CEZA HUKUKUNUN GENEL

ESASLARI İNSAN HAKLARI

EVRENSEL BEYANAMESİ, AVRUPA
İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASASI’NDA ALIR
Bu ilkeler şunlardır:

 Suç, ceza ve güvenlik tedbirlerinin

kanuniliği

 Cezaların geçmişe uygulanamaması

 Suç ve cezaların şahsiliği

 Cezaların insaniliği
İNSAN HAKLARI EVRENSEL
BEYANNAMESİ
Madde 5-
Hiç kimseye işkence yapılamaz,
zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı
davranışlarda bulunulamaz ve ceza
verilemez.
İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ
Madde11
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal ya da
uluslararası hukuka göre bir suç oluşturmayan
herhangi bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu
sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada
uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza
verilemez.
AVRUPA İNSAN HAKLARI
SÖZLEŞMESİ
Madde 7 Cezaların yasallığı
1.Hiç kimse, işlendiği zaman ulusal ve
uluslararası hukuka göre bir suç
sayılmayan bir fiil veya ihmalden dolayı
mahkum edilemez. Yine hiç kimseye,
suçun işlendiği sırada uygulanabilecek
olan cezadan daha ağır bir ceza
verilemez.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
Temel hak ve hürriyetlerin
kullanılmasının durdurulması -MADDE 15

… suç ve cezalar geçmişe yürütülemez;

suçluluğu mahkeme kararı ile
saptanıncaya kadar kimse suçlu
sayılamaz.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
Suç ve cezalara ilişkin esaslar - MADDE 38
Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç
saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu
işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan
daha ağır bir ceza verilemez.
Suç ve ceza zamanaşımı ile ceza mahkûmiyetinin sonuçları
konusunda da yukarıdaki fıkra uygulanır.

Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak

kanunla konulur.

Ceza sorumluluğu şahsîdir.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
Suç ve cezalara ilişkin esaslar MADDE 38

Ölüm cezası ve genel müsadere cezası

verilemez.

Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın

gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak
üzere vatandaş, suç sebebiyle yabancı bir
ülkeye verilemez.
SÖZLEŞMELER VE ANAYASADAKİ
BU HÜKÜMLER TÜRK CEZA
KANUNU’NUN FARKLI
HÜKÜMLERİNDE
DÜZENLENMİŞTİR.
Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi - Madde 2-
(1) Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için
kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri
uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve
güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik
tedbirine hükmolunamaz.
(2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza
konulamaz.
(3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin
uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza
içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş
yorumlanamaz.
Zaman bakımından uygulama- Madde 7

(1) İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan

bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri
uygulanamaz. İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç
sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında
güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbiri
hükmolunmuşsa infazı ve kanuni neticeleri kendiliğinden kalkar.
KURAL: CEZA KANUNLARI GEÇMİŞE UYGULANMAZ.

(2) Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile

sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise,
failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur. İSTİSNA:
LEHE OLAN CEZA KANUNLARI GEÇMİŞE UYGULANIR.
LEHE OLSA BİLE GEÇMİŞE UYGULAMANIN İKİ İSTİSNASI TCK
M.7’DE YER ALMAKTADIR

(3)Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve

tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler,
derhal uygulanır. BU ÜÇ KURUMLA İLGİLİ DEĞİŞİKLİKLER, SANIK YA DA
HÜKÜMLÜNÜN LEHİNE OLUP OLMADIĞINA BAKILMAKSIZIN DERHAL
UYGULANIR.

(4) Geçici veya süreli kanunların, yürürlükte bulundukları süre

içinde işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmasına devam
edilir. GEÇİCİ VEYA SÜRELİ KANUNLAR YÜRÜRLÜKTEN KALKMIŞ OLSA DA BUNLAR
YÜRÜRLÜKTEYKEN İŞLENEN SUÇLARLA İLGİLİ OLARAK UYGULANMASI DEVAM EDER.
Ceza sorumluluğunun şahsiliği - Madde 20-
(1) Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının
fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.

BUNUN BİR SONUCU OLARAK SANIĞIN ÖLÜMÜ HALİNDE DAVA,

HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ HALİNDE İSE CEZA ORTADAN KALKAR.

Sanığın veya hükümlünün ölümü - Madde 64-

(1) Sanığın ölümü halinde kamu davasının
düşürülmesine karar verilir.
(2) Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz
edilmemiş adlî para cezalarını ortadan
kaldırır.