MODYUL 1 | ARALIN 1 | University of
To partner communities where
Batangas Mission, Vision, Philosophy,
Goals and Objectives
NILALAMAN
Philosophy
The University of Batangas, a stock non-
sectarian, private educational institution,
believes in the pursuit of knowledge, values
and skills necessary for the preservation
and improvement of the Philippine society.
It has faith in the dignity of the human
person, in the democratic process, in the
reward for individual excellence, and in
the freedom of a person to worship God
according to his conscience. Thus, the
institution believes that the development of
the individual as a person and worker is an
effective means in building a better family,
community and nation, and a better
world.
Vision
We envision the University of Batangas to
be a center of educational excellence
committed to serve the broader
community.
Mission
The University of Batangas provides quality
education by promoting personal and
professional growth thus, enabling the
person to participate in a global,
technology and research-driven
environment.
Goals
1.
literacy, livelihood, and technology
transfer projects can be
implemented with the direct and
indirect involvement of the UB family
2. To support medical and dental
missions to indigent barangays in
coordination and cooperation with
services and welfare organizations.
3. To provide staff assistance, lecturers
and training on Social, Cultural and
Sports components such as anti-drug
abuse education, peace and order,
theater arts, health and safety, labor
laws, cooperative, leadership,
culture and sports, etc.
4. To develop and strengthen the
human and spiritual aspects of a
person or individual through
enhancement programs like group
dynamics, recollections, retreats,
etc.
5. To support environmental awareness
and management programs and
other community development
projects.
Objectives
1. Pursue educational excellence in
traditional and other modes of
instructional delivery.
2. Promote well-being through an
integrated process that will enhance
human character and dignity.
3. Engage in community
services through varied educational,
health, economic and
environmental projects.
4. Ensure institutional improvement
through dynamic programs for
human, physical and technology
resources.
 5. Adopt global perspective to
achieve international
competitiveness.
6. Commit to productivity and
innovation in research scholarly and
creative activities relevant to
national development.
7. Maintain student leadership in
academic and co-curricular
activities in South Luzon.
MODYUL 1 | ARALIN 2 | Kasaysayan
ng Pagsasaling wika sa Daigdig,
Pilipinas at Bibliya
Ano ang Pagsasaling Wika?
Ang pagsasaling-wika ay isang proseso
kung saan ang isang pahayag ay isinasalin
sa pinakamalapit na katumbas na diwa at
estilo. Ito ay ang pagpapalagay na ang
isang salita o pahayag ay may katumbas
o katulad ding kahulugan sa isa nang
dating umiiral na pahayag sa ibang wika.
Ayon kay E. Nida, ang pagsasaling-wika ay
ang muling paglalahad sa pinagsalinang
wika batay sa: una, kahulugan, at
pangalawa, estilo.
Ang pagsasaling-wika ay pinaniniwalaang
kasintanda na rin ng panitikan.
Kasaysayan ng Pagsasaling-Wika sa
Daigdig
Ayon kay Theodore Horace Savory ang
kinilalang unang tagapasaling-wika sa
Europa ay isang aliping Griego na
nagngangalang Andronicus.
Isinalin niya nang patula sa Latin noong
249 B.C. ang Odyssey ni Homer na
nasusulat sa wikang Griyego. Isinalin niya
nang patula sa Latin noong 249 B.C. ang
Odyssey ni Homer na nasusulat sa wikang
Griyego.
Sinasabing maaaring hindi siya ang kauna-
unahang tagapagsalin subalit ang
kanyang salin ang kinawiwilihang basahin
ng nakararami.
Ang unang pagsasalin na ito ay sinundan
pa ng ibang pagsasalin. Sina Naevius at
Ennius ay gumawa ng pagsasalin sa Latin
ng mga dulang Griyego tulad ng mga
sinulat ni Euripides.
Bukod sa mga nabanggit, may mga
nakilala pang ibang dakilang manunulat
gaya ni Cicero na naging mahusay na
tagapagsaling-wika rin.
Nang mga panahong iyon, dumami ang
mga tagapagsaling-wika. Nakatulong ito
nang malaki sa pag-unlad ng mga bansa
sa Europa ang pagsasaling-wika sa iba’t
ibang sangay ng panitikan.
Ang mabilis na pag-angat ng Arabia,
noong ikalawa hanggang ikasiyam na
siglo mula sa kamangmangan ay dulot ng
mga pagsasaling-wika na isinagawa mula
sa wikang Griyego na noon ay siyang
prinsipal na daluyan ng iba’t ibang
karunungan sapagkat ang bansang
Gresya noon ang kinikilalang sentro ng
sibilisasyon.
Isang pangkat ng mga iskolar sa Syria ang
laging nababanggit kapag napag-
uusapan ang pagsasaling-wika.
Ang mga iskolar na ito ay nakaabot sa
Baghdad at doon ay isinalin nila sa wikang
Arabiko ang mga sinulat nina Aristotle,
Plato, Galen, Hippocrates at iba pang
pantas at manunulat.
Mula dito ay Nakilala ang Lungsod ng
Baghdad bilang isang paaralan ng
pagsasaling-wika na naging bukal ng
kumalat na karunungan sa Arabia.
Dumating ang panahong nawalan ng
sigla ang tagapagsaling mga iskolar
sapagkat napabaling ang kanilang
kawilihan sa iba pang mga bagay na
pang- intelektwal tulad ng pagsusulat ng
artikulong pampilosopiya.
Pagkaraan ng tatlong siglo, ang Baghdad
ay napalitan ng Toledo, bilang sentro ng
karunungan sa pagsasaling-wika.
Nakaabot din sa Toledo ang mga orihinal
na teksto ng mga literaturang nasusulat sa
wikang Griyego. Dahil dito ay nagkaroon
ng pagkakataon ang mga
tagapagsalingwika na magsalin nang
tuwiran sa Latin mula sa Griyego. Sa gayon
ay nabawasan ang mga pagkakamali sa
karaniwang nagaganap kung pagsasalin
ay di- tuwiran.
Marami-raming salapi at panahon ang
ginugol ng mga iskolar ng Toledo upang
isalin naman sa Latin ang mga nasusulat sa
wikang Arabiko. Sa mga tagapagsalin na
nahikayat magtungo sa Toledo,
napatanyag sina Adelard at Retines.
Si Adelard ay naging tagapagsalin sa Latin
ng Principles ni Euclid na noon ay naisalin
na sa Arabiko. Samantalang si Retines
naman ang nagsalin sa Lati n ng Koran
noong 1141.
Dahil palawak nang palawak ang
ugnayan ng mga bansa, noong 1200 A.D.
nakaabot na sa Toledo ang orihinal na
teksto ng mga literaturang nasusulat sa
wikang Griyego.
Nagkaroon ng iba’t ibang salin sa iba’t
ibang wika sa Europe ang Barlaan et
Josaphat, kaya’t napilitang kilalanin ng
simbahang Latino bilang mga Santo sina
Barlaan at Josaphat, dalawang tauhang
uliran sa paguugali at sa pagiging maka-
Diyos, kahit ang mga ito ay likhang isip
lamang.
Ang mga pangyayaring ito ay itinuturing
na siya na marahil pinaka- di- karaniwang
natamo ng alinmang pagsasaling-wika sa
daigdig.
Noong ikalabindalawang siglo ay umabot
sa pinakataluktok ang pagsasaling-wika.
Noon nagsimula ang pagsasalin sa Bibliya.
Ang salin ni Wycliffe ay sinundan ng salin
nina
Tyndale at Coverdale. Samantalang ang
kinikilalang pinakamabuting salin ng Bibliya
ay ang salin ni Martin Luther (1483-1646) sa
wikang Aleman.
Dito nagsimulang makilala sa larangan ng
pandaigdig na panitikan ang bansang
Alemanya.
Kalaunan, lumitaw ang mga salin ni
Jacques Amyot, obispo sa Auxerre na
kinikilala sa Europa bilang Prinsipe ng
Pagsasalingwika.
Ang pinakamahalagang utang ng
pandaigdig na panitikan kay Amyot ay
ang pagkakapagsalin niya sa wikang
Aleman ng Lives of the Famous Greeks ang
Romans ni Plutarch na siyang pinagkunan
ng salin sa Ingles na nagkaroon pa ng mga
pagsasalin sa iba’t ibang wika sa daigdig.
Sa Inglatera, nakilala ang tagapagsaling si
John Bourchier. Ang kanyang mga salin ay
mula sa wikang Kastila na ngayon ay hindi
na kinawawilihang basahin bagaman siya
ang nakatala bilang tagapagsalin ng
Chronicles ni Froissart, isang awtor na ang
paksa at estilo ay kanyang labis na
kinagigiliwan.
Ang panahon ng unang Elizabeth ang
maituturing na gintong panahon ng
pagsasaling-wika sa Inglatera bagaman
ang panahon ng pangalawang Elizabeth
ang kinikilalang pinakatuktok.
Ang pambansang diwang nangingibabaw
sa panahong ito ay pagkikipagsapalaran
at pananakop na siya ring naging layunin
ng mga tagapagsalin – ang pagtuklas sa
anumang nababago sa panitikan.
Si Sir Thomas North ang kinikilalang
pinakadakila sa mga tagapagsalin sa
Inglatera noong panahong iyon. Ang salin
ni George Chapman naman sa mga
isinulat ni Homer ay nalathala sa pagitan
ng 1598-1616. Noong 1603, lumabas ang
salin ni John Florio sa Essays ni Montaigne,
isang babasahing itinuturing na
kasinghusay ng Plutarch ni North.
Samantalang taong 1612 nang isinalin ni
Thomas Shelton ang Don Quixote.
Ikalabimpitong Siglo
Noon ang mga salin ni Hobbes sa
Thucydides at Homer ay hindi gaanong
nagustuhan gayundin ang mga salin ni
John Dryden sa Jevenal at Vigil. Si Dryden
ang ibinibilang na isa sa mga mahuhusay
na tagapagsalin noong kanyang panahon
sapagkat pinag-uukulan niya nang
maingat na paglilimi ang gawang
pagsasalin. Siya ang kauna-unahang
kumilala sa pagsasaling-wika bilang sining.
Ikalabing-walong Siglo
Ang pagsasaling-wika ay kasinsigla noong
nakaraang siglo. Isinalin ni Alexander Pope
at William Cowper sa Ingles ang Homer sa
paraang patula. Sa panahon ding ito
lumabas ang salin ni Pope sa Illiad; sa
pagitan naman ng 1715 at 1720.
Nailathala naman ang kanyang Odessey
noong 1725.
Bukod sa mga naunang nailathala,
lumabas din ang salin ng Odessey ni
Cowper, noong 1791. Makalipas ang isang
taon, 1792, nalathala ang aklat ni
Alexander Tytler na may pamagat na
Essay on the Principles of Translation.
Inilahad niya dito ang tatlong panuntunan
sa pagkilatis sa isang salin.
1. Ang salin ay kailangang katulad na
katulad ng sa orihinal.
2. Ang estilo at paraan ng pagsulat ay
kailangang katulad ng sa orihinal.
3. Ang isang salin ay kailangang
magtaglay ng "luwag at dulas" ng
pananalitang tulad ng sa orihinal
upang hangga’t maaari ay
magparang orihinal
Ikalabinsiyam na Siglo
Noong 1824, isinalin ni Thomas Carlyle ang
Wilheim Meister ni Goethex. Dahil sa kanya,
nagsimulang pagtuunan ng pansin ng
mga palaaral ang panitikan ng Alemanya.
Nagkaroon din ng salin ng Rubaiyat of
Omar Khayam ng mga Persyano noong
1859. Naging dakilang salin ito bagaman
hindi ang pinakadakila. Dito nagsimulang
mauso ang mga tulang may apat na
pentametro na ang ikatlong linya ay hindi
nakatugma.
Hindi tinangka ni Fritz Gerald na isalin ng
literal ang Omar Khayam sa halip ay
sinikap niyang mapannatili ang likas na
kagandahang pang-estetiko na siyang
kinagigiliwan nang labis ng mga
mambabasa.
Noong 1861 naman, isang sanaysay ang
naisalin. Ito ay ang On Translating Homer ni
Matthew Arnold. Tumatalakay ito sa mga
simulain na ang isang salin ay kailangang
magtaglay ng bisang katulad ng sa
orihinal.
Ikadalawampung Siglo
Sa panahong ito, itinuturing na isa na
lamang karaniwang gawain ang
pagsasalin. Noong 1919, nagpalathala sina
Ritchie at Moore ng isang artikulo na
nagsasabing ang tunay na panitikan ng
Pransya ay hindi lumusang maaabot sa
pamamagitan ng lamang ng mga salin.
Sa kasalukuyan ang lahat halos ng mga
bansa sa daigdig ay patuloy sa lansakang
pagsasalin ng kani-kanilang wika ng mga
mahuhusay na akdang nasusulat sa iba’t
ibang wika sa layuning ihatid sa
nakararami bahagi ng mambabasa ang
makabagong pananaw sa panitikan.
Kasaysayan ng Pagsasaling-Wika sa
Pilipinas
Ang pagsasaling-wika sa Pilipinas ay
nagkaroon ng anyo noong panahon ng
pananakop ng Kastila kaugnay ng
pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
Kinailangan noong panahong yaon na
isalin sa Tagalog at sa iba pang
katutubong wika sa kapuluan ang
katesismo, mga akdang panrelihiyon, mga
dasal at iba pa, sa ikadadali ng
pagpapalaganap ng Iglesia Catolika
Romana.
Ang aktwal na pananakop o kolonisasyon
ng España ay nagsimula noon lamang
1565 nang dumaong sa Cebu ang
ekspedisyong pinamumunuan ni
Adelantado Miguel Lopez de Legazpi,
kasama ang sundalong pare na si Fr.
Andres de Urdaneta.
Tatlundaan at tatlumpu’t tatlong (333)
taon na napasailalim sa kapangyarihan ng
bansang España ang Pilipinas. Sa
panahong iyon ay pinairal ng mga
mananakop ang kanyang magkakawing
na layunin- ang Kristyanismo at
Hispanisasyon ng bansang Pilipinas.
Hindi naging konsistent ang pamahalaang
España sa pagtuturo ng wikang Kastila sa
mga "Indios" na kanilang sakop. Kalimitan
ang nagiging hari ng España ay matapat
sa kanilang paniniwala na mabisang
mapapalaganap ang Kristiyanismo sa
pamamagitan ng wikang Kastila. Subalit
ang kanilang dekreto ay hindi sinusunod
ng karamihan ng mga prayle na hali-
haliling namuno sa Pilipinas.
Ang dahilan: Una, batay sa kanilang
karanasan sa Timog at hilagang Amerika,
higit na nagiging matagumpay ang
pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa
paggamit ng mga wika ng mga katutubo.
Sa madaling salita mas madali na sila ang
mag-aral ng mga wika ng mga katutubo
kaysa ang mga katutubo ang mag-aral ng
wikang Kastila.
Ikalawa, Mas katanggap-tanggap sa mga
katutubo ang marinig na ginagamit ng
mga prayle ang kanilang katutubong wika
sa pagtuturo ng mga salita ng Diyos.
Mapapansin ang mahahalagang salita ng
doktrina ang nanatili gaya ng isa, rosaryo,
sermon, katoliko, krusipiho, nobena,
Doktrina Kristiyana, Bibliya , Kumbento,
altar at iba pa.
Ang ikatlong dahilan naman, sa kabilang
banda, ay hindi lantarang inihayag ng
mga Kastila: May lihim silang pangamba
na baka kung matuto ang mga "Indios" ng
wika Kastila ay maging kasangkapan pa
nila ito tungo sa pagkamulat sa kanilang
kalagayang pulitikal at sila ang balikan.
Lumaganap ang Kristiyanismo sa masang
Pilipino sa pamamagitan ng kanilang mga
katutubong wika. Itinakwil ng mga
paganong katutubo ang kinagisnang
paniniwala at niyakap ang Kristiyanismo.
Ang panahong ito ng pananakop ng mga
Kastila ang maituturing na unang yugto ng
kasiglahan sa pagsasaling-wika sa Pilipinas.
Ilan sa mga naging salin sa Tagalog ng
mga akdang panrelihiyon.
1. Ang Pag-ibig ng Mahiwagang Diyos
halaw sa mga akda ni Buffalo Bill
2. Catesismo na Pinaglaanan nang
mga Pangadyi at Maikling
Casaysayan na Dapat Pag-aralan
ng Taong Cristiano (mula sa
Catesismo)
Ang naging tuon ng pagsasalin noong
panahon ng Kastila ay tungkol sa mga
materyales na panrelihiyon, kaugnay ng
pagpapalaganap ng Kristyanismo.
Ikalawang Yugto
Nang pumalit ang Amerika sa España
bilang mananakop ng Pilipinas, nabago
na rin, mangyari pa, ang papel na
ginagampanan ng pagsasaling-wika. Ang
naging isa sa pangunahing kasangkapan
ng pananakop noong panahon ng Kastila
ay krus o relihiyon; noong panahon naman
ng Amerikano ay aklat o edukasyon sa
pamamagitan ng wikang Ingles. Naging
popular na libangan ng mga tao ang
teatro.
Marami rin ang naging dami ng salin sa
iba’t ibang uri ng genre ng panitikan
sapagkat sa panahon ng Americano,
nagsimulang makapasok sa Pilipinas nang
lansakan ang mga iyon mula sa Kanluran.
Naging masigla ang pagsasalin sa wikang
pambansa, lalo na ng mga akdang
klasika.
Ikatlong Yugto
Sa panahong ito, naging popular ang
pagsasalin sa Filipino ng mga materyales
pampaaralan na nasusulat sa Ingles, tulad
ng mga aklat, patnubay, sanggunian,
gramatika at iba pa.
Kung masusunod ang rekomendasyon ng
EDCOM(Educational Commission), Filipino
na ang dapat na wikang panturo sa
elementarya at sekundarya pagsapit ng
taoong 2000.
Kasaysayan ng Pagsasaling-Wika sa
Biblliya
May mga dahilan kung bakit hindi
maiiwasang mabanggit ang pagsasalin sa
Bibliya sa pagsasaling-wika.
Una, ang paksa (lalo na sa Matandang
Tipan) ay tumatalakay sa tao – sa kanyang
pinagmulan, layunin at destinasyon.
Sa Bibliya hinahanap ng tao ang
panuntunang dapat niyang sundin upang
mabigyan ng katuturan ang kanyang
pagkabuhay sa daigdig. Ang doktrinang
nakalahad sa Bibliya ay nakahuhubog
nang malaki sa katauhan ng tao dahil dito
naiiba ang Bibliya sa ibang aklat. Ang
isang nilikha sa panahon ng
pangangailangan ay malimit na sa dahon
ng Bibliya humahanap ng kasiyahan,
inspirasyon o tibay ng loob.
Ang kasiyahang nahahango sa Bibliya ay
nakasalig sa tibay ng pananampalataya o
paniniwala ng isang nilalang sapagkat
ang relihiyo ay pang-emosyon.
Tinatanggap ng isang Kristyano ang mga
doktrina ng kanyang relihiyon nang hindi
na nagtatanong kung bakit.
Pangalawa, Di mapapasubalian ang
kataasan ng uri ng pagkakasulat nito. Sa
daigdig ng mga Kristyano, itinuturing pa
ring totoo at di-mapapasubalian, kung di
man sagrado ang nakasulat sa banal na
kasulatan. Nangangailangan ang isang
tagapagsaling-wika ng ibayong pag-iingat
at pambihirang kakayahan sa pagsasalin
sa Bibliya sapagkat sa bawat salita o lipon
ng mga salita, lalo na ang mga idyoma ay
nangangailangan ng masusing pag-aaral
at paglilirip ang tunay na diwang
nakapaloob sa teksto.
Naniniwala ang marami na rito buhat ang
salin ni Origen sa wikang Griyego
(Septuagint) gayundin ang salin sa Latin ni
Jerome noong ikaapat na siglo. Si Jerome
ay isa sa iilang kiniklalang tagapagsalin ng
Bibliya noong kanyang panahon at siya
ring naging may-akda ng saling tinawag
na Vulgate.
Bukod saling ito ng bibliya, naging
pinakadakila ring salin ang mga
sumusunod:
1. Salin ni Jerome sa Latin
2. Salin ni Luther sa Aleman
3. Kay Haring James sa Ingles
(Inglatera) kilala sa taguring
Authorized Version
Liban sa mga nabanggit, may iba’t ibang
personalidad din ang kinilala bilang mga
tagapagsalin ng bibliya.
Si John Wycliffe and kauna-unahang
nagsalin sa Ingles ng Bibliya noong ika-14
na siglo. Dalawa ang kanyang naging
salin: noong 1382 at 1390 na in-edit ni John
Purvey. Siya rin ang unang nagmungkahi
na kailangang magkaroon ng salin sa
Ingles ng Bibliya para doon sa mga taong
hindi marunong ng Latin.
Noong 1526, nagsagawa ng isa ring salin
sa Ingles ng Bibliya buhat sa wikang
Griyego na salin naman ni Erasmus si
William Tyndale.
Itinuturing na kakaiba ang kanyang salin
sapagkat mayroon itong masalimuot na
notasyon o talababa. Lumitaw din ang
salin buhat sa Ebreo ni Pentateuch noong
1530. Subalit, hindi natapos ang salin ng
matandang tipan.
Nakilala rin ang pangalan ni John Rogers.
Siya ang nagpatuloy ng salin na hindi
natapos ni Tyndale na binigyan naman ng
pugay ng madla noong 1537. Ginamit niya
ang sagisag panulat na Thomas Matthew.
Makaraan ang dalawang taon, ang salin
niyang ito ay nirebisa ni Richard Taverner.
Noong 1538, nagkaroon ng kautusan na
ang lahat ng simbahan ay dapat
magkaroon ng iisang Bibiliya upang
magamit ng lahat. Muling nirebisa ni
Coverdale ang Bibliya ni Matthew. Ang
neribisang Bibliya ay naging popular nang
mahabang panahon sapagkat ito ay
nagtataglay ng mga Salmo.
Kabilang din sa mga kinilalang tagasalin
ng bibliya sina William Whittingham at John
Knox.
Isinagawa ang dakilang Geneva Bible
upang makatulong sa pagpapalaganap
ng Protestantismo. Ito ang tinaguriang
Breech Bible dahil sa bahaging sumusunod
sa Genesis III, 7 …. and they sowed fig-tree
leaves together and made themselves
breeches."
Nagkaroon din ng mga pagtatangka ang
mga Katoliko Romano na magkaroon ng
sarili nilang Bibliya. Kinilala bilang Douai
Bible ang unang bibliya. Samantala,
nalathala sa Rheims noong 1582 ang
Bagong Tipan at ang Matandang Tipan
naman noong 1609.
Nagdaos noong 1603 ng isang
kumperensya na binubuo ng mga
arsobispo at pari sa Hampton. 47 obispo at
pari ang hinirang niya upang gumawa ng
salin ng Bibliya na higit na maayos kaysa
naunang salin. Ginamit nilang
pinakasaligan ang Bishop’s Bible at mga
sanggunian ang mga naunang salin at
mga teksto sa Griyego at Ebreo.
Napagkasunduan ng lupon batay sa
kagustuhan ni Haring James na ang
kanilang isasagawang pagsasalin ay
kailangang maging matapat sa orihinal na
diwa at kahulugan ng Banal na Kasulatan.
Dito nakilala ang Authorized Version na
naging malaganap at popular at waring
hindi malalampasan pa ng ibang susunod
na salin habang ang wikang Ingles ay
buhay.
Subalit ang Authorized Version ay
tumanggap din ng mga puna sa pagdaan
ng panahon. Dahil ditto, noong 1870,
nagmungkahi si Obispo Winchester na
rebisahin ang nasabing salin. Tumagal ang
pagsasaling ito ng 15 taon.
Noong 1881, inilimbag ang nirebisang salin
nito na nakilala sa tawag na English
Revised Version.
Tinawag na The New English Bible na
nilimbag sa Oxford University Press ang
pinakahuling salin ng Bibliya sa taong 1970.
20 taong pinagtyagaang ihanda ng
simbahang Orthodox na
pinakadalubhasang pangkat ng mga
tagapagsaling-wika at mga iskolar. Ang
The New English Bible ay isinalin ng tuwiran
mula sa orihinal na mga katitikang Ebreo
at Griyego.
Mga Pangkat ng Tagapagsalin ng New
English Bible
1. Baptist Union of Great Britain &
Ireland Church of England
2. Church of Scotland
3. Irish Council of Churches
4. Congregational Church of England
and Wales
5. Presbyterian Church of England
6. British Foreign Bible Society
7. National Bible Society
8. National Bible Society of Scotland
9. Roman Catholic Hierarchies of
England and Scotland
Isinama ang Apocrypa sa New English
Bible. Pinagkunutan ito ng marami dahil
umano sa hindi mapananaligang siyang
nag-uugnay sa Matanda at Bagong Tipan.
Dahilan kung bakit muling Isinalin ang
Bibliya
1. Maraming natuklasan ang mga
arkeologo na naiiba sa diwang
nasasaad sa maraming bahagi ng
mga unang salin.
2. Higit na naging marubdob ang pag-
aaral sa larangan ng linggwistika. Di
matatawaran ang naitulong ng
karunungan sa linggwistika sa
pagpapalinaw ng maraming
malabong bahagi ng Bibliya.
3. Ang sinaunang wikang ginamit sa
klasikong English Bible ay hindi na
halos maunawaan ng kasalukuyang
mambabasa, bukod sa kung minsan
ay iba ang na ang diwang
inihahatid.
Halimbawa ng pagbabago sa estilo sa
nasabing English Bible ay ang sermon sa
bundok ng Sinai.
Old English Bible: You must therefore be all
good men, just as your heavenly Father is
all good.
New English Bible: There must be no limit to
your goodness, as your heavenly Father’s
goodness knows no bounds.
Halimbawa ng pagkakaiba sa diwa:
Old English Bible: "How can this be…….
when I have no husband?"
New English Bible: "How can this be…… I
am still a virgin?"
MODYUL 1 | ARALIN 3 | Mga
Simulain sa Pagsasaling Wika: Dapat
Tandaan Hinggil sa Wika Kapag
Nagsasaling wika
NILALAMAN
Mga Simulain sa Pagsasaling-Wika
Ayon kay Nida at Savory, may mga
katangiang dapat taglayin ang isang
tagapagsaling-wika. Ito ay ang mga
sumusunod.
1. Sapat na kaalaman sa dalawang
wikang kasangkot sa pagsasalin.
Upang magkaroon ng sapat na
kaalaman sa mga kasangkot na
wika, mainam na lagging
kumonsulta sa diksyunaryo.
Kailangang nauunawaan ang maliliit
na himaymay ng kahulugan, ang
halagang pandamdaming taglay
ng mga salita at ang ginamit na
estilo na siyang bumuo ng "flavor
and feel of the message". Kailangan
ding may sapat na kaalaman sa
dalawang wika, lalo na sa Filipino,
sapagkat ito ang wikang
pagsasalinan. Hanggat maaari, ang
wikang pagsasalinan ay dapat
syang unang wika ng tagapagsalin
na hawak niya sa kanyang palad.
Ayon pa kay Nida, dapat taglayin ng
tagapagsalin ang "complete control of the
receptor language." Mahalaga ring
maging matiyaga ang tagapagsalin.
Tandaan, Ang kakarampot na kaalaman
sa alinmang dalawang wikang kasangkot
sa pagsasalin ay magiging panganib.
2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng
dalawang wikang kasangkot sa
pagsasalin. Kailangang
maunawaan ng tagapagsalin, ang
pagkakaiba ng balangkas ng Ingles
at Filipino. Ang Ingles ay may sariling
balangkas ng pangungusap, sistema
ng paglalapi at pagbuo ng mga
parirala na hindi maaaring ilipat sa
Filipino. Kailangan ito sa pag-arok sa
tunay na diwang nais ipahatid ng
awtor; gayundin sa paggamit ng
mga salita, wastong pagbubuo,
pagsusunud- sunod.
3. Sapat na kakayahan sa
pampanitkan paraan ng
pagpapahayag "capacity of literary
expression." Ang tagapagsaling-
wika ay kailangang may kakayahan
sa wikang pampanitikan.
Halimbawa, Sa pagsasalin ng tula
mas higit na mabuting tagapagsalin
ang isa ring makata o sumusulat ng
tula. Ito’y sapagakat iba ng hagod
at paghahanay ng mga salita ng
isang makata. Ang pag-aangkin ng
kakayahan sa paglikha ng tula ay
pinaggugulan ng panahon at pag-
iisip. Kapag tayo ay nagsalin ng tula
para na rin tayong lumikha ng tula
sapagkat isinaalang-alang natin ang
mga sangkap na wala sa prosa o
tuluyan.
 4. Sapat na kaalaman sa paksang
isasalin. Hanggat maaari ay hindi
dapat isalin ng sinuman ang
alinmang piyesa ng literatura kung
hindi siya interesado rito.
Makatutulong din nang malaki sa
pag-unawa sa paksa ang pakikipag-
ugnayan ng tagapagsalin sa awtor.
5. Sapat na kaalaman sa kultura ng
dalawang bansang kaugnay ng
pagsasalin. Ang alinmang wika ay
nakabuhol sa kultura ng mga taong
likas na gumagamit nito. Ang Ingles
ay wikang kasangkapan ng mga
Amerikano sa pagpapahayag ng
kanilang kultura. Ang wikang Filipino
ay gayundin sa pagpapahayag ng
kulturang Pilipino.
Ang isang salita ay maaring magkaroon ng
iba’t ibang kahulugan depende sa gamit
nito sa isang pangungusap. Halimbawa na
lamang ay ang salitang "rice."
• He plants some rice. (palay)
• He cooks some rice. (bigas)
• He eats some rice. (kanin)
Ilang Bagay na Dapat Tandaan Hinggil sa
Wika Kapag Nagsasalingwika
1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura
ng mga taong likas na gumagamit
nito
2. Bawat wika ay may kanya-kanyang
natatanging kakanyahan
3. Ang isang salin, upang maituring na
mabuting salin ay kailangang
maunawaan at tanggapin ng
pinag-uukulang pangkat na
gagamit nito
4. Bigyan ng higit na pagpapahalaga
ang uri ng Filipino sa kasalukuyang
sinasalita ng bayan
5. Ang mga daglat at akronim,
gayundin ang mga pormula, na
masasabing unibersal na ang gamit
ay hindi na kailangang baguhin pa
upang umayon sa baybay ng
katumbas sa Filipino.
6. Kung may pagkakataon na higit sa
isa ang maaaring ipanumbas sa
isang katawagang isinasalin, na ang
lahat naman ay pawang
tatanggapin ng gagamit ng salin,
gamitin ang alinman sa tinatanggap
na katumbas at pagkatapos ay
ilagay sa talababa ang iba bilang
mga kahulugan
7. Sa pagsasalin ay laging isaisip ang
pagtitipid sa mga salita
8. Kung walang maitumbas na salita sa
isang salitang isnasalin o kaya’y
walang eksaktong katumabas na
maibigay, maaaring gawin ang
alinman sa mga sumusunod:
o Hiramin ang salitang isinasalin
at baybayin ito nang ayon sa
palabaybayan
o Alamin ang mga sinonimo o
kasingkahulugan ng salita at
baka sakaling mas madaling
tumbasan ang isa sa mga iyon
o Alamin ang katumbas na
salita sa Kastila at baka higit
na madali itong hiramin o
Alamin kung may katumbas
na salita sa alinman sa mga
prinsipal na wikang katutubo
at siyang hiramin
9. Kung magkakaroon ng ibang
pakahulugan sa itutumbas na salita,
humanap ng ibang maaaring ipalit
dito.
10. Hangga’t magagawa ay iwasan
ang paggamit ng panumbas na
salita na may kaanyo sa ibang wika
sa Pilipinas ngunit hindi kakahulugan
(homonimo)
11. Kung may kahirapang isalin ang ang
pamagat, isalin ito pagkatapos
maisalin nag buong teksto ng
materyales na isinasalin

Nagkakaroon lamang ng tiyak na
kahulugan ang isang salita kapag ito’y
naging bahagi ng pangungusapMay mga
pagkakataon na ang isang kaisipan na
ipinah. ahayag nang tahasan sa ingles ay
kailangang gamitan ng eupimismong
salita sa Filipino upang hindi maging pangit
sa pandinig. Bigyan ng higit na
pagpapahalaga ang wikang
kasalukuyang sinasalita ng bayan kaysa
wikang nakasulat.
Ang kawalan ng lubos na tiwala sa likas na
kakayahan ng wikang pinagsasalinan ay
nauuwi sa panggagaya o panghihiram
hindi lang ng mga salita kundi pati mga
idyoma, katutubong paraan ng
pagpapahayag, balangkas ng
pangungusap, sa wikang isinasalin.
Sapagkat hindi pa estandardisado ang
wikang Filipino, sikaping ang mga salitang
gagamitin sa salin ay yaong mga salitang
mauunawaan at tatanggapin ng higit na
nakararami.
1. Sa pagpili ng mga salita, isipang lagi
kung alin ang sa palagay ng
tagapagsalin ay higit na gamitin
2. Isaalang-alang ang kaisahan sa
porma ng mga salitag hinihram na
ibnag wika
3. Bawat wika ay may kani-kaniyang
natatanging kakanyahan
4. Ang sariling kakanyahan ng wikang
isinasalin ay hindi kailangang ilipat sa
pinagsasalinan
MODYUL 1 | ARALIN 4 | Mga
Simulain sa Pagsasaling Wika:
Kahulugan at Pagpapakahulugan
ng Pagsasalin at Antas ng
Pagsasaling wika
NILALAMAN
Kahulugan at Pagpapakahulugan ng
Pagsasalin
Ang pagsasalin ay paglalahad ng orihinal
na ideya sa katumbas wika. Isa itong
pagtatangkang mabigyang pakahulugan
ang diwa ng orihinal na akda sa ibang
wika. Ito rin ay ang paglilipat wika ng
konsepto at paraan ng pagpapahayag
mula sa orihinal na wika.
Maituturing din ang pagsasalin bilang
isang sining ng matapat na pagbibigay
kahulugan at pakahulugan ng isinasaad sa
ibang wika mula sa orihinal na wika.
Gayundin, ito ay paglalapat ng katumbas
na kahulugan ng isang akda o sulatin mula
sa orihinal na kultura patungong ibang
kultura. Bukod pa rito, ang pagsasalin ay
paglilipat ng diwa, estilo at paraan ng
pagpapahayag mula orihinal na wika
patungong ibang wika.
Antas ng Pagsasaling-Wika
1. Karaniwang Salin - Gumagamit ng
karaniwang mga pangungusap na
madaling maunawaan ng
karaniwang mambabasa.
2. Pampanitikan - Mataas na uri ng
pagsasaling-wika na
nagpapahalaga sa timbang na
bigat ng impormasyon at istilo ng
pagkakasulat.
3. Idyomatiko - Nagpapahalaga sa
pragmatiks at simbolong kultural sa
pagpili ng mga itinutumbas na salita.
4. Teknikal at Pang-agham -
Nakapokus sa ugnayan ng
impormasyong pangagham at
epekto nito sa institusyong
panlipunan.
5. Malikhain Pagsasalin -
Pagpapahalaga sa bagong
kaisipan, estilo o paraan ng paglikha
ng sining.
6. Mapanuring Pagsasalin - Nakatutok
sa pagpapakahulugan kaysa
pagtutumbas lamang ng mga salin
Paraan ng Pagsasalin

Sa aklat na A Textbook of Translation

inilahad ni Peter Newmark (1988) ang mga
4. Komunikatibo – nagtatangkang
sumusunod na paraan ng pagsasalin:
maisalin ang eksaktong kontekstuwal
na kahulugan ng orihinal sa wikang
1. Word -for –word – ang kaayusan ng
katanggap-tanggap at madaling
Simulang Lemguwahe ay pinanatili
maunawaan ng target na
at ang mga salita ay isinalin sa
mambabasa.
kanyang pinakakaraniwang
kahulugan. Maaaring gawing
prosesong pre-translation upang
ganap na maunawaan ang may
kahirapang unawaing pahayag.

5. Idyomatik- Mensahe, diwa o

kahulugan ng orihinal ang isinasalin.
Di nakatali sa anyo, ayos o estruktura
ng SL (Simulaang Lengguwahe),
bagkus iniaangkop ang bagong
2. Literal – Ang kayariang gramatika ng teksto sa normal na anyo ng TL.
Simulaang Lengguwahe ay isinalin
sa kanilang pinakamalapit na
katumbas sa Tunguhang
Lengguwahe. Isinasalin din ang mga
salita nang labas sa konteksto. Bilang
proseso sa pre-translation, ipinakikita
nito ang mga suliraning lulutasin.
6. Adaptasyon – itinuturing na
pinakamalayang anyo ng salin.
Madalas gamitin ang adaptasyon sa
salin ng dula (komedya) at tula.
Kadalasan ay pinananatili ang
paksang-diwa, mga tauhan,
banghay. Ang kultura ng SL ay
pinapalitan ng kultura ng TL at ang
teksto ay muling isinusulat. Isinasalin
3. Matapat – (Faithful) Ang matapat ang nilalaman nang wal ang
na pagsasalin ay nagtatangkang tinatawag na ‘pagsasaling
makagawa ng eksaktong intralingual’. Kadalasan ay masalita
kahulugang kontekstuwal ng orihinal at parng hindi na salin.
sa loob ng mga kayariang
gramatikal ng Tunguhang
Lengguwahe.
MODYUL 2 | ARALIN 1 | Filipino Batay and
Pagsasaling-wika
NILALAMAN
Maraming kaalaman ang dapat taglayin
ng bawat mag-aaral na tulad mo at isa na
rito ang malawak na kaalaman sa
pagsasaling-wika. Nasubukan mo na bang
makipag-usap sa isang banyaga? Naging
madali ba para sa iyo na ipahayag ang
nais mong sabihin?
Kaakibat ng pag-unlad ng bansa ang
pakikipag-ugnayan natin sa mga banyaga
at dahil ang Ingles ay tinatawag na
unibersal na lenggwahe, marapat lamang
na may taglay tayong kaalaman ukol dito.
Mapatutunayan mo rin na kayang-kaya
mo ang magsalin kung pakatatandaan
mo ang mahahalagang impormasyon at
detalyeng inilahad sa modyul na ito. Ika
nga ni Panciano Mercado Rizal (1886);
Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita
kapag ito’y mauunawaan, at ginagawang
malaya naman kapag iyon ay may
kalabuan datapua’t hindi lumalayo
kailanman sa kahulugan.
Ayon kay Almario, "lahat ng pagsasalin, sa
tingin ko, ay maaaring ipaloob sa tatlong
pangalang sumusunod. Una, ang
metaprase, o ang pag-uulit sa isang awtor
nang salita sa salita, at linya sa linya, mula
sa isang wika tungo sa isa pa. Ganito, o
malapit sa ganitong paraan, ang Art of
Poetry ni Horace na isinalin ni Ben Johnson.
Ang ikalawaang paraan ay ang
paraprase, o pagsasalin nang may
pagluluwag. Dito ang awtor ay laging
nása pananaw ng tagasalin, upang hindi
kailanman mawala, ngunit ang kaniyang
mga salita ay hindi estriktong sinusunod na
katulad sa kaniyang ibig sabihin; at ito
man ay inaaming ipinaliliwanag, ngunit
hindi binabago. Ganoon ang pagsasalin ni
Mr. Waller sa Ikaapat na Aeneid ni Virgil.
Ang ikatlong paraan ay ang imitasyon, at
dito ang tagasalin (kung hindi pa niya
naiwawala ang gayong pangalan
ngayon) ay nanghahawakan sa kalayaan,
hindi lámang para lumihis sa mga salita at
ibig sabihin, kundi maging para talikdan
kapuwa ang mga ito kung makita niyang
hinihingi"
MGA BATAYANG KAALAMAN SA
PAGSASALIN
• Karaniwang nasusulat sa wikang
ingles ang mga akda na siyang
pinagkukunan ng mga impormasyon
ng isang
mananaliksik. Nangangahulugan
lamang ito na kailangan na
mayroong kakayahan sa pagsasalin
ang isang nagtatangkang
mananaliksik
• Daan tungo sa matagumpay na
pagsasalin
•
o maingat na pananaliksik
kaugnay ng akdang isasalin.
o kasanayan sa pagtukoy sa
teoryang gagamitin sa
pagsasalin.
o maingat na pagtuklas sa
kahulugan at katumbas.
o pagpapahalaga sa
tatanggap ng salin
o pagpapahalaga sa orihinal at
sa salin.
• Pagsasalin → Paglilipat
•
o Wika ni Nida (1964, sa Almario,
etal., 1996) - translation
consists of producing in the
receptor language the closet,
natural equivalent of the
message of the source
languages first in meaning and
second in style.
• Ang pagsasaling wika ay muling
paglalahad sa pinagsasalinang wika
 ng pinakamalapit na natural na
katumbas ng orihinal na mensaheng
isinasaad ng wika, una’y batay sa
kahulugan, at ikalawa’y batay sa
istilo.
• Ang pagsasaling wika ay paglilipat
sa pinagsasalinang wika ng
pinakamalapit na katumbas sa
DIWA at ESTILO na nasa wikang
isinasalin.
• kamalayang pampanitikan sa huling araw
o Ayon kay Newmark (1958 sa
Almario et.al. 1996) -translation
is an exercise which consists in
the attempt to replace a
written message in one
language by the same
message in another language.
o Catford (1965 sa Santiago,
2003) -translation may be
defined as the replacement of
textual material in one
language (source language)
by equivalent textual material
in another language (target
language)
o (Larson, 1984 sa Almario,et.al
1996) -translation is
reproducing in the receptor
language a text which
communicates the same
message as the source
language but using the natural
grammatical and lexical
choices of the receptor
language.
• Bagay na sangkot sa gawaing
pagsasalin
o Dalawang Wika
1. simulaing wika
2. tunguhing wika
o Teksto na siyang pinag-
uugatan ng gawain
o Tagasalin
KAHALAGAHAN NG PAGSASALING-WIKA
Bibinigyang diin ng mga kinatawan ng
Pilipinas ang malaking gampanin ng mga
tagapagsalin sa pagpapayabong ng
ng Asean Literary Symposium, ika-28 ng
Agosto sa Ateneo de Manila.
Iginiit ni Danilo Francisco M. Reyes
ng Ateneo na nararapat parangalan ang
mga Filipinong iskolar na nagsasalin ng
mga akdang banyaga sa wikang Filipino.
Dapat din aniyang suportahan ng
pamahalaan ang kanilang mga adhikain.
"We should reward translators and
scholars," ani Reyes sa harap ng mga
kinatawan ng iba’t-ibang bansa sa Timog-
Silangang Asya. "We should also protect
them from piracies and unjust
appropriations."
Ipinahayag din ng mga Filipinong
delegado ang kanilang pagkadismaya sa
kultura ng pagsasalin sa bansa kung saan
nauuwi lamang sa mga textbook ang mga
isinaling akda sa Filpino, imbes na
naililimbag nang maayos at
napababantog sa mga Filipinong
mambabasa.
Iminungkahi ni Reyes ang pakikipag-
ugnayan sa mga malalaking bookstore sa
Timog-Silangang Asya upang mas maging
madali ang distribusiyon ng mga
akda. "We have materials, but the problem
is accessibility," wika niya.
Iginiit naman ni Marne Kilates, tanyag na
makata at tagapagsalin, na sa kabila ng
hindi gaanong katanyagan ng larangan
ng pagsasalin sa bansa, nararapat pa ring
sanayin ang mga Filipinong iskolar lalo na
sa pagsasaalang-alang ng wordplay sa
pagsasalin ng mga tulang banyaga.
"Ang isang tagapagsalin ay dapat
marunong mamangka sa dalawang ilog;
[‘yong may sapat na kaalaman sa
paggamit ng dalawang magkaibang
wika] at dapat may sanga-sangang dila,"
aniya.
Idiniin naman ni Mario Miclat, propesor ng
Philippine Studies sa Unibersidad ng
Pilipinas at isang ring tagapagsalin, na ang
ugat ng suliranin sa ating kulturang
pampanitikan ay ang hindi
pagpapahalaga sa pambansang wika at
ang pagtingin dito bilang isang mas
nakabababang wika kumpara
sa Ingles.
"Filipinos would not admit that they read
Filipino literature," aniya. Dagdag pa niya,
hindi lamang dapat mga akda sa Ingles
ang isinasalin sa wikang Filipino, kung hindi
pati na rin ang mga akda ng mga karatig-
bayan sa Asya na nasa wikang Indones,
Lao o Malay.
Sinabi naman ni Rebecca Añonuevo,
pinuno ng Department of English sa Miriam
College, na magsisilbing tulay sa matibay
na pagsasamahan ng mga Asyanong
bansa ang pagsasalin sa Filipino ng mga
akdang pampanitikan mula sa wikang
banyaga. Ito ay daan sa integrasiyon ng
mga nagkakaisang lahi sa rehiyon, aniya.
Isinalaysay niya kung paano naging
malaking bahagi ng panitikang Filipino
ang paggunita sa mga sakuna tulad ng
Bagyong "Ondoy," lindol noong 1991 at
ang panahon ng Batas Militar.
"Literature makes us remember the power
of our natural forces," ani Añonuevo. "The
literature of catastrophe is our song of
trauma."
Kaugnay ng talumpati ni Añonuevo,
maraming delegado ang nagsalaysay ng
kani-kanilang karanasan sa kasagsagan
ng mga kalamidad.
"We, Asean countries, have a
‘catastrophe’ connection," wika ni Melani
Budianta ng Indonesia. "Aside from having
the same monsoon, we have experienced
similar social and political ‘storms’ and life-
changing disasters that all affect our
literature."
Samantala, pinuri naman ni Trisilpa
Boonkhachorn, kinatawan ng Thailand,
ang kagandahan ng panitikang Filipino na
aniya’y may malaking pagkakaugnay sa
panitikang Thai bunsod ng
magkakadugong mga ninuno sa rehiyong
Malay.
PAGSASALIN AGHAM BA O SINING?
Kahulugan ng Pagsasalin
• Wikang Filipino:Pagsalin
• Wikang Ingles:Translation
• Wikang Latin:Translatione
• Wikang Griyego:
Metafora/Metaphrasis
Ang Pagsasalin Bilang Sining/ Agham
• Ang Pagsasalin Bilang Sining/Agham
(Chabban)
Ang pagsasalin ay isang subhetibong
sining na kaiba sa agham. Mabusisi
itong trabaho dahil hindi pa ito
natatakdaan ng istriktong siyentipikong
panuntunan.
• Ang Pagsasalin Bilang Sining/Agham
(Liban-Iringan)
Ang pagsasalin ay isang agham na dulot
ng pinagdadaanan nitong proseso at
isang sining dahil sa mga ginagamit nitong
sangkap upang maipaunawa ang isang
akda.
Ano ang Pagsasalin?
• Nida 1964
Ang pagsasalin ay pagbuo sa
tumatanggap na wika ng pinakamalapit
at likas na katumbas ng mensahe ng
simulaang wika, una ay sa kahulugan at
ikalawa ay sa estilo.
• Savory, 1968
Ang pagsasalin ay maaaring maisagawa
sa pamamagitan ng pagtutumbas sa
ideyang nasa likod ng pananalita
• Larson 1984
Ang pagsasalin ay muling pagbubuo sa
tumatanggap na wika ng tekstong
naghahatid ng kahalintulad na mensahe
sa simulang wika subalit gumagamit ng
mga piling tuntuning gramatikal at leksikal
ng tumatanggap na wika
• •
• Newmark 1988
Ang pagsasalin ay isang pagsasanay na
binubuo ng pagtatangkang palitan ang
isang nakasulat na mensahe sa isang wika
na gayon ding mensahe saibang wika
Katangian ng Isang Mahusay na Salin
• C- Clear (malinaw)
• A - ccurate (wasto)
• N- Natural (natural)
1. Malinaw na Salin
1. Kailangang malinaw ang
isang akdang salin upang
matamo ang layunin nito na
mailipat sa ibang lengguwahe
ang isang akda at
maunawaaan ang mensahe
ng taong hindi marunong ng
wika ng orihinal.
2. Wasto ang salin kung ang
sinasabi ng awtor ay iyon ding
katapat na mensahe ang
ipahayag ibang wika.
2. Wastong Salin
Natural ang daloy ng salin kung madulas
ang mga pahayag sa tunguhang
lengguwahe at hindi bumibikig sa
lalamunan ng mambabasa ang mga
pangungusap
3. Natural ang Daloy
Dapat taglayin ng tagasalin ang
sumusunod na kasanayan: (Abdellah 2002)
• Kasanayan sa Pagbasa
• Kasanayan sa Pananaliksik
• Kasanayan sa Panunuri
Kasanayan sa Pagsulat
1. Kasanayan sa Pagbasa
Sa malawak na pagbabasa ng iba't ibang
saling akda, masusuri o matataya niya ang
mabuti at di-mabuting salin at mamumulat
siya sa iba't ibang konseptong kultural ng
wika
2. Kasanayan sa Pananaliksik
Mahalagang kilalanin ng tagasalin ang
inaasahan ng mambabasa ng akda sa
tunguhing lenggwahe upang maiangkop
ang mga salitang gagamitin at ang
dikiyonaryong maaaring sangguniin
3. Kasanayan sa Panunuri
Upang makilala nang lubuasn ng tagasalin
ang orihinal na teksto, kailangan alamin
niya ang artikulasyon ng mga ideya,
paniniwala, tauhan, ritmo, at iba pang
salik ng teksto
4. Ayon sa " Generative Grammar" ni
Chomsky, may tendensiyang
magkaroon ng maraming
pakahulugan at salin ang isang
partikular na pahayag kaya naman
dapat maging masusi ang pagpili ng
tamang salita
5. Kasanayan sa Pagsulat
Pagkatapos ng masalimuot na proseso ng
paglikha ng salin, isasagawa pa ang
patuloy na rebisyon nito upang ganap na
maging natural ang tunguhing lenggwahe
at sa mambabasa nito. Tunay na isang
mapanghamon na gawain ang
pagsasalin. Isang malaking tungkulin ang
nakaatas sa sinumang tagasalin kaya
naman nararapat ang ganap na
kahandaan at kasanayan para rito.
MODYUL 2 | ARALIN 2 | Mga Batayang
Kaalaman sa Filipino at Pagsasaling-wika –
Ikalawang Bahagi
NILALAMAN
MGA PAALAALA SA PAGBABAYBAY KAPAG
NAGSASALING WIKA
Narito ang ilang mga panimulang
patnubay sa pagsasaling-wika ng Drupal
sa Filipino. Habang tayo ay nagsasaling-
wika, maaari tayong magpasiya ng mas
tiyak na mga patnubay upang
mapahusay ang pagsalin ng Drupal sa
Filipino. Ang pahinang ito ay isang wiki, ibig
sabihin ay maaari mong baguhin ang
teksto ng pahinang ito.
Ang iyong gawain ay ... ipahatid ang
nilalaman, kaya huwag matakot na
lokalisahin ang orihinal na teksto kahit na
ito'y ibang-iba (dapat akma, siyempre).
Basahin ang orihinal na teksto, unawain
ang nilalaman nito, at isaalang-alang kung
paano mo nais na ibalangkas ang teksto
sa iyong wika (kung hindi mo pa naririnig
ang orihinal na teksto).
Mas madaling maintindihan ang Drupal
kung ang mga tagapagsalin ay may
kakayahang maging pare-pareho sa
paggamit ng mga salita. Kung iyong
isasalin ang isang salita sa ibat-ibang
singkahulugan nito, mahihirapan ang mga
tao na maintindihan na ang tinutukoy sa
Drupal ay parehong tampok o pag-andar.
Mahalaga rin na alamin ang estilo ng
pagsasaling-wika ng proyekto. Tandaang
gumamit ng konserbatibo at pormal na
Filipino.
Isalin ang mga salita at teknolohiyang
pang-internet at pigilin muna ang sarili sa
paggamit ng mga katumbas na salita sa
Ingles.
Alamin muna kung may akmang salita o
terminoholiya sa Tagalog. Kung mayroon,
gamitin ito.
Kung wala, suriin kung may akmang salita
mula sa mga pinaka-malalawak na wika
ng Pilipinas gaya ng Cebuano, Ilokano,
Hiligaynon, Waray-Waray, Kapampangan,
Northern Bicolano, Chavacano,
Pangasinense, Southern Bicolano,
Maranao , Maguindanao, Kinaray-a, at
Tausug.
Kung wala pa rin, suriin pa kung may
akmang salita mula sa iba pang wika ng
Pilipinas. Kung walang akmang salita o
terminolohiya mula sa mga wika ng
Pilipinas, maari mong itranslitereyt ang
salita mula sa ingles papuntang Tagalog
(halimbawa: account -> akawnt,
computer -> kompyuter). Tandaang ang
pagta-translitereyt ay papuntang Tagalog
at hindi Filipino, dahil ang Filipino ay may
mga titik na C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z na hindi
ginagamit sa pagtatranslitereyt.
Kung talagang mas magandang hindi
isaling-wika ang mga terminolohiya at
salita, gamitin ang Ingles na salita.
(halimbawa: internet) Kung ikaw ay hindi
sigurado sa mga katumbas na salita,
subukang makipag-ugnayan sa
departamento ng iyong wika mula sa mga
pinagpipitaganang pamantasan sa iyong
bansa o sa isang kawanihan na
nangangalaga ng iyong wika. Huwag
matakot na gamitin o ipakilala ang mga
bagong salita kung ito ay maging saligan.
Tandaan, nang ipinakilala ang salitang
"mouse" (pang-kamay na aparato upang
makipag-ugnay sa isang kompyuter), ang
salita ay kinutya at pinagtawanan.
TEORYA SA PAGSASALIN
Teorya ng Pagsasalin Ayon kay Newmark.
Ayon kay Newmark (1988), "ang
pagsasaling-wika ay pagbibigay
kahulugan ng isang text sa ibang wika sa
paraang ninanais ng may-akda." Madalas
na inaakala natin na ang pagsasaling-
wika ay isang payak na pagsasabi ng
isang bagay sa ibang wika; ang totoo ang
pagsasaling-wika ay isang masalimuot at
mahirap na gawain. Masalimuot ang
gawaing ito sapagkat napakaraming
bagay o factors ang mga hadlang sa
pagsasalin; tulad ng kultura, kaugalian,
kaayusang panlipunan at marami pang
iba. Mahirapang pagsasalin sapagkat
nakatali ito sa orihinal; dito ang nagsasalin
ay hindi malayang magpasok ng kanyang
sarilingkaisipan.
Ang salin ay kinakailangang nagtataglay
ng diwa at kahulugan ng isinalin. Hanggat
maaari ito ay dapat magmukhang natural.
Ang mga dayuhan ay may sariling
istrukturang pangwika, sariling kalinangan,
may ibang paraan ng pag- iisip at paraan
ng pagpapahayag, ang lahat ng ito ay
dapat kilalanin ng nagsasalin na mga
balakid o hadlang na dapat niyang
bakahin.
Ayon kay Newmark (1988) walang bansa,
walang kultura ang lubhang nakababata
upang hindi tumanggap sa makabagong
kaisipan. Samakatwid, ang pagsasalin ay
laging posible. Gayunpaman, dahil sa iba't
ibang katwiran, ang isinasalin ay maaring
magkaroon ng ibang dating kaysa orihinal.
Halimbawa maaaring ang pakay ng isang
lathalain ay ipakilala ang isang produkto
subalit ang pakay ng nagsasalin ay
makahikayat ng mamimili ng nasabing
produkto.
Ang teorya ng pagsasalin ay nauukol sa
mga paraan ng pagsasalin na nararapat
sa isang text, at nakasalalay sa mga
teoryang pangwika. Ang teorya ng
pagsasalin ay may kinalaman sa
pinakamaliit na bantas o tanda (tuldok,
kwit, aytaliks atbp.), gayundin sa panlahat
na kahulugan na parehong mahalaga sa
isang text.Tunghayan ang halimbawa na
magpapakita ng kahalagah ng bantas.
Hindi, puti. (No, it's white.) Hindi puti. (It's
not white.)
Bagaman magkatumbas o pareho ang
dalawang leksikal na salita (hindi at puti)
na nakapaloob sa dalawang
pangungusap, ay nagkaiba naman ng
kahulugan ang dalawang pangungusap
dahil sa kwit na nakalagay pagkatapos
ng hindi. Ang pagwawalang bahala sa
isang bantas, intensyonal o di intensyonal
ay maaring magdulot ng malaking
pagkakamali sa pagsasalin. Ang layon ng
pagsasalin ay suriin ang lahat ng paraang
posibleng pagpilian at pagkatapos ay
gumawa ng pagpapasya. Ang unang
tungkulin ng nagsasalin ay alamin at
tukuyin ang kahulugan ng isang suliranin sa
pagsasalin; pangalawa ay ilahad ang
lahat ng mga factors na dapat isaalang-
alang sa paglutas sa suliranin; pangatlo ay
itala ang lahat ng posibleng
pamamaraan; at huli ay pagpasyahan
ang pinakanararapat na paraan. Kaugnay
nito, si Newmark (1988) ay naglahad ng
mga elemento ng pagsasalin:
1. Ang pagbibigay- diin sa mga
mambabasa at kaayusan (setting).
Dapat maging natural ang dating
ng salin upang madaling
maunawaan at makapag- iwan ng
kakintalan sa mambabasa.
Halimbawa dito ang pagsaalin ng
Noli. Kapansin-pansin na ang mga
salitang ginamit ni Poblete na
nalathala noong 1907 ay malayo na
o malaki ang pagkakaiba sa salin
nina Sayo at Marquez sapagkat
malaki ang pagkakaiba ng
mambabasa ni Poblete at
mambabasa nina Sayo at Marquez.
Iba na rin ang kaayusang
panlipunan na umiiral noon kaysa sa
umiiral ngayon.
2. Pagpapalawak ng paksa nang higit
pa sa panrelihyon, panpanitikan,
pang- agham at teknikal,
kasalukuyang kaganapan,
publisidad, propagando o anumang
paksa ng panitikan.
3. Pagdaragdag sa mga text na
sinasalin mula sa mga libro (kasama
ang mga dula at tula) hanggang sa
mga artikulo, kasulatan, kontrata,
tratado, batas, panuto, patalastas,
liham, ulat, mga form sa kalakalan,
atbp.
4. Istandardisasyon ng mga
katawagan.
5. Pagbuo ng mga pangkat ng
tagasalin at tagarebisa. Ang
pagsasalin ay dapat gawin ng
grupo hindi lamng ng isang tao
upang makuha ang pananaw ng
nakararami at hanggat maari ay
magtalaga ng ibang tao na
magrerebisa sa mga sinalin.
6. Magiging malinaw lamang ang
dating (impact)lingwistika,
sosyolingwistika, at teorya ng
pagsasalin kung ang mga
tagapagsalin ay sasanayin sa mga
politeknik at unibersidad.
7. Ang pagsasalin ngayon ay
ginagamit upang
makapagpalaganap ng kaalaman
para lumikha ng unawaan sa
pagitan grupo at mga bansa,
gayundin ang paglaganap ng
kultura. Sa kabuuan, sinasabi ni
Newmark na ang pagsasalin ay
isang bagong disiplina, isang
bagong profesyon, isang lumang
pakikihamok na nakatalaga sa iba't
ibang layunin. Ang Pagsusuri ng
Text Pagbasa ng Text Sinisimulang
ang pagsasalin sa pagbasa sa
textsa dalawang kadahilanan: una,
upang maunawaan kung saan ito
nauukol; pangalawa, upang suriin ito
ayon sa pananaw ng tagasalin na
iba kaysa pananaw- dalubwika o
kritikong- pampanitikan.
Ang pag- unawa sa text ay
nangangailangan ng lahatan at
malalimang pagbasa. Lahatan upang
makuha ang buod para matukoy kung
ano ang mga bagay na kailangan sa
pagsasalin na maaring gamiting
sangunian tulad ng ensayklopidya, texbuk,
thesis, atbp.
Ang malalimang pagbasa ay
nangangailangan ng masusing pagsusuri
sa mga salita na nakapaloob sa text para
matukoy ang tiyak na kahulugan nito,
matukoy ang mga talinhaga, kolokyalismo,
at neologism. Dapat malaman ang layunin
at paraan kung paano ito nasulat para
matukoy ang karapat-dapat na paraan
ng pagsasalin at para matukoy ang tiyak
at paulit-ulit na mga suliranin na
kakaharapin sa pagsasalin.
Translation ay isang proseso, batay sa
teorya na ito ay posible na abstract ang
kahulugan ng isang text mula sa mga form
at kopyahin ang kahulugan na may iba't-
ibang form ng isang pangalawang wika.
MGA PARAAN NG PAGSASALIN
Mga Paraan Sansalita-bawat- sansalita
Literal Adaptasyon Malaya Idyomatiko
KomunikatiboMatapat Semantiko Diing
Pang-SW Diing Pang-TW
• Sansalita-bawat -
sansalita Maaaring gamitin ang
naturang paraan sa pagsisimula ng
gawaing pagsasalin, sa prosesong
tinutuklas ng tagasalin ang
kahulugan ng orihinal ngunit hindi
dito nagtatapos ang pagsasalin.
• Literal - Sa ganitong paraan ng
pagsasalin, isinasalin ang mensahe
mula sa orihinal na wika tungo sa
target na wika sa pinakamalapit na
natural na katumbas na nagbibigay
halaga sa gramatikal na aspekto ng
tumatanggap na wika.
• Adaptasyon - Sa paraang ito, tila
isinasantabi ng tagasalin ang
orihinal. Ginagamit lamang niya ang
orihinal bilang simulain at mula roon
ay papalaot upang makabuo ng
bagong akda.
• Malaya - Inilalagay ng tagasalin sa
kanyang kamay ang pagpapasya
kung paano isasalin ang mga
bahagi ng isang teksto na
maituturing na may kahirapan.
• Matapat - Sa pamamaraang ito ay
ginagamit ng isang tagasalin ang
lahat ng kanyang kakayahan upang
manatiling tapat sa mensahe ng
orihinal sa paraang tanggap sa
bagong wika.
• Idyomatikong salin - Ang kakayahan
ng isang tagasalin na unawain ang
kalaliman ng wika ng orihinal at
hanapin ang katumabas nito sa
target na wika ang nangingibabaw.
• Saling semantiko - Pinangingibabaw
ng tagasalin ang pagiging
katanggap-tanggap ng salin sa
mga bagong mambabasa sa
pamamagitan ng pagtiyak na
natural sa pandinig at paningin nila
ang salin at hindi ito lumalabag sa
pinaniniwalaang katanggap-
tanggap.
• Komunikatibong salin - Hindi lamang
nagiging tapat sa
pagpapakuhulugan ang tagasalin,
ngunit maging sa konteksto ng
mensahe at nailipat niya ito sa
paraang madaling tanggapin ng
bagong mambabasa dahil sa
ginagamit na wika ay yaong
karaniwan at payak.
MODYUL 2 | ARALIN 3 | Pagsasalin ng
Pilosopiya, Bisyon, Misyon, Goal at Layunin
ng University of Batangas
NILALAMAN
Pagsasalin ng Pilosopiya, Bisyon, Misyon,
Goal at Layunin ng University of Batangas
 • Pilosopiya
• Misyon
Orihinal Salin Orihinal Salin
The University of Ang Unibersidad ng The University of Ang Unibersidad
Batangas, a stock non- Batangas, isang Batangas ng Batangas ay
sectarian private pribadong pang provides quality nagbibigay ng
educational institution, edukasyong institusyon, education by mataas na kalidad
believes in the pursuit ay naniniwala sa promoting ng edukasyon sa
of knowledge, values pagkakamit ng personal and pamamagitan ng
and skills necessary for katalinuhan, pag-uugali professional paglinang sa
the preservation and at kakayahan na growth thus personal at
improvement of the kinakailangan sa enabling the propesyunal na
Philippine society. It pagprepreserba at person to paglago ng tao
has faith in the dignity pagpapalago ng participate in a kaya hinahayaang
of a human person in makabansang global maging bahagi ng
the democratic komunidad. May technology and isang pang-global
process, in the reward paniniwala ito sa research-driven na teknolohiya at
for individual dignidad ng isang tao sa environment. makapansaliksik na
excellence, and in the makademokratikong kapaligiran.
freedom of a person paraan, sa kagalingang
to worship God pang-indibidwal at sa
according to his Kalayaan ng taong
conscience. Thus, the sumampalataya sa MODYUL 2 | ARALIN 4 | Hakbang-hakbang
institution believes that Diyos batay sa kanyang na Yugto sa Pagsasalin
the development of konsiyensya. Kung kaya,
the individual as a naniniwala ang
NILALAMAN
person and worker is institusyon na ang
an effective means in paghubog sa isang
building a better indibidwal bilang isang Hakbang-hakbang na Yugto sa Pagsasalin
family, community and tao at manggagawa ay
nation, and a better isang epektibong Layunin: matulungan ang isang baguhan
world. pamamaraan sa sa pagsasalin
pagbuo ng mas maayos
na pamilya, komunidad
at bansa, at buong
mundo. A. Preliminaryong Gawain

1. Paghahanda
• Bisyon
Orihinal Salin Ang tagasalin ay dapat na:
We envision the Aming nakikita ang
University of Batangas Unibersidad ng •
to be a center of Batangas bilang isang o may sapat na pag-aaral sa
educational sentro ng pang- linggwistika
excellence committed edukasyong kalinangan o handa at pamilyar sa tekstong
to serve the broader na tapat sa pagbibigay
isasalin.
community. serbisyo sa mas
malawak na
Ang tekstong isasalin ay maaring:
komunidad.

• mga materyal teknikal o siyentipiko

(agham, teknolohiya, karunungan)
• di teknikal o malikhaing panitikan (tula,
maikling kwento, nobela)
Bilang paghahanda habang binabasa
ang teksto ay dapat na:
o markahan ang mga bahaging
may kalabuan
o magsagawa ng pag-aaral sa
background material na
makukuha:
-may-akda;
-kalagayan habang isinusulat
ang teksto;
-layunin sa pagkakasulat, kultura
ng tekstong isasalin;
-kung para kanino ang teksto.
2. Pagsusuri (Analysis)
Habang binabasa ang teksto ay dapat:
• bahagi o tingnan muli sa
o maingat sa pag-aaral sa
mga key words.
o pag-ukulan ng pansin ang
pagkilala sa simula at wakas
ng teksto sapagkat dito
mahuhulaan ang paksang-
diwa.
o tuklasin kung ano ang
ipinapahiwatig ng mga
ginamit na cohesive devices
na pang-ugnay.
o kilalanin ang
pinakamahalagang bahagi.
o bigyan ng angkop na
katumbas sa wikang
pagsasalinan na may diin sa
bahaging binibigyang- halaga
ng may akda.
o inaalam ang lahat ng
pangyayari at kalahok.
o pansinin ang iba pang
kahulugan, mga
matalinhagang kahulugan at
mga tungkuling pangretorika
ng mga salita, parirala, sugnay
o pangungusap.
B. Aktwal na Pagsasalin
3. Paglilipat (Initial Draft)
o nagaganap sa isip ng
tagapagsalin.
o paglilipat ng kahulugan sa
ikalawang wika.
o mga pamamaraang
pantalinhaga o panretorika
ng simulaang wika.
o mga anyong panggramatika
ang gagamitin upang higit na
masabi ang tamang
kahulugan.
4. Pagsulat ng Unang Burador
o basahin muli ang ilan sa mga
diksyunaryo. Mapapansin dito
ang anyo ng tekstong
isinasalin.
o ang burador na kaniyang
isusulat ay dapat lilitaw na
natural o malinaw nang hindi
tinitingnan ang simulaang
lenggwahe.
o iwasto ang mga nawalang
impormasyon
5. Pagsasaayos ng Unang Burador
1. Higit na mabuti kung hindi galawin
ang burador ng isa o dalawang
linggo sapagkat sa ganitong paraan
nagkakaroon ng bagong pagtingin.
2. Pagbabasa ng manuskrito ng
malakas
 o Mga bahagi na masyadong
may maraming salita
o Mga maling anyong
panggramatika o malabong
kayarian
o Maling kaayusan
o Mali ang koneksyon
o Collocational clashes
o Malabo/Di maintindihan
o Istilo
3. Tingnan ang kawastuhan ng
kahulugan
o May nawala
o May nadagdag
o Iba ang kahulugan
o Walang kahulugan
4. Malinaw na lumulutang ang
paksang-diwa o pangunahing
kaisipan
C. Evalwasyon ng Pagsasalin
1. Paghahambing ng salin sa orihinal-
Ang layunin nito ay upang tingnan
kung pareho ang nilalamang
impormasyon ng dalawa at matiyak
na ang lahat ng impormasyon ay
nailipat sa salin. Hindi dapat pareho
ang salin sa forms (paimbabaw na
istruktura o ang mga salita parirala,
sugnay, pangungusap na sinasalita
o sinusulat) ng Simulaang Wika.
2. Balik-salin (Back-translation) Isang
taong bilinggwal sa mga wikang
kasangkot sa pagsasalin. Kailangan
hindi nabasa ang source text o
tekstong isasalin. Bago ang back-
translation mayroon munang Literal
rendering ng salin. Isa-isang
tumbasan upang maipakita ang
kayarian o structure ng salin. What is
your name? salin: Ano ang iyong
pangalan? Literal rendering: What
the your name? Balik-salin: What is
your name?
3. Pagsubok sa pag-unawa Ang
layunin nito ay upang malaman
kung ang salin ay naiintindihan nang
wasto o hindi ng mga katutubong
nagsasalita ng wikang pinagsalinan.
Tester | Respondent
•
o Higit na mabuti kung ang
tester ay hindi ang taong
nagsalin.
o Alam ng respondent na hindi
siya ang sinusubok kundi ang
salin.
o Itinatala ng tester ang lahat
ng mga sagot ng respondent.
o Magsasagawa ng
ebalwasyon ang tester at ang
tagasalin.
o Ipinapasalaysay sa
respondent ang materyal na
binasa. -upang matiyak ang
pangunahing
pangyayari/paksang-diwa ay
maliwanag.
o Pagtatanong tungkol sa salin.
Dapat ito’y nakahanda,
napag-isipan nang maayos
upang makapagbigay ng
impormasyon tungkol sa istilo,
tema, o detalye ng akda.
4. Pagsubok sa Pagiging Natural ng
Wikang Ginamit sa Salin (Naturalness
Test) Ang layunin nito ay upang
matiyak na ang anyo ng salin ay
natural at nababagay ang estilo,
madaling basahin at malinaw ang
mensahe.
o Ginagawan ito ng review
(manunulat/skilled writers,
bilinggwal)
o Handang mag-ukol ng
panahon para basahin sa
mabuting paraan:
 1. Babasahin ng reviewer
ang buong salin upang
tingnan ang daloy at
pangkalahatang
kahulugan.
2. Mamarkahan ng
reviewer ang mga
bahaging mahirap
basahin/hindi malinaw.
o Pagsubok sa Pagiging Natural
ng Wikang Ginamit sa Salin
(Naturalness Test)
o Babalikan niya ang mga
bahaging minarkahan niya.
o Magbibigay siya ng mga
mungkahi sa nagsalin gaya ng
pagpili ng tamang salita,
wastong gramatika.
5. Pagsubok sa Gaan ng Pagbasa
(Readability Test) Ito’y isinasagawa
ng mga nagsalin o tester sa
pamamagitan ng pagbasa ng isang
tagabasa sa isang bahagi. Ang
readability test ay maari rin
maapektuhan ng formatting
matters. (tipo, bantas, baybay, laki
ng marjin, at puwang sa pagitan ng
linya)
6. Pagsubok sa Konsistent (Consistency
Test)
o May kinalaman sa nilalaman
ng salin
o May kinalaman sa teknikal na
detalye ng presentasyon o
paggamit ng pananalita.
Maaaring hindi na naging
konsistent ang tagasalin sa
paggamit ng mga leksikal na
katumbas para sa ilang key
terms.
PAGSASALIN NG MGA TEKSTONG
PAMPANITIKAN
PANITIKAN-Ito nagmula sa salitang "pang-
titik- an" na ang ibig sabihin ay literatura o
mga akdang nasusulat.
-Ito ay naglalaman ng mga akdang may
kinalaman sa pang-araw-araw na buhay,
mga kathang-isip, pag- ibig, kasaysayan at
iba pa.
TALAMBUHAY -akdang pampanitikan kung
saan nilalarawan ang buhay ng
pangunahing tauhan at ang mga
nagawa, nangyari, at mga katangian ng
mga tauhan sa akda.
TULA - Uri ng akdang pampanitikan na
naglalaman ng makahulugang mga
paksa.
Naglalaman ang tula ng mga
tugma, metro at taludtod sa isang akda.
DULA - Akdang pampanitikan kung saan
ito ay itinatanghal sa entablado sa
harapan ng maraming manunood.
- Kadalasang may paksang pag-
iibigan, panlipunan at pangpamahalaan.
- isang masining at mabulaklak na
pagtatanghal na bibibigyang buhay ang
galaw o karanasan ng isang tao sa
pamamagitan ng pagtatanghal
sa entablado. Mayaman ito sa
mga paksang pangkasaysayan.
TALUMPATI - Akda kung saan ito ay
itinatanghal sa harapan ng maraming tao
gamit ang pagsasalita. Karaniwang may
temang panghihikayat.
ALAMAT - Akda na ang laman ang mga
kwento tungkol sa pinagmulan ng mga
bagay-bagay sa mundong ibabawa. Ito
ay pagsasalaysay tungkol sa pinagmulan
ng isang bagay o anuman sa paligid.
MAIKLING KWENTO - Akdang
pampanitikan na may bilang na tauhan
lamang at pangyayari. May mga paksang
pang pamilya at panlipunan. Dito, ang
mga pangyayari ay nagdudulot ng isang
kakintalan sa isip ng mga mambabasa sa
pamamagitan ng paglalahad ng
mahahalagang pangyayari sa buhay ng
mga tauhan.
EPIKO - Akdang pampanitikan kung saan
naglalaman ng mga kwento tungkol sa
paglalakbay, pakikidigma at kabayanihan
ng pangunahin tauhan. - Mga
tulang-salaysay tungkol sa mga bayani at
sa kanilang mga kabayanihan.
PABULA - Mga kwento na kung saan ang
pangunahing tauhan ay mga hayop. Ito
ay karaniwang ginagalawan ng mga
hayop bilang tauhan ng kwento.
Kadalasang ito ay nagbibigay ng aral sa
hulihan ng kwento. Kadalasang pambata
ang mga tema upang mahikayat sa mga
mambabasa.
NOBELA - Panitikan kung saan ito ay
naglalaman ng mga paksang
panlipunan. Ito ay may mga mahahabang
serye at kabanata sa isang akda. ito rin ay
isang salayaysay na binubuo ng mga
kawil- kawil na mga pangyayari, hinati-hati
sa kabanata, punung-puno ng
masasalimuot na mga pangyayari, may
malalim na mga tunggalian, kasukdulan at
kakalasan.
SALAWIKAIN - Maikling mga pangungusap
na naglalaman ng makahulugang mga
paksa, kadalasang naihahalintulad sa
pang-araw- araw na pamumuhay.
PARABULA - karaniwang ang kwento ay
nagmula sa Bibliya na karaniwang
nagiiwan ng magandang aral sa mga
mambabasa
MITO – ito ay mga kwento tungkol sa mga
diyos at diyosa.
KWENTONG -BAYAN – karaniwang ang
kwento ay tungkol sa mga
kaugalian,kultura, paniniwala sa isang
partikular na pook.
ANEKDOTA - isang pagsasalaysay batay sa
tunay na pangyayaring naganap sa
buhay ng isang tao, maaaring nakatutuwa
at nakawiwiling pakinggan.
PAGSASALIN NG TULA
Bakit mas Mahirap Magsalin ng Tula?
• Sa mga tekstong teknikal, kapag
nauunawaan ng tagasalin ang
nilalaman ng kanyang isinasalin, ang
problema lamang ay ang mga
katawagan o terminolohiyang
gagawin.
• Kahit na diwa rin o mensahe ang
isinasalin sa mga tekstong di-teknikal
na tulad ng tula, lahat ng teorista at
praktisyuner sa pagsasaling-wika ay
nagsasabing mahirap nang hindi
hamak ang magsalin ng ganitong uri
ng materyales.
• Ayon kay Finlay: The translating of
poetry must surely be a case par
excellence in which the old Italian
saying traduttori, traditori applies.
Few things are more difficult than the
effective and true meaning of
poetry into poetry (if indeed, it is at
all possible…)
• Mapatutunayang higit na mahirap
limiin ang diwang ibig ipahatid ng
makata sa kanyang tula kaysa
diwang ibig ipahatid ng isang
espesyalistang sumulat ng isang
tekstong teknikal tungkol sa kanyang
espesalisasyon. Sapagkat may
nadaragdag na dimensyon ng mga
problema sa pagsasalin ng isang
 tula na wala sa isang tekstong
teknikal.
• Paggamit ng mga tayutay (figures of
speech)
• Ang pangangalaga sa estilo ng
awtor o paraan ng kanyang
pagpapahayag
• Ang pagbagtas sa pamamagitan
ng salin sa dalawang magkaibang
kultura. Halimbawa: Kultura ng
sumulat sa Ingles na Amerikano at
kultura ng babasa ng salin salin sa
Filipino na isang Pilipino.
• Maraming dalubhasa sa
pagsasaling-wika ang naniniwalang
imposibleng matamo ng sinuman
ang ganap (perfect) na pagsasalin
sa larangan ng poesya o tula.
Ano Ba ang Poesya o Tula?
• Ayon kay Savory: Ang poesya ay
isang sining ng paggamit ng mga
salita upang lumikha ng ilusyon sa
ating mga pandama.
• Ang isang tula ay may ritmo, sukat at
tugma; may emosyon o damdaming
masidhi at malalim sa karaniwang
pahayag; may higit sa karaniwang
dami ng mga tayutay at hindi
gaanong mahigpit sa pagsunod sa
gramatikong pagsusunod-sunod ng
mga salita
• Ayon kay Almario: Ang tula ay hindi
isang koleksyon lamang ng
magsisintunog na titik at
makahulugang salita. Dapat itong
maging isang buong pangungusap;
ang mga titik at salitang dapat
isaayos tungo sa isang
makabuluhang balangkas ng
pagpapabatid ng diwa, damdamin,
pangyayari, larawan o kakintalan.
• Magkakatulad kaya ang nagiging
pagtingin ng lahat ng makata sa
isang bagay maging anuman ang
kanyang lahi? Magkakatulad kaya
ang kanilang paraan ng
pagpapahayag ng damdamin sa
isang inspirasyon? Sagot: HINDI
• Ang isang akdang patula ay may
katangiang naiiba sa akdang
tuluyan. Sa tula’y pinipili ang isang
salita hindi lamang dahil sa
kahulugan nito kundi dahil pa rin sa
tunog nito. Sa bahaging ito ng
pagsasalin, nakasusumpong ng hindi
biro-birong suliranin ang maraming
tagapagsalin. Ito rin ang dahilan
kung bakit nababago ang diwa ng
ilang bahagi.
• Masasabing madaling isalin nang
tuluyan ang kahulugang
napapaloob sa isang tula subalit
imposibleng ilipat sa ibang wika ang
buong ritmo, sesura, emosyon, at iba
pang katangian ng orihinal na
teksto.
• Sa anong paraan ngayon dapat
isalin ang isang tula? Sa paraang
patula rin ba? O sa paraang
tuluyan?
Mga Nagsasalungatang Paniniwala sa
Pagsasalin
• Ayon kay Savory, si Postgate ang
nagsabi sa kanyang aklat na
Translations and Translators na ang
isang prosa o tuluyan at dapat
masalin sa paraang tuluyan din at
ang tula ay sa paraang patula rin.
• Si Matthew Arnold man ay
naniniwala na kung isasalin sa
paraang tuluyan ang isang tula, ang
 salin ay kailangang magtaglay ng
mga katangian ng tula.
• Ang pagsasalin ng isang tulang may
sukat ay napakahina kung
mawawala ang sukat; na ang
tuluyang salin ng isang tula ay
pinakamahina sa lahat ng paraan.
• Naniniwala sila na upang maging
makatarungan sa makatang awtor,
ang kanyang tula ay kailangang
isalin ng isa ring makata at sa
paraang patula rin.
• Sinabi ni Hilaire Belloc na ang
pagsasalin sa isang tula ay higit na
mabuti kung gagawin sa paraang
tuluyan. Sinusugan pa ito ni Sir John
Denham nang isalin nito ang
Aeneid.
• Sa Introduksyon ng salin ay sinabi ni
Denham na ang layunin niya sa
pagsasalin ay hindi upang lumikha
ng bagong tula kundi upang isalin
lamang ang diwang taglay ng isang
tula hindi sa paraang patula rin
kundi sa paraang tuluyan.
• Ang pagsasalin ng tula ay isang
napakadelikadong gawain; na sa
pagsasaling tula-sa-tula, ang bisa ng
awtor ay tulad ng gamot na
nawawalan ng "ispiritu".
• Ang orihinal na tula at ang patula
ring salin nito, karaniwan na, ay
dapat magkatulad sa anyo. Ang
patulang salin ng isang tula ay
humahamon sa kakayahan ng
tagapagsaling gumamit ng mga
tayutay at iba’t ibang paraan ng
pagsasaayos ng mga salitang tulad
ng orihinal na kailangang mapanatili
ang hangga’t maaari.
• Kung ang isang tula ay isasalin sa
paraang tuluyan, mayroon na
kaagad na isang "kapilayan" ang
tagapagsalin bago pa siya
magsimula.
• Sa dalawang salin, ayon kay Savory,
ay malinaw na mapatutunayang
higit na mabuti ang paraang tula-sa-
tula sapagkat bukod sa napananatili
sa salin ang "musika" ng orihinal ay
nahahantad pa rin ang
mambabasa sa aktwal na anyo nito.
• Lyric poem translated as prose is not
an adequate equivalent of the
original. Though it may reproduce
the conceptual content, it falls far
short of reproducing the emotional
intensity and flavor. However, the
translating of some types of poetry
by prose may be dictated by
important considerations. -Nida
TUGMANG PAMBATA
Ang tugmaang pambata, ritmong
pambata, o tulang pambata ay mga tula,
berso, kanta, o awiting kinawiwilihan ng
mga bata dahil sa pagkakaroon ng mga
ito ng nakasisiyang mga tugmaan ng
tunog, tinig, at mga salita. Isang
halimbawa nito ang Pen-pen de Sarapen.
Sa Kanluraning Mundong nagsasalita ng
Ingles, nalalaman ng mga bata ang
tinatawag nilang mga rima ni Inang
Gansa o Mother Goose.
Karamihan sa mga tugmaang pambata
ang hindi naman talaga layuning maging
para sa mga bata, sapagkat mayroon sa
mga ito ang may pinagmulang mga
balada o awiting kinakanta ng mga
matatanda. Mayroon din namang may
impluho ng mga bugtong. Mayroon din
namang ukol sa mga kaganapang
pampolitika sa ilang pook ngunit naging
bahagi ng panitikang pambata. Nang
awitin ang mga ito ng mga ina at narinig
ng mga batang inaalagaan nila,
natandaan ng mga bata ang mga
nakaaakit sa pandinig na mga koro o
parirala.
Kabilang sa mga tangi o talagang
pambatang mga tugmaan o rima ang
mga inaawit ng mga ina para sa mga
bata tuwing oras na ng pagtulog, ang
mga panghele o oyayi. Pati na ang mga
tulang nagtuturo sa mga bata
ng pagbilang at pagbigkas
ng abakada o alpabeto. Kasama rin ang
mga tugmaang ginagamit ng mga ina at
mga anak sa tuwinang naglalaro sila
habang magkakapiling.
May mga tugmaang pambata ang bawat
bansa. Naglalaman ang mga ito ng
kasaysayan at ng kaugalian ng mga
mamamayan ng bansa.
Mga Katangian
May mga dahilan kung bakit
nagugustuhan ng mga bata ang makinig
at magsambit ng mga kataga ng mga
tugmaang pambata. Naging bantog ang
mga ito sa mga bata dahil sa mga
katangian nito. Sari sari ang mga paksa ng
mga panulaang pambata, katulad ng
mahaharot na mga bata, mga taong may
masasamang mga ugali o gawi,
matatandang mga kababaihan, mga hari,
mga reyna, at mga hayop. Naglalahad
ang iba ng mga kuwentong pambata na
kalimitang may sigla at nakasisiyang
pakinggan. Mayroon namang labis ang
pagiging nakakatawa, bagaman
mayroon ding malulungkot. Siyempre,
mayroon itong tiyak na tugmaan ng mga
tunog at salita, kahit na walang saysay
ang mga nilalaman o mensahe. May mga
himig ang mga ito na naaangkop sa
bawat damdaming nakakaantig sa mga
isipan, pandinig, at puso ng mga bata.
Mga Piling Halimbawa:
Pen-Pen de Sarapen
Tungkol ang seksiyon ito sa awiting
pambata, para sa bandang Pilipino
pumunta sa Pen Pen.
Sa kasalukuyan, isa nang tugmaang
pambata ang Pen-Pen di Sarapen, ngunit
dati itong isang tila "walang saysay" na
tugmaan na may nakapailalim na
kahulugan. Sapagkat tinutuligsa nito ang
mga Kastilang mananakop ng Pilipinas na
gumagamit ng espada upang igiit
ang Kristiyanismo sa mga sinaunang
Pilipino.
Narito ang taludturan nito:
Pen Pen di Sarapen, de kutsilyo de
almasen.
Hau hau de kalabaw, de batuten!
Sayang pula, tatlong pera,
Sayang puti, tatlong salapi.
Sipit namimilipit, gintong pilak
Namumulaklak sa tabi ng dagat!
Pongpong
Binibigkas ang tugmaang
pambatang Pongpong para sa mga
sanggol na may limang taong gulang at
pataas na edad. Sinasambit ito habang
may pag-iingat na hinahawakang
magkakadikit ang mga kamay at mga
paa ng sanggol, parang isang ehersisyo ng
pag-uunat para sa mga bata:
Pong...
pong...
pong....
Galapong!
Haba, haba
Binabanggit ang Haba, haba sa mga
sanggol na may apat na taong gulang at
pataas. Nilalahad ito habang mahinahong
hinihipo ang katawan ng sanggol
magmula sa balikat papunta sa mga hita,
na nagsisilbing masahe sa mga bata:

Haba, haba,
Parang bangka!
Bilog, bilog,
Parang niyog!