Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2.

ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

1. BÖLÜM: NÜFUS
NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ VE ÖNEMİ
Nüfus: Belirli bir zamanda sınırları tanımlı
bir bölgede yaşayan insan sayısıdır.
Kodlamalar ve Notlar
Dünya’da ilk nüfus sayımları: Çin, Sü-
mer ve Mısır’da MÖ 3000-2750 tarihleri
arasında yapılmıştır.

Demografi: Sınırları belirli bir coğrafyada
bulunan nüfusun yapısını, özelliklerini ve
değişimini inceleyen bilimdir.
Nüfus Sayımları: Demografik, sosyal ve
ekonomik verilerin toplanması, değerlen-
dirilmesi ve analiz edilmesidir. İki tür nüfus
sayımı vardır:
De Facto: Yüz yüze yapılan sayımdır. İn-
sanlar yaşadıkları yerlerde belirli günlerde
sayılırlar.
De Jure: İnsanlar ikametgâh kayıtları-
na göre sistemden sayılırlar. Türkiye’de
Osmanlı’da ilk sayımlar: II. Mahmut dö-
neminde, 1831 yılında yapılmıştır.
Modern ilk sayımlar: 1749 İsveç, 1760
Norveç, 1769 Danimarka'da (İskandinav
ülkeleri) yapılmıştır.
Türkiye’de ilk sayımlar: 1927 yılında ya-
pılmıştır.
İlk nüfus sayımlarının yapılma amaçları
• Vergi miktarını belirlemek

PARA İLE SATILMAZ

2007’de kullanılmaya başlandı. • Asker sayısını belirlemek

NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ

1. Nüfusun Cinsiyet Yapısı: Kadın ve erkek nüfus oranını ifade eder.

Göç veren yerlerde kadın sayısı daha fazladır.
Göç alan yerde erkek sayısı daha fazladır.
Kadın-erkek sayısına bakarak ülkelerin gelişmişlik seviyeleri hakkında yorum yapılamaz.
II. Mahmud
2. Ortalama Yaşam Süresi: Bir insanın ortalama ne kadar yaşadığını ifade eder. Ülkeler
arasında farklılık gösterir.
GENEL ERKEK KADIN
Ortalama yaşam süresi fazla olan ülkeler Çad
Japonya 84,3 81,5 86,9
hakkında ''Gelişmiş ülkedir.'' yorumu yapıla-
İsviçre 83,4 81,8 85,1
bilir. Japonya, İsviçre gibi. Güney Kore 83,3 Somali
80,3 86,1
Ortalama yaşam süresi az olan ülkeler Singapur 83,2 81,0 85,5
hakkında ''Az gelişmiş ülkedir.'' yorumu yapı- İspanya 83,2 80,7 85,7
labilir. Somali (56), Çad (59) gibi.

3. Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılışı: Genç ● 0-14 ➙ Genç (Bağımlı)

nüfus; az gelişmiş ülkelerde fazla, gelişmiş
● 15-64 ➙ Yetişkin (Aktif)
ülkelerdeyse azdır. Yaşlı nüfus; gelişmiş ül-
kelerde fazla, az gelişmiş ülkelerdeyse azdır. ● 65+ ➙ Yaşlı (Bağımlı)
Fransa
4. Okur Yazar Oranı: Nüfus sayımları so-
nucunda ülkelerin okur yazar verilerine de ● 1. Andorra %100

ulaşılır. Gelişmiş ülkelerde okur yazar oranı ● 2. Finlandiya %100

İspanya
Portekiz

yüksektir. Az gelişmiş ülkelerde bu oran dü- ● 3. Vatikan %100

Andorra
şüktür. Afganistan (%28)

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 123
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER

5. Doğum ve Ölüm Oranları: Doğum ve ölüm

Kodlamalar ve Notlar
oranlarına bakarak ülkelerin gelişmişlik seviyeleri
hakkında yorum yapılabilir.
Az gelişmiş ülkelerde doğum ve ölümler fazladır. Mali
Örnek olarak Nijerya gösterilebilir.
Gelişmiş ülkelerde doğum ve ölümler azdır. Ör-
nek olarak İspanya gösterilebilir.

6. Şehir ve Kır Nüfusu: Şehir ve kır oranı ülkelerin Nijerya

gelişmişlik seviyeleri hakkında bilgi verir.
Kenya
Portekiz gibi gelişmiş ülkelerde şehirleşme oranı
yüksektir.
Kenya gibi az gelişmiş ülkelerde şehirleşme ora-
nı düşüktür.

7. Nüfusun Sektörlere Dağılışı: Bir ülkede tarım sektöründe çalışanların oranı fazlaysa o
ülke az gelişmiş, hizmet sektöründe çalışanların oranı fazlaysa o ülke gelişmiş bir ülkedir,
yorumunu yapabiliriz. Norveç gibi gelişmiş ülkelerde hizmet sektöründe çalışanların oranı

PARA İLE SATILMAZ

İsveç fazlayken Mali gibi ülkelerde tarım sektöründe çalışanların oranı yüksektir.

diya
Finlan
ç
rve Üçüncül Ekonomik Sektör: Hizmet
No
İkincil Ekonomik Sektör: Sanayi
Birincil Ekonomik Sektör: Tarım

Nüfus Artış Hızı (%)

4 NÜFUS ARTIŞI

3 Doğal Nüfus Artışı: Doğumlardan ölümlerin çıkarılmasıyla ortaya çıkan nüfus artışıdır.
2 Gerçek Nüfus Artışı: Doğum ve ölümlerin yanında göçlerin de hesaplanmasıyla oluşur.

1
Nüfus artış hızı en fazla Afrika ülkelerin-
2000 2005 2010 2015 dedir. Bunda doğum oranlarının fazla ol-
ması etkilidir. Afrika’da doğal nüfus artış
Yukarıdaki grafikte nüfus miktarı hızı fazladır.
en fazla 2010 değil, 2015 yılındadır.
Doğu Avrupa ülkeleri, Rusya ve Küba
2010’da yüksek olan nüfus miktarı gibi ülkelerde nüfus artış hızı ‰ 0 ile ‰ -5
değil, nüfus artış hızıdır. civarlarına düşer. Bunda doğum oranları-
nın düşük olması etkilidir.
Nüfus artış hızı grafiklerinde nüfus
miktarı en fazla en son yılda olur. Venezuella ve Suriye gibi ülkelerde ise
nüfus artış hızı ‰ -20 ile ‰ -40 civarları-
Nüfusun en az olduğu yıl; nüfus
na kadar düşer. Venezuella'da ekonomik
artış hızı grafiğinin en düşük olduğu
kriz, Suriye'de savaş yaşanması insan-
2015 yılı değil, nüfus artış hızı grafi- ların göç etmesine neden olmuştur. Bu
ğinin başladığı ilk yıldır. nedenler nüfus artış hızının Venezuela ve
Bu durum 0’ın altına düşmediğinde Suriye'de düşük olmasına yol açmıştır.
geçerlidir.

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

124 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

Nüfusu Artıran Etmenler Nüfusu Azaltan Etmenler Kodlamalar ve Notlar

Doğum oranlarının fazla olması Savaşlar
Sağlık hizmetlerinin gelişmesi Doğal afetler
Ülkelerin nüfus artırıcı politikaları Kadının iş hayatına katılması
İş imkânlarının artması Göçler (giden göçler)
Gelenekler Eğitim seviyesinin artması
Din Ülkelerin izlediği nüfus azaltıcı po-
Göçler (Gelen göçler) litikalar

Nüfusu Artış Hızının Artmasının Nüfusu Artış Hızının Düşmesinin

Olumlu Sonuçları Olumlu Sonuçları

Mal ve hizmetlere talep artar. Kişi başına düşen millî gelir artar.
Önemli Yorumlar
Üretim artar. Sağlık, eğitim kalitesi artar.

Vergi gelirleri artar. Yatırımlar artar. Nüfusun artmasının olumlu so-

nuçlarından biri iş gücü maliyetinin

PARA İLE SATILMAZ

İş gücü maliyeti azalır. azalması, işçi ücretlerinin düşmesi-
dir. Bu durum insanlar için olumlu bir
Olumsuz Sonuçları Olumsuz Sonuçları sonuç gibi görünmese de devletler
Kişi başına düşen millî gelir azalır. Yaşlı nüfus artar. için olumludur.
Eğitim, sağlık imkânları yetersiz kalır. Nüfus dinamizmini kaybeder. Dinler genel olarak nüfusun art-
İşsizlik artar. Emekliler sıkıntı olmaya başlar. masını teşvik edici yönde söylemler-
Tasarruflar azalır. Göç almak zorunda kalır. de bulunurlar.
Suç oranları artar. Hayata geldiğimiz andan itibaren
Çevre sorunları artar. geleneklerimiz evlenip çocuk yapma-
yı ve çoğalmayı bilinç altımıza işler.
Doğal kaynaklar tükenir.
Gelenekler nüfusu artıran etmenler-
Demografik yatırımlar artar. den biridir.

DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ

Afganistan

Nüfusun İkiye Katlanma Süresi: Belirli bir zamanda nüfusun iki

katına çıkmasını ifade eder.

Nüfus artış hızının düşük olduğu Almanya, Japonya gibi gelişmiş

ülkelerde nüfusun ikiye katlanma süresi uzundur. Yani nüfus ikiye
uzun yıllar sonra katlanabilir. Nüfusun ikiye katlanması yavaş olur.
Pakistan
Nüfus artış hızının yüksek olduğu Somali, Afganistan, Pakistan
gibi az gelişmiş ülkelerde nüfusun ikiye katlanma süresi kısadır.
Yani nüfus ikiye kısa yıllar içinde katlanabilir. Nüfusun ikiye katlan-
ması hızlı gerçekleşir.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 125
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER

Kodlamalar ve Notlar Nüfusun Sıçrama Dönemleri

Nüfus

10 Milyar
Sanayi Devrimi

Tarım Devrimi
10 Milyon

Alet Yapımı
10 Bin
1.000.000 100.000 10.000 1000 100 10

Birinci Sıçrama
Alet Yapımı: Yaklaşık bir milyon yıl önce insanlar toplayıcılık yaparak yaşamlarını sürdü-

PARA İLE SATILMAZ

rüyorlardı. Vahşi yaşama karşı savunmasızdılar. Alet yapımının keşfedilmesiyle beslenme
olanakları atmış ve vahşi yaşama karşı kendilerini savunabilmişlerdir. Bu durum insan
ömrünü uzatmış ve nüfusta sıçrama yaşanmasına neden olmuştur.

İkinci Sıçrama
Tarım-Yerleşik Hayat: 10.000 yıl önce Neolitik dönemde insanların tarımı keşfetmesi
sonucunda yerleşik hayat başlamıştır. Gıdaya ulaşma imkânları artmış ve hayat şartları,
beslenme koşulları iyileşmiştir. Bu nüfusun ciddi bir sıçrama yapmasına neden olmuştur.

Üçüncü Sıçrama
Sanayi Devrimi: En büyük sıçrama sanayi devrimiyle 18. ve 19. yüzyıllar arasında baş-
lamıştır. Seri üretim başlamış, insanların besinlere ulaşması kolaylaşmış, tıpta gelişmeler
yaşanmıştır. Bunlar yaşam koşullarını iyileştirmiş ve ortalama yaşam uzamıştır. Nüfusta
artışlar olmuştur. Nüfusun ikiye katlama süresi 400 yıllardan 70 yıllara kadar düşmüştür.

Dünya Nüfusunun Geleceği

1920’lerde %0,6 olan nüfus artış hızı, 1970’lerde %2,1’lere çıkarak

zirve yapmıştır.

1970 sonrasında nüfus artış hızı düşmeye başlamıştır ve bu düşüş

devam etmektedir.

2100 yılında nüfus artış hızının %0,1’lere düşeceği ön görülmektedir.

Grafikte mor renk nüfus artış hızıdır. Nüfus artış hızı düşse de nüfus
(kırmızı olan) çıkmaktadır. Nüfus miktarı farklı bir şey, nüfus artış hızı
farklı bir şeydir.

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

126 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

DÜNYA NÜFUSUNUN DAĞILIŞI Kodlamalar ve Notlar

Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

Doğal Faktörler Beşerî Faktörler

İklim Tarihî faktörler
Yeryüzü şekilleri Tarım
Kara ve denizlerin dağılışı Sanayi
Su kaynakları Madencilik Ulaşım
Turizm Ticaret

DOĞAL FAKTÖRLER

1. İklim
Çok soğuk ve sıcak yerlerde nüfus seyrektir.
2

PARA İLE SATILMAZ

Çöller: Haritada sarıyla gösterilen yerler çöllerdir.Sı-
caklığın yüksek olmasından dolayı çöllerde nüfus sey-
rektir.
Kutuplar: Kutup bölgelerinde sıcaklık değerleri düştü-
ğü için nüfus seyrektir.
Ilıman iklimlerde nüfus yoğundur. Ilıman okyanus ik-
lim, muson iklimi, Akdeniz iklim alanları nüfusun yoğun
olduğu ılıman iklim kuşaklarıdır.
2. Yeryüzü Şekilleri
Dağlık alanlarda nüfus seyrektir. Haritada kahveren-
gi ile gösterilen Himalaya Dağları ve And Dağları gibi
alanlar seyrek nüfusludur.
3. Toprak Yapısı-Su Kaynakları
Verimli toprak alanları ve akarsu sahaları yoğun nüfus-
lanmıştır. Nil, Mississippi, İndus, Ganj, Sarı Irmak, Gök
Irmak nehirleri çevresi yoğun nüfuslu alanlardır.
4. Kara ve Denizlerin Dağılışı
Karalar, Kuzey Yarım Küre’de daha fazla alan kapladı-
ğı için nüfus buralarda yoğunlaşmıştır. Nüfusun %90’ı
buradadır.
BEŞERÎ FAKTÖRLER
1. Madencilik ve Sanayi
Madencilik alanları nüfusun yoğun olduğu alanlardır.
Madenciliğin geliştiği alanlarda sanayi de gelişmiştir.
Sanayinin gelişmesi nüfusun daha da yoğun olmasına
neden olmuştur. Kuzeybatı Avrupa, ABD’nin doğu ke-
simleri, Japonya ve Çin sanayinin yoğun olduğu alan-
lardır ve bu nedenle nüfusun da bu alanlarda yoğundur.
1
Nüfusun Yoğun Olduğu Alanlar
Nüfusun Seyrek Olduğu Çöller
Önemli Yorumlar
1’le gösterilen yerde, Apalaş Dağlarında taş kömürü yataklarından dolayı
sanayi de gelişmiştir.
2’yle gösterilen yerde Ruhr Bölgesi taş kömürü yatakları vardır. Kömür
yataklarından dolayı sanayi gelişmiş ve nüfus yoğunlaşmıştır.
2. Turizm
Son yüzyılda turizmin önemi artmış ve turizm potansiyeli yüksek yerler
yoğun nüfuslanmaya başlamıştır. Yaz turizmi için Akdeniz kıyı kuşağı
ülkeleri Yunanistan, Türkiye, İspanya önem kazanmış ve yoğun nüfus-
lanmıştır. Kış turizmi içinse Norveç, Kanada, İsviçre gibi ülkeler önem
kazanmış, kış mevsiminde nüfus almaya başlamıştır.
3. Ulaşım
Ana yolların üzerinde bulunan ülkeler ekonomik olarak gelişirler ve nüfus
buralarda yoğunlaşmaya başlar. Singapur son yıllarda ulaşım özellikle-
rinden dolayı gelişmiştir.
4. Ticaret
Ulaşım, sanayi, madencilik ve turizmin geliştiği yerlerde nüfus yoğunluğu
artar ve bu aynı zamanda oranın ticari açıdan da gelişmesini sağlar. Böy-
lece nüfus yoğunluğu daha fazla artar.
5. Ticaret
Geçmişte tarım yoğun nüfuslanmada en önemli etmenlerden biriydi. İn-
sanlar verimli toprakların çevresine yerleşiyorlardı. Bugün de bu durum
böyle olmakla beraber tarım eskisi kadar yoğun bir etkiye sahip değildir.
Sanayi ile birlikte nüfusun yoğunluk alanlarında kaymalar olmuştur.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 127
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER

Nüfusun Kıtalara Dağılışı

Nüfusun %59,87 gibi büyük bir miktarı Asya kıtasında toplanmıştır.
%4,82 Bunun en önemli nedenlerinden biri dünyanın kalabalık nüfuslu ülkeleri-
%10,04 %59,87
nin burada toplanmış olmasıdır. Karaların burada geniş yer kaplaması,
sanayinin varlığı ve Hindistan’da doğum oranlarının yüksek olması nüfu-
%16,17 sun fazla olmasının diğer nedenleridir.
%8,56 Avrupa kıtasında nüfusun fazla olması sanayinin varlığı, iklim koşulla-
%0,54 rının iyi olması ve dışardan alınan göçlerden kaynaklanır.

NÜFUS PİRAMİTLERİ

Aritmetik Nüfus Yoğunluğu: Belirli bir alanda yaşa-
yan insan sayısının o alanın yüz ölçümüne bölünme-
siyle bulunur. Kişi/km² olarak ifade edilir.
Dünyada km² ye düşen insan sayısı yaklaşık 50’dir.
Aritmetik nüfus yoğunluğu en fazla olan kıta Asya
1. Kenarları İçe Çökük Piramit
Yüksek doğum ve ölüm oranları vardır.
Ortalama yaşam süresi kısadır.
Yaşlı nüfus azdır.
Nüfus artış hızı yavaştır.

PARA İLE SATILMAZ

Angola / Burundi
iken en az olan kıta Okyanusya’dır.
2. Düzgün Üçgen Piramit
Nüfus Piramidi: Bir ülke ya da bölgenin nüfusunun yaş
Yüksek doğum oranları vardır.
gruplarına dağılımı ve cinsiyete göre dağılımını göste-
Azalan ölümler gözlemlenir.
ren grafiklere denir.
Ortalama yaşam kısmen uzamaya başlar.
Nüfus Piramidinden Neler Öğrenilir? Yaşlı nüfus azdır.
Nüfusun yaş gruplarına dağılış miktarı ve oranı Nüfus artış hızı çok yüksektir. Filipinler / Hindistan

Nüfusun cinsiyet dağılışı miktarı ve oranı

Çalışma çağındaki nüfusun miktarı ve oranı 3. Asimetrik Piramit

Azalan doğumlar gözlemlenir.
Genç-yaşlı bağımlı nüfus miktarı ve oranı
Ölüm oranları düşmeye başlamıştır.
Toplam nüfus miktarı.
Ortalama yaşam uzamaya başlar.
Yaşlı nüfus oluşmaya başlamıştır.
Brezilya / Çin

4. Arı Kovanı Piramit

Düşük doğum oranları vardır.
Düşük ölüm oranları vardır.
Ortalama yaşam süresi uzundur.
Yaşlı nüfus fazladır.
Nüfus artış hızı azdır.
Almanya / İngiltere

5. Çan Şekli Piramit

Doğum oranları artmaya başlamıştır.
Düşük ölüm oranları vardır.
Ortalama yaşam süresi uzundur.
Yaşlı nüfus fazladır.
Nüfus artış hızı azdır.
Rusya / İrlanda

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

128 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

Gelişmiş Ülke Özellikleri Az Gelişmiş Ülke Özellikleri Kodlamalar ve Notlar

Ham madde ithal eder. Ham madde ihraç eder.

Elektrik tüketimi fazladır.
Kâğıt tüketimi fazladır.
Demografik yatırımlar azdır.
İntansif tarım yapar.
Hizmet sektöründe çalışanlar fazladır.
Gelir dağılımı dengelidir.
Kişi başına düşen millî gelir fazladır.
Nüfus artış hızı düşüktür.
Eğitim hizmetleri gelişmiştir.
Sağlık hizmetleri gelişmiştir.
Altyapı hizmetleri gelişmiştir.
Elektrik tüketimi azdır.
Kâğıt tüketimi azdır.
Demografik yatırımlar fazladır.
Ekstansif tarım yapar.
Tarım sektöründe çalışanlar fazladır.
Gelir dağılımı dengesizdir.
Kişi başına düşen millî gelir azdır.
Nüfus artış hızı fazladır.
Eğitim hizmetleri yetersizdir.
Sağlık hizmetleri yetersizdir. 2020 İnsani Gelişmişlik İndeksi
Sıralaması
Altyapı hizmetleri gelişmemiştir.
1. Norveç 60. İran

PARA İLE SATILMAZ

Şehir nüfus oranı yüksektir. Kırsal nüfus oranı yüksektir.
Kalifiye eleman fazladır. Göç verir. 2. İsviçre 64. Türkiye
Göç alır. Nüfusu azaltıcı politika izler. 3. Avustralya 86. Çin
Nüfusu artırıcı politika izler. 13. ABD 115. Mısır
39. S.Arabistan 157. Nijerya

ya
la ndi
Fin
ç
rve
No Rusya

İsviçre
ABD Türkiye
İran Çin
Mıs S.Ar
ır abis
tan

rya land
Nije Tay

Avustralya

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 129
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER

2. BÖLÜM: TÜRKİYE’DE NÜFUS

Kodlamalar ve Notlar
TÜRKİYE NÜFUSUNUN DEĞİŞİMİ

Osmanlı’da ilk sayımlar: II. Mahmut 1831. ➙ Askere alınacak kişilerin belirlenmesi.

Osmanlı’da Abdülmecit 1844. ➙ Kimlik belgesi verilmiş, kadınlar sayılmamıştır.

Osmanlı’da Abdülaziz 1874. ➙ 12 milyon nüfus tespit edilmiştir.

Türkiye’de ilk sayımlar: 1927 yılında yapılmıştır.

1935 yılında ikici sayım olmuş ve 5 yılda bir yapılmaya başlanmıştır.

1990’da bu bozulmuş ve 2000’de sayım yapılmıştır.

2007 yılında De Jure sistemine geçilmiş nüfus ikametgâh (ADNKS) üzerinden her sene
sayılmaya başlanmıştır.

Yıllar Nüfus Nüfus (Milyon)

Nüfus Artış Hızı Nüfus Miktarı Nüfus Artış Hızı ‰

1927 13,6 milyon

1935 16,1 milyon

PARA İLE SATILMAZ

1940 17,8 milyon
1945 18,7 milyon
1950 20,9 milyon
1955 24 milyon
1960 27,7 milyon
1965 31,3 milyon
1970 35,6 milyon
1975 40,3 milyon
1980 44,7 milyon
1985 50,6 milyon
Birinci Dönem (1927-1960)
1990 56,4 milyon
Bu dönemde nüfusu artırıcı politika izlenmiştir. Nüfusu artırıcı politika izlenmesinin ne-
2000 67,8 milyon
deni ciddi savaşlardan çıkmış olmamız ve nüfusun zarar görmüş olmasıdır.
2007 70,5 milyon
2010 73,7 milyon Osmanlı Devleti’nin parçalanması sonucunda yurt dışından gelen Türk nüfusu ve 1939

2015 78,7 milyon yılında Hatay şehrinin anavatana katılması nüfusun artmasını sağlamıştır.

2020 83,6 milyon 1939-45 yılları arası 2. Dünya Savaşı ve yaşanan kıtlıklar nüfus artış hızını azaltmıştır.

2021 84,6 milyon 1945-60 arasında savaşın sona ermesi ve sağlık imkânlarının iyileşmesi nüfus artış
Türkiye’nin Yıllara Göre hızını artırmıştır.

Nüfusu İkinci Dönem (1960-1985)

Aile planlaması çalışmaları yapılmış ve nüfus artış hızında düşüşler görülmüştür.
Nedenleri: Bu dönemde yurt dışına işçi göçleri yaşanmıştır.
Eğitim seviyesinin artması
Üçüncü Dönem (1985 sonrası)
Kadınların iş hayatına girmesi
1985-2007 arasında nüfus artış hızı düzenli olarak düşmüştür.
Şehirleşmenin artması ve aile
yapısına etkisi 2005 sonrasında devletin nüfusu artış hızını artırıcı yönde politika izlemesi; nüfus artış
hızındaki düşüşü azaltmış, az olsa da artmasını sağlamıştır.
2020 yılında yaşanan nüfus artış hızındaki düşüş COVİD-19 hastalığının etkisiyle ol-
muştur.

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

130 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

Kodlamalar ve Notlar
TÜRKİYE'DE NÜFUSUN DAĞILIŞI

Türkiye’de Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler

Doğal Faktörler Beşerî Faktörler En fazla nüfusa sahip 5 il

İklim Sanayi
İstanbul 15,840,900
Yer şekilleri Madencilik
Tarım Ankara 5,747,325
Toprak verimliliği
Turizm İzmir 4,425,325
Su kaynakları
Bitki Örtüsü Ulaşım Bursa 3,147,818
Ticaret Antalya 2,619,832

Türkiye’de nüfusun önemli bir kısmı iklimden dolayı

kıyı kesimlerinde yoğunlaşmıştır.

Yükseklere çıkıldıkça nüfus yoğunluğu azalır. Doğu

Anadolu seyrek nüfusludur. Bu durum kışların uzun ve

PARA İLE SATILMAZ

soğuk geçmesinden kaynaklanır. Tuz Gölü çevresi (1)
kuraklığın etkisiyle seyrek nüfusludur. 3

Engebeli, dağlık, yüksek yerlerde yerleşme, tarım,

yaşam koşulları zor olduğu için nüfus seyrekleşir. Ka- 1
2 4
radeniz-Toros Dağları (3), Menteşe (2) , Hakkâri Böl- 3
gesi (4) dağlık, engebeli, yüksek arazilerdir, bu yüzden
seyrek nüfuslu alanlardır.

Göl ve akarsu çevreleri yoğun nüfuslanabilen alan-

lardandır. Van Gölü çevresi (5) Doğu Anadolu’ya göre
daha yoğun nüfuslanmıştır.
7
8
Verimli ovalar nüfusun yoğunlaştığı alanlardır. Çu-
kurova (6), Bafra (7), Çarşamba (8), Ege (9) deltaları
yoğun nüfuslu yerlerdir.

Maden çıkarılan ve işletmesi yapılan yerler nüfusun 5

9
yoğunlaştığı alanlardır. Batman petrol madeni, Zongul-
dak, Karabük kömür varlığıyla gelişmiştir.
6
Ulaşım açısından geçiş noktasında olan yerler nü-
fus bakımından yoğun yerler olabilirler. Kayseri, Erzu-
rum, Gaziantep, Konya, Eskişehir, İstanbul, Ankara,
İzmir örnek gösterilebilir. Yoğunluk En Fazla Yoğunluk En Az
İstanbul (3049) Tunceli (11)
Turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu Ege ve Akdeniz
Kocaeli (563) Ardahan (20)
gibi alanlarda yaz mevsiminde nüfus ciddi anlamda
İzmir (368) Erzincan (20)
artış gösterir.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 131
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER

Kodlamalar ve Notlar TÜRKİYE'DE NÜFUSUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

1. Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılışı

Genç nüfus oranı: 2016’da 23,7’den, 2021 yılında Ortanca yaş: Bir nüfus grubu-
22,4’e düşmüştür. Genç nüfus oranı hâlâ yüksektir. nun yaşları küçükten büyüğe
Bu doğum oranlarının fazlalığının sonucudur. doğru sıralandığında tam orta-

Yaşlı nüfusun oranı: 2016’da %8,3 iken 2021 yı- da kalan yaştır. Türkiye’de or-
lında %9,7’ye yükselmiştir. Türkiye’nin nüfusu gi- tanca yaş artış göstermektedir.
derek yaşlanmaktadır. 1980 (19)
Yetişkin Nüfus Oranı: 2016 yılında %68 iken 2017 (31,7)
2021 yılında %67,9’a düşmüştür. 2021 (33,1)

Türkiye’nin nüfus piramidi 1935 yılında kenarları içe çökük iken, 1975 yılına gelindiğinde
ölüm oranlarının azalmasıyla beraber düzgün üçgen piramidine dönmüştür.

2007 yılındaki piramide bakıldığında doğumların azaldığı görülür. Piramidin tabanı da-

PARA İLE SATILMAZ

ralmış ve piramit asimetrik şekilli nüfus piramidine dönmüştür.

2021 yılında ise Türkiye arı kovanı piramidine yaklaşmaya başlamıştır. Bu değişimde:

2007 • Doğurganlıktaki azalmalar

• Ölüm hızındaki azalmalar
• Sağlık imkânlarında iyileşmeler
• Yaşam standartlarındaki iyileşmeler
• Refah düzeyinin artması etkili olmuştur.
Dikkat Et
Yaşlı nüfus giderek artmaktadır. Fa-
kat Türkiye gelişmiş ülkelerin yaşlı
nüfus yapısına göre hâlâ genç bir nü-
fusa sahiptir.

2. Nüfusun Cinsiyet Yapısı

Nüfusun %49,9’unu kadınlar, %50,1’ini erkekler oluşturur.

2021
65 yaş üstünde kadın sayısı daha fazladır. Bu, kadınların erkeklerden daha uzun yaşa-
masıyla ilgilidir.

Göç alan sanayileşmiş yerlerde erkek nüfusu daha fazlayken göç veren kırsal kesimler-
de kadın nüfus daha fazladır.

3. Nüfusun Eğitim Durumu

Gelişmiş ülkelerin okur-yazar oranları yüksektir.

2021 yılı 6 yaş üstü nüfusta kadınların okuryazar oranı %95,54 erkeklerin ise 99,29’dur.

Okuma Yazma Oranları % Son 11 yılda üniversite mezunlarının oranı %5,5’ten %13,9’a yükseldi ve üniversite
1927 10,58 mezun sayısı 10 milyon 304 bin oldu.
1950 31,8
1980 67,48 Okuma oranı en yüksek iller Okuma oranı en düşük iller

2000 87,32 • Antalya %99,07 • Mardin %93,2

2011 95,14 • Çanakkale %98,81 • Şanlıurfa %93,42
2021 97,4
• Denizli %98,81 • Siirt %93,68

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

132 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

4. Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Dağılımı Kodlamalar ve Notlar

Çalışma Çağındaki Nüfus (15-64): 15-64 yaş arasındaki aktif, yetişkin nüfusu ifade
eder. Çalışma çağındaki nüfusun %52’si iş gücüne katılmaktadır.

İş Gücü: Çalışma çağındaki nüfusun üretimde bulunan kısmını ifade eder. Geçmişten
günümüze iş gücü oranı giderek azalırken çalışmayan nüfusta artış gözlemlenmektedir.
Bunda:
• Zorunlu eğitimin uzaması
• Üniversite eğitimine katılımın artması
• Eğitim görenlerin sayısının artması
• Tarımda makineleşmenin artması
• Nüfusun iş alanlarının artışından daha hızlı artması
• Ülkemize dışarıdan gelen göçler etkili olmuştur.

Az gelişmiş ülkelerde tarım sektöründe çalışanların oranı fazladır. Gelişmiş ülkelerdeyse

hizmet ve sanayi sektöründe çalışanların oranı fazladır.

PARA İLE SATILMAZ

1927 yılında tarım sektöründe çalışanların oranı fazlayken 2021 yılında bu oran azalmış,
hizmet ve sanayi sektöründe çalışanların oranı artmıştır.

5. Nüfusun Kır ve Kent Dağılımı

Kırsal Nüfus: Nüfusu 10.000’in altında olan yerlerdir.

Kentsel Nüfus: Nüfusu 10.000’in üstünde olan yerlerdir.

Bu ayrım ekonomik etkinliklere göre de yapılabilmektedir. Kırsal alanda tarım faaliyetleri,

kentlerde sanayi ve hizmet ön plandadır.

Kır-kent nüfusu arasında dengeli bir dağılış yoktur.

1927 yılında kır nüfusu %78, kent nüfusu %22’dir.

2021 yılındaysa bu %93 kent, %6,8 kır nüfusuna dönüşmüştür. • Birincil Ekonomik Faaliyet: Tarım

Geçmişten günümüze tersine dönen bu oranlarda Türkiye’nin sanayileşmesi etkilidir. • İkincil Ekonomik Faaliyet: Sanayi

• Üçüncül Ekonomik Faaliyet: Hizmet

Sanayinin en gelişmiş olduğu Marmara Bölgesi kentsel nüfusun da en fazla olduğu yerdir.

Karadeniz ve Doğu Anadolu’da Türkiye’nin geneline göre kırsal nüfus oranı daha fazladır.
Bu bölgelerde sanayi faaliyetlerinin sınırlı olması, insanların geçimini tarımla yapması bunda
etkili olmuştur.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 133
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER

3. BÖLÜM: GÖÇLER
Kodlamalar ve Notlar
Göçler ve Göçlerin Nedenleri

Göç: İnsanların çeşitli nedenlerden dolayı yaşadıkları yerleri geçici ya da sürekli olarak
değiştirmesidir. Bu nedenler itici ya da çekici olabilir. Göç alan yerlerde çekici faktörler, göç
veren yerlerde ise itici faktörler etkilidir.

Doğal Nedenler Sosyal-Kişisel Nedenler Siyasi Nedenler

Deprem Eğitim Siyasi baskılar

Tsunami Sağlık Mübadele
Yangın Dinlenme Savaşlar
Su kıtlığı Eğlence Sınır değişikliği
Erozyon Dinî nedenler Terör

Ekonomik Nedenler
Yapıldığı Yerin Özelliğine Süresine Göre Oluşum Nedenlerine Sınır Geçme Durumuna

PARA İLE SATILMAZ

Göre Göçler Göçler Göre Göçler Göre Göçler Geçim sıkıntısı

• Kırdan-Kıra • Sürekli Göçler • Zorunlu Göçler • İç Göçler Gelir dengesizliği

• Kırdan-Kente • Geçici Göçler • Gönüllü Göçler • Dış Göçler İş imkânları

• Kentten-Kente Toprakların miras yo-

• Kentten-Kıra luyla parçalanması

Türklerin Orta Asya'dan Göçü ve Kavimler Göçü

Türklerin Orta Asya’dan Göçü

Türklerin Anayurdu: Türklerin Orta Asya’da yaşadığı yerin sınırları do-

ğuda Gobi Çölü ve Baykal Gölü'nden batıda Hazar Gölü’ne; güneyde Tanrı
Dağları ve Gobi Çölü’nden kuzeyde Rusya bozkırlarına kadar uzanır.
Kavimler Göçü: MS 350-800 yılları arasında Asya Kıtası’ndan Avrupa Kı-
tası’na yapılan göçlerdir. Hunların göç hareketi Avrupa’daki birçok kavmin
yer değiştirmesine neden olmuş ve büyük bir göç dalgası başlatmıştır.

Yeni Dünya'ya Göçler

15. yüzyılda Avrupalıların yeni keşfettiği Amerika ve Okyanusya Kıta-

sı’na yapılan göçlerdir.

İngiltere ve Fransa, Kuzey Amerika’ya; İspanya ve Portekiz Güney

Amerika’ya ağırlıklı olarak yerleşerek sömürgeler kurmuşlardır.
Kuzey Amerika
Afrika’dan Amerika’ya 1525-1866 yılları arasında 12 milyon Afrikalı ta-
şınmıştır.
Güney Amerika Avustralya
Sanayi devrimi sonucunda Amerika’ya seyahatler hızlanmış ve tüm
bunlar sonrasında toplamda 65 milyon insan yer değiştirmiştir.

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

134 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

Kodlamalar ve Notlar
Günümüzde Yapılan Göçler

Mübadele Göçleri: Devletlerin karşılıklı anlaşması sonucunda nüfusun yer değiştirme-

sidir. Zorunlu bir göçtür.

1923 yılında Türkiye-Yunanistan arasında yapılmıştır. Türkiye’deki Rumlar, Yu-

nanistan’a; Yunanistan’da bulunan Türkler, Türkiye’ye zorunlu olarak göç etmiştir.

İşçi Göçleri: Sanayi Devrimi ve tarımda makineleşme sonucunda kırda işsizlik artmış
ve insanlar kırdan kente göç etmişlerdir.
2. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ülkelerinde işçi ihtiyacı doğmuştur. Bu ih-
tiyacın giderilmesi için Avrupa’ya Kuzey Afrika ülkeleri ve Türkiye’den işçi göçleri
gerçekleşmiştir.

Sosyal Olaylar ve Savaş Nedeniyle Göç: Ülke içinde yaşanan savaşlar, çatışmalar
sosyal olaylar insanların göç etmelerine neden olabilir.

Mülteci Göçleri: İnsanların ülkelerinde ırk, din, siyasi düşüncelerinden dola-

PARA İLE SATILMAZ

yı baskı görmeleri sonucunda ülkelerini zorunlu olarak terk etmeleridir. Bu göçü
yapanlara mülteci denir. Ülkemize Aganistan ve Suriye'den gelen göçler mülteci
göçlerine örnektir.

Doğal Afetler Sonucunda Göçler: Yaşanan doğal afetler sonucunda insanlar daha
güvenli yerlere göç edebilirler.

İrlanda’da 1841-1851 yılları arasında patates üretimi düşmüş ve kıtlık yaşan- çernobil

mıştır. 1 milyon İrlandalı Amerika’ya göç etmiştir.

Beyin Göçü: Nitelikli, yetenekli insanların az gelişmiş ülkelerde ekonomik imkânların

yetersiz olması, araştırmaya ayrılan kaynağın az olması, değer görmemeleri sonucun-
da gelişmiş ülkelere göç etmeleridir.

Beyin Göçü Alan: ABD, Kanada, Fransa, İngiltere, Norveç gibi gelişmiş ülkeler
Beyin Göçü Veren: Hindistan, Pakistan, İran, Afrika ülkeleri gibi ülkeler
Ayder yaylası/RİZE

Türkiye’de Göçler

Geçici Göçler: Belirli bir süre için farklı yerlere genelde çalışma amacıyla yapılan göç-
lerdir. Türkiye’de mevsimlik göçün temelinde ekonomik nedenler yatar.

Tarım
Çukurova’ya pamuk toplamak için yapılır.
Niğde, Afyon ve Nevşehir’de patates sökmek için yapılır.
Karadeniz’e çay ve fındık toplamak için yapılır. pamuk

Yaylacılık
Karadeniz’de hayvancılık amaçlı, son dönemlerde turizm amaçlı yapılır.
Akdeniz’de serinlemek amaçlı yapılır.
Turizm
Ege ve Akdeniz’e yaz mevsiminde yapılır.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 135
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf
Kodlamalar ve Notlar
Dikkat Et
Türkiye’de göçlerin çoğu kırdan
kente yapılır. Kırdan kente yapılan
bu göçlerin en önemli nedeni sana-
yileşme, yani ekonomik nedenlidir.
1960 sonrasında bu göç hareketi
başlamıştır.
Şehir nüfusunun artması sonucun-
da son yıllarda şehirden şehre de
göçler başlamıştır. Son yıllarda şe-
hirden kıra göçler başlamıştır.
Göç önce yakın şehre, sonra daha
büyük şehre giderek gerçekleştiğin-
de buna aşamalı göç denir.
Alınan göç ve verilen göç arasın-
daki farka net göç denir.
Son yıllarda İstanbul ve Ankara
gibi şehirlerden başka şehirlere göç-
ler giderek artmaktadır.
çarpık kentleşme
İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP
136 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
2. ÜNİTE ➲ BEŞERÎ SİSTEMLER
Sosyal-Siyasi Olayların Neden Olduğu Göçler: Savaşlar, kan davaları, iç karışıklıklar
nedeniyle yapılan göçlerdir.
1923 yılında Türkiye-Yunanistan arasında yapılmıştır. Türkiye’deki Rumlar, Yuna-
nistan’a; Yunanistan’da bulunan Türkler, Türkiye’ye zorunlu olarak göç etmiştir.
1923-1960 arasında Bulgaristan'dan 374, Yugoslavya'dan 269 bin, Romanya'dan
121 bin Türk Türkiye’ye gelmiştir.
1989’da Bulgaristan’dan 400 bin Türk Türkiye’ye gelmiştir.
Geçici koruma kapsamında 3.751.889 Suriyeli vatandaş ülkemize göç etmiştir.
Afganistan’dan gelen toplamda 300 bin sığınmacı ülkemizde yaşamaktadır.
Doğal Olayların Neden Olduğu Göçler
1992 Erzincan, 1999 Gölcük, 2011 Van depremi sonrası yaşanmıştır.
Çaykara'da yaşanan heyelan sonucunda Van Özalp’a göçler yaşanmıştır.
PARA İLE SATILMAZ
Türkiye’de Göçler
Göç, toplumların hem sosyal hem de ekonomik yapısında değişiklikler meydana
getiren bir nüfus hareketidir.
Bu yer değiştirme hareketi, bazı yerlerde nüfusun azalmasına, bazı yerlerde de
nüfusun artmasına neden olmaktadır.
Göç Veren Yerde Oluşan Göç Alan Yerde Oluşan
Mekansal Etkiler Mekansal Etkiler
Nüfus azalır. Sanayi alanlarına aşırı göç sonucun-
da plansız kentleşme ve gecekondu-
Meskenler boş kalır ve bazıları yıkılır.
laşma yaşanır.
Genelde gençler gider ve yaşlılar kalır.
Alt yapı yetersizlikleri ortaya çıkar.
Üretim buralarda azalır.
Okullar yetersiz kalır.
Okulların kapanmasına neden olur.
Yeni yerleşim yerleri açmak için do-
Tarım arazileri boş kalır.
ğal çevreye zarar verilir.
Şehirler giderek büyür ve fabrikalar
şehirlerin içinde kalır.
Dış Göçler: Ülkemize yurt dışından ge- Trafiğin artması ve yakıt kullanımı
len göçler arasında en fazla sığınmacılar sonucunda yoğun hava kirliliği yaşanır.
bulunur. Çalışma amacıyla gelenler azdır.
Kültürler arasında etkileşim olur.
Ülkemizden giden göçler daha çok Avrupa
kıtasına yapılır. Fazla göç sonucu atıklar artar. Çöp
1960 yılında Almanya, Fransa, Hollan- dağları oluşur ve çevre sorunları artar.
da gibi ülkelere işçi göçleri verilmiştir.
Coğrafyanın Kodları
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 2. ÜNİTE ➲ bEŞERÎ SİSTEMLER

4. BÖLÜM: EKONOMİK FAALİYETLER

Kodlamalar ve Notlar
EKONOMİK FAALİYETLERİN ÖZELLİKLERİ
Ekonomik Faaliyet: İnsanların; yaşamlarını devam ettirebilmek, ihtiyaçlarını karşılayabil-
mek veya daha iyi yaşam şartlarına sahip olabilmek için bulundukları mesleki faaliyetlere
genel olarak ekonomik faaliyetler denir.

1. Ekonomik Faaliyet: TARIM

Doğadan doğrudan ya da dolaylı olarak ürün
elde etme faaliyetidir.
Gelişmişlik seviyesi arttığında bu alanda çalışan-
ların oranı giderek azalır.

• Balıkçılık • Ormancılık • Hayvancılık

• Tarım • Madencilik Son yıllarda ortaya çıkan meslekler
İş Sürekliliği Uzmanı
2. Ekonomik Faaliyet: SANAYİ
Elektronik Ticaret Uzmanı
Doğadan elde edilen ürünlerin işlenerek yeni Sosyal Medya Yöneticisi

PARA İLE SATILMAZ

ürünlere dönüştürülmesini ifade eder. Blogger
Sanayi devrimi ile önemli bir alana dönüşmüştür. Youtuber
Çevre Yenileme Uzmanı
• Sanayi faaliyetleri • Enerji Üretimi
Geri Dönüşüm Koordinatörleri
• İnşaat ve bayındırlık
Enerji Denetçisi
3. Ekonomik Faaliyet: HİZMET Yeşil Pazarlamacılar
Okul-Ev İlişkileri Uzmanı
İnsanlara ve diğer ekonomik faaliyetlere ürün ve
hizmet sağlanmasını ifade eder.
Gelişmişlik seviyesi arttığında bu alanda çalı-
şanların oranı artış gösterir.

• Ulaşım • Pazarlama • Eğitim

• Ticaret • Sağlık • Bankacılık

4. Ekonomik Faaliyet: Teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan bilgi toplama, bilgiyi işleme,
değiştirme ve yayma çalışmalarını kapsar. Yazılım, grafik-tasarım, reklam yayıncılığı, coğrafi
bilgi sistemleri gibi alanları kapsar.
5. Ekonomik Faaliyet: Karar verme kısmında bulunan üst düzey yöneticileri kapsar. Bu
sektörde çalışanların sayısı azdır ama dünya üzerinde etkileri fazladır.

EKONOMİK FAALİYETLER VE GELİŞMİŞLİK

1. Gelişmiş Ülkeler 2. Az Gelişmiş Ülkeler

Gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun büyük bölümü hizmet
sektöründe istihdam edilir.
Çalışan nüfusun bu ülkelerde az olması buralarda tarım
ve sanayinin az olduğu anlamına gelmez. Bu durum tarımsal
üretim ve sanayide modern yöntemlerin ve teknoloji kullanı-
mının fazla olmasından kaynaklanır.
Az gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun büyük bölümü tarım
sektöründe istihdam edilir.
Az gelişmiş ülkelerde tarımsal faaliyetler modern yöntem-
lerle yapılamaz ve teknolojiden yoksundur. Bu yüzden tarım
sektöründe çalışacak insan sayısına ihtiyaç fazladır.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 137
 Coğrafyanın Kodları3. ÜNİTE
Ücretsiz pdf ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER
➲ KÜRESEL

Kodlamalar ve Notlar ULUSLARARASI ULAŞIM HATLARI

Ulaşım: İnsan veya eşyanın bir yerden başka bir yere taşınmasıdır.
Günümüzde ulaşım: Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak bilginin, paranın ve hizmetlerin
çeşitli ulaşım araçlarıyla taşınmasını ifade eder.
Ekonomik faaliyetlerin gelişmesinde ulaşımın katkısı oldukça fazladır.
Ülkeler arasındaki her türlü iletişim ve etkileşimin artmasında ve ürünlerin taşınmasında
ulaşımın rolü büyüktür.
Ulaşım, her bölgede farklı şekilde gelişmiştir.
Bu durumun nedeni bölgelerdeki doğal ve beşerî unsurların aynı olmamasıdır.
Ulaşım ağlarının sıklığı ve kalitesi ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösterir.
Gelişmiş ülkelerde ulaşım ağı sık, ulaşım sistemleri çeşitli, hızlı ve konforludur.
Az gelişmiş ülkelerde ulaşım imkânları ve ulaşım teknolojisi yeteri kadar gelişmemiştir.

Kara Yolu 1. KARA YOLLARI

Ülkeler İlk Kara Yolları
Uzunluğu
Kullanılan en eski ulaşım ağıdır. Çay yolu: Çin-Rusya arasında
ABD 6.586.610

PARA İLE SATILMAZ

Devletlerin kurulması ve üretimin art- İpek Yolu: Çin-Avrupa arasında
Hindistan 4.689.842
masına bağlı olarak ilki Roma’da olmak Baharat Yolu: Hindistan-Avrupa arasında
Çin 4.106.387
üzere ticaret yolları ortaya çıkmıştır. Kral Yolu: Efes-Sus arasında
Brezilya 1.580.964
Rusya 1.283.387 Modern kara yolları, 19. yüzyılda İngiltere’de yapılmış ve sonra tüm dünyaya yayılmıştır.
Japonya 1.210.251 Kara yolları ilk olarak deniz yollarının gelişmesiyle sonrasında sanayi devriminin yaşan-
Kanada 1.042.300 masıyla beraber önemini kaybetmeye başlamıştır.
Fransa 1.028.446 19. yüzyılın sonlarına doğru motorlu araçların icadı ve yol yapım tekniklerinin gelişme-
Afganistan 42.150 siyle tekrar önem kazanmıştır.

2. DENİZ YOLLARI
Dikkat Et
Uluslararası ticarette en fazla kullanılan ve en fazla yük taşınan ulaşım yoludur.
• Kara yolu ağının en uzun olduğu
Geçmişte Yunanlılar, Venedikliler, Portekiz ve İspanyollar denizcilikte ilerlemiştir.
ülke ABD’dir.
Pusulanın keşfi, haritacılık alanında yaşanan gelişmeler; kıyılarda yapılan denizciliği
• Kara yolu ağının en sık olduğu yer-
açık denizlere açmış ve coğrafi keşiflere zemin hazırlamıştır.
ler ise Batı Avrupa ve Japonya’dır.
Buharlı gemilerin icadıyla deniz ulaşımı gelişmiştir.

Günümüzde büyük gemilerin kullanılması deniz taşımacılığını en ucuz ulaşım yolu hâ-
line getirmiştir.
Günümüzde uluslararası ticarette En önemli deniz yolu hatları
daha çok deniz yolu kullanılmaktadır. • Kuzey Atlantik Yolu
Bunun başlıca nedenleri: • Batı Avrupa, Akdeniz ve Hint Okyanusu Yolu
• Az miktarda yakıtla, çok yükün uzak • Ümit Burnu Yolu
mesafelere taşınabilmesi
• Atlantik, Güney Amerika ve Doğu Kıyısı Yolu
• Yol yapımı ve bakımı için harcama
• Pasifik, Güney Amerika ve Avrupa Yolu
yapılmaması
• Pasifik Aşırı Yol
• Yol güzergâhında değişiklik yapıla-
bilmesi

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

138 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz
3. ÜNİTE ➲pdf
KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER

Dünya Önemli Kanal ve Boğazlar Haritası

6
10
5

4
7 9
8
11
12
14
2
01 Bering Boğazı

02 Panama Kanalı 15

PARA İLE SATILMAZ

03 Macellan Boğazı 13
16
04 Cebelitarık Boğazı

05 Dover Boğazı 08 Korint Kanalı 11 Hürmüz Boğazı 14 Malakka Boğazı

06 Kiel Kanalı 3 09 Süveyş Kanalı 12 Babülmendep Boğazı 15 Torres Boğazı

07 Messina Boğazı 10 Kerç Boğazı 13 Mozambik Boğazı 16 Cook Boğazı

3. DEMİR YOLLARI
Kodlamalar ve Notlar

Demir yolları ilk defa Sanayi Devrimi’yle beraber İngiltere’de ortaya çıkmıştır.

Kara yollarından daha ucuzdur. Bu nedenle deniz yoluyla taşınan ürünlerin kara-
da demir yoluyla taşınması daha uygundur.

Otomobillerin gelişmesi, demir yollarının öneminin azalmasına neden olmuştur.

Yolcu taşımacılığında son yıllarda daha çok şehir hatlarında ve hızlı tren olarak
kullanılmaktadır.

Demir Yolu Gelişmiş ülkelerde demir yolu ağları yoğun-

Ülkeler
Uzunluğu (km) dur. En yoğun yer Kuzey Amerika’dır.
ABD 228.218 Yeryüzünde demir yolu ulaşımının en çok
Rusya 85.266 Kıtaaşırı hatlar: Kıtaların bir kıyısın-
geliştiği yerler Japonya, ABD, Rusya, Çin,
Çin 66.989 dan diğer kıyısına ulaşan uzun mesa-
Hindistan, Kanada ve Avrupa ülkeleridir.
Hindistan 65.808
feli demir yollarıdır.
Yol uzunluğu ile yük ve yolcu taşımacılığı
Kanada 52.131
bakımından ABD, Rusya, Çin ve Hindistan ilk • Moskova’yı Büyük Okyanus’a bağ-
Almanya 33.426
sırada yer almaktadır. layan Transsibirya (Rusya) hattı
Fransa 30.013
Brezilya 29.817 • Montreal’i ülkenin batısındaki Van-
couver’a bağlayan Pasifik (Kanada)
Meksika 26.704 hattı

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 139
 Coğrafyanın Kodları3. Ücretsiz pdf ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER
ÜNİTE ➲ KÜRESEL

Kodlamalar ve Notlar 4. HAVA YOLLARI

Yolcu Sayısı
İlk defa Fransa’da ortaya çıkmıştır. Ülkeler
(2016-milyon)
Günümüzde daha çok yolcu taşımacılığında kul- ABD 822,9
lanılmaktadır.
Çin 487,9
En pahalı ve en hızlı ulaşım yoludur. Birleşik Krallık 145,1
Sanayi ve nüfusun yoğun olduğu alanlarda hava İrlanda 125,6
yolu ulaşımı da yoğundur. Almanya 124,7
Kaza oranları düşüktür. Hindistan 119,5
Yük taşımacılığı için üretilmiş olan kargo uçakla- Japonya 117,7
rıyla ilaç, elektronik eşyalar ve çabuk bozulan besin Türkiye 100,3

maddeleri taşınmaktadır.
Endonezya 96,5
BAE 92,1
ABD, Japonya, Singapur, Güney Kore ve Avrupa
Diğer 1463,8
ülkeleri elektronik eşya taşımacılığında hava yolunu Dünya Toplamı 3696,1
en çok kullanan ülkelerdir.

PARA İLE SATILMAZ

Hava yolu taşımacılığının en fazla yapıldığı ülke ABD’dir. Avrupa ile Amerika arasında
hava yolu taşımacılığı yoğundur.
Avrupa’daki ülkelerin kapladığı alanın küçük olmasından dolayı ülke içinde hava ulaşımı
az kullanılmaktadır.
Hava yolu ulaşımındaki gelişmelerin sebepleri

• Uçak sanayisinin gelişmesi

• Hava yollarındaki faaliyetleri düzenleyen uluslararası anlaşmalar
• Havaalanı yapımında kaydedilen ilerlemeler

5. BORU HATLARI ULAŞIMI

Günümüzde sanayinin gelişmesi ve ham madde taşımacılığının yoğunlaşmasına bağlı
olarak boru hatlarıyla taşımacılık önem kazanmıştır.
Boru hatlarıyla petrol ve doğal gaz ve çeşitli katı maddeler de taşınmaktadır.
Yük taşıma amacıyla ilk defa ABD'de kullanılmıştır.
Boru ağının en fazla olduğu ülke ABD’dir.

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

140 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 4. ÜNİTE ➲ ÇEVRE VE TOPLUM

AFETLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ Kodlamalar ve Notlar

Afet: Canlı ve cansız çevreye zarar veren, insanların normal yaşantısını durduran ya da
kesintiye uğratan, can ve mal kaybına neden olan olaylara verilen isimdir.
Doğal Afet: Canlı ve cansız çevreye zarar veren, insanların normal yaşantısını durduran
ya da kesintiye uğratan, can ve mal kaybına neden olan, ağırlıklı olarak ya da tamamen
doğal koşulların neden olduğu olaylardır.
Beşerî Afet: Nükleer ve biyolojik kazalar, patlamalar gibi insan faaliyetleri ile ilişkili büyük
can ve mal kayıplarına neden olan olayları ifade eder.
• Doğada herhangi bir olaya afet diyebilmemiz için insanların bu olaydan etkilenmesi
gerekir.
• Gelişmiş ülkelerde afetlerin oluşturduğu can ve mal kayıpları azken az gelişmiş ülke-
lerde bu kayıplar fazladır.
• Yaşanan afetler farklı afetleri tetikleyebilir. Depremler çığ, tsunami gibi doğal afetleri
tetikleyebilir.
• Hızlı gerçekleşen doğal afetlere önlem almak daha zorken yavaş gerçekleşen doğal
afetlere önlem almak daha kolaydır.

PARA İLE SATILMAZ

Klimatik Afetler Biyolojik Afetler Sosyal Afetler Teknolojik Afetler Jeolojik Afetler
• Kuraklık • Erozyon • Savaşlar • Nükleer kazalar • Deprem
• Dolu • Orman yangınları • Terör saldırıları • Sanayi kazaları • Heyelan
• Kaya düşmesi
• Hortum • Böcek istilaları • Göçler • Ulaşım kazaları
• Volkanik patlama
• Yıldırım düşmesi • Salgın hastalıklar • Yangınlar • Maden kazaları
• Çamur akıntısı
• Kasırga • Biyolojik kazaları • Tsunami
• Aşırı yağış • Kimyasal silah
• Sel kullanımı
• Buzlanma
• Çığ
• Taşkın
• Hava kirliliği

Doğal Afetler Erken uyarı sistemleri

Yavaş Gerçekleşen Doğal Afetler Meydana gelebilecek afetlerin yol açabileceği zararları en aza indirebilmek amacıyla afet
• Şiddetli soğuklar öncesinde çeşitli teknolojiler kullanılarak belirli kurumlar tarafından yayımlanan mesaj
• Kuraklık veya bildirilerdir.
• Kıtlık
• Erozyon vb.
Ani Gerçekleşen Doğal Afetler
• Deprem
• Seller, su taşkınları
• Toprak kayması
• Çığ
• Fırtınalar, hortumlar
• Volkanlar
• Yangınlar vb.

İnsan Kaynaklı Afetler

• Nükleer, biyolojik kazalar
• Kimyasal kazalar
• Taşımacılık kazaları
• Endüstriyel kazalar

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 141
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 4. ÜNİTE ➲ ÇEVRE VE TOPLUM

Kodlamalar ve Notlar AFETLERİN DAĞILIŞI VE AFETLERDEN KORUNMA YOLLARI

1. DEPREM
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar hâlin-
de yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsmasıyla oluşur.

Depremden Korunma Tedbirleri

1. Deprem Öncesi
Pasifik Deprem Kuşağı Atlantik Deprem Kuşağı Alp-Himalaya Deprem Kuşağı

PARA İLE SATILMAZ

• Halk eğitilmeli
• Deprem olduğu zaman neler Yeryüzündeki depremlerin yaklaşık 4/5’i Pasifik Deprem Kuşağı'nda gerçekleşir. Atlantik
yapılacağı konuşulmalı Deprem Kuşağı'nda gerçekleşen depremlerin afet oluşturma olasılığı daha düşüktür.
• Eşyalar sabitlenmeli
Prof. Dr. Richter tarafından depremin büyüklüğü ölçü olarak ortaya konmuştur. Richter
• Deprem çantası oluşturulmalı
ve kolay ulaşılabilecek bir yere ölçeği dışında Mercalli ölçeği de bulunur.
koyulmalı
• Deprem esnasında alınması
gereken doğru pozisyon öğre-
nilmeli

2. Deprem Sırası • 1-5 arasında olan depremler can ve mal kaybına neden olmaz. Hafif depremlerdir.
• Panik yapılmamalı • 5-7 arasındakiler orta büyüklüktedir. Can ve mal kayıplarına neden olurlar.
• Uygun yerlerde baş koruna- • 7-9 arasındakiler büyük depremlerdir. Can ve mal kaybı fazladır.
cak şekilde pozisyon alınmalı
ve sarsıntı bitene kadar bek-
lenmeli
TÜRKİYE’DE DEPREM
• Asansör kullanılmamalı
• Devrilecek eşyalardan uzak Ülkemiz Alp-Himalaya Dağ Kuşağı'nda oluşmuştur, yani genç oluşumludur. Bu da Tür-
durulmalı kiye’nin önemli bir deprem sahası olmasına yol açmıştır. Çöküntü depremleri Türkiye’de
• Trafikte güvenliyse aracı dur- karstik arazinin yoğun olduğu Akdeniz Bölgesi’nde görülür.
durup beklemeli

3. Deprem Sonrası KA
KAF F
• Gaz ve su vanaları, elektrikli
aletler kapatılmalı KAF
• Sarsıntı bittiğinde gerekli ön-
lemler alınarak bina terk edil-
meli BA
• Açık bir yerde beklenmeli F DAF
• Enkazlar arasında dolaşılma-
malı

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

142 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf 4. ÜNİTE ➲ ÇEVRE VE TOPLUM

Kodlamalar ve Notlar
2. TSUNAMİ
Tsunami: Yüksek can ve mal kaybına neden olan, büyük dalgalar şeklinde
oluşan doğal afettir. Hızları saatte 800 km'yi, boyları 30 metreyi bulabilmek-
tedir. Tsunami yaşanmadan önce denizde geri çekilme gerçekleşir.
Erken uyarı sistemleri sayesinde
tsunami yaşanmadan önlem alınabilir.
Tsunamiyi Oluşturan Sebepler
Deprem
Volkanizma
Heyelanlar

Türkiye’de Tsunami
Türkiye’de geçmişte 90 civarında Tsunami izlerine rastlanmıştır. Denizlerimizde oluşa-
cak bir deprem ülkemizde 3-6 metre boyunda tsunamilere neden olabilir.

PARA İLE SATILMAZ

3. VOLKANİZMA
Magmanın fay hatları boyunca yer yüzüne katı, sıvı ya da gaz olarak çıkması sonucunda
vezüv/italya
oluşur. Volkanizma faaliyetlerinin etkileri:

• Can ve mal kayıplarının yaşanması Dünyada İtalya, Endonezya, Japonya,

• Hava ulaşımında aksamalar olması Şili, Peru, Filipinler, İzlanda gibi ülkelerde
• Tarım alanlarının zarar görmesi yoğun gözlenir.
• Çevre sorunlarının artması
• Tsunamilerin oluşması

etna/italya fuji/japonya

Türkiye’de Volkanizma
Türkiye’de aktif volkan yoktur.
Ağrı, Erciyes, Hasan, Tendürek ve Kula
volkan dağlarında tarihî çağlarda volkanik
hareketliliğin olduğuna dair kanıtlara rast-
lanmıştır.
En son volkanik faaliyet 1441-1443 yıl- Tendürek
Kula
larında Tendürek dağında olmuştur.

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 143
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf
Kodlamalar ve Notlar 4. KÜTLE HAREKETLERİ
Heyelan, kaya düşmesi, çamur akıntıları gibi yamaç dengesinin bozulması sonucu ortaya
çıkan doğal afetlerdir.

Heyelanların Nedenleri
heyelan
Arazinin eğimli olması
Şiddetli yağmur ve kar erimelerinin olması
Toprağın suya doyması
Killi tabakaların olması
Tabakaların eğim doğrultusunda uzanması
Depremlerin yaşanması
Yol, bina, köprü yapımı gibi çeşitli insan faa-
liyetlerinin olması
Heyelan: Arazinin çeşitli tetikleyici faktörler ve çekim etkisiyle yer değiştirmesidir.Toprak kayması olarak da bilir. Kaya düşmelerine
çoğunlukla eğimli ve kayalık arazilerde yol yapımı ve deprem sonrasında rastlanır. Kurak ve yarı kurak arazilerde yoğun yağışlarla suya
doyan malzemeler çamur akıntılarına neden olurlar.

PARA İLE SATILMAZ

Türkiye’de Kütle Hareketleri: Türkiye’nin engebeli
ve dağlık olması kütle hareketlerinin fazla olmasına
neden olmuştur. Heyelan ülkemizde en fazla yağış ve
eğimin bol olduğu Trabzon, Rize, Kastamonu, Artvin
ve Erzurum’da görülür. Kaya düşmelerine ise Kayseri
ve Sivas’ta yaygın olarak rastlanır.

5. EROZYON
Toprak yüzeyinin rüzgâr, yağmur gibi dış kuvvetler
tarafından süpürülmesidir. Doğal süreçlerle gerçek-
leşen erozyon afet olarak nitelendirilmezken insanın
etkisiyle hızlandığında afet özelliği kazanır. Verim-
sizleşen toprak yüzeyi tarım alanlarının azalmasına,
verimin düşmesine ve bunlar sonucunda kıtlığa ve
açlığa neden olur.
Erozyonu Önlemek İçin Alınabilecek Tedbirler
Türkiye’de Erozyon: Türkiye topraklarının %86’sı erozyon alanı içindedir.
Türkiye’de erozyonun fazla olmasının nedenleri:
Eğimli arazilerin fazla olması
Bitki örtüsünün tahrip edilmesi erozyon
Kurak ve yarı kurak iklimin var olması
Yanlış tarım uygulamalarının yapılması
Az ve düzensiz yağışların olması

Ağaçlandırma çalışmaları yapmak

Erozyonun Etkileri
Eğimli arazilerde taraçalar oluşturmak
Tarım arazilerini eğime dik sürmek Topraklar verimsizleşir.
Meraları aşırı otlatmamak Göçler artış gösterir.
Tarlaları nadasa bırakmamak Kıtlık ve açlığı artırır.
Nöbetleşe ekim yapmak Barajların su tutma kapasitesi azalır.
Ormanlık alanları korumak Bitki çeşitliliği azalır.
İnsanları bilinçlendirmek Doğal su kaynakları beslenemez.

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

144 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf
6. ŞİDDETLİ RÜZGÂRLAR Kodlamalar ve Notlar
Saatte 60 km üstünde hızla esen rüzgârlara fırtına denir. Rüzgârlar 118-120 km hızın
üstüne çıktığında kasırgaya dönüşür. Kasırgalara tropikal bölgelerde özellikle Meksika,
Japonya, Çin, Vietnam, Tayvan, Filipinler gibi ülkelerde sıklıkla rastlanır.

Türkiye’de Rüzgârlar: Türkiye’de çeşitli rüzgârlar zaman zaman etkili olarak sel ve or-
man yangınlarına neden olabilirler. Ülkemizde küçük çapta hortumlar olsa da tropikal böl-
gelerde görülen kasırgalara rastlanmaz.

Dünya Kasırga Haritası

Kasırga

PARA İLE SATILMAZ

7. SEL VE TAŞKINLAR
Ani yağışlar ve kar erimeleri sonucunda ortaya çıkan düzensiz ve büyük su akıntılarına
sel denir. Bir akarsuyun taşıdığı su miktarının artması sonucunda yatağından dışarı çık-
SEL VE TAŞKınlar
masına taşkın denir.
Türkiye’de Sel ve Taşkınlar: En fazla nisan, mayıs ve haziran aylarında gerçekleşir. Bu
aylarda yağışlar artış gösterir ve kar erimeleri gerçekleşir. Tüm bunlar sel ve taşkınlarda
artışa neden olur.

• Sel ve taşkınların her yerde görülme ihtimali vardır. En fazla Erzu-

rum, Sivas ve Kayseri illerinde görülür.

Sel ve Taşkınların Nedenleri

Aşırı ve ani yağışların olması

Kar ve buz erimelerinin olması

Şiddetli rüzgâr ve fırtınaların etkisi

Dere yataklarına yerleşim bölgelerinin kurulması

Dere yataklarının değiştirilmesi

Bitki örtüsünün tahrip edilmesi

Türkiye'de Sel ve Taşkınlar Altyapının yetersiz olması

Şehirleşmenin artması

Coğrafyanın Kodları İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP

HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ. 145
 Coğrafyanın Kodları Ücretsiz pdf
Kodlamalar ve Notlar 8. ÇIĞ
Engebeli, dağlık ve eğimli arazilerde, iç ya da dış
kuvvetlerin etkisi ile yamaçtaki karların aşağılara
kaymasına çığ denir.

Çığın Nedenleri

Engebeli, eğimli arazi

Bitki örtüsünden yoksun arazi

Yol yapım çalışmaları

Depremler ve volkanik patlamalar

Araç ve insan sesleri

Türkiye’de Çığ: Bayburt, Artvin, Ağrı, Hakkari, Tun- Türkiye Çığ Haritası
celi ve Bingöl illerinde afet boyutunda görülür. Bölge
olarak Doğu Anadolu başta gelir.

PARA İLE SATILMAZ

9. ORMAN YANGINLARI
Dünya üzerinde en fazla orman yangınlarına tropikal
kuşak ve Akdeniz iklim bölgelerinde rastlanır. Bunların
%85’i beşerî faaliyetler sonucunda, %15’i doğal olay-
lar sonucunda gerçekleşir.

Türkiye’de Orman Yangınları: Türkiye’de orman

yangınlarının %11’i doğal nedenlerle, %48’i kaza ve
ihmaller sonucunda, %10’u kasıtlı olarak, %30’u bilin-
meyen nedenlerle çıkmaktadır. Orman yangınlarının
sayısı artmakta fakat etkilenen alanlar azalmaktadır. Türkiye'de Yaşanan Orman Yangınları

Orman Yangınlarının Nedenleri

Yıldırım düşmesi, volkanik patlamalar

Devam eden yangınlar
Hayvanların taşıması
Meteor düşmesi
Anız ve çöp yakma
Avcılık, piknik faaliyetleri
Sigara izmaritlerinin atılması
Çevreye atılan cam şişeler
Kasıtlı çıkarılan yangınlar

İÇERİKLERE DESTEK OLMAK İÇİN BU NOTLARIN KİTAP Coğrafyanın Kodları

146 HALİNİ SATIN ALABİLİRSİNİZ.