2.

ÜNİTE: BEŞERÎ SİSTEMLER

1.BÖLÜM
NÜFUS
A     NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ VE ÖNEMİ
A  TEMEL KAVRAMLAR

B    DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL • Nüfus

SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ
• Nüfus artışı
• Doğal nüfus artışı
• Gerçek nüfus artışı
• Genç nüfus
• Yaşlı nüfus
• Bağımlı nüfus
• Aktif nüfus
A) NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ VE ÖNEMİ
• Sınırları tanımlı bir bö lge ü zerinde belirli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısına
nüfus denir. Bu bağ lamda başta demografi, coğrafya, sosyoloji, tarih, tıp ve
ekonomi olmak ü zere çeşitli bilimler kendi yö ntemleri çerçevesinde nü fusla ilgili
incelemeler yapmıştır.
• Demografi: Dü nya'da veya bir ü lkede bulunan nü fusun yapısını, durumunu, dinamik
ö zelliklerini inceleyen bilim dalıdır.
• Nü fusun miktarı, artışı, dağ ılışı, bu dağ ılışa etki eden faktö rler, nü fus hareketleri, 
nü fusun sosyal ve ekonomik yapısı coğ rafya bilimi içerisinde çok ö nemli bir yere
sahiptir.
• Ayrıca nü fus doğ umlar, ö lü mler ve yaşanan gö çlerle sü rekli değ işiklik gö steren
dinamik bir yapıdadır. İnsanların nitelikleri zamanla değ işmekte, hepsinden ö nemlisi
de nü fusun miktarı, ö zellikleri ve dağ ılışında değ işiklikler olmaktadır.
 NÜ FUS SAYIMI

• Ü lkeler, nü fusla ilgili daha sağ lıklı

veriler elde edebilmek için belirli zaman
dilimlerinde nü fus sayımı yapar.
Demografik, sosyal ve ekonomik
verilerin toplanması, değ erlendirilmesi
ve analiz edilmesine nüfus sayımı
denir. Kullanılan yö ntem ne olursa olsun
nü fus sayımında amaç; nü fusun zaman
içerisinde gö stermiş olduğ u sosyal,
demografik ve ekonomik yapısındaki
değ işimin ortaya konulmasıdır.
 • Dü nyada bilinen ilk nü fus sayımları; Çin, Sümer ve
Mısır toplumlarında (MÖ 3000-2750) asker
sayısını ve vergi miktarını belirlemek amacıyla
yapılmıştır.
• Osmanlı Devleti'nde ilk nü fus sayımı 
 II. Mahmut dö neminde 1831 yılında yapılmıştır.
• Gü nü mü zde nü fus sayımlarındaki amaçlar
çeşitlenmiş ve dü zenli sayımlar yapılmaya
başlanmıştır.
 Sultan II. Mahmut
• Modern anlamda ilk nü fus sayımı, 18.yü zyılda
İskandinav ü lkelerinde -1749 İsveç- yapılmıştır.
• Tü rkiye'de ilk resmî nü fus sayımı 1927 yılında
yapılmıştır.
• Ü lkemizdeki nü fus sayımlarını Tü rkiye İstatistik
Kurumu (TUİK) gerçekleştirmektedir.
 BİLGİ NOTU

Osmanlı Devletinde, II.

Mahmut dö neminden ö nce
nü fus ile ilgili bilgiler Fatih
Sultan Mehmet dö neminden
itibaren tutulan tahrir Sultan Abdü lmecid(1844)
defterlerinde elde
edilmekteydi. Sultan BİLGİ NOTU
Abdü lmecit dö neminde ise 
kimlik belgesi verilecek Sultan Abdü laziz tarafından 1874
bireyleri tespit etmek için yılında gerçekleştirilen sayımda
nü fus sayımı yapılmıştır. nü fusun 12 milyon olduğ u tahmin
edilmiştir.
 BİLGİ NOTU

Modern nü fus sayımları sayesinde ü lkeler; eğ itim, sosyal, sağ lık, alt yapı,
savunma ve enerji gibi alanlarda yatırım yapabilmek için bazı politikalar
geliştirmektedir.
NÜFUS SAYIM YÖNTEMLERİ
DE FACTO
DE JURE
İnsanların sayım
Nü fus sayımının sü rekli
gü nü nde bulundukları
ikamet adresinin esas
yerin nü fusa
alınmasına dayalı olarak
eklenmesine dayalı
gerçekleşen yö ntemdir.
olarak gerçekleşen
yö ntemdir.
 NÜFUS ÖZELLİKLERİ
• Ü lkeler açısından son derece ö nemli olan nü fus sayımları;
Yaş grupları
Nü fus artış hızı
Okuryazar oranı
Doğ um ve ö lü m oranı
 Cinsiyet yapısı
Ortalama yaşam sü resi
Kır ve şehir nü fusunun dağ ılışı
Çalışan nü fusun sektö rel dağ ılımı
Gibi ö zellikler hakkında bilgi verir.
 CİNSİYET YAPISI
%50,42 %49,58
• Nü fusun kadın ve erkek nü fus olarak
dağ ılımıdır. Çoğ u ü lkede kadın ve erkek
nü fusun oranı birbirine yakındır.
• 2019 yılı dü nya nü fus verilerine gö re
nü fusun %50,42'i erkek, %49,58'i
kadınlardan oluşur.
• Yoğ un gö ç olayının yaşandığ ı yerlerde bu
oranda bü yü k farklılıklar olur.
• Göç olayına genelde erkekler katıldığı
için;
• Gö ç veren yerlerde kadın nü fus,
• Gö ç alan yerlerde erkek nü fus oranı fazladır.
Kadınların erkeklerden Erkeklerin kadınlardan İkisinin eşit
fazla olduğu yerler fazla olduğu yerler olduğu
yerler
 ORTALAMA YAŞAM SÜ RESİ ÜLKELER ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ(YIL)

Hong Kong 85
• Ü lkelerin sağ lık seviyeleri ile
ilişkilidir. Dünya 73
• Dü nyadaki ortalama yaşam sü resi Japonya 84
2019 yılı verilerine gö re 73 yıldır. İsviçre 84
• Gelişmişliğ in gö stergelerinden Singapur 83
biridir. İspanya 83
• Ö rneğ in; gelişmiş ü lkelerden biri Türkiye 78
olan Japonya'da 84 yıl, az gelişmiş Nijerya 55
ü lkelerden biri olan Çad'da ise 54
Çad 54
yıl olan ortalama yaşam sü resi bu
durumu gö stermektedir. Orta Afrika
Cumhuriyeti 53
 • Aktif nüfus: 15-65 yaş olarak tabir
NÜ FUSUN YAŞ GRUPLARINA edilen, çalışan veya çalışabilecek
DAĞ ILIMI durumda olan ve kazanç sağ layan
nü fustur. 
• Bağımlı Nüfus: Bir toplumda
%26
ekonomik olarak ü retken olmayan,
toplumdaki çalışanların ü rettiklerini
tü keten yaşlı ve genç nü fustur.

%65 0-14 yaş  Genç Nü fus

15-64 yaş  Yetişkin Nü fus
%9
65+ yaş  Yaşlı Nü fus 
 BİLGİ NOTU

• Ü lkelerdeki aktif nü fus oranının ö nemi;

nü fus hareketleri ve iş gü cü kapasitesi
gibi ö zelliklerin yanı sıra eğ itim, sağ lık,
gıda vb. alanlarda tü ketime bağ lı
olarak ticari hareketliliğ i en fazla
etkileyen yaş grubu olmasından
kaynaklanmaktadır.
• Gelişmiş ü lkelerde yaşlı nü fus,
gelişmemiş ü lkelerde genç nü fus
fazladır.
 • Eğ itim seviyesi yü ksek olan
OKURYAZAR ORANI ü lkeler, sahip oldukları nitelikli iş
gü cü sayesinde bilgi ve teknolojiyi
de ileri dü zeyde
• Ü lkenin kalkınmasında ve
kullanabilmektedir.
gelişmesinde etkili olan bir
faktö rdü r. Dolayısıyla gelişmiş
ü lkelerde bu oran  yü ksekken
gelişmemiş ü lkelerde bu oran
oldukça dü şü ktü r.
• ABD, Japonya ve Avrupa
ü lkelerinde okuma yazma oranı
%100'e varırken, Mali, Çad, Somali
ve Tanzanya gibi ü lkelerde
%50'nin de altındadır.
 25

-4
-6
4
18

• Bu tabloyu incelediğ imizde Japonya ve Sırbistan'ın nü fusunun azalmakta, Liberya

ve Honduras'ın nü fusunun ise azalmakta olduğ unu gö rmekteyiz.
• Yıllık nü fus artış hızı ü lkelerin gelişmişlik dü zeyine gö re değ işmektedir. Gelişmiş
ü lkelerde nü fus artış hızı dü şü k iken az gelişmiş ü lkelerde nü fus artış hızı
yü ksektir.
 DOĞ UM VE Ö LÜ M
ORANI
• Dü nya genelinde bir yıl içinde meydana gelen doğ um sayısının toplam nü fusa
oranına doğum oranı denir. Aynı şekilde bir yıl içinde meydana gelen ö lü m
sayısının toplam nü fusa oranına da ölüm oranı denir.
• Gelişmiş ü lkelerde doğ um ve ö lü m oranları azken, gelişmemiş ü lkelerde bu iki
oranın da yü ksek olduğ u gö rü lü r.
• 2018 yılı verilerine gö re
dü nya doğum oranlarına ait
ortalama %o 18,6, ölüm
oranlarına ait ortalama ise
%o 7,5 olarak tespit
edilmiştir.
 NÜ FUS ARTIŞ HIZI
Doğal nüfus artışı
• Nü fus artış oranı, doğ um ve ö lü m oranları
Doğumlar - Ölümler
arasındaki farkı ifade eder. Doğ um oranlarının
ö lü m oranlarından fazla olması nü fusun
Gerçek nüfus artışı
artmasına, az olması da nü fusun azalmasına
neden olmaktadır.  (Doğumlar - Ölümler)+Göçler
• Doğ umların ö lü mlerden fazla olması sonucu
meydana gelen nü fus artışına doğal nüfus
artışı denir. 
• Doğ al nü fus artışına ek olarak gö çlerin etkisiyle
meydana gelen nü fus artışına da gerçek nüfus
artışı denir. Metin eklemek
için tıklayın
 ŞEHİR VE KIR NÜ FUSUNUN
DAĞ ILIŞI
Ülkeler Şehir (%) Kır (%)
• Ü lkenin gelişmişlik seviyesi ile doğ rudan Singapur 100 0
ilişkilidir.
Belçika 98 2
• Gelişmiş ü lkelerde nü fusun çoğ unluğ u
İzlanda 94 6
şehirlerde, gelişmemiş ü lkelerde ise kırsal
kesimlerde yaşamaktadır. Japonya 92 8
• Gü nü mde dü nya nü fusunun yaklaşık Meksika 81 19
%56'sı şehirlerde, %44'ü de kırsalda Kenya 28 72
yaşıyor. Etiyopya 22 78
Nijer 17 83
Papua Yeni Gine 13 87
 NÜ FUSU ARTTIRAN NÜ FUSU AZALTAN
ETMENLER ETMENLER
• Doğ um oranlarının fazla • Savaşlar 
olması  • Doğ al afetler
• Sağ lık hizmetlerinin • Kadının iş hayatına
gelişmesi girmesi
• Gelenekler • Ü lkenin izlediğ i azaltıcı
• Ü lkenin izlediğ i artırıcı nü fus politikası
nü fus politikası  • Eğ itim seviyesinin
• İş imkanlarının artması artması
• Din • Gö çler(Giden gö çler)
• Gö çler(Gelen gö çler)
 NÜ FUS ARTIŞ HIZININ YÜ KSEK OLMASININ;
OLUMSUZ SONUÇLARI
• Beslenme, sağ lık, barınma ve eğ itim gibi
hizmetlere duyulan ihtiyaç daha
fazladır.
• Devletin demografik yatırımlara ayırdığ ı
pay fazladır.
• Kişi başına dü şen millî gelir azdır.
• Doğ al kaynaklar hızla tü kenir.
• İşsizliğ in yü kselmesi neden olur.
• İnsanların gö ç etmesine neden olur.
• Suç oranları ve çevre sorunları artar.
• Tasarruflar azalır.
OLUMLU SONUÇLARI
• İşçi gü cü maliyeti azalır.
• Mal ve hizmetlere talep artar.
Dolayısıyla tü ketim, ve sonucunda
ü retim artar.
• Genç ve dinamik nü fus fazladır.
• Ü lkenin savunma gü cü artar.
• Vergi gelirleri artar.
 NÜ FUS ARTIŞ HIZININ DÜ ŞMESİNİN;
OLUMSUZ SONUÇLARI
• Yaşlı nü fus oranı fazladır.
• Emekliler sıkıntı olmaya
başlar.
• Genç nü fus oranı azdır.
• Nü fus dinamizmini
kaybeder.
• Çalışma çağ ındaki nü fusun
azalması iş gü cü
yetersizliğ ine bu da ü lkenin
gö ç almasına neden olur.
OLUMLU SONUÇLARI
• Eğ itim, sağ lık ve ulaşım gibi
hizmetler daha kalitelidir.
• Anne ve bebek ö lü m oranları
oldukça dü şü ktü r.
• Ü lkede nü fusun temel
ihtiyaçları karşılandığ ı için
daha çok sanayi yatırımlara
ağ ırlık verebilir.
 ÇALIŞAN NÜ FUSUN SEKTÖ REL DAĞ ILIMI
%27 %50
• Gelişmiş ü lkelerde aktif nü fusun bü yü k
bö lü mü sanayi ve hizmetler sektö rü nde,
gelişmemiş ü lkelerde ise tarım sektö rü nde
çalışmaktadır. Dü nya geneline bakıldığ ında
aktif nü fusun yaklaşık yarısı hizmetler
sektö rü nde, diğ er yarısı da tarım ve sanayi
%23
sektö rlerinde çalışmaktadır.
B) DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ
• Tarihsel sü reçte dü nya nü fusunun sü rekli artış gö sterdiğ i kabul edilmektedir.
Ancak bazı dö nemlerde bu artışta hızlanma, bazı dö nemlerde de yavaşlama
olmuştur. Dü nya nü fusunda ani artışların olduğ u dö nemlere sıçrama dönemi
denir. Dü nya nü fusunda genel olarak 3 ana sıçrama dö nemi yaşanmıştır.
 BİRİNCİ SIÇRAMA DÖ NEMİ
• Yaklaşık 1 milyon yıl ö nce insanın çeşitli aletleri icat etmesiyle başlamıştır.
Geliştirdiğ i bu aletler sayesinde insan, avcılık yaparak besin ihtiyaçlarını temin
etmiş; aynı zamanda vahşi hayvanlardan da korunmuştur. Bu dö nemdeki
gelişmeler, insan ö mrü nü n uzamasında dolayısıyla nü fus artışına yö nelik bir
sıçrama dö neminin yaşanmasında etkili olmuştur.
 İKİNCİ SIÇRAMA DÖ NEMİ

• Yaklaşık 10 000 yıl ö nce yerleşik

hayata geçen insanlar, hayvanları
evcilleştirmiş ve tarımla
uğ raşmışlardır. Gıda ihtiyaçlarının
yü rü tü len tarımsal faaliyetlerle
karşılandığ ı bu dö nemde daha Çatalhö yü k/Konya
dü zenli beslenme ve hayat şartları
oluşmuştur. İnsanların hayat
standartlarına olumlu etki yapan
bu gelişme ile dü nya nü fusunda
ikinci sıçrama dö nemi yaşanmıştır.
 Ü ÇÜ NCÜ SIÇRAMA DÖ NEMİ
• Sanayi Devrimi'yle beraber
meydana gelmiştir. Tıpta
ilerlemeler sağ lanmış,
beslenme ve sağ lık
koşullarının gelişmesiyle
• insanın yaşam standartları
yü kselmiştir. Bu durum,
nü fusun kayda değ er bir artış
gö stermesini sağ lamıştır. İlk
olarak Avrupa'da ortaya çıkan
Sanayi Devrimi, bu kıtada
ö nemli oranda nü fus artışını
da beraberinde getirmiştir. 
• 20. yü zyıl, dü nya nü fusunun insanlık tarihindeki en bü yü k artışına sahne olmuştur.
1900 yılında yaklaşık 1,5 milyar olan dü nya nü fusu gü nü mü zde 7,8 milyara
ulaşmıştır. Nü fusun gelişim seyrine bağlı olarak yapılan hesaplamalar, dü nya
nü fusuna ait artış hızının 1970'lerden itibaren dü ştü ğ ü nü gö stermektedir. Nü fus
artış hızı 1970 itibarıyla yıllık %2'nin ü zerinden yavaş yavaş dü şmeye başlamış,
2010'da %1 civarında olan bu hızın 2050'ye gelindiğ inde ise %0,5 dü zeyine
dü şeceğ i tahmin edilmektedir. Buna rağ men dü nya nü fusu artmaktadır. Ö rneğ in
2016 yılında bir ö nceki yıla gö re dü nya nü fusu yaklaşık 83 milyon kişi artmıştır. 21.
yü zyılın ortalarında ise bu artışın 40 milyona gerilemesi beklenmektedir.

Dü nya nü fusunun 2030'lara

doğ ru 8 milyara, 2050'de ise
9 milyara ulaşacağ ı tahmin
edilmiştir.
2021-TYT
Yandaki grafikte şehirsel ve kırsal nüfus
oranlarının dünya geneli, K ve L ülkelerindeki
ortalama durumu gösterilmiştir.

Yalnızca grafikteki bilgiler dikkate alındığında

 aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) K ülkesinin şehirsel nüfus oranı, dünya geneli şehirsel nüfus oranından yüksektir.
B) L ülkesinin kırsal nüfus oranı, dünya geneli kırsal nüfus oranından yüksektir.
C) K ülkesinin kırsal nüfus oranı hem dünya geneli hem de L ülkesinin kırsal nüfus
oranından düşüktür.
D) Dünya geneli şehirsel nüfus oranı, L ülkesinin şehirsel nüfus oranından yüksektir.
E) Dünya genelinde en az kırsal nüfus oranına sahip ülke K’dir.
 2019 – TYT
Bir ülkenin istatistik kurumu tarafından yayımlanan
raporunda, ülke nüfusunun ortalama yaşının 17 olduğu
belirtilmiştir.
Bu ülkenin nüfusuyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Doğum oranının yüksek olduğu
B) Yaşlı nüfus oranının yüksek olduğu
C) Ölüm oranının düşük olduğu
D) Gelişmiş bir ülke olduğu
E) Eğitim seviyesinin yüksek olduğu
 2017 – LYS4
Bir ülkenin 2010 yılına ait nüfus yapısıyla ilgili olarak aşağıda bazı
bilgiler verilmiştir.
• Ülkenin toplam nüfusu 73.722.988 kişidir.
• Nüfusun % 51,9’unu erkek, % 48,1’ini kadınlar oluşturmaktadır.
• Nüfusun genç yaş bağımlılık oranı % 58,8’dir.
• Toplam nüfusun % 66,3’ü kırsal kesimde yaşamaktadır.
• Nüfusun artış hızı ‰ 18,9’dur.
Buna göre yukarıdaki bilgilerden kaçı bu ülkenin gelişmişlik düzeyinin
belirlenmesinde ölçüt olarak kullanılabilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
 2016 – YGS
I. Doğum oranı az ve çocuk nüfus oranı çok düşüktür.
II. Çalışan nüfus oranı fazla ve bağımlı nüfus oranı düşüktür.
III. Ortalama yaşam süresi kısa ve yaşlı nüfus oranı düşüktür.
Yukarıdakilerden hangileri, gelişmiş bir ülkenin nüfus özellikleri
arasında yer alır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
 2013 – YGS
Aşağıda, bir ülke nüfusu içerisindeki yaşlı nüfus oranının artışıyla
ilgili olarak bazı yargılar verilmiştir.
I. İnsan gücü bakımından ülke savunmasını zayıflatır.
II. Kamunun tasarruf oranını yükseltir.
III. Göçmen işçi ihtiyacını artırır.
IV. Sosyal güvenlik kurumlarının giderini artırır.
Buna göre, yukarıdaki yargılardan hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
 2012 – LYS4
Bir ülkede son on yıl içerisinde genç ve dinamik nüfus oranı, doğal
kaynakların tüketimi ve kentleşme hızı artmıştır.
Yukarıdaki bu değişimlere paralel olarak aşağıdakilerden
hangisinin de arttığı kesinlikle söylenir?
A) Kadın nüfus oranının
B) Tarımla uğraşan nüfusun
C) Ortalama yaşam süresinin
D) Nüfus artış hızının
E) Okuryazar oranının
 Bir ülkede, beş yıl arayla yapılan iki nüfus sayımı arasında doğal
nüfus artış hızı ortalama %o -1 olmasına karşın nüfus 43 milyondan
45 milyona çıkmıştır.
2011-LYS4
Buna göre bu ülkede, iki sayım dönemi arasında nüfusun artmış
olması,
I. Komşu bir ülkenin ülkeye bağlanması,
II. Yaşam seviyesinin yükselmesi ve ortalama insan ömrünün
uzaması,
III. Çalışmak üzere dışarıdan yetişkin nüfusun gelmesi,
IV. Doğum oranlarının ölüm oranlarına göre artması
durumlarından hangileriyle açıklanabilir?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
 Aşağıdaki tabloda, X ve Y ülkelerinde nüfusun bir yıl içerisindeki doğal ve
gerçek artış oranları verilmiştir.

2010-YGS

Buna göre, X ve Y ülkeleri için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) X ülkesinin nüfusu, Y ülkesinden azdır.
B) Y ülkesinin nüfus yoğunluğu, X ülkesinden fazladır.
C) X ülkesinde bir yıldaki bebek ölümleri, Y ülkesinden fazladır.
D) X ülkesinin nüfusu, Y ülkesinden daha hızlı artmıştır.
E) Y ülkesi, X ülkesinden daha fazla dış göç almıştır.
 2009 – ÖSS
Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi hakkında,
I. çalışan nüfusun sektörlere dağılışı,
II. toplam nüfus,
III. nüfus yoğunluğu,
IV. kişi başına düşen ulusal gelir
verilerinden hangilerine dayanarak yorum yapılamaz?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
I. İlk modern nüfus sayımları Çin’de yapılmıştır.
II. Osmanlı Devleti’nde nüfus sayımları vergi ve asker yükümlülerini tespit
etmek için yapılmıştır.
III. Tarihsel süreçte nüfus sayımlarının amaçları değişikliğe uğramıştır.
1) Nüfus sayımları ile ilgili olarak yukarıdaki bilgilerden hangileri
doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
3) Aşağıdakilerden hangisi hızlı nüfus artışının olumsuz sonuçlarından
biri değildir?
A) Kalkınma hızının düşmesi
B) Mal ve hizmetlere talebin artması
C) Kentlerde konut sıkıntısının yaşanması
D) Kişi başına düşen milli gelirin azalması
E) Eğitim ve sağlık hizmetlerinin aksaması
4) Aşağıda verilenlerden hangisi gelişmiş ülkelerin nüfus özellikleri
arasında gösterilemez?
A) Doğal nüfus artış hızı düşüktür.
B) Ortalama yaşam süresi uzundur.
C) Kent nüfus oranı kır nüfus oranına göre daha fazladır.
D) Tarım sektöründe çalışan nüfus oranı fazladır.
E) Kişi başına düşen milli gelir yüksektir.
5) Aşağıdakilerden hangisi nüfus sayımının amaçlarından biri değildir?
A) Mesken tiplerini belirlemek.
B) Nüfusun eğitim durumunu belirlemek.
C) Nüfusun cinsiyet dağılımını belirlemek.
D) Kırsal ve kentsel nüfus oranını belirlemek.
E) Çalışan nüfusun sektörel dağılımını belirlemek.
KAYNAKLAR
• data.worldbank.org
• MEB Coğrafya 10.Sınıf ders
kitabı 2021
• Coğrafyahocası.com

HAZIRLAYANLAR
• Rukiye Ö kemen 
• Ceren Kartal