ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

ΛΔΛΩΣΛΚΟ ΔΛΕΚΝΕ΢ ΔΛΚΑΛΟ Χαραλάμπουσ ΢ζργιοσ
Γενικό μζροσ Λδιωτικοφ Διεκνοφσ Δικαίου
ΟΡΛ΢ΜΟ΢ ΚΑΛ ΦΤ΢Θ ΣΟΤ ΛΔΛΩΣΛΚΟΤ ΔΛΕΚΝΟΤ΢ ΔΛΚΑΛΟΤ :
Ο όροσ «ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο»:
Σο επίκετο ιδιωτικό υποδθλϊνει αφενόσ ότι το δίκαιο αυτό υπάγεται ςτο ιδιωτικό και όχι ςτο
δθμόςιο δίκαιο και αφετζρου ότι οι ςχζςεισ τισ οποίεσ ρυκμίηει είναι ιδιωτικζσ ςχζςεισ, ανάμεςα ςε
ιςότιμα μζρθ και όχι ανάμεςα ςε ιδιϊτεσ και ςε φορζσ δθμόςιασ εξουςίασ . Σο επίκετο διεκνζσ
εκφράηει όχι τθν πθγι αλλά τον προοριςμό των κανόνων του ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου, που
ζγκειται ςτθ ρφκμιςθ ςχζςεων οι οποίεσ ξεφεφγουν από τα όρια μιασ πολιτείασ και , εξαιτίασ
διαφόρων ςτοιχείων τουσ, ςυνδζονται με περιςςότερεσ χϊρεσ.
Τπάρχουν τόςα ιδιωτικά διεκνι δίκαια όςεσ και ζννομεσ τάξεισ . Οι κανόνεσ του ΛΔΔ είναι κανόνεσ
αναγκαςτικοφ δικαίου επειδι δεν είναι δυνατό να παρακαμφκοφν από τουσ ενδιαφερόμενουσ ι το
δικαςτιριο.
ΜΕΚΟΔΟΛΟΓΛΚΟ΢ ΠΛΟΤΡΑΛΛ΢ΜΟ΢ ΣΟΤ ΛΔΛΩΣΛΚΟΤ ΔΛΕΚΝΟΤ΢ ΔΛΚΑΛΟΤ ( Ι με πόςουσ τρόπουσ

μπορεί να επιλυκεί μια διαφορά ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου):
Ειςαγωγικά :
Ορίςκθκε ότι το ΛΔΔ ωσ το ςφνολο των κανόνων που κακορίηουν ποιο από τα δίκαια των διαφόρων
πολιτειϊν που ιςχφουν παράλλθλα είναι αρμόδιο να ρυκμίςει μια ςχζςθ με ςτοιχεία
αλλοδαπότθτασ. Ο οριςμόσ αυτόσ ταιριάηει ςτο είδοσ των κανόνων που αποκαλοφνται κανόνεσ
ςυνδζςεωσ . Εντοφτοισ θ επιςτιμθ του ΛΔΔ διακρίνει και άλλα είδθ κανόνων, τουσ ουςιαςτικοφσ
κανόνεσ ΛΔΔ και τουσ κανόνεσ αμζςου εφαρμογισ.
Κανόνεσ ςυνδζςεωσ :
Ζχουν ωσ αποςτολι τουσ τθν υπόδειξθ του δικαίου, εγχϊριου ι αλλοδαποφ, που είναι το
καταλλθλότερο να ρυκμίςει μια βιοτικι ςχζςθ θ οποία ςυνδζεται με περιςςότερεσ από μια
πολιτείεσ. Ο κανόνασ ςυνδζςεωσ ( ι ςυγκροφςεωσ) του ΛΔΔ αρκείται ςτθν υπόδειξθ του
εφαρμοςτζου δικαίου και δεν ενδιαφζρεται οφτε για το περιεχόμενο του τελευταίου οφτε για το
δίκαιο ι άδικο αποτζλεςμα ςτο οποίο οδθγεί, με εξαίρεςθ τθν περίπτωςθ που το αποτζλεςμα αυτό
προςβάλλει κατάφωρα τθν εγχϊρια ζννομθ τάξθ. ( π.χ. ΑΚ 10)
Ουςιαςτικοί κανόνεσ ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου:
Ζχουν ωσ αποςτολι τθ ρφκμιςθ ιδιωτικϊν ςχζςεων με ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ, αλλά κατά τρόπο
ουςιαςτικό και όχι ζμμεςο. Δεν υποδεικνφουν όπωσ οι κανόνεσ ςυνδζςεωσ το δίκαιο που είναι
αρμόδιο να δϊςει τθ λφςθ, αλλά δίνουν αυτοί τθν ουςιαςτικι λφςθ. (π.χ. ΑΚ 4)
Οι ουςιαςτικοί κανόνεσ ΛΔΔ είναι προοριςμζνοι μόνο για ςχζςεισ με ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ, τισ
οποίεσ ρυκμίηουν απευκείασ, χωρίσ τθν παρζμβαςθ κανόνων ςυνδζςεωσ.
1
Κανόνεσ αμζςου εφαρμογισ:
Πρόκειται για διατάξεισ του forum που είναι τόςο ςθμαντικζσ για τθν προςταςία των ςυμφερόντων
τθσ ζννομθσ τάξθσ του, ϊςτε εφαρμόηονται «αμζςωσ», χωρίσ τθ μεςολάβθςθ κανόνα ςυνδζςεωσ
που κα τουσ υποδείξει. Οι κανόνεσ αυτοί καλφπτουν τόςο τισ εγχϊριεσ όςο και τισ διεκνείσ
ςυναλλαγζσ και ςυναντϊνται ςε ςχζςεισ όπου υπάρχει ζντονοσ κρατικόσ παρεμβατιςμόσ.
Θ μζκοδοσ τθσ αναγνωρίςεωσ :
Βαςίηεται ςτθν αποδοχι του γεγονότοσ ότι όταν ςε μια δεδομζνθ ζννομθ τάξθ ζχει δθμιουργθκεί
μια ζννομθ ςχζςθ, αυτό που χρειάηεται είναι ο προςδιοριςμόσ των προχποκζςεων αναγνϊριςθσ τθ
ςε κάποια άλλθ ζννομθ τάξθ και όχι θ αναηιτθςθ του εφαρμοςτζου ςε αυτιν δικαίου.
Θ ΔΟΜΘ ΣΟΤ ΚΑΝΟΝΑ ΢ΤΝΔΕ΢ΕΩ΢ :
Κανόνεσ ουςιαςτικοφ δικαίου και κανόνεσ ΛΔΔ. Κανόνεσ ςυνδζςεωσ :
Ο κανόνασ του ΑΚ 914 είναι κανόνασ ουςιαςτικοφ δικαίου ενϊ ο κανόνασ του ΑΚ 26 είναι κανόνασ
του ΛΔΔ και πιο ςυγκεκριμζνα , ζνασ κανόνασ ςυνδζςεωσ ι ςυγκροφςεωσ.
΢τοιχεία του κανόνα ςυνδζςεωσ :
Ο κανόνασ ςυνδζςεωσ αποτελείται από τθ ρυκμιςτζα ςχζςθ (= ςυνδετζα ζννοια), από το

εφαρμοςτά δίκαιο και από το ςτοιχείο εκείνο που ςυνδζει τθ ρυκμιςτζα ςχζςθ με το εφαρμοςτζο
δίκαιο και ονομάηεται ςυνδετικι ζννοια ι ςφνδεςμοσ .
Π.χ. ΑΚ 10 : ΢υνδετζα ζννοια είναι θ ικανότθτα κάποιου νομικοφ προςϊπου που εδρεφει ςτθ χϊρα
Χ, εφαρμοςτζο δίκαιο το δίκαιο τθσ χϊρασ Χ όπου εδρεφει το νομικό πρόςωπο και ςφνδεςμοσ είναι
θ ζδρα του νομικοφ προςϊπου ςτθ χϊρα Χ.
i. ΢υνδετζα ζννοια :
Με τον όρο ςυνδετζα ζννοια αποδίδεται θ ςχζςθ που πρζπει να ρυκμίςει, λ.χ. θ ικανότθτα
δικαιοπραξία φυςικοφ προςϊπου, αφάνεια, τφποσ τθσ δικαιοπραξίασ, το διαηφγιο, οι κλθρονομικζσ
ςχζςεισ.
ii. ΢υνδετικι ζννοια ι ςφνδεςμοσ:
Για να ςυνδεκεί θ ρυκμιςτζα ςχζςθ με το εφαρμοςτζο δίκαιο χρειάηεται κάποιο ςτοιχείο που να
ςυνιςτά ςθμαντικό ςτοιχείο επαφισ τθσ με ςυγκεκριμζνθ πολιτεία. Σο ςτοιχείο αυτό ονομάηεται
ςυνδετικι ζννοια ι ςφνδεςμοσ (π.χ. ικαγζνεια, ςυνικθσ διαμονι, απλι διαμονι).
α. Κφριοι και επικουρικοί : Οι κφριοι ςφνδεςμοι κακορίηουν κατά προτεραιότθτα το εφαρμοςτζο

δίκαιο, ενϊ οι επικουρικοί λειτουργοφν όταν λείπει ο κφριοσ ςφνδεςμοσ . Ενίοτε υπάρχουν
περιςςότεροι από 2 διαδοχικοί ςφνδεςμοι ςτον ίδιο κανόνα, τεκειμζνοι ςε ςχζςθ κφριου και
επικουρικοφ, που λειτουργοφν με ιεραρχικι ςειρά ( ο επόμενοσ ςτθ κζςθ του μθ υπάρχοντοσ
προθγοφμενου) .
2
β. Απλοί και ςωρευτικοί : Οι απλοί ςφνδεςμοι ορίηουν εφαρμοςτζο ςτθ ρυκμιςτζα ςχζςθ ζνα μόνο
δίκαιο, ενϊ οι ςωρευτικοί ςφνδεςμοι οδθγοφν ςε ταυτόχρονθ εφαρμογι περιςςοτζρων δικαίων
κατά τρόπο ςωρευτικό .
γ. Αποκλειςτικοί και διαηευκτικοί ςφνδεςμοι: Οι αποκλειςτικοί ςφνδεςμοι κακορίηουν μόνοι τουσ

και κατ’ αποκλειςτικότθτα το εφαρμοςτζο δίκαιο, ενϊ οι διαηευκτικοί ςφνδεςμοι ςυντρζχουν με
άλλουσ ςυνδζςμουσ.
δ. ΢τακεροί και μεταβλθτοί ςφνδεςμοι: Οι ςτακεροί παραμζνουν αμετάβλθτοι ςτο χρόνο, ενϊ οι
μεταβλθτοί αλλάηουν, με ςυνζπεια κάκε φορά να υποδεικνφουν διαφορετικό εφαρμοςτζο δίκαιο.
ε. Αυτοτελείσ και εξαρτθμζνοι ςφνδεςμοι : Αυτοτελείσ ςφνδεςμοι είναι εκείνοι που κακορίηονται
χωρίσ αναδρομι ςε άλλθ ςυνδετικι ζννοια. Εξαρτθμζνοι είναι οι ςφνδεςμοι που λειτουργοφν μόνο
ςε ςχζςθ με άλλο ςφνδεςμο .
ςτ. Οριςτικοί και αόριςτοι ςφνδεςμοι : Οι οριςτικοί ςφνδεςμοι κακορίηονται ex lege, ενϊ οι
αόριςτοι ςφνδεςμοι ενδζχεται να ποικίλλουν κατά περίπτωςθ.
iii. Εφαρμοςτζο δίκαιο:
Αποδίδεται το δίκαιο εκείνο από το οποίο διζπεται μια ζννομθ ςχζςθ κακ’ υπόδειξθ του κανόνα
ςυνδζςεωσ .
Μονομερείσ και πολυμερείσ κανόνεσ ςυνδζςεωσ :
Οι μονομερείσ ορίηουν ςε ποιεσ ςχζςεισ είναι εφαρμοςτζο το εγχϊριο δίκαιο , διακζτοντασ ζτςι
περιοριςμζνθ εμβζλεια. Οι πολυμερείσ ορίηουν με ουδζτερο τρόπο ποιο δίκαιο είναι εφαρμοςτζο
ςε μια ςχζςθ , χωρίσ προτίμθςθ ι διάκριςθ ανάμεςα ςτο εγχϊριο και ςτα ξζνα δίκαια.
Ανάμεςα ςτουσ κανόνεσ του ΛΔΔ του ΑΚ ο μόνοσ μονομερισ κανόνασ ςυνδζςεωσ είναι ο κανόνασ
του ΑΚ 9
Θ ΜΕΚΟΔΟ΢ ΣΘ΢ ΑΝΑΓΝΩΡΛ΢Θ΢ :
Θ μζκοδοσ τθσ αναγνϊριςθσ λειτουργεί παράλλθλα ι ςυμπλθρωματικά ι κάποιεσ φορζσ και

ανταγωνιςτικά προσ τθ μζκοδο του κλαςικοφ κανόνα ςυνδζςεωσ. Αφορά κυρίωσ τθν αποδοχι
νομικϊν καταςτάςεων και ζννομων ςχζςεων με ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ που αναφζρονται ιδίωσ ςε
ηθτιματα προςωπικισ κατάςταςθσ φυςικϊν ι νομικϊν προςϊπων και βαςίηεται ςτθν παραδοχι
πωσ όταν μια ζννομθ ςχζςθ ι μια νομικι κατάςταςθ δθμιουργικθκε/ ςυγκροτικθκε ςτο πλαίςιο
μιασ αλλοδαπισ ζννομθσ τάξθσ, αρκεί να προςδιοριςτοφν οι προχποκζςεισ που κα τθν κάνουν να
γίνει αποδεκτι ςτθν χϊρα υποδοχισ ϊςτε να αναγνωριςτεί ωσ ζχει ςε αυτιν , παρακάμπτοντασ
ζτςι τθν ενεργοποίθςθ των κλαςικϊν κανόνων ςυνδζςεωσ ι ςυγκροφςεωσ.
Θ διαφορά τθσ «αναγνϊριςθσ» από τον κλαςικό κανόνα ςυνδζςεωσ ι ςυγκροφςεωσ :
Θ διαφορά τθσ μεκόδου αναγνϊριςθσ από εκείνθν του κλαςικοφ κανόνα ςυνδζςεωσ εςτιάηεται ςτο
γεγονόσ ότι θ τελευταία καλείται να επιλφςει το πρόβλθμα του προςδιοριςμοφ του εφαρμοςτζου
δίκαιου ςε μια ζννομθ ςχζςθ, χωρίσ να ενδιαφζρεται για εάν θ λφςθ που κα επζλκει επιφζρει και
3
ουςιαςτικι δικαιοςφνθ ςτθ ρυκμιςτζα ζννομθ ςχζςθ, ενϊ θ μζκοδοσ τθσ αναγνϊριςθσ ελζγχει μόνο
τθν αποδοχι τθσ ιδθ δθμιουργθκείςασ ουςιαςτικισ λφςθσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ ζννομθσ ςχζςθσ ,
κακϊσ και τα αποτελζςματα που θ λφςθ αυτι κα ζχει ςτο forum .
ΕΝΛΚΑ ΧΑΡΑΚΣΘΡΛ΢ΣΛΚΑ ΣΟΤ ΢Τ΢ΣΘΜΑΣΟ΢ ΛΔΛΩΣΛΚΟΤ ΔΛΕΚΝΟΤ΢ ΔΛΚΑΛΟΤ ΣΟΤ Α΢ΣΛΚΟΤ ΚΩΔΛΚΑ :
Αρχι τθσ πολυμζρειασ των κανόνων ςυνδζςεωσ :
΢το ςφνολο τουσ οι κανόνεσ ςυνδζςεωσ του ελλθνικοφ ΛΔΔ του ΑΚ είναι πολυμερείσ, κακορίηουν
δθλαδι το πεδίο εφαρμογισ τόςο του εγχϊριου όςο και του αλλοδαποφ δικαίου. Μόνθ εξαίρεςθ
αποτελεί θ ΑΚ 9 ςχετικά με τθν ικανότθτα αλλοδαπϊν που δικαιοπρακτοφν ςτθν θμεδαπι.
Αρχι του ενόσ δικαίου:
Ο Ζλλθνασ νομοκζτθσ κζςπιςε του κανόνεσ ΛΔΔ του ΑΚ ακολουκϊντασ τθν αρχι αυτι και θ μόνθ
παρζκκλιςθ που ζχει δεχκεί ιταν εκείνου το ΑΚ 11 . Επίςθσ κατά τθ κεωρία διάςπαςθ ζχουν και
ςτθν περίπτωςθ τθσ μεταφοράσ ζδρασ νομικοφ προςϊπου από πολιτεία ςε πολιτεία .
Με τον Κανονιςμό Ρϊμθ Λ , θ αρχι του ενόσ δίκαιου ζχει υποςτεί ιςχυρό πλιγμα. Βαςικι επιλογι
τθσ ςφμβαςθσ που εκφράηεται ρθτά ςτα αρ.3 και 4 είναι θ δυνατότθτα διάςπαςθσ τθσ ενοχικι
ςφμβαςθσ ςε τμιματα και θ εφαρμογι διαφορετικοφ δικαίου ςε κακζνα από αυτά.
Αρχι του δικαίου ικαγζνειασ:
Ο ςφνδεςμοσ που χρθςιμοποιικθκε περιςςότερο από όλουσ τουσ άλλουσ ςτουσ κανόνεσ
ςυνδζςεωσ του ελλθνικοφ ΛΔΔ του ΑΚ είναι ο ςφνδεςμοσ τθσ ικαγζνειασ.
Ηθτιματα ικαγζνειασ :
Λκαγζνεια είναι ο νομικόσ δεςμόσ του ατόμου με το λαό κάποιασ πολιτείασ. Όπωσ ορίηει το ΑΚ 29, θ
κτιςθ και θ απϊλεια τθσ ρυκμίηονται από το δίκαιο τθσ πολιτείασ αυτισ
΢φμφωνα με το ΑΚ 30 , αν το πρόςωπο δεν ζχει ικαγζνεια και εφόςον ο νόμοσ δεν κακιερϊνει άλλθ
ρφκμιςθ, εφαρμόηεται ςτθ κζςθ του δίκαιου ικαγζνεια το δίκαιο τθσ ςυνικουσ διαμονισ, και αν
δεν ζχει ςυνικθ διαμονι, το δίκαιο τθσ απλισ διαμονισ .
Αν το φυςικό πρόςωπο είναι πολυϊκαγενζσ είναι αναγκαίο να διαπιςτωκεί αν μια από τισ
ικαγζνειεσ του είναι θ ελλθνικι. ΢τθν περίπτωςθ αυτι επικρατεί θ ελλθνικι ικαγζνεια και ςφμφωνα
με το πρϊτο εδάφιο του ΑΚ 31, ωσ δίκαιο τθσ ικαγζνειασ εφαρμόηεται το ελλθνικό δίκαιο. Αν το
πρόςωπο ζχει πολλαπλι ξζνθ ικαγζνεια εφαρμόηεται το δίκαιο τθσ πολιτείασ με τθν οποία
ςυνδζεται ςτενότερα ( ΑΚ 31 εδ.2).
Κατοικία και ςυνικθσ διαμονι :
Σα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ κατοικίασ – ςυνδζςμου είναι θ μακρόχρονθ παραμονι ςε μια χϊρα και θ
βοφλθςθ του ενδιαφερομζνου να παραμείνει εγκατεςτθμζνοσ εκεί. Τπάρχουν βαςικά 2 είδθ
κατοικίασ, θ κατοικία καταγωγισ που αποκτά ζνα παιδί από τον πατζρα ι, υπό προχποκζςεισ, και
από τθ μθτζρα και θ κατοικία εκλογισ, τθν οποία αποκτά ο ενιλικοσ με τθ βοφλθςθ του.
4
Αρχι τθσ δεκτικότθτασ διεκνοποιιςεωσ των κανόνων ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου:
΢φμφωνα με τθν αρχι αυτι ζνασ κανόνασ ΛΔΔ ιδανικά κα πρζπει να περιλθφκεί ςε κείμενο
διεκνοφσ ςυμβάςεωσ, να τφχει δθλαδι διεκνοφσ αποδοχισ.
Σο ελλθνικό ΛΔΔ είναι ςυνεπζσ προσ αυτιν τθν αρχι κατά το μζροσ που κεςπίηει διμερείσ,
ουδζτερουσ, κανόνεσ ςυνδζςεωσ, που κζτουν το εγχϊριο και τα ξζνα δίκαια ςτο ίδιο επίπεδο.
ΠΡΟΒΛΘΜΑΣΑ ΔΛΑΧΡΟΝΛΚΟΤ ΔΛΚΑΛΟΤ:
Μεταβολι ςτον κανόνα ςυνδζςεωσ του forum :
Κα ιςχφςει το ΑΚ 2 , ο κανόνασ είναι θ μθ αναδρομικότθσ, εκτόσ αν ο νομοκζτθσ ορίηει διαφορετικά.

Εξαίρεςθ ιςχφει προκειμζνου για το ΑΚ 33 που αφορά τθ επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ. Θ διάταξθ
αυτι, λόγω τθσ φφςθσ αφενόσ και του αόριςτου και διαρκϊσ προςαρμοηόμενου ςτισ ανάγκεσ τθσ
πολιτείασ του forum χαρακτιρα τθσ ζννοιασ τθσ δθμόςιασ τάξθσ αφετζρου, ζχει αναγκαςτικά
αναδρομικι ιςχφ.
Μεταβολι του εφαρμοςτζου αλλοδαποφ δικαίου:
Πρόκειται για εςωτερικό ηιτθμα διαχρονικότθτασ του ξζνου δικαίου και ςυνεπϊσ κα πρζπει να
επιλυκεί ςφμφωνα με τισ δικζσ του διαχρονικζσ διατάξεισ. ΢τθν περίπτωςθ που το εφαρμοςτζο
αλλοδαπό δίκαιο δεν περιζχει ρφκμιςθ ςχετικι με τθν αναδρομικότθτα ςυγκεκριμζνου κανόνα του,
το forum δεν μπορεί να εφαρμόςει τουσ δικοφσ του διαχρονικοφσ κανόνεσ. Οφείλει να αναηθτιςει
τθ λφςθ ςτουσ γενικοφσ κανόνεσ διαχρονικοφ δικαίου τθσ αλλοδαπισ ζννομθσ τάξθσ, τθσ οποίασ το
δίκαιο είναι εφαρμοςτζο.
Μεταβλθτζσ ςυγκροφςεισ :
Είναι ζνα φαινόμενο που οφείλεται ςτθν κινθτικότθτα τθσ ζννομθσ ςχζςθσ ςε ότι αφορά τα ςτοιχεία
εκείνα που οι κανόνεσ ςυνδζςεωσ επιλζγουν για δείκτεσ του εφαρμοςτζου δικαίου, δθλαδι τουσ
ςυνδζςμουσ.
Γενικόσ κανόνασ που κα κακορίηει το χρονικό ςθμείο αποκρυςτάλλωςθσ όλων των μεταβλθτϊν
ςυνδζςμων δεν υπάρχει αι οφτε είναι ςκόπιμο να κεςπιςκεί λόγω τθσ ποικιλίασ των ςχζςεων, των
ςυνδζςμων και των ςτόχων τθσ νομοκετικισ πολιτικισ. Άλλοτε λαμβάνεται υπόψθ ο χρόνοσ
διενζργειασ τθσ πράξθσ που αποτελεί τθ ρυκμιςτζα ςχζςθ, άλλοτε θ πρϊτθ χρονικι φάςθ του
ςυνδζςμου, άλλοτε θ τελευταία, άλλοτε εφαρμόηονται ςυνδυαςμζνα ι διαηευκτικά το
προγενζςτερο και το μεταγενζςτερο δίκαιο που υποδεικνφουν οι διαδοχικζσ μεταβολζσ του
ςυνδζςμου.
5
ΝΟΜΛΚΟ΢ ΧΑΡΑΚΣΘΡΛ΢ΜΟ΢ :
Σο πρόβλθμα και θ ςθμαςία του νομικοφ χαρακτθριςμοφ ςτο ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο :
Θ διαδικαςία τθσ υπαγωγισ των πραγματικϊν περιςτατικϊν τθσ υπό κρίςθ βιοτικισ ςχζςθσ ςτθ
νομοτυπικι μορφι του κανόνα δικαίου αποτελεί το νομικό χαρακτθριςμό. Θ αποςτολι των
νομικϊν χαρακτθριςμϊν ςτο πεδίο του ΛΔΔ ζγκειται ςτθν υπαγωγι τθσ βιοτικισ ςχζςθσ ςε οριςμζνο
κανόνα ςυνδζςεωσ (ι ςυγκροφςεωσ) και ςτθν μζςω αυτοφ εφρεςθ του εφαρμοςτζου δικαίου.
Δθλαδι θ αποςτολι τουσ τελειϊνει μόλισ προςδιοριςτεί θ εφαρμοςτζα ζννομθ τάξθ.
Θ κεωρία τθσ lex fori:
΢φμφωνα με τθ κεωρία αυτι, ο δικάηων δικαςτισ, προκειμζνου να χαρακτθρίςει μια βιοτικι ςχζςθ,
κα τθ χαρακτθρίςει προςτρζχοντασ ςτο δικό του δίκαιο, ςτο δίκαιο του forum .
Θ κεωρία τθσ lex causae :
΢φμφωνα με τθ κεωρία αυτι ο νομικόσ χαρακτθριςμόσ τθσ επίδικθσ ςχζςθσ πρζπει να γίνεται από
το εφαρμοςτζο επ’ αυτισ δίκαιοσ. Όμωσ ο μόνοσ αρμόδιοσ να υποδείξει ποιο δίκαιο κα κλθκεί να
εφαρμοςτεί ςτθν εκάςτοτε υπό ρφκμιςθ βιοτικι ςχζςθ είναι ο αρμόδιοσ κανόνασ ςυνδζςεωσ του
forum.
Θ λφςθ που πρζπει να ακολουκθκεί :
΢τθν περίπτωςθ που ο δικάηων δικαςτισ ζχει ενϊπιον του μια υπόκεςθ με ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ
κα πρζπει πρϊτα απ’ όλα να υπάγει τα πραγματικά περιςτατικά τθσ επίδικθσ ςχζςθσ ςτον αρμόδιο
κανόνα ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου του forum. Μζςω του κανόνα αυτοφ κα οδθγθκεί ςτο
εφαρμοςτζο επί τθσ υπό κρίςθ βιοτικισ ςχζςθσ δίκαιο, θμεδαπό ι αλλοδαπό. Κατά τθν υπαγωγι
όμωσ των πραγματικϊν περιςτατικϊν τθσ ρυκμιςτζασ ςχζςθσ ςτον αρμόδιο κανόνα ΛΔΔ ο δικάηων
δικαςτισ πρζπει να μθν επθρεάηεται από αντίςτοιχεσ ζννοιεσ του ουςιαςτικοφ δικαίου, αλλά κα
πρζπει να αντιμετωπίηει τα πραγματικά περιςτατικά τελείωσ άχρωμα και ουδζτερα. ΢τθ ςυνζχεια
κα πρζπει να προςπακιςει να ανεφρει το πλάτοσ ποιασ ςυνδετζασ ζννοιασ του θμεδαποφ
ςυςτιματοσ ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου εμπίπτουν τα πραγματικά περιςτατικά τθσ επίδικθσ κάκε
φοράσ ςχζςθσ .Ο δικάηων δικαςτισ εκκινεί, από το ΛΔΔ του forum και ο νομικόσ χαρακτθριςμόσ τθσ
υπό κρίςθ υπόκεςθσ γίνεται ςφμφωνα με τθν lex fori .
Θ ΠΑΡΑΠΟΜΠΘ :
Σο πρόβλθμα τθσ παραπομπισ :
Σο πρόβλθμα ανακφπτει ςυγκεκριμζνα όταν ο κανόνασ ςυγκροφςεωσ του forum προβλζπει τθν
εφαρμογι αλλοδαποφ δικαίου, του οποίου ωςτόςο ο κανόνασ ςυγκροφςεωσ οδθγεί ςτθν εφαρμογι
δικαίου άλλου από εκείνο που υποδεικνφει το ΛΔΔ του forum .
Σφποι παραπομπισ :
Εμφανίηεται με 2 βαςικοφσ τφπουσ, τθν αναπαραπομπι και τθν περαιτζρω παραπομπι.

Αναπαραπομπι γίνεται όταν ο αλλοδαπόσ κανόνασ ΛΔΔ οδθγεί ςτθν εφαρμογι του δικαίου του
6
δικάηοντοσ δικαςτι ( lex fori), και περαιτζρω παραπομπι όταν ο αλλοδαπόσ κανόνασ ιδιωτικοφ
διεκνοφσ δικαίου οδθγεί ςτθν εφαρμογι του δικαίου τρίτθσ χϊρασ .
Αναπαραπομπι : Α  Β  Α
Περαιτζρω παραπομπι : Α  Β  Γ
Δεν αποκλείεται θ περαιτζρω παραπομπι να οδθγεί ςτθν εφαρμογι δικαίου τζταρτθσ χϊρασ ( Α
Β  Γ  Δ) ι και πζμπτθσ, ζκτθσ κτλπ.
Θ απαγόρευςθ τθσ παραπομπισ ςτον Ελλθνικό δίκαιο :
ΑΚ 32 : Ορίηει ότι ςτο αλλοδαπό δίκαιο που πρζπει να εφαρμοςκεί δεν περιλαμβάνονται και οι
κανόνεσ ΛΔΔ τθσ αλλοδαπισ πολιτείασ .
Θ αναφορά του όρου «αναπαραπομπι» ςτον παράτιτλο δεν μπορεί πάντωσ να κεμελιϊςει τθν
άποψθ ότι μόνο θ αναπαραπομπι απαγορεφεται και ότι, αντίκετα, υπάρχουν περικϊρια για τθν
αποδοχι τθσ περαιτζρω παραπομπισ.
Χωρίσ να κίγεται θ εφαρμογι το ΑΚ 32, δεν αποκλείεται να λθφκεί υπόψθ αλλοδαπόσ κανόνασ ΛΔΔ
ωσ προσ τα προκρίμαματα (βλ. αναλυτικά παρακάτω), ςτο μζτρο που γίνεται δεκτι θ άποψθ
ςφμφωνα με τθν οποία το προδικαςτικό ηιτθμα λφεται με βάςθ τον κανόνα ιδιωτικοφ διεκνοφσ
δικαίου τθσ lex causae .
Εξαιρζςεισ :
α) Εξαιρζςεισ προερχόμενεσ από κυρωκείςεσ διεκνείσ ςυμβάςεισ :
Θ απαγόρευςθ τθσ παραπομπισ ςτο ελλθνικό δίκαιο δεν είναι ωςτόςο απόλυτθ. Τπάρχουν
περιπτϊςεισ διεκνϊν ΢υμβάςεων, οι οποίεσ δζχονται τθν παραπομπι και υπεριςχφουν των κοινϊν
διατάξεων ςφμφωνα με το ΢ 28 παρ.1.
Βλ. αρ. 90 ν.5325/1932 για το δίκαιο των αξιογράφων / αρ. 70 ν.5960/1933 για το εφαρμοςτζο
δίκαιο ςτθν ικανότθτα για ανάλθψθ υποχρεϊςεωσ από επιταγι.
β) Σο αρ.34 του Κανονιςμοφ 650/2012 που αφορά τισ κλθρονομικζσ ςχζςεισ :
Θ ζςτω και μερικι ειςαγωγι τθσ παραπομπι με το αρ.34 του Κανονιςμοφ 650/2012 που αφορά τισ
κλθρονομικζσ ςχζςεισ αποτελεί ςιμερα τθ ςθμαντικότερθ εξαίρεςθ ςτον κανόνα του ΑΚ 32. Με τθ
διάταξθ αυτι ζχει γίνει αποδεκτι εν μζρει θ παραπομπι, όταν εφαρμοςτζο είναι το δίκαιο τρίτου
κράτουσ (δθλαδι κράτοσ ςτο οποίο δεν ιςχφει ο κανονιςμόσ αυτόσ τθσ ΕΕ), οι κανόνεσ ΛΔΔ του
οποίου παραπζμπουν ςτο δίκαιο κράτουσ μζλουσ ι ςτο δίκαιο τρίτου κράτουσ « που κα εφάρμοηε
το δικό του δίκαιο». ΢τθν περίπτωςθ αυτι εφαρμόηονται οι κανόνεσ ΛΔΔ του αρχικά
υποδεικνυομζνου δικαίου.
7
ΕΦΑΡΜΟΓΘ ΑΛΛΟΔΑΠΟΤ ΔΛΚΑΛΟΤ:
Θ λφςθ του ΚΠολΔ :
Ο ΚΠολΔ περιζχει 3 βαςικζσ διατάξεισ που αναφζρονται ςτθ δικονομικι μεταχείριςθ του
αλλοδαποφ δικαίου : Σο αρ. 337, οποφ ορίηει τον τρόπο ςφμφωνα με τον οποίο το αλλοδαπό δίκαιο
ειςάγεται ςτθ δίκθ και γίνεται δικονομικά γνωςτό ςτο δικαςτι κακϊσ και τα αρ. 559 παρ.1 και 560
παρ.1 που αφοροφν τον αναιρετικό ζλεγχο τθσ εφαρμογισ του αλλοδαποφ δικαίου από τα
δικαςτιρια τθσ ουςίασ.
ΚΠολΔ 337 : Ο νομοκζτθσ κακιερϊνει τθν αυτεπάγγελτθ εφαρμογι του αλλοδαποφ δικαίου και τθν
ελευκερία του δικαςτι ωσ προσ τον ποριςμό τθσ γνϊςθσ του.
Αδυναμία πλθροφόρθςθσ του ξζνου δικαίου:
Αν, παρά τισ προςπάκειεσ δικαςτθρίου και διαδίκων, δεν καταςτεί δυνατι θ γνϊςθ του
εφαρμοςτζου αλλοδαποφ δικαίου, χρειάηεται να βρεκεί κάποιο υποκατάςτατο, αφοφ θ
αρνθςιδικία απαγορεφεται. Κρατοφςα πρακτικι είναι θ εξ ανάγκθσ εφαρμογι τθσ lex fori .
Αναιρετικόσ ζλεγχοσ :
Σα ΚΠολΔ 559 και 560 κακορίηουν τουσ λόγουσ αναίρεςθσ κατά των δικαςτικϊν αποφάςεων
Θ ΕΠΛΦΤΛΑΞΘ ΣΘ΢ ΔΘΜΟ΢ΛΑ΢ ΣΑΞΘ΢ :
Θ ζννοια του ΑΚ 33. Χαρακτθριςτικά τθσ δθμόςιασ τάξθσ ςτο ελλθνικό ΛΔΔ:
ΑΚ 33 : Διάταξθ αλλοδαποφ δικαίου δεν εφαρμόηεται, αν θ εφαρμογι τθσ προςκροφει ςτα χρθςτά
ικθ ι γενικά ςτθ δθμόςια τάξθ. Θ δθμόςια τάξθ εμποδίηει να εφαρμοςτεί ο μζςω του αρμόδιου
κανόνασ ςυνδζςεωσ καλοφμενοσ αλλοδαπόσ κανόνασ δικαίου, εφόςον αυτόσ αντίκειται ςτισ
κεμελιϊδεισ περί θκικισ και δικαίου αντιλιψεισ τθσ θμεδαπισ πολιτείασ. 4 είναι τα χαρακτθριςτικά
τθσ :
α. Εξαιρετικόσ χαρακτιρασ : Θ δθμόςια τάξθ λειτουργεί ωσ κατ’ εξαίρεςθ ματαίωςθ τθσ εφαρμογισ
του προςκροφοντοσ ςε αυτιν εφαρμοςτζου αλλοδαποφ κανόνα δικαίου. Δθλαδι λειτουργεί τότε
μόνο, όταν θ επίκλθςθ τθσ από το δικάηοντα δικαςτι κρίνεται απολφτωσ απαραίτθτθ προκειμζνου
να αποτραπεί θ εφαρμογι ςυγκεκριμζνου αλλοδαποφ κανόνα δικαίου για λόγουσ κοινωνικοφ ι
πολιτικοφ ςυμφζροντοσ.
β. Αοριςτία : Κάκε απόπειρα ενόσ εκ των προτζρων κακοριςμοφ του περιεχομζνου τθσ ζννοιασ τθσ
επιφφλαξθσ τθσ δθμόςιασ τάξθσ είναι καταδικαςμζνθ ςε αποτυχία λόγω του απρόςφορου του
αντικειμζνου τθσ.
γ. Ελαςτικότθτα :
δ. Μεταβλθτι ζννοια :
8
Χρθςτά ικθ και δθμόςια τάξθ :
Σο ΑΚ 33 εμποδίηει τθν εφαρμογι αλλοδαποφ δικαίου όταν αυτό προςκροφει ςτα χρθςτά ικθ ι
γενικά ςτθ δθμόςια τάξθ. Θ αναφορά των χρθςτϊν θκϊν ςτο ΑΚ 33 ζγινε για να προςτατεφονται και
οι ζμμεςου νομικοφ χαρακτιρα κεμελιϊδεισ αντιλιψεισ περί θκικι τθσ πολιτείασ του.
Θ ζννοια τθσ δθμόςιασ τάξθσ ςτα ΑΚ 3 και 33 :
Θ ζννοια τθσ δθμόςιασ τάξθσ του ΑΚ 3 δεν ςυμπίπτει με τθν ζννοια τθσ δθμόςιασ τάξθσ του ΑΚ 33 .
Θ τελευταία είναι κατά πολφ ςτενότερθ από τθν πρϊτθ και αυτό γιατί όλοι οι κανόνεσ
αναγκαςτικοφ δικαίου με τθν ζννοια του ΑΚ 3 δεν αποτελοφν και κανόνεσ δθμόςιασ τάξθσ με τθν
ζννοια του ΑΚ 33.
Πολλζσ φορζσ γίνεται λόγοσ για διεκνι δθμόςια τάξθ θ οποία αντιδιαςτζλλεται από τθν εςωτερικι
δθμόςια τάξθ. Θ διεκνισ δθμόςια τάξθ αναφζρεται ςτουσ κανόνεσ δθμόςιασ τάξθσ του forum , οι
οποίοι επιβάλλονται και εφαρμόηονται υποχρεωτικά, παρά το γεγονόσ ότι οι κανόνεσ ΛΔΔ
υποδεικνφουν ζνα αλλοδαπό δίκαιο ωσ εφαρμοςτζο , ενϊ θ εςωτερικι δθμόςια τάξθ αφορά μόνο
τισ ζννομεσ ςχζςεισ που δεν περιζχουν ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ.
Θ δθμόςια τάξθ ςτο δικονομικό διεκνζσ δίκαιο :
Σον όρο δθμόςια τάξθ τον ςυναντάμε και ςτο δικονομικό διεκνζσ δίκαιο. Θ δικονομικι ζννοια τθσ
δθμόςιασ τάξθσ ςτο ΚΠολΔ ζχει ωσ ςκοπό να εμποδίςει τθν ιςχφ αλλοδαπισ απόφαςθσ όταν αυτι
προςκροφει ςτθν ελλθνικι ζννομθ τάξθ. Πρόκειται κυρίωσ για περιπτϊςεισ όπου ηθτείται θ
αναγνϊριςθ ι θ εκτζλεςθ αλλοδαπϊν αποφάςεων ςτθν Ελλάδα. Θ ζννοια τθσ δθμόςιασ τάξθσ
χρθςιμεφει επίςθσ για να κεμελιϊςει τθ διεκνι δικαιοδοςία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων ςε
οριςμζνεσ περιπτϊςεισ. Δεν κα πρζπει να γίνεται επίκλθςθ του ΑΚ 33 ςτισ περιπτϊςεισ ηθτθμάτων
δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου. (βλ. ΚΠολΔ 780, 323, 905, αρ. 45 Καν. 1215/2012, αρ.22 Καν.
2201/2003, αρ.24 Καν. 4/2009, αρ. 40 Καν.650/2012)
Θ λειτουργία τθσ επιφφλαξθσ τθσ δθμόςιασ τάξθσ. Αρνθτικι και κετικι επζμβαςθ:
Θ επζμβαςθ τθσ επιφφλαξθσ τθσ δθμόςιασ τάξθσ εμφανίηεται ωσ αρνθτικι, αποκροφει τθν
εφαρμογι τθσ αλλοδαπισ διάταξθσ όχι γενικά και αφθρθμζνα αλλά in concreto. Εκτόσ όμωσ από
τθν αρνθτικι εκδιλωςθ τθσ λειτουργίασ τθσ επιφφλαξθσ τθσ δθμόςιασ τάξθσ υπάρχει και θ κετικι
εκδιλωςθ τθσ, ςφμφωνα με τθν οποία ο δικάηων δικαςτισ προκειμζνου να καλφψει το
διαπιςτοφμενο κενό που δθμιουργείται είτε από τον αποκλειςμό του αλλοδαποφ κανόνα δικαίου,
είτε από τθ μθ φπαρξθ κεςμοφ ανάλογου προσ εκείνον του forum, πρζπει ο ίδιοσ να αποφαςίςει για
τθν πλιρωςθ αυτοφ του κενοφ εφαρμόηοντασ το δικό του δικαίου ( τθ lex fori ).
Επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ και διεκνείσ ςυμβάςεισ ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου:
Θ επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ είναι δυνατόν να αποκλείςει τθν εφαρμογι αλλοδαποφ δικαίου
και όταν αυτι επιβάλλεται μζςω κανόνα ςυνδζςεωσ, ο οποίο περιζχεται ςε κείμενο διεκνοφσ
ςφμβαςθσ , είτε θ διεκνισ αυτι ςφμβαςθ ιςχφει ωσ ζχει, είτε βρίςκεται ενςωματωμζνθ ςε κείμενο
άλλου νόμου τθσ πολιτείασ του forum .
9
Θ ΠΡΟ΢ΑΡΜΟΓΘ :
Σο πρόβλθμα τθσ «προςαρμογισ» εςτιάηεται ςτθν προςπάκεια του δικάηοντοσ δικαςτι να

διαρκρϊςει αρμονικά τουσ ουςιαςτικοφσ κανόνεσ δικαίου που ανικουν ςε διαφορετικά ςυςτιματα
ςυγκροφςεων νόμων, κατά τζτοιο τρόπο που να τον οδθγιςουν ςτθν εφαρμογι τθσ περιςςότερο
αρμόηουςασ ρφκμιςθσ επί τθσ ςυγκεκριμζνθσ διεκνοφσ ζννομθσ ςχζςθσ. Είναι πράγματι δυνατόν
κατά τθ κζςθ εφαρμογι του κανόνα ςυνδζςεωσ, θ lex causae να οδθγεί ςε αναντιςτοιχία με άλλεσ
διατάξεισ ενόσ άλλου δικαίου. Σότε ο δικαςτισ του forum επεμβαίνει κατάλλθλα
«προςαρμόηοντασ» το αλλοδαπό κανόνα δικαίου άλλοτε προτιμϊντασ ζναν από τουσ
εμπλεκόμενουσ κανόνεσ ςυνδζςεωσ του αλλοδαποφ δικαίου, άλλοτε προβαίνοντασ ςτθν κατάλλθλθ
ερμθνείασ των εμπλεκόμενων αλλοδαπϊν κανόνων δικαίου και άλλοτε εφαρμόηοντασ τθ lex fori ,
υποκακιςτϊντασ ζτςι με το δικό του δίκαιο τα εφαρμοςτζα δίκαια που καλοφνται όλα μαηί να
εφαρμοςτοφν ςτθν υπό κρίςθ υπόκεςθ.
ΣΟ ΠΡΟΔΛΚΑ΢ΣΛΚΟ ΗΘΣΘΜΑ :
Ζννοια :
΢υχνά εμφανίηεται ςτθν πράξθ , ςτο πλαίςιο μια ζνδικθσ διαφοράσ με ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ,
πρόβλθμα εφαρμοςτζου δικαίου ωσ προσ μια ςχζςθ, από κφροσ ι τθν φπαρξθ τθσ οποία εξαρτάται
το κφροσ ι θ φπαρξθ άλλθσ ζννομθσ ςχζςθσ που αποτελεί το κφριο ηιτθμα τθσ δίκθσ. Θ ςχζςθ αυτι
αποκαλείται πρόκριμα.
Με τον όρο προδικαςτικό ηιτθμα εννοείται το πρόβλθμα ςτο ΛΔΔ ςχετικά με το δίκαιο που κα
εφαρμοςκεί ωσ προσ το πρόκριμα. Σο πρόβλθμα αυτό πρακτικά προκφπτει όταν α) το κφριο ηιτθμα
τθσ δίκθσ και το πρόκριμα εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογισ διαφορετικϊν κανόνων ςυνδζςεωσ, β)
το δίκαιο που διζπει το κφριο ηιτθμα, κακ’ υπόδειξθ του ελλθνικοφ κανόνα ςυνδζςεωσ, είναι
αλλοδαπό.
Εφαρμοςτζο δίκαιο :
Πρϊτθ υποςτθριηόμενθ άποψθ, το εφαρμοςτζο δίκαιο κα προςδιοριςκεί με βάςθ τον οικείο

κανόνα ςυγκροφςεωσ τθσ lex fori, ιτοι του δικαίου του δικάηοντοσ δικαςτι.
Κατά τθ δεφτερθ από τισ υποςτθριηόμενεσ απόψεισ, το εφαρμοςτζο δίκαιο επί του προκρίματοσ
υποδεικνφεται από τον οικείο κανόνα ςυγκροφςεωσ τθσ lex causae τθσ κφριασ ςχζςθσ.
Θ απουςία κανόνα δικαίου γενικισ ιςχφοσ με τον οποίο να κακορίηεται εάν το εφαρμοςτζο δίκαιο
κα κακοριςκεί ςφμφωνα με τουσ κανόνεσ ςυγκροφςεωσ τθσ lex fori ι τθσ lex causae αφινει
ςθμαντικότατα περικϊρια επιλογισ ςτον δικαςτι ενϊπιον του οποίου εκκρεμεί θ δίκθ. Παρζχεται
επομζνωσ ςτον δικαςτι θ δυνατότθτα να επιλζξει μεταξφ τθσ μιασ ι τθσ άλλθσ λφςθσ, αφοφ λάβει
υπόψθ τα δεδομζνα τθσ κάκε ςυγκεκριμζνθσ περιπτϊςεωσ. Είναι πικανό αυτόσ να επιλζξει με
κριτιριο τθ λφςθ ςτθν οποία οδθγεί επι τθσ ουςίασ θ εφαρμογι του οικείου κανόνα ςυγκροφςεωσ
τθσ lex fori ι lex causae.
10
Θ ΚΑΣΑ΢ΣΡΑΣΘΓΘ΢Θ ΔΛΚΑΛΟΤ:
Ζννοια:
Πολφ ςυχνά κάποια πρόςωπα επικυμοφν να αποφφγουν τθν εφαρμογι οριςμζνων κανόνων
δικαίου, για το λόγο ότι οι ζννομεσ ςυνζπειεσ που οι κανόνεσ αυτοί επιτάςςουν δεν είναι ςφμφωνεσ
με τα ςυμφζροντα τουσ. ΢υμβαίνει ζτςι ςυχνά να μεκοδεφεται θ εφαρμογι άλλου κανόνα δίκαιου,
περιςςότερο ευνοϊκοφ, ςτθ κζςθ τθσ διατάξεωσ που κανονικά πρζπει να εφαρμοςκεί. Πρόκειται για
καταςτρατθγικοφ χαρακτιρα ενζργεια, θ οποία προςομοιάηει με τθν εικονικότθτα, χωρίσ ωςτόςο
να ταυτίηεται με αυτι.
Άρα ωσ καταςτρατιγθςθ δικαίου εννοείται θ μεταβολι των πραγματικϊν δεδομζνων, ςκοπόσ τθσ
οποίασ είναι θ εφαρμογι ςε μια ζννομθ ςχζςθ κανόνων δικαίου άλλων από εκείνουσ που κανονιά
κα ιταν εφαρμοςτζοι . Θ μεταβολι αυτιν δεν είναι φαινομενικι, αλλά πραγματικι.
Είδθ καταςτρατθγιςεωσ :
Θ καταςτρατιγθςθ ωσ προσ τισ ζννομεσ ςχζςεισ με ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ εμφανίηεται με τισ εξισ
ειδικότερεσ μορφζσ : α) Καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου , β)
Καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου stricto sensu.
Θ καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου :
Με τθν καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου επιδιϊκεται από κάποιο
διάδικο να υπαχκεί θ ζνδικθ διαφορά ςτθ δικαιοδοςία των δικαςτθρίων κράτουσ άλλου από εκείνο,
του οποίου τα δικαςτιρια κα είχαν κανονικά επιλθφκεί τθσ υποκζςεωσ . Και ςτθν περίπτωςθ αυτι
λαμβάνει χϊρα μεταβολι των πραγματικϊν δεδομζνων ςτα οποία ςτθρίηεται θ διεκνισ
δικαιοδοςία. Θ μορφι αυτι τθσ καταςτρατθγιςεωσ προχποκζτει δικονομικι ενζργεια και γίνεται
ςχεδόν πάντα από το πρόςωπο που παίρνει τθν πρωτοβουλία να κινιςει τθ δίκθ, κατά κανόνα
αςκϊντασ αγωγι.
Αντίκετα δεν αποτελεί forum shopping θ επιλογι από τον ενάγοντα ενόσ μεταξφ περιςςοτζρων εξ
αρχισ αρμόδιων δικαςτθρίων.
Θ καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του ΛΔΔ stricto sensu:
Θ καταςτρατιγθςθ που λαμβάνει χϊρα ςτο πεδίο του ΛΔΔ με τθ ςτενι ζννοια του όρου, δθλαδι ςτο
πεδίο των κανόνων ςυγκροφςεωσ , εμφανίηεται με 2 μορφζσ . Με τθν πρϊτθ από αυτζσ θ
καταςτρατθγικι μεταβολι των πραγματικϊν δεδομζνων αποβλζπει ςτθν εφαρμογι άλλου κανόνα
ςυγκροφςεωσ τθσ lex fori απο τον κανόνα ςυγκροφςεωσ που κανονικά κα εφαρμόηεται, ενϊ
αντίκετα με τθ δεφτερθ μορφι τθσ επιδιϊκεται να υποδειχκεί ωσ lex causae δίκαιο άλλο από εκείνο
που κανονικά κα εφαρμοηόταν. Και ςτισ 2 περιπτϊςεισ γίνεται δεκτό από τον καταςτρατθγοφντα ότι
κα εφαρμοςκεί το ΛΔΔ τθσ lex fori , αλλά επιδιϊκεται να νοκευκεί το αποτζλεςμα τθσ εφαρμογισ
του ωσ προσ τθν ουςία τθσ διαφοράσ.
α) Μεταβολι του κανόνασ ςυγκροφςεωσ :
Ο καταςτρατθγϊν προβαίνει ςε μεταβολι των πραγματικϊν δεδομζνων που ςχετίηονται με τθ

ςυνδετζα ζννοια κάποιου κανόνα ςυγκροφςεωσ . ΢τόχοσ είναι να υπάρξει διαφορετικόσ νομικόσ
11
χαρακτθριςμόσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ ζννομθσ ςχζςθσ, ζτςι ϊςτε να κακοριςκεί το εφαρμοςτζο δίκαιο
ςφμφωνα με κανόνα ςυγκροφςεωσ άλλον από εκείνο που κα είχε ενεργοποιθκεί από τον
εφαρμοςτι του δικαίου εάν δεν λάμβανε χϊρα θ μεταβολι.
β) Μεταβολι τθσ lex causae :
Εδϊ θ μεταβολι των πραγματικϊν δεδομζνων δεν κίγει τθν ςυνδετζα ζννοια, αλλά τθ ςυνδετικι
ζννοια του κανόνα ςυγκροφςεωσ. Εν προκειμζνω το πρόςωπο που οργανϊνει τθν καταςτρατιγθςθ
αποδζχεται μεν τθν εφαρμογι του κανόνα ςυγκροφςεωσ που είναι κανονικά εφαρμοςτζοσ , αλλά
επιχειρεί να επιτφχει τθν υπόδειξθ, μζςω του ίδιου κανόνα, του δικαίου άλλου κράτουσ ωσ
εφαρμοςτζου.
Κφρωςθ τθσ καταςτρατθγικισ δραςτθριότθτασ ςτο πεδίο του ΛΔΔ stricto sensu :
Δεν υπάρχουν διατάξεισ ςχετικζσ με τθν καταςτρατιγθςθ , ζτςι θ νομολογία ςτθρίηεται ςτο ΑΚ 281.
Σο ότι από νομικισ απόψεωσ θ καταςτρατιγθςθ αξιολογείται αρνθτικά ζχει ωσ αποτζλεςμα να μθ

λαμβάνεται υπόψθ όςον αφορά τον κακοριςμό του εφαρμοςτζου δικαίου και να εφαρμόηεται το
δίκαιο που κα είχε υποδειχκεί ωσ lex causae εάν δεν είχε μεςολαβιςει θ καταςτρατθγικι
μεταβολι. Αυτό ιςχφει και ςτισ 2 περιπτϊςεισ καταςτρατθγιςεωσ ςτο πεδίο του ΛΔΔ stricto sensu ,
με τθ διαφορά ότι ςτθν πρϊτθ από αυτζσ εφαρμόηεται « ενδιάμεςα» ο κανόνασ ιδιωτικοφ διεκνοφσ
δικαίου του οποίου επιχειρικθκε να αποφευχκεί θ εφαρμογι, ενϊ ςτθ δεφτερθ ο κακοριςμόσ τθσ
lex causae γίνεται με βάςθ τον ςφνδεςμο, του οποίου τθν εξατομίκευςθ ςτθ ςυγκεκριμζνθ
περίπτωςθ είχε ςτρεβλϊςει θ ενζργεια του καταςτρατθγοφντοσ .
12
Ειδικό μζροσ Λδιωτικοφ διεκνζσ δικαίου :
ΣΟ ΦΤ΢ΛΚΟ ΠΡΟ΢ΩΠΟ :
Θ ικανότθτα δικαίου του φυςικοφ προςϊπου :
Λκανότθτα δικαίου : θ ικανότθτα κάκε ανκρϊπου να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και

υποχρεϊςεων.
- ποιο δίκαιο κα εφαρμοςκεί προκειμζνου να κρικοφν ηθτιματα για τθν ικανότθτα δικαίου;
Δίλθμμα επιλογισ ωσ ςυνδζςμου είτε τθσ ικαγζνειασ είτε τθσ κατοικίασ ( θ ςυνικουσ διαμονισ)
ΑΚ 5 : Ο κανόνασ ςυγκροφςεωσ αυτόσ ορίηει ωσ εφαρμοςτζο το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του φυςικοφ
προςϊπου . Εφαρμογι αυτοφ του δικαίου για να οριςτεί θ ζναρξθ και θ λιξθ τθσ προςωπικότθτασ
του φυςικοφ προςϊπου . Ο χρόνοσ λιξθσ είναι ο χρόνοσ κανάτου του φυςικοφ προςϊπου . Ο
χρόνοσ ζναρξθσ διαφζρει ανάμεςα ςτα διάφορα δίκαια.
Αναλογικι εφαρμογι του ΑΚ 5 , άρα εφαρμογι του δικαίου που κα είχε τθν ικαγζνεια το φυςικό
πρόςωπο εάν αποκτοφςε ικανότθτα δικαίου, όταν ζνα πρόςωπο υπιρξε ζςτω και για μικρό χρονικό
διάςτθμα .
Για τον κυοφοροφμενο , κατά τθν νομολογία εφαρμοςτζο δίκαιο κα είναι το δίκαιο που διζπει τθν
ζννομθ ςχζςθ από τθν οποία τθν οποία αντλοφνται δικαιϊματα και υποχρεϊςεισ.
Αν το φυςικό πρόςωπο δεν ζχει καμία ικαγζνεια ι αντίκετα ζχει περιςςότερεσ τθσ μιασ ικαγζνειεσ,
το εφαρμοςτζο δίκαιο κα κακοριςκεί αντίςτοιχα ςφμφωνα με το ΑΚ 30 και 31 . Όταν πρόκειται για
πρόςφυγα προβλζπεται από τισ ςχετικζσ διεκνείσ ςυμβάςεισ ότι τθν ικανότθτα δικαίου διζπει το
δίκαιο τθσ κατοικίασ του ι, εάν δεν ζχει κατοικία το δίκαιο τθσ διαμονισ του .
Θ ικανότθτα κάποιου προςϊπου να είναι διάδικοσ :
ΚΠολΔ 62 εδ.α : ικανόσ είναι διάδικοσ είναι όποιοσ ζχει τθν ικανότθτα να είναι υποκείμενο
δικαιωμάτων και υποχρεϊςεων .
΢τισ περιπτϊςεισ που θ διαφορά ζχει ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ για να κρικεί εάν κάποιο πρόςωπο
ζχει τθν ικανότθτα να είναι διάδικοσ , ζχουμε 2 απόψεισ :
(1) Εφαρμοςτζα είναι θ λεξ φορι . Γεννάται όμωσ προδικαςτικό ηιτθμα, αφοφ θ ικανότθτα δικαίου
αποτελεί πρόκριμα τθσ ικανότθτασ του να είναι κάποιοσ διάδικοσ, οπότε και το εφαρμοςτζο δίκαιο
κα κακοριςκεί ςτθν ουςία ςφμφωνα με το ΑΚ 5.
(2) Σο ηιτθμα είναι ουςιαςτικό οπότε και κα εφαρμοςκεί εξ αρχισ το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του
φυςικοφ προςϊπου . Άρα καταλιγει ςτθν εφαρμογι του ΑΚ 5 ( Νομολογία : εφαρμογι του δικαίου
τθσ ικαγζνειασ του φυςικοφ προςϊπου με ςυνδυαςμό του ΚΠολΔ 62 εδ.α και ΑΚ 5)
13
Θ αφάνεια : το εφαρμοςτζο δίκαιο
Θ αφάνεια επιφζρει λιξθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ του προςϊπου.
Κανόνασ ςυγκροφςεωσ : ΑΚ 6 παρ.1 : ορίηει ότι θ αφάνεια διζπεται από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ .
Λαμβάνεται υπόψθ θ ικαγζνεια που είχε το φυςικό πρόςωπο κατά το χρονικό ςθμείο τθσ
εξαφανίςεωσ του .
Θ αφάνεια : διεκνισ δικαιοδοςία ελλθνικϊν δικαςτθρίων :
ΑΚ 6 παρ.2 : είναι κανόνασ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ, που ςε αντίκεςθ με τον κανόνασ ςυγκροφςεωσ
τθσ παρ.1, είναι μονομερισ , αφοφ κακορίηει τθν δικαιοδοςία ΜΟΝΟ των ελλθνικϊν δικαςτθρίων .
Για να υπάρχει διεκνισ δικαιοδοςία πρζπει να είχε ο αλλοδαπόσ πριν από τθν εξαφάνιςθ του τθν
κατοικία ι τθ διαμονι του ςτθν Ελλάδα ι να ζχει περιουςία ςτθν Ελλάδα κατά τον χρόνο που
επιλαμβάνεται τθσ ςχετικισ αιτιςεωσ το ελλθνικό δικαςτιριο . Οι προχποκζςεισ αρκεί να
ςυντρζχουν διαηευκτικά ( όχι ςωρευτικά )
Όςο αφορά ΕΛΛΘΝΑ , τα ελλθνικά δικαςτιρια ζχουν διεκνι δικαιοδοςία και όταν ακόμθ αυτόσ δεν
είχε κατοικία ι διαμονι ςτθν Ελλάδα κατά τον χρόνο τθσ εξαφανίςεωσ ( αντιπαραβολι του ΑΚ 6
παρ.2 με ΚΠολΔ 783)
Λςχφσ αλλοδαπϊν αποφάςεων :
Δεν αποκλείεται να ζχει κθρυχκεί ςε αφάνεια αλλοδαπόσ ι και θμεδαπόσ με απόφαςθ αλλοδαποφ
δικαςτθρίου .
Εφαρμογι του ΚΠολΔ 780 : ΢φμφωνα με τθν οποία , αλλοδαπι απόφαςθ που κατά το ελλθνικό
δίκαιο εκδίδεται κατά τθ διαδικαςία τθσ εκοφςιασ δικαιοδοςίασ ζχει χωρίσ άλλθ διαδικαςία (
δθλαδι χωρίσ να απαιτείται θ ζκδοςθ απόφαςθσ ελλθνικοφ δικαςτθρίου( τθν ιςχφ που τθσ
αναγνωρίηει το δίκαιο του αλλοδαποφ φορουμ εφόςον ςυντρζχουν οι εξισ προχποκζςεισ :
(1) Πρζπει θ απόφαςθ να εφάρμοςε τισ ουςιαςτικζσ διατάξεισ του δικαίου που υποδεικνφει ο
οικείοσ κανόνασ ςυγκροφςεωσ του ελλθνικοφ ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου.
(2) Πρζπει επί πλζον θ απόφαςθ να εκδόκθκε από δικαςτιριο που είχε δικαιοδοςία κατά το δίκαιο
τθσ πολιτείασ τθσ οποίασ τισ ουςιαςτικζσ διατάξεισ εφιρμοςε .
(3) Θ απόφαςθ που εκδόκθκε από αλλοδαπό δικαςτιριο να μθν αντίκειται ςτθ δθμόςια τάξθ ι τα
χρθςτά ικθ
Εφαρμογι των παραπάνω εφόςον δεν υπάρχουν αντίκετεσ ρυκμίςεισ είτε ςε διμερείσ είτε ςε
πολυμερείσ ςυμβάςεισ .
14
Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθν ικανότθτα προσ δικαιοπραξία : ο κανόνασ :
Λκανότθτα προσ δικαιοπραξία : Θ εξουςία κάποιου προςϊπου να παράγει ζννομεσ ςυνζπειεσ με τθ

διλωςθ τθσ βουλιςεωσ του, είτε ςτο πλαίςιο μονομεροφσ δικαιοπραξίασ είςτε ςτο πλαίςιο
ςυμβάςεωσ . Θ κτιςθ τθσ προχποκζτει μίνιμουμ ψυχικισ , ςωματικισ και πνευματικισ ωριμότθτασ.
Κριτιριο βαςικό θ θλικία .
Θ επιλογι του ςυνδζςμου γίνεται μεταξφ κατοικίασ και ικαγζνειασ .
ΑΚ 7 : Εφαρμοςτζο δίκαιο είναι το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του δικαιοπρακτοφντοσ.
Κρίςιμο χρονικό ςθμείο για τον προςδιοριςμό τθσ λεξ καουςε πρζπει να κεωρθκεί το είναι εκείνο
κατά το οποίο ζχει εξωτερικευκεί θ βοφλθςθ του δικαιοπρακτοφντοσ .
Σο δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του δικαιοπρακτοφντοσ εφαρμόηεται για να προςδιοριςκεί : το χρονικό

ςθμείο ζναρξθσ / άρςθσ τθσ ικανότθτασ για δικαιοπραξία / οι ςυνζπειεσ ζλλειψθσ τθσ ικανότθτασ /
Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθν ικανότθτα προσ δικαιοπραξία : οι εξαιρζςεισ :
Σο ΑΚ 7 ανατρζπει το ΑΚ 9 εδ.α , κατά τθν οποία ορίηεται ότι ο αλλοδαπόσ που επιχειρεί
δικαιοπραξία ςτθν Ελλάδα για τθν οποία ςτερείται δικαιοπρακτικισ ικανότθτα κατά το δίκαιο τθσ
ικαγζνειασ του , κεωρείται ότι ζχει τθν ικανότθτα να επιχειριςει τθ δικαιοπραξία ατι εάν είναι
ικανόσ προσ δικαιοπραξία κατά το ελλθνικό δίκαιο . Ενϊ εάν κατά τθν λεξ πατριζ του ζχει
δικαιοπρακτικι ικανότθτα , παρζλκει θ εφαρμογι του ΑΚ 9 εδ.α .
Είναι ζκφανςθ τθσ αρχισ που λζει ότι πρζπει να επιδιϊκεται κατά το δυνατόν θ διάςωςθ του
κφρουσ των δικαιοπραξιϊν .
ΑΚ 9 εδ.α : Είναι κανόνασ ςυνδζςεωσ , μονομερισ , αφοφ κακορίηει ςε ποιεσ περιπτϊςεισ

εφαρμοςτζο είναι το ελλθνικό δίκαιο αντί του δικαίου τθσ ικαγζνειασ .
ΑΚ 9 εδ.β : Θ ΑΚ 9 εδ.α δεν εφαρμόηεται ςτισ δικαιοπραξίεσ οικογενειακοφ δικαίου και

κλθρονομικοφ δικαίου , οφτε ςτισ εμπράγματεσ δικαιοπραξίεσ για ακίνθτα που βρίςκονται ζξω από
τθν Ελλάδα . ΑΡΑ ΓΛΑ ΑΤΣΕ΢ ΕΦΑΡΜΟΗΕΣΑΛ ΣΟ ΑΚ 7 , ΣΟ ΔΛΚΑΛΟ ΣΘ΢ ΛΚΑΓΕΝΕΛΑ΢ ΣΟΤ
ΔΛΚΑΛΟΠΡΑΚΣΟΤΝΣΟ΢
Αρ.13 Κανονιςμόσ 593 / 2008 για το δίκαιο ςτισ ςυμβατικζσ ενοχζσ ζχει περιορίςει το πεδίο
εφαρμογισ του ΑΚ 9 εδ.α . Εδϊ θ παρζκκλιςθ από τθν εφαρμογι του δικαίου που διζπει κατ’ αρχιν
τθ δικαιοπρακτικι ικανότθτα προχποκζτει ότι όλοι οι ςυμβαλλόμενοι βρίςκονται ςτθν ίδια χϊρα.
΢τθν περίπτωςθ αυτι το πρόςωπο που ζχει δικαιοπρακτικι ικανότθτα ςφμφωνα με τθν λεξ λοκι
ακτουσ δεν ζχει το δικαίωμα να επικαλεςκεί διάταξθ άλλου δικαίου, ςφμφωνα με τθν οποία
ςτερείται τθσ ικανότθτασ αυτισ , εκτόσ εάν κατά τον χρόνο που καταρτίςκθκε θ ςφμβαςθ ο
αντιςυμβαλλόμενοσ γνϊριηε τθν ανικανότθτα ι τθν αγνοοφςε λόγω δικισ του αμζλειασ .
15
Εξαίρεςθ από τθν εφαρμογι του δικαίου τθσ ικαγζνειασ προβλζπουν επίςθσ οι ειδικζσ διατάξεισ
των άρκρων 90 παρ.2 ν.5325/1932 και 70 παρ.2 ν.5960/1933
Θ ικανότθτα προσ το παρίςταςκαι ενϊπιον δικαςτθρίου :
Είναι ςυνδεδεμζνθ με τθν ικανότθτα προσ δικαιοπραξία
Είναι θ ικανότθτα του υποκειμζνου τθσ ζννομθσ ςχζςθσ τθσ δίκθσ να ςυμμετζχει αυτοπροςϊπωσ
ςτθ ςχετικι διαδικαςία .
ΚΠολΔ 63 παρ.1 : αναγνωρίηει τθν ικανότθτα προσ το παρίςταςκαι ενϊπιον δικαςτθρίου ςτα
πρόςωπα που ζχουν πλιρθ δικαιοπρακτικι ικανότθτα κατά τισ διατάξεισ του αςτικοφ δικαίου
Ανακφπτει επομζνωσ ηιτθμα εφαρμοςτζου δικαίου τθσ λεξ φόρι, ιτοι εν προκειμζνω ςφμφωνα με
το ΑΚ 7.
Εάν όμωσ απαιτείται θλικία μεγαλφτερθ από εκείνθ που προβλζπεται ςτο ελλθνικό δίκαιο , κα
λθφκεί υπόψθ θ διάταξθ του ελλθνικοφ δικαίου επειδι είναι ευνοϊκότερθ για τον διάδικο που δεν
είναι πλιρωσ ικανόσ προσ δικαιοπραξία κατά το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του.
ΚΠολΔ 66 : Αλλοδαπό πρόςωπο που δεν ζχει ςφμφωνα με το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του ικανότθτα
για δικαςτικι παράςταςθ με το δικό του όνομα , κεωρείται πωσ ζχει ικανότθτα να παρίςταται ςτα
ελλθνικά δικαςτιρια αν ζχει αυτι τθν ικανότθτα ςφμφωνα με το ελλθνικό δίκαιο .
΢τζρθςθ τθσ δικαιοπρακτικισ ικανότθτασ : ΑΚ 8 παρ.1 :
Θ ςτζρθςθ κακϊσ και κάκε άλλοσ περιοριςμόσ τθσ δικαιοπρακτικισ ικανότθτα με δικαςτικι
απόφαςθ ρυκμίηονται από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του προςϊπου το οποίο αφοροφν αυτά τα
μζτρα.
ΑΚ 8 : κανόνασ ςυγκροφςεωσ .
ΑΚ 8 : Λαμβάνεται υπόψθ θ ικαγζνεια που ζχει το πρόςωπο, όταν ςυμβαίνει το γεγονόσ το οποίο
αποτελεί τθ βάςθ τθσ ςτεριςεωσ ι του περιοριςμοφ τθσ δικαιοπρακτικι ικανότθτασ
Ηθτιματα διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ςχετικά με το ΑΚ 8:
ΑΚ 8 παρ.2 : ρυκμίηει κζματα διεκνοφσ δικαιοδοςίασ . Είναι δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου διάταξθ
Ελλθνικό δικαςτιριο μπορεί να υποβάλει ςε κακεςτϊσ ςτζρθςθσ ι περιοριςμοφ τθσ δικαιοπρακτικι

του ικανότθτα αλλοδαπό που ζχει τθ ςυνικθ διαμονι του ςτθν Ελλάδα . Αν ο αλλοδαπόσ απλϊσ
διαμζνει ι ζχει περιουςία ςτθν Ελλάδα μποροφν να λθφκοφν μόνο αςφαλιςτικά μζτρα
ΑΚ 8 παρ.2 : Είναι μονομερισ κανόνα διεκνοφσ δικαιοδοςίασ , με περιοριςμζνθ διεκνισ

δικαιοδοςία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων γιατί κακιδρφεται μόνον όταν ο αλλοδαπόσ ζχει τθ ςυνικθ
διαμονι του ςτθν Ελλάδα . Εάν απλϊσ διαμζνει ι ζχει περιουςιακά ςτοιχεία ςτθν ελλθνικι
16
επικράτεια , τα ελλθνικά δικαςτιρια ζχουν διεκνι δικαιοδοςία μόνον όςον αφορά τθ λιψθ
αςφαλιςτικϊν μζτρων .
ΑΚ 8 παρ.2 : Προχποκζτει ότι ζχει αλλοδαπι ικαγζνεια το πρόςωπο , το οποίο ηθτείται να

υποβλθκεί ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ . Για τουσ θμεδαποφσ εφαρμόηεται το ΚΠολΔ 801 παρ.2
Όςον αφορά ςτθν αναγνϊριςθ ςτθν Ελλάδα αποφάςεων που ζχουν εκδοκεί απ αλλοδαπά πολτικά
δικαςτιρια και με τισ οποίεσ κάποιο πρόςωπο τίκεται υπό δικαςτικι ςυμπαράςταςθ, κα λθφκεί
υπόψθ ότι κατά το ελλθνικό δίκαιο οι αντίςτοιχεσ αποφάςεισ εκδίδονται κατά τθ διαδικαςία τθσ
εκοφςιασ διαδικαςίασ. Επομζνωσ το κζμα κα κρικεί ςφμφωνα ε το ΚΠολΔ 780.
ΣΟ ΝΟΜΛΚΟ ΠΡΟ΢ΩΠΟ :
Ειςαγωγι :
Σα νομικά πρόςωπα , εκφράηουν τα ςυμφζροντα περιςςοτζρων του ενόσ προςϊπων .
Δεν εφαρμόηεται για τα νομικά πρόςωπα τα ΑΚ 5-9 όςον αφορά τθν ικανότθτα δικαίου και τθ
δικαιοπρακτικι ικανότθτα .
Κεωρίεσ για τον κακοριςμό του εφαρμοςτζου δικαίου :
(1) Δίκαιο τθσ ικαγζνειασ – απορρίπτεται
(2) Κεωρία τθσ δθμιουργίασ ι ςυςςωματϊςεωσ του νομικοφ προςϊπου – εφαρμογι του δικαίου το
οποίο εφαρμόςκθκε για τθ ςφςταςθ του νομικοφ προςϊπου
(3) Κεωρία τθσ ζδρασ – δίκαιο του τόπου που βρίςκεται θ ζδρα του.
(4) Κεωρία τθσ επικαλφψεωσ – θ ςφςταςθ και θ αναγνϊριςθ μιασ εταιρίασ διζπεται αποκλειςτικά
από το δίκαιο με βάςθ το οποίο αυτι ζχει ςυςτακεί
Σο άρκρο ΑΚ 10:
ΑΚ 10 : επιλογι τθσ εφαρμογισ του δικαίου τθσ ζδρασ για ηθτιματα που αφοροφν νομικά πρόςωπα
Ωσ ςφνδεςμοσ βάςθ νομολογίασ και κεωρία είναι θ ΠΡΑΓΜΑΣΛΚΘ ζδρα ( όχι θ καταςτατικι)
ηθτιματα που εμπίπτουν ςτο ΑΚ 10 :
(1) Που ζχουν ςχζςθ με τθν ζναρξθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ
(2) Που ζχουν ςχζςθ με τθ λειτουργία , τθ διοίκθςθ και τθν εκπροςϊπθςθ του νομικοφ προςϊπου .
17
(3) Που ζχουν ςχζςθ με τθ λιξθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ του νομικοφ προςϊπου
Με τον όρο νομικό πρόςωπο δεν εννοοφνται μόνο οι εταιρίεσ , αλλά γενικότερα και οι ενϊςεισ
προςϊπων μθ κερδοςκοπικοφ χαρακτιρα ( ςωματεία) που ζχουν ικανότθτα δικαίου ςφμφωνα ε το
δίκαιο τθσ ζδρασ του.
Οι εξαιρζςεισ από τον κανόνα του ΑΚ 10:
Αρ. 45 παρ.3 ν.4072/2012 : Θ ιδιωτικι κεφαλαιουχικι εταιρία δεν ζχει υποχρζωςθ να ζχει τθν
πραγματικι τθσ ζδρα ςτθν Ελλάδα . Κατά παρζκκλιςθ του ΑΚ 10 , προτείνεται θ υιοκζτθςθ του
δικαίου τθσ καταςτατικισ ζδρασ και εννοείται ότι μια ΛΚΕ κα διζπεται από το ελλθνικό δίκαιο , ωσ
λεξ ςοςιετατισ , ενόςω είναι καταχωριςμζνθ ςτο ΓΕΜΘ , ακόμα και αν ζχει πραγματικι ζδρα ςτο
εξωτερικό .
΢υνκικθ φιλίασ, εμπορίου και ναυτιλίασ αρ. 24 παρ.3 εδ.β : Κακιερϊνεται θ αρχι τθσ
μεταχειρίςεωσ του πλζον ευνοουμζνου κράτουσ μεταξφ των 2 χωρϊν
Αρ.1 παρ.1 ν.791/1978 : Προβλζπεται ότι ςε οριςμζνεσ εταιρίεσ εφαρμόηεται το δίκαιο τθσ
καταςτατικισ ζδρασ τουσ όςον αφορά τθ ςφςταςθ και τθν ικανότθτα δικαίου τουσ , ανεξάρτθτα από
το ποιοσ είναι ο τόποσ όπου αςκείται ςτθν πραγματικότθτα θ διοίκθςθ τουσ. Περιορίηεται
αποκλειςτικά ςτα ηθτιματα που αφοροφν τθ ςφςταςθ και τθν ικανότθτα δικαίου των ναυτιλιακϊν
εταιριϊν που εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογισ του νόμου αυτοφ .
Θ μεταφορά τθσ ζδρασ νομικοφ προςϊπου ςε άλλο κράτοσ :
Σο επιτρεπτό ι όχι τθσ μεταφοράσ εμπίπτει και αυτό ςτο πεδίο εφαρμογισ του ΑΚ 10 , άρα
εφαρμοςτζο όςον αφορά τθ μεταφορά είναι το δίκαιο τθσ πραγματικισ ζδρασ του νομικοφ
προςϊπου, δθλαδι εκείνθσ που είχε υπό τθν αρχικι μορφι του.
ΔΕΚ/ΔΕΕ : Ωσ προσ τθ ςυνζχιςθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ γίνεται δεκτό , ότι θ μεταφορά τθσ
ζδρασ του νομικοφ προςϊπου δεν ςυνεπάγεται τθ διακοπι τθσ νομικισ προςωπικότθτασ υπό τθν
προχπόκεςθ βεβαίωσ τθσ αποδοχισ του επιτρεπτφ ςωρευτικά και από τα 2 δίκαια.
Θ «ικαγζνεια» του νομικοφ προςϊπου:
Από αυςτθρά νομικι άποψθ, ο όροσ «ικαγζνεια» εκφράηει τον δεςμό ενόσ φυςικοφ προςϊπου με
μια Πολιτεία , από τον οποίο και απορρζουν δικαιϊματα και υποχρεϊςεισ. Αντίκετα θ χριςθ του
επί νομικϊν προςϊπων μπορεί να χαρακτθριςκεί ωσ νομικι ανακριβολογία.
Θ ζδρα είναι για τα νομικά πρόςωπα ότι είναι θ ικαγζνεια για τα φυςικά πρόςωπα . Άρα υφίςταται
και ωσ προσ τα νομικά πρόςωπα θ διάκριςθ μεταξφ θμεδαπϊν , ιτοι εκείνων που ζχουν τθν ζδρα
τουσ ςτθν Ελλάδα και διζπονται από το ελλθνικό δίκαιο , και αλλοδαπϊν , ιτοι εκείνων που ζχουν
τθν ζδρα τουσ ςτο εξωτερικό και διζπονται από το αλλοδαπό δίκαιο .
18
Θ κεωρία του ελζγχου:
΢φμφωνα με αυτι , εάν το νομικό πρόςωπο ελζγχεται από φυςικά πρόςωπα αλλοδαπισ ικαγζνειασ
ι εάν τα κεφάλαια με τα οποία αυτό κινείται είναι αλλοδαπά κατά τθν προζλευςθ τουσ , με
αποτζλεςμα οι αποφάςεισ των οργάνων του να ελζγχονται και ςτθ μια και ςτθν άλλθ περίπτωςθ
από αλλοδαποφσ , κεωρείται αλλοδαπό από τθν άποψθ του δικαίου καταςτάςεωσ αλλοδαπϊν και
κατά ςυνζπεια υπόκειται ςτουσ περιοριςμοφσ και τισ απαγορεφςεισ που ιςχφουν για τουσ
αλλοδαποφσ .
Ο ΣΤΠΟ΢ ΣΘ΢ ΕΝΟΧΛΚΘ΢ ΔΛΚΑΛΟΠΡΑΞΛΑ΢ :
Σο άτυπο των δικαιοπραξιϊν αποτελεί τον κανόνα . Άλλεσ φορζσ απαιτείται θ φπαρξθ εγγράφου ,
ζςτω και ιδιωτικοφ
Σο πεδίο εφαρμογισ του ΑΚ 11 . Ειςαγωγικά :
ΑΚ 11 : ωσ προσ τον προςδιοριςμό του περιεχομζνου του όρου τφποσ δικαιοπραξίασ και ωσ προσ το
ποιεσ δικαιοπραξίεσ εμπίπτουν ςτθν ςυνδετζα ζννοια του.
ΑΚ 11 : ζχει απολζςει τθν εφαρμογι του . Ρϊμθ 1 ( κανονιςμόσ 593/2008) : για το εφαρμοςτζο
δίκαιο ςτισ ςυμβατικζσ ενοχζσ που ρυκμίηει με ειδικό κανόνα ιδιωτικοφ διεεκνοφσ δικαίου τον τφπο
των ςυμβατικϊν ενοχϊν που εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογισ του.
Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτον τφπο τθσ δικαιοπραξίασ :
ΑΚ 11 : Θ δικαιοπραξία είναι ζγκυρθ ωσ προσ τον τφπο αν είναι ςφμφωνθ είτε με το δίκαιο που
διζπει το περιεχόμενο τθσ είτε με το δίκαιο του τόπου όπου επιχειρείται είτε με το δίκαιο τθσ
ικαγζνειασ όλων των μερϊν
(α) Lex causae :
Είναι το δίκαιο που διζπει το περιεχόμενο τθσ δικαιοπραξίασ . Μια ενοχικι δικαιοπραξία διζπεται
ωσ προσ το περιεχόμενο τθσ από το δίκαιο ςτο οποίο υποβλικθκαν τα μζρθ , και εάν παρζλειψαν
να το κάνουν μ το εφαρμοςτζο δίκαιο κα κακορίηεται ςφμφωνα με τον κανόνα που κα διζπει τον
ςυγκεκριμζνο τφπο ςφμβαςθσ , εφόςον εφαρμόηεται ο Ρϊμθ 1 ι ΢φμβαςθ Ρϊμθσ 1980 ι ΑΚ 25
εδ.β.
Ζλλθνασ νομοκζτθσ με τθν υπαγωγι τόςο τθσ ουςίασ όςο και του τφπου τθσ δικαιοπραξίασ ςτο ίδιο
δίκαιο κζλθςε το ςφνολο τθσ δικαιοπραξίασ να διζπεται από ζνα δίκαιο .
19
Για να βρεκεί θ lex causae τθσ α’ περίπτωςθσ του ΑΚ 11 κα πρζπει προθγουμζνωσ αυτι να ζχει
προςδιοριςτεί. Γιατί το δίκαιο αυτό δεν είναι γνωςτό . Άρα το περιεχόμενο τθσ δικαιοπραξίασ είναι
εξαρτθμζνοσ ςφνδεςμοσ και για να βρεκεί θ lex causae κα πρζπει να εφαρμοςτεί προθγουμζνωσ
ζνασ άλλοσ κανόνασ ςυνδζςεωσ .
(β) Lex loci actus :
Σο δίκαιο του τόπου όπου καταρτίηεται θ δικαιοπραξία αποτελεί ζναν από τουσ παλαιότερουσ
κανόνεσ ςυνδζςεωσ .
Σον κανόνα αυτόσ κακιερϊνει θ β’ περίπτωςθ του ΑΚ 11
Για μονομερείσ δικαιοπραξίεσ ο τόποσ αυτόσ είναι εκεί όπου εξωτερικεφεται θ βοφλθςθ του
δθλοφντοσ .
Για τισ διμερείσ δικαιοπραξίεσ πρόβλθμα υφίςταται μόνο για όςεσ καταρτίηονται μεταξφ απόντων .
Για τισ ςυμβάςεισ μεταξφ παρόντων, αρκεί τα 2 μζρθ να βρίςκονται ςτο ζδαφοσ τθσ ίδιασ χϊρασ ,
αςχζτωσ εάν βρίςκονται ςε διαφορετικι πόλθ ι του εάν ςυναλλάςςονται με φαξ ι με άλλο τρόπο.
Εκείνο που ζχει ςθμαςία είναι θ παρουςία των ςυμβαλλομζνων μερϊν , κατά τθ ςτιγμι που
καταρτίηουν τθ ςφμβαςθ τουσ, να εντοπίηεται ςτθν αυτι χϊρα.
Για τισ ςυμβάςεισ μεταξφ απόντων , δθλαδι όταν οι ςυμβαλλόμενοι εκδθλϊνουν τθ βοφλθςθ τουσ
ςε διαφορετικι ο κακζνασ χϊρα . Κρατοφςα άποψθ λζει ότι κάκε τμιμα τθσ ςφμβαςθσ (π.χ.
πρόταςθ – αποδοχι) κα διζπεται από το δίκαιο του τόπου όπου βριςκόταν κακζνασ από τουσ
δικαιοπρακτοφντεσ κατά τον χρόνο που εξζφραηε τθ δικι του διλωςθ βοφλθςθσ.
ΑΛΛΑ : θ γνϊμθ αυτι ζχει πλζον μπει ςτο περικϊριο αφοφ υπάρχει το Ρϊμθ 1 αρ.11 παρ.2 ,
ςφμφωνα με το οποίο θ ςφμβαςθ που καταρτίηεται μεταξφ απόντων είναι ζγκυρθ ωσ προσ τον τφπο
αν πλθροί τισ τυπικζσ προχποκζςεισ είτε του δικαίου που διζπει ςφμφωνα με τον παρόντα
κανονιςμό τθν ουςία ( lex causae), είτε του δικαίου μιασ από τισ χϊρεσ ςτισ οποίεσ ευρίςκεται ζνα
εκ των ςυμβαλλομζνων μερϊν ι ο αντιπρόςωποσ του κατά τθ χρονικι ςτιγμι τθσ ςφναψθσ τθσ ,
είτε του δικαίου τθσ χϊρασ όπου ζνα εκ των ςυμβαλλομζνων μερϊν είχε κατά τθν ςυγκεκριμζνθ
ςτιγμι τθ ςυνικθ διαμονι του . ΔΛΑΗΕΤΚΣΛΚΘ ΕΦΑΡΜΟΓΘ
(γ) Lex patriae όλων των μερϊν :
ΑΚ 11 περ.γ : Χαρακτθριςτικι περίπτωςθ ςωρευτικοφ ςυνδζςμου που ςθματοδοτεί τθν εφαρμογι

των δικαίων τθσ ικαγζνειασ όλων των μερϊν προκειμζνου θ ςυγκεκριμζνθ δικαιοπραξία να είναι
ζγκυρθ κατά τφπον .
ΑΚ 11 περ.γ : Δεν εφαρμόηεται ςτθν πράξθ , και δεν προβλζπεται αυτόσ ο ςφνδεςμοσ ςτον
Κανονιςμό 593 /2008 αλλά οφτε και ςε κάποιο άλλο νομοκζτθμα ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου.
Θ ςχζςθ των τριϊν εφαρμοςτζων δικαίων του ΑΚ 11 μεταξφ τουσ :
20
ΑΚ 11 : διαηευκτικι ςυνδετικι ζννοια, το περιεχόμενο τθσ δικαιοπραξίασ ςυντρζχει διαηευκτικά με

τον τόπου θ δικαιοπραξία καταρτίςτθκε και με τθν ικαγζνεια των μερϊν . Άρα αρκεί θ
ςυμμόρφωςθ προσ το δίκαιο που ορίηει ζνασ από τουσ 3 ςυνδζςμουσ .
Ζκταςθ εφαρμογισ του δικαίου που διζπει τον τφπο τθσ δικαιοπραξίασ . Θ αρχι τθσ
επιεικζςτερθσ κφρωςθσ :
Σο δίκαιο που διζπει τον τφπο τθσ δικαιοπραξίασ ρυκμίηει και κάκε άλλο ηιτθμα που εμπίπτει ςτθν
κατθγορία «τφποσ δικαιοπραξίασ». Όπωσ αν απαιτείται ι όχι τφποσ / ςυνζπειεσ μθ τιρθςθσ τφπου /
προκεςμίεσ προςβολισ για μθ τιρθςθ του τφπου.
Για τισ κυρϊςεισ που ακολουκοφν τθ μθ ςυμμόρφωςθ προσ τισ διατάξεισ για τον τφπο τθσ
δικαιοπραξίασ γίνεται δεκτι θ ΑΡΧΘ ΣΘ΢ ΕΠΛΕΛΚΕ΢ΣΕΡΘ΢ ΚΤΡΩ΢Θ΢ . ΢φμφωνα με τθν οποία , εφόςον
εν τθρικθκαν οι διατάξεισ για τον τφπο κανενόσ από τα 3 διαηευκτικά τικζμενα ςτον κανόνα του ΑΚ
11 δίκαιο , τότε εφαρμόηεται εκείνο το δίκαιο το οποίο απαγγζλει τισ λιγότερο αυςτθρζσ κυρϊςεισ .
Θ αρχι τθσ επιεικζςτερθσ κφρωςθσ αποτελεί ζκφραςθ τθσ αρχισ τθσ εφνοιασ, γιατί γίνεται
προςπάκεια να διαςωκεί το κφροσ τθσ δικαιοπραξίασ . Άρα μποροφν να ηθτιςουν οι
δικαιοπρακτοφντεσ να επιβλθκοφν οι επιεικζςτερεσ κυρϊςεισ ςτθν περίπτωςθ που δεν τθρθκεί ο
τφποσ κανενόσ από αυτά .
Σο ίδιο ςυμβαίνει και όταν τιρθςαν τον τφπο ενόσ εκ των τριϊν δικαίων του ΑΚ 11, αλλά ατφχθςαν
ωσ προσ τισ προβλεπόμενεσ από το δίκαιο αυτό διατάξεισ με ςυνζπεια να οδθγείται θ δικαιοπραξία
τουσ ςε πλιρθ ακυρότθτα. Θ αρχι τθσ επιεικζςτερθσ κφρωςθσ κα τφχει και εδϊ εφαρμογισ
΢υςτατικόσ και αποδεικτικόσ τφποσ :
Σα παραπάνω αφοροφν τόςο το ςυςτατικό όςο και τον αποδεικτικό τφπο
Εξαιρζςεισ από το ΑΚ 11:
Σο ΑΚ 11 ζχει περιοριςτεί αφοφ υπάρχουν ειδικά νομοκετιματα – Αρ.11 Ρϊμθ 1 / αρ. 12

ν.4356/2015
(α) Σο αρ.11 Ρϊμθ 1 . Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτον τφπο των ενοχϊν εκ ςυμβάςεωσ που
εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογισ του:
Ορίηονται διαηευκτικά 2 δίκαια ωσ εφαρμοςτζα : θ lex causae τθσ δικαιοπραξίασ , δθλαδι το δίκαιο
που διζπει το περιεχόμενο αυτισ και θ lex loci actus , δθλαδι το δίκαιο του τόπου όπου αυτι
καταρτίςτθκε
Εάν είναι ενοχικι δικαιοπραξία που εξαιρείται από τθ ρυκμιςτικι ενζργεια του Ρϊμθ 1 ( αρ.1
παρ.2) , εφαρμόηεται το ΑΚ 11
Αρ. 11 παρ.1 : Αφορά ςυμβάςεισ που ζχουν καταρτιςκεί μεταξφ προςϊπων που βρίςκονται ςτθν
ίδια χϊρα , δθλαδι μεταξφ παρόντων .
21
Αρ. 11 παρ.2 : Αφορά ςυμβάςεισ μεταξφ απόντων ( βρίςκονται τα πρόςωπα ςε διαφορετικι χϊρα).
Ζγκυρθ θ ςφμβαςθ εφόςον πλθροί τισ τυπικζσ προχποκζςεισ, είτε του δικαίου που ςφμφωνα με τον
παρόντα κανονιςμό διζπει τθν ουςία τθσ, είτε του δικαίου μιασ από τισ χϊρεσ ςτισ οποίεσ βρίςκεται
ζνα εκ των ςυμβαλλομζνων μερϊν , ι ο αντιπρόςωποσ του κατά τθ χρονικι ςτιγμι τθσ κατάρτιςθσ
τθσ , είτε του δικαίου τθσ χϊρασ όπου ζνα εκ των ςυμβαλλομζνων μερϊν είχε κατά τθ ςυγκεκριμζνθ
ςτιγμι τθ ςυνικθ διαμονι του.
Αρ.11 παρ.3 : Αφορά τθν τυπικι εγκυρότθτα μιασ μονομεροφσ δικαιοπραξίασ θ οποία πρόκειται να
δθμιουργιςει ζννομεσ ςυνζπειεσ με καταρτιςκείςα ςφμβαςθ ι με ςφμβαςθ που πρόκειται να
καταρτιςκεί .
Αρ.11 : Ζχει διατάξεισ για καταναλωτικζσ ςυμβάςεισ + ςυμβάςεισ ακινιτων ( Αρ.11 παρ.5)
(β) Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτον τφπο του ςυμφϊνου ςυμβίωςθσ :
ν.4356/2015
΢φμφωνο ςυμβίωςθσ μποροφν να καταρτίςουν μεταξφ τουσ με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο τόςο 2

ζλλθνεσ όςο και ζλλθνασ ι αλλοδαπόσ που διαμζνουν νόμιμα ςτθν Ελλάδα ι εφόςον βρίςκονται
ςτο εξωτερικό να το καταρτίςουν ενϊπιον τθν ελλθνικισ προξενικισ αρχισ .
αρ.13 παρ.1 ν.4356/2015 : Μονομερισ κανόνασ ςυνδζςεωσ αφοφ προςδιορίηει ότι ο τφποσ του
ςυμφϊνου ςυμβίωςθσ καταρτίηεται κατά το ελλθνικό δίκαιο, ακόμα και ςτισ περιπτϊςεισ με
ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ .
Εφαρμοςτζο δίκαιο ςτον τφπο ενόσ ςυμφϊνου ςυμβίωςθσ που δεν εμπίπτει ςτο πεδίο εφαρμογισ
τθσ παρ.1 του αρ.13 ν.4356/2015 , εφαρμογι κα ζχει θ διάταξθ τθσ παρ.2 εδ.α του ίδιου άρκρου.
(γ) Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτον τφπο τθσ δικαςτικισ πλθρεξουςιότθτασ :
ΚΠολΔ 96 παρ.1 εδ.α : Θ πλθρεξουςιότθτα δίνεται είτε με ςυμβολαιογραφικι πράξθ είτε με

προφορικι διλωςθ που καταχωρίηεται ςτα πρακτικά ι ςτθν ζκκεςθ είτε με ιδιωτικό ζγγραφο
εφόςον θ υπογραφι εκείνου που παρζχει τθν πλθρεξουςιότθτα βεβαιϊνεται από δθμόςια ,
δθμοτικι ι άλλθ αρμόδια αρχι ι από δικθγόρο .
(δ) Λοιπζσ περιπτϊςεισ :
(i) Ο τφποσ του γάμου και του διαηυγίου : ΑΚ 13 παρ.1 εδ.β για το τφπο του γάμου ενϊ για το
τυπικό κφροσ του διαηυγίου αρ.7 Κανονιςμόσ (ΕΕ) 1259/2010 του ΢υμβουλίου
(ii) Σο τυπικό κφροσ των ςυμφωνιϊν επί των περιουςιακϊν ςχζςεων ςυηφγων ι καταχωριςμζνων
ςυντρόφων : Από 29 Λανουαρίου 2019 ρυκμίηονται από τισ διατάξεισ 23 και 25 του Κανονιςμοφ (ΕΕ)
2016/1103 του ΢υμβουλίου και όχι από το ΑΚ 11
(iii) Σφποσ των αξιογράφων : Ν.5325/1932 και 5960/1933 ειςάγουν αποκλίςεισ από το ΑΚ 11
(α) Ο τφποσ τθσ ςυναλλαγματικισ και του γραμματίου εισ διαταγιν : Αρ.91 παρ.1 ν.5325/1932 –
διζπεται αποκλειςτικά από τθ lex loci acts , δθλαδι από το δίκαιο τθσ πολιτείασ ςτθν οποία ο
υποχρεοφμενοσ υπογράφει τον πιςτωτικό τίτλο
22
(β) Ο τφποσ τθσ επιταγισ : Αρ. 72 παρ.1 ν.5960/1933 , ο τφποσ τθσ επιταγισ διζπεται από το δίκαιο
του τόπου τθσ υπογραφισ ι από το δίκαιο του τόπου πλθρωμισ
(iv) Ο τφποσ τθσ τελευταίασ βουλιςεωσ και των λοιπϊν ςχετικϊν πράξεων : ΢φμβαςθ τθσ Χάγθσ
του 1961 για τον τφπο διακθκϊν / αρ.27 κανονιςμοφ (ΕΕ) 650/2012
(v) Ο τφποσ των ςυμφωνιϊν επιλογισ δικαςτθρίου , διαιτθςίασ και παρζκταςθσ αρμοδιότθτασ :
Αρ.1 παρ.2 Ρϊμθ 1, εξαιροφνται από το πεδίο εφαρμογισ του Κανονιςμοφ οι ςυμφωνίεσ διαιτθςίασ
και επιλογισ δικαςτθρίου . Οι ςυμφωνίεσ επιλογισ δικαςτθρίου ρυκμίηονται κυρίωσ ωσ προσ τον
τφπο τουσ από τθ lex fori ι τθ lex loci actus , οι ςυμφωνίεσ διαιτθςίασ ρυκμίηονται ωσ προσ τον τφπο
από τθ διάταξθ του αρ.7 παρ.3-6 ν. 2735/1999 . Για τισ ςυμφωνίεσ παρζκταςθσ Κανονιςμόσ (ΕΕ)
1215/2012 του ΢υμβουλίου.
Ο ΣΤΠΟ΢ ΣΘ΢ ΕΜΠΡΑΓΜΑΣΘ΢ ΔΛΚΑΛΟΠΡΑΞΛΑ΢ :
Θ εφαρμογι του δικαίου όπου κείται το ακίνθτο ( lex rei sitae) ςτισ εμπράγματεσ ςχζςεισ ( ΑΚ 12)
Σο πεδίο εφαρμογι του ΑΚ 12:
ΑΚ 12 : Ο τφποσ τθσ εμπράγματθσ δικαιοπραξίασ ρυκμίηεται από το δίκαιο τθσ τοποκεςίασ του
πράγματοσ . Άρα ανεξάρτθτα αν αφορά κινθτό ι ακίνθτο , μόνον θ lex rei sitae ζχει αρμοδιότθτα να
εφαρμοςτεί
ΑΚ 27: Θ lex rei sitae , είναι και το δίκαιο που διζπει το περιεχόμενο τθσ εμπράγματθσ
δικαιοπραξίασ , προκφπτει το ςυμπζραςμα ότι δεν εφαρμόηονται τα άλλα 2 δίκαια τθσ διάταξθσ του
ΑΚ 11.
Ο χαρακτιρασ ενόσ εγγράφου ωσ δθμόςιου ι ιδιωτικοφ κρίνεται από το δίκαιο του τόπου όπου
αυτό καταρτίςτθκε
Εξαιρζςεισ από το πεδίο εφαρμογισ του ΑΚ 12:
- Ο τφποσ εμπραγμάτων δικαιοπραξιϊν που αφοροφν πλοία / αεροςκάφθ ( για τθν προτιμϊμενθ
υποκικθ επί πλοίων διζπεται διαηευκτικά είτε από το δίκαιο τθσ ςθμαίασ του πλοίου είτε από τθ
lex loci actus )
ΜΝΘ΢ΣΕΛΑ :
Αναλογικι εφαρμογι διατάξεων του γάμου
23
ΟΤ΢ΛΑ΢ΣΛΚΕ΢ ΠΡΟΤΠΟΚΕ΢ΕΛ΢ ΣΟΤ ΓΑΜΟΤ :
Ειςαγωγικζσ παρατθριςεισ :
Ουςιαςτικζσ προχποκζςεισ : ΢υνδετζα ζννοια που περιλαμβάνει όλα τα κζματα που ανάγονται ςτθ
ςφναψθ και εγκυρότθτα του γάμου , εφόςον δεν εμπίπτουν ςτισ τυπικζσ ι διαδικαςτικζσ
προχποκζςεισ . Καλφπτει : τθν ικανότθτα για τθ ςυγκεκριμζνθ δικαιοπραξία / τθ ςυναίνεςθ των
ενδιαφερομζνων ι των προςϊπων που αςκοφν τθν επιμζλεια τουσ / τα διάφορα κωλφματα γάμου .
Σο ςφμφωνο ςυμβίωςθσ τυγχάνει αναλογικισ εφαρμογισ του ΑΚ 13 .
Σο ελλθνικό δίκαιο προςχωρεί ςτθν άποψθ ότι το δίκαιο που διζπει τον προςωπικό κεςμό πρζπει
να διζπει και τισ ουςιαςτικζσ προχποκζςεισ του γάμου.
Λςχφον δίκαιο :
ΑΚ 13 : Οι ουςιαςτικζσ προχποκζςεισ του γάμου ρυκμίηονται και για τα 2 πρόςωπα που πρόκειται
να παντρευτοφν από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ ενόσ από αυτά . /
Ειςάγεται διαηευκτικό ςφςτθμα , αρκεί θ ςυμμόρφωςθ προσ το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ ενόσ από
αυτοφσ για να είναι ουςιαςτικά ζγκυροσ . Μεταξφ ενόσ αυςτθρότερου και ενόσ επιεικζςτερου
δικαίου κα εφαρμοςκεί το επιεικζςτερο δίκαιο . Θ ίδια αρχι κα ιςχφςει και προκειμζνου για τισ
ςυνζπειεσ μθ τιρθςθσ κάποιασ προχπόκεςθσ
Δθμόςια τάξθ :
Θ επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ ( ΑΚ 33) παίηει ςπουδαίο ρόλο ςτο κζμα των ουςιαςτικϊν
προχποκζςεων του γάμου , λειτουργϊντασ προσ 2 κατευκφνςεισ . Ζνα κϊλυμα γάμου που
προβλζπεται από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του ενόσ ι του άλλου μζρουσ είναι δυνατό να αγνοθκεί,
αν προςκροφει ςτθν ελλθνικι δθμόςια τάξθ , και να επιτραπεί ι κατά περίπτωςθ να κεωρθκεί
ζγκυροσ από τα ελλθνικά δικαςτιρια ο γάμοσ .
Θ επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ μπορεί να διορκϊςει ωσ ζνα βακμό τισ ατζλειεσ του διαηευκτικοφ
ςυςτιματοσ του ΑΚ 13 .
Ο ΣΤΠΟ΢ ΣΟΤ ΓΑΜΟΤ :
Οι όροι τυπικζσ προχποκζςεισ ι τφποσ του γάμου χρθςιμοποιοφνται κατά κανόνα για να
περιγράψουν τθν εξωτερικι ςυμπεριφορά που απαιτείται από τα ενδιαφερόμενα μζρθ ι από τρίτα
πρόςωπα , θ οποία είναι απαραίτθτθ για τθν τζλεςθ ενόσ ζγκυρου γάμου.
24
Σο ελλθνικό ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο διακζτει χωριςτζσ ρυκμίςεισ για τον τφπο και τισ ουςιαςτικζσ
προχποκζςεισ του γάμου. ΢τα περιςςότερα δίκαιο θ τυπικι εγκυρότθτα του γάμου διζπεται από τθ
lex loci celebrationis .
ΑΚ 13 παρ.1 : Ο τφποσ του γάμου ρυκμίηεται είτε από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ ενόσ από τα
πρόςωπα που πρόκειται να ζρκουν ςε γάμο , είτε από το δίκαιο του τόπου όπου τελείται
2 ςυνδζςμουσ προβλζπει θ παραπάνω διάταξθ : (α) Θ ικαγζνεια ενόσ από τουσ μελλογάμουσ ι (β) ο
locus celebrationis
Θ διάταξθ του ΑΚ 13 παρ.1 εδ.β : Καλφπτει γάμουσ μεταξφ προςϊπων από τα οποία ζνα
τουλάχιςτον είναι αλλοδαπό , τελοφμενοσ ςτθν Ελλάδα , όπωσ και γάμουσ μεταξφ ελλινων , ζλλθνα
και αλλοδαποφ , ι 2 αλλοδαπϊν που τελοφνται ςτο εξωτερικό . Άρα ςε γάμο μεταξφ αλλοδαπϊν
ςτθν θμεδαπι ι ςε γάμο μεταξφ ελλινων και αλλοδαπϊν τελοφμενο ςτθν Ελλάδα ο τφποσ μπορεί
να ακολουκιςει είτε το ελλθνικό δίκαιο είτε ζνα από τα εμπλεκόμενα δίκαια ικαγζνειασ , ςυνικωσ
το ευνοϊκότερο .
΢ε οριςμζνα δίκαια ξζνα αναγνωρίηεται και γάμοσ ο οποίοσ δεν απαιτεί κάποιον τφπο , παρά μόνο
ελεφκερθ ςυμβίωςθ . Σο ελλθνικό δίκαιο , καταρχιν, πρζπει να δεχτεί τζτοιουσ γάμουσ που ςτθν
αλλοδαπι είναι τυπικά ζγκυροι . Αν όμωσ ζνασ τουλάχιςτον ςφηυγοσ είναι ζλλθνασ , τότε μια άτυπθ
ςυμβίωςθ, ακόμα και αν αναγνωρίηεται ωσ ζγκυροσ γάμοσ ςτθν χϊρα όπου λειτουργεί , κα κρικεί
ότι αντίκειται ςτθν ελλθνικι δθμόςια τάξθ .
Προξενικοί γάμοι :
ΑΚ 13 παρ.2 : Όταν οι μελλόγαμοι ι ζνασ από αυτοφσ είναι ζλλθνεσ και ο γάμοσ γίνεται ςτο
εξωτερικό , θ διλωςθ του ΑΚ 1367 μπορεί να γίνει και ςτθν ελλθνικι προξενικι αρχι .
Αφορά τθν τζλεςθ του πολιτικοφ γάμου , κατά τον οποίο θ ςυναίνεςθ των μελλογάμων δθλϊνεται
ενϊπιον 2 μαρτφρων προσ το διμαρχο ι τον πρόεδρο τθσ κοινότθτασ
Μεταβατικζσ διατάξεισ :
Ζνασ ςθμαντικόσ αρικμόσ ελλινων που ηουν ι ηοφςαν ςτο εξωτερικό ζχουν τελζςει πολιτικό γάμο
ςφμφωνα με το δίκαιο τθσ πολιτείασ τελζςεωσ. Μζχρι τθ κζςπιςθ του ν.1250/1982 οι γάμοι αυτοί
κεωροφνταν από τθν ελλθνικι πολιτεία ανυπόςτατοι και τα παιδία που προζρχονταν από αυτοφσ
εξϊγαμα . Αρ. 7 παρ.1 ν 1250/1982 ορίηει ότι γάμοι που ζγιναν ςτο εξωτερικό πριν από τθ
δθμοςίευςθ του νόμου , ανάμεςα ςε πρόςωπα που το ζνα τουλάχιςτον ιταν ζλλθνασ και ςφμφωνα
με τον τφπο που προβλεπόταν από το δίκαιο τθσ χϊρασ όπου ζγινε ο γάμοσ , κεωροφνται υποςτατοί
από τθ ςτιγμι που ζγιναν , εκτόσ αν ςυντρζχει κάποιοσ από κάποιουσ λόγουσ εξαίρεςθσ που
προβλζπει ο ίδιοσ ο νόμοσ .
ΠΡΟ΢ΩΠΛΚΕ΢ ΢ΧΕ΢ΕΛ΢ ΣΩΝ ΢ΤΗΤΓΩΝ :
25
Προςωπικζσ ςχζςεισ ςυηφγων : Είναι εκείνεσ από τισ ςχζςεισ τουσ που αφοροφν άμεςα το πρόςωπο
τουσ και δεν ζχουν καταρχιν περιουςιακό χαρακτιρα . Π.χ. επϊνυμο ςυηφγων / ηιτθμα κατοικίασ
κτλπ . Σα κζματα διατροφισ , αν και εμπίπτουν ςτισ προςωπικζσ ςχζςεισ του ΑΚ 14 , πλζον
ρυκμίηονται από τθ ΢φμβαςθ τθσ Χάγθσ του 1973 .
ΑΚ 14 : Προβλζπει ότι οι προςωπικζσ ςχζςεισ των ςυηφγων ρυκμίηονται κατά ςειρά (α) Από το
δίκαιο τθσ τελευταίασ κατά τθ διάρκεια του γάμου κοινισ ικαγζνειασ τουσ εφόςον ο ζνασ τθ
διατθρεί . (β) Από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κατά τθ διάρκεια του γάμου κοινισ διαμονισ τουσ . (γ)
από το δίκαιο με το οποίο οι ςφηυγοι ςυνδζονται ςτενότερα .
Ο δεφτεροσ ςφνδεςμοσ βρίςκεται ςε κζςθ επικουρικοφ ςυνδζςμου ςε ςχζςθ με τον πρϊτο , αλλά
κφριοσ ςε ςχζςθ προσ τον τρίτο.
΢τθν περίπτωςθ που οι ςφηυγοι είναι πολυϊκαγενείσ και ςυμβαίνει κάποια από τισ ικαγζνειεσ τουσ
να είναι κοινι , φαίνεται επιεικζςτερο να χρθςιμοποιείται ωσ ςφνδεςμοσ αυτι θ ικαγζνεια, ακόμθ
και αν δεν είναι ενεργόσ τουσ ικαγζνεια , μια και θ διάταξθ του ΑΚ 14 , δεν παρζχει ςχετικι
κακοδιγθςθ .
Εάν δεν υπάρχει οφτε κοινι ςυνικθσ διαμονι των ςυηφγων , τότε κατά το ΑΚ 14, εφαρμόηεται το
δίκαιο με το οποίο τα μζρθ ςυνδζονται ςτενότερα
Επιφφλαξθ δθμόςιασ τάξθσ :
Θ επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ είναι δυνατό να λειτουργιςει και να ματαιϊςει τθν εφαρμογι του
αλλοδαποφ δικαίου , που ενδζχεται να υποδεικνφεται από τουσ παραπάνω ςυνδζςμουσ . Αν αυτό
ςυμβεί ςτθν περίπτωςθ του τελευταίου από αυτοφσ και δεν κατορκωκεί θ εφαρμογι του δικαίου
που υποδεικνφει , τότε τελευταίο καταφφγιο κα είναι αναγκαςτικά θ lex fori .
ΠΕΡΛΟΤ΢ΛΑΚΕ΢ ΢ΧΕ΢ΕΛ΢ ΢ΤΗΤΓΩΝ :
Γενικά :
΢τισ περιουςιακζσ ςχζςεισ μποροφν να καταταγοφν όλεσ εκείνεσ οι περιπτϊςεισ όπου εξαιτίασ του
γάμου δθμιουργοφνται , τροποποιοφνται ι καταργοφνται περιουςιακά δικαιϊματα
Λςχφον δίκαιο του ΑΚ :
ΑΚ 15 : Οι περιουςιακζσ ςχζςεισ των ςυηφγων διζπονται από το δίκαιο που ρυκμίηει τισ προςωπικζσ
ςχζςεισ τουσ αμζςωσ μετά τθν τζλεςθ του γάμου.
Μεταγενζςτερεσ μεταβολζσ του δικαίου που διζπει τισ προςωπικζσ ςχζςεισ εν μεταβάλλουν το
δίκαιο το οποίο διζπει τισ περιουςιακζσ ςχζςεισ . Αν οι ςφηυγοι δεν ζχουν κοινι ικαγζνεια και
αμζςωσ μετά τθ ςφναψθ του γάμου ενδζχεται να μθν ζχουν προλάβει να αποκτιςουν κοινι ςυνικθ
26
διαμονι , απομζνει ωσ εφαρμοςτζο το δίκαιο με το οποίο ςυνδζονται ςτενότερα, πικανότατα

δθλαδι θ lex loci celebrationis.
Ο κανονιςμόσ 2016/1103 :
Για τθ κζςπιςθ ενιςχυμζνθσ ςυνεργαςίασ ςτον τομζα τθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ, του εφαρμοςτζου
δικαίου και τθσ αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ αποφάςεων ςε ηθτιματα περιουςιακϊν ςχζςεων των
διεκνϊν ηευγαριϊν , αφορά περιουςιακζσ ςχζςεισ που ζχουν διαςυνοριακζσ επιπτϊςεισ .
Όςο αφορά τθν Ελλάδα , θ ΑΚ 15 ςυνεχίηει να είναι εφαρμοςτζα ςτισ υποκζςεισ που εκφεφγουν του
πεδίου εφαρμογισ του Κανονιςμοφ, ενϊ για τα δικονομικά ηθτιματα αντίςτοιχα που αφοροφν
υποκζςεισ οι οποίεσ ζφκαςαν ςτα δικαςτιρια πριν από τθν 29/1/2019 ιςχφουν οι διατάξεισ του
ΚΠολΔ .
Για ςκοποφσ του κανονιςμοφ , ο όροσ « περιουςιακζσ ςχζςεισ των ςυηφγων» κα πρζπει να
ερμθνεφεται αυτόνομα και να περιλαμβάνει τόςο κζματα που εμπίπτουν ςτουσ κανόνεσ
αναγκαςτικοφ δίκαιου , όςο κανόνεσ ενδοτικοφ δικαίου του εφαρμοςτζου δικαίου.
Ο κανονιςμόσ ςτο αρ.1 εξαιρεί ςειρά ηθτθμάτων . Σο δίκαιο που ορίηεται εφαρμοςτζο ςτο
κανονιςμό μπορεί να είναι και δίκαιο κράτουσ μθ μζλουσ . Επίςθσ εφαρμόηεται ςε όλα τα
περιουςιακά ςτοιχεία ςτα οποία αφοροφν οι περιουςιακζσ ςχζςεισ ανεξάρτθτα από τθν τοποκεςία
τουσ. ( αρ.21).
Με τον κανονιςμό ανατρζπεται το ιςχφον ςτθν Ελλάδα κακεςτϊσ , από τθ ςτιγμι που ειςάγεται θ
αυτονομία των ςυμβαλλομζνων ωσ κφριοσ τρόποσ κακοριςμοφ του εφαρμοςτζου δικαίου ςτισ
περιουςιακζσ ςχζςεισ ( Αρ.22) . Θ επιλογι μπορεί να γίνει οποτεδιποτε , πριν το γάμο , κατά τθν
τζλεςθ του , ι κατά τθ διάρκεια του γάμου . Θ επιλογι πρζπει να γίνεται ρθτά , δεν ζχει αναδρομικό
αποτζλεςμα και δεν πρζπει να βλάπτει τα ςυμφζροντα τρίτων προςϊπων . Θ αυτονομία είναι
ςχετικι γιατί το επιλεγόμενο δίκαιο πρζπει να ςχετίηεται ςτενά με τουσ ςυηφγουσ ,που μποροφν
διαηευκτικά να επιλζξουν (α) είτε το δίκαιο του κράτουσ τθσ ςυνικουσ διαμονισ και των 2 ι ενόσ
από αυτοφσ κατά το χρόνο ςφναψθσ τθσ ςυμφωνίασ ι (β) το δίκαιο του κράτουσ τθσ ικαγζνειασ ενόσ
εκ των ςυηφγων ι των μελλοντικϊν ςυηφγων κατά το χρόνο ςφναψθσ τθσ ςυμφωνίασ .
Μεταγενζςτερθ μεταβολι του εφαρμοςτζου δικαίου αφορά μόνο το μζλλον και αν ςυμφωνθκεί
δεν επιτρζπεται να κίξει δικαιϊματα τρίτων μερϊν που απορρζουν από αυτό το δίκαιο .
΢υμφωνία του Αρ.22 είναι ζγγραφθ , φζρει θμερομθνία και υπογραφι των ςυηφγων .
Ελλείψει ςυμφωνίασ επιλογισ δικαίου ςφμφωνα με το αρ.22, το εφαρμοςτζο ςτισ περιουςιακζσ

ςχζςεισ των ςυηφγων δίκαιο είναι το δίκαιο του κράτουσ : (α) τθσ πρϊτθσ κοινισ ςυνικουσ διαμονισ
των ςυηφγων μετά τθν τζλεςθ του γάμου ι ελλείψει αυτοφ (β) τθσ κοινισ ικαγζνειασ των ςυηφγων
κατά τον χρόνο τζλεςθσ του γάμου ι ελλείψει αυτοφ (γ) με το οποίο οι ςφηυγοι ζχουν από κοινοφ
τον ςτενότερο δεςμό κατά τον χρόνο τζλεςθσ του γάμου .
Διεκνισ δικαιοδοςία :
27
Οι κανόνεσ περί διεκνοφσ δικαιοδοςίασ του επιτρζπουν τθν κρίςθ των διαφόρων ςχετιηομζνων
μεταξφ τουσ υποκζςεων των πολιτϊν απ τα δικαςτιρια του ίδιου κράτουσ μζλουσ .
Όταν κανζνα δικαςτιριο κράτουσ μζλουσ δεν ζχει διεκνι δικαιοδοςία δυνάμει των άρκρων 4 ι 5 ι
ςε άλλεσ περιπτϊςεισ πλθν αυτϊν που ορίηονται ςτα ενλόγω άρκρα , διεκνι δικαιοδοςία
αποφαίνονται επί των περιουςιακϊν ςχζςεων των ςυηφγων αςκοφν τα δικαςτιρια του κράτουσ
μζλουσ ςφμφωνα με όςα ορίηονται ςτο αρ.6.
Ο κανονιςμόσ προβλζπει ότι υπό οριςμζνεσ προχποκζςεισ τα μζρθ μποροφν να ςυνάψουν

ςυμφωνία παρζκταςθσ δικαιοδοςίασ υπζρ των δικαςτθρίων του κράτουσ μζλουσ το δίκαιο του
οποίου εφαρμόηεται ςτισ περιουςιακζσ ςχζςεισ των ςυηφγων ι υπζρ των δικαςτθρίων του κράτουσ
μζλουσ ςτο οποίο τελζςκθκε ο γάμοσ . Σο κράτοσ μζλοσ τζλεςθσ του γάμου κα πρζπει να είναι το
κράτοσ μζλοσ ενϊπιον των αρχϊν του οποίου τελζςκθκε ο γάμοσ .
Προβλζπεται αναγκαςτικι δικαιοδοςία που κα επιτρζπει ςε δικαςτιριο κράτουσ μζλουσ ςε

εξαιρετικζσ περιπτϊςεισ να αποφαίνεται επί υπόκεςθσ περιουςιακϊν ςχζςεων των ςυηφγων , θ
οποία ςυνδζεται ςτενά με τρίτο κράτοσ
Ο κανονιςμόσ προβλζπει γενικοφσ δικονομικοφσ κανόνεσ , παρεμφερείσ με εκείνουσ άλλων νομικϊν

πράξεων τθσ Ζνωςθσ ςτον τομζα τθσ δικαςτικισ ςυνεργαςίασ ςε αςτικζσ υποκζςεισ . Και
διευκολφνει τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ ςε ζνα κράτοσ μζλοσ δικαςτικϊν αποφάςεων , δθμόςιων
εγγράφων και δικαςτικϊν ςυμβιβαςμϊν που προζρχεται από άλλο κράτοσ μζλοσ που αφοροφν
περιουςιακά κζματα μεταξφ ςυηφγων .
ΠΕΡΛΟΤ΢ΛΑΚΕ΢ ΢ΧΕ΢ΕΛ΢ ΚΑΣΑΧΩΡΛ΢ΜΕΝΩΝ ΢ΤΝΣΡΟΦΩΝ – κανονιςμόσ 2016/1104:
Για τα ηευγάρια που δεν ζχουν ςυνάψει γάμο θ αςφάλεια δικαίου όςον αφορά τα περιουςιακά
τουσ ςτοιχεία όπωσ και κάποιοσ βακμόσ προβλεψιμότθτασ είναι δφο αναγκαία ςτοιχεία .
Ο κανονιςμόσ 2016/1104 «για τθ κζςπιςθ ενιςχυμζνθσ ςυνεργαςίασ ςτον τομζα τθσ διεκνοφσ
δικαιοδοςίασ , του εφαρμοςτζου δικαίου και τθσ αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ αποφάςεων ςε
ηθτιματα περιουςιακϊν ςχζςεων των καταχωριςμζνων ςυντρόφων» εφαρμόηεται ςτισ περιπτϊςεισ
εκείνεσ που ζχουν διαςυνοριακζσ επιπτϊςεισ .
Ο κανονιςμόσ επιτρζπει τθ δθμιουργία ι τθ μεταβίβαςθ ωσ αποτζλεςμα των περιουςιακϊν

ςχζςεων καταχωριςμζνων ςυντρόφων , δικαιϊματοσ επί ακίνθτθσ ι κινθτισ περιουςίασ, βάςει του
εφαρμοςτζου δικαίου ςτισ περιουςιακζσ ςχζςεισ τουσ. Δεν κίγει όμωσ τον κλειςτό αρικμό των
εμπραγμάτων δικαιωμάτων που είναι γνωςτά ςτο εςωτερικό δίκαιο οριςμζνων κρατϊν μελϊν ,
οφτε κάποιο κράτοσ μζλοσ υποχρεοφται να αναγνωρίςει ζνα εμπράγματο δικαίωμα επί
περιουςιακϊν ςτοιχείων που βρίςκονται ςτο ζδαφοσ του, εάν το δικαίωμα αυτό δεν είναι γνωςτό
ςτο δίκαιο του.
Ο κφριοσ κανόνασ διαςφαλίηει ότι οι περιουςιακζσ ςχζςεισ των καταχωριςμζνων ςυντρόφων

διζπονται από ζνα , προβλζψιμο δίκαιο , με το οποίο ςυνδζονται ςτενά .
28
Αρ.20 : Ο κανόνασ τθσ κακολικισ εφαρμογισ , ςφμφωνα με τον οποίο το δίκαιο που ορίηεται από
τον Κανονιςμό πρζπει να εφαρμόηεται ακόμα και όταν δεν είναι δίκαιο κράτουσ μζλουσ. Άρα
ζχουμε αυτονομία των ςυντρόφων , που μποροφν να επιλζγουν το εφαρμοςτζο ςτισ περιουςιακζσ
τουσ ςχζςεισ δίκαιο . Θ επιλογι του δικαίου μπορεί να γίνει οποτεδιποτε . (α) Μεταβολι ωσ προσ
το δίκαιο που εφαρμόηεται χωρίσ ρθτι ζκφραςθ βοφλθςθσ δεν επιτρζπεται . (β) Θ τυχόν μεταβολι
δεν ζχει αναδρομικό αποτζλεςμα , εκτόσ εάν οι ςφηυγοι το αποφαςίςουν ρθτϊσ . (γ) Θ μεταβολι
δεν είναι δυνατό να παραβιάηει δικαιϊματα τρίτων . Αν δεν επιλεγεί εφαρμοςτζο δίκαιο , ο
κανονιςμόσ ορίηει ότι ςτισ περιουςιακζσ ςχζςεισ των καταχωριςμζνων ςυντρόφων εφαρμόηεται το
δίκαιο του κράτουσ βάςει του οποίου πραγματοποιικθκε θ υποχρεωτικι καταχϊρθςθ τθσ
ςυμβίωςθσ ζτςι ϊςτε να αυτι να ςυςτακεί .
Επιτρζπεται θ διαχείριςθ διαφόρων ςχετικϊν υποκζςεων των πολιτϊν από τα δικαςτιρια του ίδιου
κράτουσ μζλουσ. Ζτςι ο Κανονιςμόσ εξαςφαλίηει ότι θ διεκνισ δικαιοδοςία ςτον τομζα των
περιουςιακϊν ςχζςεων των καταχωριςμζνων ςυντρόφων αςκείται ςτο κράτοσ μζλοσ του οποίου τα
δικαςτιρια καλοφνται να αποφανκοφν επί υπόκεςθσ κλθρονομικισ διαδοχισ εντόσ ςυντρόφου
ςφμφωνα με τον Κανονιςμό 650/2012 ι λφςθσ ι ακφρωςθσ τθσ ςχζςθσ καταχωριςμζνθσ
ςυμβίωςθσ. (αρ.4)
Βλζπε αρ.5
Όταν κανζνα δικαςτιριο κράτουσ μζλουσ δεν ζχει διεκνι δικαιοδοςία κατά τα αρ. 4 και 5 ι ςε
άλλεσ περιπτϊςεισ εκτόσ από αυτζσ που ορίηονται ςτα εν λόγω άρκρα, το αρ.6 ορίηει ποια
δικαςτιρια ζχουν διεκνι δικαιοδοςία να αποφαίνονται επί των περιουςιακϊν ςχζςεων
καταχωριςμζνων ςυντρόφων .
Ο κανονιςμόσ επιτρζπει τθν παρζκταςθ τθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ με ςυμφωνία των μερϊν και
προβλζπει τθ διεκνι δικαιοδοςία του δικαςτθρίου ενϊπιων του οποίου παρίςταται ο εναγόμενοσ .
Σα αρ. 9 – 19 ρυκμίηουν τα κζματα τθσ εναλλακτικισ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ, τθσ επικουρικισ
διεκνοφσ δικαιοδοςίασ , τθσ αναγκαςτικισ δικαιοδοςίασ , των αςφαλιςτικϊν μζτρων , τθσ
εκκρεμοδικίασ κ.α.
Περιλαμβάνει και διατάξεισ για αναγνϊριςθ , εκτελεςτότθτα και εκτζλεςθ αλλοδαπϊν αποφάςεων .
ΔΛΑΗΤΓΛΟ ΚΑΛ ΔΛΚΑ΢ΣΛΚΟ΢ ΧΩΡΛ΢ΜΟ΢ :
ΑΚ 16 ρυκμίηει το διαηφγιο από τθ ςκοπιά του ΛΔΔ .
Κανονιςμόσ 1259/2010 κζςπιςε κανόνεσ για το εφαρμοςτζο δίκαιο ςτο διαηφγιο και το δικαςτικό
χωριςμό που ελλείψει ομοφωνίασ, ιςχφει ςε οριςμζνα μόνο από τα κράτθ μζλθ.
Ζτςι το κακεςτϊσ από πλευράσ κανόνων ςυγκροφςεωσ είναι διττό , αφενόσ εκείνοι του κανονιςμοφ
και αφετζρου θ διάταξθ του ΑΚ 16 που διατθρεί ςθμαντικό μζροσ από τθν ιςχφ τθσ για τισ
29
περιπτϊςεισ όπου δεν ιςχφει ο Κανονιςμόσ rationae temporis ι λόγω περιοριςμϊν ςτο πεδίο
εφαρμογισ του.
Λςχφον δίκαιο του ΑΚ :
ΑΚ 16 : Σο διαηφγιο και ο δικαςτικόσ χωριςμόσ ρυκμίηονται από το δίκαιο που διζπει τισ προςωπικζσ
ςχζςεισ των ςυηφγων κατά τθν ζναρξθ τθσ διαδικαςίασ του διαηυγίου ι του χωριςμοφ. Άρα το
διαηφγιο και ο δικαςτικόσ χωριςμόσ διζπονται κατά ςειρά : (α) από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κατά τθ
διάρκεια του γάμου ικαγζνειασ των ςυηφγων εφόςον ο ζνασ τθ διατθρεί κατά το χρόνο που ξεκινά θ
διαδικαςία , (β) από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κατά τθ διάρκεια του γάμου ( και πριν από τθ ςτιγμι
ζναρξθσ τθσ διαδικαςίασ του διαηυγίου ι του χωριςμοφ) κοινισ ςυνικουσ διαμονισ και (γ) από το
δίκαιο προσ το οποίο ςυνδζονται ςτενότερα οι ςφηυγοι .
Ευρωπαϊκζσ εξελίξεισ . Ο κανονιςμόσ 1259/2010 :
Ρϊμθ 3 ( κανονιςμόσ 1259/2010) « για τθ κζςπιςθ ενιςχυμζνθσ ςυνεργαςίασ ςτον τομζα του
δικαίου που είναι εφαρμοςτζο ςτο διαηφγιο και ςτο δικαςτικό χωριςμό» . Τιοκετεί ςφνδεςμο
αυτονομίασ των μερϊν . Εφαρμόηεται μόνο ςτθ λφςθ ι αποδυνάμωςθ των δεςμϊν γάμου με
ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ και το δίκαιο που υποδεικνφει ρυκμίηει τουσ λόγουσ διαηυγίου και
δικαςτικοφ χωριςμοφ.
Σο αρ.5 παρζχει ςτουσ ςυηφγουσ τθν ευχζρεια να επιλζξουν το δίκαιο που κα διζπει το διαηφγιο ι
τον δικαςτικό χωριςμό τουσ. Ωςτόςο θ αυτονομία τθσ βοφλθςθσ τουσ δεν είναι απεριόριςτθ. Ο
κανονιςμόσ προςδιορίηει ρθτά , με διαηευκτικζσ δυνατότθτεσ τα δίκαια ανάμεςα ςτα οποία μπορεί
να γίνει θ επιλογι. Σο δίκαιο που διζπει τθν φπαρξθ και το ουςιαςτικό κφροσ τθσ ςυμφωνίασ
επιλογισ δικαίου ι μιασ διάταξθσ του είναι το δίκαιο που κα ιταν εφαρμοςτζο αν θ ςυμφωνία ιταν
ζγκυρθ .
Εάν δεν γίνει επιλογι , ζχουμε διαδοχικοφσ ςυνδζςμουσ : (α) Σο δίκαιο τθσ κοινισ ςυνικουσ
διαμονισ των ςυηφγων κατά το χρόνο κατάκεςθσ τθσ αγωγισ διαηυγίου , (β) το δίκαιο τθσ ςυνικουσ
διαμονισ των ςυηφγων εάν θ διαμονι αυτι δεν ζπαψε να υφίςταται ζνα ζτοσ και πλζον πριν από
τθν κατάκεςθ τθσ αγωγισ και υπό τθσ προχπόκεςθ ότι ο ζνασ από τουσ ςυηφγουσ εξακολουκεί να
διαμζνει ςτο ςυγκεκριμζνο κράτοσ κατά το χρόνο αυτό (γ) Αν δεν υπάρχει τζτοια ςυνικθσ διαμονι
το δικαςτιριο κα εφαρμόςει το δίκαιο τθσ κοινισ ικαγζνειασ των ςυηφγων . (δ) Σελευταία λφςθ , αν
οι προθγοφμενοι ςφνδεςμοι δεν μποροφν να λειτουργιςουν , είναι θ εφαρμογι τθσ lex fori ( αρ.8)
΢ΧΕ΢ΕΛ΢ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΛ ΣΕΚΝΩΝ :
Σο ηιτθμα αν πρόκειται για τζκνο που γεννικθκε ςε γάμο ι εκτόσ γάμου είναι καίριο για το
ελλθνικό ΛΔΔ.
30
Ωσ ςχζςεισ μεταξφ γονζων και τζκνων κεωροφνται αφενόσ , ο νομικόσ δεςμόσ ςυγγζνειασ , που
υφίςταται ανάμεςα ςτο τζκνο και τουσ φυςικοφσ του γονείσ ( μθτζρα και πατζρα) και αφετζρου , τα
δικαιϊματα και οι υποχρεϊςεισ που δθμιουργοφνται μεταξφ του τζκνου και των γονζων του. είτε
και με τουσ 2 γονείσ του, είτε μόνο με ζναν εξ αυτϊν , είτε αυτό γεννικθκε ςε γάμο είτε γεννικθκε
εκτόσ γάμου.
΢το πλαίςιο των ελλθνικϊν ςυγκροφςεων νόμων , το τζκνο που γεννικθκε από γάμο άκυρο ι
ακυρϊςιμο κεωρείται ότι γεννικθκε χωρίσ γάμο των γονζων του, από τθ ςτιγμι που ο άκυροσ ι
ακυρϊςιμοσ αυτόσ γάμοσ κεωρθκεί ωσ τζτοιοσ .
ΑΚ 19-21 , για τα παιδία που γεννικθκαν χωρίσ γάμο
Θ ιδιότθτα του τζκνου ω γεννθμζνου ςε γάμο και το πρόκριμα του κφρουσ του γάμου των γονζων
του :
Σο προδικαςτικό αυτό ηιτθμα κα κρικεί , ςφμφωνα με τθν κρατοφςα άποψθ , από το ιδιωτικό
διεκνζσ δίκαιο του δικάηοντοσ δικαςτι. Θ εγκυρότθτα του γάμου κα κρικεί ςφμφωνα με το εδάφιο
β’ του αρ. 13 ΑΚ , που αναφζρεται ςτο εφαρμοςτζο δίκαιο επί του τφπου του γάμου. Άρα θ κρίςθ
για το κφροσ του γάμου κα γίνει με βάςθ τον κανόνα ςυνδζςεωσ του ελλθνικοφ ιδιωτικοφ διεκνοφσ
δικαίου που είχε κατά το χρόνο τθσ τζλεςθσ του , ενϊ κα λθφκεί παράλλθλα υπόψθ και θ διάταξθ
του αρ. 7 ν 1250/1982 , ςφμφωνα με τθν οποία οι ανυπόςτατοι πολιτικοί γάμοι που είχαν τελεςτεί
προθγουμζνωσ ςτο εξωτερικό μεταξφ ελλινων υπθκόων ι Ζλλθνοσ και αλλοδαποφ, κεωροφνται
πλζον αναδρομικά ωσ υποςτατοί και τα τζκνα που γεννικθκαν ςτο μεταξφ από τουσ γάμουσ αυτοφσ
κεωροφνται ωσ γνιςια τζκνα .
Θ ιδιότθτα του τζκνου ωσ γεννθμζνο ςε γάμο ρυκμίηεται από το ΑΚ 17 : Θ ιδιότθτα τζκνου ωσ

γεννθμζνου ςε γάμο κρίνεται κατά το δίκαιο που διζπει τισ προςωπικζσ ςχζςεισ τθσ μθτζρασ και του
ςυηφγου τθσ κατά το χρόνο γζννθςθσ του τζκνου ι, αν ο γάμοσ τουσ ζχει λυκεί πριν απ τθ γζννθςθ ,
κατά το χρόνο τθσ λφςθσ του γάμου. Άρα ςυνδυαςμόσ ΑΚ 17 με ΑΚ 14 που αφορά τισ προςωπικζσ
ςχζςεισ των ςυηφγων .
Άρα , θ ιδιότθτα ενόσ τζκνου ωσ γεννθμζνου ςε γάμο κρίνεται από το δίκαιο που διζπει τισ
προςωπικζσ ςχζςεισ των ςυηφγων , ιτοι κατά ςειρά : (1) από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κοινισ
ικαγζνειασ τθσ μθτζρασ του τζκνου και του ςυηφγου τθσ κατά το χρόνο όμωσ τθσ γζννθςθσ του
τζκνου , εφόςον ο ζνασ από τουσ 2 τθ διατθρεί , (2) εν ελλείψει αυτισ από το δίκαιο τθσ τελευταίασ
αυτϊν κοινισ ςυνικουσ διαμονισ κατά το χρόνο τθσ γζννθςθσ του τζκνου και (3) ςε περίπτωςθ που
αυτι λείπει , από το δίκαιο με το οποίο θ μθτζρα του τζκνου και ο ςφηυγοσ τθσ ςυνδζονται
ςτενότερα κατά το χρόνο γζννθςθσ του τζκνου .
Σο ίδιο ιςχφει και εάν ο γάμοσ των ςυηφγων είχε λυκεί πριν το τζκνο γεννθκεί .
΢χζςεισ γονζων και τζκνων που γεννικθκαν ςε γάμο :
ΑΚ 18 παραπζμπει ςτο ΑΚ 15 για τισ περιουςιακζσ ςχζςεισ των ςυηφγων , ΑΚ 16 για το διαηφγιο και
το δικαςτικό χωριςμό και εκείνθ του ΑΚ 22 για τθ νομιμοποίθςθ του τζκνου.
31
ΑΚ 18 : Ορίηει ότι οι ςχζςεισ μεταξφ γονζων και τζκνου ρυκμίηονται κατά ςειρά : (1) από το δίκαιο
τθσ τελευταίασ κοινισ ικαγζνειασ τουσ , (2) από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κοινισ ςυνικουσ διαμονισ
τουσ , (3) από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του τζκνου .
Είναι διαδοχικοί ςφνδεςμοι , ελλείποντοσ του κφριου ςυνδζςμου καλείται ο δεφτεροσ ςτθ ςειρά
πρϊτοσ επικουρικόσ ςφνδεςμοσ και ελλείποντοσ και αυτοφ να καλείται ο τρίτοσ και τελευταίοσ ςτθ
ςειρά δεφτεροσ επικουρικόσ ςφνδεςμοσ .
(α) Θ διεκνισ ςφμβαςθ τθσ Χάγθσ του 1996 ( ν.4020/2011):
Για τθ διεκνι δικαιοδοςία , το εφαρμοςτζο δίκαιο , τθν αναγνϊριςθ , τθν εκτζλεςθ και τθ
ςυνεργαςία ωσ προσ τθ γονικι ευκφνθ και τα μζτρα προςταςίασ των παιδιϊν .
(β) Ο κανονιςμόσ ( ΕΚ ) 4/2009 :
Εκτόσ από τα ηθτιματα γονικισ ευκφνθσ που εμπίπτουν από 1.6.2912 ςτθν ρυκμιςτικι ενζργεια τθσ
Δ΢Χ του 1996 (ν. 4020/2011) , εξαιροφνται από το πεδίο εφαρμογισ του ΑΚ 18 και τα ηθτιματα
διατροφισ που πθγάηουν από τισ ςχζςεισ γονζων και τζκνων . λόγω ζναρξθσ ιςχφοσ από 18.6.2011
του Κανονιςμοφ (ΕΚ) 4/2009 για τθ διεκνι δικαιοδοςία , το εφαρμοςτζο δίκαιο , τθν αναγνϊριςθ
και εκτζλεςθ αποφάςεων και τθ ςυνεργαςία ςε κζματα υποχρεϊςεων διατροφι.
Ο εφαρμοςτισ του δικαίου προκειμζνου να αποφαςίςει για το εφαρμοςτζο δίκαιο ςε ςυγκεκριμζνο

ηιτθμα που εμπίπτει κανονικά ςτθ ςυνδετζα ζννοια του ΑΚ 18 , πρζπει προτοφ καλζςει ςε
εφαρμογι τουσ ιεραρχικά τικζμενουσ ςυνδζςμουσ του άρκρου αυτοφ να εξετάςει προθγουμζνωσ
τόςο τισ διατάξεισ τθσ διεκνοφσ ςφμβαςθσ τθσ Χάγθσ του 1996 , όςο και εκείνεσ του Κανονιςμοφ (
ΕΚ ) 4/2009 για τα αντίςτοιχα ηθτιματα , όπωσ επίςθσ και τισ περιπτϊςεισ που εξαιροφνται από το
πεδίο εφαρμογισ τουσ.
΢χζςεισ γονζων και τζκνων που γεννικθκαν εκτόσ γάμου :
Εκτόσ γάμου είναι και τα τζκνα που γεννικθκαν τόςο ςε ελεφκερθ ςυμβίωςθ των φυςικϊν γονζων ,
αλλά και εκείνο το τζκνο που γεννικθκε από ανυπόςτατο γάμο ι από γάμο άκυρο ι ακυρϊςιμο .
΢τθ δεφτερθ περίπτωςθ το γεγονόσ τθσ φπραξθσ του γάμου κα κρικεί από το ΑΚ 13 και ΑΚ 17
ΑΚ 19 : αναφζρεται ςτισ ςχζςεισ που δθμιουργοφνται ανάμεςα ςτθ μθτζρα και ςτο τζκνο που αυτι
απζκτθςε χωρίσ γάμο
ΑΚ 20 : αναφζρεται ςτισ αντίςτοιχεσ ςχζςεισ που δθμιουργοφνται μεταξφ του πατζρα και του εκτόσ
γάμου γεννθκζντοσ τζκνου του
ΑΚ 21 : αναφζρεται ςτισ ςχζςεισ που δθμιουργοφνται ανάμεςα ςτουσ 2 βιολογικοφσ γονείσ του ωσ
άνω τζκνου
(α) ΢χζςεισ μθτζρασ και τζκνου που γεννικθκε χωρίσ γάμο :
ΑΚ 19 : Περιλαμβάνεται κάκε κζμα που αφορά προςωπικζσ ςχζςεισ που προκφπτουν μεταξφ
μθτζρασ και τζκνου
32
ΑΚ 19 : Οι ςχζςεισ μθτζρασ και τζκνου , που γεννικθκε χωρίσ γάμο των γονζων του, ρυκμίηονται
κατά ςειρά : (1) από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κοινισ ικαγζνειασ τουσ , (2) από το δίκαιο τθσ
τελευταίασ κοινισ ςυνικουσ διαμονισ τουσ , (3) από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ τθσ μθτζρασ
ΑΚ 19 : Λεραρχικι ςειρά παράκεςθσ « ουδζτερων» ωσ επί το πλείςτον ςυνδζςμων . Θ τελευταία

κοινι ςυνικθσ διαμονι τθσ μθτζρασ και του εκτόσ γάμου γεννθκζντοσ τζκνου αυτισ απζχει κζςθ
επικουρικοφ ςυνδζςμου ςε ςχζςθ με τθν τελευταία κοινι ικαγζνεια . Όταν δε ελλείπει και θ
τελευταία κοινι ςυνικθσ διαμονι τουσ , τότε μόνον κα προςφφγει ο δικάηων δικαςτισ ςτον τρίτο
κατά ςειρά καλοφμενο να εφαρμοςτεί ςφνδεςμο , που είναι θ ικαγζνεια τθσ μθτζρασ του εκτόσ
γάμου γεννθκζντοσ τζκνου τθσ .
(β) ΢χζςεισ πατζρα και τζκνου που γεννικθκε χωρίσ γάμο :
ΑΚ 20 : Περιλαμβάνεται κάκε κζμα που αφορά τισ προςωπικζσ και περιουςιακζσ ςχζςεισ που
δθμιουργοφνται μεταξφ των προςϊπων αυτϊν και αφοροφν ςτα ίδια ακριβϊσ ηθτιματα με εκείνα
που αναφζρκθκαν πιο πάνω αναφορικά με το περιεχόμενο τθσ ςυνδετζασ ζννοιασ των ςχζςεων
μθτζρασ και τζκνου . Εδϊ υπάγεται και το ηιτθμα τθσ αναγνϊριςθσ τθσ πατρότθτασ και των
αποτελεςμάτων τθσ .
Για του ςυνδζςμουσ που υιοκετεί το ΑΚ 20 , τθ ςειρά κλιςθσ τουσ και το περιεχόμενο τουσ ,
ιςχφουν όςα αναφζρκθκαν ςτο ΑΚ 19 . Όςο αφορά το πρϊτο ςφνδεςμο του ΑΚ 20 , πρζπει να
ςθμειωκεί ότι μπορεί να λειτουργιςει μόνον ανάμεςα ςε αλλοδαπά πρόςωπα και όχι ανάμεςα ςε
ζλλθνα πατζρα και το εκτόσ γάμου γεννθκζν τζκνο του .
ν.1702/1987 Διεκνισ ΢φμβαςθ : Κζματα κακίδρυςθσ τθσ ςυγγζνειασ , αναγνϊριςθσ τθσ πατρότθτασ
, διατροφισ και επιμζλειασ ρυκμίηονται από αυτιν . Αλλά πλζον δεν ζχει ςθμαςία για το ΛΔΔ , αφοφ
υπάρχει ο κανονιςμόσ (ΕΚ) 4/2009 για τθ διεκνι δικαιοδοςία , το εφαρμοςτεό δίκαιο , τθν
αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων και τθ ςυνεργαςία ςε κζματα υποχρεϊςεων διατροφισ + θ
διεκνισ ςφμβαςθ τθσ Χάγθσ του 1996 για τθ διεκνι δικαιοδοςία , το εφαρμοςτζο δίκαιο , τθν
αναγνϊριςθ , τθν εκτζλεςθ και τθ ςυνεργαςία ωσ προσ τθ γονικι ευκφνθ και τα μζτρα προςταςίασ
των παιδιϊν , που ρυκμίηουν ηθτιματα διατροφισ και γονικισ εξουςίασ αντίςτοιχα , και τα οποία
ηθτιματα κα πρζπει προθγουμζνωσ να εξετάηονται, μιπωσ εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογισ των
ςυγκεκριμζνων νομοκετικϊν κειμζνων .
(γ) ΢χζςεισ μεταξφ μθτζρασ και πατζρα τζκνου που γεννικθκε χωρίσ γάμο :
ΑΚ 21 : Περιλαμβάνεται κάκε ςχζςθ προςωπικισ ι περιουςιακισ φφςθσ που είναι δυνατόν να

προκφψει μεταξφ τθσ μθτζρασ και του πατζρα του χωρίσ γάμο γεννθκζντοσ τζκνου
ΑΚ 21 : Οι ςχζςεισ μθτζρασ και πατζρα τζκνου που γεννικθκε χωρίσ γάμο τουσ ρυκμίηονται κατά
ςειρά από το δίκαιο τθσ τελευταίασ κατά τθ διάρκεια τθσ κφθςθσ κοινισ ικαγζνειασ , ςυνικουσ
διαμονισ ι απλισ διαμονισ .
Σζκνα που γεννικθκαν κατά τθ διάρκεια ςυμφϊνου ςυμβίωςθσ :
ν.4356/2015
33
αρ.9 εδ.α : Σζκνο που γεννικθκε κατά τθ διάρκεια του ςυμφϊνου ςυμβίωςθσ ι μζςα ςε 30 θμζρεσ
από τθ λφςθ ι τθν ακφρωςθ του τεκμαίρεται , ότι ζχει πατζρα τον άνδρα με τον οποίο θ μθτζρα
κατάρτιςε το ςφμφωνο .
Δικονομικά ηθτιματα :
(i) Ειςαγωγικά :
Θ ανάλυςθ που ακολουκεί αφορά ςτα ειδικότερα ηθτιματα διεκνοφσ δικαιοδοςίασ και
αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ αλλοδαπϊν αποφάςεων ςε υποκζςεισ που αφοροφν ςχζςεισ γονζων
και τζκνων ςτισ περιπτϊςεισ όπου δεν τυγχάνει εφαρμογι οφτε ο Κανονιςμόσ (ΕΚ) 2201/2003 του
΢υμβουλίου , οφτε οι ςχετικζσ δικονομικζσ διατάξεισ τθσ Διεκνοφσ ΢φμβαςθσ τθσ Χάγθσ του 1996
(ν.4020/2011) ι του κανονιςμοφ (ΕΚ) 4/2009 , αλλά αντίκετα εφαρμογι ζχουν οι ειδικότερεσ
διατάξεισ του ΚΠολΔ .
(ii) Διεκνισ δικαιοδοςία :
ΚΠολΔ 601 παρ.2 : Ειδικι δικαιοδοςία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων , ςτθν περίπτωςθ που είτε το
τζκνο , είτε θ μθτζρα του , είτε ο πατζρασ του ζχουν ελλθνικι ικαγζνεια και αν ακόμθ δεν ζχουν
οφτε είχαν κατοικία ι διαμονι ςτθν Ελλάδα.
ΚΠολΔ 601 παρ.2 και 592 παρ.2 : Σα ελλθνικά δικαςτιρια ζχουν διεκνι δικαιοδοςία να
επιλαμβάνονται τθν εκδίκαςθ των διαφορϊν που προκφπτουν από τισ ςχζςεισ που δθμιουργοφνται
μεταξφ των γονζων και των τζκνων τουσ είτε αυτά γεννικθκαν ςε γάμο είτε όχι .
Μετά το ν.4020/2011 για τθ διεκνι δικαιοδοςία , το εφαρμοςτζο δίκαιο , τθν αναγνϊριςθ , τθν
εκτζλεςθ και τθν ςυνεργαςία ωσ προσ τθ γονικι ευκφνθ και τα μζτρα προςταςίασ των παιδιϊν ,
ειδικά ωσ προσ τα ηθτιματα που εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογισ τθσ ενλόγω ΢φμβαςθσ , διεκνι
δικαιοδοςία ζχουν τόςο οι δικαςτικζσ όςο και οι διοικθτικζσ αρχζσ του ςυμβαλλόμενου κράτουσ τθσ
ςυνικουσ διαμονισ τουσ παιδιοφ .
Ηθτιματα τθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ αποκλειςτικά επί υποχρεϊςεων διατροφισ που απορρζουν
από οικογενειακζσ ςχζςεισ ι ςχζςεισ ςυγγζνειασ ρυκμίηεται με βάςθ τα διαλαμβανόμενα ςτα αρ. 3-
7 του Κανονιςμοφ (ΕΚ ) 4/2009 του ΢υμβουλίου .
(iii) Αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αλλοδαπϊν αποφάςεων :
ΚΠολΔ 323 : αναγνϊριςθ δεδικαςμζνου των αλλοδαπϊν αποφάςεων αμφιςβθτοφμενθσ

δικαιοδοςίασ
ΚΠολΔ 780 : αναγνϊριςθ τθσ ιςχφοσ των αλλοδαπϊν αποφάςεων τθσ εκοφςιασ δικαιοδοςίασ
Για τα ηθτιματα αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ αλλοδαπϊν αποφάςεων που αφοροφν τθν γονικι
ευκφνθ και μζτρα προςταςίασ των παιδιϊν ιςχφει θ Δ΢Χ του 1996 (ν. 4020/2011) μεταξφ
ςυμβαλλομζνων μόνο ςε αυτι χωρϊν , με τθν επιφφλαξθ εφαρμογισ του Κανονιςμοφ 2201/2003
(αρ.61)
Για ηθτιματα αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ αποφάςεων επί υποχρεϊςεων διατροφι , εφαρμογι ζχει
ο κανονιςμόσ (ΕΚ) 4/2009 . Για ηθτιματα αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ αποφάςεων επί υποχρεϊςεων
34
διατροφισ που απορρζουν από οικογενειακζσ ςχζςεισ, ςυμπεριλαμβανομζνων και των

υποχρεϊςεων διατροφισ μθ νόμιμου τζκνου , ζχουν το ν. 3171/2003
ΝΟΜΛΠΟΛΘ΢Θ :
ΑΚ 22 : Θ αξομοίωςθ τζκνου γεννθμζνου χωρίσ γάμο των γονζων του με επιγενόμενο μεταξφ τουσ
γάμο, προσ τζκνο γεννθμζνο ςε γάμο , ρυκμίηεται από το δίκαιο που διζπει τισ προςωπικζσ ςχζςεισ
των ςυηφγων αμζςωσ μετά τθν τζλεςθ του γάμου . Θ αξομοίωςθ με πράξθ τθσ αρχισ ρυκμίηεται
από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του πατζρα κατά το χρόνο τθσ πράξθσ ι αν αυτι επιχειρείται μετά το
κάνατο του πατζρα κατά το χρόνο κανάτου του.
Άρα καταρχιν το ΑΚ 22 παραπζμπει ςτο ΑΚ 14 για τισ προςωπικζσ ςχζςεισ των ςυηφγων .
ΑΚ 22 εδ.α : διαμορφϊνεται ωσ εξισ : Θ αξομοίωςθ τζκνου γεννθμζνου χωρίσ γάμο των γονζων του
με επιγενόμενο μεταξφ τουσ γάμο , προσ τζκνο γεννθμζνο ςε γάμο ρυκμίηεται κατά ςειρά : (α) απ το
δίκαιο τθσ τελευταίασ κοινισ ικαγζνειασ τουσ , αμζςωσ μετά τθν τζλεςθ του γάμου , (β) από τα
δίκαιο τθσ τελευταίασ κοινισ ςυνικουσ διαμονισ τουσ , αμζςωσ μετά τθν τζλεςθ του γάμου, (γ) από
το δίκαιο προσ το οποίο οι ςφηυγοι ςυνδζονται ςτενότερα , αμζςωσ μετά τθν τζλεςθ του γάμου
τουσ.
ΑΚ 22 εδ.β : Αφορά τθ νομιμοποίθςθ με πράξθ τθσ Αρχισ και ωσ εφαρμοςτζο δίκαιο ορίηεται το
δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του πατζρα κατά το χρόνο που ςυντάςςεται θ πράξθ τθσ νομιμοποίθςθσ ι αν
αυτι επιχειρείται μετά το κάνατο του πατζρα , τότε εφαρμοςτζο ορίηεται να είναι το δίκαιο τθσ
ικαγζνειασ του πατζρα κατά το χρόνο του κανάτου του
Θ ΢φμβαςθ τθσ 10θσ ΢επτεμβρίου 1970 για τθ νομιμοποίθςθ του τζκνου με γάμο ( ν. 1657/1986):
Αναφζρεται ςτθν περίπτωςθ νομιμοποίθςθσ εξϊγαμων τζκνων με επιγενόμενο γάμο και θ οποία ,
εκτόσ από ομοιόμορφουσ κανόνεσ ουςιαςτικοφ δικαίου που κεςπίηει , κζτει και κανόνεσ ιδιωτικοφ
διεκνοφσ δικαίου .
Αρ.1 : Κάκε νομιμοποίθςθ εξϊγαμου που ζγινε ςφμφωνα με τισ διατάξεισ εςωτερικοφ δικαίου του
δικαίου τθσ ικαγζνειασ του πατζρα ι τθσ μθτζρασ , ο γάμοσ του ζχει ωσ ςυνζπεια τθ νομιμοποίθςθ
ενόσ τζκνου γεννθμζνου χωρίσ γάμο , θ νομιμοποίθςθ αυτι είναι ζγκυρθ ςτα ςυμβαλλόμενα κράτθ.
Ο κανόνασ αυτόσ εφαρμόηεται τόςο ςτισ νομιμοποιιςεισ που απορρζουν από μόνθ τθν τζλεςθ του
γάμου , όςο και ςτισ νομιμοποιιςεισ που διαπιςτϊνονται μεταγενζςτερα με δικαςτικι απόφαςθ .
Πρόκειται για ζνα νζο κανόνα του ΛΔΔ που αντικακιςτά ςε μεγάλο βακμό το ΑΚ 22
35
Όςο αφορά ςτθ διεκνι δικαιοδοςία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων ιςχφουν , όςο αναφζρκθκαν
παραπάνω με τθν ευκαιρία των ςχζςεων γονζων και τζκνων, όπου θ διάταξθ του ΚΠολΔ 601 παρ.2
κακιδρφει εξαιρετικι δικαιοδοςία για τισ διαφορζσ του ΚΠολΔ 592 παρ.2 μεταξφ των οποίων
μνθμονεφεται και θ περίπτωςθ εξομοίωςθσ ενόσ τζκνου που γεννικθκε χωρίσ γάμο προσ τζκνο
γεννθμζνο ςε γάμο λόγω επιγενόμενου γάμου των γονζων του ( περ.δ’)
ν.1657/1986 για τθ νομιμοποίθςθ εξϊγαμων τζκνων με επιγενόμενο γάμο
ΤΛΟΚΕ΢ΛΑ :
(Α) ΔΛΕΚΝΕΜ΢ ΤΛΟΚΕ΢ΛΕ΢ :
Σο ιςχφον ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο τθσ υιοκεςίασ :
Ο ν.2447/1996 αντικακιςτά το ΑΚ 23 και προςτίκενται νζεσ διατάξεισ για διακρατικζσ υιοκεςίεσ (

αρ. 4 και 5)
Σο νζο ΑΚ 23 προβλζπει τα εξισ :
Οι ουςιαςτικζσ προχποκζςεισ για τθ ςφςταςθ και τθ λφςθ τθσ υιοκεςίασ ρυκμίηονται από το δίκαιο
τθσ ικαγζνειασ του κάκε μζρουσ .
Οι ςχζςεισ μεταξφ του ι των κετϊν γονζων και του κετοφ τζκνου ρυκμίηονται κατά ςειρά: (1) Από
το δίκαιο τθσ τελευταίασ κοινισ τουσ ικαγζνειασ κατά τθ διάρκεια τθσ υιοκεςίασ. (2) Από το δίκαιο
τθσ τελευταίασ κοινισ ςυνικουσ διαμονισ τουσ κατά τθ διάρκεια τθσ υιοκεςίασ . (3) Από το δίκαιο
τθσ ικαγζνειασ τθν οποία είχε ο κετόσ γονζασ κατά τθν τζλεςθ τθσ υιοκεςίασ και, ςε περίπτωςθ
υιοκεςίασ από ςυηφγουσ, από το δίκαιο που διζπει τισ προςωπικζσ τουσ ςχζςεισ .
ν.2447/1996 : προςκζτει και άλλεσ διατάξεισ που ενδιαφζρουν το ΛΔΔ για τθν υιοκεςία
Αρ.3 Προβλζπει ότι το ουςιαςτικό ελλθνικό δίκαιο που διζπει τθν υιοκεςία τζκνων αλλοδαπϊν που
ζχουν εγκαταλειφκεί ςτθν Ελλάδα και για τα οποία δεν εκδιλωςε κανείσ , τουλάχιςτον για ζνα
εξάμθνο, ενδιαφζρον να τουσ παράςχει προςταςία .
Αρ.4 και 5 : Ρυκμίηει κζματα ου αφοροφν ςτο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτισ διακρατικζσ υιοκεςίεσ,
δθλαδι ςε αυτζσ ςτισ οποίεσ ενυπάρχει μετακίνθςθ από μια χϊρα ςε άλλθ χϊρα ενόσ από τα
εμπλεκόμενα ςτθν υιοκεςία μζρθ .
Τιοκεςία, επιφφλαξθ τθσ δθμόςια τάξθσ και ςυμφζρον του παιδιοφ:
΢υχνά ςτθν υιοκεςία γίνεται επίκλθςθ του ΑΚ 3, είτε για λόγουσ υπζρτερου ςυμφζροντοσ του προσ
υιοκεςία παιδιοφ, είτε επειδι οι εφαρμοςτζεσ διατάξεισ του αλλοδαποφ δικαίου, μθ επιτρζποντασ
τθν υιοκεςία, ζρχονται ςε αντίκεςθ με τθν θμεδαπι ζννομθ τάξθ .
(Β) ΔΛΑΚΡΑΣΛΚΕ΢ ΤΛΟΚΕ΢ΛΕ΢ :
36
Θ υιοκεςία με ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ ονομάηεται διεκνισ υιοκεςία, και εμπίπτει ςτο ΑΚ 23 .

Διακρατικι υιοκεςία ζχουμε όταν μια διεκνι υιοκεςία ενζχει το ςτοιχείο τθσ μετακίνθςθσ ενόσ από
τα εμπλεκόμενα μζρθ ( ςυνικωσ υιοκετοφμενου) από ζνα κράτοσ ςε άλλο κράτοσ. Άρα ςτισ
διακρατικζσ υιοκεςίεσ το ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ ζγκειται ςτθ διαφορά του ςυνδζςμου τθσ
ςυνικουσ διαμονισ μεταξφ του/των υιοκετοφντοσ/ντων και του υιοκετουμζνου. Διζπεται από το
εφαρμοςτζο δίκαιο που κα υποδείξει ο αρμόδιοσ κανόνασ ςυνδζςεωσ του forum , δθλαδι το ΑΚ 23
Για τθν διακρατικι υιοκεςία ζχουμε και άλλουσ ειδικοφσ κανόνεσ ΛΔΔ τόςο ςε διεκνζσ όςο και ςε
εςωτερικό .
΢ε διεκνζσ επίπεδο ζχουμε τθν Διεκνι ΢φμβαςθ Χάγθσ του 1993 που κυρϊκθκε με τον ν.3765/2009
ενϊ ςε εςωτερικό επίπεδο ζχουμε τα αρ.4 και 5 του ν.2447/1996 . Θ εφαρμογι των αρ.4 και 5 του
ν.2447/1996 εφαρμόηεται μόνο ςτθν περίπτωςθ που το άλλο κράτοσ από το οποίο κα μετακινθκεί
προσ τθν Ελλάδα το προσ υιοκεςία παιδί δεν είναι ςυμβαλλόμενο κράτοσ ςτθν Δ΢Χ του 1993, ενϊ
όταν αμφότερα τα εμπλεκόμενα μζρθ προζρχονται από ςυμβαλλόμενα ςτθ Δ΢Χ του 1993 κράτθ και
ζνα από αυτά μετακινείται ςτο άλλο ςυμβαλλόμενο κράτοσ , τότε εφαρμογι ζχουν οι διατάξεισ τθσ
ενλόγω ΢φμβαςθσ .
Οι διατάξεισ των αρ.4 και 5 του ν.2447/1996 για τισ διακρατικζσ υιοκεςίεσ :
Αρ.4 : Όταν ο υποψιφιοσ κετόσ γονζασ ι ο υποψιφιοσ να υιοκετθκεί ανιλικοσ ζχει τθν ςυνικθ
διαμονι του ςτο εξωτερικό, απαιτείται ζκκεςθ κοινωνικισ υπθρεςίασ, ακόμα και αν αυτι δεν
προβλζπεται από το εφαρμοςτζο αλλοδαπό δίκαιο. ΢τθν περίπτωςθ αυτι θ ζκκεςθ ςυντάςςεται
από τθν αρμόδια ελλθνικι κοινωνικι υπθρεςία ι άλλθ ελλθνικι υπθρεςία ι κοινωνικι οργάνωςθ
που ζχει αναγνωριςκεί ότι ειδικεφεται ςτισ διακρατικζσ υιοκεςίεσ, ςε ςυνεργαςία με τθν αρμόδια
κοινωνικι υπθρεςία του εξωτερικοφ.
αρ.5 : ορίηει ότι ςτισ περιπτϊςεισ που καλφπτει το αρ.4 , θ ςυναίνεςθ των υποψθφίων κετϊν
γονζων πρζπει να δθλϊνεται οπωςδιποτε ενϊπιον του αρμόδιου ελλθνικοφ δικαςτθρίου που τελεί
τθν υιοκεςία
Οι ρυκμίςεισ των αρ.4 και 5 ανάγουν τθ ςυνικθ διαμονι ςε ςφνδεςμο- κλειδί , τόςο για ηθτιματα
εφαρμοςτζου δικαίου όςο και για διαδικαςτικά ηθτιματα.
Οι διατάξεισ τθσ Διεκνοφσ ΢φμβαςθσ τθσ Χάγθσ του 1993 για τισ διακρατικζσ υιοκεςίεσ
(ν.3765/2009):
Θ μετακίνθςθ περιλαμβάνει το ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ που δίνει το χαρακτιρα ΛΔΔ ςτθ Δ΢Χ του
1993, αφοφ εμπλζκονται ςφνδεςμοι , όπωσ αυτόσ τθσ ικαγζνειασ αλλά και κυρίωσ αυτόσ τθσ
ςυνικουσ διαμονισ κακϊσ επίςθσ και θ προφανισ αλλαγι του τελευταίου ςυνδζςμου με τθ
μεταφορά του παιδιοφ από τθ χϊρα προζλευςθσ ςτθ χϊρα υποδοχισ
βλ . αρ 17 , 23 και 27
(Γ) ΔΛΚΟΝΟΜΛΚΑ ΗΘΣΘΜΑΣΑ ΢ΣΛ΢ ΔΛΕΚΝΕΛ΢ (ΔΛΑΚΡΑΣΛΚΕ΢) ΤΛΟΚΕ΢ΛΕ΢ :
37
΢φμφωνα με το αρ. 1 παρ.3 περ.β Βρυξζλλεσ 2α , εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογισ του
Κανονιςμοφ και θ απόφαςθ για τθν υιοκεςία και τα προπαραςκευαςτικά τθσ μζτρα, κακϊσ και τα
ηθτιματα ακφρωςθσ και ανάκλθςθσ τθσ υιοκεςίασ . Άρα τα ηθτιματα δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου
ρυκμίηονται με τον ΚΠολΔ ι με ειδικότερεσ διεκνείσ ςυμβάςεισ .
(α) Διεκνισ δικαιοδοςία :
ΚΠολΔ 800 παρ.1 : Σα Ελλθνικά δικαςτιρια ζχουν δικαιοδοςία για τθν τζλεςθ τθσ υιοκεςίασ, όταν ο
υιοκετϊν ι ο υιοκετοφμενοσ είναι ελλθνικισ ικαγζνειασ, ακόμθ και αν δεν ζχουν τθ ςυνικθ
διαμονι τουσ ςτθν Ελλάδα. ΢τθν πρϊτθ περίπτωςθ αυτι είναι αρμόδια τα δικαςτιρια τθσ
πρωτεφουςασ του κράτουσ.
βλ παρ.2 ΚΠολΔ 800
Θ διάταξθ αφορά και τισ διεκνείσ υιοκεςίεσ , όχι όμωσ και τισ διακρατικζσ , γιατί αυτζσ ρυκμίηονται
από το αρ.5 ν.2447/1996, με τθν προχπόκεςθ ότι δεν τυγχάνει εφαρμογισ ςτθ ςυγκεκριμζνθ
διακρατικι υιοκεςία θ Δ΢Χ του 1993 .
Άρα , τα ελλθνικά δικαςτιρια είναι αρμόδια να αποφαςίηουν για τθν υιοκεςία τζκνου ( θμεδαπισ ι
αλλοδαπισ ικαγζνειασ) που βρίςκεται ςτθν Ελλάδα από ζλλθνα υποψιφιο κετό γονζα που κατοικεί
ςτο εξωτερικό, κακϊσ και ςτθν περίπτωςθ που ο υποψιφιοσ κετόσ γονζασ είναι αλλοδαπόσ και το
τζκνο που πρόκειται να υιοκετθκεί είναι ελλθνικισ ικαγζνειασ. ΢τισ περιπτϊςεισ που το τζκνο ι ςε
ςπανιότερεσ περιπτϊςεισ ο υποψιφιοσ κετόσ γονζασ πρόκειται να μετακινθκεί ςε άλλθ χϊρα , τότε
λαμβάνονται υπόψθ και οι διατάξεισ των αρ.4 και 5 ν.2447/1996 ι τθσ Δ΢Χ του 1993 για τισ
διακρατικζσ υιοκεςίεσ ( ν.3765/2009)
(β) Αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αλλοδαπϊν αποφάςεων :
Εφαρμόηεται το ΚΠολΔ 780 ( ΟΧΛ Βρυξζλλεσ 2α )και 323 ( βλ και ΚΠολΔ 905 παρ.4)
Για διακρατικζσ υιοκεςίεσ , βλ αρ.23 παρ.1 ν. 3765/2009
ΚΑΝΟΝΛ΢ΜΟ΢ 4/2009 ΓΛΑ ΣΘ ΔΛΚΑΛΟΔΟ΢ΛΑ , ΣΟ ΕΦΑΡΜΟ΢ΣΕΟ ΔΛΚΑΛΟ , ΣΘΝ ΑΝΑΓΝΩΡΛ΢Θ ΚΑΛ

ΕΚΣΕΛΕ΢Θ ΚΑΛ ΣΘ ΢ΤΝΕΡΓΑ΢ΛΑ ΢Ε ΚΕΜΑΣΑ ΢ΧΕΣΛΚΑ ΜΕ ΣΛ΢ ΤΠΟΧΡΕΩ΢ΕΛ΢ ΔΛΑΣΡΟΦΘ΢ :
Ο κανονιςμόσ εφαρμόηεται ςτισ υποχρεϊςεισ διατροφισ που αναφφονται ςε μια οικογενειακι

ςχζςθ, ι ςε ςχζςεισ ςυγγζνειασ, γάμου ι αγχιςτείασ, αλλά δεν κακορίηει το εφαρμοςτζο δίκαιο
ςτθν κακίδρυςθ των οικογενειακϊν ςχζςεων από τισ οποίεσ απορρζουν οι υποχρεϊςεισ διατροφισ.
Ο όροσ «διατροφι» αναφζρεται ςε διατροφι μεταξφ ςυηφγων , καταχωριςμζνων ςυντρόφων,

κακϊσ και γονζων και τζκνων .
38
Αρ.15 : Ορίηει ότι το εφαρμοςτζο δίκαιο κακορίηεται ςφμφωνα με το Πρωτόκολλο τθσ Χάγθσ τθσ
23θσ Νοεμβρίου 2007 .
Γενικόσ κανόνασ Πρωτοκόλλου : Σο δίκαιο που διζπει τθ διαφορά κα είναι το δίκαιο τθσ πολιτείασ
τθσ ςυνικουσ διαμονισ του δικαιοφχου διατροφισ, εκτόσ εάν το Πρωτόκολλο ορίηει διαφορετικά .
Σα μζρθ μποροφν να επιλζξουν ανάμεςα από τα δίκαια ικαγζνεια ι τθσ ςυνικουσ διαμονισ ενόσ
από αυτά , το δίκαιο που διζπει τισ περιουςιακζσ τουσ ςχζςεισ ι εκείνο που διζπει το διαηφγιο τουσ
ι το νομικό χωριςμό.
Αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ :
Θ διαδικαςία για κιρυξθ εκτελεςτότθτασ καταργείται από τον Κανονιςμό ςε ςχζςθ με αποφάςεισ
που εκδίδονται ςτα κράτθ μζλθ που δεςμεφονται από το Πρωτόκολλο τθσ Χάγθσ .
Αποφάςεισ που εκδίδονται ςε κράτοσ μζλοσ που δεν δεςμεφεται από το Πρωτόκολλο τθσ Χάγθσ του
2007 αναγνωρίηονται ςε άλλο κράτοσ μζλοσ χωρίσ να πρζπει να ακολουκθκεί κάποια διαδικαςία
και χωρίσ δυνατότθτα προςβολισ τθσ αναγνϊριςθσ τουσ.
βλ τον κανονιςμό για περαιτζρω λεπτομζρειεσ .
ΕΠΛΣΡΟΠΕΛΑ ΚΑΛ ΚΑΚΕ ΑΛΛΘ ΕΠΛΜΕΛΕΛΑ:
ΑΚ 24 : Ο όροσ « επιτροπεία και κάκε άλλθ επιμζλεια» πρζπει να « ςυλλαμβάνει» οποιονδιποτε

καταρχιν αλλοδαπό κεςμό, ο οποίοσ ζχει ωσ αποςτολι τθν επιτροπεία , τθν κθδεμονία και γενικά
τθν επιμζλεια των προςϊπων που χρειάηονται ειδικισ προςταςίασ και επιμζλειασ .
Ο όροσ « επιμζλεια» αφορά τόςο ςτθν προςταςία του ανίκανου να προςτατευκεί λόγω θλικίασ
πρόςωπο, το οποίο δεν τελεί υπό γονικι μζριμνα, όςο και τα άτομα εκείνα τα οποία λόγω αςωτίασ,
ςωματικισ αναπθρίασ, τοξικομανίασ ι αλκοολιςμοφ χρειάηονται ειδικισ προςταςίασ και μζριμνασ.
Ψυχικά ανάπθρο άτομα κα υπαχκεί ςτο ΑΚ 8
Θ «ανθλικότθτα» είναι αυτι που κζτει ςε εφαρμογι τθ λειτουργία των κανόνων των ΑΚ
18,19,20,23παρ.2 . Αντίκετα ςτο ΑΚ 24 ζχει πάντα λόγο εφαρμογισ όταν υπάρχει κζμα επιτροπείασ
και επιμζλειασ ενόσ ανίκανου προςϊπου για λόγουσ πλθν ανθλικότθτασ
Θ διάταξθ του ΑΚ 24 :
ΑΚ 24 : Θ επιτροπεία και κάκε άλλθ επιμζλεια διζπονται από το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ του
προςϊπου το οποίο αφοροφν .
Όταν το υποδεικνυόμενο εφαρμοςτζο αλλοδαπό δίκαιο ζρχεται ςε αντίκεςθ με τθν ελλθνικι

δθμόςια τάξθ , τότε είναι προφανζσ ότι κα ενεργοποιθκεί θ διάταξθ του ΑΚ 33 για τθν επιφφλαξθ
τθσ δθμόςιασ τάξθσ .
Θ επιμζλεια ξζνων υποκζςεων :
ΑΚ 24 παρ.3 : ορίηει ωσ εφαρμοςτζο το δίκαιο του τόπου το δικαςτιριο , δθλαδι θ lex fori .
39
ΑΚ 24 παρ.2 : ζχει κανόνα δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου
Όςο αφορά ςτθ διεκνι δικαιοδοςία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων ςε κζματα επιτροπείασ ι
επιμζλειασ αλλοδαποφ που εμπίπτουν ςτο ρυκμιςτικό πεδίο του ΑΚ 24, αυτι εμπεδϊνεται από τθ
ςτιγμι που ο αλλοδαπόσ ζχει ςτθν Ελλάδα τθ ςυνικθ διαμονι του. ΢ε περίπτωςθ που ο
ςυγκεκριμζνοσ αλλοδαπόσ απλά διαμζνει ι ζχει περιουςία ςτθ χϊρα μασ , τότε μόνον αςφαλιςτικά
μζτρα μποροφν να λθφκοφν .
Βλ ΚΠολΔ 796 παρ.1 εδ.γ για τον διοριςμό επιτρόπου ςε θμεδαπό ανιλικο που δεν ζχει τθ ςυνικθ
διαμονι του ςτθν Ελλάδα.
ΔΛΕΚΝΘ΢ ΑΠΑΓΩΓΘ ΠΑΛΔΛΩΝ :
Σο πρόβλθμα τθσ απαγωγισ παιδιϊν και θ μεταφορά τουσ ςε άλλθ χϊρα από τον ζνα γονζα όταν θ
ζγγαμθ ςυμβίωςθ διαςπάται εμφανίηεται πολφ ςυχνά ςτισ μζρεσ μασ.
΢φμβαςθ τθσ Χάγθσ :
΢τοχεφει ςτθ πρόλθψθ και καταςτολι των διεκνϊν απαγωγϊν από τον ζνα γονζα, κακϊσ και ςτθν
προςταςία του δικαιϊματοσ επικοινωνίασ , κακιδρφοντασ ζνα ςφςτθμα διεκνοφσ ςυνεργαςίασ
μεταξφ των δικαςτικϊν και διοικθτικϊν αρχϊν των ςυμβαλλομζνων πολιτειϊν. Εφαρμόηεται για
κάκε παιδί που δεν ζχει φκάςει το 16ο ζτοσ τθσ θλικίασ του και ζχει τθ ςυνικθ διαμονι του ςε μιαν
από τισ ςυμβαλλόμενεσ χϊρεσ αμζςωσ πριν από τθν απαγωγι, τθν κατακράτθςθ ι τθν
παρεμπόδιςθ του δικαιϊματοσ επικοινωνίασ με τον ζνα γονζα.
Οι πράξεισ είναι παράνομεσ αν γίνονται (α) κατά παράβαςθ των δικαιωμάτων επιμζλειασ που ζχει
ζνα φυςικό ι νομικό πρόςωπο , όπωσ προβλζπονται από το δίκαιο τθσ πολιτείασ τθσ ςυνικουσ
διαμονισ του παιδιοφ αμζςωσ πριν από τθν απαγωγι ι τθν κατακράτθςθ , (β) τα δικαιϊματα αυτά
αςκοφνταν πραγματικά και πθγάηουν από το νόμο, από δικαςτικι ι διοικθτικι απόφαςθ ι από
ιδιωτικι ςυμφωνία που ζχει ζννομα αποτελζςματα, ςφμφωνα με το δίκαιο του τόπου τθσ
ςυνικουσ διαμονισ του παιδιοφ.
Θ Ευρωπαϊκι ςφμβαςθ :
Αποβλζπει ςτθν εξυπθρζτθςθ του ςυμφζροντοσ του παιδιοφ ςε κζματα που αφοροφν τθν επιμζλεια
του. Σο παιδί που προςτατεφει είναι εκείνο που δεν ζχει ςυμπλθρϊςει το δζκατο ζκτο ζτοσ τθσ
θλικίασ του και που δεν ζχει το δικαίωμα να ορίηει το ίδιο τον τόπο διαμονι του, ςφμφωνα με το
δίκαιο τθσ ςυνικουσ διαμονισ του ι τθσ ικαγζνειασ του ι ςφμφωνα με το εςωτερικό δίκαιο του
κράτουσ , προσ το οποίο απευκφνεται θ αίτθςθ για τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ απόφαςθσ
ςχετικισ με τθν επιμζλεια του. Προχποκζτει τθν φπαρξθ δικαςτικισ απόφαςθσ ςχετικισ με τθν
επιμζλεια του παιδιοφ και/ ι το δικαίωμα επικοινωνίασ, εκτελεςτισ ςτθ χϊρα προζλευςθσ τθσ , θ
οποία αναγνωρίηεται και εκτελείται ςτισ ςυμβαλλόμενεσ πολιτείεσ, χωρίσ να γίνει ανακεϊρθςθ τθσ
επί τθσ ουςίασ, με διαδικαςία ςχετικι απλι και ςφντομθ , για λόγουσ καταςταλτικοφσ , δθλαδι για
να επιςτραφεί ζνα παιδί που ζχει απαχκεί ι προλθπτικοφσ ( για να μθν απαχκεί)
40
Γενικζσ παρατθριςεισ :
Σόςο θ ςφμβαςθ τθσ Χάγθσ , όςο και θ Ευρωπαϊκι ΢φμβαςθ επιδιϊκουν τθν επίτευξθ του ίδιου
αντικειμενικοφ ςκοποφ με διαφορετικι μζκοδο αλλά κοινά όργανα. Οι δφο ςυμβάςεισ
ςυμπορεφονται και αλλθλοςυμπλθρϊνονται, αφοφ θ μία δεν αποκλείει τθν άλλθ.
ΔΛΕΚΝΕΛ΢ ΢ΤΜΒΑΣΛΚΕ΢ ΕΝΟΧΕ΢ :
Σο ΑΚ 25 και θ ςυνφπαρξθ του με τθν Ρϊμθ 1 ( Κανονιςμόσ 593/2008):
Θ ρϊμθ 1 περιορίηει ςε μεγάλο βακμό το ΑΚ 25, με αποτζλεςμα το τελευταίο να καλφπτει λίγεσ

δικαιοπραξίεσ και δθ εκείνεσ οι οποίεσ εξαιροφνται ρθτά από τθ ρυκμιςτι ενζργεια του
Κανονιςμοφ.
Ο κφριοσ ςφνδεςμοσ του ΑΚ 25 :
Αρχι τθσ αυτονομίασ των ςυμβαλλομζνων ωσ κφριο ςφνδεςμο για να διζπει το εφαρμοςτζο δίκαιο
επί των ενοχϊν εκ ςυμβάςεωσ . Ζνα παρζλειψαν τα μζρθ να ορίςουν δίκαιο ζχουμε τον επικουρικό
ςφνδεςμο .
ΑΚ 25 εδ.1 : Οι ενοχζσ από ςφμβαςθ ρυκμίηονται από το δίκαιο ςτο οποίο ζχουν υποβλθκεί τα
μζρθ.
Άρα τα μζρθ μποροφν να ορίηουν ρθτά ι ςιωπθρά το δίκαιο που κζλουν . Θ ελευκερία είναι ςχετικι
και όχι απόλυτθ , δθλαδι τα μζρθ μποροφν να επιλζγουν μόνο ζνα δίκαιο που ςχετίηεται με τθν
υπό κρίςθ ςφμβαςθ τουσ.
Μόνο ςτισ ςυμβάςεισ επιλογισ δικαςτθρίου ( ριτρα δικαιοδοςίασ) κακϊσ και ςτισ ςυμβάςεισ
υπαγωγισ ςε διαιτθςία ( ριτρα διαιτθςίασ) ιταν δυνατόν να γίνει δεκτι θ αρχι τθσ απόλυτθσ
αυτονομίασ των ςυμβαλλομζνων . Πράγμα που ιςχφει και ςιμερα αφοφ εφαρμόηεται το ΑΚ 25 ςε
αυτζσ τισ περιπτϊςεισ , αφοφ εξαιροφνται από το Ρϊμθ 1.
Ο επικουρικόσ ςφνδεςμοσ . Σο αρμόηον από όλεσ τισ ειδικζσ ςυνκικεσ ςτθ ςφμβαςθ δίκαιο :
Εάν τα μζρθ παρζλειψαν να ορίςουν ρθτά ι ςιωπθρά το εφαρμοςτζο δίκαιο , τότε ςφμφωνα με το
ΑΚ 25 εδ.β , το δίκαιο αυτό κα εξευρεκεί με βάςθ τισ ειδικζσ ςυνκικεσ που περιβάλλουν τθ
ςυγκεκριμζνθ δικαιοπρακτικι ενοχι.
Σο πεδίο εφαρμογισ του Κανονιςμοφ (ΕΚ) 593/2008 (Ρϊμθ 1):
(α) Χαρακτιρασ του Κανονιςμοφ :
Κεςπίηει ομοιόμορφουσ κανόνεσ ςυνδζςεωσ . Κατά το αρ.2 , οι κανόνεσ εφαρμόηονται όχι μόνο ςτισ
περιπτϊςεισ που παρουςιάηουν ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ μεταξφ κρατϊν μελϊν τθσ Ε.Ε. αλλά και
ςτισ περιπτϊςεισ που το εφαρμοςτζο δίκαιο οδθγεί ςε διαφορετικι χϊρα , εκτόσ τθσ Ε.Ε. Οι
ομοιόμορφοι κανόνεσ ΛΔΔ που τίκενται ςτο Ρϊμθ 1, εφαρμόηονται πάντοτε, είτε πρόκειται για
εφαρμογι ενόσ εκνικοφ δικαίου κράτουσ μζλουσ τθσ Ε.Ε. , είτε πρόκειται για εφαρμογι δικαίου
χϊρασ που δεν ανικει ςτθν Ε.Ε.
41
(β) Πεδίο εφαρμογισ και ςυμβάςεισ που εξαιροφνται από τθ ρφκμιςθ του Κανονιςμοφ (ΕΚ)
593/2008 (Ρϊμθ 1):
Ορίηεται το πεδίο εφαρμογισ ςτο αρ.1 παρ.1 . Αναφζρει ότι εφαρμόηεται ςτισ περιπτϊςεισ
ςυμβατικϊν ενοχϊν οι οποίεσ περιζχουν «ςυγκροφςεισ νόμων». Άρα ο κανονιςμόσ Ρϊμθ 1 κζλει να
καλυφκοφν και οι περιπτϊςεισ εκείνεσ , οι οποίεσ με το ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ που εμπεριζχουν ,
οδθγοφν ςε δίκαιο που ανικουν ςε διαφορετικζσ ενότθτεσ μιασ και τθσ αυτισ χϊρασ.
Εξαιρείται ρθτά από το πεδίο εφαρμογισ του ζνασ αρκετά μεγάλοσ αρικμόσ ςυμβάςεων που
μνθμονεφεται ςτθ παρ.2 αρ.1
Οι ςυμβάςεισ διαιτθςίασ και οι ςυμβάςεισ επιλογισ δικαςτθρίου εξαιροφνται και αυτζσ από το
Ρϊμθ 1, για αυτζσ εφαρμόηεται ο Βρυξζλλεσ 1
΢χεδόν όλεσ οι κατθγορίεσ ςυμβατικϊν ενοχϊν , οι οποίεσ εξαιροφνται από το πεδίο εφαρμογι του
Κανονιςμοφ Ρϊμθ 1 , κα εξακολουκιςουν να ρυκμίηονται από το ΑΚ 25
Ο ΚΑΝΟΝΛ΢ΜΟ΢ (ΕΚ) 593/2008 ΓΛΑ ΣΟ ΕΦΑΡΜΟ΢ΣΕΟ ΔΛΚΑΛΟ ΢ΣΛ΢ ΢ΤΜΒΑΣΛΚΕ΢ ΕΝΟΧ΢ (ΡΩΜΘ 1) –
ΟΛ ΚΤΡΛΕ΢ ΔΛΑΣΑΞΕΛ΢ ΠΡΟ΢ΔΛΟΡΛ΢ΜΟΤ ΣΟΤ ΕΦΑΡΜΟ΢ΣΕΟΤ ΔΛΚΑΛΟΤ ( ΑΡ.3 ΚΑΛ 4):
Γενικοί κανόνεσ :
(α) Ο κφριοσ κανόνασ ςυνδζςεωσ : αυτονομία των ςυμβαλλομζνων (αρ.3):
Ο Κανονιςμόσ Ρϊμθ 1 υιοκετεί τθν αυτονομία των ςυμβαλλομζνων ςτο αρ.3 , με τα παρακάτω
χαρακτθριςτικά
(i) Απόλυτθ ελευκερία τθσ βουλιςεωσ (ρθτι ι ςιωπθρι):
Θ δυνατότθτα δθλαδι να επιλζγουν τα ςυμβαλλόμενα μζρθ ςε μια ενοχικι ςφμβαςθ ζνα

οποιοδιποτε δίκαιο κζλουν για να τθ διζπει. ( αντίκεςθ με το ΑΚ 25) . Θ επιλογι του εφαρμοςτζου
δίκαιου από τα ςυμβαλλόμενα μζρθ είναι δυνατόν να εκφράηεται ρθτά ι ςιωπθρά , δθλαδι να
ςυνάγεται με βεβαιότθτα από τα δεδομζνα τθσ υπό κρίςθ υπόκεςθσ.
(ii) Διαμελιςμόσ τθσ ςφμβαςθσ :
Αρ.3 παρ.1 εδ.γ : Διαμελιςμόσ μιασ ενοχικισ δικαιοπραξίασ ςε περιςςότερα από ζνα ηθτιματα , το
κακζνα από τα οποία κρίνεται χωριςτά και ωσ εκ τοφτου ρυκμίηεται από διαφορετικό ι και από το
ίδιο δίκαιο . Εάν ο διαμελιςμόσ οδθγιςει ςτθν εφαρμογι δικαίων που ζχουν ωσ αποτζλεςμα τθν
αποφυγι οριςμζνων επιτακτικϊν κανόνων δθμόςιασ τάξθσ, τότε «εξουδετερϊνεται» χάρθ ςτθ
διάταξθ του αρ.9 για τισ «υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου».
(iii) Μεταςυμβατικόσ κακοριςμόσ του εφαρμοςτζου δικαίου:
Σο εφαρμοςτζο δίκαιο μπορεί να κακοριςκεί και εκ των υςτζρων τθσ κατάρτιςθσ ι μπορεί εκ των
υςτζρων να μεταβάλλουν τθν αρχικι τουσ επιλογι. Αρ. 3 παρ.2 εδ.α . 2 προχποκζςεισ για τθν εκ
των υςτζρων αλλαγι του αρχικά επιλεγζντοσ δικαίου ςε μια ενοχικι ςφμβαςθ από τα
ςυμβαλλόμενα μζρθ : (α) το νζο δίκαιο που ζχει επιλεγεί κα πρζπει να μθν ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν
42
ακυρότθτα τθσ ςφμβαςθσ , (β) κα πρζπει επίςθσ, να μθν προςβλθκοφν τυχόν αποκτθκζντα ςτο
μεταξφ δικαιϊματα από τρίτα πρόςωπα. Δθλαδι δικαιϊματα που αποκτικθκαν υπό τθν ιςχφ του
αρχικά επιλεγζντοσ από αυτά δικαίου .
(iv) Περιοριςμοί ςτθν αρχι τθσ αυτονομίασ των ςυμβαλλομζνων :
(α) Περιοριςμοί που τίκενται από το δίκαιο που κα ιταν εφαρμοςτζο ( αρ.3 παρ.3):
Οι διάφορεσ προςτατευτικζσ διατάξεισ που το κράτοσ επιβάλλει ωσ ζνα ελάχιςτο όριο

προχποκζςεων ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ ι ακόμα όταν κζτει κακοριςτικά , μζςα ςτα οποία κα
πρζπει να διαμορφϊνεται θ διλωςθ βουλιςεωσ από τουσ δικαιοπρακτοφντεσ, δεν είναι τίποτε
άλλο από τον περιοριςμό τθσ αρχισ τθσ αυτονομίασ τθσ βουλιςεωσ , τόςο ςτο εςωτερικό δίκαιο
όςο και ςτο ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο . Ο Ρϊμθ 1 ακολουκεί τθν αρχι ότι όταν κατά το χρόνο τθσ
επιλογισ , όλα τα άλλα ςχετικά με τθν περίπτωςθ δεδομζνα εντοπίηονται ςε χϊρα διαφορετικι από
εκείνθ τθσ οποίασ το δίκαιο επελζγθ, θ επιλογι αυτι δεν κίγει τθν εφαρμογι των διατάξεων του
δικαίου αυτισ τθσ άλλθσ χϊρασ από τισ οποίεσ δεν επιτρζπεται παρζκκλιςθ με ςυμφωνία.
(β) Περιοριςμοί που τίκενται από διατάξεισ ενωςιακοφ δικαίου (αρ.3 παρ.4):
Τποχρεωτικι εφαρμογι των διατάξεων του ενωςιακοφ δικαίου, όπωσ αυτζσ εφαρμόηονται ςτο
δίκαιο του δικάηοντοσ δικαςτι ςτθν περίπτωςθ που τα ςυμβαλλόμενα μζρθ επζλεξαν ωσ
εφαρμοςτζο δίκαιο , το δίκαιο άλλθσ χϊρα από εκείνθν κράτουσ – μζλουσ όπου τα δεδομζνα τθσ
υπόκεςθσ εντοπίηονται, ακόμα και ζνα εντοπίηονται ςε περιςςότερα του ενόσ κράτθ- μζλθ. Αρ.3
παρ.4 : δεν μπορεί να υπάρξει παρζκκλιςθ με ςυμφωνία . αρ. 3 παρ.3 και 4 : αναγκαςτικό δίκαιο .
(β) Ο επικουρικόσ κανόνασ ςυνδζςεωσ ελλείψει επιλογισ (αρ.4):
(i) Οι ειδικοί επικουρικοί κανόνεσ του αρ.4 παρ.1 :
Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ελλείψει επιλογισ προςδιορίηεται από ειδικοφσ κανόνεσ – τεκμιρια που θ
διάταξθ του αρ.4 παρ.1 κεςπίηει για ςυγκεκριμζνεσ κατθγορίεσ ςυμβάςεων . Σα αποκαλοφμε
τεκμιρια για μπορεί να ανατραποφν εάν ςυντρζχουν οι προχποκζςεισ εφαρμογισ τθσ ριτρασ
διαφυγισ αρ.4 παρ.3 , δθλαδι όταν διαπιςτωκεί ότι θ υπό κρίςθ ςφμβαςθ ςυνδζεται ςτενότερα με
χϊρα άλλθ από εκείνθν ςτθν οποία αναφζρονται οι ενλόγω ειδικοί κανόνεσ, αλλά και όταν το
εφαρμοςτζο δίκαιο ςτισ ςυμβάςεισ αυτζσ δεν κα μπορεί να προςδιοριςτεί ( αρ.4 παρ.4)
(ii) Σο τεκμιριο / ςφνδεςμοσ τθσ χαρακτθριςτικισ παροχισ του αρ.4 παρ.2 :
Όςεσ ςυμβάςεισ δεν καλφπτονται από τουσ ειδικοφσ κανόνεσ του αρ.4 παρ.1 και εφόςον δεν
αφοροφν ςε ςυμβάςεισ που ρυκμίηονται εξαιρετικά ςτα αρ.5-8 , γενικό τεκμιριο/ ςφνδεςμοσ
προςδιοριςμοφ του εφαρμοςτζου δικαίου ςε αυτζσ ελλείψει επιλογισ εξακολουκεί να παραμζνει
το τεκμιριο τθσ χαρακτθριςτικισ παροχισ.
Αρ.4 παρ.2 : Όταν θ ςφμβαςθ δεν καλφπτεται από τθν παρ.1 αλλά και όταν θ ςφμβαςθ είναι μικτι
ι πολφπλοκθ καλυπτόμενθ από περιςςότερεσ τθσ μια περιπτϊςεισ των εδαφίων α’ ζωσ θ’ τθσ παρ.
43
1 αρ.4 , τότε θ ςφμβαςθ κα διζπεται από το δίκαιο τθσ χϊρασ ςτθν οποία το μζροσ το οποίο οφείλει
να εκπλθρϊςει τθ χαρακτθριςτικι παροχι τθσ ςφμβαςθσ ζχει τθ ςυνικθ διαμονι του.
(iii) Σο δίκαιο που ςυνδζεται ςτενότερα και θ ριτρα διαφυγισ (αρ.4 παρ.3 και 4):
Όταν θ υπό κρίςθ ςφμβαςθ αποτελείται από περιςςότερεσ κφριεσ ςφμβαςθσ ( ςε μια μικτι
ςφμβαςθ) , τότε επειδι δεν κα μπορεί να προςδιοριςτεί θ χαρακτθριςτικι παροχι ο δικάηων
δικαςτισ κα αναηθτιςει το δίκαιο τθσ χϊρασ με τθν οποία θ ςφμβαςθ ςυνδζεται ςτενότερα, αρ.4
παρ.4 . : Εφόςον το εφαρμοςτζο δίκαιο δεν μπορεί να κακοριςτεί ςφμφωνα με τθν παρ.1 και 2, θ
ςφμβαςθ διζπεται από το δίκαιο τθσ χϊρασ με τθν οποία ςυνδζεται ςτενότερα.
Αρ.4 παρ.3 : Τιοκετεί μια πραγματικι διορκωτικι ριτρα, με τθν ζννοια ότι ο δικαςτισ ζχει τθν
ευχζρεια να ορίςει ωσ εφαρμοςτζο δίκαιο ζνα άλλο δίκαιο από το κανονικά εφαρμοςτζο, όταν από
το ςφνολο των περιςτάςεων ςυνάγεται ότι θ ςφμβαςθ ςυνδζεται ςτενότερα με άλλθ χϊρα.
Πρόκειται για τθν φπαρξθ μιασ «ριτρασ διαφυγισ», θ οποία κα πρζπει τότε μόνο να ενεργοποιείται
όταν ο δικάηων δικαςτισ καταλιξει ςτο ςυμπζραςμα ότι το δίκαιο τθσ ςυνικουσ διαμονισ του
προςϊπου που οφείλει να εκπλθρϊςει τθ χαρακτθριςτικι παροχι τθσ υπό κρίςθ ςφμβαςθσ δεν
είναι τόςο ςθμαντικόσ ςφνδεςμοσ.
Ο ΚΑΝΟΝΛ΢ΜΟ΢ (ΕΚ) 593/2008 ΓΛΑ ΣΟ ΕΦΑΡΜΟ΢ΣΕΟ ΔΛΚΑΛΟ ΢ΣΛ΢ ΢ΤΜΒΑΣΛΚΕ΢ ΕΝΟΧΕ΢ (ΡΩΜΘ 1)
– ΕΛΔΛΚΕ΢ ΔΛΑΣΑΞΕΛ΢ (ΑΡ.5-9):
4 κατθγορίεσ ςυμβατικϊν ενοχϊν αποτελοφν αντικείμενο ειδικϊν ρυκμίςεων ςτον Ρϊμθ 1 , είναι οι
ςυμβάςεισ μεταφοράσ, καταναλωτϊν, αςφαλιςτικζσ και εργαςίασ.
(α) ΢υμβάςεισ μεταφοράσ (αρ.5):
Αρ.5 παρ.1 : ΢υμβάςεισ μεταφοράσ εμπορευμάτων
Αρ.5 παρ.2 : ΢υμβάςεισ μεταφοράσ επιβατϊν
(i) ΢υμβάςεισ μεταφοράσ εμπορευμάτων (αρ.5 παρ.1):
Αρ.5 παρ.1 εδ.α αφορά μόνο όταν δεν ζχει γίνει επιλογι του εφαρμοςτζου δικαίου . Άρα αν δεν
ζχει επιλεγεί βάςθ το αρ.3 του Κανονιςμοφ κάποιο δίκαιο , τότε εφαρμοςτζο κα είναι το δίκαιο τθσ
ςυνικουσ διαμονισ του μεταφορζα , εφόςον τόποσ παραλαβισ ι τόποσ παράδοςθσ ι ςυνικουσ
διαμονισ του αποςτολζα βρίςκεται ςτθν ίδια χϊρα.
Αρ.5 παρ.1 εδ.β : Εάν δεν υπάρχει ςφμπτωςθ τόπου ςυνικουσ διαμονισ του μεταφορζα με ζναν
από τουσ τόπουσ που μνθμονεφονται παραπάνω , τότε εφαρμογι κα ζχει το δίκαιο τθσ χϊρασ ςτθν
οποία βρίςκεται ο τόποσ ςτον οποίο ςυμφωνικθκε να παραδοκοφν τα εμπορεφματα.
΢φμβαςθ μεταφοράσ εμπορευμάτων : Περιλαμβάνει κάκε είδουσ ςφμβαςθ με τθν οποία

μεταφζρονται εμπορεφματα είτε αυτι είναι χερςαία , είτε ςιδθροδρομικι, είτε καλάςςια ι
αεροπορικι.
(ii) ΢υμβάςεισ μεταφοράσ επιβατϊν (αρ.5 παρ.2):
44
Αρ.5 παρ.2 : Δεν αναφζρεται μόνο ςτισ περιπτϊςεισ κατά τισ οποίεσ τα μζρθ παρζλειψαν να
ορίςουν το εφαρμοςτζο ςτθ ςφμβαςθ τουσ δίκαιο , αλλά και όταν προζβθςαν ςε ςχετικι επιλογι ,
ςτθν οποία όμωσ τίκενται οριςμζνοι περιοριςμοί .
(iii) Ριτρα διαφυγισ ςτισ ςυμβάςεισ μεταφοράσ ( αρ.5 παρ.3):
Εάν από το ςφνολο των περιςτάςεων τθσ ςυγκεκριμζνθσ κάκε φορά υπόκεςθσ , προκφπτει ότι θ
ςφμβαςθ ελλείψει επιλογισ δικαίου παρουςιάηει εμφανϊσ ςτενότερουσ δεςμοφσ με άλλθ χϊρα
από αυτζσ που μνθμονεφονται ςτισ παρ.1 και 2 του αρ.5 , τότε εφαρμογι κα ζχει το δίκαιο τθσ
άλλθσ χϊρασ . Σθν ριτρα διαφυγισ τθν ενεργοποιεί ο δικαςτισ επειδι πρζπει να εφαρμοςτεί
δίκαιο άλλθσ χϊρασ, επειδι με τθν τελευταία αυτι χϊρα θ ςφμβαςθ παρουςιάηει πολφ
ςτενότερουσ δεςμοφσ.
(β) ΢υμβάςεισ καταναλωτϊν (αρ.6):
Ωσ καταναλωτικι ςφμβαςθ νοείται εκείνθ θ οποία καταρτίηεται από καταναλωτι που ενεργεί εκτόσ
τθσ κφριασ επαγγελματικισ του δραςτθριότθτασ με άλλο πρόςωπο που ενεργεί ςτο πλαίςιο τθσ
άςκθςθσ τθσ επαγγελματικι του δραςτθριότθτασ (επαγγελματίασ) . ( ςτο Βρυξζλλεσ 1 ωσ
καταναλωτισ μπορεί να είναι και νομικό πρόςωπο )
Σο αρ.6 προςδιορίηει με 2 διαηευκτικά κριτιρια και το πρόςωπο του επαγγελματία ( αρ.6 πα.1)
Εάν τα μζρθ άρα παρζλειψαν να ορίςουν εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθ ςφμβαςθ , εφαρμογι ζχει το
δίκαιο τθσ ςυνικουσ διαμονισ του καταναλωτι. Άρα τα μζρθ μποροφν να προβοφν ελεφκερα ςτθν
επιλογι του δικαίου που κα ικελαν να διζπει τθ ςυγκεκριμζνθ ςφμβαςθ ( αρ.6 παρ.1 και αρ.3).
Αλλά δεν είναι δυνατόν θ επιλογι του δικαίου να ςτεριςει ςτον καταναλωτι από τθν προςταςία
που του εξαςφαλίηουν οι διατάξει από τισ οποίεσ δεν μπορεί να γίνει παρζκκλιςθ με ςυμφωνία,
ςφμφωνα με το δίκαιο που κα ιταν εφαρμοςτζο ελλείψει επιλογισ ( αρ.6 παρ.2). Είναι οι κανόνεσ
αναγκαςτικοφ δικαίου τθσ χϊρασ τθσ ςυνικουσ διαμονισ του καταναλωτι, οι οποιοί κα τφχουν
εφαρμογισ και ςτθν περίπτωςθ ακόμθ που προςδιορίςτθκε από τα μζρθ διαφορετικό εφαρμοςτεό
δίκαιο με βάςθ το γενικό κανόνα τθσ αυτονομίασ τθσ βουλιςεωσ.
Εάν θ καταναλωτικι ςφμβαςθ δεν εμπίπτει ςτο αρ.6 παρ.1 και 2 , το εφαρμοςτζο ελλείψει επιλογισ
δίκαιο ςτθν καταναλωτικι αυτι ςφμβαςθ κα οριςτεί με βάςθ τθ γενικι διάταξθ του αρ.4, ενϊ ςε
τυχόν επιλογι του εφαρμοςτζου δικαίου κα οριςτεί με βάςθ το αρ.3.
(γ) ΢υμβάςεισ αςφάλιςθσ (αρ.7):
Είναι μια ςφμβαςθ ςτθ βάςθ τθσ οποίασ ζνα πρόςωπο (αςφαλιςτισ) αναλαμβάνει να φζρει τον
κίνδυνο, ενϊ ζνα άλλο πρόςωπο (αςφαλιςμζνοσ) αναλαμβάνει να καταβάλει το αςφάλιςτρο.
Αρ.7 : Εντάςςει ςτο πεδίο εφαρμογισ του τόςο τισ ςυμβάςεισ αςφάλιςθσ μεγάλου κινδφνου,
ανεξάρτθτα εάν ο καλυπτόμενοσ κίνδυνοσ βρίςκεται ςε κράτοσ μζλοσ τθσ Ζνωςθσ , όςο και όλεσ τισ
άλλεσ ςυμβάςεισ αςφάλιςθσ οι οποίεσ καλφπτουν κινδφνουσ που βρίςκονται εκτόσ τθσ επικράτειασ
των κρατϊν μελϊν . Δεν καλφπτεται θ ανταςφάλιςθ .
Αρ.7 παρ.2 : Εφαρμοςτζο δίκαιο ςτισ ςυμβάςεισ μεγάλου κινδφνου είναι αυτό που επζλεξαν τα
μζρθ (αρ.3). Εάν δεν ζχει γίνει επιλογι τότε βάςθ του αρ.7 παρ.2 εδ.β εφαρμοςτζο δίκαιο είναι το
45
δίκαιο τθσ ςυνικουσ διαμονισ του αςφαλιςτι, εκτόσ και εάν θ υπό κρίςθ ςφμβαςθ ςυνδζεται
ςτενότερα με άλλθ χϊρα, όποτε δίκαιο αυτισ τθσ άλλθσ χϊρασ καλείται να εφαρμοςτεί (αρ.7 παρ.2
εδ.γ)
Για τισ υπόλοιπεσ ςυμβάςεισ αςφάλιςθσ ζχουμε το αρ.7 παρ.3 , όπου αναφζρει οριςμζνα δίκαια
που μποροφν να επιλζξουν τα μζρθ ( θ αυτονομία από απόλυτθ γίνεται ςχετικι)
Εάν τα μζρθ δεν επζλεξαν το εφαρμοςτζο ςτθ ςφμβαςθ τουσ δίκαιο με βάςθ τα παραπάνω , τότε θ
ςφμβαςθ τουσ κα διζπεται από το δίκαιο του κράτουσ μζλουσ όπου βρίςκεται ο κίνδυνοσ κατά το
χρόνο ςφναψθσ τθσ ςφμβαςθσ αςφάλιςθσ (αρ.7 παρ.3 εδ.γ’)
(δ) Ατομικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ (αρ.8):
Αρ.8 :Εφαρμοςτζο δίκαιο ςε μια ςφμβαςθ εργαςίασ κα είναι καταρχιν, αυτό που επζλεξαν τα
ςυμβαλλόμενα μζρθ, υπό τον όρο, ότι δεν κα κίγονται διατάξεισ από τισ οποίεσ δεν μπορεί να γίνει
παρζκκλιςθ με ςυμφωνία κατά το δίκαιο τθσ χϊρασ ςτθν οποία, ι εν ελλείψει αυτοφ, από τθν
οποία, ο εργαηόμενοσ παρζχει ςυνικωσ τθν εργαςία του κατά εκτζλεςθ τθσ ςφμβαςθσ, ι ςε
περίπτωςθ που ο εργαηόμενοσ δεν παρζχει ςυνικωσ τθν εργαςία του ςε μια μόνο χϊρα, τότε από
το δίκαιο τθσ χϊρασ όπου βρίςκεται θ επιχείρθςθ που τον προςζλαβε, ι όταν από το ςφνολο των
περιςτάςεων προκφπτει ότι θ ςφμβαςθ ςυνδζεται ςτενότερα με άλλθ χϊρα, από το δίκαιο τθσ
χϊρασ αυτισ.
Αν λείπει ςιωπθρι ι ρθτι επιλογι εφαρμοςτζου δικαίου, τότε εφαρμόηεται το αρ.8 παρ.2-4 (όχι το
αρ.4)
Ριτρα διαφυγισ : Όταν από το ςφνολο των περιςτάςεων ςυνάγεται ότι θ ςυγκεκριμζνθ ςφμβαςθ
ςυνδζεται ςτενότερα με μια άλλθ χϊρα από τθν προβλεπόμενθ ςτισ παρ.2 και 3 αρ.8
Σο αρ.8 δεν εφαρμόηεται ςτισ ςυλλογικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ . Δεν εξετάηει το κζμα τθσ ναυτικισ
εργαςίασ και εργαςίασ ςε αεροςκάφθ
Τπάρχει δυνατότθτα διαμελιςμοφ τθσ ςφμβαςθσ από το δικαςτιριο όταν διαπιςτϊνει τθν φπαρξθ
κανόνων αναγκαςτικοφ δικαίου ςτο δίκαιο που κα εφαρμοηόταν εάν τα μζρθ δεν είχαν επιλζξει το
εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθ ςφμβαςθ που κατάρτιςαν (αρ.8 παρ.1 εδ.β’). ΢ε μια τζτοια περίπτωςθ το
επιλεγζν δίκαιο κα περιοριςτεί να ιςχφει ςτο υπόλοιπο μόνο τμιμα τθσ ςφμβαςθσ , όπου οι
κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου δεν το επθρεάηουν.
Οι υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου/ κανόνεσ αμζςου εφαρμογισ (αρ.9):
Ζχουμε διατάξεισ ειδικζσ , για να δοκεί ιςχφ ςτουσ κανόνεσ εκείνουσ για τουσ οποίουσ δεν
επιτρζπεται να γίνει παρζκκλιςθ με ςυμφωνία από τα μζρθ (αρ.3 παρ.3 , αρ.4 , αρ.6 παρ.2, αρ.8
παρ.1). Είναι κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου τθσ χϊρασ που κανονικά το δίκαιο τθσ κα εφαρμοηόταν
εάν δεν είχε γίνει επιλογι από τα μζρθ .
Αρ.9 : Κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου . Τπεριςχφουν των υπόλοιπων κανόνων αναγκαςτικοφ

δικαίου του forum και ςε οριςμζνεσ πολφ λίγεσ περιπτϊςεισ και του δικαίου τθσ χϊρασ όπου πρζπει
να εκπλθρωκοφν οι υποχρεϊςεισ που απορρζουν από τθ ςφμβαςθ. Οι ενλόγω κανόνεσ
46
προορίηονται για να εφαρμόηονται τόςο για κακαρά εγχϊριεσ ςχζςεισ , όςο και για ςχζςεισ με
ςοτιχεία αλλοδαπότθτασ ςε αντίκεςθ με τουσ κανόνεσ των διατάξεων των αρ.3 παρ.3 και αρ.4 , αρ.6
παρ.2, αρ.8 παρ.1 που προορίηονται κυρίωσ για ςχζςεισ με ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ.
Οι υπεριςχφουςεσ αυτζσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου διακρίνονται ςε αυτζσ του forum (αρ.9
παρ.2) και ςε εκείνεσ που ανικουν ςε άλλθ Πολιτεία (αρ.9 παρ.3)
Τπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου του forum και κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου
του ΑΚ 3:
ΑΚ 3 : κανόνεσ δθμόςιασ τάξθσ τθσ ελλθνικισ πολιτείασ που αντιπαραβάλλονται προσ τουσ κανόνεσ
ενδοτικοφ δικαίου. Δθλαδι κανόνεσ που δεν μποροφν να αποκλειςκοφν με τθν ιδιωτικι βοφλθςθ.
Θ ζννοια των κανόνων του ΑΚ 33 δεν ςυμπίπτει με αυτι του ΑΚ 3 . Ζτςι και τϊρα ςτθν περίπτωςθ
των υπεριςχυουςϊν διατάξεων αναγκαςτικοφ δικαίου του αρ.9 παρ.2, θ ζννοια και το περιεχόμενο
αυτϊν είναι κατά πολφ ςτενότερα εκείνων του ΑΚ 3.
Για το ελλθνικό δίκαιο , κανόνεσ άμεςου εφαρμογισ ( υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ

δικαίου) , είναι μόνον οι ελλθνικοί κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου . Οι κανόνεσ αυτοί εφαρμόηονται
αναγκαςτικά από τον ζλλθνα δικαςτι, οποιοδιποτε δίκαιο και αν τα μζρθ επζλεξαν να διζπει τθ
ςφμβαςθ τουσ.
Τπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου και επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ :
Είναι και οι 2 κανόνεσ αναγκαςτικοφ δίκαιου και αποτελοφν μζροσ μόνον των κανόνων jus cogens
μιασ πολιτείασ , αλλά δεν πρζπει να ςυγχζονται . Διαφζρει θ ζννοια και θ φφςθ των κανόνων
άμεςθσ εφαρμογισ από αυτι τθσ δθμόςιασ τάξθσ του ΑΚ 33.
Οι υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου εξετάηονται πρωταρχικά. Αντίκεα , θ επιφφλαξθ

τθσ δθμόςιασ τάξθσ αποτελεί επζμβαςθ του δικάηοντοσ δικαςτι θ οποία γίνεται ςτο τζλοσ του
μθχανιςμοφ τθσ λειτουργίασ του ΛΔΔ. Δθλαδι αφοφ ζχει προςδιοριςτεί το εφαρμοςτζο ςτθν υπό
κρίςθ υπόκεςθ δίκαιο και αφοφ ζχει εξευρεκεί θ εφαρμοςτζα αλλοδαπι διάταξθ .
Οι υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου του Κανονιςμοφ:
(i) Οι υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου του forum (αρ.9 παρ.2)
Αρ.9 παρ.2 : Οι διατάξεισ του παρόντοσ κανονιςμοφ δεν μποροφν να κίξουν τθν εφαρμογι των
υπεριςχυουςϊν διατάξεων αναγκαςτικοφ δικαίου του δικαίου του δικάηοντοσ δικαςτι.
Θ διάταξθ του αρ.8 παρ.2 αφορά εκείνουσ τουσ κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου , οι οποίοι
κεωροφνται πρωταρχικισ ςθμαςίασ για το κράτοσ, ϊςτε να εφαρμόηονται όχι μόνο ςτισ εκνικζσ
ςχζςεισ αλλά και ςτισ διεκνείσ .
(ii) Οι υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου άλλθσ πολιτείασ (αρ.9 παρ.3):
Αρ.9 παρ.3 εδ.α’ : Είναι δυνατό να δοκεί ιςχφσ ςτισ υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου
τθσ χϊρασ όπου πρζπει να εκπλθρωκοφν ι ζχουν εκπλθρωκεί οι υποχρεϊςεισ που απορρζουν από
τθ ςφμβαςθ, ςτο μζτρο που οι ενλόγω υπεριςχφουςεσ διατάξεισ αναγκαςτικοφ δικαίου κακιςτοφν
παράνομθ τθν εκτζλεςθ τθσ ςφμβαςθσ .
47
(iii) ΢χζςθ μεταξφ των αρ.6 παρ.2 , 8 παρ.1 και 9 παρ.2:
Ο ελλθνικόσ υπεριςχφων κανόνασ αναγκαςτικοφ δικαίου κα εφαρμοςτεί ακόμα και ζνα είναι
λιγότερο ευνοϊκόσ από εκείνον που κανονικά κα εφαρμοηόταν
(iv) Σο αρ.8 του Κανονιςμοφ και θ ςχζςθ με το π.δ. 219/2000:
Ρϊμθ 1 : Αναφζρει ότι ο κανόνασ για τθν ατομικι ςφμβαςθ εργαςίασ δεν κα πρζπει να κίγει τθν
εφαρμογι των υπεριςχυουςϊν διατάξεων αναγκαςτικοφ δικαίου τθσ χϊρασ απόςπαςθσ του
εργαηομζνου ςφμφωνα με τθν Οδθγία 96/71/ΕΚ ςχετικά με τθν απόςπαςθ εργαηομζνων ςτο
πλαίςιο παροχισ υπθρεςιϊν. Θ ενλόγω οδθγία ενςωματϊκθκε ςτο ελλθνικό δίκαιο με το π.δ.
219/2000.
Σο π.δ. 219/2000 (οδθγία 96/71/ΕΚ) αποτελεί τυπικό παράδειγμα υπεριςχυουςϊν διατάξεων

αναγκαςτικοφ δικαίου για του οποίουσ κάνει λόγο ο Ρϊμθ 1 ςτο αρ.9.
ΑΔΛΚΟΠΡΑΚΣΛΚΕ΢ ΕΝΟΧΕ΢ :
Σο ελλθνικό ΛΔΔ των αδικοπρακτικϊν ενοχϊν :
Σο ΑΚ 26 :
Σο ΑΚ 26 προςχωρεί απόλυτα ςτθν αρχι τθσ lex loci delicti , ορίηοντασ ότι οι ενοχζσ από αδίκθμα
διζπονται από το δίκαιο τθσ πολιτείασ όπου διαπράχκθκε το αδίκθμα .
Άλλα ζχουμε τον Ρϊμθ 2 (Κανονιςμόσ 864/2008 του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και ΢υμβουλίου)
για το εφαρμοςτζο δίκαιο ςτισ εξωςυμβατικζσ ενοχζσ .
Σο ΑΚ 26 εφαρμόηεται πλζον μόνο ςτισ περιπτϊςεισ οι οποίεσ βρίςκονται εκτόσ του πεδίου
εφαρμογισ του Κανονιςμοφ, ι ςε αδικοπραξίεσ προγενζςτερεσ τθσ κζςθσ ςε ιςχφ του Κανονιςμοφ
(20 Αυγοφςτου 2007 τζκθκε ςε ιςχφ).
Κανονιςμόσ Ρϊμθ ΛΛ :
Πεδίο εφαρμογισ :
Εφαρμόηεται ςτισ εξωςυμβατικζσ ενοχζσ αςτικοφ και εμπορικοφ δικαίου , ςε περίπτωςθ που
περιλαμβάνουν ςφγκρουςθ δικαίων . Δεν εφαρμόηεται ςε φορολογικζσ , τελωνειακζσ ι διοικθτικζσ
υποκζςεισ, οφτε ςτθν ευκφνθ του κράτουσ για πράξεισ ι παραλείψεισ κατά τθν άςκθςθ κρατικισ
εξουςίασ. Δεν εφαρμόηεται επίςθσ ςε εξωςυμβατικζσ ενοχζσ που απορρζουν από οικογενειακζσ
ςχζςεισ , περιουςιακζσ ςχζςεισ ςυηφγων , από διακικεσ και κλθρονομικι διαδοχι, από αξιόγραφα ,
από το δίκαιο των εταιριϊν και άλλων ενϊςεων ι νομικϊν προςϊπων για κζματα ςχετικά με τθν
ίδρυςθ, τθν ικανότθτα δικαίου , τθν εςωτερικι λειτουργία, τισ εςωτερικζσ ςχζςεισ μετόχων ι μελϊν
και τθν εκκακάριςθ τουσ, από το trust, από ηθμιά από πυρθνικι ενζργεια , από προςβολι του
ιδιωτικοφ βίου και δικαιωμάτων ςυναφϊν με τθν προςωπικότθτα, ςυμπεριλαμβανομζνθσ και τθσ
δυςφιμιςθσ κακϊσ και ςε ηθτιματα ςχετικά με τθν απόδειξθ και τθ διεξαγωγι δίκθσ.
48
Περιλαμβάνει κάκε αςτικι ενοχι που δεν είναι ςυμβατικι. Εφαρμόηεται και ςε εξωςυμβατικζσ
ενοχζσ που γεννιοφνται από αντικειμενικι ευκφνθ.
Αρ.2 : ορίηει ότι το δίκαιο που κακορίηουν οι διατάξεισ του εφαρμόηεται ακόμα και αν δεν είναι
δίκαιο του κράτουσ μζλουσ (οικουμενικόσ χαρακτιρασ).
Γενικόσ κανόνασ :
Αρ.4 : Προβλζπει ότι εφαρμοςτζο δίκαιο ςε εξωςυμβατικι ενοχι που απορρζει από αδικοπραξία
είναι το δίκαιο τθσ χϊρασ ςτθν οποία επζρχεται θ ηθμία, ανεξαρτιτωσ τθσ χϊρασ όπου ζλαβε χϊρα
το ηθμιογόνο γεγονόσ, κακϊσ και τθσ χϊρασ ι των χωρϊν όπου το γεγονόσ αυτό παράγει ζμμεςα
αποτελζςματα , ζκτοσ αν ο ίδιοσ ο Κανονιςμόσ ορίηει διαφορετικά .
Αρ.4 παρ.2 : Αν ο φερόμενοσ ωσ υπαίτιοσ τθσ ηθμίασ και ο ηθμιωκείσ ζχουν κατά το χρόνο
επζλευςθσ τθσ ηθμίασ τθ ςυνικθ διαμονι του ςτθν ίδια χϊρα, εφαρμόηεται το δίκαιο αυτισ τθσ
χϊρασ. ( αρ.23 ορίηεται θ ζννοια τθσ ςυνικουσ διαμονισ)
Αρ.4 παρ.3 : Ριτρα διαφυγισ , ορίηει θ ριτρα ότι αν από το ςφνολο των περιςτάςεων ςυνάγεται ότι
θ αδικοπραξία ςυνδζεται προδιλωσ με χϊρα άλλθν από εκείνθ που ορίηεται ςτισ παρ.1 και 2 ,
εφαρμόηεται το δίκαιο τθσ χϊρασ αυτισ.
Δεν επιτρζπεται ο διαμελιςμόσ καταρχιν, εκτόσ κατά το μζτρο που επιβάλλεται ι επιτρζπεται από
το κεφ.V του Κανονιςμοφ , ι ωσ αποτζλεςμα τθσ εξαίρεςθσ δικονομικϊν κεμάτων.
Αρ.14 παρ.1 : Σα μζρθ μποροφν να ςυμφωνιςουν τθν υπαγωγι τθσ εξωςυμβατικισ ενοχισ ςτο
δίκαιο που αυτά επιλζγουν, με ςυμφωνία μεταγενζςτερθ τθσ επζλευςθσ του ηθμιογόνου γεγονότοσ,
ι, εφόςον όλα τα μζρθ αςκοφν εμπορικι δραςτθριότθτα, επίςθσ ςε ςυμφωνία που αποτζλεςε
αντικείμενο ελεφκερθσ διαπραγμάτευςθσ πριν από τθν επζλευςθ του ηθμιογόνου γεγονότοσ . Θ
επιλογι απαιτείται να είναι ρθτι ι να ςυνάγεται με βεβαιότθτα από τα δεδομζνα τθσ υπόκεςθσ και
να μθν κίγει δικαιϊματα τρίτων
Αρ.16 : ειςάγεται γενικότεροσ περιοριςμόσ , ορίηει ότι δεν περιορίηεται θ εφαρμογι των
υπεριςχυουςϊν διατάξεων αναγκαςτικοφ δικαίου του forum ( κανόνων αμζςου εφαρμογισ), οι
οποίεσ εφαρμόηονται ανεξαρτιτωσ του δικαίου που διζπει κατά τα άλλα τθν εξωςυμβατικι ενοχι
Αρ.26 : Κεςπίηεται επιφφλαξθ τθσ δθμόςιασ τάξθσ, που αποβλζπει ςτον αποκλειςμό τθσ εφαρμογισ
του δικαίου οποιαςδιποτε χϊρασ, αν θ εφαρμογι αυτι είναι προδιλωσ αςυμβίβαςτθ με τθν
δθμόςια τάξθ του δικάηοντοσ δικαςτι.
Ειδικζσ αδικοπραξίεσ :
(α) Ευκφνθ λόγω ελαττωματικοφ προϊόντοσ :
Αρ.5 : Τιοκετεί τθν ιεράρχθςθ των ςυνδζςμων υπό τθν επιφφλαξθ του αρ.4 παρ.2 . Κεςπίηεται και
ριτρα προβλεψιμότθτασ , ςφμφωνα με τθν οποία εφαρμόηεται το δίκαιο τθσ χϊρασ τθσ ςυνικουσ
διαμονισ του φερομζνου ωσ υπαιτίου, εφόςον ο τελευταίοσ δεν μποροφςε ευλόγωσ να προβλζψει
τθ διάκεςθ ςτθν αγορά του ςυγκεκριμζνου προϊόντοσ ι προϊόντοσ του ίδιου τφπου, ςτθ χϊρα τθσ
οποίασ είναι εφαρμοςτζο δυνάμει των ςτοιχείων α), β), γ) . Σζλοσ, αν υπάρχει προδιλωσ
49
ςτενότεροσ ςφνδεςμοσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ αδικοπραξίασ με άλλθ χϊρα , εφαρμόηεται το δίκαιο τθ

άλλθσ αυτισ χϊρασ.
(β) Ακζμιτοσ ανταγωνιςμόσ :
Αρ.6 : Περιζχει τισ διατάξεισ εφαρμοςτζου δικαίου τόςο για τον ακζμιτο ανταγωνιςμό όςο και για
τουσ περιοριςμοφσ του ανταγωνιςμοφ
(γ) Περιβαλλοντικι ηθμία :
Αρ.7 : Εφαρμόηεται ςε εξωςυμβατικζσ ενοχζσ που απορρζουν από περιβαλλοντικζσ ηθμίεσ ι ηθμίεσ
ςε βάροσ προςϊπων ι περιουςίασ εξαιτίασ περιβαλλοντικισ ηθμίασ .
Προςβολι των δικαιωμάτων διανοθτικισ ιδιοκτθςίασ :
Ο όροσ «διανοθτικι ιδιοκτθςία» περιλαμβάνει το δικαίωμα του δθμιουργοφ , τα ςυγγενικά

δικαιϊματα , το sui generis δικαίωμα για τθν προςταςία των βάςεων δεδομζνων, κακϊσ και τα
δικαιϊματα βιομθχανικισ ιδιοκτθςίασ .
Αρ.8 : Σο δίκαιο που διζπει τισ εξωςυμβατικζσ ενοχζσ που απορρζουν από προςβολζσ δικαιϊματοσ
διανοθτικισ ιδιοκτθςίασ είναι το δίκαιο τθσ πολιτείασ για τθν οποία ηθτείται θ προςταςία ( lex loci
protectionis).
΢υλλογικι δράςθ :
Αρ.9 : Ορίηει ότι με τθν επιφφλαξθ του αρ.4 παρ.2 , το εφαρμοςτζο δίκαιο ςε εξωςυμβατικι ενοχι
ςχετικι με τθν ευκφνθ προςϊπου υπό τθν ιδιότθτα του ωσ εργαηομζνου ι ωσ εργοδότθ ι με τθν
ευκφνθ των οργανϊςεων που εκπροςωποφν τα επαγγελματικά του ςυμφζροντα για ηθμία
προκλθκείςα από επικείμενθ ι πραγματοποιθκείςα ςυλλογικι δράςθ, είναι το δίκαιο τθσ χϊασ
ςτθν οποία πρόκειται να λάβει ι ζλαβε χϊρα θ δράςθ.
Λοιπζσ εξωδικαιοπρακτικζσ ενοχζσ :
Εξωδικαιοπρακτικζσ ενοχζσ που δεν προκαλοφνται από αδίκθμα αλλά πθγάηουν από το νόμο :
αδικαιολόγθτοσ πλουτιςμόσ/ διοίκθςθ αλλοτρίων / ευκφνθ κατά τισ διαπραγματεφςεισ .
(α) Αδικαιολόγθτοσ πλουτιςμόσ :
Αρ.10 : Χρθςιμοποιεί μια ςειρά ιεραρχθμζνων ςυνδζςμων
(β) Διοίκθςθ αλλοτρίων :
Αρ.11 : Χρθςιμοποιεί μια ςειρά ιεραρχθμζνων ςυνδζςμων
(γ) Ευκφνθ κατά τισ διαπραγματεφςεισ :
Αρ.12 : Αφορά εξωςυμβατικζσ ενοχζσ που αναφφονται από δοςολθψίεσ πριν από τθ ςφναψθ μιασ
ςφμβαςθσ, ανεξάρτθτα αν τελικά θ ςφναψθ ςυνάφκθκε ι όχι . Σο κζμα εςτιάηεται ςτθν ευκφνθ για
τθν καταδικαςτζα ςυμπεριφορά πριν τθ ςφναψθ μιασ ςφμβαςθσ .
Λοιπζσ διατάξεισ :
50
Κεςπίηεται αποκλειςμόσ τθσ παραπομπισ και προςδιορίηεται θ ςχζςθ των διατάξεων του
Κανονιςμοφ με άλλεσ διατάξεισ κοινοτικοφ δικαίου κακϊσ και με τισ ιςχφουςεσ διεκνείσ ςυμβάςεισ.
΢υρροι ςυμβατικισ και εξωςυμβατικισ ευκφνθσ :
Είναι δυνατό θ ίδια πράξθ να ςυνιςτά ταυτόχρονα παραβίαςθ ςυμβατικισ και εξωςυμβατικισ
ευκφνθσ. Ορκότερο φαίνεται να εφαρμοςκεί ςχετικά το δίκαιο που διζπει τθν αδικοπρακτικι
ευκφνθ , δθλαδι θ lex loci delicti ( ςθμαντικό μζροσ τθσ ελλθνικισ νομολογίασ υποςτθρίηει τθν
άποψθ ότι όταν υπάρχει ςυρροι κα πρζπει να εφαρμόηεται το δίκαιο που διζπει τθ ςφμβαςθ,
εφόςον χωρίσ αυτιν δεν κα υπιρχε θ αδικοπραξία).
Θ ρφκμιςθ κεμάτων αδικοπρακτικϊν ενοχϊν από τθ ΢υνδιάςκεψθ τθσ Χάγθσ :
Θ ΢υνδιάςκεψθ τθσ Χάγθσ ζχει να παρουςιάςει 2 ςυμβάςεισ που αςχολοφνται με το εφαρμοςτζο

δίκαιο ςε κζματα αδικοπραξιϊν : (α) Σθ ΢φμβαςθ για το εφαρμοςτζο δίκαιο ςτα αυτοκινθτιςτικά
ατυχιματα του 1968 και (β) Σθ ΢φμβαςθ για το εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθν ευκφνθ του παραγωγοφ
αγακϊν του 1972.
Θ ςφμβαςθ για τα αυτοκινθτικά ατυχιματα του 1968 κεςπίηει καταρχιν τθν εφαρμογι τθσ lex loci
delicti , ειςάγει όμωσ ςθμαντικζσ εξαιρζςεισ υπζρ του τόπου εγγραφισ του οχιματοσ με τρόπο
αρκετά περιπλεγμζνο και με τθ μζκοδο τθσ αναηιτθςθσ του proper law of the tort .
Θ Ελλάδα ζχει απλϊσ υπογράψει τθ ςφμβαςθ, χωρίσ να τθν ζχει επικυρϊςει.
Όςον αφορά τθ ςφμβαςθ για το εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθν ευκφνθ του παραγωγοφ των αγακϊν, θ
΢φμβαςθ τθσ Χάγθσ αναφζρει ότι ο τόποσ όπου προκαλείται θ ηθμία αποτελεί τον κφριο ςφνδεςμο
αν είναι ταυτόχρονα και ο τόποσ ςυνικουσ διαμονισ του άμεςα ηθμιωκζντοσ, ι τθσ κφριασ
επαγγελματικισ εγκατάςταςθσ του εναγόμενου ι ο τόπο όπου ο ηθμιωκείσ απζκτθςε το προϊόν.
Θ Ελλάδα δεν τθν ζχει κυρϊςει μζχρι ςιμερα και πλζον δεν υφίςταται λόγοσ να το κάνει, αφοφ ο
Κανονιςμόσ Ρϊμθ ΛΛ περιζλαβε διάταξθ για τθν ευκφνθ λόγω ελαττωματικοφ προϊόντοσ .
ΕΜΠΡΑΓΜΑΣΟ ΔΛΚΑΛΟ :
Σο ΑΚ 27 :
ΑΚ 27 : Θ νομι και τα εμπράγματα δικαιϊματα ςε κινθτά ι ακίνθτα πράγματα ρυκμίηονται από το

δίκαιο τθσ πολιτείασ όπου βρίςκονται.
΢τα πράγματα του ΑΚ 27 περιλαμβάνονται μόνο ενςϊματα αντικείμενα . Δεν περιλαμβάνονται

άυλα αγακά, οφτε πλοία και αεροςκάφθ.
51
Ο όροσ πράγμα του ΑΚ 27 περιλαμβάνει τόςο τα κινθτά όςο και τα ακίνθτα. Σο κατά πόςον ζνα
πράγμα είναι κινθτό ι ακίνθτο, διαιρετό ι αδιαίρετο, αδζςποτο, εκτόσ ςυναλλαγισ, απαλλοτριωτό
ι αναπαλλοτρίωτο, κρίνεται από τθν lex rei sitae.
Σα κινθτά πράγματα είναι δυνατόν ανά πάςα ςτιγμι να μεταφερκοφν ςε άλλθ πολιτεία. Με τον
τρόπο αυτό μεταβάλλεται θ lex rei sitae , γίνεται ςχετικά δεκτό ότι από τθ ςτιγμι που το πράγμα
βρζκθκε ςτθ νζα του τοποκεςία, υπάγεται ςτο δίκαιο τθσ. Σα εμπράγματα δικαιϊματα που
ςυςτικθκαν νομότυπα, κατά τθν παλαιά lex rei sitae, πριν τθν μετατόπιςθ του πράγματοσ,
εξακολουκοφν να υφίςτανται, εφόςον θ νζα lex rei sitae αναγνωρίηει ανάλογα δικαιϊματα. Αν το
τελευταίο δεν ςυμβαίνει τότε το εμπράγματο δικαίωμα καταλφεται ex nunc και δεν αναβιοί
αυτόματα μόλισ το πράγμα επιςτρζψει ςτο αρχικό του situs.
΢τθν περίπτωςθ κτιςεωσ κυριότθτα με χρθςικτθςία κινθτοφ το οποίο μεταφζρεται από πολιτεία ςε
πολιτεία, ο χρόνοσ που διανφεται ςτθ νζα τοποκεςία προςτίκεται για τθ ςυμπλιρωςθ του
απαιτοφμενου διαςτιματοσ, εφόςον βζβαια το δίκαιο τθσ δίνει αυτιν τθν δυνατότθτα.
Ειδικζσ περιπτϊςεισ :
(i) Πράγματα υπό διαμετακόμιςθ :
Είναι πράγματα που βρίςκονται ςε κατάςταςθ μεταφοράσ και ζτςι διζρχονται από το ζδαφοσ
περιςςοτζρων πολιτειϊν. Κατά τθν κρατοφςα άποψθ το δίκαιο που κα διζπει τθ ςχετικι
εμπράγματθ ςφμβαςθ μεταβίβαςθσ τθσ κυριότθτασ κα είναι είτε το δίκαιο του τόπου αποςτολισ
είτε το δίκαιο του τόπου προοριςμοφ.
(ii) Ζκδοςθ φορτωτικισ :
΢τθν περίπτωςθ που για κάποιο μεταφερόμενο πράγμα ζχει εκδοκεί φορτωτικι, τα δικαιϊματα επί
τθσ φορτωτικισ, που είναι πράγμα, διζπονται από το δίκαιο τθσ χϊρασ όπου βρίςκεται θ φορτωτικι
( lex cartae sitae).
(iii) Νομι :
Καίτοι θ νομι δεν αναγνωρίηεται ωσ εμπράγματο δικαίωμα , θ κτιςθ τθσ, θ απϊλεια τθσ , κακϊσ και
θ προςταςία τθσ διζπονται από το δίκαιο τθσ πολιτείασ ςτθν περιοχι τθσ οποίασ βρίςκεται το
πράγμα .
(iv) Αναγκαςτικι απαλλοτρίωςθ, εκνικοποίθςθ, διμευςθ :
Είναι ηθτιματα που αφοροφν το δθμόςιο δίκαιο και το δθμόςιο διεκνζσ δίκαιο.
(v) Ναυτικά προνόμια :
΢ε περίπτωςθ κατάςχεςθσ πλοίου και αναγκαςτικισ του εκποίθςθσ υπάρχει διαφοροποίθςθ

ανάλογα εάν χαρακτθριςκεί ωσ ουςιαςτικό υπάγεται ςτο δίκαιο τθσ ςθμαςίασ του πλοίου. Ενϊ αν
χαρακτθριςκεί ωσ δικονομικό, κα πρζπει να εφαρμοςκεί θ lex fori.
(vi) Παραμεκόρια ακίνθτα :
52
Αρ 25 παρ.1 εδ.1 ν.1892/1990 : Απαγορεφεται κάκε δικαιοπραξία εν ηωι με τθν οποία ςυνιςτάται
υπζρ φυςικϊν ι νομικϊν προςϊπων οποιοδιποτε εμπράγματο ι ενοχικό δικαίωμα που αφορά
ακίνθτα, κείμενα ςτισ παραμεκόριεσ περιοχζσ. Επιτρζποντα οι ςυμβάςεισ γονικισ παροχισ,
μεταβίβαςθσ ποςοςτοφ εξ αδιαιρζτου μεταξφ ςυγκυρίων ι θ κτιςθ παραμεκορίων ακινιτων με
κλθρονομικι διαδοχι. Είναι προφανζσ ότι επιβεβαιϊνουν τον κανόνα εφαρμογισ τθσ lex rei sitae.
(vii) Πολιτιςτικά αγακά :
Σο ελλθνικό ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο δεν περιζχει ειδικι διάταξθ που να αφορά τα εμπράγματα
δικαιϊματα επί πολιτιςτικϊν αγακϊν.
ΚΛΘΡΟΝΟΜΛΚΕ΢ ΢ΧΕ΢ΕΛ΢ :
Κανονιςμόσ 650/2012 για τισ κλθρονομικζσ ςχζςεισ , το πεδίο εφαρμογισ του οποίου καταλαμβάνει
τισ κλθρονομιζσ προςϊπων που απεβίωςαν από τθν 17.8.2015 και μετά.
Ο κακοριςμόσ του εφαρμοςτζου δικαίου κατά το ΑΚ 28:
ΑΚ 28 : Σισ κλθρονομικζσ ςχζςεισ διζπει το δίκαιο τθσ τελευταίασ ικαγζνειασ που είχε ο
κλθρονομοφμενοσ δθλαδι εκείνθσ που είχε όταν απεβίωςε.
Όταν ο κλθρονομοφμενοσ ζχει κατά το κάνατο του περιςςότερεσ τθσ μια ικαγζνειεσ, εφαρμόηεται
ςφμφωνα με το ΑΚ 31 εδ.α ωσ δίκαιο που διζπει τισ κλθρονομικζσ ςχζςεισ , το ελλθνικό . Αν
πρόκειται για ικαγζνειεσ αλλοδαπϊν κρατϊν, με βάςθ το ΑΚ 31 εδ.β , κα ρυκμιςκοφν οι
κλθρονομικζσ ςχζςεισ από το δίκαιο τθσ χϊρασ με τθν οποία ςυνδεόταν ςτενότερα ο
κλθρονομοφμενοσ.
΢φμφωνα με τθν αρχι τθσ ενότθτασ τθσ κλθρονομιάσ, το ςφνολο των κλθρονομικϊν ςχζςεων
υπόκειται ςε ζνα μόνο δίκαιο , είτε αυτό είναι το δίκαιο τθσ τελευταίασ ικαγζνειασ είτε το δίκαιο
τθσ τελευταίασ κατοικίασ του κλθρονομοφμενου. Σο ΑΚ 28 ζχει κακιερϊςει τθν αρχι τθσ ενότθτασ
τθσ κλθρονομιάσ.
Σο πεδίο εφαρμογισ του δικαίου που διζπει τισ κλθρονομικζσ ςχζςεισ κατά το ΑΚ 28:
ΑΚ 28: Σο δίκαιο που υποδεικνφει μζςω αυτοφ του κανόνα ςυγκροφςεωσ , εφαρμόηεται τόςο ςτθν
εξ αδιακζτου όςο και ςτθν εκ διακικθσ κλθρονομικι διαδοχι. Εδϊ εμπίπτει ζνα ευρφ φάρμα επί
μζρουσ ηθτθμάτων (π.χ. ικανότθτα προσ κλθρονομείν, κλθρονομικι αναξιότθτα κ.α.).
Ειδικά για το ηιτθμα που αφορά τθν ικανότθτα προσ ςφνταξθ διακικθσ γεννάται το ερϊτθμα εάν
κα εφαρμοςκεί το ΑΚ 7 ι το ΑΚ 28; Ορκότερο είναι να κρίνεται το κφροσ τθσ διακικθσ ςφμφωνα με
το δίκαιο τθσ ικαγζνειασ που ο διακζτθσ είχε κατά τθν κατάρτιςθ τθσ διακικθσ .
Ο τφποσ τθσ διακικθσ : Θ ςφμβαςθσ τθσ Χάγθσ τθσ 5.10.1961 «για τισ ςυγκροφςεισ νόμων που
αφοροφν τον τφπο διατάξεων διακικθσ»:
Ο τφποσ τθσ διακικθσ εκφεφγει του πεδίου εφαρμογισ του ΑΚ 28. Αυτό κακορίηεται από τθν
ςφμβαςθ τθσ Χάγθσ τθσ 5.10.1961, θ οποία κυρϊκθκε από τθ χϊρα μασ με τον ν.1325/1983.
Αρ.1 : Ορίηεται ότι θ υπόδειξθ τθσ lex causae γίνεται μζςω μιασ ςειράσ διαηευκτικϊν ςυνδζςμων,
ενϊ επιπλζον λαμβάνεται πρόνοια να ρυκμιςκοφν κατά τρόπο όςο το δυνατόν ευνοϊκότερο για τθ
53
διάςωςθ του τυπικοφ κφρουσ τθσ διακικθσ, οι περιπτϊςεισ εκείνεσ όπου εμφιλοχωρεί μεταβολι
τθσ ικαγζνειασ του διακζτθ ςτο διάςτθμα μεταξφ τθσ καταρτίςεωσ τθσ διακικθσ και του κανάτου
του.
Προβλζπεται θ διαηευκτικι εφαρμογι περιςςοτζρων δικαίων, ουςιαςτικά όλων εκείνων τα οποία

ςτθ ςυγκεκριμζνθ περίπτωςθ ςυνδζονται με τον ςυντάκτθ τθσ διακικθσ, με ςυνζπεια να
διαςϊηεται το τυπικό κφροσ τθσ διακικθσ.
Δικαιοπραξίεσ ςχετικζσ με τθν κλθρονομικι διαδοχι (δωρεά αιτία κανάτου – Νζμεςθ ανιόντοσ –
΢υνδιακικθ – Κλθρονομικι ςφμβαςθσ ) : Θ αντιμετϊπιςθ υπό το κακεςτϊσ ιςχφοσ του ΑΚ 28 :
Θ δωρεά αιτία κανάτου και θ νζμεςθ ανιόντοσ ωσ δικαιοπραξίεσ επιτρζπονται ςφμφωνα με τισ
ελλθνικζσ διατάξεισ ουςιαςτικοφ δικαίου.
Σο εςωτερικό μασ δίκαιο απαγορεφει τθ ςφνταξθ τόςο ςυνδιακικθσ όςο και κλθρονομικισ
ςφμβαςθσ ( ΑΚ 1717 και ΑΚ 368) . Αλλά υπάρχουν δίκαια που είναι επιτρεπτζσ .
Όςον αφορά τθν ςυνδιακικθ, θ εξεφρεςθ του εφαρμοςτζου δικαίου είναι ςυνδεδεμζνθ με το πϊσ
κα λυκεί το πρόβλθμα νομικοφ χαρακτθριςμοφ που ανακφπτει. Αν κεωρθκεί ότι θ ςφνταξθ
ανάγεται ςτον τφπο τθσ δικαιοπραξίασ κα εφαρμοςκεί το ΑΚ 11 και εάν ζχει ςυνταχκεί μετά τθν
2.8.193 το αρ.1 ν.1325/1983. Θ ςφμβαςθ τθσ Χάγθσ ςτο αρ.4 ορίηει ότι εφαρμόηεται θ ςφμβαςθ ωσ
προσ τον τφπο τθσ διακικθσ που καταρτίηεται με τθν ίδια πράξθ από δφο ι περιςςότερα πρόςωπα.
Άρα κα είναι δυνατι θ κατάρτιςθ ςυνδιακικθσ από ζλλθνεσ υπθκόουσ ςε χϊρα το δίκαιο τθσ
οποίασ (lex loci actus) επιτρζπει τθν ςφνταξθ τθσ .
Αντίκετα εάν γίνει δεκτό ότι το επιτρεπτό ι μθ τθσ ςυνδιακικθσ αποτελεί ηιτθμα που αφορά ςτο
περιεχόμενο των διατάξεων τελευταίασ βοφλθςθσ , τότε το ηιτθμα κα λυκεί με βάςθ το ΑΚ 28. Αυτι
είναι και θ κρατοφςα άποψθ ςτθ κεωρία και τθ νομολογία.
Άρα εάν ο κλθρονομοφμενοσ είχε τθν ελλθνικι ικαγζνεια όταν απεβίωςε, κα γίνει δεκτό από τα
ελλθνικά δικαςτιρια ότι δεν ιταν ζγκυρθ θ ςυνδιακικθ που ςυνζταξε, ωσ αντικείμενθ ςτο ΑΚ 1717.
Εάν τϊρα ο κλθρονομοφμενοσ ιταν Γερμανόσ , όπου ςτθ Γερμανία επιτρζπεται θ ςυνδιακικθ, τότε
δεν τίκεται κζμα ότι αντιτίκεται ςτθ δθμόςια τάξθ ( βάςθ τθσ νομολογίασ).
Όςο αφορά τθν κλθρονομικι ςφμβαςθ, κα κρικεί και αυτι από το ΑΚ 28. Αλλά εδϊ υπάρχει μεγάλθ
αμφιςβιτθςθ εάν θ αλλοδαπι ρφκμιςθ που επιτρζπει τθν κλθρονομικι ςφμβαςθ κα κεωρθκεί
αντίκετθ ςτθν δθμόςια τάξθ ( ΑΚ 33) ι όχι .
Ο Κανονιςμόσ 650/2012 : πεδίο εφαρμογι – οι βαςικζσ αλλαγζσ ςε ςφγκριςθ με το κακεςτϊσ του

ΑΚ 28:
Ο κανονιςμόσ 650/2012 ρυκμίηει τισ κλθρονομικζσ διαδοχζσ που ςυνδζονται με περιςςότερεσ από
μια ζννομεσ τάξεισ (αρ.1 παρ.1) και ειδικότερα τα ηθτιματα που αφοροφν ςτθ διεκνι δικαιοδοςία,
το εφαρμοςτζο δίκαιο , τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων.
54
Οι βαςικότερεσ αλλαγζσ που επζφερε ο Κανονιςμόσ ςε ςφγκριςθ με το ΑΚ 28 , ωσ προσ τθ ρφκμιςθ

των ηθτθμάτων που αφοροφν ςτον κακοριςμό του εφαρμοςτζου δικαίου είναι :
(α) Θ αντικατάςταςθ ωσ ςυνδζςμου τελευταίασ ικαγζνειασ του κλθρονομοφμενου με τθν τελευταία

ςυνικθ διαμονι του (αρ.21 παρ.1)
(β) Θ κακιζρωςθ τθσ επιλογισ του εφαρμοςτζου δικαίου από τον κλθρονομοφμενο (αρ.22 παρ.1)
(γ) ΢ε αρκετζσ περιπτϊςεισ ορίηεται το κρίςιμο χρονικό ςθμείο που κα λθφκεί υπόψθ για το
κακοριςμό του εφαρμοςτζου δικαίου ςτθν κλθρονομικι διαδοχι .
Αρ. 20 Κανονιςμοφ : Προβλζπει ότι το δίκαιο που υποδεικνφεται από τουσ κανόνεσ ςυνδζςεωσ του
Κανονιςμοφ εφαρμόηεται «ακόμθ και αν δεν πρόκειται για δίκαιο κράτουσ μζλουσ» ( αρχι τθσ
οικουμενικισ εφαρμογισ )
Ο βαςικόσ κανόνασ ςυνδζςεωσ : Θ αντικατάςταςθ τθσ τελευταίασ ικαγζνειασ του

κλθρονομουμζνου με τθν τελευταία ςυνικθ διαμονι του:
ΑΚ 28 : ΢φνδεςμοσ είναι θ τελευταία ικαγζνεια του κλθρονομουμζνου, με βάςθ τον οποίο

κακορίηεται θ lex hereditatis
Αρ.21 παρ.1 Κανονιςμοφ : Επιβάλλει τθν εφαρμογι του δικαίου τθσ χϊρασ όπου ο
κλθρονομοφμενοσ είχε τθν τελευταία ςυνικθ διαμονι του.
Οι εξαιρζςεισ ςτον βαςικό κανόνα :
Αρ.21 παρ.2 : Σο δικαςτιριο μπορεί με βάςθ τθ ριτρα διαφυγισ να κρίνει ότι άλλο δίκαιο
ςυνδζεται ςτενότερα με τθ διαφορά. Επίςθσ ο ίδιοσ ο διακζτθσ μπορεί να επιλζξει εφαρμογι του
δικαίου τθσ ικαγζνειασ βάςει του αρ.22.
(α) Θ ριτρα διαφυγισ του αρ.21 παρ.2 :
Αρ.21 παρ.2 : Κατ’ εξαίρεςθ προβλζπεται θ εφαρμογι του δικαίου με το οποίο ο κανϊν
«προδιλωσ» ςυνδεόταν ςτενότερα από ότι με το δίκαιο τθσ χϊρασ όπου είχε τθ ςυνικθ διαμονι
του όταν απεβίωςε. Ριτρα διαφυγισ
(β) Θ επιλογι εκ μζρουσ του κλθρονομουμζνου του δικαίου τθσ ικαγζνειασ του (αρ.22):
Αρ.22 : Δυνατότθτα του κλθρονομοφμενου να προβεί ςτθν επιλογι του δικαίου τθσ ικαγζνειασ του
ωσ εφαρμοςτζου ςτθν κλθρονομικι διαδοχι δικαίου. Κακίςταται ζγκυρθ θ επιλογι ωσ lex
hereditatis του δικαίου τθσ ικαγζνειασ, τθν οποία είχε ο κλθρονομοφμενοσ είτε όταν
πραγματοποίθςε τθν επιλογι του εφαρμοςτζου δικαίου είτε κατά το χρόνο κανάτου του. Βλ. αρ.22
παρ.1 εδ. αϋ, παρ.2 και παρ.3
Πεδίο εφαρμογισ του δικαίου που διζπει τθν κλθρονομία κατά τον Κανονιςμό 650/2012:
Αρ.23 παρ.2 : Ενδεικτικι αναφορά του Κανονιςμοφ των ηθτθμάτων που εμπίπτουν ςτο πεδίο
εφαρμογισ του δικαίου που διζπει τθν κλθρονομιά .
Θ αρχι τθσ ενότθτασ τθσ κλθρονομιάσ :
55
Αρ.23 παρ.1 : Ορίηει ότι το δίκαιο που διζπει τθν κλθρονομικι διαδοχι ρυκμίηει το ςφνολο τθσ
τελευταίασ, ανεξάρτθτα από το κατά πόςο τα κλθρονομιαία αντικείμενα βρίςκονται ι όχι
εγκατεςπαρμζνα ςε περιςςότερεσ χϊρεσ. Κακιερϊνεται ζτςι θ αρχι τθσ ενότθτασ τθσ κλθρονομίασ
που αποτυπϊνεται επίςθσ ςτα αρ.21 παρ.1 και αρ.22 παρ.1 όπου γίνεται ςαφϊσ λόγοσ ότι θ lex
hereditatis εφαρμόηεται ςτο ςφνολο τθσ κλθρονομιάσ .
Σθν εφαρμογι του ίδιου δικαίου ςτο ςφνολο τθσ κλθρονομίασ περιορίηει το Αρ.30 . Πρόκειται για
ρθτι κακιζρωςθ τθσ υπεροχισ των κανόνων άμεςθσ εφαρμογισ του δικαίου τθσ τοποκεςίασ ζναντι
του δικαίου που διζπει τθν κλθρονομικι διαδοχι .
Ηθτιματα ουςιαςτικοφ κφρουσ των διατάξεων τελευταίασ βουλιςεωσ . Σο παραδεκτό και το

ουςιαςτικό κφροσ τθσ διακικθσ τθσ ςυνδιακικθσ και τθσ κλθρονομικισ ςυμβάςεωσ :
βλ. αρ 24 παρ.1 , αρ.25 παρ.1 και αρ.26 παρ.1 του Κανονιςμοφ
Συπικό κφροσ των διατάξεων τελευταίασ βοφλθςθσ που ςυντάςςονται εγγράφωσ :
Αρ.27 : Αφορά το τυπικό κφροσ των διατάξεων τελευταίασ βοφλθςθσ «που ςυντάςςοντα
εγγράφωσ». Θ διάταξθ τελευταίασ βουλιςεωσ είναι τυπικά ζγκυρθ, εφόςον είναι ςφμφωνθ με τισ
οικείεσ διατάξεισ ενόσ από τα αναφερόμενα ςτθν παρ.1 δίκαια που είναι διαηευκτικϊσ
εφαρμοςτζασ .
Συπικό κφροσ τθσ δθλϊςεωσ για αποποίθςθ, αποδοχι θ περιοριςμό τθσ ευκφνθσ των
κλθρονόμων :
Αρ.28 : Για τθν τυπικι εγκυρότθτα τουσ προβλζπεται ότι αρκεί να πλθροφνται οι προχποκζςεισ του
εφαρμοςτζου ( δυνάμει του αρ.21 ι αρ.22) ςτθν κλθρονομικι διαδοχι δικαίου ι του δικαίου του
κράτουσ, όπου ο δθλϊν ζχει τθ ςυνικθ διαμονι του.
Θ διαχείριςθ τθσ κλθρονομιάσ (αρ.29):
Αρ.29 : Πρόκειται για μακροςκελι διάταξθ, με τθν οποία επιχειρείται θ εξεφρεςθ λφςεων επί
ηθτθμάτων που ανακφπτουν κατά βάςθ όταν το εφαρμοςτζο ςτθν κλθρονομικι διαδοχι δίκαιο
είναι αλλοδαπό για τον δικαςτι που επιλαμβάνεται .
΢υναποβίωςθ κλθρονόμων και κλθρονομουμζνων (αρ.32):
Αρ.32 : Αντιμετωπίηεται το ηιτθμα του τεκμθρίου ςυναποβιϊςεωσ , που γεννάται κυρίωσ ςε

περιπτϊςεισ μαηικϊν ι πολφνεκρων ατυχθμάτων ι αδικοπραξιϊν, οπότε ανακφπτει το ενδεχόμενο
να υπάρξουν αποκλίςεισ ι κενά μεταξφ των διαφορετικϊν δικαίων που είναι εφαρμοςτζα ωσ leges
hereditatis .
΢χολάηουςα κλθρονομία (αρ.33):
Αρ.33 : Αντιμετωπίηει τθν περίπτωςθ όπου, ςφμφωνα με το εφαρμοςτζο βάςει του παρόντοσ
κανονιςμοφ ςτθν κλθρονομικι διαδοχι δικαίου, δεν υπάρχει κλθρονόμοσ ι κλθροδόχοσ
περιουςιακϊν ςτοιχείων που να ορίηεται με διάταξθ τελευταίασ βουλιςεωσ, οφτε υπάρχει φυςικό
πρόςωπο ωσ κλθρονόμοσ εκ του νόμου.
Ηθτιματα γενικισ κεωρία του ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου :
56
(α) Παραπομπι (renvoi – αρ. 34):
Αρ.34 : Κακιερϊνεται εν μζρει θ παραπομπι, όταν εφαρμοςτζο ωσ δίκαιο τθσ τελευταίασ ςυνικουσ
διαμονισ του κλθρονομουμζνου είναι το δίκαιο τρίτου κράτουσ, οι κανόνεσ ιδιωτικοφ διεκνοφσ
δικαίου του οποίου παραπζμπουν ςτο δίκαιο κράτουσ μζλουσ ι ςτο δίκαιο τρίτουσ κράτουσ «που
κα εφάρμοηε το δικό του δίκαιο».
Θ αποδοχι τθσ παραπομπισ είναι μερικι και με τθν ζννοια ότι αποκλείεται ςε αρκετζσ
περιπτϊςεισ, με βαςικι εκείνθ όπου ζχει γίνει επιλογι εφαρμοςτζου δικαίου από τον διακζτθ κατά
το αρ.22.
(β) Δθμόςια τάξθ (αρ.35) :
Αρ.35 : Προβλζπεται ότι μπορεί να αποκλειςκεί θ εφαρμογι διατάξεων του υποδεικνυομζνου με

τον κανονιςμό δικαίου όταν είναι «προδιλωσ αςυμβίβαςτθ» με τθ δθμόςια τάξθ τθσ lex fori.
(γ) Καταςτρατιγθςθ :
Δεν υπάρχει ειδικι διάταξθ . Αλλά ςτο ςθμείο 25 ςτο προοίμιο προβλζπεται ότι « καμία διάταξθ
του παρόντοσ Κανονιςμοφ δεν κα πρζπει να εμποδίηει τα δικαςτιρια να εφαρμόηουν μθχανιςμοφσ
για τθν καταπολζμθςθ τθσ καταςτρατιγθςθσ του νόμου»
(δ) Προςαρμογι (αρ.31) :
57
Δικονομικό διεκνζσ δίκαιο :
ΔΛΕΚΝΘ΢ ΔΛΚΑΛΟΔΟ΢ΛΑ ΚΑΣΑ ΣΟΝ ΚΠολΔ :
Θ φπαρξθ διαφορϊν με ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ ςυνεπάγεται τθ ςφνδεςθ τουσ με περιςςότερεσ

από μία ζννομεσ τάξεισ. Θ ςφνδεςθ αυτι εκ πρϊτθσ όψεωσ δικαιολογεί τθν άςκθςθ δικαςτικισ
εξουςίασ εκ μζρουσ οποιαςδιποτε από τισ παραπάνω εκνικζσ ζννομεσ τάξεισ. Κάτι τζτοιο όμωσ
καταλιγει ςε ανεπικφμθτεσ για τθ διεκνι ζννομθ τάξθ ςυγκροφςεισ .
Με τον όρο «διεκνισ δικαιοδοςία» νοείται θ εξουςία των δικαςτθρίων να επιλαμβάνονται

διαφορϊν με ςτοιχεία αλλοδαπότθτασ.
Ο εγχϊριοσ νομοκζτθσ είναι καταρχιν αυτόσ που κεςπίηει τουσ κανόνεσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ.
Ενίοτε όμωσ θ διεκνισ δικαιοδοςία αποτελεί αντικείμενο διεκνϊν ςυμβάςεων . Ζτςι από το 1988
ίςχυςε κα ι ςτθν Ελλάδα θ κοινοτικι ςφμβαςθ των Βρυξελλϊν για τθ διεκνι δικαιοδοςία και τθν
εκτζλεςθ αποφάςεων ςε αςτικζσ και εμπορικζσ υποκζςεισ. Όςα αναφζρονται ςτθν παροφςα
ενότθτα καλφπτουν τισ περιπτϊςεισ που βρίςκονται ζξω από το πεδίο εφαρμογισ τθσ ενλόγω
ςφμβαςθ που ςιμερα πλζον αντικαταςτάκθκε από Κανονιςμό.
ΚΠολΔ 3 : Δικαιοδοςία των πολιτικϊν δικαςτθρίων υπάγονται θμεδαποί και αλλοδαποί, εφόςον
υπάρχει αρμοδιότθσ ελλθνικοφ δικαςτθρίου. Ωσ αρμοδιότθσ νοείται θ κατά τόπο αρμοδιότθσ,
χωρίσ να γίνεται διάκριςθ ανάμεςα ςτθ γενικι κατά τόπο αρμοδιότθτα ι κάποια ειδικι δωςιδικία .
Και οι διάδικοι, μποροφν ςε περιπτϊςεισ που ελλείπει θ κατά τόπον αρμοδιότθτα του ελλθνικοφ
δικαςτθρίου, να ςυμφωνιςουν , ρθτά ι ςιωπθρά, τθν υπαγωγι τθσ διαφοράσ τουσ ςτθ διεκνι
δικαιοδοςία του. Παράςταςθ εναγομζνου κατά τθν πρϊτθ ςυηιτθςθ και μθ προβολι ζνςταςθσ για
ζλλειψθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ τεκμαίρεται ότι ςυνιςτά ςιωπθρι ςυμφωνία. Και θ ερθμοδικία του
αποτελεί τεκμιριο . Θ ςυμφωνία των διαδίκων είναι ανίςχυρθ αν θ διαφορά αφορά ακίνθτα που
βρίςκονται ςτθν αλλοδαπι.
Βάςθ τθσ αρχισ τθσ αυτονομίασ τθσ βουλιςεωσ οι διάδικοι μποροφν να ςυμφωνιςουν τον
αποκλειςμό τθσ δικαιοδοςία των θμεδαπϊν δικαςτθρίων, υπάγοντασ τθ διαφορά τουσ ςε
αλλοδαπό δικαςτιριο ( ζςτω και ςιωπθρϊσ). Κα πρζπει να είναι περιουςιακι διαφορά . Δεν ιςχφει
για εμπράγματεσ αγωγζσ που αφοροφν ακίνθτα τα οποία βρίςκονται ςτθν Ελλάδα, υποκζςεισ
εκουςίασ δικαιοδοςίασ, αςφαλιςτικά μζτρα ι διαφορζσ από πράξεισ αναγκαςτικισ εκτζλεςθσ ςτθν
Ελλάδα.
58
Θ εγκυρότθτα και ο τρόποσ ερμθνείασ τθσ ςυμφωνίασ παρζκταςθσ κρίνεται βάςει του δικαίου τθσ
χϊρασ του forum, ενϊπιον του οποίου ανακφπτει το πρόβλθμα .
Θ ζλλειψθ διεκνοφσ δικαιοδοςία ερευνάται αυτεπαγγζλτωσ εάν ο εναγόμενοσ δεν παρίςταται κατά
τθν πρϊτθ ςυηιτθςθ ι ζνα παριςτάμενοσ ςιωπά , αλά θ ςιωπι του δεν κεμελιϊνει παρζκταςθ τθσ
αρμοδιότθτασ, επειδι θ διαφορά αφορά ακίνθτα που βρίςκονται ςτθν αλλοδαπι, ι δεν ζχει
περιουςιακό αντικείμενο, ι τζλοσ, ο νόμοσ προβλζπει αποκλειςτικι αρμοδιότθτα. Σο ελλθνικό
δικαςτιριο δεν μπορεί να παραπζμψει τθ διαφορά ςε αλλοδαπό δικαςτιριο εάν διαπιςτϊςει τθν
ζλλειψθ διεκνισ δικαιοδοςίασ, απορρίπτει τθν αγωγι ωσ απαράδεκτθ.
Ετεροδικία :
Είναι το προνόμιο διαφυγισ οριςμζνων προςϊπων από τθ δικαιοδοςία αλλοδαπισ πολιτείασ. Βλ.
ΚΠολΔ 32
Θ ετεροδικία δεν λειτουργεί υπζρ προςϊπων με ελλθνικι ικαγζνεια ι με μόνιμθ διαμονι ( που δεν
οφείλεται ςτθν υπθρεςία τουσ) ςτθν Ελλάδα . Σα δικαςτιρια ελζγχουν αυτεπαγγζλτωσ τθν φπαρξθ
τθσ. Παραίτθςθ από το προνόμιο είναι δυνατι, εφόςον γίνεται ρθτά από το κράτοσ προζλευςθσ του
αλλοδαποφ διπλωμάτθ ι προξενικοφ υπαλλιλου. Εάν ο δικαιοφμενοσ ετεροδικίασ αςκιςει αγωγι
ενϊπιων των ελλθνικϊν δικαςτθρίων κεωρείται ότι ςιωπθρά παραιτείται από το προνόμιο.
ΔΛΚΑ΢ΣΛΚΘ ΑΡΩΓΘ :
Δικαςτικι αρωγι ( commission rogatoire) :
Θ φπαρξθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ των ελλθνικϊν δικαςτθρίων δεν αποκλείει το ενδεχόμενο

οριςμζνεσ διαδικαςτικζ πράξεισ να λάβουν χϊρα ςτθν αλλοδαπι, όπωσ και το αντίςτροφο.
Πρόκειται για το κεςμό τθσ δικαςτικισ αρωγισ ( βλ. ΚΠολΔ 5 και 6).
Επίδοςθ ςτο εξωτερικό :
Προκειμζνου για τθν επίδοςθ δικαςτικϊν και εξωδίκων πράξεων ςε αςτικζσ ι εμπορικζσ υποκζςεισ
ςε πρόςωπα που βρίςκονται ςτθν αλλοδαπι, ιςχφει, πζρα από τισ διατάξεισ του ΚΠολΔ ( αρ.
134,136,137), θ ςχετικι ςφμβαςθ τθσ Χάγθσ του 1965.
ΑΝΑΓΝΩΡΛ΢Θ ΚΑΛ ΕΚΣΕΛΕ΢Θ ΚΑΣΑ ΣΟΝ ΚΠολΔ :
Αναγνϊριςθ δεδικαςμζνου αλλοδαπισ απόφαςθσ :
Θ αναγνϊριςθ του δεδικαςμζνου αλλοδαπισ απόφαςθσ εκοφςιασ ι αμφιςβθτουμζνθσ

δικαιοδοςίασ ρυκμίηεται από τα ΚΠολΔ 780 και 323.
Γίνεται δεκτό ότι για να υπαχκεί μια αλλοδαπι απόφαςθ ςτισ προχποκζςεισ του ΚΠολΔ 780 κα
πρζπει να εμφανίηει χαρακτθριςτικά τζτοια που να αντιςτοιχοφν ςε ελλθνικζσ διατάξεισ εκοφςιασ
διαδικαςίασ.
59
Για αποφάςεισ αμφιςβθτουμζνθσ δικαιοδοςίασ ιςχφει το ΚΠΛΔ 323.
Σο κζμα φπαρξθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ του αλλοδαποφ δικαςτθρίου που κρίνεται κατά τουσ
ελλθνικοφσ δικονομικοφσ κανόνεσ είναι ηιτθμα που εξετάηεται αυτεπαγγζλτωσ από το ελλθνικό
δικαςτιριο.
Ωσ προσ τθν δθμόςια τάξθ, ανάλογα με ότι ιςχφει προκειμζνου για το ΑΚ 33, δεν υπάρχουν
ςυγκεκριμζνα κριτιρια τα οποία να κακορίηουν ποιεσ αλλοδαπζσ αποφάςεισ αντίκεινται ςε αυτιν.
Σο δικαςτιριο κρίνει κάκε περίπτωςθ ατομικά.
Ζκταςθ αλλοδαπισ δικαςτικισ απόφαςθσ :
Εφαρμόηεται το ΚΠολΔ 905.
Μια αλλοδαπι, δθλαδι, καταψθφιςτικι τελεςίδικθ απόφαςθ που ζχει εκδοκεί ςε μια διαφορά
ιδιωτικοφ δικαίου είναι εκτελεςτι ςτθ χϊρα εκδόςεωσ τθσ δεν μπορεί να εκτελεςκείσ τθν Ελλάδα
άνευ άλλου. Χρειάηεται θ παρζμβαςθ τθσ θμεδαπισ δικαςτικισ αρχισ που ελζγχει αν θ αλλοδαπι
απόφαςθ διακζτει τα προαπαιτοφμενα τθσ εκτζλεςθσ τθσ ςτθν Ελλάδα.
Για τθν εκτζλεςθ μιασ αλλοδαπισ δικαςτικισ απόφαςθσ ςτθν Ελλάδα απαιτοφνται οι 5
προχποκζςεισ που τάςςει το ΚΠολΔ 323 αρ.2-5 το οποίο αφορά τθν αναγνϊριςθ δεδικαςμζνου
αλλοδαπισ απόφαςθσ αμφιςβθτοφμενθσ δικαιοδοςίασ. Από το ςυςχετιςμό του ΚΠολΔ 905 και 323 ,
προκφπτει ότι δεν αρκεί, αλλά οφτε και απαιτείται, θ ξζνθ απόφαςθ να αποτελεί δεδικαςμζνο ςτθ
χϊρα ζκδοςθσ τθσ.
Απαραίτθτθ προχπόκεςθ είναι θ εκτελεςτότθτα τθσ απόφαςθσ κατά το δίκαιο τθσ χϊρασ
προζλευςθσ τθσ και θ μθ αντίκεςθ τθσ ςτα χρθςτά ικθ ι τθ δθμόςια τάξθ.
Θ απόφαςθ του Πρωτοδικείου που κθρφςςει εκτελεςτι τθν αλλοδαπι απόφαςθ , ζχει αναδρομικι
ιςχφ, με τθν ζννοια ότι τα αποτελζςματα τθσ αρχίηουν από τθν θμζρα που εκδόκθκε ςτθν πολιτεία
προζλευςθσ τθσ.
Εκτζλεςθ αλλοδαπϊν διοικθτικϊν αποφάςεων :
Εφαρμόηεται το ΚΠολΔ 906.
Διεκνείσ ΢υμβάςεισ :
Οι προχποκζςεισ που κεςπίηονται από τα ςχετικά με τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ άρκρα του
ΚΠολΔ , ζχουν ιςχφ εφόςον δεν αντίκεινται ςε διεκνείσ ςυμβάςεισ τισ οποίεσ ζχει κυρϊςει θ
Ελλάδα.
Θ κοινοτικι ΢φμβαςθ των Βρυξελλϊν, περιελάμβανε διατάξεισ ςχετικζσ με τθν εκτζλεςθ. Ιδθ όμωσ
ζχει αντικαταςτακεί από τον Κανονιςμό 1215/2012.
Ο ΚΑΝΟΝΛ΢ΜΟ΢ 1215/2012 (ΒΡΤΞΕΛΛΕ΢ Λα):
Πεδίο εφαρμογισ του Κανονιςμοφ 1215/2012 :
60
Λςχφει για αςτικζσ και εμπορικζσ υποκζςεισ, όπωσ ορίηονται ςτο αρ.1, ςτισ οποίεσ ο εναγόμενοσ ζχει
τθν κατοικία του ςτο ζδαφοσ ενόσ κράτουσ μζλουσ.
Α. Οριοκζτθςθ κατ’ αντικείμενο του πεδίου εφαρμογισ του Κανονιςμοφ 1215/2012:
Ο κανονιςμόσ εφαρμόηεται επί ιδιωτικϊν διεκνϊν διαφορϊν που επειδι ςυνδζονται με

περιςςότερεσ τθσ μιασ ζννομεσ τάξεισ, εμφανίηουν – όταν ειςάγονται ενϊπιον των δικαςτθρίων
ενόσ κράτουσ- ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ ςε ςχζςθ με αυτό. Με απόφαςθ του ΔΕΚ ζγινε δεκτό ότι
υφίςταται ςτοιχείο αλλοδαπότθτασ όταν θ ζννομθ ςχζςθ ςυνδζεται με ζνα κράτοσ μζλοσ μόνο,
αλλά και με ζνα τρίτο κράτοσ.
Σο αρ.1 παρ.1 προβλζπει ωσ προσ το ratione materiae πεδίο εφαρμογι του ότι αυτόσ εφαρμόηεται
ςε αςτικζσ και εμπορικζσ υποκζςεισ, χωρίσ να λαμβάνεται υπόψθ το είδοσ του δικαςτθρίου που
εκδικάηει τθν υπόκεςθ ι θ φφςθ τθσ δικαιοδοςίασ, εάν είναι αμφιςβθτοφμενθ ι εκοφςια. Άρα
εμπίπτει ςτο πεδίο εφαρμογισ του Κανονιςμοφ θ εκδίκαςθ από διοικθτικό δικαςτιριο μιασ
υποκζςεωσ αςτικισ φφςθσ, ι θ άςκθςθ αγωγισ ενϊπιον ποινικοφ δικαςτθρίου.
Διευκρινίηεται επίςθσ κατ’ αντιδιαςτολι ποιεσ είναι οι υποκζςεισ που εκφεφγουν του πεδίου
εφαρμογισ του κανονιςμοφ( οπότε και θ διεκνισ δικαιοδοςία κα κακοριςκεί με βάςθ τισ κοινζσ
δικονομικζσ διατάξεισ του forum) .
Σο ΔΕΕ ζκρινε ότι ο όροσ «αςτικζσ και εμπορικζσ υποκζςεισ» πρζπει να ερμθνεφεται κατά τρόπο
αυτόνομο. Αυτό ςθμαίνει ότι κα πρζπει να ςυνεκτιμιςει το εκνικό δικαςτιριο τισ ρυκμίςεισ που
ιςχφουν και ςτα υπόλοιπα ςυμβαλλόμενα κράτθ, προκειμζνου να ςυναγάγει εάν θ υπόκεςθ είναι
«αςτικι ι εμπορικι».
Βλ. αρ. 69 και 70 Κανονιςμοφ.
Β. ΢χζςθ με τισ κοινζσ δικονομικζσ διατάξεισ :
Εφόςον εφαρμόηεται ο Κανονιςμόσ, δεν μπορεί ο δικαςτισ να προςφφγει ςτισ αντίςτοιχεσ διατάξεισ
του ΚΠολΔ ι των τυχόν υφιςτάμενων διεκνϊν ςυμβάςεων, των οποίων θ εφαρμογι αποκλείεται
από εκείνθ του Κανονιςμοφ.
Εάν θ επίδικθ περίπτωςθ εμπίπτει ςτο πεδίο εφαρμογισ του Κανονιςμοφ, θ διεκνισ δικαιοδοςία κα
κακοριςκεί ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του Κανονιςμοφ, ενϊ ςτθν αντίκετθ περίπτωςθ κα πρζπει να
προςφφγει ο ζλλθνασ δικαςτισ ςτισ διατάξεισ των ΚΠολΔ 3 και 22 επ. .Σο ίδιο κα γίνει και ωσ προσ
τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων.
Οι διατάξεισ του Κανονιςμοφ για τθ διεκνι δικαιοδοςία :
Α. Βάςεισ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ :
α) Γενικζσ διατάξεισ : θ γενικι δωςιδικία τθσ κατοικίασ του εναγομζνου :
61
Θ κατοικία ( ζδρα) του εναγομζνου ωσ όροσ εφαρμογισ του Κανονιςμοφ και δικαιοδοτικόσ
ςφνδεςμοσ . Προβλζπεται ότι τα πρόςωπα που κατοικοφν ςτο ζδαφοσ κάποιου κράτουσ μζλουσ
ενάγονται ενϊπιον των δικαςτθρίων του κράτουσ όπου κατοικοφν, χωρίσ να αςκεί επιρροι θ
ικαγζνεια τουσ ( αρ.4 παρ.1). Παράλλθλα το αρ.4 παρ.1 ςε ςυνδυαςμό με το αρ.6 παρ.1 , κζτει ωσ
προχπόκεςθ για τθν εφαρμογι του Κανονιςμοφ να ζχει ο εναγόμενοσ τθν κατοικία του ςτο ζδαφοσ
κράτουσ μζλουσ, εκτόσ αν υφίςταται αποκλειςτικι βάςθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ( αρ.24) ι
ςυμφωνία παρεκτάςεωσ δικαιοδοςίασ (αρ.25) ι αν ςυντρζχει περίπτωςθ εφαρμογισ των αρ. 18
παρ.1 ι 21 παρ.2.
Κατά το αρ.5 παρ.1 τα πρόςωπα που κατοικοφν ςε κράτοσ μζλοσ ενάγονται ςτα δικαςτιρια άλλουσ
κράτουσ μόνο ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του Κανονιςμοφ περί διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ( αρ.7 ζωσ
26).
Για να κακοριςκεί εάν υπάρχει κατοικία κάποιου διαδίκου ςτο ζδαφοσ κράτουσ μζλουσ, ςτα
δικαςτιρια του όποιου απευκφνεται ο ενάγων, κα εφαρμοςκοφν οι εςωτερικοφ δικαίου διατάξεισ
τθσ lex fori, που ορίηουν πότε αποκτάται κατοικία ςτο κράτοσ αυτό ( αρ.62).
Για να υπαχκεί ζνα νομικό πρόςωπο (+ εταιρίεσ) ςτισ διατάξεισ του Κανονιςμοφ κα πρζπει να
βρίςκεται ςτο ζδαφοσ ενόσ από τα κράτθ μζλθ είτε θ καταςτατικι του ζδρα του, είτε θ κεντρικι
διοίκθςθ του (που ταυτίηεται με τθν πραγματικι ζδρα του) είτε θ κεντρικι εγκατάςταςθ του ( αρ.
63 παρ.1).
Πρακτικι εφαρμογι του αρ.4 παρ.1 . Γίνεται επομζνωσ δεκτόσ ο κανόνασ «actor sequitur forum rei»
που ιςχφει ωσ βαςικόσ κανόνασ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ και όταν εφαρμόηονται τα ΚΠολΔ 3 και 22.
β) Ειδικζσ βάςεισ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ :
i. Οι ειδικζσ δικαιοδοτικζσ βάςεισ του αρ.7 :
Αρ. 7 : Κεςπίηεται μια ςειρά ςυντρεχουςϊν δωςιδικιϊν, που ιςχφουν παράλλθλα με τθ γενικι
δωςιδικία του αρ.4. Παρζχεται ςτον ενάγονται θ δυνατότθτα να προςφφγει ςτα δικαςτιρια χϊρασ
άλλθσ από εκείνθ όπου ο εναγόμενοσ ζχει τθν κατοικία του.
Με το αρ. 7 ςθμ. 6 και 7 κακιδρφεται ειδικι ςυντρζχουςα δωςιδικία ωσ προσ τισ υποκζςεισ με
αρκετά ειδικό περιεχόμενο .
Επιςθμαίνεται ότι το δικαςτιριο δεν δεςμεφεται από τον χαρακτθριςμό τθσ επίδικθσ ενοχισ ωσ
αδικοπρακτικισ, αν κρίνει ότι απορρζει από παραβίαςθ ςυμβατικϊν υποχρεϊςεων, όποτε και κα
εφαρμοςκεί το αρ. 7 ςθμ.1 .Εφόςον λείπει ο ςυμβατικόσ δεςμόσ μεταξφ των διαδίκων, δεν υπάρχει
περικϊριο για τθ κεμελίωςθ ςυντρζχουςασ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ που ςτθρίηεται ςτο αρ. 7 ςθμ.1.
Θ ειδικι δικαιοδοτικι βάςθ ωσ προσ τισ διαφορζσ από αδικοπραξία περιλαμβάνει «κάκε αξίωςθ
απορρζουςα από τθν αςτικι ευκφνθ εναγομζνου που δεν εμπίπτει ςτισ διαφορζσ εκ ςυμβάςεωσ»
του αρ. 7 ςθμ.1.
ii. Θ ειδικι δωςιδικία τθσ ςυμβάςεωσ ( forum contractus, αρ.7 ςθμ.1):
Θ εν λόγω διάταξθ κακιςτά ανεφάρμοςτθ τθν αντίςτοιχθ του ΚΠολΔ 33 .
62
Σο αρ.7 ςθμ.1 αποτελεί τθν πρακτικά ςπουδαιότερθ ειδικι ςυντρζχουςα δωςιδικία. Ζγινε δεκτό ότι
ωσ παροχι νοείται εκείνθ θ ςυμβατικι παροχι που αποτελεί τθ βάςθ τθσ αγωγισ. Ζγινε δεκτό ότι ο
τόποσ εκπλθρϊςεωσ τθσ επίδικθσ παροχισ προςδιορίηεται ςφμφωνα με το δίκαιο που διζπει τθν
επίδικθ παροχι και υποδεικνφεται ωσ lex contractus από τον οικείο κανόνα ιδιωτικοφ διεκνοφσ
δικαίου τθσ lex fori.
Δικαιοδοτικό ςφνδεςμοσ ο τόποσ όπου εκπλθρϊκθκε ι οφείλει να εκπλθρωκεί θ παροχι ( αρ.7

ςθμ.1 περ.α’) και προςδιορίηεται ςφμφωνα με το δίκαιο που υποδεικνφεται ωσ εφαρμοςτεό από
τον οικείο κανόνα ΛΔΔ τθσ lex fori. Για τισ ςυμβάςεισ πωλιςεωσ εμπορευμάτων και παροχισ
υπθρεςιϊν, κακορίηεται αυτόνομα ςτθν περ.β’ ποιοσ είναι ο κρίςιμοσ τόποσ εκπλθρϊςεωσ, εφόςον
δεν υπιρξε αντίκετθ ςυμφωνία. Ωσ προσ τισ πωλιςεισ εμπορευμάτων και τισ ςυμβάςεισ παροχισ
υπθρεςιϊν, λαμβάνεται υπόψθ όςον αφορά τθ κεμελίωςθ ( ςυντρζχουςασ) διεκνοφσ δικαιοδοςίασ
όχι ο τόποσ τθσ επίδικθσ παροχισ, αλλά ο τόποσ τθσ χαρακτθριςτικισ παροχισ τθσ ςυμβάςεωσ, τθν
οποία ο ενάγων ςτθρίηεται.
Πολλζσ ςυμβατικζσ ςχζςεισ δεν εμπίπτουν ςτον τφπο τθσ «πωλιςεωσ» ι τθσ «παροχισ υπθρεςιϊν»,
οπότε αποκλείεται θ αναλογικι εφαρμογι του αρ.7 παρ.1 ςθμ.β’. ΢τισ περιπτϊςεισ αυτζσ ο τόποσ
εκπλθρϊςεωσ τθσ παροχισ κα εξακολουκιςει να κακορίηεται ςφμφωνα με το αρ.7 ςθμ.1 περ.α’ .
Είναι πικανό να γίνεται ι να πρζπει να γίνει θ παράδοςθ των εμπορευμάτων ι θ παροχι των
υπθρεςιϊν ςτο ζδαφοσ τρίτου κράτουσ, άρα είναι θ υποχρεωτικι θ επάνοδοσ ςτον κανόνα του αρ.7
ςθμ.1 περ.α’.
Αν οι περιςςότεροι τόποι παραδόςεωσ των εμπορευμάτων βρίςκονται εντόσ του ίδιου κράτουσ
μζλουσ, μπορεί να επιλθφκεί του ςυνόλου των απαιτιςεων που ζχει ο ενάγων με βάςθ τθ ςφμβαςθ
πωλιςεωσ το δικαςτιριο ςτθν περιφζρει όπου βρίςκεται ο τόποσ τθσ κφριασ παραδόςεωσ, που
κακορίηεται με βάςθ οικονομικά κριτιρια. Αν όμωσ δεν υπάρχουν κακοριςτικοί παράγοντεσ για τον
προςδιοριςμό του τόπου τθσ κφριασ παραδόςεωσ, ο ενάγων μπορεί να επιλζξει μεταξφ των
πολλαπλϊν τόπων παραδόςεων εκείνον ενϊπιον του δικαςτθρίου του όπου κα εναγάγει τον
εναγόμενο .
Μπορεί να παραδόκθκαν τα εμπορεφματα ι παραςχζκθκαν οι υπθρεςίεσ ςε τόπο άλλον από

εκείνο, που ιταν αρχικά ςυμφωνθκεί τόποσ εκπλθρϊςεωσ τθσ παροχισ, οπότε και ανακφπτει το
ερϊτθμα αν κα λθφκεί υπόψθ ο ςυμφωνθκεί ι ο πραγματικόσ τόποσ εκπλθρϊςεωσ. ΢ε περίπτωςθ
πωλιςεωσ καταρτιηόμενθσ εξ αποςτάςεωσ, λαμβάνεται υπόψθ προσ κεμελίωςθ τθσ διεκνοφσ
δικαιοδοςίασ, καταρχιν, ο τόποσ όπου βάςει τθσ ςυμβάςεωσ, παραδόκθκαν ι ζπρεπε να
παραδοκοφν τα εμπορεφματα. Όταν όμωσ είναι αδφνατοσ ο κακοριςμόσ του τόπου παραδόςεωσ
ωσ τόποσ παραδόςεωσ κεωρείται εκείνοσ τθσ πραγματικι παραδόςεωσ των εμπορευμάτων ςτον
αγοραςτι.
Γίνεται δεκτό ότι διεκνι δικαιοδοςία για να επιλθφκεί του ςυνόλου των αξιϊςεων από τθ ςφμβαςθ
εμπορικισ αντιπροςωπείασ ( που χαρακτθρίηεται ωσ ςφμβαςθ παροχισ υπθρεςιϊν) ζχει το
δικαςτιριο του όπου ςτον οποίο βρίςκεται ο τόποσ τθσ κφριασ παροχισ υπθρεςιϊν
iii. Θ ειδικι δωςιδικία τθσ αδικοπραξίασ ( forum delicti, αρ.7 ςθμ.2):
Ειςάγει ειδικι δικαιοδοτικι βάςθ ωσ προσ τισ διαφορζσ από αδικοπραξία.
63
Σο ΔΕΚ δζχτθκε ότι ωσ τόποσ όπου ςυνζβθ το ηθμιογόνο γεγονόσ μπορεί να κεωρθκεί αυτοτελϊσ
τόςο ο τόποσ όπου ζλαβε χϊρα το ηθμιογόνο γεγονόσ, όςο και εκείνο που επιλκε θ ηθμιά. Ωςτόςο
μεταγενζςτερεσ αποφάςεισ του ΔΕΚ, ζγινε ειδικότερα δεκτόσ ότι ωσ τόποσ επελεφςεωσ τθσ ηθμιάσ
κεωρείται εκείνοσ, όπου εκδθλϊκθκαν απευκείασ τα ηθμιογόνα αποτελζςματα ςε βάροσ τθσ
κυγατρικισ εταιρίασ που ηθμιϊκθκε άμεςα. ΢ε υπόκεςθ όπου φυςικό πρόςωπο είχε υποςτεί ηθμιά,
άμεςθ και ζμμεςθ, το ΔΕΝ ενζμεινε ςτθν άποψθ ότι για τθ κεμελίωςθ ι όχι διεκνοφσ δικαιοδοςίασ
κα λθφκεί υπόψθ μόνο ο τόποσ όπου επιλκε θ αρχικι ηθμιά. ΢το πλαίςιο αυτό ζγινε δεκτό ότι δεν
εκλαμβάνεται ωσ «τόποσ όπου ςυνζβθ το ηθμιογόνο γεγονόσ» ο τόποσ κατοικίασ του ενάγοντοσ,
όπου βρίςκεται «το επίκεντρο τθσ περιουςίασ του» ,λόγω θσ ςθμειωκείςασ ςε άλλο κράτοσ μζλοσ
απϊλειασ οριςμζνων περιουςιακϊν του ςτοιχείων.
Βαςικι μζριμνα του ΔΕΚ/ΔΕΕ , όπωσ προκφπτει από τισ αποφάςεισ αυτζσ, υπιρξε ο περιοριςμόσ του
forum actoris , δθλαδι τθσ ευχζρειασ του ενάγοντοσ να αςκεί αγωγι ςτα δικαςτθρίου του τόπου
όπου βρίςκεται θ κατοικία του. Σα Ελλθνικά δικαςτιρια ζκριναν ότι ςτεροφνται διεκνοφσ
δικαιοδοςίασ όςον αφορά αγωγι αποηθμίωςθσ που αςκεί Ζλλθνασ για τθ βλάβθ υγείασ του από
ναυτεργατικό ατφχθμα που ζλαβε χϊρα ςτθν Ολλανδία, χωρίσ να αςκεί επιρροι θ μεταγενζςτερθ
επιδείνωςθ τθσ υγείασ του ςτθν Ελλάδα .
Για το κζμα των ναυτεργατικϊν ατυχθμάτων ενδείκνυται να επιςθμανκεί ότι το ΔΕΚ δζχκθκε, ότι
εφόςον το ηθμιογόνο γεγονόσ επιλκε επί το πλοίου « το κράτοσ τθσ ςθμαίασ του πλοίου πρζπει
απαραιτιτωσ να κεωρθκεί ωσ τόποσ όπου το ηθμιογόνο γεγονόσ προκάλεςε τθ ηθμιά»
Ωσ προσ τθ δυςφιμιςθ που τελείται μζςω άρκρου ςτον τφπο, ζγινε δεκτό με μια απόφαςθ ότι ο
πακϊν κα πρζπει να ςτραφεί ενϊπιον των δικαςτθρίων του κράτουσ μζλουσ όπου είναι
εγκατεςτθμζνοσ ο εκδότθσ του εντφπου. ΢τα δικαςτιρια άλλου κράτουσ μζλουσ όπου επίςθσ
κυκλοφόρθςε το ζντυπο, δεν μπορεί να ηθτθκεί παρά μόνο θ ικανοποίθςθ για τθν θκικι βλάβθ που
ο πακϊν υπζςτθ λόγω τθσ κυκλοφορίασ του εντφπου ςτο εν λόγω κράτοσ μζλοσ . Διάκριςθ ζκανε
πρόςφατα το ΔΕΕ , ωσ προσ δυςφθμιςτικά δθμοςιεφματα ςτο Διαδίκτυο, ο πακϊν μπορεί να
ςτραφεί όςον αφορά το ςφνολο τθσ θκικισ βλάβθσ, είτε ςτα δικαςτιρια του κράτουσ μζλουσ όπου
είναι εγκατεςτθμζνοσ ο φορζασ μεταδόςεωσ των πλθροφοριϊν είτε ςτα δικαςτιρια του κράτουσ
μζλουσ όπου βρίςκεται
iv. Σο αρ.8 του Κανονιςμοφ:
Προβλζπει ότι είναι δυνατι, επί πολλϊν εναγομζνων, θ εναγωγι όλων ενϊπιον του δικαςτθρίου
του τόπου όπου ζνασ από αυτοφσ ζχει τθν κατοικία του (ςθμ.1), ενϊ επί προςεπικλιςεωσ υφίςταται
ςυντρζχουςα δωςιδικία του δικαςτθρίου τθσ κφριασ δίκθσ (ςθμ.2).
Κατά ςυνζπεια θ δωςιδικία τθσ πακθτικισ ομοδικίασ ςυντρζχει μόνο ζναντι των εναγομζνων
εκείνων που κατοικοφν ςτο ζδαφοσ κάποιου κράτουσ μζλουσ, όπωσ ζχει δεχκεί με προγενζςτερθ
απόφαςθ του το ΔΕΚ .
v. Θ προςταςία του αςκενζςτερου διαδίκου- Ειδικοί κανόνεσ για τισ υποκζςεισ αςφαλίςεωσ, τισ
ςυμβάςεισ καταναλωτϊν και τισ ατομικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ :
64
Ο κανονιςμόσ περιζχει ειδικοφσ κανόνεσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ όςον αφορά τισ υποκζςεισ
αςφαλίςεωσ ( αρ.10 επ.), τισ ςυμβάςεισ καταναλωτϊν ( αρ.17 επ.) και τισ ατομικζσ ςυμβάςεισ
εργαςίασ ( αρ.20 επ.)
Ειδικά ηθτιματα εφαρμογισ του Κανονιςμοφ ςτισ καταναλωτικζσ ςυμβάςεισ : Ο ΑΠ ζχει δεχκεί ότι
δεν είναι καταναλωτικζσ οι ςυμβάςεισ που άπτονται τθσ παροχισ επενδυτικϊν υπθρεςιϊν, εφόςον
επιδιϊκεται ο ποριςμόσ κζρδουσ. Άρα δεν εμπίπτουν ςτο πεδίο εφαρμογι των αρ. 17 επ.
vi. Αποκλειςτικζσ βάςεισ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ( αρ.24):
Όταν μια από τισ διαφορζσ που αναφζρονται ςτο αρ.24 αποτελεί το κφριο αντικείμενο τθσ δίκθσ, θ
υπόδειξθ του αποκλειςτικϊσ αρμόδιου δικαςτθρίου γίνεται και ςε βάροσ τθσ γενικισ δωςιδικίασ
τθσ κατοικίασ του εναγομζνου, θ οποία υποχωρεί. Εφόςον το δικαςτιριο ενόσ κράτουσ μζλουσ ζχει
αποκλειςτικι διεκνι δικαιοδοςία ςφμφωνα με το αρ.24 για μια διαφορά, το δικαςτιριο άλλου
κράτουσ μζλουσ που καλείται να εκδικάςει τθ υπόκεςθ οφείλει να διαπιςτϊςει αυτεπάγγελτα ότι
ςτερείται διεκνοφσ δικαιοδοςίασ (αρ.27).
vii. Θ δικαιοδοςία επί αιτιςεωσ αςφαλιςτικϊν μζτρων ( αρ.35):
Είναι δυνατό να ηθτθκεί θ λιψθ αςφαλιςτικοφ μζτρου από δικαςτιριο άλλο από εκείνο τθσ κφριασ
δίκθσ μόνον εφόςον υφίςταται πραγματικό ςφνδεςμοσ ανάμεςα ςτο αντικείμενο του αιτοφμενου
αςφαλιςτικοφ μζτρου και ςτθν τοπικι αρμοδιότθτα του δικαςτθρίου ςτο οποίο αςκείται θ αίτθςθ.
Άρα δεν μπορεί να αςκθκεί αίτθςθ αςφαλιςτικϊν μζτρων ςε δικαςτιριο που δεν ςυνδζεται με τθ
διαφορά .
Β. Παρζκταςθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ
Ο Κανονιςμόσ εφαρμόηεται ανεξάρτθτα από τθν φπαρξθ ι όχι κατοικίασ κάποιου από τουσ
διαδίκουσ ςτο ζδαφοσ κράτουσ μζλουσ, όταν υφίςταται ςυμφωνία παρεκτάςεωσ διεκνοφσ
δικαιοδοςίασ. Θ ςυνικθσ περίπτωςθ είναι εκείνθ ςτθν οποία ζχει οριςκεί ότι οι διαφορζσ από μια
ζννομθ ςχζςθ κα εκδικαςκοφν από ζνα δικαςτιριο ι τα δικαςτιρια κάποιου κράτουσ μζλουσ.
α) Ρθτι παρζκταςθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ( αρ.25):
Σα ςχετικά με τθ ριτρα παρεκτάςεωσ δικαιοδοςίασ ηθτιματα κα κρικοφν ςφμφωνα με το αρ.25,

εφόςον χωρεί παρζκταςθ υπζρ των δικαςτθρίων ενόσ κράτουσ μζλουσ, ανεξάρτθτα από τον τόπο
κατοικίασ των μερϊν (βλ. και αρ.6 παρ.1). Άρα ςε ριτρα παρεκτάςεωσ υπζρ των ελλθνικϊν
δικαςτθρίων κα εφαρμοςκεί το αρ.25, ενϊ αν θ ςυμφωνία παρεκτάςεωσ είναι υπζρ των
δικαςτθρίων τρίτθσ χϊρασ κα εφαρμοςκοφν το ΚΠολΔ 42 επ. . Θ παρζκταςθ καταλαμβάνει και τισ
ςυναφείσ με τθ ςφμβαςθ αδικοπραξίεσ, εκτόσ αν θ παρανομία δεν ιταν προβλζψιμθ ι υπάρχει
αντίκετθ βοφλθςθ των μερϊν . Θ ςυμφωνία για παρζκταςθ μπορεί να αφορά και μελλοντικζσ
διαφορζσ. Είναι δυνατόν να παρεκτείνεται θ διεκνισ δικαιοδοςία διαφορετικϊν για κάκε
ςυμβαλλόμενο δικαςτθρίων . Θ δικαιοδοςία των δικαςτθρίων υπζρ των οποίων χωρεί παρζκταςθ
είναι αποκλειςτικι, εκτόσ αν υπάρχει αντίκετθ ςυμφωνία των μερϊν, οπότε κακίςταται δυνατι θ
εναγωγι και ςτα δικαςτιρια που είναι αρμόδια βάςει των αρ. 4 επ. .
65
Θ ςυμφωνία παρζκταςθσ μπορεί να είναι αρνθτικι, με τθν ζννοια ότι αποκλείεται θ δικαιοδοςία
ςυγκεκριμζνων δικαςτθρίων.
Δεν απαιτείται για τθν εγκυρότθτα τθσ ριτρασ κάποιοσ ςφνδεςμοσ μεταξφ του επιλεγόμενου
δικαςτθρίου και τθσ επίδικθσ διαφοράσ. Ωσ προσ τθν τυπικι εγκυρότθτα τθσ ςυμφωνίασ απαιτείται
να ζχει ςυνομολογθκεί θ ριτρα είτε γραπτά είτε προφορικά, με γραπτι όμωσ επιβεβαίωςθ . Ζχει
γίνει δεκτό νομολογιακά ότι αρκεί θ γραπτι επιβεβαίωςθ να γίνεται μόνο εκ μζρουσ ενόσ από τα
ςυμβαλλόμενα μζρθ και απλϊσ να περιζρχεται ςε γνϊςθ του άλλου ςυμβαλλόμενου μζρουσ, χωρίσ
αυτό να διατυπϊνει αντίρρθςθ ςχετικά με τθν παρζκταςθ, οπότε θ ςιωπι του εξομοιϊνεται με
αποδοχι.
Βλ. αρ. 25 παρ.1 για τισ περιπτϊςεισ που θ υποχρζωςθ για τθν τιρθςθ εγγράφου τφπου
παρακάμπτεται. Σο ΔΕΚ ζκρινε ότι για να γίνει δεκτό ότι υπάρχει ςυνικεια ςε κάποιο κλάδο του
διεκνοφσ εμπορίου, πρζπει να ακολουκείται από τουσ ςυμβαλλόμενουσ οριςμζνθ ςυμπεριφορά
ςτακερά και κατά κανόνα.
΢ε περίπτωςθ όπου θ ριτρα παρεκτάςεωσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ περιλαμβάνονταν ςτουσ γενικοφσ

όρουσ ςυναλλαγϊν, το Δικαςτιριο ζχει κρίνει ότι θ ριτρα ιταν ςφννομθ εφόςον ςτο ίδιο κείμενο
τθσ υπογραφείςασ από τουσ 2 ςυμβαλλόμενουσ ςυμβάςεωσ γινόταν ρθτι παραπομπι ςτουσ
γενικοφσ όρουσ ςτουσ οποίουσ περιλαμβάνεται θ εν λόγω ριτρα.
Αρ. 32 : Αντιμετωπίηει τισ περιπτϊςεισ όπου παρά τθ ςυνομολόγθςθ ριτρασ παρεκτάςεωσ, κάποιοσ
από τουσ ςυμβαλλομζνουσ προςφεφγει ςε άλλο δικαςτιριο από το παρεκτεινόμενο.
(β) ΢ιωπθρι παρζκταςθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ( αρ.26):
Τφίςταται όταν ο εναγόμενοσ παρίςταται ενϊπιον δικαςτθρίου κράτουσ μζλουσ, ςτο οποίο αςκείται
θ αγωγι, χωρίσ να αμφιςβθτεί ότι αυτό ζχει διεκνι δικαιοδοςία. Δεν ςυνιςτά όμωσ ςιωπθρι
ςυμφωνία παρεκτάςεωσ θ παράςταςθ του εναγομζνου ςτο δικαςτιριο, ςτο οποίο ειςάγεται θ
αγωγι, εφόςον θ εμφάνιςθ του ζχει ωσ αποκλειςτικό ςκοπό τθν αμφιςβιτθςθ τθσ διεκνοφσ
δικαιοδοςίασ του εν λόγω δικαςτθρίου. Οφτε μπορεί να υπάρξει ςιωπθρι ςυμφωνία παρεκτάςεωσ,
όταν κάποιο δικαςτιριο ζχει αποκλειςτικι διεκνι δικαιοδοςία ςφμφωνα με το αρ.24,
Σο ΔΕΕ δζχεται ότι εκτόσ από τθν ζνςταςθ ελλείψεωσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ μποροφν να
προβλθκοφν και ιςχυριςμοί επί τθσ ουςίασ. Επίςθσ διευκρινίςκθκε ότι είναι απαραίτθτο να
προβάλλονται οι ιςχυριςμοί επί τθσ ουςίασ ςε επικουρικι βάςθ, δθλ. για να εξεταςκοφν ςτθν
περίπτωςθ που κα απορριφκεί θ ζνςταςθ ελλείψεωσ τθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ.
Γ. Ζλλειψθ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ :
Αρ. 27 : Ορίηει ότι επί υποκζςεων όπου το κφριο ηιτθμα είναι διαφορά, για τθν οποία προβλζπεται
αποκλειςτικι διεκνισ δικαιοδοςία ςφμφωνα με το αρ.24, το δικαςτιριο κράτουσ μζλουσ άλλου από
εκείνο που υποδεικνφει το αρ.24 οφείλει να διαπιςτϊςει αυτεπάγγελτα ότι ςτερείται διεκνοφσ
δικαιοδοςίασ.
Αρ. 28 παρ.1 : Αυτεπάγγελτθ διαπίςτωςθ και όταν ο εναγόμενοσ που ζχει τθν κατοικία του ςε
κράτοσ μζλοσ δεν εμφανίηεται κατά τθ ςυηιτθςθ τθσ εναντίον του αγωγισ, θ οποία αςκείται ςτο
δικαςτιριο άλλου κράτουσ μζλουσ .
66
Δεν επιτρζπεται ςτο δικαςτιριο μιασ χϊρασ να υποχρεϊςει τα δικαςτιρια άλλθσ χϊρασ να
αςκιςουν διεκνι δικαιοδοςία. Δεν γίνεται παραπομπι . Σο ελλθνικό δικαςτιριο ενϊπιον του
οποίου αςκικθκε θ αγωγι κα περιοριςκεί να διαπιςτϊςει ότι δεν ζχει διεκνι δικαιοδοςία, ενϊ για
το τι κα ςυμβεί με τθν αγωγι κα εφαρμόςει ότι προβλζπει το δικό του δικονομικό δίκαιο, που
εφαρμόηεται ωσ lex fori.
Βλ. αρ. 28 παρ.2 ποτζ είναι υποχρεωτικι θ αναςτολι τθσ διαδικαςίασ.
Εάν θ επίδοςθ του ειςαγωγικοφ δικογράφου τθσ δίκθσ ζπρεπε να γίνει από το ζνα κράτοσ μζλοσ ςτο
άλλο ςφμφωνα με τον Κανονιςμό 1293/2007 περί επιδόςεων, τότε αντί του αρ. 28 παρ.2 κα
εφαρμοςκεί το αρ.19 του εν λόγω Κανονιςμοφ.
Δ. Εκκρεμοδικία και ςυνάφεια :
α) Εκκρεμοδικία ( αρ.29):
΢τθν περίπτωςθ τθσ εκκρεμοδικίασ, το προβάδιςμα δίνεται ςτο δικαςτιριο που ζχει επιλθφκεί
πρϊτο τθσ διαφοράσ, αφοφ οποιοδιποτε άλλο δικαςτιριο οφείλει να αναςτείλει αυτεπάγγελτα τθ
διαδικαςία μζχρισ ότου διαπιςτωκεί θ διεκνισ δικαιοδοςία του δικαςτθρίου που είχε επιλθφκεί
πρϊτο τθσ διαφοράσ ( αρ.29 παρ.1). Εφόςον το δικαςτιριο που πρϊτο επελιφκθ τθσ διαφοράσ
διαπιςτϊςει ότι ζχει διεκνι δικαιοδοςία, το δικαςτιριο που επιλαμβάνεται ωσ δεφτερο είναι
υποχρεωμζνο να προβεί ςτθ διαπίςτωςθ ότι το ίδιο ςτερείται διεκνοφσ δικαιοδοςίασ ( αρ.27
παρ.3).
Με το αρ.32 τίκενται όςον αφορά ςτθν επζλευςθ τθσ εκκρεμοδικίασ, ςε ίςθ βάςθ αμφότερεσ οι
διαδικαςτικζσ πράξεισ ( επίδοςθ – κατάκεςθ τθσ αγωγισ) που ςυνκζτουν τθν άςκθςθ τθσ αγωγισ.
Σο ΔΕΚ δζχκθκε ότι υφίςταται ταυτότθτα διαφοράσ και όταν προθγείται χρονικά θ αρνθτικι
αναγνωριςτικι αγωγι τθσ καταψθφιςτικισ αγωγισ.
Σο ΔΕΚ δζχκθκε ότι ακόμθ και αν υφίςταται ςυμφωνία παρεκτάςεωσ υπζρ των δικαςτθρίων ενόσ
κράτουσ μζλουσ, θ χρονικι προτεραιότθτα τθσ εκκρεμοδικίασ τθν οποία επιφζρει θ αγωγι που ζχει
ιδθ αςκθκεί παρά τθν παρζκταςθ ςτα δικαςτιρια άλλου κράτουσ μζλουσ δεν κάμπτεται, χωρίσ να
αςκεί επιρροι θ βραδφτθτα ςτθν απονομι δικαιοςφνθσ ςτθ χϊρα , τθσ οποίασ τα δικαςτιρια ζχουν
το πρϊτον επιλθφκεί τθσ διαφοράσ. Ιδθ όμωσ το αρ.32 παρ.2 Κανονιςμόσ 1215/2012 παρακωλφει
τθν παράκαμψθ τθσ ςυμφωνίασ παρεκτάςεωσ.
β) ΢υνάφεια ( αρ.30):
(γ) Εκκρεμείσ δίκεσ ςτα δικαςτιρια τρίτου κράτουσ ( αρ.33 -34):
Οι διατάξεισ του Κανονιςμοφ για τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων :
Α. Σα ςφςτθμα διατάξεων του Κανονιςμοφ για τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων :
Ωσ βαςικι αρχι ιςχφει ότι θ απόφαςθ που εκδόκθκε ςε κράτοσ μζλοσ αναγνωρίηεται ι είναι
εκτελεςτι ςε άλλο κράτοσ μζλοσ χωρίσ να απαιτείται απόφαςθ για τθν αναγνϊριςθ ι τθν κιρυξθ
τθσ εκτελεςτότθτασ, αντίςτοιχα ( αρ. 36 παρ.1 και αρ. 39 παρ.1). Θ διαδικαςία αναγνωρίςεωσ και
εκτελζςεωσ αποφάςεων κατά τον Κανονιςμό ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν εφαρμογι των διατάξεων του
67
ςτθ κζςθ των κοινϊν δικονομικϊν διατάξεων του ελλθνικοφ δικαίου , ιτοι των ΚΠολΔ 323 και 905 .
Θ διαδικαςία για τθν εκτζλεςθ αποφάςεων διενεργείται καταρχιν με βάςθ το δίκαιο τθσ χϊρα,
όπου διενεργείται θ εκτζλεςθ, και με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο γίνεται ςτθ χϊρα αυτι θ εκτζλεςθ
των αποφάςεων που εκδίδουν τα δικά τθσ δικαςτιρια ( αρ. 41 παρ.1).
Ακόμθ και αποφάςεισ ςχετικζσ με διαφορζσ ςτεροφμενεσ ςτοιχείου αλλοδαπότθτασ,

αναγνωρίηονται ι κθρφςςονται εκτελεςτζσ ςε άλλο κράτοσ μζλοσ ςφμφωνα με τθ διαδικαςία και
υπό τουσ όρουσ που κζτει το κεφάλαιο ΛΛΛ του κανονιςμοφ ςχετικά με τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ.
Αντίκετα δεν εφαρμόηεται ο Κανονιςμόσ ςε δίκεσ ι ςε ηθτιματα που τίκεται ςτο πλαίςιο δικϊν, οι
οποίεσ αναφφονται ςε κράτθ μζλθ με αντικείμενο τθσ αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων που
ζχουν εκδοκεί επί αςτικϊν και εμπορικϊν υποκζςεων από δικαςτιρια τρίτου κράτουσ. Αντίςτροφα,
οι αποφάςεισ που εκδίδουν τα δικαςτιρια των κρατϊν μελϊν αναγνωρίηονται και εκτελοφνται ςε
τρίτεσ χϊρεσ ςφμφωνα με τισ εςωτερικζσ δικονομικζσ διατάξεισ που ιςχφουν ςτθ χϊρα
αναγνωρίςεωσ / εκτελζςεωσ .
Β. Θ αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων ςε άλλο κράτοσ μζλοσ :
Σο αρ.36 παρ.1 προβλζπει ότι θ αναγνϊριςθ χωρεί αυτοδικαίωσ , δθλαδι χωρίσ να απαιτείται
προθγουμζνωσ δικαςτικι απόφαςθ , με τθν οποία να αναγνωρίηεται ότι μια απόφαςθ που ζχει ιδθ
εκδοκεί από δικαςτιριο άλλου κράτουσ μζλουσ αναπτφςςει ςε άλλο κράτοσ τισ ίδιεσ ςυνζπειεσ που
αναπτφςςει ςτο κράτοσ προζλευςθσ του.
(α) Δεν ελζγχεται θ διεκνισ δικαιοδοςία του δικαςτθρίου που εξζδωςε τθν απόφαςθ:
Σο δικαςτιριο του κράτουσ αναγνωρίςεωσ καταρχιν δεν ελζγχει εάν είχε διεκνι δικαιοδοςία το
δικαςτιριο που εξζδωςε τθν απόφαςθ ςτο κράτοσ προελεφςεωσ (αρ.45 παρ.3). Ωςτόςο κεςπίηεται
ςτον κανόνα αυτό τθσ μθ διερευνιςεωσ τθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ μια αρκετά ςθμαντικι εξαίρεςθ
με το αρ. 45 παρ.1ε .
(β) Δεν ελζγχεται θ κρίςθ επί τθσ ουςίασ οφτε θ κρίςθ περί εφαρμοςτζου δικαίου :
Δεν αςκεί επιρροι το κατά πόςο εφαρμόςτθκε ι όχι επί τθσ ουςίασ δίκαιο άλλο από εκείνο που κα
είχε εφαρμόςει βάςει των δικϊν του κανόνων ιδ.δ.δ. το δικαςτιριο του κράτουσ αναγνωρίςεωσ/
εκτελζςεωσ. Σθν αποςφνδεςθ τθσ αναγνωρίςεωσ από τθν κρίςθ που ζχει εξενεχκεί επί τθσ ουςίασ
τθσ υποκζςεωσ ενιςχφει το ότι ςε καμιά περίπτωςθ δεν επιτρζπεται θ ανακεϊρθςθ επί τθσ ουςίασ
εκ μζρουσ του δικαςτθρίου του κράτουσ αναγνωρίςεωσ (αρ.52). Δεν επιτρζπεται δθλαδι ςτο
δικαςτιριο αυτό να ελζγξει τθ νομικι και/ι ουςιαςτικι αρτιότθτα τθσ αποφάςεωσ που προζρχεται
από άλλο κράτοσ μζλοσ, προκειμζνου να αποφανκεί εάν αυτι μπορεί ι όχι να αναγνωριςκεί ςτο
κράτοσ αναγνωρίςεωσ.
(γ) Λόγοι που παρακωλφουν τθν αναγνϊριςθ/ εκτζλεςθ αποφάςεων :
Επιτρζπεται κατά κφριο λόγο ςτον θττθκζντα διάδικο να υποβάλει αίτθςθ, με τθν οποία να ηθτεί
τθν «άρνθςθ αναγνϊριςθσ και εκτζλεςθσ» που προβλζπουν τα αρ. 45 επ. , δθλαδι να
«απορριφκεί» θ αναγνϊριςθ ι θ εκτζλεςθ τθσ ςε βάροσ του αποφάςεωσ . ΢το αρ. 45 παρ.1
περιλαμβάνονται οι λόγοι για τουσ οποίουσ μπορεί να ηθτθκεί «απόρριψθ» τθσ αναγνωρίςεωσ. Οι
ίδιοι λόγοι ιςχφουν επίςθσ προκειμζνου να «απορριφκεί» θ εκτζλεςθ ςφμφωνα με το αρ.46.
68
ΔΛΚΟΝΟΜΛΚΑ ΚΕΜΑΣΑ ΢ΣΛ΢ ΛΔΛΩΣΛΚΟΤ ΔΛΕΚΝΟΤ΢ ΔΛΚΑΛΟΤ ΓΑΜΛΕ΢ ΔΛΑΦΟΡΕ΢ ΚΑΛ ΢ΣΘ ΓΟΝΛΚΘ
ΜΕΡΛΜΝΑ :
Λ. ΚΑΣΑ ΣΟΝ ΚΠολΔ
Θ διεκνισ δικαιοδοςία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων ςτισ γαμικζσ διαφορζσ:
Αρμοδιότθτα των ελλθνικϊν δικαςτθρίων , ςφμφωνα με το ΚΠολΔ 22 , υπάρχει όταν εναγόμενοσ

ζχει τθν κατοικία του ςτθν Ελλάδα εκτόσ αν ο νόμοσ ορίηει διαφορετικά. Αν όμωσ ο εναγόμενοσ δεν
ζχει κατοικία οφτε ςτθν Ελλάδα οφτε ςτο εξωτερικό, αρμόδιο δικαςτιριο είναι το δικαςτιριο τθσ
ςυνικουσ διαμονισ του. Αν δεν είναι γνωςτόσ ο τόποσ διαμονισ του, αρμόδιο είναι το δικαςτιριο
ςτθν περιφζρει του οποίου είχε τθν τελευταία κατοικία του ςτθν Ελλάδα και αν δεν είχε κατοικία ,
τθν τελευταία διαμονι του ( ΚΠολΔ 23 παρ.1). Παράλλθλα με το ΚΠολΔ 39, προβλζπεται
ςυντρζχουςα ειδικι δωςιδικία των γαμικϊν διαφορϊν, θ οποία περιλαμβάνει τισ διαφορζσ αυτζσ
με τθν ζννοια του ΚΠολΔ 592 παρ.1, δθλαδι διαφορζσ που αφοροφν το διαηφγιο, τθν ακφρωςθ του
γάμου, τθν αναγνϊριςθ τθσ φπαρξθσ ι ανυπαρξίασ γάμου, τισ ςχζςεισ των ςυηφγων κατά τθ
διάρκεια του γάμου οι οποίεσ πθγάηουν από αυτόν, με εξαίρεςθ εκείνεσ που προβλζπει το ΚΠολΔ
592 παρ.3 . Άρα οι γαμικζσ διαφορζσ υπάγονται ςφμφωνα με το ΚΠολΔ 39 και ςτο ελλθνικό
δικαςτιριο, ςτθν περιφζρεια του οποίου οι ςφηυγοι ζχουν ι είχαν παλαιότερα κοινι διαμονι.
Παρζκκλιςθ από τθν αρχι τθσ εδαφικότθτασ, που κακιερϊνει το ΚΠολΔ 3 , υπζρ τθσ αρχισ τθσ
ικαγζνειασ ειςάγει το ΚΠολΔ 601, το οποίο προβλζπει ότι τα ελλθνικά δικαςτιρια ζχουν πάντα
διεκνι δικαιοδοςία να εκδικάηουν τισ ανωτζρω γαμικζσ διαφορζσ αν ο ζνασ τουλάχιςτον από τουσ
ςυηφγουσ είναι ζλλθνασ, ακόμθ και αν δεν ζχει οφτε είχε ποτζ κατοικία ι διαμονι ςτθν Ελλάδα.
Παράλλθλα το ΚΠολΔ 605 ορίηει ότι τα ελλθνικά δικαςτιρια δεν ζχουν διεκνι δικαιοδοςία επί των
γαμικϊν διαφορϊν αν και οι δφο ςφηυγοι είναι αλλοδαποί κατά το χρόνο αςκιςεωσ τθσ αγωγισ και
αν κατά τα δίκαια ικαγζνειασ και των δφο δεν αναγνωρίηεται ςτα ελλθνικά δικαςτιρια δικαιοδοςία
να δικάςουν τθ διαφορά . Ζχουν εντοφτοισ δικαιοδοςία να δικάςουν αγωγζσ διαηυγίου μόνο αν ο
γάμοσ είναι ζγκυροσ κατά το ελλθνικό δίκαιο αλλά ανυπόςτατοσ ι άκυροσ κατά το δίκαιο τθσ
ικαγζνειασ των ςυηφγων. Παρζκταςθ ςτισ γαμικζσ διαφορζσ του ΚΠολΔ 592 δεν είναι δυνατι αφοφ
το ΚΠολΔ 42 προβλζπει αυτι τθ δυνατότθτα μόνο προκειμζνου για διαφορζσ που ζχουν
περιουςιακό χαρακτιρα.
Αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων :
Οι αλλοδαπζσ δικαςτικζσ αποφάςεισ που εκδίδονται ςε γαμικζσ διαφορζσ, διαφορζσ που κατά το
ελλθνικό δίκαιο ανικουν ςτθν αμφιςβθτοφμενθ δικαιοδοςία, ιςχφουν ςτθν Ελλάδα παράγοντασ
δεδικαςμζνο, ςφμφωνα με τισ προχποκζςεισ που τάςςει το ΚΠολΔ 323 . Προσ το ςκοπό αυτό
δθλαδι για να αναπτφξουν τισ ζννομεσ ςυνζπειεσ του, δεν απαιτείται κάποια απόφαςθ θμεδαποφ
δικαςτθρίου.
Κανονικά οι διαπλαςτικζσ αποφάςεισ δεν χρειάηεται να κθρυχκοφν και εκτελεςτζσ αρκεί το

δεδικαςμζνο τουσ ςφμφωνα με τα παραπάνω. Ειδικά όμωσ προκειμζνου για αποφάςεισ που
αφοροφν τθν ακφρωςθ ι τθ λφςθ του γάμου και ιδιαίτερα ελλινων κακιερϊνεται διαφορετικι
ρφκμιςθ . Προσ διευκόλυνςθ των ελλθνικϊν αρχϊν , κεςπίςκθκε το ΚΠολΔ 905 παρ.4 .
69
Οι παραπάνω αποφάςεισ πρζπει επιπλζον να είναι αμετάκλθτεσ κατά τουσ όρουσ του ελλθνικοφ
δικαίου, κα πρζπει δθλαδι, θ αλλοδαπι απόφαςθ να μθν υπόκειται ςε τακτικά ι ζκτακτα ζνδικα
μζςα.
Κατά τθ διαπίςτωςθ όλων των παραπάνω προχποκζςεων απαγορεφεται θ εξζταςθ τθσ υπόκεςθσ
κατ’ ουςία. Ο γάμοσ παφει να υπάρχει για τθν ελλθνικι ζννομθ τάξθ από τθ ςτιγμι τθσ
αναγνϊριςθσ τθσ αλλοδαπισ απόφαςθσ για τθ λφςθ ι τθν ακφρωςθ του .
Αλλοδαπζσ διοικθτικζσ πράξεισ που λφνουν το γάμο αναγνωρίηονται ςτθν Ελλάδα αν ςυντρζχουν οι
όροι του ΚΠολΔ 323 . Οι αλλοδαπζσ αποφάςεισ ςυναινετικοφ διαηυγίου υπάγονται καταρχιν ςτο
ΚΠολΔ 780. Σζλοσ αποφάςεισ που προζρχονται από αλλοδαπζσ κρθςκευτικζσ δικαιοδοτικζσ αρχζσ
και δεν είναι δικαςτικζσ αποφάςεισ, κα πρζπει να ιςχφουν ςτθν Ελλάδα μόνο εφόςον πλθροφν τισ
προχποκζςεισ που το Ελλθνικό δίκαιο κζτει για τθν αναγνϊριςθ των αλλοδαπϊν δικαςτικϊν
αποφάςεων.
ΛΛ. ΚΑΣΑ ΣΟΝ ΚΑΝΟΝΛ΢ΜΟ 2201/2003 (ΒΡΤΞΕΛΛΕ΢ ΛΛα):
΢ε όλεσ τισ χϊρεσ τθσ κοινότθτασ, εκτόσ τθσ Δανία, ιςχφει ο Κανονιςμόσ 2201/2003 για τθ διεκνι
δικαιοδοςία, τθν αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ αποφάςεων ςε γαμικζσ διαφορζσ και διαφορζσ γονικισ
μζριμνασ .
Γαμικζσ διαφορζσ:
΢ε ςχζςθ με τθ διεκνι δικαιοδοςία, τα κριτιρια που επιλζγει ο Κανονιςμόσ εκκινοφν από τθν αρχι
ότι πρζπει να υφίςταται ζνασ πραγματικόσ ςφνδεςμοσ ανάμεςα ςτον ενδιαφερόμενο διάδικο και το
κράτοσ μζλοσ που αςκεί τθ δικαιοδοςία. Ζτςι, διεκνι δικαιοδοςία ςε κζματα διαηυγίου, δικαςτικοφ
χωριςμοφ και ακφρωςθσ του γάμου ζχουν διαηευκτικά όςα αναφζρονται ςτο αρ.3 . Σο δικαςτιριο
ενϊπιον του οποίου εκκρεμεί θ διαδικαςία κατά τα παραπάνω, είναι αρμόδιο και για τθν
ανταγωγι, κατά το μζτρο που και αυτι εμπίπτει ςτο πεδίο εφαρμογισ του Κανονιςμοφ (αρ.4) .
΢φμφωνα με το αρ.5, με τθν επιφφλαξθ του αρ.3, το δικαςτιριο του κράτουσ μζλουσ που εξζδωςε
απόφαςθ δικαςτικοφ χωριςμοφ είναι επίςθσ αρμόδιο για να μετατρζψει τθν απόφαςθ αυτι ςε
διαηφγιο, εφόςον αυτό προβλζπεται από το δίκαιο του ςυγκεκριμζνου κράτουσ μζλουσ. Σο αρ.5
ειςάγει διάταξθ αποκλειςτικισ δικαιοδοςίασ βάςει των αρ.3,4,5. Αν κανζνα δικαςτιριο κράτουσ
μζλουσ δεν ζχει δικαιοδοςία βάςει των αρ.3-5, επικουρικά θ δικαιοδοςία ρυκμίηεται ςε κάκε
κράτοσ από το δίκαιο του. (αρ.7)
Γονικι μζριμνα :
΢φμφωνα με γενικό κανόνα του αρ.8 , τα δικαςτιρια κράτουσ μζλουσ ζχουν δικαιοδοςία ςε κζματα
που αφοροφν τθ γονικι μζριμνα παιδιοφ που ζχει τθ ςυνικθ διαμονι του ςε αυτό το κράτοσ μζλοσ
πριν από το χρόνο τον οποίο επιλαμβάνεται το δικαςτιριο. Ωςτόςο, όταν ζνα παιδί μετοικεί νόμιμα
από ζνα κράτοσ μζλοσ ςε άλλο, αποκτϊντασ εκεί νζα ςυνικθ διαμονι, τα δικαςτιρια του κράτουσ
τθσ προθγοφμενθσ διαμονισ του παιδιοφ διατθροφν τθν αρμοδιότθτα τουσ, κατά παρζκκλιςθ του
αρ.8, για περίοδο 3 μθνϊν μετά τθν μετοικεςία, αν πρόκειται να τροποποιιςουν απόφαςθ που
αφορά δικαίωμα επικοινωνίασ εκδοκείςα ςε αυτό το κράτοσ μζλοσ πριν τθν μετοικεςία , εφόςον ο
δικαιοφχοσ του δικαιϊματοσ επικοινωνίασ δυνάμει τθσ απόφαςθσ εξακολουκεί αν διαμζνει
ςυνικωσ ςτο κράτοσ μζλοσ τθσ προθγοφμενθσ διαμονισ του παιδιοφ.
70
Ειδικζσ ρυκμίςεισ για τθν περίπτωςθ διεκνοφσ απαγωγισ παιδιοφ περιλαμβάνονται ςτα αρ. 10 και
11.
Περαιτζρω ο Κανονιςμόσ περιζχει διατάξεισ για τθν παρζκταςθ αρμοδιότθτασ, τθν αρμοδιότθτα
που βαςίηεται ςτθν παρουςία του παιδιοφ, για τισ επικουρικζσ βάςεισ δικαιοδοςίασ και για τθν
παραπομπι μζςω τθσ αρχι forum non conceniens ςε δικαςτιριο καταλλθλότερα να εκδικάςει τθν
υπόκεςθ. (αρ.15).
Ο Κανονιςμόσ ορίηει επίςθσ πότε θ παραπομπι είναι δυνατι, ποια είναι τα κριτιρια φπαρξθσ
ςτενοφ ςυνδζςμου του παιδιοφ με ζνα κράτοσ μζλοσ και άλλα τεχνικά κζματα λειτουργίασ του
κεςμοφ.
Θ ζρευνα τθσ διεκνοφσ δικαιοδοςίασ γίνεται αυτεπαγγζλτωσ από τα δικαςτιρια. Προςωρινά ι

αςφαλιςτικά μζτρα μποροφν να λθφκοφν ςε επείγουςεσ περιπτϊςεισ από τα αρμόδια δικαςτιρια
κράτουσ μζλουσ ςχετικά με πρόςωπα ι περιουςιακά ςτοιχεία που βρίςκονται ςτο κράτοσ αυτό,
ςφμφωνα με το δίκαιο του τελευταίου, ακόμα και αν το δικαςτιριο άλλου κράτουσ μζλουσ ζχει
κατά τον Κανονιςμό δικαιοδοςία ωσ προσ τθν ουςία τθσ υπόκεςθσ .
Αναγνϊριςθ και εκτζλεςθ :
Ο κανονιςμόσ 2201/2003 ορίηει ότι αποφάςεισ που εκδίδονται ςε κράτοσ μζλοσ αναγνωρίηονται ςτα
υπόλοιπα κράτθ μζλθ χωρίσ καμμία διαδικαςία. Ορίηει επίςθσ ποιεσ αποφάςεισ δεν
αναγνωρίηονται.
Σα αρ. 29-36 αναφζρονται ςτα κατά τόπον αρμόδια δικαςτιρια για τθν κιρυξθ τθσ εκτελεςτότθτασ
τθ διαδικαςία και τα επόμενα ςτάδια.
΢χζςθ του Κανονιςμοφ 2201/2003 με άλλα διεκνι κείμενα :
Ο κανονιςμόσ ςυμπλθρϊνει τον Κανονιςμό 44/2001, διευρφνοντασ και εμπλουτίηοντασ με τον

τρόπο αυτόν τθν κοινοτικι νομοκεςία ςτα κζματα του διεκνοφσ δικονομικοφ δικαίου.
71

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΛΔΛΩΣΛΚΟ ΔΛΕΚΝΕ΢ ΔΛΚΑΛΟ Χαραλάμπουσ ΢ζργιοσ

Γενικό μζροσ Λδιωτικοφ Διεκνοφσ Δικαίου

ΟΡΛ΢ΜΟ΢ ΚΑΛ ΦΤ΢Θ ΣΟΤ ΛΔΛΩΣΛΚΟΤ ΔΛΕΚΝΟΤ΢ ΔΛΚΑΛΟΤ :

Ο όροσ «ιδιωτικό διεκνζσ δίκαιο»:

ΜΕΚΟΔΟΛΟΓΛΚΟ΢ ΠΛΟΤΡΑΛΛ΢ΜΟ΢ ΣΟΤ ΛΔΛΩΣΛΚΟΤ ΔΛΕΚΝΟΤ΢ ΔΛΚΑΛΟΤ ( Ι με πόςουσ τρόπουσ

Ουςιαςτικοί κανόνεσ ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου:

Κανόνεσ αμζςου εφαρμογισ:

Θ μζκοδοσ τθσ αναγνωρίςεωσ :

Θ ΔΟΜΘ ΣΟΤ ΚΑΝΟΝΑ ΢ΤΝΔΕ΢ΕΩ΢ :

Κανόνεσ ουςιαςτικοφ δικαίου και κανόνεσ ΛΔΔ. Κανόνεσ ςυνδζςεωσ :

΢τοιχεία του κανόνα ςυνδζςεωσ :

Ο κανόνασ ςυνδζςεωσ αποτελείται από τθ ρυκμιςτζα ςχζςθ (= ςυνδετζα ζννοια), από το

ii. ΢υνδετικι ζννοια ι ςφνδεςμοσ:

α. Κφριοι και επικουρικοί : Οι κφριοι ςφνδεςμοι κακορίηουν κατά προτεραιότθτα το εφαρμοςτζο

γ. Αποκλειςτικοί και διαηευκτικοί ςφνδεςμοι: Οι αποκλειςτικοί ςφνδεςμοι κακορίηουν μόνοι τουσ

iii. Εφαρμοςτζο δίκαιο:

Μονομερείσ και πολυμερείσ κανόνεσ ςυνδζςεωσ :

Θ ΜΕΚΟΔΟ΢ ΣΘ΢ ΑΝΑΓΝΩΡΛ΢Θ΢ :

Θ μζκοδοσ τθσ αναγνϊριςθσ λειτουργεί παράλλθλα ι ςυμπλθρωματικά ι κάποιεσ φορζσ και

Θ διαφορά τθσ «αναγνϊριςθσ» από τον κλαςικό κανόνα ςυνδζςεωσ ι ςυγκροφςεωσ :

Αρχι τθσ πολυμζρειασ των κανόνων ςυνδζςεωσ :

Αρχι του ενόσ δικαίου:

Αρχι του δικαίου ικαγζνειασ:

Κατοικία και ςυνικθσ διαμονι :

Αρχι τθσ δεκτικότθτασ διεκνοποιιςεωσ των κανόνων ιδιωτικοφ διεκνοφσ δικαίου:

ΠΡΟΒΛΘΜΑΣΑ ΔΛΑΧΡΟΝΛΚΟΤ ΔΛΚΑΛΟΤ:

Μεταβολι ςτον κανόνα ςυνδζςεωσ του forum :

Κα ιςχφςει το ΑΚ 2 , ο κανόνασ είναι θ μθ αναδρομικότθσ, εκτόσ αν ο νομοκζτθσ ορίηει διαφορετικά.

Μεταβολι του εφαρμοςτζου αλλοδαποφ δικαίου:

Θ κεωρία τθσ lex fori:

Θ κεωρία τθσ lex causae :

Θ λφςθ που πρζπει να ακολουκθκεί :

Σο πρόβλθμα τθσ παραπομπισ :

Εμφανίηεται με 2 βαςικοφσ τφπουσ, τθν αναπαραπομπι και τθν περαιτζρω παραπομπι.

Θ απαγόρευςθ τθσ παραπομπισ ςτον Ελλθνικό δίκαιο :

α) Εξαιρζςεισ προερχόμενεσ από κυρωκείςεσ διεκνείσ ςυμβάςεισ :

β) Σο αρ.34 του Κανονιςμοφ 650/2012 που αφορά τισ κλθρονομικζσ ςχζςεισ :

ΕΦΑΡΜΟΓΘ ΑΛΛΟΔΑΠΟΤ ΔΛΚΑΛΟΤ:

Θ λφςθ του ΚΠολΔ :

Αδυναμία πλθροφόρθςθσ του ξζνου δικαίου:

Θ ΕΠΛΦΤΛΑΞΘ ΣΘ΢ ΔΘΜΟ΢ΛΑ΢ ΣΑΞΘ΢ :

Χρθςτά ικθ και δθμόςια τάξθ :

Θ ζννοια τθσ δθμόςιασ τάξθσ ςτα ΑΚ 3 και 33 :

Θ δθμόςια τάξθ ςτο δικονομικό διεκνζσ δίκαιο :

Σο πρόβλθμα τθσ «προςαρμογισ» εςτιάηεται ςτθν προςπάκεια του δικάηοντοσ δικαςτι να

Πρϊτθ υποςτθριηόμενθ άποψθ, το εφαρμοςτζο δίκαιο κα προςδιοριςκεί με βάςθ τον οικείο

Θ καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του δικονομικοφ διεκνοφσ δικαίου :

Θ καταςτρατιγθςθ ςτο πεδίο του ΛΔΔ stricto sensu:

α) Μεταβολι του κανόνασ ςυγκροφςεωσ :

Ο καταςτρατθγϊν προβαίνει ςε μεταβολι των πραγματικϊν δεδομζνων που ςχετίηονται με τθ

β) Μεταβολι τθσ lex causae :

Σο ότι από νομικισ απόψεωσ θ καταςτρατιγθςθ αξιολογείται αρνθτικά ζχει ωσ αποτζλεςμα να μθ

Ειδικό μζροσ Λδιωτικοφ διεκνζσ δικαίου :

Θ ικανότθτα δικαίου του φυςικοφ προςϊπου :

Λκανότθτα δικαίου : θ ικανότθτα κάκε ανκρϊπου να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και

Θ ικανότθτα κάποιου προςϊπου να είναι διάδικοσ :

Θ αφάνεια : το εφαρμοςτζο δίκαιο

Θ αφάνεια επιφζρει λιξθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ του προςϊπου.

Θ αφάνεια : διεκνισ δικαιοδοςία ελλθνικϊν δικαςτθρίων :

Λςχφσ αλλοδαπϊν αποφάςεων :

Σο εφαρμοςτζο δίκαιο ςτθν ικανότθτα προσ δικαιοπραξία : ο κανόνασ :

Λκανότθτα προσ δικαιοπραξία : Θ εξουςία κάποιου προςϊπου να παράγει ζννομεσ ςυνζπειεσ με τθ

Κριτιριο βαςικό θ θλικία .

Θ επιλογι του ςυνδζςμου γίνεται μεταξφ κατοικίασ και ικαγζνειασ .