ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΙΚΟ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ

ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

1
Προσανατολισμός

Δείξε το δεξί σου χέρι.

Σχόλια

Δείξε το αριστερό σου χέρι.

Σχόλια

Με το αριστερό σου χέρι πιάσε το δεξί σου αυτί.

Σχόλια

Χτύπησε 2 φορές το δεξί σου πόδι στο πάτωμα.

Σχόλια

Δείξε το δεξί μου πόδι.

Σχόλια

Δείξε το αριστερό μου χέρι.

Σχόλια

Πες τους μήνες κανονικά.

Σχόλια

Πες τους μήνες ανάποδα ξεκινώντας από τον Ιανουάριο.

Σχόλια

Πες τις μέρες της εβδομάδας.

Σχόλια

Πες τις μέρες της εβδομάδας ανάποδα.

Σχόλια

Βρες στην αρχή τη μέση και το τέλος του βιβλίου.

Σχόλια

2
Γράψε πάνω στη γραμμή τη λέξη κότα

Γράψε το όνομά σου κάτω από τη γραμμή

Κάνε ένα σταυρό μέσα στο τετράγωνο

Κάνε ένα σταυρό στο μεσαίο σχήμα

Κάνε ένα σταυρό πάνω από το τρίγωνο

Κάνε ένα κύκλο κάτω από το τρίγωνο

3
ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

να θι κε δο φη χα ζω τε ρι με πα γο ψυ σε

βάζω, γάτα, δέμα, ζώνη, κύμα, μαμά, λάδι, νότα, ξέρω,

πάνω, σάκα, τυρί, φυτό, χαλί, ψάρι,

βήματα, γέλασα, δωράκι, ζήτησα, κάθισε, θέματα,

λερώνω, μάλωσα, νήματα, ξοπίσω, ρήματα, πάτησα,
τελικά, χάθηκα, φανερά, ψημένο,

γαριδάκι, παράθυρο, κατέβηκα, λεμονάκι, τηλέφωνο,

φιλοξενώ, χασάπικο, ψηφιδωτό, βελανίδι, ζελατίνα,
ξεβιδώνω, παξιμάδι, ροχαλίζω,

αργά, ατμός, βγάζω, βδέλλα, βροχή, βλέπω, γδύνω,

γλυκό, γράμμα, δρόμος, έθνος, ζέβρα, εχθές, θερμός,
θλάση, θρήνος, ιχθύς, κρατώ, κλίμα, κτήμα, κνήμη,
μόχθος, Μάγδα, νύχτα, όρκος, οσμή, πρώτος, πλάτος,
πολτός, ρήγμα, ρέστα, σβήνω, σγουρό, σκεύος, σκόνη,
στενό, σφαγή, σχέση, τμήμα, τρένο, τρίβω, φάρμα,
φθόνος, φλόγα, χαλβάς, χτένα, χτυπώ, ψαλμός,

κουμπιά, ντέφι, καντίνα, ελέφαντας, καμπάνα, μπουκάλι,

είδηση, αίθουσα, παθαίνω, ουρά, κηπουρός, είδα, τζιπ,
κοτσίδα, πίτσα, μελιτζάνα, στάρι, τζιν, κρουστά,
τσουρέκι, τσίρκο, τζάμι,

εκθέτω, πλάτανος, θλιβερός, βλαβερός, ασθενής, εφικτό,

γλιτώνω, δρεπάνι, κοπτήρας, κατάρτι, νιπτήρας,
μοχθηρός, μόρφωση, κάλτσα, μυστρί, έκφραση, εχθρός,
γαμπρός, μπρίκι, σφραγίδα, ηλεκτρίζω, έγκλημα, έκπτωση,
κτίσμα, νεράντζι, χάντρες, μπέρδεμα, βρασμός, άπληστος,
χρονόμετρο, τζούντο, ανθεκτικός, κλειστός, σκόρδο,
σάλπισμα, ασβέστης

4
ΤΕΣΤ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Επίσκεψη στο ζωολογικό κήπο

Μια μέρα όλα τα παιδιά της τάξης μαζί με τη δασκάλα μας πήγαμε
εκδρομή στο ζωολογικό κήπο. Εκεί είδαμε πολλά πουλιά και ζώα.
Ήταν όλα βέβαια μέσα σε κλουβιά αλλά ήταν τόσο όμορφα.
Είδαμε παπαγάλους, αρκούδες, πιγκουίνους, λιοντάρια, αετούς και
κουκουβάγιες. Εμένα, όμως, μου άρεσε περισσότερο ένα δελφίνι.
Ήταν τόσο καλό και παιχνιδιάρικο. Μόλις μας είδε άρχισε να
χορεύει μέσα στο νερό και να πηδάει ψηλά. Ήρθε και κοντά μου
και το χάιδεψα. Ήθελα τόσο πολύ να το πάρω μαζί μου στο σπίτι
αλλά ο κύριος που το φροντίζει μου εξήγησε ότι το δελφίνι δεν
μπορεί να ζήσει έξω από το νερό και για αυτό το έχουν μέσα σε
τεράστιες πισίνες. Στεναχωρήθηκα πολύ αλλά μετά σκέφτηκα ότι
μπορώ να πηγαίνω συχνά και να το βλέπω και να γίνουμε δύο
καλοί φίλοι.

5
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πού πήγαν όλα τα παιδιά με τη δασκάλα τους;

2. Τι ζωάκια είδαν τα παιδιά;
3. Ποιο ζωάκι άρεσε περισσότερο στο παιδί;
4. Ποιο είναι το αγαπημένο σου ζώο και γιατί το αγαπάς;

6
Ο Χαράλαμπος, το χταπόδι

Ο Χαράλαμπος είναι ένα χταπόδι που ζει στο βυθό της θάλασσας.
Έχει όμως μια διαφορετική συνήθεια. Του αρέσει να χτενίζει
συνέχεια τα πλοκάμια του. Παίρνει κάθε πρωί τη μεγάλη χτένα,
κάθεται μπροστά στον καθρέφτη και χτενίζεται. Αυτό δεν το
φανταζόταν κανένας, μέχρι που μια μέρα έγινε κάτι που του
άλλαξε αυτή τη συνήθεια.
Καθώς είχε αφήσει το παράθυρο του μπάνιου ανοιχτό, η σουπιά
που περνούσε «τυχαία» κάλεσε όλους τους γείτονες. Όλοι άρχισαν
να γελούν ασταμάτητα μόλις είδαν το Χαράλαμπο. Ο καημένος,
ντράπηκε τόσο, που από τότε κυκλοφορεί μόνο τη νύχτα.

7
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Ποιος είναι ο Χαράλαμπος και που ζει;

2. Τι του αρέσει να κάνει κάθε πρωί;
3. Τι έγινε μια μέρα;
4. Γιατί ο Χαράλαμπος κυκλοφορεί μόνο τη νύχτα;

8
Β΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Το λιοντάρι και το ποντίκι

Κάποτε, ζούσε ένα δυνατό λιοντάρι. Κάποια νύχτα που κοιμόταν,

ένα μικρό ποντίκι μπλέχτηκε στα νύχια του. «Πώς τολμάς και με
ξυπνάς; Ετοιμάσου να σε φάω», του είπε το λιοντάρι.
«Συγνώμη, καλό μου λιοντάρι! Δεν είχα σκοπό να σε ενοχλήσω!
Άφησέ με ελεύθερο και σου υπόσχομαι ότι θα σε βοηθήσω και εγώ
με τη σειρά μου, αν κάποια μέρα με χρειαστείς», είπε το ποντίκι.
Το λιοντάρι ξέσπασε σε γέλια. «Πώς είναι δυνατόν να χρειαστώ
εγώ τη δική σου βοήθεια; Επειδή όμως με έκανες να γελάσω, θα
σου χαρίσω τη ζωή. Εμπρός, λοιπόν, φύγε!».
Πέρασε καιρός, και μια μέρα το λιοντάρι έπεσε σε παγίδα. Οι
φωνές του γέμισαν όλο το δάσος. Το ποντίκι τις άκουσε, έτρεξε
κοντά του και με τα μυτερά δοντάκια του έκοψε το σχοινί και
έσωσε το λιοντάρι.
«Είχες δίκιο τελικά!», φώναξε το λιοντάρι. «Όλοι χρειαζόμαστε τη
βοήθεια όλων. Ακόμα και του πιο μικρού πλάσματος».

9
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Ποιος ξύπνησε το λιοντάρι;

2. Γιατί γέλασε το λιοντάρι με αυτό που του είπε το ποντίκι;
3. Πώς τελικά σώθηκε το λιοντάρι από την παγίδα;
4. Τι είπε στο τέλος το λιοντάρι;

10
Ένας παράξενος δράκος

Ο Ζαχαρίας είναι ένας πολύ γενναίος δράκος που ζει στο δάσος
χωρίς να κάνει κακό σε κανέναν. Κατοικεί μέσα σ’ ένα κούφιο
δέντρο: η κουζίνα είναι στο ισόγειο, ενώ η κρεβατοκάμαρα και η
αποθήκη είναι σκαμμένες κάτω από τη γη, σύμφωνα με τη
συνήθεια των δράκων.
Η Μαριάννα και ο Φουντούκος είναι πολύ φίλοι με το Ζαχαρία και
συχνά στα όνειρά τους, πάνε να τον βρουν για να παίξουν μαζί του.
Γενικά, οι δράκοι είναι καβγατζήδες και τους αρέσει να φτύνουν
φωτιά. Όμως ο δράκος Ζαχαρίας έχει καλό χαρακτήρα και
προτιμάει να ψάχνει για φράουλες, αγριοκέρασα και ώριμα
βατόμουρα για να φτιάχνει μετά μαρμελάδες, ζελέδες και σιρόπια
και να τρώει με τους φίλους του όταν έρχεται ο χειμώνας.

11
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πού ζει ο Ζαχαρίας;

2. Πως είναι το σπίτι του;
3. Ο Ζαχαρίας μοιάζει με τους άλλους δράκους;
4. Τι αρέσει στο Ζαχαρία να φτιάχνει για να τρώει με τους
φίλους του;

12
Γ ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Παιχνίδι στη γειτονιά

Κάθε μέρα περιμένω πώς και πώς να τελειώσω τα μαθήματά μου

και να βγω στο δρόμο για να παίξω. Ένα τετράγωνο πιο πέρα από
το σπίτι μου είναι ένας δρόμος που δεν περνάνε αυτοκίνητα. Είναι
το ιδανικό μέρος για παιχνίδι, αφού στη γειτονιά μας δεν υπάρχει
πάρκο, πλατεία ή παιδική χαρά για να παίξουμε.
Το απόγευμα, κατά τις έξι, μαζευόμαστε γύρω στα δέκα παιδιά
από τη γειτονιά και παίζουμε κρυφτό, κυνηγητό, μήλα, σχοινάκι,
ποδόσφαιρο και μπάσκετ σε μια αυτοσχέδια μπασκέτα. Πολλές
φορές μαλώνουμε γιατί δε συμφωνούμε ποιο παιχνίδι να παίξουμε.
Γρήγορα, όμως, τα βρίσκουμε κι αρχίζουμε με κάποιο.
Παίζουμε αρκετή ώρα. Το σούρουπο έρχεται κι εμείς ακόμα
συνεχίζουμε το παιχνίδι μας. Το ένα παιχνίδι διαδέχεται το άλλο.
Όλη η γειτονιά ξεσηκώνεται από τις φωνές μας. Γι’ αυτό μερικοί
ηλικιωμένοι μας κάνουν παρατήρηση. Δίκιο έχουν κι αυτοί αλλά τι
να κάνουμε κι εμείς;
Όταν το παρακάνουμε, έρχονται οι μητέρες μας και μας
φωνάζουν. Καληνυχτίζουμε ο ένας τον άλλο και πηγαίνουμε στα
σπίτια μας. Αύριο πάλι την ίδια ώρα θα είμαστε εκεί, για να
συνεχίσουμε τα παιχνίδια μας.

13
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πού παίζουν τα παιδιά στη γειτονιά τους;

2. Τι παιχνίδια παίζουν;
3. Πώς αντιδρούν οι ηλικιωμένοι στις φωνές των παιδιών;
4. Εσύ τι παιχνίδια παίζεις στη γειτονιά σου με τους φίλους
σου;

14
Οι θεοί του Ολύμπου

Κατά τη βασιλεία του Δία, οι σημαντικότεροι θεοί και θεές

κατοικούσαν στην κορυφή του Ολύμπου, σε ένα ολόλαμπρο
παλάτι. Από εκεί ψηλά παρακολουθούσαν όλα όσα συνέβαιναν στη
γη, στον ουρανό και στα πελάγη και όταν το έκριναν απαραίτητο
κατέβαιναν στη γη. Σύμφωνα με την παράδοση, οι σπουδαιότεροι
θεοί του Ολύμπου ήταν: ο Δίας, θεός της γης και του ουρανού, η
Ήρα, η προστάτιδα του γάμου, η Αθηνά, η θεά της σοφίας, ο
Ήφαιστος, ο θεός της φωτιάς, ο Άρης, ο θεός του πολέμου, η
Αφροδίτη, θεά του έρωτα, ο Απόλλωνας, θεός του φωτός και της
μουσικής, η Άρτεμη, θεά του κυνηγιού, η Δήμητρα, θεά της
γεωργίας, η Εστία, θεά του σπιτιού, ο Ποσειδώνας, θεός της
θάλασσας και τέλος ο Ερμής, θεός του εμπορίου.

15
 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Που κατοικούσαν οι θεοί;

2. Πότε κατέβαιναν οι θεοί στη γη;
3. Συμπληρώνω τις λέξεις που λείπουν:
Η Αθηνά ήταν η θεά της ……………………..
Ο Ήφαιστος ήταν ο θεός της …………………….
Η Δήμητρα ήταν η θεά της ………………………….
Ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός της …………………………

16
Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Ο Οδυσσέας στη χώρα των Κυκλώπων

O Οδυσσέας και οι σύντροφοι του βρέθηκαν σ' ένα νησί της Ιταλίας,
τη Σικελία. Παίρνοντας μαζί τους δώδεκα συντρόφους του, ο
Οδυσσέας βγήκε στη στεριά να φέρει νερό και τρόφιμα. Μπήκαν
σε μια σπηλιά και βρήκαν άφθονο τυρί και γάλα.
Όμως, ώσπου να τα πάρουν, μπήκε στη σπηλιά ένα κοπάδι πρόβατα
κι ένας γίγαντας που είχε ένα μόνο μάτι στη μέση του μετώπου του.
Ανήκε στη φυλή των Κυκλώπων, που τους θεωρούσαν παιδιά του
Ποσειδώνα. Ήταν μονόφθαλμοι, γιγαντόσωμοι και άγριοι. Έτρωγαν
γάλα και κρέας, ακόμα και ανθρώπινο..
Ο Κύκλωπας ρώτησε τι γυρεύουν στη σπηλιά του. Ο Οδυσσέας είπε
πως είχαν χάσει το δρόμο τους και ζητούσαν τη βοήθεια του για να
γυρίσουν στην πατρίδα. Τότε ο Κύκλωπας έκλεισε την είσοδο της
σπηλιάς μ' ένα βράχο, άρπαξε δύο συντρόφους του Οδυσσέα και
τους έφαγε. Ύστερα ξάπλωσε και κοιμήθηκε. Ο Οδυσσέας όμως
σκέφτηκε και βρήκε τη λύση. Την άλλη μέρα του πρόσφερε από το
δικό τους κρασί, ώσπου τον μέθυσε κι ύστερα μ' ένα μυτερό
χοντρό ξύλο του 'βγαλε το μάτι. Ο Κύκλωπας πονούσε πολύ και
δεν μπορούσε πια να τους δει για να τους φάει. Έτσι τον πήρε ο
ύπνος.
Όμως ο βράχος της εισόδου δεν κουνιόταν. Έτσι ο Οδυσσέας και
οι σύντροφοι του περίμεναν την άλλη μέρα το πρωί που ο
Κύκλωπας θα έβγαζε τα πρόβατα για βοσκή. Κρεμάστηκαν κάτω
από τις κοιλιές των κριαριών και ξέφυγαν. Μάταια ο Κύκλωπας
έψαχνε στα τυφλά να τους βρει ανάμεσα στα πρόβατα του.
Μόλις μπήκαν στο πλοίο τους, ο Οδυσσέας του φώναξε: «Σε
τιμωρήσαμε, γιατί ήσουν σκληρός και αφιλόξενος». Τότε ο
Κύκλωπας άρχισε να τους πετάει βράχια. Ύστερα άρχισε να τους
καταριέται και να ζητά από το θεό Ποσειδώνα να τους στείλει
τρικυμίες στο ταξίδι τους και να τους βρουν συμφορές.

17
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Ποιες πληροφορίες μας δίνει το κείμενο για τους Κύκλωπες;

2. Ποια λύση σκέφτηκε και βρήκε ο Οδυσσέας;
3. Τι έκαναν ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του όταν είδαν πως ο
βράχος της σπηλιάς δεν κουνιόταν;
4. Ποια ήταν η αντίδραση του Κύκλωπα όταν κατάλαβε πως ο
Οδυσσέας και οι σύντροφοί του έφευγαν με το πλοίο τους;

18
Τρύπωνας ο φαφαγάλος

Μια μέρα, ο Τρύφωνας επισκέφτηκε την τάξη της Αλεξάνδρας:

- Κυρία, κυρία! Ένας παπαγάλος έξω από το παράθυρο!, φώναξαν
τα παιδιά.
Ήταν ο Τρύφωνας. Τα παιδιά σηκώθηκαν όρθια και, πριν
προλάβει η δασκάλα να πει τίποτα, άνοιξαν το παράθυρο. Ο
Τρύφωνας πέταξε μέσα και πήγε και κάθισε πάνω στην έδρα.
- Αχ! κυρία, είπε η Αλεξάνδρα. Ας τον αφήσουμε λίγο. Δε θα κάνει
τίποτα.
Ο Τρύφωνας κοίταζε μία τη δασκάλα και μια την Αλεξάνδρα.
- Αχ! Ναι, σας φαρακαλώ. Απήστε με να κάτσω λίγο. Δε θα κάνω
πασαρία. Είμαι ήσυχο φουλί εγώ.
- Καλέ, εσύ μιλάς!, είπε με θαυμασμό η δασκάλα.
- Ναι, μιλάω, είπε ο Τρύφωνας. Φού είναι το φαράξενο;
- Μπράβο σου, είπε η δασκάλα. Είναι εκπληκτικό να μιλάς τόσο
καλά. Μόνο που τώρα πρέπει να συνεχίσουμε το μάθημά μας.
Λοιπόν, που είχαμε μείνει; Α, ναι. Θα μας έλεγε ο Γιάννης πόσο
κάνει
επτά επί πέντε...
- Ου! Φανεύκολο, πετάχτηκε ο Τρύφωνας. Τριάντα φέντε!
Η δασκάλα άρχισε να νευριάζει.
- Για να σου πω, φώναξε στον Τρύφωνα. Θ’ αφήσεις το Γιάννη να
τα πει;
- Απού, κυρία, τα ξέρω. Να μην τα φω;
- Όχι, ο Γιάννης θέλω να τα πει. Εσύ μην τολμήσεις να ξαναπείς
τίποτα!
Και την ίδια στιγμή κοίταξε αγριεμένη τον Τρύφωνα.
Εκείνος ζάρωσε και κατέβασε το κεφάλι. «Τελικά όλοι οι άνθρωποι
το ίδιο είναι», σκέφτηκε. «Φρώτα σου λενε φόσο εκφληκτικό είναι
φου μιλάς και μετά σου λένε μην ξαναφείς τίφοτα! Ποβερό!».

19
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Τι έγινε ξαφνικά μια μέρα στην τάξη της Αλεξάνδρας;

2. Γιατί ενθουσιάστηκε η δασκάλα με τον παπαγάλο;
3. Γιατί θύμωσε η δασκάλα με τον παπαγάλο;
4. Τι αναρωτήθηκε στο τέλος ο Τρύφωνας;

20
Ε΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Η εφεύρεση της τυπογραφίας

Μία από τις σπουδαιότερες εφευρέσεις του ανθρώπου είναι η

τυπογραφία. Την εφεύρεση αυτή την έκανε πριν από πάρα πολλά,
περίπου το 1450, ένας Γερμανός χρυσοχόος, ο Ιωάννης
Γουτεμβέργιος, που ζούσε στην πόλη Μάιντς του Ρήνου.
Ως την εποχή εκείνη τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, γι’ αυτό ήταν
σπάνια και πολύ ακριβά. Έτσι μπορούσαν να διαβάζουν και να
μορφώνονται πολύ λίγοι άνθρωποι. Τότε, λοιπόν, άρχισαν κάποιοι
να εξετάζουν τη δυνατότητα να τυπωθεί ένα κείμενο με κινητά
στοιχεία. Την τέχνη αυτή την ήξεραν από παλιά οι Κινέζοι, οι
οποίοι από τον 6ο αιώνα μ.Χ. χρησιμοποιούσαν ξύλινες ή λίθινες
πλάκες, πάνω στις οποίες σκάλιζαν τα γράμματα του κειμένου και
έπειτα τα τύπωναν με μελάνι πάνω σε ένα μεταξωτό πανί ή
ρυζόχαρτο. Όμως αυτός ο τρόπος δεν ήταν ούτε πρακτικός ούτε
οικονομικός καθώς το χάραγμα στις πλάκες απαιτούσε πολύ κόπο
και κόστιζε πολύ για να γίνει.
Τελικά, το πρόβλημα λύθηκε όταν ο Γουτεμβέργιος σκέφτηκε να
φτιάξει μεταλλικά «κινητά» γράμματα κι έτσι να συνθέτει μια
λέξη, μια φράση, ένα κείμενο και να το τυπώνει. Αφού λοιπόν
κατασκεύασε ένα τυπογραφείο με κινητά στοιχεία κατάφερε το
1455 να τυπώσει το πρώτο του βιβλίο, την Αγία Γραφή.
Σήμερα, η τυπογραφία έχει εξελιχθεί πάρα πολύ. Έγχρωμες ή
ασπρόμαυρες εκτυπώσεις γίνονται σε κάθε είδους υλικό, χαρτί,
ύφασμα, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί, ξύλο, δέρμα ενώ τα
τυπογραφικά μηχανήματα συνεχώς πλαστικοποιούνται.

21
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πώς ανακαλύφθηκε η τυπογραφία και από ποιον;

2. Ποια ήταν η κατάσταση σχετικά με τα βιβλία πριν την
ανακάλυψη της τυπογραφίας;
3. Πως λύθηκε τελικά το πρόβλημα;
4. Σήμερα πως έχει εξελιχθεί η τυπογραφία;

22
Η ζωή που άλλαξε

Η μητέρα κοιμάται. Όταν βραδιάζει είναι πάντα κουρασμένη. Όλο

το πρωί ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες, κάνει τις δουλειές της
πολυκατοικίας κι από το μεσημέρι κι ύστερα ράβει. Βρήκε μερικές
πελάτισσες κι όλο έχει κάτι να παραδώσει. Διορθώματα... Οι
κυρίες είναι πάντα βιαστικές, λες και η μαμά κρατάει στα χέρια
της το μοναδικό τους ρούχο.
Άρχισα γερμανικά, σ’ ένα φροντιστήριο της πλατείας Κάνιγγος.
Παίρνω το λεωφορείο που σταματάει μπροστά στο σπίτι μας και
κατεβαίνω στο τέρμα. Τρεις φορές την εβδομάδα. Έχω πολλή
μελέτη. Η μαμά δεν έφερε αντιρρήσεις για τα γερμανικά. Ξέρω
όμως πως πολύ στεναχωρήθηκε. Αχ, θα ήθελα να μη μου
περίσσευε καιρός ούτε για να πάρω ανάσα. Δε θέλω να σκέφτομαι.
Προσπαθώ να σβήσω απ’ το μυαλό μου τον πατέρα, το θυρωρείο.
Κι όμως, η κάθε λεπτομέρεια της ζωής μου μπήγεται στη σκέψη
μου, σαν τη βελόνα της μαμάς στο ρούχο της πελάτισσας.
Τις πρώτες μέρες στο σχολείο δεν ένιωθα καθόλου καλά. Όλα μου
φταίγανε. Οι δάσκαλοι, τα παιδιά, τα μαθήματα. Ζούσα με μια
σκέψη: να χτυπήσει το τελευταίο κουδούνι, να γυρίσω σπίτι...

23
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Γιατί η μητέρα του κοριτσιού ήταν τόσο κουρασμένη;

2. Τι γλώσσα μαθαίνει το κορίτσι και πόσες φορές την
εβδομάδα πηγαίνει στο φροντιστήριο;
3. Τι εύχεται το κορίτσι και γιατί;
4. Πώς περνούσε στο σχολείο; Ήταν ευτυχισμένη;
5. Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση
στη ζωή μας;

24
ΣΤ ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Δικαιώματα παιδιών

Ένα από τα σημαντικότερα δικαιώματα των παιδιών όλου του

κόσμου, όπως και κάθε ανθρώπου γενικά, είναι το δικαίωμα στην
ισότητα. Με αυτό το δικαίωμα εννοούμε ότι κάθε παιδί σε αυτόν
τον κόσμο έχει τα ίδια δικαιώματα με τα άλλα στην τροφή, στην
υγεία, στην ασφάλεια, στη μόρφωση ανεξάρτητα από τη φυλή, την
εθνικότητα, το φύλο ή τη θρησκεία του.
Το συγκεκριμένο δικαίωμα αρχικά θα πρέπει να εξασφαλίζεται
από τους ενήλικες και από τα κράτη. Οι κυβερνήσεις μπορούν και
πρέπει να έχουν νόμους που να προστατεύουν την ισότητα των
παιδιών σε όλους τους τομείς και να τιμωρούν όσους την
παραβιάζουν. Ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα
παιδιά σαν τα είναι δίπλα του, να τα προστατεύει το ίδιο και να
αγωνίζεται για να μη γίνονται διακρίσεις εις βάρος τους.
Όμως και τα ίδια τα παιδιά μπορούν να προστατέψουν αυτό το
δικαίωμα πρώτα απ’ όλα με το να γνωρίζουν. Έτσι θα πρέπει από
τη μια πλευρά να αντιδρούν σε οποιαδήποτε διάκριση γίνεται σε
βάρος τους, στην άσχημη συμπεριφορά των άλλων απέναντι τους
και από την άλλη να δέχονται τα ίδια τη διαφορετικότητα των
άλλων παιδιών στο σχολείο και στην κοινωνία στην οποία ζουν, να
είναι φίλοι με αυτά και να τα προστατεύουν.
Δυστυχώς σήμερα σε πολλές χώρες του κόσμου, ακόμα και σε
αυτές που θεωρούνται ανεπτυγμένες και πολιτισμένες, γίνονται
διακρίσεις σε βάρος των παιδιών. Για παράδειγμα σε κάποιες
χώρες παιδιά που ανήκουν σε άλλη φυλή ή έχουν διαφορετικό
χρώμα ή έχουν κινητικά προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται τι ίδιο
με τα υπόλοιπα παιδιά.
Για να είναι, λοιπόν, όλα τα παιδιά του κόσμου χαρούμενα και
ευτυχισμένα, να μεγαλώσουν σωστά και έτσι ο κόσμος να γίνει
καλύτερος, πρέπει το δικαίωμά τους στην ισότητα να
αναγνωρίζεται και να προστατεύεται από όλους.

25
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Σε ποιο δικαίωμα αναφέρεται το κείμενο;

2. Πώς μπορεί να διασφαλιστεί το δικαίωμα αυτό από τις
κυβερνήσεις;
3. Πώς μπορούν τα παιδιά να βοηθήσουν στη διασφάλιση
αυτού του δικαιώματος;

26
 «Γίνετε σαν τα παιδιά»

Ένας θίασος είχε έρθει στη Μανωλίτσα, για να δώσει παράσταση

δωρεάν. Όλοι οι μεγάλοι έδειξαν ενδιαφέρον κι άρχισαν να
σχηματίζουν μια μεγάλη ουρά με φασαρία και σπρωξίματα.
Γυναίκες και άντρες με τα μικρά τους περιμένουν ανυπόμονα
μπροστά στην πόρτα. Τα παιδιά μαζεύτηκαν εκεί μαζί με τους
γονείς τους.
Δυο ψηλοί και γεροδεμένοι πατεράδες βρέθηκαν πλάι-πλάι. Ήταν
όμως δυο παράξενα συμπλέγματα: ο καθένας κρατούσε καβάλα
στους ώμους του το μικρό του γιο, που δε θα ’ταν παραπάνω από
τριών χρονών.
Για να λέμε την αλήθεια, οι δυο μικροί στην αρχή καλοπερνούσαν
εκεί πάνω. Ήταν αρκετά αναπαυτικά, όπως απάνω σ’ άλογα.
Καθώς μάλιστα ήταν γείτονες κοντά-κοντά, είχανε πιάσει και
κουβέντα, ενώ οι άλλοι από κάτω ξεροστάλιαζαν στα πόδια τους.
Σιγά-σιγά η φασαρία και τα σπρωξίματα δυνάμωναν. Δεν
καταλάβαιναν βέβαια τι γίνεται, αλλά λίγο τους ένοιαζε. Έτσι
άρχισαν και το παιχνίδι. Ο ένας κρατούσε ένα καράβι με πανιά, ο
άλλος ένα αυτοκινητάκι φορτηγό.
- Μου το ’φερε ο Άγιος Βασίλης, έλεγε ο ένας.
- Κι εμένα, απαντούσε ο άλλος.
- Έχω κι εγώ ένα καραβάκι, έλεγε ο ένας γιος.
- Να το φέρεις να το βάλουμε στη θάλασσα, απαντούσε ο άλλος
γιος.
Κι από κάτω σκαμπανεβάσματα και βρισιές.
- Κατεβάστε τα παιδιά, καλέ! ακούστηκε μια φωνή.
Μερικά χέρια υψώθηκαν και τα κατέβασαν. Τα τράβηξαν
παράμερα σ’ ένα ήσυχο μέρος, ενώ την ίδια στιγμή φούντωσε ο
καβγάς. Ο κόσμος έτρεχε πέρα δώθε. Η πλατεία αναστατώθηκε.
Κι όταν τελοσπάντων ο καυγάς πήρε τέλος, όλοι θυμήθηκαν τα
παιδιά. Πού είναι αυτοί οι δύο;
Τα βρήκαν καθισμένα χάμω, να ταξιδεύουν το φορτηγό και το
καραβάκι τους.
Οι δύο πατεράδες, ιδρωμένοι, στάθηκαν μπροστά στα παιδιά
κατάπληκτοι. Ύστερα χαμήλωσαν το κεφάλι τους. Ξαφνικά

27
κατάλαβαν. Ξαφνικά ντράπηκαν. Ξαφνικά όλη η πλατεία σώπασε
ντροπιασμένη.

28
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Γιατί τσακώνονταν οι άνθρωποι;

2. Τι έκαναν τα παιδιά που βρίσκονταν με τους πατεράδες τους
στην ουρά;
3. Που βρέθηκαν τελικά τα παιδιά;
4. Πώς αντέδρασαν οι άνθρωποι μετά το τέλος του καυγά;

29
Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Αναμνήσεις από τη γερμανική κατοχή

[...] Η Αθήνα ρημάζει μέρα με τη μέρα. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι

σκουπίδια. Οι άνθρωποι ζαρώνουν και τρέχουν να ζεσταθούν.
Πολλοί φορούν τις ρόμπες τους για πανωφόρια. Κάποιοι είναι
τυλιγμένοι με τσουβάλια και εφημερίδες. Κόπηκε και το ηλεκτρικό
ρεύμα κατόπιν από το ψωμί.
[...] Έξω από το σταθμό Ομονοίας μια γυναίκα έπεσε μπροστά μου
σαν να τη χτύπησε κεραυνός. Τρέχουν οι άλλοι να τη σηκώσουν,
μαζεύεται κόσμος, της δίνουν λεφτά. Τι να τα κάνει; Κάποιος
έβγαλε από τη τσέπη του ένα χαρούπι και της έδωσε. Το τρώει σαν
σκυλί πεινασμένο. [...]
Αν προχωρούσες από την Ομόνοια στο Σύνταγμα σε πεντέξι
σημεία θα συναντούσες γύρω από πεσμένους στο δρόμο.
Μπουλούκια παιδιά ζητιάνευαν στους δρόμους κι άρπαζαν ό,τι
βρίσκαν που να μασιέται.
Είδαμε στην πλατεία Κλαυθμώνος ένα τσούρμο παιδάκια
μισόγυμνα κι ένας μαντράχαλος 25 χρονών άσπρος από την πείνα,
ο αρχηγός τους. Τα παιδάκια άδειαζαν τους σκουπιδοτενεκέδες
από τα γύρω εστιατόρια. Έφερναν το περιεχόμενο και το άφηναν
σ’ έναν τοίχο απέναντι από το υπουργείο των Ναυτικών.
Πατατόφλουδες, κρεμμυδόφλουδες, ρίζες από μαρούλια και
λάχανα, σάπια μήλα, κόκκαλα και αποφάγια μαγειρεμένα,
κομμάτια από ψωμί βουτηγμένα στις σάλτσες κι ό,τι μπορούσε να
μασηθεί [...] τα βάζαν σ’ ένα τενεκεδένιο καζάνι και τα βράζανε σε
φωτιά από παλιόχαρτα και σκουπίδια. Ο αρχηγός δοκίμαζε το
μαγείρεμα κάθε τόσο. Ύστερα μοίραζαν το φαγητό και το τρώγαν.
Ασ.Πανσέληνος Τότε που ζούσαμε (διασκευή)

30
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πώς περιγράφεται η κατάσταση στην Αθήνα ;

2. Τι συνέβη έξω από το σταθμό Ομονοίας και πώς αντέδρασε ο
κόσμος;
3. Τι εικόνα θα αντίκριζε κάποιος αν προχωρούσε από την
Ομόνοια στο Σύνταγμα;
4. Τι είδους φαγητά μάζευαν τα παιδιά από τους
σκουπιδοτενεκέδες και τι ακριβώς τα έκαναν;
5. Ποια εικόνα από όσες περιγράφονται στο κείμενο σου
φάνηκε πιο σκληρή και γιατί;

31
Ξενοφοβία

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικογένειά μου ήταν διαφορετική.

Οι γονείς μου μιλούσαν αγγλικά και αυτά με βαριά ιταλική
προφορά. Το στυλ της ζωής μας ήταν ολοφάνερα διαφορετικό, ένα
μικρό κομμάτι της Μεσογείου στις ακτές της Αμερικής. Τρώγαμε
διαφορετικά εξωτικά φαγητά. Οι συζητήσεις μας ήταν πιο
ζωντανές και οι φωνές μας λίγο πιο δυνατές. Οι κινήσεις μας πιο
έντονες και ο κόσμος στον οποίο ζούσαμε πιο ξένος. Σαν μικρό
παιδί, ούτε ήξερα, ούτε με ενδιέφεραν, οι πολλές διαφορές μας. Τα
παιδιά από τη φύση τους, παραδέχονται τα πράγματα όπως είναι,
λιγότερο έτοιμα να προσέξουν και πολύ περισσότερο να κρίνουν
τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους(εκτός αν βέβαια έχουν
επηρεαστεί από τους μεγάλους). Αυτό, όμως, άλλαξε όταν μπήκα
στο γυμνάσιο και ήμουν πια έφηβος.
Ήταν συνηθισμένο εκείνο τον καιρό να μας κολλάνε τις
ταμπέλες «μακαρονάς» και «μετανάστης». Ποτέ δεν ήμουν
απολύτως σίγουρος για το τι σήμαιναν αυτές οι δυο λέξεις, παρ’
όλα αυτά ένιωθα το κεντρί τους. Πρωτοένιωσα αυτόν τον πόνο μια
μέρα καθώς έφευγα από το σχολείο. Βρέθηκα περικυκλωμένος από
μια ομάδα παιδιών που μου φώναζαν αυτά τα λόγια. Ένα από αυτά
τα παιδιά μου πέταξε ένα κέικ. Μου φάνηκε ότι πέρασε μια
αιωνιότητα ώσπου να απελευθερωθώ από τον κύκλο τους, αφού
είχα φάει αρκετές σπρωξιές και μπουνιές. Ταπεινωμένος και
κλαίγοντας έσπασα τον κλοιό και όρμησα στο σπίτι μου.
Μόλις έφτασα στο σπίτι μου κλειδώθηκα στο μπάνιο για να μη
με δουν. Δεν μπορούσα να αντέξω την πιθανότητα να με δουν οι
γονείς μου σ’ αυτήν την έξαλλη κατάσταση. Έπλυνα τις κρέμες που
είχαν κολλήσει πάνω μου. Δεν μπορούσα να σταματήσω τα
κλάματα και τα δάκρυά μου ανακατεύονταν με το αίμα στο
πρόσωπό μου. Δεν μπορούσα να πιστέψω αυτό που μου συνέβη.
Τελικά ο πατέρας μου χτύπησε την πόρτα του μπάνιου και αφού
εξάντλησε όλη του την ευγένεια και την πειθώ άνοιξα επιτελούς
την πόρτα και τον άφησα να μπει.
«Μισώ που είμαι Ιταλός», του εξομολογήθηκα θυμωμένος, «θα
ήθελα να είμαι σαν όλους τους άλλους!»

32
 «Ε, λοιπόν δεν είσαι! Ο Θεός δε θέλησε να μας κάνει όλους
ίδιους. Μας έκανε διαφορετικούς για να μπορεί ο καθένας να είναι
ο εαυτός του. Ποτέ να μη φοβάσαι τις διαφορές. Η διαφορά είναι
καλό. Πρέπει να είμαστε δυνατοί και πάντα περήφανοι για το
ποιοι και τι είμαστε.»

33
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Από ποια χώρα ήταν το παιδί και πώς αντιδρούσαν τα άλλα

παιδιά σε αυτό;
2. Τι συνέβη μία μέρα στο σχολείο του παιδιού;
3. Τι είπε ο πατέρας του παιδιού όταν είδε τι είχε συμβεί;
4. Τι πιστεύεις εσύ για αυτό που συνέβη στο αγόρι της ιστορίας;
Ήταν κάτι σωστό; Γιατί;

34
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Η ζωή στην οικογένεια

Κάθε άνθρωπος ονειρεύεται ένα ευτυχισμένο σπιτικό και αυτό δεν

είναι δύσκολο, αν όλα τα μέλη της οικογένειας είναι δεμένα μεταξύ
τους με αγάπη, αν όλοι έχουν μάθει να δίνουν και όχι μόνο να
παίρνουν.
Η ευτυχία δεν είναι κάτι απόλυτο και άπιαστο. Είναι οι μικρές
καθημερινές χαρές, που μοιράζονται όλα τα μέλη της οικογένειας.
Είναι το αίσθημα πως ο καθένας, όσο μικρός κι αν είναι, είναι ένα
ισότιμο μέλος, που όλοι αγαπούν, που έχει δικαιώματα, όπως έχει
και υποχρεώσεις.
Μόνο με την αμοιβαία αναγνώριση και κατανόηση ξεπερνιούνται
οι καθημερινές δυσκολίες και λύνονται τα προβλήματα που
αντιμετωπίζει κάθε οικογένεια. Κάθε σπίτι έχει το δικό του ρυθμό
ζωής, τη δική του ατμόσφαιρα, που δημιουργείται από τις
συνήθειες και τα πράγματα τα οποία μοιράζονται και χαίρονται
όλοι μαζί. Είναι τα δωμάτια και ο κήπος, αν υπάρχει, τα λουλούδια
στα βάζα, το καθαρό κρεβάτι, η κουζίνα που μοσχομυρίζει, το
τραπέζι στο οποίο μελετάς.
Το σπίτι στο οποίο κατοικούμε όλοι μας έχουμε υποχρέωση να το
κρατούμε καθαρό και τακτοποιημένο. Καμιά δουλειά δεν είναι
αποκλειστικά «γυναικεία» ή «ανδρική» και η βοήθεια στο
νοικοκυριό δεν είναι καθόλου ντροπή.
Γι’ αυτή την ατμόσφαιρα, για την ήρεμη οικογενειακή ζωή, για την
ομορφιά και την τάξη του σπιτιού είμαστε όλοι υπεύθυνοι.

35
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Τι ονειρεύεται κάθε άτομο;

2. Τι είναι ευτυχία για κάθε άτομο μέσα στην οικογένεια;
3. Πώς ξεπερνιούνται τα προβλήματα μέσα στην οικογένεια;

36
Τα γκράφιτι των θρανίων

Παρατηρώντας τα θρανία στις σχολικές αίθουσες, μπορούμε να

προβληματιστούμε, να χαμογελάσουμε απλώς, ακόμα και να
εκπλαγούμε. Τα περισσότερα γκράφιτι έχουν ως κύριο θέμα τους
τον έρωτα, την αγάπη, τη φιλία και τη λατρεία για κάποια
ποδοσφαιρική ομάδα ή κάποιο γνωστό ποδοσφαιριστή ή δημοφιλή
τραγουδιστή. Ένα μεγάλο μέρος της επιφάνειας των θρανίων
καλύπτουν ερωτικοί στίχοι προερχόμενοι από γνωστά λαϊκά
άσματα της εποχής ή αποτελούν προσωπικά δημιουργήματα των
μαθητών. Αγάπη, έρωτας, μίσος, πάθος, εκδίκηση, απιστία ή
απλώς αδιαφορία είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα.
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία στα γκράφιτι εκφράζει το
θαυμασμό για κάποια δημοφιλή ελληνική ομάδα ποδοσφαίρου ή
μπάσκετ και τη λατρεία για γνωστούς ποδοσφαιριστές ή
μπασκετμπολίστες, Έλληνες ή ξένους. Πιο φανατικοί φαίνεται να
είναι οι οπαδοί του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού που
θεοποιούν και ηρωοποιούν τους παίκτες τους. Εδώ διακρίνουμε το
χέρι κατά προτίμηση των μαθητών και πολύ λιγότερο των
μαθητριών.
Άλλοι μαθητές εκφράζουν την αγάπη για κάποιο γνωστό
τραγουδιστή ή τραγουδίστρια, ελληνικής ή ξένης υπηκοότητας,
καθώς και για νεανικά συγκροτήματα. Άλλοι μαθητές προτιμούν
να γράφουν μόνο το όνομά τους με μικρά ή τεράστια γράμματα, να
δηλώνουν την ταυτότητάς τους, τις επιθυμίες τους, τις
καλλιτεχνικές ή άλλες προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντά τους, τη
συμπάθειά ή την αντιπάθεια για κάποιον. Άλλοι σχολιάζουν κάποιο
συμμαθητή ή κάποιο καθηγητή τους ή γράφουν από το βιβλίο τους
τα δύσκολα σημεία του μαθήματος για να τα διαβάσουν στην
προφορική εξέταση ή να τα αντιγράψουν σε κάποιο διαγώνισμα ή
απλώς αλληλογραφούν μεταξύ τους για κοινότοπα θέματα, αντί να
μιλήσουν. Άλλοι, τέλος, αναφέρονται σε συγκεκριμένα πρόσωπα
μαθητών, εκφράζοντας αμοιβαία φιλία και αγάπη για πάντα.

37
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Ποιο είναι το κύριο θέμα στο οποίο αναφέρεται το κείμενο;

2. Τι θέματα έχουν τα γκράφιτι των θρανίων;
3. Αν έφτιαχνες εσύ ένα δικό σου γκράφιτι τι θέμα θα είχε;

38
Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Το Διαδίκτυο

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη αναζητούν

καθημερινά ανθρώπινη επαφή στις εικονικές λεωφόρους του
Διαδικτύου. Καθισμένοι εμπρός στην οθόνη του υπολογιστή τους
συνομιλούν ηλεκτρονικά, κανονίζουν συναντήσεις, ανταλλάσσουν
ερωτόλογα και προσβολές, αναζητούν ερωτικούς συντρόφους και
κυνηγούν την ουτοπία του έρωτα στις σκοτεινές γωνιές του
κυβερνοχώρου. Όσοι δεν έχουν πρόσβαση στο Ίντερνετ
ανταλλάσσουν μετά μανίας ηλεκτρονικά μηνύματα με τη βοήθεια
κινητών τηλεφώνων. Νεαρά παιδιά, αποκομμένα από την παρέα
τους, συγκεντρωμένα σε μια μικροσκοπική οθόνη αποστέλλουν και
απαντούν σε μηνύματα, αδύναμα να συνειδητοποιήσουν ότι η
πραγματική ζωή περνάει και χάνεται δίπλα τους [...].
«Έχω την εντύπωση ότι ο σημερινός άνθρωπος δεν καταφεύγει
στο Ίντερνετ για να συναντήσει έναν άλλο άνθρωπο, αλλά
περισσότερο για να παίξει με αυτή την υπόθεση. Η όλη διαδικασία
δεν είναι παρά ένα παιχνίδι με κάποιον που θα μπορούσε να γίνει
σύντροφος ή φίλος, αλλά τελικά δε γίνεται τίποτε απ’ όλα αυτά.
Στατιστικά μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό συναντιέται και ένα
ακόμη μικρότερο δημιουργεί τελικά σχέση», αναφέρει
χαρακτηριστικά ο κ. Γκοτζαμάνης, ψυχίατρος. Γιατί τελικά η
σχέση είναι μια συνεχής ανταλλαγή βλεμμάτων, αγγιγμάτων,
λόγου και συναισθημάτων και αυτά δεν μπορούν να μεταδοθούν
μέσα από το Ίντερνετ.
Ουδείς αμφιβάλλει ότι οι νέες τεχνολογίες μας δίνουν τη
δυνατότητα να δημιουργήσουμε νέες σχέσεις, να έρθουμε πιο
κοντά, να επικοινωνήσουμε με ανθρώπους που κάτω από άλλες
συνθήκες δε θα γνωρίζαμε ποτέ, να ξεπεράσουμε τα φράγματα της
απόστασης και να συνομιλούμε με φίλους που βρίσκονται στην
άλλη άκρη της Γης.
Την ίδια στιγμή όμως αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο να
παραμελήσουμε τις προσωπικές μας σχέσεις με τους ανθρώπους
που βρίσκονται δίπλα μας. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι
επιδράσεις που έχουν τα νέα μέσα, όπως το Ίντερνετ, στην

39
κοινωνική μας ζωή ίσως να μην μπορούν να προβλεφθούν
χρησιμοποιώντας την εμπειρία μας από το παρελθόν. Επαφίεται
σε όλους εμάς να μην αφήσουμε τα χρόνια της τεχνολογίας να
γίνουν τα χρόνια της μοναξιάς.
Εφημ. Το Βήμα (διασκευή).

40
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Να δώσεις έναν τίτλο στο κείμενο.

2. Ποιες είναι οι θετικές και οι αρνητικές συνέπειες της
ηλεκτρονικής επικοινωνίας στις ανθρώπινες σχέσεις,
σύμφωνα με τον άρθρο;
3. Ποια στάση πρέπει να κρατήσουμε εμείς, σύμφωνα με το
συγγραφέα του κειμένου, απέναντι σ’ αυτή τη νέα
τεχνολογία;

41
Γιατροί του κόσμου

Οι Γιατροί του Κόσμου είναι μία διεθνής, ιατρική,

ανθρωπιστική, Μη Κυβερνητική Οργάνωση, που παρέχει
επείγουσα ιατρική βοήθεια στα θύματα φυσικών καταστροφών,
πολέμων και συγκρούσεων. Ειδικότερα, απασχολούν ιατρικό,
παραϊατρικό, καθώς και διοικητικό και τεχνικό προσωπικό με
σκοπό να αναλάβει ανθρωπιστική δράση. Κινητήρια αρχή της
οργάνωσης είναι ότι κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει δικαίωμα στην
ανθρωπιστική βοήθεια, ανεξάρτητα από φυλή, θρησκεία,
ιδεολογία ή πολιτική πεποίθηση. Κατά συνέπεια, οι Γιατροί του
Κόσμου δρουν με βάση τις αρχές της ουδετερότητας και της
αμεροληψίας. Το γεγονός όμως ότι διατηρούν την ουδετερότητά
τους, δεν τους εμποδίζει από το να μιλούν ανοιχτά για την
καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων όταν οι ίδιοι γίνονται
αυτόπτες μάρτυρες. Όπου αυτό είναι δυνατόν, επομένως, οι
Γιατροί του Κόσμου θα επισημαίνουν και θα δημοσιοποιούν τους
κινδύνους από ανάλογες καταπατήσεις, είτε μέσω της σιωπηλής
διπλωματίας, είτε με τη βοήθεια των ΜΜΕ.
Οι Γιατροί του Κόσμου σαν ανεξάρτητη Μη Κυβερνητική
Οργάνωση, στηρίζει οπωσδήποτε την επιχειρησιακή της δράση
στην ευέλικτη και στοχευμένη ανθρωπιστική βοήθεια προς τους
πληθυσμούς που βρίσκονται σε κίνδυνο. Αρχικά, προσφέρουν
ιατρική φροντίδα, αφού η πρώτη αποστολή των Γιατρών του
Κόσμου είναι να θεραπεύσουν. Οι εθελοντές της οργάνωσης,
δηλαδή, δεσμεύονται να προσφέρουν βοήθεια σε όλους τους
ευάλωτους πληθυσμούς στον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα, όπως:
θύματα φυσικών καταστροφών, λιμών, ασθενειών, θύματα
εμπόλεμων συγκρούσεων, πολιτικής βίας, πρόσφυγες,
εκπατρισμένους, μειονότητες, παιδιά του δρόμου, τοξικομανείς και
γενικότερα σε όλους τους ανθρώπους που αδυνατούν να έχουν
πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα. Δεύτερον, οι Γιατροί του
κόσμου προσπαθούν να αποτελέσουν μάρτυρες της όποιας
κοινωνικής αδικίας. Γνωρίζουμε βεβαίως ότι δεν υπάρχει θεραπεία
και αποτελεσματική βοήθεια σε βάθος χρόνου χωρίς τη θέσπιση
δίκαιης κοινωνικής νομοθεσίας. Συνεπώς, για να είναι ουσιαστική
η δράση των Γιατρών του Κόσμου, επεκτείνεται και πέρα από τον

42
τομέα της υγείας: στηριζόμενοι πάντα στην ιατρική τους εμπειρία
και σε πλήρη ανεξαρτησία, μιλούν ανοιχτά κατά της παρεμπόδισης
πρόσβασης στην υγεία, εναντίον της καταπάτησης των
ανθρώπινων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας.
Εν κατακλείδι, οι Γιατροί του Κόσμου, επιθυμούν να κρατούν
ανοιχτό το διάλογο ακόμα και με την πολιτική και τους πολιτικούς
στοχεύοντας σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τους
αδύναμους πληθυσμούς. Γι’ αυτό, εξάλλου, αγωνίζονται ενάντια σε
κάθε αδικία. Συγκεκριμένα, ως σταθεροί υπερασπιστές των
ανθρώπινων δικαιωμάτων, αντιτίθενται στο ρατσισμό, την
ξενοφοβία, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση
κοινωνικών ομάδων. Μακροπρόθεσμος στόχος των Γιατρών του
Κόσμου είναι να κάνουν την υγεία βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

43
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Τι είναι οι «Γιατροί του Κόσμου»;

2. Ποιο είναι το έργο των Γιατρών του Κόσμου αρχικά;
3. Που επεκτείνεται δράση τους σε δεύτερη φάση;
4. Ποιος είναι ο τελικός σκοπός των Γιατρών του Κόσμου;

44
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Τουρισμός

Τα ταξίδια και η επίσκεψη ξένων χωρών, η επικοινωνία του

ανθρώπου με άλλους ανθρώπους και η γνωριμία με τον πολιτισμό
τους, η περιπέτεια και η απόκτηση νέων εμπειριών υπήρξαν πάντα
εύλογη τάση του ανθρώπου.
Τη δυνατότητα αυτή, σε παλιότερες εποχές, είχαν μόνο ορισμένοι
προνομιούχοι. Στην εποχή μας, όμως, η άνοδος του βιοτικού
επιπέδου και η σχετική οικονομική άνεση, η αύξηση του χρόνου
διακοπών και η ανάγκη του ανθρώπου για ψυχαγωγία και
αναψυχή στο διάστημα αυτό, η οργάνωση και η διαφήμιση των
ταξιδιών από ειδικευμένες επιχειρήσεις, καθώς και η ευκολία
μετακίνησης που προσφέρουν τα σύγχρονα μέσα συγκοινωνίας
επιτρέπουν σε πολλούς ανθρώπους, ανεξάρτητα από την
κοινωνική τους θέση και την επαγγελματική τους ιδιότητα, να
προγραμματίζουν και να πραγματοποιούν – μάλιστα πολύ συχνά –
ταξίδια αναψυχής όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας τους, αλλά
και στο εξωτερικό.
Ένα αρκετά μεγάλο πλήθος ξένων επισκεπτών προτιμά τη χώρα
μας, η οποία τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μια πρωτοφανή
τουριστική έκρηξη. Σ’ αυτό συντελούν οι σπάνιες φυσικές
ομορφιές της, οι ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες που
επικρατούν σ’ αυτήν, η γοητεία που ασκεί η πολιτιστική
κληρονομιά μας, τα φιλόξενα αισθήματα του λαού μας και
γενικότερα ο ελληνικός τρόπος ζωής.

Σπ.Κούτρας, Πειστικός λόγος (ελαφρώς διασκευασμένο).

45
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Για ποιους λόγους στην εποχή μας οι άνθρωποι έχουν τη

δυνατότητα να ταξιδεύουν περισσότερο;
2. Για ποιους λόγους πολλοί ξένοι επισκέπτες προτιμούν την
Ελλάδα;
3. Σε τι πιστεύεις ότι συμβάλλει η αύξηση του τουρισμού στη
χώρα μας;

46
Επαγγέλματα του μέλλοντος

Ποιο επάγγελμα μου ταιριάζει; Ποιο επάγγελμα να διαλέξω για να

βρω εργασία και να έχω μια επιτυχημένη καριέρα; Αυτές είναι οι
δυο αγωνιώδεις ερωτήσεις που υποβάλλουν στον εαυτό τους οι
νέοι και οι πιο ώριμοι πολίτες στη σημερινή εποχή της γνώσης, της
παγκοσμιοποίησης και της υψηλής τεχνολογίας, που τη σκιάζει το
φάσμα της ανεργίας και της επαγγελματικής αβεβαιότητας.
Ο πρόλογος στο βιβλίο της ζωής έχει μεγάλη σημασία για το τι θα
ακολουθήσει. Οι επαγγελματικές επιλογές αποτελούν καίριας
σημασίας αποφάσεις που προκαθορίζουν το μέλλον κάθε
ανθρώπου. Γι αυτό πρέπει να παίρνονται με σύνεση, περίσκεψη
και αυτογνωσία, με προσεκτική και όχι επιπόλαια
αποκρυπτογράφηση της προσωπικότητας, των κλίσεων, των
ταλέντων, των δυνατοτήτων, των δεξιοτήτων, των προτιμήσεων,
των ενδιαφερόντων ενός ατόμου, καθώς και των επαγγελμάτων
που του ταιριάζουν. Η καλύτερη συμβουλή για τους νέους είναι να
γίνουν αυτό που είναι και όχι αυτό που νομίζουν ότι είναι. Να
επιλέξουν δηλαδή το επάγγελμα που πραγματικά τους ταιριάζει,
τους ενδιαφέρει και στις απαιτήσεις του οποίου μπορούν να
αντεπεξέλθουν. Αλλά κάτι τέτοιο είναι προτιμότερο να συνδυαστεί
με επαγγέλματα του μέλλοντος και όχι του παρελθόντος.
Τα επαγγέλματα του μέλλοντος είναι εκείνα των οποίων οι
προοπτικές είναι θετικές ή πολύ θετικές στην αγορά εργασίας. Τα
επαγγέλματα δηλαδή για τα οποία οι κενές θέσεις εργασίας στο
άμεσο μέλλον των επόμενων 5-10 ετών προβλέπεται να είναι
περισσότερες από τον αριθμό των ατόμων που επιθυμούν και
έχουν τα προσόντα να τις καταλάβουν (υπερβάλλουσα ζήτηση
εργασίας). Επαγγέλματα με περιορισμένες ή αρνητικές προοπτικές
(κορεσμένα επαγγέλματα) είναι εκείνα για τα οποία προβλέπεται
να υπάρχουν λιγότερες κενές θέσεις εργασίας από τον αριθμό των
ατόμων που επιθυμούν και έχουν τα προσόντα να τις καταλάβουν
(υπερβάλλουσα προσφορά εργασίας). Δεν αποκλείεται, βέβαια,
ένας επίμονος, ικανός, εργατικός και ταλαντούχος νέος να επιτύχει
στην καριέρα του ακόμα κι αν επιλέξει ένα κορεσμένο επάγγελμα
που τον ενδιαφέρει και ταιριάζει στην προσωπικότητα του. Και το
αντίθετο: όταν ένας νέος επιλέξει ένα επάγγελμα με μέλλον το

47
οποίο όμως δεν του ταιριάζει ή είναι αδιάφορος, δυσκίνητος,
χαμηλών δυνατοτήτων και ενδιαφερόντων, τότε το εργασιακό του
μέλλον είναι αβέβαιο.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις οδηγούν στη διαπίστωση ότι δεν αρκεί
να επιλέξει κανείς επαγγέλματα με μέλλον για να έχει μια
επιτυχημένη καριέρα. Όμως ούτε τα κορεσμένα επαγγέλματα είναι
το βέβαιο εισιτήριο για την ανεργία και την επαγγελματική
αποτυχία. Αλλά για την πλειοψηφία των περιπτώσεων, είναι
προτιμότερο να γίνεται ο κατάλληλος συνδυασμός της
προσωπικότητας και των ενδιαφερόντων με επαγγέλματα που
έχουν θετικές προοπτικές. Με δεδομένο ότι σε κάθε άνθρωπο δεν
ταιριάζει μόνο ένα αλλά αρκετά διαφορετικά επαγγέλματα, είναι
ασφαλώς προτιμότερο να επιλέξει από εκείνα τα επαγγέλματα με
μέλλον που του ταιριάζουν και τον ενδιαφέρουν και να αποφύγει
όσα εμφανίζονται κορεσμένα. Αλλά είναι επίσης λάθος να επιλέξει
ένα επάγγελμα με μέλλον, που όμως δεν ταιριάζει καθόλου με την
προσωπικότητα, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα του.
Επισημαίνεται, ακόμα, ότι στη διάρκεια της καριέρας ενός
ανθρώπου υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα στροφής σε άλλα
επαγγέλματα που δεν εμφανίζουν αρνητικές προοπτικές όπως
εκείνο που αρχικά είχε επιλεγεί. Κάτι τέτοιο διευκολύνεται
ιδιαίτερα στην εποχή μας, από τις ραγδαίες αλλαγές της
σύγχρονης αγοράς εργασίας, ως συνέπεια των ταχύτατων
εξελίξεων της τεχνολογίας και της οικονομίας. Παρ' όλα αυτά, δεν
πρέπει να παραγνωριστεί η συχνά δυσάρεστη πραγματικότητα ότι
πολλοί νέοι επιλέγουν κορεσμένα επαγγέλματα που δεν τους
ταιριάζουν και έτσι αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στον υψηλό
ανταγωνισμό που υπάρχει σήμερα γι' αυτά.

Θ. Κατσανέβας, Επαγγέλματα του μέλλοντος και του παρελθόντος,

εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2002

48
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Να κάνεις την περίληψη του κειμένου.

2. Ποια είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος σύμφωνα με το
συγγραφέα;
3. Με ποια κριτήρια θα πρέπει να επιλέγουν οι νέοι το
επάγγελμα που θα ακολουθήσουν;
4. Πότε αποφασίζει κάποιος να κάνει μια στροφή στην
επαγγελματική του πορεία;
5. Εσύ με ποια κριτήρια θα επιλέξεις το επάγγελμα που θα
ακολουθήσεις;

49
Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Ζούμε σε μια εποχή εκπληκτική. Μέσα σε λίγα λεπτά

πληροφορηθήκαμε ότι ένας πύραυλος χτύπησε την τάδε γειτονιά
μιας χώρας ή με λίγη τύχη θα μπορούσαμε να ζήσουμε ένα γεγονός
σε απευθείας μετάδοση. Πληροφορούμαστε αυτοστιγμεί ότι
ετοιμάζεται απόπειρα πραξικοπήματος στο Κογκό ή ότι κάποιος
κυκλώνας θερίζει το Μπαγκλαντές. Η τεχνολογική έκρηξη ανέδειξε
σε κύρια προτερήματα των ειδήσεων την ταχύτητα και την
αμεσότητα. Κερδίσαμε όμως κάτι από αυτό; Δυστυχώς ποτέ ως
τώρα οι πολίτες δεν είχαν την εντύπωση ότι είναι τόσο άσχημα
ενημερωμένοι, ποτέ δεν τους κατείχε παρόμοιο συναίσθημα
αδυναμίας μπροστά στα προβλήματα του κόσμου που μας
περιβάλλει.
Το παράδοξο αυτό φαινόμενο συνδέεται με την επικράτηση της
τηλεόρασης. Είναι αυτή πλέον «που υπαγορεύει τον κανόνα, που
επιβάλλει την τάξη της και αναγκάζει τα υπόλοιπα μέσα
ενημέρωσης, και ιδιαίτερα τον Τύπο, να την ακολουθούν».
«Επιβάλλει την τάξη της» σημαίνει ότι δίνει προτεραιότητα στην
εικόνα, στο θέαμα, στο συναίσθημα. Δεν αναλύει, δεν εξηγεί και δε
διαφωτίζει τους θεατές, αλλά επιδιώκει να τους εντυπωσιάσει και
να τους συγκινήσει.
Το γεγονός αυτό δημιουργεί στα άτομα ένα μόνιμο συναίσθημα
απώλειας της επαφής με την πραγματικότητα. Κατά τη διάρκεια
του πολέμου στον Κόλπο (του Ιράκ) η εικόνα του πολέμου που
δεχόταν ο τηλεθεατής δεν είχε καμία σχέση με τον εφιάλτη που
έζησαν οι πληθυσμοί που έπεσαν θύματα αυτής της σύγκρουσης.
Ακόμα χειρότερα ο πόλεμος αυτός όπως προβλήθηκε στη μικρή
οθόνη φαινόταν λιγότερο αιματηρός, λιγότερο βίαιος από πολλές
τηλεοπτικές σειρές. Έτσι τελικά ζαρωμένοι στις πολυθρόνες τους,
μπροστά στις τηλεοράσεις οι πολίτες μετατρέπονται σε απλούς
θεατές της ιστορίας.
Α.Gresh, «Η εικόνα και το είδωλό της» (διασκευή).

50
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Ποιο είναι το κύριο θέμα του κειμένου;

2. Γιατί, σύμφωνα με το συγγραφέα, ο πολίτης, παρά την
εξέλιξη στη μετάδοση ειδήσεων, είναι περισσότερο άσχημα
ενημερωμένος παρά ποτέ;
3. Τι σημαίνει η έκφραση «η τηλεόραση [αναγκάζει] τα
υπόλοιπα ΜΜΕ, και ιδιαίτερα τον Τύπο, να την
ακολουθούν»;
4. Ποιες πιστεύεις ότι είναι οι αρνητικές συνέπειες της
τηλεόρασης για τα παιδιά και τους εφήβους;

51
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ο Seymour Papert μιλάει συχνά για την ιστορία ενός χειρουργού

του δέκατου ένατου αιώνα, ο οποίος μεταφέρεται κατά μαγικό
τρόπο μέσα σ’ ένα σύγχρονο χειρουργείο. Ο γιατρός δεν είναι σε
θέση ν’ αναγνωρίσει τίποτα, κι ούτε ξέρει πώς ν’ αντιδράσει ή πώς
να βοηθήσει. Η νέα τεχνολογία έχει μετασχηματίσει
ολοκληρωτικά τη χειρουργική ιατρική και την έχει μεταφέρει πολύ
πέρα από τον αρχικό της ορισμό. Αν όμως ένας δάσκαλος του
δέκατου αιώνα μεταφερόταν με την ίδια χρονομηχανή σε μια
σημερινή αίθουσα διδασκαλίας, εκτός από μερικές λεπτομέρειες
μικρής σημασίας, αυτός ο δάσκαλος θα ήταν σε θέση να συνεχίσει
από εκεί όπου ο ή η συνάδελφός του σταμάτησε. Υπάρχει
ελάχιστη ουσιαστική διαφορά μεταξύ του τρόπου που γίνεται η
διδασκαλία σήμερα, και του τρόπου διδασκαλίας πριν από εκατόν
πενήντα χρόνια. Η χρήση της τεχνολογίας βρίσκεται σχεδόν στο
ίδιο επίπεδο. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Αμερικανικού
Υπουργείου Παιδείας, οι δάσκαλοι θεωρούν μόνο έναν τύπο
τεχνολογίας πληροφοριών απολύτως «ουσιώδη»:το
φωτοαντιγραφικό μηχάνημα, με επαρκή τροφοδοσία χαρτιού.
Αν και ένα σημαντικό τμήμα της μάθησης προέρχεται από τη
διδασκαλία (αλλά καλή διδασκαλία και από καλούς δασκάλους),
ένα μεγάλο ακόμα τμήμα προέρχεται από την εξερεύνηση, από την
επανακάλυψη του τροχού, από την εξαγωγή συμπερασμάτων απ’
αυτό το εκπαιδευτικό «ταξίδι».Μέχρι τη στιγμή που έκανε την
εμφάνισή του ο υπολογιστής, η τεχνολογία για τη διδασκαλία ήταν
περιορισμένη σε οπτικοακουστικές συσκευές και μάθηση από
απόσταση μέσω τηλεόρασης, που απλώς ενίσχυε τη
δραστηριότητα των δασκάλων και την παθητικότητα των παιδιών.
Ο υπολογιστής μετέβαλε όμως αυτή την κατάσταση δραματικά.
Εντελώς ξαφνικά, το «κάνω και μαθαίνω» έγινε περισσότερο ο
κανόνας παρά η εξαίρεση. Μέχρι την εμφάνιση της προσομοίωσης
μέσω υπολογιστή, που τώρα εφαρμόζεται σχεδόν παντού,
μπορούσε κανείς να μάθει τη δομή ενός βατράχου, διαμελίζοντάς
τον. Σήμερα, αντίθετα, ζητείται απ’ τα παιδιά να σχεδιάσουν
βατράχους, να δημιουργήσουν ένα ζώο με συμπεριφορά βατράχου,

52
να εξομοιώσουν τους μύες του και την κίνησή του και να παίξουν
με το βάτραχο. Τελικά, φαίνεται ότι οδηγούμαστε μακριά από έναν
στερεότυπο τρόπο διδασκαλίας, ο οποίος μας τροφοδότησε
πρωταρχικά με παιδιά που απέκτησαν μάλλον εξαναγκασμένες
γνώσεις, προς έναν τρόπο πιο ουσιαστικό, που δε χαράζει σαφείς
γραμμές μεταξύ τέχνης και επιστήμης ή μεταξύ του αριστερού και
δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου.
Όταν ένα παιδί χρησιμοποιεί μια γλώσσα προγραμματισμού όπως
η Logo, για να σχηματίσει μια εικόνα στην οθόνη του υπολογιστή
του, τότε αυτή η εικόνα είναι ταυτόχρονα καλλιτεχνική και
μαθηματική έκφραση και μπορεί να ιδωθεί και με τους δύο
τρόπους. Ακόμα και μια αφηρημένη έννοια, όπως τα μαθηματικά,
μπορεί πλέον να χρησιμοποιήσει στοιχεία από τη ζωγραφική. Οι
προσωπικοί υπολογιστές θα δημιουργήσουν τους αυριανούς
ανθρώπους πιο ικανούς στα μαθηματικά και πιο εικαστικά
μορφωμένους. Σε δέκα χρόνια από σήμερα, οι έφηβοι θ’
απολαμβάνουν ένα μεγαλύτερο πανόραμα εκπαιδευτικών
επιλογών  δε θα σκεπάζονται απ’ τη ζεστασιά των βιβλίων, αλλά,
αντίθετα, θα τροφοδοτούνται από περισσότερα γνωστικά ύφη,
πρότυπα και εκφραστικές συμπεριφορές.

Ν. Νεγρεπόντης, «Ψηφιακός κόσμος»

53
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Να κάνεις την περίληψη του κειμένου.

2. Πού βασιζόταν η διδασκαλία μέχρι και την εμφάνιση των
ηλεκτρονικών υπολογιστών;
3. Πώς έχει επηρεάσει η σύγχρονη τεχνολογία τον τρόπο
διδασκαλίας;
4. Ποιες αλλαγές, με βάση το κείμενο, θα βιώσουν οι μαθητές
μέσα από τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας;
5. Ποια είναι η δική σου άποψη για τη χρήση των ηλεκτρονικών
υπολογιστών στην εκπαιδευτική διαδικασία;

54
Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ΑΝΘΡΩΠΙΑ

Η «ανθρωπιά» είναι μια λέξη του καιρού μας, ένας όρος

κοινόχρηστος, ένα νόμισμα που κυκλοφορεί σ’ όλα τα χέρια, γιατί
συμβαίνει η ανταλλακτική του αξία να είναι πολύ μεγάλη ... Με την
«ανθρωπιά» εννοούμε, φυσικά, τη συμπόνια, τη συμμετοχή, με τον
έναν ή τον άλλο τρόπο, στο πάθος του γείτονα. Του κάθε
ανθρώπου...
Το γεγονός ότι η απαίτηση της «ανθρωπιάς» έχει γίνει κοινός
τόπος σήμερα δεν είναι χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Δείχνει πως η
οικουμενική ψυχή αισθάνεται βαθύτερα την ταλαιπωρία του
ανθρώπου και αναζητεί διέξοδο...
Αρκεί μια ματιά ολόγυρά μας, για να το νιώσουμε καλύτερα τούτο.
Οι μικρές κλειστές κοινωνίες, εννοώ τα χωριά, κατάντησαν φωλιές
εχιδνών: οι άνθρωποι αλληλοπαρακολουθούνται,
αλληλοϋποβλέπονται, αλληλοσκοτώνονται και αλληλοβιάζονται σε
ποσοστό μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά. Και οι ευρυχωρότερες
κοινωνίες έγιναν παγερές μοναξιές. Ο καθένας τραβάει το δρόμο
του. Συναναστρέφεται το γείτονά του όσο τον χρειάζεται, τον
εγκαταλείπει στο πρώτο σήμα κινδύνου. Έθνη ολόκληρα
υποφέρουν από έλλειψη στοργής, παραφρονούν από έλλειψη
φιλίας. Οι δεσμοί είναι απλά σχήματα. Η καθημερινή ζωή ολοένα
και περισσότερο χάνει τη θαλπωρή, τη γλυκιά ζεστασιά της ... Η
ανθρώπινη λαιμαργία, η δίψα της ευζωίας δεν αφήνει τόπο για
ευγενικά συναισθήματα. Κάτι περισσότερο: τα ευγενικά
συναισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα.
Λησμονούμε ωστόσο πως η ανθρωπιά είναι κυριότατα βούληση,
δεν είναι γνώση, δεν είναι μόνο γνώση. Και δεν είναι λόγος, είναι
πράξη ... Η ανθρωπιά αποκλείει τη μισαλλοδοξία, την
καταφρόνεση του άλλου ανθρώπου · είναι συγγνωμονική... είναι
επιεικής και μειλίχια. Περιέχει πολλή συγκατάβαση και πολλή
κατανόηση... Η ανθρωπιά δεν είναι επάγγελμα, δεν είναι όργανο
αυτοπροβολής και επιτυχίας. Είναι απάρνηση. Πρέπει πολλά να
αρνηθείς για να κερδίσεις τα ουσιωδέστερα. Αλλά δεν είναι και
παθητική κατάσταση. Ολωσδιόλου αντίθετα αποτελεί μορφή

55
αδιάκοπης ενέργειας ... Γι’ αυτό είναι ευκολότερο να γίνεις «μέγας
ανήρ» παρά να γίνεις «μεγάλος άνθρωπος». Η Ιστορία είναι
γεμάτη παραδείγματα μεγάλων ανδρών. Αλλ’ έχει πολύ λίγους
«ανθρώπους» να παρουσιάσει...
Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος ‘Ο σύγχρονος άνθρωπος’

56
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πώς ορίζει ο συγγραφέας την έννοια της ανθρωπιάς και ποια

είναι τα χαρακτηριστικά της;
2. Γιατί η ανθρωπιά έχει γίνει κύριο αίτημα όλων των
ανθρώπων της εποχής μας;
3. Τι εννοεί ο συγγραφέας με τη φράση ότι «η ανθρωπιά δεν
είναι επάγγελμα»;
4. Τι σημαίνει η φράση: «Είναι ευκολότερο να γίνεις ‘μέγας
ανήρ’ παρά να γίνεις ‘μεγάλος άνθρωπος’»;

57
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Ως γλωσσολόγος γίνομαι πολύ συχνά αποδέκτης παραπόνων και

παρατηρήσεων για την «κακοποίηση» που υφίσταται η γλώσσα
μας. Πρόκειται συνήθως για μορφωμένους ανθρώπους,
επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, αλλά και συχνά για λιγότερο
μορφωμένους ανθρώπους, με κάποια φανερή έγνοια για τη
γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε. Τα παράπονα είναι για την
«κατάντια» της γλώσσας μας, για τα «άθλια» Ελληνικά που
ακούγονται από την Τηλεόραση, για την «άγνοια» της Ελληνικής
από τους μαθητές, για το πώς γράφονται σήμερα οι λέξεις της
γλώσσας μας, για το πώς μιλούν οι νέοι κ.λ.π. Στις γραμμές που
ακολουθούν θα προσπαθήσω να εξηγήσω τι σημαίνει
γλωσσολογικά η λεγόμενη κακοποίηση της γλώσσας.
Θα ήταν εκτός πραγματικότητας, αν πίστευε κανείς ότι η σημερινή
κατάσταση της γλώσσας μας (γνώση - χρήση - αξιοποίησή της)
είναι ό,τι πρέπει ή ό,τι θα θέλαμε να είναι. Θα ήταν εκτός
πραγματικότητας, αν δεν αναγνώριζε ότι υπάρχουν ουσιώδη
προβλήματα. Θα ήταν εκτός πραγματικότητας, αν δεχόταν ότι με
τη γλωσσική μεταρρύθμιση του ’74 λύθηκαν αυτομάτως όλα τα
προβλήματα της γλώσσας μας, τα ουσιαστικά προβλήματα μιας
ποιοτικής γνώσης και χρήσης της ελληνικής γλώσσας. Άλλο τόσο
όμως είναι εκτός πραγματικότητας, όποιος δεν βλέπει ότι η
γλώσσα μας βρίσκεται στο σωστό δρόμο και βελτιώνεται
σταδιακώς. Ένας μέσος μαθητής σήμερα μπορεί να συντάξει ένα
κείμενο γλωσσικά καλύτερο, πιο δηλωτικό, πιο επικοινωνιακό, πιο
συγκροτημένο από το κείμενο που θα συνέτασσε ο αντίστοιχος
μαθητής πριν από μερικές δεκαετίες (συνήθως ένα κείμενο έντονα
βερμπαλιστικό, συχνά κακοδιατυπωμένο, σε μια γλωσσική μορφή
που δεν του ήταν τόσο οικεία, με γλωσσική συνήθως δυσκαμψία
και μειωμένη επικοινωνιακή δύναμη). Πείρα πολλών ετών από
κείμενα μαθητών και φοιτητών πριν και μετά από τη γλωσσική
μεταρρύθμιση επιτρέπει στον γράφοντα αυτές τις εκτιμήσεις. Και
επιτρέπει, γενικότερα, μια συγκρατημένη αισιοδοξία.
Συγκεκριμένα, δεν φταίει η μεταρρύθμιση και η δημοτική ή,
ακριβέστερα, η νεοελληνική κοινή γλώσσα για τις όποιες
αδυναμίες παρατηρούνται στη χρήση της σύγχρονης γλώσσας μας.
Αντίθετα, το γεγονός ότι γράφουμε την ίδια μορφή γλώσσας που

58
χρησιμοποιούμε και όταν μιλάμε είναι λογικό να διευκολύνει και
πράγματι διευκολύνει τη γλωσσική μας επικοινωνία. Άλλο να
γράφεις σ' έναν γλωσσικό κώδικα (την καθαρεύουσα) που πρέπει
επιπροσθέτως και εκ των υστέρων να κατακτήσεις και άλλο να
γράφεις στη μητροδίδακτη γλώσσα, σ' έναν κώδικα που ήδη
κατέχεις. Αλλού, λοιπόν, θα πρέπει να αναζητηθούν οι
πραγματικές δυσκολίες και αδυναμίες στη χρήση της γλώσσας μας.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι το σημερινό παιδί, το «παιδί της
τηλεόρασης» δεν μπορεί εξ ορισμού παρά να έχει μειωμένη
ικανότητα στη χρήση της γλώσσας. Αν έχουμε το παιδί μας
εκτεθειμένο για πολύ στη βλαπτική επίδραση της κακής
τηλεοπτικής γλώσσας, αν έχει περιορισμένα διαβάσματα καλής
χρήσης της γλώσσας, αν η γλώσσα που ακούει στο οικογενειακό
και φιλικό του περιβάλλον είναι υποβαθμισμένη κ.τ.ο., είναι
φυσικό να έχει προβλήματα στη γλωσσική του έκφραση γραπτή
και προφορική. Και γλώσσα, μην το ξεχνάμε, δεν είναι αν θα
γράφει κανείς μια ξενικής προέλευσης λέξη με ε και αι (τρένο ή
τραίνο) ή αν θα γράφει να έλθει ή να έλθη (με ει ή η), αλλά ποια
λέξη θα επιλέξει κάθε φορά ανάμεσα στο συνέπεια και το
επίπτωση, ανάμεσα στο επίδραση, επιρροή και επήρεια ή ανάμεσα
στον κόπο, τον μόχθο και την κούραση.
Γλώσσα είναι αν θα συντάξεις σωστά μια πρόταση και αν θα
χρησιμοποιήσεις τους σωστούς γραμματικούς τύπους στη σωστή
τους κάθε φορά θέση. Και πάνω απ' όλα γλώσσα είναι το να
μπορείς να συνθέσεις σωστά ένα κείμενο: με πληρότητα
νοημάτων, με νοηματική και γλωσσική αλληλουχία και με
επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα, να μπορείς δηλ. να γίνεις
κατανοητός από τον ακροατή /αναγνώστη σου και να επιτύχεις
τον σκοπό για τον οποίο χρησιμοποίησες το κείμενο σου
(προφορικό ή γραπτό). Η σύνταξη κειμένων προφορικών και
γραπτών (το να μιλάς δηλ. και να γράφεις) είναι μια δύσκολη,
απαιτητική, λεπτή και σύνθετη διανοητική ικανότητα, κατ' εξοχήν
δημιουργική, μια τέχνη και μια τεχνική που χρειάζεται καλούς
δασκάλους, μεγάλη άσκηση, ευρύτερη καλλιέργεια και συνεχή
επαφή με πρότυπα γλώσσας, με κείμενα γραμμένα ή ειπωμένα από
ανθρώπους που έχουν, με τη σειρά τους, κατακτήσει οι ίδιοι σε
εξαιρετικό βαθμό αυτή την ικανότητα. Γ. Μπαμπινιώτης (από τον
ημερήσιο τύπο)

59
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Να κάνεις την περίληψη του κειμένου.

1. Τι πιστεύεις ότι εννοεί ο συγγραφέας με τη χρήση της
φράσης «βλαπτική επίδραση της κακής τηλεοπτικής
γλώσσας»;
2. Είναι θετικό ή αρνητικό το γεγονός ότι μιλάμε και γράφουμε
την ίδια μορφή γλώσσας, σύμφωνα με το συγγραφέα ;
3. Τι είναι η «γλώσσα» σύμφωνα με το συγγραφέα;
4. Τι πιστεύεις για την ‘κακοποίηση’ της γλώσσας και πώς θα
μπορούσε να επιλυθεί το συγκεκριμένο ζήτημα;

60
ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΥΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

Βυθός, θάβω, χέρι, φάβα, βάφω, ζώνη, θέση, βόδι, χαρτί,

πίτσα, αύριο, εύκολο, κουραμπιές, κοτσάνι, τζάκι, παντζούρι,
κνησμός, στροφή, αγρότης, άργησα, άγριος, εκτροπή,
ασβέστης, θρόνος, φρένο, χρώμα, έκθεμα, έκταση, τρώγλη,
έπαυλη, χορδή, βλέμμα, γνώμη, πτώση, σμήνος, απτός, άλμα,
σχισμή, έκπληξη, έμβλημα, ηλεκτρίζω, διορθώνω, γκρεμίζω,
καθρεφτίζω, σφραγίζω, ορχήστρα, σύγκρουση, μοχθηρός

αρμονικός, διάκριση, απήχηση, ευαίσθητος, στρέβλωση

ανύπαρκτος, καταβροχθίζω, επεκτατισμός, τορπιλισμός,
προσμένω εγκάρδιος, υποστηρικτικός, ασθμαίνω, κίβδηλος,

61
Γραφή Προτάσεων

1. Οι μέρες των διακοπών πέρασαν γρήγορα.

2. Η ζέβρα μίλησε στο βασιλιά των ζώων.

3. Όταν λείπει η μαμά από το σπίτι φροντίζω τον κήπο.

4. Στις στέγες των σπιτιών υπήρχε ακόμη χιόνι.

5. Ο μπακάλης κρατάει ένα μπουκάλι και μπαίνει στο μαγαζί.

6. Η μητέρα βάζει το φαγητό στο ψυγείο.

7. Ο πατέρας βιδώνει και ξεβιδώνει τις βίδες με το κατσαβίδι.

8. Το ψάρι τρέχει να κρυφτεί από τον καρχαρία.

9. Θα αρχίσω να μαθαίνω γερμανικά μαζί με την Ελένη.

10. Όταν τελειώνω το φαγητό μου, βοηθάω τη μαμά μου να

μαζέψει το τραπέζι και μετά βλέπω τηλεόραση.

62
Κείμενα για υπαγόρευση

Α’ τάξη
Μου αρέσει πολύ το καλοκαίρι. Παίζω όλη τη μέρα με τους φίλους
μου και τρώω παγωτά.

Β’ τάξη
Μην επιμένεις είπε ο σκαντζόχοιρος στο αλεπουδάκι. Αν ανέβεις
στην πλάτη μου θα τρυπηθείς. Θα προσέχω κύριε σκαντζόχοιρε.
Θέλω να φτάσω εκείνο το κλαδί στο δέντρο για να φάω τα φρούτα.

Γ’ τάξη
Ο Γουίνι το αρκουδάκι σηκώθηκε από το κρεβάτι του και έφαγε
ένα βάζο με μέλι. Τώρα ήταν έτοιμος να ξεκινήσει τη μέρα του. Θα
πήγαινε να επισκεφτεί το γουρουνάκι και μαζί θα βοηθούσαν τον
κύριο λαγό να φυτέψει τα καρότα του. Ήταν η εποχή του καρότου
βλέπετε.

Δ’ τάξη
Την Κυριακή πήγα εκδρομή με τους γονείς μου στην εξοχή.
Περάσαμε πολύ όμορφα. Παντού υπήρχαν λουλούδια και
ανθισμένα δέντρα. Παίξαμε μπάλα, τρέξαμε στο γρασίδι και
γελούσαμε συνέχεια. Η μέρα αυτή θα μου μείνει αξέχαστη.

Ε’ τάξη
Η γιαγιά μου και ο παππούς μου μένουν στο χωριό. Σπάνια
έρχονται στην πόλη γιατί δεν τους αρέσει καθόλου εδώ. Δεν έχουν
άδικο. Εκεί η ζωή είναι ήρεμη. Βρίσκεσαι κοντά στη φύση και στα
ζώα, μακριά απο το καυσαέριο της πόλης. Ανυπομονώ να έρθει το
καλοκαίρι για να πάω κι εγώ κοντά τους.

63
Στ’ τάξη
Η ψάρρα ήταν ένα άσχημο και υποχθόνιο ψάρι που έκλεβε την
τροφή των άλλων ψαριών. Ποτέ δεν είχε καταφέρει κάτι μόνη της.
Είχε μάθει βλέπετε να βολεύεται κλέβοντας, απαιτώντας και
διεκδικώντας το μόχθο των άλλων. Ήξερε πολύ καλά πώς να
κοροϊδεύει τα ψάρια, κυρίως τα μικρότερα, και να παίρνει το
φαγητό τους. Έτσι έμαθε να χορταίνει αφήνοντας τα άλλα ψάρια
νηστικά. Για αυτό το λόγο τα ψάρια αποφάσισαν να την πάνε στο
δικαστήριο.

64
Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
Κάθε μεσημέρι παίζω στην αυλή με τη φίλη μου την Ελένη και
περνάμε πολύ ωραία.

Β΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
Ο Γιάννης έχασε το μπαλόνι του. Άφησε την κλωστή από το χέρι
του και το μπαλόνι άρχισε να φεύγει. Πετούσε ψηλά μέχρι που
έφτασε στον ουρανό και δεν μπορούσαμε να το δούμε πια.

Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
Όταν έχω ελεύθερο χρόνο, μου αρέσει να ζωγραφίζω. Επίσης να
μαθαίνω καινούρια κόλπα με τη μπάλα του ποδοσφαίρου. Όταν
όμως έρχονται οι φίλοι μου, περνάμε ωραία παίζοντας διάφορα
παιχνίδια, όπως κρυφτό και κυνηγητό.

Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
Το χαρτί, το γυαλί, το πλαστικό και το αλουμίνιο είναι υλικά που
μπορούμε να ανακυκλώσουμε. Ανακυκλώνω σημαίνει βοηθάω και
προστατεύω το περιβάλλον. Σε κάθε μεγάλη πόλη υπάρχουν οι
μπλε κάδοι ανακύκλωσης. Εκεί πετιούνται σκουπίδια που θα
ξαναχρησιμοποιηθούν.

Ε΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Η μικρή καμηλοπάρδαλη είχε κάτι που την έκανε να ξεχωρίζει από
όλες τις άλλες. Δεν ήταν παρδαλή. Έτσι όλοι την φώναζαν καμηλό.
Η καμηλό όμως είχε ένα μοναδικό ταλέντο στη ζωγραφική.
Ζωγράφιζε τόσο όμορφα και πολλά ήταν εκείνα τα ζώα που της
ζητούσαν μια ζωγραφιά. Μια μέρα καθώς ζωγράφιζε τον βασιλιά
των ζώων, το λιοντάρι, ένα βάζο που κρατούσε στο χέρι της, έπεσε
πάνω της. Σε λίγο μικρές άσπρες κηλίδες είχαν σχηματιστεί στο
δέρμα της. Έτσι η καμηλό έγινε κι αυτή παρδαλή.

65
ΣΤ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Τα Χριστούγεννα είναι η καλύτερη γιορτή του χρόνου. Οι δρόμοι,

οι πλατείες, τα σπίτια στολίζονται για να γιορτάζουν τη γέννηση
του μικρού Χριστού. Τα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα και οι
μητέρες φτιάχνουν μελομακάρονα κουραμπιέδες. Όλοι περιμένουν
με αγωνία την παραμονή των Χριστουγέννων για να ανταλλάξουν
τα δώρα τους και να ευχηθούν ο ένας στον άλλο. Μακάρι να ήταν
πάντα Χριστούγεννα!

66
Διορθώνω τα λάθη στις προτάσεις.

1. Η αδερφή μου καπνήζη πολλή.

2. Ο Θανάσης έπεσαι όταν κατάβενε τι σκάλα.
3. Προσπαθό να ανοίξο το μπουκάλη εδώ και πολλή ώρα αλλά
δεν τα καταφέρνο.
4. Η Πέρσα ονειρεύετε να γίνι πιλότος.
5. Η τσάντες όλων τον μαθητόν ήταν στω πάτωμα.
6. Δεν πηγένο ποτέ από αυτόν το δρόμω γιατί είναι πιο
μακρινός.
7. Για όσο θα λείπουν η γονοίς μου από το σπίτη, εγώ και η
αδερφή μου θα φροντύζουμαι των κήπω.
8. Μόλις σταματήση η βροχί θα φύγουμαι.
9. Όταν τελειώνο τα μαθήματά μου παίζω ποδόσφαιρο στη
γειτονιά.
10. Ο Γιάννης αντιμετωπίζει της δυσκολίες τις ζωής με χαμόγελω
και υπομονεί.
11. Ο Άρης κάνι ποδήλατω.
12. Η Πόπη παίζι με το μπαλόνη της στην αυλί.

Θέματα για ελεύθερη έκφραση

Α’ και Β’ τάξη:
<<Τι κάνω κάθε πρωί, πριν φύγω για το σχολείο;>>

Γ’ και Δ’ τάξη:
<<Πως περνάω το Σαββατοκύριακό μου ή Τι έκανα στις
καλοκαιρινές/χριστουγεννιάτικες μου διακοπές>>

Ε’ και Στ’ τάξη:

<<Γιατί πρέπει να προστατεύουμε το περιβάλλον;>>

Γυμνάσιο

67
«Περιέγραψε ένα αρχαιολογικό χώρο που επισκέφτηκες
πρόσφατα και σου έκανε εντύπωση».

«Ποιο επάγγελμα επιθυμείς να ακολουθήσεις και γιατί;»

Λύκειο
«Ποιος είναι ο ρόλος των ΜΜΕ στη σύγχρονη κοινωνία και ποια
είναι η επίδραση που αυτά ασκούν στη διαμόρφωση της κοινής
γνώμης. Να εκθέσεις τις απόψεις σου».

«Σε μια ομιλία που θα ετοιμάσεις για το σχολείο σου να

αναφερθείς στα αίτια της ανεργίας και στους τρόπους
αντιμετώπισης του φαινομένου».

68
ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΨΕΥΔΟΛΕΞΕΩΝ
1. βγόνο
2. πεβλά
3. λαγμά
4. γνοκόρε
5. μέθνα
6. θλάβαπο
7. λάκβα
8. νοκθίλο
9. μακνέ
10. ροκφέμα
11. ρεμνέ
12. κοπτάρε
13. θέπλο
14. έσφηθα
15. γασθέθι
16. ριτμέ
17. βατλύπο
18. καφθό
19. φχομί
20. βάχλοτε
21. τάχμεμα
22. δαμβλό
23. πτρόλα
24. βάχθριδα
25. πάκπλαρε
26. ράσχρο
27. ντράδονι
28. πόμβρι
29. γάρκοτι
30. πάκτρολα
31. βατσό
32. γίτζι
33. τσακέ
34. βατσίνο

69
ΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΛΕΞΕΩΝ

Παράδειγμα

φαί
1. αίφ
2. ίαφ
3. αφί
4. αί
5. φα
6. φαί
7. αφί
8. ιφαί

τώρα
1. ώρα
2. τώρ
3. τέρα
4. τώρα
5. ώτρα
6. τ3ρα
7. ώρτα
8. τρώρα

λαβή
1. αλβή
2. ήλαβ
3. βάλη
4. ήλβα
5. λαηβή
6. λαβή
7. βήλα
8. αβή

70
βέλος
1. βολές
2. δέλος
3. έλος
4. βέλος
5. β3λος
6. έλβος
7. έβλος
8. βέλο

χρώμα
1. χρώμ
2. ρώμα
3. χρώαμα
4. χρέμα
5. ρχώμα
6. χρώμα
7. χώρμα
8. χρώμια

παίζω
1. αίζω
2. αίπζω
3. ζωάπι
4. ζαίπω
5. παίζ
6. πίζω
7. ζαίπω
8. παίζω

71
σκούπα
1. σκύπα
2. κούπα
3. κσούπα
4. σκούπ
5. σκούαπ
6. σκόπα
7. σκούπα
8. σούπα

κρατάω
1. καρτάω
2. κρατώ
3. κρτάω
4. κραπάω
5. κτατάω
6. σκατώ
7. κραταώ
8. ρατώ

μάσκα
1. μάκσα
2. μάστα
3. μάσπα
4. μάσακα
5. αμάσκα
6. μάσκα
7. μάσκ
8. αμσκα

72
κουμπί
1. κομπί
2. κυμπί
3. κουντί
4. κουμπί
5. κυομπί
6. κουπμί
7. κουμί
8. κουμπ

περιοδικό
1. περοδιοκό
2. επιροδικό
3. περοδικιό
4. πρεδιοδικό
5. περιοδικιό
6. περιοδικό
7. περιολικό
8. περοιδικό

περπατώ
1. περπατ
2. ερπατώ
3. περιπατώ
4. πεπαρτώ
5. περίπτερο
6. περπατώ
7. π3ρπατώ
8. πεπρατώ

73
τηγανίζει
1. γανίζει
2. τηγάζει
3. γατηνίζει
4. τηγανίζει
5. τηγαδίζει
6. τηγανίζε
7. τηγανζει
8. τηγανίξει

τσουβάλι
1. στουβάλι
2. τσουάβλι
3. στουβάιλ
4. σουβάλι
5. τσουβάλι
6. τουβάλι
7. τσουβλί
8. τσυοβάλι

κρεβάτι
1. κρεάβτι
2. κραέβτι
3. κρεβάτι
4. ρκεβάτι
5. κερβάτι
6. κεβάτι
7. κρεβτι
8. ρεβάτι

74
εύστοχος
1. έστοχος
2. εύστχος
3. εύστοχος
4. εύστοχο
5. εύτσοχος
6. ετύσοχος
7. εύτοχος
8. υέστοχος

75
ΔΙ. ΚΕ. Ψ.Υ.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

Αναγνώριση/Γραφή/Σύγκριση Αριθμών

Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Να αναγνωρίζει/γράφει τους αριθμούς: 3, 6, 4, 7, 9, 13, 25, 30, 49,
67, 76, 97 και να τους συγκρίνει (>,<, =). Να αντιστοιχίζει
αριθμούς με ποσότητες στην α’ 20άδα. Να διακρίνει Μονάδες και
Δεκάδες στους αριθμούς 1-99.

Β΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Να αναγνωρίζει/γράφει τους αριθμούς: 3, 6, 7, 9, 13, 25, 39, 49,
76, 197, 374, 501 και να τους συγκρίνει (>,<, =). Να διακρίνει
Μονάδες, Δεκάδες, Εκατοντάδες στους αριθμούς 1-999.

Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Να αναγνωρίζει/γράφει τους αριθμούς: 13, 25, 39, 49, 76, 197, 374,
3074, 501, 5001, 607, 6007 και να τους συγκρίνει (>,<, =). Να
διακρίνει Μονάδες, Δεκάδες, Εκατοντάδες, Χιλιάδες στους
αριθμούς 1-10000.

Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Να αναγνωρίζει/γράφει τους αριθμούς: 39, 76, 194, 1097, 501,
5001, 1607, 16070, 101976, 735987, 1000000 και να τους
συγκρίνει (>,<, =). Να διακρίνει Μονάδες, Δεκάδες, Εκατοντάδες,
Χιλιάδες στους αριθμούς 1-10000

Ε΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Να αναγνωρίζει/γράφει τους αριθμούς: 76, 197, 1097, 1607,
16070, 101976, 735987, 1000000, 10004067, 800057003 και να
τους συγκρίνει (>,<, =).

76
Να βάλει τελείες-προκειμένου να διαβάζονται πιο εύκολα-στους
αριθμούς 16070, 101076, 735987, 9000000, 10004067,
800057003 και να τους διαβάσει.

ΣΤ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Να αναγνωρίζει/γράφει τους αριθμούς: 197, 1097, 1607, 16070,

101976, 1000000, 10004067, 800057003 και να τους συγκρίνει
(>,<, =).
Να βάλει τελείες-προκειμένου να διαβάζονται πιο εύκολα-στους
αριθμούς 16070, 101076, 735987, 9000000, 10004067,
800057003 και να τους διαβάσει.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΑΡΙΘΜΩΝ: Τοποθέτησε τα

σημάδια (>,<, =) στις τελίτσες ανάμεσα στους αριθμούς, για να
δείξεις ποιος είναι μεγαλύτερος, μικρότερος ή ίσος.
3……6 13……30 307…….370
4……7 18…...18 1036…….1163
101076…..100089

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΧΙΛΙΑΔΩΝ, ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΩΝ, ΔΕΚΑΔΩΝ,

ΜΟΝΑΔΩΝ:
Βάλε τα γράμματα Μ, Δ, Ε, Χ πάνω από τους αριθμούς, για να
δείξεις τις Μονάδες, Δεκάδες, Εκατοντάδες, Χιλιάδες στους
παρακάτω αριθμούς: 13, 27, 134, 709, 1036, 7009, 8048…..

77
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΡΙΘΜΗΣΗΣ

Α’ δημοτικού:
Η Κατερίνα είχε 5 αυτοκόλλητα. Χάρισε τα 2 στη φίλη της τη
Μαρία. Πόσα αυτοκόλλητα έχει τώρα η Κατερίνα;
Ο Αλέξανδρος έχει 4 καραμέλες και ο αδερφός του ο Παναγιώτης
έχει 5. Πόσες καραμέλες έχουν και τα δύο αδέρφια μαζί;
Η Θεανώ είχε 16 χάντρες. Έχασε τις 6 χάντρες. Πόσες χάντρες της
έμειναν;
Η Πόπη αγόρασε 7 κόκκινα τριαντάφυλλα και 5 άσπρα. Πόσα
λουλούδια αγόρασε συνολικά η Πόπη;
Ένας βοσκός είχε 38 κατσικάκια. Από αυτά πούλησε τα 17. Πόσα
κατσικάκια του έμειναν;
Ο Βαγγέλης έχει στη βιβλιοθήκη του 39 βιβλία. Αγόρασε άλλα 7
βιβλία. Πόσα βιβλία έχει τώρα στη βιβλιοθήκη του ο Βαγγέλης;

Β’ δημοτικού:

Ένας μανάβης είχε 76 κιλά πατάτες και σε μια μέρα πούλησε τα 48

κιλά. Πόσα κιλά πατάτες του έμειναν;
Το περίπτερο της γειτονιάς μου πούλησε το πρωί 36 εφημερίδες
και το απόγευμα 25 εφημερίδες. Πόσες εφημερίδες πούλησε το
περίπτερο συνολικά;
Ο κύριος Τάσος είναι έμπορος και έχει στην αποθήκη του 45
αυτοκίνητα. Ο κύριος Παναγιώτης είναι κι αυτός έμπορος κι έχει
στη δική του αποθήκη 28 αυτοκίνητα λιγότερα από τον κύριο
Τάσο. Πόσα αυτοκίνητα έχει ο κύριος Παναγιώτης στην αποθήκη
του;
Ο Χρήστος έχει 57 ευρώ. Η αδερφή του έχει 34 ευρώ περισσότερα
από το Χρήστο. Πόσα ευρώ έχει η αδερφή του Χρήστου;
Ο παππούς μου είχε στο περιβόλι του 98 πορτοκαλιές. Από αυτές
όμως το χειμώνα ξεράθηκαν οι 49. Πόσες πορτοκαλιές έμειναν στο
περιβόλι;
Ο Φίλιππος αγόρασε 8 αυτοκινητάκια με 3 ευρώ το καθένα. Πόσα
χρήματα ξόδεψε για όλα τα αυτοκινητάκια;

78
Γ’ δημοτικού:

Ένας έμπορος πούλησε 18 ηλεκτρικές σκούπες με 185 ευρώ τη μία.

Πόσα ευρώ εισέπραξε;
Σε ένα φυτώριο υπάρχουν 850 δέντρα, μηλιές και αχλαδιές. Οι
μηλιές είναι 287 και οι αχλαδιές 123 περισσότερες από τις μηλιές.
Πόσες είναι οι αχλαδιές;
Η μητέρα σου είχε στο πορτοφόλι της 897 ευρώ. Από αυτά ξόδεψε
τα 145 ευρώ στο σούπερ μάρκετ και 345 ευρώ για άλλα ψώνια.
Πόσα χρήματα της έμειναν;
Ο κύριος Βασίλης είχε 320 κιλά κρασί και το έβαλε σε μεγάλα
μπουκάλια που το καθένα χωρούσε 5 κιλά. Πόσα μπουκάλια θα
χρειαζόταν ο κύριος Βασίλης για να βάλει μέσα όλο το κρασί;

Δ’ δημοτικού:

Ένα δοχείο λάδι χωράει 47 κιλά λάδι. Πόσα κιλά χωράνε τα 125
δοχεία;
Ένας καταστηματάρχης εισέπραξε τη μία μέρα 4250 ευρώ. Μια
άλλη μέρα εισέπραξε 3867 ευρώ. Από αυτά έδωσε για το ενοίκιό
του και άλλα έξοδα 5998 ευρώ. Πόσα χρήματα του έμειναν;
Ένα κατάστημα υποδημάτων αγόρασε 38 ζευγάρια παπούτσια και
πλήρωσε 4750 ευρώ. Πόσα χρήματα αγόρασε το ένα ζευγάρι
παπούτσια;
Τα 7 τετράδια κοστίζουν 15 ευρώ. Πόσα ευρώ κοστίζουν τα 24
τετράδια; (πρόβλημα αναγωγής στη μονάδα)
Ο Νίκος έχει 132 τάπες με ποδοσφαιριστές. Ο Γιάννης έχει
τριπλάσιες τάπες από το Νίκο, ενώ ο Μάκης έχει το ένα τέταρτο
των καρτών του Γιάννη.
α) Πόσες τάπες έχει το κάθε παιδί;
β) Πόσες τάπες έχουν όλα τα παιδιά μαζί;
Ένα πουκάμισο κοστίζει 48,9 ευρώ και ένα παντελόνι 7,35 ευρώ
λιγότερο από το πουκάμισο. Ποια είναι η τιμή του παντελονιού;
Ένα κουτί με ξυλομπογιές κοστίζει 1 ευρώ και 30 λεπτά. Η Νατάσα
θέλει να αγοράσει 14 τέτοια κουτιά. Πόσα χρήματα χρειάζεται για
να τα πληρώσει;

79
Ε’ και ΣΤ’ δημοτικού:

Ένας χυμός κοστίζει 2,5 ευρώ. Πόσο κοστίζουν 16 ίδιοι χυμοί;

Πόσα ρέστα θα πάρω από 20 ευρώ, αν πληρώσω 3 εισιτήρια στον
κινηματογράφο, το καθένα από τα οποία κοστίζει 6,5 ευρώ;
Ένα αυτοκίνητο κοστίζει 19.000 ευρώ. Αν το πάρουμε με έκπτωση
13% πόσα χρήματα θα πληρώσουμε;
Ένας βιβλιοπώλης πούλησε 180 κουτιά μαρκαδόρους με 2,60 ευρώ
το κουτί, 90 πακέτα με τετράδια με 12,50 ευρώ το πακέτο και 138
κουτιά μολύβια με 3,5 ευρώ το κάθε κουτί. Πόσα χρήματα
εισέπραξε για όλα όσα πούλησε;
Ο καυστήρας της κεντρικής θέρμανσης μιας πολυκατοικίας
καταναλώνει 68 λίτρα πετρέλαιο μέσα σε 4 ώρες. Πόσες ώρες θα
λειτουργεί το καλοριφέρ, αν στη δεξαμενή του καυστήρα
υπάρχουν 396 λίτρα πετρέλαιο; (Για ΣΤ’ Δημοτικού μόνο-απλή
μέθοδος των τριών)

80
ΠΡΟΠΑΙΔΕΙΑ:
4x5= 6x8=

3x9= 7x7=

8x5= 9x2=

5x5= 6x4=

9x9= 3x8=

6x9= 5x7=

4x3= 8x8=

5x3= 6x6-=

9x7= 7x8=

5x9= 4x4=

8x5= 6x3=

3x8= 7x4=

4x3= 9x6=

81
3x7= 2x8=
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Α’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
2+2= 2+3=

1+2= 0+2=

4+4= 5+4=

6+3= 2+8=

15+4= 12+7=

24+9= 54+21=

5-2= 3-2=

3-1= 5-4=

5-1= 6-3=

8-4= 10-6=

16-7= 28-6=

47-13= 58-16=

Β’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
5+8= 12+7=
14+9= 24+11=
23+28= 45+38=
16-4= 28-6=
47-13= 56-18=
45+12= 34+16=
37-13= 65-19=
143+23= 232+28=

82
229-26= 453-69=

Γ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
75+38= 116+27=

124+245= 412+379=

545-124= 722-543=

75x 34= 54 : 6=

45 : 5= 32 : 4=

Δ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
354+298= 365+768=

875-399= 2764-1878=

543x76= 324x200=

7314:46= 21,23+12,78=

Ε’ και ΣΤ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

464+278= 565+468=

875-399= 2964-1898=

543x89= 324x276=

7314:46= 4305:123=

21,23+12,78= 143,8+9=

87,18-34,79= 764,2-7=

83
28 + 37 = 5 + 7 =
34 34 4 3

48 _ 37 = 56 _ 28 =
54 54 8 9

2 Χ 7 =
4 3

84
 Ανάγνωση

Παραλεξίες

Επαναλήψεις

Παραλείψεις

Χρωματισμός

Ρυθμός

Συλλαβισμός

Σχόλια

85
 Γραφή

Παραλείψεις

Προσθήκες

Αντιμεταθέσεις

Αντικαταστάσεις

Αντιστροφές

Παραλεξίες

Γραφισμός

Επιτονισμός

Στίξη

Σχόλια

86
 Επεξεργασία κειμένου-Κατανόηση

Ερωτήσεις

Προφορική απόδοση νοήματος

Γραπτή απόδοση νοήματος

Μαθηματικά/ μηχανισμός πράξεων

+ - x

Επίλυση Προβλημάτων:

Σχόλια:

87