UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

UZMAN
KPSS
EĞİTİM KURUMLARI

ANAYASA
DERS
FASİKÜLÜ

1 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

SOSYAL DÜZEN KURALLARI

Din Kuralları Hukuk Kuralları Görgü Kuralları Ahlak Kuralları

Hukukun Bölümleri

Kamu Özel Hukuk Karma Hukuk

Hukuku

 Anayasa Hukuku  Medeni Hukuk  Fikir ve Sanat eserleri

 Ġdare Hukuku  Borçlar Hukuku Hukuku
 Ceza Hukuku  Ticaret Hukuku  Hava Hukuku
 Yargılama Hukuku  Devletler Özel Hukuku  ĠĢ Hukuku
 Devletler Umumi Hukuku  Toprak Hukuku
 Vergi Hıuku  Bankacılık Hukuku
 Ġcra Ġflas Hukuku

YAPTIRIM

Sosyal hayatı düzenleyen kurallarauyulmadığında karĢılaĢılan tepkidir.

Maddi Yaptırım Manevi Yaptırım

 Ceza Sadece hukuk  Din,görgü ve ahlak

 Cebri icra sisteminde kurallarına uyulmadığında
 Hükümsüzlük uygulanan uygulanır
 Ġptal yaptırımlardır.  Ayıplama
 Tazminat  Kınama
 Günahkâr sayma

2 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
ANAYASA
Türk anne babanın çocukları Türk‘tür. Türk annenin
yabancı bir babadan olan çocuğu Türk değildir. Kanunla
düzenlenir.
TÜRK VATANDAġLIĞININ ĠSPATI
 Türkiye cumhuriyeti nüfus sicil kayıtları
 Nüfus hüviyet cüzdanları
 Pasaport ve pasaport yerine geçen
belgeler(pasavan,tayfa vesikaları, pasaportun çok kısa
süreli hali giriĢ çıkıĢlar için)
 Pasavan:KiĢiler acil ve zorunlu iĢleri takip edebilmek
için sahıslara verilen kısa süreli belgeler.
 Tayfa Vesikası:Gemi mürettabatının limanlara ve
karasulara girebilmek için verilen belgeler.
 Türk konsolosluklarınca verilen vatandaĢlık il
muhaberleri
VatandaĢlık: kiĢileri Devlete bağlayan hukuki bağa
denir.
Uyrukluk(Tabiiyet):Bir kiĢiye devlete bağlayan huki ve
siyasi bağdır.
Asli Uyrukluk: Doğumla kazanılan uyrukluktur. Türk
anne ve babadan doğan çocuk nerede doğarsa doğsun
Türk‘tür.
KazanılmıĢ (müktesap) uyrukluk: Doğumdan baĢka
nedenle sonradan kazanılan uyrukluktur.
Örnek: Bir Türk ile evlenen yabancı devlet vatandaĢı
kadının dilerse Türk vatandaĢlığını kazanması gibi.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar
 Din kuralları  Manevi yaptırım (Uhrevi yönü-
namaz kılmak Sosyal yönü-evlenme. Zekât verme gibi)
 Ahlak kuralları  Manevi yaptırım(yaptırım gücü daha
serttir-DıĢlanma, hırsızlık gibi)
 Ahlak Kuralları ikiye ayrılır
a: Subjektif(KiĢisel) Ahlak kuralları: Ġnsanın kendi
kendine karĢı olan ödev ve sorumluluklarını düzenleyen
kurallardır.
b: Objektif (Toplumsal) Ahlak kuralları: Ġnsanın diğer
insanlara karĢı olan ödev ve sorumluluklarını düzenleyen
kurallardır.
 Görgü kuralları  Manevi yaptırım
(Örf ve adetler)
 Hukuk kuralları  Maddi yaptırım (kanunlar)
Hukuk Kurallar;
o Geneldir
o Soyuttur
o Süreklidir
o BirleĢkendir
o Maddidir
3 HER HAKKI SAKLIDIR.
CAHĠT ENÇ
HUKUKUN ALT DALLARI
1)Ceza
2)Cebr-i Ġcra
3)Tazminat
4)Ġptal
5)Hükümsüzlük
6)Kısas
1)Ceza  Hukuk kurallarından bazılarının, koymuĢ
oldukları emir ve yasaklara aykırı davranıĢta bulanan
kimselerin karĢılaĢacakları tepkiye denir.
Örnek: Hapis, adli para cezası gibi
2)Cebr-i Ġcra [ Zorla yerin getirme]  Borcunu
yerine getirmeyen kimsenin devlet gücüyle borcunu
yerine getirmeye zorlanmasıdır. (icra daireleri v.s)
örnek: Haciz iĢlemleri
3)Hükümsüzlük(Butlan) GerçekleĢtirilen bir hukuki
eylem ya da iĢlemin hukukun aradığı temel Ģartları
taĢımaması halinde hukuk dünyasında hiçbir hüküm
ifade etmemesidir. Örnek: Ġmam nikâhı veya resmi
memur karĢısında yapılmayan evlilikler
Yokluk:Ġmam nikanının geçersiz olması
Butlan:Akıl hastasının yaptığı evlilik.
Tek Taraflı Bağlamazlık:18 yaĢını doldurmayan kiĢinin
yaptığı sözleĢme.
4)Ġptal  Bir idari iĢlemin hukuka aykırı yapılması
durumunda mahkemelerce iptal edilmesi.
Örnek: Kanuna aykırı bir Ģekilde Belediyenin kiĢinin
arazisini kamulaĢtırması, arazi sahibinin de idari
mahkemesinde dava açıp davanın kazanılması
kamulaĢtırma iĢleminin iptal ettirmesi.
5Tazminat  Hukuka aykırı davranıĢlarıyla
baĢkalarına zara veren kimselerin vermiĢ oldukları
zararları ödemeye mahkûm edilmeleridir.
a: Maddi Tazminat: Verilen zararın maddi olmasıdır.
Örnek: BaĢkasına ait arabanın camını kıran kiĢinin
zararını karĢılaması söz konusu
b: Manevi Tazminat: Verilen zararın manevi olmasıdır.
Örnek: KiĢiye hakaret edilmesi
6)Kısas  göze göz diĢe diĢ gibi Türk hukuk
sisteminde yoktur.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
HUKUK SĠSTEMĠ
f) Yargılama hukuku: mahkemelerce yapılacak
Hukuk Bölümleri yargılamanın usul ve yöntemlerini konu alan hukuk
Kamu Özel Karma dalıdır. Bağımsız mahkemelerin yargılama görevlerini
Hukuku Hukuk Hukuk yerine getirirken uygulamaları gerekenlerin neler
olduğunu belirtir.
Anayasa Medeni ĠĢ
Hukuku Hukuk Hukuku
g) Ġcra iflas hukuku: medeni yargılama hukukuyla
Ġdare Borçlar Fikir ve yakın ilgisi olan hukuk dalıdır.
Hukuku Hukuku Sanat
Eserleri h) Devletler genel hukuku: Bağımsız bir devletin
Hukuku diğer bir devlet veya milletler arası kuruluĢlarla olan
Ceza Ticaret Hava iliĢkilerini düzenler. Örnek: antlaĢmalar, içtihatlar
Hukuku Hukuku Hukuku (mahkeme kararları) doktrinler (bilimsel görüĢler)
Vergi Devletler Bankacılık milletler arası teamül (uygulamalar) , AB, NATO vb.
Hukuku Özel Hukuku
Hukuku 2)Özel Hukuk
Devletler Toprak
Genel Hukuku KiĢi ile kiĢiler arasındaki iliĢkiyi düzenler.
Hukuku
Yargılama Çevre 1)Medeni Hukuk: Medeni Hukukta geçerli olan temel
Hukuku Hukuku esaslar Ģunlardır:
Ġcra Ġflas
Hukuku Ġlkeleri
Dürüstlük(objektif-iyi niyet): Herkes haklarını
Kamu Hukuku Ve Özel Hukuk kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük
kurallarına uymak zorundadır.
1)Kamu Hukuku Ġyi Niyet: Kanunun iyi niyete hukuki sonuç bağladığı
durumlarda iyi niyet varsayılır.
KiĢi ile devlet arasındaki iliĢkiyi düzenler.
Ġspat Yönü: Kanunda aksine bir hüküm olmadıkça
a)Anayasa hukuku: Devletin Ģekil ve yapısını, herkes iddiasını ispatla yükümlüdür.
organlarını, kiĢi hak ve özgürlüklerini düzenleyen hukuk
kurallarıdır. Hak Ehliyeti: Herkesin hak ehliyeti vardır.

b)Ġdare Hukuku: Bireylerin idare ile ilgili iĢlerini düzenler. Bölümleri

c)Ceza Hukuku: Suçlara karĢı uygulanacak cezayı
düzenler.
Ceza Hukukuna Hakim Olan Ġlkeler
 *Kanunilik Ġlkesi
 -Belirlilik: KiĢi yalnızca kanunda açıkça suç
olarak tanımlanmıĢ eylemlerinden dolayı
cezalandırabilir.
 -Aleyhe çıkarılan yasa geçmiĢe yürümez.
 -Kıyas yapılamaz.
 -Ġdarenin düzenleyici iĢlemleri ile suç
oluĢturulamaz ve ceza verilemez.(tüzük,
yönetmelik)
 -Örf ve âdete dayanarak suç oluĢturulamaz ve
ceza verilemez.(Kanunda açıkça yazılması
gerekir)
 Kusursuz Ceza Olmaz Ġlkesi
 Cezaların ġahsiliği( kiĢiselliği) Ġlkesi
Ümanizm Ġlkesi: KiĢinin cezalandırılmasının
amacı yeniden topluma kazandırılmasıdır.
 Cezalandırılmada Adalet ve EĢitlik Ġlkesi
d)Vergi hukuku: Devlet ve kiĢiler arasındaki vergi hak ve
doğan iliĢkileri düzenler.
4 HER HAKKI SAKLIDIR.
 KiĢiler Hukuku: KiĢilerin türlerini, ehliyetlerini,
kiĢisel durumlarını akrabalık iliĢkilerini, yerleĢim
yerlerini vb.
 Aile Hukuku: NiĢanlanma, evlilik, boĢanma,soy
bağı,velayet,vesayet vb.(evlenme yaĢı 18 bazı
durumlarda erkek 17
kadın 15)
 Miras Hukuku: Vasiyet, miras hükümleri vb.
 EĢya Hukuku: KiĢilerin eĢyalar üzerindeki hak ve
tasarruflarını düzenler.
2)Borçlar Hukuku: KiĢiler arasındaki borç iliĢkisini
düzenler.
Borçlar hukukuna hakim olan ilkeler Ģunlardır:
 Nispilik ilkesi(Geçicilik):Borç ödedendiği taktirde
sözleĢme fesh olur.
 Ġrade Özerkliği Ġlkesi
 SözleĢme serbestliği ilkesi
 EĢitlik
 ġekil serbestliği: Bir sözleĢmenin varlığının
ispatı(yazıya dökme)
 Dürüstlük Ġlkesi(objektif-iyi niyet) kiĢi borcunu yerine
getirirken dürüst davranmak zorunda
 Kusurlu Sorumluluk Ġlkesi: Zarara sebep olma
UZMAN KPSS
 Üçüncü KiĢi Aleyhine Borç Kurulamaması
Ġlkesi(Alcağını üçüncü kiĢiden tahsil edemez.): Borç
iki kiĢiyi bağlar.
 SözleĢmelerde KarĢılık(ivaz) Ġlkesi: SözleĢmelerde
karĢılıklı feragat edilmesi
 Borçlunun YerleĢim Yerinde Ġfa(yerine getirme)
Ġlkesi: Borçlanırken adres göstermek zorundadır.
 Edim:Borç iliĢkisinde alacaklının borçludan
isteyebileceği borçlunun yerine getirmekle yükümlü
bulunduğu davranıĢtır.
ÇeĢitli ZamanaĢımı Süreleri
a)10yıllık süre:Genel zaman aĢımı süresidir.Kanunda
aksine bir düzenleme yoksa 10 yıl geçmekle borç
zaman aĢımına uğrar.
b) 5 yıllık süre:Kira,sermaye faizleri,nafaka,otel,lokanta
giderleri gibi durumlarda 5 yıllık zaman aĢımı iĢler.
ZamanaĢımı ĠĢlemeyen Durumlar
a) Çoçukların anne ve babalarına karĢı alacaklarına
velayet devam ettiği sürece
b) EĢlerden herbirinin diğerinde olan alacaklarına
evliliğin devamı süresince
c) ĠĢçilerin iĢvereninden olan alacaklarına hizmet
akdinin devamı süresince gibi durumlar…
b)Ticaret Hukuku: kiĢiler arasındaki ticari iliĢkileri,
ticari iĢletmeleri ve Ģirketleri düzenleyen hukuk dalıdır.
 Ticari iĢletme hukuku
 ġirketler Hukuku
 Kıymetli evrak hukuku Örnek: çek, bono, poliçe.
 Deniz ticareti hukuku:Denizde gemilerde yolcu ve
eĢya taĢıma iĢlemi düzenler.
 Sigorta hukuku: Hayat. deprem gibi
Özel hukukun 3. kolu
c)Devlet Özel Hukuku: Bir yabancının yabancı
devlette suç iĢlemesi durumunda hangi mahkemenin
bakacağını gösterir.
3) Karma Hukuk Dalları:
Kendine özgü kuralları olan özel ve bağımsız nitelik
taĢır.
a) ĠĢ Hukuku: ĠĢçiler ve iĢverenler arasında ki iliĢkileri
düzenler. Örnk: Toplu iĢ sözleĢmesi, grev ve lokavt vb.
b)Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku: Sanat ve fen
alanlarında buluĢları ve yapıtları olan kiĢilerin haklarını
düzenleyen kurallardan oluĢan hukuktur. Telif hakkı
gibi
c) Hava Hukuku: Hava trafiği ile ilgili kuralları
kapsayan hukuktur. Hava sahası
d) Bankacılık Hukuku: Bankacılık faaliyetlerinin
geliĢtirilmesi, sermaye piyasası ve taĢınırlarla ilgili
hukuktur.
e) Toprak Hukuku: Tarıma elveriĢli taĢınmazlarla ilgili
kuralların yer aldığı hukuktur.Toprak ile ilgili alım-satım
kira rehin gibi
f) Çevre Hukuku: Doğal çevrenin korunmasına yönelik
hukuksal önlemlerin oluĢturulduğu yeni bir hukuk
5 HER HAKKI SAKLIDIR.
CAHĠT ENÇ
dalıdır.
HUKUK TÜRLERĠ
1)Mevzu Hukuk: Yürürlükte olan hukuk sistemi(var olan
hukuk sistemi) Yazılıdır.(kanun, khk,tüzük gibi)
2)Pozitif(Müspet-olağan-dogmatik)Hukuk: Belli bir
dönemde bir devletin var olan hukuk sistemidir hem yazılı
hem yazısızdır.
3)Doğal (ideal) hukuk: Hedeflenen, amaçlanan olması
gereken hukuku ifade eder.
4) Tabii Hukuk: Yürürlükteki hukuk kurallarının dıĢında
mevcut olan ve insanların akıl yoluyla ulaĢabilecekleri
hukuk kurallarının tümüne tabii hukuk denir.
5) Tarihi Hukuk: Yürürlükte olmayan, yürürlükten
kalkmıĢ olan hukuktur.
6)Ġç Hukuk: Bir ülke içerisindeki hukuk
sistemidir.
7)DıĢ Hukuk: örneğin Avrupa insan hakları
mahkemesi.
VatandaĢlık: KiĢileri devlete bağlayan hukuki bağa
denir.
Hukuk Kurallarının ÇeĢitleri:
1: Emredici Hukuk Kuralları: Kesinlikle uyulması
gereken hukuk kurallarıdır. Örneğin; Evlenme yaĢı ile
ilgili olarak Medeni Kanun‘da ―Ayırt etme gücüne sahip
olmayanlar evlenemez‖ hükmü yer almaktadır. Bu
hüküm emredici bir nitelik taĢır. Örnek: Tarla satıĢının
mutlaka tapuda yapılması
2:Tamamlayıcı Hukuk Kuralları: Tarafların aksini
kararlaĢtırabildikleri hükümlerdir.Örneğin; Bir borç
iliĢkisinde taraflar ödenecek olan faiz oranını yasal faiz
oranından daha farklı olarak tespit edebilir. Fakat böyle
bir tespit yapılmamıĢsa tamlayıcı hüküm devreye girer
ve yasal faiz uygulanır.
II. Tanım: SözleĢmede tarafların bıraktığı boĢlukları
dolduran kurallardır.Örnek:Satılan bir malın taĢıma
parası kim verir tersine bir antlaĢma yoksa alıcı verir.
3:Yorumlayıcı Hukuk Kuralları: Tarafların bir hukuki
iĢlemde kullandıkları ve anlamını açıklamadıkları
hususları veya bir kimsenin beyanını ya da davranıĢını
yorumlamaya yarayan kurallardır. Örneğin; Taraflar
sözleĢmede ayın baĢı tarifini kullanmıĢ, fakat bununla
neyi kastettiklerini açıklamamıĢlarsa, Borçlar Kanunu
bu ifadeden 1. gününün anlaĢılması gerektiğini
belirtmiĢtir.
4:Tanımlayıcı Hukuk Kuralları: Bir hukuki kavramın,
kurumun ne anlama geldiğini belirleyen kurallardır.
Örneğin; Medeni Kanun ―NiĢanlanma‖ yı Ģöyle
tanımlamıĢtır. ―NiĢanlanma evlenme vaadiyle olur.‖
5:Yetki Verici Hukuk Kuralları: Ġlgilisine yetki veren,
ilgilisini belirli bir davranıĢta bulunmada serbest bırakan
kurallardır. Örneğin; mirasçıların‖ mirası reddetme ―
yetkileri vardır.
UZMAN KPSS
BOġLUK TÜRLERĠ
Hâkimin Hukuk Yaratması(inisiyatif çözümleme)
Kanunda ve örf adet hukukunda somut bir olaya
uygulanacak hükmün bulunmaması durumunda Medeni
Kanun‘un hâkimlere verdiği yetki ile hakimin ―kanun
koyucu ―edasıyla hüküm oluĢturmasıdır. Yani hâkimin
önüne gelen bir davaya ―Bu dava ile ilgili bir hukuk
kuralı yok‖ diyerek bakmama hakkı yoktur.
1: Hukuk BoĢluğu: Herhangi bir konuda, kanunda ve
örf adet ve kanununda somut bir olaya uygulanacak
herhangi bir hukuk kuralının bulunmamasıdır.
Örn:Suç var ;ama suçla ilgili hiçbir kanunun olmaması
2: Kanun BoĢluğu: Yasada, yaĢam olaylarını
düzenlemeye yetecek hükmün eksik olması veya hiç
bulunmamasıdır. Kanun boĢluğu çeĢitli Ģekillerde
olabilir.
a)Kural Ġçi BoĢluk: Kanun koyucu tarafından istenerek
konulmuĢ boĢluklardır.
Örneğin; TMK‘nın 175. maddesinde boĢanma
durumunda yoksulluktan bahsedilmiĢ fakat hükümde bu
kavram tanımlanmamıĢtır.(daha ayrıntıları) Burada bir
kural içi boĢluk mevcut olup TMK‘nın 4. maddesine
göre takdir yetkisini kullanarak doldurur.
b)Kural DıĢı BoĢluk: Kanun koyucu tarafından
istenmeden, bilinçsizce bırakılmıĢ boĢluklardır. Bunlar
2‘ ye ayrılır.
_ Açık(Gerçek) BoĢluk: Konuya iliĢkin uygulanacak bir
kuralın bulunmamasıdır.
Sözgelimi: BoĢanmada velayet hakkının eĢlerden
birine bırakılması halinde,diğer eĢin çocuklarla iliĢki
kurma hakkı vardır.Bu kiĢinin ölmesi durumunda,ölen
kiĢinin ana babasının torunlarıyla kiĢisel iliĢki kurması
eski Medeni Kanun‘da düzenlenmemiĢtir.
_ Örtülü BoĢluk: Konuya uygulanacak bir kuralın
bulunduğu fakat konuyu çözebilecek yeterliliğe sahip
olamadığı durumdur.
ÖNEMLĠ: Hakimin takdir yetkisini kullanabildiği boĢluk
türü‖ Kural Ġçi BoĢluk‖tur.
ÖNEMLĠ: Vergi hukukunda ―yasasız vergi olmaz‖ ilkesi
doğrultusunda hakimin hukuk yaratma yetkisinden söz
edilemez.
6 HER HAKKI SAKLIDIR.
CAHĠT ENÇ
HAK VE KĠġĠLĠK KAVRAMLARI
1) HAK KAVRAMI:
Hak, hukuk tarafından tanınan ve korunan kiĢiye ait
menfaatlerdir. Tüm haklar kurallardan doğar ve her
hakkın bir sahibi vardır. Hak sahibi varlıklara kiĢi denir.
HAKKIN TÜRLERĠ
A) Kamu Hakları-Özel Haklar Ayırım
— Kamu Hakları: KiĢilerle devlet arasındaki iliĢkileri
düzenleyen kamu hukukundan doğan haklara denir.
Kamu hakları; kiĢisel haklar, sosyal ve ekonomik
haklar ve siyasi haklar olmak üzere 3‘e ayrılır.
Özel Haklar
KiĢilerle kiĢiler arasındaki iliĢkiyi düzenleyen, özel
hukuktan doğan haklardır.
Mahiyetine Göre Özel Haklar
—Mutlak Haklar: Sahibine maddi ve maddi olmayan
mallar ile kiĢiler üzerinde geniĢ yetkiler veren ve
herkese karĢı ileri sürülebilen haklardır. Mülkiyet
hakkı, telif hakkı, ayni haklar, intifa hakkı, velayet ve
vesayet hakları vb.
—Nisbi Haklar: Sadece belirli kiĢilere karĢı ileri
sürülebilen haklardır. Örneğin; alacak hakkı,
alacaklının sadece borçluya karĢı ileri sürebileceği bir
haktır.
Konularına Göre Özel Haklar
—Mal Varlığı Hakları: KiĢinin para ile ölçülebilen, Yani
malvarlığı içinde yer alan haklarıdır.(kiĢilerin maddi
menfaatlerini korur.)
—KiĢilik Hakları: KiĢilerin manevi menfaatlerini
koruyan haklardır. BaĢkalarına devredilemez.
Örn:Ġbadet,inanç
Kullanımlarına Göre Özel Haklar
—Devredilebilen Haklar: Sahibi tarafından
baĢkalarına devredilebilen, miras yoluyla da mirasçılara
geçen haklardır. Özel hakların büyük bir bölümü
devredilebilen haklardan oluĢur.
—Devredilemeyen Haklar: Kural olarak kiĢiye bağlı
haklar, özel kiĢiye sıkı sıkıya bağlı haklardır ve bunlar
miras yoluyla da mirasçılara geçmez. Ergin bulunmayı
talep hakkı, niĢanı bozma hakkı, boĢanma davası
açma hakkı, soy bağının reddi hakkı vb.
Amçalarına Göre Özel Haklar
— Yenilik(inĢai) Doğuran Haklar: Sahibine tek taraflı
irade açıklaması ile yeni bir hukuki durum ortaya
çıkarma veya var olan hukuki durumu değiĢtirme ya da
sona erdirme yetkisi veren haklardır. 3‘ e ayrılır.
UZMAN KPSS
1)Kurucu Yenilik Doğuran Haklar: Sahibi tarafından
kullanılmakla yeni bir hukuki iĢlemin doğmasına yol
açan haklardır.yapılan sözleĢmeler
2)DeğiĢtirici Yenilik Doğuran Haklar: Var olan bir
hukuki durumun tek taraflı irade açıklaması
değiĢtirilmesini sağlayan haklardır. Satılan
ayıplı(defolu) malın değiĢtirilmesi bu hakka
örnektir.
3)Bozucu Yenilik Doğuran Haklar: Sahibinin
kullanmasıyla mevcut bir hukuki durumu ortadan
kaldıran haklardır. SözleĢmeyi feshetme hakkı.
— Alelade(Basit) Haklar: Bu hakların kullanılmasıyla
mevcut hukuki durumda hiçbir değiĢiklik olmaz. Velayet
hakkı, vesayet hakkı vb.(çocuk reĢit olmadığı için anne
baba çocuğu yönetir,uyarır.malını yönetir bunlar
yapılırken hiçbir hukuki sonuç doğurmaz)
Hakkın Kazanılması
Hakkın kazanılması, bir hakkın kiĢiye bağlanması
demektir.
a- Hukuki Olay: KiĢinin iradesi ile gerçekleĢip
gerçekleĢmediğine bakılmaksızın kendisine hukuki
sonuç bağlanmıĢ olaylardır. Örnek: Doğum ve ölüm
hukuki olaya örnektir. Doğumla birlikte kiĢi bir takım
haklara sahip olur.
CAHĠT ENÇ
gibi davranmak zorundadır anne babanın çocuk
üzerindeki velayet hakkından dolayı tedip(terbiye
etmek) ve terbiye amaçlı çocuklarını evden çıkarmama
hakkı vardır ancak anne –baba çocuğu aylarca odada
kapalı tutar ve çocuğa eziyet ederse velayet hakkını
dürüstlük kurallarına aykırı hareket ederek kullanmıĢ
olurlar bu yüzden hâkim kararı ile velayet hakkına son
verilir
Hakkın Kötüye Kullanılması: Haklar ya devlet
tarafından ya da bizzat hakkın sahibi tarafından
korunur.
Hukuk rejimimiz hakkın ―devlet tarafından korunması‖nı
kural olarak benimsemiĢtir. Çünkü hakkın sahibi
tarafından kendi eliyle alınması anlamına gelen ihkakı
hak hukuk düzenimiz tarafından benimsenmemiĢtir.
Örnek: Alacaklının borçluyu ölümle tehdit etmesi
ihkakı hakka örnektir. Hakkını ihlal eden kişiyi hakkına
uyması için uyarmalıdır buna Talep hakkı denir. Kişi
uyarılmasına rağmen hak ihlalinde ısrar ederse bu
durumda hak sahibi dava açarak dava hakkını
kullanabilir buna dava hakkı denir.
Ġstisnai olarak, belli koĢullar altında da kiĢinin
hakkını bizzat kendisinin koruması da mümkündür.
Bunlar;
MeĢru Müdafaa(Haklı Savunma): Bir kimsenin
kendisine tabanca doğrultan birisini daha erken
davranıp vurması

b- Hukuki Fiil: KiĢinin iradesi ile gerçekleĢen ve hukuki
sonuç doğuran olaylardır.
c- Hukuki ĠĢlem: Bir kiĢinin veya aynı amaca yönelik
olarak birden fazla kiĢinin irade beyanında bulunarak
hukuki bir sonuç yaratmasıdır örneğin: vasiyetname
düzenlenmesi veya iki kiĢinin arasında sözleĢme
yapılması gibi….
Zaruret Hali(Zorda Kalma): Ormanda yaban bir
hayvandan kaçan kiĢinin tanımadığı birisine ait bir
kulübenin kapsını kırarak kulübeye sığınması gibi
Kuvvet Kullanma: Mal sahibi evden ayrılmak üzere
olan ve kira bedelini ödemeyen kiracının malına el
koyabilir.

Hakların kazanılıĢ biçimleri

Bir kiĢinin herhangi bir hakkı baĢkasından
devralmasına devren kazanma denir

Örneğin: ev satın alan bir kiĢi evin mülkiyet hakkını

devren kazanmıĢ olur
Bir kiĢinin herhangi bir hakkı kimseden devralmadan
sahip olmasına aslen kazanma denir

Örnek: bir avcının avlanmıĢ olduğu balık üzerindeki

hakkı
NOT: bir hakkın kazanılmasında bu hakkın
kazanılmasına engel bilmemek ―ĠYĠNĠYET‖ olarak
tanımlanır

Hakların kullanılması:
Hak sahibinin haklarının kullanılması ve borçlarını
yerine getirmesinde geçerli olan ana ilke dürüstlük
kuralları( objektif iyi niyet kuralları) dır. Yani dürüst
namuslu aklı baĢında davranıĢının sonunu bilen orta
zekalı her insanın benzer olaylarda izleyeceği yolda
hareket etmesidir.

Örneğin: çocukları üzerinde velayet hakkı olan anne

baba bu hakkını kullanırken normal ve makul bir insan
7 HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

KĠġĠLER

Tüzel KiĢiler
Gerçek KiĢiler
Devlet
KiĢi sağ ve tam doğumla baĢlar Belediye
Üniversite
gibi…

Ehliyet

Hak Ehliyeti Fiil Ehliyeti

Medeni Medeni hakları kullanma

haklardan
yararlanma
Fiil Ehliyeti KoĢulları

Ayırt etme gücü Erginlik Kısıtlı olmamak

Fiil ehliyetine sahip olma bakımından gerçek kiĢilerin sınıflandırılması

Sınırlı Ehliyetliler Sınırlı Ehliyetsizler Tam Ehliyetsizler

Tam Ehliyetliler

8 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

HAKLAR

Kamu Hakları(Temel Haklar)

Özel Haklar(Medeni Haklar)

 KiĢinin Hakları 1)Konularına Göre Haklar

 Sosyal ve Ekonomik Haklar  Malvarlığı Hakları
 Siyasi Haklar  Malvarlığına Girmeyen Haklar
2)Kullanılmalarına Göre Özel Haklar
 Devredebilen Haklar
 Devredilmeyen Haklar
3)Amaçlarına Göre Özel Haklar
 Yenilik doğuran haklar
 Kurucu yenilik doğuran haklar
 DeğiĢtirici yenilik doğan haklar
 Bozucu yenilik doğan haklar
 Alelade haklar
4)Niteliklerine Göre Özel Haklar
 Mutlak haklar
 Nisbi haklar

HAKLARIN YENĠLENMESĠ

Hakların Hakların Hakların Hakların

Kullanılması Kazanılması Kötüye Korunması
Kullanılması

YAPILARINA GÖRE KĠġĠLĠK

KiĢinin
Devlet
kendi haklarını
eliyle
KĠġĠ TOPLULUKLARI MAL TOPLULUKLARI bizzat
hakların koruması
korunması
 MeĢru savunma
*Dernekler  Zorunluluk hali
*ġirketler Belli bir *Vakıflar  Kuvvet kullanma
amaç *Kamu Bir amacı
*Devletler
için bir kuruluĢları tahsis
*Ġller
araya *Üniversiteler etmek için
*Belediyeler
gelirler bir araya
*Köyler
gelirler

9 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
*KĠġĠ VE KĠġĠLĠK KAVRAMI*
GERÇEK KĠġĠLĠKĠnsanlardır.
GERÇEK KĠġĠLĠK NE ZAMAN BAġLARSağ Ve
Tam Doğumlar
GERÇEK KĠġĠLĠĞĠN SONA ERMESĠÖlüm Anı
GAĠPLĠKKiĢinin Kayıp Olması Halinde Verilen Bir
Belge
(En Az 1-5 Yıl Arasında Gaip Sayılır.10-15 Yıl
Ġçerisinde Miras Dağıtılır.)Gelirse mirasçılara dava
açabilir.Kaymakam ve nüfus müdürlüğüne bildirilir.
ÖLÜM KARĠNESĠBir Olayda Bir KiĢinin Çıkmasının
Mümkün Olmamasıdır.(Denize DüĢmek, Uçak Kazası,
Depremlerde Cesedin Bulunmaması)
*EHLĠYET KAVRAMI*
Hak ehliyeti: KiĢinin doğumuyla baĢlar ölmesiyle biter
Fiil ehliyeti: Ġnsanın ayırt etme gücü
Tam ehliyeti: 18 yaĢını doldurmuĢ, ayırt etme gücüne
sahip olan insanlardır.
Sınırlı ehliyeti:18 yaĢını doldurmuĢ, ayırt etme gücüne
sahip fakat bazı kısıtlamalar var.40 yaĢında aklı baĢında
ama korunmaya muhtaç kiĢi
Sınırlı ehliyetsiz:18 yaĢını doldurmamıĢ ayırt etme
gücüne sahiptirler.
Tek baĢına yapabileceği iĢlemler: NiĢanlanma
Yasal temsilcinin rızasıyla yapabilecekleri iĢlemler:
Satım sözleĢmesi, senet yapamazlar.
Yasal temsilcisinin rızası olsa dahi yapamayacağı
iĢlemler: Vakıf kuramazlar, Büyük bağıĢlarda
bulunamazlar.
Not: Sınırlı ehliyetsizler kendilerini borç altına sokmayan,
yalnızca menfaat sağlayan iĢlemleri yapabilirler.
Tam ehliyetsiz:11 yaĢ ve altı, akıl hastaları tamamen
sorumsuzdur.
|Kamu hakları: Herkes yararlanamaz. Seçme, seçilme,
memur olma, askerlik vb
Özel haklar: Herkes yararlanabilir. Mülkiyet miras
bırakma gibi.
TÜZEL KĠġĠLĠK: dernekler, vakıflar, Ģirketler,
belediyeler, üniversiteler
Ġç iĢlerinde serbest dıĢ iĢlerinde devlete bağlı kuruluĢlar.
Ġnfisah(Dağılma): Kendi kendine dağılması.
Fesih: kanunlara aykırı hareket etmesi durumunda
kapatılması.
DERNEKLER:
Dernekler 7 gerçek ya da tüzel kiĢinin bir araya
gelmesiyle ve önceden izin alınmaksızın kurulur.
Dernek ve vakıflar medeni kanunda düzenlenmiĢtir.
Yabancı bir derneğin Türkiye‘de Ģube açması Bakanlar
Kurulu kararıyla olur. DıĢ yardım alabilirler. Siyasi partiler
alamazlar.
10
CAHĠT ENÇ
Önceden izin alınmadan;
 Dernek kurma hakkı
 Siyasi parti kurma hakkı
 Toplantı ve Gösteri yürüyüĢü düzenleme hakkı
ANAYASA HUKUKU
DEVLET: Millet, Toprak, Güç devleti oluĢturan
unsurlardır.
YAPISINA GÖRE DEVLET BĠÇĠMLERĠ
1)Üniter Devlet(Basit Devlet, Tek Devlet):Tek
egemenlik tek anayasa. Örneğin; Türkiye, Ġngiltere,
Ġtalya, Fransa, Yunanistan gibi
2)Federal Devlet(Toplu, BirleĢik):Ġç iĢlerinde serbest
dıĢ iĢlerinde bağımlıdır. Birden çok anayasa
vardır(ABD, Kanada, Almanya, Avusturya, Ġsviçre,
Avustralya, Rusya federasyonu,)
3)Konfederasyon: hem iç iĢlerinde hem dıĢ iĢlerinde
bağımsızlardır. Ama ortak bir amaç için bir araya gelmiĢ
devletler topluluğudur.(Avrupa Birliği) Bu sistemden
istediğin anda çıkarsın.
EGEMENLĠKLERĠNE GÖRE DEVLET
BĠÇĠMĠ
1)MonarĢik Devlet: Yasama, Yürütme ve Yargı tek bir
elde toplanmıĢ.
2)OligarĢik Devlet: Devlet yönetimi bir gruba aittir.
3)Teokratik Devlet: Din kurallarına göre yönetilen
devlettir.
4)Demokratik Devlet: Egemenliğin halka ait olmasıdır.
5)MeĢruti MonarĢi: Devletin baĢında bulunan kiĢinin
kısmen de olsa yetkilerinin kısıtlanmasıdır. Örnek:
Osmanlı Devleti 1876 öncesi MonarĢi 1876 sonrası
MeĢruti monarĢi
Demokratik Devlet Unsurları
> Devlet adamları seçimle iĢ baĢına gelmeli
>Meclis de birden çok parti olmalı(çoğulcu)
>Muhalefetin iktidar olma Ģansı olmalı
>Seçimler serbest olmalı
>Seçimler düzenli aralıklarla olmalıdır.
DEMOKRASĠ ÇEġĠTLERĠ
1)Doğrudan Demokrasi: Bütün halkın yönetime
katılmasıdır.(Köy derneği) Eski yunan siteleri.
2)Temsili Demokrasi: Bu sistemde halkın seçtiği
kiĢilerin yönetmesidir. Örnek. Türkiye cumhuriyeti
3)Yarı Doğrudan Demokrasi: Egemenliğin
kullanılması halk ile temsilciler arasında paylaĢılmalıdır.
Yarı doğrudan demokrasinin araçları
1)Halk oylaması(referandum): Kanunların
çıkarılmasında zaman zaman halka baĢvurulur.
2)Halk vetosu: Meclisten çıkan kanunların reddedilmesi.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
3)Halk giriĢimi: Halk belli bir sayıda imza
toplayarak yasa çıkarabilir.
4)Temsilcilerin azli: Bu sistemde iĢ yapmayan
milletvekilleri düĢürülebiliyor.
*ANAYASALAR*
Asli Kurucu Ġktidar(Darbeler): Mevcut siyasal rejimin
devrim, hükümet darbesi ya da savaĢ gibi sebeplerle
yıkılıp siyasal iktidarı ele geçirenlerin, yeni bir anayasa
hazırlayarak yeni bir siyasal rejim kurmalarıdır. Asli
kurucu iktidar anayasayı yaparken hiçbir hukuk kuralıyla
bağlı olmaz. Örnek 1961–1982 anayasaları
Tali(Türev) Kurucu Ġktidar: Mevcut bir anayasayı, yine o
anayasanın öngördüğü kurallara göre değiĢtirme
iktidarıdır. Örnek. Ak parti
Sert anayasa: Anayasanın değiĢtirilmeyecek
maddelerinin olmasıdır.
1924-1961 1 madde
1982 3 madde
 YumuĢak anayasa: Anayasanın maddelerinin
günün Ģartlarına göre değiĢtirilmesidir.1921
 Kazuistik(düzenleyici):Hem ayrıntılı hemse serttir.
1982
 Çerçeve anayasa: Kısa ve öz maddeler içerir.
1787 ABD anayasası
 Geleneksel anayasa(yazılı olmayan): Uzun süreden
beri devam eden ve bağlayıcılığına inanılan anayasadır.
ingiltere
***Ġlk yazılı anayasa ABD anayasasıdır.
***Ġlk demokrasi hareketi Magna Carta–1215(Ġngiliz
kralıyla soylular arasında yapılmıĢ bir sözleĢmedir.)
Kral ilk kez kendi gücü dıĢındaki bir gücü kabul
ediyor.Senedi ittifaka benzer.
>>>HÜKÜMET SĠSTEMLERĠ<<<
1)MonarĢi Hükümet sistemi: Yasama yürütme yargının
tek kiĢide toplanması.(Kral-PadiĢah)
2)Meclis Hükümet sistemi: CumhurbaĢkanı yok
BaĢbakan yok
Devletin rejimi yok
Hükümet var
Meclis baĢkanı var
Bu sistemde hükümeti oluĢturacak bakanları meclisteki
milletvekilleri seçer.1921–1923
Bu sistemde tıkanma yaĢanır. Cumhuriyetin ilan edilmesi
ile bu sistemden vazgeçilip kabine sistemine geçildi
böylece hükümet bunalımı ortadan kalktı.
Kabine Sistemi: Meclis hükümetinin tam tersidir.
Günümüzde uygulanmaktadır.Hükümet üyelerini
BaĢbakan seçer CumhurbaĢkanı atar.
Azınlık Hükümeti: Mecliste çoğunluğu olmayan bir
partinin diğer milletvekillerinin desteği ile güvenoyu alarak
kurduğu hükümet biçimidir.
11
CAHĠT ENÇ
Koalisyon Hükümeti: Birden fazla partinin iĢbirliği ile
iktidarı belirlenmiĢ oranlarda paylaĢmaları sonucunda
oluĢan hükümettir.
3)BaĢkanlık Sistemi: Yasama ve Yürütme kesin ve
sert bir Ģekilde birbirinden ayrıdır. BaĢkanı halk seçer.
BaĢkan yasamanın iĢine (meclise) karıĢamaz. Mecliste
baĢkana karıĢamaz. Birbirlerini fes edemezler. Yürütme
tek baĢlıdır. Örnek ABD, Brezilya, Arjantin
4)Parlamenter Sistem: yumuĢak kuvvetler ayrılığı
hâkimdir. BaĢkan hem yasamada hem yürütmede yer
alabilir. Yürütme 2 baĢlıdır. Devlet baĢkanı yasama
organı karĢısında sorumsuzdur. Bakanlar kurulu
sorumsuz değildir. Yasama organı hükümeti güvensizlik
oyu ile düĢürebilir. CumhurbaĢkanı veya baĢkan
yasama organını fes edebilir. CumhurbaĢkanını meclis
seçer.
5)Yarı BaĢkanlık Sistemi: Parlamenter sistemden tek
farkı vardır. CumhurbaĢkanını halk seçer. Fransa,
Rusya
<<<ANAYASAL GELĠġMELER>>>
1)SENED-Ġ ĠTTĠFAK: 1808 tarihinde II. Mahmut ve ayanlar
arasında yapılan bir sözleĢmedir.
PadiĢah ilk defa kendi gücünün dıĢında bir gücü
kabul etmiĢtir. Anayasal belgedir.
2)TANZĠMAT FERMANI(1839):Sultan Abdülmecit
zamanında ilan edilmiĢtir.
PadiĢah ilk defa kanunun üstünlüğünü kabul etmiĢtir.
Anayasal geliĢiminin 2. adımıdır. Anayasa değil,
anayasal bir belgedir. Can, namus, ırz güvenliği
sağlanacak, mahkemeler herkese açık olacaktır.
Askerlik zorunludur. Avrupa devletinin iç iĢlere
karıĢmasını engellemek. Gayri Müslimler memur
olabilecekler.
3)ISLAHAT FERMANI(1856): Sultan Abdülmecit
zamanında ilan ediliyor. Tanzimat fermanının
tamamlayıcısıdır. Kırım savaĢı sonrası Avrupalı
devletlerin desteğini almak. Avrupa devletlerinin iç
iĢlere karıĢmasını engellemek. Osmanlı devletini
çöküĢten kurtarmak. Her yönüyle Müslim gayrimüslim
eĢitliğini yaĢatmak.
gayrimüslimler bedelli askerlik yapabilirler.
yabancılar Osmanlı ülkesinde Ģirket ve banka
kurabilirler.
yabancılar il meclisinde üye olabilirler.
4)I. MEġRUTĠYET(1876):
5)Kanun-i esasi(1876):Ġlan ediliĢi: Avrupa‘da eğitim
görmüĢ Jön Türkler II. Abdülhamit‘e baskı yaparak ilan
ettirdiler.
 Türk tarihinin ilk anayasasıdır.
 Türk tarihinde ilk kez parlamenter sisteme geçilmiĢtir.
 Osmanlı halkı kısıtlıda olsa yönetime katılmıĢtır.
 Halk ilk kez seçme ve seçilme hakkı elde etmiĢtir.
 Her elli bin erkek bir milletvekili seçmektedir. BaĢkent
Ġstanbul‘dur.
 Devletin dini islamdır.
HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS
 Basında sansür hakim
 Meclisi açıp kapama yetkisi padiĢaha aittir.
 PadiĢah suçlu gördüğü kiĢi sürgüne gönderebilirdi.
 Kanun teklifi için padiĢahın yetkisi gerekirdi.
 Resmi dili Türkçedir.
 Hükümet padiĢaha karĢı sorumludur.(Bakanlar
kurulu)(Heyeti vükela)
 Sert anayasadır
Ġki meclisten oluĢmuĢtur.
1)AYAN MECLĠSĠ
2)MEBUSAN MECLĠSĠ(MĠLLET MECLĠSĠ
1)AYAN MECLĠSĠ:
Üyeleri padiĢah tarafından seçilir.
Ölünceye kadar yönetimde kalırlar.
Ayan meclisinin yetkileri daha fazladır.
2)MEBUSAN MECLĠSĠ(MECLĠS-Ġ UMUMĠ)
Osmanlı erkekleri arasında 4 yılda bir
yapılan seçimle atanırlar.
NOT:Islahat Fermanıyla Müslim ve
gayrimüslim arasında tam bir
eĢitsizlik yaĢandı. Gayrimüslimlere
daha çok hak tanındı. Bu yüzden
devlet çöküĢe geçmiĢtir.
NOT: Tanzimat ve Islahat Fermanı
hukuk devlete geçiĢin ilk adımlarını
oluĢturur.
NOT: II. Abdülhamit 1877–1878
Osmanlı-Rus savaĢını bahane ederek
Mebusan meclisi kapatmıĢtır. 30 yıl
süren Ġstibdat(baskı) dönemi
baĢlayacaktır.
12
CAHĠT ENÇ
6)II. MEġRUTĠYET(1908): Ġttihat ve terakki cemiyeti
ayaklanarak meĢrutiyeti II. Abdülhamit‘e baskı yaparak
meĢrutiyet yönetimine tekrar geçildi.
***1909 TARĠHĠNDE YAPILAN
DEĞĠġĠKLĠKLER***
 PadiĢahın meclisi fes etmesi zorlaĢtırıldı.
 PadiĢahın yetkileri daraltıldı.
 PadiĢahın mutlak veto yetkisi kaldırıldı, geciktirici,
güçleĢtirici vetoya dönüĢtürüldü.
 Basına uygulanan sansür kalktı.
 Meclisi Mebusan‘ın yetkileri arttırıldı.
 PadiĢahın sürgüne gönderme yetkisi kaldırıldı.
 Kanun teklifi için padiĢah yetkisi kaldırıldı.
 Hükümet meclise karĢı sorumludur.
 Dernek kurma hakkı tanındı.
 Cemiyet(parti) kurma hakkı getirilerek, çok partili
hayata geçiĢ sağlanmıĢtır.
1921 ANAYASASI(TEġKĠLAT-ESASĠYE)
1)24 maddeden oluĢur.
2)YumuĢak anayasa(değiĢtirilebilir.)
3)Meclis hükümet sistemi benimsenmiĢtir.
4)Güçler birliği ilkesi benimsenmiĢtir.
5)Ġlk kez milli egemenlik ilkesi benimsenmiĢtir.
6)Meclisin üstünlüğü ilkesi kabul edilmiĢtir.
7)Seçimler 2 yılda bir yapılmıĢtır.
8)Seçmen yaĢı 18 dır.
9)Çift dereceli seçim sistemi
benimsenmiĢtir.(SeçmenTemsilciMilletvekili)
10) Temel hak ve hürriyetlerden bahsedilmez.
11) Yerinden yönetim ilkesi ilk benimsendi.
12)4 maddeden oluĢur.
13)Laik değil
14)Yargıdan söz edimez.
Daha Sonra Anayasada Yapılan
DeğiĢiklikler 1923
 Devletin rejimi cumhuriyettir.
 Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine
geçildi.
 Devletin dini islamdır.
 Devletin dili Türkçedir.
 Devletin başkanı cumhurbaşkanıdır.
 Devletin başkenti Ankara dır.
 Cumhurbaşkanlık süresi 4 yıldır.(2 kez üst üste
yapılabilir.)
***1924 ANAYASASI***
1)Cumhuriyet rejimi, resmi dil, güçler birliği, milli
egemenlik, din, meclisin üstünlüğü, kabine sistemi,
aynen yer aldı.
2)Bu hükümet sistemi, meclis hükümet sistemi ile
parlamenter sistem arasında karma bir sistemdir.
3)Sert bir anayasadır.
4)DeğiĢtirilemeyecek bir maddesi var.
5)Temel haklar kısaca sayılmıĢ
6)Sosyal haklardan bahsedilmemiĢ.
7)En uzun süre yürürlükte kalan anayasadır.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
Daha sonra anayasada yapılan
değiĢiklikler
 1928‟de “Devletin dini İslam‟dır” maddesi
çıkarıldı.(Laikleşti)Cumhurbaşkanın ve Milletvekillerinin
yemin şekli değişti.
 1929‟da toprak reformu başarılı olmadı.(Toprağı
olmayan köylüye toprak verilecekti.)
 1930-1934 yılları arasında kadınlara siyasal haklar
verildi.
1930Belediye seçimlerine katılabilme
1933Muhtarlık seçimlerine katılabilme
1934Vekillik seçme ve seçilme
 1934 seçimler 4 yılda bir. Seçmen yaşı 22 ye çıkarıldı.
 1932 de Ormanlar devletleştirildi.
 1937 Laiklik ve diğer ilkeler anayasaya girmiştir.
 1946 çok partili hayata geçildi.
 1946 tek dereceli seçim sistemine geçildi.
 1950 Gizli oy açık sayım kabul edildi.
 Çoğunlukçu demokrasi benimsendi.
 Kolektif sorumluluk ilkesi hâkim.(Bütün Bakanların
sorumlu olması)
 Bakanlar Kurulu kararlarını oy çokluğuna göre değil
oy birliğine göre alır.
***1961 ANAYASASI***
27 Mayıs 1960 ihtilaliyle birlikte anayasal açıdan yeni
bir dönem baĢlamıĢtır. Bundan sonra milli birlik komitesi
baĢa geçiyor.
Anayasa, Milli Birlik Komitesi‘nin giriĢimiyle
Temsilciler Meclisi(Sivil Kanat) ile Milli Birlik
Komitesi‘nin (Askeri Kanat) oluĢturduğu Kurucu meclis
tarafından hazırlanmıĢtır.
Kurucu Meclis: Anayasayı hazırlayıp kendini feshetti.
Kurucu Meclis tarafından yapılan anayasalar;
1921
1961
1982
Sivil kanat halk tarafından seçilmemiĢtir.
Çift meclislidir(Millet Meclisi- Cumhuriyet senatosu)
Yasama yetkisi: Millet Meclisi+ Cumhuriyet Senatosu
Yürütme yetkisi: CumhurbaĢkanı+ Bakanlar Kurulu
Yargı yetkisi: Bağımsız mahkemeler
Ġlk güçler ayrılığı sistemi oldu. Parlamenter sistem
uygulandı. Seçimler 4 yılda bir yapıldı. Seçmen yaĢı
22‘dir. Sert anayasadır. Rejim, Atatürk ilke ve inkılâpları
üstünlüğü kabul edilmiĢtir.(Millettir.) CumhurbaĢkanı
süresi 7 yıldır, 1 kere seçilir. Çoğulcu bir anayasadır.
NOT:
Çoğulcu: Meclis içinde birden fazla
parti mevcuttur.
Çoğunlukçu: En çok oyu alan partinin
iĢ baĢına geçmesi.
13
CAHĠT ENÇ
 Nisbi temsil sistemi kabul edilmiĢtir.
 Her parti aldığı oy oranıyla mecliste temsil edilme
hakkına sahip olunmasıdır.
 Anayasanın üstünlüğü ilkesi kabul edilip, anayasa
mahkemesi kuruldu.
 ĠĢçilere kamu görevlilerine sendika, grev, dernek
kurma hakkı tanınmıĢtır.
 Temel hak- özgürlükler geniĢletilmiĢ.
 Sosyal devlet ilkesi kabul edilmiĢtir. (ilk kez)
 Hukuk devleti ilkesi kabul edilmiĢtir. (ilk kez)
 Ġnsan haklarına dayalı devlet anlayıĢı kabul edilmiĢtir.
 Özerk kuruluĢlar var. (Üniversite, TRT)
 Hâkimlerin bağımsızlığı için yüksek hâkimler kurulu
getirildi. Türk milliyetçiliği hâkim.
 Milli Güvenlik Kurulu kuruldu.
 Diyanet iĢleri baĢkanlığı ilk kez 1961 Anayasası ile
düzenlendi.
 Devlet planlama teĢkilatı kuruldu.(BaĢbakanlığa bağlı)
***12 MART MUHTIRASI 1971–1973
DEĞĠġĠKLĠKLERĠ***
 Yürütme güçlendirildi.(hükümet ve cumhurbaĢkanı)
 Bakanlar kuruluna kanun hükmü ve kararname
çıkarma yetkisi verildi.
 Üniversitelerin özerkliği zayıflatıldı. TRT‘nin kaldırıldı.
 Temel hak ve özgürlükler sınırlandırılmıĢ.
 Memurların sendika kurma hakkı kaldırılmıĢ.
 Küçük partiler anayasa mahkemesine iptal davası
açmaları yasaklandı.
 Yargı denetimine sınırlandırmalar getirildi.
 Askeri yüksek idare mahkemesi ve devlet güvenliği
mahkemesi kuruldu.
 MGK etkisi artırıldı.
NOT:Devlet güvenlik
mahkemesi 2004 de yapılan
değiĢiklikle kaldırıldı. Yerini
ağır ceza mahkemelerine
bıraktı.
NOT2:1961 Anayasası
insan hakları bakımından en
geniĢ anayasadır.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
***1982 ANAYASASI***
1980 Ġhtilali ile birlikte yapılmıĢ bir anayasadır.
CumhurbaĢkanlığı seçimi anayasa paketiyle beraber halk
oylamasına sunulmuĢtur.
Kurucu Meclis: Askeri kanat(Milli Güvenlik Komitesi)
Sivil Kanat(DanıĢma Meclisi)(Sivil kanat seçimle
gelmemiĢtir.)
Kurucu Meclis tarafından hazırlanan anayasa,
o 177 madde
o Sert ve kazuistik(ayrıntılı) bir anayasadır.
o Ġlk 3 maddesi değiĢmez.
o Seçimler 4 yılda bir, seçmen yaĢı 18‘dir.
o Parlamenter sistem
o Güçler ayrılığı
o Laiklik
o CumhurbaĢkanı seçimi 5 yılda bir.
o Siyasal karar anlamındaki zorlukları giderici hükümler
getirilmiĢtir.
o Otorite ve hürriyet dengesinde, otoritenin ağırlığı
arttırılmıĢ.
o Atatürk milliyetçiliği hâkim çoğunlukçu bir anayasa.
o CumhurbaĢkanı kararnamesi oluĢturulmuĢ.(ilk kez)
o Siyasi parti grupları en az 20 milletvekilinden oluĢur.
o Ġnsan haklarına saygılı devlet anlayıĢı getirildi.
o Ġlkkez lokavt hakkı getirildi.
1995 ve sonrası değiĢiklikleri
 12 Eylül 1980 darbesini öven cümleler anayasadan
çıkarıldı.
 Seçme ve partilere üye olma yaĢı 18‘e indirildi.
 Milletvekili sayısı 550 ye çıkartıldı.
 Sendikaların siyaset yapma yasağı kaldırılmıĢtır.
 Kamu çalıĢlarının sendika kurmasına izin verildi.
2001 ve sonrası değiĢikĢikleri
 Genel sınırlama sebeplerinden vazgeçilip özel
sınırlamaya geçildi.
 Ölçülülük ilkesi getirildi.
 Hakkın özüne dokunulmama ilkesi getirildi.
 Kanuna aykırı olarak elde edilmiĢ bulgular delil olarak
kullanılmaz.
 EĢler arasındaki eĢitlik ilkesi getirildi.
2004 ve sonrası değiĢiklikleri
 Genel müsadere ve ölüm cezaları kaldırıldı.
 DGM‘ler kaldırılıp yerini ağır ceza mahkemelerine
bıraktı.
 Kadın ve erkekler eĢit haklara sahptir.
 Uluslar arası antlaĢmalar ile yasa aynı konuda farklı
hüküm içeriyor ise uluslar arası hükümleri esas alınır.
ANAYASANIN DEĞĠġMEYEN ĠLK 3
MADDESĠ
TÜRKĠYE DEVLETĠ BĠR CUHMURĠYETTĠR.
1)CUMHURĠYETĠN NĠTELĠKLERĠ:
a) D emokratik devlet
b) H ukuk devlet
c) A tatürk milliyetçiliği
d) L aik devlet
e) Ġ nsan haklarına saygılı
f) S osyal devlet
14
CAHĠT ENÇ
2)DEVLETĠN BÜTÜNLÜĞÜ RESMĠ DĠLĠ, BAYRAĞI,
MĠLLĠ MARġI VE BAġKENTĠ.
3)BU 3 MADDENĠN DEĞĠġĠRĠLMESĠ TEKLĠF BĠLE
EDĠLEMEZ.
Din hürriyeti mutlak, ibadet hürriyeti mutlak değildir.
Devletin resmi dini yoktur, devlet bütün dinlere eĢit
davranır. Din hizmeti kamu hizmeti sayılır.(Din dersinin
zorunlu olması)
Laik devlette herkes vicdan, dini inanç ve kanaat
özgürlüğüne sahiptir. Kimse ibadet, dini ayin ve
törenlere katılmaya zorlanamaz. Kimse dini inanç ve
kanaatlerinden dolayı kınanamaz.
1924 anayasasının 1928 deki değiĢikliği ile ―Devletin
resmi dini Ġslam‘dır‖ ibaresi çıkarılmıĢtır.
―Sosyal devlet‖ ibaresi ilk kez 1961 anayasasında yer
almıĢtır.
Demokratik Devlet Unsurları
TBMM
 Devlet adamları seçimle iĢ baĢına gelmeli
1982:400 Milletvekili
 Meclis de birden çok parti olmalı(çoğulcu)
1987:450 Milletvekili
 Muhalefetin iktidar olma Ģansı olmalı
1995: 550 Milletvekili
 Seçimler serbest olmalı
 Seçimler düzenli aralıklarla olmalıdır
LAĠK DEVLET UNSURLARI
Din hürriyeti, inanç hürriyeti, vicdan hürriyeti, ibadet
hürriyeti olmalıdır.
Din hürriyeti mutlaktır. Ġbadet hürriyeti mutlak
değildir.
Laik devlette
1)Devletin resmi dini yok.
2)Devletin bütün din mensuplarına eĢit davranması
3)Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi
4)Din eğitiminin devletin kontrolünde olması.
5)Din ve Mezhep ayrımı yapılmaması
SOSYAL DEVLET
Ġlk kez 1961 anayasası ile anayasamıza girmiĢtir.
Sosyal devletin amaçları
 Vergi adaleti(Herkesin gelirine göre vergi toplanması)
 Sosyal haklar sağlama-Sosyal adaletin sağlanması
 Sosyal eĢitsizlikleri azaltmaya –ĠĢsizliği önlemesi-
ÇalıĢanları koruması
 Toplum içindeki ekonomik bakımdan zayıf grupları
koruma
 EĢitlik
 Fırsat eĢitliği
 Kaynakların dağıtımında toplumda sosyal ve
ekonomik açıdan güçlü olanlara imtiyaz tanınmaması.
 Herkesin insan onuruna yakıĢır Ģekilde yaĢaması
 Gelir adaleti
 Ücretlendirme adaleti
 Güçsüzlerin korunması
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
HUKUK DEVLETĠ
 1961 Anayasasında yer almıĢtır.
 Yargı bağımsızlığı
 Yasama ve yürütme iĢlemlerinin yargısal denetimi
 Ġdarenin yargısal denetimi(Devletin
vatandaĢlara verdiği zararı karĢılaması)
 Kanun önünde eĢitlik
 Güçler ayrılığı ilkesi
 Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması
 Cezaların Ģahsiliği
 Yasaların genel olması
 Devlet faaliyetlerinin belirliliği
 Hukukun genel ilkelerine bağlılık:
—Kanunların geriye yürütülmezliği
—Devlet ve kanunlarına güven
—iyi niyet
—Vefa
—KazanılmıĢ haklara saygı
1982 ANAYASASINA GÖRE
CEZA SORUMLULUĞU ĠLKELERĠ
 Kimse iĢlediği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç
saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz. (Kanunsuz
suç ve ceza olmaz ilkesi)
 Kimseye suç iĢlediği zaman yürürlükte bulunan
kanunda o suç için konunmuĢ olan cezadan daha ağır
ceza verilemez.
 Ceza sorumluluğu Ģahsidir.
 Kimse suçun iĢlendiği zaman yürürlükte bulunan
kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı
yargılanamaz(2004)
 Hiç kimse yalnızca sözleĢmeden doğan hükümsüzlüğü
yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünde olamaz.
 Kimseye suç iĢlediği zaman kanunda o suç için
konulmuĢ cezadan daha fazla ceza verilemez
 Kanuni hâkim güvencesi(Doğal yargıç)(Hiç kimse tabi
olduğu mahkeme dıĢında baĢka mahkeme önüne
çıkamaz)
 Genel müsadere ve ölüm cezası verilemez.(genel
müsaade: devletin kiĢinin malına el koyması)
 Ölüm cezası ve genel müsadere (Mala el koyma)
cezası verilemez.( 2004 değiĢikliği)
 DĠKKAT: 2004 yılında ana yasada yapılan değiĢiklikle
idam cezası kaldırılmıĢtır.
 Kanuna aykırı olarak elde edilmiĢ bulgular delil olarak
kullanılamaz.(2001 değiĢikliği)
 Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu
sayılamaz.(masumiyet karinesi)
 Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak
kanunla konulur.
 Hiç kimse yalnızca sözleĢmeden doğan bir
yükümlülüğü yerine getirmemesinden dolayı
özgürlüğünden alıkonulamaz.(2001 değiĢikliği)
 Uluslar arası ceza divanına taraf olmanın getirdiği
yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaĢlar suç sebebi
ile yabancı bir ülkeye verilemez. Daha önce
VatandaĢların hiçbir Ģekilde yabancı bir ülkeye
verilmiyordu.(2004 değiĢikliği)
 Suç ve cezalar geçmiĢe yürütülemez.
 Suçluluğu mahkeme kararı ile ispatlanıncaya kadar
kimse suçlu sayılamaz.
15
CAHĠT ENÇ
Temel Hak Ve Hürriyetlerin Kullanımını
Durduran Haller
. SavaĢ
. Seferberlik
. Sıkı Yönetim
. Olağanüstühal durumlarında hak ve özgürlükler
kısmen veya tamamen durdurulabilir.
YaĢam Hakkı Ġstisnaları
 SavaĢ hukuku
 MeĢru müdafaa
 Ayaklanma
 Ġsyanın bastırılması
Hiçbir ġekilde Dokunulmayacak Temel Hak Ve
Hürriyetler
 SavaĢ hukuku hariç kiĢinin yaĢam hakkına, Maddi
ve manevi bütünlüğüne dokunulamaz.
 Kimse din, vicdan, düĢünce ve kanaatlerini
açıklamaya zorlanamaz ve bundan dolayı suçlanamaz.
2001 TARĠHĠNDE YAPILAN DEĞĠġĠKLĠKLER
1) Genel sınırlama sebeplerinden
vazgeçilip, özelsınırlama sebepleri
getirilir.(Cezaların Ģahsiliği)
2)Ölçülülükilkesi(Adi suçlarda kiĢi 48 AB‘ye
saat içinde Hâkim karĢısına uyum
çıkarılması zorunludur. Çıkarılmazsa sağlamak
serbest bırakılır.) için
(Toplu suçlarda 4 gün içerisinde yapıldı.
Hâkim karĢısına çıkarılır olayın
büyüklüğüne göre Hâkimden ek
süre istenebilir.)
3) Hakkın özüne dokunmama(Ne suç iĢlerse iĢlesin
yaĢama hakkına dokunulmayacak)
*ihtilal, savaĢ, sıkıyönetim dıĢında sınırlama
yapılamaz.(YaĢama hakkı, maddi-manevi hak
düĢünce- din hakkına dokunulamaz)
<*>DEMOKRATĠK DEVLET<*>
 Siyasal makamlar seçimle iĢ baĢına gelmelidir.
 Seçimler serbest yapılmalıdır.
 Muhalefetin iktidar olma Ģansı olmalıdır.
 Mecliste birden çok parti olmalıdır.(Çoğulcu)
1982 ANAYASASINA GÖRE SEÇĠM
ĠLKELERĠ VE TEMEK ÖZELLĠKLERĠ
 GENEL OY ĠLKESĠ: Servet, vergi, öğrenim durumu
ve cinsiyet gibi sınırlamalar olmaksızın bütün herkesin
oy kullanabilme hakkına sahip olmasıdır.1934 genel oy
ilkesi benimsenmiĢtir.
 EġĠT OY ĠLKESĠ: Her seçmenin 1 tek oya sahip
olmasıdır.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

1950 tarihine kadar açık oy gizli sayım sistemi vardı 1982 ANAYASASININ DEĞĠġTĠRĠLMESĠ
 SERBEST SEÇĠM ĠLKESĠ: Seçimlerin serbest ve
dürüst yapılmasını sağlar.(Yüksek seçim kurulu)

 SEÇĠMLERĠN YARGISAL DENETĠMĠ: Seçimler dürüst 550 ÜYE

bir Ģekilde ve hiçbir baskı altında kalınmadan kullanılması DEĞĠġTĠRĠLME TEKLĠFĠ
için yargı denetimine tabidir.(Yüksek Seçim Kurulu) 184 - 1/3
TBMM
 TEK DERECELĠ SEÇĠM: Seçmen doğrudan Anayasayı değiĢtiren kanunlar, önemlerinden dolayı acil
milletvekilini seçmesidir.1946 yılından beri hallerde dahi ivedilikle görüĢülemez.(en az iki kez)
uygulanmaktadır.

 ÇĠFT DERECELĠ SEÇĠM SĠSTEMĠ:

SEÇMENTEMSĠLCĠMĠLLETVEKĠLĠ I. ĠHTĠMAL II. ĠHTĠMAL
1946 yılında tek dereceli seçim sistemine geçildi. (3/5 (330) ile (2/3(367)veya
2/3(367) arası kabul) daha fazla kabul
Yüksek seçim kurulu 1950
CUMHURBAġKANI CUMHURBAġKANI
—Seçimlerin düzenli ve huzur içinde
yapılmasını.seçimlerle ilgili bütün Ģikâyetleri,yolsuzlukları
ve itirazları değerlendirir.
—7 asil 4 yedek üyesi vardır. Üyelerinin 6‘sı Yargıtay, 5 i Onaylayabilir Veto Veto Onaylayabilir
DanıĢtay‘dan seçilir. edebilir edebilir halkoyuna
—Genel kurullarınca kendi üyeleri arasından üye tam sunulabilir
sayılarının salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Onaylaması halinde
—Bu üyeler, salt çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir (İhtiyari Referandum+İsteğe bağlı
baĢkan ve bir baĢkanvekili seçerler. Onaylaması halinde
—Görev süreleri 6 yıldır. Süreleri bitenler tekrar 60 gün sonra
seçilebilir. Zorunlu olarak halk
referandum olur.
—Yüksek Seçim Kurulu Kararları kesindir. Kararlarına Oyuna sunulur.
karĢı yargı yolu kapalıdır.
—Özel statülü bir yapı organıdır.
—TBMM seçim tutanaklarını kabul eder.
—YSK ilk defa 1950‘de kurulmuĢtur. .
Ġl seçim kurulu TBMM
Ġl merkezindeki en yüksek dereceli 3 hâkimden
oluĢur. il çevresinde seçimlerin düzenli yapılmasını 2/3 (367) kabul edilmeli ki…
sağlar. En yüksek dereceli hâkim baĢkan olur. 4 üye
siyasi partilerden alınır. 2 üye öğretmenlerden seçilir.
Seçim iĢlerinin düzenler. CUMHURBAġKANI
Sandık kurulu
1 baĢkan 4 üyeden oluĢur. Üyelerden 3‘ü siyasi
partilerden, 1‘i ihtiyar heyetinden oluĢur.
Seçmen kütüğü Onaylayabilir. Halkoyuna sunabilir.
Muhtarlıklarda düzenlenir. 3 aydır bu adreste ikamet Resmi gazeteye
etmen gerekir. Listeler 7 gün asılı kalır. Verildikten 60 gün
Seçmen kartı Sonra referandum yapılır
Seçmen kütüğüne yazılı her seçmene bir seçmen kartı
verilir. Seçmen kartı seçmenin kimliğini ispata yarar.
Seçim günü 08.00‘de baĢlar 17.00‘de biter.

NOT: YÜKSEK SEÇĠM KURULUNUN KARARLARI

KESĠNDĠR. ALEYHĠNE YARGI YOLUNA
BAġVURULMAZ

16 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
DOĞRUDAN ĠPTAL DAVASI AÇABĠLECEKLER*
1)CUMHURBAġKANI
2)1/5(110)MĠLLETVEKĠLĠ
Ġlk 10 gün içerisinde iptal davası açılabilir.
Anayasa mahkemesi 5 ay araĢtırıyor.
ġekil bakımından dava açılır.(Sadece rakamlara
bakılır. Oylamaya kaç kiĢi katıldı,kaç oy alındı ve
ret oylarına bakılır.
Anayasanın değiĢtirilmesi hakkında teklifler Genel
Kurul‘da iki defa görüĢülür.
Anayasa değiĢikliğine iliĢkin tekliflerin diğer kanunlardan
farklı olarak iki defa görüĢülmesi Ģartının amacı;
anayasa değiĢikliğinin aceleye getirilmemesi, konu
üzerinde daha titizlikle durulmasını ve iki görüĢme
arasında kamuoyunun çeĢitli yollardan ifade bulabilmesini
sağlamaktır.
Anayasa değiĢiklikleri ivedilikle görüĢülmez.
 DeğiĢtirme teklifinin kabulü meclis üye tamsayısının en
az 3/5‘inin (330) gizli oyuyla mümkündür
 Kanunlar halk oyuna sunulmaz
 Kanun teklifi içim bir milletvekili yeterlidir.
TEMEL HAK VE ÖDEVLER
1)Siyasi (Katılma) Hakları:
K Kamu hizmetine girme (Memur olma)
a ( Mahkemelerce kamu hizmetine girmek
T Türk vatandaĢlığı
i - Taksirli suçlar dıĢında toplam 1 yıl veya
P Parti kurma üye olma
V Vergi ödevi – Mal bildirimi
e olmaya engel değildir.)
D Dilekçe hakkı(2001 den itibaren Türkiye de oturan
. a
yabancılar verilmiĢ)
V Vatan hizmeti
a
S Seçme ve seçilme
ı Aday Olamayanlar
CAHĠT ENÇ
3)Sosyal Ve Ekonomik Haklar
(Ġsteme Hakkı – Pozitif statü hakları)
Devletin müdahalesi var.
Birey değil, birden çok kiĢi devrededir.
. Ailenin korunması(Aile, Türk toplumunun temelidirve
eĢler arasında eĢitliğe dayanır. 2004 değiĢikliği)
. Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi verildiği
. ÇalıĢma ve sözleĢme hürriyeti
. Ücrette adaletin sağlanması
. Sağlık çevre Hizmetlerinin korunması.
. Sosyal güvenlik hakları
. Tarih kültür ve tabiat varlıklarının korunması.
. Sanat ve sanatçının korunması.
1982 ANAYASASINA GÖRE
MĠLLETVEKĠLĠ SEÇĠMĠ ġARTLARI
1) Seçilme ġartları:
- Türk vatandaĢı olmak
- 25 yaĢını doldurmuĢ olmak(2006
değiĢikliği)
- En az ilkokul bitirmiĢ olmalı
- Kısıtlı olmamak( Mahkemelerce kiĢilerin
bazı hakları kullanabilmesi kısıtlanabilir.)
- Askerlik hizmetini yapmıĢ olmalı TBMM
- Kamu hizmetinden yasaklı olmamalı kurulunun
kararı
yasaklanabilir.) gereklidir.
(276
daha fazla hapis cezası olmamalı(Taksirli milletvekili)
suçlardan kaç yıl ceza alsa da milletvekili
- Zimmet, Ġhtilas, irtikap(Memurun görevini
kötüye kullanması), rüĢvet,
hırsızlıkyapmamalı.Bu durumlarada affa
uğrasa da milletvekili olamaz.)
Görevlerinde Çekilmedikçe Milletvekilliğine

2)KiĢi Hak Ve Ödevleri 1. Hâkimler ve savcılar.

(Koruyucu Haklar – Negatif statü): 2. Yüksek yargı organı mensupları
Devletin müdahalesi yok. 3. YÖK üyeleri
Benlik egosu hâkim.(Ben merkezli) 4. Kamu kurum ve kuruluĢlarının memur statüsündeki
. KiĢinin dokunulmazlığı görevlileri
. Zorla çalıĢtırılma yasağı 5. ĠĢçi niteliği taĢımayan kamu görevlileri
. KiĢi hürriyeti ve güvenliği 6. Silahlı kuvvetlerin tüm mensupları
. Konut dokunulmazlığı (evine zorla kimse giremeyeceği) 7. Belediye baĢkanları, Belediye meclis üyeleri, il genel
. HaberleĢme hürriyeti meclis üyeleri, siyasi partilerin il ve ilçelerin yönetim
. YerleĢme seyahat hürriyeti kurulu üyeleri
. DüĢünce ve kanaat hürriyeti
. Din ve vicdan hürriyeti Milletvekiliyle bağdaĢmayan iĢler
. Bilim ve sanat hürriyeti  Milletvekili olduktan sonra sendika üyesi, müdürlük,
. Basın hürriyeti müĢavirlik, hakemlik, komisyonculuk yapamaz.
. Süreli ve süresiz yayın hakkı  Devlet ve diğer kamu tüzel kiĢilerinde ve bunlara
. Düzeltme ve cevap hakkı bağlı kuruluĢlarda,
. Dernek kurma hürriyeti  Devletin veya diğer tüzelkiĢiliklerin katıldığı
. Toplantı ve gösteri yürüyüĢü (önceden izin almaksızın) ortaklıklarda,
. Mülkiyet hakkı
 Kamu yararına çalıĢan derneklerin ve devletin yardım
. Ġspat hakkı
sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların kamu
. Temel hak ve hürriyetlerin korunması
kurumu niteliğindeki meslek kuruluĢları ile sendikaların
. Kanuni hâkim güvencesi
ve bunların üst kuruluĢlarının, yönetim ve denetim
17 HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
kurullarında, görev alamaz, vekili olamaz ve temsilci
olamazlar.
NOT: Bakanlar kurulunun isteği ile meclisin kararıyla 6
aylığına yurt dıĢına görevlendirilebilir.
Not: Milletvekilleri mazbatalarını Ġl Seçim Kurulundan
alırlar.
Milletvekilliğinin DüĢmediği Haller
 BaĢbakan olması
 Bakan olması
 TBMM BaĢkanı olması
 Partisinden istifa etmesi
 Partisinden ihraç edilmesi
 Dokunulmazlığın kaldırılması
Yasama Sorumsuzluğu:
Milletvekillerinin meclis çalıĢmalarındaki oy ve
konuĢmalardan mecliste ileri sürdükleri düĢüncelerden ve
bunları meclis dıĢında tekrarlamak ve açığa vurmaktan
sorumlu olmamaktır. Bu hak mutlaktır.(KonuĢma ve Oy
özgürlüğü vardır.)
Yasama Dokunulmazlığı:
Seçimlerden önce veya sonra suç iĢlendiği ileri sürülen
milletvekilinin meclisin kararı olmadıkça
sorgulanamaması, tutuklanamaması, yargılanamaması.
Yasama dokunulmazlığı mutlak değildir.
Milletvekilinin düĢme nedenleri:
1)Ġstifa(Çekilme)(Oturuma katılanların saltçoğunluğu
gerekir.)
2)1 ay içinde toplam 5 birleĢim gününe katılmaması
3)Milletvekilliği ile bağdaĢmayan bir iĢi yapmakta ısrar
etmesi TBMM genel
4)Kesin hüküm giymesi kurulunun
kararı
6)CumhurbaĢkanı seçilmesi olmadan
kendiliğinden
düşer.
NOT: Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ile
soruşturulmasına seçimden önce başlama kaydı ile milli
bütünlüğe ve laik ve demokratik cumhuriyete karşı işlenen
suçlar dokunulmazlık kapsamında değildir. Milletvekili
seçilmişse dahi mahkemesi devam eder.
NOT: Milletvekili süresince işlenen suçla ilgili zamanaşımı
süresi işlemez.
NOT: Dokunulmazlığı kalkan milletvekilinin milletvekilliği
devam eder. Sadece yargılanmasına engelliyen koruma
kalkar.
NOT:Partisinin temelli kapatılmasına beyan veya
eylemleriyle sebeb olma:Anayasa mahkemesinin temelli
kapatmaya ilişkin kesin kararında belirtilen milletvekilinin
milletvekilliği,bu kararın Resmi Gazetede gerekçeli olarak
yayımlandığı tarihte sona erer.TBMM Başkanlığı bu
kararın geregeni derhal yerine getirip Genel Kurula bilgi
sunar.(2010 Anayasa değişikliği)
NOT: Partisinden istifa eden veya başka partiye geçen
veya bakanlar kurulunda görev alan milletvekilinin
milletvekilliliği sona ermez.
NOT: Dokunulmazlığı kaldırılan ve milletvekilliği düşen
vekilin ilk 7 gün içersinde anayasa mahkemesine
başvurur anayasa mahkemesinde ilk 15 gün içerisinde
kararını verir.
NOT: Milletvekilleri yüce divanda yargılanmaz.
18
CAHĠT ENÇ
Yasama yetkisinin genelliği(Sınırsızlığı)
Milletvekillerinin anayasanın ruhuna aykırı olmamak
Ģartıyla, anayasayla ilgili her türlü düzenleme yapabilme
hakkına sahiptir.(1. 2. ve 3. madde hariç) Bu durumun
istisnası CumhurbaĢkanı kararnamesidir.
Yasama yetkisinin asilliği
Yasama yetkisi yalnızca milletvekillerine verilmiĢtir.
Yasama organlarının bir konuyu doğrudan doğruya
baĢka bir organ girmeden kendileri düzenleyebiliyorlar.
Yasama yetkisinin devredilmezliği
Bu yetki Milletvekillerine aittir.
Devredilemez.(Bakanlar kurulunun çıkardığı kanun
hükmünde kararname istisnadır.)
NOT: Zimmet, irtikâp, rüĢvet, hırsızlık, dolandırıcılık
gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmi ihalelere
fesat karıĢtırma, devlet sırlarını açığa vurma, ideoloji
veya anarĢik eylemlere katılma ve bu gibi eylemleri
tahrik ve teĢvik suçlarından biriyle hüküm giymiĢ
olanlar, affa uğramıĢ olsalar bile milletvekili
seçilemezler.
***SEÇĠMLER***
Seçimler 4 yılda bir yapılır. Yerel seçimler 5 yılda bir
yapılır.
Seçimlerin yenilenmesine TBMM ve
CumhurbaĢkanı(Ģartlar olgunlaĢırsa) karar verir.
CumhurbaĢkanı karar verirse 90 günün ilk pazarı
seçim yapılır.(meclis baĢkanına danıĢır.)
45 gün içerisinde hükümet kurulmazsa ülke
seçimlere gider.
Hükümet 45 gün içerisinde güvenoyu alamazsa
ülke seçimlere gider.
BaĢbakanın yüce divana sevk edilmesiyle hükümet
düĢer. 45 gün içerisinde kurulmazsa ülke seçimlere
gider.
SavaĢ dolayısıyla seçimler 1 yıl
ertelenebilir.(TBMM Bu kararı verir. SavaĢ hali devam
ediyor ise tekrar uzatabilir.)
Seçimlerle ilgili her türlü karar, karar organı
Yüksek Seçim Kurulu tarafından alınır.
Yurt dıĢındaki Türk VatandaĢları seçimlerin
yapılmasına 75 gün kala oy kullanmaya baĢlayabilir.
Türkiye‘de Nisbi temsil sisteminin dhont modelinin
% 10 barajı uygulanmaktadır.
Sıkıyönetim,olaganüstü hal,seferberlik durumlarında
seçimler ertelenmez.
Seçim bölgeleri en az 18 milletvekilinden oluĢur.
Tek isim(Dar bölge): Seçim çevresinden sadece tek
bir milletvekili çıkarılır. Örnek: ABD
Liste Usulü: Seçim çevreleri nüfuslarına göre değiĢen
sayıda birden fazla milletvekili çıkartır.
NOT: Seçim kanunlarında yapılan değiĢiklikler 1 yıl
içinde yapılacak seçimlerde
uygulanmaz.(CumhurbaĢkanı seçimi istisnadır.)
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
Kimler oy kullanamaz:  Kapatılan bir siyasi parti baĢka bir isim altında
açılamaz.
1)Askeri öğrenciler  Partinin kapatılmasına sebep olan kiĢi ve kiĢiler 5 yıl
2)Silâhaltında bulunan er ve erbaĢlar süre ile siyasi yasaklı olurlar. Bir baĢka partinin
3)Taksirli suçlardan(istenmeden yapılan suçlar örnek: kurucusu üyesi olamazlar.
Trafik kazası) hüküm giyenler hariç ceza evinde
bulunan hükümlüler. Siyasi partinin gelirleri
1) Hazine yardımı(%7 barajı aĢmıĢ ise)
Not: Ceza evinde bulunan tutuklular oy 2) Üyelik aidatları
kullanabilirler. Çünkü cezası kesinleĢmemiĢ. 3) Ülke içindeki bağıĢlar
Siyasi partilere kimler üye olamaz:
NOT: Seçimlerden önce seçimin tarafsızlığını sağlamak 1)Hâkimler ve savcılar
amacı ile Bakanlar kurulu istifa eder. 2)SayıĢtay dâhil yüksek yargı organları
- ĠçiĢleri Bakanı 3)Memurlar
- Adalet Bakanı 4)ĠĢçi niteliği taĢımayan kamu görevlileri
- UlaĢtırma Bakanı görevlerinden çekilirler. Yerlerine 5)Silahlı kuvvetlerin tüm mensupları
bağımsızlar baĢbakanca atanır.
Siyasi partinin gelirleri
Ara Seçim: 1)Hazine yardımı(%7 barajı aĢmıĢ ise)
—TBMM üyeliklerinde boĢalma olması durumda boĢalan 2)Üyelik aidatları
milletvekili yerine yeni milletvekili alınmasıdır. 3)Ülke içindeki bağıĢlar
—Ara Seçim her seçim döneminde bir defa yapılır ve
genel seçimde 30 ay geçmedikçe ara seçime Siyasi partilere kimler üye olamaz:
gidilemez.(%1-%2-%3-%4 durumunda) 6)Hâkimler ve savcılar
—Ancak, boĢalan üyeliklerin sayısı, üye tam sayısının 7)SayıĢtay dâhil yüksek yargı organları
(550‘nin) %5‘ini (%28) bulduğu hallerde ara seçimlerin 3 8)Memurlar
ay içinde yapılması zorunludur.( bu durumda ilk kural 9)ĠĢçi niteliği taĢımayan kamu görevlileri
iĢlemez.) 10) Silahlı kuvvetlerin tüm mensupları
—Genel seçimlere 1 yıl kala ara seçim yapılamaz. Bu
kural boĢalan üye sayısının %5 i bulması durumunda da Not: yüksek öğretim elemanları ile yüksek
geçerlidir. öğretim öğrencileri siyasi partilere üye
—Eğer bir ilin ya da seçim çevresinin hiç milletvekili olabilirler. Ancak Ģartları kanunlarla
kalmaması halinde boĢalmayı takip eden günden 90 gün düzenlenir.
sonraki ilk Pazar günü ara seçim yapılmak
zorundadır.(2002 değiĢikliği) Bu durumda hiçbir Ģart
aranmaz ara seçim yapılır.( Seçimlerin yenilenmesine 1
yıl kalsa dahi.) Önceden izin alınmadan kurulanlar
Önceden Ġzin alınmadan düzenlenenler
NOT: Seçim kanunlarında yapılan değiĢiklikler 1 yıl  Siyasi partiler Toplantı ve gösteri yürüyüĢü
içersinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.  Sendikalar
NOT: Ara seçim erken seçim değildir.  Dernekler
 Basımevi
>>>SĠYASĠ PARTĠLER<<<
 Önceden izin almaksızın kurulurlar. KuruluĢ dilekçesini
içiĢleri bakanlığına bildirirler.
 30 üyenin oluĢmasıyla kurulur. Üye olabilmek için 18
yaĢında olmak gerekir.
 Demokratik ilkelere aykırı olamazlar.
 Laikliğe aykırı olamazlar.
 Sosyal,hukuk devleti aykırı hareket edemezler
 Atataürk ilke ve inkılapkarına aykırı hareket edemezler.
 Daha önceden kurulmuĢ Türk devletinin adını,
amblemlerini, iĢaretlerini kullanamazlar.
 Uluslar arası kuruluĢlardan bağıĢ ve para
alamazlar.(Yurt içinden alabilirler.)
 Partilerin mali denetimini anayasa mahkemesi yapar.
 Partilerin kapatılması için Yargıtay cumhuriyet
baĢsavcısı dava açar.
 Kapatma kararını anayasa mahkemesi verir.
 Siyasi partiler 2001 tarihi itibariyle kapatılmak yerine
kısmen veya tamamen devlet yardımından yoksun
bırakılacaktır.
 Ticari faaliyetlerde bulunamazlar.
 Partilerin mali denetimi Anayasa mahkemesi yapar.

19 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
3)Meclisin tatil zamanlarında veya toplantıda olmadığı
TBMM ‘nin ÇalıĢmaları Ve Ġç Düzeni zamanlarda doğrudan veya 1/5 (110) milletvekili istemiyle
meclise çağrılabilir.
4) Meclis iç düzenini sağlamak ( Meclisin Güvenlik ve
yönetim hizmetlerini yönetme )
5) CumhurbaĢkanlığına vekâlet etmek ( Yurt dıĢına
Siyasi parti grupları meclis çıkması, Hastalık, Ölüm, Çekilme )
(1) başkanı için aday 6) CumhurbaĢkanının seçimlerin yenilenmesine karar
MECLĠS
gösteremezler. verdiği durumlarda meclis baĢkanına görüĢ bildirmek;
BAġKAN
ancak bağlayıcı değildir.
7) Milletvekili olmak zorunludur.
Oy kullanamazlar. 8) Varsa partisiyle iliĢkisi devam eder; ancak parti
faaliyetlerine katılamaz.
9) BaĢkan seçildiğinde milletvekilliği sona ermez.
10) TBMM‘de oy kullanma hakkı yoktur.
11) Meclis baĢkanı yüce divanda yargılanır(2010
2 tanesi 276 Anayasa deiĢikliği)
milletvekili
(4) çıkaran Siyasi parti grupları:
BAġKAN VEKĠLLERĠ  En az 20 kiĢiden oluĢur.
partiden 2
(BAġKAN  Üye sayıları oranında meclis baĢkanlığı divanına
tanesi partilerin
YARDIMCILARI) katılmak
oy oranına  Siyasi parti grubu çalıĢma sırasında gensoru,genel
göre görüĢme veya meclis araĢtırması kararı alabilirler.
 Kapalı oturum isteyebilir.
 Grup toplantılarında milletvekillerini bağlayıcı karar
Oturumu alabilirler.
yönetiyorsa oy  Ġktidar ve ana muhalefet partisi meclis grupları,
kullanamaz. Anayasa mahkemesinde iptal davası açabilirler.

Siyasi parti gruplarının yapamayacağı iĢler

(7) (3) 1)Yasama dokunulmazlığı ile ilgili görüĢme

KÂTĠP ÜYELER ĠDARĠ AMĠRLER- yapamazlar.
Oy kullanırlar 2)Meclis soruĢturması ile ilgili görüĢme yapamazlar.
3)Meclis baĢkanlığına aday gösteremezler.

TBMM ĠLE ĠLGĠLĠ HÜKÜMLER

Oy kullanırlar.
Meclisin toplanması ve tatile girmesi:
1)Meclis 1 yasama yılında en fazla 3 ay tatil yapar.
2)Meclis her yıl Ekim ayının ilk günü kendiliğinden
toplanır.
BaĢkanlık divanı Yasama dönemi:
Seçim süreleri 2 yıldır. 4 yılda 1(seçim süresi)
Yasama yılı 1 Ekim‘de baĢlar 30 Eylül‘de sona erer.
Meclis baĢkanı seçimi BirleĢim genel kurulunun belli bir günündeki mesaisi
I. TUR2/3=367 Oturum: Bir birleşimin ara bölümleri
II. TUR2/3=367
III.TURSalt çoğunluk=276 NOT: Meclis bir yasama yılında en çok 3 ay tatil yapar.
VI TUREn Fazla Oyu Alan KiĢi BaĢkan Seçilir. Normal tatil sürecinin haricinde, 15 günü geçmemek
üzere çalıĢmalarına ara verebilir.
Toplam 5 gün içersinde seçimlerin bitmesi gerekir. Meclis
baĢkanı seçimi gizli oyla yapılır. Meclisin Ara Verme ve Tatil Sırasında;
*Bir yasama döneminde 2 kez seçim yapılır. . CumhurbaĢkanı doğrudan,
. Meclis baĢkanı doğrudan,
Meclis baĢkanının görevleri: . Bakanlar kurulunun istemi üzerine CumhurbaĢkanı,-
1)Toplantılarda baĢkanlık etmek Dolaylı
2)Meclisi temsil etmek . Milletvekillerinin 1/5’inin istemi üzerine meclis
baĢkanı, olağanüstü toplantıya çağırır-Dolaylı

20 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
Not: bütün oturumlar 1/3 184 milletvekili
ile açılır, siyasi partilerin programlarında
tüzüklerinde laikliğe cumhuriyete aykırı
hareket edemezler.
ÖNEMLĠ NOTLAR:
 Bütün oturumlar 184
milletvekiliyle açılır.
 Kanunların kabul oyu ve
güvenoyu işlemlerinin
kabulü 1/4+1=139 „ dur.
 Milletvekillerinin
düşürülmesi,
dokunulmazlığın
kaldırılması, bakanların ve
başbakanın yüce divana
gönderilmesii 276 oyla olur.
 Salt çoğunluk üye tam
sayısının yarısının 1
fazlasıdır.
 Nitelikli çoğunluk 276
üstüdür.
 Anayasanın değiştirilmesi
aralığı 3/5=330–2/3=367‟dir.
 Genel ve özel af
3/5=330‟dur.
 Cumhurbaşkanının vatana
ihanetten suçlanması
3/4'dür.
Nitelikli çoğunluk: Oy oranı toplantıya katılanların salt
çoğunluğundan fazla olan oranlardır.
Basit Çoğunluk: ¼(139)‘dan az olmamak kaydıyla
toplantıya katılanların salt çoğunluğudur.
Nitelikli çoğunluğu gerektiren haller
 Genel ve özel af ilanı 3/5(330)
 CumhurbaĢkanının vatana ihanetle suçlanması(Teklif
1/3 karar ise ¾ )
 Anayasa değiĢikliği (330)
 Anayasa mahkemesinin kararları (parti kapatmaları)
NOT: Meclis Ġçtüzüğü, onay için CumhurbaĢkanına
gönderilemez; ama CumhurbaĢkanı Anayasa
Mahkemesi‘ne Ġçtüzüğün iptali için dava açabilir.
21
CAHĠT ENÇ
TBMM’nin Görev Ve Yetkileri
 Kanun koymak, değiĢtirmek veya kaldırmak
 Bakanlar kurulunu denetlemek
 Bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname
çıkarma yetkisini vermek
 Bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüĢmek ve
kabul etmek
 Para basılmasına karar vermek
 SavaĢ ilanına karar vermek
 Uluslar arası antlaĢmaların onaylanmasını bir kanunla
uygun bulmak(aykırılık iddiası ile anayasa mahkemesine
baĢvurulamaz.)
 Genel ve özel af ilanına karar vermek
 Olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararlarını onaylamak
 Meclis seçimlerinin yenilenmesine karar vermek
 RTÜK üyelerini seçmek
 Türk silahlı kuvvetlerinin yabancı ülkelere
gönderilmesine, yabancı silahlı kuvvetlerinin Türkiye‘ye
gelmesine izin vermek
 SayıĢtay üyelerini ve baĢkanını seçmek.
NOT: Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu‘ndaki
görüĢmeler açıktır ve Tutanak Dergisi’nde yayımlanır.
NOT: Türkiye‘de her partinin aldığı oy oranında temsil
edilmesini sağlayan NĠSBĠ TEMSĠLĠN %10 ülke barajlı
D’HONT SĠSTEMĠ uygulanmaktadır.
PARLAMENTO KARARLARI
Meclis tarafından yapılan ama adı kanun olmayan
iĢlemlere denir.
Örnek:
 Meclisin kendi içtüzüğünü yapması,
 Meclis baĢkanını seçmesi,
 Seçimlerin yenilenmesine karar vermesi,
 Dokunulmazlığın kaldırılması ve üyeliğin düĢmesi.
 Yüce Divana sevk kararı
 Güvenoyu verilmesi
 Bakanlar Kurulunu denetleme
 Güvenoyu iĢlemleri
 RTÜK üyelerinin atanması
 CumhurbaĢkanının vatana ihanetten suçlanması
 SayıĢtay üyelerinin ve BaĢkanının atanması
 SavaĢ ilanı ve silahlı kuvvetlerin kullanılmasına ve
yurt dıĢına gönderilmesine izin verilmesi.
 Parlamento kararları Anayasa Mahkemesinin
denetimine tabi değildir.
Bu ĠĢlemler;
 Meclis Ġç Tüzüğü
 Milletvekilliğinin düĢürülmesi
 Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması,
Anayasa mahkemesinin yargısal denetimine tabidir.
NOT:Parlemento kararları cumhurbaĢkanı tarafından
yayımlanmaz TBMM baĢkanı tarafından resmi
gazetede yaımlanır.
NOT: Bu kararlar kanunla değil Parlamento kararı ile
alınır.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
NOT: TBMM tatilde veya ara vermede ise ülkenin ani
saldırıya uğraması halinde Türk silahlı kuvvetlerinin *KANUN TEKLĠFĠ NASIL YAPILIR*
kullanılmasına CumhurbaĢkanı karar verir. Kanun TeklifiBakanlar KuruluKanun tasarısı

Özel Nitelikli Kanunlar

 Bütçe Kanunu
 Kesin Hesap Kanunu
 Para basılmasına karar verme
Milletlerarası antlaĢmaların onaylanmasını uygun bulma
Meclisin denetim yolları:
1) Soru
2) Gensoru==>20
3) Genel görüĢme==>20
4) Meclis araĢtırması==>20
5) Meclis soruĢturması==>55
1)Soru: belli bir konuda bilgi edinmek üzere ilgili bakanlar
ya da baĢbakandan yazılı ve sözlü bir Ģekilde bilgi
istenmesi.Bir sorunun birden fazla bakana sorulduğunda
muhattabı baĢbakandır.Sorunun cevabı 15 gün içerisinde
verilmesi gerekir.
2)Gensoru: (Siyasi sorumluluk) bakanlar kurulu
baĢbakanın veya bakanların siyasi sorumlulukları
incelenir. Gensoru verilmesiyle birlikte bütün üyelere
3 gün içerisinde dağıtılır. Ġlgili komisyon 10 gün
içerisinde görüĢ bildirir. Gündeme alma kararı ile
birlikte, gensorunun görüĢülme günü de belli edilir;
ancak gensorunun görüĢülmesi, gündeme alma
kararının verildiği tarihten baĢlayarak 2 gün
geçmedikçe yapılamaz ve 7 gün sonraya
bırakılamaz. Eğer bakanın ya da baĢbakanın
düĢürülmesine karar verilmiĢse meclise sunulur. Salt
çoğunluk kabul etmiĢse hükümet düĢer. Bakan veya
baĢbakan yüce divana sevk edilemez. Bakan ise
bakanlığı düĢer.BaĢbakan ise hükümet düĢer.
Bakanlar Kurulu‘nun veya bir Bakanın
düĢürülmesi, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile
olur; oylamada yalnızca güvensizlik oyları sayılır.
MilletvekiliKanun teklifi
1) Teklif edildi(1 kiĢi teklif edebilir.)
2) Teklif baĢkanlık divanına gider.
3) BaĢkanlık divanı ilgili komisyona gönderir.
Komisyon inceler.
4) Uygun görürse baĢkanlık divanına bildirir.
5) 1/3 (184 kiĢi) ile oturum açılır.
6) Kanunun kabul edilmesi için oturuma katılan
milletvekillerinin salt çoğunluğu gerekir. Bu salt
çoğunluk hiçbir zaman 139 kiĢi altına düĢmemelidir.
7) Kanun cumhurbaĢkanına sunulur. 15 gün bekletme
süresi vardır. Kabul etmezse veto eder. Meclis hiç
değiĢtirmeden tekrar sunarsa kabul etmek zorundadır.
CumhurbaĢkanı ilk 10 gün içerisinde Ģekil, ilk 60 gün
içerisinde esas bakımından anayasaya dava açabilir.
8) Kabul edilmeyen kanun teklifi 1 yıl boyunca meclis
gündemine götürülemez.Bu kanun kadük olur.
NOT:Kanun teklifindek,i oylamalar açıktır.
NOT:Kanunlar halk oyuna sunulmaz.
Kanunların ne zaman yürürlüğe gireceği bellidir.
ġayet belirtilmemiĢ ise 45 gün sonra otomatik olarak
yürürlüğe girer.

3)Genel görüĢme: en az 20 kiĢi ister. Devleti ve

milleti ilgilendiren konular hakkında yapılan
görüĢmedir. GörüĢme sonrası oylama yapılmaz.

4)Meclis araĢtırması: en az 20 kiĢi ister. Belli bir

konuda bilgi edinmek için meclis tarafından kurulan
komisyon tarafından yapılan incelemedir. Komisyon
15 kiĢiliktir.
Devlet sırları ve ticari sırlar meclis araĢtırması
kapsamı dıĢındadır.

5)Meclis soruĢturması:( Cezai sorumluluk)BaĢbakan

ya da bakanların görevleriyle ilgili iĢledikleri suçlarla ilgili
cezai sorumluluklarını araĢtıran bir denetim yoludur.
1/10=55 kiĢi ister. SoruĢturma sonucunda baĢbakan ya
da ilgili bakanın yüce divana sevkine karar vermek için
oylama yapılır. Karar verilmesi sonucunda 276 oy gerekir.
Bakan ise bakanlığı düĢer. BaĢbakan ise hükümet düĢer.
Meclis soruĢturması neticesinde BaĢbakan veya bakan
ceza alabilir.Siyasi parti grupları meclis soruĢturması ile
ilgili görüĢme yapamazlar.karar alamazlar.

22 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

Süreç ġöyle Ġzlenir

Bakanlar Kurulu Milletvekili Bütçe Tasarısı

(Kanun Tasarısı) (Kanun Tasarısı) Bakanlar Kurulu tarafından

TBMM BaĢkanlığı
TBMM‘ye sunulur
Kanun Önerisi Ġle
Ġlgili Komisyon

TBMM BaĢkanlığı

TBMM Genel Kurulu TBMM Bütçe Komisyonu

(En az 25 üyesi iktidar partisinden olmak üzere 40 üyesi vardır.)

TBMM BaĢkanlığı

CumhurbaĢkanı (15 gün)

TBMM Genel Kurulu‘na Sunar

R.G.‘ de Yayımlanması Tekrar görüĢülmek

Üzere geri gönderme
Mali yılbaĢına kadar kabul edilir
TBMM

CumhurbaĢkanı onaylar
TBMM değiĢtirerek TBMM aynen
(Geri gönderemez)
Kabul ederse kabul ederse
CUMHURBAġKANI CUMHURBAġKANI
(15 GÜN) (15 GÜN)

Resmi Gazete‘de yayımlanır

R.G ‗de Tekrar görüĢülmek R.G.‘de
yayımlanması
Yayınlanması gönderilmesi

Mali yılbaĢında yürürlüğe girer

BÜTÇE KANUNU

1)Bütçe kanunu yıllıktır.

2)CumhurbaĢkanı bu kanunu veto edemez.
3)Ġstisnai bir kanundur.(iptal davası açılabilir.)
4)Bakanlar kurulu bütçe tasarısını mali yılbaĢına 75 gün
kala meclise sunar.
5)TBMM Genel Kurulu‘nda görüĢülür.
6)Bütçe komisyonu 40 kiĢiliktir.25 kiĢi iktidar 15 kiĢi
muhalefetten
7)Uygunluk denetimini SayıĢtay yapar.
8)Ġlgili bakanlık maliye bakanlığıdır.
9)Bütçe onaylanmadığında hükümet düĢer.
10) SayıĢtay uygunluk bildirimini 75 gün içerisinde
meclise sunar.
NOT: Bakanlar Kurulu, Kanun Hükmünde Kararname
ile bütçede değiĢiklik yapamaz.
 Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve
milletler arası kuruluĢlarla yapılacak antlaĢmaların
onaylanması, TBMM‘sinin onaylamayı bir kanunla
uygun bulmasına bağlıdır.
 Ekonomik, ticari ve teknik iliĢkileri düzenleyen ve
süresi bir yılı aĢmayan antlaĢmalar, devlet maliyesi
bakımından bir yüklenme getirmemek, kiĢi hallerine ve
Türklerin yabancı memleketlerdeki mülkiyet haklarına
dokunmamak Ģartıyla, yayımlanma ile yürürlüğe
koyabilir. Bu antlaĢmalar yayınlandıktan sonra iki ay
içinde TBMM bilgisine sunulur.
 Usulüne göre yürürlüğe konulmuĢ milletler arası
antlaĢmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında

23 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne
baĢvurulamaz.
 Usulüne göre yürürlüğe konulmuĢ temel hak ve CumhurbaĢkanının Yasama, Yürütme ve Yargı
özgürlüklere iliĢkin milletler arası antlaĢmalarla Görevleri
kanunların aynı konuda farklı hükümlerin içermesi
nedeniyle çıkabilecek uyuĢmazlıklarda milletler arası >>>YARGI<<<
antlaĢma hükümleri esas alınır. H Hâkimler ve savcılar yüksek kurulu üyelerini
seçer.
Bakanlar Kurulu A Askeri yüksek idari üyelerini seçer.
Y Yargıtay baĢsavcısını ve vekilini seçer.
Üyelerini HSYK seçer.
TBMM’nin kabulüne sunulur D DanıĢtay üyelerinin 1/4 ünü seçer.3/4 HSYK
(uygun bulunursa) seçer.
A Anayasa mahkemelerinin üyelerini seçer.
A Askeri Yargıtay üyelerini seçer.
CumhurbaĢkanı onaylar
Resmi Gazete’de yayımlanır
>>>YASAMA<<<

CUMHURBAġKANI  Kanunları veto etmek

 Meclisin açılıĢ konuĢmasını yapmak
1)Yürütmenin baĢıdır.  Meclisi toplantıya çağırmak
2)Halk seçer.  Kanunları yayımlamak
3)Ġki turlu seçim yapılır.  Anayasa değiĢikliklerini halkoyuna sunmak
4)I. Turda oyların %51‘ini alırsa seçilir. Alamaz ise 2  Anayasa mahkemelerine iptal davası açmak
hafta sonra en çok oyu alan 2 kiĢi II. Tura katılır. Bu  Meclis seçimlerinin yenilenmesine karar vermek
turda en çok oyu alan kiĢi CumhurbaĢkanı seçilir.  Kanunları tekrar görüĢülmesi için meclise
5)Ġkinci oylamaya hak kazanan adaylardan birinin göndermek
ölümü veya seçilme yeterliliğini kaybetmesi halinde,  Kanunların meclis iç tüzüğünün anayasa değiĢikliğinin
ikinci oylama, boĢalan adaylığın birinci oylamadaki anayasaya aykırı iddiasıyla anayasa mahkemelerine iptal
sıraya göre yer değiĢtirmesi suretiyle yapılır. davası açmak
6)En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde aldıkları
oylar, geçerli oyların %10’unu geçemeyen partiler, >>>YÜRÜTME<<<
oylarının toplamı %10’u geçiyorsa ortak aday  BaĢbakan ve bakanları atamak
gösterebilirler.  Bakanlar kuruluna baĢkanlık etmek
7)5 yıllığına seçilir. 2 kez cumhurbaĢkanlığı yapabilir.  Uluslar arası antlaĢmaları onaylamak
8)CumhurbaĢkanlığına, TBMM üyeleri içinde veya  BaĢkomutanlığı temsil etmek
dıĢından aday gösterilebilmesi için 20 milletvekilinin  Olağanüstü durumlarda TSK nın kullanılmasına karar
yazılı teklifi gerekir. vermek
9)CumhurbaĢkanı seçilen kiĢinin, partisi ile iliĢkisi kesilir  MGK baĢkanlık etmek
ve TBMM üyeliği sona erer.  Genelkurmay baĢkanını atamak
10) TSK baĢkomutanıdır.  YÖK üyelerini seçmek, rektörleri seçmek
11) TBMM tatilde ya da ara vermiĢ durumdaysa ülkenin  Devlet denetleme kurulu üyelerini ve baĢkanını seçmek,
ani saldırıya uğraması durumunda TSK kullanılmasına denetlemelerini yapmak
karar verebilir.  Özel af çıkarmak
12) Olağanüstü durumlarda bakanlar kurulu  Kararnameleri imzalamak
cumhurbaĢkanının nezdinde toplanır.(olağan  Olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararı çıkarmak.
durumlarda baĢbakan baĢkanlık yapar)
13) Seçim, CumhurbaĢkanının görev süresinin YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEYĠCĠ
dolmasından önceki 60 gün içinde tamamlanır. ĠġLEMLERĠ
14) CumhurbaĢkanlığı makamını herhangi bir sebeple
boĢalması halinde seçim, boĢalmayı takip eden 60 gün - Kanun Hükmünde Kararnameler
içinde tamamlanır. - Tüzükler
15) CumhurbaĢkanı Ģartlar olgunlaĢtığında seçim kararı - Yönetmelikler
alabilir. - CumhurbaĢkanlığı kararnamesi

Seçilme Ģartları CUMHURBAġKANININ SORUMSUZLUĞU

 40 yaĢını doldurmuĢ olması gerekir.
 Yüksekokul mezunu olması gerekir.
 Türk vatandaĢı olmalıdır.
 Askerliğini bitirmiĢ olmalıdır.
 Milletvekilliği seçilme yeterliliğine sahip olmalıdır.
CumhurbaĢkanı görevinden dolayı sorgulanamaz,
tutuklanamaz, ceza alamaz. Sadece bir suçtan dolayı
ceza alır vatana ihanetten dolayı
1/3 teklif (184),3/4 karar(413) vereceği karar ile
suçlandırılır.

24 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
—KarĢı imza kuralı cumhurbaĢkanının bakanlar
kurulu ile yaptığı iĢlerden sorumlu olmaması.
—CumhurbaĢkanının resen imzaladığı kararlar ve
emirler aleyhine Anayasa mahkemesi dâhil hiçbir yargı
merciine baĢvurulamaz.
—CumhurbaĢkanı Yargıtay üyelerini seçmez
—Silahlı kuvvetlerinin kullanılmasını tek baĢına karar
vermez.-Meclis ile birlikte karar verir.
—Meclis seçimlerinin yenilenmesine tek baĢına karar
vermez.-Meclis BaĢkanına görüĢ bildirir.
—CumhurbaĢkanı seçilen bir kiĢi milletvekiliyse
milletvekilliği düĢer. Parti üyesiyse partiyle iliĢkisi kesilir.
—CumhurbaĢkanı yurt dıĢında olduğunda meclis
baĢkanı vekillik eder.
CumhurbaĢkanının tek baĢına yapabileceği
iĢlemler
 Yüksek yargı organlarına üye seçmek.
 Anayasa mahkemesinde iptal davası açmak.
 BaĢbakanı atamak ve istifasını kabul etmek
 Bakanlar Kurulunu toplantıya çağırmak ve
baĢkanlık etmek
 Türk Silahlı kuvvetlerinin BaĢkomutanlığını temsil
etmek.
 Milli Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak ve
baĢkanlık etmek
 Devlet Denetleme Kurulu BaĢkan ve üyelerini seçmek.
 Kanunları meclise geri göndermek.
 Anayasa değiĢikliklerini halkoyuna sunmak
 Rektörleri seçmek
 TBMM toplantıya çağırmak.
CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreterliği
 CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreterliğinin kuruluĢu,
teĢkilat ve çalıĢma esasları, personel atama iĢlemleri
CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi ile düzenlenir.
 CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi ilk kez 1982
Anayasası ile düzenlenmiĢtir.
 CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi‘ne karĢı yargı yolu
kapalıdır.
 Yargı denetimine tabi değildir.
CumhurbaĢkanın Veto Edemediği ĠĢlemler
 Bütçe Kanunu
 Uluslar arası antlaĢmalar.
İptal davası açabilir.
 Meclis içtüzüğü
2007 Anayasa DeğiĢiklikleri
 TBMM toplantı yeter sayısı 1/3:184
 TBMM seçimlerinin yenilenmesi–4 yılda bir
 CumhurbaĢkanının görev süresi–5 yıl
 CumhurbaĢkanlığı seçim takvimi
 CumhurbaĢkanının en fazla iki kere seçilebilmesi
25
CAHĠT ENÇ
Devlet Denetleme Kurulu
 1982 Anayasası ile kurulan Devlet Denetleme
Kurulu CumhurbaĢkanlığına bağlıdır.
 Devlet Denetleme Kurulu üyeleri ve baĢkanını kanunda
belirtilen kiĢiler arasında cumhurbaĢkanı atar.
 Kararları gizlidir.
 Devlet Denetleme Kurulunun iĢleyiĢi, üyelerinin görev
süresi ve diğer özlük iĢleri, kanunla düzenlenir.
 Devlet Denetleme Kurulu, idarenin hukuka
uygunluğunun, düzenli ve verimli Ģekilde yürütülmesinin
ve geliĢtirilmesinin sağlanması amacıyla kurulmuĢtur.
Devlet Denetleme Kurulu CumhurbaĢkanı’nın
isteği üzerine;
 Tüm kamu kuruluĢ ve kurumlarda
 Kamu kurumu niteliğinde olan meslek
kuruluĢlarında
 Her düzeydeki iĢçi ve iĢveren meslek kuruluĢlarında
 Tüm kamu kuruluĢ ve kurumları tarafından en az
sermayelerinin yarısından çoğuna katılmak suretiyle
oluĢturulan her türlü kuruluĢta
 Kamuya yararlı derneklerle ve vakıflarda her türlü
inceleme, araĢtırma ve denetlemeleri yapar.
NOT: Silahlı kuvvetler ve yargı organları, Devlet
Denetleme Kurulu‘nun denetim alanı dıĢındadır.
BAKANLAR KURULU
Olağan durumlarda bakanlar kurulunun baĢkanı
baĢbakandır.
Olağanüstü durumlarda kurulun baĢkanı
cumhurbaĢkanıdır.
BaĢbakanın muhakkak milletvekili olma Ģartı vardır.
Bakanın milletvekili olma Ģartı yoktur.
Bakanların kolektif(hepsi) sorumluluğu vardır.+bireysel
sorumluluğu vardır.
Bir bakan baĢka bir bakanın yerine 15 gün süre ile
vekâlet eder.
Bir bakanın düĢmesi durumunda en geç 15 gün
içerisinde yerine bir bakan atanır.
Bakanlar kurulu ülkenin iç ve dıĢ siyasetinden
sorumludur.
Bakanlar baĢbakana karĢı sorumludur.
Bakanlıkların kurulması kaldırılması kanun ile olur.
Kararlarını oy birliği ile alırlar.(DanıĢtay dava
hakkına sahiptir.BaĢbakanlık muhattaptır.)
Tüzük ve Kanun Hükmünde Kararname çıkarmak.
Milletlerarası antlaĢmaları imzalamak.
Toplantıları gizli yapılır ve kararlar tutanağa geçilmez.
Kanun tasarısını hazırlamak.
TBMM çalıĢmalarına katılmak(Yasama çalıĢmaları)
Türk Silahlı Kuvvetlerini yurt savunmasına hazırlamak.
Genel Kurmay BaĢkanını seçmek(Bakanlarlunun teklifi
üzerine atamasını cumhurbaĢkanı yapar)
Bütçeyi ve kesin hesap tasarılarını hazırlamak.
Seferberlik, Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim ilan
etmek(CumhurbaĢkanı‘nın baĢaknlığında)
Bakanlar kurulu görevlerinden dolayı yüce
divanda,görevleri dıĢındaki suçlarda ise normal
mahkemelerde yargılanırlar.
HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS
Bakanlar kurulu nasıl kurulur_?
1)Seçimler yapıldıktan sonra mecliste baĢbakan
seçilir.
2)CumhurbaĢkanı tarafından atanır.
3)BaĢbakan hükümeti oluĢturur.
4)Listeyi cumhurbaĢkanına sunar.
5)CumhurbaĢkanı demokrasi gereği kabul eder.
6)CumhurbaĢkanının imzalamasıyla hükümet
kurulur. Buna ―iĢgüder hükümet‖ denir.
7)Ġlk 7 gün içerisinde bakanlar ya da baĢbakan
mecliste hükümet programını anlatır.
8)2 gün sonrada meclisten güvenoyu istenir.
9)Güvenoyu iĢlemleri oturuma katılımın salt
çoğunluğuyla istenir.
Güvenoyu alındıktan sonra hükümet resmen kurulmuĢ
olur.
Not: Hükümet 45 gün içerisinde güven oyu alamazsa
ülke seçimlere gider.Ancak cumhurbaşkanı hükümet
kurma işlemini başka partiye de verebilir.
CAHĠT ENÇ
NOT: BaĢbakan Bakanlar Kurulu‘nun baĢkanıdır. Ancak
hiyerarĢik amiri değildir. HiyerarĢik amiri
cumhurbaĢkanıdır.
Bakanlar kurulu üyelerinden milletvekili
olmayanlar:
 Millet meclisi önünde ant içerler.
 Milletvekillerinin tabi oldukları kayıt ve Ģartlara uyarlar.
 Yasama dokunulmazlığına ve sorumsuzluğuna
sahiptirler.
 TBMM‘de oy kullanamazlar.
 TBMM üyeleri gibi ödenek ve yolluk alırlar
Bakanların Sorumlulukları

Geçici bakanlar kurulu:

Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimlerden Siyasi Sorumluluk Cezai sorumluluk
önce,seçimlerin huzur ve refahı için;
 Adalet Bakanı
 ĠçiĢleri Bakanı
 UlaĢtırma Bakanı görevlerinden çekilirler. Kollektif Bireysel KiĢisel Bireysel
 Seçin baĢlangıç tarihinden 3 gün önce; seçim dönemi Sorumluluk Sorumluluk suçlar suçlar
bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde (Bakanlar (Bakanını Dokunulmazlığın Meclis
ise; bu karardan baĢlayarak beĢ gün içinde, bu Kurulunun başında kaldırılması soruşturması
bakanlıklara TBMM içinden veya dıĢardan bağımsızlar Sorumluluğu) bulunduğu
BaĢbakanca atanır. Bakanlılka ilgili
 Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna Sorumluluk) Ceza mah. Yüce Divan!a
baĢvurulmaz. Yargılama sevk
 Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme kararının Resmi
Gazete‘de ilanından itibaren 5 gün içinde kurulur.
 Geçici Bakanlar Kurulu seçim süresince ve yeni
meclis toplanıncaya kadar görev yapar.
Hukuki
 Geçici bakan sayısını TBMM baĢkanı belirler. Sorumluluk
BaĢbakan,
 Bakanlar Kurulunun uyumlu çalıĢmasını gözetir.
 BaĢbakanlık örgütünün en yüksek amiridir. KiĢisel sorumluluğu Göreviyle ilgili
 CumhurbaĢkanı tarafından atanır. Vardır,tamdır. sorumluluğu vardır,tamdır.
 Milletvekili olmak zorundadır.
 Hükümetin genel politikasını takip eder. Kanun hükmünde kararname(1961 anayasasının
 Bakanları seçer 1971 değiĢikliği)
 Bir bakan azlini CumhurbaĢkanından isteyebilir. Belli konuları düzenlemek amacıyla çıkarılan yazılı
 TBMM‘den güven isteminde bulunabilir hukuk kurallarıdır.
 MGK‘ya katılır.
 CumhurbaĢkanının katılmadığı zamanda MGK‘ya A macı -zorunlu olmalı
baĢkanlık eder. S süresi -kısa süreli olmalı
 Yüksek Askeri ġura‘ya baĢkanlık etmek K apsamı -önemli olmalı
Ġ lkeleri -sosyal ve ekonomik haklarla
BaĢbakanın Görevi hangi Hallerde Sona Erer? . ilgili olmssı
 CumhurbaĢkanı seçilmesi
 TBMM seçimlerinin yenilenmesi *Bakanlar kurulu çıkartır.
 Milletvekilliğinin sona ermesi *Meclisten yetki alınır.(Olağanüstü durumlarda
alınmayabilir.)
 Ġstifa
*Çıkarıldığı gün meclise sunulur.
 Çekilme
*CumhurbaĢkanının onayı, resmi gazete, anayasa
 Ölüm mahkemesine iptal davası açılabilir.(Olağanüstü
 Yüce Divana sevk kararı durumlarda iptal davası açılmaz.)

26 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
-Temel Haklar Olağan durumlarda
-KiĢi Hakları düzenlenemez. Vergi kanun
-Siyasi Haklar Olağanüstü Verginin nasıl alınacağı tüzüklerde
durumlarda düzenlenir.  Bakanlar kurulu çıkartır.
 DanıĢtay incelemesinden geçer
 CumhurbaĢkanının onayı
 Resmi gazete
Kanun teklifimilletvekilleri  45 gün sonra otomatik olarak yürürlüğe girer.(Yürürlülük
Kanun tasarısıbakanlar kurulu tarihi belli değilse)

YÖNETMELĠK
KANUN HÜKMÜNDE KARANAME Kanun ve tüzüklerin uygulanmasına iliĢkin ayrıntıları
A) gösteren metinlerdir

Olağan Kanun Anayasa

Hükmünde kararname Kanun
Kanun Hükmünde
—BaĢbakan baĢkanlığında toplanan Kararname
Bakanlar Kurulunca hazırlanır. Ululararası ant.
—TBMM tarafından verilen yetki Tüzük
Kanununa ihtiyaç vardır. Yönetmelik
—Temel haklar, kiĢi hakları ve ödevler Genelge
Üzerinde düzenleme yapamaz Talimatlar
—Bunlar için Anayasa öngörülen güvencelere
aykırı tedbirdir.
—CumhurbaĢkanı tarafından imzalandıktan -BaĢbakanlık
Sonra Resmi Gazete‘de yayımlanır. -Bakanlıklar ÇIKARIR.
—Daha sonraki bir tarih belirtilmemiĢse -Kamu tüzel kiĢileri
Yayımlandığı gün yürürlüğe girer. -Bakanlar kurulu
—KHK‘ler Resmi Gazete‘de yayımlandığı
Gün TBMM‘nin onayına sunulur. *Bakanlar kurulu anayasada yönetmelik çıkaracağına
Yayımlandıkları gün TBMM‘ye sunulmayan dair bir kanun yok.
Kararnameler bu tarihte, TBMM‘ce reddedilen
Kararnameler ise reddedilme kararının Resmi ***Eğer bütün Türkiye‘yi ilgilendirirse DanıĢtay
Gazete‘de yayımlandığı gün yürürlükten kalkar incelemesinden geçer.
—Yargısal denetimini Anayasa Mahkemesi yapar ***Eğer bütün Türkiye‘yi ilgilendirmiyorsa idari
mahkemeden geçer.
B) -Hangi yönetmeliğin resmi gazetede verileceği kanunda
belirtilir.
Olağanüstü Kanun ***Eğer bütün Türkiye‘yi ilgilendirirse CumhurbaĢkanının
Hükmünde Kararname onayından geçer.
-Yönetmelikler yayınlandıkları gün yürürlüğe girer.
-CumhurbaĢkanı baĢkanlığında toplanan
Bakanlar Kurulunca hazırlanır. CumhurbaĢkanının kararnamesi
-Yetki kanununa ihtiyaç yoktur. CumhurbaĢkanı genel sekreterinin kuruluĢunun teĢkilat
-Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ve çalıĢma esasların, cumhurbaĢkanının personel atama
Kısmen veya tamamen durdurulabilir veya iĢlerinin düzenler.
- CumhurbaĢkanı tarafından imzalanıp —1982 anayasasında ilk kez
Resmi Gazete‘de yayımlanır. —yargı denetimine tabi değildir.
-Daha sonraki bir tarih belirtilmemiĢse
Yayımlandığı gün yürürlüğe girer.
-Resmi Gazete‘de yayımlandığı gün Yürütme organının düzenleyici iĢlemleri
TBMM‘nin onayına sunulur.
-Yayımlandıkları gün TBMM‘ye sunulmayan —KHK
kararnameler bu tarihte, TBMM‘ce reddedilen —Tüzük
kararnameler ise reddedilme kararının Resmi —Yönetmelik
Gazete‘de yayımlandığı gün yürürlükten kalkar. —CumhurbaĢkanı kararnamesi
-Yargı yol kapalıdır
OLAĞANÜSTÜHAL
TÜZÜK Ekonomik kriz MGK‟nın görüşü
Tabi afet alınmaz
Belli bir kanunun hükümlerine açıklık getirmek Salgın hastalık
ve bu hükümlerin nasıl uygulanacağını göstermek Kamu düzeninin Ciddi Ģekilde bozulması
amacıyla hazırlanır. ġiddet olayları

27 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
—CumhurbaĢkanı baĢkanlığında toplanan bakanlar YÜKSEK MAHKEMELER
kurulu çıkartır.
—Resmi gazeteye verilir. Aynı gün TBMM sunulur. AA DAYU geldi.-formül
—TBMM‘ye sunulur.(Ġsterse onaylamaz.)
—6 aylığına çıkarılır. 4 ay Ģeklinde uzatılır.( Uzatma ve Askeri yüksek idare mahkemesi
kısaltma iĢlemleri TBMM karar verir.) Askeri Yargıtay
DanıĢtay
SIKI YÖNETĠM Anayasa
SavaĢ MGK‟nın görüşü Yargıtay
Seferberlik alınır. UyuĢmazlık
Ayaklanma
ġiddet olayları(Terör) ANAYASA MAHKEMESĠ
 CumhurbaĢkanı baĢkanlığında toplanan bakanlar Anayasa Mahkemesi on yedi üyeden kurulur
kurulu çıkartır.
 6 aylığına çıkarılır. 4 ay Ģeklinde uzatılır.(TBMM Sayıştay genel kurulunun kendi başkan

TBMM genel Kurulu

karar verir.) ve üyeleri arasından,her boş yer için

2 üyeyi
 SavaĢ halinde 4 aylık süre aranmaz. gösterecekleri üçer aday içinden,gizli
 Yurdun bir veya birden fazla bölgesinde ya da oylamayla seçer.
tümünde çıkarılır.
MGK‟nın
 Resmi gazetede yayımlanır. Baro başkanlarının serbest avukatlar
görüşü alınır.
 TBMM onayı

1 üyeyi
arasından gösterecekleri üç aday içinden
yapacağı gizli oylamayla seçer

SIKIYÖNETĠM SONUÇLARI
1)kolluk görev ve yetkiler askeri makamlara geçer.
2)temel hak ve hürriyetler kısıtlanabilir, hatta
durdurulabilir.
3)bazı suçlar sıkıyönetim askeri ceza mahkemelerinde
yargılanır.
-sıkı yönetim komutanları genel kurmay başkanlığına
bağlı çalışırlar.
TBMM’de yapılacak seçimde,her boş üyelik için ilk
oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci
oylamada üye tam sayısının salt çaoğunluğu
aranır.İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanmazsa,bu
oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama
yapılır;üçüncü oylamada en fazla alan aday üye
seçilmiş olur.(2010 Anayasa değişikliği)

Yargı Yoluna Kapalı Olan iĢlemler Yargıtay genel kurullarınca kendi başkan
ve üyeleri arasından her boş yer için
3 üyeyi

1)CumhurbaĢkanının tek baĢına yaptığı iĢlemler gösterecekleri üçer ady içinden seçer
(cumhurbaĢkanlığı kararnamesi gibi )
2)Yüksek Askeri ġura (YAġ) karalarına karĢı(Askeri
Ģuaranın terfi iĢlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle Danıştay genel kurulunca kendi başkan
emekliye ayırma hariç her türlü iliĢik kesme ve üyeleri arasındanher boş yer için
2 üyeyi

kararlarına karĢı yargı yolu açıktır.(2010 Anayasa gösterecekleriüçer aday içinden seçer.
değiĢikliği)
3) Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararlarına
(Kurulun meslekten çıkarma cezasına iliĢkin olanlar Askeri yargıtay genel kurullarınca kendi
dıĢındaki kararlarına karĢı yargı merciilerine başkan ve üyeleri arasından her boş yer
1 üyeyi
CUMHURBAŞKANI

baĢvurulamaz,yargı yolu kapalıdır.)(2010 Anayasa için gösterecekleri üçer aday içinden

değiĢikliği) seçer.
4)Ġnkılap kanunları
5)Olağan üstü hal ve sıkıyönetim dönemin de Askeri yargıtay genel kurullarınca kendi
çıkarılan kanun hükmünde kararnameler başkan ve üyeleri arasından her boş yer
1 üyeyi

6) Meclis tarafından kabul edilmiĢ usulüne uygun olarak için gösterecekleri üçer aday içinden
yürürlüğe girmiĢ milletler arası antlaĢmalar seçer.
7)Yüksek seçim kurulu karaları
8)Askeri disiplin cezalarına karĢı yargı yolu En az ikisi hukukçu olmak üzere
kapalıdır.(Disiplin kararı yargı denetimi dıĢında Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi
olmayan Yükseköğretim Kurumlarının
3 üyeyi

bırakılamaz hükmü getirilmiĢtir.(2010 Anayasa

değiĢikliği) hukuk,dallarında görev yapan öğretim
üyeleri arasında göstereceği üçer aday
YARGI YOLUNA KAPALIDIR.
içinden seçer.
Üst kademe yöneticileri,serbest
avukatlar,birinci sınıf hakim ve savcılar
ile en az beş yıl raportörlük yapmış
4 üyeyi

Anayasa Mahkemesi raportörleri

arasından seçer.(2010 Aanayasa
değişikliği)

28 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS
 1961 anayasası ile kurulmuĢtur.
 17 Üyesi vardır.(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Üyeleri CumhurbaĢkanı ve TBMM tarafından
seçilir(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Anayasa mahkemesi üyeleri 12 yıl için
seçilirler(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Anayasa mahkemesi üyeleri 65 yaĢını doldurunca
emekĢiye ayrılırlar.
 Yargıtay,Askeri Yargıtay,DanıĢtay,Askeri Yüksek Ġdare
Mahkemesi,SayıĢtay‘dan gösterecekleri 3‘er aday
arasından seçilebilirler.
 BaĢkan ve vekilinin görev süresi 4 yıldır.(BaĢkan gizli
oyla kendi aralarından seçilir)
 Üniversite öğretim üyesi ve avukatların seçilebilmesi
için 45 yaĢını doldurmuĢ, mesleklerinde 20 yıl hizmetleri
olması gerekir.
 Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi
seçilemez(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Bölümler ve Genel Kurul, karalarınısalt çoğunlukla
alır.(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Siyasi partilere iliĢkin dava ve baĢvurulara, iptal ve itiraz
davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütecek yargılamalra
Genel Kurulca bakılır. Bireysel baĢvurular ise bölümlerce
karara bağlanır.(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Milletvekili dokunulmazlıkların kaldırılmasıyla ilgili
itirazlara bakar.(Milletvekili ilk 7 günde itiraz eder.
Anayasa mahkemesi ise ilk 15 günde karar verir.)
 Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve
anayasa değiĢikliğinin uygunluk denetimini yapar.
 Anayasa değiĢikliğinde iptale, siyasi partilerin
kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun
bırakılmasına karar verebilmesi için toplantıya katılan
üyelerin üçte iki oy çokluğu Ģarttır.(2010 Anayasa
değiĢikliği)
 Bireysel baĢvurularda duruĢma yapılmasına karar
verebilir.(2010 Anayasa değiĢikliği)
Anayasa Mahkemes‘inin görevlri arasında 2010
değiĢikliği ile aĢagıda belirtilenler ilave edilmiĢtir.
 Bireysel baĢvuruları karara bağlama görevine
―Herkes,Anayasada güvence altına alınmıĢ temel
hak ve özgürlüklerden,Avrupa Ġnsan Hakları
SözleĢmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu
gücü tarafından ihlall edildiği iddiasıyla Anayasa
Mahkemesi‘ne baĢvurabilir.BaĢvuruda bulunabilmek
için olağan kanun yollarının tüketilmiĢ olması Ģarttır.
 Yüce Divanda yargılanabilecekler arasında
 TBMM BaĢkanı
 Genelkurmay BaĢkanı
 Kara Kuvvetleri Komutanı
 Hava Kuvvetleri Komutanı
 Deniz Kuvvetleri Komutanı
 Jandarma Genel Komutanı
Ġlave edilmiĢtir.
29
CAHĠT ENÇ
Kanunların Ģekil bakımından ĠLK 10 GÜN
Esas bakımından ĠLK 60 GÜN
Anayasa değiĢikliğinin sadece Ģekil bakımından
ĠLK 10 GÜN
Kanun hükmünde kararname ĠLK 60 GÜN
Ġç tüzük
GÖREVLERĠ
 TBMM tarafından milletvekilliği düĢürülen kiĢilerin
bu konudaki itirazlarına bakar.
 Milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılmsıyla ilgili
itirazlara bakar.
 Kanunların,KHK‘lerin ve Anayasa değiĢikliğinin
uygunluk denetimini yapar.
 Meclis içtüzüğü ile ilgili itirazlara bakar.
 Siyasi partilerin mali denetimini yapar.
 Siyasi partilerin kapatılma davasına bakar.
 UyuĢmazlık Mahkemesinin baĢkanını kendi üyeleri
arasından seçer.
 CumhurbaĢkanı,Bakanlar Kurulu üyelerini,Yüksek
Mahkemelerin baĢkan
veüyelerini,baĢsavcılarını,Yargıtay Cumhuriyet
BaĢsavcısı ve vekilini,Hakimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu baĢkan ve üyelerini,SayıĢtay baĢkan ve üyelerini
görevleri ile ilgili suçlardan dalayıYÜCE DĠVAN
sıfatıyla yargılar.
 Yüce divan kararlarına karĢı yeniden inceleme
baĢvurusu yapılabilir. Genel kurulun yeniden inceleme
sonunda verdiği kararlar kesindir.
 Yüce divanda savcılık görevini Cumhuriyet
BaĢsavcısı veya Cumhuriyet BaĢsavcı vekili yapar.
 Üyeler en az 12 kiĢiyle toplanır, kararlarını salt
çoğunlukla alırlar. Parti kapatma durumlarında
Nitelikli çoğunluk aranır.(3/2)
 Anayasa mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve
üye tam sayısının salt çoğunluğu ile 4 yıl için bir baĢkan
ve iki baĢkan vekili seçilir. Süresi bitenler yeniden
seçilebilirler(2010 Anayasa değiĢikliği)
O SOYUT NORM(ĠPTAL DAVASI)
Anayasada belirtilen bazı kiĢi yada organların bir
kanuna karĢı anayasa mahkemesine dava
açmalarıyla gerçekleĢtirilen denetim türüdür.
o SOMUT NORM(ĠTĠRAZ YOLU)
Bir mahkemede görülmekte olan bir davanın
Karara bağlanmasının o davada uygulanacak olan
hukuk kurallarının anayasaya uygun olup olamamasına
bağlı olması halinde yapılan denetimdir.
HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

Anayasa
Kanun KHK, TBMM Ġç Tüzüğü
DeğiĢiklikleri

Kim Süre Kim Süre Kim Süre

CumhurbaĢkanı CumhurbaĢkanı CumhurbaĢkanı Resmi

+ Resmi + + Gazete‘de
ġekil Resmi Gazete‘de
TBMM üye tam Gazete‘de TBMM üye tam TBMM üye tam yayımlan
Bakımından yayımlanmasında
sayısının en az Yayımlanmasında sayısının 1/5‘i sayısının en az masından
Denetim n itibaren 10 gün
1/5‘i (110 n itibaren 10 gün (110 1/5‘i (110 itibaren 60
milletvekili) milletvekili) milletvekili) gün

CumhurbaĢkanı CumhurbaĢkanı
+ +
TBMM üye tam TBMM üye tam
Resmi
sayısının en az sayısının en az
Gazete‘de
Esas 1/5‘i (110 Resmi Gazete‘de 1/5‘i (110
yayımlan
Bakımdan Yok Yok milletvekili) yayımlanmasında milletvekili)
masından
Denetim + n itibaren 60 gün +
itibaren 60
Ġktidar, ana Ġktidar, ana
gün
muhalefet muhalefet
partisi meclis partisi meclis
grupları grupları

30 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
—Yargıtay adliye mahkemelerince verilen karar ve
ANAYASA MAHKEMESĠNE ġEKĠL BAKIMINDAN hükümlerin son inceleme merciği olup ayrıca belli
davalarda ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
DAVA AÇANLAR
1)CUMHURBAġKANI —Yargıtay üyeleri hâkimler ve savcılar yüksek kurulu
2)1/5 (110) MĠLLETVEKĠLĠ üyelerince üye tamsayısının salt çoğunluğu ile birinci
sınıfa ayrılmıĢ adli hâkim ve Cumhuriyet savcılarından
*Kanunların, KHK‟lerin, İç Tüzüğün Şekil Ve Esas gizli oyla seçilirler.
Bakımdan Denetimi: —Görev süreleri 4 yıl, süresi biten yeniden seçilebilir.
1)CumhurbaĢkanı
2)1/5 milletvekili 60 GÜN 1. CEZA YARGISI
3)Ana muhalefet partisi meclis kurulu
4)Ġktidar partisi meclis kurulu a)Sulh Ceza Mahkemesi:
Tek hakimlidir.Cumhuriyet savcısı yoktur.Kabahat
Not: Esas bakımdan iptal davası Anayasa değiĢikliği niteliğindeki suçlara bakar.
hakkında açılamaz.
Not: Anayasa Mahkemesinin esasta vermiĢ olduğu red b) Asliye Ceza Mahkemesi:
kararlarının yayınlanmasından sonra 10 yıl geçmedikçe Her il ve ilçe merkezinde bulunur.Sulh ve Ağır ceza
aynı Kanun hükmünün Anayasaya aykırı iddiasıyla mahkemelerinin görevleri dıĢında kalan suçlara
tekrar Anayasa Mahkemesine baĢvurulamaz. bakar.
Not: Anayasa Mahkemesinin iptal kararları geriye
yürümez. Ġptal kararları gerekçeli olarak açıklanmak c)Ağır Ceza Mahkemesi:
zorundadır. Bir baĢkan iki üyeden oluĢur.Müebbet hapis,10 yıl
ağır hapis gerektiren suçlara bakar.
YARGITAY
ADLĠ (GENEL) YARGI 2.MEDENĠ YARGI

a) Sulh Hukuk Mahkemesi:

CEZA YARGISI MEDENĠ HUKUKU Tek hakimli ve ilçede bulunur. Vasi tayini,mirasçılık
belgesi verilmesi,kira tespit davası tahliye
davalarına bakar.
YARGISI
b)Asliye Hukuk Mahkemesi:
Her il ve ilçe merkezinde
Ġlk derece bulunur.BoĢanma,kamulaĢtırma bedeline itiraz
mahke Sulh hukuk davalarına bakar.
mahkemesi
c)Asliye Ticaret Mahkemesi:
Ankara,Ġstanbul,Ġzmir il merkezlerinde bulunur.Ticari
Sulh ceza Asliye hukuk
dava ve ticari iliĢkilere bakar.
mahkemesi
d)Aile Mahkemesi:
2003 yılında kurulmuĢtur. Hemen hemen tüm illerde
Asliye ceza Asliye ticaret
bulunur.Aile mahkemelerinin olmadığı yerlerde Aile
mahkemesi mahkemesi(aile,ticaret)
Hukuk Mahkemeleri bu görevi yerine getirir.
MAHKEMESĠ
DANIġTAY
Ağır ceza
mahkemesi —DanıĢtay idari ve vergi mahkemesi verilen karar ve
hükümlerin son inceleme mercii olup, ayrıca belli
davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak görev
yapar.
—Üyelerinin 3/4‘ünü hâkimler ve savcılar yüksek
Bölge Adliye
kurulu, 1/4‘ü CumhurbaĢkanı tarafından seçilir.
Mahkemesi
DanıĢtay’ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı
davalar:
 Tüzükler
Yüksek(Temyiz)Mahkemesi  Bakanlar kurulu karar ve kararnameleri
 DanıĢtay idari kararları
 Tüm ülke düzeyinde uygulanacak yönetmelikler
Yargıtay  BaĢbakanlık ve bakan müsteĢarlarının ataması için
yapılan ortak kararnameler.

31 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
ĠDARĠ YARGI
SAYIġTAY
 TBMM adına devletin gelir ve giderlerini inceler ve
Ġlk Derece Mahkemesi
denetler.(Kamu kurum ve kuruluĢların)
 SayıĢtay‘ın kararlarına karĢı idari yargı yollarına
Nihai karar baĢvurulamaz. Fakat SayıĢtay‘ın kesin hükümleri
Ġdare Mahkemeleri
Olduğunda hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren 15 gün
Vergi Mahkemeleri Danıştaya
içinde 1 kereye mahsus olarak karar düzeltilmesi
başvurulmaz isteminde bulunabilirler.
Bölge Ġdare Mahkemesi  SayıĢtay 2004 de askeri içerisinde bulunan devlet
mallarını denetleyebilme yetkisine sahip oldu.
Temyiz (Yüksek) Mahkemesi  2005 de SayıĢtay merkezi yönetim bütçesi
kapsamındaki kamu idarileri, sosyal güvenlik kurumları,
mali idareler, mali idarelerin hesap ve iĢlemlerinin
DANIġTAY denetimi ve kesin hükme bağlanması SayıĢtay
Askeri Yargıtay tarafından yapılır.
 BaĢkan ve üyelerini TBMM seçer.
-Askeri Mahkemelerce verilen karar ve hükümlerin  Üyeleri 6 yıllığına seçilirler.
son merciidir.  SayıĢtay KĠT‘leri denetleyemez(DMO,MKA gibi)
-Üyelerini CumhurbaĢkanı seçer. TRT,TMSF,TOKĠ sayıĢtayın denetimi dıĢındadır.
 SayıĢtay bütçenin uygunluğu denetimini yapar.
Askeri Yargısı Askeri Ġdari Yapısı

HAKĠMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

Ceza Yargısı(AYĠM) Askeri Yüksek Ġdari Mahkemesi  HSKY 22 asıl ve 12 adet yedek üyeden
oluĢur.(2010 Anayasa değiĢikliği)
Ġlk Derece Mahkemesi  Kurul üç daire Ģeklinde oluĢur.(2010 Anayasa
değiĢikliği)
Yüksek mahkeme hem ilk
 1961 Anayasası ile kurulmuĢtur.
hemde son mahkeme
 BaĢkanı adalet bakanıdır. Yardımcısı kendi
Askeri Mahkemeler aralarında seçilir. Adalet bakanı müsteĢarı kurulun tam
Disiplin Mahkemeleri üyesidir.
 Üyeler 4 yıl içinde seçilirler. Görev süresi bitenler bir
daha seçilebilir.
Temyiz Mahkemesi(Askeri Yargıtay)  Kurul üyeleri, CumhurbaĢkanı,Yargıtay,DanıĢtay
ve Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurul tarafından
seçilir.(2010 Aanayasa değiĢikliği)
 Cumhurbakanı tarafından seçilen üyelerin görev
Askeri Yüksek Ġdari Mahkemesi* süreleri dolmadan kurul üyeliğinin boĢalması
durumunda,boĢalmayı takip eden altmıĢ gün içinde
 Askeri kiĢileri ilgilendiren ve askeri hizmete iliĢkin idari yeni üyelerin seçimi yapılır.Diğer üyelerin boĢalması
iĢlemlerden doğan uyuĢmazlıkların yargı ve denetimini halinde asıl üyenin yedeği tarafından kalan süre
yapar. tamamlanır.(2010 Anayasa değiĢikliği)
 Üyelerini cumhurbaĢkanı seçer.  Kurulun yönetimi ve temsil kurul baĢkanına aittir.Kurul
 Askeri hakim sınıfından olmayan üyelerin görev süresi baĢkanı dairenin çalıĢmalrına katılamaz.Kurul,kendi
en fazla dört yıldır. üyeleri arasından daire baĢkanlarını ve daire
 Askeri Yüksek Ġdare Mahkemesinin baĢkanlarından birini de baĢkanvekili olarak
kuruluĢu,iĢleyiĢi,yargılama usulleri,mensuplarının disiplin ve seçer.BaĢkan yetkilerinin bir kısmını baĢvekiline
devredebilir.(2010 Anayasa değiĢikliği)
özlük iĢleri,mahkemelerin bağımsızlığı,hakimlik teminatı ve
askerlik hizmetlerinin gereklerine göre kanunla düzenlenir.  Kendileri istemedikçe 65 yaĢına kadar görevde
kalabilirler.
 2010Anayasa değiĢikliği ile yukarıdaki hükümden
 Hâkim ve savcılar meslekten atılamaz.(Ġstisnaları
―askerlik hizmetlerinin gereklerine‖ifadesi çıkartılmıĢtır.
kanunda saklıdır.)
 Meslekten atılanlar HSYK kararı ile olur.
*UyuĢmazlık Mahkemesi*
 Adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki görev ve
hüküm uyuĢmazlıklarını kesin olarak çözümlemeyle
yetkilidir.
 12 asıl 12 yedek üyesi var.
 BaĢkanını ve vekilini Anayasa mahkemesi seçer.
 Üyeleri yüce divan da yargılanmazlar.
 Üyeleri Yargıtay,DanıĢtay,Askeri Yargıtay,Askeri
Hüksek Ġdare Mahkemesi seçer.
32 HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS
GÖREVLERĠ
Hakim ve savcıların
görevlerini;kanun,tüzük,yönetmeliklerle ve genelgelere
uygun olarak yapıp yapmadıklarını DENETLEMEK.
Hakim ve savcıların görevlerinden dolayı veya
görevleri sırasında suç iĢleyip iĢlemediklerini,hal ve
eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup
uymadığını araĢtırma ve gerektiğinde haklarında
incelemek.
Diğer görevleri ise Ģunlardır:
Adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul
etmek.
Adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul
etmek.
Adli ve idari yargı hakim ve ssavcılarını atama ve
nakletmek.
Geçici yetki vermek.
Yükselme ve birinci sınıfa ayırma,kadro dağıtmak.
Meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında
karar vermek.
Disiplin cezası vermek.
Görevden uzuklaĢtırma iĢlerini yapmak.
Adalet bakanlığının,bir mahkemenin kaldırılması veya
yargı çevresinin değiĢtirilmesi konusundaki tekliflerini
karara bağlamak.
UYARI
Yargıtay üyelerinin tamamını,DanıĢtay üyelerinin
ise3/4 ünü HSYK seçer.
Kurulun meslekten çıkarma cezasına iliĢkin
olanlar dıĢındaki kararlarına karĢı yargı
merciilerine baĢvurulamaz(2010 Anayasa
değiĢikliği)
Kurula bağlı Genel Sekreterlik kurulur.Genel
Sekreter,birinci sınıf hakim ve savcılardan
kurulan teklif ettiği üç aday arasından kurul
baĢkanı tarafından atanır.(2010Anayasa
değiĢikliği)
DEVLET PLANLAMA TEġKĠLATI Ģu anda
uygulanmakta olan 9 yıllık kalkınma planıdırç(2007-
2013)
MGK2 ayda bir toplanır.
Görevi: devleti iç ve dıĢ iktidara karĢı önlemler
almaktır. Devleti milleti ilgilendiren konuları konuĢur.
33
CAHĠT ENÇ
- kurul baĢkanı cumhurbaĢkanıdır.
1) CumhurbaĢkanı
2) BaĢbakan
3) BaĢbakan yardımcıları
4) Ġç ĠĢleri Bakanı
5) DıĢ ĠĢleri Bakanı
6) Milli Savunma Bakanı
7) Adalet Bakanı
8) Genel Kurmay BaĢkanı
9) Kara Kuvvetleri Komutanı
10) Hava Kuvvetleri Komutanı
11) Deniz Kuvvetleri Komutanı
12) Jandarma Genel Komutanı
13) Milli Güvenlik Genel Sekreteri
(Oy kullanamaz)
DanıĢtay: Mahkeme görevinde değildir. Ġnceleme
yapar. Tüzük, atama vb. konulara bakar.
SayıĢtay: TBMM adına çalıĢır. Devlet gelir
giderlerini denetler.
Vali: Ġlde hem devletin hemde hükümetin
temsilcisidir. Valilik istisnai bir memurluktur. Vali olmak
için ortaokul mezunu olmak Ģarttır. Vali yabancı ülke
temsilcileri ile görüĢebilir. Askeri birimlerden yardım
isteyebilir. Valinin yetki geniĢliği vardır. Ġdarenin
bütünlüğü için ilde, ilçede bulunan bütün birimleri
denetleme yetkisine sahiptir.
Ġl Ġdare Kurulu: Vali, vali yardımcısı, hukuk, hapis,
sağlık, milli eğitim tarım müdüründen oluĢur.
Valinin atanması: Ġç iĢleri bakanının öneri, bakanlar
kurulunun kararı, cumhurbaĢkanının onayı ile atanır.
Kaymakam: Üniversite mezunu olmalıdır. Ġstisnai
memurluk değildir. Devlet memurudur. Ortak kararla
atanır.(Ġç iĢleri bakanı, baĢbakan, cumhurbaĢkanı).
Kaymakam ilde sadece hükümetin temsilcisidir. 29
yaĢını aĢmamak gerekir. Askeri birimlerden yardım
isteyemez. Yabancılarla görüĢme yapamaz. Jandarma
ve polislerden yardım isteyebilir.
Genel Kurmay BaĢkanı: Bakanlar kurulunu kararı
cumhurbaĢkanının onayı ile atanır.
Bucak Müdürü: En az lise mezunu olması gerekir.
Köy ve kasabadan oluĢur.
Belediye BaĢkanı: 25 yaĢını doldurmuĢ olmalıdır.
20 gün iĢe gelmezse görevi sona erer. Geçici olarak iç
iĢleri, kesin olarak DanıĢtay görevden alır. 6 ay
mahkûm olursa görevi düĢer. Meclis toplanıp baĢkası
düĢürebilir.
Muhtar:
-Devlet adına yaptıkları:
- Kanunları duyurmak
- Hükümetçe bildirilecek iĢleri yapmak
- Güvenliği ve Sağlığı korumak
- Özel durumlarda evlendirme yapmak
-Köy adına yaptıkları:
-Köy derneğinin ve meclisinin kararlarını uygulamak
-Köyü mahkeme önünde temsil etmek
-Köyün paralarını temsil etmek
-Köyün harcamaları konusunda ihtiyar heyetine Hesap
vermek
* Türkiye de 16 tane büyükĢehir belediyesi vardır.(En
son Adapazarı oldu.)
Not: Ġl, ilçe, bakanlıklar, üniversiteler, il özel idareleri,
kamu kurumu niteliğindeki meslek odalarının kuruĢları
hepsi kanunla kurulurlar.
HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS
*DEVLET DENETLEME KURULU*
Ġlk kez 1982 anayasasıyla oluĢturulmuĢtur.
CumhurbaĢkanına bağlıdır. BaĢkan ve üyelerini
CumhurbaĢkanı atar.
Görevleri: cumhurbaĢkanı isteği üzerine tüm kamu
niteliğindeki meslek kuruluĢlarında, KĠT lerde, kamuya
yararlı dernek ve vakıflarda her türlü inceleme, araĢtırma
ve denetleme yapar.
Not: Türk silahlı kuvvetleri ve yargı organlarını
denetleyemez.
*YÜKSEK DENETLEME TEġKĠLATI*
BaĢbakana bağlıdır. BaĢbakanlık adına devlet kurum ve
kuruluĢlarına inceleme ve denetleme yapar.
*ĠKTĠSADĠ KAMU KURULUġLARI*
1) KAMU ĠKTĠSADĠ TEġEBBÜSLERĠ(KĠTLER)
Sermayesi en az %50-1 veya tamamı devlete ait olan
kuruluĢlardır.
Örneğin; Devlet malzeme ofisi, tedaĢ, ziraat bankası,
halk bankası vb.
2)KAMU ĠKTĠSADĠ KURULUġLARI(KĠK)
Sermayesinin tamamının devlete ait olduğu
kuruluĢlardır. Örneğin;Demir yolları, posta, telgraf,
devlet hava meydanları iĢletmesi vb.
*BAĞIMSIZ VE ÖZERK ĠDARĠ KURULUġLARI*
1)Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurulu(Bddk)
BaĢkanı ve üyeleri bakanlar kurulu tarafından atanır.
Temel görevi: Türkiye de banka kurumasına izin vermek,
yabancı bankanın Türkiye de banka açmasına izin
vermek, bankaların fona devredilmesine karar
vermektir.
2)Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu(Tmsf)
BaĢkanı ve üyeleri bakanlar kurulu tarafından atanır.
Asıl görevi: tasarruf mevduatlarını sigortalamak olan bu
fonun görevi yasalarla geniĢletilmiĢ ve bankacılık
iĢlemleri yapma yetkisi kaldırılan bankaların yönetim ve
denetimini üstlenmek, el konulan mal varlıklarının ihale
ile satıĢını yapmak.
Not: bir bankanın kapatılmasını TSMF talep eder. BDDK
karar verir.
3)Hazine MüsteĢarlığı
BaĢbakanın bünyesindedir. Ekonomik politikaların
tespitine yardımcı olmak, dıĢ borçları idare ve kontrol
etmek, uluslar arası para fonu (ĠMF) ve dünya
markası gibi uluslar arası mali kuruluĢlarla iliĢkilerde
Türkiye‘yi hazine müsteĢarlığı temsil eder
4)Sermaye Piyayası Kurulu(Spk)
Üyeleri bakanlar kurulu tarafından atanır.
Temel görevleri: sermaye piyasasının güven, açıklık ve
kararlılık içinde çalıĢmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve
yararlarının bir disiplin içerisinde çalıĢmasını sağlmak
amacıyla düzenleme yapmak, izin vermek denetleme
yapmaktır.
34
CAHĠT ENÇ
5)Rekabet Kurumu
ĠliĢkili olduğu bakanlık sanayi ve ticaret bakanlığıdır.
Üyeleri bakanlar kurulu tarafından atanır.
Temel görevi: serbest rekabeti sağlamak ve piyasalarda
tekelleĢmeyi önlemektir. TMSF tarafından yapılan
ihaleler ile özelleĢtirme idaresi tarafından yapılan satıĢlar
rekabet kurulu tarafından incelenir, karara bağlanır.
6)Kamu Ġhale Kurumu
ĠliĢkili olduğu bakanlık maliye bakanlığıdır. Üyeleri
bakanlar kurulu tarafından atanır.
Temel görevi: kamu kaynağı kullanan veya kamu
hukukuna tabi olan kamu kurum ve kuruluĢlarının
yapacağı ihalelerde uygulanacak esasları belirler.
Kamu ihalelerinin bazı ilkeleri
1)Alaniyet, soydanlık, açıklık
2)Serbest rekabet ilkesi
3)isteklide belli bir yeterliliğin aranması ilkesi
4)Ödeneği bulunmayan bir iĢ için ihaleye çıkılmaması
ilkesi.
7)Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu(Epdk)
ĠliĢkili olduğu bakanlık enerji ve tabi kaynaklar
bakanlığıdır. Üyeleri bakanlar kurulu tarafından atanır.
Temel görevi: elektriğin kaliteli, düĢük maliyetli, yeterli
Ģekilde tüketicilerin kullanımına sunulmasını sağlamaktır.
8)Rtük
Üyeleri ve baĢkanını TBMM atar. 1994 tarihine kadar
yayıma izin vermiyordu. 1994 de izin verilmeye baĢlandı.
Ġzin Ģartlarını ihlal eden yayın ilkelerine aykırı yayın
yapan özel radyo ve kuruluĢları uyarır veya açık bir
Ģekilde özür dilemesini ister yada geçici olarak
kapatabilir.
9)Merkez Bankası(1930)
1930‘da kuruldu. Merkez bankası bir kamu kuruluĢu
değildir. Devletin ortaklığı olduğu bir anonim Ģirketidir.
Önemli görevleri: -Bakanlar kuruluyla birlikte ülkede
uygulanacak döviz kurul rejimini belirlemek.
—Fiyat istikrarını sağlamak
—Para politikalarını belirlemek
—Faiz hatlarını belirlemek ve faize müdahele etmek.
—Piyasaya döviz satmak ve açık piyasa iĢlemleri
yapmak.
*BaĢkan ve üyelerini bakanlar kurulu seçer ve atar.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
YASAMA 16. Yüksek Seçim Kurulu kaç üyeden oluşur?
 7 asil ve 4 yedek üyeden oluşur.

1. TBMM kaç üyeden oluşur? 17. Yüksek Seçim Kurulu üyeleri nereden seçilir?
 550  6 tanesi Yargıtay, 5 tanesi Danıştay tarafından,
genel kurullarınca kendi üyeleri arasından seçilir.
2. Milletvekili seçilme yaşı kaçtır?
 25 18. Yüksek Öğretim Kurulu üyeleri Yargıtay ve Danıştay
tarafından nasıl seçilir?
3. Anayasa’da 2002 yılında yapılan değişiklikle milletvekili  Üye tam sayılarının salt çoğunluğunun gizli
seçilme engeli sayılan hangi suç seçilme engeli olmaktan oyuyla seçilir.
çıkarılmıştır?
 İdeolojik eylemlerden hüküm giymek 19. Anayasa değişikliklerine ilişkin halkoyuna sunulma
işleminde yetkili organ hangisidir?
4. Hangi kamu görevlileri istifa etmeden milletvekili adayı  Yüksek Seçim Kurulu’dur.
olabilir?
 İşçiler istifa etmeden milletvekili adayı olabilir. 20. Milletvekillerinin yapamayacağı işler hangileridir?
 Devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde ve bunlara
5. Hangi kamu görevlileri istifa etmeden milletvekili adayı bağlı kuruluşlarda,
olamaz?  Devletin veya diğer kamu tüzel kişilerinin
 Hakim ve savcılar doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak katıldığı
 Yüksek yargı organları mensupları teşebbüs ve ortaklıklarda,
 Yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları  Özel gelir kaynakları ve özel imkanları kanunla
 Yükseköğretim kurulu üyeleri sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerin ve
 Kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan
görevlileri vakıfların,
 Yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan  Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile
diğer kamu görevlileri sendikalar ve bunların üst kuruluşlarının ve
 Silahlı kuvvetler mensupları katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve
denetim kurullarında görev alamazlar, vekil
6. TBMM seçimleri kaç yılda bir yapılır? olamazlar, herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya
 4 (21 Ekim 2007 referandumuna göre) dolaylı olarak kabul edemezler, temsilcilik ve
hakemlik yapamazlar.
7. Meclisin yenilenmesine karar verilirse yetkileri ne zaman  Yürütme organının teklif, inha, atama veya
son bulur? onamasına bağlı resmi veya özel herhangi bir işle
 Yeni meclisin seçilmesine kadar sürer. görevlendirilemezler.
 Milletvekillerinin yapamayacağı diğer işler
8. Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan kanunla düzenlenir.
görülmezse seçimler ne zamana kadar geriye bırakılır?
 1 yıla kadar geriye bırakılır. 21. Yasama dokunulmazlığı nedir?
 Milletvekillerini gereksiz soruşturma ve
9. Seçimleri geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa yeniden kovuşturmalardan korumayı amaçlayan ve
erteleme yapılabilir mi? milletvekilliği süresince devam eden anayasal
 Erteleme kararındaki usule göre işlem tekrarlanabilir. dokunulmazlıktır.

10. Ara seçim ne demektir? 22. Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği öne sürülen
 TBMM üyeliklerinde boşalma olması halinde ara bir milletvekili hakkında soruşturma veya kovuşturma
seçime gidilir. Ara seçim her seçim döneminde 1 defa yapılabilir mi?
yapılır ve genel seçimden 30 ay geçmedikçe ara seçime  Hayır yapılamaz. Meclis kararı olmadıkça
gidilemez. Ancak boşalan üyeliklerin sayısı üye tam milletvekili tutulamaz, sorguya çekilemez,
sayısının %5’ini bulduğu hallerde ara seçimlerin 3 ay tutuklanamaz, yargılanamaz.
içerisinde yapılmasına karar verilir. Genel seçimlere 1
yıl kala ara seçim yapılamaz. 23. Ağır cezalık bir suç veya suçüstü hallerinde milletvekili
yargılanabilir mi?
11. Bir ilin veya seçim çevresinin TBMM’de üyesinin  Evet, yargılanabilir.
kalmaması durumunda seçim nasıl yapılır?
 Boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk Pazar 24. Anayasanın 14. Maddesinde geçen Temel Hak ve
günü ara seçim yapılır. Hürriyetlerin Kötüye Kullanılmaması ilkesinin ihlali
sebebiyle bir milletvekili hakkında soruşturma veya
12. Genel seçimler hangi organın gözetim ve denetimi altında kovuşturma yapılabilir mi?
yapılır?  Evet, yapılabilir.
 Yargı organlarının gözetim ve denetimi altında
yapılır. 25. TBMM üyesi hakkında, seçimden önce veya sonra
verilmiş bir ceza hükmünün infazı ne zaman yerine getirilir?
13. Genel seçimlerin başlamasından bitimine kadar,  Üyelik sıfatının sona ermesinden sonra yerine
seçimlerle ilgili tüm işlemleri yapmaya ve yaptırmaya hangi getirilir.
makam yetkilidir?
 Yüksek Seçim Kurulu yetkilidir. 26. TBMM üyesinin işlemiş olduğu bir suç sebebiyle verilen
ceza zaman aşımına uğrar mı?
14. Yüksek Seçim Kurulu’nun kararları aleyhine başka bir  Hayır. Üyelik süresince zaman aşımı işlemez.
merciye başvurulabilir mi?
 Başvurulamaz. 27. Tekrar seçilen bir milletvekili hakkında soruşturma ve
kovuşturma nasıl yapılır?
15. Yüksek Seçim Kurulu görev ve yetkilerini neye göre yapar?  Meclisin yeniden dokunulmazlığı kaldırmasına
 Kanuna göre yapar. bağlı olarak yapılır.

35 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
28. TBMM’deki siyasi parti gruplarınca yasama 41. Kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülme usul ve esasları
dokunulmazlığı hakkında görüşme yapılıp karar alınabilir neye göre belirlenir?
mi?  TBMM İç Tüzüğü’ne göre belirlenir.
 Hayır. Ne görüşme yapılır, ne de karar alınabilir.
42. TBMM’ce kabul edilen kanunlar kim tarafından
29. İstifa eden milletvekilinin, milletvekilliğinin düşmesi onaylanır?
TBMM’ce nasıl kararlaştırılır?  Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır.
 İstifanın geçerli olduğu, TBMM Başkanlık Divanınca
tespit edildikten sonra, TBMM Genel Kurulunca 43. Cumhurbaşkanı bir kanunu kaç gün içerisinde
kararlaştırılır. yayımlar?
 15 gün içerisinde yayımlar.
30. Kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde
milletvekilliğinin düşmesi nasıl karara bağlanır? 44. Cumhurbaşkanı yayımlanmasını uygun bulmadığı
 Bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurul’a kanunları kaç gün içerisinde TBMM’ye gönderir?
bildirilmesiyle karara bağlanır.  15 gün içerisinde geri gönderir.

31. Milletvekilliği ile bağdaşmayan bir görev veya hizmeti 45. Cumhurbaşkanı, Bütçe Kanunu’nu uygun bulmadığı
sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin gerekçesiyle TBMM’ye geri gönderebilir mi?
düşmesi nasıl karara bağlanır?  Hayır, gönderemez.
 Yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu
üzerine Genel Kurulca gizli oyla karara bağlanır. 46. TBMM’ce aynen kabul edilen bir kanunu,
Cumhurbaşkanı tekrar geri gönderebilir mi?
32. Meclis çalışmalarına özürsüz ve izinsiz olarak katılmayan  Hayır, Cumhurbaşkanı’nın ikinci kez böyle bir
milletvekiline hangi yaptırım uygulanır? yetkisi yoktur.
 Bir ay içerisinde toplam 5 birleşim günü meclis
çalışmalarına katılmayan milletvekilinin 47. TBMM geri gönderilen bir kanunda yeni bir değişiklik
milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık yaparsa Cumhurbaşkanı bu değiştirilen kanunu geri
Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye gönderebilir mi?
tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilir.  Evet gönderebilir.

33. Partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle 48. Bir uluslararası sözleşme nasıl kanunlaşır?
sebep olan milletvekilinin milletvekilliği ne zaman düşer?  TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun
 Bu kararın Resmi Gazete’de gerekçeli olarak bulmasına bağlıdır. (Uygun Bulma Kanunu)
yayımlandığı tarihte sona erer.
49. Hangi uluslararası sözleşmeler yayımlanma ile
34. Yasama dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili kaç gün yürürlüğe girer?
içerisinde nereye itirazda bulunabilir?  Ekonomik, ticari ve teknik ilişkileri düzenleyen ve
 7 gün içerisinde Anayasa Mahkemesi’ne itirazda süresi bir yılı aşmayan antlaşmalar, devlet maliyesi
bulunur. bakımından bir yüklenme getirmemek, kişi hallerine
ve Türklerin yabancı ülkelerdeki mülkiyet haklarına
35. Milletvekilliğinin düşmesine 84. Maddenin 1. 3. veya 4. dokunmamak şartıyla yayımlanma ile yürürlüğe
Fıkralarına göre karar verilmiş olması halinde milletvekili kaç konabilir.
gün içerisinde, nereye itirazda bulunabilir?
 7 gün içerisinde Anayasa Mahkemesi’ne itirazda 50. Hangi uluslararası sözleşmelerin TBMM’ce uygun
bulunabilir. bulunma zorunluluğu yoktur?
 Milletlerarası bir antlaşmaya dayanan uygulama
36. Milletvekilliği, TBMM’ce düşürülen bir milletvekilinin antlaşmaları ile kanunun verdiği yetkiye dayanılarak
yapmış olduğu itirazı Anayasa Mahkemesi kaç gün içerisinde yapılan ekonomik, ticari, teknik veya idari
karara bağlar? antlaşmalar.
 15 gün içerisinde karara bağlar.
51. Ekonomik, ticari veya özel kişilerin haklarını ilgilendiren
37. TBMM’nin görev ve yetkileri nelerdir? antlaşmalar yayımlanmadan yürürlüğe konulabilir mi?
 Kanun koymak, değiştirmek, kaldırmak  Hayır, konulamaz.
 Bakanlar Kurulu’nu ve bakanları denetlemek
 Bakanlar Kurulu’na belli konularda KHK çıkarma 52. Türk kanunlarına değişiklik getiren antlaşmalar nasıl
yetkisi vermek yürürlüğe konulur?
 Bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek ve  TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına
kabul etmek bağlıdır.
 Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek
 Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun 53. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası
bulmak antlaşmalar ne hükmündedir?
 TBMM üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun  Kanun hükmündedir.
kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek
 Anayasa’nın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri 54. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası
kullanmak ve görevleri yerine getirmek antlaşmalar hakkında Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabilir
mi?
38. TBMM’nin af kanunu çıkarması için gereken oy nisabına  Bunlar hakkında Anayasa’ya aykırılık iddiası ile
ne denir? Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz.
 Nitelikli çoğunluk (3/5) denir.
55. Milletlerarası antlaşma ile kanun çatışırsa hangisi esas
39. Kanun tasarıları kim tarafından getirilir? alınır?
 Bakanlar Kurulu (Hükümet)  Milletlerarası antlaşma esas alınır.

40. Kanun teklifleri kim tarafından getirilir? 56. Bakanlar Kurulu’na KHK çıkarma yetkisini kim verir?
 Milletvekilleri  TBMM verir.

36 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
57. KHK ile düzenlenemeyen ve Anayasa’da düzenlenmiş hak 75. Meclis ara verme veya tatil sırasında kim tarafından
ve ödevler hangileridir? toplantıya çağrılır?
 Anayasa’nın ikinci kısmının birinci ve ikinci  Doğrudan doğruya veya Bakanlar Kurulu’nun
bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve istemi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından çağrılır. Ya
ödevleri ile dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve da meclis başkanı doğrudan doğruya veya üyelerin
ödevler KHK ile düzenlenemez. beşte birinin yazılı istemi üzerine çağırır.
76. TBMM Başkanı’nı kim seçer?
58. KHK ile Anayasa’daki hak ve ödevler istisnasız hangi  Meclis üyeleri seçer.
zamanlarda düzenlenebilir?
 Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde düzenlenebilir. 77. TBMM çalışmalarını hangi hükümlere göre yürütür?
 Kendi yaptığı iç tüzük hükümlerine göre yürütür.
59. KHK’nin sebebi hangi kanundur? 78. TBMM’nin toplantı yeter sayısı kaçtır?
 Yetki Kanunu’dur.  TBMM, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye
tamsayısının en az üçte biri (1/3 = 184) ile toplanır.
60. Yetki Kanunu ne demektir?
 Çıkarılacak KHK’nin amacını, kapsamını, ilkelerini, 79. TBMM’nin karar yeter sayısı kaçtır?
kullanma süresini ve süresi içinde birden fazla kararname  TBMM, Anayasa'da başkaca bir hüküm yoksa
çıkarılıp çıkarılmayacağını gösterir. toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir;
ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tam
61. Bakanlar Kurulu’nun istifası, düşürülmesi veya yasama sayısının dörtte birinin bir fazlasından (1/4+1 = 139)
döneminin bitmesi, KHK için verilen yetkiyi de düşürür mü? az olamaz.
 Hayır, düşürmez.
80. TBMM’deki bir oylamada bir bakan kendi oyu ile birlikte
62. Olağan KHK’yi kim çıkarır? en fazla kaç oy kullanabilir?
 Başbakan başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu  Kendi oyu ile birlikte en fazla 2 oy kullanabilir.
çıkarır.
81. TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yolları nelerdir?
63. Olağanüstü KHK’yi kim çıkarır?  TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yolları;
 Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar  Soru
Kurulu çıkarır.  Meclis Araştırması
 Genel Görüşme
64. KHK ne zaman yürürlüğe girer?  Gensoru
 Resmi Gazete’de yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.  Meclis Soruşturması

65. Yürürlük tarihi olarak başka bir gün gösterilebilir mi? 82. Meclis araştırması nedir?
 Evet, gösterilebilir.  Belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan
incelemeden ibarettir.
66. Kararnameler ne zaman TBMM’ye sunulur?
 Resmi Gazete’de yayımlandıkları gün 83. Genel görüşme nedir?
 Toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli
67. Yetki Kanunları ve bunlara dayanan KHK’ler, TBMM bir konunun, TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesidir.
komisyonları ve genel kurulunda nasıl görüşülür?
 Öncelikle ve ivedilikle 84. Gensoru önergesi nasıl verilir?
 Bir siyasi parti grubu adına veya yirmi
68. Resmi Gazete’de yayımlandıkları gün TBMM’ye sunulmayan milletvekilinin imzasıyla verilir.
kararnameler ne zaman yürürlükten kalkar?
 Resmi Gazete’de yayımlandıkları gün yürürlükten 85. Gensoru önergesi nasıl oylanır?
kalkar.  Üyelerin veya grupların verecekleri gerekçeli
güvensizlik önergeleri veya Bakanlar Kurulu’nun
69. TBMM’ce reddedilen kararnameler ne zaman yürürlükten güven isteği, bir tam gün geçtikten sonra oylanır.
kalkar?
 Bu kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte 86. Gensoru ile Bakanlar Kurulu’nun veya bir bakanın
yürürlükten kalkar. düşürülebilmesi için ne kadar oy gerekmektedir?
 Üye tam sayısının salt çoğunluğu gerekir. (276
70. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yabancı ülkelere gönderilmesinde oy)
kim yetkilidir?
 TBMM yetkilidir. 87. Meclis soruşturması açılması için ne kadar üyenin
imzası gerekmektedir?
71. Yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasında kim  Üye tam sayısının en az onda birinin imzası
yetkilidir? gerekmektedir.
 TBMM yetkilidir.
88. Meclis soruşturması kim için yapılır?
72. TBMM tatilde iken ülkenin ani bir silahlı saldırıya uğraması  Başbakan veya bakanlar için yapılır.
halinde, silahlı kuvvet kullanılmasına kim karar verir?
 Cumhurbaşkanı karar verir. 89. Meclis soruşturması sonucu suçlu olduğu
düşünülen başbakan veya bakanlar nereye sevk edilir?
73. TBMM kendiliğinden ne zaman toplanır?  Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesi’ne
 Her yıl Ekim ayının ilk günü toplanır. yargılanmaları için sevk edilir.

74. Meclis bir yasama yılında en çok ne kadar tatil yapabilir?

 En çok 3 ay tatil yapabilir.

37 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
90. Cumhurbaşkanı’nın yasamaya ilişkin görev ve yetkileri
nelerdir?
 Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü
TBMM’de açılış konuşmasını yapmak, TBMM’yi
gerektiğinde toplantıya çağırmak
 Yasaları yayımlamak
 Yasaları yeniden görüşülmek üzere TBMM’ye geri
göndermek
 Anayasa değişikliklerine ilişkin yasaları gerekli
gördüğü takdirde halkoyuna sunmak
 Yasaların, kanun hükmündeki kararnamelerin, TBMM
İçtüzüğü'nün, tümünün ya da belirli kurallarının
Anayasa'ya biçim ya da esas yönünden aykırı oldukları
gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açmak
 TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek
91. TBMM iç tüzüğüne göre açık oylama hangi hallerde
zorunlu olarak yapılır?
 Af niteliği taşıyan önerge ve işler, seçimlerin
yenilenmesi
 Göreve başlarken Bakanlar Kurulu hakkında güven
oylaması
 Bütçe ve kesin hesabın kabulü
 Vergiyle ilgili tasarı ve teklifler
 Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasının uygun
bulunması
 Uzun vadeli kalkınma planlarının kabulü
92. TBMM iç tüzüğüne göre gizli oylama hangi hallerde
yapılır?
 Anayasa değişikliklerinin maddelerinin ve tümünün
kabul edilmesi
 Meclis başkanının seçimi
 Meclis soruşturması açılıp açılmayacağına karar
verilmesi
 Yüce Divan’a sevke ilişkin oylama
 Üyelikle bağdaşmayan bir görevde ısrar
etmesinedeniylemilletvekilinin düşürülmesioylaması
YASAMA BİLGİ NOTLARI
 2005 yılında 1982 Anayasası’nda yapılan değişikliklerle RTÜK
üyelerini TBMM’nin seçmesi, bütçenin Merkezi Yönetim Bütçesi
olarak adlandırılması hükme bağlanmıştır.
 Cumhurbaşkanının siyasi ve hukuki sorumluluğu
yoktur. Sadece vatana ihanetten dolayı suçlanabilir.
 Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler için yargıya
başvurulamaz.
 Cumhurbaşkanının, Bakanlar Kurulu ile birlikte yaptığı
işlemlerden dolayı başbakan ve ilgili bakanın sorumlu
olmasına karşı imza kuralı denir.
 TBMM dıĢından baĢbakan atanamaz.
 TBMM dışından bakanlar atanabilir.
 TBMM içinden veya dıĢından cumhurbaĢkanı seçilebilir.
 Para basılmasına ancak TBMM karar verir.
 Kanunların uygulanmasını göstermek ve emrettiği iĢleri
belirlemek amacıyla tüzük çıkarılır.
 Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşları kendi görev alanlarını ilgilendiren
kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere
yönetmelik çıkarırlar.
 Seçim dönemi dolmadan ancak TBMM seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.
 Seçim dönemi dolmadan cumhurbaşkanı seçimlerin
yenilenmesine karar veremez.
38
CAHĠT ENÇ
Yenilenmesine karar verilen meclisin yetkileri yeni
meclis seçilmesine kadar sürer.
Anayasa‘daki baĢlangıç hükümleri, Anayasa
metninden sayılır.
 Anayasa‘da 2004 yılında yapılan değiĢiklikle, kadın –
erkek eĢitliği hüküm altına alınmıĢtır.
 Anayasa’da 2001 yapılan değişiklikler temel hak ve
hürriyetlere ilişkindir.
 Anayasa‘ya göre yakalanan veya tutuklanan kiĢi, 48
saat içinde mahkemeye çıkarılır, mahkeme 24 saat
içinde karar verir.
 Yerleşme hürriyeti ancak suç işlenmesini önlemek,
sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve
düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek, kamu mallarını
korumak amacıyla sınırlandırılabilir.
 Seyahat hürriyeti ancak suç soruĢturma ve
kovuĢturması sebebiyle ve suç iĢlenmesini önlemek
amacıyla sınırlandırılabilir.
 Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti ancak
vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya
kovuşturması sebebiyle sınırlandırılabilir.
 Basımevi kurmak, izin alma ve mali teminat yatırma
Ģartına bağlanamaz.
 Süreli veya süresiz yayın önceden izin alma ve mali
teminat yatırma şartına bağlanamaz.
 Basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti
olduğu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya
iĢletilmekten alınamaz.
 18 yaşında ve fiil ehliyete sahip her vatandaş
derneklere üye olabilir.
 2001 Anayasa değiĢikliği ile herkes, meĢru vasıta ve
yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde
davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil
yargılanma hakkına sahip kılınmıĢtır.
 2001 Anayasa değişikliği ile kanuna aykırı olarak
elde edilmiş bulgular delil olarak kabul edilemez.
 2001 Anayasa değiĢikliği ile hiç kimse, yalnızca
sözleĢmeden doğan bir yükümlülüğü yerine
getirmemesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz.
 2001 Anayasa değişikliği ile ölüm cezası ve genel
müsadere cezası verilemez.
 2004 Anayasa değiĢikliği ile Uluslararası Ceza
Divanı‘na taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç
olmak üzere vatandaĢ, suç sebebiyle yabancı bir
ülkeye verilemez.
 2001 Anayasa değişikliği ile aile, Türk toplumunun
temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.
 2001 Anayasa değiĢikliği ile asgari ücretin tespitinde
çalıĢanların geçim Ģartları ile ülkenin ekonomik
durumu da göz önünde bulundurulur.
 2001 Anayasa değişikliği ile Türk babanın veya
Türk annenin çocuğu Türk’tür.
 1987 Anayasa değiĢikliği ile 18 yaĢını dolduran her
Türk vatandaĢı seçme ve halk oylamasına katılma
hakkına sahiptir.
 Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde yapılacak
seçimlerde uygulanmaz.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
 Parti üyesi olabilmek için 18 yaĢını doldurmak  Siyasi parti grupları 20 üyeden meydana gelir.
gerekmektedir.  Meclis soruşturması sonucunda, Yüce Divan’a sevk
 Yükseköğretim öğrencileri siyasi partilere üye kararı, ancak üye tam sayısının salt çoğunluğunun gizli
olabilirler. oyuyla alınır.

 Siyasi partilerin mali denetimlerini Anayasa  Siyasi parti gruplarında, meclis soruşturması ile ilgili
görüşme yapılamaz ve karar alınamaz.
Mahkemesi yapar. Anayasa Mahkemesi bu denetimi
yaparken SayıĢtay‘dan yardım sağlar.  Bir bakan kendi oyu ile birlikte en çok 2 oy kullanabilir.
 Siyasi partilerin kapatılma davasını Yargıtay
 TBMM’deki İhtisas Komisyonları şu an itibariyle 17’dir.
Cumhuriyet Başsavcısı açar.

 2001 Anayasa değiĢikliği ile parti kapatma YÜRÜTME

zorlaĢtırılmıĢtır.
 2001 Anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanı,
yayımlanmasını kısmen veya tamamen uygun bulmadığı
kanunları, bir daha görüşülmek üzere bu hususta
gösterdiği gerekçe ile birlikte 15 gün içerisinde TBMM’ye
gönderir.
 2001 Anayasa değiĢikliği ile parti kapatma davalarında
Anayasa Mahkemesi, temelli kapatma yerine, dava konusu
fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasi partinin devlet
yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına
karar verebilir.
 Bakanlar Kurulu’nun istifası, düşürülmesi veya yasama
döneminin bitmesi, belli süre için verilmiş olan yetkinin
sona ermesine sebep olmaz.
 5 yıl yasağı, bir siyasi partinin kapatılmasına sebep
olanların siyaset yapamayacakları süreyi gösterir.
 5 yıl yasağı, Anayasa Mahkemesi’nin temelli kapatmaya
ilişkin kesin kararının Resmi Gazete’de gerekçeli olarak
yayımlanmasıyla başlar.
 Yasama dokunulmazlığı, milletvekillerini
soruĢturma ve kovuĢturmalardan korur.
 Yasama dokunulmazlığının istisnası, suçüstü hali, ağır
cezalık hal ve Anayasa’nın 14. maddesindeki durumlardır.
1. Cumhurbaşkanının nitelikleri nelerdir?
 Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek
öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri
veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine
sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından
seçilir.
2. Cumhurbaşkanının görev süresi kaç yıldır?
 Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır.
3. Bir kimse birden fazla cumhurbaşkanı seçilebilir mi?
 Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı
seçilebilir.
4. TBMM içinden veya dıĢından cumhurbaĢkanı adayı
nasıl gösterilebilir?
 Cumhurbaşkanlığına TBMM üyeleri içinden veya
TBMM dışından aday gösterilebilmesi yirmi
milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür.
 Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde
geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde
gereksiz onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.
 Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği
kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona
erer. (21 Ekim 2007 referandumuna göre)

 İstifa eden milletvekilinin düşmesi, Genel Kurul’un vereceği

5. Cumhurbaşkanı seçimi nasıl yapılır?
karara göredir.  Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev
süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde;
makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise
Kesin hüküm giyme ve kısıtlanma halinde boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır.
milletvekilliğinin düĢmesi, mahkeme kararının Genel  Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt
Kurul‘da okunmasına bağlıdır. çoğunluğunu alan aday CumhurbaĢkanı seçilmiĢ olur. Ġlk
 Üyelikle bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen
ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk
komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul oylamada en çok oy almıĢ bulunan iki aday katılır ve geçerli
gizli oyla karar verir. oyların çoğunluğunu alan aday CumhurbaĢkanı seçilmiĢ olur.
 Ġkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin
 Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci
bulmak TBMM’nin yetkisindedir. oylama, boĢalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame
edilmesi suretiyle yapılır. Ġkinci oylamaya tek adayın kalması
halinde, bu oylama referandum Ģeklinde yapılır. Aday, geçerli
 Milletlerarası antlaĢmaları onaylamak cumhurbaĢkanının oyların çoğunluğunu aldığı takdirde CumhurbaĢkanı seçilmiĢ
yetkisindedir. olur.
 Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde Bakanlar Kurulu  CumhurbaĢkanı göreve baĢlayıncaya kadar görev süresi
cumhurbaşkanı başkanlığında toplanır. dolan CumhurbaĢkanının görevi devam eder.
 Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usul ve esaslar
 Olağan hallerde Bakanlar Kurulu baĢbakan kanunla düzenlenir. (21 Ekim 2007 referandumuna
baĢkanlığında toplanır. göre)
 TBMM Başkanlık Divanı, meclis başkanı, başkan
vekilleri, katip üyeler ve idare amirlerinden oluşur. 6. Cumhurbaşkanının yürütmeye ilişkin görev ve yetkileri
nelerdir?
 Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek
 Siyasi parti grupları, meclis baĢkanlığı için aday
 Başbakanın önerisi üzerine Bakanları atamak ve
gösteremez. görevlerine son vermek
 TBMM Başkanlık Divanı için, bir yasama dönemi için 2  Gerekli gördüğünde Bakanlar Kurulu'na Başkanlık
seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi 2, ikinci devre etmek ya da Bakanlar Kurulu'nu Başkanlığı altında
seçilenlerin görev süresi 3 yıldır. toplantıya çağırmak
 Yabancı devletlere Türk Devleti'nin temsilcilerini
göndermek
 Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet
temsilcilerini kabul etmek
39 HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
 Uluslararası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak
 Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı
Kuvvetleri'nin Başkomutanlığını temsil etmek
 Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar
vermek
 Genelkurmay Başkanı'nı atamak
 Milli Güvenlik Kurulu'nu toplantıya çağırmak
 Milli Güvenlik Kurulu'na Başkanlık etmek
 Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla
sıkıyönetim ya da olağanüstü hal ilan etmek ve kanun
hükmünde kararname çıkarmak
 Kararnameleri imzalamak
 Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli
kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak
 Devlet Denetleme Kurulu’nun başkanını ve üyelerini
atamak
 Devlet Denetleme Kurulu’na inceleme, araştırma ve
denetleme yaptırmak
 Yüksek Öğretim Kurulu üyelerini seçmek
 Üniversite rektörlerini seçmek
7. Üçlü kararname nedir?
 Bakanlar Kurulu’nun belli bazı kararnamelerini
cumhurbaşkanının imzalamasına (Cumhurbaşkanı – yapılır.
Başbakan – Bakanlar) üçlü kararname denir. Bu
kararlardan başbakan ve ilgili bakanlar sorumludur.
8. Cumhurbaşkanının re’sen (kendiliğinden) imzaladığı kararlar
ve emirler aleyhine karşı yargı mercilerine başvurulabilir mi?
 Cumhurbaşkanı'nın, Anayasa ve diğer yasalarda
Başbakan ve ilgili bakanın imzalarına gerek olmaksızın
tek başına yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki
bütün kararları, Başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanır.
Bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakan sorumludur.
Cumhurbaşkanı'nın resen imzaladığı kararlar ve emirler
aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine
başvurulamaz.
9. Cumhurbaşkanı vatana ihanetten dolayı nasıl suçlanabilir?
 Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, TBMM üye
tamsayısının en az üçte birinin önerisi üzerine, üye
tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla
suçlandırılır .  Bakanlıktan düşer.
10. Cumhurbaşkanına kim vekillik eder?
 Cumhurbaşkanı'nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi
nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması
durumlarında, görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme
ya da başka bir nedenle Cumhurbaşkanlığı makamının
boşalması durumunda da yenisi seçilinceye kadar,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı
Cumhurbaşkanlığı'na vekillik eder ve Cumhurbaşkanı'na
ilişkin yetkileri kullanır.
11. Devlet Denetleme Kurulu kime bağlı olarak görev yapar?
 Cumhurbaşkanına bağlı olarak görev yapar.
12. Devlet Denetleme Kurulu’nun denetim görevi nedir?
 İdarenin hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli
şekilde yürütülmesinin ve geliştirilmesinin sağlanması
amacıyla denetim yapar.
13. Devlet Denetleme Kurulu’nun görevleri nelerdir?
 Tüm kamu kurum ve kuruluşlarında sermayesinin
yarısından fazlasına bu kurum ve kuruluşların katıldığı
her kuruluşta, kamu kurumu niteliğinde olan meslek
kuruluşlarında; her düzeydeki işçi ve işveren meslek
kuruluşlarında; kamuya yararlı derneklerle vakıflarda her
türlü inceleme, araştırma ve denetleme yapmak Devlet
Denetleme Kurulu’nun görevleri arasındadır.
14. Bakanlar Kurulu kimlerden oluşur?
 Başbakan ve bakanlardan oluşur.
40
CAHĠT ENÇ
15. TBMM dışından başbakan atanabilir mi?
 Hayır, atanamaz. Başbakan ancak TBMM üyeleri
arasından atanır.
16. TBMM dışından bakan atanabilir mi?
 Evet, atanabilir.
17. Bir bakanı görevinden kim alabilir?
 Başbakanın teklifi üzerine cumhurbaşkanı
18. Güvenoyu nedir?
 Bakanlar Kurulu’nun göreve başlayabilmesi için,
hükümet programının okunması ve TBMM’ce
programının kabul edilmesidir.
19. Güvenoyu usulü nasıldır?
 Bakanlar Kurulu’nun programı, kuruluşundan en
geç bir hafta içinde başbakan veya bir bakan
tarafından TBMM’de okunur ve güvenoyuna
başvurulur.
 Güvenoyuiçingörüşmeler,programınokunmasından
iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin
bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama
20. Hükümetin genel siyasetinin yürütülmesinden kim
sorumludur?
 Bakanlar Kurulu sorumludur
21. Bakanlar Kurulu üyelerinden milletvekili olmayanlar
hangi haklara sahip olurlar?
 Bunlar yasama dokunulmazlığına sahip bulunurlar.
TBMM üyeleri gibi ödenek ve yolluk alırlar.
22. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görev ve yetkileri
hangi mevzuat hükümlerine göre düzenlenir?
 Kanunla düzenlenir.
23. İzinli bir bakana vekalet edilebilir mi? Edilirse kim eder?
 İzinli bir bakana vekalet edilebilir. Diğer bir bakan
geçici olarak vekillik eder.
24. Yüce Divan’a verilen bir bakana ne olur?
25. Başbakan Yüce Divan’a verilirse ne olur?
 Hükümet düşmüş sayılır.
26. Herhangi bir sebepten dolayı boşalan bakanlığa kaç
gün içerisinde atama yapılır?
 15 gün içerisinde atama yapılır.
27. TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verilmesi
halinde hangi bakanlıklara, meclis içinden veya dışından
başbakanca atama yapılır?
 Adalet Bakanlığı
 İç İşleri Bakanlığı
 Ulaştırma Bakanlığı
28. Seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde
Bakanlar Kurulu’nun durumu ne olur?
 Bakanlar Kurulu çekilir ve cumhurbaşkanı geçici
Bakanlar Kurulu’nu kurmak üzere bir başbakan atar.
29. Geçici Bakanlar Kurulu nasıl oluşturulur?
 Adalet, iç işleri ve ulaştırma bakanları TBMM’deki
veya TBMM dışındaki bağımsızlardan olmak üzere
siyasi parti gruplarından oranlarına göre alınır.
30. Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme kararının Resmi
Gazete’de ilanından itibaren kaç gün içinde kurulur?
 5 gün içinde kurulur.
31. Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna başvurulabilir
mi?
 Hayır, başvurulamaz.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
32. Geçici Bakanlar Kurulu’nun görev süresi ne zamana kadar
sürer?
 Seçim süresince ve yeni meclis toplanıncaya kadar
vazife görür.
33. Tüzük kim tarafından ve nasıl çıkarılır?
 Bakanlar Kurulu, kanunun uygulanmasını
göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere
kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay’ın
incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükler çıkarabilir.
34. Tüzükler nasıl yürürlüğe girer?
 Cumhurbaşkanınca imzalanır ve kanunlar gibi
yürürlüğe girer.
35. TBMM seçimleri cumhurbaşkanınca nasıl yenilenir?
 Bakanlar Kurulu’nun güvenoyu alamaması veya
güvensizlik oyuyla düşürülmesi halinde, 45 gün içinde
yeni Bakanlar Kurulu kurulamadığı veya kurulduğu halde
güvenoyu alamadığı takdirde cumhurbaşkanı, TBMM
başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar
verir.
 Başbakanın güvensizlik oyu ile düşürülmeden istifa
etmesi üzerine 45 gün içerisinde veya yeni seçilen
TBMM’de Başkanlık Divanı seçiminden sonra yine 45 gün
içerisinde Bakanlar Kurulu’nun kurulamaması hallerinde
de cumhurbaşkanı TBMM başkanına danışarak seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.
 Yenilenme kararı Resmi Gazete’de yayımlanır ve
seçime gidilir.
36. Başkomutanlık makamını kim temsil eder?
 Cumhurbaşkanı temsil eder.
37. Milli güvenliğin sağlanmasından ve silahlı kuvvetlerin yurt
savunmasına hazırlanmasından TBMM’ye karşı kim sorumludur?
 Bakanlar Kurulu sorumludur.
38. Savaşta, başkomutanlık görevlerini cumhurbaşkanlığı
namına kim yerine getirir?
 Genelkurmay başkanı yerine getirir.
39. Genelkurmay başkanını kim atar?
 Bakanlar Kurulu’nun teklifi üzerine cumhurbaşkanı
atar.
40. Genelkurmay başkanı, görev ve yetkilerinden dolayı kime
karşı sorumludur?
 Başbakana karşı sorumludur.
41. Milli Güvenlik Kurulu ne zaman toplanır?
 Ayda bir toplanır.
42. Milli Güvenlik Kurulu’nun gündemini kim belirler?
 Başbakan ve genelkurmay başkanının önerileri
dikkate alınarak cumhurbaşkanınca gündem belirlenir.
43. Cumhurbaşkanı katılmadığı zamanlarda Milli Güvenlik
Kurulu kimin başkanlığında toplanır?
 Başbakanın başkanlığında toplanır.
44. Anayasa’daki olağanüstü yönetim usulleri nelerdir?
 Olağanüstü haller
 Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş ilanıdır.
45. Anayasa’daki olağanüstü haller nelerdir?
 Tabii afet ve ağır ekonomik bunalım sebebiyle
olağanüstü hal ilanı
 Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin
ciddi şekilde bozulması sebepleriyle olağanüstü hal ilanı
46. Tabii afet ve ağır ekonomik bunalım sebebiyle olağanüstü
hal ilanında süre ne kadardır?
 6 aydır. Her defasında 4 ay uzatılabilir.
41
CAHĠT ENÇ
47. Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin
ciddi şekilde bozulması sebepleriyle olağanüstü hal ilanında
süre ne kadardır?
 6 aydır. Her defasında 4 ay uzatılabilir. Savaş
halinde 4 aylık süre aranmaz.
48. Olağanüstü hal ilanında usul nasıldır?
 Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar
Kurulu, Milli Güvenlik Kurulu’nun da görüşünü
aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla
bölgesinde veya bütününde olağanüstü hal ilan eder.
49. Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş ilanına kim karar
verir?
 Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar
Kurulu verir.
50. Sıkıyönetim komutanları kime bağlı olarak görev
yapar?
 Genelkurmay başkanına bağlı olarak görev yapar.
51. Kamu tüzel kişiliği nasıl kurulur?
 Kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye
dayanılarak kurulur.
52. Yönetmeliği kimler çıkarabilir?
 Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri
çıkarabilir.
53. Yönetmelik niçin çıkarılır?
 Kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak
üzere çıkarılır.
54. Yargı yolu neyi ifade eder?
 İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı
yolunun açık olduğunu ifade eder.
55. Milletlerarası tahkime hangi hallerde gidilir?
 Yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilir.
56. İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre ne zaman
başlar?
 Yazılı bildirim tarihinden itibaren başlar.
57. Yargı yetkisi hangi hallerde sınırlıdır?
 İdari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun
denetimi ile sınırlıdır.
58. Yürütmenin durdurulması kararı hangi hallerde verilir?
 İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya
imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça
hukuka aykırı olması şartlarının birlikte
gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek
yürütmenin durdurulması kararı verilebilir.
59. Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler ile
Yüksek Askeri Şura kararlarına karşı yargıya başvurulabilir
mi?
 Hayır başvurulamaz. Bu işlemler yargı denetimi
dışındadır.
60. Devletin asli ve sürekli görevleri kimler aracılığıyla
yapılır?
 Memurlar ve diğer kamu görevlileri aracılığıyla
yapılır.
61. Uyarma ve kınama cezaları yargı denetimi dışında
bırakılabilir mi?
 Evet, bırakılabilir.
62. Vakıf üniversitesi nasıl kurulur?
 Kanunla kurulur.
63. Vakıf üniversitesi kurmak için gerekli olan amaç nedir?
 Kanunda gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç
amacına yönelik olmamak şartıyla devletin gözetim
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
ve denetimine
kurulabilir.
tabii olarak vakıf üniversitesi
YARGI
64. Üniversite rektörlerini kim seçer? 1. Cumhurbaşkanının yargıya ilişkin görev ve yetkileri
 Cumhurbaşkanı seçer. nelerdir?
 Anayasa Mahkemesi üyelerini,
65. Dekanları kim seçer?  Danıştay üyelerinin dörtte birini,
 Yükseköğretim Kurulu seçer.  Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcı Vekilini,
66. Yükseköğretim Kurulu üyelerini kim seçer?  Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyelerini,
 Cumhurbaşkanı seçer.  Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini
seçmek
67. RTÜK kaç üyeden oluşur?
 9 üyeden oluşur. 2. Görüşülmekte olan bir dava hakkında yasama meclisine
karşı getirilen yasaklar nelerdir?
68. RTÜK üyelerini kim seçer?  Yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru
 TBMM seçer sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir
beyanda bulunulamaz.
69. RTÜK üyeleri nasıl seçilir?
 Üyeler, siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında 3. Hakimlik ve savcılık teminatı nedir?
belirlenecek üye sayısının ikişer katı olarak  Hakimler ve savcılar azlolunamaz.
gösterecekleri adaylar arasından, her siyasi parti grubuna  Anayasa’da gösterilen yaştan önce emekliye
düşen üye sayısı esas alınmak suretiyle TBMM Genel ayrılamaz.
Kurulu’nca seçilir.  Bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması
sebebiyle de olsa aylık, ödenek ve diğer özlük
70. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının amaçları haklarından yoksun kılınamaz.
dışında faaliyet göstermesi durumunda bunların faaliyetlerine
kim son verir? 4. Hakim ve savcılar kaç yaşına kadar hizmet görürler?
 Kanunun belirlediği merciinin veya cumhuriyet  65 yaşına kadar hizmet görürler.
savcısının istemi üzerine mahkeme kararıyla son verilir
ve yerlerine yenileri seçilir. 5. Hakim ve savcılar idari görevleri yönünden kime
bağlıdırlar?
71. Kanunsuz emir nedir?  Adalet Bakanlığı’na bağlıdırlar.
 Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve surette
çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, 6. Hakim ve savcı olup da adalet hizmetindeki idari
tüzük, kanun veya anayasa hükümlerine aykırı görürse görevlerde çalışanların statüsü nedir?
yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir.  Bunlar da hakim ve savcılar hakkındaki hükümlere
Ancak üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile tabidirler.
yenilerse emir yerine getirilir. Bu halde, emri yerine
getiren sorumlu olmaz. 7. Mahkemelerde duruşmalar nasıl yapılır?
 Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir surette yerine  Herkese açık olarak yapılır.
getirilmez, yerine getiren kimse sorumluluktan
kurtulamaz. 8. Devlet Güvenlik Mahkemeleri ne zaman kaldırılmıştır?
 07.05.2004 tarih ve 5170 sayılı kanunla
kaldırılmıştır.
YÜRÜTME BİLGİ NOTLARI
9. Anayasa Mahkemesi kaç üyeden kurulur?
 Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, cumhurbaşkanlığı  17 üyeden oluşur.
kararnamesi ile düzenlenir.
10. Anayasa Mahkemesi üyelerini kim seçer?
 Devlet Denetleme Kurulu, silahlı kuvvetler ve yargı  Cumhurbaşkanı,TBMM
organlarını denetleyemez.
11. Anayasa Mahkemesi üyeleri nereden seçilir?
 Bir bakan, birden fazlasına vekillik edemez.  Yargıtay,Danıştay,Askeri Yargıtay,Askeri Yüksek
İdare ve Sayıştay genel kurulları ile Yükseköğretim
 Başkomutanlık TBMM’nin manevi varlığından Kurulundan Anayasa Mahkemesi üyelerine aday
ayrılamaz. göstermek için yapılacak seçimlerde,her boş üyelik
için,en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş
 Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazete’de yayımlanacağı sayılır.Baro başkanlarının serbest avukatlar
kanunla düzenlenir. arasından göstereceklri üç aday için yapılacak
seçimlerde en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş
 2004 Anayasa değişikliği ile Genel Kurmay olur.(2010 Anayasa değişikliği)
Başkanlığı’nın Yükseköğretim Kurulu’na üye seçmesi
kaldırılmıştır. 12. Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri nelerdir?
 Kanunların, KHK’lerin ve TBMM iç tüzüğünün
 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Anayasa’da Anayasa’ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu
düzenlenmiştir. denetlemek
 Siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak
 Üniversitelerin hazırladığı bütçeler; Yükseköğretim  Yüce Divan görevi (Anayasa Mahkemesi, Bakanlar
Kurulu’nca tetkik edildikten ve onaylandıktan sonra Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay,
Milli Eğitim Bakanlığı’na sunulur ve merkezi yönetim Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare
bütçesinin bağlı olduğu esaslara uygun olarak işleme Mahkemesi başkan ve üyelerini, başsavcılarını,
tabii tutularak yürürlüğe konulur ve denetlenir. cumhuriyet başsavcı vekilini, Hakimler ve Savcılar
Yüksek Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini ,Genel
kurmay başkanı,Kara Kuvvetleri komutanı,Deniz
Kuvvetleri komutanı,Hava kuvvetleri komutanı,
Jandarma Genel komutanı ve TBMM başkanı
42 HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan
sıfatıyla yargılar.)
 Yüce Divan, cumhurbaşkanını yalnızca vatana
ihanet suçundan dolayı yargılayabilir.
 Milletvekilliği düşürülen veya dokunulmazlığı kaldırılan
milletvekilinin itirazını görmek
 Siyasi parti kapatma davalarını görmek.
13. Anayasa Mahkemesi karar verme nisabı nedir?
 Anayasa Mahkemesi, başkan ve 12 üye ile toplanır, salt
çoğunluk ile karar verir.
14. Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açma hakkı kimlere
aittir?
 Cumhurbaşkanı
 İktidar ve ana muhalefet partisi meclis grupları
 TBMM üye tam sayısının en az 1/5 tutarındaki üyelere
aittir.
15. İktidarda birden fazla siyasi partinin bulunması halinde,
iptal davası açma hakkı bunlardan hangisine aittir?
 En fazla üyeye sahip olan partiye aittir.
16. Anayasa Mahkemesi kanunları hangi bakımdan denetler
ve bu usul nasıldır?
 Şekil ve esas bakımından denetler. Kanunların şekil
bakımından denetlenmesi, son oylamanın öngörülen
çoğunlukla yapılıp yapılmadığına göre denetler.
17. Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliklerini esas
bakımından denetleyebilir mi?
 Hayır, sadece şekil bakımından denetleyebilir. Burada
teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle
görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususlarına
bakar.
18. Anayasa değişikliklerinin denetimi hangi bakımdan ve kim
tarafından istenir?
 Şekil bakımından istenir. Bunu cumhurbaşkanı, TBMM
üyelerinin 1/5’i ister.
19. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren 10 gün geçmesi
halinde şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılabilir mi?
 Hayır, açılamaz.
20. Kanunların, KHK’lerin şekil ve esas bakımından
denetlenmesi kaç gün içinde istenir?
 Resmi Gazete’de yayım tarihinden başlayarak 60 gün
içinde istenir.
21. Anayasa Mahkemesi’nin işin esasına girerek verdiği ret
kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra kaç yıl
geçmedikçe aynı kanun hükmünün anayasaya aykırılığı ileri
sürülemez?
 10 yıl
22. Anayasa Mahkemesi bir kanun veya KHK’nin tamamını
veya bir hükmünü iptal ederken yeni bir uygulamaya yol açabilir
mi?
 Kanun koyucu gibi hareketle yeni bir uygulamaya yol
açacak biçimde hüküm tesis edemez.
23. Anayasa Mahkemesi kanun, KHK veya TBMM iç tüzüğü ya
da bunların hükümlerini iptal ederse bu hüküm ne zaman
yürürlüğe girer? Yürürlük süresi uzatılabilir mi?
 İptal kararının Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte
yürürlüğe girer. İptal hükmünün yürürlüğü, 1 yılı
geçmeyecek şekilde uzatılabilir.
24. Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürür mü?
 İptal kararları geriye yürümez.
25. Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığı nedir?
43
CAHĠT ENÇ
 Yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare
makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar.
26. Yargıtay’ın görevleri nelerdir?
 Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka
bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve
hükümlerin son inceleme merciidir.
 Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son
derece mahkemesi olarak bakar.
27. Yargıtay üyeleri kimler arasından seçilir?
 Birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve
cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar
arasından seçilir.
28. Yargıtay üyelerini kim seçer?
 Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu seçer.
29. Yargıtay cumhuriyet başsavcısı ile cumhuriyet başsavcı
vekilini kim seçer?
 Cumhurbaşkanı seçer.
30. Yargıtay cumhuriyet başsavcısı ile cumhuriyet başsavcı
vekili kaç yıl görev yapar?
 4 yıl görev yapar.
31. Danıştay’ın görevleri nelerdir?
 İdari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir
idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin
son inceleme merciidir.
 Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son
derece mahkemesi olarak bakar.
 Başbakan ve Bakanlar Kurulu’nca gönderilen kanun
tasarıları hakkında görüş bildirir.
 Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve
sözleşmeleri hakkında 2 ay içinde düşüncesini
bildirir.
 Tüzük tasarılarını inceler.
 İdari uyuşmazlıkları çözer.
32. Tüzüklerin iptaline ilişkin davalara kim bakar?
 Danıştay
33. Danıştay üyelerini kim seçer?
 ¾’ünü Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, ¼’ünü
cumhurbaşkanı seçer.
34. Danıştay üyeleri kimler arasından seçilir?
 Birinci sınıfa ayrılmış idari yargı hakim ve savcıları
ile bu meslekten sayılanlar arasından,
 Nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından
seçilir.
35. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin görevi nedir?
 Adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki görev
ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmektir.
36. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun başkanı
kimdir?
 Adalet bakanıdır.
37. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini kim seçer
ve nasıl seçilir?
 Kurulun başkanı adalet bakanıdır. Adalet Bakanlığı
müsteşarı Kurul’un tabii üyesidir.

HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
43. Somut norm denetimi nedir?
 Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak
1 bir kanun veya KHK’nin hükümlerini Anayasa’ya
ASIL Kurulun başkanı Adalet bakanıdır. aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü
aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa,
Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda vereceği karara
1 Adalet bakanı müsteşarı Kurulun tabii kadar davayı geri bırakır.
ASIL  Mahkeme, Anayasa’ya aykırılık iddiasını ciddi
üyesidir.
görmezse bu iddia, temyiz merciince esas hükümle
4 Nitelikleri kanunda belirtilen birlikte karara bağlanır.
ASIL Yükseköğretim kurumlarının,hukuk  Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden
dallarında görev yapan öğretim başlamak üzere 5 ay içinde kararını verir ve açıklar.
üyeleri,üst kademe yaöneticileri ile Bu süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı
avukatlar arasından yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandırır.
Cumhurbaşkanınca seçilir. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin kararı, esas
3 3 hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse
Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay mahkeme buna uymak zorundadır.
ASIL YEDEK
genel kurulunca seçilir.
1 1 Türkiye Adalet Akademisi Genel 44. Hangi yargı organları yüksek mahkeme niteliğindedir?
ASIL YEDEK  Anayasa Mahkemesi
Kurulunca kendi üyeleri arasından
 Yargıtay
seçilir.  Danıştay
7 4 Birinci sınıf olup,birinci sınıfa  Askeri Yargıtay
ASIL YEDEK ayrılmayıgerektirennitelikleri  Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
yitirmemiş adli yargı hakim  Uyuşmazlık Mahkemesi
savcılarınca,seçilir.  Sayıştay
3 2 Birinci sınıf olup,birinci sınafa ayrılmayı
ASIL YEDEK 45. Hangi yargı organı yüksek mahkeme niteliğinde
gerektiren nitelikleri idari yargı hakim değildir?
ve savcılarınca,dört yıl için seçilir.  Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu

46. Hangi düzenleyici işlemlere karşı Anayasa

38. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararlarına karşı
nereye itiraz edilir?
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararlarına (Kurulun
meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki
kararlarına karşı yargı merciilerine başvurulamaz,yargı
yolu kapalıdır.)(2010 Anayasa değişikliği)
39. Sayıştay kararlarına karşı idari yargı yoluna
başvurulabilir mi?
 Hayır, başvurulamaz.
40. Vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında
Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda
hangisinin kararı esas alınır?
 Danıştay’ın kararı esas alınır.
41. Sayıştay’ın görevleri nelerdir?
 Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu
idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir
ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetlemek ve
sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme
bağlamak
 Kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme
bağlama işlerini yapmak
 Mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve
kesin hükme bağlanması.
42. 10 yıl yasağı nedir?
 Anayasa Mahkemesi’nin işin esasına girerek verdiği
ret kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasından
sonra 10 yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün
Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda
bulunulamaz.
 Anayasa Mahkemesi’nin kararları kesindir. İptal
kararları, gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.
 Anayasa Mahkemesi bir kanun veya KHK’nin
tamamını veya bir hükmünü iptal ederken kanun
koyucu gibi hareketle yeni bir uygulamaya yol açacak
biçimde hüküm tesis edemez.
 İptal kararları geriye yürümez.
 Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal
hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi 1 yıla kadar
erteleyebilir.
44
Mahkemesi’nde iptal davası açılabilir?
 Kanun, KHK ve TBMM içtüzüğü
47. Hangi işlemler yargı denetimi dışında tutulmuştur?
 Yüksek Askeri Şura kararları
 Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler
 Sıkıyönetim komutanının kararları
 Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararları
 Memura verilen uyarma ve kınama cezaları
48. Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri
sürülüp Anayasa Mahkemesine gelebilmesi için hangi şartlar
öngörülmüştür?
 Aykırılık iddiasının bir mahkemede ileri sürülmesi
 Aykırılık iddiasının görülmekte olan bir davada ileri
sürülmesi
 Aykırılık iddiasının davada uygulanacak düzenleme
hakkında olması
 Aykırılık iddiasının mahkemece ciddi görülmesi
veya doğrudan doğruya mahkemenin aykırılık
kanısına varması
49. Anayasa Mahkemesi, anayasaya aykırılık iddiasının
diğer mahkemelerde ileri sürülmesi ile önüne gelen işi beş
ay içinde çözmezse davaya bakan mahkeme kararını neye
göre verir?
 1982 Anayasasının 152/3. maddesine göre davaya
bakan mahkeme düzenlemenin anayasaya aykırılığı
kanısında olsa da mevcut düzenlemeyi uygular.
YARGI BİLGİ NOTLARI
 Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin
kullanılmasında mahkemeler ve hakimlere emir ve talimat
veremez, genelge gönderemez, tavsiye ve telkinde
bulunamaz.
 Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama
Meclisi’nde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru
sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir
beyanda bulunulamaz.
 Hakimler ve savcılar kanunda belirtilenlerden başka resmi
ve özel hiçbir görev alamazlar.
HER HAKKI SAKLIDIR.
UZMAN KPSS
YARGI ORGANLARI
ANAYASA MAHKEMESİ:
Anayasa Mahkemesi on yedi üyeden kurulur
Sayıştay genel kurulunun kendi başkan
TBMM genel Kurulu
ve üyeleri arasından,her boş yer için
2 üyeyi
gösterecekleri üçer aday içinden,gizli
oylamayla seçer.
Baro başkanlarının serbest avukatlar
1 üyeyi
arasından gösterecekleri üç aday içinden
yapacağı gizli oylamayla seçer
TBMM’de yapılacak seçimde,her boş üyelik için ilk
oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci
oylamada üye tam sayısının salt çaoğunluğu
aranır.İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanmazsa,bu
oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama
yapılır;üçüncü oylamada en fazla alan aday üye
seçilmiş olur.(2010 Anayasa değişikliği)
Yargıtay genel kurullarınca kendi başkan
ve üyeleri arasından her boş yer için
3 üyeyi
gösterecekleri üçer ady içinden seçer
Danıştay genel kurulunca kendi başkan
ve üyeleri arasındanher boş yer için
2 üyeyi
gösterecekleriüçer aday içinden seçer.
Askeri yargıtay genel kurullarınca kendi
başkan ve üyeleri arasından her boş yer
1 üyeyi
CUMHURBAŞKANI
için gösterecekleri üçer aday içinden
seçer.
Askeri yargıtay genel kurullarınca kendi
başkan ve üyeleri arasından her boş yer
1 üyeyi
için gösterecekleri üçer aday içinden
seçer.
En az ikisi hukukçu olmak üzere
Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi
olmayan Yükseköğretim Kurumlarının
3 üyeyi
hukuk,dallarında görev yapan öğretim
üyeleri arasında göstereceği üçer aday
içinden seçer.
Üst kademe yöneticileri,serbest
avukatlar,birinci sınıf hakim ve savcılar
ile en az beş yıl raportörlük yapmış
4 üyeyi
Anayasa Mahkemesi raportörleri
arasından seçer.(2010 Aanayasa
değişikliği)
45
CAHĠT ENÇ
Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliklerini;
 Esas bakımından denetleyemez.
 Şekil bakımından denetleyebilir.
 Cumhurbaşkanı ve TBMM üye tam sayısının 1/5’i kanunun
Resmi Gazete’de yayımlanmasından itibaren 10 gün içinde
iptal davası açabilir.
Not: Anayasa değişikliklerinin şekil bakımından
denetlenmesi, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle
görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile
sınırlıdır.
Anayasa Mahkemesi, kanunları;
 Esas ve şekil bakımından denetleyebilir.
 Cumhurbaşkanı, iktidar ve ana muhalefet partisi grupları,
TBMM üye tam sayısının 1/5’i kanunun Resmi Gazete’de
yayımı tarihinden itibaren 60 gün içinde iptal davası
açabilir.
Not: Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son
oylamanın öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı hususu
ile sınırlıdır.
Anayasa Mahkemesi, KHK’leri;
 Esas ve şekil bakımından denetleyebilir.
 Cumhurbaşkanı, iktidar ve ana muhalefet partisi grupları,
TBMM üye tam sayısının 1/5’i kanunun Resmi Gazete’de
yayımı tarihinden itibaren 60 gün içinde iptal davası açabilir.
Anayasa Mahkemesi, TBMM iç tüzüğünü;
 Esas ve şekil bakımından denetleyebilir.
 Cumhurbaşkanı, iktidar ve ana muhalefet partisi grupları,
TBMM üye tam sayısının 1/5’i kanunun Resmi Gazete’de
yayımı tarihinden itibaren 60 gün içinde iptal davası
açabilir.
ÖNEMLİ NOT: Olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş
hallerinde çıkarılan KHK’lerin şekil ve esas bakımından
Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne iptal
davası açılamaz.
YARGITAY:
 Birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve savcıları ile bu
meslekten sayılanlar arasından, Hakimler ve Savcılar
Yüksek Kurulu’nca üye tam sayısının salt çoğunluğu ile ve
gizli oyla seçilir.
 Yargıtay birinci başkanı, birinci başkan vekilleri ve daire
başkanları kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel
Kurulu’nca üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla 4
yıl için seçilir. Süresi bitenler yeniden seçilebilir.
 Yargıtay cumhuriyet başsavcısı ve cumhuriyet başsavcı
vekili, Yargıtay Genel Kurulu’nun kendi üyeleri arasından
gizli oyla belirleyeceği 5’er aday arasından cumhurbaşkanı
tarafından 4 yıl için seçilirler.
DANIŞTAY:
 Danıştay üyelerinin ¾’ü birinci sınıf idari yargı hakim ve
savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve
Savcılar Yüksek Kurulu tarafından, ¼’ü ise nitelikleri
kanunda belirtilen görevliler arasından cumhurbaşkanı
tarafından seçilir.
 Danıştay başkanı, başsavcı, başkan vekilleri ve daire
başkanları, kendi üyeleri arasından Danıştay Genel
Kurulu’nca üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla 4
yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS
ASKERİ YARGITAY:
 Askeri Yargıtay üyeleri birinci sınıf askeri hakimler arasından
Askeri Yargıtay Genel Kurulu’nun üye tam sayısının salt
çoğunluğu ve gizli oyla her boş yer için göstereceği 3’er aday
içinden cumhurbaşkanınca seçilir.
 Askeri Yargıtay başkanı, başsavcısı, ikinci başkanı ve daire
başkanları, Askeri Yargıtay üyeleri arasından rütbe ve kıdem
sırasına göre atanırlar.
ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ:
 Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin askeri hakim sınıfından
olan üyeleri, mahkemenin bu sınıftan olan başkan ve üyeleri
tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oy ile birinci sınıf askeri
hakimler arasından her boş yer için gösterilecek 3 aday içinden;
hakim sınıfından olmayan üyeleri, rütbe ve nitelikleri kanunda
gösterilen subaylar arasından, Genelkurmay Başkanlığı’nca her
boş yer için gösterilecek 3 aday içinden cumhurbaşkanınca
seçilir.
 Askeri hakim sınıfından olmayan üyelerin görev süresi en
fazla 4 yıldır.
CAHĠT ENÇ
SAYIŞTAY:
 Kuruluş kanunu ile seçimi yapılır.
 Sayıştay bir hesap mahkemesidir.
 2005 Anayasa değişikliğine göre; merkezi yönetim
bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik
kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM
adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini
kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme,
denetleme ve kesin hükme bağlama işlerini yapmakla
görevlendirilmiştir.
 2005 Anayasa değişikliğine göre; mahalli idarelerin de
hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması
Sayıştay tarafından yapılacaktır.
 Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı
bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde bir kereye mahsus
olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler.

 Mahkemenin başkanı, başsavcı ve daire başkanları, hakim

sınıfından olanlar arasından rütbe ve kıdem sırasına göre
atanırlar.

UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ:
 Uyuşmazlık Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi Kanunu
ile düzenlenmiştir. Başkanlığını Anayasa Mahkemesi
tarafından görevlendirilen bir üye yapar.

HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK

KURULU:
 Kurulun başkanı adalet bakanıdır.

 Hakim ve savcı adaylarını mesleğe kabul etme görev ve

yetkisi Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nundur.

1
ASIL Kurulun başkanı Adalet bakanıdır.

1 Adalet bakanı müsteşarı Kurulun tabii

ASIL
üyesidir.
4 Nitelikleri kanunda belirtilen
ASIL Yükseköğretim kurumlarının, hukuk
dallarında görev yapan öğretim üyeleri,
üst kademe yaöneticileri ile avukatlar
arasından Cumhurbaşkanınca seçilir.
3 3 Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay
ASIL YEDEK
genel kurulunca seçilir.
1 1 Türkiye Adalet Akademisi Genel
ASIL YEDEK Kurulunca kendi üyeleri arasından
seçilir.
7 4 Birinci sınıf olup, birinci sınıfa
ASIL YEDEK ayrılmayıgerektirennitelikleri
yitirmemiş adli yargı hâkim
savcılarınca, seçilir.
3 2 Birinci sınıf olup, birinci sınafa
ASIL YEDEK ayrılmayı gerektiren nitelikleri idari
yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl
için seçilir.

46 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

T.C. DEVLETĠ ĠDARĠ SĠSTEMĠ(Ġdarenin Bütünlüğü Esastır)

GENEL (MERKEZĠ) ĠDARE

YERĠNDEN YÖNETĠM ĠDARELERĠ

BAġKENT TEġKĠLATI MERKEZĠ ĠDARENĠN

 CumhurbaĢkanı TAġRA TEġKĠLATI
 BaĢbakan
 Bakanlar Kurulu YEREL YÖNETĠMLER HĠZMET
 Bakanlıklar YERĠNDEN
YÖNETĠMLER
 Ġl Özel Ġdaresi
BAġKENTE  Belediye
 Köy  Üniversite
YARDIMCI  YÖK
KURULUġLAR
 Atatürk Kültür,Dil
ve Tarih Yüksek
A. DanıĢtay
Kurumu
B. SayıĢtay  TÜBÜTAK
C. Milli Güvenlik Kurulu  TRT
D. Devlet Planlama TeĢkilatı  KĠT‘ler
 Sosyal Güvenlik
Kurumu
 Kamu Kurumu
Niteliğine Sahip
Meslek KuruluĢları

Ġl Genel Ġlçe Genel Bucak

Ġdaresi Ġdaresi Bölgesel
KuruluĢlar

 Vali  Kaymakam
 Ġl Ġdare  Ġlçe Ġdare Kurulu
Kurulu  Ġlçe Ġdare ġube
 Ġl Ġdare ġube BaĢkanları
 BaĢkanları

47 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

BĠRLEġMĠġ MĠLLETLERE BAĞLI KURULUġLAR

KURULDUĞ
NO KISALTILMIġ BAYRAK KURULUġ MERKEZ BAġKAN
U YIL

GIDA VE TARIM
1 FAO Romanya Ġtalya Jacques Diof 1945
ÖRGÜTÜ

ULUSLAR ARASI ATOM Mohamed

2 IAEA Viyana,Avusturya 1957
ENERJĠSĠ KURUMU Elbaradei

ULUSLAR ARASI SĠVĠL Raymond

3 ICAO Montreal,Kanada 1947
HAVACILIK ÖRGÜTÜ Benjamin

ULUSLARARSI
4 IFAD TARIMSAL KALKINMA Romanya,Ġtalya Kanayo Nwanze 1977
FONU

ULUSLAR ARASI
5 ILO Cenevre,Ġsviçre Juan Somavia 1946
ÇALIġMA ÖRGÜTÜ

ULUSLAR ARASI Londra BirleĢik Efthimios

6 IMO 1948
DENĠZCĠLĠK ÖRGÜTÜ Krallık Mitropoulos

ULUSLAR ARASI PARA Washington, Dominique

7 IMF 1945
FONU D.C,ABD Strauss-Kahn

ULUSLAR ARASI
8 ITU TELEKOMÜNĠKASYON Cenevre,Ġsviçre Hamadoun Toure 1947
BĠRLĠĞĠ

BĠRLEġMĠġ MĠLLETLER
9 UNESCO EĞĠTĠM BLĠM VE Paris,Fransa Irına Bokova 1946
KÜLTÜR ÖRGÜTÜ

BĠRLEġMĠġ MĠLLETLER
Kandeh
10 UNIDO ENDÜSTĠRĠYEL Viyana,Avusturya 1967
Yumkella
GELĠġME ÖRGÜTÜ

11 UPU DÜNYA POSTA BĠRLĠĞĠ Berne,Ġsviçre Edouard Dayan 1947

Washington,D.C,
12 WB DÜNYA BANKASI Robert Zoellick 1945
ABD

48 HER HAKKI SAKLIDIR.

UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

DÜNYA GIDA
13 WFP Romanya,Ġtalya Josette Sheeran 1963
PROGRAMI

DÜNYA SAĞLIK
14 WHO Cenevre,Ġsviçre Margaret Chan 1948
ÖRGÜTÜ

DÜNYA FĠKRĠ
15 WIPO Cenevre,Ġsviçre Francis Gurry 1974
MÜLKĠYET ÖRGÜTÜ

DÜNYA METEROLOJĠ Lexander

16 WMO Cenevre,Ġsviçre 1950
ÖRGÜTÜ Bedritsky

DÜNYA TURĠZM
17 UNWTO Madrid,Ġspanya Taleb Rifai 1974
ÖRGÜTÜ

BĠRLEġMĠġ MĠLLETLER
New york
18 UNICEF ÇOCUKLARA YARDIM Ann Veneman 1946
City,ABD
FONU

49 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ

18. Devlet Planlama Teşkilatı kararlarının hukuki etkisi

İDARE nasıldır?
 Planlar kamu için emredici, özel sektör için
özendiricidir.
1. Türkiye’de idari teşkilat esas olarak kaça ayrılır ve bunlar
nedir?
19. Devlet Denetleme Kurulu hangi kuruluşları
 Türkiye’de idari teşkilat merkezi idare ve mahalli idare
denetleyemez?
olmak üzere ikiye ayrılır.
 Silahlı kuvvetler ve yargı organlarını
denetleyemez.
2. Bütün ülkeyi kapsayan idari teşkilat hangisidir?
 Merkezi (genel) idare
20. Vali ilde kimin temsilcisidir?
 Vali, ilde devletin, Bakanlar Kurulu’nun ve ayrı
3. Merkezi idare kaça ayrılır ve bunlar nelerdir?
ayrı her bakanlığın temsilcisidir.
 Merkezi idare, merkezi idarenin merkez teşkilatı ve
merkezi idarenin taşra teşkilatı olmak üzere ikiye ayrılır.
21. Bir il merkezinde, belediye sınırları içinde mahalle
kurulması nasıl olur?
4. Türkiye merkezi idare sisteminin başında kim bulunur?
 Belediye Meclisi, İl İdare Kurulu ile valinin oluru
 Cumhurbaşkanı
gereklidir.
5. Merkezi idarenin merkez teşkilatı nelerden oluşur?
22. Kaymakam ilçede kimi temsil eder?
 Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Bakanlar Kurulu,
 Kaymakam sadece Bakanlar Kurulu’nun
Bakanlıklar ile bunlara bağlı ve yardımcı kuruluşlar.
temsilcisidir.
6. Merkezi idarenin taşra teşkilatı nelerden oluşur?
23. Bucaklar nasıl kurulur?
 Bölge, il, ilçe ve bucak
 BucaklarİçişleriBakanlığı’nınkararıve
cumhurbaşkanının olumlu görüşüyle kurulur.
7. Merkezi idarenin taşradan merkeze oluşturduğu bütünlüğe ne
denir?
24. İl Özel İdaresi’nin organları nedir?
 Hiyerarşi
 Vali
 İl Genel Meclisi
8. Merkezi idare kuruluşlarının yerel idare kuruluşlarına karşı
 İl Daimi Encümeni
sahip olduğu konuma ne ad verilir?
 İdari vesayet
25. İl Özel İdaresi’nin genel karar organı hangisidir?
 İl Genel Meclisi
9. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün hiyerarşik en üst makamı
neresidir?
26. Belediye idaresinin organları nedir?
 İç İşleri Bakanlığı
 Belediye Başkanı
 Belediye Meclisi
10. İl idaresinin hiyerarşik amiri kimdir?
 Belediye Encümeni
 Vali
27. Belediye bütçesinin kabulü nasıl gerçekleşir?
11. İlçe idaresinin hiyerarşik amiri kimdir?
 Belediye Başkanınca hazırlanır, Belediye
 Kaymakam
Encümeni’nin görüşü alındıktan sonra Belediye
Meclisi’nce kabul edilir.
12. Belediye idaresinin idari vasisi kimdir?
 İç İşleri Bakanı
28. Belediyelerin seçimle gelen karar organlarının
düşürülmesi nasıl gerçekleşir?
13. Tabipler Birliği, Türkiye Barolar Birliği gibi kanunla kurulan
 İçişleri Bakanlığı’nın bildirisi ve Danıştay’ın
ve alanlarında kamusal yetkiler kullanan kuruluşlara ne ad
kararıyla düşürülür.
verilir?
 Kamu Kurumu Vasfında Meslek Kuruluşları
29. İdari davaların da diğer davalar gibi genel
mahkemelerde görüldüğü, ayrı bir idari yargı kolunun
14. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, vazife ve yetkileri ile
benimsenmediği sisteme ne ad verilir?
oluşumları hangi düzenleyici işlemle belirlenir?
 Adli idare düzeni
 Kanun
30. İdare hukukunun kaynağını oluşturan hukuk devleti
15. Milli Güvenlik Kurulu kimlerden oluşur?
ilkesinin öne çıkan unsurları nelerdir?
 Cumhurbaşkanı
 Temel hak ve özgürlüklerin korunması
 Başbakan
 Kanunların hukuka uygun olması
 Genel Kurmay Başkanı
 İdarenin kanuni olması
 Başbakan Yardımcıları
 Kanuna saygı ilkesi
 Adalet Bakanı
 İdarenin kuruluş ve teşkilatlanmasında asli
 Milli Savunma Bakanı
yetkinin yasa yapıcıya ait olması
 İç İşleri Bakanı
 İdari eylem ve işlemlerin kanuni dayanağa sahip
 Dış İşleri Bakanı
olması
 Kara Kuvvetler Komutanı
 Hukuki istikrar, belirlilik ve kesinlik
 Hava Kuvvetler Komutanı
 İdarenin hukuki denetimi
 Deniz Kuvvetler Komutanı
 Mahkemelerin bağımsızlığı ve yargıçlık teminatı
 Jandarma Genel Komutanı
 İdarenin mali sorumluluğu
16. Milli Güvenlik Kurulu kararlarının Bakanlar Kurulu üzerindeki
31. Merkezden idare düzeninin yararları nelerdir?
etkisi ne şekildedir?
 Güçlü bir devlet idaresinin sağlanması
 Bağlayıcı değildir, bir tavsiye şeklindedir.
 Büyük çaplı hizmetlerin kolayca yapılabilmesi
 Milli birliğin oluşması
17. Milli Güvenlik Kurulu’nun gündemini kim belirler?
 Cumhurbaşkanı
50 HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
32. Merkezi idare hiyerarşisine dâhil olmakla beraber 48. Kanuna aykırı bir emri alan memur hangi halde bu emri
merkeze danışmadan, merkez adına karar alabilme yetkisine yapmak zorunda kalır?
ne ad verilir?  Amir emri yazıyla yenilerse
 Yetki genişliği denir. Kaymakamlar yetki genişliğini
kullanamazlar. 49. Amirce yazılı olarak tekrarlanan bir emrin, suç teşkil
etmesine rağmen memurca yerine getirilmesi durumunda
33. İdari işlemlerin özellikleri nelerdir? cezai sorumluluk kimdedir?
 Tek yanlılık ve icrailik  Emri verendedir.
 Hukuka uygunluk karinesinden yararlanma
 Kazai denetime tabi olma 50. Vazifesiyle ilgili bir eylemiyle memurun bir kişiye zarar
vermesi durumunda, kişi kime karşı dava açar?
34. Bir idari işlemi yapmış olan idari makamın aksine bir  Memurun bağlı olduğu hukuki kişi olan kuruma
hüküm bulunmadıkça o idari işlemi değiştirmeye ve geri
almaya da yetkili olmasına ne denir? 51. Stajyer olarak memurluğa başlamış kişinin asaleti ne
 Yetki koşutluğu ilkesi kadar süre içerisinde tasdik edilmelidir?
 En az 1, en çok 2 yıl.
35. Devlet ve diğer kamu hukuki kişilerinin, kamu yararına
dayanarak, karşılığını peşin olarak ödemek şartıyla özel 52. İki yıl içerisinde asaleti tasdik olunmayan stajyer
mülkiyete bağlı bir gayrimenkulün tamamına veya bir kısmına memurlar kaç yıl boyunca memurluğa alınmazlar?
el koymasına ne denir?  3 yıl
 Kamulaştırma
53. İdari mahkemeler nelerdir?
36. İdare kamulaştırma bedelini belirlemek için nereye  Danıştay
başvurabilir?  Bölge İdare Mahkemesi
 Asliye hukuk mahkemesi  İdare Mahkemesi
 Vergi Mahkemesi
37. İdarenin olağanüstü durumlarda kamu gücünü kullanarak
menkul malları elde etme yetkisine ne denir? 54. İdari mahkemelerde hangi yargılama usulü uygulanır?
 İstimval  Yazılı yargılama usulü

38. Kamu hizmetlerine hakim olan ilkeler nelerdir? 55. Kaç tür idari dava vardır?
 Süreklilik ve düzenlilik  İptal davası
 Değişkenlik  Tam yargı davası
 Nesnellik ve eşitlik
 Bedelsizlik, kar amacı güdülmemesi 56. Aksi gösterilmediği sürece Danıştay’da ve idare
mahkemelerinde dava açma süresi kaç gündür?
39. Başlıca kamu hizmeti görme usulleri nelerdir?  60 gün
 Emanet usulü
 Müşterek emanet usulü 57. İlgililerin başvurusuna rağmen 60 gün içinde bir cevap
 İltizam usulü verilmezse başvurunun akıbeti ne olur?
 İmtiyaz usulü  Talep reddedilmiş sayılır. (Zımni ret)
 Ruhsat usulü
 Yap - işlet usulü 58. Danıştay ve idare mahkemelerinde yürütmenin
durdurulması kararı verilebilmesi için gereken şartlar
40. Bakanlıkların hukuki kişiliklerinin durumu nedir? nelerdir?
 Bakanlıkların devlet kişiliğinden ayrı kişilikleri  İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç
yoktur. veya imkansız zararların doğması
 İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması
41. Bakanlar ilgili oldukları hizmetlerin görülmesiyle ilgili olarak
kime karşı sorumludur? 59. İdari davalarda genel yetkili mahkeme neresidir?
 Başbakana karşı  Dava konusu olan idari işlem veya idari
sözleşmeyi yapan idari makamın bulunduğu yerdeki
42. Adliye mahkemelerinde bakanlıkları kim temsil eder? mahkemedir.
 Maliye Bakanlığı’na bağlı hazine savunmanı
60. Memurların atanması ve nakilleri ile ilgili davalarda
43. Sayıştay, merkezi idare bütçesi kapsamındaki kamu yetkili mahkeme neresidir?
idareleri ile sosyal emniyet kurumlarının gelir ve giderleri ile  Memurun yeni veya eski vazife yeri idare
mallarını kim adına denetler? mahkemesidir.
 TBMM adına
61. Taşınır mallara ilişkin davalarda yetkili mahkeme
44. Bir ilçe sınırları içinde bulunan genel ve özel kolluk neresidir?
kuvvetlerinin amiri kimdir?  Taşınır malın bulunduğu yer idare mahkemesidir.
 Kaymakam 62. İdare ve vergi mahkemelerinin tek yargıçlı olarak
verdiği nihai kararlara karşı nereye itiraz edilebilir?
45. İl içerisinde vergi, resim, harç ve diğer mali yüklerin miktar,  Bölge İdare Mahkemesi
nisap ve tarifelerini bekleyen merci neresidir?
 İl genel meclisi 63. İdare mahkemelerinin kararlarına karşı temyiz mercii
neresidir?
46. Yeni bir köy kurulmasına kim karar verir?  Danıştay
 İç İşleri Bakanlığı
64. Temyiz başvurusunda bulunabilmek için kabul edilen
47. Cumhurbaşkanınca atanan üniversite rektörünün vazife süre ne kadardır?
süresi kaç yıldır?  30 gün
 4 yıl

51 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
65. Danıştay’la hükümet arasındaki ilişki hangi makam 83. Türkiye’de siyasi kolluk faaliyetini hangi kurum
aracılığıyla sağlanır? yürütmektedir?
 Başbakanlık  Milli İstihbarat Teşkilatı
84. Jandarma Genel Komutanlığı nereye bağlıdır?
66. Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında  İçişleri Bakanlığı
çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını çözümleyen mahkeme
hangisidir? 85. Yap - işlet usulüyle ancak hangi tür elektrik santrali
 Bölge idare mahkemesi açılabilir?
 Termik santral
67. Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün vazifeye gelmeyen
memura hangi ceza verilebilir? 86. Bir kamu hizmetinin kötü işlemesi veya geç işlemesi ya
 Memurluktan çıkarma da hiç işlememesi hangi kavramla açıklanır?
 Hizmet kusuru
68. İdare hukukunda asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete
ilişkin uygulamalardan kaynaklanan uyuşmazlıkların nerede 87. 1982 TC Anayasasına göre meclis dışından bir kişinin
çözümleneceği kabul edilmiştir? bakan seçilebilmesi için hangi yeterlilik şartları aranır?
 Askeri Yüksek İdare Mahkemesi  Kişinin milletvekili seçilebilme yeterliliğine sahip
olması
69. İdari hiyerarşi ve idari vesayet idare hukukundaki hangi
ilkenin yansımasıdır? 88. Kurumun emrine verilen paraları harcama yetkisine
 İdarenin bütünlüğü ilkesi sahip olan kişiye ne denir?
 İta amiri
70. Vali atama işlemi nasıl bir idari işlemdir?
 Valiler üçlü kararnameyle atanırlar. Bu işlem karma 89. Devlet Denetleme Kurulu ilk olarak hangi Türk
idari işlemlerdendir. anayasasıyla kabul edilmiştir?
 1982 TC Anayasası
71. İdarenin vazifeli olmadığı bir başka devlet organının vazife
alanına giren konularda işlem yapmasıyla ortaya çıkan yetki 90. Devlet Planlama Teşkilatı’nın başında kim bulunur?
sakatlığı haline ne ad verilir?  DPT müsteşarı
 Fonksiyon gaspı
91. Yeni bir ilin kurulması veya bir ilin isminin değiştirilmesi
72. İdare hukukunda hangi tür idari işlemlere karşı dava hangi kurumun kararıyla olur?
açılamayacağı ictihadlarla kabul edilmiştir?  TBMM
 Hazırlık işlemleri
92. Valilerin özlük haklarına ilişkin olarak hangi kanuna tabi
73. Hazırlık işlemi ne anlama gelmektedir? olacakları kabul edilmiştir?
 Bir idari merciden kaynaklanmasına rağmen tek  Devlet Memurları Kanunu
başına sonuç doğurmaya elverişli olmayan, devamındaki
yeni işlemlere hazırlık oluşturan işlemlere hazırlık işlemi 93. Memurlara verilen hangi tür cezalara karşı yargı yoluna
denir. Mesela vali atamasında gereken üçlü kararnamenin başvurulamayacağı söylenmiştir?
ilk adımını oluşturan İçişleri Bakanının işlemi bir hazırlık  Uyarma ve kınama cezaları
işlemidir.
94. Kaymakamların dokunulmazlığı ne şekildedir?
74. İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklarda çözüm  Kaymakamların dokunulmazlığı yoktur.
yeri hangi yargı koludur?
 İdari yargı 95. Yeni bir ilçe kurulmasına kim karar verir?
 TBMM
75. İdarenin özel hukuk sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
hangi yargı kolunda görülür? 96. Belediye memurlarının özlük haklarına ilişkin karar
 Adli yargı veren organ hangisidir?
 Belediye encümeni
76. Yargıtay ile Anayasa Mahkemesi arasında hüküm
uyuşmazlığı çıkarsa hangisi uygulanır? 97. Köy muhtarını ve ihtiyar meclisini hangi organ seçer?
 Anayasa Mahkemesinin kararının üstün olması kabul  Köy derneği
edilmiştir.
98. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi, hangi kuruma
77. Belediyenin, mülkiyetindeki düğün salonunu bir yıllığına bağlıdır?
özel kişiye devretmek için özel kişiyle imzaladığı sözleşme  Yüksek Öğretim Kurumu
idarenin hangi tür sözleşmelerindendir?
 İdarenin özel hukuk sözleşmeleri 99. Devlet memurlarının vazifeleriyle ilgili işlerden dolayı
78. Fertlerin ve toplulukların idari düzene aykırı davranışları yargılanması hangi yargı kolunda olur?
sebebiyle idarece tertip edilen cezalara ne denir?  İdari yargı
 İdari ceza
100. İllerin idaresi hangi esasa dayanır?
79. İdare, kamu hukukundan doğan alacaklarını hangi  Yetki genişliği esasına dayanır.
kanuna göre, tahsil etmektedir?
 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü 101. Mahalli idarelerin seçimi kaç yılda bir yapılır.
Hakkında Kanun  5 yılda bir yapılır.
102. Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının, organlık
80. Kamulaştırma ancak hangi oluşumlarca yapılabilir? sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve
 Devlet ve diğer kamu kişileri kaybetmeleri konusundaki denetim nasıl yapılır.
81. Devlet ve diğer kamu hukuki kişileri 82. Bir kamulaştırma  Yargı yolu ile yapılır.
işlemi hakkında iptal davası hangi yargı kolunda açılabilir?
 İdari yargı
82. Milli İstihbarat Teşkilatı hangi makama bağlıdır?
 Başbakanlık

52 HER HAKKI SAKLIDIR.

 UZMAN KPSS
103. Mahalli idarelerin seçimleri nasıl yapılır?
 Milletvekili genel veya ara seçiminden önceki
veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli
idareler organlarına veya bu organların üyelerine
ilişkin genel veya ara seçimler milletvekili genel veya
ara seçimleriyle birlikte yapılır. Kanun, büyük
yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri
getirebilir.
 Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını
kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri
konusundaki denetim yargı yolu ile olur. Ancak, görevleri
ile ilgili bir suç sebebiyle hakkında soruşturma veya
kovuşturma açılan mahalli idare organları veya bu
organların üyelerini, İçişleri Bakanı, geçici bir tedbir
olarak kesin hükme kadar uzaklaştırabilir.
104. Başbakanlığa bağlı kuruluşlar hangileridir?
 Diyanet İşleri Başkanlığı
 Hazine Müsteşarlığı
 Dış Ticaret Müsteşarlığı
 Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı
 Gümrük Müsteşarlığı
 Devlet Personel Dairesi Başkanlığı
 Devlet Planlama Teşkilatı
 Vakıflar Genel Müdürlüğü
 Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü
 Türkiye İstatistik Kurumu
 Yüksek Denetleme Kurulu
 Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
 Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği
 Anadolu Ajansı
 TÜBİTAK
 Türkiye Halk Bankası
 Vakıflar Bankası
 Ziraat Bankası
 Türk Hava Yolları
105. Bir yerde belediye kurulabilmesi için kaç kişinin olması
gerekmektedir?
 5000 kişi
106. Belediye Meclisi ne zaman toplanır?
 Kendisi tarafından belirlenecek bir aylık tatil hariç her
ayın ilk haftası toplanır.
107. Nerelerde belediye kurulamaz?
 İçme ve kullanma suyu havzaları ile sit ve diğer koruma
alanlarında ve meskun sahası kurulu bir belediyenin
sınırlarına 5000 metreden daha yakın olan yerleşim
yerlerinde belediye kurulamaz.
108. Köylerin belediye kurabilmesi için gerekli olan şart
nedir?
 Meskun sahalarının, merkez kabul edilecek yerleşim
yerinin meskun sahasına azami 5000 metre mesafede
bulunması ve nüfusları toplamının 5000 ve üzerinde
olması gerekir.
109. Belediyeler nasıl kurulur?
 İçişleri Bakanlığı’nın önerisi üzerine, müşterek
kararname ile kurulur.
110. Bir il sınırları içerisindeki beldeler veya köyler
arasındaki sınır uyuşmazlığını kim çözer?
 Vali
111. Bir beldenin adı nasıl değiştirilir?
 Belediye Meclisi üye tamsayısının en az ¾
çoğunluğunun kararı ve valinin görüşü üzerine İçişleri
Bakanlığı’nın onayı ile değiştirilir.
112. Belediyelerdeki denetim hangi kanuna göre yapılır?
 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na
göre yapılır.
53
CAHĠT ENÇ
113. Belediyelerdeki dış denetimin amacı nedir?
 İş ve işlemlerin hukuka uygunluk, mali ve performans
denetimini kapsar.
114. Bir yerde büyükşehir belediyesi kurulabilmesi için
diğer şartlar yanında nüfusun ne kadar olması
gerekmektedir?
 750000
115. Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile
kesinleşen kararlar aleyhine kaç gün içinde mahkemeye
gidebilir?
 10 gün
116. Mülki idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar
aleyhine kaç gün içinde idari yargı mercilerine başvurabilir?
 10 gün
117. Büyükşehir belediyesinin feshine neden olan eylem ve
işlemlere katılan büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediye
başkanlarının görevlerine nasıl son verilir?
 Danıştay kararıyla
118. İlk kademe belediyelerinin sınırları neresidir?
 Büyükşehir belediye sınırlarıdır
119. İl Genel Meclisi’nin başkanlığını kim yapar?
 Kendi üyeleri arasından ve gizli oyla seçilen İl
Genel Meclisi üyesi başkan olarak seçilir.
120. İl Özel İdaresi Kanunu’na göre, İl Genel Meclisi ne
zaman toplanır?
 İl Genel Meclisi tarafından belirlenecek bir aylık
tatil hariç, her ayın ilk haftası toplanır.
121. Vali, İl Genel Meclisi’nin ısrarıyla kesinleşen
kararlar aleyhine vesayet yetkisi kullanabilir mi?
 İl Özel İdaresi Kanunu’na göre, valinin bu kararlar
aleyhine idare mahkemesine dava açmaktan başka
yapabileceği bir şey yoktur.
122. Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında
soruşturma açılan il özel idaresi organları ve bu organların
üyeleri hakkında hangi işlem yapılır?
 Vali, bu kişiler veya organlar hakkında kesin hükme
kadar geçici bir süre için görevden uzaklaştırma
kararı alabilir.
123. İl Özel İdaresi’nde iç veya dış denetim hangi kanun
hükümlerine göre yapılır?
 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu’na göre yapılır.
124. İl Genel Meclisi’nin kararları nasıl kesinleşir?
 Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile
yeniden görüşülmesi istenip de il genel meclisi üye
tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar
kesinleşir.
125. İlçede görevli memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında soruşturma iznini kim verir?
 Kaymakam
126. İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer
kamu görevlileri hakkında soruşturma iznin kim
verir?
 Vali
127. Bölge düzeyinde teşkilatlanan görevli memurlar
ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma iznini
kim verir?
 Görev yaptıkları ilin valisi
128. TBMM’de görevli memurlar hakkında soruşturma
iznini kim verir?
 TBMM genel sekreteri
HER HAKKI SAKLIDIR.
 UZMAN KPSS CAHĠT ENÇ
143. Anayasada düzenlenen ve kamu tüzel kişiliği olan
129.Cumhurbaşkanlığı’ndakigörevlimemurlarhakkında kuruluşlar hangileridir?
soruşturma iznini kim verir?  Devlet Tüzel Kişiliği
 Cumhurbaşkanlığı genel sekreteri  İl Özel İdaresi
 Belediye İdaresi
130. Büyükşehir ve ilçe belediye başkanları hakkında  Köy İdaresi
soruşturma iznini kim verir?  Üniversiteler+TRT
 İçişleri bakanı  Kamu kurumuniteliğindekimeslek
kuruluşları(Barolar, odalar gibi )
131. Müşterek kararname ile atanan kamu görevlileri  Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
hakkında soruşturma iznini kim verir?
 İlgili bakan veya başbakan 144. Kamu tüzel kişiliği kanunla kurular kurumlar
hangileridir?
132.Bakanlıklarınbağlıkuruluşlarındagörevyapankamu görevlileri  YÖK
hakkında soruşturma iznini kim verir?  Yüksek Teknoloji Enstitüsü
 O kurumun en üst idari amiri  Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
 TÜBİTAK
133. Köy veya mahalle muhtarları hakkında soruşturma iznini  TODAİE
kim verir?  Üst Kurullar
 İlçelerde kaymakam, ilde vali  Savunma Sanayi Müsteşarlığı
 TSE
134. Cumhurbaşkanlığı genel sekreteri hakkında hazırlık  Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü
soruşturmasını kim yapar?  TÜBA
 Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya vekili  Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü

135. Türkiye Büyük Millet Meclisi genel sekreteri 145. KÖY

hakkında hazırlık soruşturmasını kim yapar? Muhtarın devlet adına;
 Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya vekili  Kanunları duyurmak
 Hükümetçe bildirilecek işleri yapmak
136. Kaymakamlar hakkında hazırlık soruşturmasını kim yapar?  Güvenliği ve sağlığı korumak
 İl Cumhuriyet Başsavcısı veya vekili  Özel durumlarda evlendirme yapmak

137. Hazırlık soruşturması sırasında hakim kararı Muhtarın KÖY Adına

alınmasını gerektiren hususlarda, Cumhurbaşkanlığı genel  Köy derneğinin ve Meclisinin kararlarını uygulamak
sekreteri hakkında hazırlık soruşturmasını kim yapar.  Köyün harcamaları konusunda ihtiyar meclisine hesap
 Yargıtay İlgili Ceza Dairesi vermek
 Mahkeme önünde köyü temsil etmek
138. Hazırlık soruşturması sırasında hakim karar  Köyün paralarını toplamak
alınmasını gerektiren hususlarda, valiler hakkında hazırlık
soruşturmasını kim yapar? 146. KANUNLA KURULAN BAZI KURULUŞLAR
 Yargıtay İlgili Ceza Dairesi  Bakanlıklar
 İller
139. Hazırlık soruşturması sırasında hakim karar  İlçeler
alınmasını gerektiren hususlarda, kaymakamlar hakkında  Büyükşehir Belediyesi
hazırlık soruşturmasını kim yapar?  İl Özel idareleri
 İl Asliye Ceza Mahkemesi  Üniversiteler
 Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları(Barolar,
140. Kamu İhale Kanunu kapsamına dahil olan Ticaret odaları, Ziraat odaları gibi)
idareler hangileridir.
 Genel bütçeye dahil idareler (2005 anayasa değişikliği MÜŞTEREK KARARNAME İle;
ile Katma Bütçeli İdareler ifadesi kaldırılmıştır)  Belediye
 Kamu İktisadi Teşebbüsleri  Belde
 Sosyal güvenlik kuruluşları  Kaymakam
 Kamu bankalarının yapım ihaleleri  Başbakanlık ve Bakanlık müsteşarlarının atanması gibi

141. Kamu İhale Kanunu kapsamı dışında olan BAKANLAR KURULU KARARI İLE YAPILAN
idareler hangileridir?
BAZI İŞLEMLER
 TMSF ve sahip olduğu bankalar
 Tüzük
 Enerji, su, ulaştırma, telekomünikasyon sektörlerinde
 KHK
faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler
 Vali atamaları
 Merkez Bankası’nın banknot ve kıymetli evrak üretim
 Bağımsız özerk idari kurumların üyelerinin atamaları
ve basımı ile ilgili mal veya hizmet alım işleri
(SPK,BDDK gibi)
142. Türkiye’de üst kurullar hangileridir?
 Rekabet Kurumu
 Radyo ve Televizyon Üst Kurumu (RTÜK)
 Sermaye Piyasası Kanunu (SPK)
 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)
 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)
 Telekomünikasyon Kurumu
 Kamu İhale Kurumu (KİK)
 Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası
Düzenleme Kurumu

54 HER HAKKI SAKLIDIR.