Tkanka mięśniowa

Tkanka mięśniowa zbudowana z wydłużonych komórek, które stanowią miąższ narządu jakim jest
mięsień. Dzięki zdolności do skurczów i rozkurczów tkanka ta wykonuje pracę w odpowiedzi na
bodźce nerwowe, hormonalne lub mechaniczne. Ciepło wytwarzane podczas pracy mięśni jest
ponadto wykorzystywane w procesach termoregulacyjnych. Dzięki tkance mięśniowej możliwy jest
wszelki ruch organizmu oraz praca jego narządów. Podstawowym elementem budowy tkanki
mięśniowej jest komórka mięśniowa (miocyt) lub włókno mięśniowe.
RODZAJE TKANEK MIĘŚNIOWYCH
 Cecha wspólna: zdolność tkanek do aktywnego skurczu (warunkowane
obecnością białek: miozyny i aktyny)

Cechy budowy

w komórkach znajdują się:

– białka włókniste (kurczliwe) – są to aktyna, która tworzy filamenty cienkie oraz miozyna,

która tworzy filamenty grube dzięki którym tkanka mięśniowa może się kurczyć i wiotczeć
(rozkurczać)

Filamenty aktynowe są cienkie i zawierają białko aktynę.

Filamenty miozynowe są grubsze i zawierają białko o dużej masie cząsteczkowej – miozynę.

– liczne mitochondria (transport aktywny)

Mitochondrium – organellom, czyli centrum energetyczne komórki

– silnie rozbudowana siateczka śródplazmatyczna, szorstka (rybosomy), która odpowiada za

biosyntezę białek.

Miocyt – pojedyncza komórka mięśniowa

Miofibryle – włókienka kurczliwe w komórkach i włóknach mięśniowych, zbudowane z

aktyny i miozyny

Tkanka mięśniowa gładka:

- jednojądrowe (kręgowców) bądź dwa lub trzy jądra komórkowe (u bezkręgowców), komórki
wrzecionowatego kształtu, ostro zakończone
- ułożenie jądra: Centralne
- liczba mitochondriów: mało
- liczba filamentów oraz miofibryli jest kilkakrotnie mniejsza niż w tkankach poprzecznie
prążkowanych. Ich nieregularne ułożenie powoduje m.in. brak prążkowania, a także sprawia, że
skurcze są powolne i trwają dłużej niż skurcze mięśni szkieletowych
- występują w ścianach przewodów (pokarmowego np. Jelita, Żołądka, krwionośnego np. naczyń
krwionośnych, płciowego np. macicy, moczowego)
- duża odporność na zmęczenie, powolne skurcze długotrwałe,
- kurczą się niezależnie od naszej woli
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa:
- silnie wydłużone komórki kształtu walcowatego, rozgałęzione, tępo zakończone
- posiadają wiele jąder, które położone są na obrzeżach włókien mięśniowych,
- w centrum liczne miofibryle, poprzedzielane kanałami siateczki śródplazmatycznej, (rozbudowane
kanały gładkiej siateczki śródplazmatycznej)
Jakie role w funkcjonowaniu włókien mięśniowych spełniają kanały siateczki śródplazmatycznej?
 Cysterny gładkiej siateczki śródplazmatycznej dostarczają jonów wapnia, niezbędnych do
skurczów mięśni
 Błony siateczki gładkiej przekazują impuls skurczowy
 Błony siateczki gładkiej pośredniczą w transporcie metabolitów z włókna na zewnątrz i z
zewnątrz do włókna
- mitochondria są ściśle ułożone wzdłuż miofibryli dzięki temu bezpośrednio dostarczają im energii
(ATP) do skurczu
-miofilamenty aktynowe i miozynowe ułożone są na przemian, co uzewnętrznia się w postaci
prążków (aktynowe – jasne, miozynowe – ciemne), miofibryle wypełniają prawie zupełnie włókno
mięśniowe, taki regularny układ pozwala na wykonywanie szybkich i silnych skurczów
- kurczą się zależnie od naszej woli,
- szybko się męczą,
- skurcze są szybkie i krótkotrwałe
- występowanie w organizmie: mięśnie szkieletowe kręgowców (mięśnie układu ruchu, mimiczne
twarzy, okrężny ust, języka, przepona)

Tkanka poprzecznie prążkowana sercowa:

-występuje tylko w sercu kręgowców,
- komórki przylegają do siebie, a w miejsca ich styku są widoczne jako tzw. Wstawki dzięki nim
komórki mięśniowe tworzą sieć przestrzenną, której skurcz zmniejsza objętość jam serca
- ułożenie filamentów i miofibryl jest podobne jak w tkance mięśniowej szkieletowej. W mięśniu
serca jest mniej miofibryl niż w tkance mięśniowej szkieletowej, co powoduje, że jego skurcze są
szybsze, ale słabsze niż skurcze mięśni szkieletowych
- skurcze mają umiarkowaną siłę,
- skurcze są krótkie,
- włókna mięśniowe widlasto rozgałęzione,
- jądra komórkowe ułożone centralnie,
-zbudowany z komórek jedno- lub dwujądrzastych,
- duża liczba mitochondriów
- cechuje go automatyzm,
- jedyny mięsień poprzecznie prążkowany, którego skurcze są niezależne od naszej woli
Cechy Gładka Prążkowana Prążkowana sercowa
charakterystyczne szkieletowa =
Poprzecznie
prążkowana
Kształt Komórki Wydłużone, Wydłużone,
komórek/włókien wrzecionowate, ostro cylindryczne tępo cylindryczne,
mięśniowych zakończone zakończone rozgałęzione, tępo
zakończone
Jednostka strukturalna Komórka (miocyt) Włókno Komórka
Liczba jąder Jedno Wiele Jedno lub dwa
komórkowych
Ułożenie jąder Centralne Peryferyczne Centralne
komórkowych
Liczba mitochondriów Mało Różna liczba Dużo
Unaczynienie Skąpe Silne Silne
Prążkowanie Brak Obecne Obecne
poprzeczne

Szybkość męczenia Powoli Szybko Odporne na

zmęczenie

Szybkość skurczu Mała Bardzo duża pośrednia

Regulacja skurczu Niezależna od woli Zależna od woli Niezależna od woli
(Unerwienie) (Autonomiczne) (Motoryczne) (Autonomiczne)
Występowanie w W ścianach Mięśnie szkieletowe Mięsień sercowy
organizmie przewodów: kręgowców kręgowców
-pokarmowego
-krwionośnego,
budują naczynia
krwionośne
-moczowego budują
pęcherz moczowy
-płciowego macica