിശ ാസവും
തിരി ുതരു തിലൂെട എനി വൻ എെ
ജീവിതംതെ യാണ് കൃ ാ, തിരി ുത ത്!
നി െള ാം ഇ ു കാണു ഈ ജീവിതം സുേയാധനൻ
അെ നി ു ദാനമായി ന ിയ ജീവിതമാണ്. കർ ന്
നൂറുവ ം ആ ഹത െച ാം. എ ാൽ അവന് ഉടലിൽ
ജീവൻ വ ുെകാ ് ആ ദാനെ എ െനയാണു
നി ി ാൻ കഴിയുക? വാസുേദവാ! നിെ
 ു ു
മാഹാ വും മഹാവീര വും ഞാൻ അറിയു ു.
സൗഹൃദ ാൽ േ പരിതനായി നീ എനി ി ു
ഹിതമുപേദശി ുകയാെണ ും ഞാൻ അറിയു ു.
മഹാ ാവായ നീ അഭിശ നായ കർ െ
വിചാര ൾ ് ഇെ ാരി ൽ സാ ംവഹി ്
അവെന ധന നാ ിയാലും.”
ഇടർ യാർ ശ ിൽ തെ ചരി തവും
അനുഭവ ളും കർ ൻ വിവരി ു.
ധാർ രാഷ് ട ാെരാഴി ് രാജസഭയിെല മുഖ ാർ
തെ എ ും നി ി വിവര ൾ അനു രി ുെകാ ്
അവൻ തുടർ ു:
“മഹാ ാവായ ഭീ പിതാമഹൻവെര മനുഷ നു
സഹി ാ ഭാഷയിൽ കാരണംകൂടാെത എേ ാടു
പരുഷം പറ ു. നീചെന ും ഭീരുെവ ും േപർവിളി ്
അവൻ എേ ാഴും എെ അധിേ പി ു. കാര ം
കൂടാെത അസ ർഭ ളിൽ, എേ ാ ദിനചര
ആചരി ുംേപാെല എെ അധിേ പംെകാ വർ
മൂടി. സുേയാധനെന നി ി ാൻ മന ു വരാ വരും,
മന ിനു ൈധര ം വരാ വരും, അവേനാട്
ആ ശി തധർ മാ ചരി ് അവെ ബല ിനാധാരമായി
വർ ി കർ െന അധിേ പി ് ആ സംതൃ ി
േനടി. ആ നി െയ മുഴുവൻ ധി രി ്എേ ാട് ഔദാര ം
മാ തമ , ആദരവും അനുസരണയും കാണി വനാണു
സുേയാധനൻ. എെ ബല ിലും കൂറിലും വിശ സി ്
ഇ വൻ െകാടിയ വിപ ിെ
ചുഴിയിേല ിറ ിയിരി ു ു! ഇ വെന
ൈകെവടിയു ഞാൻ മനുഷ രൂപ ിനുതെ
കള മാവുകയിേ ?”
താൻ ഇനി പറയു വാ ുകൾ ഓർ യിൽ
സൂ ി ് തെ സത മായ വിചാര ിനു സാ ിയായി
വർ ി േണ എ ു വീ ും അഭ ർ ി ുെകാ ്
കർ ൻ തുടർ ു:
 ു ു
“പാ വെര ി ഞാൻ എ ും നിേ ാ ികൾ
പറ ു. അവേരാടു േ ദാഹബു ിയു വെനേ ാെല
എ ും ഞാൻ വർ ി ു. സുേയാധനഹിതം നിന ്
ഓേരാേരാ സ ർഭ ിൽ പറ നിേ ാ ികളിൽ
ഞാൻ മനസാ േഖദമു വനാെണ ു നീ അറിയണം.
ദുഷ്ടകൃത ൾ ു ഞാൻ അസ ുഷ്ടി കാണി ാെത
സാ ിനി ു. അരുതാ നീചസാഹസ കർ ൾ ു
ഞാൻ ഹസി ുെകാ ് േ പരണ ന ി. ഞാൻ ഇ തിൽ
കലർ ി ാ ആ നി യും ല യും ഉ വനാണ്.
എ ിലും ആദ വും അവസാനവുമായി ഞാൻ
ഹൃദയ ിെ എ ാ അറകളും തുറ ു കാണി െ .”
താൻ അ മായ അഹ ാരം പറയുകയാെണ ു
െത ി രി രുെത ും, യു മായ സ ർഭ ിൽ തെ
ഹൃദയവികാര ൾ ു സാ ിയായി
വർ ി ണെമ ും ആവർ ി ഭ ർ ി ുെകാ ്
അവൻ കൃ േനാടു തുടർ ു പറ ു:
“ എെ മന ിെല ൈധര െ ുറി ും ഈ
ശരീര ിലു ബലെ ുറി ും എെ
ൈകകൾ ു അഭ ാസൈവഭവെ ുറി ും ഞാൻ
ശരി ും അറിയു വനാണ്. ഈ ൈകകളിൽ ഞാൻ
ധനുേ ി നില് ുേ ാൾ എനി ു ഭയെ ടാൻേപാ
ഒരു പതിേയാഗി ഉെ ചി േപാലും
മന ിലുദി ാ വനാണു ഞാൻ. ഒരുപേ ,
അർ ുനെന ാൾ ഞാൻ പാടവം
കുറ വനാെണ ുവരാം. നിെ ാൾ ഞാൻ പാടവം
കുറ വനാെണ ു വരാം. പേ ,
അെതനി റിയാവു കാര മ . എനി റിയാവു
കാര ം ഏതു പതിേയാഗിെയയും അൈധര മറിയാെത
ഞാൻ എതിരിടും എ കാര മാണ്. ഒരു
പതിേയാഗി ും ധനുേ ിയ കർ െ മു ിൽ നി ്
അവെന ഭയെ ടു ാൻ കഴിയുകയി എ
കാര മാണ്. ആ എെ മു ിൽനി ് മുഖ ു
 ു ു ു
േനാ ിെ ാ ് എ ാവരും ഞാൻ അർ ുനെ
ക ാൽ പായു ഭീരുവാെണ ു നിര രം പരിഹാസം
പറ ു! ഭീ രും േ ദാണരും കൃപരും ഒരു
ചടെ േപാെല എെ മുഖ ു േനാ ി അതുതെ
പറ ു. ആയുഷ് ാലമാെക ഞാൻ േക ഈ
നി ാവച ുകൾ ് എനി ് ഈ ജീവിത ിൽ
ന ാവു മറുപടി എ ാണു വാസുേദവാ? എെ
ഹൃദയ ിൽ തറ നി കൾ ു ഏകനിേഷധം
അർ ുനവധമ ാെത മെ ാണ്? അർ ുനനുമായു
ൈദ രഥം കർ ന് അ െന ജീവിത വതമായി ഭവി ു.
എ ാൽ ഒ ു നീ അറിയണം. ആയുധവിദ
എെ റിയു കർ ന്, ആ വീര വും ൈധര വും
എെ റിയു കർ ന്, അർ ുനെ
ആയുധവിദ ാൈവഭവം എെ ു ശരി റിയാം.
അവെ ൈധര വും വീര വും എെ ും
എനി റിയാം. അവനു തുല മായി അെത ാം
സ ായ മായു എനി ു മ ാേര ാളും െമ മായി
അവെ കഴിവുകൾ എെ റിയാം. അെത ാം
അറി ുെകാ ്. അതിെനെയ ാം ആദരി ുെകാ ്
ഞാൻ അവെ വധെ ഒരു വതംേപാെല മന ിൽ
േഭസി. നി ിതനായ കർ െ അ ിത ിന്
അത ാെത മെ ാരു വതം സാ മ ായിരു ു.”
ഒരു സേ ഹ ിലമർ ഭാവ ിൽ കുെറേനരം
നി ബ്ദനായിരു േശഷം പകടമായ
അസഹ തേയാെട കർ ൻ തുടർ ു:
“കൃ ാ, ദൗപദിെയ നിറ സഭയിൽ വ ാേ പം
െചയ രംഗം ഞാൻ ആ നി േയാെട രി ു ു! അ ്
ആ രംഗം േനാ ി ഹർഷി ു ചിരി കർ ൻ അവെ
വിധിെയ അ ാര ിൽ ശപി ുകയും െച ു ു.
എ ാൽ കൃ ാ, ആ ി വ യാവു
നി ഹായയായ ഒരു രാജകന കെയ ആ
സഭാേവദിയിൽ അ ് കർ െ ക ുകൾ ക െത
 ു
സത ം നീ അറിയണം. അവൾ അധി ി യാവു തും
ക ഞാൻ ഹസി െത ും നീ വിശ സി ണം.
സഭാേവദിയിൽ നില് ു ഭീമാർ ുന ാരുെട വീര ം
ധി ൃതമാവു ചി തമാണ് കർ ൻ ക ത്.
നി ി െ ടു , പുഴുവിെനേ ാെല ചവു ി
െഞരി െ ടു , ഭീമാർ നവീര െ മാ തം
ക ാണു ഞാന ു ഹർഷി ു ചിരി ത്. ആെര ാൽ
ഞാൻ കുറു െനേ ാെല ഓടുെമ ് ഭീ ർ
പറ ുേവാ, ആ അർ ുനൻ സ ം ഭാര യുെട
വ മുരിയു തുേനാ ി അ വീര നായി നില ു
കാ ഭീ ർ ക ാെല കാണു തു ക ് കർ ൻ അ ്
ഉ നായി ചിരി ു. ആ ദുപദപു തിെയ ഞാൻ
പരുഷ ൾ പറ േ ാൾ, സുചരിതയായ
രാജപു തിയുെട മന ിെന ുറി ് ഞാൻ
ചി ി േതയി ! ഭീ െരയാണു ഞാൻ ക ത്.
കർ നാൽ നി ി െ ടു
അർ ുനവീര െ യാണു ഞാൻ ക ത്. ഇ ു ഞാൻ
അതിൽ ല ിതനാണ് കൃ ാ! ഈ ആയു ിൽ
നിവാരണംെച ാനാവാ വിധം എെ യശ ിലും
ഹൃദയ ിലും കള ംേചർ സംഭവമാണെത ു
ഞാൻ അറിയു ു. ഞാൻ അതിൽ ല ിതനാണ്;
ആ നി യു വനാണ്. എെ സത മായ ഈ
വാ ുകൾ വൃ ികുലാധിപനായ നീ സാ ിയായി
വർ ി ു.”
ദീനമായ ഭാവവും അദ്ഭുത ാൽ വിടർ
മിഴികളുമായി കൃ ൻ പതിമേപാെല നി നായിരു ്
ശവി ു. കർ ൻ തെ ആ ഭാഷിതം തുടർ ു:
“ഞാൻ അതിെല ാം ദുഃഖമു വനാണ്. ആ രാൽ
ല യു വനാണ്. എ ാൽ അർ ുനനുമായു
ൈദ രഥ വത ിൽനി ും ഇനി എനി ു പി ാറാൻ
സാ മ . വീരനായ അവൻ എെ അനുജനാെണ ു
ഞാൻ ഇ റിയു ു. പേ , എനി ിനി പി ാറാൻ
എ െന കഴിയും? ഒ ുകിൽ കർ ൻ അർ ുനെന
വധി ും. അെ ിൽ മഹാവീരനായ അനുജെ
ൈകയാൽ അവൻ വധി ുവീഴ് െ ടും. ഇനി
യാെതാരു മാ വുമി ാ ഈശ രഹിതമാണത്. പുതിയ
അറിവാർ കർ െ ജീവിതം ഇനിേമൽ എ ു
ദു ഹമാണ്! വിധിയുെട ഹ ളിൽ മനുഷ ൻ എ ു
നി ഹായനാണ്!
“ഇനി ഈ ഞാൻ എവിേട ു പി ാറാനാണ്? യു ം
തീർ യായി ഴി ു. എെ ബല ിൽ
വിശ സി ാണ്, സകലേരയും ധി രി ,് നിെ
ധി രി ്, സ ം മാതാവിെ ഹിതംേപാലും
ധി രി ്, സുേയാധനൻ യു മാർ ിൽതെ
ഉറ ുനി ത്. അർ ുനെന ഞാൻ ൈദ രഥ ിൽ
വധി ുെമ വിശ ാസമാണ് അവെ
വിജയകാം യ് ാ ദം. സുേയാധനെ ക ൽ
ഇേ ാൾ നടു ടലിലാണ്. ആ നൗകെയ ഇ െന
നടു ടലിേല ് ആനയി തിനുേശഷം അതിൽനി ും
പി ാറു തിലും നീചമായ കൃത ം േവെറ എ ാണ്
എനി ു െച ാൻ കഴിയുക? കൃ ാ, നീ എെ ഈ
വാ ു േക ാലും. ഈ ഭൂമി മുഴുവൻ കി ിയാലും ഇേ ാൾ
സുേയാധനെന കർ ൻ ൈകെവടിയുകയി .
സ ർ ിെ അേനകം കു ുകൾ എനി ായി നീ
നീ ിയാലും അവെന ഇ ു ഞാൻ ൈകെവടിയുകയി .
ബ ംെകാ ും േലാഭംെകാ ും ഭയംെകാ ും
യാെതാ ുെകാ ും ഈ മാർ ിൽനി ും കർ ന്
ഇനി പി ാ മി .”
ക ുകളിൽനി ും ഒഴുകിയ നീർ ു ികൾ
തുട ുകളയാൻേപാലും ൈകകൾ ചലി ി ാെത
ദയനീയനായിരി ു കർ െന
മഹാദ്ഭുതെ െയ േപാെല കൃ ൻ
േനാ ിെ ാ ിരു ു. ഹൃദയ ിൽനിെ ാഴുകിയ
ആ ഭാഷണ ിെ ആ ത ധാരയിൽ ഭാഷണശ ി
മു ിേ ായതുേപാെല കൃ ൻ മൗനിയായി െ
വർ ി ു. കൂടുതൽ ദീനമായ സ ര ിൽ കർ ൻ
പിെ യും പറ ു:
“ കർ ന് ഇനി പി ാ മി ! എ ാൽ നീ ഇ ു
കാണി േ ഹവും അഭ ുദയകാം യും എ ിൽ
എ ും ജീവി ും. യു ം മു ിൽതെ നില് ു ു.
ജയാപജയ ൾ അതിെ പി ിൽ എവിെടേയാ
പതി ു വർ ി ു ു. ജയാപജയ ൾ ഗൗനി ാെത,
മരണഭയം കൂടാെത സുേയാധനനുേവ ി എെ സ ം
അനുജ ാരുമായി ഞാൻ യു ം െച ും. സ ം
ഭാതാ േളാടും അഭ ുദയകാം ിയും സ ജനവുമായ
നിേ ാടും ജീവൻ മറ ു ഞാൻ യു ം െച ും. ആ
യു ിൽ അർ ുനശരേമ ് കർ ൻ എ ു ഭൂമിയിൽ
വീഴു ുേവാ, കൃ ാ, അ ാണ് പാ വർ യു ം
ജയി ുക.”
നന മുഖം ൈക ല ളാൽ അവൻ
അമർ ി ുട ു. “അ ു മാ തമാണ് അവർ യു ം
ജയി ുക” എ ു കർ ൻ മേനാദാർഢ ിനായി ഒരു
മ മു രി ുേ ാെല ആവർ ി ു. എേ ാ ഓർ
െപാടു േന ഹൃദയ ിൽ തറ ു േവദനി േപാെല
പിട ുെകാ ് അവൻ കൃ െ േനെര തിരി ു:
“കൃ ാ, യുധി ിരൻ നീ ുേപാ ി ാ
ധർ ബു ിയാണ്; ജിേത ിയനാണ്;. സത വാദിയാണ്,
േ ഹശീലനാണ്. ഞാൻ അവെ േജ നാെണ
രഹസ ം നീ അവെന അറിയി രുെത ു ഞാൻ
അേപ ി ു ു. അതറി ാൻ സ ം
േജ െനതിരായി പിെ അവൻ
ആയുധെമടു ുകയി . േജ െന വധി ് അവൻ പിെ
ഒരി ലും രാജപദവി കാം ി ുകയുമി . കൃ ാ, നീ
എ ാമറിയു വൻ. ഈ രഹസ ം നീ ആ ധർ ജെന
അറിയി രുേത!
 െനടുതാെയാ ു നിശ സി ുെകാ ് കൃ ൻ
പറ ു:
“ഭൂമി ് സർ നാശമടുെ ു
തീർ യായി ഴി ു. ഞാൻ നീ ിയ രാജ ം നിന ു
സ ീകരി ാനാവാ തിനാൽ സർ സംഹാരകമായ
യു ം മാ തം ഭൂമി ു ഗതിെയ ു വ ുകൂടി. കർ ാ,
നിന ു ന ഭവി െ !”
കർ ൻ കൃ ാ ിക ിൽ കൂ ിയ ൈകകളുമായി
എഴുേ ു നി ു. യാ താവച ുകളായി അവൻ
പറ ു:
“കൃ ാ, തിയവംശം ചെ ാടു ു ഈ
മഹാരണം കട ് നിെ ജീവേനാെട സ ി ാൻ
ഇനിയും എനി ു സ ർഭം ൈകവരികയിേ ?
ഉെ ിൽ നമു ു സ ജന ളായി വീ ും കാണാം.
അെ ിൽ സ ർ ിൽവ ു നമു ുസ ി ാം.”
കൃ ൻ എഴുേ ു. വിടപറ ുനില് ു ആ
ഉ തഗാ തെന അവൻ ഗാഢമായി ആേ ഷി ു.
അതിഗാഢമായ ആേ ഷ ിൽ അവരിരുവരും
േചഷ്ടയ ു വർ ി ു. കർ ൻ
കൃ രഥ ിൽനി ിറ ി ഒരു
നി ദാസ ാരിെയേ ാെല സ ം രഥ ിേല ു
നട ുനീ ി. ‘േവഗം, േവഗം’എ ് കൃ െ
ഉ ിലു ആ ാശ ംേക ് ദാരുകെ ച ി
പിട ു. കൃ രഥ ിെല േശ താശ ൾ മുേ ാ ു
കുതി ു. എ ും ഉയർ ധൂളികൾ ിടയിലൂെട,
േമഘ ൾ ിടയിൽ ഹംസെമ േപാെല ശീകൃ രഥം
മുേ ാ ു പറ ു മറ ു.
കൃ െ സാ ി ംേപാലും മറ ് അവെ
ശ ംമാ തം ഉൾെ ാ ുനി ദൗപദിയുെട മന ിന്,
ഹംസംേപാെല പാ ുേപായ കൃ രഥം കാണാൻ
കഴി ി . ദൂെര നില് ു സ ം രഥ ിേല ു
നട ുേപായ ആ നി ദാസ ാരി, വന ിലൂെടയ ,
തെ മന ിലൂെട, മന ിെല വിരു ഭാവ െളെയ ാം
ചവി ിേ ുെകാ ്, അേ ാൾ നട ു തായി
അവൾ ു േതാ ി. ‘കൃ ാ, ഞാൻ അതിൽ
ആ നി യു വനാണ്.’ ആ വാക ം സ ം
മാപണവാക െമ േപാെല അവളുെട ഹൃദയം
ഉരു ഴി ു. കൃ ൻ കർ േനാടു പറ വാ ുകൾ
ദൗപദിയുെട മന ിൽ വീ ും
മുഴ ിെ ാേ യിരു ു:
“ എേ ാെടാ ു പാ വസേ ത ിൽ
െച ിറ ു നീ സ ം േജ നാെണ ് അവർ
അറിയും. േജ നായ നിെ അവര ുേപരും
കാൽപിടി ാദരി ും. ദൗപദിയുെട അ ു മ ളും
അഭിമന ുകുമാരനും നിെ പാദധൂളികൾ
ശിര ിലണിയും. പാർശ ിൽ പ മഹിഷിയായ
ദൗപദിയുെമാ ു സിംഹാസനാരൂഢനായിരി ു
കർ െ ശീർേഷാപരി യുവരാജാവായ യുധി ിരൻ
െവൺചാമരമുയർ ി നില ും. ഭാതാ ളായ
പാ വരുെമാ ് ഈ മഹാരാജ ിെ ണ
ഛ താധിപത ം നട ാനാണ് കർ ാ, ഞാൻ നിെ
ഇ ു ണി ു ത്.”
 പ ്

ന തെവളി ിെ ക ുചി ിയു

പരിഹാസ ിതം ക ു വിളർ ഇരു ിൽ, വൃ ൾ
തമ ിെ കൃഷണശിലാശി ൾ േപാെല കറു ു
തിള ി. നദീതട ിൽ നീെളയു െപാ കൾ
രാ തിയുെട ിഗ് ശു ശൂഷേയല് ു പകൃതിയുെട
ചുരു തലമുടിേപാെല, നദിയിൽനി ു വ തണു
കാ ുത ി ചിതറി ലി ു. കുടിലിനു ിെല
ൈകവിള ിെ നാളം ആടിയും ചരി ും
െപാ ിയും താഴ് ും വിറെകാ ു. നിശ ാസ ിെ
ശ ംേപാലുമി ാെത, കു ി നിശ്ചലയായി കിട ു.
ദീപനാള ിെ െവളി ിൽ ചുവ ു കലർ
ഇരു ിൽ, മലർെ ുറ മിഴികളുമായി ദൗപദി
െചരി ും തിരി ും കിട ു സ സ്ഥതേനടാൻ
സാഹസെ ു.
വിചാര ൾ വ ാധികൾേപാെല മന ിൽ
അ ി ിടി ിരി ു ു. കറു വിചാര ൾ സ യം
േവദനി ു ചലി ുെകാ ിരി ുകയും െച ു ു.
ഭയെ ടു ു േവഗേ ാെട ഒേര േക ബി ുവിൽ
ചു ിയാണ് അവെയ ാം കറ ു ത്. ജീവി ുകഴി
ഒരു ജീവിതമാണു തേ ത്. അവശി ജീവിത ിൽ ഇനി
യാെതാ ും തിരു ാനാവുകയി . ഇനിയു കാലം
അതിൽ പുതിയതാെയാ ും കൂ ിേ ർ ുകയുമി .
ഉ ട ം മാ തമ , രൂപവും നീ ുേപാ ി ാ വിധം
നിർ യി െ ുകഴി ിരി ു ു. ഹിമപാളിെകാ ്
മൂടി ിട ു ഭ ദമായ മൃതേദഹവും, ശ സി ു
തെ ഈ ശരീരവും ത ിലു വ ത ാസം ഫല ിൽ
എ ത നി ാരമാണ്!
പേ , മന ിൽ തറ പുതിയ അറിവുകൾ,
നിശ്ചിതമായി ഴി ജീവിതരൂപ ിെ കടു
േതാടുകളിൽ േ ാടനശ ിേയാെട വ ു ത ു ു. അവ
ആ നിർ ീതരൂപെ ഉട ുവാർ ാൻ
സാഹസികമായി ശമി ു തുേപാെല േതാ ു ു. ഈ
േവദന പുതിയ േവദനയാണ്. ഒരു മുറിവിെ േവദനയ ;
അഴു ഒരു വണ ിെ േവദന! പുതിയ രൂപ
സ ളുെട നിഷി േമഖലയിേല ു മന ു പര ം
പായു ു. ഒേര സമയ ു കാടുകയറുകയും, സ ം
അപകൃത ം സ യം പാർ ് ആ നി യുെട തീയിൽ
അതു താേന നീറുകയും െച ു ു. ചതു ിൽ കാലുകൾ
ന ആനെയേ ാെല മന ് ഒരു ാന ു ന ുനി ു
പിടയുകയാണ്!
പാ വമഹാരാജാവായി
സിംഹാസന ിലിരി ു കർ ൻ; പി ിൽനി ്
ചാമരംവീശു യുവരാജാവായ യുധി ിരൻ;
ഛ തമുയർ ി നില് ു ഭീമേസനൻ; അവെ
രഥ ിനു കടി ാൺ പിടി ു അർ ുനൻ-
അവെ പാർശ ിലിരി ു പ മഹിഷിയായ
ദൗപദി! വിചാര ിൽേ ാലും ആ വാചകം മുഴുമി ാൻ
മന ു ഭയെ ടു ു. എ ാൽ ക ിനുമു ിൽ
പത മായ സത ം േപാെല ആ കാഴ് കൂെട ുെട
സ യം അവതരി ു ു. സമനില വി തുേപാെല ആ
ദൃശ ം താൻ േനാ ിയിരു ുേപാവുകയും െച ു ു!
ഓേരാ വ വും ഭയ ാൽ, ഭയെ ാൾ െകാടിയ
ആ നി യാൽ, താൻ കിടിലംെകാ ുകയാണ്!
“കൃ ാ, എെ വിചാര ൾ ു നീ സാ ിയായി
വർ ി ാലും; ഞാൻ അതിൽ
ആ നി യു വനാണ്.” എെ ാരു വാ ുകൾ!
താനതു േക തു േപാലുമി . എ ാലും അപരിചിതവും
ഗംഭീരവുമായ ശ ം ആ ാവിൽ നിര രം
ആവർ ിതമാവു ു. ആ ശ ിൽനി ു
ര െ ടാൻ തനി ിനി കഴിയുകയിേ ?
ഉറ േ ാടു പരിഭവംപറ ് ചരി ും
പിരി ും കിട ു അവളുെട മന ിൽ രൂ വും
അവ വുമായ വിഭി േചാദ ൾ ഒേരസമയ ു
മുഴ ി. സതീധർ േബാധ ിെ പവി തമായ
ബിംബ ിേ ൽ ആ േചാദ ൾ ചു ികകൾേപാെല
ആ ടി ു തായി അവൾ ു േതാ ി. കാ കെളയും
ശ െളയും നിേരാധി ാെന േപാെല അവൾ
കൺേപാളകൾ ഇറു ിയട ു. പേ , അട
കൺേപാളകൾ ു കാ െയ നിേരാധി ാൻ
കഴിയു ി . സ ീർ വും അ വുമായ അേനകം
ചി ത ളുമായി മന ിനുമു ിൽ വ ംചു ു ഒരു
ക ാടിേപാെല അതു നില ു തായി ദൗപദി
ൈവവശ ാൽ ഞര ി. കൺേപാളകളുെട ആ
തിര ീലയിൽ എെ ാം ചി ത ളാണു ത്! എ ാ
ചി ത ളും ഇട കുരു ി ബു ിെയ ഭമി ി ുകയും
െച ു ു.
േചലയഴി ാൻ ശമി ു ദു ാസനെ
ൈക ിടിയിൽെ ു താൻ വിലപി ു ു. ആ കാ ക ്
കർ ൻ ഹർേഷാ നായി ചിരി ു ു. നീചമായി
ചിരി ു മുഖം മാ തമ , ചിരിയുെട ദു ഹമായ
മുഴ ം േപാലും അട കൺേപാളകളിലു ്.
രാജ ല ിെയ നിരസി ് കൃ നുെമാ ു രഥ ിൽ
തലതാഴ് ിയിരു ് ആ നി യാൽ േവദനി ു
കർ െ ചി തവും അതിേ ലു ്.
പാ ാലരാജധാനിയിൽ തെ സ യംവരേവദിയിൽ,
പയാസകരമായ വി ് കുലേയ ി ദു ാ മായ ല ം
േഭദി ാൻ ശരം െതാടു ു നില് ു ഉ തനായ
സൂതപു തെ ചി തവും അട കൺേപാളയിേല ു
തിര ി ു വരു ു. എ ാ ിനുെമാടുവിലായി,
യുധി ിരഭീമാർ ുനപരിേസവിതനായി കർ ൻ
സിംഹാസനാരൂഢനായിരി ു ചി തം!
ഇവെയ ാംകൂടി ഏേതാ ഒരു േക ിൽ തറ ു
ബു ിമ ല ിൽ കറ ിെ ാ ിരി ു ു.
സിരകെള പി ി ീ ു ഘർഷണ ശ േ ാെട
അട കൺേപാളയ് ു പി ിൽ, തലേ ാറിനു ിൽ,
ചി താ ര ൾ േഭസു ആ ക ാടി ളിക
അതി ശീഘം കറ ു ു.
കൺമു ിൽ ചി ത െളാ ുമി ാതാവു ു.
െവൺമയാർ , കാ െയ ഭമി ി ുമാറ് െവൺമയാർ ,
ഒരു ശൂന വൃ ംമാ തം േശഷി ു ു. അട
കൺേപാളയ് ു പി ിെല ധവളമായ ആ ഇ ായെയ ഉ ു
േനാ ിെ ാ ് ദൗപദി ഒരു വശേ ു
ചരി ുകിട ു. ‘അേ ” എ ചത ിഴ ഒരു
വിലാപശ െ ുടർ ് േരാഗ ഗ െയേ ാെല അവൾ
ഞര ിെ ാ ിരു ു.

2
എത ഭയ രമായ ആരവമാണു േകൾ ു ത്!
ബ ാ പായമായ േലാഹ കിടാര ിൽ, ഭൂമിെയ
പിളർ ുമാറ് ഉ ിൽ ആ ുത ു ശ ദം!
ഭീകരമായ ഘർഷണാരവേ ാെട, െവ ിൽ
ചുഴിെയ േപാെല, ആവർ ി ാവർ ി ് അതു
ചു ി റ ു ു! ശ ം േക ു ഭയ ് താൻ ക ു
തുറ ുകയായിരുേ ാ? തുറ ക ുകളുമായിരു ്
ശ ം േക ു ഭയ ുകയായിരുേ ാ എ ും തീർ
േതാ ു ി . ആകാശം ഭൂമിയിേല ു
താഴ് ുനില് ു ു. അേനകം ച ബിംബ ളുെട
വലി മു ഒരു ച ബിംബം അതിെ ഉ ിയിൽ
കടുംനീല നിറ ിൽ േശാഭി ു ു. താൻ
നില് ു െതവിെടയാണ്? സമു ദവർ മു
ആകാശ ിൽ കടും നീല െവളി ം പസരി ി ു
വലിയ ച െന ൈകയുയർ ിയാൽ െതാടാൻ
കഴിയു നിലയിൽ താൻ എവിെടയാണു നില ു ത്?
കൺമു ിൽ േനാെ ാ ദൂരേ ാളം
കരി ാറകളുെട ഒരു പർ തനിര. നീല
അ രീ ിൽനി ും അരികുകളിൽ കറുകറു
േരഖ വര ു േവർെപടു ിയേപാെല, കാഠിന ിെ
െവ ുവിളികളായി ആ പാറ ു ുകൾ നിര ുനി ,്
ച കവാളേ ാളം വ ാപി ുകിട ു ു. അതിെ
െചരിവുകളിൽ അ ുമി ുമായി നാഗ ിയുെട
പു ുകൾ േപാെല ചതുര വടിവിൽ അരികുകൾ കൂർ
ഉ തശിഖര ൾ ആകാശെ തുള ുെകാ ്
മുകളിേല ുയർ ു നില് ു ു. അ രീ ിൽ
പസരി ു നിലെവളി ിൽ േനാ ി േനാ ി
നിലെ , കൂർ ുയർ ശിഖര ളാൽ ചൂഴ് ്
അർ വൃ ാകൃതിയിലു പാറ ു ുകളുെട ആ
ദൃശ ം, അേനകം േഗാപുര ളാൽ ചു െ ഒരു
വിശ മഹാേ തമായി ഭാവം
മാറു െത ുെകാ ാണ്? ഭൂമിയിേല ്
അമർ ുനില് ു ആകാശ ിനു ചുവെട
നി ുെകാ ് ച കവാള ിേല ു േനാ ുേ ാൾ,
ര േരഖകൾ െതളി െവ േമഘ ീറുകൾ ക ്
തനി ു ഭയമു ാകു െത ാണ്?
ഭൂമിേയാട് അടു ും, ഭൂമിെയ സംവരണംെചയും
നില് ു ആകാശ ിെ പാളികളിൽ ത ി, അതാ,
വീ ും ആ ശ ം മുഴ ു ു. എ ് മുഴ മാണ് ആ
ശ ിന് അത് നിലയ് ാെത
പസരി ുെകാ ിരി ുകയും െച ു ു.
അ കടാഹ ിെ പുറേ ാടുകളിൽ ഉരു ിവരു
ആ ശ ം എ ാണ്? ആ ശ ം ആരുേടതാണ്.
സ ം ശ ം തിരി റി ദൗപദി ു
ഭയമു ായി. അ ുതവുമു ായി. ഭയാദ്ഭുത േളാെട
അവൾ െചവിേയാർ ു. ഹ ിനപുര ിൽ ദൂതിന്
േപാകു കൃ േനാട് താൻ പറ വാ ുകൾ!
ധർ േരാഷ ാൽ പരുഷ ളായ ആ വച ുകളാണ്
ച കവാള െള ഗാഢമായി ഉരസിെ ാ ു
ചു ി റ ു ത്. ഭയ ാൽ വിറ ുെകാ ് അവൾ
വീ ും െചവിേയാർ ു. ആ ശ ം കു ിയുെട
ശ മായി മാറു െതെ ാരദ്ഭുതമാണ്! ദൂതിൽ
പരാജയെ ുമട ു കൃ േനാട് കു ി പറ ു വി
കടു സേ ശമാണ് ആ ശ ിലൂെട ഇേ ാൾ
േകൾ ു ത്. അനു കമം ശ ി കൂടു
ഘർഷണാേവഗേ ാെട ശ ൾ ആകാശെ ഉരു ി
ചു ി റ ു ു. വിശ മ ലമാെക അതിെ
ആേവഗ ിൽ തപി ു ു.”
എേടാ യുധി ിരാ, പിതൃ ൾ ്
അപമാനമു ാകാെത തിയധർ ാൽ നീ
യു ിനു മുതിർ ാലും. പിതൃ െള
സേ ാഷി ി ാ ദു പു താ, നിന ് ഉദ്ഭവം
ന ിയത് അ യായ ഈ ഞാേനാ നിെ അ േനാ അ .
കർ ഭീരുവായ മ ബുേ ! നീ എവിെട നി ു
വ വനാണ്? ശ തു െള ചവി ി ാഴ് ി
മി ത ൾ ു േ ശയ ു ാ ു തിയനാണ്
പുരുഷൻ. മി ാ അമർഷി ആേരാ അവനാണ്
പുരുഷൻ. യുധി ിരാ, െകാ ിേപാെല നി ു
പുകയാെത െകാടു ീയായി നീ ശ തു മ ിൽ
ആളി ു. തിയ ീ എ ിനായി മ െള
പസവി ു ു േവാ, ആ ധർ ം പരിപാലി ാൻ
കാലമാെയ ് മ ബു ിയായ മകേന! നീ
കാണാ െത ാണ്?
ആകാശ ിൽ, ദിഗ ളിൽ,
േഗാളാ ര ളിെല ും പതി നി ,്
വിശ െ യാെക ചു ുതപി ുെകാ ് കു ിയുെട
ശ വും ചു ി റ ു ു. അേ ാൾ
ആകാശമ ിെല ആ നീല നിറമു ച ബിംബം
ചുവ ായി നിറംപകരു കാ ദൗപദി ക ു.
േമഘ ീറുകളിൽ േനർ സിരകൾ െപാ ി,
ര ിൽ കന ധാരകൾ ആകാശെചരുവിെല ും
ഒഴുകി നിറയു കാ യും അവൾ ക ു. കടു
പാറ ു ുകളിൽനി ും തീ ാലകൾ
ആകാശ ിേല ു കുതി ുയരു തും അവൾ ക ു.
അവൾ ് അത ു ിൽ കരയണെമ ുേതാ ി.
പേ , ആകാശെ ഉരു ിയുരു ി
തീപിടു മു ാ ിയ തെ ആ ശ ം ഇേ ാൾ
എവിെടയാണ്? ആകാശമാെക ര വർ ിൽ മു ി
പാറ ു ുകളും ച ക വാള ളും അ ി ാലകൾ
ഉയർ ിെ ാ ് ആളി ു ു. നിർ ി േമഷയായി
നി ് ഭീതമായ മിഴികളാൽ അവൾ ആ കാ ക ു.
ശ ം നില ക നാളവും, ചലനമ ശരീരവും,
ഭയ ക ുകളുമായി ദൗപദി നി ു. അേ ാൾ അവൾ
ക ു-േമഘ ൾേപാെല വിതുർ ചിറകുകളുമായി
താേഴ ു താേഴ ു വ മി ് ചു ി റ ് ഭീമാകാരനായ
ഒരു കൃ രു ് താഴ് ുവരു ു.
പാറ ു ുകളിൽനി ും ആയിരം ശിഖകളുമായി
ആകാശ ിേല ുയർ ു ക ു തീയുെട ചുവ ്,
ര ം വാർ ് തളംെക ിയ േമഘ ളുെട ചുവ ിൽ,
െച ി ു ചുവ വലിയ ചിറകുകൾ വിതുർ ി
ചു ി റ ്, ആ കൃ രു ് തേഴ ുവ ,് അ ം ദൂെര
ഒരു ാന ിരു ് കാലിൽ തൂ ി ിടി ിരു ഒരു
ജീവിെയ അതു െകാ ി റി ാൻ തുട ി. ദൗപദി
േനാ ി, വൻനഖ ളാൽ നില മർ ിവ ് ആ
കൃ രു ് ഉദരഭാഗ ് ആ ുെകാ ി കുടലുകൾ
പുറ േ ു വലിെ ടു ുേ ാൾ പിടയു കു ിയുെട
രൂപം ക ് തെ ക ുകൾ ഭയ ാൽ
െതറി ുേപാകുെമ ് അവൾ ു േതാ ി.
അവൾ േനാ ി. െകാേ ു പിടയു കു ിയുെട
ജഡ ിൽ ബലി മായ കാലിെല വലിയ നഖ ൾ
അമർ ിരു ു. അവ മായ ശ ിൽ എേ ാ
പറ ുെകാ ് കുടൽമാലകൾ െകാ ിവലി ു
പുറെ ടു കൃ രു ിെ മുഖം കർ െ
മുഖമായിരു ു! ശ ാസം നില നിലയിൽ, പ യുെട
അവസാനെ തരിേപാലും െപാേയ് ായ നിലയിൽ
ജഡമായി നില ുേ ാൾ, ആ പരു ് കാലിൽ
കുരു ിയ കുടൽമാലയുമായി വീ ും േമേലാ ുയർ ു.
േമേലാ ുയർ ുെകാ ് അതു പതുെ വ മി ു പറ ു.
അതു തെ തലയ് ു മുകളിൽ വ മി ു പറ ്
സാവകാശമായി താണു താണു വരു ുവേ ാ! തെ
കുടൽമാലയും അതു െകാ ി ിളർ ാൻ
േപാകു ുെവ േബാധം വലിെയാരു ആശ ാസമായി
ദൗപദി ു േതാ ി. എ ാൽ ശിര ുമുെ െയേ ാണം
താഴ് ു വ ആ പ ി ആ കുടൽമാലയിൽ
നഖ ളുെട പിടിയയ ു. ര കണ ൾ ഇ ി ു വീഴു
തണു കുടൽമാല തെ കഴു ിൽ വീണപാെട,
“അേ ” എ ് അവൾ ഉറ ലറി.
അമാനുഷികമായ ആ കര ിലിെ അലകൾ
ഗംഗാതീര ിെല പുൽ ുടിലിെ േമൽ ൂരകെള
വിറെകാ ി ു. കിട ിട ിൽനി ും ചാടിെയഴുേ
കു ി വിയർ ണി മുഖ ാെക വ ാപി ു
നില ുമാറ് ഭയ ാൽ വിതുർ ദൗപദിയുെട
ക ുകൾക ്, േപടി ു വിറെകാ ു. സത ിേല ്
പാണഭയേ ാെട പാ ുവരുംേപാെല ദൗപദി
ചാടിെയണീ ു. കു ിയുെട കാൽമു ുകളിൽ ൈകകൾ
ചു ി ിടി ്, മുഖമമർ ിയിരു ് അവൾ കര ു.
തനി തീതമായ ശ ിവിേശഷ ിെ
േ പരണയാെല േപാെല, ആ ഇരി ിൽ അവൾ പറ ു.
“അേ , അവൻ നിെ മകനാെണ ് അവേനാട്
ഒരി ൽേ ാലും നീ പറയാ െത ്? അവൻ നിെ
മകനാെണ ് അവേനാടു പറ ് ഈ സർ നാശം നീ
ഒഴിവാ ാ െത ാണ്?”
േചാദ ം േക ് കു ി െഞ ി. ക ു ചി ു
ൈകവിള ിെ െവളി ിൽ അവളുെട മുഖെ
മാംസേപശികൾ ചലി ു തായി േതാ ി. ദൗപദിയുെട
ശിര ിലൂെട വലതുൈക ലം പായി ുെകാ ,്
വിജനതയിേല ു േനാ ി അവൾ നി യായിരു ു.
മാറി മാറിവരു ഭാവ കർ കളുമായി, പരിസരം മറ ്
അവൾ ഇരു ു. ഏെറ േനരം കഴി ,് പറ ു
നിർ ിയ ഏേതാ ഭാഷണ ിെ തുടർ േപാെല
അവൾ പറ ു:
“അവെ അ അവെന ക ു. അവൻ തെ
മകനാെണ ു പറയാൻ േവ ി മാ തമായി അ മകെന
ക ു.”
ഉറ ു നദിയിൽനി ുമുതിർ നിശ ാസം,
കരിനിഴലായി നി ിരു വൃ െള ചലി ി ു.
കാ ിൽ ചലി ഇലകൾ ആ വിജനതേയാട് ജീവിത
രഹസ ൾ മ ി ു. അവയുെട ആമ ണം േക ്,
കുടിലിനു ിെല ൈക ിരിയും, ആകാശ ിെല
ന ത ളും ഉേദ ഗപൂർ ം വിറെകാ ു.

3
കൃ ൻ കൗരവസഭയിൽ നട ിയ ദൗത വും, അതിൽ
അവനു ായ േതാൽവിയും കു ി അനു രി ു. അവൻ
ദുഃഖിതനായാണു മട ിയത്. തെ സ ർശി ്
ധു ിരാദ ർ ു സേ ശവും ശവി ാണ് വാസുേദവൻ
മട ിയത്. അവകാശെ രാജ ിനുേവ ി പൗരുഷം
ൈകെ ാ ് യു ം െച ാൻ കഴിയാ പു തൻ
മാതാപിതാ ൾ ് കള മാെണ ു ‘വിദുളാവാക ം’
യുധി ിരനു സേ ശമായി പറ യ തും കു ി
അനു രി ു. അതിനുേമൽ യു ിനുേവ ി
ഒരു ൾ നട ു വിവരവും, സുേയാധനെ
ശഠബു ിമൂലം കുരുവംശമാെക നശി ു തിലു
ദുഃഖവും വിദുരർ വിവരി തുേക ് തനി ു
ഭീതിയുളവായി. വംശെ േയാർ ും പു ത ാരുെട
ര േയാർ ും താൻ സ തയ വളായി.
ഭീ േ ദാണകർ ാർ നയി ു കൗരവേസനെയ
തെ മ ൾ ് എ െന പരാജയെ ടു ാൻ കഴിയും?
മന മാധാനം തിക ും ന െ തെ അവ കു ി
ദൗപദിേയാടു വിവരി ു. എ ായാലും ഭീ പിതാമഹൻ
പാ ുപു ത ാേരാടു ദയവ വനാകുകയി .
ആചാര നും തിക ശ തുതേയാെട അവേരാടു
പടെപാരുതുകയി . പേ , കർ േനാ? േദവജാതനും
ബലശാലിയും നിർബ ബു ിയുമായ
അവെന ിേയാർ ് തനി ിരി ുറയ് ാതായി.
താനാണ് അ െയ രഹസ മറി ാൽ അവെ
മന ിന് അ െമ ിലും അലിവി ാെതവരുേമാ?
അ യായ താൻ കര ർ ി ാൽ,
അനുജ ാെര റി ് യുധി ിരാദ ാേരാട് അവൻ
അ െമ ിലും ദയ കാണി ാെതവരുേമാ?
ദാനാർ ികളുെട എ ാ പാർ നകളും കർ ൻ
നിറേവ ു മ ാ ജപസമയ ്, അവെന െച ുക ്
യുധി ിരാദ ാർ ു പാണഭി യാചി ാൻ േപായ
കാര ം അവൾ ദൗപദിേയാടു വിവരി ുതുട ി.
േമേല ുയർ ിയ അഞലി. ആകാശമ ിൽ
ന ക ുകൾ. ഉ െവയിലിെ തിള ിൽ
സുവർ യ ിേപാെല േശാഭി കർ െ
 ു
േവേദാ ാരണശ ം ഗംഗാതട ിെല വിജനതയിൽ
മാെ ാലിെ ാ ു. തീ ണ പഭാമയമായ
മ ാ ിൽ സൂര െന ധ ാനി ു കർ ൻ
പടി ാറു ചായു സൂര െ ര ികൾ ത ി പുറം
തപി ുേ ാൾ ധ ാനം നിർ ി പിൻതിരിയു ു.
സൂര ുതിസൂ ൾ മാറി മാറി ഉ രി ും,
ജപ ിലും േകവലധ ാന ിലും ലയി ും,
നദീ പവാഹ ിന് അരികുേചർ മണൽ ര ിൽ
േഹമതാലവൃ ംേപാെല അവൻ നിലെകാ ു.
ത ചി കളാൽ പരവശയായി ഴി ിരു കു ി
െവയിൽത ി പകാശി ു മണൽ ര ിലൂെട
പരവശയായി പിട ുനട ു.
ആകാശമ േ ാടടു ുകഴി സൂര ൻ,
ധ ാന നായ ദീർഘകായെ നിഴൽ, െചറിെയാരു
വൃ ംേപാെല മണൽ ര ിൽ വീഴ് ി. അക ും
പുറ ും ജ ലി െകാടും മ ാ ളുെട
സമ ഗതാപ ാൽ ആർ യായ യുധി ിര മാതാവ്,
കർ െ പി ിൽ ആ തണൽവൃ ിെല ി,
അവിെട അഭയം പാർ ു. പാർ നയിൽ ലയി
കർ ൻ, േവദസൂ ൾ ഉരു ഴി ് പരിസരം
മറ ുനി ു. െവയിലിെ ഉ ഗമായ തിള ം മറ ്,
നദിയും ആകാശവും മറ ് നിശ്ചലനായി,
നിശ്ചി നായി അേത നിലയിൽ അവൻ ലയി ുനി ു.
സൂര ബിംബം ആകാശ ിെ െനറുകയിേല ു
കുതി ു കുതി ു കയറി. മണൽ ര ിൽ പതി
അവെ നിഴലിെ നീളവും വ ാസവും അേ ാൾ
ചുരു ി. െവയിലിൽ വാടി ളർ കു ി, അവെ
നിഴലാകു ആ െകാ ു തണൽവൃ ിൽ
വിധിയുെട ചില ിവലയിൽ കുരു ി ിടയു
ശലഭംേപാെല, വിറയാർെ ാതു ി ആ ശയം പാർ ു
നി ു. കു െനയു ഒരു മലെ രുവിൽനി ു
മുകളിെല പൂ വൃ ഴ ുകെള േനാ ുേ ാെല
അ ാതനായ പു തെ എ ു മുഴം നീളമു
വി ഗഹെ അവൾ േനാ ി. സിംഹ ിേ തുേപാെല
ഒതു ിയ അരെ ിൽനി ്, സ ർ ശി ംേപാെല
േമേല ുയർ ,് വിരി ുപര വ ് ബലി മായ
കഴു ിെനയും അതിേ ൽ േകശസമൃ മായ
ഉ ലശിര ിെനയും താ ിനിറു ു ു.
പു തവി ഗഹം ധ ാനി അവളുെട ഹൃദയ ിൽ
അേ ാൾ അഭിമാന ിേ തായ ഒരു വിദ ു ത പാ ു.
ആകാശമ ിലമരു സൂര േദവന് മന ാലും
േച യാലും അവൾ ുതിപറ ു. ദൂര മായ
ഭൂതകാല ളിേല ് അവളുെട ഓർ പറ ു േപായി.
ഭയംേതാ ി ു പാതിരാ തി, അശ നദീതട ിെല
ഭയാനകമായ വന ലി. കു ിെന
നദിയിെലാഴു ാൻ േപടക ിൽ വയ് ു തിനുമു ്
താൻ േനാ ുകയു ായി. അേ ാൾ തെ ക ുകൾ
പുറേ ു െതറി ുേപാവുകേയാ
െപാ ിെ റി ുകേയാ െചയി േ ാ എ ്
അവേളാർ ു. ൈകകാൽ കുടയു പി ുകു ിെന
താൻ വളെരേനരം േനാ ിനി ു. ആ ഓർ യുെട
ആഘാത ിൽ പ ാശുന യായതുേപാെല
ഉ െവയിൽ മറ ്, മു ിൽ നില ു വി ഗഹം മറ ്
അവൾ കാല ിെ പവാഹ ിലൂെട ഒലി ുേപായി.
കു ിെന േഭസു േപടകം നദിയിലൂെട ഒഴുകി
അകലു ത് അവൾ ക ു. ചുഴികളിൽ ചു ിയേശഷം
അശ നദിയിൽനി ും അത്
ഹിരണ തീ പവാഹ ിേല ു
മാറിെയാഴുകിേ ാകു തും അവൾ ക ു.
നിലയ് ാെത ഒഴുകിെയാഴുകി അന വി ൃതമായ
ഗംഗാമുഖ ിൽ കട ് വലിയ ചുഴികളിൽെ ു നി ു
വ ം ചു ിയേശഷം ശരംേപാെല െപാടു േന അതു
മുേ ാ ു പാ ുേപാകു കാ യും ആ നിലപിൽ
അേ ാൾ അവൾ ക ു. സൂതനായ അധിരഥൻ; അവെ
 ു ൂ
പതിയായ രാധ-അ െന കൺമു ിൽ നില ു
പത സത മായ പു തവി ഗഹ ിേല ു േവദനയിൽ
പിട ുെകാ ് അവളുെട മന ു യാ തെചയു.
ഹ തിനപുര ിെല ആയുധവിദ ാ പദർശനേവദി
കു ിയുെട മന ിൽ വിരി ു. ഒരു
പകാശര ിേപാെല അവിെട കട ുവ സാഹസിയായ
യുവാവിെ . കാതിെല കു ല ളും മാറിെല
ച യുംക ് “മകേന! എെ മകേന’ എ ് മന ു
പലപി ുകയു ായി. ഒേര സമയ ു താൻ ശ രിൽ
ശ തയും ധന രിൽ ധന യുമായ ദിവസം! പി ീട്
ഒരി ലും അവെന അഭിമുഖമായി തനി ു കാണാൻ
കഴി ി ി . പാപേബാധ ാൽ പിടയു തെ
ഹൃദയ ിന് ആ കാ താ ാൻ
കഴിയുമായിരു ിെ ും അവൾ ഓർ ു. ഇ ു താൻ
ആ കാ യാണേ ാ കാണു െത േബാധം അവളിൽ
ഒരു െഞ ലു ാ ി. ഒരി ലും ഒ ുെകാ ും
െപാ ിെ റി ാ എ ു വിചി തമായ ഒരു
ഹൃദയമാണ് ഈശ രൻ തനി ുത ത്!
ഉ ാനം കട സൂര ൻ പടി ാേറ ു
ചരി ുതുട ിയേ ാൾ, അ യ് ്
അഭയ ാനമായിരു മകെ നിഴൽ അവളിൽനി ും
അക ു. അതു നിേ ഷം അക ് ധ ാന നായ മകെ
മുൻഭാഗേ ു ാനം മാറി. ആ വി ഗഹ ിെ
പുറം െതാ ു െതാ ിെ മ ിൽ ആ ീരൂപം
തടയി ാ സൂര താപ ിൽ നി ഹായയായി
വർ ി ു. ര ികൾ ത ി പുറം തപി ാൻ
തുട ിയേ ാൾ കർ ൻ ധ ാനം നിറു ി
പി ിരി ു. കൃശെമ ിലും പൗഢമായ ഒരു ീരൂപം
െവയിേല ു തളർ ത ിേല ു ചാ ുനില് ു ു!
അവന് അദ്ഭുതവും സഹതാപവുമു ായി. ൈകകൂ ി
താണുവണ ിെ ാ ് അവൻ പറ ു:
 “േദവീ, അധിരഥപു തനും രാേധയനുമായ കർ ൻ
നിെ വണ ു ു. രാജകീയ പൗഢിയു ഈ മുഖം
ആരുേടെത ു പറ ാലും. െകാടും െവയിേല ു നീ
തളർ ിരി ു ുവേ ാ. ആരുെട നിേയാഗമാണ് ഈ
സാഹസ ിനു നിെ േ പരി ി ത്? നീ ആരാണ്?
നിെ ഏതു ഹിതം നിറേവ ാനാണ് ഈ കർ ന്
സൗഭാഗ ം?”
അലിവിെ യും വിനയ ിെ യും തണു ു കലർ
ആ ശ ിൽ ലയി ്, അമാനുഷികമായ
മുഖേശാഭയിൽ ലയി ,് ആ ശ ിെ
അതിൈശത ംെകാെ േപാെല വിറ ,്
െവ ി ിള ു െവയിലിൽ കു ി വാ ുകള ു
നി ു. വൃഥാഭിമാന ിെ ച ലയിൽ വർഷ ളായി
കുരു ി ിട വാ ല ം െക ുെപാ ി ു.
ഹൃദയ ിലൂെട അത് അലറി ാ ു. “മകേന! എെ
മകേന’ എ വിളികൾ അവളുെട മന ിൽ മുഴ ി.
െന ിയിലും മുഖ ും വിയർ ുതു ികൾ െപാടി ു.
മ ം ജപി ു തുേപാെല അവളുെട ചു ുകൾ
നിലയ് ാെത ചലി ു. തെ പാദ ൾ
വായുമ ല ിേല ് ഉയരു തായും കു ി ു
േതാ ി. ആലസ ാൽ വീഴാൻ ഭാവി ു ആ
കൃശഗാ തിെയ കർ ൻ വലതു ൈകയാൽ അനായാസം
താ ി ആശ്ചര നായി നി ു. അേ ാൾ അവെ
അദ്ഭുതം ഇര ി ുെകാ ് തി മായ ഉ െവയിൽ
ച ന ാറുേപാെല തണുേവ ിയതായി ഭവി ു!
ീരൂപെ ൈക യാൽ ഗഹി ുെകാ ്,
കർ ൻ സൂര ബിംബ ിനുേനെര മുഖമുയർ ി.
തിള ു ആ ബിംബ ിൽ വാ ല പൂർ ം
മ ഹസി ു സൂര േദവെ മുഖം അേ ാൾ അവനു
കാണാറായി. ഭ ിവിവശനായി ഇടതുൈക ലം
െന ിയിൽേ ർ ് അഭിവാദനം അർ ി ുെകാ ്
അവൻ പറ ു:
 “സൂര േദവാ! ഞാൻ നി ിൽ സമ വും
അർ ി വൻ. എ ു പരീ ണമാ ീ എെ മു ിൽ
അവതരി ി ു ത്? രാജമാതാവിെനേ ാെലയു ഈ
ീ ആരാണ്? അവളുെട ർശം എെ പരമാണു ൾ
േതാറും തണു ു പകർ ുെകാ ്
തരി ുനട ു ുവേ ാ! മുെ ാരി ലും
അറി ി ി ാ ഒരു ൈവവശ ാൽ ഈ ശ ം
എെ അധീരനാ ു േ ാ. േദവാ, ദവരൂപ ിലു
കുളിർ പകാശം ഹൃദയ ിൽ തളം െക ി അതിെ
നെ തളർ ി ളയു െത ാണ്?
തീ ണമായ നിെ ര ികൾ ച ന ിെ
തണുേവ ു െത ുെകാ ാണ്?”
കർ െ പുരിക ൾ ൈവവശ കരമായ
സേ ഹ ാൽ പിട ു. സൂര മുഖ ുനി ും ഒരു
അശരീരി േക തായി അവനു േതാ ി. ‘അ ? അ ?
അ ? എ േചാദ ം ഒരു മ ംേപാെല അവെ
ചു ിൽനി ും സ യം ഉതിർ ു. ദിവസ ൾ ുമു ്
കൃ ൻ തേ ാടു െവളിെ ടു ിയ രഹസ ം അവനു
െപാടു േന ഓർ യു ായി. ആ ഓർ യിൽ അവെ
പുരിക ൾ െന ിയുെട നടുവിേല ് ഉയർ ു.
ചു ുകൾ നിലയ് ാെത വിറ ു. േമഘഗർ നംേപാെല
ഞടു മു ാ ു ഒരു േചാദ വും സമാധാനവും
ഒ ി ു മന ിൽ മുഴ ി:
“അ ! എെ അ !”
തണുവാർ ആ ഉ െവയിലിെ ശു ശൂഷേയ ്
കു ി ആലസ ിൽ നി ് ഉണർ ു. െവയിലിെ ആ
ഭാവ കർ അവളുെട ഹൃദയം സംേവദനം
െചയതുേപാെലയും അതിൽ നി ് അവളുെട മന ും
ശരീരവും ശ ി േതടിയേപാെലയും േതാ ി.
വിറയാർ ശരീരവുമായി കഥ വിവരി ാൻ
തുട ിയ കു ിെയ ഉേദ ഗപൂർ ം തട ുെകാ ്
കർ ൻ ഇ െന പറ ു:
 ു
“േദവീ. ദയവായി നീ ഈ വിവരണം നിറു ിയാലും.
പറയാനു േ ശ ാൽ നീ സ യം ദഹി ു ുവേ ാ!
ഈ കാ കൂടി ഞാനിനി എ ിനു കാണണം? നിെ
മുഖ ുനി ും, നിെ ശ ിൽ, ഇതു
േകൾ ുേ ാൾ, നിന റിയേമാ, ആ വാ ുകൾ എെ
ജീവിതേബാധ ിൽ ശര ൾേപാെല വ ു
തറയ് ു ു. എ ിനുേവ ി നാമിനി ഈ ഒരു
വ ഥകൂടി അനുഭവി ണം?”
അവൻ വിവശനായി. വികാര ളുെട പക നം
നിയ ി ാൻ നട ിയ കഠിനമായ യത ിൽ തളർ ്
അവൻ ഓജ ു ു നി ു. അവെ മുഖം തിക ും
േ ാഭമ തായി. എേ ാനി ു വരു തുേപാലു
ഭാവശുന മായ ഒരു ശ ിൽ
തേ ാടുതെ െയ േപാെല അവൻ പറ ു:
“ആ നി െയാഴി ് മെ ാരു ലാഭവും ഇ ു
യാെതാരു ർ ും ഉ ാ ാ കഥകൾ!
ആ നാശമ ാെത മെ ാരു േന വും
ആർ ുമു ാ ാ പഴയ സംഭവ ളുെട
വിവരണ ൾ! ചിതയിൽ നീറു മുഖവുമായി
ജീവിത ിൽ നീ അറി ി ി ാ നിെ അ
നിേ ാടിതു വിവരി ു ു! കർ ാ, നീ എ ിനായി
ഇ ിതു േകൾ ണം? അറിേയ കാല ു നീ
ഇതറി ി . നിെ അത് അറിയി ാനു കാരുണ ം
നിെ അ അ ു കാണി ി . തിയനായി ജനി
നീ അ െന സൂതനായി വളർ ു. േദവപു തനായ നീ
നീചനായി, നി ി െ വനായി വളർ ു.
അെ ാരി ലും ‘ഞാനാണു മകേന നിെ അ ’ എ ്
തിയയായ നിെ ദ അ നിേ ാട് പറ ി .
സൂതനായ നീ ഇ ് എ ിനതറിയണം?”
ആ ഗത ിൽ ആ ധാര െപാടു േന വ ി. അവൻ
നി നായി. നിർ ീവയായി മു ിൽ നില് ു
കു ിയുെട മുഖേ ് അലിവും ദയയും കലർ
േനാ വുമായി ഒ ുേനരം നി തിനുേശഷം അവൻ
പറ ു.
“പാ വമാതാവായ കു ി സൂതപു തനായ
കർ േനാടു പറയു ു. അവളാണവെ അ െയ ്
അർ ുനെ അ യായ നിെ ആദ െ മകൻ ഈ
ഞാനാെണ ് ഇ ു നീ പറയു ു. നീ പറയു തു
ശരിയായിരി ാം. ധർ ശാ പകാരം കൗേ യനായ
ഞാൻ േജ പാ വനാണ ് നീ പറയു ു. അതും
ശരിയായിരി ാം. പേ , നിെ ശരി
ഇെ െനയാണ് സത മാകു ത്? നിെ വാ ുകൾ
ഭംഗിയു സത ളായി , മൃതമായ സത ളുെട
ബീഭ മായ േ പത ളായി ാണ് എെ മു ിൽ
നില ു ത്. സത ളുെട ചികെ ടു
അ ിപഞര ൾ കാ ി എെ അ ിത െ നീ
ഭയെ ടു ു െത ിനാണ്? അതാ േനാ ൂ;
യു ിനു ൈക നിലകൾ ഉയർ ുനില് ു ു.
ആത ികമായ വിധിയുെട ശവമ ൾേപാെല അവ
നിര ു നില ു ു. ഞാൻ നിെ മകനും അർ ുനെ
േജ നുമാെണ ് അറി ി ് ഇ ിനി ആർെ ു
പേയാജനം?”
അവൻ തുടർ ു:
“ച നമു ികൾ നിര ിയ ന ചിത കാണി ്
ശാന ിെല ജഡ െള പേലാഭി ി ു െവറും
പാഴ് ണി! നിരർ വും ബീഭ വുമായ ഒരു
വൃഥാവ ായാമം! നമു ് ഈ രംഗം േവഗം
അവസാനി ി ാം.
“നീ എ ു ല േ ാെട ഇവിെട വ ു എ ു
പറയൂ. ഞാൻ അനുവർ ിേ ഹിതം എ ാെണ ു
നീ പറയൂ! ആ ഹിതം എ ായാലും ഞാനത്
അനുസരി ുെമ ് ഉറ ു വിശ സി ുെകാ ് നീ അതു
േവഗം പറ വസാനി ി ാലും.”
 ആേ ഷ ിനായി മുേ ാ ു നീ ിയ കു ിയുെട
ൈക ല ൾ ത ിൽ ചു ി ിണ ു നി ഹായമായ
ഭയ ിെ ഒരു േച ആവിഷ് രി ു. എവിെടനിേ ാ
ശ ി സംഭരി ് ശ ിെ വിറയൽ നിയ ി ാൻ
ശമി ുെക ് അവൾ പറ ു:
“കർ ാ, ധർ വതിയായ നിേ ാട് അർഹി ാ
ദയയും േ ഹവും ഞാൻ ഭി യായി യാചി ു ു.
യാചി ു വർ ു യാെതാ ും നിേഷധി ാ നിെ
േ ഹം നിെ അ യ് ി ു നീ ഭി യായി ന ൂ. നീ
നിേ തായ യശ ും നിേ തായ പദവിയും ൈകെ ാ ്
നീ േശാഭ േതടു തു ഞാൻ കാണെ .
ഭാതൃപരിേസവിതനായ നീ സിംഹാസനാരൂഢനായി
േശാഭി ു തുക ് നിെ പിതാവായ േദവനും
അ യായ ഞാനും സേ ാഷി െ . മകേന,
യുധി ിരഭീമാർ ുന ാർ നിെ സ ം അനുജ ാർ.
നീ േജ െന റി ാൽ പാദപരിചര െച ു തിൽ
അവർ ജ സാഫല ം കാണും.
അനുജ ാരാെണ റിയാെത നീ അവെര െവറുെത
േദഷി ു ു. പാപിയായ സുേയാധനൻ നീെയാരു െ
ബലംക ് നിെ ഭാതാ ൾ ു േ ദാഹംെച ു ു.
കർ ാ, ഞാൻ നിെ അ : നിെ അ യായ എെ
കൂെട നീ ഇ ു വരൂ. പാ വരുെട രാജ ം
േജ കൗേ യനായ കർ െ രാജ മാെണ ു േലാകർ
ഇ റിയെ . വിൈശ കവീരനായ കർ ൻ
പാ വസംര ാ വതിയായ
േജ പാ വനാെണ റി ് ശ തു ൾ
കിടിലംെകാ െ . നീയും അർ നനും ഒ ി ു
ധനുേ ി നില് ു തു കാണുേ ാഴു മഹാധന ത
അവരുെട അ യ് ു നീ ഭി യായി ന ൂ.”
കർ ൻ പറ ു:
“േദവീ, യുധി ിരെ അ യായ നീ പറയു
വാ ുകൾ ഞാൻ അവിശ സി ുകയി . നീ പറയു തു
ശരിയായിരി ാം. ഞാൻ നിെ മകനായിരി ാം.
പേ , പ ുവ ം സ ം ജീവൻ ന ിയാലും എനി ു
ന ാനാവാ ദാനമാണു നീ േചാദി ു ത്. നീ എെ
സദ ശ ് ദാനമായി േചാദി ു ു. സൂതനായ കർ ന്
അതാവശ മിെ ായിരി ാം. എ ാലും...”
ഒരു പിട ിേലാെട കു ി അവെന തട ു. അവൾ
പറ ു
“നീ അ െന പറയാെത മകേന. ഞാനർഹി ു
ഭർ നം മുഴുവൻ ആരാലും പറ ു തീർ ാൻ
സാ മ . പേ , നിെ ചു ുകൾ െകാ ു നീ ആ
ഭർ നം ഉ രി ാതിരി ൂ. നിന റി ുകൂടാ;
ആർ ും അറി ുകൂടാ; എെ ാം അനുഭവി ഒരു
ഹൃദയമാണ് നിെ ; മു ിൽ യാചി ു െത ്.
പസവി പാേട സ ം മകെന പുഴയിെലാഴു ിവി
അ , അവളുെട പാതകം ആർ ാണറിയാ ത്?
അവെള ാൾ െകാടിയ പാപി ആരാണു ത്? എ ാൽ
സ ം വയ ിൽ ജനി ുവളർ ബീജെ സ ം
ൈകകളാൽ നദിയിൽ ഒഴു ിവിേട ിവരു
ീെയ ി, ീയിെല അ െയ ി, ആർ ുമറിയാ
ഭയ രമായ ഒരു രഹസ മു ്. ഞാൻ പറയു തു നീ
വിശ സി ൂ; േലാക ിെല എ ാ അ മാരും എ ാ
മ ൾ ും േവ ി അനുഭവി മുഴുവൻ വ ഥയും ആ
ഒെരാ നിമിഷ ിൽ ആ ഒരു ീ അനുഭവി ു ു. ആ
േഘാരകൃത ം ഒര യ് ് െച ാൻ കഴിയു കൃത മ .
പുലിയും െച ായും െച ാ കൃത ം സ ം
ൈകെകാ ു െച ു അ േലാക ിെല
സമ പാപേബാധെ യും അേ ാൾ സ ം
ൈകകൾെകാ ് ആേ ഷി ു സ ായ മാ ു ു.
പാപിയായ നിെ അ െയ ധർ േരാഷ ാൽ
കൂ മായ ക ുകൾെകാ ു േനാ ി നീ ഭ മാ ൂ.
അവൾ അതർഹി ു വൾ! എ ാൽ സ ം മകെന
ഓർ ് ആ ഹൃദയം േപറിയ നിവാരണമി ാ േവദന;
യാെതാരു ജീവിേയാടും പ ുവ ് ഒരി ലും
അയവുവരു ാനാകാെത എ ും നി മായി േപറിയ
േവദന, അതു നിന ് അറിയാൻ മകേന, ആർ ും
അതറിയാൻ കഴിയുകയി . ധർ േരാഷ ാൽ നീ
എെ േനാ ി ചാ ലാ ൂ. എ ാൽ മന ിെല
വണ െള നി ാ ുതിെകാ ു കു ി, അഴുകു
ഹൃദയ ിൽനി ും ചലവും േചാരയും
വാർ ാതിരി ൂ.”
കർ െ ശിര ് ൈക ല ിേല ു താണു.
ൈക ല ിലമർ ശിര ് സഹി വ ാ
േവദനയാൽ കുട ുെകാ ു തേ ാടുതെ
അവൻപറ ു:
‘മകെന നദിയിൽ ഒഴു ിവിേട ിവരു
അ യുെട േവദന! കർ ാ! നിന റിയുകയി ! ഇ ; നീ
അത് എ െന അറിയും? എ ാൽ നിനെ ാ റിയാം;
നിെ അ ിത ം നിന റിയാവു , േവദനി ു ആ
ഒരറിവുമാ തമാണ്. പസവി പാേട തിയയായ അ
നിെ നദിയിൽ ഒഴു ി വി ു. സ ം അ നദിയിൽ
ഒഴു ിവിടു തിെ േവദന നിന റിയാേമാ? ഇ ;
അ ു നിന ു േവദന എെ റിയാമായിരു ി .
എ ാൽ ആശയ മ ് ഒഴുകിേ ായ ശ സ തിയുെട
പുനർ ിെല േവദന എെ ു നിന റിയാം.
േദവപു തനായി, രാജേ തിയനായി അവൻ ഭൂമിയിൽ
പിറ ു. പാപെ സൂതെ മകനായി സൂതപതിയുെട
വാ ല ഭാജനമായി അവൻ വളർ ു.
കൃത താഭാര ാൽ, േമ യു ഹൃദയബ ളാൽ,
സൂതർ ിടയിൽ സൂതനായി അവൻ വളർ ു.
തിയനായി ജനി വൻ തിയ പരിചര കൾ
ലഭി ാെത നീചനായി വളർ ു. കുലധർ പകാരം
അവൻ സൂത ീകെള പതിമാരായി വരി ു.
അവനുസൂത ാരായ പു ത ാരു ായി. തിയനായ
ആ സൂതെ ജീവിതം! അെത ാെണ ു നിന റിയി
 ൂ ു
േദവീ! ഈ കർ ന്, പേ , അതറിയാം. ആ അറിവാണ്
അവെ ജീവിതം. അധിരഥെ പു തനായ സൂതെ
േദഹകാ ിെയ തിയകുമാര ാർ പു ി ു.
നീചവംശജനായ അവെ ബാഹുബലെ
തിയ ാർ പു ി ു. അവെ
ശ പേയാഗൈവഭവെ യും വീര െ യും അവർ
പു ി ു. അവെ ധർ വതെ േ ാലും നി യാൽ
ജ ലി ു ക ുകൾെകാ ു േനാ ി അവർ പു ി ു.
സൂതെ ഓേരാ േമ യും ജീവിത ിൽ അവന് ഓേരാ
ശാപമായി മാറി. അകാരണമായ നി യുെട ചവിേ ു
പിട ് ആ സൂതെ ഹൃദയേവദന-അത് ഈ
കർ നറിയാം.”
ൈക ല ിൽ ബലമായി അമർ അവെ
മുഖവും ഉടലും നിയ ി ാനരുതാ
കര ിൽെകാ ു പിട ു. ഇടറു സ ര ിൽ
കു ിേയാടും തേ ാടുതെ യുമായി ആ പലപനം
അവൻ തുടർ ു.
“എെ അ എെ ഉേപ ി ുേപായതാെണ ു
ജന ൾ ത ിൽ സേ ഹം പറ ു. ആ
സേ ഹ ിെ നിഴേല ിരു സ ളുമായി ഞാൻ
വളർ ു. വാ ല േ ാെട എെ െനറുകയിൽ ൈക
േചർ ുറ ു രാധയാകു അ യുെട അരികിൽ
കിട ുെകാ ്, ആ ജ വിഭൂഷകളുമായി എനി ു
ജ ംന ിയ ഒര െയ ുറി ്, ആ അ യുെട
രൂപെ ുറി ്, സ ി ാൻ കു ി ാല ു ഞാൻ
ശമി ു. ധവളവും അവ വുമായ ഒരു രൂപം
അ യായി സ ളിൽ വ ു നി ് എെ
ൈകകാണി ു. ആ അ നീയാേണാ? ആ അ യാേണാ
ദുര ശ ിെ യും അധർ ിെ യും മാർ ിൽ
ചരി ാൻ ഇ ് എേ ാടു വ ു പറയു ത്?”
കർ െ സ രം കർ ശമായി; ഭാവം പകർ ു:
 “പാ വമാതാവായ അ േയാ തിേയ! സൂതനായ
കർ ന് നിെ ഈ അർ ന ഇ ു ൈകെ ാ ാൻ
കഴിയുകയി . കിയാകാല ് നീ എേ ാട്
േലശംേപാലും കരുണ കാണി ി . ഒരു
കുശലചി യുംകൂടാെത േകവലം സ ാർ ം നിന ് നീ
എെ ൈകെവടി ു. തിയനായി ജനി ഞാൻ
നീമൂലം തിയധർ ിനു െവളിയിൽ
നീചജാതിയായി വളർ ു. ഇതിൽ ൂടുതൽ കഠിനമായ
േ ദാഹംഏതു ശ തുവിനാണ് എേ ാടു െച ാൻ
കഴിയുക?
“എ ാലും നിേ ാെടനി ു കാലുഷ മി . നിെ
ഹിതമാചരി ണെമ ു നിേരാധി വ ാ
ശ ിേയാെട എെ അ രാ ാവ് എേ ാടു
ശാസി ു ു. പേ , നീ എേ ാട് ആവശ െ ടു ത്
അകീർ ിയുെട മാർ ിൽ ചരി ാനാണ്; അധർ ം
ആചരി ാനാണ്; നീചമായ ഭീരുത ിനു
വശെ ടാനാണ്. അെതനി ് ഒരി ലും സാ മ .”
കു ിയുെട മുഖം ദയനീയമായി. കൂ ി ിടി
അവളുെട ൈക ല ൾ സ ിബ ൾ
െഞരിയുമാറ് സ യം ഇഴമുറുകി. അവളുെട ചു ുകൾ
വിറ ു. ജീവ മുഖെ മാംസപാളികൾ ഉരുകി
കവിളുകളിൽ വിയർ ണിയി ു. ശ ിെ ധാരകെള
ദുർഘട ാന ളിൽനി ും പുറേ ു
വലിെ ടു ുേ ാെല സാഹസെ ുെകാ ് അവൾ
പറ ു:
“മകേന, ഞാനർഹി ു ശകാരം! ഇ ംേപാെല
നീയതു െച ൂ. അതു മാ തമാണ് ഇനി എനി ു ലഭ മായ
സൗഭാഗ ം. പേ , നിെ മു ിൽ നില് ു ഈ
ീയുെട ജീവിതം, നിന റി ുകൂടാ. വിധിയുെട
നീ ഒരു ഗർഹണമായിരു ു. നിേ ാടു ഹിതം
പറയാന , നിെ മു ിൽ വരാൻ തെ
എനി ർഹതയി . പേ , ഞാൻ വ ു.
അഭയാർ ിനിയായി ഞാൻ വ ു. ദയവിന്
അറുതിവരാ എെ മകെ മു ിൽ! ഒരു
ദാനാർ നയും ഒരി ലും ഒരു ർ ും
നിരസി ി ി ാ മകെ മു ിൽ ഞാൻ വ ു. കർ ാ,
നീ ആദ മായി ദാനം നിേഷധി ാൻ േപാകു ത് നിെ
മാതൃത ം അവകാശെ ടു ഒരു ീ ാേണാ?”
ൈക ല ിൽ ശിര ുതാ ി ഇരു കർ െ
രൂപെ ധ ാന നിരതെയേ ാെല അവൾ േനാ ി.
നിയ ണ ിെ െക ുകൾ െപാ ി വാ ുകൾ ഒ ായി
ചിതറിവീണു. സ ം ഭാഷണ ിൽനി ും സ യം
ര െ ടാൻ ശമി ുേ ാെല അവൾ പറ ു:
“നീ പറയു തു ശരിയാണ്. നിെ അ
സ ാർ ിയാണ്! നീ പറയുേ ാെല അവൾ എ ും
ആ ഹിൈതഷിണിയാണ്! പേ , ആ സ ാർ ം
െകാ ് അവൾ എ ാണു േനടിയെത ു
നിന റിയാേമാ. മകേന? െക ട ാ വ ഥയുെട
തീ ു മാണ് നിെ അ അവളുെട സ ാർ ം
െകാ ു േനടിയത്. അവൾ രാജപു തിയായിരു ു.
മഹാരാജാവിെ പതിയായിരു ു. വിൈശ കവീരരായ
ആറു മ ളുെട വീരമാതാവായിരു ു. എ ി ും അവൾ
കു ു ളുെമാ ു പുലിെയ ഭയ
െപൺെച ായെയേ ാെല വിറ ു കഴി ു. ഭീകരമായ
പാപേബാധേ ാെട രാ തിയിൽ നി ദയ വളായി അവൾ
കഴി ു. ജാ ഗ ിൽ േപടിസ ൾ ക ് അവൾ
കഴി ു. സുഖം േവ ; ജീവിത ിൽ എ ാണവൾ
ൈസ രതയറി ത്? മ ൾ േലാൈകകവീര ാർ!
പേ , അവർ ഏതു കാ ിൽ എ െന ക െ ടു ു
എ ഭയചി കളുമായി അവരുെട അ
ഒരഭയാർ ിനിയായി കഴി ു; ഇേ ാൾ കഴിയു ു!
അഭിമാനേബാധമ ഒരു പരാ േഭാജിയായി പതി ൂ ു
വർഷ ളായി അവൾ കഴി ുകൂടു ു. ശരിയാണ്;
ഞാൻ സ ാർ ിയാണ്! ഇേ ാഴും സ ാർ ം നിന ാണ്
ഞാൻ നിെ മു ിൽ വ ത്. ത ിലാെര റിയാെത
പര രം വധം നിന ൈവരികളായി മ ൾ കയർ ു
നില ു ു. അേത കർ ാ, അ മായ സ ാർ ം
കരുതിയാണ് ഇ ു ഞാൻ നിെ മു ിൽ വ ത്.
പു തവാ ല ാ യായ അ ഈ േലാക ിെല
ഏ വും വലിയ സ ാർ ിയാണ്; ഏത യും. ആ
സ ാർ ം അ മാണ്. അഭിമാന ിെ
ലാ നയ താണ്. ആ നാശഭയം
െതാ ുതീ ാ താണ്. അതു പലേ ാഴും കൂരവും
കൂടിയാണു മകേന! പേ , അ യുെട
സ ാർ ിെ പ ഭീഷണമായ വായ് ല എേ ാഴും
അവളുെട സ ം ഹൃദയ ിേല ുതെ തിരി ു
െവ ു ു. ആ െവേ േ ഹ ിെ തളംെക ിയ
ര ിൽനി ു െകാ ാണ് നിെ അ നിേ ാടി ്
ഈ സ ാർ ം യാചി ു ത്. യാെതാരു ർ ും ഭി
നിേഷധി ാ നീ, സ ാർ ിയായ അ യ് ്
സ ാർ ം നിേഷധി ു െത ാണ്?”
ക നാള ിെ േപശികൾ ചിതറിേ ായ േപാെല
‘അേ , എെ ാരു വിളി കർ നിൽനി ും പുറേ ു
ചിതറിവീണു. അ യും മകനും ആേ ഷ ിൽ
ലയി ു. അവെ അത ു തമായ രൂപെ കൃശമായ
സ ം ൈകകളാൽ ചു ി അവനിേല ് ഉടൽചായ് ,്
വ ിേല ു മുഖമുയർ ാനാവാെത, നന മുഖം
വയേറാടു േചർ ുവ ്, ഇട വി ിടവി ു വിറ ുെകാ ു
കു ി നി ു.

വലി ുമുറുകിയ മാംസേപശികൾ അയ ് കർ െ

മുഖ ് െകാടും േ ാഭ െളാഴി ു.
മേനാദാർഢ ിനു േലാപമണയ് ാ ശാ ത
അവിെട കളിയാടി. തിള ു തും തണു തുമായ ആ
ഉ െവയില ് മണൽ ര ിെല ിഗ് പകാശ ിൽ
അവർ ഇരു ു. ഗുരുസ ിധിയിൽ പാഠം ഗഹി ാൻ
ഇരി ു ശിഷ യുെട നിർേ ാഷമായ ജി ാസാ
ഭാവേ ാെട കു ി അവെ ് മുഖേ ു േനാ ി.
തിക ും ശാ മായ സ ര ിൽ അവൻ പറ ു:
“ഞാൻ ഗർഹണം െച ുകയാെണ ു നീ ധരി രുത്.
കർ ാവിെ ഹിതാഹിത ൾ ് കർ ഫലമായി
എ ുബ മാണു ത്? കർ പാശ ിെ കുരു ിൽ
നി ും േമാചനം ആർ ാണു സാ മാകുക? എനി ും,
നിന ും. ആർ ും അതസാ ം. സൂതനായ അധിരഥൻ
പു തനായിഎെ ൈകെ ാ ു.
ലാളനെകാ ്അവെനെ മൂടി. ഒഴുകി വ എെ
പിതൃവാ ല ിെ കുറവറിയാെത അവൻ
വളർ ി. കർ ബ വശാൽ അവന ാെത
എനി ാരാണി ൻ? ഉ മപിതാവിെ
പതീ കേളാെട എെ ഉ ുേനാ ു അവന്
പു തനായി പി തർ ണം െച ാ ഞാൻ
മനുഷ നാേണാ?”
എേ ാ സേ ഹ ിെ പിടിയിലമർ തുേപാെല
അ േനരം മൗനിയായി ആേലാചനയിൽ
മുഴുകിയേശഷം അവൻ തുടർ ു:
“എെ അ നീയാെണ ് കൃ ൻ പറ ്
ഞാനറി ു. ഇ ു നീ തെ പറ ും
ഞാനതറിയു ു. അ യുെട മുഖം
ജീവിത ിലാദ മായി ഞാനി ു കാണു ു!
കർ േനാടുേപാലും ഈശ രനി ു ദയവു കാണി ു ു!
പേ , ഞാൻ മാതൃവാ ല ം അറി സൂതപതിയായ
രാധയിൽനി ാണ്. എെ മലമൂ ത ൾ
വിഭൂഷകൾേപാെല അവൾ അണി ു.
വാ ല ാതിേരക ാൽ, ശു ശൂേഷാത് ണഠയാൽ
അവെള നി ു ജീവിതം ത ു. ജീവിത പതീ കളും
ജീവിതല ൾേപാലും േ ഹം തുടി ു
അവളുെട വ ാണ് എ ിേല ു പകർ ുത ത്.
അവൾ ു പു തസൽ കിയകൾ അർ ി ാ ഞാൻ
മനുഷ ത ിന് ഒരു കള മാവുകയിേ ?”
ഭ ിയിൽ ലയിെ േപാെല നിമീലിത ളായ
മിഴികേളാെട കു ി അവെ വാ ുകൾ ഉൾെ ാ ു.
ആന വും ശാ ിയും െതളി അവ ളുെട
കവിളുകളിൽകൂടി അവളറിയാെത ക ുനീരിെ . ധാര
അേ ാൾ ഒഴുകു ു ായിരു ു. കർ ൻ തുടർ ു:
“അേ , നിെ വാ ുകൾ എനി ി ു
സ ീകരി ാൻ സാ മ . എെ ജീവൻ
സേ ാഷേ ാെട നിന ു ദാനമായി ന ാം. എ ാൽ
നിെ ഹിതമനുസരി ് നിെ കൂെട വരാൻ എനി ി ു
സാ മ . എെ മു ിൽ നീ േ ശയ ിെ മാർ ം
തുറ ുകാണി ു ു. പേ , എനി വിെട കാണാൻ
കഴിയു ത് നിവാരണമി ാ ദുർ രണമാണ്.
നിന റി ുകൂടാ. ഈ കർ ൻ ഒരി ലും
സ മായി േ ശയ ുകൾ കാം ി ി . സുേയാധനൻ
എനി ു ന ാ ധനവും രാജ വും ഉ ായിരു ി
എ ു നീ അറിയണം. ഈ ഭാരതവർഷമാെക ജയി ്
ഞാനവെ കാല ൽ കാ വയ് ുകയാണു െചയത്!
ഇ ു നീ എേ ാട് പാ വ േജ നായി
രാജ ാഭിേഷകേമല് ാൻ പറയു ു! എനിെ ിനാണു
രാജ ം? നീ എേ ാടു ജീവിത ിേല ും
േ ശയ ിേല ും തിരി ുവരാൻ പറയു ു. പേ ,
എെ ജീവിത ിനു തനതായു അർ ം,
നിന റിയാേമാ, ജനനേ ാെട എ ിൽ നി ും
അപഹരി െ ുകഴി ിരു ു! നിെ മകനായി
ജനി കർ െ ജീവിതം അേനകവർഷ ൾ ു മുേ
ഫല ിൽ അവസാനി ു കഴി ിരു ു.
“ഇെ നി ു ജീവിതം സുേയാധനൻ എനി ു
ത ജീവിതമാണ്. അ ്
ആയുധവിദ ാ പദർശനേവദിയിൽ കട ുവ ് എേ ാട്
‘നിെ അ യാരാണ്? എ ു കൃപാചാര ൻ
 ു ൃ
േചാദി േ ാൾ അഭിമാന ത ാൽ എെ
തലതാഴ് ു. തിയായ എെ അ യും അ ു
കാ ിലിരു ു തലതാഴ് ിയേ ത! പേ ,അ ്ആ
നിമിഷ ിൽ ഞാൻ മരി ുകഴി ു. ഒരി ലും
ഉയരാനാവാെത അേ ാൾ താഴ് എെ ശിര ്, എെ
അ യ് ് ഉയർ ണെമ ു േതാ ാ എെ ശിര ്,
സുേയാധനനാണ് അ ് ഉയർ ിയത്. അവൻ അ ു
ത ജീവിതമാണ് എനി ി ു ജീവിതം, ആ
ജീവിത ിന് സ മായ േ ശേയാകാം യി .
സുേയാധനനു േവ ി, ഒരി ലും
നിറേവ ി ീർ ാനാവാ കൃത തയ് ുേവ ി,
ഞാനി ു ജീവി ു ു. അതിെന ാൾ അഭികാമ മായ
അർ വും ല വും ഇനി ഈ ജീവിത ിൽ
െതളിയുകയി . അതു കർ െ മഹാ ധർ മാണ്.
അതിൽ വി ധർ ം ഇ വനു സ ി ാൻ
കഴിയുകയി .”
അവൻ ചി ാധീനനായി. അ േനരെ
മൗന ിനുേശഷം അവൻ തുടർ ു:
“അേ , േ ഹ ിെ വില ഞാനറിയു ു.
ഭാതൃേ ഹ ിെ വിലയും ഞാനറിയു ു.
േ ഹ ിെ വിലയറിയു തിനാൽ നിെ േ ഹം
ഇേ ാൾ ഞാൻ നിേഷധി ു ു. എെ ഭാതാ ളുെട
മാഹാ ംേപാലും ഞാൻ അറിയു വനാണ്. വിധി
എനി ായി ക ി വിചി തമായ
ധർ മാർ ിൽനി ും എെ പി ിരി ി ുവാൻ
യാെതാ ും ശ മ . നീ നിർേ ശി ു മാർ ം എെ
ധർ െ നിേരാധി ു മാർ മാണ്. അതു നിത മായ
ദുര ശ ിെ മാർ മാണ്. ശ മായ നിത
ദുർ രണ ിെ മാർ മാണ്.”
“മകേന! എെ മകേന’ എ ് കു ി ഇടയ് ിെട
ഉ രി ുെകാ ിരു ു. അവളുെട ആ മ ം ഉൾെ ാ ്
കർ ൻ കാെണ ാെണ വിവശനായി ഭവി ു. അവളുെട
 ു ു
ആശ സന ിേലെറ സ ം ആശ ാസ ിനായി
ആേരാെട ി ാെത അവനി െന തുടർ ു:
“സുേയാധനൻ തെ ജീവിതം; അവൻ ത േ ശയ ്-
ആ ബാ തയിൽനി ും ഈ ജീവിത ിൽ കർ ന്
േവർപാട് എവിെടയാണ്? ഇ ് എെ ശ ിയിൽ
വിശ സി ,് ഉപേദശ ള തയും ധി രി ,് സുേയാധനൻ
യു ിെനാരു ിയിരി ു ു. ഇതു
മരണമായിരി ാം, പേ , ഈ മരണ ിൽനി ും
കൃതഘനായ ഭീരുവിന ാെത എനി ിനി
എ െനയാണു പിൻതിരിയുവാൻ കഴിയുക?”
അവരിരുവരും വീ ും മൗന ിെ
പിടിയിലമർ ു. ദു ഹമായ മൗന ിൽ നി ും
ര െ ടാെന േപാെല കർ ൻ വീ ും പറ ു:
“അേ , സ ം ഭാതാ ൾെ തിരായി
സുേയാധനനുേവ ി ഞാൻ യു ംെച ും.
ശ തുസംഹാര ിനു േവ േദഷം ഇെ െ
ഹൃദയ ിലി . യു ിൽ ജയി ാൻ േവ
അമർഷവും എ ിൽനി ് ഇ ്
അപഹരി െ ുേപാവുകയാണ്! എ ാലും
ധർ ിെ മാർ ം ധർ ിെ മാർ മാണ്.
മരി ാൻ ആർ ും കഴിയും. പേ , സ ം
അ ിത െ തുട ുകളയാൻ ഒരാൾ ് എ െന
കഴിയും? ഈശ രനുേപാലും ആ കൃത ം സാ മ .”
“ ഭാതാ ൾെ തിരായി സൽ ുരുേഷാചിതമായ
ധർ മുറകൾ അനുസരി ്, എ ാ ബലവും വീര വും
കാ ി പാണൻ ഗൗനി ാെത ഞാൻ യു ം െച ും. ഈ
യു ിൽ കർ നും അവെ അനുജനായ
അർ ുനനും ത ിൽ ൈദ്വരഥമു ാകും. ഒ ുകിൽ
ഞാൻ അർ ുനെന െകാ ് ശ മായ കൃതാർ ത
ൈകവരി ും. അെ ിൽ അവനാൽ വധി െ
നിെ ഈ മകൻ നിത യശസ ിയാകും. നിെ ര ു
മ ളിെലാരുവെ മരണേ ാെടയാണ്. മരണേ ാെട
 ു
മാ തമാണ്. ഈ യു ം അവസാനി ുക. ജീവേനാെട
േശഷി ാൽ ഞാൻ നിെ സ ി ും. അേ ,
മന ാ ി േ ാെട േപാകാൻ എനി നുവാദം
ന ിയാലും.”
കർ ൻ െപാടു േന എണീ ു. അവേനാെടാ ം
ചാടിെയണീ കു ി ഈശ രസ ിധിയിെല േപാെല
ൈകകൾകൂ ി നി ു. അവൾ പറ ു:
“കർ ാ, ഈ അ യ് ് ഈശ രാംശമായ നീ ഇ ു
ക ി വിധി അ െനതെ യാവെ !
നിവാരണമി ാ പു തവ ഥയുെട ചുടലയിൽ തെ
എെ ജീവിതം അവസാനി െ ! എ ാൽ ഒരു വരം
നിെ അ യ് ായി നീ അനുവദി ൂ.
അർ നനുമായി നീ ൈദ രഥം ആചരി ൂ.
ദുർ ാരമഹാവീര നായ നീ ഈ െകാടും യു ിൽ
നിെ മ ു നാലനുജ ാർ ും അഭയം ന യിേ ?
കർ െ മുഖ ു സാഫല ിേ തായ ഒരു ദീ ി
ഉളവായി. അവൻ പറ ു:
“അേ , നിെ ദൗത ം തിക ും
വിഫലമാകാതിരി െ . ഞാൻ നിേ ാടു പതി
െച ാം. യു ിൽ വധി ാൻ എനി ു സ ർഭം
കി ിയാലും യുധി ിരെനയും ഭീമേസനെനയും
നകുലസഹേദവ ാെരയും ഞാൻ ഒരി ലും
വധി ുകയി . അ ു മ ൾ നിന ു
നിത മായു ാകെ എ ു ഞാനാശംസി ു ു.
അർ ുനൻ മരി ാൽ സകർ ാരായ അ ു മ ൾ.
കർ ൻ മരി ാൽ സാർ ുനരായ അ ു മ ൾ!
അ ുമ ളുെട പരിചര നിനെ ും ലഭി ും.”
അവെ മുഖേ ു കു ി േനാ ി, േശാഭേതടു
ആ മുഖം ആകാശമ ിെല സൂര ബിംബെ
അേ ാൾ ർശി ു തായി അവൾ ് േതാ ി.
വീ ും വിടപറയാൻ ഭാവി ാെത ആ ു ചുവടുവ ്
കർ ൻ നട ുനീ ി. കുെറ നട േശഷം,
 ു ു
െവയിലിൽവ പതിമേപാെല നില് ു കു ിെയ
അവൻ തിരി ുേനാ ി. അവൻ അവേളാടി െന
വിളി ു പറ ു:
“അേ , യുധി ിരനു ഞാൻ മംഗളം
ആശംസി ു ു. മഹാധർ ിയായ അവനും അവെ
അനുജ ാർ ും ഞാൻ മംഗളം ആശംസി ു ു.”
വീ ും മുഖംതിരി ് ആ േഹമതാലവൃ ം നട ു
മറയു ത്. ഗംഗാതട ിെല മണൽ ി യിൽ
ഉ െവയിേല ു തിള ു െവ ശിലാ പതിമ
േനാ ിനി ു.

വിവരണം നിർ ിയ കു ി പരിസരം മറ ിരി ു

ദൗപദിയുെട നനവാർ മുഖ ിെല വിചി തഭാവം
ക ു വി ിതയായി. മൃതിേയാടടു അവളുെട
ആ വി ൃതിയുെട ആ രാർ െമെ ചി യിൽ
ലീനയായി അവൾ തേ തായ ഒരു മൗന ിൽ ലയി ു.
ഭാഗം ര ്
 പതി ൂ ്

സർ ദംശനേമ ഗാ ാരി േമാഹാലസ ിൽെ ു

കിട ു. െവൺമയാർ ശരീര ിൽ വിഷ ിെ
കാളിമ പേ , വ ാപി ു ക േതയി . അ ാ ക
വി പ ാർ വതമാഹാ ിനു ുതി പറ ്
നി രായി നി ു! പരിചാരികയുെട ശ വ തിചലി
േനര ് വൃ ദ തികളുെട കുടിലിൽ
എ ുനിെ ി ാെത പാ ു കട ുവ ു. അ നായ
ധ തരാ രുെട ചുമലിലൂെട, വ ിലൂെട
താേഴ ിഴ ിറ ിയ സർ ം, സ യം ആ ംവരി
മഹാ വതയുെട മു ിൽ ഫണമുയർ ി നി ുവേ ത.
കാ യി ായയാൽ വിപദ്ഭയമി ാെത വർ ി
സുേയാധനമാതാവിെ കഴു ിൽ, സർ ം
ആ ുെകാ ിയേ ത. മൂ ു വ ം െകാ ിയിരി ും
എ ു വി പ ാർ പറ ു. എെ ാൽ, സർ ം
സത മു ജീവിയാണ്! വലതു ൈക ല ിൽ
ഏ ിയ ജപമാലയാൽ, എെ റിയാെത അവൾ
സർ െ ആ ിമാ ാൻ ശമി േ ാൾ, സാവകാശമായി
ഫണം ചുരു ി കുടിലിെ മുൻവാതിലിലൂെട അതു
കിഴേ ാ ിഴ ് അ പത മാകു കാ
കരണശ ി ൈകവി നിലയിൽ പരിചാരിക
േനാ ിനി ു. പി ീടവൾ അത ു ിൽ
അലറി രയുകയും െചയു.
ദുഃഖ ിെ . ഈ പുതിയ ഉേദഗ ാൽ
ഗംഗാതട ിെല ശാ ാചരണസേ തം അസ മായി.
വിധവകളുെട പ ൾ സർ ദംശനേമ ഗാ ാരിയുെട
കിട ുക ് ഉറ ു കര ു. അ മായ ക ിലൂെട
ജലധാര വാർ ്, അവളുെട ശിേരാഭാഗ ിരി ു
പതിമാശി െ ക ും അവർ കര ു.
പാണഭയ ിനു കാരണമിെ ു തീർ ു പറ
ഭിഷഗ ര ാർ ഏവെരയും ആശ സി ി ാൻ ശമി ു.
അശരണകളായ ീ ജന ൾ േദവതകേളാട്
ദയയാചി ുെകാ ് പാർ ി ു.
ധൗമ മഹർഷിയുെമാ ് സേ ത ിെല
വി പേ ശ ാർ ഈ ദുർ ിമി ിെ
േഹതുെവെ ും ഭവിഷ െ െ ുമു
പ വിചി ന ൾ ആരംഭി ു.
മഹാ വതയായ ആ അ യുെട മൃത പായമായ
കിട ും, അ നായ വലിയ െ ശിേരാഭാഗം
േചർ ു ഇരി ും യുധി ിരന് ഏെറ േനരം
േനാ ിനിേല് ി വ ി . യു ിെ
ത ളാലും ഉപവാസചര കളാലും പരി ീണമായ
ശരീരം; ദുഃഖ ളുെട ഭാര ാൽ തളർ മന ് -പുതിയ
ആഘാതേമ ് അവൻ േമാഹിതനായി വീണു. ആ
കാ കൾ പാർ ും, അവനു പരിചര കൾ െചയും
സവിധ ിലിരു ദൗപദി ്
പപ വിധാന ിെ യും ഈശ രചര കളുെടയും
രീതികൾ േകവലം ബാലിശമാെണ ു േതാ ി.
അവൾ േ ാൾ േവദനേതാ ിയേതയി . േവദനയുെട
പരേകാടിയിൽ, മാനസികവും ശാരീരികവുമായ
ദു ഹാനുഭവം എ നില അതിനി ാതാവു ു.
േവദനി ു വ ിയുെട മു ിൽ േവദന
ഒരാശയമായി േവർെപ ു മാറിനില് ു ു. േവദനെയ,
തേ തുൾെ െട ജീവിത ിെല എ ാ േവദനകെളയും,
േകവലമായ ഒരാശയമായി േനാ ി ാണാൻ കഴിയു
നിർേ ദഭാവ ിൽ യുധി ിരെ ശരീരെ
യാ ികമായി വീശിെ ാ ് അവൾ ഇരു ു.
സർ ദംശനേമ ു കിട ു ത് ഗാ ാരി!
സുേയാധനമാതാവിെന ാൾ മഹിതയായ ീ
ഭൂമിയിൽ ആരാണു ത്? പതി വതാധർ ിൽ, മാതൃ
ധർ ിൽ, ീധർ ിൽ,
മാനുഷമഹാധർ ിൽ-ഇതിെലാ ിലും ആരും
അ യ് ു കിടയായി . ജീവിത ിൽ അധർ ം
െചയി . അധർ ം നിന തുേപാലുമി . അവളാണ്,
ശാ കർ ിനായി ഒരു ൻ േപാലും േശഷി ാെത
നൂറുമ ളും മരി ു ദുഃഖമനുഭവി ു ആ
സു വതയാണ്. സർ ദംശനേമ ്
ജീവ രണ ൾ ിടയിൽ ഒരു
േചാദ ചി മായി ിട ു ത്.
പാതി വത ാതിശയ ാൽ സ യം ആ ം വരി
അവെള സർ ം ദംശി തിെ നിമി െ ുറി ്
വി പ ാർ പറ വാ ുകെള ുറിേ ാർ േ ാൾ
അവൾ ് ഉറെ ചിരി ണെമ ു േതാ ി.
തെ മു ിൽ കിട ു ത് യുധി ിരൻ!
ധർ ാ ജനായ യുധി ിരൻ! ദയാവായുനിമി ം
ധർ ാചരണംേപാലും തീയിലൂെടയു
സ ാരംേപാെലയാകയാൽ, ജീവിതം അവെന ും
വിരാമമി ാ േവദനയായിരു ു. ശ തു െള പടയിൽ
വധി ു ജയം േനടിയേശഷം അവരുെട പരാഭവ ിൽ
ദുഃഖി ു പശ്ചാപാർ നായി,
ജീവിതാസ ിയ വനായി കഴിയു പാവം
യുധി ിരൻ! അവനാണ് ഈ കാ ക ു മൂർ ി ു
കിട ു ത്. സ ം മന ിെ ഭാ വൃ ിേയാർ ്
ദൗപദി ഭയ ു േപായി. യുധി ിരെ യും
ഗാ ാരിയുെടയും മൂർ ിതരൂപ െള േനാ ി
െപാ ി ിരി ുെകാ ്. ‘യേതാ ധർ േതാ ജയഃ’
എ ുറെ വിളി ു പറയാൻ േതാ ി സ ം
മേനാവി ഭാ ിയിൽ ഭയ ് അവൾ ക ുകളട ു.
വി ഭാ മായ മന ിെ നിഴൽരൂപം ഉറെ
ശ ി ു തായി അവൾ ു േതാ ി. തെ േ ാലും
അന ഥാകരി ുെകാ ,് മന ് നിഷി േമഖലകളിൽ
ഉഴറിനട ു ു. ദുഃഖ ിെ കറു ബി ു ൾ
കടുഹാസ ിെ പുഴു ളായി നിറവും രൂപവും
മാറു ു. ത ിേല ുതെ അവ ഇഴ ു വരു ു.
വിശ ാസ ളുെട, സനാതനവും പവി തവുമായ
വിശ ാസ ളുെട, വി ഗഹ ളിേല ് അവ
സേ ാചെമേന ഇഴ ു കയറു ു. അവയുെട
ചലന ിൽ വി ഗഹ ൾ ബീഭ ളായി
തരംമാറു ു. മേനാഹര ളായ ആ ബിംബ ളിേല ്,
ആ ബിംബ ൾ പതി ന ു ജീവിതെമ
സമ ഗതയിേല ്, ആ പുഴു ൾ തുള ുകയറു കാ
അട ക ു കളാൽ അവൾ േനാ ി. സുഷിര ൾ
ഉളവാ ിെ ാ ് ആ പുഴു ൾ തുള ുകയറുകയാണ്-
കൂരമായ ഹാസ ിെ കൃമികൾ! ഒടുവിൽ എ ാം
ഉട ുവീഴു ശ ം. തെ ജീവിതം; താനറിയു
ജീവിത ൾ; എ ാ ജീവിത ളും പ ുപ ു
ജീവിതെമ അ പേമയസ ം ഇവെയ ാം
സ ിബ ള ് ഉട ുവീഴു ു! അവെയ ാം
വികൃതവും വിചി തവുമായ പുതിയ രൂപഘടനകേളാെട
ചിതറി ിട ു തായും അവൾ ുേതാ ി.
കാലുകളുെട ാന ് ൈകകളും, തലയുെട
പിൻഭാഗ ു മൂ ും, െചവികളുെട ാന ്
ക ുകളുമു മനുഷ രൂപസ ംേപാെല, ജീവിത
സ ളും, ജീവിതസംഭവ ളും ഭയാനകവും
പരിഹാസ വുമായ രൂപ കർ േയാെട, മു ിൽ വ ു
നില ു ു. ഭയാ കാ മായ ഒരു കര ിലും ഉ മായ
ഒരു ചിരിയും ഒ ം ദൗപദിയുെട ക നാള ിേല ു
തിരി ുവ ു. അവെയ െഞരി ുെകാ ു
സാഹസയത്ന ിെ ഫലമായി താൻതെ
ആലസ െ ടാൻ േപാവുകയാേണാ എ ് അവൾ ു
സേ ഹമു ായി.

2
പ െതളി ഗാ ാരിയുെട പാദ ളിൽ നമ രി ്,
‘അേ , ദൗപദി നിെ വണ ു ു’ എ ു േപരു
പറ റിയി ു വണ ുേ ാൾ മന ിൽ ഉദി ഒരു
ചി അവിെട മാറാെത ത ിനി ു. വിഷാദ ിെ
തണു ും ശാ മായ േ ഹ ിെ േശാഭയുമു
ചിരിയാൽ, ആലസ ിൽനി ് ഉണർെ റിയി ആ
സു വതയുെട ക ുകൾ ജീവിത ിെലാരി ലും താൻ
ക ി ി . ആ അ യുെട ക ുകൾ ധ തരാ ർ
ക ിരി ുേമാ?
വിശി മായ ആ ജീവിതെ യാെതാ ിനു
സാധനപാഠമായി ാണു വിധി ഇ െന സ രൂപി ത്?
ആ േശാഭയും ശരീരേശാഭയും തിക
ഗാ ാരരാജപു തി ് എ ിനാണ് വിധി അ നായ ഒരു
ഭർ ാവിെന െ നി യി ത്? അവളുെട
പാതി വത ിെ ഔതൃ ം െതളിയി ാനാേണാ?
അേ ാൾ േ ശയ ും കീർ ിയും പതാപവും നിറ
ജീവിതവും, പട ള ിൽ തിേയാചിതമായ
മരണവും സുേയാധനനായി നി യി ത് ഏെതാരു
ത ം െതളിയി ാനാണ്? ആ അ യുെട ക ുകൾ
തനിെ ാ ു കാണാൻ കഴി ിരുെ ിൽ എ ു
തിക ും സൈ തണമായ ഒരാ ഗഹം അവൾ ു ായി.
മനുഷ ജീവിയിൽ ജീവനു കാലേ ാളം യാെതാരു
ഭാവവും ഒരി ലും മൃതമാവു ിെ േ ാർ ് അവൾ
താനറിയാെത മ ഹസി ു. ജീവിത ിൽ
ഒരി െല ിലും ഗാ ാര രാജപു തി ഭർ ാവിെ .
മുഖം ക ിരി യിേ ? ‘അേ , സുേയാധനൻ നിെ
വണ ു ു’ എ ു പറ ് നിത വും കാൽെതാ ു
വണ ിയ മകെ മുഖവും ആ അ
ജീവിത ിെലാരി ൽേ ാലും ക ി .
ധർ സ ിനുേവ ിയു
ആ ഗഹനിേഷധ ിെ കാർ ശ ം അവൾ ു
ഭയമു ാ ി. അ െനയു കഠിന വതയ് ് വിധി
ഒരി ൽ, ഒരു മുഹമൂർ ിൽ, കാഴ് യനുവദി ു
െകാടു ു. കുരുേ ത ിൽ മരി ു
ചിതറി ിട ു മ ളുെട ജഡ ൾ കാണാൻ!
ജീവിത ിൽ മുഖം കാണാ ഉ ികളുെട േവർെപ
ശിര ുകളും, ശിഥിലമായി ിതറിയ ജഡ ളും
കാണാൻ മാ തമായി വിധി അവൾ ് എ ിനാണു
നിമിഷമാ തം കാ യു ാ ിയത്? അതു കൂരമായ ഒരു
ശി ാ വിധിയാെണ ിൽ, കൂരതയുെട ആ സ ം
ബാലിശംകൂടിയാെണ ്, അവൾ ഓർ ു.
ജീവിത ിന്, സമ മനുഷ രുെടയും ജീവിത ിന്,
ഏകകാല ാധാരമായ ഒരു ശ ിയുെ ിൽ ആ
ശ ി ശി ണമ ു വളർ ഒരു
താേ ാ ി ു ിെയേ ാെല െപരുമാറു െത ാണ്?
കളിേ ാ ുകൾേപാെല മനുഷ ജീവിത ൾ വ ് അതു
കളി ു രസി ു െത ാണ്?
ചില കളിേ ാ ുകൾ കു ി െപാടിതുട ു
താേലാലി ു ഭ ദമായി സൂ ി ു ു. ചിലേ ാൾ
ചിലതിെന പി ി ീ ിയും അതു വിേനാദി ു ു.
കു ിയുെട ൈകയിൽെ ടു തവളയുെട കർ ിന്
ആ വിളയാ ു പ കിയയിൽ എ ു ാനമാണു ത്?
വിളയാടു ത് കു ിയുെട പകൃതം.
കൂരതയാെണ റിയാെത, പരമനിർേ ാഷമായി
െകാടും കൂരതകളാചരി ് കു ി വിളയാടു ു.
തവളയുെട കര ിൽ േക ു കു ി നി ള മായി ചിരി ു
രസി ു ു. സ ം മ ളുെട മുഖം കാണാൻ
കഴിയാ മഹാ വതയായ ഒര യ് ് ആ മ ളുെട
േവർെപ ശിര ുകളും ജഡ ളും കാണാൻ
നിമിഷമാ തം കാ ന ു വിചി തമായ
ലീലാവിലാസേ ാട് അവൾ ്
അമർഷംേതാ ിയേതയി .
സുേയാധനെന ഗദായു ിൽ ഭീമൻ
ചതി ുവീഴ് ിയതറി ഗാ ാരി,
േകാപാ കാ യായി യുധി ിരെന ശപി ണെമ ു
മനസാനിന ുെവ ും, അതിനു ശി യായിരി ും
അവൾേ സർ ദംശനെമ ും വി പ ാർ പറ ു.
ആ പറ ിൽ േക േ ാൾ ഉ ിൽ മുഴ ിയ െപാ ി ിരി,
ദൗപദിയുെട മന ് വീ ുമാവർ ി ു. പഴയ ഒരു
രംഗം വനവാസ ിെ , ആരംഭകാല ്
കാമ കവന ിൽെവ ു നട ഒരു രംഗം -അവൾ
ഓർ ി ു. നി ിയനായി കാ ുകിഴ ുകളും തി ു
കാ ിൽ കഴിയു തിൽ ധർ െമാ ുമിെ ു പറ
തെ , യുധി ിരൻ നാ ിക എ ു വിളി ു. ഗർഹണം
െച ുകയു ായി.
‘സുേയാധനനു േ ശയ ുകള തയും ന ുകയും
നിന ു ദുഃഖ ൾ മാ തം ന ുകയും െച ു വിധി
എ ു വിധിയാെണ’ ,് വന പേവശേ ാടു
ആദ െ പതിേഷധ ിെ തീ വതയിൽ താൻ
യുധി ിരേനാടു േചാദി ു. സത ിനും ധർ ിനും
േലാക ിൽ ാനമിെ ും, തവ ളകെള വ ു
കളി ു കു ികെളേ ാലു ഒരു വിധിഹിതം
മാ തമാണു േലാക ിെല സത െമ ും, അ ും താൻ
പറയുകയു ായി. സൂ മമായ ധർ ത ൾ
നിരൂപി ് നി ിയനായിരി ു വൻ ക ാടും
അപമാനവും മാ തം േപറാൻ വിധി െ വനാണ്.
തനി ു േതാ ു കർ ൾ ൈധര മായി
ആചരി ു വനു കർ ിെ ഫലം ലഭി ു ു.
 ു ു ു ു
കർ ഫലം ന േയാ തി േയാ ആകാം. പേ ,
കർ മാചരി ാൻ സേ ഹി ു വന് എ ും തി
മാ തമാണു ഫലം. ആ ൈധര മു വനു ചിലേ ാൾ
അഭീ ൾ കി ിെയ ും ചിലേ ാൾ കി ിയിെ ും
വരും. േ ാഭി ു താൻ പറ വാ ുകൾ േക ്
യുധി ിരൻ അ ു േ ാഭി ുകയു ായിെ ്
അവൾ ഓർ ു. ദുഃഖിതമായ മുഖഭാവേ ാ
െടയാണ്അവൻ അ ുതെ ‘നാ ിക’ എ ു വിളി ത്.
“ ദൗപദി, നീ ഒരു നാ ികെയേ ാെല വിധിേയാടു
കയർ ു യു ിവിചാരം െച ു ു. ഞാൻ നിന ു
േവ ി ഈശ രേനാടു മ യാചി ുകയാണ്.” അവൻ
പറ തു േക താന ് ചൂളിേ ായി.
‘പേ , ഇേ ാ? ‘നാ ിക’ എ വിളി േക ാൽ
ദൗപദി, ഇ ു നീ ഭയ ു ചൂളുേമാ?’
പവി തമായ ജീവിതവിശ ാസ ൾ െപാടി
വി ഗഹ ൾേപാെല നാലുപാടും ചിതറി ിട ു ു.
തൃ ിയും സേ ാഷവും എെ ു മറ ു കഴി
ജീവിത ിന്, േവദനെയെ ു സംേവദി ാനു
താരതമ ശ ിേപാലും ഇ ു ന െ ു
കഴി ിരി ു ു. ജീവിതെ ജീവിതമാ ിയിരു
സു രമായ സ ളുെട ഉടയാടകെള ാം ഉരി ു
താെഴ വീണു കഴി ു. ന മായ ജീവിത ിെ
ദയനീയരൂപം കൂരമായ െപാ ി ിരി ു വക ന ു
രൂപാഭാസമായി കൺമു ിൽ നിൽ ുകയും െച ു ു.
ഏെതാരു പതി വതാധർ ിനും
േ ഹ ിനുംേവ ിയാേണാ ത ിെല മാതൃത ം
ലംഘി െ ത്. ധർ ിെ യും
േ ഹസ ിെ യും ആ വി ഗഹ ൾ ഇ ്
ഉട ുകഴി ു.
നാ ികെയ ഭർ നം േക ാൽ, ദൗപദി, നീ ഇ ു
ഭയെ ടുേമാ?’
 മന ിെ നിശിതമായ ഈ േചാദ ിന് അവൾ ്
സമാധാനമു ായിരു ി . അവൾ തേ ാടുതെ
പറ ു:
“ജീവിതസ ളുെട തകർ മരണെ ാൾ
എ തേയാ ഭയ രമാണ്. ജീവൻ തകരാെത
ജീവിതസ െള ാം തകർ ജീവി, ജീവിത ിലും
മരണ ിലും ഒരുേപാെല ആശയ ഒരു ശ വ ുവായി
മാറു ു.”
മരണം ജീവിത ിെ
സ ാഭാവികപരിസമാ ിയെ ും അവൾ ഓർ ു.
ഇടയ് ുവ ു െപാടു േന തട െ ടു
സംഗീത ിെ ആ തട മാണ് മരണം. മുഴുമി ാെത
ഗാനം മുഴുമി ാ ഗാനമായി അേ ാഴും
അവേശഷി ു ു. എ ാൽ വിശ ാസ ളും
സ ളും തകർ ു കഴി ജീവിതം
സം രി െ ടാെത ദുർഗ ം വമി ു ജീവിതജഡം
മാ തമാണ്. അ രം ജഡ ൾ അടി ുകൂടിയ ഒരു
സേ തമാണ് ഗംഗാതട ിെല
ശാ ാചരണസേ തെമ ് ദൗപദി ു േതാ ി.

3
പുതിയ ഉേദ ഗ ാൽ പുതുതായു ലി
ദുഃഖചി യുെട നിഴലിൽ, സർ ദംശന ിെ
നിമി െമെ ും ഭവിഷ െ െ ും നിരൂപി ു
നിർ ിേമഷനായിരു യുധി ിരൻ, ദൗപദിയുെട
േചാദ ം േക ു െഞ ി.
അവൾ പറ ു:
“യുധി ിരാ, നീചനായ സുേയാധനനു ജ മരുളാൻ
വിധി എ ിനാണു മഹാ വതയായ
ഗാ ാരരാജപു തിയുെട പവി തമായ ഗർഭം
തിരെ ടു ത്? പവി തമായ ആ മാതൃത ിന്
പു തസൽ കിയകൾ ് അർഹതയി ാെത
വ െത ാണ്?”
നാ ികമായ േചാദ ൾ േചാദി ുകയാെണ ു
െത ി രി രുെത ും, മന ിെല േവദനകൾ
പറെ ാഴിവാ ുകയാണു താൻ െച ു െത ും,
അവേനാട ാെത മ ാേരാടാണ് തനി തു പറയാൻ
കഴിയുകെയ ും ദയനീയമായ മാപണ ൾ
പറ ുെകാ ് അവൾ തുടർ ു:
“മഹാ വതിയായ കർ െന കു ിയുെട
കാനീനഗർഭ ിൽ ജനനം ന ിയ വിധി
അവെനേ ാെലാരു മഹാ പജയ് ു േചർ ദിവ ഗർഭം
എ ു നിഗൂഢമതമനുസരി ാണ് ദുേര ാധന-
ദു ാസനാദ ാർ ായി നീ ിവ ത്? േലാക ിനാെക
േ ശയ ും, സുകൃതികൾ ു സുകൃതഫല ളും
ലഭ മാ ുമായിരു ആ ന സംഭാവ ത
എ ിനുേവ ിയാണ് ഒഴിവാ െ ത്?”
അവൾ പറ ു:
“യുധി ിരാ, സ ജനം സ ജനെ െകാ ു;
എ ാവരും ചെ ാടു ി. ഈ യു ം
വിധിഎ ുെകാെ ാഴിവാ ിയിെ എെ
സേ ഹം. സുേയാധനനു ഗാ ാരിയുെട ഗർഭ ിലും,
കർ നു കു ിയുെട കാനീനഗർഭ ിലും ജനനം ന ി.
ഇത ൈവഭവപൂർ ം ഇ െന ചമെ ടു ത്
യാെതാ ാണ്? ഭാതൃഹത ാേബാധ ാൽ ജീവിത
വിര നായ യുധി ിരൻ; സ ം പു തെന സ യം
ഹനിെ ു പാതകേബാധ ാൽ നീറു അവെ
അ , അധർ ചാരികെള ിലും സ ം ഗർഭ ിൽ
വിരി മ ളുെട മരണ ിൽ മാത സഹജമായ
മഹാവൃഥ മന ിൽ കനൽേപാെല മറ ുവ ു
ദഹി ു സുേയാധനമാതാവ്-ഇതിെന ാം വിധി
മനഃപൂർ മാെയ േപാെല
രംഗെമാരു ിയെത ിനാണ്?”
കർ െനേ ാെലാരു പു തെന പസവി ാൻ
സു വതയായ ഗാ ാരിെയ ാൾ തിക
പാ തേമെത ു േചാദി ുെകാ ് ദൗപദി അതിെ
സംഭാവ തകെള വിവരി ു. ധർ ിന് ആ നാശം
ഫലമായി ക ി വിധിയുെട ഗൂഢമായ
അദ്ഭുതെമ ാണ്?
അവൾ പറ ു:
“ ധർ ാ ാവായ നിന ു ജീവ ൃതി, സുേയാധനനു
വീരസ ർ ം. സത െ യും ധർ െ യും ഒരി ലും
ലംഘി ാ കർ ന് ആ നാശവും, ശകുനി ്
വീരരസ ർ വും. ദു ാസനന് സ ർ ിെല പൂജയും
ഭീ പിതാമഹന് ശരശ യും! ശൂന മായ പട ള ിൽ,
ജഡ ൾ കിട ഴു ു കൃമികൾ തി വസാനി ു
കാ കൂടി കാണി ാൻ, മഹാ വതനായ പിതാമഹെന
ശരശയന ിൽ ഇ ും കിട ിയിരി ു വിധിയുെട
ആ നിഗൂഢമതെമ ാണു യുധി ിരാ?”
 പതിനാല്

കു രുേ തംക യുധി ിരന് ആ ശൂന ത

ഏതാെണ ് സേ ഹമു ായി.
പതിെന ൗഹിണി ടകൾ പതിെന ു ദിവസം
പടെപാരുതി സർ നാശം വരി ആ സംഗരഭൂമി
ഏതാണ്? എവിെടയാണ്? മൃതമായ ദിന ൾ ു നീളം
വ ിരി ു ു. ദിന ളാകു യുഗ ളുെട
ഭാവ കർ യിൽ വ ുതകളുെട നിജ ിതിെയ ി
ബു ി ു ഭമമു ാകു ു. ച കവാള സീമയിേല ു
വ ാപി ുകിട ു വിജനതയിൽ കവ േഭാജീശത ൾ
ഭയമറിയാെത ഘാണി ു പാ ുനട ു കാ
അവെന ഉൾ ിടിലമു ാ ി. ഉ ിൽ പഴു ുമായി
മുഖം കരി ു നില് ു വണ ൾേപാെല ചാ ലും
കരി യുമായി െക ട ിയ ചിതകൾ; ആയിരം
ദഹനകു ൾ ക ിയ ചൂടിൽ പ ിെ
തരികൾേപാലും കരി ആ പട ള ിെ
ഒരതിരിൽ, ഇലകരി ു േതാലുരി ു ത ും
ചി കളുമായി പകൃതിയുെട അ ികൂട ൾ
നിര ുനി ു. ഭയാദ്ഭുത േളാെട അവൻ േനാ ി.
അ ുേപായ ശിര ുകളിൽനി ും േവർെപ
െപാ ണി ശിേരാമകുട ൾ വിഷശ ിയാൽ
തിള ു ു ദകീട െളേ ാെല ചിതറി ിട ു ു.
െവയിൽത ി തിള ുേ ാൾ ഇഴയു തായി
അവയുളവാ ിയ പതീതി; അതവന്
ഉൾ ിടിലമു ാ ി. ആനകളുെട സ ിബ ൾ
േവർെ ടാ ഭീമ ളായ അ ികൂട ൾ, അവയിൽ
പ ി നില് ു അഴു മാംസ ിെ യും
േതാലിെ യും വശ ശ ിയിൽ കുറു ാരുെട
പ െള ഈ കെളേ ാെല ആവാഹി ു. കടി ുതൂ ി
ൈകകാൽ കുടയു അവയുെട ചലന ിൽ ആ
അ ികൂട ൾ സ യം ചലി ു തായി
അവനുേതാ ി. ആ ദൃശ ിേല ് േനാ ിനി
അവെ മന ിൽ ഭീ െര ി ദൗപദി േചാദി േചാദ ം
തീ ണതേയാെട മുഴ ി.
“കുരു ൾെ ാം പിതാവും പിതാമഹനുമായ
ഭീ ർ, സത വാദിയും വീരനും ബലശാലിയും
ധർ ികളിൽ ധർ ിയുമായ പിതാമഹൻ.
സ ജീവിതെ വംശേ ശയ ിനുേവ ി
ആ ബലിയാ ി മാ ിയ മഹാ വതൻ. താൻ വളർ ി
നിലനിർ ിയ വംശം, ത ിൽെ ാ ് നിേ ഷം
നശി ു കാ , ഉടലിൽ തറ ിരി ു ശര ളുെട
ത ിൽ കിട ി എ ിനാണു യുധി ിരാ, വിധി
അവെന കാണി ു ത്? പടെയാതു ിയേശഷം,
അ ികൾ ചിതറി ദുർഗ ം വമി ു ആ ചുടലയിൽ
എ ിനാണ് യുധി ിരാ, ആ പിതാമഹെനമാ തം
ശരശ യിൽ കിട ി വിധി ഈ കാ കൾ
കാണി ു ത്?”
അതിെ ധർ ശാ െമ ാണ്? അവൾ േചാദി
േചാദ ം, അതു േക േ ാൾ തനി ു ാവാ
ഞടു േ ാെട അവെ മന ് വീ ും േക ു. ആ
വിജനതയുെട ഒരു േകാണിൽ െക ിെയാരു ിയ
േമൽ ുര രാജ േലാപികളുെട പാപ ിെ ാരകം
േപാെല അവൻ ക ു. മന ിൽ അപരാധേബാധ ിെ
ഉ ഗമായ മി ൽ ിണർ പാ ു. അവൻ തെ െ
മറ ു. പരിജന െളയും പരിസര െളയും മറ ു.
പിതാമഹെന എ െനയാണ് താൻ അഭിമുഖീകരി ുക
എ ഭയചി കെള ാം അവൻ മറ ു. യുധി ിരൻ ആ
േമൽ ൂരെയ ലാ ാ ി മുേ ാ ു നട ു.
അ ിമാ തേശഷമായ ഭീ വി ഗഹ ിെ
നിബിഡമായ െവ ലമുടിയും താടിയും ശിര ിൽ
തറ ുനി ശര ൾ ിടയിലൂെട േപരാലിെ
േവടുകൾേപാെല താേഴ ു ഞാ ുകിട ു. എ ുകൾ
എണീ ു നില് ു മുഖ ് അ ഗം വള ു കൂർ
വലിയ മൂ ് കുടുതൽ വളർ യാർ .് ഞാൺ വലി
വി ുേപാെല വിജൃയംഭി ു നി ു. വിശാലമായ
െന ിയുെട അതിരിൽ െവ ുരിക ൾ
മടകൾേപാെല ഉയർ ുനില് ു ു. എ ുകൾ ചമ
ഗഹ ര ളിൽ പകുതിയട ക ുകൾ ജീവശ ി
മുഴുവൻ ആവാഹി ു തിള ു ു ായിരു ു. ശര ൾ
ചമ ഉ തമായ ശ ാതല ിൽ കിട
ബലി രൂപ ിെ . വലതുൈക പതുെ ഉയർ ു.
ഉയർ ൈക ലം ആശീർവാദഭാവ ിൽ
വിരിയുകയും ചലി ുകയും െചയു. ഭൂഗർഭ ിൽ
എേ ാനി ും വരു െത ു േതാ ു ഒരു
ശ ിൽ, ഇടർ യും മുഴ വുമു
അപൗരുേഷയമായ ശ ിൽ, ഭീ ർ പറ ു:
“ഉ ീ, നീ എഴുേ ൽ ൂ. സ ി ാൻ
സമയമാകു തിനു മു ു തെ നീ വ ു.
യുധി ിരനായ നീ യുധി ിരെനേ ാെല വ ു.
ജീവിത ിനും മൃതി ുമിടയിൽ കിട ു ഈ
കിട ിലും നിെ ാണുേ ാൾ എനി ു
ജീവിതേ ാടു മമതയു ായിേ ാകു ു. നീ
എഴുേ ല് ൂ. ഉ ീ, നീ എ ിനാണു വ ത്?”
യാെതാ ും കാണാ ഒരു േനാ വുമായി
യുധി ിരൻ നി ു. യാെതാ ും ഉപരിതല ിൽ
പതിയാ ഒരു പ യുമായി ശ യുെട മൂർ ി
േപാെല യുധി ിരൻ നി ു.

2
പിൻതുടർ ുവരു ഒഴി രഥ ിനും
പരിജന ൾ ും മു ിലായി യുധി ിരൻ
വിചാരാധീനനായി തിരി ുനട ു. കുരുേ ത ിൽ
നി ും ഗംഗയിേല ു വഴി ഒരി ലും
അവസാനി ാ വഴിയാെണ ് അവനു േതാ ി.
രാ തിയിെല വിചാര ൾ പുതിെയാരു െവളി ിൽ
അവൻ അയവിറ ി. അേ ാൾ നട ആ
പിതാമഹദർശനം പഴയകാലെ ഏേതാ ഒരു
സംഭവ ിെ ഓർ േപാെലയാണ് അവെ മന ിൽ
പത ീഭവി ത്. പട ള ിൽ ഏകനായി ശരശയനം
െച ു പിതാമഹെ ഓർ യു ായേതാെട താൻ
തിക ും സ തയ വനായി. തിക ി ിക ി വരു
അപരാധേബാധവുമായി നി ദയ ു രാ തി കഴി താൻ
രാവിെല ശാ കർ ൾ ആചരി തുേപാലും
ധ ാന ിലുറയ് ാ മന ുമായി ായിരു ു. ഇേ ാൾ
പിതാമഹെന സ ി തിനുേശഷം മന ിനു
സ തയുേ ാ എ ് അവൻ ആേലാചി ു.
പിതാമഹെ മു ിൽ നി ് താെനെ ാമാണ്
പറ ത്? എ ുതെ പറ ിരു ാലും, സ മായി
ഇ ാശ ി യി ാ ഒരു കു ിെയേ ാെലയാണ് താൻ
അവെ മു ിൽനി ു കര ത്. ആ
പരിേദവന ൾ ് അവൻ പറ ആശ ാസവാ ുകൾ
അർ ം നിരൂപി ാെത േകൾ ുക മാ തമാണു
െചയത്. താത് ാലിക മായി അ ഃേ ാഭെമാഴി ു
സാമാന ശ ി ൈകവരി അവെ മേനാവൃ ികൾ
ഭീ രുെട വാ ുകൾ പുറേ ു വലിെ ടു ്
അവയുെട അർ ം നിരൂപി ാൻ തുട ി.
യു ിൽ അവെന വധി ാനു ഉപായമാരാ ്
താൻ പിതാമഹെന ൈകനിലയിൽ െച ുക രംഗം
യുധി ിരൻ ഓർ ു. അ വൻ പറ വാ ുകളും
താേനാർ ു. അ ് ആ ഭീ ർ പറ ു.
“യുധി ിരാ, സ യം മൃതി ഇ ി ാ കാലേ ാളം
ൈകയിൽ വിേ ി നില് ു എെ വധി ാൻ
ഭൂമിയിൽ യാെതാരു ർ ും സാ മ . എെ
വധി ാെത ധർ ിയായ നിന ് യു ിൽ ജയം
സാ മെ ് എനി റിയാം. ഉ ീ, മന ്
പരി ീണമാകാെത നീ ഇേ ാൾ തിരി ുേപാകൂ. നീ
ഇനിെയാരി ൽ നിന ു ശരി ും യു െമ ു
േതാ ു സ ർഭ ിൽ, എെ അടു ു വരൂ. എെ
വധി ു തിനു ഉപായം അേ ാൾ ഞാൻ
നിന ുപേദശി ു തരാം.”
അ ് ആ ഉപേദശം േക ് താൻ മട ുകയാണ്
െചയത്. ആ ഉപേദശമനുസരി ് പിെ യും അവെന
സമീപി ് വേധാപായം അവനിൽ നി ് താൻ
േകൾ ുകയു ായേ ാെയ ് അവൻ ഓർ ു. ഇ ു
പിതാമഹൻ ആ പഴയ വാ ുകൾതെ യാണ്
ആവർ ി ത്. ഉചിതമായ മെ ാരു സ ർഭ ിൽ തെ
വ ് വീ ും കാണണെമ ് ഇ ും അവൻ പറ ു.
ഭീ ർ പറ അേത വാ ുകൾ അവൻ അയവിറ ി:
‘ഉ ീ, യുധി ിരാ, േപമാരി ും െകാടു ാ ിനും
മു ് കറു ു മൂടിെ ിയ ആകാശംേപാെലയാണ്
ഇ ു നിെ മന ്. കാ ു വീശാെതയും മഴെപ ാെതയും
ഇരു ുമൂടിയ ആകാശം ഒരി ലും െതളിയുകയി .
ഇേ ാൾ നിേ ാട് ആത ികമായ വച ുകൾ ഞാൻ
പറയു തു ജല ര ിൽ വിരലാൽ വാചക ൾ
കുറി ു തുേപാെല നി ലമാണ്. ഇനിെയാരി ൽ
കാറുകൾ െപെയാഴി ് മന ിെ ഭാരം കുറയു
 ു ു ു
േനര ് നീ എെ അടു ു വരൂ. കുെറേയെറ
ദിവസ ൾകൂടി എനി ിേത കിട ിൽ ഈ
അജഡാവ യിൽ കഴിേയ തു ്. കാലഗതിയുെട ആ
വൃ ം മുഴുമി ു തിനു മു ് നീ വരൂ.”
എ ു ഹിതം പറയാനാണ് അവൻ ഇ െനെയാരു
മുഹൂർ ം കുറി െത ് യുധി ിരൻ ഊഹി ാൻ
ശമി ു. അതിെ അർ ം എ ാണ്? ആ
മ ഹാസ ിെ അർ ം?
കർ െന ുറി ് ഭീ ർ തുടർ ു പറ
വാ ുകൾ അർ ം നിരുപി ുെകാ ് യുധി ിരൻ
തിരി ും മറി ും േനാ ി.
“യുധി ിരാ, അവൻ നിെ േജ നാെണ വ ുത
നീ അറി ിെ ത് വിധിയുെട ഏേതാ
നിഗൂഢമതമാണ്. മഹധർ ിയും മഹാവീരനുമായ
അവെനേയാർ ു ദുഃഖം ധർ ാ ജനായ നിന ു
േചർ ദുഃഖമാണ്. അവൻ നിെ മഹ ായ േശാകം
അർഹി ു വനാെണ തിലും അേശഷം
സംശയമി .”
യുധി ിരെ ഓർ യിലൂെട പലചി ത ൾ
പാ ുേപായി. അവെ മന ിൽ പുതിയ േചാദ ൾ
ഉയർ ു. കർ െന ി തേ ാട് ഈ വാ ുകൾ പറ
പിതാമഹൻ കൗരവസഭയിൽവ ് അവെന നിത വും
നി ി ുമായിരു ു എ ു
പറ ുേകൾ ു െത ാണ്? പിതാമഹൻ പടയിൽ
വീഴാെത താനായുധെമടു ുകയി എ ു പതി
െചയ കർ ൻ യു ിൽ നി ും
ഒഴി ുനി െത ാണ്?
 പതിന ്

1
ശാപ ളായി സ യേമവ ഭാവംമാറു വര പസാദ ൾ;
ആ ാവിൽ േവദനയായി നി ു തുടി ു സി ികൾ;
ആ നാശ ിെ കനികൾ മാ തം കായ് ു ത്
സതർ ദുമ ൾ; കലർ പരാജയ ളായി ഭവി ു
മഹാവിജയ ൾ; യുധി ിരാ, കാല ിെ യും
വിധിയുെടയും ചര കൾ എ ു വി ഭാ ികര ളാണ്!
അവ എ ത ചപല ളാണ്!”
ഭീ രും കർ നുമായു ായിരു വിചി തമായ
േവ കൾ വിവരി ു േകൾ ാൻ ദീ മായ
ജി ാസേയാെട മു ിലിരി ു ദൗപദീ
യുധി ിര ാരുെട േചാദ ംേക ് സഞയൻ
വിചാര ളുെട കുരു ഴി ാൻ താടിേരാമ ളിലൂെട
വിരൽ പായി ു െകാ ് പറ ു തുട ി. ദൗപദിയുെട
േചാദ ം അവൻ തേ ാടു തെ ഉറെ ആവർ ി ു:
“മഹാ ാവും മഹാ പാ നും പിയഭാഷിയുമായ
ഭീ പിതാമഹന്, കർ െ േമ യും
ഹൃദയമാഹാ വും വീര വും ഒരി ലും കാണാൻ
കഴിയാ െത ാണ്?”
േചാദ ിനു രെമ തിേലെറ ഉറെ യു
ചി യുെട രൂപ ിൽ സഞയൻ തുടർ ു:
“േദവീ, മനുഷ രായ ന ുെട ചര കളിൽ ചിലതിെന
ചപല െള ും നാം വിേശഷി ി ു ു. ചിലതരം
ചാപല െളനാം ബാലചാപല െള ും വിളി ു ു.
മനുഷ കർ ളിൽ ചിലതിെന കൂരമായ
കർ െള ും നാം െവറുേ ാെട വക തിരി ു ു.
ഇ രം വിേശഷണ പദ ളും സ ളും
ശീല ിലുറ നാം വിധിയുെട ചിലകർ ൾ ു
മു ിൽ നി ഗഹാനു ഗഹശ മായ ഈശ രെ ചില
ഹിതാഹിത ൾ ു മു ിൽ, പക ു നി ുേപാകു ു.
മനുഷ കർ ൾ ു വിേശഷണ ൾ
ഈശ രഹിത ിൽ അറിയാെത ആേരാപി ുേപാകു
നാം, പാപഭയ ാൽ അസ രും
ചപലമതികളുമായി ീരു ു. ചി യിൽ കുരു ുകൾ
വീഴു ു. ഓർ യിലു ചി ത ൾ അേ ാൾ
അവ ളായി നി ു വിറയ് ുകയും െച ു ു.”
ഭീ രും കർ നുമായു േവ കമമായി
വിവരി ാൻ തനി ു പയാസ ൾ സഞയൻ
വിശദീകരി ു. സംഭവ ളുെട അർ നിരേപ മായ
ഒരു േകവലരൂപമ മനുഷ െ ഓർ യിൽ പതി ു
േശഷി ു ത്. ഓർ ി െ ടു സംഭവ ിെ
അർ വും ഭാവവും ഓർ യിെല ചി ത ിെ
നിറ ളാണ്. ഭൂതകാല ു നട സംഭവം; അതിെ
അർ വും ഭാവവും ഭാവികാലം തകിടം മറി ുേ ാൾ,
ഓർ യിെല ചി ത ിെ നിറം മാ തമ അതിെ
രൂപം ആെക െ അവ മായി ീരു ു.
ദിവസ ൾ ുമു ് ധൃതരാ മഹാരാജാവിേനാട്
കുരുേ തയു ം വിവരി അേത രീതിയിൽ, അേത
സംഭവ ൾ വിവരി ാൻ ത മൂലം തനി ു
കഴിയാെത വരു ുെവ ് സഞ്ജയൻ പറ ു. കൂടാെത
മന ് ദുഃഖ ാൽ പൂർേ ാപരി കലുഷവുമാണ്.
ദൗപദീയുധി ിര ാരുെട അവ േയാർ ;്
ഭീ പിതാമഹെ യും കു ിയുെടയും
അവ േയാർ ,് കർ നുതെ യും ഏർെ
ആത ികമായ വിധിേയാർ ് - ഇവെയ ാംതെ
വിധിഹിത ളാണേ ാ എേ ാർ ്-മന ് നിയ ണം
ലംഘി ് നാ ികതയുെട നിഷി േമഖലയിേല ്
ഇഴ ു കയറാൻ ഭാവി ് തെ ഭയെ ടു ുകയും
െച ു ു.
കരയിൽ കടപുഴകി വീണ്, അ കെല ജലനിര ിൽ
ചി കൾ ഊ ി, ഇടയ് ു മണൽ ി ിനുമീെത
പാലംേപാെല കിട ു വൃ നായ മഹാവൃ ിെ ,
േമേല ുയർ ുനില് ു േവരുകെള
പീഠ ളാ ിയിരു യുധി ിരനും ദൗപദിയും,
സഞയെ ആ ഗതമ മായ മുഖം, അേജഞയമായ
ഒരു മഹാ ഗ െ െയ േപാെല പക ും
ഏകാ ഗതയും കലർ ക ുകളുമായി
േനാ ിെ ാ ിരു ു. ആേരാെട ി ാെത സഞ്ജയൻ
തുടർ ു:
“സ ാർ െമെ റിയാ ഭീ മഹാവൃതെ
അഭിന ി ി . ആ ര േപാലും
കണ ിെലടു ാ സത വതെ യും
അഭിന ി ി . അധർ ം മന ിൽ നിനയ് ുകേപാലും
െച ാ നിശ്ച ല ധർ ചര േയാടും
അലിവുകാണി ി . പതി വതാധർ ിെ
ബിംബ ാൽ മാതൃധർ ബിംബഭഞ്ജനം.
പു തവാ ല ാതിശയംെകാ ു പു തഹത
േ ഹമി . അലിവി . േദ ഷ ിേ തായ
വിപരീതേവ കൾ േപാലും വിധി മനുഷ ജീവിതേ ാടു
പാലി ു ി . വിധിയുെട ദുർ ഗഹചര കൾ ്
ആധാരമായ ത ം എ ാണ്? ജാലവിദ കൾ കാണി ്
മനുഷ െന ഭമി ി ുകയും അേതാെടാ ം അവെന
ജാലവിദ യിെല കരു ളാ ുകയും െച ു
വിധിയുെട ലീലകൾ ാ ദമായ ത ം എ ാണ്?”
നിയ ണ ൾ ു വഴ ാെത യേഥ ം സ രി ു
ബു ിയാൽ വലി ിഴയ് െ ുെകാ ് അവൻ
തുടർ ു:
 “കഴി ുേപായ കാല ിെ ഒരു ബി ുവിൽ
കുമി ഒരു കുമിള -അെ ിൽ ഏതാനും കുമിളകൾ.
മന ിൽ ഓർ യുെട ചി ത ൾ േശഷി ി ുെകാ ്
സംഭവ ിെ ആ കുമിള െപാലി ുേപാവുകയും
െച ു ു. കാലം മുൻേപാ ു നീ ു ു. നട
സംഭവ ൾ നട ുകഴി സംഭവ ളാണ്. പേ ,
വരുംകാലം, കഴി കാലെ ആ കമി ു തകിടം
മറി ുേ ാൾ, ഭാവി ഭൂതകാലെ അ ിമറി ുേ ാൾ,
നിയതമായ ഓർ കളിൽ ജീവി ു മനുഷ ൻ
നി ഹായനായി ീരു ു. യുധി ിരാ, ഭീ രും
കർ നുമായു േവ കളിേല ് ഇ ു നിെ മു ിൽ
നി ു തിരി ുേനാ ുേ ാൾ എെ ഓർ യിൽ
ഭൂതവും ഭാവിയും വർ മാനവും തരംതിരിവി ാെത
ത ിൽ സ ി ശമായി ീരു ു. ഓർ യിൽ കാണു
കാ എെ പരി ഭമി ി ു ു. സംഭവ ൾ, കാലം,
മനുഷ മന ് എ ിവയുെട വിചി തമായ
ബ െള ുറി ് അസ ാ കരമായ േചാദ ൾ
ഉയർ ുവരികയും െച ു ു.”
മഹാ ാവും പിയഭാഷിയും സത വാദിയുമായ
ഭീ ർ നീചനായ കർ െന നിത വും ഭർ ി ു
ഓർ കളാണ് ത ിലു ായിരുെത ് സഞ്ജയൻ
വിവരി ു. ആ ഓർ കൾ ഇ െല തനി ു നി യാസം
വിവരി ാൻ കഴിയുമായിരു ു. പേ , ഇ ു
ഭാതാവിെ േവർപാേടാർ ു ദുഃഖ ിൽ താൻ
ഭാതൃഹ ാവാെണ പാതകേബാധ ിൽ, നീറു
യുധി ിരെ മു ിലാണ് താൻ ഇരി ു ത്. ഈ
ഇരി ിൽഇരു ുെകാ ് ഓർ യുെട ക ാടിയിേല ്
േനാ ുേ ാൾ പഴയ രൂപ ളുെട പുറംവരകൾ
മാ ുേപാകു ു. പുതിയ പുറം വരകൾ കാണാൻ
കഴിയാെത വരികയും െച ു ു.
“യുധി ിരാ, എെ ബു ി പതറു ു.
ജീവിത ിലി ുവെര ഈ ക ുെകാ ് ഒരു കാ യും
 ു ു ു ു
ഞാൻ നിേ ഷം ക ിെ ,് ആത ിക രൂപ ിൽ
സത മായി യാെതാ ും, ഒരി ലും യാെതാ ും
കാണാനാവുകയിെ ,് ജീവിത ിനു ായിയായ
ഒരർ വും അടി ാനവുമിെ ് -ഈവിധ
ചി കളാൽ മന ് വി ഭാ ിവശമായി ീരു ു.”
ഹ ിനപുരം രാജസഭയിൽ അേനക
വർഷ ൾ ിടയിൽ അേനകരംഗ ൾ
ഓർ യിൽ ചി െ ടു ാൻ ശമി ുെകാ ് സഞ്ജയൻ
തുടർ ു:
“ധർ ാ ാവായ നിേ ാടും നിെ
സേഹാദര േളാടുമു േദ ഷ ിൽ
നീചമാർ ിേല ു ചരി ാൻ ത രെ ടു
സുേയാധനൻ, പു തവാ ല ാ നായി എേ ാഴും മൗനം
ഭജി ു ധൃതരാ നൃപൻ; വീര ിെ
പിൻബലംെകാ ും വാ ുകളുെട ഉേ ജനംെകാ ും
സുേയാധനെന സാഹസമാർ ളിേല ു ഭയംകൂടാെത
ത ിവിടു അഹ ാരിയായ കർ ൻ, ആ കർ െന
ഭീ ർ ജ ലി ു ധർ േരാഷേ ാെട
പരിഹസി ു തും ഭർ ി ു തും ഞാൻ ക ു.
ഭീരുെവ ും ജളെന ും നീചെന ും കർ െന
പിതാമഹൻ നിത വും േപർവിളി ു ത് ഞാൻ േക ു.
പിതാമഹെ ഹൃദയമാഹാ ിനും
കുല ശേയാകാം ും മനസാ ുതി പറ ുെകാ ,്
മഹിതമായ ആ ഗർഹണം േക ു െപാടി ു േപാകാ
നീചമായ അഹംകൃതിെയ ശപി ുെകാ ്, ഞാനാ
രംഗ െള ാം കാണുകയും േകൾ ുകയും െചയു.
പേ , ഗർഹണ േള നീചൻ ഇ ിവിെടയി .
േലാകാതിശായിയായ ഹൃദയമാഹാ െളെ ാ ്
വിധി േമഷയു ം െച ി ു തിെ അവ മായ
നിഴൽ രൂപ ൾമാ തം ഞാനവിെട കാണു ു.”
വീ ും വ തിചലി ുേപാകു സഞ്ജയെ
മേനാഗതിയിൽ മവി ്, യുധി ിരെ
 ു
സാ ി ൃംേപാലും മറ ്, ദൗപദി പറ ു:
“സഞ്ജയാ, േദ ഷമ ുവനും പിയഭാഷിയും
മഹാ ാവുമാണേ ാ ഭീ പിതാമഹൻ.
സത നി യിലും ാന ിലും അവൻ മനുഷ രിൽ
കിടയ വനാണേ ാ. കർ ന് യഥാർ ിൽ
ഹൃദയമാഹാ മു ായിരുെ ിൽ, പിതാമഹന്
അെതാരി ലും കാണാൻ കഴിയാെത വ െത ാണ്?
നീ ുേപാ ി ാെത ഭീ ർ കർ െന
ഭർ ി െത ാണ്?”
ദൗപദിയുെട മവി േചാദ ം േക ു
വ ുതാേബാധ ിേല ു തിരി ുവ സഞ്ജയൻ
വിചി തമായ ആ േവ യുെട സ ഭാവം വ മാ ു
ആ രംഗ ൾ വിവരി ാൻ തുട ി. കർ െന ഭീ ർ
പുകഴ് ി റയു ത് ഒരി ൽേ ാലും താൻ
േക ി ിെ ് അവൻ അനു രി ു. ഭീ േരാെടാ ു
താെനാരി ലും ആയുധേമ ുകയിെ ു കു നായ
കർ ൻ ശപഥം െചയ ദിവസം കൗരവസഭയ് ്
ഞടു മു ായ ദിവസമായിരു ുെവ ും, പേ , ആ
രംഗം ഇ ും മന ിൽ േവദനയുെട
െകാടുംെ േ ാെട മാ തമാണ് താൻ
ഓർ ു െത ും പറ ുെകാ ് സഞ്ജയൻ ആ
രംഗം വിവരി ു തുട ി.

2
പാ വരുെട സേ ത ിൽ ധൃതരാ രുെട
ദൗത വുമായി താൻ െച വിവരം യുധി ിരെന
അനു രി ി ുെകാ ് സഞ്ജയൻ പറ ു:
“ധൃതരാ മഹാരാജാവിെ ദൗത വുമായി അ ു
നിെ . സേ ത ിൽ ഞാൻ വ ു. സമാധാനം
േവണെമ ു നിെ അർ നയുമായി ഞാൻ
ഹ ിനപുരം രാജസഭയിൽ തിരി ുെച ു. നി ൾ
പറ വാ ുകൾ ആ രാജസഭയിൽ ഞാനതുേപാെല
ആവർ ി ു. നിെ ആ സേ ശെ പതി നിറ
രാജസഭയിൽ അ ു നിശിതമായ വാഗ ാദ ൾ നട ു.”

യുധി ിരെ സേ ശം േക കൗരവസഭ

മൗന ിലമർ ു. ധൃതരാ ർ സഭാവാസികേളാടു
പറ ു:
“കുരുമുഖ േര, യുധി ിരെ സേ ശം നി ൾ
േക ുകഴി ു. നി ളുെട ഹിതെമ ാെണ ് ഇ ു
നി ൾ ഹൃദയം തുറ ു പറയുവിൻ.”
മഹാരാജാവിനു െതാ ടു തെ പൂജ പീഠ ിൽ
ഉ ാനം െചയു െകാ ് അേ ാൾ ഭീ ർ പറ ു:
“സുേയാധനാ യുധി ിരേ തായ രാജ ഭാഗം അവനു
െകാടു ് നി ൾ ബ ു ളായി കഴിയു താണ്
നമു ് േ ശയെ ് ഞാൻ കരുതു ു. ഉ ീ,
ധർ ികളും ബലശാലികളുമായ സ നെ കാര ം
കൂടാെത േദ ഷി ്, പരെ ശ ിെയ ആ ശയി ു
കഴിയു ത് നിന ുേചർ നടപടിയ .
പ ുവർഷം വനവാസം അവർ കഴി ു.
പതി േപാെല ഒരു വർഷെ അ ാതവാസവും
അവർ മുഴുമി ി ു. രാജ ധർ വശാൽ നിേ ാടു െചയ
പതി അവർ അ െന പൂർ മായും നിറേവ ി. ഇനി
നീ, നിെ പതി േപാെല അവരുെട രാജ ം തിരി ു
െകാടു ാതിരി ു ത് ധർ മ . മകേന, അന െ
ബല ാൽ അഹ രി ു സത ധർ ാദികൾ
ധി രി ു ത് ബു ിയു വർ ു േചർ നടപടിയ .
നിനേ ാ കുരുവംശ ിേനാ അതു േ ശയ രമെ ു
ഞാൻ കരുതു ു.”
േ ാഭാധിക ാൽ വിവർ മാകു
സുേയാധനെ മുഖം പാർ ുെകാ ് ഭീ ർ തെ
ഭാഷണം തുടർ ു:
 “സുേയാധനാ, നീ ഒ ു ധരി ണം. പാ വർ നിെ
ഭാതാ ളാണ്. ധർ ചാരികളും
സത വാദികളുമാണവർ. അവർ ു കിടയായി ഇ ു
ഭൂമിയിൽ േവെറ വീര ാരിെ ു നീ അറിയണം.
അവെര യു ിൽ ജയി ാൻ നി ാൽ സാ ൃമ .
നിെ പതിെനാ ് അ ൗഹിണി ടയുമായി അവെര
ജയി ാെമ ് നീ െവറുെത െത ി രി ുകയാണ്.
അർ ുനെ വീര െമെ ് േദ ഷ ാൽ നിന ്
കാണാൻ കഴിയു ി . വാസുേദവാന ിതനായ
അർ ുനൻ ഈ തിഭുവന െളയും തനി ു െവ ാൻ
േപാ ത വീര ൈവഭവ ളിയ വി ാളിയാണ്.
സഹ സഗജശ ിയു അമർഷിയായ ഭീമേസനെ
ഗദാ പഹരെ താ ാൻ ഈ ഭൂമിയിൽ
യാെതാരു ർ ും സാ ൃമ . അധർ ിൽ
മന ുവ ് അഹ രി ു നീ യു ിനു മുതിർ ാൽ
േതാൽവിയും വംശവിനാശവുമാണ് ഫലെമ ് നീ
അറിയണം. യുധി ിരെ ഈ സമാധാനാർ ന
ൈകെ ാ ് അവേനാെടാ ് ഈ ഭൂമിയിെല സകല
േ ശയ ും അനുഭവി ു താണ് നിന ുചിതം.
കുലേ ശയ ിനു േചർ നടപടിയും അെതാ ു
മാ തമാണ്.”
ഭീ ർ സ ാന ിരു പാെട സഭയിെലണീ ു
സ ാഭി പായം പകടി ി ുെകാ ് ആചാര നായ
േ ദാണർ പറ ു:
“മഹാരാജാേവ, ഭീ ർ പറ ത് ഉചിതമായ
സത വച ുകളാണ്. സുേയാധനെ േ ശയ ിനും
കുരുവംശ ിെ േ ശയ ിനും അവെന ാൾ
കാം യു വനായി ഇ ു േവെറയാരാണു ത്?
അവെന ാൾ പാ നായി ഇ ് േവെറയാരാണു ത്?
മഹാ ാവായ ഭീ െ ഹിതവച ു നീ
ൈകെ ാ ണെമ ു ഞാൻ കരുതു ു.”
 അർ ുനെ യു വീര ം അജ െമ ു പുകഴ് ി
സുേയാധനപ ിനു നാശം തീർ യാെണ ു
പറയു ഭീ േ ദാണഭാഷണ ൾ േക ്, അതിനു
മറുപടിയായി അേ ാൾ കർ ൻ പറ ു:
“മഹാരാജാേവ, ദിവ ാ ൾ കുെറെയ ാം
അറിയു വനാണു ഞാനും. ഈ പിതാമഹെ യും
ഭാരദ ാജെ യും ഗുരുവായ പരശുരാമനിൽ നി ുതെ
ധനുർേവദം പഠി വനാണ് കർ നും.
ബ ാ മുൾെ െട ഏതാനും ചില അ ൾ
എനി റിയുകയും െച ാം. ഇവെരേ ാെല
ദിവ ാ ാനം മാ തമ , ഭാഗ വശാൽ ഇെ നി ്
യുവത ിെ ബലവുമു ്. എ ിനാണ് നാമി െന
ഭീരു െളേ ാെല ഗുണേദാഷ വിചാരം െച ു ത്?
പതിേയാഗി നെ ാൾ ശ നാെണ കാരണം
െകാ ് സ ി ു മുതിരു തിൽ
ധർ ാധർ ചി കൾ ് എവിെടയാണ് ാനം?
ദൗർബല ിെ ഗതിേകട് ധർ മാകു െത െന?
ഭീരുത ം ധർ മാകു െത െനയാണ്?”
പത ു രം പതീ ി ് അ േനരം
മൗനംഭജി േശഷം അവൻ തുടർ ു:
“മഹാരാജാേവ, ഈ േദവ വതനും േ ദാണനും
ആയുധേമ ി എേ ാെടാ ു നില െ .
പാ വൈസന െളയും, സപു തരായ ആ
ധർ ജാദ െരയും വധി ു വിജയംേനടാൻ ഇ ു നമു ു
ശ ിയു ്. ഭീ രും േ ദാണരും എേ ാെടാ ു യു ം
െച ുെമ ിൽ പധാന ൈസന ിനു മുൻനി ്
പാ വവധം നട ാെമ ് ഈ സഭയിൽ
പതി േയല് ാൻ ഞാൻ സ നാണ്.
നാെമ ിനാണ് പരാജയെ ഭയ ് ഭീരു െളേ ാെല
സമാധാന ിനുഴറു െത ് എനി റി ാൽ
െകാ ാം.”
 കർ െ വാ ുകൾ േക ് രൂ മായി
െപാ ി ിരി ുെകാ ് അവേനാട് ഭീ ർ പറ ു:
“എേടാ സൂതപു താ, ല യ
ഹീനാ ാവിെനേ ാെല നീ എ ിനാണ് ഇ െന
രാജസഭയിൽ ആ പശംസ പറയു ത്? നിനെ ു
കഴിയുെമ ് ഞ ൾ റിയാം.
വിൈശ കധനുർ രനായ ആ ഫൽഗുനെന ു
കഴിയുെമ ും ഈ ഞ ൾ റിയാം.
ഖാ വദാഹകാല ് കൃ നുമായി േചർ ്
അർ ുനൻ െചയെത ാണ്? നിന തു വിചാരി ാൻ
േപാലും അർഹതയി . വീ ിലിരു ് പ ി
കുരയ് ുംേപാെല നീ എ തകാലമായി “ഞാൻ
അർ ുനെന വധി ും. ഞാൻ അർ ുനെന വധി ും’
എ ു ജ ി ു ു. പേ , അവെന ക േ ാെഴ ാം നീ
കുറു െനേ ാെല പായു താണ് ഞ ൾ ക ത്.
പാ ാലീസ യംവര ിന് ഫൽഗുനെ മു ിൽ നി ്
നീ േതാേ ാടി. ഗ ർ നുമായു യു ിൽ
സുേയാധനെന നിരാധാരനാ ിെ ാ ് നിെ
പാണനുംെകാ ു നീ പാ ു. വിരാടെ േഗാ ൾ ു
േവ ിയു യു ിലും അർ ുനേനാടു നീ
േതാേ ാടു താണ് ഞ ൾ ക ത്. “അർ ുനെന
വധി ും.; അർ ുനെന വധി ും’ എ ി െന ഈ
സഭയിലിരു ് എ ും കുരയ് ാൻ നിന ു
നാണമിേ ?; അർ ുനൻ ആരാണ്? നീ ആരാണ്?
േദവപൂജ നായ ആ അർ ുനൻ േദവ ാരിൽനി ുകൂടി
ദിവ ാ ൾ വരി വിൈശ കമഹാവീരനാണ്.
“എേടാ സൂതപു താ, ഇ നിൽനി ും വരി ഒരു
േവലുംവ ് ജളനായ നീ െവറുെത അഹ രി ു ു.
അർ ുനവധ ിനായി നീ പൂജി ുെവ ിരി ു
നിെ ആ നാഗാ ം െവറുെതയാണ്.
വാസുേദവസംര യു അർ ുനേനാടുേ ാ ഈ
േവലും ശരവും ഫലി ു ു? അർ ുനേനാടു
െപാരുതാന , അവെ േപരു രി ാൻ േപാലും
നീചനായ നീ േയാഗ ന . നീേയാ, െവറും ജളൻ.
നീചകുലജാതൻ. നിന ു മരി ണെമ ിൽ
ആർെ ു വിേരാധം? പേ , കുരുകുലെ ആെക
യി ി ് മരി ാൻ നീ എ ിനാണ്
സാഹസെ ടു ത്?”
ശകാരം േക ു ദീനമാനസനായ കർ ൻ േ ാഭം
നിയ ി ുെകാ ് ധൃതരാ േരാടു പറ ു.
“മഹാരാജാേവ, പിതാമഹൻ എെ കാര ംകൂടാെത
കു ി േവദനി ി ു ു. സുേയാധനെ േപരിൽ ഞാൻ
മി ുകയാണ്. മഹാ ാവായ േദവ വതാ. ഒ ു നീ
ധരി ണം. അർ ുനെ ൈവഭവം എത
വലുതാെണ ു നിന റിയു തിെന ാൾ േഭദമായി
ഈ എനി റിയാം. എെ ാൽ, ഞാൻ നിെ ാൾ
വലിയ വി ാളിയാണ്. വലിയ വി ാളി ു മാ തേമ
വലിയ വി ാളിയുെട വലി ം ശരി റിയൂ.; അർ ുനൻ
വിൈശ കധനുർ രനാണ്. അവെന ഞാൻ േനരി ു
ൈദ രഥ ിൽ ജയി ുകേയാ, അവനാൽ
വധി െ ടുകേയാ െച ുെമ ാണ് ഞാൻ പറയു ത്.
അത് േമനിയ ; െവറും സത മാണ്. പേ ,
മഹാ വതനായ ഗാംേഗയാ, നിേ ാടു വാേ ം പറയാൻ
നിലമറ പ ാരാഹിത ം എനി ി . പേ , ഒ ു
ഞാൻ പറയു ു; കാര ംകൂടാെത എേ ാടു പറയു
പരുഷ ിന് പകരമായി ഒ ു ഞാൻ പറയു ു. ഇനി
നിേ ാടു േചർ ുനി ് ഞാൻ ധനുെസടു ുകയി . നീ
വി ് താെഴ വയ് ുേ ാൾ കർ നു ധനുർവിദ
അറിയുേമാ എ ു േലാകം മന ിലാ ും.”

കർ േനാടു ഭീ ൈവര ിെ വിവരണം തുടർ

സഞ്ജയൻ, കൃ ൻ കൗരവസഭയിൽ ദൂതിനുവ രംഗം
വിവരി ു. അ ു ഗാമ െള ിലും ന ി
യു െമാഴിവാ ണെമ ു ഭഗവ ൂതിെന ുടർ ്
സഭയിൽ രൂ മായ വിവാദ ളു ായി.
കർ ബലെ ക ുെകാ ് സമാധാനെ
സുേയാധനൻ പു ി ു ത ി, യു ം തീർ യായി.
ഇരുവരുെടയും ൈകനിലകളുയർ ു. ൈകനിലകളിൽ
അ ൗഹിണികൾ ാനം പിടി ു. ഇരുവശെ യും
വീര ാർ യു രംഗ ിൽ വിഹരി ാൻ ത രെകാ ്
ൈകനിലകളിൽ വർ ി ു. കൗരവേസനാധിപതിയായി
അഭിേഷകം െച െ ഭീ ർ യു ിെ
തേലദിവസം സുേയാധനെ ആ ഗഹമനുസരി ്
ഇരുവശെ യും മഹാരഥികൾ ആെര ാെമ ും
അവരുെട ഓേരാരു രുെടയും പേത ക േമ കൾ
എെ ാെമ ും വിവരി ു.

സ പ ിെല മഹാരഥികളുെട േമ കൾ
വിവരി ുെകാ ് സുേയാധനേനാട് ഭീഷമർ പറ ു.
“സുേയാധനാ, ഞാൻ നിെ പടനായകനാണ്. സ ം
േമ െയ പാ ാർ വിവരി ുകയി . നിെ
പ ു മ ു വീര ാരുെട കഴിവുകൾ നിേ ാടു
ഞാൻ പറയാം.’
കൃതവർ ാവ്, ശല ർ, ഭൂരി ശവ ്, ജയ ദഥൻ,
സുദ ിണൻ, നീലൻ, ശകുനി, സുേയാധനപു തനായ
ല ണൻ, ദു ാസനപു തനായ ഭരതൻ ഇ െന
സുേയാധനപ ിെല മഹാരഥ ാരുെട വിവരം
സമ രാജാ ാരുെടയും മ ിൽ വ ് ഭീ ർ
സുേയാധനനു വിവരി ുെകാടു ു.
“സുേയാധനാ, ഇവെര ാം അധൃഷ വീര ാരാണ്.
ശ ിലും ഗദയിലും വാളിലും
ൈവഭവമിയ വരാണ്. പടയിൽ ഭയ ു
പി ാറാ വരാണ്. ഇനിയും എ തേയാ മഹാരഥ ാർ
നിന ുേവ ി പാ വേസനെയ സംഹരി ാൻ നിെ
പട ലയ് ലു .് ”
 അ െന മഹാരഥിവിവരണം തുടർ ഭീ ർ
ശകുനിയുെടയും കർ പു തനായ വൃഷേസനെ തയും
വീര െ സുേയാധനേനാട് ഇ െന വിവരി ു:
“നിെ അ ാവനായ ശകുനി രഥാശ വിദ കളിൽ
കിടയ ൈവഭവമു വീരനാണ്. പാ വേദ ഷിയായ
അവൻ അേനകം പാ വ ടകെള മുടി ുെമ തിൽ
എനി ു സംശയമി . കർ പു തനായ വൃഷേസനൻ
ബലവാനായ രഥിേ ശ നാെണ ് നീ ധരി ാലും.
ശ തൈസന െ അവൻ ചുെ രി ുകതെ െച ും.
അവെര ാം വ ാ ഘെ േ ാെല ബലേമറു വരാണ്.
അഴകു ആ െചറു ാർ ശ തു െള െചാടി ി ്
പഹരി ു വരാണ്.”
ഒരു വിരാമ ിനുേശഷം ഭീ ർ തുടർ ു:
എ ാൽ ഒ ു നീ ധരി ണം. പാ വരുമായി
പടെപാരുതാൻ നിെ ഉ ാഹി ി ു ഒരി േതാഴൻ
നിന ു ്. ആ പശംസ ാരനായ ആ നീചനാണ്
നിന ് എ ും മ ിയും േനതാവുെമ ് എനി റിയാം.
നിെ ക ിൽ അവെ ശരീര ിനു മാ തമ ,
മ ു വെര ാൾ നീളം കൂടുതലു ത്; നിെ ക ിൽ
അവെ വീര ിനും നീളം കൂടുെമ ് എനി റിയാം.
പേ , ഒ ു നീ ധരി ണം. സൂതപു തനായ ഈ
കർ ൻ യു ള ിൽ ഒരു മഹാരഥിയാെണ ു
ഞാൻ കരുതു ി . അവൻ ഒരു
അർ രഥിേപാലുമെ ാണ് എെ അഭി പായം.
ദിവ മായ കവചകു ല ൾ ദാനം െചയ്
ശ ി യം വ കർ ൻ, പരശുരാമശാപം തലയിൽ
േപറു ആ കർ ൻ, ലവും കാലവും ഗൗനി ാെത
മന ിൽ അലിവു ാകു കർ ൻ, കഴിവറിയാെത
ആ കമി ുകയറി പടയിൽ പി ിരിയു കർ ൻ-
നിെ േസനാനികളുെട കൂ ിൽ കാര മായി
കണ ാേ രഥികളിൽ ഒരാളായി ഇവെന ഞാൻ
കണ ാ ു േതയി .”
 ഭീ രുെട അധിേ പം േക ു ക ുരു ി
ചാടിെയണീ കർ െന ് അർ ുനവ ലനായ
േ ദാണാചാര ർ ഇടയ് ു കയറി റ ു.
“സുേയാധനാ, കർ െന ുറി ് ഭീ ർ പറ തു
തിക ും ശരിയാെണ ു ഞാൻ കരുതു ു. രണംേതാറും
പി ാറു ദുരഭിമാനിയായ ഈ കർ ൻ െവറും
അർ രഥി മാ തമാെണ ാണ് ഞാനും കരുതു ത്.”
അധി ി നായ കർ ൻ രാജാ ാരുെട
മ ൃ ിൽ എണീ ു നി ു െകാ ു പറ ു:
“വാ രം െകാ ു കു ി ഭീ ർ എെ വീ ും
വീ ും തെ ടു ു ു. കു മിെ ിലും
േദ ഷബു ിേയാെട അടി ടി അവൻ എെ
ഹനി ു ു. അെത ാം സുേയാധനാ, നിന ു േവ ി
ഞാൻ മി ുകയാണ്. എ ാൽ മഹാ ാവായ
പിതാമഹൻ എെ ഈ വാ ുകൾ േകൾ ണം. ഞാൻ
െവറുെമാരു മ ബ ിയാെണ ു നീ കരുതു ു. ഞാൻ
അർ രഥിയാെണ ് ഈ രാജാ ാേരവരും േകൾെ
നിർവിശ മായി നീ പഖ ാപി ു ു. ശരിയാണ്,
കർ ൻ അർ രഥിയാണ്. സർ േലാകർ ും
അഭിമതനായ ഗാംേഗയൻ അ െന പറയുേ ാൾ,
രാേധയനായ കർ ൻ അർ രഥി തെ യാണ്.
മഹാ ാവായ േദവ വതാ നിേ ാട് എനി ്
അ ാര ിൽ തർ േമയി .
“സുേയാധനാ. പേ , നീ ഒ ു ധരി ണം.
പടെയ് ാരു ി നില് ു വെന പടയ് ു നടുവിൽ
േതേജാവധം െചയു നി ി ് അ ഃഛി ദമു ാ ാൻ
ശമി ു വൻ യു ിൽ നിെ
ജയകാം ിയാകാനിടയി . പായം, ധന പൗഢി,
ബ ുബലം എ ിവയുെട േപരിൽമാ തം ഒരു രാജാവിന്
ആരും അതിരഥത ം ക ി ുകയി . രാജാ ാരുെട
മൂ ു ബാഹുബലംെകാ ു മൂ ുമാ തമാണ്.
ധനാധിക ാൽ ൈവശ ൻ വേയാധികനായി
ഭവി ു ു. ശൂ ദനുമാ തമാണ് പായ ൂടുതൽെകാ ്
മൂ ുക ി െ ടു ത്. അതിനാൽ വൃ നായ ഈ
ഭീ ർ പറ തു ഞാൻ ഗൗനി ു േതയി .”
ഭീ രുെട േനെര മുഖമുയർ ി, പരിഹാസേ ാെട
ഒരു ചിരിചിരി ു െകാ ് അവൻ തുടർ ു പറ ു:
“പിതാമഹാ, രഥാതിരഥസംഖ നീ യേഥ ം
പറ ാലും. നിെ മൂഢ ബു ി ു േചർ തു
േപാെലയും നിെ ജീർ ി കാമേദ ഷ ൾ ു
തൃ ിവരുേ ാെലയും നീ അതു വിവരി ാലും. പേ ,
നീ ഈ സുേയാധനെന േദ ഷി ു വനാെണ ു തു
പകൽ േപാെല മായ സത മാണ്.
“സുേയാധനാ, േസനാധിപനാണ് ഒരു ൈസന ിെ
ജീവൻ, പടനടുവിൽ നിെ പടയാളികെള േതേജാവധം
െച ു ഈ ഭീ ർ നിന ു േചരു പടനായകന .
എെ േസനാവി ാനം എവിെട ിട ു ു?
അ ബു ിയായ ഈ ഭീ രുെട ദുരഹ ാരം എവിെട
ിട ു ു? ദുർ യമായ മഹായു ം
എവിെട ിട ു ു? കാലെ വിളിയും
െചവിേയാർ ു നില ു പടുവൃ നായ ഈ ഭീ ർ
എവിെട ിട ു ു? ാന വൃ ാരുെട
ഹിേതാപേദശം അനുസരി െ ടണെമ ാണ് ശാ ്തം.
പാകംവ ു പഴു പഴമാണ് പരമാവധി സ ാദി ം.
േവ തിേലെറ പഴു ാൽ, പഴംപേ , ജീർ ി
മാലിന മായി മാറു ു. അതിനാൽ അതിവൃേ ാ ി
േകൾ ു ത് അപകടമാെണ ു ധരി ാലും.
അതിവൃ ാർ േകവലം കിടാ ളാണ്. വൃ നായ ഈ
ഭീ ർ ലാളനയിൽ ദുഷി കു ിെയേ ാെല
േലാകേ ാടു മുഴുവൻ െവറുെത ഗർവി ു തു
ക ിേ ? മ ു വരുെട േമ കാണാൻ ഇവനു ക ി .
സ ം േമ കാണാൻ മാ തമാണ് അവനി ു
ക ുകളു ത്. പാ വെരയും അവർ ു
സകലേസനകെളയും നിന ുേവ ി ഞാൻ
യു ിെലാടു ു താെണ നീ ദൃഢമായി
വിശ സി ാലും. പേ , ഈ ഭീ ർ േസനാപതിയായ
ൈസന ിൽ ഇവേനാെടാ ു ഞാൻ
ആയുധേമ ുകയി . ഇതു സത ം. ഈ ഭീ ർ വീണാൽ
ഞാൻ പട ള ിൽ നിെ സവിധ ിലു ്. ഇതും
സത മാണ്. ഈ ഭീ ർ പാ വെര നി ഗഹി ു യു ം
ജയി ുകയാെണ ിൽ നിെ അനുവാദേ ാെട ഞാൻ
വനവാസം െച ുെമ ും ഇതാ. ഈ നിറ സഭയിൽ
െന ിൽ ൈകെവ ു ഞാൻ സത ം െച ു ു.”
േ കാധ ാൽ ജ ലി ഭീ ർ തീ പാറു ഒരു
േനാ വുമായി അേ ാൾ കർ േനാടു പറ ു:
“ശ നായ സൂതപു താ, ധാർ രാ ർ ുേവ ി
കടൽേപാലു മഹാഭാരേമ ി ഞാൻ നില ു ു.
ഇേ ാൾ ത ിൽ ഛി ദം പറയു ത് എനി ു
േചർ ത . സൂതപു തനായ നീ പേ ,
അ ഃഛി ദ ിൽ ജീവി ു വനാണ്. അതിൽ
വൃ ി പാപി ു വനാണ്. ജളനായ നിേ ാട്
എതിർ ്, യു ിനു നിെ െകാതിയും നിെ
ജീവിതവും ഒടു ാൻ എനി േശഷം ആ ഗഹമി .
അധിരഥപു തനായ നിന ു വീര തിയ ാരുെട
ചരി ത ൾ അറിയാവു ത . ഗുരുവായ പരശുരാമൻ
ഈ ഭീ േരാട് അേനകദിനരാ ത ൾ േതാരാെതനി ു
യു ംെചയുെവ ു ശിഥിലമായി . ആ എെ നീ എ ു
െച ുെമ ാണു പറയു ത്? മു ദജീവികൾ ്എ ു
പറയാനാണ് അവകാശമി ാ ത്? സ ം ശ ിെയ
വീര ാർ സ യം പുകഴ് കയി . ആ ുതി
ആ ഹത യാകയാൽ അവർ ഒരി ലും അതിനു
മുതിരുകയി . അതിനാൽ നിേ ാടു ഞാൻ ഒ ുമാ തം
പറയു ു; നീ േദ ഷ ിെ വി ാണ്. ഈ
കുരുവംശ ിേനർെ മഹാസ ടമാണ് നീ.
കുരുവംശ ിെ നാശ ിനായി നീ ഇവിെട
വ ുകൂടിയതാണ്. സൂതപു താ, നീ; അർ ുനനുമായി
യു ിനു തിര ുകൂ ു ു. ഒരു സേ ഹവും േവ ;
നിന തിനു സ ർഭം കി ുകയും െച ും.
ദുർബു ിയായ നിെ ഈ യു ംവി ് ഈ േദവ വതൻ
കാണുെമ ു തിലും നിന ു സംശയംേവ .”
ഭീഷണമായ ശ ിൽ ഭീ ർ നീ ുനി ഒരു
െപാ ി ിരി ചിരി ു. സുേയാധനൻ കയർ ുനിൽ ു
ആ സിംഹ ൾ ു നടുവിൽ പരമ ദയനീയമായ
ഭാവേ ാെട ചാടിവീണു. അനുനയ സ ര ിൽ അവൻ
പറ ു:
“പിതാമഹാ, നിരാലംബനായ ഈ മകെന നീ
കനിെ ാ ു േനാ ൂ. പിയനായ രാേധയാ, നീയും
ആ മി തെ ഒ ു േനാ ൂ! എനി ുേവ ി
െപരുംകർ ൾ െചേ നി ൾര ുേപരും എെ
ഒ ു േനാ ൂ.”
 പതിനാറ്

നിബിഡമായ വൃ നിരകൾ ിടയിലൂെട

പശ്ചിമച കവാളഭാഗ ൾ േചാരയിൽ കുതിർ
പ ുേപാെല കാണായി. നിരനിരയായി നി വൃ ൾ
സായംസ യിൽ അ കാര ിെ
ടികസംഭരണികൾ േപാെല അ രീ ിേല ്
ഇരു ു വ ാപി ി ുെകാ ിരു ു. കറു
നിഴൽ ി ത ിെ പുറംവരയിൽ ചുവ ആകാശം,
ചുവ ഒരു പരിേവഷം േചർ ു. കരിനിഴലുകൾ ു
േമെല കനൽേപാെല ജ ലി ു ആകാശം, ഇഴ ു
നീ ിെ ാ ിരു േമഘ ീറുകൾ ു
േചാരവാർ ു മുറിവുകൾ േചർ ,് ഭീകരമായ ഒരു
വശ ത സൃ ി ു. തനി ുേവ ി പകൃതി അ ു
പേത കമായി ആചരി താണ് ആ ര സ െയ ്
സഞയനു േതാ ി. ആ ദൃശ വുമായി
താദാ െ ുെകാ ,് സ യ് ു പട
പിരിയുേ ാഴു കുരുേ ത ള ിെ
ഓർ യുമായി അവൻ ഇരു ു.
ദൗപദിയുെട േചാദ ൾ േക ്
പരിസരേബാധ ിേല ു തിരി ുവ സഞയൻ
താടിേരാമ ൾ വിരലാൽ അമർ ി ഴുകി.
േവരുകളാൽ ദൗപദീയുധി ിര ാർ ു പീഠം ചമ ,്
ജലവിതാന ിൽ ചി കളൂ ി ജീവ ൃതിയിൽ
ശയി ു വൃ നായ ആ മഹാവൃ ം,
ര സ യുെട പശ്ചാ ല ിൽ സഞയെ
മന ിൽ േവദനാകരമായ സാദൃശ ചി കളുണർ ി.
പടപിരി ു ര ിൽ കുളി ു പടുശൂന തയിൽ
ലയി ു കിട ു കുരുേ ത ളം അവൻ ക ു.
ഇരുളിൽ മു ി ുട ു ആ ശൂന തയുെട ഒരു
േകാണിൽ ഭീ ർ ശരശയനം െച ു ദൃശ വും
അവൻക ു. ആ ശരശ യ് ടുേ ് കർ ൻ
സേ ാചി ു നട ടു ു തും അവൻ ക ു.
അ രൈഹകല ാൽ വായി ാൻ പയാസമു
എേ ാ ലിഖിതം വായി ു തുേപാെല വാ ുകൾ
സേ ഹി ു രി ുെകാ ് അവൻ തെ വിവരണം
തുട ി:
“യുധി ിരാ, നിത ൈവരം ശപഥംെചയു പിരി
ആ പതിേയാഗികൾ പിെ യും ത ിൽ
കാണുകയു ായി. അവരിരുവരുെമാഴിെക മ ാരും
കാണാെത നട ആ കൂടി ാ ദിവ ശ ിയാൽ എെ
ക ുകൾ അ ു കാണുകയും െചയു; ശരശ യിൽ
കിട ു ഭീ െര ആെളാഴി രാ തിയിൽ നിെ
േജ നായ കർ ൻ സ ി രംഗം സ ം ക ുകളുെട
നിജ ിതിയിൽ സേ ഹി ുെകാ ്, മന ിെ യും
ജീവിതേബാധ ിെ തെ യും നിജ ിതിയിൽ
സേ ഹി ുെകാ ്, ആദ ം ഞാൻ കാണുക തെ
െചയു. ആ ക കാ അവിശ സി ാൻ കഴിയാ
എനി ് എെ ക ുകെള വിശ സി ാൻ കഴി ി .
യുധി ിരാ, ജീവിത ിൽ യാെതാ ിലാണ് നമു ്
ഉറ ു വിശ സി ാൻ കഴിയുക? ായിയായ ഒരു
േബാധവും ായിയായ ഒരു പ ാശ ിയും
നമു ുേ ാ? ഇ െല നാം ക കാ കൾ ക
ക ുതെ യാേണാ ഇ ു നമു ു നവമായ കാ കൾ
കാ ി രു ക ്? സ യ് ു സൂര ൻ സമു ദ ിൽ
മു ിമറയു ു. ഭൂമ ലമാെക ഇരുളിൽ
ലയി ി ാതാകു ു. നി ദയിൽ ന ുെട മിഴികൾ
അടയു ു. ആ അവ യിൽ േകവലമായ തമ ാെത
പകൃതിയിൽ മെ െ ിലും അവേശഷി ു ുേ ാ?
ഇ ു പഭാത ിൽ സൂര ൻ വീ ും കിഴ ുദി ുവ ു.
ഈ സൂര ൻ ഇ െല പശ്ചിമാ ിയിൽ മു ിമറ
അേത സൂര ൻതെ യാേണാ? ഇ െ ഉഷ ിെനയും
അതിൽ െതളി ുവ ഹരിത പകൃതിെയയും ഇ ു
കാണു എെ ക ുകൾ ഇ െല രാ തിയിൽ
നി ദയിൽ അട അേത ക ുകൾതെ യാേണാ?
“യുധി ിരാ, എെ ഈ ക ുകൾ കർ നും ഭീ രും
ത ിൽ കയർ ു നിത ൈവരം ശപഥംെചയു
പിരിയു രംഗം ക ക ുകളാണ്. അേത
ക ുകൾെകാ .് ആരുമി ാ രാ തിയിൽ
ശരശ യിൽ വ ് അവർ ത ിൽ സ ി ആ
രഹസ രംഗവും ഞാൻ കാണു ു! ദിവ ച ു ാലു
ആ കാ അവിശ സി ാനാവാ കാ യാകയാൽ,
എെ ക ുകളുെട തനി ു നിജ ിതി ഞാൻ
സേ ഹി ുേപാകു ു.”
പതിേയാഗികൾ ത ിൽ വീ ും കാണുകതെ
െചയുെവ ് ആവർ ി ാവർ ി ു പറ േശഷം
യു ിെല രണീയമായ പലരംഗ ളും സഞയൻ
യുധി ിരെന അനു രി ി ു. പാ വവധ ിൽ
മന ുവയ് ു ിെ ു മാ തമ , പിതാമഹൻ
അവരുെട സംര യിൽ മന ുവയ് ുകയും
െച ു ുെവ ് സുേയാധനൻ പറ പരിഭവ ൾ
ഭീ രുെട ഹൃദയ ിൽ ത ളു ാ ി. ഭീ ർ
ആയുധംവ ് േസനാധിപത െമാഴി ാൽ കർ ൻ
തനി ുേവ ി യു ം ജയി ുെമ ് സുേയാധനൻ
പറ ുേക േതാെട പിതാമഹൻ
ജീവിതാസ ിയ വനായി, സ ം വധ ിനു
ഉപേദശം ഭീ ർ ഉപേദശി ുത തും, പടയുെട പ ാം
ദിവസം പടനില ിൽവ ു വധാഭ ർ നെചയതും
 ു ു
സഞയൻ യുധി ിരെന അനു രി ി ു. ഭീ ർ
ശരശ യിൽ വീണ രംഗ ിെ വിവരണം, സഞെ
ശ വും ത ിെല ശവണശ ിയും മാ തമായി
പപ മാെക ചുരു ിയ ഒരു മാനസികാവ യിൽ
ദൗപദി േക ുെകാ ിരു ു.
ശരീരമാെക തറ ശരനിരകളുമായി
േതർ ട ിൽനി ു വീണ ഭീ ർ ് ആ ശര ൾ
വീരത മായി ഭവി ു. കുരുപാ വേസനകൾ
തൽ ണം യു ം നിർ ി. ഭയ ാലും ദുഃഖ ാലും
ആർ രായി ഏവരും നിർ ിേമഷരായി.
അഞലീബ രായി ചു ും നിലെകാ ു നൃപ ാരുെട
കൂ ം ബ േസവെച ു സുരഗണംേപാെല േശാഭി ു.
ആ ശരശ യിൽ കിട ുെകാ ് ഭീ ർ നിേ ാഭനായി
രാജാ ാെര ക ു. അേത കിട ിൽ ൈകകൂ ി
അവൻ പറ ു:
“അ േയാ രാജാ ാേര, രഥീ രായ നി ൾ ു
സ ാഗതം! േദവതുല രായ നി െളെയ ാം
ശ തുമി തേഭദമി ാെത ഒരുമി ് ഈ നിലയിൽ കാണാൻ
കഴിയു ഞാൻ ഭാഗ വാനാണ്. വീര ാേര, ഇതാ എെ
തല, താ ി ാ തിനാൽ ചരി ും തൂ ിയും ശല ം
െച ു ു. ത ഉപധാനം ന ി ആ ശല ം
ഒഴി ുത ാലും.”
നാലു ഭാഗേ ും പാ രാജാ ാർ വിലെ
അേനകം പ ുതലയണകളുമായി ണം തിരിെ ി.
അതു ക ു ഹാസ വും വാ ല വും കലർ ഒരു
മ ഹാസേ ാെട ഭീ ർ ഇ െന പറ ു:
“രാജാ ാേര, ഇെതാ ും എെ ശ യ് ു േചർ
ഉപധാനമ . ഇവയാൽ എെ ശിര ിനു
സ തയു ാവു തുമ .”
വിഷ രായി നില് ു രാജാ ാരുെട
നിരയിലൂെട എേ ാ അേന ഷി ുംേപാെല ഭീ രുെട
ക ുകൾ സ രി ു. അർ ുനെ മുഖ ു
 ു ു ു ു ു
െചെ ിയ അവെ േനാ ം അവിെട െ
ത ിനി ു. വാ ല ാൽ പകാശി ക ുകേളാെട
അർ ുനേനാടു ഭീ ർ പറ ു:
‘ഉ ീ അർ ുനാ, ഉയർ ത ിൽ ശയി ു
എെ ശിര ് ആലംബമ ുനി ു ശല ംെച ു ുവേ ാ.
ശയന ിനു േചർ ഉപധാനം ന ി ഈ ശല ം
ഒഴിവാ ി രൂ, മകേന!’
ഹിതം ഗഹി അർ ുനൻ തൽ ണം ഗാ ീവം
ൈകയിെലടു ു കുലേയ ി. കൂർ ുമൂർ മൂ ു
ശര െള ഒെ ു േതാ ുമാറു ൈക േവഗേ ാെട
എയ് അവൻ ഭീ രുെട കീഴ്ഭാഗ ു തറ ു. ആ
ശേരാപധാന ാൽ തലയ് ു വി ശമം ലഭി ഭീ ർ
സ ു നായി പറ ു:
“അർ ുനാ, ശയന ിനു േചർ തുതെ നീ തെ
ഉപധാനം. ഇത ാെത മെ െ ിലുമാണ് നീ
ത െത ിൽ നി ിൽ ഞാൻ
പീതിയ വനാകുമായിരു ു.”
രാജാ ാേരാട് ഭീ ർ തുടർ ് ഇ െന പറ ു:
“ രാജാ ാേര, അർ ുനൻ എനി ് ഉപധാനം ത
കാ നി ൾ ക ിേ ? അ െ , അനു ഗഹവശാൽ
ഞാൻ സ മൃത ുവാണ്. ദ ിണായന ിൽ പാണൻ
െവടിയു ത് എനി ു ന . അതിനാൽ സൂര ൻ
ഉ രായന ിൽ നീ ു തുവെര ഇേത ശ യിൽ
ഞാൻ കിട ു താെണ ു നി ളറിയണം. കിട ിനു
ത തായ േമൽ ുര െക ാൻ നി ൾ ഏർ ാടുകൾ
െചയാലും.”
മഹാവിച ണരായ ഭിഷഗ രരുമായി
ദയനീയരൂപനായ സുേയാധനൻ അേ ാൾ
അവിെടെയ ി. അവെ മുഖം ക ് ഭീ ർ
അലിേവാെട മ ഹസി ു. മ ഹസി ു
മുഖേ ാെടതെ പിതാമഹൻ അവേനാടു പറ ു:
 “ഉ ി സുേയാധനാ, നീ എേ ാഴും
ഇ െനതെ യാണ്! ആ ഭിഷഗ ര ാെര േവ ത ധനം
െകാടു ് ആദരി ് േവഗം തിരി യയ് ൂ! നീ
കാണു ിേ , ഞാൻ തധർ പകീർ ിതമായ
പരസൽഗതി ഫല ിൽ പാപി ുകഴി ിരി ു ു.
ഈ േലാകം ഞാൻ െവടി ുകഴി ു.
ചികി കെരെ ാ ് എനി ിനി എ ു
കാര മാണു ത്?”
ശരശ യ് ു ചു ും നൃപ ാരുെട കൂ ം,
അഞലീബ രായി േനാ ി നി ു. ദു ഹമായ േവദന
ൈധര ംെകാ ട ി ശരശ യിൽ നിേ ാഭനായി
കിട ഭീ ർ ശരീരമാെക തറ ശര ളുെട
നീ ലാൽ ആലസ ിലാ ു. അവൻ നിശ്ചലമായി
മിഴികളട ു കിട ു. അ സമയ ിനുേശഷം “െവ ം,
െവ ം” എെ ാരു ശ ം അവെ ചു ുകളിൽനി ്
ഉതിർ ു. വിലപിടി ു പാ ത ളിൽ അേനകതരം
ദുർലഭപാനീയ ളുമായി രാജാ ാർ തൽ ണം
കുരുപിതാമഹെ ശ യ് ുമു ിൽ പാെ ി.
അവർ നീ ിയ പാനപാ ത ൾ ക ുെകാ ്
േബാധമുണർ ഭീ ർ പറ ു:
“അ േയാ രാജാ ാേര, ശരത ിലാ ഈ
ഞാൻ മനുഷ വർ ം വി ുകഴി വനാണ്. അലിേവാെട
നി ൾ നീ ു ഈ ജലം എനി ു ൈക ാവത .
ഇതിനാൽ എെ ദാഹ ിനു ശമനമു ാവുകയുമി .’
രാജാ ാരുെട മ ിലൂെട സ രി ഭീ രുെട
ക ുകൾ അഭിവാദ ം െചയു നില് ു അർ ുനെ
മുഖ ു െച ു വീ ും നി ു. അർ ുനേനാടായി
അവൻ പറ ു:
“അർ ുനാ, എെ . േദഹം ചു ുെപാ ു ു.
നിന റിയാേമാ, നിെ ശര ൾ
അമാനുഷശ ളാണ്! അവയാൽ എനി ു
മർ െള ാം േവദനി ു ു. െതാ യും
വര ുേപായിരി ു ു. േവദനെ ടു എനി ു
കുടി ാൻ നീ ജലം ത ാലും. മകേന! നിന ു
മാ തമാണ് ആ ജലം എനി ു തരാൻ കഴിയുക.”
ഹിതം ഗഹി അർ ുനൻ വീ ും
ഗാ ീവ ിൽ കുലേയ ി. ഇടിെവ ുംവ മു
െചറുഞാെണാലി േക ു സർ ഭൂത ളും ഞടു ി.
പിതാമഹെന പദ ിണംവ ് ജ ലി ു
പാർ ന ാ െമടു ് അവൻ ഗാ ീവ ിൽ
െതാടു ു. ഏവരും േനാ ി നിേല് ഭീ രുെട
വലതുഭാഗെ ഭൂമി പിളർ ് ആ പാർ ന ാ ം
മറയുകയും, പിളർ ിൽനി ും ശുഭകരമായ ജലധാര
ഉയർ ് ഭീ രുെട ചു ുകളിൽ പതി ുകയും െചയു.
ആ ജല ിെ അമൃതസുഗ ം ശ സി ് ഏവരും
സ ി േനടി. അർ ുനെ അമാനുഷവി കമംക ്
രാജാ ാർ ഭയംെകാ ും അദ്ഭുതംെകാ ും
ബ്ധരായി. സംതൃ നായ ശാ നവൻ ആ
പാ വേനാടു പറ ു:
“അർ നാ! നീ നിന ു േചർ കൃത ംതെ െചയു!
േലാകജീവികളിൽ മിക വർ മനുഷ രാണ്.
പ ികൾ ് മുഖ ൻ ഖേഗശ രൻ. ജലാശയ ളിൽ
പധാനം സമു ദം. നാല് ാലികളിൽ േശ ം
േഗാ ളേ ത. േതേജാേഗാള ളിൽ മുഖ ൻ
സൂര നാകു ു. േലാക ിെല വി ാളികളിൽ
അതുേപാെല നീയാണു മുഖ ൻ, കിടയ ധനുർ രനായ
നിന ു ഞാൻ മംഗളം ആശംസി ു ു.”
അർ ുന പീതിയാൽ മുഖ ു വിരി
മ ഹാസവുമായി ഭീ ർ സുേയാധനെ േനെര
തിരി ു:
‘ഉ ീ സുേയാധനാ, അർ ുനൻ എനി ് അമൃതജലം
ന ിയ കാ നീ ക ിേ ? ഈ ഭൂമിയിൽ അവെനാഴി ്
മ ാരാലും ഇതു സാ മ . അവെന േപാരിൽ ജയി ാൻ
നി ാൽ സാ മ സുേയാധനാ! ഉ ീ!’ ഞാൻ എെ
 ു
ചരമശ യിലാണ്. ചരമശ യിൽ കിട ുെകാ ് ഞാൻ
നിേ ാടു പറയു ു, പാ വരുമായി ഈ ശ
സാ ിയാ ി മകേന, നീ സ ിെച ൂ. നീ
പാ വരുമായി ഇ ിൽ വർ ി ുകാണാൻ
ആയു ാലമാെക ഞാൻ ആ ഗഹി ു.
ആ ഗഹഭംഗ ാൽ ദുഃഖിതനായി ഞാൻ ജീവി ു.
എേ ാടുകൂടി ഈ യു ം അവസാനി െ .”
സുേയാധനൻ തലതാഴ് ി മൗനിയായി നി ു.
വീ ും പരി ീണനായ ഭീ ർ േമാഹാലസ ിൽ
ലയി ു.
േലാകെ യാെക കറു വിരി ുെകാ ു രാ തി
ആവരണം െചയു. യു േ ശ ാലും മനഃേ ശ ാലും
പരി ീണരായ രാജാ ാർ ൈകനിലകളിേല ു
പിരി ുേപായി.

2
“രാ തിയായി. രാജാ ാരും ഭടജന ളും
ൈകനിലകളിേല ു പിൻവാ ി; കുരുേ തം
ജനശൂന മായ േനര ് കർ ൻ ഏകാകിയായി
ഭീ രുെട ശരശ ാസവിധ ിെല ി,” എ ു
പറ ുെകാ ് വിവരണം തുട ിയ സഞയേനാട്
ദൗപദി േചാദി ു:
“സഞയാ, ഭീ ർ പടയിൽ വീണ ാെത
ആയുധേമ ുകയിെ ് ശപഥം െചയവനേ കർ ൻ?
ശപഥം സഫലമായ മുഹൂർ ിൽ ആ ൈവരിെയ
െച ു കാണണെമ ് അവനു േതാ ാൻ
കാരണെമ ാണ്? ശരശ യിെല പിതാമഹെന േനരി ു
കാണണെമ കാര ം വിചാരി ാൻ േപാലും പയാസം.
ആ മഹാസാഹസ ിനു േവ ആ ൈധര ം
അവെനവിെടനി ു ലഭി ു?”
 സഞയൻ പറ ു:
“േദവീ, ദിവ ച ു ിെ ശ ിയാൽ നട െത ാം
ഞാൻ ക ു. കാ കൾ ുറം മേനാവ ാപാര ൾ
കാണാൻ കഴിവി ാതിരു ഞാൻ, നിെ
സേ ഹ ിനു തീർ യായ വിശദീകരണം എ െന
പറയാനാണ്?”
അമിതമാഹാ മിയ കർ ളുെട യു ി,
സാമാന മായ കാര കാരണ കമ ിനു
പുറ ാെണ ും, തനതായ ഒരു യു ി കമം സ യം
സ രൂപി ് അതിൽ േശാഭേതടു വയാണ് അ രം
കർ െള ും പറ ുെകാ ് സഞയൻ തുടർ ു:
“ഭീ രുെട പതനം, ഭീ തുല നായ കർ െ
ഹൃദയെ മ ാെര ാളും കൂടുതൽ ഉല ിരി ാം.
ജാത ാ ദയാലുവായ അവൻ ഭീ ർ തേ ാടു പറ
പരുഷ ൾ മറ ുകയും താൻ പറ
പരുഷ േളാർ ് മനസാ നീറുകയും െചയിരി ാം.
പശ്ചാ ാപ ാൽ സ തയ വനായിരി ാം.
ഭീ േരാടു േനരി ു മപറയാെത ഇനി തനി ു
മന മാധാനേമ ഇെ നിലയിൽ ദയാലുവായ അവൻ
ഉഴറിയിരി ാം.”
േ പരണ എ ായിരു ാലും ഭീ ർ തെ
എ െനയാണ് സ ീകരി ുക എ കാര ിൽ അവന്
സേ ഹമു ായിരു ുെവ ും, അതുെകാ ാവണം
രാ തിയിൽ ആരുമി ാ േനര ് അവൻ
ശരശ യിെല ിയെത ും അഭ ൂഹി ുെകാ ് ഭീ -
കർ സംഗമരംഗം സഞയൻ വിവരി ുതുട ി.
എ ാവരും പിൻവാ ി കുരുേ ത ളം ഇരുളിൽ
മു ി ിട ു.

െകാ ുന തംേപാലുമി ാ െകാടുംരാ തി,

തമ ിെ അനാദ മായ ഒരു പര ് മാ തമായി
കുരുേ ത ളം ഭാവംമാറി. ഗജാശ ളുെടയും
മനുഷ രുെടയും മരണ ര ിലുകൾ ഇരു ിന്
ഇഴപാകിനി കന നി തയ് ് കറു
പുറംവരകൾ േകാറി. കാ ിൽ ചലി ു
ക ിെ ാ ിരു മ െവളി ിൽ ഭീ രുെട
ശരശ യ് ു േമലുയർ േമൽ ുര മൃതിയുെട
വി ശമസേ തംേപാെല കാണാമായിരു ു. ആ
പിങളേകശിയുെട പിങളാഭമായ മുഖ ിെല അ മായ
േന ത ൾ ് കാ യു ായി. അവ തുറ ു
േശാഭി ുേ ാെല, ശരശ യുെട തലയ് ൽ ര ു
െചറിയ പ ൾ മ െവളി ും പര ി
ജ ലി ുെകാ ിരു ു. നിരനിരയായി തറ ിരു
ശര ളുെട മീെത, ൈക ല ൾ െനേ ാടു േചർ ,്
ചുളികൾ വിരി െന ിയും പകുതിയട
ക ുകളുമായി ഭീ ർ കിട ു. ചി യായി
ഉലാ ിെ ാ ിരു കാവല് ാർ, പുറെ ഇരുളിൽ
കാ ാടുകളുെട ശ ം േക ു നി നിലയിൽ
െചവിപാർ ു നി ു. കവാടദ ാര ിൽ കർ െ
അത ു തമായ രൂപംക ു വി ിതരായി അവർ
പര രം േനാ ി. വാതിൽ ൽ നി ുെകാ ്
ശരത ിെല വി ഗഹം ക ് കർ ൻ നി നിലയിൽ
ൈക ല ളാൽ മുഖം െപാ ി. ധ ാന നായി ഒരു
നിമിഷേനരം അവൻ അ െന നി ു. പി ീട് ഭയ
ചുവടുകൾ വ ് അവൻ ത ിനരികിേല ു നീ ി.
പതി സ ര ിൽ അവൻ പറ ു:
“മഹാ ാവായ േദവ വതാ, രാേധയനായ കർ ൻ
നിെ നമ രി ു ു. ക ു തുറ ് നീ എെ െയാ ു
േനാ ിയാലും.”
ത ിെല വി ഗഹ ിെ . ചുളി ു വി ൃതമായ
െന ി ു താെഴ, െവളു ു കന പുരിക ൾ ു
ചുവേടയു ഗഹ ര ളിൽ കറു ര ു രത ൾ
പ ളുെട പകാശംത ി അേ ാൾ പകാശി ു.
എ ുകൾ െതളി ു കാണാമായിരു ദൃഢദീർഘമായ
ആ രൂപ ിെ െന ിലമർ ിരു ൈക ല ൾ
പതുെ ചലി ു. കൂ ുൈകയുമായി തല താഴ് ി
നില് ു കർ െന ക ഭീ രുെട െവ ുരിക ൾ
െന ിയുെട നടുവിേല ുയർ ു. കാ യുെട നിജ ിതി
സ യം േബാ െ ടാെന േപാെല. അദ്ഭുത ാൽ
വിരി അവെ ക ുകൾ കർ െ
മുഖ ിൽതെ തറ ുനി ു. മി ൽ ിണരിനു
മു ിൽ രാജസർ െമ േപാെല ആ േനാ ിനുമു ിൽ
പിട ുെകാ ് കർ ൻ പറ ു:
“മഹാ ാവായ േദവ വതാ, രാേധയനായ കർ ൻ
ഇതാ നിെ നമ രി ു ു. അലിേവാെട നീ
എെ െയാ ു േനാ ിയാലും. അഹിതഭാഷണ ൾ
പറ ് എ ും നിെ േവദനി ി വനാണു ഞാൻ.
അ പിയകരമായി എ ും പവർ ി ് നിന ു
മേനാവ ഥയുളവാ ിയവനാണു ഞാൻ. ഗാംേഗയനായ
നിെ മഹിമാതിശയ ളറി ി ും, ശംബു ിയാൽ
നിെ ഹിത ൾ ലംഘി വനാണു ഞാൻ. ഞാനിതാ
നിെ മു ിൽ ൈകകൂ ു ു. നീ മഹാ ാവാണേ ാ.
അലിേവാെട എെ ഒ ു േനാ ിയാലും.”
ഭീ രുെട ക ുകളിൽ പുതിെയാരു
െവളി മു ായി. ക ിെല ആ െവളി ം അവെ
എ ി മുഖേ ു വ ാപി ു. സൗഭാഗ കരമായ ഒരു
ഭാവ കർ യിൽ അവെ െന ിയിെല ചുളിവുകൾ
അ പത മായി. നേ േനർ ു നീളംകൂടിയ
ചു ുകൾ ദീ മായ ഒരു മ ഹാസ ിെ ചി തം
രചി ുെകാ ് ചലി ു. വലതുൈക ലം ഉയർ ി
കാവല് ാേരാടു പുറ ുേപാകാൻ അവൻ സം
കാ ി. കൂരിരുൾ നിറ കുരുേ ത ര ിൽ
പ ളുെട മ െവളി ിൽ, ഇരുളിെ
പളയ ിൽ മു ി ുട ു െവളി ിെ
ദ ീപുേപാെല നിലെകാ ആ േമ ുരയ് ു ിൽ,
ശരത നായ ഭീ രും, െതാഴുൈകയുമായി
നില് ു കർ നും മാ തം േശഷി ു. അേ ാൾ ഭീ ർ
തെ ഇടതുൈക നീ ി ആ ഉ തഗാ തെന തേ ാടു
േചർ ുനിർ ി. അ ൻ മകെനെയ േപാെല
ൈക ല ാൽ തഴുകിെ ാ ് പ ളുെട
െവളി െ നി ഭമാ ു മുഖേശാഭേയാെട ഭീ ർ
പറ ു:
“ എെ എതിരാളീ! നിനെ േ ാഴും എേ ാടു
മ രമാണ്! മഹാൈവരിയായ നീ എെ ശ േയാടു
േചർ ് ഇേ ാെഴാ ു നി ാലും. നിെ
തഴുകാനാവാതിരു ാൽ എെ ഈ ൈകകളിൽ
സുകൃത യം േശഷിേ െന. ശ തുവായ നിെ ഇ ്
എനിെ െ ൈകവലയ ിൽ ഒതു ി ി ിയേ ാ!
ഈ വിജയ ാൽ ത ളുെട േവദനെയ ാം
മറ ുേപാകു ു. കർ ാ, നിെ ാൾ വലിയ ‘ശ തു’
എനി ു േവെറ ആരാണു ത്? നീ ഇേ ാൾ എെ
വ ു കാണാതിരുെ ിൽ നിന ു തീർ യായും
േ ശേയാഹാനി ഭവി ുമായിരു ു.”
കർ െ മുഖേ ു ദുഃഖമ നായി
േനാ ിെ ാ ് ഭീ ർ മൗനിയായി ിട ു. പി ീടവൻ
സ ം മന ിേലെ േപാെല േനാ ം പിൻവലി ു.
മിഴികൾ കൂ ി, ൈക ലം മാറിൽേ ർ ,്
സ നായി. അ േനരം അ െന കിട േശഷം
അവൻ പറ ു:
“ഇ ു ഞാൻ മൃത ുവശഗനാണ്. സ യം ഇ ി ു
മരണം വരി വന് പിെ ശ തു ളി . മൃതിയുെട
കവാട ിൽ മനുഷ ൻ മമതകേളാടു മാ തമ
ശ തുതകേളാടും വിടപറയു ു. എ ാൽ മകേന,
സത ഭാഷിയായ ധർ ന് മൃതിയിൽേ ാലും
േമാചനം ന ാ െകാടിയ ചില ശ തു ൾ
കർ വശാൽ ചിലേ ാഴു ാകു ു.
ആ ഗഹേ പരണയാൽ അറിയാതാ ചരി ുേപാകു
അപകർ ൾ: ആ ഗഹജന മായ മതി ഭമ ാൽ
ഉ രി ു േപാകു അസത വച ുകൾ-ധർ നായ
സത വാദിയുെട മന ിൽ മരണമി ാെത
മഹാശ തുവിന് അവ ജ ംന ു ു. മനഃസാ ിയുെട
ഉ റയ് ു ിൽ ആ ബീജം വളരു ു.
പരമഗതിെയേ ാലും ഭീഷണിെ ടു ു
ഭീകരമഹാശ തുവായി, അേ യതയുെട ഇരുളിൽ, ആ
ബീജം വളരു ു. കർ ാ, ധർ ബ മായ
അ ഃകരണ ിെല ധർ ച ുതിയാകു
മഹാശ തുവായി നി ് നിെ ഓർ എെ
ഭീഷണിെ ടു ുകയായിരു ു. ഇേ ാൾ ഞാൻ
ധന നായി! അ ഃകരണ ിൽനി ും നീയാകു ആ
നിഴൽ കൺമു ിേല ു വ ുവേ ാ! ഇേ ാൾ നീ
വ ി ായിരു ുെവ ിൽ, പരസതതിയിൽ ഭയ ു
േദവ വതെ ശാപ ിൽ തീർ യായും നിന ും
േ ശേയാഹാനി ഭവി ുമായിരു ു.”
ഭീ ർ വീ ും ചി ാമ നായി. ആ ധ ാനം
കഴി ു തുറ അവെ മിഴികളിൽ നനവൂറിയതായി
ക കർ ൻ വി ിതനായി. േവഗം പറ ുതീർ ാൻ
ത രെ ടു ഭാവ ിൽ ഭീ ർ പിെ യും പറ ു:
“കർ ാ, നിേ ാടു ഞാെനാരു സത ം പറയെ .
രാേധയനായ നീ രാധ പസവി മകന .
അർ ുനമാതാവായ കു ിയുെട ആദ സ ാനമാണു
നീ. യുധി ിരെ േജ നായ നീ സത ധർ ാദികളിലും
അവനു േജ പദവിയു വനാെണ ് എ ും
അറി വനാണു ഞാൻ. അർ ുനെ േജ നായ നീ
വീര ിലും അഭ ാസബല ിലും അവനു
േജ നാെണ ു ഞാൻ അറി ു. മകേന!
നിേ ാെടനി ് ഒരു േദ ഷവുമി . ആ ഗഹ ളുെട
നിഴലിലൂെട അറിയാെത ഈ ഞാനും സ രി ു!
നാവിനാൽ നിെ ഞാൻ േദ ഷി ു. നിെ ഭർ ി
എെ ജിഹ സ ം മന ാ ിയിൽ ഏ ി ത ൾ
എത ആഴമു വയാെണ ് ഞാനിേ ാഴറിയു ു!
ശരീരമാെക തറ ിരി ു ശര ൾ എെ
േവദനി ി ു ി , മകേന! അ രാ ാവിെല
േവദനയാകു നീ എെ കൺമു ിൽ വ ുവേ ാ.
ഗാംേഗയനായ േദവ വതൻ ഇ ു ധന നാണ്.”
ഭീ ർ തുടർ ു:
“ഉ ീ, ശ സി ുകിട ു ഈ കിട ിലും ഞാൻ
ജീവേലാക ിൽ നി ും ാനം
മാറി ഴി വനാണ്. മൃതിയുെട പാ ിൽ,
അതിനകേ ു കട ാൻ
കാലുയർ ിനി ുെകാ ,് ജീവേലാക ിേല ു
തിരി ുേനാ ുേ ാൾ മനുഷ ൻ കാണു
സത ൾ, ജീവി ിരി ുേ ാൾ അവൻ കാണു
സത ളിൽനി ു ഭി ളാണു മകേന! സുഭഗമായ
ീരൂപ ിനു ിെല അ ിപഞരെ എ േപാെല,
സത ിെ ആ രികമായച ൂടുകൾ മാ തം
അേ ാൾ ഒരുവൻ കാണു ു. ആ കാ ന ിൽ
ഞടു മു ാ ു ു. ആ കാ നെ ദുഃഖ ിെ യും
ഭയ ിെ യും കയ ിേല ു പിടി ുതാഴ് ു ു.”
“നീ ഇേ ാൾ വ തു ന ായി; നീ ഇേ ാൾ വ തു
േ ശയ രമായി,” എ ു പിതാമഹൻ ആവർ ി ു.
അട ക ുകളാൽ അ രാ ാവിെല ഭയെ
ഉ ുേനാ ി ിട അവെ െന ി, ഉഴുത
കൃഷിഭൂമിേപാെല ചുളിവുകൾ നിറ ു കർ ശമായി.
അർ സ ഗതമായി അവൻ പറ ു:
“ഇരുളിൽനി ു െവളി ിെ വൃ ിേല ്
ഓർ ാ ുറ ു ചാടി വീഴു രൂപംേപാെല, ചിലേ ാൾ
ചില സത ൾ കൺമു ിൽ െപാടു േന
അവതരി ു ു. ആ രൂപം അേ ാൾ ജനി രൂപമ .
അേ ാൾ രൂപപൂർ ിവ ഒരു സത വുമ ത്. ന ുെട
സ ുചിതമായ ദർശനവൃ ിനു െവളിയിൽ
അ ലായ ആ സത ം നാമറിയാെത
ജീവി ുകയായിരു ു. ഓർ ാ ുറ ു മു ിൽ വരു
ആ രൂപം ക ് പേ , നാം അ ാളി ു േപാകു ു.
അതിനാൽ നീ ഇേ ാൾ വ തു ദ ിധാ േ ശയ രമായി.”
ീണഭാവം മാറി ക ുതുറ ഭീ ർ കർ െ
സാ ി ം മറ തുേപാെല പുറെ
അ കാര ിേല ു േനാ ിെ ാ ു കിട ു. എേ ാ
പറയാൻ അവൻ സേ ാചി ു തായി ക കർ ൻ
അവേനാടു പറ ു:
“േദവ വതാ, നിെ ശകാരേമല് ാൻ വ വനാണു
ഞാൻ. നിെ ശാപംേപാലും ജീവിതാനു ഗഹമായി
സ ീകരി ാൻ ഞാൻ നിെ മു ിൽ വ ു.
ദു ഹദീ മായ പകാശമായിരു േ ാ എ ും നിെ
ജീവിതം. എെ . ജനനരഹസ ം മുേ
െവളിെ ടു ാ തു വഴി എേ ാടു ദയവി ാെത
െപരുമാറിെയ ു മഹാ ാവായ നീ െവറുെത
േവദനി ുകയാണ്. എെ . ജനനരഹസ ം
എനി റിയാം. കൃ ൻ പറ ും അ യായ കു ി
പറ ും എനി തറിയാം. നീ എേ ാടതു
പറയാതിരു തിൽ വിേശഷമായി എ ു
ധർ ച ുതിയാണു ത്? പിതാമഹാ, ചപലബു ിമൂലം
മഹാ ാവായ നിേ ാട് ഞാൻ എ ും അഹിത ൾ
പറ ു. ദുരഹ ൃതിമൂലം എ ും ഞാൻ
നിന ഹിതമായി പവർ ി ു. എെ . ചാപല ൾ
അലിേവാെട മി ് നീ എെ അനു ഗഹി ാലും!
നിെ ആശി ാൽ കർ ൻ വൃ ി േതടെ .”
ഭീ ർ പറ ു:
“മകേന, എെ അനു ഗഹാശി ുകേളാ? എ ും
അതു നിന ധീനമായിരു ുവേ ാ. ഇ ും
നിന ധീനമായു .് നീചസംസർ ാൽ
ഗുണികൾ ും ചിലേ ാൾ സ ഭാവേദാഷേമല് ു ു.
നിെ ഏെത ിലും അപകർ െ പതി എെ ിലും
അ പീതി എനി ു ായിരുെ ിൽ, ഈ വരേവാെട
അെത ാം നിേ ഷം മാ ുേപാവുകയും െചയു.
 ു ു ു ു
കർ ാ, ഞാൻ സത ം തുറ ു പറയെ . നീ ആെര ും
എെ ും അറി എനി ് നിേ ാട് ഒരി ലും
ഹൃദയ ിൽ േദ ഷമു ായിരു ി . നിെ
വീര െമാതു ിനിർ ാൻ മനഃപൂർ മായി ഞാൻ
പരുഷം പറ താണ്. നിെ അദ്ഭുതബല ിെ
ഒഴു ിൽ സുേയാധനൻ കുരുവംശെ നാശ ിേല ു
നയി ു തു പതിേരാധി ാൻ
അറി ുെകാ ുതെ ഞാൻ നിെ േതേജാവധം
െചയു. കർ ാ, നിെ ഭാതാ ളായ പാ വെര നീ
െവറുെത േദ ഷി ു ു. സുകൃതിയായ നീ
കാര ംകൂടാെത ആ സുകൃതികെള നി ി ു ു.
സുേയാധന പീതി സർ പധാനമായി രുതി നീ
ചിലേ ാൾ ധർ േലാപ ിലകെ ടുകേപാലും
െച ു ു.
“നിെ േമ കൾഎനി റിയാം. േപാരിൽ
ശ തു ൾ ു ദു ഹനാണു നീ. നിെ ാൾ
ൈധര മു വനും നിെ ാൾ ബലമു വനും
േവെറയി . നിെ േ ാെല അലിവു വനായി
മെ ാരാളുമി . മകേന! ഭൂമിയിൽ നിന ു തുല നായി
മെ ാരു പുരുഷനിെ ു നീ ധരി ാലും.
ഇെത ാമറി ുെകാ ് കുല ി ദം തടയണെമ
േമാഹ ാൽ മനഃപൂർ ം ഞാൻ നിെ േതേജാവധം
െചയു.”
പറ ുേപായ വാ ുകൾ
പത ുപകരി ാനാവിെ ും, െചയുേപായ കർ ൾ
െചയത ാതാകയിെ ും, അതിനാൽ താൻ ഈ
പറയു സത ൾ സ ം മനഃശാ ി ുേവ ി
സ യം ഉ രി ു താെണ ും വിവരി ുെകാ ് ഭീ ർ
തുടർ ു:
“കർ ാ, ശരസ ാനം, വിേ പ ിെ ഊ ്,
പേയാഗലാഘവം; ഇവയിെല ാം നീ അർ ുനനു
തുല നാണ്. ധനുർവിദ യിൽ അർ ുനനും കൃ നും
തുല നാണു നീ, അൈധര മറിയാ , യു വീര ിൽ
ീണമറിയാ ശരീരബല ിൽ-ഇവയിൽ ഭൂമിയിൽ
നീ കിടയ വനാണ്. േദവസമനായ നീ മനുഷ രിൽ
മിക വനാണ്. സത ഗുണവും േതേജാബലവും
ഇയ വനാണ്. ആ നിെ , അർ ുനെന ക ാൽ
ഭയേ ാടു കുറു െന ് രാജസഭയിൽ പരുഷം
പറ ു ഞാൻ േതേജാവധം െചയു! നിെ കഴിവുകെള
നി ി ു സംസാരി ഞാൻ, നിെ സ ഭാവെ യും
നി ി ു!”
ഭീ രുെട ശയന ിന് ഇടതുവശംേചർ ്
കാൽമു ുകളിൽ ചാ ിരി ുകയായിരു കർ െ
താഴ് ു കൂ ിയ മുഖ ിൽനി ് വൃ ിേപാെല
ക ുനീർ ു ികൾ ഉതിർ ു. പ ളുെട
െവളി ംത ി ആന ബാ ി ആ ബി ു ൾ
മു ുകൾേപാെല തിള ി. ിഗ് മായ ആ
േതേജാബി ു ൾ ഭീ രുെട െന ിലമർ
ൈക ല ളിൽ വീണു. പകാശി ു ഈർ േമ ്
ഭീ രുെട മുഖ ് മ ഹാസ ിെ ഒരു നാ ു
കിളിർ ു. മുഖെ ആ മ ഹാസം മായാെതതെ
അവൻ പറ ു:
“മകേന, നീ എേ ാഴും അലിവു വനാണ്!
അതിവൃേ ാ ിയിെല ചാപല െ അപലപി ാൻ
കഴി നിന ,് അമിതമായ ദയവിെ പി ിൽ
പതിയിരി ു ആ നാശെ പേ , ഒരി ലും
കാണാൻ കഴി ി , നിെ ദയാവായിെനേ ാലും
രാജസഭയിൽ ഞാൻ അപലപി ു!”
ീണ ാൽ ഭീ രുെട മിഴികളട ു. മനുഷ െ
മന ിൽ അവനു തെ നിശ്ചയമി ാ സത മായ
വിചാര ൾ മറ ുനിെ ുവരുെമ ും, ആ
വിചാര ൾ സ യം ഗഹി ാൻ സ ം
ശ ിലൂെടെയ ിലും അതു രി ു
േകൾേ ിവരു ത് വിചി തമാെണ ും
പറ ുെകാ ,് അട മിഴികളുമായി
ഒരാ ഗത ിെ ഒരു ധാരയിലൂെട ഭീ ർ ഒഴുകി.
സത ിതിയറി ുെകാ ് അതു മറ ുവ താൻ
അസത ം പറയുകയാേണാ െചയത്? അെ ു താേന
ഉ രം പറയുേ ാെല അവൻ തല ചലി ി ാൻ
മുതിരുകയും തറ ിരു ശരാ ഗ ളുെട ചലന ാൽ
േവദനി അവെ മുഖം അേ ാൾ വികൃതമാവുകയും
െചയു. അവൻ ഇ െന പറ ു:
“അറി ുെകാ ് സത വിേരാധം പറയുേ ാഴും
ഞാൻ നിേ ാട് അസത ം ആചരി ുകയായിരു ി .
േബാധസീമയിൽെ സ ം മന ാ ിെയ ഞാൻ
അേ ാൾ വ ി ുകയുമായിരു ി . മനുഷ െ
ഇ ാശ ിയുെട രീതി; അവയിൽ സ രൂപിതമാകു
മാനുഷികകർ ളുെട രീതി; അവ എ ു
വിചി തമാണ്! എ ാണു നാം െചയെത ് ഒരു കർ ം
െചയുെകാ ിരി ുേ ാൾ നാം അറിയു േതയി .
പി ീടു നാം അതറി ുെവ ു ഭാവി ുേ ാഴും,
പിെ യും മുേ ാ ു വ ാപി ുനില് ു കാലം ന ുെട
അ തെയ പരിഹസി ു ു. കർ ാ, ഞാൻ
നിേ ാട് അ ് അധർ മാചരി ുകയായിരു ി .
എ ാൽ ഞാൻ എേ ാടുതെ സത വിേരാധം
ആചരി ു. എേ ാട്; എെ സ ം
അ രാ ാവിേനാട്!’
ഭീ ർ നി ദയിലാ ുകിട ുകയും,
േമ ുരയ് ു ിെല െവളി ിെ വൃ ിേല ു
പുറെ തമ ിൽനി ും ശ ൾ ഇഴ ുവരുകയും
െച ുകയാെണ ് കർ നു േതാ ി. ഇരുളിലൂെട
ഇഴ ു വരു ആ ശ ം ഉൾെ ാ ്, പിടയു
മന ും നന ക ുകളുമായി അവൻ ഇരു ു. ശ ം
അവെ . മന ിൽ വ ു ത ിെ ാേ യിരു ു.
“വിധിനിയതമായ ജീവിതമാർ ിലൂെട മനുഷ ൻ
ജീവി ു ു. സ മായ ധർ േബാധം അനുസരി ും,
ഇ ാശ ി അനുസരി ും, അേത മനുഷ ൻ
ജീവി ു ു. എ ാ േബാധ ൾ ും ഇഴപാകു
സ മായ ആ ഗഹ ളുെട മാർ ിലൂെടയും
ധർ ിയായ അേത മനുഷ ൻ ജീവി ു ു. ഒ ു
മെ ാ ിെന നിേഷധി ു തും, ഓേരാ ്
മേ ാേരാ ിെന ാൾ ശ വുമായ ഈ
അടി ാനേ പരണകളിലൂെട ഒേര മനുഷ ൻ, ഒേര
ജീവിതം, ഒേര സമയ ്, ജീവി ു ു! ജീവിത ിെ
ഈ ൈവരു ം അറിയാെത മനുഷ ൻ
സ കർ ളുെട സൂ സ ഭാവം സ യം
നിരൂപി ുകയും െച ു ു!”
ദുർ ഗഹമായ ആ ആ ഭാഷണ ിെ ശ ം
അ േനരം നില ു. ശരശയന ിെ
േമ ുരയിലൂറിനി മൗന ിന് അേ ാൾ ഭാരവും
തണു ും ഉ ായതായി കർ നു േതാ ി. അവൻ
പുറേ ു േനാ ി. പപ െ യാെക സമാഹരി ു
വ ാപി ു നില് ു ഇരുളിെ പളയജലം
താനിരി ു െവളി ിെ വൃ ിേല ്
ഇര ി തി ാൻ ഒരു ുകയാേണാ എ ് അവനു
ഭയമു ായി. ഭീ െര വിളി ാെന തിേലെറ
എെ ിലും ശ ം തനി ു ശവി ാെന േപാെല
അവൻ ‘േദവ വതാ’ എ വാ ു രി ു. പറയാനു തു
പറയാൻ കഴിയു ിെ നി ഹായത വ മായും
ുരി ു ഒരു േനാ വുമായി ആലസ ിൽനി ്
ഭീ ർ ക ു തുറ ു. കർ െ മുഖേ ് അവൻ
േനാ ി. ആ േനാ ിെ പതർ യിൽ പ ുപ ു
ശ ിൽ അവൻ പറ ു:
“നീ േലാൈകകവീരെന ് അറി ുെകാ ് നിെ
വീര ം ഒതു ി നിർ ാൻ ഞാൻ നിെ ഭീരുെവ ു
വിളി ു. കു ിയുെട മകനാണ് നീെയ റി ുെകാ ്
കുലവിഹീനെന ് നീെ ഞാൻ അപലപി ു.
ആ ഗഹ ളുെട ൈവചി ത ംേപാെലതെ
വിചി തമാണു മകേന, അവ സ രി ു മാർ ളും,
ആ ഗഹനിവൃ നാകാൻ ശമി ു മനുഷ ൻ േപാലും
ആ ഗഹനിവൃ ി േവണെമ ആ ഗഹ ിനു
താനടിമയാെണ ു പേ , അറിയു ി !”
വിചാര ൾ സേ ാചി ു വഴിമാറു തുേപാെല,
പുറെ അ കാര ിേല ു േനാ ിെ ാ ് ഭീ ർ
ആ ഗഹ െള ുറി ു ഒരാ ഭാഷണ ിൽ
മുഴുകി. ആ ഗഹം ജീവിത ിെ നിഴലെ ും
ജീവിതം ആ ഗഹ ിെ നിഴലാെണ ു
േതാ ിേ ാകു ുെവ ും അവൻ പറ ു.
ആ ഗഹ ളുെട അദ്ഭുതമഹാശ ി,
കർ മാർ ിൽ ചരി ു മനുഷ ന് ഒരി ലും
പൂർ മായറിവാൻ കഴിയു ി . ആ
അദൃശ ശ ിയുെട പിടിയിൽ, അതു നിർേ ശി ു
മാർ ിലൂെട നീ ു ധർ ചാരിയായ മനുഷ ൻ
ധർമമാർഗ ിലൂെട േസ യാ താൻ
സ രി ുകയാെണ ു െത ി രി ു ു. മനുഷ െ
മന ിനും ഹൃദയ ിനും ഉ ിൽ മാ തമ ,
ആ ഗഹ ൾ വർ ി ുകെയ ് ഭീ ർ വിവരി ു.
ധർ ചാരികളും സത വാദികളുമായ മനുഷ ർ ്
സ ാർ ിനു െവളിയിൽ വിപുലമായ
ജീവിതതല ളിേല ും വ ാപി ു നില് ു
ആ ഗഹ ളു ാകു ു. വിപുലവും നിസ ാർ വുമായ
അ രം ആ ഗഹ െള േ ശ മായ ല െമ ്
മനുഷ ൻ േപർ വിളി ു ു. സുഭഗമായ
പുരുഷരൂപ ിെ യും അസു രമായ രൂപ ിെ യും
അ ിപഞരം ഒരുേപാെലയിരി ു തുേപാെല; ഈ
േ ശ മായ ല ിെ അടി ാനവും സാമാന മായ
ആ ഗഹ ിേ തു മാ തമാണ്. പേ , അ രം
ആ ഗഹ ൾ ആ ഗഹകർ ാവിെ ഹൃദയ ില ;
അവെ മന ിെ േബാധതല ിലുമ അതു
വർ ി ു ത്. അവെ അ ിത ിലാെക
 ു
േവർപിരി ു കാണാനാവാ വ ം അതു
നിറ ുനില് ു ു. തിള മു പരിേവഷംേപാെല
ചിലേ ാൾ അതു പുറേമ വലയംെചയു നില് ു ു.
അ രം ആ ഗഹ ൾ ു വശഗനായ മനുഷ നിൽ
േ ശ മായ ധർ മാർ വും ആ ഗഹ ിെ മാർ വും
താദാ െ ടു ുെവ ും, താൻ
ആ ഗഹവശഗനാെണ േബാധമ നിലയിൽ,
ധർ മാർ ം അനുവർ ി ു ു എ അകള ിത
േബാധേ ാെട, ആ മനുഷ ൻ ആ ഗഹമാർ ിലൂെട
ചരി ു ുെവ ും ഭീ ർ പറ ു. സത മ ാ തു
പറയുേ ാഴും അവൻ അസത ം പറയു ി .
ധർ ാനുസൃതമ ാ കൃത ം െച ുേ ാഴും അവൻ
അധർ ം െച ു ി . േ ശഷഠവും നിസ ാർ വുമായ
ആ ഗഹപരിേവഷ ിനു ിൽ വർ ി ു അവെ
േബാധം എ ു പറയുേ ാഴും സത ം പറയു തു മാ തം
േകൾ ുകയും, എ ു െച ുേ ാഴും
ധർ മാചരി ു തു മാ തം കാണുകയും െച ു ു.
അവൻ വീ ും ീണ ാൽ നി നായി.
കുരുേ തെ വിഴു ിയ ഇരുളിെ പാളികെള
പിളർ ുെകാ ്, അവിെട ത ിനി നി തെയ
പി ി ീ ിെ ാ ,് മരി ാൻ പിടയു ഒരാനയുെട
അത ു ഗമായ മരണവിളി മുഴ ി. േലാക ിെല
സമ ജീവിത ളുെടയും കൂ ായു
മരണവിളിേപാെല മുഴ ിയ ആ കര ിേല ്
പരിസര ിൽ തട ുനി ിരു ഇരു ിെ .
ശിലാഖ ൾ േമൽ ുരയിെല
പകാശവൃ ിേല ് ഇടി ുവീഴു തുേപാെല
കർ നു േതാ ി. ആ കര ിൽ േക ു െഞ ി
ഭയ ി ാവണം േ കാ ാ ളുെട കൂ േ ാെടയു
ഓരികൾ ഇരുളിൽ നാനാഭാഗ ുനി ും േകൾ ായി.
വലതുൈക ലം െപാടു േന ഉയർ ി, ചൂ ുവിരൽ
ഇരുളിേല ു ചൂ ിെ ാ ് അദ്ഭുത നായ
കർ േനാടു ഭീ ർ പറ ു:
“മകേന, നീ ആ കര ിൽ േക ിേ ? പട ള ിെല
ഇരുളിൽനി ും വരു ആ കര ിൽ? അതു
േദവ വതെ ആ ഗഹ ിെ മരണ ര ിലാണ്!
അവെനേ ാെലതെ നിറെയ മുറിെ ു മൃതി കാ ു
പിടയു അവെ ആ ഗഹ ിെ കര ിലാണു നീ ആ
േക ത്. കർ ാ, ഈ കുല ിെ േ ശയ ്
ജീവിതകാലമാെക ഞാൻ ആ ഗഹി ു.
എ ാ ിലുമുപരിയായി ഞാനത് ആ ഗഹി ു.
അതിനുേവ ി ആയു ാലമാെക ഞാൻ
കർ ളാചരി ു. ഈ വംശം ത ിൽ
െകാ ുമുടിയു സംഭവവിപര യം തടയാൻ എെ
മറ ു ഞാൻ യതി ു. മന ിെനയും വിപു ിെനയും
ഹനി ് ആ ഒരു ല ിനായി ഞാൻ ശമി ു.
ഇനിയും നിേ ഷം മൃതിയിലമർ ി ി ാ ആ
ജീവിതമഹാല ിെ കര ിലാണു മകേന,
പടനില ിെല ഇരുളിൽനി ു നീ േക ത്.
“കർ ാ, മഹാധർ ിയായ നീ ഗുണികളായ നിെ
ഭാതാ െള എ ിനാണു േദ ഷി ു ത്? അവർ
േ ശ നായ നിെ േ ശ രായ സേഹാദര ൾ. എെ
ഹിതമാചരി ുെമ ിൽ, നീ അവേരാടു േചർ ്
അവരുെട േജ നായി ജീവി ൂ. കുലവിനാശകരമായ,
തിയവംശെ യാെക നശി ി ു , ഈ യു ം
അേതാെട അവസാനി െ . എെ ആയുേ ാെടാ ം
ഈ യു ിനും അവസാനം ഉ ാകെ !”
ഉേദ ഗപൂർ ം തെ ഈ മുഖേ ു േനാ ു
ഭീ രിൽനി ും ദൃ ി മാ ി അ േനരം
മൗനിയായിരു തിനുേശഷം ദീനമായ ശ ിൽ
കർ ൻ പറ ു:
“പിതാമഹാ, നിെ ഈ ഹിതമാചരി ാൻ
എനിെ െനയാണു കഴിയുക? സൂ മായ
ധർ ത ം അനുസരി ് സുേയാധനനുേവ ി
പടെപാരുതി വീരമൃതി ു വശെ ു ഭീ ർ കിട ു
ശരശ യ് രികിൽനി ുെകാ ് സ ധർ ലംഘനം
െച ുെമ ് എനിെ െനയാണു പറയാൻ കഴിയുക!
ഇരുകൂ ർ ും പിതാമഹനായ നിന ു േവണെമ ിൽ
ധർ വശം പറ ുതെ യു ിൽനി ്
ഒഴി ുനില് ാമായിരു ു. സൂ മായ
ധർ േബാധ ാൽ ബ നായ നീ സ ം
ഹൃദയ ിെല ആ ഗഹ ൾ ുേപാലും
എതിരായിനി ു യു ം െച ുകയാണേ ാ െചയത്.
യുധി ിരനും സുേയാധനനും ഉൾെ െട
സമ േലാകർ ും ഇ ും രാേധയനായ കർ ന്, നിെ
ബ ി ആ സ ധർ ിെ ശ മായ
ബ ന ിൽനി ും ഇനിെയ െനയാണ്
ഒഴി ുമാറാൻ കഴിയുക?”
ഭീ ർ പറ ു:
“മകേന, നീ എേ ാഴും നീതെ യാണ്! നിന ു
േചർ വാ ുകൾ തെ നീ പറ ു. ആ ാവിെല
അസ തയ് ിടയിലും ഞാൻ നി ിൽ
സ ു നാണ്. ഞാൻ നിേ ാട്, നിേ ാടു മാ തമായി
ഒരു സത ം പറയെ . എെ ജീവിതം ഒരു േതാൽവിയായി
മകേന. ഒരു ല ിനുേവ ി ഞാൻ ജീവി ു.
ജീവേലാകം െവടി ു മൃത ുകവാട ിൽ
കിട ുെകാ ് ജീവിതമഹാല ം പിട ുമരി ു
കാ നി ഹായനായി ഞാൻ കാണു ു. ഈ കിട ിൽ
കിട ുെകാ ് ഞാൻ ജീവിത ിേല ു േനാ ു ു.
ജീവിതകാല ു സുഭഗ ളായിരു സത ളുെട
ന മായ വികൃതരൂപ ൾ ുമാ തം ഞാൻ കാണു ു.
ജീവിത ിൽ ഞാനാചരി കർ ൾ ു
മുഴുവേനയു േ പരണ ധർ േബാധമാേണാ എ
േചാദ ിനുമു ിൽ സേ ഹ ഗ നായി ഞാൻ
പിടയു ു. അർ രഥിെയ ് അധിേ പി ്
പടയിൽനി ു നിെ ഞാൻ ഒഴി ു നിർ ി. എേ ാഴും
ശമ ിനായി ആ ഗഹി ുെകാ ു സുേയാധനെ
േസനാപതിയായി ഞാൻ യു ം െചയു. ഒെ ാ ായി
നട കർ ളുെട ക ികൾ, ത ിൽ െകാരു ്
ശൃംഖലയായ രൂപ ിൽ അവെയ ഞാനി ു
േനാ ുേ ാൾ, ധർ െ വലയം െചയു വർ ി
ആ ഗഹ ിെ ശ മായ രൂപം അവിെട കാണു തായി
ഞാൻ സേ ഹി ുേപാകു ു. േ ശ െമ ു നിന
മഹാല ണ ിനുേവ ി േ ശ കർ െള ു
നിന ് ഞാൻ അകർ ളാചരി ു. അറിവിെനയും
സത െ യും സ വിശ ാസ െളയും ഞാൻ
ലംഘി ു. എ ാ ലംഘന ൾ ുമാധാരമായ ല ം
പരാജയെ ് ഭമകരമായ അതിെ പകാശം മ ിയ
നിലയിൽ, സത ളുെട ന മായ രൂപം മാ തം
ഞാനി ു കാണു ു. ല ിെ േതാൽവിയിൽ,
എെ ജീവിതം ആെക നീ ുേപാ ി ാ ഒരു
േതാൽവിയായി മാറി. എെ ജീവിതം ഒരു തിക
പരാജയമാണു മകേന!”
ഭീ രുെട മുഖം ഭാവശൂന മാകു തു ക കർ ൻ
തെ ഇരി ിൽ നി ും എണീ ു. പിതാമഹെ കാലിൽ
െതാ ു നമ രി ുെകാ ് അവൻ പറ ു:
“പിതാമഹാ, നിെ പി ുടർ ു ധർ മാർ ം
ആചരി ാൻ എനി ു നീ ആശി ുകൾ ന ിയാലും.
ഞാൻ െചയ െത ുകൾ െപാറു ് എെ
അനു ഗഹി ാലും.”
വാ ുകൾ ഉ രി ാൻ ആയാസെ ുെകാ ്
പരി ീണമായ ശ ിൽ ഭീ ർ പറ ു:
“മകേന, എെ അനു ഗഹാശി ുകൾ എേ ാഴും
നിന ു താണ്. േ കാധവും േദ ഷവും ഒഴി ്,
യഥാവീര ം, യഥാശ ി, നീ തിയധർ ം
ആചരി ാലും. നിന ുസ ി ഭവി െ !”
 ആശീർവാദഭാവ ിൽ വ ിനുേമലുയർ
ഭീ രുെട വലതുൈക അവെ ആലസ മൂർ േയാെട
അവിേട ുതെ പതി ു. ഒ ുേനരം അവെന
ധ ാനി ുനി കർ ൻ അേധാമുഖനായി ശരശ യുെട
െവളി ിൽ നി ും പപ ിെ ഇരുളിേല ു
നട ു. കുരുേ തെ ആെക സംവരണംെചയുനി
െകാടുംതമ ിൽ അ പത നായ അവെ
കാലടിശ ം, മൃത ുേദവതയുെട
ഹൃദയമിടി ുകൾേപാെല കുരുേ ത ിെ
നി തയ് ് ഞടു മു ാ ി.
 പതിേനഴ്

യു ധി ിരെ പാർശ ിൽ, വൃഷ ണലിൽ,

സയഞന് അഭിമുഖമായിരു ദൗപദിയുെട മന ,്
കു ിേയാട് പതി െചയു പിൻവാ ു കർ െ
രൂപ ിൽ ത ിനില് ുകയായിരു ു. യുധി ിരെ
വിവശമായ രൂപെ യും, ചി ാധീനനായിരി ു
സഞയെ മുഖെ യും അവൾ മാറിമാറി േനാ ി.
വ മ ാ ഒരപരാധേബാധ ാൽ അവൾ
അസ യായി. അപരാധം ഏ ുപറയു സ ര ിലും
ഭാവ ിലും അവൾ പറ ു:
“സഞയാ. ദിവ ച ു ാേല പടനില ു
നട െത ാം ക വനാണേ ാ നീ. തരംകി ിയാലും
യുധി ിര-ഭീമ-നകുലസഹേദവ ാെര
വധി ുകയിെ ് കു ിേയാട് കർ ൻ പതി
െചയ രംഗവും നീ ക ുവേ ാ. ഭയചി കളുെട
നിഴലുകൾ എെ മന ിൽ നിറയു ു. അ േയാട് െചയ
പതി നിറേവ ാൻ ആ കർ ന് കഴിേ ാ
എ റിയാൻ മന ് ത രെ ടു ു. അവനു പതി
നിറേവ ാൻ കഴിെ ിൽ, ഭീമേസനൻ േപാലും
അവനിൽനി ു പാണഭി േയ വനാണേ ാ എ
ചി മന ിെന ശല ംെച ു ു. കർ നിൽനി ു
ഭി യാേയ താേണാ എെ ഭർ ാ ാരുെട
പാണൻ?”
േചാദ ിെ അ രാർ ം നിരൂപി സഞയെ
മുഖ ു ദുഃഖാ കമായ മ ഹാസം വിരി ു. ആ
ഭാവേ ാെടതെ അവൻ തെ വിചാര ൾ
വിവരി ു. ദിവസ ൾ ു മുൻപു മാ തം
നടെ ാടു ിയ യു ം. പട ള ിൽ വീണ ഭീ ർ
ശരശയന ിൽ ഇേ ാഴും കിട ുകയാണ്. പേ ,
ഓർ കൾ ു പഴ ം സംഭവി ിരി ു ു.
യുഗ ളുെട നീളേ ാെടയാണ് ദിന ൾ
കട ുേപായത്. അവയുെട ദീർഘമായ ഇഴ ിലിൽ
സംഭവ ൾ, െപാടിപിടി ് അവ മായിരി ു ു.
യു ിെ രണ മന ിൽ േവദനകളുെട പുതിയ
ധാരകൾ തുറ ുവിടുകയും െച ു ു.
പതിെന ൗഹിണി ടകൾ പതിെന ു ദിവസം
ത ിൽ െപാരുതി പ ു േപെര മാ തം ജീവേനാെട
േശഷി ി യു ം! ശ തുസംഹാര ിെന തിേലെറ
ആ സംഹാര ിനുേവ ി വീര ാർ ആചരി
നിരർ വും കൂരവുമായ ഒരു വൃഥാവ ായാമം!
ദൗപദിെയ പേത കമായി
അഭിസംേബാധനെചയുെകാ ് സഞയൻ പറ ു:
“േദവീ, നിെ ശ തു ളുെട േസനാബലെ പ ു
ദിവസം നയി ഭീ ർ പ ാം ദിവസം പട ള ിൽ
വീണു. ഈ യുധി ിരെ പരാജയം ക ാൽ നൂറുവ ം
വ ഥയാൽ മരി ുമായിരു പിതാമഹൻ,
ശ തുേസനകെള നയി ു പ ു ദിവസം യു ം െചയു
പടനില ിൽ വീണു. തിയധർ ം
ലംഘി ാെതയു പാണത ാഗം! ധർ നിരതവും
വീേരാചിതവുമായ ആ ഹത .”
ഭീ ർ പടനയി ുേ ാൾ
ആയുധെമടു ുകയിെ ു ശപഥം െചയ
ഒഴി ുനി കർ ൻ, ഭീ രുെട പതനം ക ു ഭയ ു
 ു ു ു ു
പതറിയ കൗരവേസനകെള ഉേ ഷി ി ുെകാ ്
രംഗ ുവ തും, േ ദാണർ
കൗരവേസനാധിപത േമ തുമായ രംഗ ൾ
വിവരി ു തിനു മുഖവുരയായി
കുരുേ ത ള ിെല ഭീ -േ ദാണ ാരുെടയും
കർ െ യും മന ുകൾ ത ിലു അ രെ
ർശി ുെകാ ് സഞയൻ തുടർ ു:
“േദവീ, നി ളുെട പരാജയം സ മരണെ ാൾ
കൂടുതൽ ഭയെ വരായിരു ു സുേയാധനെ
േസനാധിപ ാരായിരു ഭീ രും േ ദാണരും.
സുേയാധനൻ കുലഘനാെണ ് ഉറ ു
വിശ സി വരായിരു ു അവരിരുവരും. അവെ
ശഠബു ി വരു ിവ വംശനാശമാണ് യു െമ ു
േബാധ മു വരായിരു ു പിതാമഹനും ആചാര നും.
ആയുധശി ണ ളും അഭ ാസധീരതയും
ശീല ിലുറ മഹാരഥ ാരുെട ശരീര ൾ,
ശീലവശാൽ ആചരി യജ്ഞകർ മായിരു ു
അവരുെട യു ം. ശരീരം നിെ പ െ എതിർ ്
യു കർ മാചരി ുേ ാൾ, അവരുെട ഹൃദയം
നിറെയ നിെ വിജയ ിനു പാർ നകളായിരു ു.
ബാ തകളുെട പാശ ിൽ കുരു ിയ മഹാരഥ ാർ
ബലിപീഠമായി കുരുേ ത ളെ ക വരാണ്; ആ
ബലിപീഠ ിൽ അറി ുെകാ ് ആ ാർ ണം
െചയവരാണ്.”
പറ സത ം സ യം േബാ െ ടു തുേപാെല
അവെ മുഖ ് ഒരു ചലനമു ായി. അവൻ തുടർ ു:
“ എ ാൽ േദവി, സുേയാധനെ സൗഹൃദെ
ആജീവനാ ം വാഴ് ിയവനാണ് കർ ൻ. ആ
മി തഭാവെ നി ി ു ചി ി ാൻേപാലും
കഴിയാ വനാണ് കർ ൻ. സുേയാധനന് സർ ാ നാ
േ ശയ ു കാം ി ുെകാ ,് പാണെന വിലവയ് ാെത
കർ ൻ യു ംെചയു. എ ാൽ തെ ഭാതാ െള
 ു ു
തിരി റി ദയാലുവും സത വതനുമായ കർ ൻ,
നി ളുെട വധ ിൽ മന ുവയ് ാൻ കഴിയാ
കർ നായിരു ു. നി െള വധി ുകയിെ ു
കു ിേയാടു പതി െചയ കർ ൻ, സ ം ൈകകെള
സ യം ബ ി ദീനമാനസനുമായിരു ു. ശരീരവും
മന ും ത ിൽ നട ിയ യു മായിരു ു ഭീ -
േ ദാണ ാരുെട യു ം. കൗേ യനായ കർ ൻ,
ര ായി ിരി സ ം മന ിെ ഈരിഴകൾ
ത ിൽ നട ിയ െകാടിയ േപാരാ ം ക ു മന ു
പതറിയ ദയനീയമാനസനാണ്. വധി ാൻ കിണ ു
യതി ു ദുർ ാരവീര ാരുെട േനേര
ആ ര യ് ായി ശരംെതാടു ു ഞാൺ
വലി ുേ ാൾ, ശര ിന് ഊ ുകൂടിേ ാകുേമാ എ
ഭയ ാൽ പിട ുെകാ ് അവൻ യു ംെചയു!
യുധി ിരാ, ഇ ു നിരൂപി ുേ ാൾ എ ു
ദയനീയമാണ് അവെ നില!”
ദൗപദിയുെട മുഖം നിർവർ നംെചയുെകാ ്
അവൻ തുടർ ു:
“േദവീ, കർ െനെ ാ ി വിലപി ു
ധർ ാ ജെ മു ിലിരു ് അവെ ചര കളിേല ്
ഇ ു തിരി ുേനാ ുേ ാൾ, മഹിതൈദന ം
ുരി ിരു ആ മുഖം ഓർ കളുെടയും മന ിെ യും
സമനില െത ി ു തായി േതാ ു ു.”
ഭീ ർ പടയിൽ വീണേതാെട ഭയാർ രായ
കൗരവേസനകൾ കർ െ േപർ പറ ു വിലപി ാൻ
തുട ി എ ആമുഖേ ാെട കർ െ
കുരുേ ത പേവശം സഞയൻ വിവരി ാൻ തുട ി.
സത വി കമനായ ഭീ ർ പട ള ിൽ വീണതു
ക ധാർ രാ േസനകൾ ഉദി മന രായി.
െച ായ് ൾ നിറ കാ ിൽ ഇടയന ആ ിൻ
പ െമ േപാെല അവർ പരി ശമി ുഴ ു.
സുേയാധനേസന അശരണരായി ആർ നാദം
പുറെ ടുവി ു. മഹാവിപ ിെ പിളർ വായിൽെ
കൗരവപ െ രാജാ ാർ അേ ാൾ
ഭീഷമസ ിഭനായ കർ െന സമാശ ാസപൂർ ം
ഓർ ു.
ശരണ ിനായണ
ധാർ രാ ൈസനികേരാടു പരശുരാമശിഷ നായ ആ
സമ ഗപഭാവൻ ഭീ പതനേമാർ ു ഞടു ി
ക ീർവാർ ുെകാ ു പറ ു:
“അ േയാ രാജാ ാേര, േലാക ിൽ
നശി ാ തായി യാെതാരു വ ുവാണു ത്?
ഗാംേഗയനായ ഭീ ർ പടയിൽ വീണേതാർ ുേ ാൾ
സൂേര ാദയ ിൽേ ാലും എനി ു
ശ യു ായിേ ാകു ു. ഭീ െര ാൾ
ശരവിദ ാഭി നായി ഭൂമിയിലാരാണു ത്?
അവെനേ ാെല േതജസ ിയും പാ നുമായി േവെറ
ആരാണു ത്? ആ ഭീഷമർേപാലും പട ള ിൽ
വീണേതാർ ുേ ാൾ ഈ ജഗെ അനിത െമ ു
ഞാൻ കരുതു ു. നൃപ ാേര ആകാശ ിൽനി ു
സൂര ൻ അടർ ുവീണതുേപാെല ഭീ ർ
േപാർ ള ിൽ വീണിരിെ , ഇനി
അർ ുനശര െള േനരിടാൻ ന ുെട കൂ ിൽ ഏതു
രാജാവിനാണ് കഴിയുക? പേ , അേതാർ ു
വിലപി ി ു കാര മി . അൈധര ംകൂടാെത ആപ ിൽ
കർ മാചരി ു വനാണു പുരുഷൻ. നി േളാടു
േചർ ുനി ു ശത ൂ െ േനരി ു മുടി ാനും
അവരാൽ വധി െ ാൽ ഭീ െര പി ുടർ ു
സ ർ ിൽ ഗമി ാനും ഞാനിതാ സ നാണ്.”
തുടർ ു സുേയാധനെ േനെര തിരി ് കർ ൻ
ഇ െന പറ ു:
“സുേയാധനാ, നീ പുരുഷവ ാ ഘനും പാ നുമാണ്.
ഉടേയാൻ കാണുേ ാെല മെ ാരാൾ ും കൃത ളുെട
നിജസ ഭാവം കാണാൻ കഴിവി . ഞ െള ാവരും
അന രകൃത െള പതി, നിെ വാ ു േകൾ ാൻ
െകാതി ു ു. നിെ ബു ിയിൽ
േതാ ു െത ാെണ ു നീ െവളിവായി പറ ാലും.”
സുേയാധനൻ പറ ു:
“സുഹൃേ കർ ാ, സർ േയാധഗുണം തിക
പിതാമഹൻ പ ു ദിവസം ഞ െള പരിപാലി ു
പട ള ിൽ വീണു. ഞ ളി ു സൂതനി ാ
രഥംേപാെല അശരണരാണ്. േസനാപതിയി ാ
േസനയ് ു പടയിൽ നില് ാനാവി . എനി ്
ഇനിയു സ ജന ളിൽ നീയാണ് േയാഗ ൻ. ഇനി
േസനാപതിയാേക ത് ആെര ് ഞ ൾേ വർ ും
േവ ി നീ തീരുമാനം െചയാലും.”
സുേയാധനെ ഈ വാ ുേക ചി യിലാ
കർ ൻ സമ രാജാ ാേരാടുമായി പറ ു.
“നൃപ ാേര, നി േളവരും േസനാനായകത ിന്
അർഹരായ മഹാവീര ാരാണ്. ആയുധ ാന ിലും,
വി കമ ിലും, ബു ിശ ിയിലും ൈധര ിലും
നി െള ാം ഒരുേപാെല കിടയ വരാണ്. എ ാൽ
ഒേരസമയ ്, എ ാവെരയും േസനാപതിയാ ു തു
ശരിയായ നടപടിയ . പടയ് ിടയിൽ വരു മ രം
പടയാളികളുെട മന ു െകടു ു ു. എ ാൽ ഈ
കാര ിൽ ഇ ു നാം ഭാഗ വാ ാരാണ്! ഏവർ ും
സ ീകാര നായ ഒരു സർ ശ ൻ ഇ ു നമു ു ്.
സർ േയാധ ാർ ും ആചാര നായ ഗുരുവിെന ാൾ
സ ീകാര നായി ു നമു ു േവെറ ആരാണു ത്?
േപാരിനു തിരി ു ദുർ ർഷനായ േ ദാണിെ
പി ിൽ നില് ാൻ കുറ ിൽ േതാ ു ഏതു
രാജാവാണു ത്? സുേയാധനാ, ദാനവെര േതാ ി ൻ
സുര ാർ െന എ േപാെല ഈ ആചാര െന നീ
േസനാനായകനാ ി അഭിേഷചി ാലും.”
കുരുേ തയു ിെ പതിെനാ ാം ദിവസം
േ ദാണ-കർ ാർ ചമ കൗരവവൃഹം
 ൃ
സുേര ാദയ ിൽ പടനില ിൽ നിര ു.
കുരുേ ത ിെല പടനിലം അ ് ആദ മായി
രഥാരൂഢനായ ആ സൂര പു തെന ക ു. ആേവശപൂർ ം
പട ള ിൽ നിര കൗരവേസനെയ സ ം
വ ൂഹ ിെ മുൻനിരയിൽ നി ് േനാ ിയ
യുധി ിരൻ അർ ുനേനാട് ഇ െന പറ ു:
“അർ ുനാ, കർ -േ ദാണ ാർ ചമ
ആധാർ രാ േസനാവ ൂഹ ിെ നില നീ
ക ാലും. പേ , എനി ിതിൽ യാെതാരു ഭയവും
േതാ ു ി . വീരേ ശ ൻ നശി ഈ ധാർ രാ ട
തു പായമാെയ ുതെ നമു ു േതാ ു ു. എ ാൽ
അർ ുനാ. ഇതിൽ ഒരു വി ാളി േശാഭി ു ത് ഞാൻ
കാണു ു. ഉ സൂര െനേ ാെല അവൻ പടയ് ുമു ിൽ
രഥാരൂഢനായി നി ു ജ ലി ു ുവേ ാ!
േദവദാനവഗ ർ ർ ും, തിേലാകമാെകയു
സർ ചരാചര ൾ ും െവ ാവത ാ ഒരു
മഹാരഥനായി അവൻ പടനില ിൽ
േശാഭി ു ുവേ ാ! അർ ുനാ, എെ വാ ു നീ
ഉൾെ ാ ാലും. പ ു വർഷം ഇവെ
ബലേമാർ ു ഭയചി യാൽ ഞാൻ
സ തയറി വന . ഇവെന നീ വധി ാൽ ഈ
യു ിൽ ജയം നിെ താെണ തിൽ സേ ഹം
േവ .”

2
സഞയൻ തെ വിവരണം തുടർ ുെകാേ യിരു ു.
“േദവീ, അ െന ഏഴു ദിവസമാണ് കർ ൻ
സുേയാധനനു േവ ി യു ം െചയത്.
കുരുേ ത ിൽ കർ -ഫൽഗുന ാരുെട ശരേമ ു
തിയ ശിര ുകൾ പഴു ഇലകൾേപാെല
െകാഴി ു ചിതറിയ ഭീകരദിന ൾ! പിളർ
വായുമായി മൃത ു എ ും എ ാേയാഴും അലറി ാ ു.
നിെ പ െ വീര ാർ ു മുഴുവനും
ശരവ നായി,വധ രിൽ വധ നായ ശ തുവായി,
പടെപാരുതിയ ദിന ളിൽ, കു ി ു ന ിയ വാ ാനം
സ ജീവെന പു ി ും ആ കർ ൻ പാലി ുെവ തു
വിശ സി ാൻ പയാസമു കാര മാണ്.
ദു രമഹാകർ മാണു േദവീ; പേ , അവൻ
കു ിേയാടു െചയ പതി പാണാപഹാരിയായ
ദുർഘടനിമിഷ ളിൽേ ാലും ഓർ ു! സ ം
ജീവെന ഗൗനിയാെത അവൻ ആ സത ം
പരിപാലി ുകയും െചയതു.
“േ ദാണരുെട േസനാധിപത ിെ മൂ ാംദിവസം
അ ് സൂര ാ മയ ിനുമു ് ജയ ദഥെന വധി ുെമ ്
അർ ുനൻ പതി െചയതിെന ുടർ ു ായ
അതിഭീകരസംഗരം തിേലാക ളിൽ എ ും
വാഴ് െ ടും. സൂര ാ മയ ിനുമു ് ജയ ദഥെന
വധി ിെ ിൽ ഗാ ീവവുമായി താൻ ചിതയിൽ
ചാടുെമ ു അർ ുന പതി ഇരുേസനകേളയും
കിടിലം െകാ ി ു. ജയ ദഥവധ ിനായി മരണം
കൂസാെ കിണേ പാ വേസനെയ അേഭദ മായ
വ ൂഹം ചമ ,് വ ൂഹ ലയ് ൽ നി ് േ ദാണർ
പതിേരാധി ു. േ ദാണർ സംര ി ു വ ൂഹം
തകർ ാൻ പാ വമഹാരഥികൾ ാർ ും
ശക മായിരു ി .വാസുേദവാന ിതനായ അർ ുനൻ
ജയ ദഥവേധാദ ു നായി കൗരവേസനാവ ൂഹ ിെ
ഹൃദയഭാഗേ ്, നാലുഭാഗ ും മരണം
വിത ുെകാ ്. പാ ുകയറി. സൂര ൻ പടി ാേറാ ു
ചായാൻ തുട ു തു വെര, അത ു ഗമായ സം ഗാമം
കുരുേ തഭൂമിയാെക െകാടു ിരിെ ാ ു. പേ ,
േദവി, േ ദാണർ ചമ വ ൂഹം പിളർ ് അർ ുനസമീപം
സഹായ ിെന ാൻ പാ വേസനയ് ു
കഴി േതയി .”

േ ദാണർ ചമ ു പരിര ി ുനി

കൗരവേസനാവ ൂഹ ിെ മു ിൽ, അതു
പിളർ ാനാവാെത പാ വേസന പക ുനി ു. തനി ു
വ ൂഹം പിളർ ്, ജയ ദഥെന തിര ി
കൗരവേസനാഹൃദയ ിേല ു േപായ
കൃ ാർ ുന ാെര ഓർ ് പാ വപ ാരും
യുധി ിരനും ഖി രായി.
കൗരവേസനാമ ിൽനി ു മുഴ ിയ
ഗാ ീവ ിെ ഞാെണാലിേക ് ആശ സി ുനി ്
യുധി ിരൻ, അതു േകൾ ാതായ മുഹൂർ ിൽ
പരി ഭാ നായി. ഗാ ീവ ിെ ദിഗ േഭദിയായ
ഞാെണാലി ു പകരം പാ ജന ിെ നാദം
മുഴ ിേ ധർ ാ ജൻ, അർ ുനൻ മരി തിൽ
െചാടി ് കൃ ൻ േനരി ു പടെപാരുതുകയാെണ ു
കരുതി ഭയാ കാ നായി. ഒരു കാരണവശാലും
യുധി ിരാ ികം െവടിയരുെത
അർ ുനശാസനമാദരി ു തെ സവിധ ിൽ
നി ിരു ഭീമേസനെന വിളി ് ഇടറു സ ര ിൽ
യുധി ിരൻ പറ ു:
"ഭീമേസനാ, സം ക നായി ഭഗവാൻ മുഴ ു
പാ ജന ിെ ഭീഷണശ ം നീ േകൾ ു ിേ ?
ഫൽഗുനൻ േപാരിൽവീണി ് ജനാർ നൻ സ യം
പടനട ു തുേപാെല േതാ ു ുവേ ാ. അർ ുനെന
ഓർ ു ഭയെമാതു ാൻ എനി ു കഴിയു ി . നീ
തനി ് വ ൂഹം േഭദി ് അർ ുനാ ികെമ ി
സിംഹാരവസം യാൽ അവന് അപകടമിെ ്
എെ അറിയി ് ആശ ാസമരുളിയാലും.”
യുധി ിരാ േയ ു പട പിളർ ്
അർ ുനസവിധ ിേല ു പാ ുകയറിയ
ഭീമേസനെന കർ ൻ പതിേരാധി ു. കർ നും
ഭീമനുമായി ഭീകരമായ രണം നട ു. േ കാധവശനായി
പാ ു കയറു ഭീമെന കർ ൻ ശര ളാൽ തട ു.
അ പത ൾ പേയാഗി ് അവൻ കയർ ു യു ം
െച േവ, അദ്ഭുതൈവഭവേ ാെട ഭീമൻ കർ െ
വി റു ു. വിശ നായ രാേധയെ മാറ ് ഭീമൻ
അേ ാൾ അത ു ഗ വിശിഖ ൾ എയുതാഴ് ി.
മൃദുവായി യു ംെചയിരു കർ ൻ െമ ിൽ
നിശിതശര ൾ േമല് ുേമൽ തറ േ ാൾ
േ കാധംെകാ ്. ഭീമൻ കർ െ
സൂതെനയുംഹയ െളയും എയുവീഴ് ി,
എതിരാളിെയ വിരഥനാ ി. കർ ൻ അന രഥ ിൽ
ആേരാഹണംെച ു തിനിടയിൽ മാരുതി
ധാർ രാ േസനാവ ൂഹ ിേല ;് അർ ുനെന
തിര ിെ ാ ു പാ ുകയറി.
വീ ും രഥാ നായ കർ ൻ ഭീമേസനെ
പി ാെല പാ ു. േപാരിനു വിളി ടു ു രാേധയെന
വി ് അർ ുനസംര ാർ ം മുേ ാ ുകുതി
ഭീമേനാട് െപാ ി ിരി ുെകാ ് കർ ൻ പറ ു:
“ഭീമേസനാ, നിെ ഇ രം യു വീര ം
ശ തു ൾ ുസ ം കാണാൻേപാലും കഴിയാ താണ്.
പിൻപുറം കാ ി പായു ത് കൗേ യനു േചർ
നടപടിയാേണാ?”
അധിേ പം േക ് ഭീമൻ െചാടി ു. അർ ച കം
ചു ി തിരി ുനി ു. ദു ഹമായ േകാപേ ാെട
കർ വധം ല മാ ി ഭീമൻ ശര ൾ െചാരി ു.
പേ , ധനുർവിദ യിൽ പാരംഗതനായ കർ ൻ
മ ഹസി ു െകാ ് അലസഭാവ ിൽ മൃദുവായ
ശര ളാൽ, ഭീമാ ൾ ഛി ളാ ി. ചു ും
െപാരുതിനില് ു വീര ാരുെട കൺമു ിൽ വ ്
കർ ൻ തെ നി ാരനാ ി ചിരി ചിരി
അമർഷിയായ ഭീമേസനനു സഹി ി . ആ ുവി
വ ദ ൾ അവൻ രാേധയെ നാ ര ിേല ്
എയ് അവെ ച പിളർ ു. മഴ െപ ുംേപാെല അവൻ
ശര ൾ വർഷി ു. കർ ൻ പത ൾെകാ ്
ഭീമെ രഥെ മൂടി. അവൻ െതാടു ുവി
ആേ യബാണ ൾ െമ ിലാെക തറ ഭീമൻ മു ൻ
പ ിെയേ ാെല േ കാധംെകാ ു വിറ ു.
േ പാ ലിതേകാപേ ാെട കർ വധ ിൽ
മന ുെവ ു ശരം െചാരിയു ഭീമേസനനും, മൃദു
ഭാവ ിൽ യു ംെച ു കർ നും പര രം
േനർ ുനി ു ശരമാരി െചാരി ു. വിശിഖ ളുെട
േവദന ഭീമൻ അേ ാൾ അറി ി . കർ െ മ ിതം
ക ു േവദനയാൽ അവൻ പിടയുകയായിരു ു.
അലറിെ ാ ു വീ ും അെ യ് ഭീമൻ കർ െ വി ്
അേ ാഴും അറു ു. വീ ും ശര െളയ്, കർ െ
രഥാശ െളയും സൂതെനയും അവൻ നില ു
വീഴ് ി. വിരഥനാ െ േ ാൾ കർ ൻ വീ ും
അന രഥ ിേലറി.
അത ം കു നായി പി ീട് ഭീമേനാട് എതിരി
കർ െന ് ‘ഭീമേസനൻ മരി തുതെ ’ എ ്
ധാർ രാ ാർ സ ു രായി. കർ ൻ
ഇടിമുഴ ു തുേപാെല ഉ ഗമായി ഞാെണാലി മുഴ ി.
കർ െ പൂർ ാധിേകാ ലമായ വരവു ക ്
അവനിൽനിേ അപമാന െള ാം ഭീമെ മന ിൽ
ഉദി ുയർ ു. ദൗപദീവ ാേ പം ക ് ആർ ു
ചിരി ു കർ െ രൂപം രി േ ാൾ അവെ
േരാഷം ആളി ി. മരി ാലും ഈ നീചെന
വിെ ാഴി യിെ ു ശപഥേ ാെട സകല
ശ ിയും സമാഹരി ഭീമൻ കർ െ േമൽ
അ ൾ പേയാഗി ു. ആ കർ -ഭീമസംഗരം
അകെലനി ു ക വാസുേദവാർ ുന ാർ ഭീമനു
സഹി ാനാവാ ഭാരമാണ് അെത ു ചി ി
വ ാകുലരായി.
 ഒരുേപാെല േകാപാകുലരായ ഭീമ-കർ ാർ
പാണാപഹാരകമായ ശര ൾ അേന ാന ം
െതാടു ുവി ു. ഭീമൻ ലാ ുകുറിെ യ ഒരു വൻ
വിശിഖേമ ു രാേധയെ കാതിെല ജ ലി ു
കു ലം െതറി ുവീണു. തുടർ ു െന ിേല ു വി
ഭീകരമായ ശരം തറ ,് കർ ൻ രഥ കൂബര ിൽ
പിടി ് ആലസ മാ ുനി ് ആടി. നിമിഷംെകാ ്
അവൻ ൈദന ംവി ുണർ ു േ കാധപരവശനായി.
അവൻ േ ഹം മറ ു; കു ിേയാടു െചയ ശപഥവും
അവൻ മറ ു. ഭീമമായ വി ു ൈകയിേല ി തിക
ശ തുതാഭാവ ിൽ ഭീമേനാേട കർ െ രൂപം,
ആളി ു വീര ാ ിേപാെല േതാ ി. എടു തും
െതാടു തും ല ിൽ തറ തും േവറി ു
കാണാനാവാ വിധം ൈകേവഗേ ാെട ശര ൾ
േകാരിെ ാരി രാേധയെ ധനു ,് സദാ
അർ ച കാകൃതിയിൽ വള ുതെ
നില് ു തായി കാണെ ു. കർ ാ ൾ
കൗ െളേ ാെല വാനിെല ാടും വരിവരിയായി
ചരി ു. ഇരുവരും സിംഹനാദം മുഴ ുകയും,
േതരുരുൾധ നിയും ഞാെണാലിയും െകാ ു
യു ിലാെക േമഘഗർ നമു ാ ുകയും െചയു.
പരശുരാമശിഷ നായ കർ ൻ അ മായാ
പേയാഗ ാൽ ഭീമെ വി റു ു. ആവനാഴികൾ
േഛദി ു വീഴ് ി. കുതിരകെള രഥ ിൽ ബ ി ു
േതാൽവാറുകൾ അവൻ എയു െപാ ി ുകയും േണന
കുതിരകെള െകാ ുവീഴ് ുകയും െചയു. മി ൽ
േവഗ ിൽ ഭീമെ സൂതെനയും ധ ജവും മുറി ു
നിലംപതി ി ു. വിരഥനും വിശ നുമായ ഭീമൻ
പരിചയും വാളുേമ ി കർ രഥ ിനുേനെര ചാടി.
പേ , അവൻ ഭൂമിയിൽ ചവി ു തിനു മു ുതെ ആ
വാളും പരിചയും ശര േള ു തു ുതു ായി തറയിൽ
വീണു. കൗരവേസനയ് ു നടുവിൽ
ര ാഭിഷി നായി. താഭിമാനിയായി,
േകാപാ കാ നായി നി ഭീമേസനൻ
കർ രഥ ിേല ു ൈവഹായസ കമംെചയ്
ആ ുചാടി. എ ാൽ കർ ൻ
ഒഴി ുമാറിയതിനാൽ രഥ ിെ ധ ജംമാ തം ഒടി ു
േവർെപടു ാേന കഴി ു ു. നിരായുധനായി ും
ഭീമൻ, സംഹാരരു ദെനേ ാെല കർ രഥ ിനുമു ിൽ
കൂസാെത നി ു. കർ െ ബാണ പവാഹം
സഹി ാെത അവൻ ചു ും േനാ ി. അർ ുനൻ തെ
മുേ ിൽ െകാ ുവീഴ് ിയിരു
ആന ൂ ിേല ു പാ ുകയറി മറ ുനില് ാൻ
ശമി ു. ച ുവീണ ഒരാനയുെട ജഡം ഉയർ ി ിടി ്
കർ ശര െള ഭീമൻ പതിേരാധി ുനി ു. പേ , ആ
ജഡം നിമിഷം െകാ ്ഖ ംഖ മായി താെഴവീണു.
അഭിമാനിയായ ഭീമൻ ആ ഖ േളാേരാ ായി
കർ െ േനർ ് ആെ റി ു. വിജയ ാൽ
ആ സംയമനം വീ ുകി ിയ രാേധയൻ പരിമിതമായ
ശര െളയു ഭീമെന േമാഹി ി ു. അ േയാടു െചയ
പതി െയ ുറി ് അവൻ ഓർ യു വനായി.
വേധാേ ശ േ ാെട ഭീമെ േനർ ുശരം െതാടു ാെത
അവെ വയ ിൽ വിൽ ലെകാ ് കു ി കർ ൻ
െപാ ി ിരി ു. സഹി വ ാ അധിേ പേമ ഭീമൻ
ആ വി ു ത ി റിെ ാടി ് കർ െ . തലയിൽ ആ ു
ത ു. കർ ൻ െചാടി ുെകാ ു േമാഹി ് തളർ ു
നില് ു ഭീമെന വീ ും പുതിയ വിൽ ലവ ു
കു ി, ഇ െന പറ ു:
“എേടാ െപരുവയറനായ കൗേ യാ, തനി ു
േചർ ത് സദ യു ലമാണ്; യു ളമ . നീ
അ ിൽ അനഭിജ്ഞൻ. മരം പിഴുതു
ത ുെകാ ാവു കിർ ീരനും ബകനുമ ിെത ും,
ഇതു ശ നായ സാ ാൽ കർ നാെണ ും
നിന ് ഓർ യിേ ? ഭീമാ, കാ ിൽ നട ു കിഴ ുകൾ
പറി ു തി ു വയറുനിറയ് ു തുേപാെലയ
യു െമ ു നീ അറിയണം. നിന ു യു ം െച ാൻ
െകാതിയാെണ ിൽ, പ ിയ തര ാേരാടു േപായി യു ം
െച ൂ. അെ ിൽ നീ ആ കൃ ാർ ുന ാരുെട
അടു ു െച ു നില് ൂ! അവർ നിെ ര ി ും.”
പി ാറാൻ ഭാവി ുെകാ ് അവൻ പറ ു:
“അെ ിൽ വീ ിൽ േപാകു തും നിന ു
ന താണ്.”
അേ ാൾ ആ രംഗ ിൽ ഗാ ീവ ിെ ധ നി
മുഴ ി.
“ഭീമേസനേനാടു പറയു രഹസ ൾ ഞ ൾ ു
േകൾ രുതാ താേണാ? എ ു ഗർ ി ുെകാ ്
സസാരഥിയായ; അർ ുനൻ ആ രംഗ ു പാെ ി.
ഭീമൻ അർ ുനരഥ ിൽ അഭയം പാപി േ ാൾ
കർ ൻ തെ രഥവുമായി ഒഴി ുേപായി.
കർ െ അധിേ പവാ ുകൾ േക ു മന ു
നീറിയ ഭീമൻ അർ ുനേനാടു പറ ു:
“അർ ുനാ, കർ െ അധിേ പം എെ മന ു
നീ ു ു. ആ നീചൻ എെ വയ ാലിെയ ും
വിഡ്ഢിെയ ും വിളി ു വിൽ ലെകാ ് വയ ിൽ
കു ിയേ ാ! ‘അ ിൽ അനഭി നായ നീ
കർ േനാടു യു ിനു വരരുെത’ ് ആ മഹാനീചൻ
എേ ാടു പറ തു നീ േക ിേ ? നിെ
കൺമു ാെകവ ാണേ ാ; അർ ുനാ, ആ നീചൻ
എെ ഇ െന ആേ പി ത്! അവെന ാൾ
വധാർഹനായ ശ തു േവെറ ആരാണു ത്? അവെന
വധി ുെമ ു നീ സത ംെചയവനേ ? ആ സത ം
പരിപാലി ് എെ മന ല ം നീ േവഗെമാഴിവാ ൂ.”
അർ ുനൻ േ കാധാേവശമിയ ് ദൂെര നി
കർ േനാടു വിളി ു പറ ു:
“അധർ ബു ിയായ കർ ാ, ശ തു െള
യു ിൽ െവ ാൽ, വീര ാരാരും അവെര അസഭ ം
പറ ് അധിേ പി ുക പതിവി . ഭീമെന
േതാ ി ുനിർ ി, ഈ ഞാൻ കാൺെക അസഭ ൾ
പറ നിെ കൺമു ിൽവ ് നിെ മകെ ശിര ു
ഞാൻ േഛദി ു വീഴ് ു ു .് ഗർ ി നായ നിെ
ശിര ് വീഴു തു ക ് ആ സുേയാധനൻ കരയു
നിമിഷം അടു ു എ ് നീ ധരി ാലും.”
 പതിെന ്

1
േകാളിളകിയ സമു ദംേപാെല ആർ ിര ു
കൗരവ ടയുെട നടുവിൽ, തീർ െ മരണ ിനു
മു ാെക, ദയനീയനായി നില് ു ഭീമേസനെ ചി തം
ഭി മായ പതികരണ േളാെട യുധി ിരനും
ദൗപദിയും േനാ ിനി ു. ഉട ു നുറു ിയ രഥം,
െപാ ിവീണ പട , ശരീരം നിറെയ തറ ിരി ു
ശര ൾ, തു ായി നുറു ിയ ഒരാനയുെട ജഡ ിെ
മറവിൽ േമാഹിതനായി നില ു ഭീമേസനൻ-- ആ
ചി തവും അവെ മു ിൽ കുലേയ ിയ വി ുമായി
രഥാരൂഢനായി നില് ു കർ െ ചി തവും
ഒ ി ുക ദൗപദി ു നടു മു ായി ഭീമെന ഒരു
ശരം െതാടു ു വധി ുക എ നി ാരകൃത ിനു
മുതിരാെത വിൽ ലെകാ ് അവെ - വയറിേ ൽ
കു ി അധിേ പി ുെകാ ു ആ ചിരി,
പുറേമനി ു വരുേ ാെല കാതിൽ വ ല സ ം
ഹൃദയമിടി ിെ ശ ിൽ താൻ േകൾ ു തായി
അവൾ ു േതാ ി. മി വാറും
ശൂന മായി ഴി ിരു ജീവിത ിൽ േശഷി ിരു
വീര ാഭിമാന ിെ ര ാനിരയും തകർ ു വീഴു
കാ ക ് അവളുെട േചതന വിറെകാ ു.
പമദവ ൂഹം പിളർ ാൻ ബാലനായ അഭിമന ുവിെന
തനി ു പറ ുവി ് ആ കുമാരെന
െകാലയ് ുെകാടു ് താൻ, ഭീമേസനെനയും അേത
രീതിയിൽ െ മരി ാൻ
പറ ുവിടുകയു ാെയ േബാധ ാൽ “ഞാൻ
മഹാപാപിയാണ് എ വാക ം യുധി ിരൻ
ഉരു ഴി ുെകാ ിരു ു. ഏകനായി കൗരവേസന
േഭദി ു കട ഭീമേസനന് അഭിമന ുവിെ
ഗതിയു ാവാതിരു ത് ആ േജ ഭാതാവിെ
സത നി മൂലമാണേ ാ എ ചി യാൽ അവൻ നീറി.
യുധി ിരെ മുഖം നി ീമമായ സഹതാപേ ാെട
േനാ ി ഒരു വീർ ുവി ുെകാ ്, കർ ൻ
കു ിേയാടു പതി നിറേവ ിയതിെ വിവരണം
സഞയൻ തുടർ ു. ഭീമൻ തനി ു കൗരവേസനയിൽ
കട ു മരി ാെത മരി ആ ദിവസം,
കുരുേ ത ിൽ നട അപൂർ ഭീകരമായ യു ം
അവൻ വിവരി ു. ജയ ദഥവധം േനേര
സാ മെ ുക കൃ ൻ
കൃ തിമസൂര ാ മയമു ാ ിയതും, അ െന ജയ
ദഥൻ വധി െ തും സഞയൻ അനു രി ു.
ജയ ദഥെന വധി തറി സുേയാധനൻ
ജീവിതാശേപാലുമ നിലയിൽ ദുഃഖിതനായി,
േ ദാണേരാടും കർ േനാടും മ ു കൗരവവീര ാേരാടും
അവൻ കര ുെകാ ു പരിഭവം പറ ു. ആരുെട
സഹായംെകാ ും തനി ിനി ജയമു ാകാൻ
േപാകു ിെ ും, താൻ ഏകനായി പാ വ ടെയ
േനരി ു വീര മൃതി വരി ുെമ ും പറ
സുേയാധനെന, േ ദാണരും കർ നും
ആശ സി ി ാനും ഉേ ഷി ി ാനും ശമി തും
തുടർ ു രാ തിയു മു ായതും സഞയൻ വിവരി ു.

ജയ ദഥൻ വധി െ േ ാൾ സുേയാധനൻ മന ു

ീണി ് ഉ ാഹമ വനായി. പാ ു ചീ ുേ ാെല
ചുടുനിശ ാസ ൾ വി ുെകാ ് ഏവേരാടുമായി അവൻ
പറ ു.
“;അർ ുനനു തുല നായി ഭൂമിയിൽ േവെറ
വി ാളിയിെ ് എനി ും
േബാധ മാേവ ിവ ുവേ ാ! അവൻ
െചാടിെ തിർ േ ാൾ, അവെന എതിർ ുനില് ാൻ,
ആചാര നും കർ നും ആചാര പു തനും കൃപനും
കഴി ി ! എെ മഹാരഥ ാെരെയ ാം േതാ ി ്
അവൻ ജയ ദഥെന വധി ുേ ാൾ, അവെ ഗതി
തടയാൻ എെ ഭാഗെ വീര ാരിൽ ഒരുവനും ശ ി
മതിയായി േ ാ. ആെര പധാനാവലംബമായി ്
ഞാൻ ഈ യു ിനു മുതിർ ുേവാ. ആ
കർ നുേപാലും അർ ുനെ മു ിൽ ഇ ു
പരാഭവേമർെ ു! സമാധാനമർ ി കൃ െന ആരുെട
വീര ിൽ വിശ സി ാേണാ ഞാൻ പു ുേപാെല
പു ി ത്. ആ കർ ൻേപാലും ഇ ു പാർ േനാടു
പിൻതിരി ുകള ുവേ ാ!”
ദുഃഖം സഹിയാ സുേയാധനൻ േ ദാണെര
സമീപി ു പറ ു.
‘സമ രാജാ ാർ ും ഗുരുവായ ആചാര ാ, അ ്
എെ . അവ ക ാലും! എെ ാ വിജയം കാം ി ്
എെ തുണ സുഹൃ ന െള ാം
മൃത ുവശരായിെ ാ ിരി ു ു. അവേരാടു
കട ാട് എനിെ െനയാണു വീ ാൻ കഴിയുക?
മി ത ൾ ് ഈവിധം വിനാശമു ാ ിയ നി നായ
എെ പാപഭാരം അേനകം അശ േമധ ൾ
െകാ ുേപാലും ഇനി ഒഴിവാ ാനാവുകയി . എെ
വിജയ ിനുേവ ി ജീവൻ വകവയ് ാെത െപാരുതിയ
വീര ാർ ച ുവീണിരിെ എനി ു
മാ തമാെയ ിനാണിനി പാണൻ? പാ വർ ു
ഗുരുഭൂതനായ ആചാര ാ, തനി ് ആ ശ ത െള േനരി ്
അവെര വധി ാേനാ അവരാൽ വധി െ ടാേനാ
ഗുരുവായ നീ എനി നു ന ിയാലും.”
സുേയാധനെ വാ ുകൾ േക ു മുറിെ
മനേ ാെട ആചാര ൻ പറ ു:
“സുേയാധനാ, കാര ംകൂടാെതയാണ് നീ എെ
വാ ര ൾെകാ ു കു ു ത്. നിെ
ദുർ യ ളുെട ഭവിഷ ുകൾ ് നീ എെ കു ം
പറയു തുെകാെ ു ഫലമാണു ത്? ഇതാ,
പാ ാലരുെട െപരു ടകെളാ ി ് എെ േനെര
പാ ുവരു ു. അവെര സർ ശ ിയുെമടു ു
തടയാൻ അശ ാമാവിേനാടു നീ പറ ാലും. നീയും
നിെ എ ാ ശ ിയുെമടു ് അവെര തടയാനായി
ഒരു ിയാലും. നിെ വാ ര ളാൽ പീഡിതനായ
ഞാൻ ഇ ു രാ തിയും പി ാറാെതനി ു.
ശ തുനാശ ിനായി യതി ു ു ്.”
വീ ും യുേ ാദ ു നായ സുേയാധനൻ അേ ാൾ
കർ േനാടു പറ ു:
“കർ ാ, നീയും േദവകൾ ുേപാലും അജ നായ
ആചാര നും െപാരുതാനു ായി ും അർ ുനൻ
ജയ ദഥെന വധി ുവേ ാ! നി െള ാം ക ു നിെല്
അവൻ ജയ ദഥെന വധി എെ
ൈസന ബലെ െ ശു ി ി ു. ആചാര ൻ
മനസാ അനുവദി ി ിെ ിൽ, അവൻ കാ ു
ദുർേഭദ മായ വ ൂഹം പിളർ ് പടയ് ു നടുവിേല ു
നീ ാൻ അർ ുനന് എ െനയാണു കഴിയുക?
അർ ുന പതി ഭയ ു നാ ിേല ു ഗമി ാൻ
ഭാവി ആ സി ുരാജെന, േ ദാണർ പാണാഭയം
ന ിയതിനാലാണ്, ഞാൻ പടനടുവിൽ
തട ുനിർ ിയത്. ആ േ ദാണർ േനാ ി നിെല് ,
എ െനയാണ്; അർ ുനനു ജയ ദഥെന നി ഗഹി ാൻ
കഴിയുക?
 സുേയാധനെന ആശ സി ി ുെകാ ് കർ ൻ
പറ ു:
“സുേയാധനാ, ആചാര െന നീ കു ം പറയു തു
ശരിയ . കഴിവതു ാഹി ,് തെ ” എ ാ
ശ ിയുെമടു ് ആചാര ൻ െപാരുതു ുെ ു നീ
അറിയണം. കൃ ൻ സാരഥിയായു വനും,
ഗാ ീവധനുേ ിയവനും, അേഭദ മായ
പട യണി വനും, യുവാവുമായ; അർ ുനൻ
വൃ നായ ആചാര െന പിൻത ി മുേ റിയത് േകവലം
പകൃതിയാണ്. അേ ഹെ അർ ുനൻ ഇ ു
കടേ റിയതിനാൽ, അവെന ജയി ാനു ശ ി
വൃ നായ അേ ഹ ിനിെ ു നാം അറിയണം.
സുേയാധന, നിേ ാെടാ ു ഞാനും ഇ ു കഴിവതും
യതി ി ും ആ ജയ ദഥൻ ഉപജാപ ാൽ വധി െ ത്
ഈശ രൻ ന ുെട പൗരുഷെ
പു ി ാനാ ഗഹി യാലാെണ ു നീ ധരി ണം.
ഈശ രഹിതം പതിേരാധി ാൻ ന ാൽ സാധ മാേണാ?
സുേയാധനാ, പവൃ ിയുെട ഫലം ഈശ ര ലാണു
ിതിെച ു ത്. എ ാൽ കർേ ാ ാഹിയായ
മനുഷ ൻ അവൻ െചേ കാര ൾ യഥാശ ി
െചയേത മതിയാവു. നിെ മ ശ ിേപാെല നീയും
അവരുെട ശ ിേപാെല അവരും പയത ളിൽ
ഏർെ ടുേ ാൾ, ൈദവം അതിെ ഫലെമെ ു
സ യം നി യി ുെമ ു നീ ധരി ണം. സുഹ േ ,
ഭേ ാ ാഹനാകാെത നമു ു ശ തസംഹാര ിനായി
കഴിവതു യതി ാം.”
േ ദാണ-കർ ാരുെട വാ ുകൾ േക ് ഉ ാഹം
വീെ ടു സുേയാധനെ ആ െയ ുടർ ,്
ഭടജന ളുെട ആരവേ ാെടാ ം പട ള ിെല ും
പ ളുെട പകാശം പര ു. രാ തിയിലും പി ാറാെത
നി കൗരവ-പാ വേസനകൾ ആർ ുവിളികളും
സിംഹാരവ ളും മുഴ ി. ഭീകരമായ
കുരുേ തയു ിെല െകാടുംഭീകരമായ
രാ തിയു ം
ആരംഭി ു.

2
ആ രാ തിയു ിലാണ് സഹേദവൻ കർ നുമായി
ഏ ുമു ിയെത ആമുഖേ ാെട
സഹേദവ പാഭവരംഗം സ യൻ വിവരി ു തുട ി.
“േദവീ, ഓർ ാൽേ ാലും ഭയമു ാ ു
ഭയ രമായ ആ രാ തി യു ിൽ മൃതിേദവത
ഭാെ ടു ് അലറി ാ ു നട ു. സുേയാധനെ
ദുഃഖംക ് വീേര ാേ ജനമു ായ കർ ൻ പാണൻ
മറ ് കാ ുതീേപാെല ആളി ി. നിെ േസനകെള
കൂ േ ാെട അവൻ െകാെ ാടു ി. സഹജമായ
ദയവുൾെ െടയു വത െള ാം മറ ്,
ശ തുസംഹാരെമ ഒരു ചി മാ തമായി, മൃതിവിത ,്
അവൻ പടയിൽ വിഹരി ു. അവെ െകാടിയ
സംഹാര കിയ ക ് അമർഷംപൂ സഹേദവൻ
അേ ാഴാണു നിലമറ ് കർ േനാേട ുമു ിയത്.”
കർ ൻ പാ വേസനെയ എ ാടും ചുെ രി ു.
അതു ക ് അമർഷിയായ മാേ ദയൻ പടമുടി ു
വിഹരി ു കർ െന ശരവർഷം െചയു
പതിേരാധി ു. സഹേദവനുമായിനി ു മൃദുവായി
യു ം െചയു രസി ാൻ അേ ാൾ കർ ന് സമയം
ഉ ായിരു ി . അതിനാൽ ഒ ും സമയം കളയാെത
കർ ൻ സഹേദവെ വി റു ു. അവൻ േവെറാരു
വിെ ടു ് ഞാൺ പൂ ു തിനുമു ുതെ കർ ൻ ആ
വി ും േഭദി ് തു ാ ി. സൂതെനയും അശ െളയും
െഞാടിയിടെകാ ു വധി ് സഹേദവെന അവൻ
വിരഥനാ ി. കു നായ സഹേദവൻ അേ ാൾ
ആെ റി ഗദയും തുടർ ു ൈകേയ ിയ വാളും
പരിചയും എ ാം അനായാസമായി ശര െളയു കർ ൻ
ശിഥിലമാ ി. നിരായുധനായ സഹേദവൻ േകാപം
െകാ ു നി ഹായനായി വിറ ു. രഥച കം
േവർെപടു ി വീര ാഭിമാനിയായ മാേ ദയൻ കർ െ
േനർ ു ചുഴ ിവി ു. അ േമ ് അതു െപാടി
ുവീണേ ാൾ ഭീമേസനെ ആ സേഹാദരൻ
ൈകയിൽ കി ിയെത ാം തിരുതുെര കർ െ േമൽ
വാരിെയറി ു. ഒടുവിൽ ഗത രമി ാെത
ദയനീയനായി േവഗ ിൽ പിൻവാ ു
മാ ദീകുമാരെ പി ാെല പാ ു െച ് അവെ
ചുമലിൽ ത ി ചിരി ുെകാ ് കർ ൻ പറ ു.
“ഉ ീ സഹേദവാ, പടയിൽ തുല ാേരാടുേവണം
യു ംെച ാെന ു നിന റി ുകൂേട? േനാ ൂ. ഇതു
കർ നാണ്. അതാ, അവിെട ആ ഫൽഗുനൻ യു ം
െച ു ു ്. നീ അവെ സവിധ ിൽ േപായി
നി ാലും.”
ശരാർ നായി ജീവിതംതെ െവറു ു
പിൻതിരി ുേപാകു ആ കനി പാ വേനാടു
െപാ ി ിരി ുെകാ ് കർ ൻ വീ ും ഇ െന
വിളി ുപറ ു:
“സഹേദവാ, നീ വീ ിേല ു േപാകൂ. വീ ിൽ
േപാകു താണു നിന ു ന ത്.”

3
േ ദാണരുെട വധ ിനുേശഷം
കൗരവസേ ത ിലു ായ രംഗ ൾ
വിവരി ുെകാ ു സഞയൻ തുടർ ു; സംഭീതരായ
രാജാ ാെരയും വിലപി ു സുേയാധനെനയും
കർ ൻ സമാശ സി ി ു. അവെ മഹാവീര ം
അവരിൽ വിജയ പതീ യും വീറുമുളവാ ി.
ഉ സൂര െനേ ാെല ദു ഹനായി പാ വേസനകെള
ദഹി ി ുെകാ ് േസനാനായകനായ കർ ൻ പടയിൽ
വിഹരി ു. വിജ ംഭിതവീര വാനായി വിഹരി ു
അമർഷിയായ ആ ബലശാലിയുെട ശര െള േനരി ു
നില ാൻ അ ു പാ വപ ാർ ും
കഴി േതയി . ഭീമേസനനും ധൃ ദ ു നും
സാത കി ും അ ് ആ കർ െന േനരി ു നി ്
ഏെറേനരം യു ം െച ാൻ കഴി ി .
ശ തുൈസന വും ശ തുവീര ാരും കാ ിൽ
കരിയിലേപാെല ചിതറി. കർ െ
മു ിൽനിെ ാഴി ്, പാ വപ െ േയാധ
േശ ാർ ഒ ു േചർ ു സുേയാധനെന കട ാ കമി ു.
അവരും സുേയാധനനും ത ിൽ െകാടിയ യു ം
ഉ ായി. പല വീര ാേരാടും ഏകനായി െപാരുതി
സുേയാധനൻ പരി ീണനായി. പാ വ ടെയ
ചു ുമുടി ു വിഹരി ിരു കർ ൻ, സുഹൃ ിെ
പയാസ ിതിക ് ഉതണഠിതനായി. ഉ ിൽ
ഞാെണാലി മുഴ ിെ ാ ് കാ ുേപാെല അവൻ
സുേയാധനെ സഹായ ിനു പാ ടു ു.
മുേ റിവ അവെ ദു ഹമായ ശര േള ്
സുേയാധന പതിേയാഗികൾ, നാലുപാടും ചിതറി.
കർ െ സാഹസ കിയകൾക ു കു നായ നകുലൻ
അേ ാൾ േനരി ു െച ് കർ െന െവ ുവിളി രംഗം
സഞയൻ വിവരി ു.
പാ വവീര ാെര പരി ഭാ രാ ി പടനടുവിൽ
വിലസു മഹാൈവരിയായ കർ െന ക ു നകുലൻ
കു നായി പറ ു.
“എടാ സൂതപു താ, ഏെറനാളായി നിെ ഞാൻ
കാ ിരി ു ു. ഈശ രൻ ഇെ െ കടാ ി ു.
എ ാ കലഹ ിനും കാരണ ാരനായ ദു ാ! നീ
ഒരു ൻമൂലമാണ് ഈ കുരുവംശീയർ ഇ ു പര രം
േപാരടി ു മുടിയു ത്. ഇേ ാൾ ൈകയ് ു ിൽെ
നിെ ഇനി ഞാൻ ജീവേനാെട വിടുകയി .”
നകുലെ ആ ഭർ നം േക ് കർ െ മുഖ ു
ചിരി വിരി ു.
“എേടാ പാ വാ, വി ാളിവീര ാരുെട േമ വി ു
പേയാഗി ു തിലാണ്. നീേയാ വി ു
ൈകയിൽവ ുെകാ ് നാവുെകാ ് വീര ം
കാണി ു ു. അത് അർ ുനെ അനുജനു േചർ
നടപടിയ . വീ ുകൾ പറയാെത എെ േനെര നീ
ശര ൾ പേയാഗി ൂ. നീ ഒരു വീരനാെണ ്
എനി ുകൂടി േബാ ം വരെ .”
കർ ൻ നകുലെന ആെ യു. നകുലെ
പത െള നി ാരമാ ിെ ാ ് രാേധയൻ
അവെ വി റു ുകയും കടു അ ൾ
െന ിേലെ യ് ണാൽ അവെ പട
െപാ ി ുകയും െചയു. നകുലൻ േവെറ വിെ ടു ്
പാണഭയം െവടി ് കർ െന കൂസൽ കൂടാെത
തിരിെ യു. പേ , നിമിഷംെകാ ് ആ വി ും
മുറി ു. വി നകുലെന ആ ു തറയ് ാ
മൃദുവായ ശര ൾെകാ ് ആ കർ ൻ മൂടി. നകുലൻ
രു ദനായി. അവൻ േവെറ വിെ ടു ്
അദ്ഭുതേവഗേ ാെട കർ െ വി ു ര ായി േഛദി ്
താെഴ വീഴ് ി. അവർ ത ിൽ കുെറ േനരം െകാടിയ
യു ം ഉ ായി. ഇരുവീര ാരുെടയും ശ ധാരേയ ു
സഹിെക ൈസന ൾ അെ ാ ാടു ദൂെര മാറി
നി ് ആ മഹായു ം ക അദ്ഭുതംകൂറി.
നകുലശര ൾ കർ െ ഉടലിൽനി ും
േചാരവാർ ാൻ തുട ി. അേ ാൾ രാേധയെ
മുഖെ ഹാസം മറ ു. േ കാധമിയ കർ ൻ
ണംെകാ ് നകുലെ വി റു ു. സൂതെനയും ഹയ
െളയും നിമിഷ ിനകം അവൻ െകാ ുവീഴ് ി.
ആ േകാപി െ ശരധാരയിൽ നകുലെ രഥം
 ു
എ ുേപാെല നുറു ി ിതറി. വാളും പരിചയുേമ ി
േതർ ട ിൽനി ും ചാടിയ നകുലൻ
നിലെ ുംമുേ കർ വിശഖ ാൽ
നിരായുധനായി ീർ ു. നി ഹായനായ ആ മാേ ദയൻ
ഗത രമി ാെത പട ള ിൽനി ും പി ിരി ു.
കർ ൻ അവെ േമൽ പിെ എ ുകയു ായി .
അവൻ നകുലെ പി ാെല പാ ുെച ് വിൽ ല
കഴു ിലി ു തട ുനിർ ി മ ഹാസപൂർ ം
ഇ െന പറ ു:
“ഉ ീ നകുലാ, നീ എേ ാടു പറ വാ ിനു വ
അർ വുമു ാേയാ? എേ ാടു േതാ തിൽ നീ
എ ിനാണു ല ി ു ത്? അവനവനു േചർ
തര ാർ ഓേരാരു ർ ുമു .് അവേരാട ാെത
യു ം െചയാൽ ആരും േതാല ും. ഉ ീ, നീ നിെ
തര ാെര ക ുപിടി ് അവേരാടു യു ം െച ു.”
നകുലൻ മുഖം താഴ് ി, ജീവിതവിര നായി
യുധി ിരെ രഥസവിധ ിേല ു നീ ി. അവെ
ആ േപാ ് മ ിതപൂർ ം േനാ ിെ ാ ് കർ ൻ
പാ ാലേസനയിേല ് വി ുല ുെകാ ്
പാ ുകയറി. അവിെട മരണം വിതറി.

4
സഞയൻ തെ വിവരണം ഇ െന തുടർ ു.
“േദവി, സ ർഭം കി ിയാലും; അർ ുനെനാഴി ു
നാലുമ െളയും വധി ുകയി എ ് അ യായ
കു ി ു ന ിയ പതി അ രാർ ിൽ െ
കർ നു നിറേവ ാൻ കഴി ുെവ ത് വിധിയുെട
മെ ാരു വിചി തചര യ ാെത മെ ാണ്? എ ാലും
ഒേ ാർ ു ഞാൻ അദ്ഭുതാധീനനാവുകയാണ്. ഈ
യുധി ിരനും കർ നും ത ിൽ അഭിമുഖരായി നി ്
ഒരു ജീവ രണേപാരാ മു ാവുെമ ് ആർ ാണു
സ ി ാൻ കഴിയുക? െകാടുംശ തുവായി കർ െന
കരുതുേ ാഴും അവെ അദ്ഭുതവീര െ
ആദരി വനും ഭയ വനുമാണേ ാ ഈ യുധി ിരൻ.
അർ ുനന് കർ െന വധി ുവാൻ കഴിയുേമാ എ
സേ ഹ ാൽ പതി ൂ ുവർഷം ഉത ിതനായി
കഴി ഈ ധർ ാ ജെന, കർ േനാടു േനരി ു
ഒരു യു ിനു വിടാൻമാ തം കു നാ ിയ വിധി,
ഒരുപേ , കർ േനാടു
ദയവുകാണി ുകയായിരു ിരി ാം.”
യുധി ിര-കർ സംഘ നരംഗം സ യൻ
തുടർ ു വിവരി ു.

ശല ർ െതളി വൻേതരിൽ അധൃഷ മായ തെ

മുഖ ചാപവുേമ ി പട ള ിൽ ജ ലി
ദുർ ാരവീര നായ കർ ൻ ശരവൃ ിയാൽ രഥികെള
എെയയു വീഴ് ി. ഉഴറി ാ ൈസനികർ
സുര ിത ാനമായ യുധി ിരരഥാ ിക ിൽ
ഭീതരായി അഭയംേതടി. അവെര പി ുടർ കർ ൻ
യുധി ിരരഥ ിനുേനെര വി ുല ് നിലയായി. തെ
ൈസനികർ നൂറുകണ ിനു ശിര ു വീഴു തുക ു
േവദനയും േകാപവും സഹിയാ യുധി ിരൻ
സ യംമറ ് ആ കർ േനാടു ഗർ ി ു:

“എേടാ സൂതപു താ, ഫൽഗുനനുമായി

യു ംെച ാനുഴറിനട ു നിെ വീര ം
ഞാനുെമാ ു കാണെ . യു ിലു നിെ െകാതി
ഈ ഞാനിേ ാൾ തീർ ു ു ്.”
യുധി ിരൻ കർ െ േനെര ആ ാ ു ശര ൾ
എയു. പു ഭാവ ിൽ ആ ശര ൾ തടു ുനില് ു
കർ െ നില, േഹാമാ ിെയെനെയ േപാെല
യുധി ിരേകാപെ ജ ലി ി ു. മലയും പിളർ ു
ഒരു മഹാവിശിഖം യുധി ിരൻ എടു ു വി ിൽ
െതാടു ു. െചവിയ േ ാളം അവൻ ആ ു ഞാൺ
വലി ു. അ ിധ നിേയാെട വി ആ ശരം
മഹാവി ാളിയായ കർ െ ഇടേ പ യിൽ െച ു
െകാ ്, ഹു ാരേ ാെട ഇരു ുച േഭദി ്
അകേ ു തറ ുകയറി. വിചാരി ാ
പഹരേമ കർ ൻ േതർ ിൽ ആലസ മാ ുവീണു.
അവെ വീ ക ് കൗരവേസനയിൽനി ും
ഹാഹാരവം മുഴ ി.
നിമിഷംെകാ ് കർ ൻ
ആലസ ിൽനി ുണർ ു. മൃദുഭാവവും ഹാസവും
അവെ മുഖ ുനി ും മാ ു.
യുധി ിരവേധാദ ു നായി മഹാധനു ുല കർ െ
ക ുകൾ േ കാധംെകാ ു ചുവ ു. യുധി ര രഥം
പരിപാലി ു പാ ാലവീരെര േണന കർ ൻ
അരി ു വീഴ് ി. യുധി ിരെന ആെ യുെകാ ്
കർ ൻ കടുഹാസ േ ാെട െപാ ി ിരി ു.
പാ വവീര ാെര ാം പരി ഭാ രായി യുധി ിര
ര യ് ു പാെ ി. അവർ ാർ ും കർ െ
ശരവർഷംമൂലം അവെന സമീപി ാേന കഴി ി .
അനായാേസന കർ ൻ ധർ ാ ജെന വിശ നും
വിരഥനുമാ ി. അതിശ ിേയാെട വി ഭ ളാൽ
യുധി ിരെ രതഖചിതമായ േപാർ െപാ ി ് അവൻ
താെഴ വീഴ് ി. ധർ ജെ ആവനാഴികൾ അവൻ എയു
േവർെപടു ുകയും രഥം ശരവർഷ ാൽ
ശിഥിലമാ ുകയും െചയു. തിക ും നി ഹായനായ
ധർ ാ ജെന വധചി േയാെട െതാടു ശരവുമായി
സം കു നായ ആ കർ ൻ േനാ ി. അേ ാൾ,
അ യായ കു ിയുെട മുഖം അവെ ഓർ യിൽ
വിരി ു. അവെ ഞാണയ ു. മൃദുവായി ശര ൾ
െചാരി ് ആ ദുർ ർഷൻ തെ ശ തുവിെന
പീഡി ി ുക മാ തം െചയു. കർ െ മു ിൽ
 ു ു ു
നിൽ ാൻ വ ാെത പി ിരി യുധി ിരെ പുറെക
പാ ു െച ു ചുമലിൽ ൈകെവ ുെകാ ് അവൻ
ഇ െന പറ ു:
“യുധി ിരാ, കുല ിൽ പിറ തിയന്
പാണഭയം െകാ ് പടയിൽനി ് പായാെമ ്
മഹാധർ നായ നീ ഏതു ശാ ിൽ നി ാണ്
പഠി ത്? നീ ബ ബലാഠ നാണ്. തബലം നിെ
രംഗമെ ് നീ കാണാ ുംതെ . ഉ ഗ ാേരാടു
പടയിൽ േനർ ാൻ നിൽ ാെത യ കർ ൾ
യഥാവിധിയാചരി ് പുണ ം േനടു താണ് നിന ു
ന ത്.”
കർ ൻ പി ിരി േ ാൾ ദൗപേദയരും മ ു
പാ വവീര ാരും യുധി ിരാ ിക ിൽ
പാെ ി ആ മഹാ ാവിെ ര യ് ായി
അവെന ചുഴ ുനി ു.

5
കർ ാർ നയു ം നട ര ഭീകരമായ ദിന ിെല
പടനിലം സഞയൻ വിവരി ു. സംഹാരശ ികളുെട
വിശ രൂപം പദർശി ി ് വീര ിെ അ ിപർ തം
എരിെ ാടു ിയ ദിവസം അവെ േനെര േനാ ാൻ
ധൃ ദ ു ൻ തുട ിയ പാ വവീര ാർ ുേപാലും
കഴി ി . വീരമൃതി ു പതി െചയു േനരി
ഭീമേസനെനാഴിെക യാെതാരു ർ ും
അ േനരംേപാലും അ ു കർ െന പതിേരാധി ാൻ
കഴി ിെ ു വിവരി ുെകാ ് സഞയൻ തുടർ ു.
“േദവീ, ആ ദിവസംതെ യുധി ിരനും
കർ നുമായി വീ ും പര രാഭിമുഖരായി ഒരു
യു മു ായത് വിധിയുെട ഒരു വിേനാദമ ാെത
മെ ാണ്? ഈ യുധി ിരെനയും
നകുലസഹേദവ ാെരയും ഒ ായി പരാഭവെ ടു ി,
പാണെനടു ാെത വീ ും പരിഹസി ുവിടാൻ
കർ നുേവ ി അ ുതെ വീ ും രംഗെമാരു ിയ
വിധി എ ിനായതു െചയുെവേ ാർ ് ഞാൻ
അദ്ഭുതെ ടുകയാണ്.”
അ ് അപരാ ിൽ കർ നും
യുധി ിരനുമായു ായ സംഘ നം േവദനയിൽ
പിടയു മനേ ാെട മാ തമാണ് ഓർ ാൻ കഴിയുക
എ ു പറ ുെകാ ് സഞയൻ തുടർ ു:

“കർ െ ചുടുശര േള ും, മ ാ സൂര െ

ര ികേള ും പാ വ ട ഒരുേപാെല ഉഴറി. അർ ുനൻ
അ കെല സംശ തകരുമായി യു ിലാണ്.
അർ ുനനുമായി ൈദ രഥം കാം ി കർ െ
ക ുകൾ അർ ുനെന തിര ി പട ള ിെ എ ാ
േകാണുകളിേല ും പാ ു. സുേയാധനൻ വ ിെ ാരു
പടയുമായി അേ ാൾ ധർ ജേനാടു െകാടിയ യു ം
തുട ി. ധർ ജെ ര യ് ായി നകുല-
സഹേദവ ാരും ധൃ ദ ു ൻ തുട ി വീര ാരും
പാെ ി. അേ ാൾ സുേയാധനനും ആ
വീര ാരുമായി അത ം ഭീകരമായ യു മു ായി.
അേനകം വീര ാർ ് തനിേയ ശരവ നാകയാൽ
ആർ നായ സുേയാധനെന ്. ആ മി തമായ
മഹാരാജാവിെ സംര യ് ായി, കർ ൻ ആ
രംഗെ ി ശരവർഷം തുട ി. കർ െ ശര ൾ
ധൃ ദ ു ാദിവീര ാെര നാലു പാടും ചിതറി ു.
യുധി ിരെന ജീവേനാെട പിടി ണെമ
ല േ ാെട യുധി ിരരഥെ ലാ ാ ി
ശരവർഷം െചയുെകാ ് കർ ൻ ചീറിയടു ു.
യുധി ിരെ പത ൾ ു കർ ശര െള
േനരിടാൻ കഴി േതയി . ശര േള ു വിവശനായ
ധർ ജൻ േതർ ിൽ വിേമാഹിതനായിരു
സൂതേനാട് േതരു പിൻതിരി ാൻ ക ി ു. വിവശനായ
ആ ഗുരുജനെ ് നകുല-സഹേദവ ാർ
സം ഭാ രും കൂ രുമായി. കർ ൻ വധി ുെമ ു
ഭയ നകുല-സഹേദവ ാർ പാണഭയം മറ ു
യുധി ിരസംര യ് ായി അവെ രഥ ിെ
ഇട ും വല ും സ ം േതരുകളുമായി നില
സ ീകരി ു. അവർ ര ുേപരും േചർ ു കർ െ േമൽ
ശര ളുെട േപമാരി വർഷി ു. പേ , കർ ന് ഒരു
കുലു വുമു ായി . അവെര ര ുേപെരയും എയു
മുറിെ ടു ു തിനിടയ് ുതെ ആ മഹാരഥൻ,
ധർ ജെ രഥാശ െളയും സൂ തേനയും
െകാ ുവീഴ് ി അവെന വിരഥനാ ി.
നിമിഷംെകാ ുതെ നകുലെനയും കർ ൻ
വിശ നും വിരഥനുമാ ി. അശ ൾ ച ് രഥ ൾ
തകർ ് വി ുകള ുേപായ യുധി ിര-നകുല ാർ
സഹേദവെ രഥ ിൽ അഭയം പാർ ു കയറി. ആ
വീര ഭാതാ ൾ മൂ ുേപരും അഭയം പാർ ിരു
സഹേദവരഥ ിെ േനെര കയർ ുെകാ ു കർ ൻ
വി ുലയ് ാൻ തുട ി.”
വിവശരായി, ഒരുമി ് ഒരു രഥ ിലമരു ആ
പാ വരുെട നില, മ ദാധിപനായ ശല രുെട
മന ലിയി ു. നകുല-സഹേദവ ാരുെട മാതുലനായ
കർ സാരഥി കർ േനാടു പറ ു.
“കർ ാ. ഇേ ാൾ െ അർ ുനനുമായി
ജീവ രണസമരം െചേ വനായ നീ എ ിനാണ് ഇ ത
െചാടി ് ഈ ധർ ജെനയും മാ ദീ കുമാര ാെരയും
വധി ാനുദ മി ു ീണനാവു ത്? യുധി ിരെന
വധി ി ു നിനെ ു േന മാണു ത്? സ യം തളർ ,്
തളർ സാരഥിയുമായി നീ അർ ുനേനാട്
ഏല ു ത് ബു ിയെ ു ധരി ണം.”
കർ ൻ വീ ും ആ പാ വരഥ ിെ േനെര
കൂരമായി ശ ൾ വി േ ാൾ നകുല-
സഹേദവ ാരുെട മാതുലനായ ശല ർ വീ ും
അവേനാടു പറ ു:
“കർ ാ, സുേയാധനൻ ഇ ാലെമാെ നിെ
പൂജി ത്. അർ ുനേനാടു നീ യു ം െച ുെമ ്
നിന ാണ്. അവേനാടു യു ം െച ാെത നീ നിെ
ശ ി എ ിനാണു ധർ പു തവധ ിനായി ശമി ു
വൃഥാ വിലാ ു ത്! ഇതാ, ഗാ ീവ ിെ ശ ം
േകൾ ു ു. േനാ ൂ, അർ ുനാ േമ ു ന ുെട
േസനകൾ പര ംപായു ു. യുധി ിരെന വി ു നീ;
അർ ുനേനാടു യു ിനു ത ാറായാലും.”
 പെ ാ ത്

കു ടിലിനു ിെല ൈക ിരി, കാ ിൽ ചലി ു

മരണഭീതിേയാെട പിട ു പരിസര ിെല ും
വ ാപി ഇരുളിന് അത് കർ ശഭാവം ൈകവരു ി.
നദീ പവാഹ ിനും മണൽ ര ിനും മീെത വ ാപി ു
നി മൂടൽമ ്, ആകാശ ിൽ േശാഭയ ുനി ു
ക ുചി ിയ ന ത ളുെട െവളി ിൽ,
ഭൂമിയിേല ിറ ി വ േമഘ ൾേപാെല
അവ മായി കാണാമായിരു ു. യുധി ിരെ
ഒ ിവിളർ മുഖം ഒര യുെട ഉതണഠേയാെട ദൗപദി
േനാ ി. േലാക ിെല േവദനയുെടയും
ൈദന ിെ യും ആെക ുക ആ മുഖ ു
നിറ ുനില് ുകയാെണ ് അവൾ ് േതാ ി.
കാല ിെ വ ാവർ നശ ി എ ു കൂരമാണ്!
അെത ത വി യാവഹമാണ്!
ഒരാൾ നായക ാന ുനി ു നടി സംഭവം.
തി മായ ആ അനുഭവ ിൽനിേ മുറിവുകളുെട
വായിൽ േചാരയുണ ിയതുേപാലുമി . ആ സംഭവം
മെ ാരാൾ വിവരി ുേകൾ ുേ ാൾ കർ ാവിെ
തെ ക ിൽ സംഭവ ിനു രൂപ കർ
സംഭവി ു ു! സംഭവ ിെ ചുഴികൾ കിട ു
പിടയുേ ാൾ േതാ ാ ഭയ ൾ, അേ ാൾ
േബാധ ിലൂറാ േവദനകൾ; ഇവെയ ാം അന െ
വിവരണ ിലൂെട പുനർ ം ൈകവരി ു
സ ാനുഭവ ിനു ൈകവരു ു! സഞയൻ വിവരി
തെ െചയികളുെട ഭീഷണമായ പുതിയ രൂപെ യാണ്
ഇരുളിൽ തറ യുധി ിരെ ക ുകൾ
ക ുെകാ ിരി ു െത കാര ിൽ അവൾ ു
സംശയമു ായേതയി .
പടനില ിൽ നില് ാൻ കഴിയാ വ ം
ശരീര ിനും മന ിനും മുറിവുകേള ്,
ൈകനിലയിേല ു പിൻവാ ു യുധി ിരെ യും
നകുല- സഹേദവ ാരുെടയും രൂപം അവൾ ു
സ ി ാൻ പയാസമു ായി .
യു വീര െ ുറി ു മിഥ ാഭിമാനമി ാ
ധർ ാ ാവിനുേപാലും അപമാന ാൽ
ജീവിതവിര ിയു ാ ു ഒരനുഭവംതെ യാണ്.
സ ം ജീവിതെ , ഹൃദയ ിനു ിെല
ജീവ െ , ജ ലി ു ആ നി േയാെട മനുഷ ൻ
ശപി ുകയും, ൈകവി ുേപായ ജീവിതമഹാ
സൗഭാഗ െമ േപാെല മരണം പി ിൽനി ് ശ നായ
ആ മനുഷ െന പരിഹസി ു െപാ ി ിരി യും
െച ു നിമിഷം! പാവം യുധി ിരൻ- അവൻ ആ
നിമിഷ ിൽ, ന ുനി ് ആ നി യിൽ നീറുകയാണ്!
പശ്ചാ ാപ ിെ യും ആ നി യുെടയും
പുതിയ േ സാത ുകൾ തുറ ുവി ുെകാ ് സഞയൻ
വിവരണം നിർ ിയ അേത ാന ു നി ു നീ ാൻ
യുധി ിരെ മന ു കൂ ാ ിയേതയി .
അഭിമാന തിയുെട േവദനയിൽ ശരീര ിേല
മാരകമായ മുറിവുകളുെട േവദന മറ ്,
പടനില ിൽനി ും ൈകനിലയിേല ു പി ാറി
കിട യിൽ െച ു വീണ നിമിഷം, ബീഭ മായ
ൈവരൂപ െ െയ േപാെല, സഹി വ ാ
ദുർഗ െ െയ േപാെല, താൻ െവറു
നിമിഷമായിരു ുെവ ് അവൻ ഓർ ു. എ ാൽ ആ
ദിനം സമാപി ത്. േ ശ മായ ഒരു പുനർ ം കി ിയ
ഹൃദയാ ാദേ ാെടയാണ്. ശ തുവായ കർ െ
ശിര ജഡം ക ് പുനർ ല ിയാെല േപാെല
താൻ അ ു സ ാകാല ു സേ ാഷി ു. തിക
മന മാധാനവും കലർ സേ ാഷവും താൻ
അനുഭവി ദിവസവും അതുതെ യായിരു ു... പേ ,
ഇേ ാ? ആ നി അതുേപാെല േശഷി ു ു.
അബ ചി യിൽനി ു ായ പഴയ ആ ാദം,
ആ നി യുെട പ ിേല ് എ വീഴ് ി അതിെന
ആളി ി ുകയും െച ു ു! യാെതാരു മനുഷ െ
ജീവിത ിലും അ രെമാരു
ദുർ ിനമു ായി ാണുകയിെ ് ഇ ് അവനു
േതാ ി.
കർ േനാടു പരാഭവെ ു പിൻവാ ിയേശഷം
ൈകനിലയിൽ നട സംഭവ ൾ, പുതിയ
െവളി ിൽ േനാ ിയ യുധി ിരന്,
വിഷജീവികളുെട രൂപം ൈകവരി ് അവ തെ ചു ും
നി ് സീൽ ാരം െച ു തായി േതാ ി. ജീവനിൽ
ജീവനായ അർ ുുനെന, നീചനായ മഹാഭീരെവ ു
വിവരി ് മുഖ ുേനാ ി െചാരി
അധിേ പവച ുകൾ ഇരുളിൽനി ു
പതി നി ുവരു തായി അവനു േതാ ി.
േ കാധ ാൽ മതി മറ , േജ നായ തെ
കഴു റ ാൻ അർ ുനൻ വാൾ ചുഴ ി പുലഭ ൾ
പറ ു പാ ടു ു രംഗം ക ് ആ ഇരി ിലും
യുധി ിരൻ െഞ ിേ ായി. ഈ േലാക ിൽ
എ ുതെ സംഭവി ുകയി ! യാെതാരു നും
ഒരി ലും ആചരി രുതാ തായി ഈ േലാക ിൽ
എ ു നീചകൃത മാണു ത്?
ഭാതൃഹത ാഭിനിേവശം-സകല ഭാതാ ൾ ും
സകല ഭാതാ േളയും വധി ണെമ ു ദു മായ
അഭിനിേവശം-അത് ബീഭ രൂപിയായ ഒരു
ശവംതീനി ിെയേ ാെല േലക ിെല ും
ചിറകടി ു പറ ു വിഹരി ഒരു ദുർ ിനമാണെത ്
അവൻ ഓർ ു. തെ സംബ ി ിടേ ാളവും ഏതു
മനുഷ െന സംബ ി ിടേ ാളവും, അതിെന ാൾ
ശ മായ മെ ാരു ദുർ ിനമു ാവാനി . അർ ുനൻ
യുധി ിരെ കഴു റു ാൻ ഉഴറിയ ദിവസം;
തെ യും അവെ യും േജ നായ കർ െന
വധി ാെത േപാ തിന് യുധി ിരൻ അർ ുനെന
ഭീരുെവ ് അധിേ പി ദിവസം-അേത
ദിവസംതെ യാണ് സ ം േജ െന അർ ുനൻ
വധി തും, ശിര ആ േജ ഭാതാവിെ ജഡം ക ്
അനുജനായ യുധി ിരൻ ആനേ ാ നായി നൃ ം
ചവി ിയതും! അെത; ഭാതൃഹത ാഭിനിേവശം ഭൂമിെയ
ഗസി ശ മായ മഹാദുർ ിനം തെ യായിരു ു അത്.
ഇരുളിലൂെട ഭീകരമായ സ ദൃശ ൾ ക ിരു
യുധി ിരെ ക ുകളിൽ ശിര ു കിട ു
കർ െ ജഡം നനവു ാ ി. ഇരു സ യിൽ ആ
കാ കൺനിറെയ കാണാനായി താൻ ദീപം ജ ലി ി ു
െച ് ജഡം ക ് ആനേ ാ നായി ജ ന ൾ
നട ു ചി തം േനാ ി അവൻ വ ിനു
തീപിടി േപാെല പിട ് ക ുകൾ െപാ ി.
േവദനെകാ ് പിടയു യുധി ിരെ കരം ഗഹി ്
നി ഹായമായ േനാ ിൽ, ദൗപദി അവെന
ആശ സി ി ാൻ ശമി ു. അവളുെട ക ുകളിെല
േചാദ ൾ ക യുധി ിരൻ, സ നാകുവാൻ
ശമി ു െകാ ്, വാ ുകൾെകാ ് മന ിെ ഭാരം
ലഘൂകരി ാൻ ശമി ു.

അ ും സംശ ക ാരാൽ െവ ുവിളി െ

അർ ുനന്, പട ള ിൽ അതിവിദൂരമായ ഭാഗ ്
അവരുമായി െകാടിയ യു ിൽ ഏർെ േട ി വ ു.
പധാനയു ള ിൽ പാ വേസനെയ
ദാവാ ിേപാെല സംഹരി ുെകാ ു കർ വീര ം
ക ി ാളി. യുധി ിരെനയും നകുല
സഹേദവ ാെരയും ഒരുമി ു നിരായുധരാ ി
െകാ ാെത െകാ ുവി തിനുേശഷം,
സംഹാരരു ദെനേ ാെല കർ ൻ പാ വപ െ
വീര ാെര പരാഭവെ ടു ാൻ തുട ി.
ഭീമേസനനുൾെ െട യാെതാരാൾ ും ഉ ഗരൂപിയായ
കർ െന േനർ ുനില് ാൻ അ ു കഴി േതയി .
പാ വേസന ആർ ുവിളി ു പരവശരായി
നാലുദി ും പാ ു. സംശ കരുമായി യു ം കഴി ്
പധാന പടനിലെ സമീപി അർ ുനൻ
പരി ീണനായ ഭീമേസനെന ക ു. കർ വീര ം
പിൻപ ി ധി ൃതിേയാെട ആ കമി ുകയറു
കൗരവ ടെയ തടയാൻ ഭീമേസനൻ കിണ ു യതി ്
ഖി നാകു കാ അർ ുനൻ േനാ ിനി ു. ഭീമെ
പതിവി ാ പരി ഭാ ഭാവം അവെന
അസ നാ ി. അർ ുനൻ കൃ േനാടു പറ ു.
“അ േയാ വാസുേദവാ, പുകയ അ ിേപാെല,
േയാധാേ ശ നായ കർ ൻ ന ുെട േസനെയ
ചുെ രി ു കാ ക ാലും. അത ു ഗമായ
ഭാർ വാ ം െതാടു ് അവൻ തിര ുകെളേ ാലും
പക നം െകാ ി ു ുവേ ാ. കാലസ ിഭനായി
കടുംൈകകാണി ു ഉ ഗനായ കർ െന നീ
കാണു ിേ ? അ േയാ േകശവാ, അവെ ആ
നിലക ്, ഇനിയും ഒഴി ു േപാകാൻ എ ാൽ
സാ മ . രഥം നീ അേ ാ ു െതളി ാലും. ഞ ളിൽ
ആരാണു ജീവിേ െത കാര ം ഇേ ാൾ െ
തീരുമാനി െ ടെ .”
ഉ ഗവീര വാനായി ജ ലി ു കർ ൻ ആ
നിമിഷ ിൽ തിക ും ദുർ യനാെണ ു ക
കാ ദർശിയായ കൃ ൻ അർ ുനേനാട്
അനുനയമായി പറ ു:
 “അർ ുനാ, കർ ൻ കഠിനമായി മുറിെ ടു ിവി
യുധി ിരൻ വിവശനായി ൈകനിലയിേല ു
പിൻവാ ിയിരി ുകയാണ്. അവെന ക ്
ആശ ാസവാ ുകൾ പറ േശഷം നീ നിെ ഈ
ജീവിതമഹാസംരംഭ ിേലർെ ടു താണ് ഉചിതം.”
യുധി ിരചി യാൽ പരി ഭാ നായ അർ ുനൻ
ഭീമാ ിക ിൽ രഥം നിറു ി ഉത ിതനായി
“േജ െനവിെട?” എ ് ഭീമേനാടു േചാദി ു.
പതിവി ാ ദീനഭാവ ിൽ ഭീമൻ പറ ു:
“യുധി ിരൻ എ തേയാ േനരമായി പട ളം വി ു
പിൻവാ ി! കർ ബാണ ാൽ അത ം
ആർ നായ ആ ധർ ജൻ മരിെ ുവരാം;
വ വിേധനയും ജീവി ിരി ുെ ും വരാം.”
അർ ുനരഥം പടയ് ു നടുവിൽകൂടി പരിസരം
മറ ് യുധി ിരാ ിക ിേല ് ഉഴറി ാ ു.
ൈകനിലയിെല കിട യിൽ വിവശനായി
കിട ു യുധി ിരൻ കൃ ാർ ുന ാെര ക ു.
കർ വധം കഴി വിവരം പറയാൻ അവർ
വരികയാെണ ു ധരി ് അവെ മുഖം ആന ാൽ
ദീ മായി. ഹർഷാധിക ാൽ െതാ യിടറിെ ാ ്.
യുധി ിരൻ അവെര പശംസി ു തുട ി:
“േദവകീപു താ, ഫൽഗുനാ, പിയദർശനരായ
നി ൾ ു സ ാഗതം! സാരമായ
തെമാ ുേമൽ ാെത ദുർ ാരവീര നായ കർ െന
നി ൾ െകാ ുവേ ാ. പരശുരാമശിഷ നായ ആ
െകാടും കൂരേയാധെന െകാ നി ൾ ് എെ
നമ ാരം. നി ൾ യഥാസമയം ആ
പട ള ിെല ിയതു ന ുെട ഭാഗ മായി. എെ
വിരഥനാ ി നേ മുറിെ ടു ി ആ അഹ ാരി
അധിേ പി ുവി ു. ധൃ ദ ു ൻ, നകുല-
സഹേദവ ാർ, ശിഖ ി, ദൗപദീപു തൻ, സാത കി-
ഇവെരെയ ാം കാലസ ിഭെനേ ാെല
പരാഭവെ ടു ി അവൻ പടയിൽ
ജ ലി ുകയായിരു ു. ഭീമേസനെ ശ ിയാൽ ഞാൻ
ക ി ു ജീവി ു ുെവേ യു ൂ. ആ കർ െന നീ
െകാെ ുേക ് ഞാൻ അത ം പീതനായിരി ു ു.
അർ ുനാ, സുേയാധനഹിൈതഷിയായ
കർ െനേയാർ ു ഭയ ചി കളാൽ പതിമൂ ു
വർഷം സ തെയെ ് ഞാനറി ി . േപാരിൽ
ഇവെന എ െനയാണു വധി ുകെയേ ാർ ു തപി
ജാ ഗ ളിൽ ഒരുേപാെല ഞാൻ സ തയ ു
കഴി ു. സാരഥാശ നായ എെ െവ ് അവൻ
ഇേ ാൾ വി യ േതയു ൂ. അവെനെ ദയവു േതാ ി
െകാ ാെത വി യ താെണ ും വരാം. കർ ൻ പടയിൽ
വിഹരി ുേ ാൾ ഞാനിനി ജീവി ിരു ിെ ു
കാര െമ ു വ ാകുലെ ് ഞാൻ കിട ുകയായിരു ു.
ബല ിൽ ശ കതുല നും വി കമ ിൽ യമസ ിഭനും
അ പേയാഗ ിൽ പരശുരാമതുല നുമായ ആ
കർ െന നീ എ െന െകാ ുെവ ് എേ ാട്
വിവരി ു പറ ാലും. ആ ധാർ രാ ാർ
ക ുനിലെ പടയിൽ പുളയ് ു അവെ തല
വ ാ ഘം മാനിെ െത േപാെല നീ വീഴ് ിയേ ാ!
യു ിൽ നീ കർ െന െകാ ുകയാൽ എനി ു നീ
ഏ വും വലിയ പിയം െചയുെവ ് ധരി ാലും.”
യുധി ിരെ വാ ുേക ് അർ ുനൻ വിവശനും
ല ിതനുമായി. വിനയാന ിതം ൈകകൂ ി താൻ
കർ വധം കഴി വരു െത ് അവർ അറിയി ു:
“േജ ാ, കർ െന എതിർ ാൻ എനി ു സ ർഭം
കി ിയി . അവെന േനരി ു വധി ു തിനുമു ്,
ശരാർ നായിേപാ നിെ കുശലമറി ്
ആശി ുേതടാനാണ് ഞാൻ വ ത്.”
അർ ുനൻ തുടർ ു.
“വൃ താസുരേനാട് േദേവ െന േപാെല കർ േനാട്
യു ം െചയു ജയി ാൻ അ ് എെ
 ു ു
അനു ഗഹി ാലും. ഇ ു ഞാൻ കർ െന
വധി ുകേയാ, അെ ിൽ ശപഥം
പാലി ാ വർ ു ആ േലാക ിേല ു
ഗമി ുകേയാ െച ു താണ്. േജ ാ, വിജയ ിനായി
എെ അനു ഗഹി ് യാ താനുമതി ന ിയാലും.”
കർ ൻ പടയിൽ പുളയ് ുകയാെണ ു േക ്
യുധി ിരൻ ചവിേ സർ െ േ ാെല കു നായി
ഹാസേ ാടും േ കാധേ ാടുംകൂടി അവനി െന
പറ ു.
“അനിയാ, നിെ വാ ുകൾ വളെര
ഉചിതമായിരി ു ു! കർ െന ഭയ ്, ഭീമെന പടയിൽ
തനിെയ വി ുെകാ ു നീ പാ ുേപാ ുവേ ാ!
അ യുെട വീരഗർഭെ നീ ഇ െന
പാഴിലാ ിയേ ാ! ൈദ തവന ിൽ വ ് കർ െന
െകാ ാെമ ് എേ ാടു ശപഥം പറ വനാണു നീ.
അതു മന ിൽ ൈധര മായി ക ുെകാ ാണ് ഞാൻ
ഈ യു ിനു മുതിർ ത്. കർ െന നിന ു
ഭയമാെണ സത ം അേ നീ പറ ിരുെ ിൽ
ഞ െള ാം കാേലാചിതമായ മ ു കൃത ൾ
െച ുമായിരു േ ാ. പതി ൂ ുവർഷം വിഡ്ഢികളായ
ഞ ൾ നി ിൽനി ും സംര പതീ ി ് േ ശയ ു
സ ംക ു. നിന ുേമേല ഒരു വി ാളിയിെ ും
ഞ ൾ വിശ സി ു. നീ കർ െന ക ാൽ ഭയെ ്
ഓടു വനാെണ ു ഞ ൾ ഓർ ി . അർ ുനാ, ഈ
വാസുേദവൻ നിന ു സാരഥിയായു ായി ും നീ
എ ിനാണ് കർ െന ു േപടിേ ാടിേ ാകു ത്?
അനിയാ, വൃഥാഭിമാനിയായ നീ ഗാ ീവം കൃ െ
ൈകയിൽ െകാടു ് അവനുേവ ി ച ി
ൈകയിെലടു ുെവ ിൽ ഞ ൾ ് ഈ ദുഃഖം
ഏർെ ടുകയി ായിരു ുവേ ാ. അർ ുനാ,
ഗാ ീവധനു ിന് നീ ഒരധിേ പമാണ്!
കപിധ ജ ിനും കൃശാനദ മായ മഹാരഥ ിനും നീ
അധിേ പമാണ്.”

ആയുധം മെ ാരാൾ ് െകാടു ാൻ പറ വാ ു

േക ു േകാപാ നായി േജ െന െകാ ാൻ അർ ുനൻ
വാളുമായി പാ ടു രംഗ ിെ വിവരണം േക ്
ദൗപദി വിറ ുേപായി. അെത തേമൽ ഭയ രമാണ്!
അർ ുനൻ യുധി ിരെ കഴു റു ാൻ വാളുമായി
പാ ടു ു രംഗം! അ െനെയാരു രംഗം തനി ്
ഒരി ലും വിഭാവനം െച ാൻ കഴിയുമായിരു ി .
വാസുേദവനാണ് എ ാം കാ ുര ി ത്. അവനാണ്
എ ാ അമംഗള ളും പതിവുേപാെല ഒഴിവാ ിയത്.
ഈശ രെന എ േപാെല അവൾ കൃ െന ധ ാനി ്
ുതിപറ ു. കർ വധ ിൽ ധർ ാ ാവിെ
ദു ഹമായ വ ഥ താനേ ാൾ മൂർ രൂപ ിൽ
ക തായി അവൾ ു േതാ ി. യുധി ിരൻ അ ്
അർ ുനേനാടു പറ വാ ുകളുെട
ഭയ രത േമാർ ് അവൾ ു ഞടു മു ായി.
ധർ ജന് അതു േപാെല േ ാഭി ാൻ കഴിയുെമ ്
അവൾ ഒരി ലും വിശ സി ിരു ി . ഇേ ാഴും അതു
വിശ സി ാൻ ഹൃദയം വിസ തി ു ു.
മഹാശ തുവായ കർ നിൽനി ു സഹി ാനാവാ
അധിേ പേമ യുധി ിരൻ മെ ാരാളായി മാറിയ
നിമിഷമായിരു ു അത്. അവളുെട മന ു
പിറുപിറു ു:
“മനുഷ ൻ മനുഷ നാണ്, ഏതു മനുഷ നും
ദുർ ലനാണ്.”
ദൗപദിയുെട മന ് സഹതാപ ിെ ശ മായ
ഒഴു ിൽ തുഴയാൻ തുട ി. ത േ തിെന ാൾ
വലിയ നിർഭാഗ ിെനതിേര ഉ തമായി
ശിര ുനിവർ ി നില ു ആ രൂപ ിെ മു ിൽ
ദൗപദിയുെട ഹൃദയം ആദരവാേയാെട, നി ീമമായ
സഹതാപേ ാെട, കുനി ു. വധി ാൻ
വതെമടു ു നട വർ ് അത ുദാരമായി ജീവൻ ന ി
തിരി ു വിടുക; ജീവിതഭി ൈക േ ി വരിക
എ അപമാനേബാധ ാൽ ആളി ു
മാനികളുെട െകാടുംശ തുതയ് ് ത ൂലം
നീ ുേപാ ി ാെത പാ തമായി ീരുക-കർ െ
ജീവിതനിർഭാഗ ിനുമു ിൽ തെ നിർഭാഗ ൾ
നി ാര ളാെണ ു ദൗപദി ു േതാ ി.
ആ നി യിൽ നീറു യുധി ിരെ
േവദനയ് ുമു ിൽേ ാലും തെ േവദനകൾ
നി ാര ളേ ?
 ഇരുപത്

മ രണശ ാസംവലി ു തിന് സദൃശമായി,

യുധി ിരൻ പുറെ ടുവി തട െ നിശ ാസശ ം
െചവിപാർ ുെകാ ് ഇരുളിേല ു േനാ ി ദൗപദി
കിട ു. അവൻ േപടിസ ൾ കാണുകയാേണാ?
ഉറ ിലായാലും, ജാ ഗ ിലായാലും,
േപടിസ ളുെട വലയ ിനു ിലാണ് അവെ
ഭാവിജീവിതം എ ്അവൾ ുേതാ ി. സ െള
ഭയ ദൗപദി ഉറ െ ആ ിമാ ി. അവളുെട വലിയ
ക ുകൾ അേ ാഴും കാ കൾ ു പി ാെല ആ
ഇരുളിൽ പാ ുനട ു. ജീവിതാശയ ു ൈകനിലയിൽ
കിട തെ , അ൪ ുന൯ വധി ാൻ പാ ുവ
രംഗം വിവരി ു തീർ യുധി ിരെ മുഖഭാവം
അവൾ ഓർ ു. വാ വ ിൽ അവൻ ഉറ ുകയ .
അ ഃേ ാഭ ിെ യും ശ ി യ ിെ യും
പരേകാടിയിൽ ശരീരവും മന ും ഭാഗികമായ
മൃതിയുെട പിടിയിൽെ ു പിടയു ത്
നി ദയാവു െത െനയാണ്?
ദിവസ ൾ ുമു ് തനി ു സ ി ാൻേപാലും
കഴിയാതിരു സംഭവം. ഈ ജീവിത ിൽ മനുഷ ൻ-
ഏെതാരു മനുഷ നും!-ഒരി ലും െച ുകയിെ ു
പറയാവു അപകർ േമതാണു ത്? യുധി ിരെ
കഴു ുെവ ാൻ കരവാളുമായി അ൪ ുന൯
പാ ടു ു രംഗ ിൽനി ് ഭാ മായ
അലംഭാവേ ാെട അവളുെട ക ുകൾ മെ ാരു
രംഗ ിേല ു നീ ി. വലതുൈകയിൽ
കരവാേള ിയ ധൃ ദ ു ൻ, കുടുമയിൽ ചു ി
തൂ ി ിടി ിരി ു േ ദാണാചാര െ ര ധാര
വാർ ു ശിര ്! അവൾ േനാ ിനിൽെ േ ദാണെ
ശിര ് യുധി ിരെ ശിര ായി രൂപം മാറി! ഈ
ശിരേ ു ൈക ലം ആരുേടതാണ്? ആ
ൈക ല ിനു േനെര ഉയർ ി ിടി ഖ വുമായി
പാ ടു ു അതിദീർഘമായ ആ രൂപം
ആരുേടതാണ്?
അവ മായി ആ ചി താ ര ളിലും മന ു
ത ിനി േതയി . ഉദ ാന ിൽ കട
കുര ിെനേ ാെല ജീവിത ിെല ഓേരാ രംഗ ിൽ
കട ും, മാറിമാറി ഓേരാ ു കടി ും, രുചി ും
തൃ ിയാവാെത തു ിയും, അലസമായി അതു
വിഹരി ു. പടയ് ു നടുവിൽ രഥാരൂഢനായ കർ െ
മു ിൽ ച യും ആയുധ ളുമ ു വിരഥനായി
മൂർ ി ുനില് ു ഭീമേസനെന അവൾ ക ു.
വിൽ ലെകാ ു കുേ ു പുളയു ആ
മഹാകായെനയും, അവെന പരിഹസി ു ചിരി ു
രഥാരൂഢെനയും അവൾ മാറി മാറി േനാ ി. ആേരാടും
അവൾ ് അലിവു േതാ ിയി , ആേരാടും അവൾ ്
േ കാധം േതാ ിയതുമി ! വധി ാൻ മന ുവയ് ാ
കർ െ മു ിൽനി ു പാണനുംെകാ ു
പി ിരിയു നകുലസഹേദവ ാെരയും
യുധി ിരെനയും അവൾക ു. ആ കാ അവളുെട
മന ിെന േവദനി ി ി !
ഇേ ാൾ തെ മു ിേല ു വരു രൂപം
ആരുേടതാണ്? ആകാശം മു ുമാറുയർ ് കറു
ഭയാനകമായ ഈ രൂപം ഏതാണ്? താലവൃ െ ാൾ
വലിയ കു വും ചുഴ ി ദം കൾ കാ ി
അ ഹസി ുെകാ ് ഈ രൂപം എ ിനാണു തെ
മു ിേല ു വരു ത്? മു ിൽ വ ുനി ്, കാലുകൾ
ആ ുചവി ി, ഇടിമുഴ ിെ ശ േ ാെട മുര
ബീഭ രൂപെ ക ് അവൾ ു
െപാ ി ിരി ണെമ ു േതാ ി! പേ , അവൾ
അേ ാൾ ചിരി ി . പേ , പി ീടു
കാരണംകൂടാെതതെ അവൾ ചിരി ു. ആ രൂപം
ആകാശം പിളരുമാറു ശ ിൽ,
േ കാധാവി നായി“ ദൗപദി, നീ പതി വതയാേണാ?”
എ ു േചാദി േ ാൾ അവൾ ഉ ിൽ-ദി ുകൾ
തരി ുമാറ് ഉ ിൽ- െപാ ി ിരി ുകതെ െചയു.

സ ം ചിരിയുെട ശ ം േക ു ഭയ ദൗപദി
ക ുതുറ ു പിടെ ഴുേ ു. ക ു
ൈക ിരിയുെട െവളി ം. ശ മു ാ ി
ശ സി ുെകാ ് അസ നായി ഉറ ു
യുധി ിരെ രൂപം ശിര ു ൈക ല ാൽ
താ ിയിരു ുെകാ ് അവൾ േനാ ി. ഉറ ിെല
െപാ ി ിരി; തനി ുതെ -ഒരു പേ , തനി ുമാ തം-
േകൾ ാൻ കഴി ഭാ മായ ആ ചിരി; അവെ
നി ദെയ ഭഞി ി േ ാ എ ് അവൾ ആശ ാസപൂർ ം
ഓർ ു.
ഈശ രൻ വാ വ ിൽ ദയവു വൻതെ യാണ്.
പ യുെട ചിതയിൽനി ് ഈ ദുഃസ ിെ
എ ുകൾ തടു ു കൂ ി േനാ ിെ ാ ് അവൾ അേത
ഇരി ിരു ു. “ ദൗപദി, നീ പതി വതയാേണാ? എ
േചാദ ം േക ് അേ ാൾ ഭയ ാൽ അവൾ ഞടു ി.
ചിറെകാടി ് എറു ുകളുെട കൂ ിൽ വീണ
കുരുവിെയേ ാെല ആ േചാദ ം േക ് അവളുെട മന ്
പാണഭീതിയാൽ പിട ു.
 പതി വതാധർ മാകു ദിവ വി ഗഹെ
വിചാര ിൽേ ാലും താൻ ഒരി ലും ഭഞി ി ിെ ്,
സ യം വിശ ാസ ിെന േപാെല, അവൾ
ആവർ ി ു ചി ി ു. അേതാെടാ ം
“നിനെ െ ിലും േ ഹം ലഭി ുകയു ാേയാ?'
എ ഹൃദയ ിെ േചാദ ംേക ു മന ു പിടയുകയും
െചയു. സ ം ഹൃദയ ിെ ശ ം അശരീരിേപാെല
അ രീ ിൽനി ു േകൾ ാൻ കഴി
അതിദീ മായ മാനസികാവ യിൽ, തുടർ ് മെ ാരു
േചാദ ംകൂടി അവൾ േകൾ ുകതെ െചയു:
“ ദൗപദി, ഇ ു ജീവേനാെട അ ുപതിമാരു നീ
സനാഥയാേണാ? കൗേ യർെ ാം ഒരുേപാെല
പതിയായ നിെ , നാലു ഭർ ാ ാർ മരി
ൈവധവ ദുഃഖ ിൽനിെ ാഴിവാ ിയതാരാണ്”?
മർ ളിെല ാം തറ ുകയറു േചാദ ം േക
അവളുെട മുഖ ു വിയർ ുതു ികൾ െപാടി ു.
കുടിലിൽ ശ ാസം മു ു തായി അവൾ ു േതാ ി.
ക ിൽനി ും ജലരൂപ ിെലാഴുകിയ
ആ ാനുതാപ ിെ നീർ ു ികൾ ഭയ ിെ
വിയർ ുതു ികളുമായി കലർ ് അവളുെട
വ ളിൽ ഈർ മു ാ ി.
അേബാധചര െയ േപാെല അവൾ ചാടിെയണീ ു
കുടിലിൽനി ു പിട ു പുറേ ു നീ ി.
മ ിൽ കുതിർ കന ഇരുളിൽ നദീതടവും
നദിയും ഉറ ുകയാണ്. ന ത ൾ
കുളിരുസഹിയാെത ആകാശ ിൽ നി ു
വിറയ് ു ു. മ ിേനാടു പരിഭവി ു കര
പു ുകളുെട നനവുപ ിയ വിരി ിൽ, നന
മുഖമായിരു ് അവൾ നിശ സി ു.

2
എ ത ബീഭ മായ ഇരുതലസർ മാണ് ആ ാനുതാപം!
അതു സ യം ദംശി ു ു. സ യം വിഴു ാൻ
ശമി ുകയും െച ു ു. അവിെട യാെതാ ിനും
ആരംഭമി . യാെതാ ിനുമി അവസാനം.
േവദനേയല് ു തും, േവദനേയ ി ു തും ത ിൽ
വ ത ാസമി . സ യം ദംശി ്, സ യം വിഴു ൻ ശമി ്,
ഒരി ലും നിലയ് ാ േവദനയുെട വൃ ിൽ
കിട ു ആ പിട ിലിൽ, ജീവിതവും മരണവും
ഒരുേപാെല അ പസ മായി ീരു ു. േവദനെയ
സംേവദനം െച ു ഉപാധിെയ നിലയിൽനി ്
ജീവി, താൻതെ േവദനയായി മാറു ു. അവനവനിൽ
നി ുതെ പലായനം െച ാനു ഭാ മായ
യത ിൽ, മനുഷ ജീവി നിരർ കമായി പിട ു
വിവശനാകു ു. ആ പരിേദവന ിെ യും
ആ നി യുെടയും പിടിയിലമർ ദൗപദിയുെട
മന ്, സ ം പതിമാെരയും കൗേ യനായ
കർ െനയും ചൂഴ് ു ഭയ രമായ േചാദ ിനു
മുകളിൽ, വർ മായ ഇരയുെടേമെല ചു ി റ ു
കഴുകെനേ ാെല, വ മി ു നി ു. കർ െ
നിർഭാഗ ജീവിതെ ചു ി, ധർ ാധർ ളുെട,
സുഖദുഃഖ ളുെട, ആത ികമായ പതന ിെ യും,
ചിര ായിയായ േ ശയ ിെ യും എ ാ ിെ യും
യു ി കമനിരൂപണ ിൽ അവളുെട ചി
അേ ാ ുമിേ ാ ും ചിറകുവിതുർ ി റ ു.
േ ഹവികാര ിെ സ രൂപവിചാര ിേല ്,
അതിെ സഹജഘടനയിേല ,് അവളുെട ചി കൾ
േവ ുേവ ു ചുവടുവ ു.
േ ഹി ു തിെ യും േ ഹി െ ടു തിെ യും
അടി ാനം എ ാണ്? കാര കാരണനിയമ ൾ ്
അതിൽ എത തു മായ ാനമാണു ത്!
കർ ബ ൾ ുമാ തമ , ജ ബ ൾവെര,
ഏകാ ഗവും തേമാമയവുമായ ആ ഉതടവികാര ിെ
 ു ു
വൃ ിൽ നിരാലംബ ളായി പക ു നിൽ ു ു.
എ ുെകാ ു േ ഹി ു എ ു േചാദ ം
വാ വ ിൽ ഉ രമി ാ േചാദ മാണ്.
എ ുെകാ ു േ ഹി െ ു എ േചാദ ിനും
സൂ മായ ഉ രം ലഭി ു േതയി . തനി ു തെ
ഉ ികെള േ ഹി ാൻ കഴി ി . ഇ െല വെര
ഞാൻ ആ സത ം മന ിലാ ിയതുേപാലുമി ! ഇ ്
അപരാധേബാധം ഉമി ീ േപാെല മന ിെന
ദഹി ി ുകയാണ്. ആ പശ്ചാ ാപ ിന്
എ ർ മാണു ത്? ഇ ാശ ിെകാ ുമാ തം
സാധി ാ ഒരു സഹജ പ കിയ.
അതിനുകഴി ിെ ിൽ ആ കഴിവുേകടിന് അർ ം
ഒ ുമാ തേമയു ു. ത ിൽ അതു ായിരു ി .
േബാധ ിൽ െതളിയു െത ിനും ശരി ും
അ ുറ ു വർ ി ു ഗാഢമായ ഒരി ായയാണത്.
ദൗപദി കു ിെയ ുറി ് ഓർ ു.
മ ൾ ുേവ ിമാ തം അതുേപാെല ജീവി േവെറ
അ യാരാണു ത്? േ ഹംെകാ ു
യുധി ിരാദ ാർ ് അവൾ എ ും ര ാവലയം
നിർ ി ു. പു തേ ഹ ിെ ഉത ശ സി ാണ്
അവൾ ജീവി ത്. അവൾ പേ , എ ുെകാ ്
കർ െന േ ഹി ു? ധർ സ ട ിെ ്
ക ീരിലായിരി ാം-എ ിലും ആദ ജാതെന ആ
ക ുനീരിെ പവാഹ ിലൂെട അവൾ
ഒഴു ിവിടുകതെ െചയു! സാഹചര ൾ ആ
അ യ് ുേവ ി െപാറുതിപറയുമായിരി ാം.
എ ാലും മന ് േചാദി ുേപാവുകയാണ്:
“യുധി ിരെനേയാ അർ ുനെനേയാ നദിയിൽ
ഒഴു ിവിടാൻ കു ി ു കഴിയുമായിരുേ ാ?"’
‘ആരാണ് നിെ അ ?” നിെ കുലേമത്?' എ ് നിറ
േവദനയിൽ വ ് ഒരു േചാദ ംേക ് അ൪ ുന൯
തലതാഴ് ി നില് ുകയാെണ ിൽ ‘ഞാനാണ് അവെ
 ു
അ ’ എ ് കു ി ഉ ിൽ
വിളി ുപറയുമായിരു ിേ ?
പ േഭദബു ിയുേടത പ െമ ് ദൗപദി
ഓർ ു. േ ഹി െ ടു വ ിയുെട
േ ഹനിയതയും അവിെട പ മ . മനുഷ ഹിത ിനു
വിേധയമ ാ അേ യമായ കാരണ ാൽ,
രൂഢമൂലവും അദൃശ വുമായ കാരണ ളാൽ,
േ ഹ ിെ ൈക ിരി ചില ബി ു ളിൽ
ിരമായിനി ് ജ ലി ു ു. യാെതാ ിനും അതിെന
െകടു ാനാവുകയി . അേത കാരണ ളാൽ, ആ
നാള ിെ േശാഭ, അവകാശെ മ ു ചില
ബി ു ളിൽ െതളിയു േതയി .
ആേപ ികസ ഭാവം മാ തമു െതളി മ
േ ഹെമ ും േകവലമായ ഇരുളാെണ തും ദൗപദി ു
േതാ ി. െതളി പകാശമ ; തിള മു ഒരുതരം
േകവലതമ ാണ് േ ഹം. ആ തമ ിെ
ആത ികപരീ യിൽ ധർ ാധർ േബാധം,
വിേവകം, സത ദീ യും ന ായദീ യും-എ ാം
അലി ി ാതാകു ു. തമ ുമാ തം ജീവി ു ു.
ഭർ ൃേ ഹ ിെ തമ ിൽ, ഭർ ാ ാരുെട
വീര െ പതിയു അഭിമാന ിെ കറു
പകാശ ിൽ താൻ ലയി ി ാതാവുകയായിരുെ ്
അവേളാർ ു. സ ം ഉ ികെള താൻ
േ ഹി ാ ി . ഒെ ാഴി ു മ ു ഭാവ ൾ ു
ത ിൽ ാനമി ായിരു ു. ഇരുളിൽ, ഇരുളിന ാെത
മെ ിനാണ് അ ിത മു ത്? കു ിയുെടയും
തെ യും ജീവിത ൾ എ ദ്ഭുതകരമാംവ ം
സാമ മു മൂശയിലാണ് വിധി കരു ിടി െത
േബാധം ദൗപദിയുെട മന ിലൂെട പാ ു.
സാധാരണ ീകൾ ു ജീവിതവും
ജീവിതാനുഭവ ളും തനി ും തെ ആ അ യ് ും
വിധി വകവ ു ത േതയി . പാ ുവിെ പതി.
 ു ു
പേ , അ സാധാരണ ീകെളേ ാെല
ഭർ ൃമതിയായിരുേ ാ? അവൾ പാ വിെ
പതിയായിരു ു. സൂര െ യും മരു ിെ യും
ഇ െ യും പതിയായിരു ു. ഈ
ഭർ ാ ാേരാെടാ ് ആ അ സഹശയനം െചയു.
അ ു ഭർ ാ ാരു തെ നിലയിൽ നി ്
വാ വ ിൽ ഇതിെന ു വ ത ാസമാണു ത്?
ദൗപദിയുെട ചു ുകളിൽ
ആ പരിഹാസ ിെ തായ ഒരു മ ഹാസം വിരി ു
വിരി ിെ മ ിൽ മാ ുേപായി. മന ു
മ ി ു ശ ം അവർ വ മായി െ േക ു:
‘പല പിതാ ളിൽ ഒര യ് ു ായ
മ ൾെ ാവർ ും കൂടി വിധി സൃ ി ഏകപതി!
ദൗപദി, നിെ യും കു ിയുെടയും ജീവിത ൾ െകാ ്
വിധി ഒരു ഫലിതകഥ രചി ുകയായിരു ു.’
അേത പാതയിലൂെട െ മന ് നിര ുശമായി
പിെ യും മുേ ാ ു നീ ി. ആ അ യ് ു മ ളിൽ
ഒരുവെന േ ഹി ാനു അർഹത വിധി വകവ ി .
ആ ഒരു മകെന ുറി ു വ ഥയിൽ താൻ നീറു ു
എ ് അ വിശ സി േ ാഴും അവെ േ ശയ ു
കാം ി ാൻ ആ മാതൃഹൃദയ ിനു
കഴി േതയി ! മ ു മ െള ുറി ു േ ഹ ിെ
തമ ിൽ അവളുെട വിേവകവും ധർ േബാധവും.
എ ിന്, മാതൃഭാവ ിെ ഒരുവശംതെ യും
ലയി ി ാതാവുകയായിരു ു. താേനാ? മ േളാടു
േ ഹവും ബാധ തയും താനും പാെട മറ ുകയാണ്
െചയത്. ഭർ ാ ാേരാടു േ ഹ ിെ തമ ിൽ
ലയി ,് അെതാ ു മാ തമായി താൻ ചുരു ുകതെ
െചയു. ആ വികാരെ ുറി ു അഭിമാനം
മിഥ ാഭിമാനമായേ ാൾ,േ ഹം
േ ഹവി ഭാ ിയാെണ ് െതളി േ ാൾ, തെ
അ ിത ം വലിെയാരു െത ി ാരണ മാ തമായി മാറി.
 അവളുെട ചി ഒരാേവശ ാെല േപാെല
സഹാനുഭാവ ിെ നന ചിറകുകളിൽ
കർ നിേല ും അവെ അ യിേല ും വീ ും
നീ ി. തെ തുേപാെലതെ നീ ുേപാ ി ാ
നിർഭാഗ മാണ് വിധി അവന് നിശ്ചയി ത്.
ഭാഗ വിപര യ ളുെട മു ിൽ തിക ും
നി ഹായരായി കര ു കീഴട ാൻ ത ൾ ു
കഴി േതയി . അതിെ മു ിൽ, അതിെനതിേര
തലയുയർ ി നി ു സ ം വിനാശെ
ഹസി ുെകാ ് ആ വീര ിലും ബല ിലുമൂ ി
അവൻ ശ നായി തിരി ുനി ു. അലിവിെ
നീരുറവകൾ ് ആ ഗർ ിെ ഉ തപീഠ ളിേല ്
ഒഴുകാനാവുകയി . ആ ഉറവുകൾ അേ ാ ു
പവഹി തുമി , ഉത ിതമായ
സംര ണാഭാവ ിെ വിരി പ ൾ ്
അത ു തമായ രൂപ െള െപാതി ുസൂ ി ാൻ
കഴിയുകയി ; കഴി തുമി . വീര ാനുവർ ിയായി
തിയെനേ ാെല യു ം െച ാൻ യുധി ിരെന
അവെ അ ഉപേദശി ു. തിയധർ ം
അനുവർ ി ു സ ം രാജ വും പിതൃ ളുെട
മാനവും വീെ ടു ുകേയാ അെ ിൽ
വീരെനേ ാെല മരി ുകേയാ െച ാൻ അ ആ മകന്
ഉേ ജനം ന ി. യു ി ൈകനിലകൾേപാലും
ഉയർ ുകഴി ഘ ിൽ സുേയാധനെന
ൈകെവടിയാനാണ് കർ േനാട് അവെ അ
ഉപേദശി ത്! അ െനെയാ ് ഉപേദശി ാൻ
മാ തമാണ് അവൾ അവെ അ യായത്!
ജീവ ായ േ ഹ ിെ ചര കളിൽ
ധർ െമാ ുമാ തേമയു ൂ, അതു േ ഹ ിെ
ധർ മാണ്. അതു േ ഹി ു വ ുവിെ
േ ശയ ിൽമാ തം ഒതു ി വർ ി ു ധർ മാണ്.
േ ഹഭാജനെ പതിേരാധി ു , മെ ാ ിെനയും
നിേരാധി ു ധർ മാണ്. േ ഹം സ യംഭൂവാണ്.
േ ഹമി ായെയ കു െ ടു ിെ ാ ു േചാദ ൾ
േചാദി ു ത്, നിഴലിേനാടു
യു ംെച ു തിെന ാൾ നിരർ കമാെണ ്
ദൗപദി ു േതാ ി.
ഭീ പിതാമഹെ യും കൃ െ യും കാര ൾ
അവൾ ഓർ ു. അവെര ാൾ അധർ ഭീരു ളായി
ആരാണു ത്? ധർ ാധർ വി ാന ിലും
ധർ ചര കളിലും അവരിരുവർ ും കിടയായി േവെറ
ആരാണു ത്? യു ിൽ തെ വധി ാനു
ഉപായം യുധി ിരന് ഉപേദശി ു െകാടു
ഭീ പിതാമഹൻ കർ േനാട് യു മാർ ം െവടി ്
സ പ െ ഉേപ ി ുവാൻ പറ ു.
സ ധർ വശാൽ തനി ് ആചരി ാനാവാ കൃത ം
കർ ന് ഉപേദശി ത് പിതാമഹന് ധർ േബാധം
ഇ ാ തുെകാ ാേണാ? കൃതഘതയുേടയും
സ ധർ ഭഞന ിെ യും മാർ ിേല ്
വാസുേദവനും കർ െന അനുനയി ാൻ ശമി ത്
ധർ ാധർ വിേവചനം അ ാ തുെകാ ാേണാ?
അവെര ാം േ ഹ ിെ
ധർ മാചരി ുകയായിരു ു. േ ഹി െ ടു വൻ
ഭാഗ വാൻ- കർ ൻ നിർഭാഗ വാനാണ്.
ചി യുെട ക ാടിയിൽ സ ം പതിബിംബം
ദർശി ിെ േപാെല ദൗപദിയുെട മന ു േചാദി ു:
‘നീേയാ? നീ േ ഹി െ ടുകയു ാേയാ?’
ആ േചാദ െ ുടർ ് സ ജീവിത ിെല
അേനകം രംഗ ൾ അവളുെട വിചാരപഥ ിൽ
തി ി ൂടി.
സാതൃകിയുെട മുടിയിൽ ചു ി ിടി ു
ശിര ുെവ ാേനാ ു ഭൂരി ശവ ിെ വലതുൈക
യു ധർ നിയമം ലംഘി ു േഛദി ിടാൻ കഴി
അർ ുനന് നിറ സഭയിൽ മുടിയിൽ ചു ിയിഴ ു
ന യാ െ ടു ദൗപദിയുെട കര ിൽ
ധർ േബാധ ിെ ശ ിയാൽ േകൾ ാൻ
കഴി ി . തുടയിൽത ് സുേയാധനെന
ഗദായു ിൽ വീഴ് ാൻ കഴി ഭീമേസനനും
ധർ ം വി രി ാൻ അേ ാൾ കഴി ി .
‘അശ ാമാഹതഃ’എ ് േ ദാണേരാടു െപാളിപറ ്
ആചാര നി ഗഹം സാധി ധർ ജനും അേ ാൾ
ധർ ിേ ലു പിടി ് അയവുവരു ിയി .
ഭർ ാ ാേരാടു േ ഹ ിെ തമ ിൽ ലയി ,
ഹിതകരമായ, സു രമായ ഒരാ വി ഭാ ിയിലേ
കഴി ിെത ് അവളുെട മന ു േചാദി ു.
സുഖവും േ ശയ ുെമ ാം ഒരുകണ ിനു
വി ഭാ ികളേ ? വിശ ാസെ കീഴട ു
സുഖകരമായ വി ഭാ ികൾ? പേ , അ രം
വി ഭാ ികൾ മായികമായ ജീവിേതാദ ാന ിെല
പൂ ൾതെ യാണ്. െത ി ാരണയുെട ആ
പു ൾേപാലും ഇ ാതിരുെ ിേലാ? ജീവിതം
ഇേ ാൾ തുട ു തും അവസാനി ു തും
ഒരുേപാെല ശൂന മായ മരുഭൂമിയിലാകു ു.
ഹ ിനപുരം രാജധാനിയിൽനി ും ദുഃഖിതരായി
തലതാഴ് ി നീ ു ഭർ ാ ാെര പിൻപ ി, ആ
േ ഹഭാജന െള പരിചരി ാൻ സ ർഭമു ായതിൽ
അഭിമാനി ു ഹൃദയവുമായി ാണ് താൻ
വന ിേല ു േപായത്. സുഖം മാ തമ , േ ഹ ിെ
മെ ാ ബാധ തകളും നിേ ഷം മറ ാണ് താൻ
വന ിേല ു േപായത്. ഒേരെയാരു േ ഹ ിൽ
എ ാം മറ ് താൻ ജീവി ു. ഒേര അഭിമാനചി യിൽ
എ ാം മറ ് താൻ ആ സംതൃ ി കെ ി.
വാ വ ിൽ എെ ാരു വിധിയാണ് തെ ത്!
പതാപിയായ പാ ാലരാജ മകളായി
യാഗാ ിയിൽനി ു ജനി ു. ഭൂമിയിേല ും
സു രിയാണ് താെന പശംസേക ്, സ ം
സൗ ര െ സ യം േ ഹി ു വളർ ു.
േലാൈകകവീര ാരായ അ ുേപെര ഒേരസമയ ്
ഭർ ാ ാരായി ലഭി ു. എ ി ും േകവലം
അനാഥെയ എ േപാെലയാണ് ജടാസുരൻ തെ
പിടികൂടി ചുമലിേല ിെ ാ ു േപായത്.
അഭിമാനഭീതിേയാെട വിരാടരാജെ സഭയിേല ു
പാ തെ പി ാെല ഉ െനേ ാെല കീചകൻ
പാ ുവരു രംഗം മന ിൽ ് അവൾ ു
ഞടു മു ായി. രാജസഭയുെട കവാട ിൽ താൻ
പാെ ിയേ ാഴാണ് പി ിൽ പറ ിരു
തലമുടിയിൽ അവർ ചു ി ിടി ത്. ഭുവന പസി മായ
തെ ചുരു ു നീ തലമുടി! വിട ാർ ു ചു ി ിടി ്
ീത ിന് ത േള ി ാൻ വിധി തനി ു
പേത കമായി ത താേണാ അത്? ആ മുടിയിൽ
പിടി ാണ് അവനും തെ ആ സഭാേവദിയിൽ
വീഴ് ിയത്. രാജാവു േനാ ിയിരു ു.
അ ാതവാേസാചിതമായ പ േവഷ ിൽ
യുധി ിരനും അതു േനാ ി നി ു. നില ു വീണു
വിലപി ു തെ പൃ ഭാഗ ് കീചകൻ
കാലുെകാ ് ആ ു ത ി! ഛ േവഷനാണ് താെന
ധർ ബാധ ത അേ ാഴും യുധി ിരൻ മറ ി .
കപടേവഷ ിൽ ഇനിയും കാലം കഴിേ തുെ
വ ുത ഭീമേസനൻേപാലും മറ ി !
എ ാ വിധിയായിരി ാം. തെ േയാർ ് ഒരു
നിമിഷം േപാലും പ യ് ു ാനി സംഭവി ാ ,
ധർ േബാധ ിന് തം പ ാ , തെ
ഭർ ാ ാർ വാ വ ിൽ അലൗകിക
മാഹാ മു പുരുഷരത ൾതെ യായിരി ാം.
എ ാലും ീ ് അവിെട ല ി ്
തലകുനിേ ിവരു ിേ ? പുരുഷനിൽനി ും ീ
പതീ ി ു േ ഹം, ീത ിെ എ ാ
അഭിമാന ിനും ആ ദമായ േ ഹം, തനി ് തെ ,
 ു
അ ു ഭർ ാ ാരിൽനി ും ഒരി ലും
ലഭി ുകയു ായി . പിയെയ ുറി ു
അഭിനിേവശ ിെ േപരിൽ, േ ഹ ിെ േപരിൽ,
ഭർ ാ ാർ ഒരി ലും ഒ ും മറ ി . കമമായും
കൃത മായും എ ും േ ഹി ുെകാ ിരി ാൻേപാലും
അവർ മറ ി േ ാ എ ് ഹൃദയ ിൽ കനൽ
കു ു ഒരു േവദനേയാെട ദൗപദി ഓർ ു!
െവളി ം ക ു ഭമി ് അ ി ാലയിേല ്
അ മായി പാ ണ ു കരി ുവീഴു ഭമ ൾ
ഒരുകണ ിന് അ ിയുെട േശാഭയ് ്
ുതിപറയുകയാണ് െച ു ത്. നീചമായ
വികാര ിെ േപരിൽ, ഉ മായ
മേനാവി കിയയുെട േപരിൽ, ജയ ദഥനും കീചകനും
ആ നാശ ിലൂെട തെ സൗ ര ിന്
ുതിപറയുകയായിരു ു! പേ , ആർ ുേവ ി താൻ
ജീവിേ ാ, ആെര ുറി ു േ ഹംമാ തമായി തെ
മേനാവ ാപാര ൾ മുഴുവൻ ചുരു ിേയാ, ആ
ഭർ ാ ാർ, തെ പതിയു േ ഹ ാൽ ഒരു
നിമിഷം േപാലും അ ാരായി !
വ ാേ പംെച ു തു ക േ ാൾേപാലും
അ രാവാൻ മാ തം േകാപം അവരിൽ ജ ലി േതയി !
അവൾ വീ ും കർ െനേയാർ ു. സ ം
േ ഹഭാജനമായ പതിെയ പര ാർ മുടിചു ി
ഉലയ് ു തുക ാൽ മഹാധർ ിയായ അവനും
ഒരുപേ യുധി ിരെനേ ാെല ദുഃഖിതനായി
തലതാഴ് ിയിരി ുമായിരി ാം! സുഭ ദെയ
ദു ാസനൻ നിറ സഭയിൽ വ ാേ പം െച ു ത്
ക ാലും അ൪ ുനൻ ധർ ബ നായി
തലതാഴ് ിയിരി ുമായിരി ാം.
ജീവിത ിൽ കിയകളുെട കാലം കഴി ു.
അഭിലാഷ ളുെടയും പതീ യുെടയും കാലം
കഴി ു. സ ളിൽ ഭമി ,് മനസാ ൈസ രം
േതടാനു സ ർ ീയമായ ആ ചാപല ിെ . കാലവും
കഴി ു. തനി ി ് യാെതാ ിേനാടും
േദ ഷംേപാലുമി . യാെതാരു പതികാരവും നിറേവ ി
വൃഥാഭിമാന ളുെട വിശെ ാടുേ ബാധ തയും
തനി ി . താൻ ശ സി ു ു: ജീവി ു ു. ഇനിയും
ശ സി ് ജീവിേ ിവരികയും െച ും. പേ ,
വർ മാനവും ഭാവിയും നിേ ഷം നില ുകഴി ഒരു
ജീവിത ിെ ദുഃഖകരവും വികലവുമായ പതി നി
മാ തമാണ് തെ ജീവിതം. ീ ഭാര യാണ്. ീ
അ യാണ്. ീയിെല ആ മാതൃത െ താൻ ഭഞി ു.
ീയിെല പതിത െ തെ വീര ാർ ആയ പതികൾ
വർഷ ളായി ഭഞി ു. തരിതരിയായി
നുറു ി ഴി ഒരു ടിക ാ ത ിെ നിറവും
തിള വുമ നുറു ുകളുെട ഒരു സ ികയാണ്
താനി ്.
പകൃതിെയ സംവരണം െചയ
നീര സാ കാര ിെല ഒരു ബി ുവായി വർ ി
സ ം ശിര ിൽ, ഇരുളിെ മറവിൽ മൃതിെയേ ാെല
ശയി ഗംഗാ പവാഹ ിെ വ ിൽ, എ ,
എ ായിട ും കന മ ുതു ികൾ ഇ ി ു വീഴു
ശ ം അേ ാഴാണ് അവർ േക ത്. മ ുതു ികളാൽ
നന മുഖമുയർ ി, െപാടു െന
പരിസരേബാധമു ായ അവൾ ചു ുപാടും േനാ ി.
അവൾ ് അദ്ഭുതമു ായി. േമഘ ൾ ഒഴി ു.
ശു ഭമായ ആകാശ ിൽ താ മധൂളികൾേപാെല നിറം
മ ി ചിതറി ിട ിരു ന ത ൾ പലതും
നീലരത ൾേപാെല പകാശി ുകയാണ്!
മനുഷ ജീവിത ിെല നിർഭാഗ ികവുകൾ ക ു
പപ വിധാനം എ ിനാണി െന
സേ ാഷി ു െത ് ഹൃദയം നിറ േവദനേയാെട
അവൾ േചാദി ുേപായി.
 3
േചലയുെട തു ുെകാ ്. നനവുപ ിയ മുഖെ
മ ുതു ികൾ അവൾ തുട ു. ശിര ിെല ഈർ ം
വലതുൈക ലം െകാ ് അവൾ അമർ ി ഴുകി.
മ ിെ തണു ു പ ിയ ശിര ിനു താെഴ, തണു ിൽ
മരവി മുഖ ിെല മിനുസമു ചർ ിനുതാെഴ,
ദുഃഖ ിെ നനവൂറിയ ക ുകൾ ു താെഴ-
അവിെടെയ ാം അേ ാഴും തീ നലുകൾ എരി ു
െകാ ിരി യാെണ ് അവൾ ു േതാ ി.
താനുറ ിയി ു വർഷ ൾ കഴി ിരി ു ു!
ഇനിയും ഉറ മി ാ അേനകം യുഗ ളുെട ത മായ
ഊഷരഭൂമി കൺമു ിെല ും
പര ുകിട ു തുേപാെല അവൾ ു േതാ ി.
ഭീതമായ അവളുെട ക ുകൾ, കറു
ടിക ാളിേപാെല നിശ്ചലമായി ിട ു
നദീവ ിലൂെട വിദൂര ിൽ വർ ി ു
ച കവാള ിേല ് ഇഴ ിഴ ുനീ ി.
ചളിയും െപാടിയും പ ിയ െവ ി കിടുേപാെല
കാണായ പൂർ ച കവാള ിൽ അടി ുകിട
േമഘ ൾ ു മുകളിൽ, ഈ ൽെ ാളിയുെട അടർ
വ ുേപാെല േനർ ച േലഖ ഉയർ ു നി ിരു ു.
െക ുതുട ിയ തീ നൽേപാലു അതിെ ചുവ
നിറം ഒരു താ മവർ പകാശവലയം ചമയ് ു ത്
അവൾ സാദ്ഭുതം േനാ ി. ആ ച ിക ഉദി ു
െപാ ിയതും േ പത ൾേപാെല നി ിരു
വൃ ടർ ുകളുെട കരിനിഴലുകൾ, പുറംവരകൾ
ുടമാ ി ജീവൻ ശ സി ുതുട ിയതും അവൾ
അറി േതയി . നാഴികകൾമാ തം കഴി ാൽ
െവ ിയുെട ൈക ിരി പൂർ ദി ിൽ
െതളിയുെമ ും, അേതാെട രാ തി
അവസാനി ുെമ ും, അവൾ ആശ സി ു. എ ാൽ
ഇ ാശ ി നിേ ഷം നശി തുേപാെല അവൾ അേത
ഇരി ിരു േതയു ു.
രാ തിയിൽ േചേ റിയിരു ഭീമാകാര ളായ
പ ികെളേ ാെല നദീതട ിൽ വൃ ളുെട
നിഴലുകൾ ു കീെഴ പതി ിരി ു കുടിലുകളിൽ
അവൾ േനാ ി. കുറ ു നാഴികയ് കം
അവയിൽനി ും പുറ ിറ ു ദുഃഖ ിെ
നിഴലുകളായ ീരൂപ െള ി അവേളാർ ു. എ ാം
വിധവകൾ! എ ാം പതീ കൾ നില ുകഴി
ജീവിത ൾ. പഭാതസൂര ൻ പൂർ ച കവാള ിലും ആ
ച കവാളെ പതിബിംബി ു നദീ പവാഹ ിലും
നിത ഹരിതമായ ജീവിത ിെ യും ഒരി ലും
നിലയ് ാ സൃ ികർ ിെ യും പൗഢി
വിളംബരം െച ുേ ാൾ, ജീവിതം നില ുകഴി
വിധവകൾ പരേലാകെ ല മാ ി പാർ നകൾ
ഉതിർ ുെമ ് അവേളാർ ു. ജീവിത ിെല സുഖവും
ദുഃഖവും ഒരുേപാെല േക ുേകൾവി മാ തമായറി
നിർഭാഗ ജീവികൾ! ജീവിത ിേല ് അവർ ക ുകൾ
തുറ തുതെ തീ വും ഏകാ വുമായ ഒരു
േകവലദുഃഖ ിേല ാണ്!
അവെര ാൾ ഭാഗ വതിയാണ് താെന ് ദൗപദി ു
േതാ ി. താൻ ഒരളവുവെര ജീവിതം അറി വളാണ്.
േ ഹ ിെ ശീതളമായ ൈസ രതയെ ിൽ,
ധർ േരാഷ ിെ യും പതികാര ിെ യും
തീ വ പകാശെമ ിലും തനി ു േവ ത കാണാൻ
കഴി ു. എ ിലും, തുട ിേലതെ
ജീവിതനാടക ിേ ൽ തിര ീല വീണ വിധവകളായ
ആ െപൺകു ികൾ ീത സ ൂർ ിേയാെട തൃ ി
അനുഭവി ഒരു നിമിഷെമ ിലും കാണാെത വരിെ ്
അവൾ ് േതാ ി. പൂർ സാഫല ിെ ആ
നിമിഷ ിേല ് ഒരുപേ , ആയു ാലം മുഴുവനും
ആ കു ികൾ ു തിരി ുേനാ ാൻ കഴിേ ും.
പപ ിെല ധർ ശാ ൾ മുഴുവൻ
േ ഹ ിെ ഒരു തിള ം മാ തമായി ചുരു ുകയും,
ആ തിള ിൽ േലാകം മറ ,് ജീവിത ിെല
ബാധ തകെള ാം മറ ്, ന തി കൾ മറ ്, ഒരു
ീയും പുരുഷനും േയാജി ു വർ ി ുകയും
െച ു ആ ഒരു നിമിഷം-ആ നിമിഷെമെ ു
ജീവിത ിൽ താനറി ി .
ആ കു ികെളേ ാെല തനി ു പരേലാകേ ു
പാർ നകളുതിർ ാൻ കഴിയുകയിെ ു
ദൗപദിേയാർ ു. അവർ വിധവകളാണ്. േ ഹി
ഭർ ാവിൽ നി മായി ന ുനില് ു ചി യുമായി,
ഭർ ാവിെ പരേലാകേ ശയ ിനുേവ ി
ഹൃദയംെനാ ു പാർ ി ് അവർ ആ ശാ ി
േതടു ു. അവരുെട പാർ നയ് ു ല മു .്
ുടവും സൂ വും ദീ വുമായ ല ം. തനി ു
ൈവധവ ംേപാലും സാ മെ ് അവേളാർ ു.
‘നിന ് ഭർ ൃമതിയാകാൻ ജീവിത ിൽ
കഴി ി . അതുേപാെല തെ വിധവയാകാനും
നിന ു കഴിയുകയി .’
ദൗപദിയുെട ചി യുധി ിരനിേല ു തിരി ു.
കു ിെനേ ാെല നി ള നും േ ഹനീയനുമായ
യുധി ിരൻ. നിശ്ച ലമായ വതനി േയാെട
ഭർ ാവായി താനവെന പരിചരി ു.
വികാരവിചാര ളുെട േലാക ് ആ പരിശു നുമായി
തെ േവ എ ത വിചി തവും സ ീർ വുമാണ്!
സ നിശ്ചയ ിൽനി ും പി ിരിയാെത യുധി ിരൻ
തേപാവനം ഗമി ുകയാെണ ിൽ തനി ു ാനം
എവിെടയാെണ ് അവൾ േചാദി ു. അവേനാെടാ ു
തപ ിനു സസേ ാഷം േപാകാൻ കഴിയും. പേ ,
പാ വപതിയായ ദൗപദിയുെട പാതി വത ിെ
തുലനബി ു അേ ാെഴവിെടയാണ് നില് ു ത്?
 ഭർ ാ ാരുെട അജ വീര ിൽ,
സൂേര ാദയ ിെല േപാെല താനുറ ു വിശ സി ു.
അവർ ് അപകടം ഏർെ ടുെമ ഭയം
ജീവിത ിെലാരി ലും താനറി ി . അതിനാൽ
അവരുെട വിേയാഗം സംഭവ തയുെട ഒരു നിഴൽ എ
രൂപ ിൽേ ാലും ഒരി ലും ത ിൽ ഉദി ി .
ഉ ഗഭീകരമായ യു ം നട ദിന ളിൽ
ഉതണഠിതയായിരു തെ ചി യിൽ
യുധി ിരാദ ാരുെട മരണം ഒരു സംഭവ തയായി
ഒരി ൽേ ാലും അവതരി േതയി . പേ , ഇേ ാ?
സഞയെ വിവരണ ൾ ദൗപദി ഓർ ു.
ൈകനിലയിൽവ ് അർ ുനനുമായി നട ഇട ിൽ
യുധി ിരൻ വിവരി ത് അവേളാർ ു. അതിെ
ഓർ േപാലും അവൾ ു ഞടു മു ാ ി. അേനകം
ത ൾ ശരീര ിനും മന ിനും ഒ േമ ു
ൈകനിലയിൽ അവശനായി ിട ു യുധി ിരൻ!
അഭിമാന ത ാൽ കു നായി െവ ാേനാ ിയ
ൈകവാളുമായി പാ ടു ു അ൪ ുനൻ! േജ െന
വധി ാൻ ഭാവി േതാർ ് പശ്ചാ ാപവിവശനായി
സ യം വാളാൽ സ ം കഴു റു ാൻ ഭാവി ു
അ൪ ുന൯! ഭയ ിെ വികൃതപരിണാമ ിൽ
മഹാവീര ിനു ാകു ചാപല ിെ
പതീക ൾ. ഹൃദയ ിലു വീര ാഭിമാന ിെ
േശാഭെയ അവ നിേ ഷം െകടു ി ളയു ു. എ ത
ദു ഹമാണ് ഈ അവ !
അവൾ ഭീമേസനെ കഥേയാർ ു. ആയിരം
ആനകളുെട ശ ിയു ഭീമൻ. േ കാധം ജ ലി
കീചക ാെര ൈകവലയ ിൽ െഞരി ു െകാ ുകയും
വൻവൃ ൾ പിഴു ് രാ സ ാെര
ത ുെപാടിയാ ുകയും െച ു ഭീമേസനൻ! ആ
ഭീമേസനൻ കർ ശര േള ു വിവശനായി പി ാറാൻ
പഴുതും കഴിവുമി ാെത, അധിേ പം സഹി ു
നി ഹായമായ േ കാധ ാൽ കര ുെകാ ു
നില് ു രംഗം സ േശഷിെയ പരീ ി ുകയാണ്.
വനവാസകാല ് അജകരൻ എ പാ ിെ
ചു ിൽെ ു വിവശനായി ഭീമൻ വിലപി കാര ം അ ്
യുധി ിരൻ പറ ു േക ി ് താൻ അവിശ ാസേ ാെട
െപാ ി ിരി ുകയാണ് െചയത്. പേ , ഇതു
സത മാണ്! ര ാമാർ മി ാെത ശരേമാഹിതനായി
വിളർ ു നില് ു ഭീമെന രഥാരൂഢനായ കർ ൻ
െകാ ാെത വിടുകയായിരു ു. സുനിശ്ചിതമായ
മരണവുമായി ഒരു ുര ിെ മാ തം അകല ിൽ
നി ഭീമൻ ഇ ും അപമാനഭീതിയാൽ
അമർഷംെകാ ു ജ ലി ു ു! എ ാൽ അവെന
ജീവേനാെട ഇ ും കാണാൻ കഴിയു ത്, വധി ാൻ
കഴിയു വൻ വധി ാെത ൈകെയാഴി തിനാൽ
മാ തം! കുരുേ ത ള ിൽ വീര ാർ വധി െ
രീതിയിൽ, ഭീമേസനൻ ശ തു െള വധി രീതിയിൽ,
അവനും ഫല ിൽ മരി വനേ ?
ഭീമൻ മാ തമ , യുധി ിരനും കർ നിൽനി ും
ജീവഭി േയ ാണ് ഇ ു ജീവി ു ത്. നകുലനും
സഹേദവനും കർ ൻ കൃപയാൽ
ൈകെയാഴി തിനാലാണ് ഇ ു ജീവി ു ത്!
അവേശഷി ജീവിതാഭിമാന ിെ െപരുംേ പതം
അ കാര ിെല ും ചിറകടി ു പാറു തായി
ദൗപദി ു േതാ ി. വൃ ല ുകെള അേ ാൾ
ചലി ി ത്, നദിയുെട വ ിെന ഇള ി അേ ാൾ
ഗ ദശ മു ാ ിയത്, പൂർ ദി ിൽനി ും
പാ ുവ രാവിെ ദീർഘനിശ ാസമ , മൃതമായ
ഭർ ൃവീര ാഭിമാന ിെ ു ദേ പതമാെണ ്
അവൾ ു േതാ ി.
അ പരീ യിൽ വിജയം േനടി
സത ിെല ിയ യുധി ിരേനാട്, േനടിയ ഭി .
േയാജി ് അനുഭവി ാൻ കു ി ആ ാപി ു.
അ െന താൻ പാ വപതിയായി അർ ുനെ യും
യുധി ിരഭീമ ാരുെടയും നകുലസേഹദവ ാരുെടയും
പതിയായി. പാ വപതിയായ ദൗപദി, യുധി ിരൻ
മരി ാൽ വിധവയാകുമായിരു ു. ഭീമേസനൻ മരി ാൽ,
നകുലേനാ സഹേദവേനാ മരി ാൽ, അേ ാഴും
അവൾ ു ൈവധവ ം ഏർെ ടുമായിരു ു. ഇ ു
തനി ് ൈവധവ ം ഏർെ ി ിെ ് കർ െ
കൃപയാലേ വിശ സി ാൻ കഴിയു ത്?
 ഇരുപെ ാ ്

ദൗ പദീയുധി ിരേരാെടാ ്
കർ ാർ ുനയു വിവരണം േകൾ ാനിരി ു
കു ിയുെട കൃശമായ രൂപം ദൂെരനി ു തിരി റി
സഞയെ മന ിൽ മി ൽ ിണർ പാ ു.
െപാടിപിടി ു ചി ിയ പതിമാശി ംേപാലിരി ു
പാ വമാതാവിെന വ ാമി ശമായ വിചാര േളാെട
അവൻ േനാ ി. തെ െ ാ ു വിധി ആചരി ു
കൂരമായ വിേനാദ ിെ പുതിയ പതനം ക ് അവെ
മുഖ ് ആ പരിഹാസ ിെ തായ ഒരു മ ഹാസം
വിരി ു. അ നായ കൗരവപിതാവിേനാട് മ ൾ
മരി രംഗ ൾ വിവരി ുക!
ഭാതൃവ സനകർശിതനായ സേഹാദരേനാട്, ആ
േജ െ നിർഭാഗ ൾ വിവരി ുക! സദാപി
നവ വിേനാദ ൾ കാ ു വിധിയുെട ഭാവന, ഇേ ാൾ
തനി ു ക ി ു ത ഈ നിേയാഗം എ ത കൂരമാണ്!
സ ം പു തെന സ യം ഹനിെ ു ദുഃഖചി യിൽ
നീറു അ യുെട മു ിലിരു ് അവളുെട
മുഖ ുേനാ ി, അവൻ ഹനി െ രംഗം
വിവരി ാൻ തെ നിേയാഗി ു വിധി,
കളിേ ാ ുകേളാടു കു ു ൾ കാണി ു
ദയവുേപാലും തേ ാടു കാണി ി േ ാ എ ്
സഞയെ മന ു േവദനി ു.
ക ിൽ േചാദ ളും, ചു ിൽ മൗനവും,
കവിളുകളിൽ വ ഥയുെട നിഴൽ ാടുകളുമായി
വർ ി ു അ യുെടയും മകെ യും
ധർ പതിയുെടയും മു ിൽ, പതർ ബാധി
ചി കേളാെട സഞയനിരു ു. അസ മായ
മന ിെന സ വും ഏകാ ഗവുമാ ാൻ, ക ുകളട ്
അവൻ ഏെറ േനരം ധ ാനനിമ നായി.
അേനകവർഷ ളായി നട അേനകസംഭവ ൾ,
കാല ിെ അടു ുകൾ െത ി ത ിൽ കുരു ി
തി ി ിര ു ത് അേ ാൾ അവൻ ക ു.
അേനകവർഷ ൾ ു മു ് ഹ ിനപുരിയിൽ നട
ആയുധവിദ ാ പദർശന ിെ രംഗേവദി, നിറ
പുരുഷാരേ ാെട ഓർ യിലിര ു ു.
കുരുേ ത ിൽ രഥാരൂഢരായി പര രം ശരവർഷം
െചാരിയു കർ ാർ ുന ാരുെട
സംഹാേരാദ ു മായ നില, ആ പഴയ േവദിയിൽ
െതളി ു വരു തുക ് അവൻ അ ുതെ ു. അ ്
ആ കാ ിൽ മൂർ ി ുവീണ അർ ുനമാതാവായ
കു ിയുെടയും, തെ മു ിലിരി ു
കർ ാർ ുന ാരുെട മാതാവിെ യും ഭി രൂപ ൾ,
കൺമു ിൽ െതാ ുെതാ ിരി ു തായി അവൻ ക ു.
അവെ മന ിൽ അേനകം കർ ാരുെട ചി ത ൾ,
കാല ിെ പടവുകളിൽ അനു കമമായി
നിര ിരി ു രീതിയില , അനാദ മായ
കാല ിെ ാനം നിരൂപി ാനാവാ ഒരു
വിദൂരബി ുവിൽ കൂടി ലർ രീതിയിൽ
െതളി ുനി ു. അവനു തല കറ ു തായിേ ാ ി,
തീ വമായ പാർ േനാ ാരണ ിൽ സഞയെ
ചു ുകൾ ചലി ു. മു ിലിരി ു ആ
പാ വമാതാവിെന മറ ്, യുധി ിരെനയും
ദൗപദിെയയും മറ ്, േവരുകളാകു
െപരു ാ ുകളുെട ചു ിൽെ ് ആകാശേ ാടു
വിലപി ു തണൽവൃ െ മറ ്, ജീവിതംേപാെല
മറുകര കാണാനാവാെത പവഹി ു
ഗംഗാ പവാഹെ യും ഉ സൂര െ ചു ര ികേള ു
തപി ു പകൃതിെയയും മറ ്, അവൻ ധ ാന ിൽ
ലയി ു. അട ിരു ക ുകൾ അട ുതെ
വർ ി ുേ ാൾ, നിത നും അപൗരുേഷയനുമായ
ഒരദൃശ േ ശാതാവിേനാെട േപാെല ആ
അനശ രമഹാസംഗര ിെ വിവരണം അവൻ
പതി ശ ിൽ ആരംഭി ു. ഭീതിയാൽ തിള ു
ക ുകളു മൂ ു പതിമകൾ അവെ
അമാനുഷികശ ം അശരീരിെയ േപാെല
ഉൾെ ാ ു.

കർ ൻ േസനാധിപത േമ ു നട ിയ പതിനാറാം
ദിവസെ യു ിലും പാ വപരാഭവം
സാധി ാ തിൽ ദുേര ാധനൻ പര ാകുലനായി.
കർ േനാടു പരിഭവമായി അവൻ പറ ു:
“ഭീ രും േ ദാണരും വാ ല ാതിേരക ാൽ
പാ വവധ ിനു മന ുവ ി . നിെ ബലവും
േ ഹവും ക ാണ് ഞാൻ ഈ മേഹാദ മ ിനു
മുതിർ ത്. നീ മന ുവ ാൽ ആരാണു നിന ു
വധി ാനാവാതു ത്? കർ ാ, വിജയം നീ
എേ താ ിയാലും.”
പരിഭവം പറയു സുേയാധനേനാട് കർ ൻ
പറ ു:
“സുേയാധനാ, അർ ുനനുമായി ഇ െല
ൈദ രഥമു ാകാതിരു ത് ഞ ൾ ിരുവർ ും
ഏർെ ബഹുകാര പാരത ം െകാ ാണ്. നാെള
ഞാൻ അർ ുനനുമായി ഏൽ ുകതെ െച ും.”
 അ േനരം ചി ാമ നായിരു േശഷം കർ ൻ
തുടർ ി െന പറ ു:
“സുേയാധനാ, സുഹൃേ , ഞാൻ നിേ ാടു പറയെ ,
ബല ിലും ശൗര ിലും
അ വിദ ാപരി ാന ിലും അ൪ ുനൻ എനി ു
തുല ന . ല േവധനൈവഭവ ിൽ,
േമാചനേവഗ ിൽ, പേയാഗലാഘവ ിൽ- ഇവയിലും
അർ ുനൻ എനി ു തുല ന . അവൻ അ ിദ മായ
ഗാ ീവദിവ ചാപംെകാ ാണു യു ം െച ു ത്.
ഭാർ വരാമൻ പസാദി ് എനി ു ന ിയ ‘വിജയം’ എ
എെ മുഖ ചാപം ഗാ ീവ ിനുതുല ം
വിശിഷ്ടമാണ്. എനി ് ആ ഗുരു ന ിയ രഥവും
ഫൽഗുനരഥെ ാൾ താെഴയ ാ താണ്.
അതിനാൽ അവയിൽ ഞ ൾ തുല തയു വരാണ്.
എ ാൽ ശരെമാഴിയാ ആവനാഴിയു അർ ുനൻ
അതിൽ എെ ാൾ എ തേയാ േമേല നില് ു
േപാരാളിയാണ്. വാസുേദവൻ സൂതനായു അർ ുനൻ
അതിൽ എെ ാൾ എ തേയാ േമെലയാെണ ് നീ
അറിയണം. കൃ തുല നായ ഒരു സാരഥിെയ നീ
എനി ു ന ിയാൽ നാെള ഞാൻ േപാർ ള ിൽ
അർ ുനെന വധി ുെമ ു നീ ഉറ ു വിശ സി ാലും.”
മ ദരാജാവായ ശല രുെട രഥവി ാനം കർ ൻ
സുേയാധനനു വിവരി ുെകാടു ു.
ഹയവി ാന ിലും രഥവി ാന ിലും
കൃ നുതുല നാണ് ശല ർ. നാെള തെ രഥം നട ാൻ
ശല െര വ വിേധനയും സ തി ി ാൽ,
ആജ കവചകു ല ൾ േപാെയ ിലും
ഇ ദ മായ േവൽ ഘേടാൽ ചനുമായു
യു ിൽ പാഴാെയ ിലും, അർ ുനെന താൻ
േപാരിൽ െവ ു താണ്. കർ ഹിതമറി
സുേയാധനൻ ശല െര സമീപി ് വിനയാന ിതനായി
പറ ു:
 “അതുല വീരനായ മഹാനുഭാവാ, എെ ഈ
അേപ നീ േകൾ ണം. മഹാബാഹുവായ നിേ ാടു
ഞാൻ ഒരു വരം യാചി ു ു. അർ ുനനുമായി
ൈദ രഥ ിേലല് ു കർ െ സാരഥ ം, കൃ നു
തുല നായി വഹി ാൻ നീ ഒഴി ു േവെറാരു വീരൻ
ഇ ി . വാസുേദവൻ ആ അർ ുനെ പടയിൽ
സംര െച ുംേപാെല, നാെള, നീ കർ നു
സംര യായി നി ് അവെ രഥെ നയി ് എെ
അനു ഗഹി ാലും.”
സുേയാധനാഭ ർ ന േക ശല ർ,
യുേ ാേദ ാഗകാല ,് സുേയാധനപ ം
േചരാനുറ ുകഴി തേ ാടു യുധി ിരൻ േചാദി
വരെ ുറിേ ാർ ു. അർ ുനനുമായി
ൈദ രഥ ിേനല് ുേ ാൾ കർ ൻ തെ
സാരഥിയായി വരി ുെമ ും, അ ് കർ െന
പരുഷ ൾ പറ ു േതേജാവധം െചയു വീര ം
െകടു ി ദുർ ലനാ ണെമ ും അേ തേ ാടു
വരം വരി യുധി ിരെ ദീർഘദൃ ിേയാർ ് ശല ർ
ആശ്ചര െ ു. കർ സാരഥ േമല് ാൻ മനസാ
നിശ്ചയമാർ വെന ിലും, മ ദരാജാവ് േ കാധം
ഭാവി ുെകാ ു പറ ു:
“േഹ, സുേയാധനാ, നീ എെ ഇ െന
അവമതി ാൻ കാരണെമ ാണ്? നീ
മഹാവീരനാെയ ു കർ ൻ, എനി ു
തുല നാെണ ു ഞാൻ കരുതു ി . നിേ ാടു
പീതിമൂലം നിന ുേവ ി പടയ് ു വ എെ , നീ
െവറുെത അധിേ പി ു ു. സൂതനായ രാേധയനു
സൂതനായി വർ ി ാൻ അഹ ാരംെകാ ു
ക ുമൂടിയ നീ എേ ാടു പറയു ു! സുേയാധനാ,
ബ ാവ് തെ മുഖ ിൽനി ും വി പെനയും
ബാഹു ളിൽനി ു തിയെരയും സൃ ി ു. ഈ
നാലു ജാതികളിൽനി ്
അനുേലാമ പതിേലാമ കമ ിൽ സ രെ ു ായ
വർ മാണ് സൂതൻ. സൂതൻ തിയനു ഭൃത നാെണ
ജാതിധർ ം നിന ും അറിയാവതേ ?
രാജർഷികുലജാതനായ ശല ർ സൂതപു തനു
ഭൃത നാവണെമ ു പറയു നിെ അഹ ാരം എെ
ആശ്ചര െ ടു ു ു. ഈ അവമാനേമ ് ഞാനിനി
നിേ ാെടാ ു യു ം െച ുകയി . ഞാനിതാ യു ം
നിർ ി പടയുമായി ഉടൻ നാ ിേല ു
തിരി ുേപാവു തു ക ാലും.”
ജ ലി േ കാധേ ാെട രാജസഭ വി ു പുറേ ു
നട ആ വീരെ മു ിൽെച ് ഗതി തട ് അവെ
കാൽപിടി ുെകാ ് സുേയാധനൻ െക ിയേപ ി ു:
“പിതാേവ, ഒരു മകെനേ ാെല ഞാെനാരു
കാരുണ ിനേപ ി ുകയായിരു ു.
േവണെമ ുവ ാൽ തനി ുതാൻ േപാ വനും എളിയ
കൃത ൾ െച ും. പേ , ഒരു എളിയ കൃത ം
െച ാന ഞാൻ അേപ ി ത്. കൃ െന ാൾ വലിയ
വീരൻ ആരാണു ത്? പാ വേ ശയ ിലു
കാം യാൽ കൃ ൻ അർ ുനന് സൂതവൃ ി
െച ു ുവേ ാ!”
തുടർ ് സുേയാധനൻ, തിപുരദഹന ിൽ
സാ ാൽ ബ ാവ് വി ുവിെ , രഥം െതളി കഥ
വിവരി ുെകാ ്ഇ െന പറ ു:
“മേ ദശനായ പിതാേവ, കൃ െന ാൾ മിക വനായ
നീ, കൃ െനേ ാെല എനി ു സംര െച ണെമ ്
നിേ ാടു ഞാൻ േകണേപ ി ു ു.
വിൽ പേയാഗ ിൽ രാേധയൻ അർ ുനെന ാൾ
മിക വനാണ്. രഥവിദ യിൽ കൃ െന ാൾ മിക നീ
ഒരു ദിവസം കർ െ രഥം നട ി എനി ു
പരമേ ശയ ു ാ ിയാലും.”
ശല ർ പറ ു:
 “ഈ രാജമ ിൽവ ു ഞാൻ കൃ െന ാൾ
മിക വനാെണ ു നീ പറ തിൽ സുേയാധനാ, ഞാൻ
സം പീതനാണ്. നിെ ഈ അേപ യ് ് ഇനി
ഞാെന െനയാണ് വഴ ാതിരി ുക?
അർ ുനനുമായു യു ിൽ രാേധയനായ കർ നു
രഥം നട ാെമ ു ഞാൻ സ തി ു ു. എ ാൽ ഒ ു
നീ അറിയണം. എെ ശ യിൽെ ടു എ ാ
കു ളും ഞാൻ അവേനാടു പറയും.”
േനരായ കു ൾ പറ ാൽ ഞാൻ
േ ാഭി യിെ ് കർ ൻ കയറി റ ു രംഗം
അവസാനി ി ു. പഭാത ിൽ, പുേരാഹിതൻ പൂജി
ദിവ മഹാരഥ ിൽ, െവളു ഹയ െള പൂ ിയ
മഹാരഥ ിൽ, ബലവാനായ ശല ർ സിംഹം
ഗുഹയിെല േപാെല ചാടി യറി ാനംപിടി ു.
ശല ർ ച ിേയ ിയ പരശുരാമദ മായ രഥ ിൽ
‘വിജയ’ധനുേ ി ആരൂഢനായ കർ ൻ
സൂര ാ ി പൗഢിേയാെട ജ ലി ു. ആ കാ ക ു
സുേയാധനൻ പീതനായി. അവൻ പറ ു:
“കർ ാ, സുഹൃേ , ഭീ േ ദാണ ാർ െച ാ
ദു ര കിയകൾ നീ എനി ുേവ ി ഇ ു െചയാലും.
അർ ുനെനയും ഭീമെനയും െകാ ുവീഴ് ു കാ
ഞാനി ു കാണെ . യുധി ിരെന ജീവേനാെട
പിടി ുെക ിയ നിലയിൽ നി ിൽനി ് ഞാൻ ഇ ്
ഏ ുവാ െ .”
സുേയാധനെ വാ ുകൾ ശരിവ ുെകാ ു
ശല േരാടു കർ ൻ പറ ു:
“മഹാബാഹുവായ മെ ദശാ, വായുേവഗ ിൽ അ ്
കുതിരകെള പായി ുവി ാലും. ഇ ു ഞാൻ മൂർ കൂടിയ
ശരസഹ സ ൾെകാ ു പാ വ യം െച ു ു .്
എെ ബാഹുവീര ം എ ാെണ ് അർ ുനെന
ഞാനി ു കാണി ു ു .് ”
 േസനാമ ിലൂെട നീ ു
രഥ ിലിരു ുെകാ ് സ പ െ ൈസനികർ ്
ഉേ ഷം െകാടു ുമാറ് കർ ൻ ഇ െന പറ ു:
“വീര ാേര, നി ളിൽ ആരാനും ആ അർ ുനെ
രഥം കേ ാ? ആ രഥം എനി ു കാണി ുതരു വന്
േചാദി ു ത ധനം ഞാൻ സ ാനമായി െകാടു ാം.
ആ പാർ െന കാണി ുതരു വർ ു നുറുപാ തം
പാൽകറ ു നൂറു പശു െള ഞാൻ ദാനം െച ും.
വാസുേദവൻ െതളി ു ആ രഥം
കാണി ുതരു വർ ് സ ർ ം െകാ ു നൂറു
കുംഭികെളയും നൂറു േഗാ െളയും ഞാൻ ദാനമായി
ന ും.”
പടയിെല ഓേരാ രഥിേയയും ഹർഷി ി ുമാറ്
ഇ െന ഉേ ഷവച ുകൾ പറ ു
വീേര ാ നായി െപാ ി ിരി ുെകാ ്, കർ ൻ
മുേ ാ ു മുേ ാ ു നീ ി. അവെ
മഹാശംഖ ിൽനി ുയർ ഗംഭീര നാദവും, ഉേ ഷം
പകരു അവെ വീേരാ ികളും േക ് സുേയാധനനും
കൗരവേസനയും ഹർേഷാ രായി.
സുേയാധനേസനാനികൾ ദു ുഭീരവവും
വാദ േഘാഷവും മുഴ ി. ൈസനികർ പുറെ ടുവി
സിംഹാരവം േക ു െകാ നാനകൾ ചി ംവിളി ു.
കൗരവേസനയാെക അേ ാൾ വിജയ പതീ യാൽ
പുതിെയാരു േശാഭേതടി.
കർ സാരഥിയായ ശല ർ ് യുധി ിരനു താൻ
െകാടു േതേജാവധ പതി െയ ുറി ് അേ ാൾ
ഓർ യു ായി. പകടമായ കാലുഷ േ ാെട
കർ സാരഥി കർ േനാടു പറ ു:
“േഹ, സൂതപു താ, ഒരു േചതവുമി ാ വെനേ ാെല
നീ ഈ ധനെമ ാം ആളുകൾ ു വാരിെ ാടു ു
കളയു െത ിനാണ്? ഇ തേയെറ ധനം ഇ െന
വാരി ളയാെത അതുെകാ ു നിന ു വ യ വും
െചയു പുണ ം േനടി ൂെട?
അർ ുനെന ാണാനാെണ ിൽ, ആർ ും ഒരു
ദാനവും െകാടു ാെത അവെന നിന ിേ ാൾ
േനരിൽ െ കാണാം. പേ , സിംഹ െള
കുറു ൻ െകാ ുെവ ് നീ എവിെടെയ ിലും
േക ി ുേ ാ? മരണമടു ു പ െക നീയ ാെത
േവെറയാെര ിലും കൃ ാർ ുന ാെര യു ിൽ
െകാ ുെമ ു വീ ുപറയുേമാ? എേടാ സൂതപു താ,
ഞാൻ പറയു ഈ ഹിതവാക ം നീ േകൾ ൂ. ന ിൽ
വീര ാരായവെര ാം കൂടി ഒ ുേചർ ് ആ
പാർ േനാടു വ പാടും യു ം െചയു ജയി ാേമാ
എ ു നമു ു േനാ ാം. സുേയാധന േ ശയേ ാർ ു
ഞാൻ പറയു ഈ വാ ്, ജീവനിൽ
െകാതിയുെ ിൽ ൈകെ ാ ു താണു നിന ു
ന ത്.”
പാടുെപ ു േ കാധം നിയ ി ുെകാ ് കർ ൻ
ശല േരാടു പറ ു:
“മ ദാധിപാ, എെ സ ം ൈകയൂ ുെകാ ുതെ
ഞാൻ അർ ുേനാട് യു ം െച ും. മി ത ിെ ,
മുഖഭാവം കാണി ു നീ, യു ിനു തിരി ു
എെ മഹാശ തുവിെനേ ാെല ഭയെ ടു ാൻ
േനാ ു ുവേ ാ! വ ജായുധേമ ിയ േദേവ നുേപാലും
എെ ഈ നിശ്ചയ ിൽനി ് ഇള ാൻ
സാ മെ ു നീ ധരി ണം.”
േതേജാവധ പതി ാബ നായ ശല ർ
പരിഹാസഭാവ ിൽ കർ േനാട് അതിനി െന
പത ു രം പറ ു:
“സൂതപു താ, മാതാവിെ ൈക ല ിലിരി ു
ശിശു ച െന പിടി ാനാ ഗഹി ു ു. മാൻകു ി
കു സിംഹെ േപാരിനു വിളി ു തുേപാെലയാണ്
നീ അർ ുനെ േപാരിനു വിളി ു ത്.
കൃ സർ െ അളയിൽ േകാലി ു കു ി
വിവരംെക കു ികൾ മരണം േതടു തുേപാെല, നീ ആ
ഫൽഗുനെന െവറുെത പേകാപി ി ാൻ
നട ുകയാണ്. സൂതപു താ, വർഷേമഘെ േനാ ി
ഭൂമിയിലിരു ് തവളകൾ എതിർ ു േഘാഷി ു ു.
ശരമാരി വർ ി ു അർ ുനനായ വർഷേമഘെ
േനാ ി നീയും കരയു ു. കർ ാ, വീ ിൽ നില് ു
പ ി കാ ിൽ നില് ു പുലിെയേനാ ി ൈധര മായി
കുരയ് ും. അർ ുനനാകു വ ാ ഘെ േനാ ി
കർ നും അതുേപാെല കുരയ് ു ു. സത വും
നുണയുംേപാെല, ധർ വും അധർ വും േപാെല,
അർ ുനനും നീയും ആെര ു േലാകം തിരി റിയും.
നിന ു മരി ണെമ ുെ ിൽ െ ഒരു
വിഡ്ഢിെയേ ാെല ജ നം െചയു മരി ണെമ ്
എ ിനാണ് നിർബ ം കാണി ു ത്?”
കൂരമായ നി ാവച ു േക ് കർ ൻ
േകാപി നായി. ആ നിയ ണം വി ് അവൻ പറ ു:
“ശല ാ, ഗുണം കാണാൻ കഴിയു ത് ഗുണികൾ ു
മാ തമാണ്. ഗുണ വിഹീനനായ നിന ് എെ ഗുണം
കാണാൻ സാ മ . എെ ഗുണം മാ തമ ; ആ
അർ ുനെ ഗുണവും നിെ േ ാെലാരുവനു കാണാൻ
കഴിയുകയി . വി ാളിയായ കർ ൻ വി ാളിയായ
അർ ുനൻ ആെര ു ശരി റിയു വനാണ്.
എനി റിയു തുേപാെല നിന ് അതറിയാൻ
കഴിയുകയി . വളെര നാളായി ച നംെകാ ു പൂജി ു
സൂ ി ഉ ഗമായ നാഗാ ം എെ ഈ
ആവനാഴിയിലു .് അതുെകാ ു ഞാൻ എ ാണ്
െച ുകെയ ് നിന ് ഇ ു നട ു േപാരിൽ
കാണാം. തിയവംശ ിെ വിനാശനിമി മാണു
നീ. ു ദജീവിയും ദുർബു ിയുമാണ്. ഹീനരാജ ു
ജനി ു. നീ സുഹൃെ ു നടി ് എെ
േതർ ലയ് ലിരു ുെകാ ്
കൃ ാർ ുന ാെര ുറി ് എനി ു ഭയമു ാ ാൻ
ശമി ു ു. എ ാൽ നീചബു ിയായ നീ ഒ ു
ധരി ണം, കർ ൻ ആ ശ ിയറിയു വനാണ്!
പടയിൽ അ൪ ുനൻ ഇെ െ വധിെ ുവരാം.
അവെന ഞാൻ വധിെ ും വരാം. പേ , നൂറു
കൃ ാർ ുന ാെര ഒരുമി ു ക ാലും
ഭയെ ടു വന കർ െന ് ദുർബു ിയായ നീ
ധരി ണം.”
േ കാധം നിയ ി ാനാവാ കർ ൻ
മ ദേദശെ നീചചര കൾ വിവരി ് ശല രുെടേമൽ
അധിേ പം െചാരി ു. ൈവശ കുമാര ാർ
വളർ ിയ കാ അഹംകൃതിപൂ ് അരയ േ ാടു
മ രി ു പറ കഥ വിവരി ് ശല ർ കർ െന വീ ും
േതേജാവധം െച ാൻ േനാ ി. സാരഥിയും രഥിയും
ത ിലു വാേ ം അനു കമം മൂർ ി ു.
പരി ഭാ നായി രഥാ ിക ിെല ിയ സുേയാധനൻ
േകാപി നായ കർ െന സഖിത ിെ േപരിലും
ശല െര ബ ുത ിെ േപരിലും തട ു
സാ നെ ടു ി. ഒ ിട നി നായ േശഷം
വാജികെള വി ാലും എ ു കർ ൻ ശാ നായി
ശല േരാടു പറ ു. മേ ദശെ മഹാബാഹുവിലമർ
ച ി ചലി ു. രഥാശ ൾ മുേ ാ ു പാ ു.

2
അർ ുനേനാടു ജീവ രണേ ാരാ ിനുറ ് അ ു
രാവിെല പട ള ിേല ു കർ ൻ തിരി രംഗം
വിവരി ു തീർ തിനുേശഷം യു ിെ
പതിേനഴാമതു ദിവസം കുരുേ ത ള ിൽ നട
യു രംഗ ൾ യുധി ിരെന സഞയൻ അനു രി ി ു.
ഉ സൂര െനേ ാെലയും കാ ുതീേപാെലയും
വീര ാൽ അ ു ജ ലി കർ ൻ, മാ പാ ാല
ൈസനികെര അപരാ ംവെര തടയി ാെത ചുെ രി ു.
സംശ ക ാരുെട െവ ുവിളി സ ീകരി ്
ദൂരഭാഗേ ു വ തിചലി ുേപായിരു അർ ുനൻ
പധാന പടനില ിലി ാതിരു തിനാൽ, കർ െന
േനരിടാൻ ആർ ും കഴിയാെതവ വ ുത അവൻ
വിശദീകരി ു. അർ ുനരഥം തിര ി
പടനിലെ ും ഉഴറി ാ കർ രഥം, സൂര ൻ
പശ്ചിമദി ിേല ു ചാ ുതുട ുംവെര
കാ ുതീേപാെല പാ വേസനാസംഹാരം നട ി
വിഹരി ു. കർ ൻ നട ു െകാടിയ സംഹാര കിയ
ക ു സഹിെക ു നിലമറ യുധി ിരൻ അേ ാൾ
കർ െന എതിർ രംഗം സഞയെ ഓർ യിൽ
വിരി ു. കർ െ ശര േള ് ആർ നായി
മരി ാെത മരി നിലയിൽ,
നകുലസഹേദവ ാരുെമാ ് പടനില ിൽനി ു
ൈകനിലയിേല ു പിൻവാ ു യുധി ിരെ ചി തം
മന ിൽ ക ുെകാ ് സഞയൻ ഇ െന പറ ു:
“യുധി ിരാ, ശരാർ നായി ൈകനിലയിേല ു നീ
പിൻവാ ിയതും, അവിെട നിെ സ ർശി ാൻ വ
കൃ ാർ ുന ാരും നീയുമായി ഭീതികരമായ
വാഗ ാദ ൾ നട തും നിേ ാടു ഞാൻ
വിവരി ു ി . വാസുേദവെ കൃപയാൽ എ ാം
ശുഭമായി കലാശി ുവേ ാ. അ ് അപരാ ിൽ
നിെ അനു ഗഹാശി ുകേളാെടയാണേ ാ
കൃ ാർ ുന ാർ കർ വധ ിനുറ ുെകാ ്
പട ള ിേല ു തിരി ത്.
ജീവിതമഹാരണ ിനായുറ അർ ുനെ രഥം
കൺമു ിൽ നി ു മറയു കാ , ഉത യുെട
തീ ു ിൽനി ുെകാ ാണേ ാ യുധി ിരാ, നീ
അ ു േനാ ിനി ത്.’
കുരുേ ത ിേല ു കൃ ാർ ുന ാരുെട
യാ ത സഞയൻ തുടർ ു വിവരി ു.
 ു ു ു
പായു രഥ ിലിരു ുെകാ ,് കർ ൻ അ ു
നട ിയ ൈസന നി ഗഹെ ുറി ും കാണി
മഹാ കിയകെള ുറി ും ഓർ അർ ുനന്,
ഭയാ ുരമു ായി. വിൈശ കവീരനായ കിരീടി
ഭയചി യാൽ തപി ു വിയർ ുകയും,
പരവശനാകുകയും െചയു. അർ ുനചി കൾ
േവർതിരി റി വാസുേദവൻ അേ ാൾ അവെ
വീര െ ഉ ലി ി ുമാറു പറ ു:
“ഗാ ീവം ധരി അ േയാ അർ ുനാ, ഈ വി ാൽ
നീ ജയി ശ തു ൾ മെ ാരു മനുഷ നാലും
ജയി െ ടാവു വര . ഇ തുല രായ എ തേയാ
വീര ാരാണ് നിേ ാടു രണ ിേല ു
സ തിയാ വരായു ത്! നീ ദിവ ാ സ നാണ്.
അ വിദ യിൽ കിടയ വി ാനമു വനാണ്.
ല േവധ ിലും ശി ണൈവഭവ ിലും നിന ു
കിടയായി േദവഗ ർ രിൽേ ാലും ആരുമി .
പപ സംസൃഷ്ടി െചയ ബ ൻ സ ം ൈകയാൽ
സൃഷ്ടി വി ാണ് നീ ധരി ു ആ ഗാ ീവം.
ഗാ ീവേമ ി യു ം െച ു നിന ്
േദവകളിൽേ ാലും കിടയിെ ു നീ ധരി ണം.”
ഉേ ഷഭാവം െതളി അർ ുനെന അ േനരം
േനാ ി ചി ാധീനനായേശഷം കൂടുതൽ ഗൗരവം
കലർ സ ര ിൽ കൃ ൻ തുടർ ു.
“അർ ുനാ, േ ശയ ു കാം ി ു മി തം
സത െള ാം തുറ ു പറയണം. പടയിൽ േശാഭി ു
കർ െ യു വീര െ നീ ഒരി ലും കുറ ു
കാണരുത്. എ ുമുഴം െപാ മു മഹാബാഹുവായ
കർ ൻ അദ്ഭുതബലശാലിയായ ഒരു
േപാരാളിയാെണ കാര ം നീ മറ രുത്. കൃതാ നായ
ആ ഗർ ി ൻ സുദുർ യനായ മഹാരഥിയാണ്.
േകാപ ിൽ അവൻ അ കസ ിഭനാണ്. അവൻ
സിംഹെ േ ാെല ബലമു വനും സിംഹെ േ ാെല
വീര മിയ വനുമാണ്. അഭിമാന ത ാൽ ശൗര ം
എേ ാഴും പൂർ ാധികം
ഉേ ജി ി െ ടു വനാണവൻ. പിയദർശനനായ ആ
രാേധയൻ മി ത ൾ ് അഭയ രനും ശ തു ൾ ്
അ ി േപാെല ദു ഹനുമാണ്. അർ ുനാ,
ഗൗരവമാർ ഈ സത ം നീ മന ിൽ വ ാലും. കർ ൻ
ധനുർവിദ യിൽ നിന ു തുല േനാ, ഒരുപേ , നിന ു
േമേലയു വേനാ ആയ മഹാവീരനാണ്. വിേ ി
നില് ു അവെന വധി ാൻ ഇ ൻ തുട ിയ
േദവകൾ ുേപാലും സാ മെ ും നീ അറിയണം.
ഈ തിേലാക ളിൽ അവെന െവ ാൻ കഴിയു
വീരൻ നീ ഒരു ൻ മാ തമാണ്. സമ വീര െളയും
ബല െളയും സമാഹരി ,് കഴിവിന ുറം യതി ,്
അവെന വധി ുെമ ് നീ വതെമടു ാലും. താെനാരു
ബലവാനാെണ ് ആെര ക ുെകാ ് സുേയാധനൻ
അഹ രി ു ുേവാ, ആ കർ െന വധി ാൻ
അർ ുനാ, ഞാൻ നിന ിതാ അനു ന ു ു!
അവനിൽനി ാണ് സുേയാധനൻ നിത വും സംര
കാണു െത ് നീ ഓർ ുക. അവെ ബലം ക ാണ്,
നിെ മഹാവീര ം എെ റി ി ും അവൻ ഈ
യു ിനു ൈധര െ െത ും നീ ഓർ ുക.
ഇവെനാരു െ ബലം ക ഹ രി ാണ്, നിെ
കൺമു ിൽവ ് കൃ െയ വ ാേ പം െച ാൻ
സുേയാധനൻ മുതിർ െത ് നീ ഓർ ുക. വീരനായ
നിെ ഭാതാ െള പടയിൽെവ ്, െകാ ാെത െകാ ്
അധിേ പി ുവി വൻ അഹ ാരിയായ
കർ നാെണ ും ഓർ ുക. പിയദർശനനായ
അഭിമന ുകുമാരെ വി റു ് അവധ നായ ആ
ഉ ിെയ വധി ാൻ പഴുതു ാ ിയതും ഈ
കർ നാെണ ് നീ ഓർ ുക. അർ ുനാ. ഇവെയ ാം
ഓർ ു വീര ം ജ ലി ി ,് ഇവെന വധി ്
വിൈശ കധനുർ രെന യശ ് ഇ ു നീ
നിേ താ ിയാലും.”
കൃ െ വാ ുകൾ േക ു ൈധര ം വീെ ടു
അർ ുനൻ തെ , സാരഥിേയാട് ഇ െന പറ ു:
“ഭഗവാേന, നി ാൽ സംര ിതനായ ഞാൻ ഈ
തിേലാക ളിൽ യാെതാ ിെന ഭയെ ടാനാണ്?
കർ െന വധി ് സുേയാധനെ രാജ േലാഭ ിന് ഇ ു
ഞാൻ അറുതിവരു ു തു നീ കാണും. ദൗപദി ും
അഭിമന ുകുമാരനുംേവ ി ഞാൻ പകരം വീ ു തു നീ
കാണും. കർ വീര ം ക ു മദി ു സുേയാധനൻ
േനാ ിനിേല് , ശിര ു േവർെപ കർ ജഡെ ഭൂമി
ഇേ ുവാ ു തും നീ കാണും.”
വീര ാൽ ജ ലി അർ ുനൻ ഗാ ീവ ിെ
ഞാൺ വലി ് േമഘഗർ നംേപാെല ഞാെണാലികൂ ി.
ഇ ദ മായ ശംഖ് അവൻ അത ു ിൽ ഊതി.
അർ ുനെ ശംഖനാദം പാ ജന ിെ
മഹാനിർേഘാഷവുമായി ലയി േ ാൾ ഭീഷണമായ ആ
ശ മഹാേഘാഷം ദിഗ െള വിറെകാ ി ു.
വീേറാെടയു ച ി പേയാഗേമ
അർ ുനരഥ ിെല െവ ുതിരകൾ
മേനാേവഗേ ാെട കുരുേ തമ ിേല ു
കുതി ു.

3
യുധി ിരെ ൈകനിലയിൽനി ും
കുരുേ ത ിേല ു അർ ുനെ പട ുറ ാടു
വിവരി സഞയൻ ഓർ യുെട അടു ുകൾ
കമെ ടു ാെന േപാെല അ േനരം മൗനിയായി
വർ ി ു. അവെ മുഖ ് ഭയാദ്ഭുതഭാവ ൾ
നിഴലും െവളി വുെമ േപാെല മാറിമാറി
െതളി ുമറ ു. അവൻ പറ ുതുട ി:
“യുധി ിരാ, പടയിൽ നില് ാനാവാെത
ജീവിതാസ ി തെ യ ് ൈകനിലയിേല ു നീ
പിൻവാ ിയ ദിന ിൽ അപരാ ം നട േഘാരമായ
യു ം നിെ ക ുകൾ ക തും നിെ ഉടൽ
അതനുഭവി തുമാണേ ാ. കൃ തുല നായ ശല രുെട
സാരഥ ിൽ, പരശുരാമദ മായ മഹാരഥ ിൽ
ആരൂഢനായി, ഗാ ീവതുല രായ
വിജയകാർ ുകേമ ിയ കർ ൻ, എെ ു
േഘാരമായ കിയകളാണ് അ ു പടനില ിൽ
കാണി ത്! അതിേഘാരമായ ഭാർ വാ പേയാഗ ാൽ
നിെ േസനകെള സഹ സ ണ ിനാണേ ാ അ വൻ
ചുെ രി ത്. അവെ ആ േഘാരരൂപെ േനരിടാൻ
ശമി ധൃഷ്ടദ ു നും സാത കിയും നകുലനു
ദൗപേദയരുെമ ാം നിമിഷംെകാ ു നിരായുധരായി,
പാണനുംെകാ ് അവർ ു പിൻവാേ ിവ ു.
ശരണാർ ികളായി ‘അർ ുനാ’ എ ു
േപർവിളി ുെകാ ു നിെ േസനകൾ നാലുപാടും
ചിതറി ാ ു. കർ ാ ളാൽ േഛദി െ
ബാഹു ളും ശിര ുകളും ശിേരാമകുട ളും
ശരശത േളാെടാ ് അംബര ിൽ നിറെയ
ചു ി രി ു. സുേയാധനേസനയുെട
ഹർേഷാ മായ ആർ ുവിളികളും ശംഖനാദ ളും
വാദ േഘാഷ ളും നിെ േസനകളുെട അശരണമായ
വിലാപേ ാടിട കലർ ു മുഴ ി.”

കർ െ . തടയി ാ േസനാസംഹാരം ക ും,

അവനു േനർ ു നില് ാൻ സ പ െ വീര ാർ ു
കഴിയാ തുക ും ഭീമേസനൻ ദുഃഖാർ നായി.
അ൪ ുനൻ രംഗ ി േ ാ എ ് അവൻ േകാപേ ാടും
ൈദന േ ാടും ഓർ ു. മന ിെല ീണം
സഹിയാ ു ഭീമേസനൻ തെ സാരഥിയായ
വിേശാകേനാടു പറ ു:
“ വിേശാകാ, രഥ ിൽ േവ ത ആയുധ ൾ
ഉേ ാ എ ു േനാ ുക. ഈ ഭീമൻ തനി ്
ധാർ രാ ടെയ മുഴുവൻ മുടി ുകേയാ,
അെ ിൽ പടയിൽവീണു മരി ുകേയാ െച ു
ദിവസമാണി .് മനംനിറെയ എനി ി ു
ദുഃഖമാെണ ു നീ അറി ാലും. കർ ശര ാൽ
വ ാെത മുറിേവ ധർ ജൻ, ൈകനിലയിെല ി.
ജീവേനാടിരി ുേ ാ എ ഭയ ാൽ മന ു
തപി ു ു. ധർ ജെന കാ ുസൂ ി ാൻ
കഴി ി േ ാ എ ചി യാൽ ഞാനി ു
ജീവിതാശയ വനാണ്. യുധി ിരെ േ മം പാർ ാൻ
േപായ അർ ുനൻ തിരി ുവ ു കാണാ തിനാൽ
മനസാ ഞാൻ ആർ നാെണ ും നീ അറിയണം. ഈ
ധാർ രാ ടെയ തനി ുെപാരുതി ഞാനി ു
മുടി ും. വിേശാകാ, ഭീമേസനൻ ഇേ ാെട
ഇ ാതാേയ ുെമ ു കരുതി എ ിനും സ മായ
മേനാദാർഢ ം നീ ൈകെ ാ ാലും.”
ഭീമെ ദയനീയമായ വാ ുകൾ േക ് സൂതനായ
വിേശാകൻ ഇ െന പറ ു:
“ഭീമേസനാ, രഥ ിലു ആയുധേശഖരെ ി
നീ അസ നാേക തി . ദുഃഖ ാൽ നിെ
ശവണേശഷി നശി തുേപാെല േതാ ു ുവേ ാ.
അർ ുനൻ തിരി ുവരാ േതാർ ു നീ എ ിനാണു
വ ാകുലെ ടു ത്? ഇടിമുഴ ംേപാെല
ഗാ ീവ ിെ ധ നി മുഴ ു തു നിന ു
േകൾ ാൻ കഴിയാ തും ആശ്ചര മായിരി ു ു!
അതാ, പാ ജന ിെ നാദവും ദിഗ െള
പിളർ ുെകാ ു മുഴ ു ു. അ ു ദൂെര കൗരവ ട
െകാടു ാ ിൽ കരിയിലേപാെല ചിതറിേ ാകു തു
നിെ ക ിൽെ ടാ െത ാണ്?”
 അ൪ ുനൻ േപാർ ള ിെല ിയതറി
ഭീമേസനൻ സേ ാഷ ാൽ മതിമറ വനായി.
സൂതേനാട് അവനി െന പറ ു:
“സേഖ, നീ എ തയും ഹിതകരമായ വാർ യാണു
പറ ത്. ഇതിനു സ ാനമായി നൂറു ഗാമ െളയും
സു രികളായ നൂറു ദാസികെളയും നൂറു േഗാ െളയും
നിന ു ദാനമായി തരു ു ്.”
ഹർേഷാ നായ ഭീമേസനൻ അേ ാൾ
ആകാശംപിളർ ുമാറ് അലറി. വിേശാകൻ െതളി
ഭീമരഥം മരണം വിതറിെ ാ ് കൗരവേസനാ
മ ിേല ് ഇര ു കയറി. േപാർ ള ിെല ിയ
അ൪ ുനൻ കൃ േനാടു പറ ു:
“വാസുേദവാ, കർ െ ആന ലയാർ
വൻധ ജം അതാ േസനാമ ിൽ ചരി ു ു.
അ താ, ഭീമേസനെ രഥം കൗരവേസനാമ ിൽ
തിര ി ു സ രി ു ു. പാ ാലൈസനികർ അതാ
കര ുെകാ ് നാലുപാടും ചിതറി ായു ു.
സൂതപു തെ േതർ ട ിൽ കടി ാൺ
പിടി ുെകാ ് മഹാബാഹുവായ ശല ർ
േശാഭി ു ുവേ ാ. സുേയാധനെന പിൻപ ിനി ്
കൃപരും ദൗണിയും കൃതവർ ാവും കർ രഥ ിനു
സംര ന ു കാ നീ കാണു ിേ ? ഭഗവാേന,
കാ ുതീ എ േപാെല കർ ൻ ന ുെട േസനകെള
സംഹരി ു ുവേ ാ. ഇവെന വധി ു വീഴ് ാെത
പടയിൽനി ും ഇനി ഞാൻ പി ിരിയുകയി . രഥെ
ശീ ഘം േസനാമ ിേല ു നയി ാലും.”
അർ ുനെ മഹാരഥം പടനടുവിേല ു വരു
കാ ക ് കർ സാരഥിയായ ശല ർ അവേനാടി െന
പറ ു:
“രാേധയാ, ഏെതാരു രഥെ യാേണാ നീ രാവിെല
മുതൽ തിര ി നട ത്. ആ രഥം വരു വരവ് നീ
ക ാലും. കൃ െ കടി ാൺ പിടിയിൽ ആ
 ു ൃ
ദിവ രഥ ിെ േശതാശ ൾ ഇതാ,
പ ികെളേ ാെല പറ ു ു. ഗാ ീവം ധരി
അർ ുനൻ, ഉ തനായി അതിൽ നില് ു നില നീ
കാണു ിേ ? അതാ, അവെ ചു ും ന ുെട േസന
ഭയാർ രായി ചിതറി ായു ു. ൈസന െള
വിെ ാഴി ് അവൻ ഇേ ാ ുതെ നീ ു ുവേ ാ.
മ ാേരാടും െപാരുതാൻ നില് ാെത, ഗാ ീവ ിൽ
ഞാെണാലികൂ ി നിെ േനർ ുതെ അവൻ വരു തു
ക ാലും. അവെ ക ുകൾ െകാടിയ േ കാധ ാൽ
ചുവ ിരി ു ുവേ ാ. ആ ദുർ ാര വീരെന, കർ ാ,
വിഗതഭീതനായി നീ േനരി ാലും.”
വീരനായ ശല ർ, പരുഷവചന ൾ നിർ ി
വീരനുേചർ മേനാവൃ ി ൈകവരി ു. കർ െന
ഉേ ജി ി ുെകാ ് അവൻ വീ ും പറ ു:
“കർ ാ, ഗാ ീവം ധരി അർ ുനെന
എതിർ ാൻ േലാക ിൽ നീ ഒഴി ് േവെറ
വി ാളിയി . കു നായി പാ ുവരു അർ ുനെന,
തീരം സമു ദെ െയ േപാെല, തട ുനിർ ാൻ
ശ ിയു വി ാളി നീ മാ തമാണ്. ഈ
കൃ ാർ ുന ാെര പട ള ിൽ വീഴ് ാൻ േപാ
ബലവും വീര വും നി ിൽ മാ തമാണു ത്.
അദ്ഭുതബലശാലിയായ അർ ുനേനാടു യു ം
നിന ു മാ തം താ ാനാവു ഭാരമാണ്. നീ അതു
നിറേവ ിയാലും. ‘കർ ാ കർ ാ’ എ ു ഭയ ാൽ
നിെ േപർ വിളി ാർ ുെകാ ് ന ുെട േസന
പായു തു നീ കാണു ിേ ? അർ ുനെന ഭയ ു
പായു ആ ശരാർ ാർ ് അഭയം ന ാൻ
നിന ാെത േലാക ിൽ മ ാർ ും കഴിയുകയി .
സുേയാധനേസനയാെക, ഇതാ, നീയാകു മഹാദ ീപിൽ
സംര േതടി വ ടി ുകഴി ു. വിൈശ ക
ധനുർ രനായ രാേധയാ, മഹാപൗരുഷം ൈകെ ാ ്
ഈ കൃ ാർ ുന ാെര എതിരി ാലും.”
 ശല രുെട വാ ു േക ു മനം െതളി ്
േശാഭേതടിയ മുഖേ ാെട കർ ൻ അവേനാടു
പറ ു:
“മേ ദശാ, നീ ഇേ ാൾ വീരനു േചർ വാ ുകൾ
പറ ു. നിെ വാ ുകൾ അമൃതവൃ ിേപാെല എെ
മന ിെന ഉേ ഷി ി ു ു. എെ
ബാഹുവീര െമെ ും ആയുധവിദ യിൽ
ഞാെന ഭ സി ുെവ ും ഇനി നിന ു കാണാൻ
കഴിയും. പുരുഷവ ാ ഘ ളായ കൃ ാർ ുന ാേരാടു
പിൻതിരിയാെതനി ു കർ ൻ േപാരടി ു കാ
വീരനായ മ ദാധിപൻ ഇ ു കാണും. സുഹൃേ ,
വിജയം അനിത മാണ്. കൃ ാർ ുന ാർ മരി ു
വീഴാെത, ഈ യു ിൽനി ു പി ാ മിെ ് ഉറ ു
വിശ സി ് മഹാൈധര ം ൈകെ ാ ാലും.”
കർ െ വാ ുേക ് അഭിന ി ശല ർ അവന്
വീ ും ഹിേതാപേദശം െചയു:
“രാേധയാ, ബലവീര െള ാം ൈകവരി ് നീ
അർ ുനേനാട് എതിരിടൂ. രഥിവീരനായ അവൻ
േപാരിൽ അജ നാെണ ു േലാകെ ുമു
രഥിേ ശ ർ പറയു ു. കൃ നാൽ സംര ിതനായ
ഇവെന തനി ു േതാ ി ാൻേപാലും
യാെതാരു ർ ും സാ മെ ും രഥിേ ശ ാർ
പറയു ു. കൃ ാന ിതനായ വിജയെന പടയിൽ
േനരിടാൻ നീെയാഴി ് ഈ തിേലാക ിൽ ഇ ് ആരും
ൈധര െ ടുകയി . കർ ാ, അദ്ഭുത ബലശാലിയായ
ശ തുവിെ ശ ി അറി ുെകാ ് നീ അവേനാടു
യേഥാചിതം സംഗര ിനു മുതിർ ാലും.”
കർ ൻ പറ ു:
“മേ ദശാ, കൃ ാർ ുന ാരുെട വീര ം
എെ െ നി റിയാം. ഈ തിേലാക ളിൽ
അർ ുനതുല നായി ഒരു വി ാളിയിെ ും
എനി റിയാം. അേനകം ശര െളാ ിെ ടു ു ു.
അവെയ ാം ഒ ി ു െതാടു ു ു.
ദുർ ാരശ ിേയാെട അേമാഘമായി അവെയ ാം
അതി ദൂര ിേല ു മി ൽേവഗ ിൽ അവൻ
എയുവിടു ു! ശര പേയാഗ ലാഘവ ിൽ അർ ുനന്
കിടയായി ഈ ഭൂമിയിൽ ആരാണു ത്?
മേഹശനിൽനി ും ദിവ ാ ൾ വരി അവനു
കിടയായി ഭൂമിയിൽ മേ തു ധനുർ രനാണു ത്?
വിരാടപുരിയിൽ ഞ െള ഒ ി ് ഒ േ രാൽ ജയി
അർ ുനെ വീര െമെ ു കർ നു
ശരി റിയാെമ ു നീ ധരി ാലും. അവെന ഞാൻ
പൗരുഷേ ാെട പടയിൽ േനർ ു ത്, അവെ
ശ ി ികവുകൾ അറി ുെകാ ുതെ യാണ്!
സുഹൃേ , നീ ഇേ ാൾ ഒരു യു ം
കാണാൻേപാവുകയാണ്!
അർ ുനമഹാവീര േ ാെടാ ം കർ െ
ബാഹുവീര വും നീ ഇ ു കാണും. ഇേ ാളം ആരും
ക ി ി ാ അദ്ഭുതകരമായ യു ിേല ് എെ
േതർ നട ാൻ മേ ദശാ, നീ സ നായാലും.’

4
കർ ാർ ുനരഥ ൾ ത ിൽ കാണാവു ത
ദൂര ിൽ നില് ു നില വിവരി ത്
നിറു ിെ ാ ,് ശ തുസംഹാരവ തവുമായി പടയിൽ
പാ ു കയറിയ ഭീമേസനെ കിയകൾ സഞയൻ
വിവരി ാൻ തുട ി. അവൻ പറ ു:
“യുധി ിരാ, അതുേപാെല ഭയ രരൂപിയായി
ഭീമേസനെന മുെ ാരി ലും ഞാൻ ക ി ി . നിെ
േസനകെള ഒരുവശ ു കൂ േ ാെട കർ ൻ
െകാെ ാടു ു ു. മെ ാരു വശ ് കൗരവേസനെയ
കാ ുതീ േപാെല ഭീമൻ സംഹരി ാൻ തുട ി. ശരണം
പാർ ുെകാ ു കർ രഥാ ിക ിേല ു
ധാർ രാ ട അേ ാൾ ഉഴറി ാ ു. ഭീമേസനെ
െകാടിയ സംഹാര കിയ ക ു മാനിയായ സുേയാധനൻ
സം കു നായി ഭീമേസനേനാടു കൂസലി ാെത
എതിരി ു. ഭയമറിയാെത േനർ ുനി ് അവർ പര രം
ശര ൾ വർഷി ാൻ തുട ി. ആ
ആജ മഹാൈവരികൾ വധകാം േയാെട
ത ിേല ുമു ി. സുേയാധനൻ ആെ യ അത ു ഗമായ
ശരം െന ിൽ തറ ഭീമേസനൻ ൈകകൾ ര ും
വിതിർ ു മരി വെനേ ാെല തെ േതർ ട ിൽ
ആലസ െ ു വീണു. ആലസ ിലാ അവെന
അേ ാൾ മരണമുഖ ിൽനി ു നീ ി സാരഥി
ര െ ടു ി.
യുധി ിരാ, ആലസ ിൽനി ുണർ
ഭീമേസനെ രൂപേമാർ ുേ ാൾ എനി ിേ ാഴും
ഭയമു ാകു ു. വണിതാഭിമാന ാൽ അവൻ
സംഹാരരു ദെനേ ാെല ജ ലി ു. സുേയാധനെ ധ ജം
പാർ ുെകാ ,് പടനടുവിേല ് അലറി ാ
ഭീമേസനെ . രഥം ദു ാസനൻ പതിേരാധി ു. ആ
ചിരൈവരികൾ ത ിൽ അത ം േഘാരമായ ഒരു
ആഹവമു ായി. പടയാെക ഭയ ു ഞടു ുമാറ്
മദയാനകെളേ ാെല അവർ ഏ ടി ു. ര ിൽ
കുളി ു ഭീകരവി ഗഹ ാരായ ഭീമ-ദു ാനസ ാർ,
ത ിൽ കടി ുകീറു സിംഹ െളേ ാെല,
ഗർ ി ുെകാ ു പര രം ഗദാഘ നം െചയു.”
ആ ഓർ യാൽ ഞടു മു ായതുേപാെല
അ േനരം മൗനം പാലി തിനുേശഷം സ യൻ
തുടർ ു.
“അതിെന ാൾ കൂരവും ൈപശാചികവുമായ
ഒരാരവം കുരുേ ത ളം േവേറ ക ി ി .
ത ുവീഴ് ിയ ദു ാസനെ േമൽ കയറി ിട ു
െകാ ു കരവാളാൽ അവെ മാറു കു ി ീറി
 ു ു ു
കവിൾ നിറെയ േചാര കുടി ു ഭീമെ രൂപംക ്,
അെതാരു ര ാേണാ എ ് ഏവർ ും ഭയമു ായി.
നഖ ാൽ ദു ാസനെ കുടൽമാല വലിെ ടു ു
കഴു ിൽ ചാർ ി, അലറിെ ാ ു പട ള ിൽ
നൃ ം തു ിയ ഭീമേസനെ രൂപം ക വെര ാം
േപടി ു ക ുകൾ െപാ ി. സുേയാധനൻ
കാണു വർ ് അലിവുേതാ ുമാറ് ദുഃഖവിവശനായി.
പരമദയനീയമായ ആ കൗരവ േജ െ ര യ് ും
സമാശ ാസ ിനുമായി കൃപരും കൃതവർ ാവും
അശ ാമാവും അവെന ചൂഴ് ു നിലെകാ ു.
പാ ജന ാേഘാഷവും ഗാ ീവധ നിയുമായി മരണം
വിതയ് ു അർ ുനരഥം ഭീമാ ിക ിേല ു
നീ ിയേ ാൾ കൗരവവീര ാെര ാം പാെ ാഴിയാൻ
തുട ി.
ഭീമേസനൻ നട ു കൗരവേസനാധ ംസനം
കർ പു തനായ വൃഷേസനനു സഹി ി .
മഹാരഥിയായ വൃഷേസനൻ നിശിതബാണ ൾ
എയുെകാ ് സിംഹെ േ ാെല കു നായി ഭീമെ
േനർ ു പാ ടു ു. അ ാനഭാര ാൽ വിവശനായ
ഭീമെന വൃഷേസനെ ബാണ ൾ
വിഷമി ി ു തായി ധൃ ദ ു നും
ദൗപദീപു തരും സഹായ ിനു പാെ ി. അവരും
കർ പു തനുമായി അേ ാൾ അതിഭയ രമായ
യു മു ായി. ദിവ ാ നായ വൃഷേസനെ
ശര പേയാഗം തടു ാൻ അവർ ാർ ും അേ ാൾ
കഴി േതയി . തെ േനരി ുനി ് എതിർ
നകുലെന വീരനായ കർ പു തൻ നിമിഷ ൾ കം
വിരഥനാ ി. സർ ാംഗം ശര ൾ തറ ു വണിതനായ
നകുലെന വധി ാനുദ മി ുെകാ ് വൃഷേസനൻ
തെ . വി ിൽ ഉ ഗ ളായ ബാണ ൾ െതാടു ു.”
വൃഷേസനെ ആ നില വിവരി േശഷം
കർ വൃ ാ ിേല ു തിരി ് സഞയൻ
 ൃ ു
വിവരണം തുടർ ു:

ഭീമൻ ര ം കുടി ു ത ിയ ദു ാസനെ ജഡം,

പടയ് ു നടുവിൽ കർ ൻ േനാ ിനി ു.
േദേവ െനേ ാെല തെ ആദരി ധൃതരാ
കുമാര ാെര െകാ ുവീഴ് ി, കുടൽമാലയണി ്
ര താ വമാടു ആ രൗ ദമൂർ ി കർ ന്
ഉൾ ിടിലമു ാ ി. ഭീമെന താൻ വധി ാെതവി
ഓർ യും ദു ാസനജഡ ിെ കിട ും, ദയാലുവായ
കർ െന ക ുനീരണിയി ു. മുഖം െപാ ി
െപാ ി രയു കർ െ ആർ രൂപം പാർ ്
ശല ർ പറ ു:
“കർ ാ, ഇ െന ഞടു ംെകാ ു തു നിന ു
ഭൂഷണമ . അതാ, ഭീമേസനെന ഭയ ് നിെ േസനകൾ
പായു ു. ഭാതൃദുഃഖപരവശനായ സുേയാധനെന
അശ ാമാവും കൃപരും തഴുകി ആശ സി ി ു തും
നീ കാണു ിേ ? വൻഭാര ൾ നി ിൽ അർ ി ാണ്
സുേയാധനൻ പടയ് ു മുതിർ െത ു
നിന റി ുകൂേട? മനുഷ വ ാ ഘമായ നീ, മഹാ
പൗരുഷം ൈകവരി ് അർ ുനെന എതിർ ാൻ േവ
മേനാവീര ം ൈകെ ാ ാലും. ജയി ാൽ നിന ്
അനശ രകീർ ി; േതാ ാൽ വീരസ ർ ം. നീ ഈ
ദു ാസനജഡം പാർ ു കര ു
േമാഹി ുനില് ുേ ാൾ അതാ, നിെ മകനായ
വൃഷേസനൻ സം കു നായ സിംഹെ േ ാെല ഭീമെന
എതിർ ു ു. േമാഹം െവടി ് നീ പൗരുഷം
വീെ ടു ാലും.”
ശല രുെട ഓജ ിയ ആ വാ ുേക ്
ഉേ ജിതനായ കർ ൻ ന ി പകാശി ു
ക ുെകാ ് അവെന േനാ ി. അവൻ
വിജയകാർ ുക ിൽ ഇടിമുഴ ംേപാെല
ഞാെണാലികൂ ി.
ഭീമാ ിക ിൽ വർ ി ു നകുലെന വധി ാൻ
ശരം െതാടു ു നില് ു അഭിമന ുതുല നായ
കർ പു തെ മു ിൽ പരി ഭാ നായി പാെ ി,
അർ ുനൻ ഹ താഡനം െചയു. ഗാ ീവ ിൽ
ഞാെണാലികൂ ിെ ാ ് അർ ുനൻ വൃഷേസനേനാടു
പറ ു:
“വൃഷേസനാ, നിെ സാമർ ൾ വളെര
ന ായിരി ു ു! പേ , അതു കുെറ കട ുേപായി.
ഞാൻ കൂടി ഇനി അെതാ ു കാണെ .”
ബാണ ൾ വർഷി ുതുട ിയ അർ ുനെന,
വൃഷേസനൻ സിംഹ ു ിെയേ ാെല എതിർ ു.
ഇ നുേനേര നമുചിെയ േപാെല, അർ ുനെന
ല മാ ി ആ കർ പു തൻ ബാണവർഷം നട ി.
അത ു ഗമായ ഒരു ബാണ ാൽ ഫൽഗുനെ
ഇടതുൈകയിൽ അവൻ ആഴമു മുറിേവ ി ു. ആ
വിേ ു ൈകയിൽനി ും ര ം പവഹി ു.
െഞാടിയിടെകാ ് വൃഷേസനൻ മൂ ു ഭ ൾ
െതാടു ് പാർ സാരഥിയായ കൃ െ
െന ി ട ിൽ ആെ യു താഴ് ി. വാസുേദവെ
െന ിയിൽനി ും ര ം വാലു തുക ്
േകാപംെകാ ് അർ ുനൻ ക ി ാളി. അവെ
അത ദ്ഭുതമഹാവീര ൾ ബാഹു ളിേല ു
സം കമി ു. േഘാരമായ പ ു ശര ൾ നിമിഷംെകാ ്
കർ പു തെ മർ ളിൽ തറ ുകയറി.
മി ൽേവഗ ിൽ നാലു ുര െളയ് വൃഷേസനെ
വി ും ര ു ൈകകളും ഒ ം ഭൂമിയിൽ അവൻ
േഛദി ുവീഴ് ി. അേത ആയ ിൽ പാ ുവ ഒരു
േഘാരബാണേമ ് കർ പു തെ താമര ൂേപാെല
േശാഭയു മുഖം ഭൂമിയിൽ പതി ു. ര ുള ിൽ
െവ ാമര ൂേപാെല ആ ശിര ു േശാഭി ു.
വൃഷേസനെ . അ ുവീണ ശിര ുക ് കർ ൻ
കടൽേപാെല ഇളകി. ഭീകരരൂപിയായി
െകാടു ാ ുേപാെല അവൻ അർ ുനെ മു ിൽ
പാ ടു ു. േദവകൾ ുേപാലും അജ നായ ആ
അനുേരാധ വീരെ വരവുക ് കൃ ൻ
അർ ുനേനാട് ഇ െന പറ ു:
“അർ ുനാ, ശല ർ നയി ു കർ രഥം ഇതാ,
നിെ േനർ ു വരു ു! അവേനാടു യു ംെച ാൻ നീ
ൈധര ം സംഭരി ാലും. േശ താശ െള പൂ ി
വിമാനംേപാെല പാ ുവരു ആ രഥ ിൽ,
ഇ ചാപം േപാെല ആകാശ ു മു ിയുരു ു
കർ െ ഉ തരൂപം നീ ക ാലും. ഫൽഗുനാ, ഇവെ
ശര െള േനരിടാൻ, േദവഗ ർ ാഢ മായ ഈ
ജഡ തയ ിൽ നീയ ാെത േവെറാരുവനിെ ു നീ
ഓർ ാലും. മേഹശ രെനതിെര ധനുേ ിയ നിെ
മഹാവീര ം മുഴുവൻ നീ ഇേ ാൾ ൈകെ ാ ാലും.”
അർ ുനാ ിക ിേല ു പായു തെ
രഥ ിലിരു ുെകാ ് കർ ൻ അേ ാൾ സാരഥിയായ
ശല േരാട് ഇ െന പറ ു:
“മ ദാധിപാ, ഈ യു ിൽ അർ ുനൻ എെ
വധി ുെവ ു വ ാൽ പിെ എ ാണു നീ
നിനയ് ു െത ു പറ ാലും.”
വീരസത ം വരി ുകഴി ശല ർ അവേനാടു
പറ ു:
“കർ ാ, നീ സ ത ആർ ി ാലും. അർ ുനൻ
നിെ വധി ാൽ, ശല ർ ധനുേ ി
കൃ ാർ ുനവധം െച ുെമ ് നീ ഉറ ു
വിശ സി ുക."
കർ ാ ിക ിേല ു പായു
രഥ ിലിരു ുെകാ ് ഉ ഗരൂപിയായ അർ ുനൻ
സാരഥിയായ കൃ േനാട് ഇ െന പറ ു:
“വാസുേദവാ, േപാരിൽ എെ ഈ സൂതപു തൻ ഇ ു
വീഴ് ുകയാെണ ിൽ, നി ിരുവടി എ ാണു
നിരൂപി ു െത ് അരുളിെ യാലും.”
 ൂ ു ു ു
കൃ ൻ പറ ു:
“അർ ുനാ, സൂര ൻ നാെള സ ാന ുനി ു
താെഴ വീേണ ാം. ഈ ധരി തിയാെക തകർ ു
ധൂളിയാേയ ാം. എ ാൽ കർ ൻ ഈ േപാരിൽ നിെ
വധി ുകയിെ ു നീ ധരി ാലും. വ പാടും അതു
സംഭവി ാൽ, ഈ ഞാൻ ധനുേ ി ശല കർ ാെര
നി ഗഹി ു വീഴ് ുെമ ു നീ ഉറ ു വിശ സി ാലും.”
ആന ലയാർ കർ ധ ജവും അർ ുനെ
കപിധ ജവും ഒരുമി ് അംബരമ ിൽ വിലസു
കാ ക ു പടയാെക ഞടു ി. േദവാഭരായ ആ ര ു
േദവപു ത ാർ യദൃ യാ ഒ ി ു വ
സൂര ച ാെരേ ാെല രഥ ളിൽ േശാഭി ു. ആരാണു
ജയി ുക എ ് അേ ാൾ സമ ഭൂത ൾ ും
സംശയമു ായി. ഹ താഡന ാൽ അവർ ഇരുവരും
ഇടിമുഴ ളു ാ ി. ഗാ ീവ ിെ യും
വിജയകാർ ുക ിെ യും േമഘനാദസ ിഭമായ
ഞാെണാലി ദിഗ െള വിറെകാ ി ു.
കർ ാർ ുനയു ം കാണാൻ അംബരവീഥിയിൽ
നിറ േദവിചാരണൗഘ ൾ ഭയംെകാ ും
ബ്ധരായി. പു തഹിതകാം ികളായ ഇ നും
സൂര നും ‘എെ മകനു ജയമരുേളണേമ” എ ു
ബ ാവിേനാടു പാർ ി ു. ഫൽഗുനരഥ ിനു
മുകളിൽ െകാടിയ കാർേമഘപാളികൾ നിര ു.
സായാ സൂര ൻ ര ാഭമായ തീ ാംശു ൾെകാ ു
കർ െന അഭിേഷചി ു.
കർ െ ആ നിലപാർ ് ഹൃ രായ കൗരവ ാർ
ശംഖനാഗ ളും വാദ േഘാഷ ളും മുഴ ി.
അർ ുനെ നിലപാർ പാ വേസന
ആർ ുവിളികളാലും ശംഖനാദ ാലും േദേവ പു തന്
ഉേ ഷമു ാ ി. ആ ഘ ിൽ േ ദാണപു തനായ
അശ ാമാവ് സം ഭാ നായി സുേയാധനാ ിക ിൽ
എ ി അവേനാടു പറ ു:
 “അ േയാ സുേയാധനാ, നീ എനി ു മഹാരാജാവും
സുഹൃ ുമാണ്. നിെ േ ശയേ ാർ ു ഞാൻ പറയു
ഈ വാ ു െചവിെ ാ ാലും. മരി ാെത
പി ിരിയാ മഹാവീര ാർ ഇരുവരും ഇതാ,
മുഖേ ാടു മുഖം നില് ു ു. സുേയാധനാ, ഈ പട
നമു ിവിെടവ ു നിർ ാം. ദു മായ ഈ യു ം
നമു ിനി മതിയാ ാം. നീ പാ വേരാടു േയാജി ്
നിെ തായ യശ ും രാജ വും അനുഭവി ൂ.
മഹാരാജാേവ, നീ പറ ാൽ ഞാൻ നടു ു കയറി
കർ ാർ ുന ാെര പി ിരി ി ാം. ഞാൻ പറ ാൽ
അർ ുനൻ പി ാറും. ഞാൻ നിെ അനു യാ
പറ ാൽ കർ നും പി ാറും. കൃ -
യുധി ര ാേരാടു ഞാൻ പറ ാൽ ഈ യു ം
ശമി ുെമ ും നീ ധരി ണം.”
അശ ാമാവ് തുടർ ു:
“സുേയാധനാ, വാസുേദവസംര ിതനാകയാൽ
അർ ുനൻ കർ െന വധി ുെമ ു നീ ധരി ണം.
കർ നി ാ തിനാൽ പട നിേ ഷം നശി ുെമ ും
നീ ധരി ണം. എെ ഈ ഹിേതാപേദശം ൈകെ ാ ു
നീ ശമം വരി ൂ.”
ഗുരുപു തെ കരം ഗഹി ുെകാ ് ദയനീയനായി
ആ കൗരവ േജ ൻ പറ ു:
“ഗുരുപു താ, എേ ാടു േ ഹ ാലാണ് നീ ഇതു
പറയു െത ് ഞാനറിയു ു. നിെ ” ആ
സൗഹൃദ ിനുമു ിൽ സുേയാധനനിതാ നമി ു ു.
എ ാൽ ഒ ു നീ ധരി ണം. പാ വരുമായി
ഒരുമി ു രാജവാ ഇനി സുേയാധനനി .
ദു ാസനെ . ര ം ഞാെന െന മറ ാനാണ്? ഭീമൻ
െകാ ുവീഴ് ിയ എെ അനുജ ാരുെട ര ം ഞാൻ
എ െന മറ ാനാണ്? ഭാതാ െള
െകാലയ് ുെകാടു ഈ ഞാൻ പാ വേരാടു
േയാജി ് ഇനി ഏതു രാജ ം എ െന ഭരി ാനാണ്?
അവേരാടു ഞാൻ െചയ േ ദാഹ ൾ അവരും
മറ ുകയി . ഞ ൾ ിരുവർ ും ഒരുമി ് ഭൂമിയിൽ
ഇനി ാനമി . ഗുരുപു താ, എെ മന ു
േവദനി ു ു. േ ഹ ാൽ ഇനിയും ഇ െന പറ ു
നീ എെ േവദനി ി രുേത!”
ദുഃഖിതനായ അശ ാമാവ് എ ാം വിധി
എേ ാർ ു തലതാഴ് ി പിൻവാ ി.

5
ഭാവശൂന മായ േനാ ം തെ മുഖ ർ ി ്
ചലനമ ിരി ു കു ിെയ, ജീവിത ിലാദ മായി
കാണു അദ്ഭുതെമ േപാെല സഞയൻ േനാ ി.
യു രംഗം തുടർ ു വിവരി ാൻ
ശ ിയ വെനേ ാെല അവൻ ക ുകളട ു
ധ ാനനിമ നായി. മുഖ ു വലിയ വിയർ ുതു ികൾ
െപാടി ു. ഉ ഗമായ ഒരു പരീ ണ ിൽനി ു
പുറ ു കട വെനേ ാെല ഒരു വിചി തസ ര ിൽ
സഞയൻ തുടർ ു:
“വർേ ാ ല ളായ ആ കർ ാർ ുനരഥ ൾ
വിജയഗാ ീവ കാർമുക ളുെട ദിഗ േഭദകമായ
ഞാെണാലി ിടയിൽ പര രം പാെ ടു ു.
ദീർഘകായനായ അർ ുനെ േ കാധ ാൽ ചുവ
ക ുകളിൽനി ും തീപാറു തുക ് നിെ
േയാ ാ ൾ കൗരവപരാജയം തീർ തെ എ ുറ ു.
ഹർേഷാ രായ അവർ ആരവ ൾ മുഴ ി.
വൃഷേസനെ മുറി ുവീണ ൈകകളും ശിര ും
ക കർ െ േദ ഷം ആളി ി. അതു ക
കൗരവേസന അർ ുനവധം തീർ െയ ുറ ു ‘കർ ാ,
കർ ാ!’ എ ാർ ുവിളി ് അവെന അവർ
ഉേ ഷി ി ു. അർ ുനരഥ ിനഭിമുഖമായി
മുേ റു കർ രഥ ിനടു ് സുേയാധനാദ ാർ
പാ ുെച ു നില സ ീകരി ു.

രഥാ ികെമ ി നി സുേയാധനേനാട് കർ ൻ

ഇ െന പറ ു: “സുേയാധനാ, നി ൾ എ ാ
വീര ാരും ഒരുമി ് അർ ുനേനാെടതിർ ്, അവെന
പരി ീണനാ ൂ. അർ ുനവധം നട ാെത ഇനി
ഞാൻ പി ിരിയുകയി .”
കർ നിർേ ശമറി ് മ ു വീര ാരുെമാ ു
സുേയാധനൻ അർ ുന൯ രഥെ ചൂഴ് ് െകാടിയ
യു ം ആരംഭി ു. പാ വപ െ വീര ാർ
അതുേപാെലതെ കർ രഥെ ചൂഴ് ും ആ കമണം
തുട ി. പേ , ആ ഉ ഗനിമിഷ ിൽ അവർ ഇരുവരും
അധൃഷ വീര വാ ാരായിരു ു. നാനാഭാഗേ ും
അേ ാൾ ചി ിയ അദ്ഭുതശ ളായ അർ ുന
വിശിഖ േള ് വിരഥരായി ആർ പാണരായി
പിൻതിരി ് സഹായികൾ പി ാറി. ഏകനായ
നിലയിൽ കർ ൻ തെ വിജയകാർ ുകവുേമ ി,
അേ ാഭ നായി നിലെകാ ു; അവൻ
അന ാദൃശബല ളായ ശര ൾ നാലുപാടും വർഷി ു.
ശരവർഷം േനരിടാനാവാെത ധൃഷ്ടദ ു ൻ തുട ിയ
മഹാവീര ാർ പി ാറിനി ് സ പാണര െചയു.
ദിവ ധനു ുകളിൽനി ു ര ു
േലാേകാ രധനുർ ര ാർ വർഷി ശര േള ു
പട ള ിെ മ ഭാഗം ജനശൂന മായി.
അെ ാ ാട് അകല ിേല ് പിൻവാ ിനി ്
ശ തുേസനകൾ ര ും വ ം വീശിയും,
ആർ ുവിളി ും ആേയാധ പവര ാെര
ഹർഷി ി ുകയും സ യം ഹർഷി ുകയും െചയു.
കർ രഥെ ല മാ ി അർ ുനൻ െതാടു ുവി
ശര ൾ േചേ റാൻ പറ ു കൗ നിരേപാെല
അ രീ ിൽ പാ ു. അവെയ ാം കർ ൻ
നി യാസം പത െളെ ാ ു ഗസി ു.
അർ ുനരഥ ിൽ അവൻ വിശിഖ ൾ െചാരി ു.
കു മായ ക ുകേളാെട അർ ുനൻ കർ െന ഒ ു
േനാ ി. ഭീകരമായ ആേ യാ ം അവൻ
ഗാ ീവ ിൽ െതാടു ു. ആയിരം ശിഖകേളാെട ആ
ഭീകരാ ം നാലുപാടും തീപറ ിെ ാ ു മുേ ാ ു
പാ ു. വ ൾ ു തീപിടി േയാ ാ ൾ
ആർ രായി അലമുറയി ു. പേ , കർ ൻ
പരിഹാസപൂർ ം െപാ ി ിരി ുെകാ ് വരുണാ ം
പേയാഗി ് തീ ാലകൾ തൽ ണം ഒടു ി.
ദിെ ാെ യും കാർേമഘപടല ളാൽ മൂടി.
അ ഭപാളികളാൽ ഇരു ുമൂടിയ പട ള ിൽ
യാെതാ ും കാണാവത ാതായി. അർ ുനൻ
വായവ ാ ാൽ ഉടൻ ജലേമഘ െളെയ ാം
പറ ി, രംഗ ു വീ ും െവളി മു ാ ി. അന രം
ഹ േഘാഷംെചയുെകാ ് അവൻ കർ േനാടു
പറ ു:
“എേടാ സൂതപു താ, നിന ു ശ ിയുെ ിൽ
തടു ൂ.”
അർ ുനൻ ജപി ു പേയാഗി വ ജാ ം
പരസഹ സം ുര ൾ ദിെ ും ചിതറിെ ാ ു
കർ രഥ ിേല ു പാ ു. ദൂര രായ
േയാ ാ ളിൽ അേനകം േപർ ആ
ഉ ഗബാണാഘാത ാൽ പിട ു വീണു. അേനകം
ശര ൾ ഒ ി ുതറ കർ െ സുവർ േശാഭമായ
ഉടലാെക ര പ ിലമായി. സ ം ര ിെ നിറം
പാർ ് അവൻ േകാപംെകാ ു ജ ലി ു.
പരശുരാമദ മായ ഭാർ വാ െമ അതിേഘാരമായ
അ ം എടു ു മ ം ജപി ് അവൻ അതു ധനു ിൽ
െതാടു ു. ചീറി ാ ആ ഭാർ വാ ിെ
പഭാവ ാൽ അർ ുനെ വ ജാ ം നിേ ഷം
നിഹതമായി. അദ്ഭുതകരമായ ൈകേവഗേ ാെട,
കർ ൻ അർ ുനെനയും കൃ െനയും വിശിഖ
നിരകൾ െകാ ു വീ ും വീ ും മൂടി.
കൃ ാർ ുന ാർ ശരംസംവൃതരായിഭവി തിനാൽ
അദൃശ രായി ീർ ു. പാ വേസനയിൽനി ്
അേ ാൾ ഹാ! ഹാ! എ ു വിളികൾ മുഴ ി.
കൗരവേസനയുെട ജയാരവം ആകാശെ േഭദി ു.
സഹി ാവത ാ ആ കാ ക ു ഭീമേസനൻ
സം ഭാ നായി ൈകകൾ ര ും നി ഹായനിലയിൽ
കൂ ി ിരു ിെ ാ ,് അർ ുനരഥാ ിക ിൽ
പാെ ി, അർ ുനേനാടു പറ ു:
“അർ ുനാ, െകാടുംപാപിയായ ഈ സൂതപു തൻ
പടയിൽ നിെ ാൾ മികേവാെട
വിള ു െത ാണ്? േദവ ാർ ുേവ ി
അസുരനി ഗഹം നട ിയ അർ ുനാ, നിെ എ ാണ്
ഈ നീചനി െന എയു മുറിെ ടു ു ത്? നീ
െതാടു വ ജബാണം അവൻ സംഹരി െത ാണ്?
ഫൽഗുനാ, ദൗപദിെയ വ ാേ പം െചയതു നീ
മറേ ാ? നീ എ ാണി െന കിയകളിൽ ഉേപ
കാണി ു ത്? ഖാ വദഹന ിൽ ഇ െന െവ
നിെ ആ ൈധര ം നീ േവഗം വീെ ടു ു െപാരുതൂ.”
സാരഥിയായ കൃ നും അേ ാൾ സം ഭമമിയ ്
അർ ുനേനാടു പറ ു:
“ഫൽഗുനാ, നിെ എ ാ അ െളയും ആ
കർ ൻ അ ം െകാ ുതെ ഗസി ു െത ാണ്?
നിന ് ആലസ ഭാവമു ാകു െത ുെകാ ാണ്?
നിെ “ ശര ൾ അവൻ സംഹരി ു തായി ക ്,
കൗരവർ ആർ ുവിളി ു തു നീ േകൾ ു ിേ ?
മഹാൈധര ം നീ വീ ുെകാ ാലും! ഈ കർ െന
െകാ ് നിത യശ ും രാജ വും നീ േവഗം
ൈകവരി ൂ.”
ഉേ ജിതവീര നായ അർ ുനൻ
ധ ാന ിനുേശഷം േലാക സംഹാരശ മായ
ബ ാ ം ൈകയിേല ി ബ ാവിെന അവൻ
ൈകകൂ ി വണ ി. ആ ദിവ വിശിഖം
കർ വധ ിനായി ധ ാനി ുെകാ ് അവൻ
െതാടു ുവി ു. ബ ാ ംെകാ ു തെ നി യാസം
കർ ൻ അതിെനയും ഗസി ു. സ ടം സഹി ാ
ഭീമേസനൻ ശരമാരി ിടയിലൂെട പിെ യും
അർ ുനരഥ ിനടു ു പാെ ി. അവൻ
അർ ുനേനാടു പറ ു:
“അർ ുനാ. ഈ ബ ാ ം
നിന ുമാ തമധീനെമ ാണേ ാ േലാകർ പറയു ത്!
ഈ നീചൻ നിെ ബ ാ െ
ഗസി ുകള െത ാണ്? നീ േവഗം േവെറ
അ െമടു ു െതാടു ുവിടൂ. ഇവെന നീ േവഗം
സംഹരി ൂ.”
ഗാ ീവ ിൽനി ് െകാടിയ ുര ൾ
കർ െ േനെര പാ ു. കർ നും തുല മായ
ശരവർഷംെകാ ് കൃ ാർ ുന ാെരയും ഭീമെനയും
എയു മുറിെ ടു ി. അവരിരുവരും ശരെമടു ു തും
ശരംെതാടു ു തും വിടു തും അനാദൃശമായ
ൈകേവഗ ാൽ േനാ ിനി വർ ക ി . അവരുെട
വി ുകൾ വൃ ിൽ വള ുതെ നിലെകാ ു.
അേ ാൾ ഏവർ ുമദ്ഭുതമു ാകുമാറ് കർ ൻ തെ
ല േവധൈവഭവം പകടി ി ു. അേഭദ മായ
ഗാ ീവ ിെ ഞാൺ, ി പ പയു മായ
ശരശത ാൽ അവൻ നൂറായി നുറു ി. അർ ുനൻ
വലി ഞാൺ മഹാനിർേഘാഷേ ാെട െപാ ി
അേനകം നുറു ുകളായി താെഴ വീണു! അർ ുനൻ
വി ു വീ ും കുലേയ ു തിനിടയിൽ അതി കൂരമായ
ശര പേയാഗ ാൽ കർ ൻ കൃ ാർ ുന ാെര
സർ ാംഗം മുറിെ ടു ി. അവൻ അർ ുനെന
െവ ുെവ ് പട ള ിൽ ധാരണയു ായി. പേ ,
അർ ുനനു പതർ യു ായി . വി ു കുലേയ ി,
മുറിേവ തിലു േ കാധാേവശേ ാെട അവൻ
അതിഭീകരമായ പ ു ശര ൾ കർ െ െന ു
ലാ ാ ി എയു. കർ െ വ ിൽനി ും
ര നദികൾ ഒഴുകി. കർ ൻ േകാപി ുവി ഒരു
പത ം കൃ െ ച തുള ു മറുപുറ ുകൂടി
പാ ുേപായി. കൃ േനാടു കർ ൻ കടുംൈക
കാണി തു ക ് അർ ുനൻ േദ ഷ ാൽ വിറ ു.
അേ ാൾ അവൻ സൃഷ്ടി ശരവർഷ ാൽ കർ രഥം
കാണാൻ വ ാതായി.
വിജയം ഭവി ാ തിൽ അ മരായ
കർ ാർ ുന ാർ തുല ൈവഭവേ ാെട െപാരുതി.
ദിവ ാ ാനികളുെട ഈ േഘാരസംഗമം ക ്
ഏവരും അദ്ഭുതെ ു. ഇവരിരുവർ ു തുല രായി
ജഗത് തയ ിൽ േവേറ വി ാളികളിെ ്
അംബര രായ േദവദാനവ ാർ ആശ്ചര െ ു. ഏെറ
േനരം െപാരുതി, വിജയം വരാെത, ആ
വി കാ ധനുർ രർ ഇരുവരും തളർ ുവശരായി.
ത ൽപ ിയരായ വീര ാർ അവരുെട ശരീര ിൽ
ച ന ാറു പുര ി വണവിേരാപണമാചരി ു.
താലവൃ ളാൽ വീശി ആലസ ം ഒഴിവാ ി. ഇ നും
സൂര നും സഞീവകമാംവിധം അദൃശ ഹ ളാൽ
പു ത ാരുെട മുഖാംബുജ െള തേലാടി. ഇരുവരും
വീ ും വീര ം ൈകവരി ു യു ം തുട ി.
ശരാഭിത നായ കർ െ ചി താൻ സംപൂജനം
െചയു സൂ ി ി ു രിപുഘാതിയായ
നാഗാ ിേല ു തിരി ു. നാഗാ ം ൈകെ ാ
കർ ൻ അതിെന മ ളാൽ പൂജി ു.
അമാനുഷവീര ാർെ ാഴി ു മ ാർ ും
െതാടു ാനാവാ ആ േഘാരശ ം െചവിയ ം
ഞാൺവലി ,് അർ ുനെ ഫാലം ല മാ ി
കർ ൻ െതാടു ു. അേ ാൾ ആകാശ ിൽ
െകാ ിമീനുകൾ പാ ു. േദവ ാർ ഹാ! ഹാ! എ ു
നിലവിളി ു. ശല ർ കർ േനാടു പറ ു:
“കർ ാ, ശിര ു ലാ ാ ി നീ അതു െതാടു രുത്.
അതു പിഴയ് ും.”
കർ ൻ പറ ു:
“മേ ദശാ, നീ പറ തിെ സാരം മന ിലായി.
പേ , ല ംകുറി ു െതാടു ശരം, ല ം
മാ ിെ ാടു ു തു ധർ യു മ . െതാടു ശരം
കർ ൻ മാ ിെ ാടു ുകയിെ ു നീ ധരി ാലും.”
“അർ ുനാ, നീ മരി ു” എ ു
െവ ി റ ുെകാ ് കർ ൻ നാഗാ ം
പിടിയിൽനി ു വി ു. ജ ലി ുവരു മഹാശ ം ക ്
കൃ ൻ അർ ുനെ േതർ ിൽ ആ ുചവി ി,
ചക െള നാൽവിരൽ ഭൂമിയിൽ താഴ് ി. ച ക ൾ
െപാടു േന താഴ് തിനാൽ രഥാശ ൾ മു ുകു ി,
രഥമാെക താഴ് ു മുേ ാ ാ ുനി ു.
രിപുഘാതിയായ നാഗാ ം ഇ ദ മായ
അർ ുനകിരീടെ പെ അരി ുവീഴ് ിെ ാ ു
പാ ുേപായി. അേ ാൾ േദവകൾ കൃ െന
അഭിന ി ു പു വൃ ി െചയു.
ജയാപജയ ൾ നിർ യി ാനാവാെത യു ം
തുടർ ു. കർ െ ച പിളർ ് അർ ുനശര ൾ
സൂര പു തെന തെ ടു ി. സ ര ംക ു െചാടി
കർ ൻ അത ം േഘാരമായ ഒര ം അർ ുനെന
ലാ ാ ി ആ ുവി ു. അ ം അവെ ച പിളർ ്
ശരീര ിൽ തറ ിരി ു തു ക ് കർ ൻ
ആർ ുചിരി ു. ആ ചിരി അർ ുനനു സഹി ി .
വിജൃംഭിതവീര നായി അവൻ അ ുകൾ
ആ ാെ യു. അവ കർ െ ച െപാളി ു
േവർെപടു ി. അര ിതമായി ീർ കർ ശരീരം
ആ ാ ു തറ അർ ുനശര ളാൽ പൂ
അേശാകവൃ ം േപാെല ര േശാഭയാർ ു.
ബു ിപക ് േമാഹമാ കർ െ ൈകയിൽനി ു
ധനു ു താെഴ വീണു. നില് ാനാവാെത അവൻ
േമാഹിതനായി നി ുല ു. വീരനായ കർ െ
മേനാഭംഗംക ് വീരനായ അർ ുനൻ ഒരുനിമിഷം
അനുക യു വനായി. കൃ ൻ കു നായി
അർ ുനേനാടു പറ ു:
“എേടാ പാ വാ, താെന ു കളിയാണു
കളി ു ത്! ബലം യി െകാടുംശ തുവിെന
െകാ ാൻ, മൂഢ ാര ാെത മ ാരും മുഹൂർ ം
പാർ യി . പരി ീണനിമിഷ ിൽ ശ തുവിെന
വധി ാണ് ബു ിമാ ാർ യശ ു േനടു െത ു താൻ
ധരി ണം. മഹാബലനായ ഈ സൂതപു തൻ
ആലസ ിൽ നി ് ഉണരു തിനുമു ് ഇവെന
വധി ാനു ശരം െതാടു ൂ.”
ു നായ കൃ െ ഈ ഭർ നംേക ് അർ ുനൻ
വീ ും നിർ യം ശര പേയാഗ ിനു മുതിർ ു.
േമാഹംവി കർ ൻ ശരീര ിൽ നിറെയ
തറ ിരി ു ശര ളുമായി ഒരു ര പർ തംേപാെല
േശാഭി ു. അവൻ അഭിമാനശ ിയാൽ വീ ും
ൈധര മുൾെ ാ വനായി. കർ സം യാൽ
അർ ുനരഥസവിധ ിേല ു ശല ർ
വായുേവഗ ിൽ രഥം നയി ു. പാ ുമുേ റു
രഥ ിൽ പക ിതഗാ തനായി നി ു െകാ ,്
ഉേ ജിതവീര േ ാെട കർ ൻ
കൃ ാർ ുന ാരുെടേമൽ ശരനിരകൾ എയുതാഴ് ി.
ആ അ ി അ പധൃഷ മായി ആളി ി. അേ ാൾ
അവെ രഥച ക ൾ ചലി ു ഭൂമിയിലമർ ു.
രഥ ിെ േവഗം കുറ ു. നി ഹായതാജന മായ
േ കാധംെകാ ് അവെ ക ുകളിൽ നി ് അേ ാൾ
ക ുനീർ ഒഴുകി. മേഹ ാ ദിയിൽെവ ു ായ
ബാ ണ ശാപ ിെ ഓർ കരിനിഴൽേപാെല
അവെ മന ിൽ വ ാപി ു.
 ു
അർ ുനാ ൾ വ ു തടവി ാെത ശരീര ിൽ
തറ ു. പേ , ഇ ാശ ിയിലും പാണബല ാലും
സംഭൃതമായ പഭാവേ ാെട കർ ൻ അവെയ് ാം
പത ൾ വി ു. തെ , വധെ രുതി അർ ുനൻ
ഐ ാ െമടു ു മ ി ു തു ക ്
ഉ ീ പ നായ കർ ൻ, അച ലനായി നി ു
ബ ാ ം പേയാഗി ് ഐ ാ െ നിേരാധി ു.
അേ ാൾ കൃ ൻ ഉേദ ഗേ ാെട അർ ുനേനാടു
പറ ു:
“അർ ുനാ, ഇേ ാഴും അവൻ നിെ
ദിവ മഹാ െ പതിേരാധി ു ുവേ ാ! ഉടൻ േവേറ
ദിവ ാ ൾ പേയാഗി ് ഈ മഹാശ തുവിെന
വധി ാലും."
അർ ുനൻ വീ ും ശരം െതാടു ാൻ
ഭാവി േ ാൾ അത ദ്ഭുത ൈവഭവേ ാെട കർ ൻ
അവെ ഞാൺ എയു മുറി ു. അർ ുനവധ ിനായി
ഒരു െകാടുംശ േമ ി, പതുെ നീ ു രഥ ിൽ
നി ുെകാ ്, കർ ൻ ല ം കുറി ു. അേ ാൾ
അവെ േതരുരുളുകെള ഭൂമി നിേ ഷം ഗസി ുകയും
രഥം നിശ്ചലമായി ീരുകയും െചയു. പാ ുവ
അർ ുനശര ൾ നിശ്േചഷ്ടനായ കർ െ
മർ ളിൽ ആ ുതറ ു. താൻ
ശാപ ഗ നായേതാർ ു ായ ദു ഹേവദനേയാെട
അവൻ വിമൂഢനായി നി ു വിചാരി ു.
“ധർ ം പരിപാലി ു വെര ധർ ം
കാ ുര ി ുെമ ു ധർ ശാ ർ പറയു ു;
നാം യഥാശ ി എേ ാഴും ധർ െ പരിപാലി ു ു.
എ ാൽ ധർ ം പരിപാലി ു വെര ധർ ം
പാലി ുെമ ു പറയു തു െവറുെതയാണ്.”
വ ഥിതനായ കർ ൻ
വലതുൈകയുയർ ി ാണി ുെകാ ്
അർ ുനേനാട് ഇ െന പറ ു:
 “അർ ുനാ, എെ േതരുരുൾ ഭൂമി ഗസി തു നീ
ക ാലും. നീ ധർ നാണേ ാ. യു ധർ ൾ
അറിയു നീ, ഈ േതരുരുൾ ഞാൻ െപാ ു ഒരു
നിമിഷേനരം എെ എ ാതിരി ൂ. നിെ േയാ
കൃ െനേയാ ഭയമു വന ഞാൻ.
യു ധർ മാചരി ു വീരനാണു നീെയ റി ്
നിേ ാടു ഞാനിതു പറയു ുെവ ു ധരി ാലും.”
കർ െ വാ ുേക ് അർ ുനൻ ശിര ു താഴ് ി.
അേ ാൾ ഒരു െപാ ി ിരിേയാെട കൃ ൻ
വിളി ുപറ ു:
“കർ ാ, നിന ു ധർ െ ുറി ്
രണയു ായതു വിചി തമായിരി ു ു! ദൗപദിെയ
സഭയിേല ി വ ാേ പം െച ു തു ക ു
ചിരി േ ാൾ നിെ ധർ ം എവിെടേ ായി? ബാലനായ
അഭിമന ുകുമാരെ വി ു പി ിൽനി ് എയു
മുറി േ ാൾ നിെ ധർ ം എവിെടേ ായി?
പതി ൂ ുവർഷം വനവാസം കഴി ് തിരി ുവ
പാ വർ ് സുേയാധനൻ രാജ ം
തിരി ുെകാടു ുകയിെ ു പറ േ ാൾ നിെ
ധർ ം എവിെടേ ായി? അവിെടെയാ ും ധർ ം
കാണാ നീ ഇേ ാൾ എ ിനാണു ധർ െ െ ാ ി
കായേ ശം െച ു ത്? യാെതാരു ധർ പകാരവും
നിെ ഇ ു ജീവേനാെട വിടുകയിെ ു നീ
ധരി ാലും.”
കൃ െ പരിഹാസംേക ു ല യാൽ കർ െ
ശിര ുകുനി ു. കഠിനമായ ഉൾേ ാഭ ാൽ
അവെ ചു ുകൾ വിറ ു. കൃ ൻ അർ ുനേനാട്
ഉടൻ ഇ െന ശാസി ു:
“അർ ുനാ, ഇവൻ മഹാബലശാലി! മൂഢെനേ ാെല
െപരുമാറാെത, െകാടുംദിവ ാ ൾതെ പേയാഗി ്
നീ ഇവെന ഈ നിമിഷം വധി ൂ.”
 കൃ ൻ പറ കൂരവാ ് മാനിയായ കർ നിൽ
വീ ും വീര പക നമു ാ ി. വധല േ ാെട
അർ ുനൻ െതാടു ദിവ ാ ൾ, പാണബലമാെക
സമാഹരി ് എയുവി ബ ാ ാൽ അവൻ ഗസി ു.
നിശ്ചലമായ േതർ ിൽ ച യി ാെത േചാരയിൽ
കുളി ുനി ുെകാ ് കർ ൻ അർ ുനെനതിെര
വീ ും േഘാരമായ ശര പേയാഗം തുട ി.
ആവനാഴിയിൽ സപൂജിതമായി സൂ ി ിരു തും തീ
േപാെല ജ ലി ു തുമായ ഒരു ഗബാണം സൂര പു തൻ
തെ വലതു ൈകയിേല ി. അപൂർ മായ ആ
ദിവ ാ ം കർ ൻ വി ിൽ െതാടു േ ാൾ ഭൂമി
ചലി ുകയും ഉ ഗമായി വീശിയ കാ ് എ ും
െപാടിപടല ൾ പര ി ദി ുകെള മറയ് ുകയും
െചയു. കർ ൻ വി ആ മഹാവിശിഖം അർ ുന
വ ിൽ െച ു ത ി, ച പിളർ ് ഉ ിൽ െ
ആ ുതറ ു. അർ ുനൻ ആലസ േ ാെട
േതർ ിൽ നി ാടി. അവെ ൈകയിൽനി ു
ഗാ ീവം താെഴ പതി ു. കൃ ൻ സം ഭാ നായി
േനാ ി നില് ുേ ാൾ, അർ ുനനി ഗഹ ിനു
യതി ാെത, രഥച കം ഉയർ ാെമ ു േമാഹി ്
കർ ൻ േതർ ട ിൽനി ും ഭൂമിയിേല ു ചാടി.
എ ാൽ ആയാസശ മായ അവെ ൈകകൾ ു
ഭൂമിയിലാ ് േതരുരുൾ ചലി ി ാൻ കഴി ി .
േതരുരുൾ െപാ ാൻ അവൻ സാഹസെ ടുേ ാൾ
അർ ുനൻ േമാഹാലസ ിൽ നി ുണർ ു.
സംഭീതനായ കൃ ൻ അവേനാടി െന പറ ു:
“അർ ുനാ, നീ എെ വാ ു േകൾ ൂ.
േതർ ട ിൽ വിേ ി നില് ുേ ാൾ ഈ
ബലശാലിെയ വധി ാൻ ആരാലും സാ മ . അവൻ
േതരിൽ കയറി വിെ ടു ു തിനു മു ്, ഈ ണം,
നീ അവെ കഴു റു ാലും.’
 അർ ുനൻ െകാടിയ ഒരാഞലികാ ം
ൈകെ ാ ു. അ ം ഗാ ീവ ിൽേ ർ ്
അവനി െന പാർ ി ു:
“ഞാൻ തപ ാധന ആർ ി വനാെണ ിൽ, ഞാൻ
ഗുരു പീതിയാർ ി വനാെണ ിൽ എെ
മഹാൈവരിയായ കർ െ ശിര ് ഈ അ ാൽ
അ ു താെഴ വീേഴണേമ.”
ദി ാെക ജ ലി ി ുെകാ ു പാ ടു
അർ ുനവിശിഖം േദവാഭനായ കർ െ കഴു ു
േഛദി ് സു രമായ ആ മുഖെ നില ു വീഴ് ി.
െകാടു ാ ിൽ വീണ ഒരു സുവർ ാ ദിേപാെല
േതജ ിയ അവെ ജഡം ഭൂമിയിൽ പതി ു.
ആയുധ െള ാം ഒടു ിയ രഥവുമായി
ദുഃഖിതനായ ശല ർ ക ുനീർവാർ ു സുേയാധനെ
അടു െല ി, അവേനാടു പറ ു:
“അ േയാ കൗരവേ ശ ാ, നീ എ ിനാണു
കരയു ത്? കർ ാർ ുനയു ംേപാെലാരു യു ം ഈ
ജഗ ിലിേ വെര നട ി ി . സമ ശ തു െളയും
കൃ ാർ ുന ാെരയും ബാഹുവീര ാൽ ആ
കർ ൻ ഗസി ുെവ ു വിചാരി ് നീ
സമാശ സി ാലും. ൈദവം മറി ാണു ചി ി ത്;
ഈശ രഹിതം പാ വെര സംര െച ു ു.
നിന ുേവ ി അവേരാടു േനരിടു വിശ വീര ാർ
ഈശ രെനാരു െ ബല ാലാണ്
ഹതരാകു െത ു നീ ധരി ാലും. സുേയാധനാ,
ഈശ രവിധി അതാെണേ ാർ ു നീ
സമാശ സി ാലും.”

സുേയാധനെ . ദയനീയാവ വിവരി ാൻ

മുതിർ ുെകാ ്, സഞയൻ തെ േ ശാതാ ളുെട
മുഖ ു േനാ ി. അവരുെട ശരീര ൾ മാ തേമ
അേ ാൾ അവിെട ഉ ായിരു ു ു. ഓേരാ മന ും
സ മായ ഏേതാ വിചാരേലാക ിലായിരു ുെവ ്
അവനു േതാ ി.
 ഉപസംഹാരം

ആ ർ നായ ഒരു െകാ നാനെയേ ാെല

നദീതീര ിനരികുേചർ വൃ ം ചാ ുയർ ു
നി ു. അ രീ ിൽ തിരത ു ഊ ാവിെ
സമു ദ ിനുേനെര ക ട ുെകാ ് ദൗപദി ഇരു ു.
വിഷലി മായ പുക ുരുളുകളായി വിചാര ൾ
െന ിൽ നിറ ുനില് ു തായും,
ശ ാേസാ ാസ ിനു തട മു ാ ു തായും
അവൾ ു േതാ ി. ഹിമ ിെ ൈശത വും
േലാഹ ിയുെട ഗുരുത വും ആവഹി ുെകാ ്
ശിേരാഭാഗേ ് ആ ധൂമപടലം സം കമി ു ു.
തലയ് ു ഭാരം വ തായും, കനം തൂ ു
ശിര ിൽനി ും സിരകളിേല ് തണു ിെ വീചികൾ
പസരി ു തായും േതാ ു െത ാണ്?
സ തയ മന ിെ ചി ിയ ക ാടിയിൽ, ഒരു
േപടി ിെ പതിബിംബം െതളി ുവരു ു.
വിയർ ുതു ികൾ െപാടി അവളുെട മുഖെ
മാംസേപശികൾ ചലി ു. ശൂന താേബാധ ിനുേപാലും
ഞടു മു ാ ുമാറ്, ഇനിയും വിധി ഒരു കാ ുതീ
ഉയർ ു ത് ഏെതാ ിെന സംഹരി ാനാണ്?
ദിവസ ൾ ു മു ്, വർഷ ൾ ും
യുഗ ൾ ുതെ യും മു ,് മന ിൽ സ ുഷ്ടിയും
മുടിയിൽ പൂ ളുമായി ജഗദീശ രേനാട്
സുഖനി ദയ് ായി താൻ പാർ ി നിമിഷം അവൾ
ഓർ ു. ഈശ രൻ അെ ാരി ൽ തെ പാർ ന
അനുവദി ുകയു ായി! സൽ പതീ കൾ,
സുഖസ ൾ, ആദർശ വിശ ാസ ൾ-എ ാം
ഒ ായി ഒരു ചിതയിൽ ക ിദഹി ു രംഗം
സ ീകരി ാൻ, അവൻ തനി ു നി ദാ
സൗഭാഗ മരുളി. ആ െകാടുംതീയുെട ചൂേട ്,
ജീവിതാ ദമായ വിശ ാസ ളുെട ഭാജന െള ാം
വി ു ശിഥിലമായി. േ ാഭകരമായി പുതിയ
അറിവുകളുെട െകാടു ാ ിൽ ഭൂതകാലജീവിത ിെല
പകാശനാള ൾ ഒെ ാ ായി അണ ു.
നീ ുേപാ ി ാ ഇരുളാണ് ഇ ് ജീവ ിെ
പശ്ചാ ലം. കറു ആ ശൂന തയിൽനി ുെകാ ്
മ ാ ിെല മരുഭൂമിേപാെല വ ാപി ുകിട ു
ധൂസരമായ മെ ാരു ശൂന തെയ
േനാ ിനില് ുകയാണു താൻ.
“ഈശ രാ! േ ാഭമിയലാനു
മാനസികേശഷിേപാലും അ ു തുട ിയ
നിർഭാഗ ജീവിയുെട കൺമു ിൽ േപടിസ ളുെട
പുതിയ കാ ുതീ നീ ജ ലി ി ു ത് ഏെതാ ിെന
സംഹരി ാനാണ്?" വിടാെത പി ുടരു ആ
സ ിെ സാരം നിരൂപി ാൻ അവൾ ു
മന ുവ ി . അതിെ സൂ രൂപം വ വേ ദി ാൻ
ൈധര െ ടാെത മന ു പി ാറി ളയു ു. രാവിെല
പാർ നയ് ായി മിഴിയട ു ൈകകൾകൂ ി നി
തെ അവ അവൾ ഓർ ു. ഇരുളിനും
െവളി ിനും ഒരുേപാെല മുഖ ുറി ായ ഉഷ ിെ
വിളർ യിൽ, മ ിൽ മൂടി ിട പവാഹ ിെ
അരികുേചർ ു താൻ നി ു. മൃതിയുെടയും,
ജീവെ യും കടും ൈശത ം കലർ ഗംഗാജല ിെ
സപ്ർശം സിരകളിൽ ഉണർ ും ഉറ വും ഒ ം
പകർ ുെകാ ിരു േ ാൾ, പിയജനേ ശയ ിനായി
പാർ ി ു വിധവകളുെട നിരയിൽ,
നിഴലുകൾ ിടയിെലാരു നിഴലായി താൻ നി ു. പേ ,
പാർ നകളിൽ നി മാവാൻ മന ിനു
കഴി േതയി . ധ ാന ിനട കൺേപാളകൾ ു
പി ിൽ െതളി ുവ ആ േപടി സ ിൽ
േനാ ിയ മന ് കരണശ ിയ ു ംഭി ു നി ു.
യുധി ിരൻ ഉരു ഴി ുെകാ ിരു മ ളുെട
േനർ ശബ്ദം ശവി ു നി ് ത ിൽ അതിെ
െപാരുൾ പതി േതയി . സ മായ
പാർ നെയാ ും അവിെട ഊറിയതുമി .
പാർ നയിൽ ഉറയ് ാ മന ,് എ ാം മറയ് ു
ആലസ ിനായി, യാെതാ ും ഓർ യിൽ
േശഷി ി ാ ഉറ ിനായി, ജഗദീശ രേനാട്
ഒടുവിൽ യാചി ുകയാണു െചയത്! പാർ നയ ;
െവറും യാചന! ദാഹാർ മായി പിട ു മരി ു
ജീവി! “െവ ം െവ ം” എ ു കരയു തുേപാലു
കര ിൽ! ഉറ ം തരു വി ൃതി ുേവ ി
പാർ ി േ ാൾ, കരയണെമ ി ി ാെത
കരയുകയാെണ ു സ യം അറിയാെത,
ക ുകളിൽനി ു ജലധാര ഒഴുകിെയ ും അവൾ
ഓർ ു.
പാതിരാ തിയിൽ ഭയ ു കര ്
പിടെ ഴുേ ിരു താൻ, ഉണർ ിരു േ ാഴും
അേത കര ിലാവർ ി ു: “അരുതർ ുനാ!
അരുതർ ുനാ’ എ ു കരയു സ ം ശ ം േക ്
അേ ാൾ തനി ുതെ ഭയം േതാ ുകയു ായി.
പ തിരി ുകി ിയ താൻ യുധി ിരെ ആർ ദവും
ഭീതവുമായ ക ുകൾ ക ു മുഖം താഴ് ി.
അവെനാ ും േചാദി ിെ ും താെനാ ും
പറ ിെ ും അവേളാർ ു. ആ സ ം ആേരാടും
ഒരി ലും തനി ു വിവരി ാനാവുകയി . മന ിെ
മു ിൽ ശഠി ുനില് ു ആ േപടി െ
നിരൂപി ാനും തനി ു കഴിയുകയി .
 കറുകറു പശ്ചാ ല ിൽ ചുവ ു തിള ു
വലിെയാരു പകാശവൃ ം. അതിനു ിൽ
െതളി ുനില് ുകയാണ് ആ ഭീകരമായ ദൃശ ം.
അതിെ മു ിൽ ചി ാശ ി ഭയ ാൽ
ഒഴി ുമാറു ു. കുലേയ ി ഞാൺ വലി ു വിജൃംഭി
മഹാധനു ുമായി അവരിരുവരും പര രാഭിമുഖമായി
നില് ുകയാണ്. രഥ ളി ാെത നില ു കാലുകളൂ ി
സം കു രായിനി ു കർ നും അർ ുനനും
അേന ാന ം ശര ൾ െചാരിയു ു. ഇരുവരുെടയും
ശിര ുകൾ ു േനേര വിശിഖ ൾ സീൽ ാരം
െചയുെകാ ു പാ ു െച ു ു. മാംസ ിൽ ശര ൾ
തറയ് ു തിെ തരി ു ാ ു ശ ം േക ു ഭയ ു
േനാ ുേ ാൾ താൻ ക കാ -അതു സ ിേ ാലും
വിശ സി ാനരുതാ ഒരു കാ യായിരു ു!
അർ ുനശര ൾ ു ല മായി നില് ു
ഉ തമായ കർ വി ഗഹ ിെ വി ൃതമായ
ളിൽ ൈസ രമായിരി ു സ ം
ഉ ികളുെട രൂപം ഉത് േയാെട, ഭയേ ാെട താൻ
ക ു. അവെ വലതുചുമലിൽ
കൂസൽകൂടാതിരി ു പതിവി െനയും
സുതേസാമെനയും താൻ ക ു. മറുചുമലിൽ ഇരി ു
കൃതവർ ാവിെ യും, ശതാനീകെ യും,
ശുതേസനെ യും മുഖ ൾ വ മായി െ താൻ
ക ു. അർ ുനവിശിഖ ൾ സീൽ ാരം െചയു
പായു ു. ആറു ശിര ു കർ െ വ ിെന
ലാ ാ ി, ആ ചുമലുകൾ ു േമലു എ ാ
ശിര ുകെളയും ല മാ ി, ഗാ ീവിയുെട
ശര ൾ േഘാരസർ െളേ ാെല പാ ു െച ു ു.
ജീവനിൽ ജീവനായ ഉ ികളുെട േപരു ശ ി ാൻ
അേ ാൾ തനി ു ശ ിയു ായി . “അരുതർ ുനാ!
അരുതർ ുനാ!” എ കര ിൽ പിളർ
ക നാള ിലൂെടയാണു പുറ ുവ െത ും, ആ
ശ േ ാടന ിൽ താൻ തരികളായി
െപാ ി ിതറിെയ ും അവൾ ു േതാ ി. തീയിൽ
വീണതുേപാെലയാണു താൻ പിടെ ഴുേ ത്.
ഇരുളിേല ു തുറ ക ുകളുമായി ഇരു തെ
മു ിൽ ഭയാനകമായ ആ ദൃശ ം, ഭയാനകമായ സ ം
ദുര ം, ുടതേയാെട െതളി ുതെ നി ു.
ഇേ ാഴും അട കൺേപാളകൾ ു പി ിൽ
അതു നില് ുകയാണ്. സ തയ മന ിെ ചി ിയ
ക ാടിയിൽ അതിെ ബീഭ മായ പതിബിംബം
െതളി ുതെ നില് ു ു. സത മായ
ജീവിതസംഭവ ളുെട സത മായ രണകൾ,
വി ഭാ ിജന മായ സ ിെ മു ിൽ നിറം മ ിയ
നിഴലുകൾ മാ തമായി തരം െകടു ു. ആലംബമ .
ജീവിതസത ളുെട വിളർ മുഖ ുേനാ ി
അഹംകൃതിപൂ മിഥ കൾ െപാ ി ിരി ു ു.
പവി തമായ പീഠ ളിൽനി ു ബിംബ ൾ
തകർ ുവീഴു തു ക ് ദുഃസ ൾ മദി ു
ചിരി ുകയും െച ു ു!
ഇരുളിെ ഭയ ിൽനി ,് െവളി ിെ
ൈസ രതയിേല ു ര േനടാൻ ഉതടമായി താൻ
ആ ഗഹി ു ു. സാഹസികമായി താനതിനു
യതി ു ു. പേ , അട ിരി ു കൺേപാളകൾ
വിരിയാൻ കൂ ാ െത ാണ്?
കാലുകൾെ ാണി െന ഭാരം േതാ ു ത്?
തണു ു െപാ ു ഹിമപാളികൾ തെ
ശിര ിെല െനയാണു കട ുകൂടിയത്? സകല
ജീവശ ിയും സമാഹരി ുെകാ ് ഉപധാനമായിരു
േവരുകളിലൂെട േമേല ിഴ ,് ആ
തണൽവൃ ിെ തടിയിൽ ഉടലും തലയും ചാരി
അവൾ ആർ യായി ഇരു ു. േവരുകളുെട ചു ുകൾ
െപരു ാ ുകെളേ ാെല പിടയുകയും പുളയുകയും
െച ു തായി അവൾ ു േതാ ി. വൃ െ
സ ാനം െചയു നിർേ േവരുകൾ അതിെ മർ
സ ികളിൽ കൂരമായി കടി ുതൂ ി ഭൂമിയിേല ്
അതിെന വലി ുതാഴ് ാൻ പാടുെപടു ു.
നിര ുശമായ ആ കൗര ം സഹിയാെത വൃ ം
പാണഭയ ാൽ പിടയു തായി അവൾ ു േതാ ി,
“ഈശ രാ, വൃ ം പിടയു േതാെടാ ം എെ
ശരീരവും പിടയു െത ാണ്?"
േ ശി ു പകുതി തുറ
കൺേപാളകൾ ിടയിൽ ൂടി പരിസര പകൃതിെയ
അവൾ േനാ ി. േമഘ െളാഴി ു സ നീലമായ
ആകാശ ിെ െനറുകയിൽ തി പഭാവനായി
ജ ലി ു സൂര ൻ, കറു ഒരു േജ ാതിർേഗാളമായി
ഇടയ് ിെട ഭാവം മാറു ു. ഇരുളും െവളി വും
നിമിഷം പതി മാറി മാറി അ രീ ിൽ
പസരി ു ു. ച ു ിനു സഹി ാവത ാ വിധം
തീ മായി തിള ു ഇരു ്. േനാ ു ദൃ ിെന
അ ീകരി ുമാറ് അതിേഘാരമായി ജ ലി ു
െവളി ം. േവരുകളാകു െപരു ാ ുകളുെട
ചു ിൽെ ് ഭയ ുവിറ ് ആകാേശാ ുഖമായി
വിലാപമുതിർ ു വൃ ിേ ൽ ഉടലും ശിര ും
അമർ ിേ ർ ുെകാ ് ദൗപദി വീ ും ക ുകൾ
ഇറു ിയട ു.
“ ദൗപദീ” എ ് ആർ ദമായി വിളി ു ആ ശ ം,
ആലസ ിലമരു നിമിഷ ിലും; അവളുെട
തളർ പ ാശ ി തിരി റി ു. പേ , ക ുകൾ
തുറ ാൻ കഴിയു േതയി . പ ിേ ർ
കൺേപാളകൾ ിടയിൽ സാഹസികമായി
യതി ു ാ ിയ ഒരു പിളർ ിലൂെട, ഒരു നിഴൽേപാെല,
കല ി ലി ു ജല ിൽ പതിബിംബി ു കാണു
ഒരു നിഴൽേപാെല, യുധി ിരെ അവ മായ രൂപം
അവൾ ക ു. െന ിയിൽ ർശി ു അവെ
വിരലുകൾ ് മ ിെ തണു ു
വ െത ുെകാ ാണ്?
“ ദൗപദീ” എ ് യുധി ിരൻ വീ ും വിളി വിളി,
ആലസ ാൽ ക ുകൾ വീ ും അടയേവ,
അതിവിദൂര മായ ഏേതാ േലാക ിൽ നി ു വരു
ഒരു ചലനംേപാെല, അവളുെട ഹൃദയം ഉൾെ ാ ു.
അവളുെട വിറയ് ു ചു ുകൾ പതുെ , നേ
പതുെ , ഹൃദയ ൾ ുമാ തം േകൾ ാൻ
കഴിയു ത പതുെ , പിറുപിറു ു.
“യുധി ിരാ, ഞാൻ ഉറ െ .”
 പി.െക.ബാലകൃ ൻ

ജനനം: 1926 എടവന ാട്, എറണാകുളം

മരണം: 1991 തിരുവന പുരം
പിതാവ്: േകശവൻ ആശാൻ
മാതാവ്: മാണിയ
ഭാര : ഭാഗീരഥി
മ ൾ: ഹരിേകഷ്,ഹരികൃ ൻ, ജയല ി
എറണാകുളം ജി യിെല എടവന ാട് എ ഗാമ ിൽ
ഒരു താേഴ ിട ഇട രം കുടുംബ ിൽ 1926-ൽ
ജനി ു. നാ ുകാർ “ആശാൻ’ എ ു വിളി ിരു
േകശവൻ ആശാൻ അ ൻ. അ മാണിയ .
ൂൾവിദ ാഭ ാസം എടവന ാടും
െചറായിലുമായിരു ു. ഒരു േ ാളർഷി ും,
മലയാള ിൽ േ ിൽ ഒ ാം ാന ിനു
സ ർ െമഡലും േനടി എസ്.എസ്.എൽ.സി. ജയി ു.
എറണാകുളം മഹാരാജാസ് േകാേളജിൽ േചർ ് ഒരു
വർഷം കഴി േ ാൾ ‘ക ി ി ാ’ സമരമായി. അതിൽ
മു ി ബാലകൃ ൻ െഡ ിന ൂ തടവുകാരനായി
കുെറ ാലം ജയിൽവാസം. 1944-ൽ വീ ും േകാേളജിൽ
േചർെ ിലും ‘അടിമകെള സൃഷ്ടി ു ബി ീഷ്
വിദ ാഭ ാസ’ ിൽ ഒ ും ശ ി ാെത സമര ാരനായി
അല ്, ബിരുദെമാ ുെമടു ാെത പഠി ു തുല ു.
െകാ ി രാജ ിെല േകാൺ ഗ ് ഘടകമായ
പജാമ ല ിലും, അതിൽനി ു ഭി ി ു ായ
േകരള േസാഷ ലി ് പാർ ിയിലും
മുഴുവൻസമയ പവർ കനായി ഏതാനും വർഷം
കഴി ു. താൻ രാഷ് ടീയ ിനും രാഷ് ടീയം തനി ും
േചരു തെ ു േബാധമു ായതിനാൽ
സജീവരാഷ് ടീയം നിേ ഷം മതിയാ ി
എറണാകുള ു പു ക ട തുട ി.ൈവ ം മുഹ ദ്
ബഷീറിെ പ ുകാരനായും തനി ും ആേറഴുെകാ ം
പു കവ ാപാരം നട ി. േകാഴിേ ാ ുനി ും
പസി ീകരി ിരു ‘ദിന പഭ’എ ദിനപ ത ിെ
പ താധിപത ം ഏെ ടു ാൻ ക വടം മതിയാ ി. ഒരു
െകാ മായേ ാേഴ ും അഭി പായ വ ത ാസം മൂലം
അവിടം വിേട ിവ ു. 1960-ൽ തിരുവന പുരെ
‘േകരളകൗമുദി’യുെട പ താധിപസമിതിയിൽ േചർ ു.
1977-ൽ അനഭിമതൻ എ നിലയിൽ പുറ ാ െ ു.
ഒരു ഫസ കാലയളവിൽ േകാ യെ
‘േകരളഭൂഷണ’ ിൽ പ താധിപരായി േസവനമനു ി ു.
േകാഴിേ ാ ുനി ും തുട ിയ പ ത പവർ നം
അവിെട െ ‘മാധ മ’ ിെ പ താധിപരായി
അവസാനി ു. മരണം ഏ പിൽ മൂ ് 1991.
1947-ൽ വിദ ാർ ി േകാൺ ഗ ിെ
മുഖപ തമായി ുട ിയ ‘ആസാദ്’ വാരികയുെട
പധാന പരികർ ിയും1949-ൽ േകരള േസാഷ ലി ്
പാർ ിയുെട മുഖപ തമായി തുട ിയ ‘േസാഷ ലി '്
വാരികയുെട പ താധിപരുമായിരു ബാലകൃ ൻ
എ മി ാ ത രാഷ് ടീയേലഖന ളും ധാരാളം
സാഹിത േലഖന ളും ഇ ാല ും പി ീടും
പത ളിൽ പസി െ ടു ി; ഒരു എഴു ുകാരനായി
അേ അറിയെ ിരു ു. സ ജീവിത ിെല വലിയ
സൗഭാഗ മായി ബാലകൃ ൻ മതി ു , സേഹാദരൻ
അ നുമായു ഉ സ ർ ിെ ഫലമായ
നാരായണഗുരു സമാഹാര ഗ മാണ് ആദ ം
പസി ീകരി പു കം. പത ിൽ ഒരു
‘ആേ ാളജി’യാെണ ിലും സ െ ാൾ സ മായ
കൃതിയായി ബാലകൃ ൻ കണ ാ ു ആ പു കം
സ ജീവിത ിെല ഏ വും പധാനെ
സംഭവമാെണ ും ബാലകൃ ൻ കരുതി. അടു
വർഷം ച ുേമേനാൻ-ഒരു പഠനവും, 3
വർഷ ൾ ുേശഷം ടി ു സുൽ ാൻ എ
ചരി ത ഗ വും പസി ീകരി ു. 1960-ൽ
തിരുവന പുരവാസിയായതിനുേശഷം യഥാ കമം
പസി ീകൃതമായവയാണ് ൂേ ാ പിയെ ൂേ ാ
(േനാവൽ), േനാവൽ-സി ിയും സാധനയും (നിരൂപണം),
കാവ കല-കുമാരനാശാനിലൂെട (നിരൂപണം), ഇനി
ഞാൻ ഉറ െ (േനാവൽ), മായാ സ കൾ
(നിരൂപണം), എഴു െ കല (നിരൂപണം),
ജാതിവ വ ിതിയും േകരളചരി തവും (ചരി തം) എ ീ
പു ക ൾ. ഇതിൽ ഇനി ഞാൻ ഉറ െ 1978-െല
വയലാർ അവാർഡിനർഹമായി.
വ ാസഭാരതെ ഉപജീവി ുകയും,
ഭാരതകഥാപാ ത െളയും സ ർഭ െളയും
സ ത ഭാവേ ാെട പുനഃസൃഷ്ടി െച ുകയും
െച ു ഇനി ഞാൻ ഉറ െ പല നിലകളിലും
അസദൃശമായ സാഹിത കലാസൃഷ്ടിയാണ്.
ഇതിഹാസ ിെ ൈശലീകൃതഭാഷയും ഭാവവും
നിലനിർ ു ാഷ്ബാ ുകളും,
പത ാഖ ാന ളും ഇടവി ു െകാരുെ ടു ി ു
അതിെ രൂപശി ം, അതിേ തുമാ തമാണ്.
ൈധഷണികവും ദാർശനികവുമായ പുതിെയാരു മാനം
ന ി പുനഃസൃഷ്ടി െച െ ദൗപദിയുെട
േവദനി ി ു ആ ഗത ൾ കർ നാവു
വടവൃ ിേ ൽ ചു ി ടർ ു വലയംെചയു
വ ർ താേബാധ ിേ തും
അന ഥാത ിേ തുമായ ര പു ൾ
വിരിയി ുനിൽ ു അ ുതദൃശ മാണ് ഇനി ഞാൻ
ഉറ െ . മഹാദുര ിെ
 ു
േഭരീനാദ ിൽനി ാരംഭി ു േനാവൽ,
പാപ ികജീവിത ിെ യും
ജീവിതവി ഭാ ികളുെടയും അനിവാര തയാവു
കറു സത ിെ ദുഃഖ ശുതിയിലൂെട
താേഴാെ ാഴുകി ഏകാ മായ വ ർ താേബാധ ിെ
തണു ുറ തമ ിൽ നി ദയിലമരുേ ാൾ ഇനി
ഞാൻ ഉറ െ അനുവാചകെ മന ിൽ
അവി രണീയമായ ഒരനുഭവമായി േശഷി ു ു.
അ യായ ദൗപദിയുെട കു േബാധ ിൽനി ും,
പണയിനിയായ ദൗപദിയുെട ധർ േരാഷ ിൽനി ും
ഉദ്ഭവി ു ീത ിെ യാെക ദുഃഖമായും, വ ർ ത
േബാ െ പാപ ികജീവിത ിെ ഗ ദമായും
ഭാവംമാറു േനാവലിെ ആഖ ാന പവാഹം
ഉതൃഷ്ടമായ ഭാവഗാന ിെ ഉ തികെള
ർശി ുകയും െച ു ു.

പി.െക.ബാലകൃ െ കൃതികൾ
1. നാരായണഗുരു (ആേ ാളജി) 1954
2. ച ുേമേനാൻ-ഒരു പഠനം (നിരൂപണം) 1957
3. ടി ു സുൽ ാൻ (ചരി തം) 1959
4. ൂേ ാ പീയെ ൂേ ാ (േനാവൽ) 1963
5. േനാവൽ-സി ിയും സാധനയും (നിരൂപണം) 1965
6. കാവ കല കുമാരനാശാനിലൂെട (നിരൂപണം) 1970
7. ഇനി ഞാൻ ഉറ െ (േനാവൽ) 1973.
8. മായാ സ കൾ (നിരൂപണം) 1978.
9. എഴു െ കല-ചില വ ാസഭാരത പഠന ളും
(നിരൂപണം) 1982
10. ജാതിവ വ ിതിയും േകരളചരി തവും
(ചരി തം) 1983
11. നി ദാസ ാര ൾ (നിരൂപണം) 1989
കൂടുതൽ വിവര ൾ ് : www.pkbalakrishnan.com