Professional Documents
Culture Documents
کوررنگی
د ربا ر ه ما .....
آکادمــی پــرواز چــکاوک آســمان ( )PCA ACEDEMYبــه عنــوان نماینــده دانشــکده صنعــت هواپیمایــی
کشــوری( )CATCبــا علــم بــه ایــن موضــوع کــه اولیــن قــدم بــرای ورود بــه هــر حــوزه کســب مهــارت و آمــوزش
تخصصــی اســت بــا رویکــرد ارتقــاء ســطح دانــش تخصصــی مدیــران ،خلبانــان ،مهندســین ،کنترلرهــای بــرج مراقبــت،
مهمانــداران و دیگــر پرســنل شــاغل و یــا دانشــجویان بــرای شــرکت هــای هواپیمایــی ،خدمــات هوایــی و اشــخاص
حقیقــی دوره هــای آموزشــی مهــارت محــور و کاربــردی ارائــه مــی نمایــد.
PCA ACEDEMYقــادر اســت دوره هــای خــود را بــه صــورت آنالیــن یــا حضــوری یــا در محــل شــرکت هــا و
ســازمانها ( )IN -HOUSEبرگــزار نمــوده و آمــاده همــکاری آموزشــی بــا شــرکت هــای هواپیمایــی و خدمــات هوایــی
ا ر تبــاط با ما .....
w w w. P C A a e r o. c o m
@ P C Aa e ro
تهــران ،میــدان آزادی ،خیابــان معــراج،
دانشــکده صنعت هواپیمایی کشــوری،
دفتــر آکادمــی پــرواز چــکاوک آســمان
2
کوررنگی
آزمــون کوررنگــی وســیله ای اســت کــه چشــم پزشــک بــا کمــک آن بــه وجــود نقــص درک رنــگ در افــراد
پــی مــی بــرد .ایــن اختــال بــه عنــوان کوررنگــی نامیــده مــی شــود.
دو نــوع آزمــون کوررنگــی وجــود دارد :تســت هــای غربالگــری کــه مــی توانــد احتمــال وجــود یــک
مشــکل دیــد رنــگ را شناســایی کنــد و آزمــون هــای کمــی دقیــق تــر کــه مــی تواننــد نقائــص دیــد رنــگ
را چشــم پزشــک ژاپنــی )Shinobu Ishihara (1879-1963ابــداع و تشــریح کــرد و بــرای اولیــن
3
کوررنگی
تســت رنــگ Ishiharaشــامل یــک کتابچــه اســت کــه هــر صفحــه آن شــامل یــک طــرح دایــره ای یــا
صفحــه ای اســت کــه حــاوی تعــداد زیــادی از نقــاط بــا رنــگ هــا ،روشــنایی و انــدازه مختلــف اســت.
نقــاط رنگــی بــه ظاهــر تصادفــی طــوری چیــده شــده انــد کــه یــک فــرد بــا دیــد رنگــی طبیعــی عــدد
تــک رقمــی و یــا عــدد دو رقمــی را در آرایــه ای از نقــاط ببینیــد؛ در حالــی کــه یــک فــرد کوررنــگ یــا
قــادر بــه دیــدن عــدد نخواهــد بــود و یــا عــددی متفــاوت از آنچــه فــرد بــا دیــد رنــگ طبیعــی مــی بینــد،
خواهــد دیــد .صفحــات Ishiharaبــه چشــم پزشــکان در تعییــن میــزان و نــوع رنــگ کــوری چشــم
کمــک میکننــد.
صفحــات Ishiharaبــرای غربالگــری بیمــاران بــا مشــکالت دیــد رنــگ توســط پزشــکان چشــم اســتفاده
مــی شــود .مثــا افــراد بــا نقــص رنــگ قرمز-ســبز ممکــن اســت تعــداد ی از نقــاط رنــگ قرمــز را نبیننــد.
تســت رنــگ چشــم کامــل Ishiharaشــامل 38صفحــه اســت .نســخه هــای خالصــه شــده کــه حــاوی
14یــا 24صفحــه اســت نیــز وجــود دارنــد کــه بیشــتر بــه عنــوان آزمــون غربالگــری در معاینــات جامــع
چشــم اســتفاده مــی شــود .بــه طــور معمــول فــرد معاینــه شــونده بــا صفحــات تســت Ishiharaدر
نــور طبیعــی اتــاق در حالــی کــه عینــک عــادی خــود را بــه چشــم زده ،مــورد آزمایــش قــرار میگیــرد .از
آنجایــی کــه بــرای آزمــون Ishiharaنیــاز اســت کــه فــرد قــادر بــه خوانــدن و درک اعــداد باشــد ،ایــن
یکــی از اصطالحاتــی کــه اغلــب بــرای توصیــف صفحــات تســت رنــگ Ishiharaمورد اســتفاده میگیرد،
اصطــاح رنــگ “ ”pseudoisochromaticاســت .ایــن اصطــاح اشــاره بــه برخــی از نقطــه هــای رنگــی
در الگویــی دارد کــه ممکــن اســت در ابتــدا بــا رنــگ (“ )”chromaticنقطــه هــای اطــراف مشــابه
(“ )“-isoبــه نظــر برســند .امــا ایــن هماننــدی کاذب مشــابه (“ )”pseudoاســت ،و وجــود ایــن تفــاوت
افــراد نرمــال را قــادر مــی ســازد تــا عــدد ” پنهــان” شــده در آرایــه ای از نقــاط را ببیننــد.
از زمــان معرفــی تســت رنــگ ،Ishiharaشــرکت هــای دیگــری نیــز آزمایــش هــای غربالگــری کوررنگــی
مشــابه بــا اســتفاده از صفحــات pseudoisochromaticرا عرضــه کــرده انــد .بــا آزمــون رنــگ
4
کوررنگی
فرانســورد Munsell 100؛ مشــکالت دیــد رنــگ را تشــخیص داده و شــدت کوررنگــی را بررســی
مــی کنیــم .بــرای تجزیــه و تحلیــل دقیــق تــر کــوری رنــگ و یــا دقــت توانایــی درک رنــگ فــرد ،تســت
کــور رنگــی کمــی مــورد نیــاز اســت .از جملــه محبــوب تریــن آنهــا آزمــون تســت رنــگ فرانســورد
Munsell 100اســت.
ایــن آزمــون شــامل چهــار ســینی حــاوی تعــداد زیــادی دیســک هــای کوچــک از رنــگ هــای مختلــف
اســت .هــر ســینی دارای یــک دیســک بــا رنــگ مرجــع در یــک انتهــا اســت .فــرد مــورد آزمایــش
بایــد دیســک هــای درون ســینی را طــوری بچینــد کــه رنگهــا بــه تدریــج تغییــر کننــد .بــرای نتایــج
دقیــق ،تســت رنــگ فرانســورد Munsell 100در شــرایطی انجــام شــود کــه نــور محیــط تــا حــد امــکان
شــبیه نــور طبیعــی باشــد .همچنیــن ،دیســک هــای رنگــی بــرای جلوگیــری ازکاهــش شــدت رنــگ بایــد
حداقــل هــر دو ســال یکبــار تعویــض شــوند ،زیــرا ایــن مســئله مــی توانــد بــر نتایــج تاثیــر بگــذارد.
هــر یــک از دیســک هــای رنگــی در پاییــن شــماره ای دارد کــه بــرای امتیازدهــی و تفســیر تســت از
آن اســتفاده مــی شــود .هــر چــه بیشــتر فــرد آزمایــش شــونده بتوانــد دیســکها را دقیــق تــر پشــت
ســر هــم ردیــف کنــد ،بــه معنــای داشــتن دقــت درک رنــگ بهتــر اســت .در ایــن روش ،تســت 100
رنــگ مــی توانــد تشــخیص دهــد کــه آیــا فــرد مــورد آزمایــش کــور رنــگ اســت یــا خیــر و اگــر کورنگــی
5
کوررنگی
دارد از چــه نوعــی و بــا چــه شــدتی اســت؟ نســخه خالصــه شــده از آزمــون رنــگ – 100بــه نــام تســت
فرانســورد – D15-Munsellوجــود دارد کــه تنهــا حــاوی 15دیســک بــا اعــداد بــا رنــگ هــای مختلــف
اســت .آزمــون ،D15ماننــد تســت رنــگ Ishiharaفقــط بــرای غربالگــری کوررنگــی طراحــی شــده و
-1اختاللی که از بدوتولد وجوددارد اما به علل برخی بیماری ها نیز ایجاد می شود.
کــه بــا پــردازش صحیــح رنــگ هــای اولیــه یعنــی قرمــز ،ســبز و آبــی باعــث دیــدن طیــف گســترده ی
در حقیقــت کــور رنگــی (بــه انگلیســی )Color blindness :در نتیجــه ی آســیب بــه ایــن ســلول هــا
6
کوررنگی
کــور رنگــی علــل مختلفــی دارد کــه مهمتریــن آن مشــکل ژنتیکــی اســت .همچنیــن ایــن اختــال انــواع
علل کوررنگی
کوررنگــی یــک بیمــاری ارثــی وابســته بــه کرومــوزوم Xمغلــوب اســت کــه در مــردان بیشــتر دیــده
مــی شــود و تقریبــا همیشــه از مــادر بــه پســر بــه ارث مــی رســد .بــه ایــن معنــی کــه زنــان دو کرومــوزوم
Xو مــردان یــک کرومــوزوم Xو یــک کرومــوزوم Yدارنــد .در بیمــاری هــای وابســته بــه کرومــوزوم X
مغلــوب در زنــان بایــد هــر دو کرومــوزوم Xمعیــوب باشــد تــا بیمــاری رخ دهــد .اگــر یــک کرومــوزوم
Xمعیــوب باشــد ،بیمــاری رخ نمــی دهــد ولــی قابــل انتقــال بــه فرزنــدان اســت .در مــردان معیــوب
بــودن تنهــا کرومــوزوم Xســبب بیمــاری مــی شــود .بنابرایــن ،فــردی کــه مبتــا بــه کوررنگــی اســت،
مــادرش یــا مبتــا بــه کوررنگــی اســت و یــا ناقــل بیمــاری کــور رنگــی اســت .در ایــن اختــال کروموزومــی
ســلول هــای مخروطــی در شــبکیه کــه مســئول درک رنــگ اســت دچــار اختــال مــی شــود و بــه همیــن
دلیــل ایــن فــرد رنــگ هــا را درســت تشــخیص نمــی دهــد .حــدود ۵تــا ۸درصــد از آقایــان و ۰٫۵درصــد
از خانــم هــا کوررنــگ متولــد مــی شــوند .بــه عبــارت دیگــر از هــر ۱۲مــرد یــک نفــر و از هــر ۲۰۰زن یــک
نفــر اختــال دیــد رنــگ دارنــد .کوررنگــی ممکــن اســت بــر اثــر بیمــاری هــای عصــب بینایــی یــا شــبکیه
نیــز رخ دهــد .در ایــن مــوارد ،فقــط چشــمی کــه مشــکل دارد دچــار کوررنگــی مــی شــود و بیمــاری در
طــول زمــان تشــدید مــی شــود بــه طــوری کــه ممکــن اســت تبدیــل بــه کوررنگــی کامــل شــود کــه در
آن بیمــار دیــد خاکســتری دارد .ایــن بیمــاران معمــوال در تشــخیص رنــگ آبــی و زرد مشــکل دارنــد.
کوررنگــی یــک بیمــاری اختــال ارثــی اســت کــه در آن فــرد قــادر بــه تشــخیص یــک یــا برخــی رنــگ هــا
نمــی باشــد .ســلول هــای مخروطــی چشــم افــراد کوررنــگ فاقــد رنــگ دانــه هایــی اســت کــه موجــب
دیــدن رنــگ هــا مــی شــود .بــه همیــن دلیــل ایــن افــراد برخــی رنــگ هــا را بــه شــکل طیفــی از رنــگ
7
کوررنگی
عالوه بر مشکالت ژنتیکی ،موارد زیر نیز می تواند علت کور رنگی باشد:
بیمــاری پارکینســون ( : )Parkinson’s diseaseایــن بیمــاری بــا آســیب بــه ســلول هــای عصبــی در
آب مرواریــد :در بیمــاری آب مرواریــد عدســی چشــم کــدر مــی شــود .رنــگ هــا انــگار شســته شــده
انــد و شــفافیت الزم را ندارنــد .بــر خــاف کوررنگــی ژنتیکــی ،ایــن اختــال پــس از عمــل آب مرواریــد
تیاگابیــن بــرای تشــنج :تیگابیــن یــک داروی ضــد تشــنج اســت .ایــن دارو ممکــن اســت دیــد رنــگ
هــا را تــا ۴۱درصــد کاهــش دهــد .البتــه بایــد توجــه داشــت کــه ایــن عالئــم ایــن اختــال ممکــن اســت
دائمــی نباشــد.
نوروپاتــی اپتیــک ارثــی لبــر ( : ) LHONیــک بیمــاری وراثتــی نســبتا شــایع در مــردان اســت .ایــن
بیمــاری ممکــن اســت عالئــم دیگــری بــه همــراه نداشــته باشــد و فقــط درجــه ای از کــور رنگــی را نشــان
ســندروم کالمــن :بیمــاری ارثــی اســت کــه باعــث آســیب در غــده هیپوفیــز مــی شــود .ایــن بیمــاری
مــی توانــد منجــر بــه مشــکالت مربــوط بــه جنســیت و یــا حتــی رشــد انــدام هــای محــدود کنــد .کــور
رنگــی نیــز مــی توانــد تنهــا یکــی از عالئــم ایــن ســندروم باشــد.
همچنیــن کــور رنگــی مــی توانــد در نتیجــه ی رونــد ســالمندی ایجــاد شــود .اگــر در رونــد ســالمندی
و پیــری ،ســلول هــای مخروطــی فــرد دچــار آســیب شــوند ،منجــر بــه کــور رنگــی مــی شــود .همینطــور
اگــر آســیب مغــزی و یــا ضربــه بــه ســر در ناحیــه ای از مغــز کــه پــردازش بینایــی صــورت مــی گیــرد مــی
8
کوررنگی
نبینیــد؟ یــا وقتــی در رنــگ هــا نظــر مــی دهیــد بــا نظــر دیگــران تفــاوت بســیار زیــادی دارد؟
همانطــور کــه گفتیــم کــور رنگــی عالئــم خــود را در تشــخیص درســت از رنــگ هــا نشــان مــی دهــد .بــا
توجــه بــه اینکــه کــور رنگــی در نتیجــه ی چــه آســیبی ایجــاد شــده اســت مــی توانــد عالئــم دیگــری را
مثــا پارکینســون یــا ضربــه بــه ســر مــی توانــد جنبــه هــای مختلفــی از توانایــی هــای فــرد را دچــار
آســیب کنــد.
انواع کوررنگی
کوررنگــی انــواع مختلفــی دارد کــه شــایع تریــن آن هــا ناتوانــی در تشــخیص رنــگ ســبز و قرمــز از
یکدیگــر اســت .در چشــم ۳نــوع ســلول مخروطــی وجــود دارد کــه دارای رنگدانــه هــای متفاوتــی
9
کوررنگی
هســتند و ســلولهای مخروطــی وقتــی فعــال مــی شــوند کــه رنگدانــه هــا نــور را جــذب کننــد .هرگونــه
اختاللــی در ایــن ســلول هــا و عملکــرد آن هــا و یــا کــم شــدن تعــداد آن هــا ممکــن اســت بــه ایجــاد
یکــی از انــواع کوررنگــی منجــر شــود .نــوع کوررنگــی ســبز – قرمــز معمــوال شــایع تــر اســت و فــرد در
تشــخیص رنــگ هــای ســبز و قرمــز دارای مشــکل اســت .نقــص دیگــر کوررنگــی آبــی -زرد اســت.
البتــه تســت مناســبی بــرای تشــخیص آن وجــود نــدارد .عــدم تشــخیص هیچیــک از رنگهــا یکــی از
گونههــای بســیار نــادر کوررنگــی اســت ،و در آن فــرد اشــیاء را همچــون در فیلمهــا و یــا عکسهــای
ســیاه و ســفید میبینــد .کوررنگــی انــواع مختلفــی دارد کــه شــایعترین آنهــا عــدم توانایــی در
مونوکروماســی و یــا کوررنگــی کامــل نــوع نــادری از ایــن اختــال اســت کــه در آن هیچیــک از انــواع
ســلولهای مخروطــی فعــال نیســتند و فــرد قــادر بــه تشــخیص هیــچ رنگــی نیســت؛ بــه ایــن معنــی
کــه فــرد اشــیاء را ماننــد فیلمهــا و یــا عکسهــای قدیمــی ســیاه و ســفید میبینــد.
دیکروماسی در صورتی ایجاد میشود که یکی از سه نوع سلول مخروطی فاقد رنگدانه باشد.
رنــگ قرمــز کامــا ً غیرفعــال میباشــند .در ایــن صــورت فــرد ایــن رنــگ را تیــره و مایــل بــه ســبز
میبینــد.
10
کوررنگی
گیرندههــای رنــگ ســبز کامــا ً غیرفعــال میباشــند .در ایــن حالــت فــرد قــادر بــه تشــخیص دو رنــگ
آبــی کامــا ً غیرفعــال میباشــند و فــرد قــادر بــه تشــخیص ایــن رنــگ نیســت.
اختــال دیــد ســهرنگ ( )Anomalous trichromacyیکــی از انــواع شــایع کوررنگــی اســت کــه در
آن هــر ســه نــوع ســلول مخروطــی فعــال هســتند ولــی در اثــر جهــش ،تحریکپذیــری یکــی از آنهــا
– ۱پروتانومالــی یــا نادرســت بینــی رنــگ ســرخ :Protanomalyیکــی از ایــن حــاالت اســت کــه
حساســیت گیرندههــای رنــگ قرمــز تغییــر مییابــد و تشــخیص دو رنــگ قرمــز و ســبز (زیــرا طــول
– ۲دوترانومالــی یــا نادرســت بینــی رنــگ ســبز ( :)Deuteranomalyنــوع بســیار شــایعی از کوررنگــی
اســت کــه در آن تشــخیص دو رنــگ قرمــز و ســبز بــه علــت کاهــش حساســیت گیرندههــای رنــگ
11
کوررنگی
– ۳تریتانومالــی یــا نادرســت بینــی رنــگ آبــی ( :)Tritanomalyنــوع نــادری اســت کــه در آن
حساســیت ســلولهای مخروطــی فــرد نســبت بــه رنــگ آبــی کاهــش مییابــد و فــرد در تشــخیص
رنگهــای زرد و آبــی دچــار مشــکل میشــود .برخــاف ســایر گونههــا ،تریتانومالــی وابســته بــه
نقاشــان ،هنرمنــدان تجــاری ،تکنســین هــا ،وپرســنل تولیــد و بازاریابــی خــاص انجــام شــود.
تاثیــر کوررنگــی بــر عملکــرد شــغلی یــک فــرد عمدتــا بســتگی بــه ایــن دارد کــه آن شــغل تــا چــه حــد بــه
درک رنــگ نیــاز دارد و شــدت نقــص کــور رنگــی وی چقــدر اســت؟ در بســیاری از مــوارد ،نگرانــی در
مــورد اینکــه کوررنگــی باعــث معلولیــت شــود ،بــی مــورد اســت .از آنجایــی کــه کــور رنگــی از بــدو تولــد
اســت ،بســیاری از مبتالیــان بــه کوررنگــی از کمبــود دیــد رنگــی خــود بــی اطــاع هســتند و زمانــی کــه
کــور رنگــی بــا فعالیــت هــای روزمــره زندگــی تداخــل کنــد ،بــه آن پــی مــی برنــد .گرچــه هیــچ درمانــی
بــرای کوررنگــی وجــود نــدارد ،در برخــی مــوارد لنزهــای تماســی رنگــی خاصــی توانایــی فــرد کوررنــگ بــه
اســت .نتایــج بدســت آمــده از ژن درمانــی در میمــون هــای دارای کــور رنگــی منجــر بــه درمــان آنهــا
شــده اســت.
12
کوررنگی
امــا بــرای ژن درمانــی در انســان هــا بایــد از روش هــای ایمــن تــر و مطمئنــی اســتفاده شــود .هنــوز
هنــوز درمــان کاملــی بــرای کــور رنگــی وجــود نــدارد .بــا اینحــال اغلــب افــراد دارای کــور رنگــی خــود را
بــا شــرایط بینایــی شــان تطبیــق مــی دهنــد .گرچــه بیمــار مــی توانــد از فیلترهــای رنگــی یــا لنزهــای
تماســی بــرای تشــخیص بهتــر رنــگ هــا اســتفاده کنــد .اپتومتریســت هــا اغلــب بــرای بیمــار یــک لنــز
تماســی بــا تینــت قرمــز تجویــز مــی کننــد کــه روی چشــم بیمــار قــرار داده مــی شــود .ایــن لنــز بــه بیمــار
اجــازه مــی دهــد کــه از پــس تســت هــای خاصــی کــه بــرای بــه دســت آوردن شــغل خاصــی اســت ،بــه
خوبــی بــر بیایــد .تاثیــر پوشــیدن ایــن لنزهــا ماننــد اســتفاده از عینــک هــای ســبز -قرمــز ۳بعــدی
اســت.
13