Halkla İlişkiler ve

Kurum Kültürü
 KÜLTÜR

• Kültür; bir topluma ait bilgi, inanç, gelenek, örf, âdet, sanat,
ahlâk, araç-gereç vb.. Maddi ve manevi unsurlar bütünü.

• Kültür; bir toplumdaki bireylerin ve grupların davranışlarını

yönlendiren normlar, davranış kalıpları, inançlar, tutumlar,
alışkanlıklar..

• Ziya Gökalp kültürü; bir topluma özgü sanat, din, gelenekler ve

âdetler olarak tanımlamıştır.
 KÜLTÜR ÇEŞİTLERİ

• Genel Kültür; bir toplumun inanç yapısı, değerleri, davranış

kalıpları, hareket ve yaşam tarzlarını ifade etmektedir.
• Genel Kültür; bir toplumun veya ülkenin her sosyal grubunda,
her coğrafi bölgesinde benimsenen ve yaşanan hakim unsurlardır.
• Alt kültür; genel kültürün içinde yer alan etnik, bölgesel ve yerel
kültürdür. (Karadeniz bölgesi, Urfa yöresi..)
• Alt kültürün genel kültürlerle ortak özellikleri veya farklı yönleri
olabilir.
• Alt kültür her zaman genel kültürler uyum içerisinde olmayabilir.
 KÜLTÜR ÇEŞİTLERİ

Alt kültür örnekleri

• Yöresel kültür farklılaşmaları; yaşanan bölgenin coğrafi yapısı,
sosyo-ekonomik ve kültürel düzeyi gibi çeşitli nedenlerle ortaya
çıkar.
• Mesleki kültürlerin farklılaşması; doktorlar, hakimler, öğretmen
veya polis gibi meslek mensuplarının kendilerine ait özellikleri alt
kültür oluşturabilir.
• Sosyal sınıf farklılaşması; sosyal sınıfa göre değişen yemek-yeme,
eğlenme biçimleri ve hayata bakış açıları her sosyal sınıfa ait alt
kültür oluşturur.
• Demografik özelliklerin farklılaşması; yaş grupların kültürleri veya
köylüler ile kentlilerin kültürleri de birer alt kültür oluşturur.
 KÜLTÜR ÇEŞİTLERİ

• Maddi kültür; Bir toplumu simgeleyen somut unsurlardır.

• (mimari yapılar, tarihi eserler, tesisler, camiler…)
• Maddi kültür aynı zamanda ülkenin kalkınma düzeyini gösterir

• Manevi kültür; Bir toplumu simgeleyen soyut ve sosyo-psikolojik

unsurlardır. (inançlar, değer yargıları, dil, sanat….)
• Manevi kültüre aynı zamanda milli kültür de denilir.
 KÜLTÜR ÇEŞİTLERİ

Manevi kültür örnekleri;

• Türkiye ve Japonya’da eve ayakkabıları çıkararak girerken, Batı
ülkelerinde bu uygulamanın olmaması
• Arap kültüründe zaman kavramının önemli olmaması
• Batı kültüründe 13 rakamın uğursuz sayılması
• Türklerin hayır derken başlarını geriye doğru atmaları,
Amerika ve İngilizlerin ise hayır derken başlarını iki yana sallamaları
• ABD ve İngiltere’de bireysel başarıya önem verilirken, Japonya’da
takım çalışmasına önem verilmesi
 KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ

• Bir toplumun hayat biçimidir.

• Öğrenilmiş davranışlar topluluğudur.
• Toplumca benimsenmiştir.
• Toplum üyelerince paylaşılmıştır.
• Devamlıdır.
• Değişebilir.
• İnsanların biyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarını gidericidir.
• Bütünleştirici bir eğilime sahiptir.
 KURUM KÜLTÜRÜ

• Kurum kültürü kavramı, kurum kültürü, şirket kültürü ya da

işletme kültürü ile eş anlamlıdır.

• Bir organizasyonda ya da işletmede, insanla ilgili her şey örgüt

kültürüdür.

• Politika ve stratejiler, çalışma ilkeleri, roller, tutum ve

davranışlar, normlar, gelenekler bu sistemin parçalarıdır.
 Kurum Kültürü

Tanımların üç ortak özelliği

1. Örgüt kültürü, örgüt içinde bireyler tarafından paylaşılan
değerlerdir. Yani çalışanların neyin iyi, neyin kötü, hangi
davranışların istendik veya istenmedik olduğuna ilişkin ortak
değerleri mevcuttur.
2. Örgüt kültürünü oluşturan değerler olduğu gibi kabul edilir. Diğer bir
ifadeyle bu değerler herhangi bir kitapta yazılı değil, çalışanlara
verilen eğitim programlarına yansıtılmaz, çalışanların kendi
geliştirdikleri fikir ve inançlardan oluşur.
3. Değerler, çalışanlar için sembolik anlamlar taşır. Bu anlamlar örgüt
içinde çalışan insanların birbiriyle kurmuş oldukları etkileşim ile
öğrenilirler.
9
 ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN OLUŞUMU

1. ÜST YÖNETİM 2. DAVRANIŞLAR 3.SONUÇLAR 4. KÜLTÜR

Çalışma ortamında Çalışanlar ortak Finansal Güçlü kültür

insan davranışına değer ve ilkelere Performans oluşur.
ilişkin olması göre davranış
gereken ortak gösterirler. Pazar Payı Gelenekler
değer ve ilkeler sürdürülür.
kararlaştırılır. Çalışan
Bağlılığı
Yeni çalışanlar
Ortak vizyon için sosyalizasyon
geliştirilir. uygulamaları
gerçekleştirilir.
 ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

• Örgüt kültürü: Baskın ve paylaşılan değerlerden oluşan, çalışanlara

sembolik anlamlarla yansıyan, örgüt içindeki hikayeler, inançlar,
sloganlar ve masallardan meydana gelmiş bir yapıdır.
• Örgüt kültürünü çeşitli unsurlar oluşturur. Bu unsurlar:
• Örgütsel değerler, normlar
• Semboller
• Seremoniler
• Törenler
• Kahramanlar
• Hikayeler, masallar, Dil ve örgütün tarihi
 ÖRGÜTSEL DEĞERLER

• Organizasyon üyeleri tarafından paylaşılan, nelerin iyi veya

kötü, nelerin onaylanan veya onaylanmayan olduğunu belirleyen
görüşlerdir.
• Kalite,
• temizlik,
• iyi servis,
• müşteriye güleryüz örgütsel değerlere verilebilecek birkaç
örnektir.
 SEMBOLLER

• Semboller; karmaşık fikir ve duygusal mesajların birbirine

aktarılmasını sağlayan ve özel anlam taşıyan objeler, hareketler
ve olaylardır.
• Şekiller,
• giysiler,
• binalar,
• etkinlikler,
• sloganlar gibi organizasyon kimliğini vurgulayan unsurlardır.
• Şirket amblemi, amblemli özel iş giysileri, üniversite üyelerinin
akademik giysilerini örnek verilebilir.
 HİKAYELER, MASALLAR

• Organizasyonun kuruluşu, geçmişi ya da başarıları ile ilgili

olarak anlatılan gerçek veya yaratılan olaylardır.

• Bunlar özellikle köklü geçmişe sahip kuruluşlarda etkilidir,

bir nesilden diğerine aktarılır ve değerlerin pekişmesinde
rol oynar.

• Hikayeler ya da masalların organizasyon içinde kulaktan

kulağa anlatılması, yazılı kurallardan çok daha etkili
olabilir.
 TÖRENLER VE KAHRAMANLAR

• Törenler; Özel bir fikrin iletilmesi veya belirli bir amacın

gerçekleştirilmesi için yapılan aktivitelerdir.
• Örnek; kuruluş yıl dönümü etkinlikleri

• Kahramanlar; Örgütün değerlerini ve kültürünü kendi başarılı

kişiliklerinde toplayan ve sergileyen sıra dışı bireylerdir.
Örgüt Kültüründe İki Boyut

Görülebilen Boyut
(Semboller, sloganlar, giysiler,
büro yerleşimi, törenler ve benzeri
unsurlar)

Görülemeyen Boyut
(Organizasyon üyelerince
paylaşılan değerler ve anlayış
biçimi)
 ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN OLUŞUMUNU ETKİLEYEN UNSURLAR

• Örgüt kültürünün oluşumunda, dış çevre ve iç çevre

unsurlarının değişik boyutlarda etkileri görülür.

• Örgüt kültürü, işletmenin iç çevre unsurları ile iç içedir.

Dolayısıyla, iç çevre de örgüt kültürünü şekillendiren etkiye
sahiptir.

• İşletmelerin sahip olduğu örgüt kültürlerinin benzerlik ve

farklılıkları, iç ve dış çevre koşullarının benzer ve farklı
yönleri oluşundan kaynaklanır.
 ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜ ETKİLEYEN UNSURLAR
Örgüt kültürünün oluşumunu, türünü, gücünü en fazla etkileyen
iç çevre unsurları:
• Üretim konusu ve faaliyet alanı,
• yöneticiler ve yönetim biçimi,
• işletme sahipleri,
• alt kültürler, üretim tipi ve teknolojisi olarak sıralanabilir.

Örgüt kültürünü etkileyen dış çevre unsurları:

• Toplum kültürü,
• devlet yapısı,
• tüketiciler, rakip işletmeler olarak sıralanabilir
Kurum Kültürünü Algılama
• “Çalışan kendinden ne istendiğini biliyor mu?”,
• “İşini doğru yapmak için doğru kaynaklara sahip mi?”,
• “İyi yaptığım işler için övgü alıyor muyum?”,
• “Yöneticim beni insan olarak önemsiyor mu?”,
• “Gelişmemi teşvik eden biri var mı?”,
• “Görüşlerime değer veriliyor mu?”,
• “Misyon ya da amacımız, görevimin ne olduğunu hissetmemi sağlıyor
mu?”,
• “İş yerinde çok iyi arkadaşım var mı?”,
• “Öğreniyor ve gelişiyor muyum?” gibi sorular çalışanların kendilerini
tanımalarına yönelik kültürel anlayışın oluşumunu sağlar.
Halkla İlişkiler ve Kurumsal İletişim
• Bloglar, çalışanlar için internet üzerinde şirketle ilgili görüşlerini ve
Önerilerini göndermek için kolay bir yol sağlamaktadır.
• • Podcast, sesli veya görüntülü olarak yerinde yapılan yayınları,
görüşmeleri çalışanlara internet ortamı üzerinden yayınlamaktadır.
Örneğin, Hewlett- Packard şirketinde bölge başkanları, kendisine
bağlı olan çalışanlarıyla yeni ürünler ve örgütsel değişim hakkında
yaptıkları görüşmeleri yayınlamaktadır.
• Bu dijital ortam üzerinden yürütülen faaliyetlere ek olarak, ağırlıklı
Facebook, Linkedin, Instagram ve Twitter olmak üzere sosyal
medya, şirketlerin belirli sosyal medya politikalarını ve
stratejilerini benimsemesini sağladı.
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması

▰ Hollandalı araştırmacı Geert Hofstede araştırmasını, 53 ülke ve 3

bölgedeki 100.000’den fazla IBM çalışanı üzerinde yürütmüş ve araştırma
sonucunda kültürel farklılıklara ilişkin olarak dört boyut belirlemiştir,
daha sonradan bir boyut daha eklemiştir.
▰ Hofstede kültürü beş özellik üzerinde durarak ele almıştır.
1. Güç mesafesi
2. Belirsizlikten kaçınma
3. Bireysellik ve toplumsallık
4. Erillik/Dişilik 5. Kısa dönem/Uzun dönem odaklılık

21
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması

1. Güç Mesafesi:
▰ Güç mesafesi bir toplum içerisindeki farklı güç seviyelerindeki bireylerin
aralarındaki ayrımı ne derece beklediklerini ve kabul ettiklerini
göstermeye yarar.
▰ Güç seviyeleri arasındaki mesafenin büyük olduğu toplumlarda ast
çalışanlar üstleriyle herhangi bir mücadeleye giremezler.
▰ Ayrıca üstlerden her daim bir yönlendirme beklenir.
▰ Bu aralığın düşük olduğu toplumlarda bireyler toplum içerisinde eşit bir
güç seviyesine sahiptir ve daha üst bir statüye erişmek mümkündür.
▰ Düşük: Avusturya, İsrail, Danimarka, İngiltere, Almanya, ABD
▰ Yüksek: Filipinler, Meksika, Hindistan, Brezilya, Fransa, Türkiye
22
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması
1. Güç Mesafesi:
Düşük Güç Mesafesi
Eşitsizlikler minimuma
indirilmiştir.
Hiyerarşi kolaylık sağlamak içindir.
Üstler erişime açıktır.
Her birey aynı haklara sahiptir.
Değişim doğal bir süreçle oluşur.
Çocuklara eşit bir birey olarak
davranılır.
Yüksek Güç Mesafesi
Eşitsizlikler kabullenilir.
Hiyerarşi bir ihtiyaç olarak bulunur.
Üstler erişilmezdir.
Güçlü olanların ayrıcalıkları vardır.
Değişimler bir zorlama veya
devrim/darbelerle olur.
Çocuklara itaat etmeleri öğretilir.
23
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması
2. Belirsizlikten Kaçınma:
▰ Belirsizlikten kaçınma bireylerin belirsiz durumlar karşısında nasıl
hissettiklerini ve bu durumlarla nasıl baş ettiklerini açıklar.
▰ Bu isteğin güçlü olduğu toplumlarda bireyler riskli ve sonucu belirli
olmayan durumlardan sakınma eğilimindedirler.
▰ Bu durumlar bireylerde yüksek oranda stres ve tedirginlik oluşturur.
▰ Belirsizlikten kaçınma oranı düşük ülkeler kontrol edemedikleri durumlar
karşısında daha toleranslı olma eğilimindedirler.
▰ Düşük: Singapur, Danimarka, İsveç, Hong Kong, İngiltere, ABD., Kanada
▰ Yüksek: Yunanistan, Portekiz, Belçika, Japonya, Fransa, Türkiye

24
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması
2. Belirsizlikten Kaçınma:
Belirsizlikten Kaçınma Düşük Belirsizlikten Kaçınma Yüksek
Belirsizlikler karşısında düşük Belirsizlikler karşısında stres seviyesi
seviyede stres yüksektir.
Belirsizlikler günlük yaşamın bir Hayattaki belirsizlikler bir tehdit olarak
parçasıdır ve görülür
olaylar geliştiği şekilde kabul edilir ve bununla mücadele edilmesi gerekir
Görüş farklılıkları kabullenilir. Fikir birliği olması yönünde bir ihtiyaç
vardır.
Risk almakta bir sıkıntı görülmez. Hatalardan kaçınma bir ihtiyaçtır.
Kural ve kanunlara fazla ihtiyaç Kural ve kanunlara büyük bir ihtiyaç
duyulmaz. duyulur.
25
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması
3. Bireysellik/Toplumsallık:
▰ Bireysellik katsayısı yüksek olan kişiler, kendilerinin bağlı oldukları
gruptan daha önemli olduklarını düşünürler.
▰ Bu tip toplumlarda insanlar bağımsızdır ve kendi ayakları üzerinde
dururlar.
▰ Bireysellik katsayıları düşük olan toplumlarda ise bireyler kendilerinden
önce bağlı oldukları grubu düşünürler.
▰ Kendilerini tanıtırken önce bağlı oldukları grubu ifade ederler.
▰ Bireysellik: ABD, Avusturalya, İngiltere, Kanada, Hollanda
▰ Toplumsallık: Venezuela, Kolombiya, Pakistan, Peru, Singapur, Hong-
Kong, Türkiye
26
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması
3. Bireysellik/Toplumsallık:
Bireysellik
“Ben” odaklı
Bireysel seçimler önem taşır.
Birey kendi koyduğu sorumlulukları (ya
da
görevleri) yerine getirir.
Birey düşüncelerini direk olarak belirtir.
İletişim sözlü iletişim ağırlıklıdır,
anlatım genel
olarak oldukça detaylıdır ve hataya yer
bırakmayacak şekildedir.
Toplumsallık (Kollektivist Yapı)
“Biz” odaklı
İlişkiler işten daha önemlidir.
Grubun dayattığı sorumlulukların yerine
getirilmesi gereklidir.
Grup içi uyum önemlidir ve dolayısıyla
uyumu
bozmamak için birebir tartışmalardan
kaçınılır.
İletişim, sözlü iletişim kadar vücut dili ve
mimiklerle de olur. Sözlü iletişimlerde
genelde detaya girilmez, boşlukların karşı
tarafça 27
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması

4. Erillik/Dişilik:
▰ Eril toplumlarda bireylerin motivasyonu rekabet ve başarı ile sağlanır.
▰ Bireyler genelde materyalistik başarılar üzerine odaklı, iddialı ve kendini
kabul ettiren yapıdadırlar.
▰ Dişil toplumlarda ise insanların odakları iyi ilişkiler kurmak ve herkesin
yüksek bir hayat kalitesine sahip olması üzerinedir.
▰ Herkes mutlu olduğu sürece en iyi olmak önem taşımaz.
▰ Eril: Japonya, İtalya, Venezuela, İrlanda, Meksika
▰ Dişil: İsveç, Norveç, Danimarka, Hollanda, Finlandiya

28
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması

4. Erillik/Dişilik:

Erillik Dişilik
Bireyler hırs odaklıdır. Yaşam kalitesi bireylerin odak
noktasıdır.
Çalışmak için yaşanılır. Hayatı yaşamak için çalışmak gerekir.
Büyük ve hızlı olaylar veya Küçük ve yavaş olaylar veya nesneler
nesneler güzeldir. güzeldir.
Başarılı kişilere karşı hayranlık Daha şanssız insanlara karşı
vardır. şefkatlidirler.
Sorunlar güçlü tarafın lehine Sorunlar taviz ve müzakerelerle
çözülür. çözülür. 29
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması

5. Kısa Dönem/Uzun Dönem Odaklılık:

▰ Uzun dönem odaklı toplumlar bireyleri yatırım yapmaya ve tutumlu
olmaya yönlendirir. Bireylerin toplumda belirgin pozisyonları bulunur.
Toplum içerisinde yaşlılara saygı gösterilir ve ilişkiler bireyler için
oldukça kıymetlidir. Uzun dönem oryantasyona sahip toplumlar
geleneklerini modern yaşama adapte etmeye eğilimlidirler.
▰ Kısa dönem odaklı toplumlar, bireyleri harcamaya ve hızlı kazanımlar
elde etmeye yönlendirir. Bireylerin toplumdaki pozisyonları önem
taşımaz ve ilişkiler ancak o ilişkiden bir kazanım varsa değerlidir.
▰ Kısa Dönem: Amerika, İngiltere, İspanya
▰ Uzun Dönem: Çin, Kore, Japonya
30
 Hofstede’nin Örgüt Kültürü Sınıflaması
5. Kısa Dönem/Uzun Dönem Odaklılık:
Kısa Dönem Odaklılık
Çabaların sonuçlarının ortaya hızla
çıkması beklenir.
Harcama konusunda sosyal bir
baskı vardır.
Kısa süredeki kazanımlar genelde
ilişkilerden önemlidir.
Uzun Dönem Odaklılık
Azim ve çaba kazanımların yavaş yavaş
ortaya
çıkmasını sağlar.
Birikimler ve kaynakların doğru
kullanımı önemlidir.
Büyük amaçlar için kişisel zevklerden
fedakarlık yapılabilir.
31
 Kültürlerarası İletişim

▰ Sözün hakim olduğu kültürel bağlam düşük bağlamdır.

▰ Buna karşın yüksek bağlamın hakim olduğu kültürler daha çok davranışlara dayanır.
▰ Örneğin Kuzey Amerikalılar, düşük bağlamlı iletişim tarzını kullanırlar ve mesajlarını
öncelikle sözle iletmeyi tercih ederler. Göreli de olsa diğer kültürlerin jest, susma, göz
teması ya da ritüeller gibi sözel olmayan işaretlerine daha az önem verirler.
▰ Düşük bağlam üzerinden iletişim kuran kişiler, iletişim kurmak için bilinçli olarak sözlere
odaklanır.
▰ Ancak, yüksek bağlam üzerinden iletişim kuran kişiler, doğumlarından itibaren bilinçli ya
da bilinçsiz şekilde, büyük oranda davranışsal içerikli mesajlar göndermeyi ve almayı
öğrenmiştir.
▰ Yüksek bağlam üzerinden iletişim kuran kişiler, düşük bağlam üzerinden iletişim kuran
kişilerden sözlü mesaj aldığında ister istemez yanlış anlaşılmalar ortaya çıkabilir.
▰ Yüksek bağlam üzerinden iletişim kuran kişiler, böyle bir anlam kastedilmese de, yanlışlıkla
sözsüz bağlamdaki mesaja anlam atfederler
Kültürlerarası İletişim
▰ Yüksek bağlamlı kültürlerin insanları, derin ve karmaşık olan üzerinde anlaşılmış
değerler ve deneyimler sistemini paylaşırlar.
▰ Uzun bir tarihsel geçmişi ve köklü gelenekleri olan Çin, Japon ve Arap
toplumlarının ve Afrikalıların kültürü yüksek bağlamlıdır.
▰ Yaşamın birçok yönüyle ilgili bilgi ve tecrübeler ortaktır.
▰ Düşük bağlamlı kültürlerin üyeleri, işbirliği yapmak için daha az paylaşılmış
bilgiye sahiptir. Bilgi ve tecrübe paylaşımına daha çok gereksinim duyarlar.
Varsayımlardan çok tanımlanmış rollere ve yazılmış kodlara dayalı şekilde
düşünür ve davranırlar.
▰ Bu kültürler, daha çok Batı Avrupa, ABD, Kanada ve Avustralya gibi toplumlarda
gözlemlenir.
▰ Japonya ve Meksika gibi yüksek bağlamlı iletişim tarzının görüldüğü ülkelerde
bir ricanın “hayır” yanıtı ile karşılık bulması kabalık olarak değerlendirilir.
Bunun yerine, kibarca “olabilir” ya da “denerim” yanıtı vermek bu kültüre
mensup kişiler tarafından “hayır” şeklinde anlaşılır.