Bölüm 1

Biyoçeşitlilik ile
Neden İlgilenelim?

Bir çevre sorunu olarak biyoçeşitlilik kavramı 1980'li yılların başlarında

ortaya atılmıştır. Ancak, 1992 yılında Rio de Janerio'daki Sürdürülebi-
lir Kalkınma Konferansı'nda Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS)'nın
imzalanması ile işlerlik kazanmıştır. İnsanoğlu 20. yüzyılın sonlarında,
doğal ortam üzerindeki olağanüstü etkisinin ve biyolojik kaynakları yok
etine tehlikesinin farkına varmaya başladı. Biyolojik çeşitliliğin kısaltıl­
masından türetilen "biyoçeşitlilik" terimi, 1980'lerin ortalarında tropik
yağmur ormanları gibi doğal ortamların hızlı bir biçimde ortadan kalk-
ması konusunda kaygı duyan ve bu ortak mirasın korunması için toplu-
mun önlem almasını da talep eden doğaseverler (natüralistler) tarafından
ortaya atılmıştır. Biyoçeşitliliğin yönetimi ve korunması ile ilişkili sorun-
a Iarın ortaya çıktığı nokta tam da burasıydı. Eş zamanlı olarak, biyolojik
(.),

-~ çeşitliliğin farmasötik ve gıda endüstrileri için de bir ekonomik kaynak

.ll

~ olduğunun farkına varılmaktaydı. Ayrıca, biyoçeşitliliğin ticarileşmesi ve

} canlıların patentlenmesinin yarattığı yeni etik sorunlar da ortaya çıkmak­
] taydı. Başlangıçta Doğa'nın korunması ile sınırlı olan bu kavram giderek
j
, sosyal, ekonomik ve etik boyutlarla derinlik kazanmıştır.
~
§
cı
g
 ""'
den ilg ilenelim?
1 • Biyoçeşitlilik ile Ne

yoçeşitlilik Terimi N e yi Kapsar?

Bi
1.1 r ve doğal or ta m ile yü
rüttü~ ..
in sa nı n di ğe r tü rle
çıkardığı sorunları i almıştır. Bazı
Biyoçeşitlilik bugü n,
en geçirmeye gö tü r~
ilişkilerin in te kr ar gö zd

tartışma düşünce pla_tfomıu ha'_ın

ortaya til
kimseler, biyoçe~
ve cu a"
ler arasında bi r "arabulu
bir
ıle sı st em
çe şitl ilik
al
yo
sy
bi
so
tı k,
r
şitliliğin ekolojik sis
Ar
te m le
ko nu su günümu;;de
dö nü şt üğ ün üsöylemektedirle r.
sı nd a gi bi ön em li küresel çev-
ta baka in ce lm e
iklim değişikliği veya oz
on
i almıştır.
re sorunları arasında yerin

ik Sözl~şmesi bi yÖ İo j~ , ,çeşitli}i~L "çeşit{iliğ! tü r

Biyolojik Çeşitlil te~lrr : arasında _ ele ala
n;
,olduğu kad~r.:ekosış
içinde ve türler arasında st emleri; ile parçası oldu
k-
te ml ~r ,'i di ğe r şu - si
karasal ve denizsel e~osis ı
ri d~ ka p~ ya n. he rh ap ~_is bi l\.kö ke nd en caı,ıl
ları ekolojik kompleksle kta,~ clı[. !,' "'·:· ~ _,.
.
ili ği" tan ıml aı: ıia - -.. __
organizmaların çeşitl
ol ar ak' . ,, .
. ;;,
. . . _,

bağlı ol ar ak farklı yo
rum-
in , ilg ili so sy al gr ub a
Biyoçeşitlilik terimin syolog-
le r, ek on om ist le r, tarım uzmanları, so
at ik çi
landığı açıktır. Sistem eleri
yo çe şi tl il ik ko nu su nd a ke nd i m es le ki düşünc
lar gibi her grubun, bi çeşitliliği ola-
çe şi tl il iğ i, ya şa mı n til in formlarının
yo
vardır. Biyologlar bi lge
r çi ftç i iç in yü ks ek ve rim li to pr ak , ar az i ve bö
rak tanımlarlar. Bu bi i bi-
rle r an la mı na ge lir . Sa na yi ci , biyoçeşitliliğ
üzerindeki çeşitlilik ve tü
er es te , balıkçılık
ku ll an ıl ab il ir ca nlı kaynakların (k
yoteknolojide ya da r. Halk ise,
lı ge n ha vu zu kaynağı ol ar ak görü
vs.) tümü için kullan ış bi r
ğal gü ze lli kl er ve ka
rizmatik
m a te hl ik es in de ki do
işin daha ço k yok ol
i aslında farklı yapıdaki
so-
Bi yo çe şi tl il ik te rim
türler kısmı ile ilgileni r. m
ba kı ş aç ıl ar ı ka bu l ed ile bi lir . Üstelik tü
runları kapsadığından tü m bu
ba ğı ms ız de ği ld ir ; pe k fa rk ed ilm es e de aynı
bu yaklaşımlar birbirind
en
do ğa l- çe vr en in ve üz er in de barındırdıkları
ni
amaca hizmet ederler. Ya
türlerin korunmasını am aç
la rla r.
an birleşik
fa rk lı p yaklaşımları ka ps ay
. Biyo_çeşitlilik te rim i, öz e sa hi ·b·
, ba lı k gı ı
bır kelim ed.ır. Dog~ al bıyoçeşitlilik ve ya ba n haya
· tı ke re st e ve
~
n ta ra fı nd an ta rı m ya da bi yo te kn ol oj i yoluyl
a
tik
~og~l ~~ ak la n ve in sa flo ra ile karızına
•

uretılmiş bıyoç eşı·tı·ı·

ı ıg ın
w.
he ps in i ifa de ed er . Fa un a ve ·1gı. biri-
.. . . bı
rı n re l
türlerının konınm ası so ru nu na , bi yo lo jik kaynak la ve ye

___.
 1.2 Biyaçeşit/iliğin Birçok Yüzü 9

kinUJ1İil yasal yollarla k~~a~ı,_ canlı varlıkların patent yoluyla sahip-

·ınıesi ile evcil türlerın çeşıtlılik kaybı sorununu da ekleyebiliriz. Bu
Ienı biyoçeşıt· lı·ıncten soz
nedenle .. etın ek, eş zamanı1 o1arak ekoloJik,
· sosyal ve
etik sorunları da birlikte ele almak anlamına gelir.

1.2 Biyoçeşitliliğin Birçok Yüzü

1.2.1 Evrimin Ürünü Olarak Biyoçeşitlilik

Bugün bildiğimiz yaşamın çeşitlenmesine yol açan neden ve koşulların

araştırılması bilim insanlarının eski bir uğraşıdır. Evrim bilimi, türlerin
çeşitlenmesi ve ekosistemlerin ortaya çıkışından sorumlu biyolojik ve
moleküler mekanizmalar üzerine sorular sorar. Biyofiziksel çevredeki
değişim ile türleşme ve çeşitlenme olguları (fenomenleri) arasındaki etki-
leşimler nelerdir? Bu konular üzerindeki bilgilerimiz hızla artmasına rağ­
men halen tam değildir. Bunun yanında, 18. yüzyılda Linnaeus tarafından
başlatılan türlerin dökümünü çıkarma işlemini, yaşamın çeşitlenmesinden
sorumlu moleküler mekanizmaları ve oldukça küçük dünyaya erişimimi-

insan toplumları

Etik,
biyoçeşitlilikle
insan etkisi, I Sürdürülebilir
--ıJııı•I ilişkili
a
ı.;
kullanımı .,_ kalkınma
(,), değerler
.,
;ı

ı..

:ö
Ol

~
=~
]
.ı:ı
.,
:ij
....
BIYOÇEŞITLILIK
"0
o
§
Şekil 1.1 insan toplumları ve biyolojik çeşitlilik arasın­
Q
Q
daki etkileşimler
1O
---------------------
-.::..:.:.:.:~~g~ı
1 • Biyoçeşitli/ik ile Neden ı, ·ıene/in,]

ze izin vere n meto dolo jik ilerl eme lerin avantajını kulla
narak sür ..
----..:. """
zorundayız. Oldukça küçü k organizmalar a erişim perspektifi le dunnek
c. d'
. . yonız: k eşıe
. gırı y , Yaşarnı
. b'ır evresıne ılec ek yeni bir dürıya.
anla manın yem

Biyolojik Çeşitlilik,
Biyoçeşitlilik, Biyokarmaşıklık

Biyoçeşitlilik keli mes inin geliş i güze l kullanımı terime karşı kayıt-
.1. B"
sızlık, hatt a ne fr et u~a nd ~ab_ı ır. ız kavramın daha özgün olarak
insan/doğa arasındaki etkileşımlerden doğan soru
nlardan söz ede_
ken kullanılmasını öner iyor uz. Tarihsel olar ak biyoç
eşitlilik terim~
likleri -ya ~
koru ma ( cons erva tion ) ve him aye (pro tecti on) etkin
kalkınması (sürdürü-
korunmuş alan lar oluşturmak ya da ülke lerin
larını değiştir­
lebi lir kalkınma kavramı) kon usun da insa n davranış
ak canlı dünyanın
me k- kad ar insa n eyle mle rinin bir sonu cu olar
.
aşındırılması anlamında kullanılmaktadır
dökü mü ile ilgili
Gele neks el olar ak canlı dünyanın tanımlanması ve
son derece ye-
bütü n etki nlik ler kon usun da, biyoçeşitlilik kavramı
.
rind edir ve bu kita pta da bu anla mda kullanılacaktır
ya da biyo-
Başka bir terim olan biyo lojik karmaşıklık (kompleksite)
ında kendisine yer açmaya
karmaşıklık terim i ise biyoçeşitlilik akım
çalışır. Biyo lojik karmaşıklık, her orga niza
syon basamağındaki biyo-
kimyasal, biyolo-
lojik varlıklar ile insa n dahi l tüm birli kler in fiziki,
den doğmaktadır.
jik ve insani çevr esi arasındaki işlevsel etkileşimler
tarım bölgelerin-
Mik ropl arda n insa na kad ar tüm orga nizm a tiplerini,
ortam çeşitlerini
den ılıman orm anla ra ve kutu p bölg eler ine kada r tüm
n insan eylemlerini
ve bu orga nizm alar ile çevr eler ini etki leye n bütü
kapsamaktadır. Biyokannaşıklık farklı zam ansa l ve mek
ansal ölçe~-
nim ler ile belirlenır;
teki etkileşimler ve doğrusal olm ayan kao tik devi
buluşturulması yo-
canlı sistemleri, sosy al ve eko nom ik olanın usta ca
zı sağlar.
luyla, parç a parç a değil bir bütü n olar ak anlamamı

Biyoçeşitliliğin geçmiş ve gün ümü z dev inim leri üzerine yapı lan ara~:1
l ekoloJ
lı an . •
tırmalar, uzu.n .yıllardan bu yan a den ge pren sipl erin. e daya. T"' . değışı-
O

. çeşıtlı ıgın,
perspektifimızın de değişmesine yol açmaktadır. Bıyo
_...---

--
1.2 Biyoçeşit/i/iğin Birçok Yüzü 11

. ilfÜilÜ olduğunu sıkça vurgulayacağız. Bu değişim tür çeşitlenmesini

ın~ayan çevresel faktörlerdeki değişimdir. Özgün zenginliği olanaklı kı­
;: babitat heteroj~nliğ~d~. Fakat b~a karşın, canlı dünyası kendi fiziko-
ldınYasal çevresinı değiştırerek etkilı olma yeteneğine sahiptir.

sesin Kaynağı Olarak Biyoçeşitlilik

1.2.2
Yiyeceklerimizin tümü biyoçeşitlilik kaynaklıdır. İnsanoğlunun avcılık
ve toplayıcılıkla geçindiği zamandan günümüze, denizlerin canlı kaynak-
ları balen kullanılmaktadır. Toplayıcılığın günümüzdeki en büyük biçimi
olan balıkçılık, günümüzde aşırı avlanmanın tehdidi altındadır.
Fakat insanlık dehasının bütün boyutunu ortaya koyduğu alan, bitki ve
hayvanların evcilleştirilmesi alanıdır. Tarım ve su ürünleri yetiştiriciliği
biyoçeşitlilik tahribinin en önemli kaynakları arasındadır. Çeşitli derece-
lerde, besinlerimizin temelini oluşturan tür toplulukları, bütün dünyaya
yayılmış durumdadır. Tarımın erken dönemlerinde başlayan bu küresel-
leşme, tüm kıtaların yarar sağlamasını ve birçok diğer türü kapsamıştır.
Doğal olarak, bu tanıştırılan türlerden yerel koşullara uyum sağlayan
birçok ırk ve varyete üretilmiştir. İnsanoğlunun ürettiği bu yüzlerce hatta
binlerce varyete de tehlike altındadır. Çünkü İkinci Dünya Savaşı sonrası
ortaya çıkan modem tarım (Yeşil Devrim) sadece yüksek verimli birkaç
varyete kullanmakta ve böylelikle yerel ırkları görmezden gelmektedir.
Birçoğu yok olmuş olan bu mirası yeniden keşfediyoruz.

1.2.3 Ticari Biyoçeşitlilik

Özellikle biyoteknoloji tarafından kullanılan genler ve moleküller baş­

a ta olmak üzere, biyoçeşitliliğin ticarileşmesine bağlı olarak ortaya çıkan
t.. sorunlar, yeni çatışma alanlarını temsil etmektedir. BÇS tartışmalarında,
~ taraf ülkeler biyoçeşitliliğin endüstriyel çıkarlar için potansiyel bir ge-
i lir kaynağı olduğunun iyi biçimde farkına vardılar. Böylece, 1992 'deki
ff Rio Konferansı'nda tartışmalar ekonomik gelişmişlik ve genetik kaynak-
.!S I
j ar sorunu konuları üzerinde kutuplaştı. Nitekim BÇS 'nin ilk maddesi
-g 'genetik kaynakların, özellikle de bu kaynaklara uygun erişim ve uygun
~ teknolojinin transferi yoluyla, kullanılmasından doğan yararların adil ve
o
12 1 • Biyoçeşitlilik ile Neden flgilenelim?

eşit paylaşımı, bu kaynak ve teknolojiler üzerinde hakların korunmasının

dikkate alınması ve uygun mali destek' konularının altı çizilmektedir. Bi-
yolojik çeşitlilik günümüzde, çeşitli üretim süreçlerinde (tıp, kozmetik
gıda vb.) yararlanılan bir hammadde olarak görülmektedir. Ticari bir dü~
zenleme gerektiren, doğal bir sermaye gibi görülen biyoçeşitlilik, genetik
kaynaklara sahip olan ülkeler için önemli bir potansiyel gelir kaynağıdır.
Bu da güney ülkelerinin, kendi biyoçeşitliliklerinin "yeşil altın" olduğuna
inanmalarının nedenidir.
Ülkelerin bu alanda çatışmaya başlamaları uzun sürmeyecektir. Kay-
nakların çoğunluğu güney yarım küre ülkelerinde, halbuki temel kulla-
nıcılar ve biyoteknoloji endüstrileri kuzey yarım kürenin, çoğunlukla
uluslararası şirketlerindedir. Güney yarım küre ülkeleri, kaynaklarının
finansal karşılığım almadan serbest erişim sağlanmasına karşıdırlar ve
"biyokorsanlık" uygulamalarını kınamaktadırlar.
Anlaşma, canlı varlıkların sahibi olma hakkını onaylamakta, ulusların
kendi biyolojik çeşitlilikleri üzerindeki egemenliklerini tanıyarak, kulla-
nım lisanslarının verilmesi ve patentlerin tanınmasının yolunu açmakta-
dır. Rio' da patent hakkının çevre haklarına galip geldiği söylenebilir. Bu,
biyoçeşitliliği insanlığın ortak mirası olarak gören, 20. yılın başından bu
yana geçerli olan tutuma kıyasla köklü bir değişikliktir. Bu eski anlayışta
herkes canlı dünyadan istediği gibi yararlanabilmekte, canlıyı sömünnek
için ekonomik konumunu ve sosyal statüsünü kullanabilmekte ve canlı
dönüşümünden türetilen ürünler ve yöntemler üzerinde hak sahibi olabil-
mekteydi.

1.2.4 Biyoteknoloji

Bugün biyoteknoloji, ürün ve hizmet üretmek için kullanılan hücresel ve

moleküler işlemler teknolojisi olarak görülmektedir. Transgenez bir gen
parçasının bir organizmadan farklı bir organizmaya aktarılmasıdır. Gene-
tik şifrenin evrenselliği böylesi aktarımları olanaklı kılar. Diğer bir de-
yimle, insanoğlu günümüzde yeni organizmalar yaratmak yoluyla evrimi
''yöneltebilir". Fakat genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) kulla-
nılması, toplumda dikkate değer ölçüde tartışmalara neden olmaktadır.
Tıp alanında, insan embriyosu kök hücrelerini kapsayan yeni keşifler n~~
deniyle, canlı ayrıca önemli bir hammadde olma yolundadır. BiyoteknoloJı
 1.2 Biyoçeşitliliğin Birçok Yüzü 13

ca diğer birçok alandaki önemli yeniliklerin kaynağı olarak görülebilir:

a~liliğe karşı savaş, enerji ve tekstil üretimi. Endüstriyel mikrobiyoloji ta-
:saı ürilnlerin fennan~yonu ve gıda ya~ımında_ (şar~p,_ bira, peynir vb.)
oıikfoorganiımaların enzımsel ve metabolik kapasıtelennı
kullanır.

1.2.s Korunması Gereken Biyoçeşitlilik

insanlar uzun süreden bu yan~ Avrupa yaban sığırı ve bizonu, Maurice

adası dodo kuşu, Antarktika imparator pengueni ve Ame
rikan posta gü-
vercini gibi türlerin yokoluşu veya neredeyse ortadan kalkması konusun-
da endişelidirler. Simgesel türleri içeren füm bu örnekler büyük ölçüd
e,
yoğun şekilde avlanmanın bir sonucudur. Fakat artan
nüfusun gereksi-
nimlerini karşılamak için yeni alanların işgal edilmesi ihtiyacı ve tekno
-
lojik gelişmeler nedeniyle, insanoğlu günümüzde doğal ortam ve yaşa
m
çeşitliliği üzerine görülmemiş bir yoğunlukta etkinlik
göstermektedir.
Doğal habitatlar yok olmakta, türler aşırı kullanımın
tehdidi altında bu-
lunmaktadırlar. Doğaseverler, 1970'lerin sonlarına
doğru tropik yağmur
ormanları gibi belli ortamların hızla yok edildiğine
dikkat çektiler. Daha
radikal bir biçimde, Amerikalı zoolog E.O. Wilson insanoğlunun geçmiş­
te gerçekleşen yokoluşlara eşit düzeyde kitlesel yokoluşa neden olduğunu
söylemektedir. Diğer bazıları, bu süreci tersine çevirmek için bir şeyle
r
yapılmaz ise insanoğlu ile beraber diğer tüm canlılığın
yok olacağını,
dünyada yaşamın sonunun geldiği öngörüsünde bulunmakta tereddüt
et-
mezler. Bu bağlamda, gelecek nesillere bırakılacak mirası oluşturan ortak
doğal mirasın korunması amacıyla koruma stratejileri aramak gereklidi
r.
Gerçekte, biyolojik kaynaklardan elde edilen yararın paylaşılması sorunu
tropik ormanların korunmasından daha fazla ilgi çekmiş olsa da BÇS
bi-
l ~:ojik ~~ ~o~ası ve sürdürülebilir şekilde kullanı~ası konu-
~ da hutünleştırılmış hır yaklaşım sunan ilk uluslararası sözleşmedir.
:c
CC

1.2.6
§
;; İstenmeyen Biyoçeşitlilik
6:
~"'STK ve medyanın biyoçeşitlilik konusundaki söylemi -bir kısım bilim
:] çevresi tarafından da desteklenen- sadece biyoçeşitliliğin ekonomik yönü
i
:ı ve koruma yollan üzerinedir. İnsanoğlunun çok eski zamanlardan bu yana
,
~ Yaşamının devamını garanti altına almak için biyoçeşitliliğin bir kısmına
14 Biyoçeşit/i/ik ile Neden lıgilenelirn?

~--~h=irn=~ö::.d,-:---
1 •

karşı savaşmak zorunda kalmasını, şu ya da bu biçimde göz ardı

tedirler. insan ile tarımsal ürünleri ve evcil hayvanlarını etkile en etıne~-
bakteri veya vınıs ·· 1er veya teh1~1-
. .. 1er; predat or Y Parazıt
JA.e1·ı, korkutucu vb lın '
. 1 . k . o aları
bunları kontrol etmek ve hatta b azı tür en yo etmenin nedenlenn·d
. endrr
Sivrisinekleri "seri katıl" olarak adlandırmadık mı? Bu alandaki . ·
1ıtera­
türde çoğunlukla sessiz ~alınır; korumacılar b~linç~i bir şekilde konuş-
malarında bu konuya degınınezler; tıp ve vetennerlilc dünyası genellik.le
biyoçeşitlilik temasını yok sayar. Ancak, sağlık alanında insan davranış­
ları ve habitatları tarafından oluşturulmuş yeni koşullara biyoçeşitliliğin
uyum kapasitesini gösteren mükemmel modeller kadar, patojenlere kar-
şı geliştirilmiş olan kontrol yöntemleri de bulunmaktadır. Patojenlere ve
vektörlerine ya da istenmeyen bitki veya hayvanlara karşı savaş, önemli
kaynakların harcanmasını gerektirir. Kimse kontrol ve kontrol operasyon-
larını durdurmayı düşiliıemez. Bu eylemleri biyoçeşitliliğin diğer kısmını
koruma ile nasıl bağdaştırırız? Ve en önemlisi de, koruma çabamızı insan
sağlığını korumak ile nasıl uzlaştırırız?

1.2.7 Biyoçeşitlilik ve Toplum

BÇS 'nin önsözü biyoçeşitliliğin azalmasında insanın sorumluluğu vur-

gulanmakta, fakat ekonomik ve sosyal gelişmenin,. gelişmekte olan ül-
kelerde bir öncelik olduğunu ve ülkelerin kendi biyolojik kaynaklarının
kullanımı ve korunması üzerinde egemenlik haklarını tanımaktadır. Bu
anlaşma aslında, çeşitli çıkar grupları arasında bir çeşit politik uzlaşıdır.
Kesin olan şudur ki, toplum tarafından istenilen ve kabul edilen hiç-
bir koruma yaptırımı bulunmamaktadır. Biyolojik çeşitliliğin korunması
gibi kullanımı da çıkar çatışmalarının kaynağını oluşturmaktadır. Bu ça-
tışmaların çözümü, ekonomik kalkınma tercihine, biyolojik kaynakların
kullanımma, toplumların değerler sistemine ve bu değerler sistemi içinde
biyolojik çeşitliliğin bir yer tutup tutmadığına bağlıdır.
Gerekçeler inanç temelli olsun veya olmasın, etik bir anlayıştan ka~-
naklanabilirler: doğanın yaratmak için uzun zaman harcadığı şeyi tahnP
etmemeliyiz. Bu bağlamdaki koruma açık bir gerekliliktir. Diğer bazı du-
rumlarda, örneğin balık stoklarını korumak için bazı deniz konuna al~-
larırıda yapıldığı gibi bir kaynağı korumayı isteriz. Ya da ekonomik b~
bakışla türler veya ekosistemleri korumaya çalışabiliriz: ekoturizın, bı-

___........ıııı
 1.2 Biyoçeşit/iliğin Birçok Yüzü 15

lo'ik kaynaklar vb. Bazı kimseler, ekosistemlerin işleyişinde bi olo'ik

yo ~ 1 1.. .. .. ık 1 Y ~
çeşitliliğin işlevse ro unu one ç arır ar: tozlaştıncı böceklerin rolü, su
tınıında sulak alanların rolü vb.
arıAncak, eğer STKlar ve korumacılar insanın eylemini eleştirmekte bu ka-
dar acelecilerse, birileri de bunlara açıklama getirecek nedenleri ve olası
olları araştırmak zorundadır. Nüfus artışı kendiliğinden daha fazla toprak
~e kaynak ihtiyacı doğurur. Bu gerçeklik dikkate alınmalıdır. Ancak diğer
iki faktörün dikkate değer ölçüde ağırlığı vardır: yoksulluk ve kısa sürede
büyük kaz.anç peşinde olma. Bu nedenle, Birleşmiş Milletler açık bir biçim-
de yoksulluğa karşı savaşı gelecek binyılın bir hedefi olarak tanımlamıştır.
Aç insanların diğerlerine göre, doğal kaynakların korunmasını umursama-
ları daha az olasıdır. Şimdi iş böylesi bir projeyi hayata geçirmektir! Kısa
dönemli kar ise neredeyse liberal ekonominin ana felsefesidir. Çok sayıda
örnek biyoçeşitliliğin, açgözlülük, kaçak avlanma veya yolsuzluk gibi iyi
bilinen ekonomik etkinlikler uğruna her düzeyde tehdit altında bulundu-
ğunu göstermektedir. Bu davranışlar bilmediğimiz değil, ancak kontrol et-
mekte yetersiz kaldığımız davranışlardır. Bu davranışlara, belli etkinliklere
sağlanan, bozucu etkili fakat usta işi destekleri de eklememiz gerekir. Ve
tam da burada, teoride, hareket etme zamanıdır!

ı.;

il
<>-
::,
"'
.:ı
.o
.,
~
İÜ
~
o
.:,:
.!:l
j"'
"O
o
§
c:ı
Q

lıııı 1