You are on page 1of 13

CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri

Ceza Hukukunun Temel İlkeleri ve Uygulama Alanı

ÇÖZÜM
SAYIŞTAY 2006
Fiil işlendikten sonra yürürlüğe giren ve failin lehine olan ceza
Suçluların geri verilmesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
kanunu geçmişe uygulanır. Cezayı kaldıran veya hafifleten yeni
doğrudur?
ceza kanunu, işlenen suç ister yargılama aşamasında olsun,
A) Suçluların geri verilmesi sadece mahkûmları değil, sanıkları ister infaz aşamasında olsun, fail hakkında uygulanır.
da ilgilendirir.
Geçici veya süreli kanunlar, yürürlükte bulundukları süre içinde
B) Suçluların Geri Verilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi hangi işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmaya devam ederler.
suçlardan dolayı geri verme işleminin yapılacağı konusunda Ancak yürürlükten kalktıktan sonra işlenen suçlar hakkında
sayma sistemini benimsemiştir. uygulanmaz.
C) Avrupa Sözleşmesi vatandaşın geri verilmeyeceğini hükme Lehe olan hüküm, önceki ve sonraki kanunların ilgili bütün
bağladığı için, hiçbir devlet aksi bir uygulama yapıp vatandaşı- hükümleri olaya uygulanarak, ortaya çıkan sonuçların birbirle‐
nı iade edemez. riyle karşılaştırılması suretiyle belirlenir. Karma uygulama
D) Belçika Şartı siyasi suçluların iade edilemeyeceklerini öngö- yasaktır.
rür. CEVAP: D
E) Suçluların geri verilmesi ile sınır dışı etme kurumları, nitelik-
leri itibariyle aynıdır.
KİK 2009

ÇÖZÜM Türk Ceza Kanunu’na göre, ceza kanunlarının yer yönünden


uygulanmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
TCK’nın 18. maddesine göre, yabancı ülkede suç işlediği iddia A) Türkiye’de işlenen fiiller bakımından Türk kanunları uygula-
edilen ve Türkiye’de bulunan kişiler talep eden ülkeye geri nır.
verilebilir. Bu kişi şüpheli, sanık ve hükümlü olabilir. Ancak,
B) Fiilde neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi hâlinde suç Türki-
geri verme talebine esas teşkil eden fiil, aşağıdaki yer alan
ye’de işlenmiş sayılır.
nitelikte ise geri verme talebi kabul edilmez:
C) Fiilde neticenin yabancı ülkede gerçekleşmesi hâlinde suç
1) Türk kanunlarına göre suç değilse.
yabancı ülkede işlenmiş sayılır ve Türk kanunları uygulanmaz.
2) Düşünce suçu veya siyasi ya da askeri suç niteliğinde ise.
D) Fiilin kısmen ya da tamamen Türkiye’de işlenmesi hâlinde
3) Türkiye Devletinin güvenliğine karşı, Türkiye Devletinin veya suç Türkiye’de işlenmiş sayılır.
bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş
E) Fiilin kısmen yabancı ülkede, kısmen Türkiye’de işlenmesi
bir tüzel kişinin zararına işlenmişse.
hâlinde Türk kanunları uygulanır.
4) Türkiye’nin yargılama yetkisine giren bir suç ise.
5) Zamanaşımına veya affa uğramış ise.
Yabancı ülkede suç işleyip Türkiye’ye sığınan Türk vatandaşı ÇÖZÜM
geri verilemez. Ancak istisnai olarak Uluslararası Ceza Divanı‐ Ceza Kanunu ülkede işlenen bütün suçlara uygulanır. Türk
na taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler gereğince vatan‐ Ceza Kanunu kural olarak ülkesellik ilkesini kabul etmiştir (TCK
daş suç sebebiyle yabancı ülkeye geri verilebilir. Geri verme m.8). Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygu‐
sırasında önemli olan suçun işlendiği andaki değil geri verme lanır. Hareketin kısmen veya tamamen Türkiye’de gerçekleş‐
anındaki vatandaşlıktır. mesi veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi halinde suç,
Belçika kuralı, Devlet başkanı ve ailesine karşı işlenen suikast Türkiye’de işlenmiş sayılır.
suçları siyasi suç sayılmaz ve iade edilir. CEVAP: C
CEVAP: A

KPSS 2009
ZİRAAT BANKASI 2007
Kanunilik ilkesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış-
Ceza kanunlarının zaman bakımından uygulanmasıyla ilgili tır?
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Suç ve cezanın sadece kanunla yaratılmasını amaçlar.
A) İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayıl-
B) Yürütmenin keyfiliğini önlemeyi amaçlar.
mayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilmez.
C) Yargının keyfiliğini önlemeyi amaçlar.
B) Yeni kanunun lehe olan hükümleri geçmişe yürür.
D) Yasamanın keyfiliğini önlemeyi amaçlar.
C) Lehe olan kanun saptanırken, yeni ve eski kanunun lehe
olan hükümleri birlikte uygulanamaz. E) Suç ve ceza yaratan normlar yönünden kıyas işlemini yasak-
lamayı amaçlar.
D) Süreli kanunlar, bu kanunlar yürürlükten kalktıktan sonra
işlenmiş olan suçlara da uygulanır.
E) Süreli kanun yürürlükten kalksa da yürürlükte olduğu sırada ÇÖZÜM
işlenmiş suçlarda yargılamaya devam edilir ve hüküm verilir.
Kanunilik ilkesini düzenleyen TCK’nın 2. maddesine göre “(1)
Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez

1
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri ve Uygulama Alanı

ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi halinde suç, Türki‐
güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine ye’de işlenmiş sayılır. Suç;
hükmolunamaz. (2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza 1) Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında,
konulamaz. (3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygu‐ 2) Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türk
lanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla,
yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz”. Kanunilik ilkesi yargı‐
3) Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya bu araçlarla,
nın keyfiliğini önlemeyi amaçlar. Çünkü bu ilkeye göre hakim
sadece kanunu uygulamakla görevlidir. Bir fiil sosyal tehlikeli olsa 4) Türkiye’nin kıt’a sahanlığında veya münhasır ekonomik
bile, ceza kanununda suç olarak düzenlenmemiş ise hakim ceza bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara
veremez. Bir fiil sosyal tehlikeli olmasa bile, ceza kanununda suç karşı, İşlendiğinde Türkiye’de işlenmiş sayılır.
olarak düzenlenmiş ise hakim cezaya hükmetmek durumundadır. CEVAP: D
Kanunilik ilkesi yürütmenin keyfiliğini önlemeyi de amaçlar.
Çünkü suç ve ceza sadece kanunla konulabilir, idarenin düzenle‐
yici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. İDARİ 2010
Ancak kanunilik ilkesi yasamanın keyfiliğini önlemeyi amaçlamaz. Türk Ceza Kanunu’na göre, aşağıdakilerden hangisi geri
Çünkü kanun koyma yetkisi yasamada bulunmaktadır ve yasama vermede fiile ilişkin şartlardan biri değildir?
tarafından her zaman kanunla suç ve ceza konulabilir. A) Fiilin Türk kanunlarına göre suç teşkil etmesi
CEVAP: D B) Fiilin Türkiye’nin yargılama yetkisine girmemesi
C) Fiilin zaman aşımına uğramamış olması
MHUY 2010 D) Fiilin affa uğramamış olması
E) Fiilin kasten işlenmiş olması
Bir suç işlediği ileri sürülen milletvekili ile ilgili aşağıdaki
işlemlerden hangisi yapılabilir?
A) Sorgulama ÇÖZÜM
B) Yargılama TCK’nın 18. maddesine göre, yabancı ülkede suç işlediği iddia
C) Delil toplama edilen ve Türkiye’de bulunan kişiler talep eden ülkeye geri
D) Yakalama verilebilir. Bu kişi şüpheli, sanık ve hükümlü olabilir. Ancak,
E) Tutuklama geri verme talebine esas teşkil eden fiil, aşağıdaki yer alan
nitelikte ise geri verme talebi kabul edilmez:
1) Türk kanunlarına göre suç değilse.
ÇÖZÜM
2) Düşünce suçu veya siyasi ya da askeri suç niteliğinde ise.
Seçimden önce veya sonra suç işlediği öne sürülen milletvekili, 3) Türkiye Devletinin güvenliğine karşı, Türkiye Devletinin veya
meclis kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuk‐ bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş
lanamaz ve yargılanamaz. Bunun dışında kalan işlemler yapı‐ bir tüzel kişinin zararına işlenmişse.
labilir. 4) Türkiye’nin yargılama yetkisine giren bir suç ise.
CEVAP: C 5) Zamanaşımına veya affa uğramış ise.
CEVAP: E
İDARİ 2010
Türkiye’de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında İDARİ 2010
hüküm verilen kimsenin Türkiye’de yeniden yargılanması ile
Aşağıdakilerden hangisi suçta ve cezada kanunilik ilkesinin
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
sonuçlarından biri değildir?
A) Türkiye’de yeniden yargılanmaz.
A) Kanunun açık olması
B) Yabancı ülkede beraat etmişse yargılanır.
B) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaması
C) Cezasını yabancı ülkede çekmemişse yargılanır.
C) Örf ve âdetle suç ve ceza konulamaması
D) Türkiye’de yeniden yargılanır.
D) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasın-
E) Adalet Bakanının izniyle yargılanır. da kıyas yoluna başvurulamaması
E) Bir fiilin, davranış normlarını ihlal etmesinin o fiilin suç sayıl-
ÇÖZÜM ması için yeterli olması

Türkiye’de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında


hüküm verilmiş olan kimse, Türkiye’de yeniden yargılanır. ÇÖZÜM
Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. TCK’nın 2/1. maddesine göre, “Kanunun açıkça suç saymadığı
Hareketin kısmen veya tamamen Türkiye’de gerçekleşmesi bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygula‐

2
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri ve Uygulama Alanı

namaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden B) A, hakkında hüküm verilmiş olsa bile Türkiye’de resen
başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz”. yeniden yargılanır.
‐ Ceza kanunu açık, net, anlaşılabilir olmalıdır. C) A, ancak Adalet Bakanının talebi üzerine Türkiye’de yeniden
‐ İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. yargılanır.
Yönetmelik, tüzük ve olağan kanun hükmünde kararnameler D) A, Fransız Adalet Bakanlığının izni hâlinde Türkiye’de yeni-
ile suç ve ceza konulamaz. Ancak, istisnai olarak olağanüstü den yargılanır.
kanun hükmünde kararnameler ile suç ve ceza konulabilir. E) A, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin izin vermesi hâlinde
‐ Suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapı‐ Türkiye’de yeniden yargılanır.
lamaz.
ÇÖZÜM
‐ Örf ve adet ile suç ve ceza konulamaz veya kaldırılamaz.
‐ Failin aleyhine olan ceza kanunu geçmişe uygulanmaz. Bir yabancı, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl
hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye’nin
CEVAP: E
zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde,
Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Hakkında yargılama
KPSS 2011 yapılması talebe bağlı değildir.
CEVAP: B
Türk Ceza Kanunu’na göre, suçta ve cezada kanunilik ilkesi ile
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Kanunilik ilkesi, kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden KPSS 2012
dolayı kişilerin cezalandırılmasını engeller.
Haksızlık teşkil eden fiili işlemesi dolayısıyla kişi hakkında
B) Kanunilik ilkesi, örf ve adete göre suç ihdas etmeye ve ceza yapılan kınama yargısından ibaret olan ve failin cezalandı-
vermeye engeldir. rılmasını sağlayan ceza hukuku ilkesi aşağıdakilerden hangi-
C) Kanunilik ilkesi, kanun hükmünde kararname ile suç ve ceza sidir?
içeren hükümler konulmasına engeldir. A) Kanunsuz suç ve ceza olmaz
D) Kanunilik ilkesi, kişinin tehlikelilik hâli göz önünde bulundu- B) Ceza sorumluluğunun şahsiliği
rularak hükmedilen güvenlik tedbirleri bakımından geçerli
C) Kusurluluk
değildir.
D) Kıyas yasağı
E) Kanunilik ilkesi, suç ve ceza içeren hükümlerin kıyasa yol
açacak şekilde geniş yorumlanmasına engeldir. E) Şüphenin sanığın aleyhine yorumlanması
ÇÖZÜM
ÇÖZÜM Kusur, haksızlık teşkil eden fiili gerçekleştiren şahsın bu fiili
gerçekleştirmesi nedeniyle kınanması gerektiği konusundaki
Suçta ve cezada kanunilik ilkesini düzenleyen TCK’nın 2. madde‐
yargıyı ifade etmektedir. Bu nedenle, haksızlık teşkil eden fiili
sine göre; “1) Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye
işlemesi dolayısıyla kişi hakkında yapılan kınama yargısından
ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı
ibaret olan ve failin cezalandırılmasını sağlayan ceza hukuku
cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik
ilkesine, “kusurluluk ilkesi” denir.
tedbirine hükmolunamaz. (2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç
ve ceza konulamaz. (3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümleri‐ CEVAP: C
nin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hüküm‐
ler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz”. Görüldüğü
gibi kanunilik ilkesi sadece cezalar bakımından değil, güvenlik KPSS 2012
tedbirleri bakımından da kabul edilmiştir. 5237 sayılı TCK’ye göre, bir suç nedeniyle kişinin yabancı ülkeye
CEVAP: D geri verilmesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Geri vermeye, kişinin bulunduğu yer ağır ceza mahkemesi
İDARİ 2011 karar verir.
B) Ağır ceza mahkemesi geri verme talebinin kabul edilebilir
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Türkiye’ye karşı açılan olduğuna karar verse de bu kararın yerine getirilip getirilme-
davalarda savunma yapmak üzere görevlendirilen Fransız mesi, Bakanlar Kurulunun takdirine bağlıdır.
vatandaşı avukat A, başvurucunun avukatının maddi menfaat
C) Geri verme hâlinde, kişi ancak geri verme kararına dayanak
önerisi üzerine gerekli savunmayı yapmaz ve Türkiye başvuru-
teşkil eden suçlardan dolayı yargılanabilir.
cuya tazminat ödemeye mahkûm olur. A, işlediği fiilden dolayı
Fransa’da yargılanır ve 3 yıl hapis cezasına çarptırılır. D) Türk vatandaşlarına karşı işlenen suçlar bakımından da geri
verme talebi kabul edilebilir.
A’nın işlediği suçtan dolayı Türkiye’de yargılanıp yargılana-
mayacağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? E) Geri verilmesi istenen kişi hakkında koruma tedbirlerine
başvurulmasına, Türkiye’nin taraf olduğu ilgili uluslararası
A) A, hakkında yabancı ülkede hüküm verildiği için artık Türki-
sözleşme hükümlerine göre karar verilebilir.
ye’de yargılanamaz.

3
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri ve Uygulama Alanı

ÇÖZÜM İDARİ 2012


TCK’nın 18/1. maddesine göre, “Yabancı bir ülkede işlenen Güvenlik tedbirlerinin zaman bakımından uygulanmasında
veya işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle hakkında ceza geçerli olan ilke, ------------------ ilkesinin doğal bir sonucu
kovuşturması başlatılan veya mahkûmiyet kararı verilmiş olan olarak ---------------- ilkesidir.
bir yabancı, talep üzerine, kovuşturmanın yapılabilmesi veya Yukarıdaki cümlede boşluklara gelebilecek en uygun kelime-
hükmedilen cezanın infazı amacıyla geri verilebilir. Ancak, geri ler sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?
verme talebine esas teşkil eden fiil; A) kanunilik – geçmişe yürümezlik
a) Türk kanunlarına göre suç değilse, B) geçmişe yürümezlik – derhâl uygulama
b) Düşünce suçu veya siyasî ya da askerî suç niteliğinde ise, C) kanunilik – derhâl uygulama
c) Türkiye Devletinin güvenliğine karşı, Türkiye Devletinin veya D) derhâl uygulama – geçmişe yürürlük
bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş
E) geçmişe yürümezlik – kanunilik
bir tüzel kişinin zararına işlenmişse,
d) Türkiye’nin yargılama yetkisine giren bir suç ise, ÇÖZÜM
e) Zamanaşımına veya affa uğramış ise, 5237 sayılı kanunla kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi kapsa‐
Geri verme talebi kabul edilmez”. mında, kanunda öngörülmedikçe güvenlik tedbirleri uygula‐
CEVAP: D namaz ve yine kanunda öngörülmedikçe güvenlik tedbirlerine
hükmolunamaz düzenlemesi getirilmiştir.
İDARİ 2012 Güvenlik tedbirlerinin zaman bakımından uygulanmasında
Türk vatandaşı T, Almanya’da bulunduğu sırada aralarında geçerli olan ilke, kanunilik ilkesinin doğal bir sonucu olarak
çıkan tartışma neticesinde Alman vatandaşı olan patronu P’yi geçmişe yürümezlik ilkesidir.
öldürür. Hakkında verilen mahkûmiyet kararının infazından CEVAP: A
sonra T, Türkiye’ye yerleşir.
Bu olaya göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) T’nin Türkiye’de yargılanabilmesi için P’nin yakınlarının KPSS 2013
veya Alman hükûmetinin şikâyeti gereklidir.
I. Kanunilik ilkesi hem ceza hem de güvenlik tedbirleri için
B) Almanya’da T’nin hükümlülükte geçirmiş olduğu süre, aynı
geçerlidir.
suçtan dolayı Türkiye’de verilecek cezadan mahsup edilir.
II. İdarenin düzenleyici işlemleri ile ceza konulamamasına
C) T hakkında Almanya’da hüküm verilmiş ve infaz edilmiş
karşılık hangi fiilin suç oluşturacağına ilişkin, kanunun kapsam
olduğu için Türkiye’de aynı suçtan dolayı tekrar yargılama
ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriği,
yapılamaz.
idarenin genel ve düzenleyici işlemleri ile de doldurulabilir.
D) T, Türkiye’de verilen mahkûmiyet kararının infazı için Al-
III. Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasın-
manya’ya iade edilebilir.
da kıyas yapılamaz.
E) T’nin Türkiye’de yargılanabilmesi Adalet Bakanının iznine
IV. İşlendiği zaman yürürlükte olan kanuna göre suç sayılan
bağlıdır.
ancak daha sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç olmaktan
çıkarılan fiilden dolayı verilen cezanın infaz edilmemesi failin
ÇÖZÜM talebine bağlıdır.
Suçta ve cezada kanunilik prensibi ile ilgili yukarıdaki ifade-
Yabancı bir ülkede suç işlemiş ve Türkiye’de bulunan bir Türk lerden hangileri doğrudur?
vatandaşı, işlediği suç Türk kanunlarına göre aşağı sınırı bir A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
yıldan az hapis cezasını gerektirmemesi halinde, bu suçtan D) II ve III E) III ve IV
dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye'de
kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk kanunlarına ÇÖZÜM
göre cezalandırılır. Kanunsuz suç ve ceza olmaz, kanunsuz güvenlik tedbirleri
uygulanamaz. Bu ilkenin en temel anlamı, ceza hukukunun tek
T hakkında Almanya’da hüküm verilmiş ve infaz edilmiş oldu‐
ğu için Türkiye’de aynı suçtan dolayı tekrar yargılama yapıl‐ kaynağının kanun olmasıdır.
maz. İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz.
CEVAP: C Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında
kıyas yapılamaz.
Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan
yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine
olan kanun derhal uygulanır ve infaz olunur. Failin talebine
bakılmaz
CEVAP: B

4
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
SUÇUN UNSURLARI

ÇÖZÜM
KPSS 2006
Olayda (A) ve (B) birbirinden habersiz bir şekilde hareket ettik‐
Kast ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
leri için, aralarında bir anlaşma veya iştirak iradesi bulunma‐
A) Kasti sorumluluk istisnai bir sorumluluktur. maktadır. Bu yüzden ikisi hakkında iştirak hükümleri uygula‐
B) Kast için fiilin bilinmesi yeterlidir. namaz. Bu durumda (A) veya (B) diğerinin hareketinden so‐
C) Olası (muhtemel) kast cezayı ağırlaştıran bir nedendir. rumlu olmaz. Yani ikisini de kasten öldürme suçundan sorumlu
D) Kast için sadece hareketin bilinip istenmesinin yeterli oldu- tutmak mümkün değildir. İkisinin de verdiği zehir öldürmeye
ğu suç tipleri vardır. yetersiz olduğu için (A) ve (B) öldürmeye teşebbüsten sorumlu
olur.
E) Özel kast suçun kurucu unsuru değil, sadece suça etki eden
nedendir. CEVAP: C

ÇÖZÜM KPSS 2008

Kast değil, taksir istisnai bir sorumluluktur. Çünkü taksir kanu‐ (A), (B)’ye 20 metreden başındaki elmayı vurabileceğini söyler
nun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır. Kast ise böyle ve bunun üzerine iddialaşırlar. (B), başına bir elma koyar. (A),
değildir; suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast için fiilin ateş eder, mermi (B)’nin başına isabet eder ve (B) ağır şekilde
bilinmesi yeterli değildir, istenmesi de gerekir. Olası kast, yaralanır.
kasıtlı suçlarda cezayı hafifletici nedendir. Özel kast suçun Buna göre, (A)’nın sorumluluğuyla ilgili aşağıdaki ifadelerden
kurucu unsurudur. Örneğin hırsızlık suçu özel kastla işlenen bir hangisi doğrudur?
suçtur. Çünkü failin “yarar sağlamak amacıyla” malı almış A) Kasıtlı insan yaralamadan sorumludur.
olması gerekir. Yarar sağlama amacı yoksa hırsızlık suçu oluş‐ B) Basit taksirli insan yaralamadan sorumludur.
maz. Neticeli suçlarda kast için hem hareketin, hem de netice‐
C) Olası kast ile insan yaralamadan sorumludur.
nin bilinmesi ve istenmesi gerekir. Ancak hakaret suçu gibi sırf
hareket suçlarında netice bulunmadığından, hareketin bilin‐ D) Öngörülü taksirle insan yaralamadan sorumludur.
mesi ve istenmesi kast için yeterlidir. E) (B)’nin rızası olduğu için sorumlu değildir.
CEVAP: D
ÇÖZÜM
KPSS 2007 (A), hareketi yaparken merminin (B)’ye isabet edebileceğini
Aşağıdaki suçlardan hangisi taksirle de işlenebilir? öngörmüştür. Ancak ustalığına güvenerek (B)’yi vurmayacağı‐
na da inanmıştır. Kişinin neticeyi öngörmesi ve gerçekleşmeye‐
A) Yaralama suçu. B) Tehdit suçu.
ceği inancıyla hareket etmesi durumunda öngörülü (bilinçli)
C) Hırsızlık suçu. D) Cinsel saldırı suçu. taksir sözkonusu olur. (B)’nin bu fiile rıza göstermesi (A)’nın
E) Zimmet. sorumluluğunu etkilemez. Çünkü yaşam hakkı veya vücut
bütünlüğü üzerinde kişinin mutlak surette tasarruf etme hakkı
yoktur.
ÇÖZÜM
CEVAP: D
Taksir istisnai bir sorumluluktur. Taksir, kanunda açıkça belirti‐
len hallerde cezalandırılır. TCK, yaralamanın hem kasıtlı, hem
de taksirli şeklini cezalandırmaktadır. MALİ HİZMET UZMAN YARDIMCILIĞI 2008
CEVAP: A Türk Ceza Kanunu’na göre, kastla ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi yanlıştır?
A) Kasta dayalı sorumluluk istisnai bir sorumluluktur.
KPSS 2007
B) Kastın unsurları bilme ve istemedir.
(A) ve (B) birbirinden habersiz bir şekilde öldürmek için (C)’ye C) Sırf davranış suçlarında davranışın bilinip istenmesi yeterlidir.
zehir verirler. Her birinin verdiği zehir öldürücü miktarda
D) Sonuçlu suçlarda sonucun istenmediği durumda kasttan söz
değildir. Ancak ikisinin verdiği zehir (C)’nin ölümüne neden
edilemez.
olur.
E) Suçun olası kast ile işlenmiş olması hâlinde cezada indirim
Buna göre, (A) ve (B)’nin cezai sorumluluklarıyla ilgili aşağı-
yapılır.
daki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sonucu nedeniyle ağırlaşan yaralama suçundan sorumlu-
durlar. ÇÖZÜM
B) Kasten insan öldürme suçundan sorumludurlar.
Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek
C) İnsan öldürmeye teşebbüs suçundan sorumludurlar. gerçekleştirilmesidir. Yani failin fiili bilerek ve isteyerek gerçek‐
D) Taksirle insan öldürme suçundan sorumludurlar. leştirmesi halinde kasttan sözedilir. Kural olarak suçun oluş‐
E) Olası kastla insan öldürme suçundan sorumludurlar.

5
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
SUÇUN UNSURLARI

ması kastın varlığına bağlıdır. Dolayısıyla kast değil taksir ÇÖZÜM


istisnai bir sorumluluktur.
Suçun oluşması için kural olarak failin taksirli olması değil kasıtlı
Kasıtlı suçlarda olası kast genel cezayı hafifletici nedendir. olması aranır. Çünkü taksir istisnai bir sorumluluk şeklidir. Taksir‐
(TCK m.21/2). le işlenen fiiller, sadece kanunun açıkça belirttiği hallerde ceza‐
CEVAP: A landırılır (TCK m.22/1). Örneğin hırsızlık, mala zarar verme, rüş‐
vet gibi suçlar sadece kasten işlenebilir, taksirle işlenemez. Basit
(bilinçsiz) taksirde netice fail tarafından öngörülmez ve istenmez.
KPSS 2009
Öngörülü (bilinçli) taksirde ise netice fail tarafından öngörülür,
Kastla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? fakat istenmez. Öngörülü (bilinçli) taksirde taksirli suçun cezası
A) Kastın kurucu unsurları, bilme ve istemedir. artırılarak verilir. Yani öngörülü (bilinçli) taksir genel cezayı ağır‐
laştırıcı nedendir. Bir fiilin, kastedilenden daha ağır veya başka
B) Kastın, suçu oluşturan davranışın icrası anında var olması
bir neticenin oluşumuna sebebiyet vermesi halinde, kişinin bun‐
yeterlidir.
dan dolayı sorumlu tutulabilmesi için bu netice bakımından en
C) Olası kast halinde ceza artırılır. azından taksirle hareket etmesi gerekir (TCK m.23/1). Çünkü
D) Bazı suçlar yönünden genel kasttan başka özel kast da kusursuz suç ve ceza olmaz.
aranır. CEVAP: E
E) Kast, hareketin yapılmasından sonra da ortaya çıkabilir.

KPSS 2010
ÇÖZÜM
Türk Ceza Kanunu’na göre, taksirle ilgili aşağıdaki ifadeler-
Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek den hangisi yanlıştır?
gerçekleştirilmesidir (TCK m.21/1). Kastın, suçu oluşturan A) Taksirli fiiller, kanunun belirttiği hâllerde cezalandırılır.
davranışın icrası anında var olması yeterlidir. Örneğin fail
B) Taksirle işlenen suçlardan dolayı verilecek ceza, zararın
öldürmek amacıyla ateş edip yaraladığı mağduru pişman
ağırlığına göre belirlenir.
olarak hastaneye kaldırır, ancak mağdur hastanede kurtarı‐
lamayarak ölür. Bu örnekte fail başlangıçta bulunan kastı C) Neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlarda failin cezalandırılması
nedeniyle kasten öldürmeden cezalandırılır. Ancak kast, hare‐ için ağır netice bakımından en azından taksirli hareket etmesi
ketin yapılmasından sonra da ortaya çıkabilir. Örneğin fail gerekir.
gece vakti otomobiliyle yanlışlıkla bir yayaya çarparak onu D) Bilinçli (öngörülü) taksir cezayı ağırlaştıran bir nedendir.
ağır bir şekilde yaralar. Daha sonra yaralanan yayanın hızla E) Taksir, neticenin öngörülemeyerek gerçekleştirilmesidir.
kan kaybettiğini görmesine rağmen, bu durumu umursamaz
ve olay yerinden kaçar. Yayanın zamanında hastaneye kaldı‐
rılmadığı için öldüğü anlaşılır. Bu örnekte fail başta taksirli ise ÇÖZÜM
de sonradan ortaya çıkan kastı nedeniyle (ihmali davranışla Taksirli fiiller, kanunun belirttiği hallerde cezalandırılır (TCK
işlenen) kasten öldürmeden cezalandırılır. Bazı suçlar yönün‐ m.22/1). Yani suçlarda asıl kusurluluk şekli kast olup, taksir ise
den genel kasttan başka özel kast da aranır. Örneğin hırsızlık istisnai bir sorumluluk şeklidir. Örneğin mala zarar verme
suçu böyledir. Hırsızlık suçunda failin malı bilerek ve isteyerek sadece kasten işlenebilir, çünkü taksirli şekli kanunda düzen-
almasının yanında, “yarar sağlamak maksadıyla” hareket lenmemiştir. Bir fiilin, kastedilenden daha ağır veya başka bir
etmiş olması da gerekir. Olası kast halinde ceza artırılmaz. neticenin oluşumuna sebebiyet vermesi halinde, kişinin bun-
Tam tersine olası kast halinde, kasıtlı suçun cezası indirilerek dan dolayı sorumlu tutulabilmesi için bu netice bakımından en
verilir. Olası kast genel cezayı hafifletici nedendir. azından taksirle hareket etmesi gerekir (TCK m.23/1). Çünkü
CEVAP: C kusursuz suç ve ceza olmaz. Kişinin öngördüğü neticeyi iste-
memesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli
taksir vardır ve bilinçli taksirde taksirli suçun cezası taksirli
KPSS 2009
suçun cezası artırılarak verilir. Yani bilinçli (öngörülü) taksir
I. Suçun oluşması için kural olarak failin taksirli olması aranır. cezayı ağırlaştıran bir nedendir. Taksir, dikkat ve özen yüküm-
II. Öngörülü taksirde netice fail tarafından öngörülmüştür. lülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni
tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştiril-
III. Öngörülü taksirde ceza artırılır.
mesidir (TCK m.22/1). Yani normal (bilinçsiz) taksir neticenin
IV. Taksirli fiiller ancak kanunda açıkça belirtilen hallerde öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Taksirle işlenen suçtan
cezalandırılır. dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir (TCK
V. Neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlarda failin netice yönün- m.22/4) (zararın ağırlığına göre değil).
den en azından taksirli hareket etmesi gerekir. CEVAP: B
Taksirle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) II, IV ve V E) II, III, IV ve V

6
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
SUÇUN UNSURLARI

MALİ HİZMET UZMAN YARDIMCILIĞI 2010 İDARİ HAKİMLİK 2010


Suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek Kamyon şoförü A, Karadeniz Sahil Yolunda hız sınırlarının
gerçekleştirilmesine ne denir? üstünde seyrederken, lastiklerinden birinin patlaması sonu-
A) Tasarlama B) Kast cunda uçuruma yuvarlanmış ve yanında oturan yardımcısı
C) Taksir D) Teşebbüs Y’nin yaralanmasına neden olmuştur.
E) İştirak Buna göre, A’nın sorumluluğuyla ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
A) Zorunluluk hâli sebebiyle kusursuzdur, cezalandırılmaz.
ÇÖZÜM B) Cebir ve şiddet sebebiyle kusursuzdur, cezalandırılmaz.
Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek C) Olası kastından sorumlu tutulur.
gerçekleştirilmesidir. Yani failin fiili bilerek ve isteyerek ger- D) Kasten yaralamadan sorumlu tutulur.
çekleştirmesi halinde kasttan sözedilir. Kural olarak suçun E) Taksirle yaralamadan sorumlu tutulur.
oluşması kastın varlığına bağlıdır.
CEVAP: B
ÇÖZÜM

İDARİ HAKİMLİK 2010 Taksir dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla su-
çun neticesinin istenmeyerek gerçekleştirilmesidir (TCK
Polisin kovaladığı hırsız A, aracını ileride barikat kuran polis m.22/2). İstenmeyen neticenin fail tarafından öngörülmemiş
memurlarından birinin üzerine sürerek çarpmış ve polis me- olması halinde bilinçsiz (basit) taksirden, öngörülmesi halinde
murunun ölmesine neden olmuştur. ise bilinçli (öngörülü) taksirden sözedilir.
Buna göre, A’nın fiili işleyiş şekliyle ilgili aşağıdaki ifadeler- Somut olayda kamyon şoförünün hız sınırlarının üzerinde
den hangisi doğrudur? seyretmesi dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık olarak
A) Tasarlama B) Bilinçsiz taksir değerlendirilip, taksirle yaralamadan sorumlu tutulur.
C) Olası kast D) Bilinçli taksir CEVAP: E
E) Doğrudan kast
KPSS 2011
ÇÖZÜM Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın neticenin
Failin fiili bilerek ve isteyerek yapması halinde doğrudan kast- meydana geldiği hâlle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
tan sözedilir. Failin neticeyi öngörmüş olması ve doğrudan rudur?
istememekle birlikte neticeyi göze alması halinde ise olası A) Kişi bu fiili kasten işlemiştir.
kasttan sözedilir. B) Kişi bu fiili bilinçsiz taksirle işlemiştir.
Somut olayda hırsız A, polis barikatını görmesine rağmen polis C) Kişi bu fiili olası kasta işlemiştir.
memurlarından birinin üzerine sürmek suretiyle sonucu ön- D) Kişi bu fiili bilinçli taksirle işlemiştir.
görmüş ve istemiştir. Öngörülen sonucun kaçınılmaz olması
E) Kişi bu fiili kast taksir kombinasyonu çerçevesinde işlemiş-
halinde olası kast değil, doğrudan kast söz konusudur.
tir.
CEVAP: E

İDARİ HAKİMLİK 2010 ÇÖZÜM

Türk Ceza Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiş olan kurum TCK’nın 22/3. maddesine göre; “Kişinin öngördüğü neticeyi
aşağıdakilerden hangisidir? istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi hâlinde bilinçli
taksir vardır; bu hâlde taksirli suça ilişkin ceza artırılır”.
A) Nedensellik bağı
Örneğin sirk gösterisinde partnerinin kafasında bulunan elmaya
B) Suça iştirak
bıçak saplama gösterisini gerçekleştiren kişinin attığı bıçak, el-
C) Suça teşebbüs maya değil de partnerine isabet ederse, bilinçli taksirle öldürme
D) Suçların içtimaı suçu oluşur. Bilinçli taksirde fail neticeyi öngörmekte, fakat onun
E) Ceza sorumluluğunun şahsiliği, kast ve taksir gerçekleşmeyeceği inancıyla hareket etmektedir.
CEVAP: D
ÇÖZÜM
TCK’da m.37 vd. Suça iştirak, m.35 Suça teşebbüs, m.42 vd.
Suçların içtimaı, m.20 Ceza sorumluluğunun şahsiliği, m.21
kast, m.22 taksir düzenleme altına alınmıştır. Nedensellik bağı
kanunda düzenlenmemiştir.
CEVAP: A

7
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
SUÇUN UNSURLARI

İDARİ HAKİMLİK 2012 ÇÖZÜM


Karlı havada aracına zincir takmadan yola çıkan servis şoförü A, B ve C’nin fiilleri sonucu ortaya çıkan neticede kast yoktur.
Ş, aracın yolda kayması üzerine kontrolünü kaybeder ve yol A, B ve C’nin fiilleri sonucu ortaya çıkan netice dikkat ve özen
kenarındaki demir korkuluklara çarparak durur. Araçta bulu- yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla oluşmuştur ve taksir so‐
nan öğrencilerden üçü çeşitli yerlerinden yaralanır. Ş daha rumluluğu doğuracaktır.
önce de defalarca bu tür havalarda araç kullandığını fakat bu Taksirle sorumlu tutulabilmeleri için ise bu sonucun kimin fiili
kazanın niçin olduğunu anlayamadığını polise söyler. neticesinde ortaya çıktığının tespit edilmesi ve ceza sorumlu‐
Ş’nin öğrencileri yaralaması şeklindeki haksızlığın işlenişi ile luğunun şahsiliği ilkesi gereği o kişiye ceza verilmesi gerekir.
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? Kesin delillerle kimin yaptığının tespit edilememesi durumunda
A) Bilinçsiz taksirle sorumludur. ise şüpheden sanık yararlanır ilkesi gereği ceza verilemeyecek‐
B) Bilinçli taksirle sorumludur. tir.
C) Olası kastla sorumludur. CEVAP: E
D) Doğrudan kastla sorumludur.
E) Ş, meydana gelen kazadan sorumlu tutulamaz.
İDARİ HAKİMLİK 2012
Aşağıdakilerden hangisi, ceza hukuku bakımından hareket
ÇÖZÜM
sayılmaz?
TCK’nın 22/3. maddesine göre; “Kişinin öngördüğü neticeyi A) İhmalî hareketler
istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi hâlinde bilinçli B) Tam bir şuur kaybı hâlinde icra edilen hareketler
taksir vardır; bu hâlde taksirli suça ilişkin ceza artırılır”. Bilinçli
C) Seçimlik hareketler
taksirde fail neticeyi öngörmekte, fakat onun gerçekleşmeyeceği
inancıyla hareket etmektedir. D) Tehdit altında yapılan hareketler
Şöför Ş için, karlı havada zincir takmaması halinde aracın kayabi‐ E) Düşünce açıklamalarını yansıtan hareketler
leceği ve kaza yapabileceği öngörülebilir bir sonuçtur. Bunu
öngörebilmesine rağmen sonucu istememekte, sonucun gerçek‐
ÇÖZÜM
leşebileceğine inanmamaktadır.
Şöför Ş. Bilinçli (öngörülü) taksirle sorumludur. Ceza Hukuku açısından hareket sayılmayan davranışlar:
CEVAP: B ‐Tam bir şuur kaybı halinde yapılan hareketler
‐Karşı koyulamayan bir kuvvetin etkisi ile yapılan hareketler.
Karşı koyulamayan doğa olayları gibi.
İDARİ HAKİMLİK 2012
‐Psikolojik bir etkenin etkisi ve iradeden bağımsız yapılan hare‐
A, B ve C tenha bir mahalde duvar üzerine koydukları bir ketler. Kramp, tik gibi.
tenekeye tabanca ile sırasıyla ateş etmekte ve kimin daha iyi CEVAP: B
nişancı olduğunu belirlemeye çalışmaktadırlar. Otuz ele yakın
ateş eden bu şahısların atışlarından birisi, 300 m ilerideki
tarlasında fidan dikmekte olan çiftçi R’ye isabet ederek ölü-
müne sebebiyet verir. Ancak R’ye, kimin atışının isabet ettiği
belirlenemez.
Bu olaya göre A, B ve C’nin ceza sorumluluğu bakımından
aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) A, B ve C fiil üzerinde müşterek hâkimiyet kurdukları için
R’yi kasten öldürmekten sorumludurlar.
B) A, B ve C’den hangisinin R’yi öldürdüğü belirlenemediği için, her
üçü de ancak R’yi öldürmeye teşebbüsten sorumlu tutulabilirler.
C) A, B ve C’nin R’yi öldürmeye yönelik kastları olmadığı için
her üçü de R’yi taksirle öldürmekten dolayı müşterek fail
olarak sorumlu tutulurlar.
D) A, B ve C neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama sonucu
öldürmeden (TCK m. 87/4) sorumlu tutulurlar. Zira ölüm
neticesi bakımından en azından taksirleri vardır.
E) A, B ve C’nin R’yi öldürme kastları yoktur ancak R’yi taksirle
öldürmüşlerdir. Fakat kimin fiilinin R’nin ölümüne sebebiyet
verdiği belirlenemediğinden şüpheden sanık yararlanır kuralı
gereğince R’nin ölümünden hiçbirinin ceza sorumluluğu yoktur.

8
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN-AZALTAN NEDENLER

şeklinden ceza verilir ve ceza indirilir. Ancak suçun taksirli şekli


KPSS 2006
kanunda düzenlenmemiş ise ceza verilmez. Başka bir ifadeyle,
Meşru savunmada haksız saldırı ile ilgili aşağıdaki ifadeler- ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın taksirli şekilde
den hangisi doğrudur? aşılması halinde, fiilin taksirli şekli de cezalandırılıyorsa fail
A) Sadece hayata yönelik olmalıdır. işlenen fiilin taksirli şeklinden cezalandırılır; ancak cezası ka‐
nunda belirtilen oranda indirilir.
B) Sadece hayata ve vücut bütünlüğüne yönelik olmalıdır.
CEVAP: D
C) Sadece hayata, vücut bütünlüğüne ve ırza yönelik olmalıdır.
D) Sadece kişilik haklarına yönelik olmalıdır.
E) Her türlü hakka yönelik olabilir. SAYIŞTAY 2006
Meşru savunmayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
ÇÖZÜM dur?
A) Saldırıda kullanılan araçla, savunmada kullanılan araç ben-
Yeni TCK’ya göre, meşru savunmada haksız saldırı, bir hakka zer olmalıdır.
yönelik olmalıdır. Örneğin malvarlığı haklarına yönelik saldırı‐
B) Saldırının cinsel bütünlüğe karşı olması savunmayı haklı
lara karşı da meşru savunma mümkündür. Kısacası her türlü
kılmaz.
hakka yönelik haksız saldırı karşısında meşru savunma müm‐
kündür. C) Savunmada sınırın aşılması halinde fail hiçbir durumda ceza
almaz.
CEVAP: E
D) Saldırıyla alakası olmayan üçüncü bir kişiye zarar verilmek-
tedir.
KİK 2006 E) İsnat yeteneği olmayan akıl hastası ve küçüklerin saldırıları-
Türk Ceza Kanunu’na göre ceza sorumluluğunu kaldıran na karşı da savunma yapmak mümkündür.
nedenlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Hukuka aykırı emir hiçbir surette yerine getirilemez. ÇÖZÜM
B) Hayvan saldırılarına karşı meşru savunma mümkündür.
Meşru savunmada saldırı ve savunmada kullanılan araçların
C) Üçüncü kişiye ait bir hakka yönelik ağır ve muhakkak tehli- aynı veya benzer olması şart değildir. Örneğin bıçakla saldıran
keye karşı zorunluluk hali kabul edilmemiştir. kişiye karşı tabancayla karşı koymak mümkündür.
D) Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın taksirli Cinsel bütünlüğe karşı olan saldırıya karşı meşru savunma
şekilde aşılması halinde, fiilin taksirli şekli de cezalandırılıyorsa mümkündür. Örneğin cinsel saldırıya uğrayan kadın kurtulmak
fail işlenen fiilin taksirli şeklinden cezalandırılır; ancak cezası amacıyla saldırganı yaralarsa meşru savunmadan yararlanır.
kanunda belirtilen oranda indirilir.
Meşru savunmada sınırın kasten veya taksirle aşılması duru‐
E) İsnat yeteneği olmayanların haksız saldırılarına karşı meşru munda faile ceza verilir.
savunma mümkün değildir.
Meşru savunmada zorunluluk halinden farklı olarak, üçüncü
bir kişiye değil saldırgana zarar verilmektedir.
ÇÖZÜM Meşru savunmada saldırganın isnat edilebilir veya cezalandırı‐
labilir olması şart değildir. Bu yüzden isnat yeteneği olmayan
Konusu suç oluşturan emir hiçbir surette yerine getirilemez.
akıl hastaları veya küçüklerin saldırılarına karşı da meşru
Buna karşılık hukuka aykırı emir bazı durumlarda yerine getiri‐
savunma mümkündür.
lebilir. Eğer hukuka aykırı emir, emri veren kişi tarafında yazı
ile yenilenmişse emri alan memur bunu yerine getirir. Bu tür CEVAP: E
hukuka aykırı, ancak bağlayıcı olan emirlerin yerine getirilme‐
sinden yerine getiren sorumlu olmaz; emri veren sorumlu olur. KPSS 2007
Meşru savunmada saldırının bir insandan kaynaklanması
gerekir. Hayvan saldırılarına karşı meşru savunma değil zorun‐ Meşru savunmayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
luluk hali mümkündür. dur?
Yeni TCK’da üçüncü kişi lehine hem meşru savunma, hem de A) Haksız saldırı sadece faile yönelmiş olmalıdır.
zorunluluk hali kabul edilmiştir. B) Haksız saldırı sadece faile veya failin akrabalarına yönelmiş
Meşru savunmada saldırganın isnat edilebilir veya cezalandırı‐ olmalıdır.
labilir olması gerekmez. Dolayısıyla isnat yeteneği olmayan C) Haksız saldırı sadece faile, yakın akrabalarına veya küçükle-
akıl hastalarının veya küçüklerin saldırılarına karşı da meşru re yönelmiş olmalıdır.
savunma mümkündür. D) Haksız saldırı sadece faile ve failin alt ve üst soyuna yönel-
Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde (hukuka uygunluk miş olmalıdır.
nedenlerinde) sınırın taksirle aşılması halinde suçun taksirli E) Haksız saldırı herkese yönelmiş olabilir.

9
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN-AZALTAN NEDENLER

ÇÖZÜM kurtarmak amacıyla köpeği öldürürse zorunluluk halinden


yararlanır.
Meşru savunmada haksız saldırı failin veya başkasının hakkına
yönelmiş olabilir. Kısacası üçüncü kişi lehine meşru savunma CEVAP: C
mümkündür.
CEVAP: E SAYIŞTAY 2007
Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılmasıyla ilgili aşa-
ZİRAAT BANKASI 2007 ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Meşru savunmayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru- A) Sınırın taksirle aşılması halinde cezanın indirilip indirilme-
dur? mesi hakimin takdirine bırakılmıştır.
A) Saldırıda kullanılan araçla, savunmada kullanılan araç ben- B) Sınırın taksirle aşılması halinde fail, fiilin taksirli şekli suç ise
zer olmalıdır. cezalandırılır.
B) Saldırının cinsel bütünlüğe karşı olması savunmayı haklı kılmaz. C) Sınırın taksirle aşılması halinde faile taksirli suçun cezası
indirilerek verilir.
C) Savunmada sınırın aşılması halinde fail hiçbir durumda ceza
almaz. D) Sınırın aşılması halinde failin kusuru yoksa ceza verilmez.
D) Saldırıyla alakası olmayan üçüncü bir kişiye zarar verilmektedir. E) Sınırın kastla aşılması halinde fail meydana gelen sonuçtan
kasıtlı olarak sorumludur.
E) İsnat yeteneği olmayan akıl hastası ve küçüklerin saldırıları-
na karşı da savunma yapmak mümkündür.
ÇÖZÜM
ÇÖZÜM TCK’nın 27/1. maddesine göre, “Ceza sorumluluğunu kaldıran
nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması halinde, fiil taksirle
Meşru savunmada saldırı ve savunmada kullanılan araçların
işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda
aynı veya benzer olması şart değildir. Örneğin bıçakla saldıran
yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek
kişiye karşı tabancayla karşı koymak mümkündür.
hükmolunur”. Kanunda “hükmolunabilir” değil de, “hükmolu‐
Cinsel bütünlüğe karşı olan saldırıya karşı meşru savunma nur” ifadesine yer verildiği için sınırın taksirle aşılması halinde
mümkündür. Örneğin cinsel saldırıya uğrayan kadın kurtulmak cezanın indirilmesi zorunludur. Yani hukuka uygunluk nedenle‐
amacıyla saldırganı yaralarsa meşru savunmadan yararlanır. rinde sınırın taksirle aşılması halinde cezanın indirilip indiril‐
Meşru savunmada sınırın kasten veya taksirle aşılması duru‐ memesi hakimin takdirine bırakılmamıştır.
munda faile ceza verilir. CEVAP: A
Meşru savunmada zorunluluk halinden farklı olarak, üçüncü
bir kişiye değil saldırgana zarar verilmektedir.
Meşru savunmada saldırganın isnat edilebilir veya cezalandırı‐ KPSS 2008
labilir olması şart değildir. Bu yüzden isnat yeteneği olmayan
Haksız tahrikle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
akıl hastaları veya küçüklerin saldırılarına karşı da meşru
savunma mümkündür. A) Haksız tahrik halinde fiil suç olma niteliğini korur.
CEVAP: E B) Haksız tahrik, Ceza Kanunu’nda basit ve ağır haksız tahrik
olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
C) Tahriki oluşturan fiilin, tepkide bulunan kişiye karşı işlenmiş
ZİRAAT BANKASI 2007 olması gerekir.
Türk Ceza Kanununa göre, zorunluluk haliyle ilgili aşağıdaki D) Tahrik fiilinin haksız olması için suç teşkil etmesi gerekir.
ifadelerden hangisi yanlıştır? E) Tepki, haksız tahrikten hemen sonra gerçekleştirilmelidir.
A) Failin bilerek neden olmadığı bir tehlike olmalıdır.
B) Tehlike ağır bir tehlike olmalıdır. ÇÖZÜM
C) Tehlike mutlaka faile yönelik olmalıdır.
Yeni TCK’da basit ve ağır haksız tahrik ayırımı bulunmamakta‐
D) Tehlike malvarlığı hakkına yönelik olabilir.
dır.
E) Tehlike muhakkak bir tehlike olmalıdır.
Haksız tahrikte tahrik edici fiil tepkide bulunan kişiye veya
başka bir kimseye yönelik olabilir. Örneğin fail sokakta yaşlı bir
ÇÖZÜM kadını döven kişiyi öfkeye kapılarak döverse haksız tahrikten
yararlanabilir.
Zorunluluk halinde tehlike failin veya başkasının hakkına yöne‐
Haksız tahrikte tahrik edici fiilin suç olması şart değildir, huku‐
lik olabilir. Yani üçüncü kişi lehine zorunluluk hali mümkünü‐
ka aykırı olması yeterlidir.
dür. Örneğin fail sokakta köpek saldırısına uğrayan bir çocuğu

10
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN-AZALTAN NEDENLER

Haksız tahrikte tepkinin derhal gösterilmesi şart değildir. konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile
Aradan zaman aralığı geçse bile öfke ve üzüntü hali devam işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez (TCK m.25/2).
ediyorsa fail haksız tahrikten yararlanabilir. Kişi tehlikeye bilerek neden olmamalı ve tehlikeye katlanma
Haksız tahrik halinde fiil suç olma özelliğini korur. Haksız tah‐ (göğüs germe) yükümlülüğü olmamalıdır.
rik ceza sorumluluğunu kaldıran değil, azaltan nedendir. Hak‐ CEVAP: C
sız tahrikte faile indirilmiş ceza verilir.
CEVAP: A
ZİRAAT BANKASI 2008
SAYIŞTAY 2008 Türk Ceza Kanununa göre, ceza ehliyetiyle ilgili aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
Türk Ceza Kanunu’na göre, meşru savunma ile ilgili aşağıdaki
A) 21 yaşını dolduran sağır ve dilsizlere tam ceza verilir.
ifadelerden hangisi doğrudur?
B) 12 yaşını doldurmuş 15 yaşını doldurmamış çocuklara ceza
A) Meşru savunma ancak hayata, vücut bütünlüğüne ve cinsel
verilmez, tedbir uygulanır.
özgürlüğe karşı saldırılar yönünden kabul edilmiştir.
C) 15 yaşını doldurmuş 18 yaşını doldurmamış çocuklara tam
B) Meşru savunma mameleki haklara yönelik saldırılar için de
ceza verilir.
kabul edilmiştir.
D) 15 yaşını doldurmamış sağır ve dilsizlere azaltılmış ceza
C) Meşru savunma gerçekleşmesi şüpheli olan saldırı yönün-
verilir.
den kabul edilmiştir.
E) 12 yaşını doldurmamış çocuklara ceza verilmez ve tedbir
D) Meşru savunma tekrarı şüpheli olan saldırılar yönünden
uygulanmaz.
kabul edilmiştir.
E) Meşru savunma için herhangi bir saldırı yeterlidir.
ÇÖZÜM

ÇÖZÜM Fiili işlediği sırada 0‐12 yaş arasındaki çocukların kusur yete‐
neği yoktur. Bu kişiler hakkında ceza verilemez; ancak hakla‐
Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş rında çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanılabilir.
saldırılar meşru müdafa kapsamındadır.
Fiili işlediği sırada 12‐15 yaş arasında bulunan çocukların isnat
Meşru müdafa gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı mu‐ (anlama ve isteme) yeteneği araştırılır. Bu dönemdeki çocukla‐
hakkak olan haksız bir saldırıya karşı yapılır. Gerçekleşmesi rın işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamaması
şüpheli veya tekrarı şüpheli saldırılar meşru müdafa kapsa‐ veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince geliş‐
mında değildir. memiş olması halinde ceza verilmez; ancak haklarında çocuk‐
Meşru savunma için yapılan saldırının haksız bir saldırı olması lara özgü güvenlik tedbirleri uygulanır. İsnat yeteneği varsa
gereklidir. indirilmiş ceza verilir.
Meşru savunma kişi veya başkasına ait bir hakka karşıkabul Fiili işlediği sırada 15‐18 yaş arasında bulunan çocuklar hak‐
edilmiştir. Mamelek haklarına yapılan saldırı da meşru müda‐ kında indirilmiş ceza verilir.
fa kapsamındadır. Fiili işlediği sırada 0‐12 yaş arasında bulunan çocuklara ilişkin
CEVAP: B hükümler, 0‐15 yaş arasında bulunan sağır dilsizler hakkında;
12‐15 yaş arasında bulunan çocuklara ilişkin hükümler, 15‐18
arasında bulunan sağır ve dilsizler hakkında; 15‐18 yaş arasın‐
ZİRAAT BANKASI 2008
da bulunan çocuklara ilişkin hükümler ise, 18‐21 yaş arasında
Türk Ceza Kanunu’na göre, zorunluluk hâliyle ilgili aşağıdaki bulunan sağır ve dilsizler hakkında uygulanır.
ifadelerden hangisi yanlıştır? CEVAP: A
A) Failin bilerek neden olmadığı bir tehlike olmalıdır.
B) Tehlike ağır bir tehlike olmalıdır.
ZİRAAT BANKASI 2008
C) Tehlike mutlaka faile yönelik olmalıdır.
D) Tehlike mal varlığı hakkına yönelik olabilir. Türk Ceza Kanununa göre, amirin emrini yerine getirmeyle
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
E) Tehlike muhakkak bir tehlike olmalıdır.
A) Şirket sahibinin emrini uygulayan işçi sorumlu olmaz.
B) Emrin görevle ilgili bir emir olması yeterlidir.
ÇÖZÜM C) Emrin görev gereği zorunlu bir emir olması gerekir.
Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, D) Emrin konusunun suç teşkil etmesi fiilin hukuka uygunlu-
bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı ğunu etkilemez.
bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya E) Emrin hukuka uygunluğunun denetlenmesi hiçbir şekilde
başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile engellenemez.

11
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN-AZALTAN NEDENLER

ÇÖZÜM ÇÖZÜM
Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği Zorunluluk hali gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka
zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz. yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korun‐
Böyle bir emirden söz edebilmek için kamu hukukundan kay‐ mak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden
naklanan bir astlık‐üstlük ilişkisi var olmalıdır. Özel hukuktan kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehli‐
kaynaklanan bağlılık ilişkisi astlık‐üstlük ilişkisi sayılmaz. kenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı
Emrin konusu hukuka aykırı, fakat suç değilse memur emri bulunmak koşulu ile işlenen fiillerdir.
yerine getirmez ve bu aykırılığı emri verene bildirir. Ancak üstü CEVAP: A
emrinde ısrar eder ve bu emri yazı ile yenilerse emir yerine
getirilir; bu halde emri yerine getiren sorumlu olmaz.
İDARİ HAKİMLİK 2008
Konusu suç teşkil eden emir hiçbir surette yerine getirilemez.
Aksi takdirde yerine getiren ile emri veren sorumlu olur. A, öldürmek kastıyla B’ye ateş eder. Bacağından yaralanan B,
CEVAP: C silahını çekerek A’ya bir el ateş eder ve onu yaralayarak etkisiz
hale getirir. Bununla yetinmeyen B, yerde yatmakta olan A’nın
yanına giderek başına üç el ateş eder ve onu öldürür.
İDARİ HAKİMLİK 2008 Buna göre, B’nin cezai sorumluluğu ile ilgili aşağıdaki ifade-
Türk Ceza Kanunu’na göre, cezai ehliyetle ilgili aşağıdaki lerden hangisi doğrudur?
ifadelerden hangisi doğrudur? A) B, meşru savunmadan yararlanır, cezalandırılmaz.
A) İrade dışı alınan alkolün etkisiyle işlediği fiilin hukuki anlam B) B, kasıtlı insan öldürmeden cezalandırılır.
ve sonuçlarını algılayamayana azaltılmış ceza verilir. C) B, meşru savunmada sınırın aşılması nedeniyle taksirli insan
B) İradi olarak alınan uyuşturucunun etkisinde suç işleyene öldürme suçu cezasıyla cezalandırılır.
ceza verilmez. D) B, kasıtlı yaralama ve kasıtlı insan öldürmeden cezalandırı-
C) İradi olarak alınan alkolün etkisinde suç işleyenin cezası lır.
azaltılır. E) B, insan öldürmeye teşebbüsten ve kasıtlı insan öldürme-
D) Geçici nedenle, fiille ilgili davranışlarını yönlendirme yete- den cezalandırılır.
neği önemli derecede azalmış olana ceza verilmez.
E) İradi olarak alınan alkolün etkisi altında olan kimse kasıtlı ÇÖZÜM
suçları işleyemez.
Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş,
gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız
ÇÖZÜM bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı
Geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile
madde etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını ceza verilmez (TCK m.25/1).
algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlen‐ Meşru müdafaadan bahsedilebilmesi için tekrarı muhakkak bir
dirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza ve‐ saldırının bulunması gerekir. Somut olayda, B, A’yı etkisiz hale
rilmez (Uyku hali, ipnotizma, baygınlık geçirme, sara nöbeti getirmesine rağmen gidip kafasına ateş ederek öldürmüştür.
gibi). Dolayısıyla kasten adam öldürmeden tam ceza verilir. Soruda
Alkol veya uyuşturucu madde iradi olarak alınmışsa ceza bahsedilmemiş ancak, bu olayda haksız tahrik hükümleri de
verilir. Taksirli sarhoşluk da iradi sayılır. uygulanabilir.
CEVAP: D CEVAP: B

İDARİ HAKİMLİK 2008 İDARİ HAKİMLİK 2008

A, ormanda dolaşırken bir ayının saldırısına uğrar. Kendisini A, B’yi öldürmek için boğazını sıkarken, kendisini bıçakla yara-
korumak için A, ormanda yaşayan B’nin kulübesinin kapısını layarak engel olmaya çalışan C’yi bıçakla yaralamıştır.
kırarak içeri girer. Bu olayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Buna göre, A yönünden aşağıdaki hâllerden hangisi vardır? A) A, sadece insan öldürmeye teşebbüsten dolayı cezalandırı-
A) Zorunluluk hâli lır.
B) Meşru savunma hâli B) A, insan öldürmeye teşebbüsten ve insan yaralamadan
cezalandırılır.
C) Hakkın kullanılması hâli
C) C, insan yaralamadan cezalandırılır.
D) Kanun hükmünün yerine getirilmesi hâli
D) A, meşru savunma nedeniyle cezalandırılmaz.
E) Maddi cebir hâli
E) C, haksız tahrikten yararlanır.

12
CEZA HUKUKU – Çıkmış Sorular ve Çözümleri
CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN-AZALTAN NEDENLER

ÇÖZÜM Bu olayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?


Başkasına yönelik saldırılarda da meşru savunma mümkündür. A) A, insan öldürmeye teşebbüsten sorumludur.
Somut olayda C, B’yi kurtarmak için A’yı yaralamıştır ancak B) D, meşru savunma hâlindedir.
meşru savunmadan yararlanır. Bu olayda dikkat edilmesi C) E, meşru savunma hâlindedir.
gereken nokta, meşru savunmaya karşı meşru savunma müm‐ D) B, meşru savunma hâlindedir.
kün değildir. Yani A, C’yi bıçaklamasında meşru savunmadan E) C, meşru savunma hâlindedir.
yararlanamaz. A, hem insan öldürmeye teşebbüsten hem de
insan yaralama suçundan cezalandırılır.
CEVAP: B ÇÖZÜM
Hukuka uygunluk nedenlerine ait koşulların gerçekleştiği
hususundaki fiili hata kaçınılmaz (kusursuz) ise fail bundan
İDARİ HAKİMLİK 2008 yararlanır. Yani hukuka uygunluk nedenleri fail hakkında
Türk Ceza Kanunu’na göre, hukuka uygunluk nedenleri ile uygulanır.
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? Somut olayda tüm şahıslar içine düştükleri hukuka uygunluk
A) Kanun hükmünü yerine getirene ceza verilmez. nedenlerinde hatadan, yani kendilerini meşru savunma içeri‐
B) Konusu suç teşkil etmeyen hukuka aykırı emrin amir tara- sinde sanmaları durumundan yararlanırlar. A, ilk ateş eden
fından yazılı olarak tekrarı hâlinde emri yerine getiren sorumlu olduğu ve öldürme kastıyla hareket ettiği için insan öldürmeye
tutulmaz. teşebbüsten cezalandırılır. Somut olayda dikkat edilmesi gere‐
ken husus E’nin durumudur. E, kaçan kişiye arkadan ateş ettiği
C) Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği
için meşru savunmadan yararlanamaz.
zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu tutulmaz.
CEVAP: C
D) Emrin hukuka uygunluğunun denetlenmesinin kanun tara-
fından engellendiği hâllerde, emri veren ve yerine getirenin
sorumluluğu yoktur. MALİ HİZMET UZMAN YARDIMCILIĞI 2008
E) Emrin hukuka uygunluğunun denetlenmesinin kanun tara-
Türk Ceza Kanunu’na göre, aşağıdakilerden hangisi isnat
fından engellenmediği hâllerde hukuka aykırı emri yerine
edilebilirliği (kusur yeteneğini) etkilemez?
getiren de sorumlu olur.
A) Yaş küçüklüğü
B) Haksız tahrik
ÇÖZÜM C) Sağır ve dilsizlik
Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği D) Geçici nedenler
zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz. E) Akıl hastalığı
Yetkili merciin bir emir olmalıdır. Böyle bir emirden söz ede‐
bilmek için kamu hukukundan kaynaklanan bir astlık‐üstlük
ilişkisi var olmalıdır. ÇÖZÜM
Amirin emri, hukuka aykırı olmasına rağmen, emredilen açı‐ Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin
sından bağlayıcı olabilir. Emrin konusu hukuka aykırı, fakat suç etkisi altında suç işleyen kimseye verilecek ceza indirilir. Haksız
değilse memur emri yerine getirmez ve bu aykırılığı emri vere‐ tahrik kusurluluğu ortadan kaldırmayan, ancak azaltan bir
ne bildirir. Ancak üstü emrinde ısrar eder ve bu emri yazı ile nedendir.
yenilerse emir yerine getirilir; bu halde emri yerine getiren CEVAP: B
sorumlu olmaz (Any.m.137/1).
Emrin, hukuka uygunluğunun denetlenmesinin kanun tarafın‐
dan engellendiği hallerde, yerine getirilmesinden emri veren MALİ HİZMET UZMAN YARDIMCILIĞI 2008
sorumlu olur (TCK m.24/4). Türk Ceza Kanunu’na göre, amirin emrini yerine getirme
CEVAP: D şeklindeki hukuka uygunluk nedeni ile ilgili aşağıdaki ifade-
lerden hangisi yanlıştır?
İDARİ HAKİMLİK 2008 A) Amirle memur arasında kamu hukuku ilişkisi bulunmalıdır.
B) Emrin hukuka uygunluğunun denetlenmesi kanun tarafın-
A, B’yi öldürmek için ateş eder ve kurşun boşa gider. B de dan engellenemez.
silahını çekip A’ya ateş eder. A’nın önce ateş ettiğini bilmeyen
C) Emir görev gereği zorunlu bir emir olmalıdır.
C, A’yı kurtarmak amacıyla B’ye ateş eder. Sadece C’nin B’ye
ateş ettiğini gören D de C’ye ateş eder. C’nin yaralanıp yere D) Konusu suç teşkil eden emir yerine getirilmez.
düştüğünü gören E, kaçmakta olan D’nin bacağına ateş eder E) Emrin görevle ilgili bir emir olması yetmez.
ve D’yi yaralar.

13

You might also like