Biologia

[Podtytuł dokumentu]

Oliwia Królikowska
[NAZWA FIRMY] [Adres firmy]
 1

Spis treści
Mejoza……………………………………………………………………………………………………………………………………..1

Czym jest mejoza……………………………………………………………………………………………………………………….2

Przebieg mejozy……………………………………………………………………………………………………………………..3

Mitoza……………………………………………………………………………………………………………………………………….4

Na czym polega mitoza……………………………………………………………………………………………………………...5

Przebieg mitozy……………………………………………………………………………………………………………………..6

Ściana komórkowa…………………………………………………………………………………………………………………...7

Funkcje ściany komórkowej………………………………………………………………………………………………………..8

Połączenia międzykomórkowe………………………………………………………………………………………………….9

Struktury otoczone jedną błoną……………………………………………………………………………………………….10

Rybosomy………………………………………………………………………………………………………………………..11

Rodzaje siateczek śródplazmatycznych……………………………………………………………………………………..12

1
 Mejoza
Czym jest mejoza?
Mejoza jest wykorzystywana w ludzkim ciele do produkcji gamet – komórek
płciowych: plemników i komórek jajowych. Jej celem jest stworzenie komórek
potomnych z dokładnie połową liczby chromosomów komórki macierzystej. Inaczej
ujmując, mejoza u ludzi jest procesem podziału, który przeprowadza nas od komórki
diploidalnej (tej z dwoma zestawami chromosomów), do komórek haploidalnych (tych
z pojedynczym zestawem chromosomów). U ludzi plemniki i komórki jajowe są
komórkami haploidalnymi wytworzonymi w mejozie. Wszystkie gamety wytworzone w
mejozie są haploidalne, ale nie są identyczne genetycznie. Kiedy plemnik i komórka
jajowa łączą się w procesie zapłodnienia, dwa haploidalne zestawy chromosomów
tworzą kompletny, diploidalny garnitur chromosomów – nowy genom

Crossing over-wymiana odcinków chromatyd pomiędzy chromosomami homologicznymi w

czasie mejozy, w uproszczeniu jest to proces wymiany materiału genetycznego, w wyniku
którego zwiększa się zmienność genetyczną. Odkrywcą procesu crossing-over był Thomas
Morgan.

3
.

2
 Przebieg mejozy
Pierwszy przebieg mejotyczny

Profaza I:
•Chromatyna ulega kondensacji do postaci chromosomów
•Chromosomy homologiczne, układając się w pary tworzą biwalenty, czyli parę
połączonych ze sobą chromosomów (homologicznych). Nazywamy to też Tetradą
chromatyd
•Między chromosomami homologicznymi wchodzącymi w skład biwalentu może
zajść crossing-over
•Chromosomy homologiczne w biwalentach rozdzielają się
•Zanikają otoczka jądrowa i jąderko. Tworzy się wrzeciono podziałowe
Metafaza I:
•Chromosomy osiągają maksymalny stopień kondensacji
•Pary chromosomów homologicznych układają się w płaszczyźnie równikowej
komórki
Anafaza I:
•Następuje rozdzielenie chromosomów homologicznych
•Włókna wrzeciona podziałowego, skracają się, odciągają chromosomy do
przeciwległych biegunów komórki
Telofaza I :
•Struktura chromosomów częściowo rozluźnia
się
•Odtwarzają się już otoczka jądrowa oraz
jąderko
•Zachodzi cytokineza

3
Drugi przebieg mejotyczny
Profaza II:
• Chromatyna ulega kondensacji do postaci chromosomów. Każdy z chromosomów
składa się z dwóch chromatyd
• Zanikają otoczka jądrowa oraz jąderko
• Formuje się także wrzeciono podziałowe
Metafaza II:
• Chromosomy osiągają maksymalny stopień kondensacji
• Chromosomy połączone z włóknami wrzeciona podziałowego układają się w
płaszczyźnie równikowej komórki w płytkę metafazową
Anafaza II:
• Chromosomy rozdzielają się na dwie chromatydy, każda staje się chromosomem
potomnym
• Włókna wrzeciona podziałowego skracają się i odciągają chromosomy potomne do
przeciwległych biegunów komórki
Telofaza II:
• Następuje rozluźnienie chromosomów do postaci włókien chromatynowych
• Odtwarzają się otoczka jądrowa oraz jąderko
• Zanika wrzeciono podziałowe. Zachodzi cytokineza
Co to crossing-over?
Zachodzi on w profazie pierwszego podziału mejotycznego. Jest to proces, który polega na
wymianie odcinków chromatyd między chromosomami homologicznymi. Skutkiem tego
procesu jest powstawanie chromatyd o zmodyfikowanym układzie allei. Dzięki temu
potomstwo będące wynikiem rozmnażania płciowego różni się od osobników rodzicielskich.
Crossing-over ma duże znaczenie w powstawaniu zmienności genetycznej.

Przykładowe zadanie
Haploidalna Diploidalna Liczba biwalentów Liczba chromatyd Liczba Tetradyt

1 chromosom 1 chromosom

5 10 5 20 5

4
5

Mitoza
Czym jest mitoza?
rozdzielenie chromosomów do dwóch komórek potomnych. W jego wyniku powstają
komórki, które dysponują materiałem genetycznie identycznym z komórką wyjściową.
Jest to najważniejsza z różnic między mitozą a mejozą. Mitoza zachodzi
w komórkach somatycznych zwierząt oraz w komórkach somatycznych
i generatywnych roślin.
Mitozę w proces podziału pośredniego jądra komórkowego, któremu towarzyszy
precyzyjne
komórkach zwierzęcych odkrył Wacław Mayzel w 1873[1], mitozę w komórkach
roślinnych odkrył Edward Strasburger w 1876[2]. Badania nad mitozą prowadzili
następnie Otto Bütschli (od 1876) i Oscar Hertwig (od 1892). Twórcą terminu
był Walther Flemming.

Apoptoza- Apoptozę można przyrównać do zaplanowanego, kontrolowanego

usunięcia pewnych komórek, co w efekcie przyczynia się do rozwoju, homeostazy i

dobrostanu całego organizmu. W odróżnieniu od martwicy (inaczej nekrozy), gdzie

dochodzi do uszkodzenia jakimś zewnętrznym czynnikiem patologicznym, apoptoza
jest zjawiskiem naturalnym w rozwoju i życiu organizmów; mimo to wykazano, że
niektóre patogeny mogą wpływać na indukcję tego procesu, dotyczy to
głównie wirusów, a także niektórych bakterii

5
 Przebieg mejozy

cykl komórkowy- seria zdarzeń, które zachodzą w komórce eukariotycznej,

prowadząc do jej podziału. Ogólnie zdarzenia te można podzielić na 2, zazwyczaj
niezbyt długie, okresy: interfazę - w trakcie której komórka wzrasta, gromadząc
składniki odżywcze niezbędne do cytokinezy i podziału swojego materiału
genetycznego (DNA), czyli kariokinezy; fazę podziału (M) - podczas której komórka
dzieli się na 2 oddzielne komórki, zwane komórkami potomnymi, jeśli podział ma
charakter mitotyczny, w przypadku prakomórek rozrodczych faza M oznacza wejście
w proces podziału mejotycznego, którego skutkiem jest powstanie czterech komórek
o zredukowanej liczbie chromosomów. Cykl komórkowy jest procesem życiowym,
który umożliwia jednokomórkowej zygocie rozwinąć się w dojrzały organizm, jak
również procesem, dzięki
któremu skóra, włosy, komórki krwi i
niektóre inne narządy wewnętrzne
ulegają odnowie.

6
7

Ściana komórkowa
Funkcje ściany komórkowej
Nadaje kształt komórce
1.Chroni komórkę przed mechanicznymi uszkodzeniami
2.Zabezpiecza komórkę przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych
3.Bierze udział w transporcie wody

Ściana komórkowa- struktura otaczająca protoplast komórek roślin, grzybów,

bakterii, archeonów oraz części protistów. Zapewnia komórkom ochronę przed
czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, oraz decyduje o ich kształcie.
U organizmów jednokomórkowych pełni funkcję szkieletu zewnętrznego. Zbudowana
jest z wielu substancji, a skład jest zależny od przynależności taksonomicznej.
Wspólną cechą jest występowanie w ścianie
komórkowej biopolimerów (celulozy, chityny, mureiny), tworzących jej szkielet. Poza
składnikami szkieletowymi w skład ściany komórkowej mogą wchodzić inne
polisacharydy, lipoproteiny, lipopolisacharydy lub inne lipidy. Składniki zapewniają
strukturze zarówno znaczną sztywność, jak i duży stopień elastyczności.

ściana komórkowa bakterii ściana komórkowa roślin

7
 Połączenia międzykomórkowe

połączenia występujące między komórkami, powstające przy udziale błony komórkowej oraz
białkowych struktur cytoplazmatycznych. Zapewniają właściwe funkcjonowanie oraz
integralność tkanek. Posiadają różną budowę w zależności od stopnia rozwoju tkanki,
pełnionych funkcji i miejsca usytuowania w organizmie.
8

8
9

Struktury otoczone jedna błoną

Rybosomy -kompleks białek z kwasami nukleinowymi służący do produkcji białek w
procesie translacji. Rybosomy zbudowane są z rRNA i białek. Katalityczna aktywność
rybosomu związana jest właśnie z zawartym w nim rRNA, natomiast białka budują
strukturę rybosomu i działają jako kofaktory zwiększające wydajność translacji[1].
Rybosomy występują u wszystkich organizmów żywych, zarówno
u prokariotów (bakterie, archeony), jak
i eukariotów (pierwotniaki, grzyby, rośliny, zwierzęta), a także we
wnętrzu organelli – plastydów i mitochondriów[1].
Rybosomy prokariotów i organelli półautonomicznych są mniejsze i wrażliwsze na
inne toksyny niż ich eukariotyczne odpowiedniki. Te różnice są wykorzystywane
przez niektóre antybiotyki.
Rybosomy są bardzo małe i widoczne tylko pod mikroskopem elektronowym.
Pojedynczy rybosom składa się z 2 podjednostek, dużej i małej[1].
Zespół rybosomów połączonych nicią matrycową (mRNA)
stanowi polirybosom zwany inaczej polisomem.
Budowa rybosomów

Budowa podjednostki 50S Haloarcula marismortui. Dwa

łańcuchy RNA oznaczone kolorem pomarańczowym i żółtym, białka niebieskim a
zielonym centrum aktywne[3]

9
 10
Budowa podjednostki 30S Thermus
thermophilus. Pojedynczy łańcuch RNA zaznaczono kolorem pomarańczowym a białka niebieskim[4].
Każdy rybosom zbudowany jest z dwóch dopasowanych do siebie podjednostek:
małej i dużej. Obie podjednostki są zbudowane z białek i rRNA (rybosomowy RNA).
Podjednostki rybosomu są ze sobą połączone tylko podczas translacji – po
zakończeniu translacji danego łańcucha białkowego podjednostki rozdzielają się, a
podczas inicjalizacji translacji jakieś blisko siebie znajdujące się podjednostki (jedna
duża i jedna mała) łączą się ze sobą, odtwarzając rybosom.
Podczas translacji w rybosomie możemy wyróżnić miejsce aminoacylowe (miejsce A)
oraz miejsce peptydowe (miejsce P) w których cząsteczki tRNA przyłączają się do
mRNA. Wyróżniane jest także miejsce wyjścia (miejsce E) którym tRNA bez
aminokwasów opuszczają rybosom.

10
 Rodzaje siateczek śródplazmatycznych
11

Rozróżnia się dwa typy siateczki:

•siateczka śródplazmatyczna szorstka – charakteryzująca się obecnością
licznych rybosomów, osadzonych na jej zewnętrznej powierzchni, rozbudowywana w
komórkach szybko rosnących oraz w komórkach, w których zachodzi biosynteza
białek (na przykład w neuronach, komórkach nabłonka gruczołowego trzustki)
•siateczka śródplazmatyczna gładka – niezwiązana z rybosomami, rozwinięta w
komórkach syntezujących niebiałkowe produkty organiczne (na przykład jelitowych,
tłuszczowych). Jej specjalizacją jest niszczenie substancji toksycznych; odpowiada
też, między innymi, za syntezę tłuszczów (tworzenie oleosomów).
Funkcje

•synteza białek (szorstkie) i tłuszczów (gładkie)

•uczestniczy w przemianach węglowodanów
•przeprowadza unieczynnianie toksyn i leków (szczególnie w komórkach wątroby)
•pozwala na szybkie transporty wewnątrzkomórkowe (cytoplazma jest w nim
rzadsza)
•dzieli cytoplazmę komórki na przedziały (kompartmenty), co pozwala na
przeprowadzenie w różnych przedziałach reakcji, które przeszkadzałyby sobie
wzajemnie.

11