‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...

‬‬

‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻛﺴﻤﻴﻠﻴﺎن روﺑﻞ‪،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪ ،‬اﻳﺎن ﺑﻴﺮﺷﺎل‬

‫ج‪ .‬آزاد‪ ،‬ف‪ .‬راﺳﺘﻲ‪ .‬ن‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ‬

‫ﻃﺮح روي ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻓﻮﺳﻪ ﻛﭙﻲ‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺗﻴﺮﻣﺎه ‪١٣٩٠‬‬

‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‬
‫ﻣﺎﻛﺴﻴﻤﻴﻠﻴﺎن روﺑﻞ‬
‫ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‬
‫)‪Iranischer Bibliothek (Bidar‬‬ ‫اﻳﺎن ﺑﻴﺮﺷﺎل‬
‫‪Tulpen str.15‬‬
‫‪D-30167 Hannover‬‬
‫‪Tel.0511-714544‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫درﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ :‬ﻣﺪل ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪...........................................................‬ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪5....................‬‬

‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪..........................................................‬ﻣﺎﻛﺴﻴﻤﻴﻠﻴﺎن روﺑﻞ‪79........‬‬

‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪.......................................................................‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪111..................‬‬

‫آن روي دﻳﮕﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪....................................................................‬اﻳﺎن ﺑﻴﺮﺷﺎل‪155................‬‬

‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي‪ ..................................................‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪167................‬‬

‫‪٤‬‬ ‫‪٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن در ﺳﻨﺖ ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎي ﭼﭗ‬

‫راﻳﺞ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﺑﻮف‪ ،‬ﺑﻮﻧﺎروﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻼﻧﻜﻲ و ﺑﺎرﺑﻪ)ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﻮرﺧﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻧﺎدﻗﻴﻖ "ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ" ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ(‪ -‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﻴﭻﮔﺮاﻳﻲ ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻣ‪‬ﻬﺮ‬
‫روﺳﻲ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﻳﻦ اﺟﺰاء را ﺑﻪ ﻃﺮق دﻳﮕﺮي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﺎرﻛﻮ‪-‬‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻠﻐﻤﻪي دﻳﮕﺮي از آن اراﺋﻪ دادﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﺟﺰاي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪي اﻧﻘﻼب ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﻣﻮرد "دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري" ﻣﺨﻔﻲ)ﻳﺎ ﻧﺎﭘﻴﺪا( و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ و اﻧﻘﻼﺑﻲﮔﺮي ژاﻛﻮﺑﻨﻲ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎرﻛﺲ در ﻣﻮرد زوال دوﻟﺖ)ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎي اﻟﻐﺎء( در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ را ﺑﻪ ﺟﻠﺪ آﺧﺮ ﻣﻮﻛﻮل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﮔﺬرا ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻄﻪي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﻛﺲ و ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ‬ ‫درﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ :‬ﻣﺪل ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻮﻫﻲ از اﻛﺎذﻳﺐ و ﺟﻌﻞ آﻏﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ :‬ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو اﻟﺰاﻣﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺘﻌﺪدي را در ﻣﻮرد ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺑﺮﮔﺮدان‪ :‬ح‪ .‬آزاد‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺮح ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ در ﺣﻮﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫ﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از وﻗﺎﻳﻊ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز ﻣﺎﺟﺮاي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﻳﺎدداﺷﺖ‬ ‫ﻗﺮن ﻧﻮزده‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ آﻣﻮزهي‬ ‫‪70‬‬ ‫و اواﻳﻞ دﻫﻪي‬ ‫‪60‬‬ ‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در اواﺳﻂ دﻫﻪي‬
‫وﻳﮋهاي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻮن ﺑﻨﻴﺎن ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺑﺮاي ﻗﺪرت ﺗﻮﺳﻂ‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻣﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ و ﻣﺤﻔﻞاش ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او ﺑﺮاي ﺷﻜﻞ دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ‪ ،‬ﺳﻪ‬
‫‪1‬‬
‫اﻧﻀﻤﺎم ﺧﺼﻠﺖ وﻳﮋهي اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ را ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻧﻪ ﭼﻨﺪان اﺳﺘﻮار ﺑﺎ ﻫﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮودون ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻈﺮات اﺷﺘﻴﺮﻧﺮ ﺑﻪ‬
‫‪١‬‬
‫‪-‬از زﻣﺎن اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ از اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﻪ درك ﻣﺎ از‬
‫ﻋﻨﻮان ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ‪ (2‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻢﭼﻮن‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﺿﺪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻼع ﻛﺎﻓﻲ از آﺛﺎر ذﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪-‬‬
‫‪ (1‬اﺛﺮي ﺗﻮﺳﻂ اژون ﭘﻴﺰﻳﻮر از ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ آﺛﺎر در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺎروﺷﻨﻲ دارد‪ (2.‬اﺛﺮ آ‪ .‬پ‪ .‬ﻣﻨﺪل "ﻣﻴﺨﺎﺋﻴﻞ‬ ‫رواﻳﺘﻲ از ﺟﻤﻊﮔﺮاﻳﻲ ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري راﻳﺞ در ﺑﻴﻦ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ" ‪ 1981‬ﺣﺎوي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺳﻮدﻣﻨﺪي از ﻣﺪارك اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ روانﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ .‬ﻣﻨﺪل اﺷﺎره ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ دارد ﻛﻪ او اﻳﻦ اﺛﺮ را ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪي اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر "ﺳﻬﻢ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را در آزادي ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ ﻋﺎرﻳﺘﻲ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﭘ‪‬ﺮ ﻛﺮدن ﺟﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ (3‬ﻛﻮدﺗﺎﮔﺮي‬

‫‪٦‬‬ ‫‪٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬واژهﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺸﻜﻠﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ واژهﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮد آزاد و ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر اﺳﺖ ‪ -‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻣﻦِ ﻓﺮد ﻗﺮار‬
‫ﺟﻨﺒﻪي اﺳﺎﺳﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺎ اﻏﺘﺸﺎﺷﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﻮرد‬
‫دارد‪ -‬ﺑﻪ ﻳﻚ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻲ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮ‬
‫واژهي "اﺗﻮرﻳﺘﻪ" وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ دوره‪ ،‬و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪهاي‬
‫ﻣﺨﺮب و ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﺮد ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪاي ﺑﻲ ﺛﻤﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ‪-‬‬
‫‪ -1‬در ﺑﺎره اﺻﻞ "اﻗﺘﺪار"‬
‫ي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ دوﻟﺖ ﺣﺎوي آﻣﻮزهي اﻟﻐﺎي ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ]دوﻟﺖ[ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺬار‬
‫ﻧﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﻧﻪ اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻌﺪ از ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1851‬ﺑﻪ ﻣﺪت دو دﻫﻪ)ﺗﺎ آن‬
‫"اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪاي" ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن در‬
‫ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻃﻼع دارم( اﺷﺎرهاي ﺑﻪ "اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ" ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﺎف درﺳﺖ ﻫﻤﺎن‬
‫ﺑﺮﻗﺮاري ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از درون و از ﺑﻴﺮون ﻛﻤﺮ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎرهي دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در‬
‫اﻧﻬﺪام آن ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻛﻪ "اﺻﻞ اﻗﺘﺪار" را در ﻧﺰد ﭘﺮودون و اﺷﺘﻴﺮﻧﺮ از‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﻘﻼب ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﺳﺮ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﺑﺎ آن روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻮادث ﻣﻄﺮح ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﭘﻴﮕﻴﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﺻﻞ اﻗﺘﺪار"‪ ،‬ﺗﻘﺎﺑﻞ اﺻﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﺑﺎﻓﻲ درﺑﺎره آﻳﻨﺪه ﻋﻼﻗﻪاي ﻧﺪاﺷﺖ ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ آن را در دﺳﺘﻮر‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪاي ﻛﻪ از ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫روز ﻗﺮار داده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻳﻦ دو دﻫﻪ ﻳﻜﺴﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮي را ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻧﻴﺰ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻧﺰد آنﻫﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در دﻫﻪ ‪ 1870‬دورهي ﺟﺪﻳﺪي‪ ،‬ﺑﺎ رﺧﺪاد ﻳﻚ ﺟﻨﮓ و از ﭘﻲ آن اﻧﻘﻼب‪ ،2‬آﻏﺎز‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﻮذﻳﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺷﺪ؛ ﻣﻮﺿﻮع اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ در ﺑﺴﺘﺮي ﺟﺪﻳﺪ دوﺑﺎره زﻧﺪه ﺷﺪ‪ :‬ﺗﻼش ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺮاي‬
‫در ﺑﻴﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ﺑﻨﻴﺎد ﻏﻴﺮدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚﺗﺮﻳﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﻪ‬
‫ﺳﻠﻄﻪ ﺑﺮ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎدهي اﺑﺰاري از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﺒﺶ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪ .‬آن‬
‫ﺗﻨﻬﺎ دﺷﻤﻨﻲ ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﺎ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺒﺸﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﺮد اﺻﻄﻼحﻫﺎي‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و اﻳﺪهالﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲورزد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﻼم اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﻼم اﻧﻘﻼب اﻟﻐﺎي ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻗﺘﺪار‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺗﻮﺳﻂ دوﺳﺘﺎن ﻟﻴﺒﺮال ﻧﺤﻠﻪي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﺨﺪوش ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ در روﻳﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻘﺶ ﺑﻮرﻛﺮاﺳﻲ دوﻟﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از آن‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ ﺟﺪي ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد"‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش در آورده اﺳﺖ‪ (3.‬اﺛﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻛﻮﻧﻔﻴﻨﻮ ﻛﻪ از اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫در ﻋﻤﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"ﻗﻬﺮ در ﻗﻬﺮ" ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﺳﻨﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﭽﺎﻳﻒ در دوم ژوﺋﻦ ‪ 1870‬از‬
‫ﻛﺸﻔﻴﺎت آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و اﺳﻨﺎد دﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﻫﺪاف و روشﻫﺎي دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻣﺎﺑﺎﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ (4 .‬دﻓﺘﺮﭼﻪ‬
‫اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ آن ﭼﻪ را ﻛﻪ در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪي اﻧﻘﻼب ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﺋﺘﻼف ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ اﻧﺒﻮﻫﻲ از اﺳﻨﺎد دﻳﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﻛﻨﮕﺮه ﻫﺎگ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل" ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (5.‬آﺛﺎر‬
‫اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ دوﺑﺎره ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‬ ‫ﻧﮋادﮔﺮاﻳﺎﻧﻪي و ﺿﺪ ﻳﻬﻮدي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻃﻲ ﻣﺒﺎرزات درون اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در‬

‫ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷّﺮ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﻲ اﻧﻜﺎر ﻣﻲ‪-‬‬ ‫ﻣﺠﻠﺪﻫﺎي آرﺷﻴﻮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢‬‬
‫ﻣﺮاد ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺟﻨﮓ ﭘﺮوس و ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ‪ 1870‬و در ﭘﻲ آن رﺧﺪاد ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ در ﻣﺎه ﻣﺎرس ‪ 1871‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨‬‬ ‫‪٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻈﺮات آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻨﻔﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲرود‪ :‬ﻣﺮدم در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪاي ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﻟﻪاي اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ آن ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ -‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻗﻠﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺪارد‪ -‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫دارﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻳﻚدﻳﮕﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟)‪(1‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺪا ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ زﺑﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺧﻮد "اﻗﺘﺪارﮔﺮا" اﺳﺖ‪ .‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻣﺘﻔﻜﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺑﺘﺪاﻳﻲ واﻗﻌﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬و ﺣﺘﻲ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ )اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ( اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻫﻢ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و ﻫﻢ اﺳﺘﺒﺪاد را ﺑﻪ‬
‫ﻗﺒﻮل و ﻃﺮح اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ از ﻃﺮف آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮔﺴﺘﺮده دارد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻔﻜﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ ﺳﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ راﻳﺞ در ﺑﻴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﺜﺎل ﻣﻮرﭼﻪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرﭼﻪﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻞ از اﻗﺘﺪار را اﻟﻐﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ وﻓﺎق ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدي ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺪﻳﻠﻲ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ از ﻧﻈﺮ آنﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ :‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺣﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ آﻧﺎرﺷﺴﻴﺴﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﻟﻔﺎﻇﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي آزادي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﻮد‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد آن ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻋﻮت ﺑﻪ اﻏﺘﺸﺎش ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻔﺎده از واژهي ﭼﻨﺪ وﺟﻬﻲ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ و‬
‫اﻟﻐﺎي ﺑﻼواﺳﻄﻪ ]اﺗﻮرﻳﺘﻪ[ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻣﻮرﭼﻪﻫﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﺎﻧﻴﺴﻢ ﻧﻬﺎدي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﻮر آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ اﻣﺮ راﻳﺠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫اﺑﻄﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻬﻤﻠﻲ ﻧﻴﺎز دارد ﻣﺎ ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ "اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" از رﻳﺸﻪاي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي "ﺷﺎﻣﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ" و ]"درﺑﺎره‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ"ﻫﻢراﻳﻲ ﺳﺤﺮآﻣﻴﺰ"‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻋﻼن ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن‪-‬‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ"‪.‬م[ اﺧﺬ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدل ﻣﺘﺪاوﻟﻲ ﺑﺮاي "ﻏﻴﺮدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ" ﻳﺎ‬
‫ﻫﺎ ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎور ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺮ)ﻫﻢﭼﻮن اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ( ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫"ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ" ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ وﺟﻮد اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺳﻔﺴﻄﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ در ﺷﻴﻮهي ﮔﻔﺘﺎر و زﺑﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻳﺮ رﻳﺸﻪﺷﻨﺎﺳﻲ‪-‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﻢراﻳﻲ ﺳﺤﺮآﻣﻴﺰ اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﺑﻴﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺴﺖ‪ -‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد‬
‫ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎﻳﺪ در ﺷﻤﺎر ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؛ و ﺑﻪ ﺟﺰ‬
‫ﻋﺪم ﻫﻢراﻳﻲ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد؟‬
‫اﻇﻬﺎرات ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻳﻜﺴﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ اﺷﺎﻋﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آن ﭼﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻳﻚ اﻋﺘﻘﺎد ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع در ﻧﺰد آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻲ آﺷﻔﺘﻪ ﺑﺮاي‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﺑﺎﻻ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻗﻠﻴﺖ‬
‫ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ دﻟﺨﻮﺷﻲ اﺗﻮرﻳﺘﻪ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ آزادي ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬درﺻﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺴﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و دوﻟﺖ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮدهي ﻣﺮدم ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﭘﻴﮕﻴﺮ )ﻛﻪ از ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﻧﺪ( ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان آزادي ﻣﺠﺮد ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫)ﺑﺮاي ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﻛﻨﺘﺮل از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﺮط اﺟﺮا ﺑﺮاي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺸﺮوط ﻓﺮد را ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺗﻠﻢ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪" :‬ﻫﻤﺎن ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪه ﻛﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎي ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ از ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻮﺟﻪ دارد‪ :‬ﺑﺮاي اﻳﻦ‬

‫‪١٠‬‬ ‫‪٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺧﻮاﻫﻲ"‪ .3‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه از ﺳﺨﻦﺳﺮاﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﺼﻠﺖ دوﮔﺎﻧﻪ دارد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﺿﺮورت‪ ،‬داراي ﻳﻚ ﺟﺰء ﻓﻨﻲ و ﻳﻚ ﺟﺰء‬
‫ﻗﺼﺪ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم و ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻔﻴﺪ‬
‫"از ﻳﻜﺴﻮ در ﻫﻤﻪي ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن اﻓﺮاد ﻣﺘﻌﺪدي ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻧﮓ زدن ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ آﻣﻮزهي‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ و وﺣﺪت روﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮورﺗﺎ در ارادهي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و در وﻇﺎﻳﻔﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺿﺪاﺗﻮرﻳﺘﺮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻴﺒﺮﺗﺎرﻳﻦ ﺷﻬﺮت ﭘﻴﺪا ﻛﺮده در ﻧﮕﺎرش ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺟﺰء ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎرﮔﺎه را در ﻣﺠﻤﻮع ﺧﻮد در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎس ﺳﺎدهاﻧﮕﺎر‬
‫ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﻳﻚ ارﻛﺴﺘﺮ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ"‪ 4.‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﻟﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﺮ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻮرد اﺗﻮرﻳﺘﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ را ﻃﻮري ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺷﻴﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺪاموري اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻓﺎع از اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﺎﻧﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪(2).‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ -‬ﺑﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻣﻞ از ﺑﺨﺶ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت در ﻫﺮ ﺷﻴﻮه‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻧﺰد ﻣﺎرﻛﺲ در ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺪون اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻮﭘﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻀﺎد ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﺎﻟﻚ وﺳﺎﻳﻞ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪر اﻳﻦ ﺗﻀﺎد ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻫﻤﻜﺎري و ﺗﻌﺎون در روﻧﺪ ﻛﺎر‪ ،‬در واﻗﻊ ﺧﻮد‪ ‬ﻣﻌﻨﺎي‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻧﻈﺎم ﺑﺮدﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺗﻌﺎون‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت و ﺷﻜﻞ ﻣﻌﻴﻦ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ وﺟﻮد ﻳﻚ اﺗﻮرﻳﺘﻪي‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪ اﻋﻼي ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﺷﻴﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت‬
‫ﻣﻌﻴﻦ در روﻧﺪ ﻛﺎر ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﺎرﮔﺮ در ﻳﻚ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل روﻧﺪ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺮوي‬
‫زﻣﺎن واﺣﺪ ﺑﺎري را ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ)اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ در ﻣﻌﺮض آﺳﻴﺐ ﺟﺪي ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ"‪(4).‬‬
‫در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ارهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻮب ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻟﺨﻮاه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺮﻓﺎ درﺧﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺑ‪‬ﺮﻧﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺟﺰء ﻓﻨﻲ و ﺟﺰء اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﻧﻘﺶ اﺗﻮرﻳﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﻇﺮي ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﺳﺘﺜﻤﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺧﺘﻼﻓﻲ در درﺟﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ روﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺷﻜﻞ ﻳﻚ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺧﺘﻼف دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﺑﺪون اﻫﻤﻴﺘﻲ اﻧﺪك‪:‬‬
‫روﻧﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺮﻛﺐ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎر ﻣﺠﺰا و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﻣﺮ ﺿﺮوري ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪(3).‬‬

‫در دﻓﺎع از راﺑﻠﻪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﭼﺮﻧﺪﻳﺎت آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﺒﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺼﻮﻳﺮ از‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در ﺟﻬﺖ ﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﻛﺮدن ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر از زﻣﺎن ﭘﺮودون ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﮔﻮدوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل "ﻛﻨﺴﺮت ﻣﻮزﻳﻚ" اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ "ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺌﺎﺗﺮ" ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ"ﻫﻤﻜﺎري ﭘﻮچ و‬ ‫‪-٤‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را روﺷﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﺮﻓﺎ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ و آﻗﺎﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در "آزادي‬
‫ﺑﻴﻬﻮدهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬درواﻗﻊ ﺑﻪ ﻧﻮازﻧﺪه و ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ "ازﺑﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ" زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن در اﻃﺮاف آنﻫﺎ ﮔﻠّﻪاي از ﺧﺪﻣﺖﻛﺎران ﮔﻮش‬
‫ﺑﺮدن ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ" و ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻳﻚ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود"‪(3).‬‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﻪ اواﻣﺮ ارﺑﺎب را اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦﻫﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﮔﺎرﮔﺎﻧﺘﻮا‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ واﻗﻌﻲ!‬

‫‪١٢‬‬ ‫‪١١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺳﺘﻮار ﺑﺮ ﺗﻌﺎوﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﺳﺘﻴﺰهﮔﺮاﻧﻪ ﻛﺎر ﻧﻈﺎرت ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺳﺎدهاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﻓﻮرا‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﻣﻨﻬﺪم ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان اﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻳﺮ را ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺪﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﺎن‬
‫از ﺷﺮ آن رﻫﺎ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود‪(5).‬‬
‫‪ -2‬اﻧﮕﻠﺲ در ﺑﺎره اﺗﻮرﻳﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد‪-‬ﻳﻚ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻪ در آن ﻧﻈﺎرتﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﻞ و ﻗﻮل ﺑﺎﻻ از ﻛﺘﺎب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ آﺷﻨﺎ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻃﻮر ﺟﻤﻌﻲ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت او ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫را در ﺑﺎرهي "ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ از واژهي‬ ‫‪1871‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﺳﺎل‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻜﻞ راﺑﻄﻪي ﻛﺎرﮔﺮ‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ در ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮردي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫"اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺮور ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫واژهي "اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" از آﻏﺎز ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﭘﻴﺮوان ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ‪-‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺮاي آزﻣﻮن اﺻﻞ "اﺗﻮرﻳﺘﻪ" ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪" .‬ارادهي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه" در آن ﺟﺎ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ در راﺑﻄﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻗﺮار دارد ﺿﺮورﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﻛﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪ .‬واژهﻧﺎﻣﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﻛﺴﻔﻮرد ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ واژه را در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬
‫ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬ﺧﻮد‪ ‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﺎﻧﻴﺴﻢ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻌﺪ از آن راﻳﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1879‬‬ ‫در ﺳﺎل‬
‫راززداﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺟﻮان دو دﻫﻪ ﻗﺒﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﮕﻞ از اﺗﻮرﻳﺘﻪ دوﻟﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﻻزﻣﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻌﺪ از رواج زﺑﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در اﻧﮕﻠﻴﺲ‬
‫ﻋﻠﺖ رازآﻣﻴﺰي ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ :‬ﺑﻮروﻛﺮاﺳﻲ دوﻟﺘﻲ)دوﻟﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﭘﺮوس( ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﻄﻌﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ واژه در اروﭘﺎي ﻗﺎرهاي ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻮده‬
‫ﻃﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺎﻗﺼﻲ ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪ داﺷﺖ؛ اﺗﻮرﻳﺘﻪ "اﺻﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺮدن اﺗﻮرﻳﺘﻪ ذﻫﻨﻴﺖ او را ﻣﻲﺳﺎزد")‪ (6‬ﻣﺎرﻛﺲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺤﺚ راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫در اﺑﺘﺪاي ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1870‬ﻫﻨﺮي ﭘﺮره ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ ﻣﺎﻳﻮس ﻛﻪ اﻛﻨﻮن دﺑﻴﺮ ﻓﺪراﺳﻴﻮن ﺑﺨﺶ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ "ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎده ﺑﺎﺷﺪ"‪ -‬اﻣﺮ‬
‫اﻳﺘﺎﻟﻴﺎي زﺑﺎن ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻛﻞ درﺑﺎره اﻧﺸﻌﺎب ﮔﺮوه ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪":‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎران اﺳﺖ ﻛﻪ "ﭘﻴﭽﻴﺪه و رازآﻣﻴﺰ" ﻣﻲﺷﻮد‪ (7).‬او اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ را‬
‫دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎ ﺧﻮد اﻗﺘﺪارﮔﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮﻧﻲ را ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺗﺎﺑﻨﺪ"‪) ،‬ﻣﺎرﻛﺲ‪،‬‬
‫ﻋﻘﻴﺪه ﭘﺮره را ﺑﺮاي ﺑﻠﮋﻳﻜﻲﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﻓﺪراﺳﻴﻮن ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎده ﻛﺮدن ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﻲ ﻣﻨﺸﺎء واﻗﻌﻲ اﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي ﺷﻔﺎف ﺑﺪل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻮﻋﻲ راززداﻳﻲ از اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ راززداﻳﻲ از‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ"ﺧﻮد را از دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﺋﺘﻼف رﻫﺎ ﻛﻨﺪ"(‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر در‬
‫اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎل ‪ 1872‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲ‪-‬‬ ‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺷﺮط ﻛﻨﺘﺮل آن از ﭘﺎﻳﻴﻦ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ در ﻣﺘﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ در اﺋﺘﻼف "ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎرتﻫﺎ در ﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻲ‪ ،‬اﺗﻮﻧﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻓﺪراﺳﻴﻮن آزاد‬
‫ﭼﻮن آن را ﻳﻜﺴﺮ اﻣﺮ "ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ" ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي را ﺑﻪ‬
‫و ﻏﻴﺮه در واﻗﻊ ﺻﺮﻓﺎ دو ﭼﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪ :‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ و اﻃﺎﻋﺖ"‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در اﻃﻼﻋﻴﻪاي ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻮراي ﻛﻞ در ‪ 1872‬ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از واژهي ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪ )‪ (authoritive‬و اﻗﺘﺪار)‪ (authoritiveness‬ﺑﻪ‬

‫‪١٤‬‬ ‫‪١٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﻌﻨﺎي اﻗﺘﺪارآﻣﻴﺰ)‪ (authoritarian‬و ﻫﻢ رﻳﺸﻪﻫﺎي آن اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺳﺨﺖ و ﺳﻔﺖ‪-‬‬
‫ﺳﺮدرﮔﻤﻲ اﺳﺎﺳﻲ در ﺧﻮد زﺑﺎن‬ ‫‪1870‬‬ ‫واژه ﻫﻨﻮز ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ (8).‬ﻗﻄﻌﺎ در اواﻳﻞ دﻫﻪ‬
‫ﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻨﮕﺮهي ﺑﺎزل)اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل( وﺟﻮد دارد!‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓﻧﺎﻣﻪاي در ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮي از ﻫﻤﺎن ﭘﺮﺳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ )ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ( ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺪان ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻟﻔﺎﻇﻲ درﺑﺎره واژهي‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻞ ﻻﻓﺎرگ در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻤﺎن ﺳﺎل آﻣﺎده ﺳﻔﺮ ﺑﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮاي‬
‫آزادي‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ او ﻧﺎﻣﻪاي ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا او ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻻﻓﺎرگ را ﺑﻪ رازآﻣﻴﺰي ﻛﻪ ﺣﻮل‬
‫"ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻋﺒﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ و اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺎوراي رادﻳﻜﺎل ﺻﺮﻓﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻧﻘﺪ ﻧﻈﺮي‬
‫اﻳﻦ واژه وﺟﻮد داﺷﺖ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﺟﻬﺎﻟﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ آنﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺪرت‪-‬‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪﻫﺎ را در ﺑﻴﻦ ﻣﻠﻮاﻧﺎن ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ آنﻫﺎ ﻟﻐﻮ ﻛﻨﻴﺪ"‪(9).‬‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ آنﻫﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮرد ﻧﻔﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﺪا از ﻣﺪل ﻻﻧﻪ ﻣﻮرﭼﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ‬
‫ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻮرژوا‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻳﺎ اﮔﺮ آنﻫﺎ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرن ﺑﻪ ﺗﻜﻪﻫﺎي ﻣﺠﺰا ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﭼﻮن اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺨﻲ‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ و ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي را در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺪرن اﻧﺪﻛﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫واﻗﻌﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮا ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻴﺎل آﺑﺎد ﻧﺎ ﻣﻌﻘﻮل و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ درﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻞ ﺟﻤﻌﻲ از ﻫﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺪون اﻋﻤﺎل ارادهي ﺧﺎرج از آن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي "اﺗﻮرﻳﺘﻪ" در دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﻮﺷﺘﻪاي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آنﻫﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﮕﻠﺲ اداﻣﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫"ﻣﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻳﻢ )ﻧﻪ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد( ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻊ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻏﻴﺮﻋﻤﻠﻲ و ﻣﺨﺮب ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از اﺗﻮرﻳﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﻏﻴﺮدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ )"رد ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﻮاع اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ‬
‫"ﭼﻪ ارادهي اﻛﺜﺮﻳﺖ رايدﻫﻨﺪﮔﺎن ﭼﻪ ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺘﻪ رﻫﺒﺮيﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ"( از ﺣﻖ اﻗﻠﻴﺖ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﻨﻄﻘﻲ آن‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻈﺮات‬
‫ﺣﺎل ارادهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون ارادهي واﺣﺪ و ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫اﻗﻠﻴﺖ‪ -‬ﺣﺘﻲ ﻗﻬﺮآﻣﻴﺰ‪ -‬ﺑﺮ اﻛﺜﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻗﺼﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺎدن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺎرﺳﻠﻮﻧﺎ ﺑﺪون‬
‫دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي اﻋﻼم ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻧﺎم آزادي‪،‬‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪون اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ!؟ ﻳﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﻚ ﻗﻄﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪون وﺟﻮد‬
‫آزادي ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﻄﺎر ﺧﻮد را در روي رﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآورد ﻛﻪ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦ ﻛﻪ راﻧﻨﺪه‪ ،‬آﺗﺸﻜﺎر و دﻳﮕﺮان دﻗﻴﻘﺎ در زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪي ﺧﻮد‬
‫ﻳﻚ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﺴﺘﺒﺪ ادﻋﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻄﺎر دﻳﮕﺮي اﺷﻐﺎل ﺷﺪه‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ!؟ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪم ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﺘﻔﺮﻋﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﻄﺎري ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﻫﻴﭻ ﻛﺲ از اﺗﻮرﻳﺘﻪاي ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در زﻣﺎن‬

‫‪١٦‬‬ ‫‪١٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺧﺼﻠﺖ ﺿﺪدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در اوﻟﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي درﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻌﺮض‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ آﺷﻔﺘﻪ و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ "اﺋﺘﻼف ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ در ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﺸﺮدهﺗﺮ اﻧﮕﻠﺲ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن در‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ" ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫‪ 1872‬در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻳﻚ رﻓﻴﻖ ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﺷﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺎن روشﻫﺎي ﺗﺨﺮﻳﺐ دروﻧﻲ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ)ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﻠﻮب آﻳﻨﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ( ﻫﻴﭻ اﺗﻮرﻳﺘﻪاي وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﺳﺎل ‪ 1873‬ﻳﻚ ﺟﺰوهي ﻛﻮﺗﺎه در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﺗﻮرﻳﺘﻪ = دوﻟﺖ = ﺷﺮ ﻣﻄﻠﻖ‪).‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺮاي اداره ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي اداره‬
‫"درﺑﺎره اﺗﻮرﻳﺘﻪ" ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ در آن رواﻳﺖ ﻣﻔﺼﻞﺗﺮي از آن ﭼﻪ ﻛﻪ در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ وﺟﻮد‬
‫راهآﻫﻦ ﻳﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺸﺘﻲ ﭼﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ارادهاي ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫داﺷﺖ اراﺋﻪ داد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰوه ﻳﻚ ﺷﺎﻫﻜﺎر ﻛﻮﭼﻚ آﻣﻮزﺷﻲ در ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ ﺑﺪون ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ واﺣﺪ اﻟﺒﺘﻪ آنﻫﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫ﻫﺎي آن از دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ و زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و از ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﻛﻪ در‬
‫دﻫﻨﺪ(‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎن اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﺮ اﻗﻠﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪(10).‬‬
‫آﺛﺎر ﻗﺒﻠﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬و ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺟﺴﻮراﻧﻪاي ﻓﻬﻢ واژهﻫﺎﻳﻲ را‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﺧﻴﺮ ارﺗﺒﺎط را روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬اﺻﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ" ﻧﺰد آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و‬
‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ "ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي" دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ را ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ‬
‫"اﺗﻮرﻳﺘﻪ در ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ارادهي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮ ﻣﺎ؛ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﺗﻮرﻳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﻓﺮض آن ﺑﺮ ﺗﺒﻌﻴﺖ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪" :‬ﻫﺮ ﻓﺮد و ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫اﻳﻦ دو واژه]ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ اراده و ﺗﺒﻌﻴﺖ[ ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي دارﻧﺪ و ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ راﺑﻄﻪاي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ از دو ﻧﻔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺪون آن ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آنﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪي از اﺳﺘﻘﻼل‬
‫اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻳﺎ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺎر‬
‫ﺧﻮد ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﺠﺪدا ﺳﻜﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ"‪ .‬و اﻳﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ آن وﺟﻮد دارد‪ ،‬و آﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳﻢ ﻛﻪ در آن اﺗﻮرﻳﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﻋﻠﺖ وﺟﻮدي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫∗‬ ‫ﻋﻤﻞ ﺳﺎده ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ"‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﮔﺮدد؟"‪(11).‬‬
‫اﮔﺮ "اﺻﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ" ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ "ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻓﺮد"‬
‫ﺷﻜﻞ اﻋﺠﺎبآوري ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺸﻜﻴﻼتﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪" .‬ﻧﺎﺑﻮدي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ اﺳﺖ‪" .‬آﻳﺎ اﻛﻨﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻮري" ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎ آن روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﺸﺪه‪،‬‬
‫ﺑﺪون اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ" آﻳﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪ در ﻳﻚ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ در درﺟﻪ اول ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺷﻜﻞ آن دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد؟ ﻣﻨﻄﻘﺎ‪ ،‬اﺟﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻳﻚ‬
‫ﮔﺮوه رادﻳﻜﺎﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺪف آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﻮد را "ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻦ ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﻦ" ﻗﺮار داده‪-‬‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪي ﻛﺘﺎن ﻧﻈﻢ ﻣﻌﻴﻨﻲ را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﺎر‬
‫اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ورود ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮي ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎري ﻣﺜﻞ ﻧﺠﺎﻳﻒ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫∗‬
‫درﺑﺎره اﺗﻮرﻳﺘﻪ‪ ،‬ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‪ ،‬ﺳﻬﺮاب ﺷﺒﺎﻫﻨﮓ وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﺑﻬﺮوز ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ‪ ،‬ص ‪ 3‬ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬ ‫‪١٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺎر روﺷﻦ اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻣﻮش اﺳﺖ ﻛﺎر را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت ﺧﻮش ﻟﺤﻦﺗﺮي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود و روح‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺎر"ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮدي ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪارد"‪ -‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺷﻌﺎر‬
‫ﺧﺒﻴﺜﺶ از آن ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫دﻳﮕﺮي ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎره ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎرﺷﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ اﻧﮕﻠﺲ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي از ﻛﺘﺎب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎرﻛﺲ اﻟﻬﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ درﺑﺎره اﺟﺒﺎري‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪي ﻫﻤﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد وﮔﺮﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺪن ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﻮﺳﻂ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺪرن ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪":‬ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪي‬
‫"واﻧﮕﻬﻲ در ﺳﺎﻟﻦﻫﺎ‪ ،‬در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ وﻳﮋهاي درﺑﺎره ﺷﻴﻮهي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران‪ ...‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ارادهي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ دﻳﮕﺮي" در ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻪ "اﺳﺘﺒﺪادي"‬
‫ﻣﻮاد و ﻏﻴﺮه ﻣﻄﺮح ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي ﻛﻪ در راس‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ "اﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد"‪(13).‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﺮوه از ﻛﺎرﮔﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﻳﺎ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن از ﻃﺮﻳﻖ راي اﻛﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬در ﺟﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪي"درﺑﺎره اﺗﻮرﻳﺘﻪ"‪ ،‬ﻛﻪ در آن اﻧﮕﻠﺲ ﻣﺠﺪدا ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪي راهآﻫﻦ اﺷﺎره‬
‫ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ارادهي ﻓﺮد ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ درآﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻃﺮﻳﻖ آﻣﺮاﻧﻪ ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ"‪(12).‬‬
‫"در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﺮط ﻧﺨﺴﺖ ﻛﺎر‪ ،‬وﺟﻮد ارادهاي ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪي‬
‫"ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ"‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻣﺠﺪدا ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ از‬
‫ﺗﺒﻌﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ارادهاي ﻛﻪ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ از ﺳﻮي ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه و ﻳﺎ ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﻛﻪ‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺑﻮدن "ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ" ﻛﻠﻤﻪ راززداﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ "ﺷﻴﻮه اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ"‬
‫ﻣﺴﺌﻮل اﺟﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻳﻚ اﻛﺜﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬اﺗﻮرﻳﺘﻪاي‬
‫ﻣﺘﻀﻤﻦ اﻋﻤﺎل اﻗﺘﺪار اﺳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮهي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻜﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬
‫ﻛﺎﻣﻼ آﺷﻜﺎر وﺟﻮد دارد‪ .‬از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ :‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺮنِ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ "ﺷﻴﻮهي اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻪ اﻏﺘﺸﺎش واژهﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫آن اﺗﻮرﻳﺘﻪي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮان وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ؟"‪(14).‬‬
‫اي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ!‬
‫در ﻣﻮرد دو ﻗﻄﺎري ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ روي ﻫﻤﺎن ﺧﻂ ﺗﻼﻗﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از واژهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ "ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي" دارﻧﺪ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ را‬
‫ارادهاي ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﻳﺶ اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﻗﻄﺎر ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻟﻚ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ روﺑﻪرو ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع واﻗﻌﻲ در اﻳﻦ اﻏﺘﺸﺎش ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬او اداﻣﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﻳﺎ دوﻟﺖ ﻳﺎ ﻛﺎرﮔﺮان راهآﻫﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪-‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫دﻫﺪ"ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺗﺎﺑﻊ ﻳﻚ "اﺳﺘﺒﺪاد واﻗﻌﻲ" ﻣﻲﻛﻨﺪ و دﺳﺘﮕﺎه "ﺧﻮدﻛﺎر ﻳﻚ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ از آن ارادهاش را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان را اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺴﺘﺒﺪﺗﺮ‬
‫ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﺗﻮرﻳﺘﻪ"ﺷﺨﺺ" ﺑﻪ ﻃﻮر"اﺳﺘﺒﺪادي" اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ اﺻﺮار دارد‬
‫اﺳﺖ"‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺸﺎء "اﺳﺘﺒﺪاد"اﺳﺖ‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ از ﺧﺎرج ﺑﺮ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﻣﺎ‬
‫ﻛﻪ رازآﻣﻴﺰي درﺑﺎره اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺎده ﻓﺮو ﻣﻲرﻳﺰد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﭼﻴﺮه ﺷﺪن ﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﻢ(‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺪرت‬
‫وﻳﮋﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻋﻤﺎل اﺗﻮرﻳﺘﻪ در ﻣﺘﻮن‬
‫ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻳﻢ‪ ،‬اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﻌﻴﻨﻲ را ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻤﻲ ﻳﺎ ﻛﻴﻔﻲ‪" ،‬ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ" ﺷﺪه ﻳﺎ راززداﻳﻲ‬

‫‪٢٠‬‬ ‫‪١٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺷﺪه؛ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﻮانﺳﺎﻻراﻧﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ‬
‫‪ -3‬اﻧﻘﻼب و اﺗﻮرﻳﺘﻪ‬
‫دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺣﻮزهاي ﻛﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ در آن ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻧﻔﻲ ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫"ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺑﺪ و ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ ﭘﻮچ و ﺑﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻤﻞ ﭘﻴﮕﻴﺮ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ از ﺟﻨﻮن ﻣﺤﺾ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ و ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻮزهي ﻋﻤﻞ آنﻫﺎ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ "ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺗﻮرﻳﺘﻪﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ" را ﻣﺮدود ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﺗﻼش‬
‫ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل اﺗﻮرﻳﺘﻪي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺗﻮدهﻫﺎ ﺑﺪون ﻣﻮاﻓﻘﺖ آنﻫﺎ ا‪‬ﺑﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﻧﻈﻴﺮ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ‬ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻃﺮﻓﺪاران ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﺑﺪﻳﻦ ﺑﺴﻨﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻳﻨﺪه‪ ،‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﺗﻨﻬﺎ در ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻛﻪ در‬
‫در ﻳﻚ ﻛﻮدﺗﺎ‪.‬‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ ﺗﺎ ﺣﺪي اﻓﺮاﻃﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ"اﺗﻮرﻳﺘﻪ"ي ﺿﺪدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬ ‫درون آن‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ‪ ‬ﺗﻮﻟﻴﺪ آن را اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ واﻗﻌﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ را‬
‫‪1870‬‬ ‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺳﺎل‬
‫اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻮر ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺎ واژه ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰﻧﺪ‪(15)".‬‬
‫اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ"ﻓﺎﺟﻌﻪ در ﻟﻴﻮن" ﺑﻮد )اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻠﻲ از زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﮕﻠﺲ ﻫﺪف اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن اﺗﻮرﻳﺘﻪ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺮزﻫﺎﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫اﺛﺮ اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر اﺳﺖ(‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻃﻨﺰ ﺗﻠﺨﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺮورتﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺣﻴﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ اﺻﻞ‬
‫ﺑﺎر در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ (16).‬ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫‪6‬‬ ‫وﺟﻮد دارد ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫اﻟﺤﺎﻗﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي اﻳﺪهي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻛﺮدن اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ اﻟﻐﺎي ﻓﻮري‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪآﻣﻴﺰ ﺑﻮدن ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ ﺑﻮدن‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ و دوﻟﺖ از ﻃﺮف آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ ﻳﻚ ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻛﻮدﺗﺎﻳﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺿﺮوري ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻘﻮط ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺳﻮم و اﻣﭙﺮاﺗﻮر دوم‪ ،‬در ﻳﻚ ﻗﻴﺎم ﻛﺎرﮔﺮي ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻬﺮ ﻟﻴﻮن ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪود و ﻣﺮزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب آن اﺗﻮرﻳﺘﻪ "اﺳﺘﺒﺪاد" ﺧﻮد را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻴﺰ‬
‫دﺳﺖ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ رﻫﺴﭙﺎر ﻟﻴﻮن ﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫ﺗﺤﻮل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫از ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬روزي ﻛﻪ او وارد ﺷﻬﺮ ﺷﺪ ﻳﻚ ﺷﻮراي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪي دوﻟﺖ ﺻﺮﻓﺎ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع اﺗﻮرﻳﺘﻪ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻧﻈﺎرت"ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ" اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﻻر‬
‫ﭘﺲ زوال دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺣﻠﻪاي از ﻳﻚ دورهي ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻬﺮداري ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻗﺪم ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﮔﺬاﺷﺖ‪ -‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺟﺰوهاي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ زوال اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻲ ﻧﻔﺴﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ‪ ،‬ﻻﻓﺎرگ و ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻳﺎ راﺳﺘﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻄﻠﻖ آن ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﻧﻪ‪ .‬اﻣﺎ در‬
‫ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻚ آﻳﻨﺪهي ﻧﺎروﺷﻦﺗﺮي از آن ﭼﻪ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫"ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺗﺎﻻر ﺷﻬﺮ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻟﺤﻈﻪي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ ﮔﺎم ﺑﺮﻣﻲدارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ در اﻧﺘﻈﺎر آن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﻧﻘﻼﺑﻲﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﺎ آن روز دﻳﺪه‬

‫‪٢٢‬‬ ‫‪٢١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﻮد را اﻧﺠﺎم داد‪ -‬او ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ را ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ دوﻟﺖ در ﻫﻴﺎت دو ﺟﻮﺧﻪ از‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ اﻛﺜﺮﻳﺖ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﻴﺎلﭘﺮداز ﻣﺤﺾ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ اﻧﻘﻼب را‬
‫ﮔﺎرد ﻣﻠﻲ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺗﺎﻻر را در ﻫﻢ ﻣﻲروﺑﺪ و ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﺎزم ژﻧﻮ‬
‫ﺑﺪون اﻋﻤﺎل اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﺪ‪ -‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎدر از ﺧﻴﺎلﭘﺮدازيﻫﺎي‬
‫ﺷﻮد‪(17).‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ آن را ﻧﺸﺎن داد‪(19).‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪي ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻮد‪":‬ﻣﺎﺷﻴﻦ اداري و ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ دوﻟﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪه‬
‫در ﻣﺒﺎرزه‬ ‫‪1872-73‬‬ ‫ﻣﺎرﻛﺲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﺎ ﻗﺪرت در دورهي ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي ﺳﺎلﻫﺎي‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﻐﺎ ﺷﻮد"‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ دوﻟﺖ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ از "ﺗﺨﻴﻼت و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎراﻧﻪ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل درﺑﺎره اﺋﺘﻼف ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را‬
‫رﻧﺞ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ"‪ .‬ﺧﺪﻣﺖﮔﺰاران دوﻟﺖ ﻧﺎﺗﻮان ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻛﻮدﺗﺎ را در ﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ :‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ دوﺳﺖ دارﻧﺪ"ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ را‬
‫ﺣﺘﻲ آن را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺟﺪي ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ -‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ‪ -‬ﺗﺎ رﻫﺒﺮ آن را ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ در ﻟﻴﻮن اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦ‬ ‫‪28‬‬ ‫ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در‬
‫ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﭼﻨﺪ ﻓﺮاﻧﻚ ﺟﻴﺐ او ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ ﺧﻮد ﺿﺮورﺗﺎ ﻋﻤﻠﻲ اﻗﺘﺪارآﻣﻴﺰ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺻﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ در اﻳﻦ روﻳﺪاد ﭼﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ دوﻟﺘﻲ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪-‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺳﺎدهي اﻳﻦ ﻛﻪ "اﻟﻐﺎ"ي ﻣﺸﻬﻮر‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻋﻤﺎل"اﺗﻮرﻳﺘﻪ" اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن آن را ﻣﻠﻐﺎ ﻛﺮدﻧﺪ دوﻟﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻨﺎﭘﺎرت و اﺳﺘﺒﺪاد ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺣﻮادث ﻟﻴﻮن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ روﺷﻦ ﺷﻮد‪":‬ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺮاي ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺗﻼش‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻨﺒﺶ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬دوم ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺮﻳﻘﻲ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﻤﻮن اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ را‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ -‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺻﺎدر ﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ‪ 20‬ﻧﻔﺮ از دوﺳﺘﺎﻧﺶ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ"‪ (21).‬ﻇﺎﻫﺮا ﻫﺮﻛﺲ ﺳﺮش ﺑﻪ ﺗﻨﺶ زﻳﺎدي ﻣﻲﻛﺮد و در ﻋﻤﻞ ﺑﻲ‬
‫اﻣﻀﺎء ﺷﺪ؛ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺟﻤﻊ ﺧﺮوﺷﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻫﻠﻬﻠﻪ ﻣﻲﻛﺮد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ"ﻣﺪاﺧﻠﻪ" ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ آزادﻳﺶ ﺑﺮ ﺑﺎد رﻓﺘﻪ‬
‫دﻳﻮارﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮدم اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭼﻴﺰي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره اﻳﻦ اﻟﻐﺎء ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﻴﺰ در روز ﻗﺒﻞ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﻮدﺗﺎ راي داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ا‪‬ﻋﻤﺎل ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ از ﻓﻀﺎي آﺷﻔﺘﻪي ﺗﻈﺎﻫﺮات اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد از ﺑﺎﻟﻜﻦ‬
‫ﺷﻮد؟ ﻛﻮدﺗﺎﮔﺮاﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺿﺮورﺗﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺘﺒﺪادي ا‪‬ﻋﻤﺎل ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ اﻳﺮاد ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﻛﺎﻣﻪ و ﻣﺘﺪاول او را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮن آنﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺻﻞ ﺟﻠﺐ ﺗﻮاﻓﻖ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ‬
‫اﻛﺜﺮﻳﺘﻲ اﺗﻮرﻳﺘﻪي ﭘﻠﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮ او اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻲﻛﺮد! ﭼﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺘﺒﺪ از آزادي‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ،1872‬ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬آﺷﻴﻞ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪":‬ﻫﻤﻪي رﻧﺞﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪوه ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎﻻر ﺷﻬﺮ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺎرد ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺮ ﺑﺎز زد‪" ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ‬
‫ارﺑﺎب آﺳﻤﺎن ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻛﺴﻲ آزاد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ زﺋﻮس"‪(18).‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ"‪ (22).‬ﺗﺪارك دﻓﺎع از اﻧﻘﻼب در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﻗﻄﻌﺎ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ از ﻓﺮﻣﺎن "اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ" ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ .‬ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﮔﺎرد ﻧﻄﻔﻪي ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻪ اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪ و ﻫﻨﻮز ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ ﺑﻮد‪ -‬ﺣﺘﻲ‬

‫‪٢٤‬‬ ‫‪٢٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻗﺪرت ﻣﺮدم اﺳﺖ و اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ دوﻟﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ :‬اﻧﻘﻼب اﺗﻮرﻳﺘﻪي ﺟﺪﻳﺪي اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﻘﻼب واﻗﻌﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﺎزه دوﻟﺖ را ﺑﺎ ﻳﻚ اﻋﻼﻣﻴﻪ "ﻣﻠﻐﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد"‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ اﺗﻮرﻳﺘﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﺻﻮﻻ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ ﺧﻂ ﻓﻜﺮي ﺑﻨﻴﺎدي را از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺒﺶ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ در ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻛﻤﻮن‬
‫ﮔﺎرﻳﺒﺎﻟﺪي اﻧﻘﻼﺑﻲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﻼش‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﻛﺎرﻟﻮ ﺗﺮهزﮔﻲ در ﺑﺎره ﻋﻨﺼﺮ ﻇﺎﻫﺮا اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ در اﻧﻘﻼب‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻲ ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ اﺻﻞ "اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" اﻋﻼم ﻛﻨﺪ‪ .‬او اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ از ﻟﻔﺎﻇﻲ در ﺑﺎره واژهي "اﺗﻮرﻳﺘﻪ" و ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ و اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ"ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺳﻘﻮط ﻛﺮد ﭼﻮن دﻳﮕﺮ اﺗﻮرﻳﺘﻪاي در‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻴﺰي اﻗﺘﺪارآﻣﻴﺰﺗﺮ از ﻳﻚ اﻧﻘﻼب ﺳﺮاغ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺮج و ﻣﺮج وﺟﻮد داﺷﺖ"‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ از اﻳﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ارادهي ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻤﺐﻫﺎ و ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﻔﻨﮓ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﮔﺎرﻳﺒﺎﻟﺪي اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬در ﻛﻨﮕﺮهي ﻫﺎگ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻳﻚ ﻫﻴﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ آﻟﻤﺎﻧﻲ و‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ– ﻣﺜﻞ ﻫﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ‪ -‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي در ﻣﻮرد ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻛﻤﻮن ﺑﺮاي درك ﺿﺮورت "اﺗﻮرﻳﺘﻪ" اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ‬
‫ﻛﺎﺳﺘﻲ ﺑﺰرگ ﻛﻤﻮن ﻓﻘﺪان اﺗﻮرﻳﺘﻪ و ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺑﻮد"‪.‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ -‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪(24).‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻋﺠﺎﻳﺐ ادﺑﻴﺎت ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪي اﻧﮕﻠﺲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "درﺑﺎرهي اﺗﻮرﻳﺘﻪ" ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺤﺚ را ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهي ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ از اﺻﻄﻼح "اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد از ﻳﻚ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق‬
‫از آن ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻳﻚ ﻣﺪاﻓﻊ آﮔﺎه "اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﺎﻧﻴﺴﻢ" اﺳﺖ)ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و در اﻧﻘﻼب ﻣﺜﻞ ﺟﻨﮓ ﻳﻚ ﻃﺮف"ارادهي" ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻞﻗﻮل در ﺑﺎره‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻧﻮﻋﻲ از ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻓﺮﺻﺖ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ"اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ را اﻓﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ درك ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻳﺎري رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ از "ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي" ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫"آﻳﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ اﻧﻘﻼب را دﻳﺪهاﻧﺪ؟ اﻧﻘﻼب ﻗﻄﻌﺎ آﻣﺮاﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ‬
‫"ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻠﻴﻢ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺮدم ارادهي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻔﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻴﺰه و‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻮد را ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺳﺎزﻳﻢ و آن ﮔﺎه ﺣﻤﻠﻪ‪-‬‬
‫ﺗﻮپ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ آﻣﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺮوز اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻴﻬﻮده ﻣﺒﺎرزه‬
‫ي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ واﺣﺪي ﻣﻌﻄﻮف ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪون‬
‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪرت ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺮﺳﻲ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﻼح او در دل ﻣﺮﺗﺠﻌﺎن‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ و ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد و اﻳﻦﻫﺎ دو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻟﻌﻨﺘﻲ اﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .،‬آﻳﺎ اﮔﺮ ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ اﻳﻦ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﺢ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻮرژوازي ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻦ آنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﭼﻴﺴﺖ و ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎر ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺣﺘﻲ ﻳﻚ روز دوام ﻣﻲآورد؟ ﺑﺮﻋﻜﺲ آﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎ در ﺣﺮف اﻧﻘﻼﺑﻲ اﻧﺪ‪(23)".‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﻛﺎﻓﻲ از اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻬﺮه ﻧﮕﺮﻓﺖ؟"؟)‪(25‬‬

‫‪٢٦‬‬ ‫‪٢٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫از ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪاﻓﻌﺎن اﺗﻮرﻳﺘﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻣ‪‬ﻬﺮ‬

‫اﻳﻦ ﺟﺰوه ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از آزادي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫"اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ" ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ از ﻧﻮع ﻛﻮدﺗﺎﮔﺮاﻧﻲ‬
‫ﻣﻨﻈﻮري ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ دارﻧﺪ اﮔﺮ زﺑﺎن ﮔُﻨﮓ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻟﻘﺐ "ﻟﻴﺒﺮﺗﺎرﻳﻦ" اﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ آزادي ﻣﻦِ ﻣﻨﻔﺮد و ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻋﻤﻞ ﺗﺤﻤﻴﻞ ارادهي‬
‫ﻃﻨﺰ ﺗﺎرﻳﺦ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﻨﺸﺎء آن را ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﺧﻮدﻛﺎﻣﻪ را در ﻧﻈﺮ دارد‪ :‬اﺳﺘﻘﺮار ﺷﻜﻞ وﻳﮋهاي از اﺳﺘﺒﺪاد ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ‬
‫در ﻛﻨﮕﺮهي ﻫﺎگ ﺣﺎدﺛﻪاي ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ اﻳﺠﺎد اﻧﺒﺴﺎط ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﮔﺮوه ﻧﺨﺒﻪ ﺧﻮدﻣﻨﺴﻮبﺷﺪه ﻛﻪ از ﻧﺎﻣﻴﺪن دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "دوﻟﺖ" ﺳﺮﺑﺎز‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺴﺎﻟﻪ]اﺗﻮرﻳﺘﻪ[ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻟﮕﻮي آﺷﻨﺎ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ"اﻟﻐﺎ ﺷﺪه " از در‬
‫ﺳﺮوﺻﺪاي ﺣﺎﺿﺮان ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬رﻳﻴﺲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و از ﺣﻀﺎر ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻋﻘﺐ دوﺑﺎره وارد ﻣﻲﺷﻮد‪).‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي وﻳﮋه ﻃﺮح ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺗﺌﻮري اﻧﻘﻼب‬
‫ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻦ را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻋﺘﺮاض ﺣﻀﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪" :‬ﺧﻴﻠﻲ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ!" )‪ (26‬ﻧﺰد آدمﻫﺎي‬
‫ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ(‪(27).‬‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻃﻨﺰآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﺮك ﺳﺎﻟﻦ اﻣﺮي‬
‫ﻫﺪف ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻛﺮدن دم و دﺳﺘﮕﺎه آن زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره در آن‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ آنﻫﺎ ﺳﺎﻟﻦ را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪-‬ﺣﺘﻲ‬
‫زﻣﺎن از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ دوﮔﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪-‬ﻋﻠﻨﻲ و ﻳﻚ ﻛﺎدر‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ راي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺨﻔﻲ از ﻛﻨﺘﺮلﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﺟﺒﻬﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺋﺘﻼف )ﻳﺎ اﺋﺘﻼف ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ( ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪ :‬ﭘﺎﺳﺦِ ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي دﻳﻮانﺳﺎﻻراﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻛﺎدر ﻣﺨﻔﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻫﺎي "ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ" را ﻏﺎﻟﺒﺎ "ﺑﺮادري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ"‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻛﺮدن اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ اﻟﻐﺎي آن‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﻪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫اﻣﺎ ﺳﺨﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺑﺎره "اﻟﻐﺎي" اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻲ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬و از ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬
‫ﻃﺮﻓﺪاري از "اﺻﺎﻟﺖ آزادي ﻓﺮد" در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪ در ﺟﺰوهي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﺑﺰار ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺮاي ﺳﻠﻄﻪ ﺑﺮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺪون "اﺻﻞ اﺗﻮرﻳﺘﻪ" ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﺋﺘﻼف‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ادﻋﺎ ﻣﺒﺘﺬل اﺳﺖ‪ .‬آ‪ .‬پ‪ .‬ﻣﻨﺪل آﺧﺮﻳﻦ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮي‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻛﺎرﮔﺮان‪ .‬اوﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﻛﻪ درﺑﺎره ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮده در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫"‪...‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺗﺮ و ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮي را ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ از آن ﭼﻪ ﻛﻪ‬
‫‪ -4‬ﺧﺼﻠﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻼﺣﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﺮﻳﺐ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﺎﻧﻴﺴﻢ]ﻳﻌﻨﻲ در ﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪن‬
‫اﻧﮕﻠﺲ و ﻻﻓﺎرگ ﻛﻞ اﻳﻦ ﺟﺰوه را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ در آوردﻧﺪ و از ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل[ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي آزاد‪ ،‬داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﻓﺪرال ﻛﻪ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺨﺶ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي آن را ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬ ‫‪٢٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﺎﻻ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاي دﻧﻴﺎي ﻧﻮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﻛﻬﻦ‬
‫اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ روﻧﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪن از اﺳﻄﻮرهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﻀﺒﻂ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ و از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ درﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪."...‬‬
‫ﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺑﻴﺎن ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ :‬او ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻃﺮح ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺣﻠﻘﻪي ﻧﺰدﻳﻜﺎن‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ وﺟﻮد اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﻛﻢﺗﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺧﻂ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫اش ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻨﺪل ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻛﺎﻓﻲ آن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬او اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫"اﺋﺘﻼف ﺣﺘﻲ در ﺷﻜﻞ ﺑﺎز و ﻋﻠﻨﻲ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮار ﻣﻲ‪-‬‬
‫‪ -5‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ارﮔﺎن ﻛﻨﺘﺮلﻛﻨﻨﺪهي واﻗﻌﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﻔﻲ ﺣﺘﻲ از‬
‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در اﺑﺘﺪا ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ در ﻣﻮرد اﻟﻐﺎي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮد‪(28)"...‬‬
‫ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي آنﻫﺎ ﺑﺮاي"ﻛﻤﻮن اﻧﻘﻼﺑﻲ" در ﻧﻈﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﻃﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻣﺨﻔﻲ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﺪ وﻳﮋه ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻘﻞ و ﻗﻮل ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻨﺸﺎﻧﻪاي ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ -‬ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺐ آنﻫﺎ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺑﻮد ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫ﻓﻌﻼ از اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻛﻪ اي ‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر در زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻇﺎﻫﺮا ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻛﻪ ﺗﺨﻴﻠﻲ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ و ﻻﻓﺎرگ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻮدن ﻋﺬر ﻣﻮﺟﻬﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ارﮔﺎنﻫﺎﻳﻲ زﻧﺪه‬
‫"ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺳﺎزﻣﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪ ...‬ﻣﺎ در اﺑﺘﺪا ﺷﻮراي ﻛﻤﻮن را دارﻳﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ‬
‫اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﺻﻮﻻ ﺑﺘﻮان ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰاﻧﻲ از ﻗﺪرت ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﻮد‬ ‫و ﺟﻨﺒﺸﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺟﺎري ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺖ و ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﺑﺎ‬
‫و ﻧﻴﺮوي ﺟﻤﻌﻲ از آن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻓﺪرال ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻫﺪف‬
‫آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺟﺰوه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ وﺳﻴﻌﻲ از ﻣﺼﺎﻟﺢ )از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫اﺻﻠﻲ آن ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوي ﺟﻤﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﺷﻮراي ﻛﻤﻮن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ روﺳﻲ( ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﻜﻼي اوﺗﻴﻦ از ﺷﺎﺧﻪي ژﻧﻮ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب‬
‫ﻗﺪرت اﺟﺮاﻳﻲ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﺼﻠﺘﻲ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ‬
‫ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺑﻮد؛ و اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ از ﺳﻔﺮ ﻻﻓﺎرگ ﺑﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد و ﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه آن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ"‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه اﺳﻨﺎد ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺰوهي‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻣﻬﻢ اراﺋﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺳﻨﺪ ﺗﻬﻲ ﺑﻮدن ادﻋﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﺎﻣﻼ از دﻗﺖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ دوﻟﺖ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳﻦ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﭼﻪ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ زﻧﻨﺪهﺗﺮي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪي‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه را ﻳﻚ ﻛﻤﻮن اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ ﻛﻪ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻟﻴﺒﺮﺗﺎرﻳﻦ ﺧﻮد را ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ]در اﺻﻞ[ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم ﻣﺤﺘﻮا را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ...‬در واﻗﻊ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﻳﻦ‬
‫ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ از اﻧﺒﻮه اﺳﻨﺎد ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي‬

‫‪٣٠‬‬ ‫‪٢٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در)ﻣﺎدهي ‪ (8‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ "دوﻟﺖ‬

‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺶﺗﺮي در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻣﻲﮔﺬارد‪ :‬ﻃﺮح ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺟﺪﻳﺪ" ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪(29).‬‬
‫ﻳﻚ"ﻫﻴﺎت" ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﻣﻲداد ﻛﻪ از اﻓﺮاد ﺑﺎﻫﻮش‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﺮژي‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﭘﻴﺶﺗﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ را از ادﻋﺎﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اراﺋﻪ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻓﺪاﻛﺎر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از دوﺳﺘﺎن ﺻﻤﻴﻤﻲ – ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺎهﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ -‬ﻣﺮدم‬
‫دوﻟﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺑﺮﭼﺴﺐ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻢﭼﻮن ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﺑﻴﻦ اﻳﺪهﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﻏﺮاﻳﺰ ﻣﺮدﻣﻲ ﻋﻤﻞ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﺤﻘﻴﺮيآﻣﻴﺰي ﺑﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ را‬
‫ﻛﻨﻨﺪ"‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﺤﺪود ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪".‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻨﺪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ "آﻧﺎرﺷﻲ" را در راﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ آن‬
‫اروﭘﺎ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺟﺪي و ﺑﻪ ﺷﺪت ﻳﻚ ﭘﺎرﭼﻪ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد"‪).‬در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻃﺮاﺣﺎن ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺮ ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 70‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺟﻬﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ(‪(33).‬‬
‫"ﻻزم اﺳﺖ در ﺟﺮﻳﺎن آﻧﺎرﺷﻲ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي و ﺣﻴﺎت اﻧﻘﻼب را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ :‬ﻣﻔﻬﻮم اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ ﺣﻠﻘﻪي ﻣﺨﻔﻲ از ﻣﺸﺘﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﺳﺮخ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬
‫وﺣﺪت اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﻲ ارﮔﺎﻧﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺨﻔﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﮔﻠﻪاي از ﺗﻮدهﻫﺎي ﺑﻲ ﻓﻜﺮ ﺳﺮرﺷﺘﻪ اﻣﻮر را در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ -‬ﻋﺠﺒﺎ! ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫ﺑﺮادران ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺎﺷﺪ"‪(30).‬‬
‫را ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮاغ ﮔﻔﺖ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن وﺣﺸﺖ ﺳﺮخ درﺑﺎرهي ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺰرگ‬
‫اﻳﻦ اﻟﮕﻮي ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺨﻔﻲ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﻛﻪ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺗﻮدهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺑﺮ اﻧﻘﻼب‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻴﻤﺰ ﺑﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻮﻟﺪاگ دروﻣﻮﻧﺪ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻜﺮرا در ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻜﺮار ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺮاي"ارﮔﺎن"‬
‫ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﺷﻮد؟‪ ...‬اﻣﺎ اﻳﻦ رواﻳﺖ‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﻣﺒﺘﺬل ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪي ذات ﭘﻠﻴﺪ‬
‫ﻣﺨﻔﻲاش ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش درآورده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاي از ﺳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪاﻓﻊ ﻛﺒﻴﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺗﻖ و ﻓﺘﻖ اﻣﻮر در اﺛﻨﺎي آﻧﺎرﺷﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ‪-‬‬
‫"اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد" آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭘﻬﻠﻮان آزادي ﻛﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬در اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪي ﻣﺨﻔﻲ ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اوﻟﻴﻦ اﺛﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻨﺪ واﻗﻌﻲ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪآﻣﻴﺰ را ﻛﺠﺎ دﻳﺪهاﻳﻢ‪:‬‬
‫ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﺎن را ﺑﺮﻣﻼ ﺳﺎﺧﺖ؛ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهي درون اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل را‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ از ﺳﻴﺎﺳﺖ "ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻦ ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﻦ" و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و اﻧﺤﺼﺎر زﻣﺎم‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺒﺎرزهي ﺑﻴﻦ"اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن" در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪاﻓﻌﺎن"اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد" ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﻮر‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻛﻪ ﻣﺪل ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ زﻳﺎدرويﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهي ﻧﻮع‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ)‪ -(31‬درﺷﻜﻞ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻲ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﻳﻚ ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ ﻧﻮﺷﺖ"اﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺿﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻧﻘﻄﻪاي‬
‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل رواﻳﺖ ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎز" ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آن ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي اﻫﺪاف‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻲ‪" ،‬از ﺑﻨﺪ ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺣﻴﺎت ﻣﺮدم" از‬
‫"ﺻﺮﻓﺎ ﺧﻴﺎﻟﻲ" ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪(32).‬‬
‫"ﻫﻮسﻫﺎي ﭘﻠﻴﺪ" و ﺳﺎﻳﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ"وﺣﺪت اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﻤﻞ" دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻋﻀﺎي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﻪ‬

‫‪٣٢‬‬ ‫‪٣١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻳﻦ وﺣﺪت دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ آن‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲﻛﺮد و در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﺣﺘﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﭼﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﻔﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺻﺪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ .‬ﻫﺪف او ﺟﻤﻊ آوري ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوان از ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي اﻳﺪهﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﭘﺸﺖ ﺻﺤﻨﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺤﻜﻤﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﻛﻨﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن داﻳﻤﻲ"ﺷﻬﺮوﻧﺪ ب")ﻧﺎم ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻤﺎره ﻳﻚ(‪ .‬وﺣﺪت اﻧﺪﻳﺸﻪ و‬
‫و ﺟﻨﺒﺶ را از ﻫﻢ ﺑﭙﺎﺷﺎﻧﺪ ﺗﺎ"ﺑﺮداران ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ" ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ از آنﻫﺎ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﺟﺰ راﺳﺖﻛﻴﺸﻲ و اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻧﻌﺶ)اﺻﻞ‬
‫ﻳﺎرﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ژوزوﺋﻴﺘﻲ(‪ .‬ﻣﺎ در واﻗﻊ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ واﻗﻌﻲ ﻣﺴﻴﺢ ﮔﻮﻧﻪ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻴﻢ)‪(34‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ را از آﻏﺎز ﺑﺮاي ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي از ﻃﺮح ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه‬
‫ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎ و ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎز ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬او ﻳﻚ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ از اﻧﺒﻮه اﺗﻬﺎمﻫﺎﻳﻲ رﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﻄﻮرهي دﻓﺎع از اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد وارد‬
‫اﻟﮕﻮ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﺑﺘﺪا در ﺧﻄﺎﺑﻴﻪي ﻣﺮاﺳﻢ اﻓﺘﺘﺎﺣﻴﻪ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ .‬اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﺮﻳﻨﮓ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﻄﻮرهي دﻳﮕﺮي‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻈﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎ ﻣﺨﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻤﻜﺎري ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺪف‪-‬‬
‫ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻳﻦ اﺳﻄﻮره ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزهي ﻣﺨﺮﺑﻲ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺣﻮل آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ وﺳﻴﻊ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل روﺷﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد ﻋﻠﻨﺎ دﻓﺎع‬
‫‪ -6‬ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺒﺎرزهي ﺑﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر از آن ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﺟﻨﺒﺶ دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺪف ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‬
‫آن ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ و اﻧﻄﺒﺎق دارﻧﺪ؛ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل و ﺑﻪ ﻧﺎم آن ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ آن را‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﻴﺎن از ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻣﻮزﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻫﻢ آنﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺼﻮص آنﻫﺎ را‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻻن روﺷﻦ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﮕﺮان ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ اﺻﻞ ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ را)ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻮداث ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ در آﻳﺪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آن ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻼت را‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻳﻨﻪي ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﻣﻄﺮح ﻧﻜﺮد ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪي‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺧﻮاﻫﺎن رايﮔﻴﺮي ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ "ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ"‬
‫آﺧﺮ ﻛﻪ ﺟﻨﺎح او ﻳﻚ اﻧﺸﻌﺎب را ﻃﺮحرﻳﺰي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻨﮕﺮهاي ﻛﻪ او ﺷﺨﺼﺎ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دﻟﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﻗﻪي ﭘﺮودوﻧﻴﺴﺘﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺖ‪-‬ﻛﻨﮕﺮهي ﺑﺎزل ‪ 1869‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او در اوج ﺷﻬﺮت ﺧﻮد ﺑﻮد و ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﻣﺎرﻛﺲ اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﻳﻚ اﺧﺘﻼف آﺷﻜﺎر ﺷﺮوع ﺷﻮد‪ -‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻫﺸﻴﺎراﻧﻪ از ﻃﺮح ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‬

‫‪٣٤‬‬ ‫‪٣٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻃﻴﻒ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد و ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ و ﻳﺎ ﻋﺪم‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ روﺷﻨﻲ در روﻳﻜﺮد اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺮوان اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻛﺎرﻟﻮ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪(35).‬‬
‫ﻛﺎﻓﻴﺮو دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا اﻧﮕﻠﺲ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲداد ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﭘﺸﺖ ﻧﻘﺎب آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻣﻮزهاي را ﺑﭙﺬﻳﺮد اﻣﺎ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪ آﻣﻮزش‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻞ ﺑﺮ آنﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺧﻼل آن ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در اﺑﺘﺪا‬
‫"اﺋﺘﻼف ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻲ و ﺿﺪاﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﻣﺎدهي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻘﻴﺪ ﻧﻜﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻢ‬
‫از ﻫﻢ ﭘﺎﺷﻲ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻃﺮﻓﺪاران ﺧﻮد ﺑﺎ اﻗﺘﺪار ﻣﻄﻠﻖ رﻓﺘﺎر ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﭘﺮودوﻧﻴﺴﺖﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي و ﻓﻌﺎﻻن اﺗﺤﺎدﻳﻪي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ را در ﻛﻨﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ رﻫﺒﺮي اﻧﺠﻤﻦ‪ ،‬ﻧﻬﺎدي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻠﻪ‪-‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎدهي ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻼﻳﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ را‬ ‫‪1868‬‬ ‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﻛﻨﮕﺮهي ﺳﻮم‬
‫اي ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ از ﻣﺸﺘﻲ رﻫﺒﺮان آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﭘﻴﺮوي‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ)اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺮدن زﻣﻴﻦ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون ﻣﺒﺎرزهي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ژوزوﺋﻴﺖﻫﺎ را در ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ و ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ‬
‫ﻛﻨﺪ"‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮد اﻳﻦ ﻳﻚ اﺻﻞ "ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ"‬ ‫‪1871‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در ﺳﺎل‬
‫و ﺳﭙﺲ او ﺑﺎ ﻛﺎﻓﻴﺮو ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي و ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫"اﻣﺎ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎور ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ و ﺿﺪاﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ از ﻧﺎبﺗﺮﻳﻦ اﻧﻮاع‬
‫دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آن ﮔﺮاﻣﻲﺗﺮﻳﻦ اﺻﻞ ﺧﻮد را ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه زﻳﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪(36)...‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎدﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺿﻮع رايﮔﻴﺮي‬
‫ﭼﻮن او ﻣﻄﺌﻤﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪي ﻛﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر اﺻﻮﻟﻲ رد ﻣﻲ‪-‬‬
‫در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ وﻳﮋه ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪ از درك ﻋﻤﻠﻜﺮد دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻣﺎﺑﺎﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﻧﺸﻮد‪).‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺟﻨﮓ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﺼﺮف آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﭘﻴﺮوان ﺳﺎده ﻟﻮح از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻘﻠﺐ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎﻓﻴﺮو در ﭘﺎﻳﺎن دﻫﻪي‬
‫ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ روﺷﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ و‬
‫‪ 1870‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ(‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻴﺰ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت‪ ،‬درب اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل را ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ روﻳﻪ‪ -‬ﺑﺎزﮔﺬاﺷﺘﻦ درِ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﺮاي ﻣﻌﺘﻘﺪان آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر در ﺟﺰوهي‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺧﻮد را از اﻧﮕﻴﺰهي ﭘﻠﻴﺪ‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻋﻠﻴﻪ اﺋﺘﻼف درج ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻜﺮرا ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﺒﺎرت ﻓﻮق ﻛﻪ‬
‫او ﺟﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻢﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺮاي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده‬
‫ﻣﻠﻬﻢ از ﻣﻘﺪﻣﻪي ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اﺳﺖ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ "زﻳﺮ ﻧﻘﺎب آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد" ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎ اﻧﺠﻤﻨﻲ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﻘﺎب اﻓﺮاﻃﻲﺗﺮﻳﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺣﻤﻼت‬
‫ﺧﻮد را ﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮﻧﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺟﺰمﻫﺎ‬

‫‪٣٦‬‬ ‫‪٣٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫و رﻫﺒﺮي آن را رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ...‬اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺗﻨﮓﻧﻈﺮاﻧﻪي‬

‫"ﺗﻤﺎم ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ آﻧﺎرﺷﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي وﺳﻴﻊ و ﺗﻤﺎﻳﻼت اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪."...‬‬
‫ﻫﺪف ﺟﻨﺒﺶ ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﻳﻌﻨﻲ اﻟﻐﺎي ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت دوﻟﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻤﻮاره ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ روﺑﻪرو‬
‫ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ وﺳﻴﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را در اﻧﻘﻴﺎد اﻗﻠﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﺜﻤﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﮕﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ آن را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ اﺷﺎره وﻳﮋه ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲدارد‪ .‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺳﺎدهي اداري ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪(39).‬‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ درﺑﺎره "آﻧﺎرﺷﻲ" آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻣﻴﻨﻪي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ و‬
‫"‪ ...‬اﺋﺘﻼف در درون ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮد را ﺳﺎزﻣﺎن‪-‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻔﺎن ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ آﻣﻮزهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫دﻫﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ از ﻫﻤﺎن دﺳﺘﻮرﻫﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد در ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮ آن ﻧﻴﻔﺰودﻧﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﻟﻐﺎي ﻓﻮري دوﻟﺖ ﻓﺮار‬
‫آوردن ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ از ﭘﻴﺶ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻮض در اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ آﻧﺎرﺷﻲ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫وﺳﻴﻠﻪاي ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﻤﺎنﺷﻜﻨﻲ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد‪" .‬دروغ"‪،‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﻫﺪﻓﺶ "آﻧﺎرﺷﻲ در ﺻﻔﻮف ﭘﺮوﻟﺘﺮي اﺳﺖ"‪.‬‬
‫اﻓﺘﺮا"‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ"‪ ،‬ﺧﻨﺠﺮ زدن از ﭘﺸﺖ – آنﻫﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ روشﻫﺎ را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﺋﺘﻼف از ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻔﻮف ﭘﺮوﻟﺘﺮي آﻧﺎرﺷﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪(37).‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﺧﻄﺎﻧﺎﭘﺬﻳﺮﺗﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪي درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺮ را در ﻣﻮرد وﺳﻴﻠﻪ‪ -‬ﻫﺪف ﻳﻚ دﻫﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ در دﺳﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮ اﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي‬
‫"ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ" ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ را رد ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪاي‪-‬دروغ‪ ،‬اﻓﺘﺮا‪،‬‬
‫ﻛﻬﻦ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ راﻫﻲ ﺑﺮاي درﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ از آن ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن‪ -‬را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ"‪(38).‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻲ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼتاش ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻠﻴﺲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ درِ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل را ﺑﺮ روي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎز ﺑﮕﺬارﻧﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ‪(40)...‬‬
‫ﻛﻪ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺨﺮب ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ در درون ﺗﺸﻜﻴﻼت ﮔﺴﺴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ روال‬
‫اﻳﻦ اﺻﻮل ﺳﺎزﻣﺎنﺷﻜﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﻧﻈﺮات ﺿﺪدوﻟﺘﻲ آن)آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ( ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﻧﻈﺮي ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از اﻳﻦ رو‬
‫اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ را ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻮﺛﺮ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪1872‬‬ ‫در ﻗﻄﻌﻪي ﻣﺸﻬﻮر ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪي ﺳﺮﮔﺸﺎدهي ﺿﺪﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ آنﻫﺎ در ﺳﺎل‬
‫اﮔﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﺬﻳﺮش اﺻﻮل ﺿﺪﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‪ ،‬آنﻫﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﻔﺴﻴﺮ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﭘﻴﮕﻴﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﻌﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ روﺷﻦﮔﺮاﻧﻪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﻜﺘﺐ ﻧﻈﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮي اﺳﺖ‬
‫واﻗﻌﻴﺘﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ رخ داد‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ]آرﻣﺎﻧﻲ[ آﻳﻨﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺧﺘﻴﺎرات ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬ ‫‪٣٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻈﺎم ﻓﻜﺮي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ اﺻﻮل ﺳﺎزﻣﺎنﺷﻜﻨﺎﻧﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را اﻛﻴﺪا ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﻴﭻ اﻳﺮادي اﺑﺮاز ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ (42).‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ از‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎناش ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن در ﺗﻼش ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺴﺘﻪي ﻣﺨﻔﻲ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺳﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻳﺎ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫ﺟﻨﺎح ﺧﻮد ﺑﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ و ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ و ﻣﻨﻀﺒﻂ ﺧﻮد‪ .‬اﺻﻮل‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻬﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻘﻼل‬
‫آزادي و آﻧﺎرﺷﻲ در ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮا ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ را‬
‫در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺷُﻞﺗﺮ از از آن ﺣﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪي آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺳﺎزد ﻧﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮد را در ﮔﺮوه‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪي آﺧﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﺎح‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع "اﺳﺘﻘﻼل" ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺎت‬
‫‪5‬‬ ‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ آﺷﻜﺎرا ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻐﺎي ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭘﺎ ﭘﻴﺶ ﮔﺬاﺷﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ دﻓﺘﺮ ﻓﻨﻲ ﺑﺮاي‬ ‫آﻟﻴﺲ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻧﻔﺲ وﺟﻮد آن "ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﻚ" ﺑﻮد ﻛﻪ او ﻋﻠﻴﻪ آن ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺪارك ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري آﻣﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺪرت ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬
‫در ﻗﺎﻣﻮس آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ وﺟﻮد ﻳﻚ ارﮔﺎن ﻣﺮﻛﺰي"ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﮔﺮاﻳﻲ" ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪي ﻓﺪرال)ﻣﻠﻲ( ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻗﺪرﺗﻲ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺪا از اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻗﺪرﺗﻲ دارد و ﭼﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫اﻋﻀﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬در درون‬
‫اﻟﻐﺎي ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ)در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮريﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ ﺧﻮد او ﺳﺮﻧﺦﻫﺎ را در ﺗﺎرﻳﻜﻲ‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﺮادري ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان اﻣﺎ اﻧﻀﺒﺎط وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ( ﺟﻨﺎح ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ روﺷﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ واژهي ﭼﻨﺪ رﻧﮕﻲ "اﺳﺘﻘﻼل" در‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﻪ ﺷﺪت ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ آنﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﻲ در ﺑﺮ دارد‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن ﭘﻠﻴﺲ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ؟ اﻧﮕﻠﺲ در‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ از درﺟﻪي اﺳﺘﻘﻼل ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﮔﺎه در‬
‫ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را روﺷﻦ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دﻳﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ‬
‫"آنﻫﺎ )ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪاي اﻋﻤﺎل‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﺎ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺑﻨﺪي‬
‫ﻛﻨﺪ(‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ آزاداﻧﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﻼﻗﻤﻪﻣﻨﺪم ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻢ‬
‫ﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺪرت‪ ‬ﺣﺪاﻗﻞ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺑﺘﺎﺑﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪون اﺗﻮرﻳﺘﻪ)ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ آن را ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ( ﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﻟﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻧﻮﺷﺖ‪":‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬
‫دوراﻧﺪ و ﻧﺠﺎﻳﻒ را ﻣﻮرد ﻣﻮاﺧﺬه ﻗﺮار داد‪ ،‬و ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻧﻔﻮذ ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﻠﻴﺲ و ﺧﺎﺋﻨﺎن ﺑﺎ‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺪراﺳﻴﻮن ﺑﺪون واﮔﺬاري ﺑﺨﺸﻲ از ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﻓﺪرال)ارﮔﺎنﻫﺎي‬
‫ﻋﺒﺎرت زﻳﺒﺎي ﺷﻤﺎ ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻠﻲ( و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ"‪(41).‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده)ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ( ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪(44).‬‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺪرال)ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻠﻲ( در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اﻣﺮي ﺗﺨﻄﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ از ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻛﺎردل ﻳﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 1856‬ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﻘﻞ ﻧﺎﻣﻪاي از ﺳﺮ ﺟﻮرج ﻣﻚ‬ ‫‪-٥‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬رﻫﺒﺮي ﭘﺮودﻧﻴﺴﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺳﺎلﻫﺎ‬
‫ﻛﺎرﺗﻨﻲ ﻛﻪ از آرﺷﻴﻮ ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﻮد اﺣﺴﺎس ﺷﺎدي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ – روﺳﻲ را‬
‫در ﻓﺮﻳﺐ ﺳﻮﺋﺪيﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪ :‬اوﻟﻴﻦ دﻏﺪﻏﻪي ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻨﺎﺣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم روﺳﻲ ﻳﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﺟﻨﺒﺶ را رﻫﺒﺮي ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي ﺟﺎﻧﺒﺪاراﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻘﺮرات؛ و‬
‫ﻋﺎﻗﻞﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آزادي‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎزد‪(43)...‬‬

‫‪٤٠‬‬ ‫‪٣٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ در ﻣﻮرد "اﺳﺘﻘﻼل" ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻳﻚ ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻲ ﺳﺎده‬

‫ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ از آﻣﻮزهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮگ اﻧﮕﻠﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﻠﻴﺪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "اﺳﺘﺒﺪاد" ‪-‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺳﻨﺪي‬
‫روس ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺟﺰوهي "آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ" ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ در ‪.(1894‬‬
‫دال ﺑﺮ آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ -‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﭼﻬﺮهاي‬
‫ﺷﺎﻳﺪ اﺛﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ از ﺧﺼﻠﺖ ﻧﻈﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻛﺘﺎب "دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ و‬
‫ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ آزادي‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻲ" ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1873‬اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ)ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎﺗﻤﺎم( و ﻣﺎرﻛﺲ از‬
‫‪-7‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ‪ :‬دوﻟﺖ‬
‫زﺑﺎن روﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﻳﺎدداﺷﺖ‪-‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻔﻬﻮمﻫﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ در ﻋﺮﺻﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻤﻠﻮ از اﺑﻬﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻟﻪ در ﻣﻮرد‬
‫ﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺑﺎره ﻣﺤﺘﻮاي آن ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش درآورد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺗﺪارﻛﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﺷﺪ‪ (46).‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﻈﻢ از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ و ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ در ﻛﻨﺎر آﺛﺎر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ او در ﺳﺎلﻫﺎي آﺧﺮ در‬
‫ﻳﻚ اﻋﺘﻘﺎد‪ ،‬دوران ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲاش در آﻳﻨﺪه ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ دو دﻫﻪ ﺑﻌﺪ‪ .‬در آن‬
‫ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻫﻨﻮز از ﺛﺒﺎت و اﺳﺘﺤﻜﺎﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻤﺒﻮد اﻧﺮژي در دﻫﻪي آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮي وﺟﻮد‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻔﺘﻀﺤﺎﻧﻪاي ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻧﻈﺮاﺗﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ دوره آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﻣﺮي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ او ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش در آورده ﺑﻮد‬
‫آﻏﺎز‬ ‫‪1868‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻬﻴﻴﺞﻛﻨﻨﺪه آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را در ﺣﺪود ﺳﺎل‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ او را ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﺮد)ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﺮف اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺧﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮد( و در ﺳﺎل ‪ ،1873‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ‬
‫داﻧﺴﺖ ﻛﻪ او واﻗﻌﺎ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻧﺪارد ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻨﺴﺠﻢ را اﻧﻜﺸﺎف دﻫﺪ‪":‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي او‬
‫ﺳﺎل از ﻛﻨﮕﺮه ﻫﺎگ او از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺷﺨﺼﻲ رو ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ رو ﺑﻪ‬
‫آﻣﻴﺰهاي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺳﻄﺤﻲ و ﺗﺼﻨﻌﻲ از راﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﭗ را ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﻲداد‪-‬‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﭼﻘﺪر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮد را ﻣﻲﺗﻮان در زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر درﺑﺎره او ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺗﺴﺎوي ﻃﺒﻘﺎت)!( اﻟﻐﺎء ﺣﻖ وراﺛﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎز ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ)ﺧﺰﻋﺒﻼت ﺳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ و ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺳﻴﻤﻮﻧﻲ(‪ ،‬آﺗﺌﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﻀﺎء دﻳﻜﺘﻪ ﺷﺪه و ﺟﺰم ﻋﻤﺪه)ﭘﺮودوﻧﻴﺴﺘﻲ(‬
‫اﻫﻤﻴﺖ او ﻓﺸﺎر ﺑﻼواﺳﻄﻪ روي ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮدداري از ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ...‬ﺑﺮاي آﻗﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬آﻣﻮزه ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﺛﺎﻧﻮي ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ"‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ از آﻣﻮزهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارﻛﻲ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد و دوران ﺷﻬﺮت آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﺣﻮﺻﻠﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ از ﺗﻔﺮج ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺣﻮزهي‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ را ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان"ﻣﻠﻐﻤﻪاي از اﺷﺘﻴﺮﻧﺮ و ﭘﺮودون‬
‫ﺗﺌﻮري وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺸﺪار ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﺑﺮاي آن ارزش ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮده ﻗﺎﻳﻞ ﻧﺒﻮد‪) (45).‬اوﻟﻴﻦ اﻧﺘﻘﺎد ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﮔﺴﺘﺮده ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﻨﺎد را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ارزﺷﻲ ﻛﻪ داراﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬ ‫‪٤١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ درﺑﺎره دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﺑﻮد‪ :‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ﺷّﺮي‬
‫دﻗﻴﻘﺎ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻮل ﻛﻞ ﺷﻴﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و آنوﻗﺖ از آنﺟﺎ ﻛﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺼﺎﺋﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ زاﺋﻴﺪه آن اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮي را‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ دوﻟﺖ ﺷّﺮ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎري ﻛﺮد ﻛﻪ دوﻟﺖ‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻧﻮع دوﻟﺖ‪،‬‬
‫در ﻧﺎﻣﻪاي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻮ در ﺳﺎل ‪ 1872‬ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻳﺎ ﻧﻮع دﻳﮕﺮ‪ -‬زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ اﻣﺘﻨﺎع ﻛﺎﻣﻞ از‬
‫"ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﺌﻮري ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد دار ﻛﻪ آﻣﻴﺰهي درﻫﻤﻲ اﺳﺖ از ﭘﺮودوﻧﻴﺴﻢ و‬
‫ﻫﺮﻧﻮع ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻳﻚ اﻗﺪام ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺷﺮﻛﺖ درﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪي ﻋﻤﺪه در ﻣﻮرد اوﻟﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آﺷﺘﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮي‬
‫اﺻﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد"‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران و ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﺰدي ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫دوﻟﺖ را آن ﺷّﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﻐﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮدهي وﺳﻴﻊ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺪت‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮات ﻧﻈﺮ ﻣﺎ را ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻛﺎﻓﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﺒﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﻛﻢ‪-‬زﻣﻴﻦداران و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران‪ -‬ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‬
‫"آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺎ اﻣﺘﻴﺎزات اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آنﻫﺎ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دوﻟﺖ اﺳﺖ‬
‫اﻟﻐﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ دوﻟﺘﻲ آﻏﺎز ﺷﻮد"‪(49).‬‬
‫ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪي ﺧﻮد را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ دوﻟﺖ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎ اﻳﻦ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ)ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ"‪.‬‬
‫آن( ﻛﻪ دوﻟﺖ "ﻛﻤﻴﺘﻪ اﺟﺮاﻳﻲ" ﻃﺒﻘﻪي ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮﻳﻪ دوﻟﺖ‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪروي ﻣﻲﺗﻮان ذﻛﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ درﺑﺎره دوﻟﺖ‬
‫آنﻫﺎ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﻓﺸﺎري آنﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي روﺳﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬آن اﻟﮕﻮﻳﻲ از دوﻟﺖ ﻛﻪ"ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺰﻣﻲ ﻣﺤﺾ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﻏﻴﺮﺗﺎرﻳﺨﻲ در‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲآورد"‪ (47).‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي از ﻣﻨﻈﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺣﺘﻲ در آن ﺟﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻮرد راﺑﻄﻪي دوﻟﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ)از‬
‫ﺻﺎدق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻮرد ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﺴﺘﻲ در ﺑﺎره اﻟﻐﺎي ﻣﺸﻬﻮر اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ( در اوﻟﻴﻦ روزﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم‬
‫"ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دوﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﺑﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﺨﺖ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد؛ ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺷﻜﺮاﻧﻪ دوﻟﺖ داراي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦرو دوﻟﺖ ﺷﺮ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﺮﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد و آﻧﮕﺎه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ‬
‫ﭼﻮن دوﻟﺖ ﺷّﺮ ﻣﺤﺾ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻪ"رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" آن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻫﻤﻪ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﻴﺪ دردﺳﺖﻫﺎي‬
‫روح ﺧﻮد را ﺑﻪ آن آﻟﻮده ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬درﮔﻴﺮي در ﻣﺒﺎرزه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻠﻴﻪ آن ﺑﻪ "رﺳﻤﻴﺖ‬
‫ﻋﺪهاي ﻗﻠﻴﻞ‪ ،‬را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺳﻘﻮط ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ اﺧﺘﻼف‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" آن ﺑﻮد‪ :‬اﻳﻦ اﺻﻞ آﻧﺎرﺷﺴﺘﻲ دﻳﮕﺮي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ‬
‫اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺪون ﻳﻚ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬اﻟﻐﺎء دوﻟﺖ ﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﻐﺎء ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫‪٤٤‬‬ ‫‪٤٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻻﻓﺎرگ ﺑﻪ ﺗﻠﺨﻴﺺ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ‬
‫در ﺿﻤﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن"ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺟﻮان")ﻏﻴﺮﻛﺎرﮔﺮﻫﺎ(‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﻣﻠﻴﺖ و ﺣﺘﻲ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﭘﻴﺶداوريﻫﺎي ﻣﻨﺴﻮخ اﻧﺪ‪ .‬آﻣﻴﺰهاي از اﺷﺘﻴﺮﻧﺮ و ﭘﺮدون‪ .‬ﻫﻤﻪ‬
‫"ﭼﻮن ﺗﺤﻮل دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ اﺗﺤﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻫﺪف ﻣﺎﺳﺖ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ "ﮔﺮوهﻫﺎ و ﻛﻤﻮنﻫﺎ" ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد ﻳﻚ "اﺗﺤﺎد"‬
‫)ﺑﺨﻮان ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ( ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﻛﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪ ﻧﻪ ﻳﻚ دوﻟﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﻳﻦ "ﻣﻨﻔﺮد ﻛﺮدن" ﺑﺸﺮﻳﺖ و "واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ"‬
‫ﻓﺮﺻﺖ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ آن ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ آنﻫﺎ "ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺎل ﺳﻜﻮن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎرﻳﺦ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا! ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻮيﻫﺎ آﻣﺎده اﻧﻘﻼب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ]ﻧﺘﻴﺠﻪي[ آزﻣﻮن را‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺰدﻫﺎ درﮔﻴﺮ ﺷﻮﻳﺪ)ﻳﻌﻨﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺰدﻫﺎ( ﭼﻮن ﻗﺼﺪ دارﻳﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺘﺤﻴﺮ از ﻧﻴﺮوي اﻟﮕﻮي آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﺰدي را اﻟﻐﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران درﺑﺎره ﻧﺮخ ﻣﺰدﻫﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﻈﺎم دﺳﺘﻤﺰدي‬
‫زد‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻓﻮرﻳﻪ از ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﺎﻻﻧﺴﺘﺮ ﺧﻮد اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‬
‫اﺳﺖ! اﻻغﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺒﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺿﺮورﺗﺎ‬
‫ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ "اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ" را ﺑﺎ"ﺧﺮاﻓﺎت‪ "‬دﻧﻴﺎي ﻛﻬﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ"ارﺗﺠﺎﻋﻲ" ﺑﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪(50).‬‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮي اﺻﻠﻲ را ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮي ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺳﻴﺎﺳﺖ از ﺟﻨﺒﻪي ﻃﻨﺰآﻟﻮد ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻜﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ ﻳﻚ اﻳﺪهآﻟﻴﺴﻢ ﻣﻨﺴﻮخ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ)ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻳﺪهآﻟﻴﺴﻢ ﭘﻮﺳﻴﺪه( ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻇﺎﻫﺮا از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻃﻨﺰﭘﺮداز ﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻮﺟﻮد را )ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﻲ( ﻣﺒﻨﺎي وﺿﻌﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ از ﺗﻪ دل ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﺨﻨﻢ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮوع ﻛﺮدم ﻛﻪ دوﺳﺘﻤﺎن‬
‫ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻨﻮﻧﻲ را ﻣﺒﻨﺎي و ﻣﻨﺸﺎء ﺣﻘﻮق ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺪاﻧﺪ!‬
‫ﻻﻓﺎرگ و دﻳﮕﺮان ﻛﻪ ﻣﻠﻴﺖﻫﺎ را ﻣﻠﻐﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن "ﻓﺮاﻧﺴﻮي" ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ زﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ دﻫﻢ از ﺣﻀﺎر آن را ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﻲ ﻣﻠﻴﺖﻫﺎ‬ ‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در رد ﺑﻪ "رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" دوﻟﺖ ﻳﺎ ﺗﺠﻠﻴﺎت آن ﺗﺨﺼﺺ دارﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ‬
‫آنﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﺴﺤﻮر ﻣﺪل ﻣﻠﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪(51).‬‬ ‫دوﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺑﻪ "رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" آنﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺮودون "ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪي آﺧﺮ ﺟﻨﺒﻪي ﻃﻨﺰ اﺑﻬﺎمآﻣﻴﺰ ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺪﻣﻠﻴﺖﮔﺮاﻳﻲ ﭘﺮودون در ﻛﻨﺎر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪي‬ ‫رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" ﻣﻠﻴﺖﻫﺎ و ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠﻲ را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ -‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻨﻈﻮر او اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪاش ﺑﺎ رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖﻃﻠﺒﻲ و ﺗﻤﺎﻳﻼت اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﻣﺮدم ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ وﺿﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﻴﺘﻲ اﺳﺖ‪ -‬و ﺣﺘﻲ در‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ -‬ﻧﻈﺮي ﻛﻪ از اﻋﺘﻘﺎد ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬ ‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اﻳﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞﮔﺮاﻳﻲ ﻛﺎذب را ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ‪ ،1866‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻞ‬
‫زﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم اﺷﻜﻮﺑﻪﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎ آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﻨﺰ ﻛﻤﺘﺮي‬ ‫ﻻﻓﺎرگ ﻫﻨﻮز ﻫﻮادار ﭘﺮدوﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ درﺑﺎره ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪي ﻣﺴﺮتﺑﺨﺶ در‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺤﺚ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﻣﻮرد ﺟﻨﮓ اﺗﺮﻳﺶ ﺑﺎ ﭘﺮوس ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪٤٦‬‬ ‫‪٤٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻣﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻮع از ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي درﺑﺎره ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﺑﺪون آنﻫﺎ ﺑﻪ دور اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺎﻣﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻮ ﺟﻨﺒﻪي آﻣﻮزﺷﻲ زﻳﺮ را اداﻣﻪ‬
‫ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻮن در واﻗﻊ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد")‪ (52‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫"ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦﻫﺎ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده رادﻳﻜﺎل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ و آن ﻗﺪر ﺳﺎده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان در‬
‫"ﺳﻴﺎﺳﺖ" ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﻛﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻨﺒﺶ را از ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ از ﺑﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺮا ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در‬
‫ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﺮد‪ :‬از ﻳﻚ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺤﺾ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻮدﺗﺎ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ وﻛﻴﻞﻫﺎ و دﻛﺘﺮﻫﺎي ﺟﻮان)داراي درﺟﻪي ﭘﻲ‪ .‬اج‪ .‬دي( و ﺳﺎﻳﺮ آﻣﻮزهﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮرد‬
‫در واﻗﻊ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻ رﺑﻄﻲ ﺑﺎ "اﻣﻮر‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮدهي ﻛﺎرﮔﺮان ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ")ﺳﻴﺎﺳﺖ( ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺎﻣﻪي ﻛﻮﺗﺎﻫﺶ ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻮ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ آﻣﻮزﺷﻲ‬
‫ﺷﻮد اﻣﻮر ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮرﺷﺎن‪ ،‬رﺑﻄﻲ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﺪارد‪ .‬آنﻫﺎ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ذﻫﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ دارﻧﺪ و‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﺮك ﺳﻴﺎﺳﺖ دﻋﻮت ﻛﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﻨﺰوي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﺮاد ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺑﺮاي‬
‫"ﺣﺎﻻ ‪ ،‬ﭼﻮن دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺷّﺮ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي زﻧﺪه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ آن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎري‬
‫اﺟﺘﻨﺎب از ﺳﻴﺎﺳﺖ در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﺳﻮق دادن آنﻫﺎ ﺑﻪ آﻏﻮش ﻛﺸﻴﺶﻫﺎ و ﺟﻤﻬﻮري‬
‫ﻛﺮد‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ دوﻟﺘﻲ ﭼﻪ ﺟﻤﻬﻮري‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺎﻣﻞ از‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﻮرژواﺳﺖ"‪(53).‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺷﺮﻛﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻛﺮدن ﺑﺎزوي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻓﻠﺞ ﻛﺮدن اﻧﻘﻼﺑﻲ‪-‬‬
‫اﺻﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم داد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻜﺎري در ﻛﺎر دوﻟﺖ‪،‬‬
‫ﮔﺮي آنﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻛﺎرﮔﺮان ﻳﻌﻨﻲ اﻛﺜﺮﻳﺖ آنﻫﺎ ﺟﺬب ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻊ‬
‫]دراﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ در ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴﻠﻂ اﺳﺖ[ ﺗﻤﺎم اﺷﻜﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻘﺎﻣﺎت‪ ،‬اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻼت اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺳﺘﺮگ‬
‫اﻧﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻮن ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ "دوﻟﺖ" اﺳﺖ‪ .‬و "دوﻟﺖ" ﻣﻨﺸﺎء‬
‫ﻛﻪ ﻫﺰاره ﺑﺎ آن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد"‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮارتﻫﺎﺳﺖ‪ ...‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎن داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻪ آدﻣﻲ را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻘﻼب ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب‬
‫اﻧﺪازد‪ .‬ﻫﻴﭻ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮي اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد را ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان‪ -‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ‬
‫از آﺳﻤﺎن ﻓﺮو اﻓﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎر ﻃﺒﻘﺎت ﻛﺎرﮔﺮ )ﻛﻪ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺋﺘﻼف رﻫﺒﺮي‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ "ﺗﻤﺎﻣﻲ" ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ -‬ﻗﺒﻞ از ﻧﺰول ﻧﻌﻤﺖ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺟﺬب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬
‫ﻣﻲﺷﻮد( ﺑﻪ ﭘﻴﺶ راﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻮﻗﺖ و در ﻓﻘﺪان ﻛﺎﻣﻞ دوﻟﺖ و ﻫﺮ ﻧﻬﺎدي‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶﺷﺮﻃﻲ را ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ دوﻟﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ درﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺷﻮد‪"-‬ﻓﻘﻂ از ﻣﻦ ﻧﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺻﻮل آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻦِ ﻣﻨﻔﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﺧﻄﺎي ﺑﻴﺎن‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ‪ 6(54)".‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻧﻮﺷﺖ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﺲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ از ﻓﻬﻢ‬
‫ﻋﻨﻮان "ﺑﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ"‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻋﻠﻴﻪ رواﻳﺖ ﭘﺮودﻧﻴﺴﺘﻲ ﺿﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺮي‬

‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺑﺎ ﻳﻚ رﺑﺎﻋﻲ از ﻫﺎﻳﻨﻪ از ﻛﺘﺎب ﺳﺮودﻫﺎي ﻫﺎﻳﻨﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪-٦‬‬

‫‪٤٨‬‬ ‫‪٤٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻫﻤﺎن ﺗﻤﺴﺨﺮ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ "ﺧﻴﺎلﭘﺮدازيﻫﺎي اﻳﺪهآﻟﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬

‫ﺟﻨﻮنآﻣﻴﺰ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﺑﻤﺐاﻧﺪاز ﻧﻤﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ زﻳﺎد دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﻫﺎي ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم آزادي‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل و آﻧﺎرﺷﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫در ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻫﻢﭼﻮن اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي در ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪي‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ" اﺑﺮاز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" .‬ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻔﻜﺮان ﺿﺪﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫ﺧﺎص وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻳﻜﺒﺎر درﺑﺎرهي اﻧﻘﻼﺑﻲﮔﺮي اﻓﺮاﻃﻲ ﺟﺎن ﻣﻮﺳﺖ در‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺖ در زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ"ﻧﻔﺮت ﻧﻈﺮي ﻋﻤﻴﻖ ﺧﻮد را ﺑﻪ آن ﻧﺸﺎن‬
‫ﻟﻨﺪن ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪":‬ﻣﺎ ﻣﻮﺳﺖ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪاري او از آزادي‬
‫دﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪن و ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎﻻت ادﺑﻲ درﺑﺎره اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ‪ . (55)"...‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻳﻚ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ او را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺤﺘﻮاي اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﺘﻨﺎع ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫‪1877‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ از ﺟﻨﺒﺶ اروﭘﺎﻳﻲ در ﺳﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎ از ﻋﺒﺎرتﭘﺮدازي اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ")‪ .(58‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﺑﻪ اراﺋﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ آنﻫﺎ را ﺣﺘﻲ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪاي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪل ﻛﺮده اﺳﺖ‪(56).‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي آنﻫﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪي اﻳﻦ اﻣﺮ در‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺮودون ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺎده ﺑﻮد و آﺳﺎنﺗﺮ از آن در ﻣﻮرد ﭘﻴﺮوان "ﻃﺮﻓﺪار ﻛﻤﻚ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ"‬
‫‪-8‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﺮودون ﻛﻪ در آﻏﺎز در ﺑﺨﺶ ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺳﻠﻄﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﻛﻨﮕﺮه ژﻧﻮ در‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در ﺑﺎره دوﻟﺖ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﺧﻮرد اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫‪ ،1866‬اﻳﻦ ﺟﻨﺎح ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺎدهي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﺑﺘﺪاﻳﻲ از‬
‫اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﺒﺎرزات واﻗﻌﻲ ﻗﺪم ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﻃﺮف اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل)در ﻣﻮرد ﻛﻠﻜﺘﻴﻮزه ﻛﺮدن زﻣﻴﻦ( ﻣﻘﺎوﻣﺖ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬و ﻳﺎ‬
‫اﺳﻄﻮرهي ﺑﻪ ﺷﺪت اﻧﻘﻼﺑﻲ آنﻫﺎ در ﺗﻀﺎد ﻗﺮار دارد‪ ،‬اﻣﺎ از زاوﻳﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ آن ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ‬
‫ﺣﺘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻣﺒﺎرزات ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫دارد‪ .‬ﻣﺎ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎ اﻧﻜﺎر "ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ" ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫داران‪).‬ﭘﺮودون ﺧﻮد از ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﺑﻪ اﻋﺘﺼﺎبﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد(‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻳﻚ ﻣﺎه‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﺧﻼص ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ‬ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻛﻨﮕﺮه در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻳﻚ دوﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﺎت ﭘﺮودوﻧﻴﺴﺖﻫﺎ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪ :‬آن‪-‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه آنﻫﺎ از ﭘﻮﺳﺘﻪي ﺟﺰﻣﻲ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون زﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺎمﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ را‬
‫ﻫﺎ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل اﻧﻘﻼﺑﻲ را رد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺠﻠﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫"آنﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ درك ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺑﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺴﺐ‬
‫ﭘﺮواﻳﻲ ﻇﺎﻫﺮي واژﮔﺎنﺷﺎن و اﻧﻔﺠﺎر ﺧﺸﻢﺷﺎن اﺳﺎﺳﺎ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻲ ﻧﺎاﻣﻴﺪ و ﺑﻮرژوا و‬
‫ﺷﻮد)ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن روز ﻛﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮن(‪ .‬زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ آزادي و ﺿﺪﻳﺖ‬
‫ﺧﺮده ﺑﻮرژوا ﻣﻨﺶ اﻧﺪ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪي دﻳﮕﺮي از ﺧﺮده ﺑﻮرژوا در ﺣﺎﻟﺖ"ﺷﻮرﻳﺪﮔﻲ")اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻳﺎ ﻓﺮدﮔﺮاﻳﻲ ﺿﺪاﻗﺘﺪار اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺳﻜﻮت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 16‬ﺳﺎل‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮردي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﻘﻼب ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ(‪(37).‬‬
‫ﻧﻜﺒﺖﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪاد را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ)ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺳﻮم( و ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در‬
‫ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﻜﻢ دﻻﻳﻞ اﻧﺒﻮه ﺗﺎرﻳﺨﻲ اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ اﻧﻜﺎر‬
‫واﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪي ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻋﻮاﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮرژوازي ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﭘﻮﺷﺶ اﻳﺪهآﻟﻴﺴﻢ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﻮرژوازي از ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ آنﻫﺎ دﭼﺎر ﺗﺮس‬
‫ﭘﺮودوﻧﻲ‪(59).‬‬

‫‪٥٠‬‬ ‫‪٤٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﻲﺗﻮان درﺑﺎره ﭘﺮودوﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻓﻲ را زد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎره ﺟﻮﻟﻴﺲ‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ(‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺠﻤﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ از ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﮔﺮوه‬
‫ﻓﻮﺷﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪" :‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪي اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ و اﻋﻼم آﻧﺎرﺷﻲ‪ ،‬او از ﻣﻘﺎﺑﻠﻪي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎزه وارد روﺳﻲ دو ﺑﺎر در ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﻋﻼﻗﻪاش را از دﺳﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﻲزد‪(60)."...‬‬
‫داد‪ -‬از اﻧﻘﻼب ﺧﺒﺮي ﻧﻴﺴﺖ! ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر در ﻣﻮرد ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﭼﭗﺗﺮ‪ :‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺮوﺻﺪاي ﺑﻲ ادﺑﺎﻧﻪﺗﺮي ﺑﻪ راه ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ روﺣﻴﻪي‬
‫دوﺳﺖ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ او ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ "اﻧﺠﻤﻦ ﭘﻴﺸﻪوري ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ آنﻫﺎ" ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ و‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺧﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت او ﺟﺪا از ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﺎﻧﻪاش ﻏﺎﻟﺒﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻼت آنﻫﺎ ﺳﺮوﻛﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ"‪ .‬او در ﻧﺎﻣﻪاي دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ درﺑﺎره ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ "ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮدن ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز آنﻫﺎ را ﺧﺮاب ﻣﻲﻛﻨﺪ" ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻧﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﭘﺴﺖ ﺳﺮ او ‪ ...‬ﻫﻴﭻ ﻓﺮد ﻣﺠﺮﺑﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻧﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫آﻣﻮزش ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺪون آن ﻛﻪ از ﻛﺸﺶ ﻋﻤﻞ ﻛﻮدﺗﺎﻳﻲ ﺣﺮﻓﻲ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﭼﻬﺮهي دﻟﻘﻜﻲ دارد ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺟﻠﻮه ﻛﻨﺪ"‪(61).‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ در آن زﻣﺎن در ﺣﺎل اﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺧﻤﻴﺎزه ﻣﻲﻛﺸﺪ و‬
‫ﻳﻚ ﺗﻮﺿﻴﺢ اوﻟﻴﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ آﻣﺪن اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در اواﺧﺮ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ را ﻛﺴﺎﻟﺖﺑﺎر ﻣﻲدﻳﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ در ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ژﻧﺮال راﺳﺖ اﻓﺮاﻃﻲ از ﻣﻬﺎﺟﺮان‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬او از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻳﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺳﺮ ﺑﺎز زد‪ ،‬و‬
‫ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲ‪(62).‬‬
‫اﻧﺮژي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ از ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻨﺪ‪ -‬ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎر‬ ‫‪1864‬‬ ‫ﻣﺎرﻛﺲ و ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﺳﺎل‬
‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد او ﺗﺪاوم‬ ‫‪1860‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻈﺮات ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ را ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪي‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ‪ (63).‬ﻣﺎرﻛﺲ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ روﺳﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻨﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲﮔﺮي ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻪ از ﺳﻄﺢ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﻲ ﭼﭗ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺗﺎزه ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﺮز ‪ 50‬ﺳﺎﻟﮕﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ‬
‫در اﺷﻜﺎل ﺗﻮﻃﺌﻪآﻣﻴﺰ آن ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ آن ﻛﻪ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲﻫﺎﻳﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺟﺪﻳﺪيﺗﺮ ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺗﻨﺰل ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬او ﻗﻮل داد اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﺎناﺳﻼوﻳﺴﺘﻲاش ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﻛﻨﮕﺮهي ﻫﺎگ دﭼﺎر اﻧﺸﻌﺎب ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻴﺶ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ"در ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ"‪(64).‬‬
‫درﺑﺎره ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي اﺗﻔﺎق ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ‪ .‬در ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻛﺎر اﻳﺠﺎد اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪1847‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮد ﺑﻪ اواﺧﺮ ﺳﺎل‬
‫ﺗﻮﺟﻪ او ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در‬ ‫‪1867‬‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ و او از ﺧﻮد ذرهاي ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲداد‪ .‬در ﺳﺎل‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺑﺮوﻛﺴﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در آنﺟﺎ در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻳﻜﻲ از ارﮔﺎنﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ دﻳﮕﺮ ﺟﻠﺐ ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻦ ارﮔﺎن اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻮرژوا‬
‫اﻳﺠﺎد اﻧﺠﻤﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﺠﻤﻦ آﻣﻮزﺷﻲ از ﻛﺎرﮔﺮان آﻟﻤﺎﻧﻲ؛ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﻪاي از‬
‫ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﺑﻮد و در واﻗﻊ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ از درون آن را ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺤﺎﻳﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ از ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺟﻨﺎح ﭼﭗ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻟﻴﺒﺮال‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ)ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ از‬
‫"ﺑﺮاﺑﺮي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻃﺒﻘﺎت و اﻓﺮاد" ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ او درك ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻛﻪ‬

‫‪٥٢‬‬ ‫‪٥١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻮرژوا اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ؛ ﻳﺎ اﮔﺮ درك‬

‫ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻟﻐﺎي ﺣﻖ ارث آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ"‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻃﻌﻤﻪي ﻓﺮﻳﺒﻨﺪهي ﺑﺮاي ﺟﺬب‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﻗﻌﻄﻨﺎﻣﻪاي ﻛﻪ او ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اراﺋﻪ داد ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﻧﻜﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي "اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ" اﺋﺘﻼف را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺗﺤﻘﻴﺮآﻣﻴﺰي ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺪف ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﺑﺮاي آن ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺻﺮﻓﺎ "ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي روشﻫﺎي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﺣﻞ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را در دﺳﺘﻮر روز ﻗﺮار ﻣﻲداد"‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي‬
‫"‪...‬ﺑﺮاﺑﺮي ﻃﺒﻘﺎت! اﻟﻐﺎي ﺣﻖ ارث ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ)ﻳﻚ ﻣﻬﻤﻞ‬
‫دوﻟﺖﻣﺮداﻧﻪ و ﺑﺎ دروﻧﻤﺎﻳﻪي ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﺑﻲ ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﺑﻮد‪ :‬در دﺳﺘﻮر ﻗﺮار دادن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي‬
‫ﺳﻦ ﺳﻴﻤﻮﻧﻲ(‪ ،‬ﺧﺪاﻧﺎﺑﺎوري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻋﻀﺎ دﻳﻜﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰم‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪.‬‬
‫اﺻﻠﻲ )ﭘﺮودوﻧﻲ( ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ"‪(65).‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪﺑﻨﺪي"ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻴﺎﻧﻪرواﻧﻪ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ آﻛﺎدﻣﻴﻚ‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎرﻛﺲ ﺳﺨﻦﭘﺮدازيﻫﺎي ﺿﺪدوﻟﺘﻲ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺋﺘﻼف ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻮد"‪ .‬ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل آن را رد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻫﻢ در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗﺮار دادن‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ دوﻟﺖ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز آن درﺑﺎره ﻓﺮداي اﻋﺠﺎبآﻣﻴﺰ ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫آن را‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺟﻨﺒﺶ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﻃﺮد ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ ‪ 18‬ﻧﻔﺮ از ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﺑﻪ آﺳﺎنﺗﺮﻳﻦ ﻃﻌﻤﻪي‬
‫"ﺑﺮاﺑﺮي ﻃﺒﻘﺎت" ﻳﻚ ﻋﺒﺎرتﭘﺮدازي اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪي ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ اﺳﺖ ﭼﻮن ﺗﺪاوم وﺟﻮد‬
‫ﺑﻌﺪي روي آورد‪ .‬او اﻛﻨﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﭘﻴﺶﻓﺮض آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻟﻐﺎي ﻧﻈﺎم ﻛﻪ وﺟﻮد اﻳﻦ‬
‫و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ از درون ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر او ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻪ‪-‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎت را اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻳﻚ دوﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻲآﻳﺪ"ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﻲ‬
‫اي ﺟﺪﻳﺪ از اﻟﮕﻮي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم اﺋﺘﻼف ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ و ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻮدن" ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﺎزه ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪهﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫اﺋﺘﻼف ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﻫﺴﺘﻪاي ﻣﺨﻔﻲ از "اﺳﺘﺎدان " ﺑﺮادري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﺑﺎن ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﻳﻚ ﻟﻐﺰش اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﺒﻮد‪ :‬او ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻇﻬﺎر ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺻﻞ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻣﺨﻔﻲ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ دﻫﻪي اﺧﻴﺮ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﺮد در ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﺲ اﻋﺘﺮاف‬
‫آن ﭼﻪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪي ﻣﺎﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻫﺮاﺳﻨﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻘﺪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل درﺳﺖ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﺻﻮرتﺑﻨﺪي دﻳﮕﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬او ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬اﺋﺘﻼف را ﺑﺎ آن ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي آن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﭼﻨﺎن از اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد در اﺛﺮ "دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ و آﻧﺎرﺷﻲ" در ﺳﺎل ‪ 1873‬دﻓﺎع ﻛﺮد‪(66).‬‬
‫ﻣﺎوراي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺪل ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﺟﺰ ﺻﻮرتﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ در‬
‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻈﺮي دﻳﮕﺮ اﺋﺘﻼفﮔﺮاﻳﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺑﺎره اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ از اﻟﻐﺎي ﺣﻖ‬
‫ﺑﺎرهي"ﺑﺮاﺑﺮي" ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺗﺤﺎدﻳﻪي ﺻﻠﺢ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ رادﻳﻜﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫ارث ﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺣﻴﺎت ﻳﻚ ﻣﺎدهي ﭘ‪‬ﺮﻣﺸﺎﺟﺮه در ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺋﺘﻼف "ﺑﺮاﺑﺮي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻃﺒﻘﺎت و اﻓﺮاد از ﻫﺮ دو ﺟﻨﺲ را‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن در دﻫﻪي ‪ 1820‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺨﺶ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﺳﻦ‬
‫ﺳﻴﻤﻮﻧﻲ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ آن را"دﻋﻮاي ﻗﺪﻳﻤﻲ‬

‫‪٥٤‬‬ ‫‪٥٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺳﻦ ﺳﻴﻤﻮﻧﻲ" ﻳﺎ "ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻬﻨﻪ" ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻧﻴﻢ ﻗﺮن ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه در ﻣﺸﻜﻼت واﻗﻌﻲ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺗﻮدهاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ درﮔﻴﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎده ﺑﻪ روزﻫﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻫﻨﻮز درﺑﺎره ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﻗﺒﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻳﻚ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺸﺎء وراﺛﺖ اﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﻣﺮوزه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي‬
‫"ﻧﺎدان" ﻣﺤﺾ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﻧﻈﺮ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورد‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻫﻴﭻ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﺜﺒﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ از ﺟﻨﺒﻪي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮﻻزﻣﻲ ﻣﺘﺤﺪان ﺑﺎﻟﻘﻮهي ﻛﺎرﮔﺮان را در ﺑﻴﻦ دﻫﻘﺎﻧﺎن و ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮاس ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ‬
‫‪ -9‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‬

‫ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ‪-‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺎده دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﮔﺎمﻫﺎﻳﻲ در ﺟﻬﺖ اﻟﻐﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺮ ﻣﻲدارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎء اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪"،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع اﺻﻼح ﺷﺘﺎﺑﺰده ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ارث ﺑﭙﺮدازﻳﺪ"‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﺗﻤﺎم اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﭘﺸﺖ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي وﺣﺸﺘﻨﺎك درﺑﺎره ﺧﻄﺮات ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﺰد ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺎده‪-‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از اﻳﻦ ﻣﺎده ﻣﺨﺮب اﺳﺖ‪":‬اﻟﻘﺎي ارث ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﺟﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻟﻮﺣﻲ اﻓﺮاﻃﻲ درﺑﺎره ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ دﻫﻘﺎﻧﺎن و ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ 7‬ﻛﻮﭼﻚ را ﺣﻮل ارﺗﺠﺎع ﺑﺴﻴﺞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از واژهي "دوﻟﺖ" را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ دوﻟﺖ اﺳﺘﺒﺪادي را در ﻧﻈﺮ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ"‪(67).‬‬
‫ﺟﺎﻧﺐ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺳﻮء ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺮاي ﭼﺮﺧﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺎمﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﺮﺻﺖ‪-‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﻦ ﻣﺎده ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ از اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ :‬ﺑﺮاي او اﻳﻦ‬
‫ﻃﻠﺒﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن در ﻳﻚ ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺰرگ‪ ،‬آرا را ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻮراي‬
‫در ﻣﻮرد ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ ﺳﻪ ﻣﻮرد را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا او ﺑﻪ اﺣﻴﺎي ﻳﻚ ﻣﺎدهاي دﺳﺖ‬
‫‪ (1‬ﻧﻤﻮﻧﻪي زﻳﺮ ﻛﻪ ﺗﻌﺠﺐ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻳﻌﻨﻲ اي‪ .‬اج‪ .‬ﻛﺎر را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ‬
‫ﻣﻲﻳﺎزد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ زﻳﺎد اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮردي ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ در اﺳﺘﻜﻬﻠﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺗﺎﺧﻴﺮ وارد ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را روي‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﺎرﻛﺲ در ﺳﺎل ‪.1864‬‬
‫ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﺸﻤﺎر ﺑﺮاي رﺧﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻃﺌﻪآﻣﻴﺰ در دﺳﺘﺠﺎت و ﮔﺮوﻫﻚﻫﺎي‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻔﺮ در ﺳﻮﺋﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻤﻨﺪي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﻴﺪ‪ ،‬او در ﻧﮕﺎه ﺳﻮﺋﺪيﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ و ﺑﺮاي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺧﻮد در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺪﻫﺎ و رﻣﺰﻫﺎي ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺻﺮف ﻛﺮده ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺠﺴﻢ اﻧﻘﻼﺑﻲﮔﺮي روس ﺑﺪل ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﻳﻚ ﭘﻴﺮوزي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﭼﺎرﻟﺰ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﻮﺋﺪ ﻣﻼﻗﺎت و ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺧﺼﻮﺻﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫‪٧‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎر او ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در ﻳﻚ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪-‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ از "ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻮﭼﻚ" ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮاد او ﻫﻤﺎن ﺧﺮده ﺑﻮرژوازي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬ ‫‪٥٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻔﺮ از اﺷﺮاف ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫‪4‬‬ ‫اﻟﻲ‬ ‫‪3‬‬ ‫ي اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬وزرا و ﺣﺘﻲ‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﺎرﻛﺲ ﺣﺘﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ :‬اﺳﻨﺎد ﻣﻌﺪودي ﺷﻜﺎف ﺑﻴﻦ ادﻋﺎﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﺳﺎمآور ﺧﻮد ﺣﻀﺎر را ﻣﺘﺤﻴﺮ ﻛﺮد‪ -‬او در اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ دﻓﺎع‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﺳﻴﺎﺳﺖ واﻗﻌﻲ را ﻧﺸﺎن داده ﺑﻮدﻧﺪ‪" .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮرژواﻳﻲ" ﺑﻴﺎﻧﻴﻪي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﻛﺮد! او ﺣﺘﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺰار را "اﻧﻘﻼﺑﻲ" ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻳﻚ ﺷﻮرش دﻫﻘﺎﻧﻲ را ﻋﻠﻴﻪ اﺷﺮاف‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺎﻣﻞ آن ﻗﺎﺑﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن وﻳﮋﮔﻲ اﺳﺎﺳﻲ آن‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﻛﺎﻣﻞ اﺷﺎرهي‬
‫ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺮد و "اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ"‪ .‬اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ رژﻳﻢ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺰارهي ﻛﺎرﮔﺮي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در روز آﺧﺮ‬
‫"ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ او و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺣﺘﻲ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاه ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪي ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻮم را ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ"‪(68).‬‬
‫ﻛﺮد‪(70).‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲداد و ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫اﻳﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ"ﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهي آزادي اروﭘﺎ‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺎم ﺑﺪل ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﺳﺖ"‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ وﺟﻮد دوﻟﺖ را ﺑﺎ آزادي ﻧﺎﻫﻢﺧﻮان ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺣﻀﻮر ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ وﺣﺸﺘﻨﺎك او ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻘﻼب ﻣﺮدﻣﻲ اﺳﺘﻘﺮار‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در ﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن آن ﭼﻪ ﻛﻪ رخ داده ﺑﻮد ﺗﻌﻮﻳﺾ‬
‫‪ (2‬ﺷﻮرﻳﺪﮔﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﭘﺎرت ﺑﺎ ﻳﻚ زوج ﭘﺎرﻟﻤﺎنﻧﺸﻴﻦ ﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻮد!‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺗﻮﺳﻂ دو ﺗﻦ از ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در اﺋﺘﻼف ﺑﻪ‬ ‫‪1870‬‬ ‫در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻼﻃﻢ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﺮاي ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﻓﻮري دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﻣﻘﺎم دﺳﺖ‪ ‬راﺳﺖ او ﺟﻴﻤﺰ ﮔﻴﻮم ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺪرﺳﻪ در‬
‫ﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬رﻫﺒﺮان ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ اﻣﺎ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺑﻮد و ﮔﺎﺳﭙﺎر ﺑﻼن‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺳﻮم ﺳﻘﻮط ﻛﺮد و ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻮم در‬
‫را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪":‬ﺟﻤﻬﻮري اﻋﻼم ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻓﺮاﻧﺴﻪ درﺑﺎره‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ آنﻫﺎ ﻳﻚ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاي ﻏﻴﺮاﻧﺘﻘﺎدي در ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ از دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺪﻧﺪ"‪ .‬آنﻫﺎ ﻣﻲﺧﺮوﺷﻴﺪﻧﺪ‪":‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب اروﭘﺎﺳﺖ‪ ،‬و زﻣﺎن آن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺧﻮن ﺧﻮد را ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ ﻛﺎرﮔﺮان و ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻧﺜﺎر‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ از اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺒﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهي اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ"‪" .‬اﻳﻦ ﺳﭙﻴﺪه دم روزي ﻧﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪." ...‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺰار دوﭘﻪﭘﻪ ﺑﻠﮋﻳﻜﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ داﺷﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻮرﻳﺪﮔﻲ ﻛﺎﻣﻞ درﺑﺎره ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮرژواﻳﻲ را ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻇﻬﺎراﺗﻲ ﻗﺮار داد‬
‫"ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺿﻤﻴﻤﻪي ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻣﺮا ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻧﺴﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬دﻋﻮﺗﻲ ﺑﻪ دﻓﺎع از ﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﻢ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ارﺗﺠﺎع اروﭘﺎﻳﻲ‪ .‬در "ﺧﻄﺎﺑﻴﻪ درﺑﺎره ﺟﻨﮓ"‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻫﺸﺪار ﻣﻲ‪-‬‬
‫راﻫﺒﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﺧﻮد را ﺧﺎرج از دﻧﻴﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ -‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ در‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ"ﻓﺮﻳﺐ ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻤﻬﻮري را ﻧﺨﻮرﻧﺪ"‪:‬او درﺑﺎره ﺗﻮﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري ﻫﺸﺪار‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺤﺮان ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﻮرژواﻳﻲ در ﻣﻲﻏﻠﺘﻨﺪ"‪(69).‬‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪":‬ﻣﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺟﻤﻬﻮري در ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺷﺎدﺑﺎش ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺧﺒﺮﻫﺎي‬

‫‪٥٨‬‬ ‫‪٥٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﺎﮔﻮاري را ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﻣﻴﺪوارم ﺑﻲ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻮدن آن ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد"‪ .‬و ﺳﭙﺲ ﻣﺎرﻛﺲ و‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲﺷﺎن ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﭘﻮ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ را ﺑﺮاي ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﻜﻨﻨﺪ"‪ .‬اﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺴﻢﺧﻮردهي اﺗﻮرﻳﺘﻪ)ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﺷّﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد( ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ‪-‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ازﻃﺮف ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺴﻴﺞ ﻛﻨﻨﺪ و از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﺻﺎدر ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﻜﺎن ﻧﻤﻲداد ﻛﻪ ﺑﺪون اﺟﺎزه ﺷﻬﺮ را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪(71).‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ آنﻫﺎ ﻣﻤﻠﻮ از ﺗﺸﻨﺞ و ﻧﺪاﻧﻢﻛﺎري ﺑﻮد‪).‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺳﻨﺪ ﺣﻮزهي ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ را در ﻣﻌﺮض‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ را اداره ﻛﺮد ﻛﻪ اﺻﻼ ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫ﻗﻀﺎوت ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫درﻛﻮردوا ﻫﻤﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻗﺮاري‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان اﺳﺖ"اﻛﻨﻮن در ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﺳﻄﺢ‬
‫‪ (3‬ﺣﺎدﺛﻪي ﺗﻤﺎﺷﺎﻳﻲ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‬
‫ﺷﻬﺮداري در آﻧﺪﻟﺲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﺸﻪ در اﻗﻠﻴﺖ"‪ .‬و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن‬
‫در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎل ‪ 1873‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻫﻘﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺑﻮرژوا ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪاي‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﮔﺮان و در ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ در ﻋﻤﻞ" ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺻﻮل‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ وارد ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي اﺋﺘﻼﻓﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ آن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﺷﺎن درﺑﺎره ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﻗﺪرت در اﻧﻘﻼب راﺳﺮﻫﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ -‬در واﻗﻊ اﺻﻮل‬
‫آنﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ راﻫﻨﻤﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻋﻠﻴﻪ "ﺳﻴﺎﺳﺖ"‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ راﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ در ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮرژوازي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و داراي ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﺧﺎم ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﻋﻨﻮان ﮔﺮوﮔﺎن ﺑﻲ ﻗﺪرت ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﻛﻨﺎر ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪).‬اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻜﺮار ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ در ﻣﻮرد "ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ" ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ "رﻫﺒﺮي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ" ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در دﻫﻪي ‪ 1930‬اﻳﻔﺎ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎ در ﻗﻴﺎم ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي و‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ درﺟﻪي اﻫﻤﻴﺖﺷﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫آن ﭼﻪ ﻛﻪ رخ داد در اﻣﺘﺪاد ﻫﻤﺎن ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ درﺑﺎره ﺑﻴﺎﻧﻴﻪي ﮔﻴﻮم و ﺑﻼن‬
‫اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ روﻧﺪ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ دوﭘﻪﭘﻪ ﺗﺬﻛﺮ داده ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﻲ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮدن ﻋﺒﺎرتﭘﺮدازي‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ واﻗﻌﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻣﺠﺒﻮر‬ ‫‪-1‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در ﺑﺎره اﻟﻐﺎي ﻓﻮري دوﻟﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺮاي آنﻫﺎ راﻫﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ دور اﻓﻜﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﺨﺴﺖ ﺗﺌﻮرياي را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎي ﺷﻮرﻳﺪه ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ واﻗﻌﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﺷﺮﻛﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﻳﻚ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪي اﻧﮕﻠﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮادﺛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ اﻟﻜﻮي ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬اﺋﺘﻼفﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ‪" ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻼف اﺻﻮل‬

‫‪٦٠‬‬ ‫‪٥٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ :‬اﻧﮕﻠﺲ ﻳﻜﻲ ﺑﻌﺪ از دﻳﮕﺮي ﺗﺮك ﻣﻮاﺿﻊ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ -‬ﺗﺎ آن‬
‫اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ(‪ ،‬و ﻣﺰﻳﻦ ﻛﺮدن اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻧﺨﺒﮕﺎن از روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻟﻮﻣﭙﻦ‪(73).‬‬
‫ﺟﺎ ﻛﻪ آنﻫﺎ در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﻬﺮداريﻫﺎ ﺟﻠﻮس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪" ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺟﺰوهي ﺿﺪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻲ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ"ﻳﻚ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ" ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬
‫اﻗﻠﻴﺖ در وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﺣﺎﻛﻢ او را ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﺑﺮادران اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ازﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﻛﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺑﻮرژوازي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪...‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎي اﻋﺘﺮاضآﻣﻴﺰ ﻓﻮق اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺎي ﻋﻤﻞ‬ ‫‪-2‬‬
‫"ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺻﺪ ﺑﺮادر اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﺎﻳﺪ"ﻧﻘﺶ واﺳﻂ ﺑﻴﻦ اﻳﺪهي اﻧﻘﻼﺑﻲ و‬
‫در ﻣﻴﺎن اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮد ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻮرشﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﻏﺮﻳﺰهﻫﺎي ﺧﻠﻘﻲ را اﻳﻔﺎءﻛﻨﻨﺪ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﻋﻼم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﻗﻴﻢ‪ ،‬از ﻫﻴﺞ ﺟﺎ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺰب ﺑﻮرژواﻳﻲ‪...‬‬
‫ﻣﮕﺮ از درون ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ"‪(74) .‬‬
‫از اﺻﻮل ادﻋﺎﻳﻲ آﻧﺎرﺷﻲ‪ ،‬ﻓﺪراﺳﻴﻮن آزاد‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻏﻴﺮه ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺗﻜﻪ‬ ‫‪-3‬‬
‫در ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي در ﻣﻮرد ﺗﻼش ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻴﺴﻤﺎرك‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺿﺪ‬
‫ﭘﺎرهﻫﺎي ﻗﻨﺎس و ﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲاي از وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺒﺎرزه اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ در ﻣﺠﻠﺲ آﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ در ﻣﻮرد ادﻋﺎي رﺳﻤﻲ "اﻓﺮاﻃﻴﻮن" آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣ‪‬ﺸﺘﻲ ﺳﺮﺑﺎز‪ ،‬ﺷﻬﺮﻫﺎ را ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﻼم‬
‫دﻳﮕﺮي و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻮدن ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮد در آورد‪.‬‬
‫ﺷﺪه ﺳﻠﻄﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮن در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻧﻜﺘﻪي ﭘﻨﺠﻢ اﻧﮕﻠﺲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺨﻦ ﻋﺎم اﺳﺖ‪":‬در ﻳﻚ ﻛﻼم‪ ،‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪،‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪرو ﭘﻴﺮوز ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ از ﺷﻴﻮهي اﻧﻘﻼب ﻧﻜﺮدن ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد دادﻧﺪ"‪.‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ "آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ" ﺟﻨﺎح "اﻓﺮاﻃﻲ" ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود‪...‬‬
‫در ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ آﻟﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ و "اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ"‬
‫اﻣﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺪون آﻳﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺦ را‬
‫ﺳﻮﻳﻪي اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪي ﺗﻮدهاي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻈﺮات ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻮي در اﻓﺮاد ﺟﺪا‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻠﻲ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﻮدﺗﺎﮔﺮ‪ ،‬ﺗﺮورﻳﺴﺖ و‬
‫ﺷﺪه از ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻀﺤﻜﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر در واﻗﻊ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺧﻮد را ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﻳﻲﻫﺎي‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرد و ﻓﻘﻂ در ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﺶ واﻗﻌﻲ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﺿﺪدوﻟﺘﻲاش ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﻃﺒﻘﺎﺗﻲاش ﭘﻴﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر"‪(75).‬‬
‫دارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ در آﻟﻤﺎن از روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻟﻮﻣﭙﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺿﻌﻴﻒ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻇﻬﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‬
‫ﻣﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را در ﻣﻮرد ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻣﻴﺪ ِ او‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﻟﻮﻣﭙﻦ ﺑﻮرژواﻫﺎ و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻲ آﻳﻨﺪه ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺑﺮاي"ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ ﺟﻨﺒﺶ دﻫﻘﺎﻧﻲ"‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻟﻮﻣﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ)راﻫﺰﻧﺎن و از‬
‫ﻇﺎﻫﺮا واﻗﻌﻴﺖ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﻛﻮه‪-‬‬

‫‪٦٢‬‬ ‫‪٦١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻫﺎي ﻳﻮرا ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻴﻮم ﻓﺪراﺳﻴﻮن ﻳﻮرا را در ﺳﻮﺋﻴﺲ رﻫﺒﺮي‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺮاد در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺳﻠﺴﻠﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻮادﺛﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﺗﺎرﻳﺦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬
‫ﻣﺮاﺗﺒﻲ و ﻧﻪ ﻳﻚ رﻫﺒﺮي اﻗﺘﺪارﮔﺮا‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻘﺎﻳﺎي‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻮرا ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﻋﺖﺳﺎزي ﻛﻪ در ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﭘﺮاﻛﻨﺪهي‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﻓﺪراﺳﻴﻮنﻫﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻇﻬﻮر اﻳﻦ ﻣﻬﻤﻼت‪ (76)"...‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﺨﻔﻲ ﺧﻮد آﻣﻮزهي ﺷﺨﺼﻲ و راﺳﺖﻛﻴﺶ م‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را ﺑﺮ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ در آنﻫﺎ ﻇﻬﻮر ﻛﺮد ﻧﻤﻮﻧﻪوار اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻴﺸﻪوران‬
‫آنﻫﺎ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ روﺳﺘﺎﻳﻲ در ﻳﻮرا در دﻧﻴﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﻦ دﻧﻴﺎي‬
‫اﻣﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﻀﺎي اﺋﺘﻼف‪ ،‬ﺣﻘﻴﺮاﻧﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از ﺑﺎﻻ ﺑﺮ آنﻫﺎ‬
‫ﻛﻬﻦ و ﻧﻮ در ﻧﻮﺳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ دﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲ از دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺗﺎزه ﭘﺮوﻟﺘﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ‬
‫ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ"‪(76).‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻣ‪‬ﻬﺮ ﺧﻮد را زده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬اﺋﺘﻼف اﻋﻀﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ دو ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" ،‬ﺳﺮدﻣﺪاران"‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺪدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﻮدن ﮔﺮاﻳﺶ دارد‪-‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﻔﻲ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و "ﻧﺎﻣﻘﺪس"ﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻄﻌﻴﺎﻧﻪ از "ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮوي‬
‫در ﻟﻐﺎتﻧﺎﻣﻪي ﻣﺘﺪاول "اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ"‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺳﺮﮔﺸﺎدهاي ﻛﻪ در آﮔﻮﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ وﺟﻮدش ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ"‪).‬در ﻃﺮح ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮادران ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻧﻮﺷﺖ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ را در ﺑﺎره اﺋﺘﻼف ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪1872‬‬
‫اﻟﻤﻠﻞ(‪ .‬اﺋﺘﻼف ﻣﻘﺪﻣﺘﺎ وﻇﻴﻔﻪي "ﭼﺎﻛﺮﻣﻨﺸﻲ‪ ،‬دوروﻳﻲ و ﺗﻈﺎﻫﺮ" را در ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻔﻆ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ "دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري" ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻛﻞ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن و رﻫﺒﺮي ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮﻳﺐ "ﻧﺎﻣﻘﺪس"ﻫﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ)‪(77‬‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ اﻳﻦ اﺗﻬﺎم ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻗﻬﺮﻣﺎن آزادي ﺑﻲ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط‬
‫ﻧﺎﻣﻪي ﺳﺮﮔﺸﺎده اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ":‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻪ اﺳﺘﻘﻼل‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ اﺗﻬﺎم ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن اﺳﻨﺎد‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﺪراﺳﻴﻮن آزاد ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺨﻔﻲ را ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ در دﺳﺘﺮس ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ در آن‪-‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ادﻋﺎﻳﻲ و ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪا"‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺨﻔﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺨﻔﻲ از‬
‫ﻫﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻜﺮرا اﻇﻬﺎراﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻜﺎران" ﻛﻪ "ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﮔﻠﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ "اواﻣﺮ ﻣﺨﻔﻲ‬
‫اﺗﻬﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﺲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد دهﻫﺎ ﺑﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﻣﻮز )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ( از ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ"‪(78).‬‬
‫"ﻫﻤﺎن ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻪ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ و ﻣﻄﻠﻖاﻟﻌﻨﺎﻧﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫)اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻮﺷﺖ( اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎن درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ "ﭘﺸﺖ ﻣﻮﻋﻈﻪي آﻧﺎرﺷﻲ و‬
‫ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از رﻓﺘﺎر اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ و ﻳﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ادﻋﺎﻳﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺳﺮﻧﺦﻫﺎ را در دﺳﺖ دارﻧﺪ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻧﺦ ﻓﺮﻣﺎن‪-‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺘﻲ از اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬از ﻓﺪراﺳﻴﻮن آزاد ﮔﺮوهﻫﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺎي دﻳﻜﺘﺎورﻣﺎﺑﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي"‪ .‬اﻳﻦ اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﮓﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﺤﻤﻴﻞ آﻣﻮزهي رﺳﻤﻲ و راﺳﺖ‪-‬‬
‫ﻧﺎﺷﺮ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻻﭘﻠﭗ آن ﭼﻪ را ﻛﻪ از ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻴﺶ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دارد و ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺟﻤﻊ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫‪٦٤‬‬ ‫‪٦٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫"ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﺸﻌﺎب در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬آﻗﺎﻳﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪ -‬دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻓﺤﻮاي‬
‫ﺟﺰوه اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺷﻤﺮدن رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺧﺸﻦ‪ :‬روﺳﺎي "ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ"‪-‬آﻗﺎﻳﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه در اﻳﻦ ﺷﻤﺎره‪ ،‬ﻻﭘﻠﭗ در ﺑﺎرهي "اﻓﻜﺎر ﻛﻮﺗﺎه و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪ -‬و در‬
‫و ﻧﭽﺎﻳﻒ‪ -‬ﺣﻖ دارﻧﺪ ﻛﻪ "ﻧﻔﺮت رﻗﺎﺑﺖآﻣﻴﺰ از دوﻟﺖ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎرﮔﺮان"‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دﻳﻜﺎﺗﻮرﻣﺎﺑﺎﻧﻪ)ﺗﻀﺎدي ﻋﻈﻴﻢ("‪ -‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻴﮓﻧﺎﻣﻲ دﻗﻴﻘﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪه‬
‫را ﭘﺮ و ﺑﺎل دﻫﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﺑﺪﻳﻠﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﻨﻬﺎن ﺧﻮد را از ﺻﺤﻨﻪ ﻣﺤﻮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ"‪(79).‬‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي دﺳﺘﻜﺎري ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎ" آﻣﺎده ﺷﻮد‪ .‬آنﻫﺎ‬
‫ﻃﺮح ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري آﻳﻨﺪه‪ ،‬در ﺟﺰوهي ﺿﺪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﺳﺎل‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ" ﭼﻮن ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻫﻢﭼﻨﺎن از ارﮔﺎنﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫اﻓﺸﺎء ﺷﺪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺳﻨﺎدي ﺑﻪ زﺑﺎن روﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ -‬ﻧﭽﺎﻳﻒ‬ ‫‪1873‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ" ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﻳﺶ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺑﺎ ﺷﺘﺎب و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻮﺗﻴﻦ در ژﻧﻮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ و در‬
‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﺮﺧﺎشﺟﻮﻳﻲ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﻲ ﮔﺎﻟﻴﻚ اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ)اﻳﻦ ﺟﺰوه در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﺛﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎر ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد(‪:‬‬
‫ﻧﭽﺎﻳﻒ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺛﺮ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻳﻨﺪه آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎﺑﻮس‬
‫ﺑﻪ روسﻫﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ و ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ و ﺻﺪور‬ ‫‪1870‬‬ ‫"ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﻪ در ﺳﺎل‬
‫ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ ﻛﻨﺘﺮل از ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از‬
‫دﺳﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ از ﺑﺎﻻ و از ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﻧﺎﺷﻨﺎس را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻼم ﻣﻲدارد اﻧﻈﺒﺎط‬
‫ﻗﺒﻞ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ژوزوﺋﻴﺘﻲ ﺷﺮط ﻣﻄﻠﻖ و ﺿﺮوري ﭘﻴﺮوزي و ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ‬
‫آرﻣﺎنﺷﻬﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮد‪" :‬ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎك دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دوﻟﺖ روس‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ دوﻟﺘﻲ را ﺷﻜﺴﺖ دﻫﺪ‪ ،‬آري ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎﻣﻲ وﺳﺎﻳﻞ وﺟﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻤﻴﺘﻪي ﻣﺎﺳﺖ و اﻋﻼم ﻛﺎر‬
‫ﺷﺨﺺ در ‪ 1871‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪﻣﻨﺪي و ﺗﻤﺮﻛﺰﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ و‬
‫اﺟﺒﺎري ﺑﺪﻧﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎن"‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎر ﺳﺮﺑﺎز زﻧﺪ"ﺑﺪون‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر و ﻓﺪراﺳﻴﻮن آزاد ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر‪،‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻌﺎش ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﺗﻤﺎم راهﻫﺎ و ﺗﻤﺎم وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ روي او ﻗﻄﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪﻃﻠﺐ و ﺳﺎزﻣﺎنﺷﻜﻦ را ﺗﻮﻃﺌﻪﭼﻴﻨﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﺗﺎ از اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل آﻧﭽﻪ را‬
‫او ﭼﺎرهاي ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ آن ﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻤﻴﺮد"‪ (80).‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﻨﻘﻠﺐﻛﻨﻨﺪه دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻳﻨﺪه را‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻳﻨﺪه آن اﺳﺖ‬
‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻛﻪ"اﺋﺘﻼف"‪ ،‬ﺑﺨﺶ روﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻟﺶ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﮔﻮي ﺳﺒﻘﺖ را از‬
‫ﺟﺰوهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﭼﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪي زﻳﺒﺎﻳﻲ از ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺳﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪاي! ﻫﻤﻪ‬
‫ﭘﺎراﮔﻮﺋﻪي ﺣﻀﺮات آﺑﺎء ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ در دل ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﮔﺮاﻧﻘﺪرﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﭼﻴﺰ در آن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻫﺎرﺧﻮريﻫﺎ و ﺧﻮاﺑﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ارزﻳﺎبﻫﺎ و اداره ﻣﺸﺘﺮك ﻛﻪ‬
‫رﺑﻮد"‪(82).‬‬
‫ﻣﻘﺮرات آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف و در ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را وﺿﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬
‫اﺷﺎرهي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺗﺌﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ – ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﻚ و ﺟﻤﺎﻋﺖﮔﺮا اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮن‬
‫در راس ﻫﻤﻪ آنﻫﺎ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﺑﻲ ﻧﺎم و ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﮔﺮدان ﻋﺎﻟﻲ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ ژوزﺋﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪي ﻛﺎر ﺳﺮخ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﭘﺎراﮔﻮﺋﻪ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﺷﺪ‪ ،‬در‬
‫راﺳﺘﻲ اﻳﻦ ﺿﺪﻳﺖ ﻧﺎب ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﻣﺪل در ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺑﻴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ‪-‬‬

‫‪٦٦‬‬ ‫‪٦٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﮔﺮاﻧﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻟﺒﺎ اﻳﻦ ﻣﺪل را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﻤﻮﻧﻪي‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ از ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻧﻈﺎم ژوزﺋﻴﺘﻲ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آﻣﻮزش ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت‬
‫ﻧﺴﺒﻲ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﺷﺒﻪ رﺷﺪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي اروﭘﺎ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫آن ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪(83).‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﻧﺒﺮد در ﺻﻔﻮف ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺒﺎرزه آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻨﺎح ﻣﺸﺮوع در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دوم ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻓﺮﺻﺘﻲ‬
‫‪ -11‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻜﺮار ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ از درون در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اول‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﮕﺮهي‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ دﻳﮕﺮ ﻛﺴﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ و‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ در ﺳﺎل ‪ 1896‬ﺑﻪ اﺧﺮاج آنﻫﺎ راي داد و آنﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫آن را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ ،‬و ﺑﻴﺶﺗﺮ در درون ﺧﻮد ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺪرت‬
‫ﻳﻚ رﺷﺪ اﻧﮕﻠﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﻦ‪-‬‬
‫ﻣﻬﻴﺐ درك آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ از ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪ :‬اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل آن‪-‬‬
‫اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺣﺘﻲ اﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎﻳﻲ در‬
‫ﻫﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ واﻗﻌﺎ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ وﺟﻮد ﺑﮕﺬارد از ﻫﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ‬
‫ﻋﺮﺻﻪي ﻣﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ ﺑﻌﺪ از دﻳﮕﺮي رو ﺑﻪ ﺗﻼﺷﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺟﻴﻤﺰ ﮔﻴﻮم از ﻓﺪراﺳﻴﻮن ﻳﻮرا ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﻴﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺟﺪا ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺟﻨﺎح‬
‫"ﺳﻴﺮ ﺣﻮادث ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﺎم ﺧﻮﻳﺶ‬
‫راﺳﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺮﺧﻮردي ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻲ ﺑﻴﻦ ﺧﻮد آنﻫﺎ رواج ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده اﺳﺖ"‪ (84).‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺧﻮد‬
‫از روﻳﻜﺮد ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ ﻧﺸﺎت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻫﺎگ ﻳﻚﺳﺎﻟﻪ ﺷﻮد رو ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ و ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻴﻮم ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ "ﺑﺎ ﺑﻮرژوازي آﺷﺘﻲ ﻛﻨﺪ" ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ‬ ‫‪1874‬‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺑﻬﺎر‬
‫اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﻲ‪.‬‬
‫ﺧﻮد او اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮده ﺑﻮد‪) -‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ او ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر از ﻫﻤﻪ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪﺗﺮ و در‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪ ﺷﻮقﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ درك ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫ﺷﻬﺮ ﺑﻮﻟﻮﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻮدﺗﺎﻳﻲ دﺳﺖ زد( ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ اﺷﺮاﻓﻴﺖ زﻣﻴﻦدار‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻲ دوﻟﺖ آﻳﻨﺪه ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻌﺎدل ﻗﺮار دادن آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪(85).‬‬
‫ﻳﻚ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺑﺎ آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و دﻳﮕﺮان ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي آﻳﻨﺪه‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺷﺪن ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻪ دورهي دﻳﮕﺮ‬
‫آن را آﻧﺎرﺷﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ در آن دوﻟﺖ وﻇﻴﻔﻪي ﺧﻮد را ﺑﺎ زوال ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺟﻨﺒﺶ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪهي ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ در‬
‫دورهي ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﻠﻮهﻫﺎﻳﻲ از ﻧﻔﻮذ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در اﺷﻜﺎل ﻣﺤﺪود ﻣﺤﻠﻲ و ﻣﻠﻲ را‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﻨﺎر‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ آن ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ درك ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ‬
‫آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺣﻴﺎت ﺑﻌﺪي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻋﻤﺮ‬
‫از ﻏﻴﺮدﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚﺗﺮﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢﭼﻮن اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ از ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﺴﻢ‪.‬‬

‫‪٦٨‬‬ ‫‪٦٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺰه‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺧﻮب و ﺑﻲﮔﻨﺎه اﻧﺪ)ﺷﺎﻫﺰاده ﻛﺮوﭘﺎﺗﻜﻴﻦ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن اﻧﺪﻛﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺪ آن ﻣﺘﻮازن‬
‫ﻛﻪ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﺒﻮد(‪.‬‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺴﻢ دوﻟﺘﻲ و اﻧﺪﻛﻲ "آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ" ﺗﻮﺳﻂ‬
‫اﻣﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎرزهﺟﻮ ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪-‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺘﻔﻜﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﻄﻠﻮب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺧﻮﺑﺴﺖ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺣﺘﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﺮوﭘﺎﺗﻜﻴﻦ ﻧﻴﺰ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ در روزﻫﺎي ﻣﺒﺎرزهﺟﻮﻳﻲ اش ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﻲآزاري اﻧﺪﻛﻲ درﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ )ﺑﺎ ﺟﺎرو ﺟﻨﺠﺎل اﻧﻘﻼﺑﻲاش( ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳﻄﻮره ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ -‬در ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ‪-‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮازﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﭼﻪ ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﻟﻴﺲ ]در‬
‫ﻫﺎي ارﺗﺠﺎﻋﻲ و ﭘﻠﻴﺲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﻮب و اذﻳﺖ و آزار ﺟﻨﺒﺶ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ اﻃﻼع دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ[ ﻳﻚ ﺑﻄﺮي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺑﺮﭼﺴﺒﻲ زده ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان‪":‬ﻣﺮا‬
‫"ﻛﺎﺑﻴﻨﻪي ﺳﻴﺎه" ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ)ﻣﺤﻞ ﺣﻘﻪﻫﺎي ﻛﺜﻴﻒ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ( ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﺑﻨﻮش" ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﻴﺪن آن ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ و ﻳﻚ ﻛﻴﻚ ﻛﻮﭼﻚ داﺷﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ "ﻣﺮا‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ ﺑﻼي "اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ" را ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺨﻮر" ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮردن آن ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎ ﺟﺮﻋﻪاي از ﺑﻄﺮي‬
‫ﺑﺮاي ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻲ ﺿﺮر ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ "ﻓﺘﻨﻪ"ي‬
‫ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻧﻮﺷﻴﺪ و ﻟﻘﻤﻪاي از ﻛﻴﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺗﻨﺎول ﻛﺮد ﺗﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه درﺳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻌﺪ ﻣﺎ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ دﺧﺘﺮش ﻻرا ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او در ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﺟﺮﻋﻪي ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺴﻢ و ﻟﻘﻤﻪي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻫﺮ دو ﻗﻄﺐﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ‬
‫ﻣﻘﺪس ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﺎن ﻳﻚ ﻣﺜﺎﻟﻲ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺎﻧﺮي ﻫﻔﺘﻢ از ﭘﺎپ ﭘﻮﻟﻴﻮس‬
‫دو ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن رﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺎﻧﺮي ﺷﺸﻢ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺪﻳﺲ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺎپ ﺷﻮخ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪ در ﺑﺎره ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﺪن‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺪﻳﻬﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻃﺒﻊ ﭘﺎﺳﺦ داد ﻛﻪ"ﻳﻚ ﺑﻲﮔﻨﺎه)او ﻛﻠﻤﻪ دوﭘﻬﻠﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺣﻤﻖ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺰﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد‪‬‬
‫دﻫﺪ( را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻲ ﮔﻨﺎﻫﻲاش ﻗﺪﻳﺲ ﻧﺎﻣﻴﺪ"‪(88).‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﻟﺘﻤﺮدان ﺑﻮرژواﻳﻲ آن را ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ از ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدهي ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ از ﻛﺎرﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﺧﻮد را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮاي "ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮر دﻟﻘﻚوار" ﺟﻨﺒﺶ واﻗﻌﻲ "اﻓﻜﺎر ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ" ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎزد)ﺑﻤﺐﮔﺬاري ﻛﻮر‪ ،‬آدﻣﻜﺸﻲ و ﻏﻴﺮه( ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ آﺳﻴﺐ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد‬
‫اﺻﻄﻼح آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را ﻛﻪ در واﻗﻊ ﺳﺘﻮن ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ در ﺳﺎل ‪ 1894‬در ﻧﺎﻣﻪاي ﻧﻮﺷﺖ‪":‬ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺷﻜﺎﻓﻲ ﻋﻤﻴﻖ وﺟﻮد‬
‫دادﻧﺪ"‪(87).‬‬
‫دارد"‪ (89).‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن ﻧﻮزده در واﻗﻊ ﻳﻚ درهاي از ﺧﻮن ﺑﻴﻦ آنﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎرﻛﺲ درﺑﺎره ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻌﺪي ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎي ﻟﻴﺒﺮال در ﻣﻮرد ﺑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه زﻳﺒﺎ از روﻳﺎﻫﺎي ﻣﻘﺪسﻣﺎﺑﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻮﻋﻈﻪﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﻳﻦ ﻗﺪﻳﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮي ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﺎﻧﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺎ رﻳﺸﻪ داﺷﺘﻦ در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻳﺪهآﻟﻴﺴﺘﻲ‬

‫‪٧٠‬‬ ‫‪٦٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫دوﻟﺖ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﻲ در ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻓﺮار ﺟﻨﻮنآﻣﻴﺰ از واﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﻲ‪-‬‬

‫ﻛﺸﻒ ﺟﺪﻳﺪ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﺻﺮﻓﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻣﺎرﻛﺲ از زوال)ﻧﻬﺎﻳﻲ( ﻳﺎ‬
‫ﻫﺎي ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﻓﺮدي ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻳﻚ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫"اﻟﻐﺎي" دوﻟﺖ دﻓﺎع ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ –‬
‫ﺣﻴﺎت ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺪرن ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮﻫﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻗﻄﻌﻪاي اﺳﺖ از ﻧﺎﻣﻪي‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻦﺑﺴﺖ رﺳﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭘﻴﺸﻪوراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺣﺸﺖ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺳﺮﮔﺸﺎدهي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ در ‪ 1872‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﺶﺗﺮ آن را ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪" :‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻣﺪرن روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬دﻫﻘﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺑﻪ ﺻﻔﻮف ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺤﺖ‬
‫آﻧﺎرﺷﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻳﺮ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪(91)."...‬‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻟﻮﻣﭙﻦ ﺑﻮرژوا ﻛﻪ آﻳﻨﺪهي روﺷﻨﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﺑﺮ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﺑﺮ ﺗﺎرﻳﺦ واﻗﻌﻲ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ در ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﺳﺘﻮار‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﻲدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﻲ از ﺧﻮد ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻛﻪ از ﺑﺪرﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻛﻪ وﺳﻮاس‬
‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ از ﺧﺰاﻧﻪي ﺿﺪ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭘﻮل داﺷﺖ ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺿﺪ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺒﻼ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪهي ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﻔﻮف اﻳﻦ ﻻﻳﻪﻫﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪-‬‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ (92).‬در واﻗﻊ در ﻗﻄﻌﻪي ﻳﺎد ﺷﺪه در ‪ 1872‬ﻣﺎرﻛﺲ ادﻋﺎ ﻧﻜﺮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺣﺘﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻻﺗﻴﻦ – و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺮام ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪي ﺷﺮوع‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ او ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آن را وﻳﮋﮔﻲ "ﺗﻤﺎم ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ" ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﺧﻮد در ﮔﺎدوﻳﻦ و اﺷﺘﻴﺮﻧﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺴﺴﺖ از ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﺑﻮرژوا‪ -‬اﻳﺪهآﻟﻴﺴﺖ "اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻛﺎﺷﻔﺎن "آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ" ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﻲ رﻳﺸﻪ" ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﺮگ اﻧﮕﻠﺲ در ﺟﺰوهي ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ‬
‫ﻫﻤﺎن دﻟﻴﻞ ﻛﺸﻒ آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ "ﺗﻤﺎم ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ"‬
‫در ﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ – ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻪﻧﻮر ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ‪ -‬ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺤﻄﺎط ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﺟﺰوه ﺧﻄﺎﻫﺎﻳﻲ در‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎﺷﻔﺎن ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮ دارد اﻣﺎ در اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ادﺑﻴﺎت ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي‬
‫ﻧﻈﺮﺷﺎن در ﻣﻮرد اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ)در ﻳﻚ روزي( ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻊ اﺻﻮﻟﻲ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻻس ﻣﻲزد ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪".‬ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻫﺴﺘﻴﺪ‬
‫ﺷﺎن در ﻣﻮرد اﻋﻤﺎل ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﻦِ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻴﺪ‪ ...‬ﻛﻴﺴﻪﻫﺎي ﺗﻬﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ"‪ (90).‬ﺳﺨﻦﺳﺮاﻳﻲ وﻳﮋهي ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ اﻳﻦ ﺑﺎر‬
‫اﺳﻄﻮرهي "ﻣﺎرﻛﺲ‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ" ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻳﻦ اﻇﻬﺎر ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﻫﺪﻓﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺛﺮ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬از ﺿﺪ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ اﺳﺘﺎدﺷﺎن اﻟﻬﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﺎﻳﺖﻫﺎ اﺳﺎﺳﺎ از ﻳﻚ ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﻧﺸﺎت‬
‫‪-12‬ﺳﺨﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ‪ :‬اﺳﻄﻮرهي "ﻣﺎرﻛﺲِ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ"‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﺑﺪﻳﻬﻲ‬
‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ادﺑﻴﺎت ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﭼﺎﺷﻨﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻒ‬
‫ﻣﻲاﻧﮕﺎﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻴﺰي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎرل ﻛﺎﻓﻴﺮو اﻇﻬﺎر‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺧﻮد ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺑﻮد آﻣﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1871‬اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻛﺎﻓﻴﺮو ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ‪":‬اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ" ﺑﺮاي‬

‫‪٧٢‬‬ ‫‪٧١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺎرﻛﺲ و ﻣﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ "ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﺳﺎده ﺑﻮدﻳﻢ" ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻛﺎﻓﻴﺮوي‬
‫و ﺧﻄﺎﺑﻴﻪ اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻮن ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﻪ "ﻓﺪراﺳﻴﻮن دوﻟﺖﻫﺎي‬
‫ﺟﻮان را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺳﺘﺎدش]ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ[ آزادي را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده اﺳﺖ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ" ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﺪ)‪) (95‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﻳﮕﺮي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺪرن ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻪ از ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﺗﻤﺮﻛﺰ" و ﻧﻪ از "ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ" دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از روﻧﺪي‬
‫ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺛﺮ ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻤﺎﻳﺰي را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻫﺮ دوي آنﻫﺎ‪ :‬از ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاري ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰي از ﭘﺎﻳﻴﻦ دﻓﺎع ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ اﻓﺴﺎﻧﻪي "ﻣﺎرﻛﺲ‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ" ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ( ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻣﺎرﻛﺲ اﻓﺴﺎﻧﻪي‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻛﺲﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺪرن اﻓﺴﺎﻧﻪي "ﻣﺎرﻛﺲ‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ" را ﺟﺪي‬
‫"ﻣﺎرﻛﺲ‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ" را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪1871‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ در‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي ﺧﻄﺎﺑﻴﻪ ﺣﺎوي اﻇﻬﺎرات ﻣﺒﻬﻢﺗﺮي ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺿﺪدوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪود را در ﺧﻄﺎﺑﻴﻪي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل در ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻓﺮادي‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي در رواﻳﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ذﻛﺮ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺎﻓﻴﺮو ﻛﻪ از اﺳﻄﻮرهي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺖ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﻓﺎع ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﻣﺎرﻛﺲ از‬
‫در ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ اول ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻤﻮن" اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد دوﻟﺖ ﺑﻮد" ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﻫﺪﻓﺶ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻧﻮ و ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﺑﻮدن اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪﻳﺪهاي‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ" اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺮاي درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻮﻟﻨﺎك ﺳﻠﻄﻪي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ"‪.‬‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ از دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﺰهي ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن در ﺳﺘﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﭼﻪ ﻧﻜﺘﻪاي را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﺑﻪ اﺷﺎرهاي ﺑﺴﻨﺪه ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫آن ﭼﻪ را ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﻣﻲداد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻤﻮن"ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي" اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﺮد‪ 8،‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ﻧﮕﺎرش ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ دوم ﺣﺬف‬
‫و اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻛﻠﻴﺪي)ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد ﺑﺮﭼﺴﺐ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﻣﻨﺘﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻮض ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ دوم ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﻚ ﺑﻴﺎن ﺿﺪآﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻨﺪد‪.‬‬
‫ﺑﺎرﻫﺎ در ﻧﺴﺨﻪي ﭼﺎﭘﻲ ﺧﻄﺎﺑﻴﻪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻔﺤﺎت ﺧﻄﺎﺑﻴﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺷﻮراﻧﮕﻴﺰ از‬
‫"ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﭼﻴﺪن و ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻧﺪامﻫﺎي اﺳﺎﺳﺎ ﺳﺮﻛﻮبﮔﺮاﻧﻪي ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﻖ راي ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ اﻫﻤﻴﺖ‪ ‬ﺧﻮد را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﻘﺶ آن ارﮔﺎنﻫﺎ را‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻲ‬
‫دوي اﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ را ]ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ و ﺣﻖ راي ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ‪.‬م[ ﺿﺪآﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‬
‫ﻣﺸﺮوع ﺑﻮد‪ ،‬از دﺳﺖ‪ ‬ﻣﺮاﺟﻊ اﻗﺘﺪاري ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ داﺷﺘﻦ ﺣﻖ ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺳﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪(94) .‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮي را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ ﮔﺮﻓﺖ و در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺪﻣﺖ‪-‬‬
‫ﺧﻄﺎﺑﻴﻪ ﺣﺘﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻮءﺗﻌﺒﻴﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﺪ!‬
‫ﮔﺰاران ﻣﺴﺌﻮل ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮار داد"‪.‬‬
‫"اﮔﺮ ﻫﻨﻮز ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ را‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﭼﻪ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺣﺬف ﻛﺮد؛ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎرﻛﺲ در ﻣﻮرد زوال دوﻟﺖ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺠﻠﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ‬ ‫‪-٨‬‬
‫اﺣﺎﻟﻪ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻠﺪ ﻳﻚ ﻧﻴﺰ ﺣﺎوي ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 13‬و ‪ .14‬ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺶﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهي ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻤﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ دﻗﻴﻘﺎ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮ‪،‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ رادﻳﻜﺎل ﻏﺎﻟﺒﺎ "دوﻟﺖ" را ﺑﺮاي ﻗﺪرت اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻮرد‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﺰه و ﺑﺴﻴﺎرﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﺜﻞ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ اﺛﺮ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ"دوﻟﺖ " ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ"‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي دوﻟﺖ ﻗﺪﻳﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧٤‬‬ ‫‪٧٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن آﺷﻜﺎرا ﺿﺪآﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ -‬زﻳﺮا ﺑﻪ‬
‫دﻳﻮانﺳﺎﻻري آن اﺑﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪":‬ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ارﮔﺎنﻫﺎي اداري‬
‫ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺎﺑﻴﻪي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺳﻨﺪي ﺟﺎﻧﺒﺪاراﻧﻪ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪(97) .‬‬
‫دوﻟﺖ آﻳﻨﺪه ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺻﺮﻓﺎ از ﺣﻴﺚ درﺟﻪ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ"‪(98).‬‬
‫ﺑﻴﻦ‬ ‫‪1884‬‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪي "ﻣﺎرﻛﺲ‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ" ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎدﻟﻪﻫﺎي ﺳﺎل‬
‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد ﻫﻤﻪي "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ"‬ ‫‪1872‬‬ ‫روﺷﻦ اﺳﺖ آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در ﺳﺎل‬
‫ﻧﺎﺷﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮات ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ و ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﻮﻳﻮرﻛﺮ ﻓﻮﻟﻚ ﺳﺎﻳﺘﻮﻧﮓ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﻮن در ﻣﺎرك ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﻈﺮات ﺷﺒﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دوره ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻻﺳﺎلﮔﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﺑﻌﺪﻫﺎ‬
‫درﺑﺎره دوﻟﺖ را اراﺋﻪ داد و وﻳﺮاﺳﺘﺎر در ﭘﺎﺳﺦ او ﻋﻨﺎﺻﺮي از ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪.‬‬
‫روﻳﺰﻳﻮﻧﻴﺴﻢ ﻳﻚ ﺷﻜﺎف اﺳﺎﺳﻲ را در ﺳﺮﺷﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻋﻠﻨﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻓﻮن در ﻣﺎرك اﻳﻦ ادﻋﺎ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ در ﻃﺮح ﻧﻈﺮ زوال دوﻟﺖ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺟﺪﻳﺪ اوﻟﻴﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺒﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر آﺷﻜﺎر و‬
‫اﻣﺘﻴﺎزي ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ داده اﺳﺖ‪ -‬اﺷﺎرهاي اﺳﺖ ﺑﻪ آﻧﺘﻲ دورﻳﻨﮓ و ﻛﺘﺎب ﺑﺒﻞ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻬﺎدي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ -‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﭼﺴﺐ‬
‫ﻋﻨﻮان زن و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪.‬‬
‫"آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ" را ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ اﻟﺼﺎق ﻛﺮد‪.‬‬
‫"اﻣﺘﻴﺎز" ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ! اﻧﮕﻠﺲ از روي ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻮﺧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ درﺑﺎره‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺠﺪدا ﻛﺸﻒ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ از ﻻﺑﻼي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت )در ﺗﻔﺴﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از آن در ارﺗﺒﺎﻃﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻧﺲ ﻛﻠﺴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ در دو ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻻﺳﺎل‬
‫"در ﻣﻮرد آﻗﺎي ﻓﻮن در ﻣﺎرك ﻳﺎ ﻫﺮﻛﺲ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ درﺑﺎره اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ از ﻃﺮف‬
‫آن را از ﻧﻮ اﺣﻴﺎء ﻛﺮد‪ -‬او ﺑﺎ اﻧﺘﺴﺎب ﻧﻈﺮ "ﻓﺮدﮔﺮاﻳﺎﻧﻪي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ آﻳﻨﺪه" ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و‬
‫ﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻗﻄﻌﻪي زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ دوﻟﺖ را ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ ﭘﺎ را ﭼﻨﺪ ﻗﺪم ﺟﻠﻮﺗﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮدﮔﺮاﻳﺎن –آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ!‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻤﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻋﻼم ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ – "...‬و آﻧﮕﺎه ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره‬
‫ﻛﻠﺴﻦ ﻳﻚ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﻧﻴﺎزي ﻧﻤﻲدﻳﺪ‬
‫ﺷﺪ ﻣﻲآﻳﺪ ‪(97).‬‬
‫ﻛﻪ دﻟﻴﻠﻲ اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ار‪ .‬ار‪ .‬ﭘﺮاﻧﮕﺮ ﻛﻪ اﺛﺮي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﻨﺰآﻣﻴﺰ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ ﻳﻚ دﻫﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ "آﺷﻜﺎرا ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ" اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگﺗﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪(98)...‬‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪاش رﺳﻴﺪ اﻳﻦ اﻏﺘﺸﺎش ﻣﺎرﻛﺲ‪-‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ را ﻣﺠﺪدا اﺧﺘﺮاع ﻳﺎ ﻛﺸﻒ‬
‫اﮔﺮ ادﻋﺎﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻓﻜﺮش ﺧﻄﻮر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ "ﺟﻨﺒﺶ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫اﻟﻬﻴﺎتدان‪ ،‬اﻳﺪهآﻟﻴﺴﺖ اﻓﻼﻃﻮﻧﻲ‪ ،‬ذن ﺑﻮدﻳﺴﺖ‪ ،‬اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻘﻮقداﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﻫﺪف ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ" اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻈﺮ اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎره زوال دوﻟﺖ"اﺗﻮﭘﻴﻚ" ﺑﻮده‬
‫اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ و ﻏﻴﺮه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮي ﻫﻔﺘﺎد ﻣﻦ ﻛﺎﻏﺬ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮﻃﻠﺐ ﻫﺮ ﻧﻈﺮي را ﻛﻪ اﻟﻐﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ دوﻟﺖ را‬
‫*******‬
‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ رد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او اﻋﻼم ﻛﺮد ﻻﺳﺎل ﺣﻖ داﺷﺖ‪ :‬دوﻟﺖ و‬
‫اﺧﺘﻼف اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﻛﺲ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﻪ ﻣﺤﻮر زﻳﺮ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪٧٦‬‬ ‫‪٧٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺲ "اﻟﻐﺎي دوﻟﺖ" ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓﺎ در ﭘﺎﻳﺎن ﻳﻚ دوره از ﺣﻴﺚ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻓﻲ‬ ‫‪(1‬‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ آزاد‪،‬‬
‫از ﺑﺎزﺳﺎزي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻓﺮﻣﺎن "اﻟﻐﺎي‬
‫ﺑﻠﻜﻪ آزادي از ﺟﺎﻣﻌﻪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ" ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ اﺻﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا در روز اﻧﻘﻼب ﺑﺪون "دورهي‬
‫• ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ در ﺑﺎره "آزادي" اﺳﺎﺳﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺮﺟﻊِ ﺧﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮ‬
‫ﮔﺬار" ﻳﺎ ﺗﺤﻮﻟﻲ در ﺷﻜﻞ دوﻟﺖ ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ از روزي ﻛﻪ دوﻟﺖ‬
‫راﺑﻄﻪي ﻓﺮد ﺑﺎ ﻋﻀﻮﻳﺘﺶ در ﻧﻮع اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺎرﻳﺨﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﻲرﺳﺪ ﺗﻤﺎم آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي واﻗﻌﻲ در ﺟﻬﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ از آزادي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺨﺘﺼﺮي اﺳﺖ از‬
‫ﻓﻮري آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ"ﺗﻬﺪﻳﺪ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن" ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آزادي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺴﺎﻟﻪ آزادي ﺗﻔﺴﻴﺮ و اﺟﺮاي اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﺪف ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﻛﺮدن اﻗﺘﺪار ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ و‬ ‫‪(2‬‬
‫"آزادي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ" در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﻌﻨﻲ راﺑﻄﻪي ﻓﺮد ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫در واﻗﻊ ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع اﻗﺘﺪار‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻫﺮ اﻗﺘﺪار و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻗﺘﺪارﻫﺎ ﻫﺮ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﻨﺘﺮل از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد)ﻛﻨﺘﺮل ﺟﻤﻌﻲ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت آن(‪ .‬ﻧﻈﺎرت و‬
‫اﻧﺪازه ﻫﻢ ﻛﻪ از ﺷﺎﻟﻮدهي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻨﺸﺎ ﺷّﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ درﺟﻪ و ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲرود و ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬اﻟﻐﺎ )ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ( ﻗﺪرت دوﻟﺖ اﻟﺰاﻣﺎ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪهاش ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ .‬در دﻳﺪﮔﺎه‬
‫درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي ﺣﺬف ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻗﺘﺪار در ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ اﻳﻦ راﺑﻄﻪي آﺧﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﺠﺮد ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ روﻧﺪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪف درازﻣﺪتﺗﺮي از ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫در ﺣﺎل ﺗﻜﺎﻣﻞ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزﺳﺎزي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در آﻳﻨﺪه ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻫﺪفﻫﺎي دورﺗﺮ و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ .‬در روﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي ﻣﻮﺟﺰ در ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻔﺎوت در دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎ‬ ‫‪(3‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻣﻜﺎن‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ آزادي اﺳﺖ‪ -‬آزاديِ در ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﺠﺮد از آن‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ در ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺘﻮا‪،‬‬
‫زوال دوﻟﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺪفﻫﺎي ﺑﻴﺶﺗﺮي را در ﭘﻴﺶ رو ﻣﻲﮔﺬارد‪:‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻋﺒﺎرتﭘﺮدازيﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫زوال ﻧﻘﺶ اﻗﺘﺪار در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫• ﻧﻈﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در ﺑﺎره آزادي اﺳﺎﺳﺎ ﻓﺮدﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ و ﺧﻮدﻳﻘﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺨﻄﻲ‪-‬‬
‫زوال ﻣﻄﻠﻖ اﻗﺘﺪار ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻦِ ﻣﺴﺘﻘﻞ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪-‬ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺑﻮدن‬
‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ اﻋﻼم ﺟﻬﺶ از "دﻧﻴﺎي ﺿﺮورت" ﺑﻪ "دﻧﻴﺎي آزادي" ﻣﺪ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ‪ ،‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ از ﻫﺮ ﻧﻮع‪ ،‬و از ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺪون‬
‫ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺠﺴﺲ ﺑﻴﺶﺗﺮ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ ﻓﺼﻠﻲ در ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ "ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط ﻣﻦِ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﺳﺎﺳﺎ ﺧﻮدﻳﻘﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ" ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان زوال دوﻟﺖ در ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻮﻛﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ را در دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻠﺴﻔﻲاش ﺑﭙﺬﻳﺮد ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آزادي از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ آزادي در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ آزادي از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ‬

‫‪٧٨‬‬ ‫‪٧٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪهي ِ رخ داده ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮآﻣﺪن ﻧﺤﻠﻪي ِ ﻓﻜﺮي ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺻﻮل ﻋﻤﺪه آن ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﮕﺮان اﺻﻠﻲاش ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﻣﺒﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ در درام ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﻓﺠﻴﻊﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ادﻋﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺑﺪ‬
‫ﻓﻬﻢ ﺷﺪهي ِ اﻳﻦ ﻗﺮن )اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ]‪ [1973‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬م( اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﻜﺎن ﻗﺪرداﻧﻲ از ﺗﺌﻮري ﻣﺎرﻛﺲ را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻪ اﻳﺪهﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ و اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎن و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻳﺪهﻫﺎ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ً ﺗﻨﻬﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ آنﻫﺎ روي ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ِ ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﺘﻤﺴﻚ ﺷﻮد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل داﻣﻦ ﺧﻮد را از ﭼﻨﮓ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ :‬ﻣﺎﻛﺴﻴﻤﻴﻠﻴﻦ روﺑﻞ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺮاي درﻳﺪن ﻣﺎﺳﻚ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻗﺪرت و ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﺮﮔﺮدان‪ :‬ﺳﻬﻨﺪ ﺷﺎﻳﺎن‬

‫ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺧﻼص ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ِ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ِ ﻃﺒﻘﻪي ِ ﺣﺎﻛﻢ ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺳﺎن ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﭘﻴﺸﺮوان‪-‬‬
‫اش اذﻋﺎن ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﻬﻲ ﻛﺮدن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ از ﻣﻌﺎﻧﻲ ِ‬
‫ﺑﻨﻴﺎديﺷﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ و آن را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻧﻔﻲ ﻣﻄﻠﻖ آن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮم ‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ -‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﺎﻣﻼ ً ﺑﺎ دو ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺒﻠﻲ )ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ( ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﻮد را از دام آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪهﮔﻲ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺳﻤﭙﺎﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎ داﺷﺖ اﻣﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ً ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺪهآلﻫﺎ و اﻫﺪاف ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﺎ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ داﺷﺖ‪ :‬اﻣﺤﺎي دوﻟﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺎرﻛﺲ در ﺧﺼﻮص اﻣﺮ‬
‫رﻫﺎﻳﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻨﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬از ﺳﻨﺖ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ آﻏﺎز ﻛﺮده و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ً وﻗﺘﻲ ﺧﻮد را "ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ" ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ آن زﻣﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﺼﻮد وي آن ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﻣﺮﻳﺪان ِ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان از ﻓﻬﻢ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻧﻈﺮي‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺣﻮزهي ِ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺪاق ِ دﺷﻤﻦ ِداﻧﺎ ﺑﻪ از ﻧﺎدان دوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﻣﻮﺟﻮدي اﻓﺴﺎﻧﻪاي‬
‫و ﺳﻤﺒﻠﻲ از داﻧﺶ ﺑﻲ اﻧﺘﻬﺎ و ﻗﺪرت ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎن از ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬در ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﺶ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺖ ﻛﻢ اﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬
‫ﻧﺤﻠﻪ ﻓﻜﺮي ﺑﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪه و ﺑﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ در دوراﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز آﺛﺎر ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد و ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي وي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ وﺟﻮد ﻧﻬﺎد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي دﻛﺘﺮﻳﻦ دوﻟﺖ و‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺣﺰب ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﭘﻴﺶ از اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ در آنﻫﺎ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ و اﻫﺪاف اﺗﻴﻜﻲ ﺗﺌﻮري اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮد را‬

‫‪٨٠‬‬ ‫‪٧٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮد آﻣﺪن ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺮاث دﻛﺘﺮﻳﻦﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﺮد ﺧﻮد‪ ،‬از ﺷﻌﻮر اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ [1]" .‬اﻣﺎ‬
‫و ﺗﺠﺎرب ﻣﺒﺎرزات ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻮر ﭘﺮوﺳﻲ ﺑﺰودي ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪن ﻓﻴﻠﺴﻮف ‪ -‬ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ در‬
‫در ﺳﻄﻮر زﻳﺮﻳﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺗﺌﻮري‬
‫اﻧﺰواي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ از ﺧﻮد در ﺑﺎره ﻣﺎﻫﻴﺖ دوﻟﺖ و اﻋﺘﺒﺎر اﺧﻼﻗﻲ و ﻋﻘﻠﻲ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﮕﻞ‪ ،‬اداﻣﻪ ﻧﺪاد‪ .‬ﻣﺎ از ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺘﻴﺸﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺑﺎر ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻘﻠﻲ ﺑﺮاي اﺗﻮﭘﻴﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده و ﭘﺮوژهاي ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ آن ﻋﺮﺿﻪ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻮرژواﻳﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎي ﻛﺒﻴﺮ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻴﻢ‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺪف ﻣﺤﺪود ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺗﻤﺎم و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ دوﻟﺖ ﻫﮕﻞ)‪ ،(1843‬دو ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺟﺪﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي‬
‫ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮلﻫﺎ را ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﻣﺪﻋﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺤﺚ‬
‫ﺑﺮ ﻧﻘﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻖ ﻫﮕﻞ و در ﺑﺎره ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻳﻬﻮد )ﭘﺎرﻳﺲ ‪ .(1844‬در واﻗﻊ اﻳﻦ دو ﻧﻮﺷﺘﻪ از‬
‫اﺻﻠﻲ را ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﻟﻬﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺎرﻛﺲ ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫و ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪ -‬ﭘﻮل و دوﻟﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي ﻣﻨﺒﻊ ﺷﺮ و ﻓﺴﺎد ﺑﻮده و ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﺌﻮرﻳﺴﺴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ و آﻳﻨﺪه ﺗﺎ رﺧﺪاد اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ آنﻫﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬از آنﻫﺎ‬
‫‪I‬‬
‫در رﻧﺞ و ﻋﺬاب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد را‪ ،‬ﺑﻲ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺎرﻛﺲ‪،‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﺎرﻛﺲ در آﺳﺘﺎﻧﻪ آﻏﺎز ﺗﺒﻌﻴﺪش ﺑﻪ ﺑﺮوﻛﺴﻞ‪ ،‬در ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 1845‬در ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻗﺮاردادي‬
‫از ﻗﺪرت ‪ -‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎي ﻧﻮﻳﻦ ‪ -‬ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﺻﻠﻲ اﻳﻦ دو ﻧﻬﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺠﻴﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺎﺷﺮ آﻟﻤﺎﻧﻲ اﻣﻀﺎء و ﻃﻲ آن ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﺪ در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻣﺎه اﺛﺮي دو ﺟﻠﺪي ﺗﺤﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن را ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﻠﻄﻪ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﻮق‬ ‫ﻋﻨﻮان" ﻧﻘﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ" را ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪاي را‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻬﺎد‪ .‬ﺧﻮد رﻫﺎﻳﻲ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻣﻌﺎدل رﻫﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺸﺮﻳﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ او را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﺸﺮ ﭘﺲ از ﺑﺎﺧﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي ﻛﺎﻣﻞ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤﻲ از آن را ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮي ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﻧﻔﻲ دوﻟﺖ و ﭘﻮل و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻫﻴﭽﻮﺟﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﻫﻤﻪ اﻣﻴﺪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫رﻫﺎﻳﻲﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ وي ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺣﺘﺎ ﺑﺮ ﻛﺸﻒ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺴﺖ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ژورﻧﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﺎرﻳﺦ از ﺳﻮي وي ﺗﻘﺪم دارﻧﺪ‪" ،‬ﭼﺮاغ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ" ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ِ‬ ‫‪Rheinische Zeitung‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲاش ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪ .‬ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺎرﻛﺲ در راﻳﻨﺶ ﺗﺴﺎﻳﺘﻮﻧﮓ ﻛﻠﻦ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ِ ﺑﻌﺪي ِ او را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻳﻚ ﺳﻮ ﮔﺴﺴﺖ ﻣﺎرﻛﺲ از ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ و‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي آزادي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت در ﭘﺮوس را ﺑﻨﺎم آزادياي ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‬
‫ﺣﻖ ﻫﮕﻞ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎدي اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻮرژواﻳﻲ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ او را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻤﻴﺮه اﻧﺴﺎن و ﻣﻘﻮم ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬دوﻟﺘﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮد ﻋﻴﻨﻲ‬
‫روﺷﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ِ ﻗﻴﺎس ِ ﻣﻨﻄﻘﻲ ِارزﺷﻲ ِ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻳﻨﺪه ﺧﻮد را ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎزد ﻛﻪ ﻻزم‬ ‫آزادي ﻋﻘﻠﻲ درك ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ "ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺰرﮔﻲ ]ﺑﻮد[ ﻛﻪ در آن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻮد ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻬﻴﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺿﻤﻦ درك ﻧﻘﺶ‬ ‫آزاديﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ و ﻫﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺑﺎ اﻃﺎﻋﺖ از‬

‫‪٨٢‬‬ ‫‪٨١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻧﻘﻼﺑﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و ﻧﻬﺎد ﻗﺎﻧﻮنﮔﺰاري در ﺗﻜﻮﻳﻦ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﻳﻲ و ﻗﺪرت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪ ،‬و‬
‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣﺎرﻛﺲ را در زﻣﺮه ﻃﺮﻓﺪاران ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻳﺎ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ دوﻟﺘﻲ و ﺣﺘﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي روﺷﻨﮕﺮاﻧﻪيِ دو ﻧﺎﻇﺮ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ "اﻗﺘﺪارﮔﺮا" ﻣﺤﺴﻮب ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬آﻟﻜﺴﻴﺲ دﺗﻮﻛﻮﻳﻞ و ﺗﻮﻣﺎس ﻫﺎﻣﻴﻠﺘﻮن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻲ ﺷﻚ‪ ،‬آﻣﻮزهﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻫﻤﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺼﻮن از اﺑﻬﺎم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺗﻮﭘﻴﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻫﺪﻓﻲ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻃﺒﻘﻪاي ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ از اﺑﻬﺎﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺗﻠﻘﻴﺎت ﺷﺨﺼﻲ وﻳﮋه‪ ،‬ﻣﺮﻳﺪان اﺑﻦ‬
‫اﺳﺘﺎدش ﺳﻦ ﺳﻴﻤﻮن آن را "ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده و ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻒ" ﻧﺎم ﻧﻬﺎده ﺑﻮد‪ .‬از آن رو ﻛﻪ‬
‫اﻟﻮﻗﺖ ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ آﺛﺎر وي را در ﺧﺪﻣﺖ دﻛﺘﺮﻳﻦ و اﻋﻤﺎﻟﻲ در ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﻧﻘﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ را ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻣﻜﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ آزاد از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ رﻫﻨﻤﻮن‬
‫واﻗﻊ ﻧﻔﻲ ﻛﺎﻣﻞ اﻫﺪاف اﻋﻼم ﺷﺪه و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﻼشﻫﺎي وي ﺑﻮد‪ .‬در روزﮔﺎري ﻛﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺿﺮورﺗﺎ ً ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺎدي‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﭘﺴﺮﻓﺖ در رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﻤﻪ ﺗﺌﻮريﻫﺎ‪ ،‬ارزشﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﭘﺮوژهﻫﺎ را‬
‫دوﻟﺖ را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻔﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﭘﻮل‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺤﺎ ً ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ‬
‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮده‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن و ﺣﻔﻆ ﻣﻴﺮاث روﺷﻨﻔﻜﺮي ﻣﺘﻔﻜﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪن ﻋﺪهاي در ﻗﺒﺎل ﻓﻘﺮ ﻋﺪهاي دﻳﮕﺮ‪ ،‬را در ﺑﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻌﺪﺗﺮ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎتاش‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮدآﻣﻮزي اﻧﺘﻘﺎدي و ﺧﻮدرﻫﺎﻳﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ داﺋﻤﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲداد ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ در ﺑﺎره "آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﻳﻲ"‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﻓﺮاﺧﻮان داد‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻧﺴﻞﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﻛﻪ‬
‫آﻏﺎز ﻛﻨﺪ و در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﺧﻮد در ﺧﺼﻮص آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺧﻮد اﻧﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻄﻴﺮ را ﺑﺮ دوش ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ از‬
‫ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﺸﻒ ﻣﺠﺪد دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻫﮕﻠﻲ ﺑﻪ وي ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻃﺮح "اﻗﺘﺼﺎد" را ﺗﺤﺖ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻛﺴﻲ دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد اﻣﻜﺎن دﻓﺎع از آنﻫﺎ را ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺷﺶ "ﻋﻨﻮان "ﻳﺎ "ﻛﺘﺎب" آﻏﺎز ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻛﺎﭘﻴﺘﺎل‪ ،‬زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺰد‪ ،‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزار‬
‫ﻋﻬﺪه ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ً ﻧﮕﺎه ﺑﻪ آﻳﻨﺪه دارد دﻓﺎع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻳﻨﺪهاي ﻛﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ)رﺟﻮع ﺑﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ .(1859 ،‬درواﻗﻊ ﺳﺮو ﻛﺎر ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫ﺑﻲ ﺷﻚ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻼﻳﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎ را ﺑﻪ ارث ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد اﻣﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺷﮕﺮﻓﻲ ﺧﻠﻖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ اﻳﻦ دوﮔﺎﻧﻪﻫﺎي "ﺳﻪ ﺑﺨﺸﻲ" ﺑﺎ دو ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻬﺎرده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدي ﺷﻴﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري آﻏﺎز ﻛﺮد اﻣﺎ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد آﻧﻘﺪر زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻪ‬
‫‪II‬‬
‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻗﺒﻼ ً ﺧﺒﺮ ﻧﻮﺷﺘﻦ "ﻛﺘﺎب" در ﺑﺎره دوﻟﺖ‪ ،‬در ﻃﺮح اﻗﺘﺼﺎد را‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ اﺛﺮ را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺗﻤﺎم ﻛﺮدن ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺘﺎب در ﺑﺎره‬

‫داده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺘﺎب ﻧﺎﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺎوي ﺗﺌﻮري ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫دوﻟﺖ را آﻏﺎز ﻛﻨﺪ‪ [2] .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﺌﻮري آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺷﺎرات‬

‫رﻫﺎ از دوﻟﺖ‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ و آﺛﺎري ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در ﻃﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح در آﺛﺎر ﻣﺎرﻛﺲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻗﺮن ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬

‫ﻗﻠﻤﻲاش آﻣﺎده و ﻳﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﭘﻴﺶ‬ ‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪي ِ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ‬

‫ﺑﻜﺸﻴﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺗﻠﻮﻳﺤﻲ ﻣﺤﺘﻮا و ﻃﺮح‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﺧﺮﻗﻪي ِ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن‬

‫‪٨٤‬‬ ‫‪٨٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻛﻠﻲ اﺛﺮ او ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﻪ ﺑﺨﺸﻲ‪ ،‬ﭘﺎرهاي از ﻧﻘﺪ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻛﻪ‪ ،‬از دﻳﺪ وي‪ ،‬آﻳﺎ آنﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ادﻋﺎي ﺣﻖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﭘﺎره دﻳﮕﺮ اﺳﺎﺳﺎ ً ﻧﻘﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﭘﻴﺶ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﻘﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ وﻳﮋهاي ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم و ﻣﻠﻞ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖ آنﻫﺎ از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺪ دوﻟﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺪرن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘﺎ ً‬
‫واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دو دوﺳﺖ ازﭘﻴﺮوي از ﭘﺮودون در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺪف از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ در ﺧﺼﻮص "زﻣﻴﻦ" و‬
‫ﻓﺪراﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ آن دوران ﻛﺎﻣﻼ ً اﻧﺘﺰاﻋﻲ و اﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻣﺪ دﺳﺖ‬
‫"ﻣﺰد" ﻣﻲآﻣﺪ( ﻛﻪ "آﺷﻜﺎر ﻧﻤﻮدن ﻗﺎﻧﻮن اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﻴﺮ ﺣﻮاﻣﻊ ﻣﺪرن" ﺑﻮد رﺟﻮع ﺷﻮد‬
‫ﺑﺮدارﻧﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدن ﺑﻪ داﻣﺎن ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎل‪ .(1867 ،‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ‪ ،‬اﺻﻮل و ﻓﺮﺿﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺮك ﻣﺎرﻛﺲ در زﻣﺎن‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎي ﻣﺪرﻧﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ از آن دﻓﺎع ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺪ وي ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮاغ آنﻫﺎ را در آﺛﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه و ﻧﺸﺪهي ِ وي ﻗﺒﻞ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﭘﺮودون ﺑﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﻓﺪراﻟﻴﺴﺘﻲاش‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ‬
‫از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ )‪ (1859‬ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي وي اﺻﻮل راﻫﻨﻤﺎي‬
‫ﻣﻮاﺿﻊ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻧﻈﺮات ﻛﻠﻲ ﭘﺮودون در ﺧﺼﻮص رﻓﺮمﻫﺎﻳﻲ‬
‫او را در ﺑﺴﻂ ﻧﻘﺪ دوﻟﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و دوﻟﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺻﺤﻨﻪ ﻋﻮض ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در ﺧﺼﻮص ذات ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و اﺻﻼ ً‬
‫ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ً اﻏﺮاقآﻣﻴﺰ از ﭘﺮودون در ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻘﺪس )‪ (1845‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻣﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﺻﻼح و ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﻧﻤﻲرﻓﺖ و درﻫﺎي اﻧﺪﻳﺸﻪاش ﺑﻪ روي ﻏﻨﺎي‬
‫ﺑﺸﻮد‪ .‬از اﻳﻦ دوران ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﻜﺎف ﻋﻤﻴﻖ ﻧﻈﺮي ﺑﻴﻦ آن دو ﻣﺮد ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺠﻴﺪ‬
‫ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺎﻣﻼ ً ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ دوﻟﺖ ﻫﻴﭻﮔﺎه از ﺷﻤﺎر‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺮط ﻣﻬﻢ‪ ،‬از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ :‬ﻧﻘﺪ ﭘﺮودون از ﺛﺮوت در‬
‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﻢ ﻧﺸﺪ ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻏﺪﻏﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري روﺷﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻋﺘﺒﺎرش ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ رواﺑﻂ‬
‫اﺗﻤﺎم ﺷﺎﻫﻜﺎرش ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻤﻮاره در ذﻫﻦ وي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪش ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﻼ ً ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ .‬در‬
‫ﺑﺎ دﺧﺎﻟﺖ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﭘﻠﻤﻴﻚ ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ،1864‬در ﺑﻴﻦ ﺻﻔﻮف اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫دﻛﺘﺮﻳﻦ ﭘﺮودون‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﻘﻮﻻت اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﺗﺌﻮرﻳﻜﻲ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ‪،‬‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان و ﺑﺎ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺼﻮﺻﺎ ً رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺴﺐ رﻫﺒﺮي ﺑﻴﻦ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﭘﺮوس‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺳﺮﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﭘﺮودون ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺸﺎن‬
‫از ﻳﻚ ﺳﻮ و روﺳﻴﻪ و اﻃﺮﻳﺶ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬اروﭘﺎي ِ اﺗﺤﺎد ِ‬
‫دادن ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ و ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮدن اﺧﻼق و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮرژواﻳﻲ را‬
‫وﻳﻦ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻬﻢ در‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ .‬ﺿﻌﻒ او در ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﻃﺒﻘﺎت اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و در راهﺣﻞﻫﺎ و‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد‪ :‬ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮاي آزادي ﻣﻠﻲ و ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺻﻼﺣﻲ وي اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻮرژوا و ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ وي در‬
‫ﻣﻠﻞ و ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري ﺻﺮف آﺷﺘﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺰد‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎرات‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻻت و ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ارزش‪ ،‬ﺳﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺌﻮري اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻨﺎﻗﺾ آنﻫﺎ را ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎر‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻧﻔﻲ در ﺗﺤﻠﻴﻞاش از‬
‫ﺧﻮد ﺣﻞ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻮن و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ ‪ ،‬ﭘﺮودون در ﻧﻴﻤﻪ راه از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‬

‫‪٨٦‬‬ ‫‪٨٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺘﺪ اﻧﺘﻘﺎدي ﻧﻔﻲاش را ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺗﻌﻤﻴﻢ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺮودون ﻣﺴﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺪي‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺧﺼﻮص ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ -‬دو ﻧﻮع از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ‬
‫را ﮔﺸﻮد اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﻮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد را ﺧﻠﻖ ﻛﺮد و ﻛﻮﺷﻴﺪ از اﻳﻦ‬
‫ﻫﺪف واﺣﺪي ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ آن را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻼح در ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و دوﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻮرژواﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺒﻘﺎت و ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲاش‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﭘﺮودون اﻧﺘﻘﺎد ﺧﻮد از اﻗﺘﺼﺎد و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮرژواﻳﻲ را ﺑﻪ ﻧﺎم اﺧﻼق ﺑﻮرژواﻳﻲ اﻧﺠﺎم داد در‬
‫ﻣﺘﺤﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ در آن رﺷﺪ آزاداﻧﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺷﺮط رﺷﺪ آزاداﻧﻪ ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ اﻧﺘﻘﺎد ﺧﻮد را از ﻣﻮﺿﻊ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﻛﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻗﻀﺎوت‬

‫‪III‬‬
‫اش را از ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﻛﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺴﺐ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ از ﻧﺴﺨﻪ ﭘﻴﭽﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻳﻨﺪه ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻮض ﻛﺎري ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر وي ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮيﻫﺎي اﺻﻮل ﻧﻔﻲ ﭘﺮودون ‪ -‬و ﻳﺎ ﻫﮕﻞ ‪ -‬را‬
‫اﻧﺠﺎم داد ‪ -‬ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺪﺗﺮ‪ : -‬او ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺿﺮورت ﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪ -‬ﻣﺜﻞ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻋﺪاﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺮودون در ﺧﻴﺎﻟﺶ ﻣﻲﭘﺮوراﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺤﺘﻮم ‪ -‬ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ً ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﻧﻔﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻔﻲ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎزي ﻣﻲرﺳﺪ‪ :‬ﻳﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﻓﻨﻲ ﺧﻮد ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ اﻣﻜﺎن ﻣﻲ داد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺎﻣﻌﻪ و‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ او را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮔﺴﺴﺖ از اﻧﻮاع از ﺧﻮدﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ و ﺑﺮدﮔﻲﻫﺎي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎع اﻧﺴﺎﻧﻲ درآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ و آﻏﺎز ﺣﻴﺎت ﻓﺮدي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺒﺮد‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﺟﺒﺮ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎري ﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻇﻬﻮر اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻼ ً اﻧﻜﺸﺎف ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻮه ذﻫﻨﻲ ﻛﺎﻣﻼ ً رﺷﺪ ﻛﺮده و ﻇﻬﻮر اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﻧﻔﻲ ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد و اﻳﺠﺎد ﺷﻴﻮه زﻳﺴﺘﻲ ﺑﻨﻴﺎدا ً‬ ‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺧﻼق اﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻠﺰوﻣﺎت آن ﺑﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه از ﺳﻮي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت دارد‪ ،‬ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎي ﻣﺪرن داراي ﻫﻤﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﻣﻼ ً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺸﺮ را ﺑﺮآورده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﻇﻴﻔﻪ دﺷﻮار و ﺣﻴﺎﺗﻲ رﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺎن را ﺑﺮ دوش ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﺑﻠﻮغ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﺷﻮد ﺑﺎ اﺧﻼق رﺋﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﭘﺮودون ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺧﻮب ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﻮرژواﻳﻲ را‬
‫دوران ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﻳﻦ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻴﻨﻴﺖ ﺑﻴﺎﺑﺪ زﻳﺮا ﺧﻮد ﺑﻮرژوازي ﻫﻢ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻤﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪد ﻃﺒﻘﺎت و‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮد او داﺋﻤﺎ ً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺮاف‬ ‫اﻗﺸﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و ﻣﻮاﻓﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺑﻮد ﺑﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‬
‫و آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺪاﻓﻌﻴﻦاش اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻤﺪنﺳﺎز او را ﻳﺎدآوري ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺗﻮﭘﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮد ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺑﻮرژوازي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ذﻫﻨﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﻮاﻣﻌﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻛﺎر را ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺮادف ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﺑﻮد و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد در آورده‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺮﻳﺰه و ﺑﻮرژواﻳﻲ ﻛﺮده‬ ‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻧﻘﺶ رﻫﺎﻳﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺖ و ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و دوﻟﺖ ‪ -‬از دﻳﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﭘﺮوﻟﺘﺮي‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ اﺑﺰارﻫﺎي‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬درﻫﺮ ﺻﻮرت ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬ﺧﺼﻮﺻﺎ ً ﻫﻢﭼﻨﺎن‪-‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻲ وﺳﺮﻛﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دوﻟﺖ‪-‬‬

‫‪٨٨‬‬ ‫‪٨٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮد را در ﻣﻘﻴﺎس ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺘﻮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﻀﺎد دروﻧﻲ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺟﻬﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻟﻲ ﻛﻪ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻧﻤﺎﻳﺎن و وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺤﺮانﻫﺎي داﺋﻤﻲ را‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب "ﭘﺮوﻟﺘﺮي" ﺑﺎ اﺟﺮاي آن ﺧﻮد را در ﺣﺪ دوﻣﻴﻦ ﻗﺪرت‬
‫داﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ زد ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺮدﮔﻲ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺣﻴﺎت و ﺑﻘﺎي ﻧﻮع‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻄﺮح ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪن روﺳﻴﻪ ﻧﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺸﺮ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻧﺎﻗﻮس اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺮي در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺻﺪا در‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﭘﻴﺮوزي ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ ﮔﺴﺘﺮده از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺴﺎﻧﻪ "دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ" ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ ﻧﻈﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ارﺑﺎﺑﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻗﻴﺎس ﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻨﻄﻘﻲ روش دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎرﻛﺲ در‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻗﺪرت ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﺷﺶ دﻫﻪ‬
‫آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ﻗﺎﻧﻮن اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺪرن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﻲ ذﻫﻨﻲ ﻃﺒﻘﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮي را‬
‫ﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﻪ روش دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ را در دورهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﮕﺎرش ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ "اﻛﺘﺒﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ" ﮔﻤﺮاه ﺷﺪهاﻧﺪ‪[3].‬‬
‫ادﻋﺎي ﻣﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺌﻮريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ اﻏﻠﺐ در ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺤﺚ را از اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺒﺮﻳﻢ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﺪﮔﺎه‬
‫ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲاش ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺣﺎوي اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺮي در‬
‫ﺧﻮد در ﺷﻜﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪاي آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ :‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺗﺌﻮري ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﻤﺪن ﺑﻮرژواﻳﻲ و اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دارﻧﺪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻋﺘﺒﺎر دارد‪ -‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ً ﺧﻮدش در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ -‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﺮآﻏﺎز ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻞ ﺟﻬﺎن را در‬
‫دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻳﺎ وﺟﻮد ﺟﻬﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻳﻚ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ اﮔﺮ واﻗﻌﺎ ً وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ واﮔﻴﺮ ﺷﺪن اﻧﻘﻼب و ﭘﻴﺸﺮوي آن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺌﻮري ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺎﻣﻼ ً ﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ از آﻧﭽﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺟﻬﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻛﺎﻣﻼ ً ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺌﻮري اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وي ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب ﻧﻮع ﺳﻮم ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ "ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮان ﺟﻬﺎن" اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در آن ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ راﻫﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎمﮔﺬاري ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻣﺎﻫﻴﺖ واﻗﻌﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺑﺪاع ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي داراي ﺳﻨﺖ دﻳﺮﭘﺎي ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﺑﻮرژواﻳﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪ دوم‪ ،‬ﺗﺌﻮري ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺷﺪن ﺟﻬﺎن را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎ ً اﺑﻄﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻃﻠﺐﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ و اﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ آﻣﻮزهﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﺴﺐ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ اﺻﺮار ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺑﺘﺪاﻳﻲ از ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎرﻛﺲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﻲ رد ﻛﻨﺪ وي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫در ﻃﻲ اﻧﻘﻼب‬ ‫‪1917‬‬ ‫ﺷﻮد ﭘﺎي ﻣﻲﻓﺸﺎرﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل‬
‫ﻓﺮدي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﻴﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫روﺳﻴﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ واﺣﺪ و ﻟﮋﻳﻮﻧﻲ از اﻧﻘﻼب ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﺳﻄﻮره "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ واﻗﻌﺎ ً ﻣﻮﺟﻮد" ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻳﻜﻲ از ﻗﺪرتﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﺷﻜﺎل‬
‫دو ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺮدﮔﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻠﻄﻪ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺧﻮد دﻳﺪه اﺳﺖ اﺑﺪاع ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ‬

‫‪٩٠‬‬ ‫‪٨٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮادي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ آﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮريﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وي‬
‫زﻳﺎدي درﺑﺎره ﺗﺌﻮريﻫﺎ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻳﻦ و اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﺮاث روﺷﻨﻔﻜﺮي‬
‫ﺗﺰﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻓﻮﻳﺮﺑﺎخ)‪ (1845‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻜﺘﺐ‬
‫"اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺑﮋﻛﺘﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‬
‫ﻓﻜﺮي ‪ -‬ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻜﺮي‪ -‬ﻛﻪ در ﭘﻲ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻨﻴﺎدي در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اي ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺣﺪاﻗﻞ ﺻﺪﻣﻪ را از اﻳﻦ اﻧﺤﺮاﻓﺎت دﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻛﻪ ﺗﺌﻮري واﻗﻌﻲ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻗﺪرت‪" ،‬ﺟﺎﻧﺒﺪاري" ﺗﻔﻜﺮش را در ﻋﻤﻞ ]اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ[‪[4].‬‬
‫ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﺧﻠﻖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺧﻮد را از ﻓﺴﺎد اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ دو‬
‫ﻧﺤﻠﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ دﻳﮕﺮ را درﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺼﻮن ﻧﮕﻬﺪارد‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از آرﻣﺎنﻫﺎ و اﺷﺘﻴﺎق‬
‫‪IV‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻔﻲ دوﻟﺖ و ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ از ﺳﻮي ﻓﻘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻲ و اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻘﺪ رادﻳﻜﺎل اﺳﺎس ﻗﺪرت را در ﻫﻤﻪ اﺷﻜﺎلاش ﺷﻜﻞ‬
‫را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺿﺮورت ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬آن را اﻣﺮي ﺿﺮورﺗﺎ ً اﺧﻼﻗﻲ‬ ‫داده اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﺎرخ ﻋﺠﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ در ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺘﻘﺎدي از اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﺨﺴﺖ روﺷﻦ‬ ‫آﺧﺮي اﺳﺎﺳﺎ ًﻋﺒﺎرت از دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﻋﺒﺎرت ﻣﻲداﻧﺪ از‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻗﻄﻌﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آرﻣﺎنﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻋﺒﻮر ﻣﺘﺮﻗﻲ از ﻣﺮاﺣﻞ و وﺿﻌﻴﺖ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﻢ داﺋﻤﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ وﺟﻬﻲ از ﺣﻴﺎت‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺟﺰ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻓﺮاﺗﺮ از رﻫﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ :‬رﻫﺎﻳﻲ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺘﻮازن و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ .‬ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮك دﻛﺘﺮﻳﻦﻫﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ .‬آزادﺗﺮﻳﻦ دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪-‬ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﺎﻟﻲ آن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺖ‪ -‬از‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻲ و رادﻳﻜﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺗﻮﭘﻴﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺰء‬
‫آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎ و آزادي ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﻛﺸﻴﺪه‬ ‫ذاﺗﻲ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﺎرﻛﺲ ﺷﺪ‪ .‬اﺗﻮﭘﻴﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﻴﺢ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻟﻮﻫﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ او واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻧﻮﻳﻨﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻃﻮري ﻛﻪ درك دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ از ﺟﻨﺒﺶ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﻴﻮه‬
‫وﻗﺘﻲ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ رﻫﺎ ﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ذﻫﻨﻲ ﻛﺴﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد‬ ‫اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد رﻫﺎﻧﻨﺪه ﻛﻞ ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ در ﺗﺌﻮري ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮﺧﻮد ﻛﻪ از ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻴﺎت دوﮔﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﺪﻋﻲ ﻋﻠﻤﻲ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﻌﻀﻼت روﺷﻨﻔﻜﺮي ﺷﺪ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺮد ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﻳﻚ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻛﺞﻓﻬﻤﻲﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي ﺷﺪ ﻛﻪ آﻣﻮزهﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ زﻣﻴﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪ در ﺳﭙﻬﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ آزاد و داراي‬ ‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ داﻣﻦ ﺧﻮد را از آنﻫﺎ رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز ﺑﻮدن‪،‬‬
‫ﺣﻖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ و ﻋﻀﻮي از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد اﻣﺎ او در زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺘﺎﻧﺖ ﻫﻢ ﺑﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻲ وﻗﻔﻪ در ﭘﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲاش‬
‫واﻗﻌﻲ ‪ -‬ﺣﻴﺎت ﺑﻮرژواﻳﻲ ‪-‬اش درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﺣﺪ ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺮاي ﻫﻤﺴﺎﻳﻪاش‬ ‫ﺑﺎ اﻫﺪاف و وﺳﻴﻠﻪﻫﺎي ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او روﺣﺎ ً و ﺟﺴﻤﺎ ً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺮوﺳﻜﻲ در دﺳﺘﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺘﺎﻧﺖ ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز‬

‫‪٩٢‬‬ ‫‪٩١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻓﺮدي‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ و ‪...‬در ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺟﺪا ﺷﺪه از‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﺌﻮري ﺧﻮد را از ﻗﺮارداد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ روﺳﻮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻘﺮاول ﻫﮕﻞ و ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز ﺷﻬﺮوﻧﺪ‬
‫دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻨﮓ ﻫﻤﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو ﺟﺪاﻳﻲ‬
‫اﻧﺘﺰاﻋﻲ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﺮد ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ رد ﻧﺎﻗﺺ ازﺧﻮدﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه از ﺳﻮي اﻳﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن از اﻧﺴﺎن‪ .‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ آزادي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺸﺮ او را از‬
‫دو ﻣﺘﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺮش رﻫﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در آن ﻓﺮد ﺑﻪ ﺷﻜﻞ وﺟﻮدي‬
‫ﭼﻨﮕﺎل ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ او را از ﺳﻠﻄﻪ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻣﻄﻠﻘﺎ ً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﻇﻬﻮر ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻔﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎن آزادي‬
‫ﻧﺒﻮد زﻳﺮا وﺿﻌﻴﺖ ازﺧﻮدﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻐﻞ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺑﺮدﮔﻲ ﺷﻐﻠﻲ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ارادي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬رﻫﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ "ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺰرﮔﻲ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا اﻳﻦ‬
‫ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺟﻬﺎن ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻧﺎﻣﺸﺮوع و ﺳﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﭘﻮل‪ ،‬ﻗﺪرت ﺟﻬﺎﻧﻲاي ﻛﻪ دوﻟﺖ و‬
‫اﻣﺮ ﺣﺘﺎ ﺷﻜﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ رﻫﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن در ﺑﻄﻦ ﻧﻈﻢ ﻣﺴﺘﻘﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮد درآورده اﺳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺮاﻧﺪازي ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻗﻌﻲ رﻫﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﻼﺻﻪي ِ ﺗﺰﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﺎرﻛﺲ در ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺰﻫﺎ ﻧﻘﺪ دوﻟﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و در‬
‫ﻛﺎر رود‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﻀﺎد دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ ﺑﻴﻦ ﻫﺪف و وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎ ً در آﮔﺎﻫﻲ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎي‬
‫واﻗﻊ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ آنﻫﺎ‬
‫ﻣﺪرن وﻓﻖ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻣﻞ و ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﻘﻼب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺗﺰﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻣﻮردي ﻋﻠﻤﻲ در آنﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ آﺷﻜﺎرا ﺑﺮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪاي ﻛﻪ در آن ﻫﻤﻪ ﺷﺮارتﻫﺎ و ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﻤﻪ‬
‫اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم اﺧﻼﻗﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد ﻛﻪ در آنﻫﺎ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪه‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻘﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲاش داراي وﻳﮋﮔﻲ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻟﺰوم اﻧﺠﺎم ﻛﺎري در ﭼﻬﺎرﭼﻮب زﻣﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺻﺮار ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎرﻛﺲ از‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺪون آزاد ﻛﺮدن ﻫﻤﻪ وﺟﻮه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ رﻫﺎﺳﺎزي ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ‬
‫رﻫﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺣﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺖ و ﺷﻬﺮوﻧﺪ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ رﻫﺎﺳﺎزي ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻧﺎﺑﻮدي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﺳﻘﻮط ﻛﻨﺪ ‪ -‬اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻜﺮده ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﺪف و ﻫﻢ اﺑﺰارﻫﺎي رﺳﻴﺪن‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ آن ﻫﺪف را ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ از ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ "ﺳﺮ" و روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎزوي رﻫﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن ﻛﻪ‬
‫"ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻨﻔﺮد واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻧﺘﺰاﻋﻲ را دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ" ﻗﻠﺐ" آن اﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ از اﺧﻼق ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﺣﻴﺎت روزاﻧﻪاش‪ ،‬در ﻛﺎرﻫﺎي وﻳﮋهاش و در ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋهاش‬
‫ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺸﻜﻞ زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮع ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن "ﻧﻴﺮوي ﺧﻮد" را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻌﺒﻴﺮي ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮرﮔﻮﻧﻪ از ﺣﻴﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﭼﻬﺮه‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺮوي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺮوي ﺳﻴﺎﺳﻲ از ﺧﻮد‬
‫اي ﺑﺸﺮي ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ آن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺗﻔﻜﺮ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪ راه ﺣﻞ‬
‫ﺟﺪا ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در آنﺻﻮرت رﻫﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻘﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪[5]".‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ اﻧﻘﻼب را ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﻛﻨﺪ آن را ﺑﺮ اﺳﺎس اﺧﻼق ﻫﻨﺠﺎري ﻣﺪﻟﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻠﺴﻔﻪ‬

‫‪٩٤‬‬ ‫‪٩٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ و ﻳﺎ ﺗﺌﻮري ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮاﺳﺖ‬

‫ﻣﺰدي ﺷﻜﻠﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮدﮔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ ﻣﺰد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺧﻮد را اﺧﻼﻗﻲ ﺻﺮف ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﻣﺠﺪد اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻼﺋﻖ‬
‫دادن ﺟﻴﺮه ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻠﻤﻲ وﻳﮋه ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ :‬ﻋﻠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺑﺰار ﺣﻴﺎت ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪.‬‬
‫"ﺣﺘﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺰدﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﺮودون ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راﺑﻄﻪ ﻛﺎرﮔﺮ روزﻣﺰد را در‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰار ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﺎرش ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫اﻣﺮي ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﻞ ﺣﻴﺎت "ﺑﻮرژواﻳﻲ" ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﻣﺠﺮد ﻧﻤﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ"‪[6] .‬‬
‫را وﻗﻒ آن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ آرﻣﺎﻧﻲ و اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﺑﺮدﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎي ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬رﻫﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺗﺌﻮري ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻣﺪرن ﻫﻤﺎن اﻫﻤﻴﺘﻲ را دارد ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪل ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻻزﻣﻪ اﻳﻨﻜﺎر ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻌﺎل در ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ آن‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮدﮔﻲ از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ)ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻘﺪس ‪ .(1845‬ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮده ﻛﺎرﻣﺰدي‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺴﺘﻲ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎي ﻣﺪرن ﺣﺎﺻﻞ‬
‫و ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪي ِ وي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در دوﻟﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺒﺎدل ﭘﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺮدم درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻣﺸﺮوﻃﻪ در ﻣﻌﺮض ﺑﺮدﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ و ﻫﺮاس روﺷﻨﻔﻜﺮان از ﭘﻴﮕﺮد و ﻫﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺮوﺳﻪ اﻧﻘﻼب ﻛﻪ ﻻزم ﺑﻮد ﮔﺎمﻫﺎي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪" .‬در دﻧﻴﺎي ﻣﺪرن ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﺮده و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ "،‬ﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﻌﺪي را ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ اي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ‪ -‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺗﺌﻮرﻳﻚ‬
‫ﺑﺮدﮔﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺷﻜﻞ ﺑﻬﺮهوري از ﺣﺪاﻛﺜﺮ آزادي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫وﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻻزم دﻳﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫)ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺒﻞ(‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﺬﻫﺐ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ً ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ آزادي ﻓﺮدي‬
‫"ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﻛﺸﻒ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻨﺒﺶاش را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد‪...‬ﺑﺎز‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻧﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮدﮔﻲ را ﺗﻘﺪس ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻴﺰﻫﺎي ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﻮاﻧﻴﻦ روﺷﻦ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﻌﺪي ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫روﺑﺴﭙﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻦ ﺟﺎﺳﺖ و ﻫﻮادارانﺷﺎن از اﻳﻦرو ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺮدﮔﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲاش را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدارد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ درد زاﻳﻤﺎناش را ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ و ﻛﻢﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪".‬‬
‫واﻗﻌﻲ ﻋﻬﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن و دوﻟﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﺪرن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮدﮔﺎن رﻫﺎ ﺷﺪه؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫)ج ‪ . 1‬ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﻛﺎﭘﻴﺘﺎل(‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل‪ ،‬ﻋﻼﺋﻖ ﻓﺮدي ﻟﮕﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ و اﻧﺪﻳﻮﻳﺪآﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎ ً ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺿﺮورت‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻛﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻣﺎﻫﻴﺖ دوﻟﺖ ﻣﺪرن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرن را درك‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ درك ﺷﺎن ﻛﺮده ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻼش وي در ﻧﻘﺪ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻫﺪف ﻏﺎﻳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﻳﻲ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰار ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲﻫﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲاش ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ارﺿﺎي ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲﻫﺎي ﻓﺮدي ﻣﻠﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻛﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ رﺳﻴﺪ؛ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ و‬
‫داﺋﻤﻲ را ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﻘﻼب داﺋﻤﻲ ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ او ﭘﻴﺮوزي ﺑﻮرژوازي ﻟﻴﺒﺮال را ﻛﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﻲاش ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ داراﻳﻲ آن را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫را ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﻞ ﻛﺮد‪ :‬دوﻟﺖ‬ ‫‪1789‬‬ ‫ﻗﺎدر ﺷﺪ روﻳﺎﻫﺎي‬ ‫‪1830‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه در‬

‫‪٩٦‬‬ ‫‪٩٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻧﺤﺼﺎر ﻗﺪرت و ﻋﻼﺋﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از اﻳﻦرو وي در ﭘﻲ اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﺎل ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ اﺳﭙﺎرﺗﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻞ‬
‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ اراده اﺳﺖ"‪[9] .‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻲ وﻗﻔﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻲ‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻣﺎرﻛﺲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رﺟﻮع ﺑﻪ‬
‫وﻗﻔﻪ ﻧﮕﺮان ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻮﻧﺎﭘﺎرﺗﻴﺴﻢ ﺑﻮد‪ [7].‬ﻣﺎرﻛﺲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ دوره‬
‫رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﻨﺎﭘﺎرﺗﻴﺴﺖ آن را‬
‫ﻛﻼﺳﻴﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ و ﺳﻨﺖ ﺑﻮﻧﺎﭘﺎرﺗﻴﺴﺘﻲ ﺟﺰء ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ داﺧﻠﻲ و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰﮔﺮاﻳﻲ را در اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺪاوم ﺳﻨﺖﻫﺎي‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﺗﺌﻮري ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﺪرن را ﺑﻴﺎن‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ در ﻣﻮاردي ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻮل ﻣﺘﺪوﻟﻮژﻳﻚ ﺗﺌﻮري دوﻟﺖ او ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻣﺪ‬
‫"ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪهاي ﻛﻪ ﺑﺎ ارﺗﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺣﺎﺿﺮ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﻮروﻛﺮاﺳﻲ‪،‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎه اﺳﺎﺳﺎ ً آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ وي را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲداد‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻤﻮاره آﻣﺎده ﺑﻮد دركاش‬
‫ارﮔﺎنﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﻣﺎر ﺑﻮآ ﻫﻤﻪ ﺣﻴﺎت ﻣﺪﻧﻲ را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا‬
‫از دوﻟﺖ را ﺑﺎ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ درك ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲاش از ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺎن‬
‫در اﻳﺎم ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰار ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرن ﺗﺎزه ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه در ﻣﺒﺎرزهاش ﺟﻬﺖ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﻴﺎن رادﻳﻜﺎلﺗﺮﻳﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫رﻫﺎﻳﻲ از ﭼﻨﮕﺎل ﻓﺌﻮداﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ...‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫"ﺑﺎﻳﺶ دوﻟﺖ از ﺑﺎﻳﺶ ﺑﺮدﮔﻲ ﺟﺪاﻳﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪...‬دوﻟﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ و ﺿﻤﻨﺎ ً ﻣﻠﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻫﺪف اﻳﺠﺎد وﺣﺪت ﻣﻠﻲ )ﻣﻠﺖ آﻓﺮﻳﻨﻲ( ‪ ...‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﻴﺮي را ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲﺗﺮ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺻﻞ ﻛﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻋﻠﻞ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﻪ آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدن ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ‪ -‬اداﻣﻪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﺻﻮل دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺳﺎزﻣﺎن واﻗﻌﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ و ﺣﻮزهﻫﺎي ﻗﺪرت دوﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﺑﺰار و اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل و ﺳﻠﻄﻪ ﻓﻮق ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫دوﻟﺖ در آن ﻧﻤﻮد ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺧﻮدآﮔﺎه و رﺳﻤﻲ اﺳﺖ‪[8]".‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ واﻗﻌﻲ اش را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ ...‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻼﺋﻖ اﻧﻔﺮادي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮف رواﺑﻂ‬
‫در آن زﻣﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد از ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺪا‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ و از آن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد و در‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﻌﺪا ً‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻲ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﭘﺴﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ‬
‫در اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ را ﻣﻄﺮح ﺳﺎزد اﻣﺎ ﺑﻌﺪﺗﺮ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد"‪[10] .‬‬
‫دوم و ﻛﻤﻮن ‪ 1871‬ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي اﻓﺸﺎي ﻗﺪرت دوﻟﺖ از ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻫﻤﻪ آﺛﺎر‬
‫"ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦﻛﻪ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ و اﻧﺘﻘﺎدي وي در اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﮕﻞ؛ در دورهاي ﻛﻪ وي ﺑﺮ روي ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎر ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ روﺑﺴﭙﻴﺮ ﻏﻨﺎ و ﻓﻘﺮ زﻳﺎد را ﻣﺎﻧﻊ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻧﺎب ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ و ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬و ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫وي در اﺗﺤﺎد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻣﻮﺟﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻤﻮن‬

‫‪٩٨‬‬ ‫‪٩٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻓﺮﺻﺘﻲ در اﺧﺘﻴﺎر وي ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎياش در‬

‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﭘﺮودون‪ ،‬اﻻﺑﺨﺘﻜﻰ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﺶ ﻛﺘﺎب اﻗﺘﺼﺎد ﺧﻮد را ﺑﻪ آن اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﺑﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺻﺮف در ﻳﻚ ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ﻛﺎرﮔﺮى ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻲ از آن اﺗﺤﺎد آزاداﻧﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي آزاد ﻛﻪ وﻗﻮعاش‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮى ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﻠﻰ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪-‬‬
‫را در ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ دﻫﺪ‪:‬‬
‫اى ﻛﻪ ﻫﺪفاش ﺑﻴﺎن "ﺿﺮورت ﺗﺎرﻳﺨﻰ" ﻛﻤﻮن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫"ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻧﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ و آن‪ ،‬ﻗﺪرت دوﻟﺖ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﻳﺎ ﺟﻤﻬﻮري‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﺗﺌﻮرى ﻣﺎرﻛﺲ ﻇﻬﻮر "ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻰ " ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺗﺎرﻳﺨﻰ‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﻪ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺻﺮﻓﺎ ً ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻘﻂ ﻏﻴﺮ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ً ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰاى ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺣﻴﺎت ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻣﺮدم در ﺣﻴﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ"‪[11].‬‬
‫ﻗﺎﻃﻊ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﻨﻌﺘﻰ را درﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫وﻇﻴﻔﻪ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺧﻼق ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﺟﺒﺎر ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاى ﻧﺸﺎن دادن ﻣﻨﻄﻖ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﺳﺒﺒﻴﺖ را ﺑﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ ‪-‬‬
‫‪V‬‬
‫را از ﻳﻚ ﺳﻮ و ﻧﻬﺎدﻫﺎى ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ را از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ و رﻓﺘﺎر آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﺖ ﻃﺒﻘﺎت‬ ‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﻫﺎﻳﻲ ﺳﺮفﻫﺎ از رژﻳﻢ ﻓﺌﻮداﻟﻲ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ رﻫﺎﻳﻲ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮﺧﻼف اﻧﮕﻠﺲ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻰﻛﺮد ﻛﻪ اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ اﻧﻘﻼﺑﻰ‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺪرن‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﺮفﻫﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي‬
‫آﻳﻨﺪه ﻣﺜﻞ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﺤﻮﻻت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن و اﺷﻴﺎء و آﮔﺎﻫﻰ را‬ ‫اﻳﺠﺎد اﻣﻜﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ آزاد ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ‬
‫ﺧﺮد و ﺧﻤﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬روى ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻧﮋاد اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺪرن‪ ،‬ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در "ﻛﺎر آزاد" ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را‬
‫واﻗﻌﻰ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮد؛ وارد ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻋﻘﻞ ﺷﺪ ﺗﺎ روﻳﺎﻫﺎياش ﺟﺎﻣﻪي ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮدش را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ آنﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎرﻣﺰدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﻴﺮوزي ﻋﻠﻢ وﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪاي را اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺟﻤﻼﺗﻲ را ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻮرژوازي و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺤﺮانﻫﺎي‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎياش و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻞ راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎياش ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻴﻖ و ﻓﻼﻛﺖ ﺑﺎر ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺴﺎزد‪:‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﺘﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﭘﻴﺮوزي ﻫﻨﺮ ﺑﺎ از ﻛﻒ رﻓﺘﻦ ﻛﺎراﻛﺘﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ‬ ‫"ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آنﻫﺎ ]ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ[ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ً در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻬﺎدي ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن‪،‬‬
‫ﺳﺮوري ﺑﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻫﻢ ﻧﻮع ﺧﻮد و ﻳﺎ اﻓﺘﻀﺎﺣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر آورده‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ از آنﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻴﺎن ﺟﻤﻌﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و آن‬
‫ﺑﻮد درآﻣﺪ"‪[13] .‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ دوﻟﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪[12] ".‬‬

‫‪١٠٠‬‬ ‫‪٩٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﺻﺮﻓﺎ ً ﻳﻚ ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ اﻧﻘﻼب‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎﻫﻴﺘﺎ ً ﻋﻤﻠﻲ "ﺑﻮرژواﻳﻲ" اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﺑﺎ اﻫﺪاف‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ از ﻃﺮف اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ و‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺪف اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﺑﻪ آن ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آﮔﺎﻫﻲ آنﻫﺎ از ﺿﺮورت و اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮي ﺧﻠﻖ ﻣﺠﺪد ﺑﺸﺮﻳﺖ روي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﺎن دوران ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ در ﻧﺎﻣﻴﺪن آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري‬
‫آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎﻧﻲ درآﻣﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺮدﮔﻲ از ﺳﻮي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ" اﺑﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻤﺎﻳﺰ دﻗﻴﻖ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﻴﻦ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻋﻤﺎل‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺷﺪ آﮔﺎﻫﻲ ﺗﻮدهاي‬
‫ﺷﺪه از ﺳﻮي ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ و ﺑﻼﻧﻜﻲﻫﺎ ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻲ‬
‫ﺿﺮورت ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﻨﻴﺎدي رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﺷﻚ ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻛﺸﻒ راز ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﺟﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﻴﺎدت را داﺷﺖ‪،‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﺳﻮي ﺧﻄﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از او اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﺣﺮﻓﻪاي و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺪاران ﺣﻖ‬
‫ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬روﻳﺎﻫﺎ و اﺗﻮﭘﻴﺎﻫﺎي ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎنﮔﺮ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫اﻋﻤﺎل دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮي و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻋﻘﻠﻲ و اﺻﻼﺣﺎت ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﮋاد اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻜﻠﻲ از ﮔﺬار را در ﻛﺸﻮرﻫﺎ در ذﻫﻦ ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫ﻟﺬت زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻋﻘﻠﻲ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺎزآﻓﺮﻳﻨﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دوران دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺧﻮد را ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎن دﻫﺪ‬
‫و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺑﻴ‪Ĥ‬ورﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ درآورد‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺮن ﺧﺸﻮﻧﺖ و‬
‫آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺧﻴﺰ از ﻗﻠﻤﺮو ﺿﺮورت ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو آزادي وﺟﻮد‬
‫ﻓﺴﺎدي ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻮرژوازي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪت ﭘﺮوﺳﻪ ﮔﺬار ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻧﺪارد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺬر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺑﺮﻳﺴﻢ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ و ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻛﻢﺗﺮي ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد زﻳﺮا ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ وﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ اﻧﻘﻼب‬
‫ﺗﻮدهﻫﺎي ﭘﺮوﻟﺘﺮ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮرژوازي ﻛﻢ ﺗﻌﺪاد و ﺿﻌﻴﻒ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داد‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و اﺟﺮا ﺷﺪه از ﺳﻮي ﮔﺮوﻫﻲ از اﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺣﺮﻓﻪاي‬
‫"ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ً در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪهي ِ ﺣﺎﺻﻞ از ﻛﺎر ﻓﺮدي ﺑﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ از ﺳﻮي اﻛﺜﺮﻳﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪهي ِ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻨﺪ و ﻋﻤﻞ ﻣﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻤﺘﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﻴﺰ و ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ از‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺳﻴﻮن ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻼ ً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰه‬
‫ﻃﺒﻘﻪ و ﺣﺰب درآﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را رﻫﺎ‬
‫ﺷﺪه در آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ از‬
‫ﺳﺎزد‪ :‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ رﻧﺞ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﻛﻪ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن "اﺑﺰار ﻓﺮﻳﺐ" ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮدهﻫﺎ از ﺳﻮي اﻗﻠﻴﺖ ﻛﻮﭼﻚ روﺑﺮو ﺑﻮدﻳﻢ در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ در ﻣﻮرد آﺧﺮي ﺑﺎ ﺳﻠﺐ‬
‫ﺷﻜﻞ اﺑﺰار رﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻲآورد‪ .‬ﻃﺒﻘﻪاي ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ از اﻗﻠﻴﺖ ﻛﻮﭼﻚ از ﺳﻮي ﺗﻮده ﻫﺎي وﺳﻴﻊ ﻣﺮدم روﺑﺮوﻳﻴﻢ‪[14] ".‬‬
‫دﻫﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوزي ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﺌﻮري ﮔﺬار ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺌﻮرﻳﺰه ﻧﻜﺮد؛ در واﻗﻊ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻗﻠﻴﺖ ﺣﺎﻛﻢ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮوزي ﻗﺪرت‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻃﺮحﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي وي در ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه در‬

‫‪١٠٢‬‬ ‫‪١٠١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫آﺛﺎرﻣﺘﻨﻮعاش ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﻫﻤﻪ در واﻗﻊ در ﻫﻤﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و‬
‫ﭘﺮودوﻧﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ رزﻣﻨﺪه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﺘﻀﺎد‪ ،‬ﻳﻚ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺮودون ‪ -‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﺗﺨﺎذ ﻣﻮﺿﻊ‬ ‫‪1847‬‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﺎل‬ ‫‪IWMA‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺌﻮري وي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺑﻨﺎي "ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ" از ﺳﻮي‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺿﺪ‪-‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ آن ﻧﺎﻳﻞ ﻣﻲﺷﺪ ‪ -‬را ﺗﺮك ﻧﻜﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻋﻤﻖ ﻣﻀﺮ ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‬
‫"ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﻨﻲ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﻘﻮط ﺑﻨﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻬﻨﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﻣﻌﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ و ﺑﻲ ﺑﺮو ﺑﺮﮔﺮد ﻫﻤﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت‬
‫ﺟﺪﻳﺪ در ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ اوج ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؟ ﻧﻪ‪ ...‬ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ِ اﺻﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ رﻓﻴﻖاش ﺑﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ‬
‫اش ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻛﻬﻨﻪ‪ ،‬اﺗﺤﺎدي را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﺒﻘﺎت و‬
‫‪-‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ از ﻳﻚ ﺳﻮ و‬ ‫‪the Selbsttgkeit‬‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ي ِ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻃﺒﻘﻪ ‪-‬‬
‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﻢ آنﻫﺎ را ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دﻳﮕﺮ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺣﺰب از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ راه ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ آﻣﻮﺧﺘﻦ از ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺟﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺎن رﺳﻤﻲ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺰوﻟﻪ ﺑﻮده و ﺟﺰء‬
‫ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و ﺑﻮرژوازي ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫اﺻﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﺎرﮔﺮان اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻛﺎرﮔﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را آﻣﺎده ﻛﺴﺐ و‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهاي ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ و اوج ﻳﺎﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞاش اﻧﻘﻼب ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺑﺰار ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻼش ﻣﺠﺪد و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دوﺑﺎره‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﺎﻣﻼ ً ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﻮام ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‬
‫ﺑﻮرژوازي ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺠﺪد ﻗﺪرت و ﻛﺴﺐ دوﺑﺎره ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻀﺎد ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺴﺘﻌﺪ ﭘﺮوردن ﺗﺨﺎﺻﻤﺎت وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﺑﻪ ﺗﻦ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻦ‪ -‬ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻲ وﻗﻔﻪ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻴﺮوي ﻣﺎدي درآورد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از‬
‫ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺧﻮد دﻓﺎع و ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﻣﺘﺮﻗﻲ ﭘﺮوژه ﮔﺬر را ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ اﺛﺮي از ﻃﺒﻘﺎت و‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﻧﻔﻲ و ﺧﻠﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪" -‬ﻛﻪ در‬
‫ﮔﺮﻓﺖ"‪[15] .‬‬ ‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﻢ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﻠﻮي اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﺖ"‪ -‬ﭘﺮوژه دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ ﻧﻔﻲ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ در اﻳﻦﺟﺎ ﻛﺎﻣﻼ ً رﺋﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﻓﺎرغ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻳﺪهآﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﺎره‬
‫ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺑﺮاي زاﺋﺪ ﻛﺮدن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻄﺮ ازﺧﻮدﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﻲ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوژه ﻫﻨﺠﺎري‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﻲ از ﺳﻮي ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوژهاي ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮاﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن در ﻣﺒﺎرزه ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ درك و ﻓﻬﻢ ﺷﻮد‪" .‬ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻛﻮر در وي ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻨﺰهﻃﻠﺒﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺟﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف‪-‬‬
‫ﻳﺎ اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ" )ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﻲ‪ .‬ﺑﻲ ‪ .‬ﺷﻮﻳﺘﺰر‪ .(1865 ،‬اﻳﻦ زﺑﺎن‬
‫اش ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ و ﺳﺮوري ﺗﻮدهﻫﺎي اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﻔﻜﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮش ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﭘﺮودون و ﻳﺎ اﺳﺘﻴﺮﻧﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮ‬
‫‪ (International Workingmens‬ﻛﻪ‬ ‫)‪Association‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣﺮدم را از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻫﺠﻮم زﺑﺎﻧﻲ و ﭘﺎرادوﻛﺲ ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻋﻀﺎياش را ﺑﺎ روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﻳﻚ ﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ ً از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫آنرو ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺎن ﻫﺪف و وﺳﻴﻠﻪ راﺳﺖ و رﻳﺲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ‬

‫‪١٠٤‬‬ ‫‪١٠٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ آن ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻛﺎر اﻟﻴﻨﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ درك و ﺧﻮدآﻣﻮزي از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺒﻮل‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻋﺼﺎره ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ‬
‫ﺟﻤﻌﻲ ِ وﻇﻴﻔﻪ ِ ﻋﻈﻴﻢ ِ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬
‫در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد راﺟﻊ ﺑﻪ دوﻟﺖ آنﻫﺎ را ذﻛﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و ﺣﺘﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺮوزي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺗﺌﻮري اﺟﺘﻤﺎﻋﻲاش را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ادﻋﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻼﺷﻲ در ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺑﮋﻛﺘﻴﻒ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ و‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﻪ ﻣﺘﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﻼﻓﺼﻞ اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪ -‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‪،‬‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ِ ﻋﻤﻞ ِ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪاي اﻳﺪهآل ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺌﻮري ﻣﺎرﻛﺲ‬
‫ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ‪ -‬از ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪي "ﻋﺎﺑﺪ و ﭘﺮﺳﺘﺶﮔﺮ دوﻟﺖ" و "ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺑﻴﺎن روﺷﻦ روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺮاد و اﻣﻜﺎﻧﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ دوﻟﺘﻲ" و ﻧﻴﺰ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻣﻌﺎدل دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﺣﺰب ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي اﺣﺰاب و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻃﺎﻟﺐ ﻗﺪرت در ﻧﻈﺮ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻳﻚ ﻓﺮد واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل اﻳﻦﻫﺎ وﺟﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ و اﻋﻼم ﺷﺪه دو ﻋﺎﻣﻞ ادراﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫)اﻟﻒ(" ﻳﺎدداﺷﺖ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻛﺘﺎب ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دوﻟﺖ و آﻧﺎرﺷﻲ )ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻓﺮاوان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و دﻳﮕﺮي آزاداﻧﻪ ﻣﺴﻴﺮش را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﺪف‬
‫زﺑﺎن روﺳﻲ‪ ،‬ژﻧﻮ ‪ ".(1873‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ‪ :‬دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و اﺑﻘﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺮد‬
‫روﻳﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫دوﻟﺘﻲ؛ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي و اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ؛ اﻣﺤﺎي دوﻟﺖ و ﺗﺒﺪﻳﻞ وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫"اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻌﺎرﻫﺎﻳﺶ را از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫وﻇﺎﻳﻒ اداري ِ ﻛﻤﻮنﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ ﺧﻮدﮔﺮدان ‪.‬‬
‫آﻳﻨﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﻗﺒﻞ از ﺑﺪور اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻫﻮﻣﺎت در ﺑﺎره ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲ‬
‫)ب( ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮان آﻟﻤﺎن)ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﺗﺎ( )‪ .(1875‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ‪ :‬دو ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ راﻫﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي آﻳﻨﺪه ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ‪[16 ]".‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻌﺎوﻧﻲ؛ ﺑﻮرژوازي ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ؛ ﻧﻘﺪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺿﺮورﺗﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ؛ و ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬در‬
‫"ﻗﺎﻧﻮن آﻫﻨﻴﻦ ﻣﺰد"؛ ﻧﻘﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻛﺎرﮔﺮي؛ آﻣﻮزش اﺑﺘﺪاﻳﻲ آزاد از‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺬﻫﺐ و دوﻟﺖ؛ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮔﺬار ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﻮل‬
‫ﺷﺪن ﻫﻤﻪ روﻳﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﻟﻬﺎمآوراناش ﺑﻪ آنﻫﺎ دل ﺧﻮش‬
‫وﻇﺎﻳﻒ دوﻟﺖ ﺑﻪ وﻇﺎﻳﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪.‬‬
‫ﻛﺮده وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ‬
‫)چ( ﻛﻤﻮن دﻫﻘﺎﻧﻲ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز اﻧﻘﻼب در روﺳﻴﻪ) ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ورا زاﺳﻮﻟﻴﭻ( )‪.(1881‬‬
‫را در ﻫﻤﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺮدﮔﻲ داﺋﻢ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﻛﺸﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ‪ :‬ﻛﻤﻮن روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺳﻲ؛ دوﮔﺎﻧﮕﻲ ﻛﻤﻮن‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻠﻘﻪ راﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺗﺌﻮري و اﺗﻮﭘﻴﺎ در آﻣﻮزهﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ؛ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﻤﻮن و ﺑﺤﺮان ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ؛ ﻣﺎﻟﻴﺎت و رﻫﺎﻳﻲ‬
‫آﺷﻜﺎرا ﺧﻮد را آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫دﻫﻘﺎنﻫﺎ؛ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ و ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﻤﻮن؛ ﻛﻤﻮن روﺳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫"ﻫﻤﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ آﻧﺎرﺷﻲ را ﭼﻨﻴﻦ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪-‬‬
‫دوﻟﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺗﻨﻬﺎ اﻧﻘﻼب روﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﺎﺑﻮدي ﻃﺒﻘﺎت ‪ -‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻔﻆ ﺑﺮدﮔﻲ‬

‫‪١٠٦‬‬ ‫‪١٠٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻗﻠﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺑﻬﺮهﻛﺸﺎن اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ 1883‬ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻴﭗ وان ﭘﺘﻦ و ادوارد ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 28‬ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ .1884‬در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد و وﻇﺎﻳﻒ دوﻟﺖ ﺻﺮﻓﺎ ً وﻇﺎﻳﻔﻲ اداري ﻣﻲﺷﻮد‪[17] ".‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻓﺮازﻫﺎﻳﻲ از ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ )‪ (1847‬و ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ)‪ (1848‬ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺘﻦ ﺿﻤﻴﻤﻪ]‪[18‬‬
‫ﻛﻨﺪ"ﻛﻪ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ازﻫﻤﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﭘﺎﻳﺎن دوﻟﺖ را اﻋﻼم ﻛﺮدهاﻳﻢ"‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻲ ﺷﻚ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﻻ اﻳﺪهﻫﺎ و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﺮدرﻳﺶ اﻧﮕﻠﺲ را در ﺑﺎره دوﻟﺖ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫اﻏﺮاق ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل از وﻳﻠﻴﺎم ﮔﻮدوﻳﻦ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﻳﻦ ادﻋﺎ را ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻧﻴﺎورده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺑﺎور وي‬
‫رﺟﻮع ﺑﻪ آﺛﺎر دﻳﮕﺮان در ﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ )‪ (1793‬اﺛﺒﺎت‬
‫ﺑﻪ اﻣﺤﺎء ﻧﻬﺎﻳﻲ دوﻟﺖ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻧﻌﻞ ﺑﻪ ﻧﻌﻞ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬در‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮد "آﻧﺘﻲ دورﻳﻨﮓ )‪ "(1877-8‬اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي ﭼﺎپ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﻧﮕﻠﺲ ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﻗﺪرت دوﻟﺖ و دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ داراﻳﻲ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺧﻮد‪ -‬اﻣﺤﺎﻳﻲ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﻢ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و ﻳﺎ در واﻗﻊ "ﺣﺬف دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ دوﻟﺖ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ "اﻣﺤﺎء" دوﻟﺖ را "ﻣﺮگ" دوﻟﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪:‬‬

‫”‪“.Der Staat wird nicht abgeschafft, er stirbt ab‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از رﻓﻴﻖاش در ﻣﻮرد‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺪدا ً اﻳﻨﺒﺎر در ﻛﺘﻨﻲ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪ -‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺮو ﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻧﮕﻠﺲ ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺎز ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﺒﺎرزه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻦ ﺑﻮرژوازي و‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ روي ﺧﻮاﻫﺪ داد؛ ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪه آﻣﺎده رﻫﺎ ﺳﺎزي ﺧﻮد ﺷﺪه و ﺧﻮد را در‬
‫ﺣﺰﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪" :‬ﺣﻖ راي و ﺷﺮﻛﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﻌﻴﺎر ﺑﻠﻮغ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ" و ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ از ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ دوﻟﺖ و ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ".‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮﻳﺰ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آنﻫﺎ )ﻃﺒﻘﺎت( ﺳﻘﻮط‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد"‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‪...‬ﻛﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺖ را در ﻛﻨﺎر ﭼﺮخ ﻧﺦ رﻳﺴﻲ و ﺗﺒﺮ ﺑﺮﻧﺰي ]‪ [19‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮزه ﻋﺘﻴﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﭙﺮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻧﮕﻠﺲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 18‬آورﻳﻞ‬

‫‪١٠٨‬‬ ‫‪١٠٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ " . 1‬ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ي ِ ﺷﻤﺎره ‪ 179‬ﻛﻠﻨﻴﺶ ﺗﺴﺎﻳﺘﻮﻧﮓ " ‪ .‬دﻫﻢ ﺗﺎ ﭼﻬﺎرﻫﻢ ﺟﻮﻻي ‪ 1842‬راﻳﻨﻴﺶ ﺗﺴﺎﻳﺘﻮﻧﮓ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫”‪”plan et m ode de l'Economie“ in M. Rubel, Marx, Critique du Marxisme‬‬
‫ﭘﺎﻳﻮت‪ ،‬ﭘﺎرﻳﺲ ‪ 1974‬ﺻﺺ‪ 369‬اﻟﻲ ‪.401‬‬
‫‪ .3‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪.Rubel, Marx, Critique du Marxisme, Payot, Paris, 1974.‬‬
‫ﺻﺺ‪ 63‬اﻟﻲ ‪ ،163‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺎره اﺳﻄﻮره " اﻛﺘﺒﺮ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﻳﻲ" و ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫)ﻧﻈﺎم( ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داري‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺗﺰﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮي در ﺑﺎره ﻓﻮﻳﺮﺑﺎخ ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه در ﮔﺰﻳﺪه آﺛﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺎرل‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ادﻳﺖ ﺷﺪه از ﺳﻮي ﺗﻲ‪.‬ﺑﻲ‪.‬ﺑﺎﺗﻤﻮر و م‪ .‬روﺑﻞ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﻠﻴﻜﺎن‪ ،1963 ،‬ص‪. 82‬‬
‫‪ " .5‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻳﻬﻮد"‪،‬‬
‫‪Deutsch-franz?che Jarb? February 1844.‬‬
‫‪ -6‬دﺳﺘﻨﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ " ﻛﺎر ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪه" ‪. 1844‬‬
‫‪ -7‬ﻧﮕﺎ‪.‬‬
‫‪M. Rubel ,Karl Marx devant le bonapartisme, Mouton & Co., Paris-The Hague,‬‬
‫‪1960 .‬‬
‫‪ " -8‬ﻧﻈﺮات اﻧﺘﻘﺎدي در ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ :‬ﺷﺎه ﭘﺮوس و رﻓﺮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻲ" ﻫﻔﺘﻢ و دﻫﻢ اﮔﻮﺳﺖ‬
‫‪ ,Vorw s :184‬ﻧﺸﺮﻳﻪ‪:‬‬
‫‪ -9‬ﻣﻨﺒﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ" ﻛﺎراﻛﺘﺮ ﻛﻤﻮن"‪1871 ،‬‬
‫‪ -11‬ﻣﻨﺒﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ -12‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،1845 ،‬ادﻳﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻲ‪.‬ﺟﻲ‪.‬آرﺗﻮر‪ ،‬ﻻرﻧﺲ و وﻳﺸﺎرت‪ ،‬ﻟﻨﺪن ‪،1970‬‬
‫ص‪. 85‬‬
‫‪ -13‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮدم‪ 14 ،‬آورﻳﻞ ‪. 1856‬‬
‫‪ -14‬ﻛﺎﭘﻴﺘﺎل‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﻓﺼﻞ ‪. 32‬‬
‫‪ -15‬ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪،1847 ،‬ﻓﺼﻞ دوم‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪. 5‬‬
‫‪ -16‬ﻫﻴﺠﺪه ﺑﺮوﻣﺮ ﻟﻮﺋﻲ ﺑﻨﺎﭘﺎرت‪. 1851 ،‬‬
‫‪-17‬اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت ﺟﻌﻠﻲ در اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل‪. 1872 ،‬‬
‫‪ -18‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪1976‬‬
‫‪ -19‬ﻣﻨﺸﺎء ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺖ ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪.‬‬

‫‪١١٠‬‬ ‫‪١٠٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺣﻞ درﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﮔﺮاﻳﺶ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬درﮔﻴﺮيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮر ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻦ ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻪي ﻋﻘﻼﻧﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ – آرزوي آن ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺟﻨﺒﺶ از ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺨﺮب ﺳﻴﺎﺳﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎي "دوﻟﺖﮔﺮا" – در واﻗﻊ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ روﻳﻜﺮد ﺿﺪﺳﻴﺎﺳﻲ آن ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺿﻌﻒ ﺑﻪ وﻳﮋه در اﺛﺮ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ "دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ" ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﺣﺎوي ﻳﻚ ﺳﻮء ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺪي از‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ذات آن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﺗﺌﻮري ﺧﻮدرﻫﺎﻧﻲ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد اﺑﻬﺎم در درك اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ در ﺗﻼش ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ و ﻣﻴﺨﺎﺋﻴﻞ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي‬
‫ﺑﻪ ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬ ‫‪1870‬‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻫﺮ دو در‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻋﻤﻠﻲ اﻳﺪهﻫﺎيﺷﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ (3).‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ :‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ادﻋﺎي داﻧﻴﻞ ﮔﻮﺋﺮﻳﻦ در اﺛﺮ ﻛﻼﺳﻴﻚ او از ﺗﺎرﻳﺦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﺑﺮﮔﺮدان‪ :‬ف‪ .‬راﺳﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮاﺳﻮي دﻋﻮاﻫﺎي ﭘﺮﺳﺮوﺻﺪاي ﻓﺮﻗﻪاي ﻗﺮار دارد‪" :‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ"‪ (4) .‬اﮔﺮ در اداﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ را ﻫﻢ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ "ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺎ در ﻗﻠﺐ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺳﺘﻴﺰه ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه روﺑﻪرو اﻳﻢ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﺤﻜﻢ‪...‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ از ﻳﻚ ﻧﻮع‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري در داﺧﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﻤﺮ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر ﺧﺼﻠﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ آن ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻠﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺎص" ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻟﻴﺒﺮﺗﺎرﻳﻦ )آزادﻣﻨﺶ("ﺑﺎﺷﺪ‪ (5) ،‬در آن ﺻﻮرت ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒﻛﻨﻨﺪه ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود)‪ .(1‬ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‬
‫راه ﻣﺎ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺑﺎ ﻳﺎري از ﺻﻮرتﺑﻨﺪي درﻳﭙﺮ ﻳﻚ ﻧﺤﻠﻪ از‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ]در ﺟﻨﺒﺶ[ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺒﻠﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪.(2‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ"ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﭘﺎﻳﻴﻦ"ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ‪(6) .‬‬ ‫ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺼﺪ دارم از راه ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮرﺳﻲ رﻳﺸﻪﻫﺎي روﻳﻜﺮد ﺿﺪﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻌﻬﺬا درﻳﭙﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ از ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﺑﺎﻻ ﺑﻮده‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻨﺒﺶ اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ را ﺗﻌﻤﻴﻖ ﺑﺒﺨﺸﻢ ﻛﻪ در ﺟﺪلﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ و از ادﻋﺎي ﺳﺎﺧﺘﻦ "ﺣﺰب اﻗﺘﺪارﮔﺮا" ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻨﻴﻦ رﻧﺠﻴﺪه اﺳﺖ‪(7) ،‬ﮔﻮﺋﺮﻳﻦ ﺑﺮ‬ ‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ آنﻫﺎ ﺑﺴﺘﺮي ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ "دوﮔﺎﻧﻪ" ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺳﺎزم‪ .‬اﻣﻴﺪ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و‬

‫‪١١٢‬‬ ‫‪١١١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ آزادﻣﻨﺸﻲ و اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻫﻢ درآﻣﻴﺨﺖ‪ (8) ،‬و ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ در‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ از ﻣﺎرﻛﺲ "ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ" و ﺷﻠﺨﺘﻪ اﺳﺖ)‪ .(14‬ﻧﻘﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻴﺎن اﺻﺮار دارد ﻛﻪ درﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﺤﻜﻢ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻣﺎرﻛﺲ را ﻣﻲ‪-‬‬
‫او ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﺪ راﻳﺞ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ دارد ﻛﻪ آن را ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮان در ﭘﺮﺗﻮ ﻳﻚ ﻛﺸﺎﻛﺶ ﺑﻴﻦ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اوﻟﻴﻪ آزادﻣﻨﺸﺎﻧﻪ و "اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ"‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﮔﺮه ﻣﻲزﻧﺪ)‪ .(15‬از اﻳﻦ رو اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺘﺮ ﻣﺎرﺷﺎل در‬
‫واﭘﺴﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮ درك ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺸﺎﻛﺸﻲ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻔﺼﻞ ﺧﻮد ﭘﻴﺮاﻣﻮن آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﺎرﻛﺲ از‬
‫ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ آزادﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺜﻼ از ﺳﻮي رزا ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺳﻮي ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ دوﻟﺖﮔﺮا"‪" ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﮔﻮﻧﻪ" ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ -‬و ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دوﻟﺖﮔﺮا ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺎ ﻟﻨﻴﻦ در ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﮔﻮاه آن اﺳﺖ ﻛﻪ "داور ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺖ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻏﻢ وﺟﻮد اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ در‬
‫و ﻧﻪ ﻣﺎرﻛﺲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮﻧﺪه ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻧﻈﺮي ﺑﺎﻻ ﺑﺮده اﺳﺖ"‪(16) .‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ اول‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﮔﺮاﻳﺶ دوم ﭼﻨﺪان از اﻳﻦ ﺳﻨﺖ دور اﺳﺖ ﻛﻪ "اﮔﺮ ﭼﭗ را ﺷﺎﻣﻞ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ در ﻟﺤﻈﻪي اول ﺑﺎور ﻛﺮدﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ ﻫﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ در آن ﺻﻮرت ﻣﻦ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ از ﭼﭗ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﻢ"‪(9).‬‬
‫روﻳﻜﺮدﻫﺎ و ﻧﻈﺮات ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮات او ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺎﻓﻞ و ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي آﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ در ﮔﺮدش‬
‫ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻓﻘﻂ ﻃﺮح ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎد از آن‬
‫اﺳﺖ )‪ (10‬و ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ و "ﺑﻪ وﻳﮋه‬
‫وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻗﺪرتﮔﻴﺮي ﻣﺎرﻛﺲ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ او‪،‬‬
‫ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ" ﺷﻜﻞ و ﻗﻮام ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ (11) .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و آﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻟﻨﻴﻦ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎوي اﻧﻜﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻠﻲﺗﺮي از اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﺻﻠﻲ ﺳﻨﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ دوﻟﺖﮔﺮا ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﺪن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﻳﺠﺎد دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ واﻗﻌﻲ‪ ،‬در‬
‫در ﻗﺮن ‪ 20‬آزﻣﺎﻳﺶ و ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ (12‬و ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎ ﺧﻮد‬
‫ﻗﻠﺐ ﺗﻔﺎوت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻗﺮار دارد‪ ،‬و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ درﮔﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﻈﺮي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺤﻴﻂ آنﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮔﺮد‬
‫آنﻫﺎ را ﭘﻴﺮاﻣﻮن راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ آزادي و اﻗﺘﺪار‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺧﺼﻠﺖ ﻧﻘﺪ اﺧﻼﻗﻲ‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﻟﻨﻴﻦ ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬و ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻧﺰد آنﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻟﻨﻴﻦ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ از ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﺒﻠﻮر ﻳﻚ ﺧﻄﺎي ﮔﺴﺘﺮده در‬
‫ﺗﺎ درﺟﺎت ﻣﻌﻴﻨﻲ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺴﺴﺖ "اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ" از ﻣﺎرﻛﺲ ﻳﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ او‬
‫داﺧﻞ اردوﮔﺎه آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺷﺪ و ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮﺧﻲ از رﮔﻪﻫﺎي"اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﻲ" ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎرﻛﺲ را ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﺿﻌﻔﻲ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ دارد و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲﺷﺎن ﭘﻲ ﮔﺮﻓﺖ و رﺷﺪ داد‪ .‬اﮔﺮ آﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺗﻼش و ﺗﻜﺎﭘﻮ ﺑﺮاي"ﻧﺠﺎت"‬
‫ﻃﻮر ﻣﻬﻠﻜﻲ ﺳﻮﻳﻪي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ادﻋﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ‪-‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ از دﺳﺖ ﻟﻨﻴﻦ اﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر ﻫﺮ دوي آنﻫﺎ از راه ارﺟﺎع ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ آزادﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﻣﺪﻋﺎي ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻳﻚ "ﻣﺪاﻓﻊ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ دوﻟﺘﻲ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ اﺑﺰار ﺗﺌﻮرﻳﻚ را در ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ از‬
‫ﺷﻮد‪(13) .‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺌﻮريﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪ ،‬و ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬

‫‪١١٤‬‬ ‫‪١١٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻠﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ و ﻣﻌﻨﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ درك ﻣﺎرﻛﺴﻲ از ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از‬
‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻫﺎﻟﻮوي ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺖ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ در زﻣﻴﻨﻪي‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮد‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮرﮔﻮﻧﻪ او از دﺳﺖﻫﺎي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ و ﺗﺤﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ داراي اﻫﻤﻴﺖ اﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﺣﺰاب )رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ( در واﻗﻊ‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺧﻼص ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف آنﭼﻪ ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﺴﺘﺎدن در‬
‫ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻗﻮاﻋﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ درﭼﺎرﭼﻮب دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري رﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﺘﺮﻗﻲ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ آزادﻣﻨﺸﺎﻧﻪ‪ (17) ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎ ﻫﻢﭼﻮن ﻛﺴﻲ درك‬
‫ﭘﮋﻣﺮده ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﻛﻪ او در اﻳﺠﺎد ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ اﺣﺰاب و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺮي ﺳﻬﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزات رﻫﺎﻳﻲﺑﺨﺶ و‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ و ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻣﺸﻜﻞ دارد‪ ،‬ﻻﺟﺮم ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻲواﺳﻄﻪاي از ﻧﻘﺪ اوﻟﻲ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر‬
‫آزادﻳﺨﻮاﻫﺎﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ادا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬
‫دوﻣﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺿﻌﻒ آﺷﻜﺎر اﺳﺘﺪﻻل او ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻔﺎوت ﻣﻀﻤﻮﻧﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي‬
‫ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ از اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺮي اﻧﺪ‪ ،‬اﺑﺪا ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﻛﻪ آﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ و‬
‫اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺗﺤﺰب اﺳﺖ‪ :‬رﻓﺮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺗﻼش ﺗﺴﺨﻴﺮ دوﻟﺖاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺒﻨﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت را درﺳﺖ درك ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻘﺪ‬
‫ﻗﺼﺪ "درﻫﻢﺷﻜﺴﺘﻦ" آن را دارﻧﺪ! ﻟﻨﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﻌﺘﺮف ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در اﻳﻦ‬
‫آﻧﺎن از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻮرد درﺳﺖ اﺳﺖ‪" :‬ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺤﻼل دوﻟﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻫﺪف وﺟﻮد ﻧﺪارد"‪(19) .‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺪﻓﻲ‪ ،‬اﺣﺰاب ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ داراي ﻳﻚ ﺷﻴﻮهي اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و دوﻟﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ اﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺟﻪ‪-‬‬
‫ﺟﺎن ﻫﺎﻟﻮوي در ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎد از ﻣﻨﻈﺮ "ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢِ ﺑﺎز" از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻟﻨﻴﻦ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺷﺎن ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻛﺴﺐ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺰاب اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك ﻓﻜﺮي او ﺑﺎ آوﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ‪-‬‬
‫در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر داﺷﺘﻪ و ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﮔﺮان ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎنﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ و ﺳﺎﻧﺘﺮاﻟﻴﺴﻢ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ و اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاﻧﺪازي ﻧﻈﻢ ﻛﻬﻨﻪ ﺑﺮﺧﻮرداراﺳﺖ )‪ .(20‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﭼﺴﺐ "ﻣﺤﻮ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ‬
‫دوﻟﺖ" ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺣﺰاب رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ و ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ ﺗﺴﺨﻴﺮ دوﻟﺖ و درﻫﻢ‪-‬‬
‫دروﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل او اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣ‪‬ﻌﻀﻞ "ﺷﻜﻞ ﺗﺤﺰب" اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ آن را ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻮري آﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺴﺘﻪي رﻫﺎﻳﻲ‪-‬‬
‫ﺑﺮ"ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ" اﺳﺖ‪ ،‬روﻳﻜﺮدي ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ "ﻓﻘﻴﺮﺳﺎزي" ﺧﻮد‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻈﺮات ﻟﻨﻴﻦ و اداي ﺳﻬﻢ او ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪(21).‬‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ از ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎد ﻋﺎم‬
‫اﻳﻦ وﺟﻮد ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ رواﺑﻂ ﻗﺪرت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐﺳﺎزي و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺣﺰاب رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر ﻋﺎم ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺳﺎز وﻳﮋهي دوﻟﺖ اﻧﺪ‪(18) .‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪(22) .‬‬

‫‪١١٦‬‬ ‫‪١١٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﭘﺲ "آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﺠﺎزات ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻧﺎدر ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﺎن‬
‫ﭘﺮوژهاي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻠﻲ و ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دو ﺗﺒﻬﻜﺎري ﻛﻪ ﻳﻚدﻳﮕﺮ را ﺧﻮب ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ" )‪ .(23‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻠﻲﮔﺮاﻳﻲ را از راه ﭘﻴﻮﻧﺪ زدن اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي و ﺗﻌﻬﺪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺪﻻل ﻣﺸﻬﻮر ﻟﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬
‫ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﺒﺎرزه در راه آزادي را رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ در ﺑﺎره ﻣﺮگ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪﮔﺮاﻳﺎن ﺳﺎده ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮﻣﻲﺗﺮي "ﻫﻢﭼﻮن ﺑﻠﻨﺪﮔﻮي‬
‫ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻛﻪ او را از دوره زﻧﺪان ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ او ﺑﻪ رﻏﻢ‬
‫ﻣﺮدم" در ﻣﻴﺪان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪(25) .‬‬
‫اﻳﺮادﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻛﻪ داﺷﺖ ﺗﺠﻠﻲ رﻧﺠﺶ و آزردﮔﻲ ﻋﻤﻴﻖ و اﺻﻴﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺮي او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﻛﻨﻨﺪهي ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ آن دﺳﺘﻪ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ"ﺳﻴﺎﺳﻲ" را رد‬
‫ﺗﺒﻬﻜﺎري و ﭘﺴﺘﻲ ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻴﻮه زﻧﺪﮔﻲ آن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ و‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺧﺎﺿﻌﺎﻧﻪ زاﻧﻮ زده ﺑﻮدﻧﺪ")‪ .(24‬ﻟﻨﻴﻦ و‬
‫آن را ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻧﻤﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﻘﻂ‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ در"رﻧﺠﺶ و آزردﮔﻲ ﻋﻤﻴﻖ و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺒﻬﻜﺎري ﺟﻬﺎن‬
‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮادﺳﺘﻲ و ﭼﻴﺮﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮرژواﻳﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬و اﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري" ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ در آن ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ آن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬او ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در‬
‫اﺳﺘﺪﻻل آنﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺌﻮري آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﮔﺮاﻳﺸﻲ ﺑﻪ اﻧﻬﺪام زﻣﻴﻨﻪي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮ‬
‫داﺧﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻣﻮازي ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﻳﻪﮔﺮاﻳﻲ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ درﺑﺮ دارد‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم "ﻧﻔﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻤﻼ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﺮودﺳﺘﻲ و ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺿﻌﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﺎن اﻳﺮادﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮرژوازي ﻣﻲﺷﻮد" )‪ .(26‬در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ در ﻛﺘﺎب ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ را ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺪف آن‪،‬‬
‫ﻫﺪف اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﺟﺪي از ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺤﻠﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ روﺳﻴﻪ و ارﺗﻘﺎي آن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﺗﻌﺮض ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﻮد ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺘﻴﺰهﺟﻮ و رزﻣﻨﺪهﺗﺮ از آن ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﺎدت در ﻏﺮب ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ در روﺳﻴﻪ آن زﻣﺎن ﻫﻨﻮز ﻳﻚ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت دوﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ در ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع اﻧﻘﻼب اﻛﺘﺒﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ورق ﺑﺎزي در ﻗﻤﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ راﻳﺞ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺒﺎرزات اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي‬
‫ﻟﻨﻴﻦ ﺑﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ دوم وداع ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻈﺮي ﻣﺤﻜﻢ‪-‬‬
‫ﻋﻠﻴﻪ روﺳﺎي ﻣﺤﻠﻲ در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ روﺳﻴﻪ را ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﺗﺮي ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ درﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ادﻋﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ او و‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آن )ﻛﻪ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪاﺷﺖ( ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻧﻘﺪ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﻗﺼﺪ "ﺗﺴﺨﻴﺮ دوﻟﺖ" و اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰاري از آن را ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ)‪.(27‬‬
‫ﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻧﻤﻲداد؛ ﺗﺎ اﻧﺒﻮه ﻣﺒﺎرزات ﻣﺤﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺎم روﺳﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻟﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ )ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ وﺳﻴﻊﺗﺮ ﻣﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ارﺗﻘﺎء دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭼﻮن ﻳﻚ دوﻟﺖ( ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ دوﻟﺖ ﻛﻬﻨﻪ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري( را درﻫﻢ ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١١٨‬‬ ‫‪١١٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺴﺨﻴﺮ دوﻟﺖ ﻛﻬﻨﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ آن ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‪" :‬ﺑﺮﻏﻢ ﭘﺬﻳﺮش و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﻘﻼب در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ دوﻟﺖﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ دوﻟﺖ اﻧﺪ )در زﻳﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺎروﺷﻨﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺎﻛﻠﻪﻫﺎ و‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺎص ﻛﻠﻤﻪ اﻧﺪ و در ﺗﺼﺪﻳﻖ و‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳﻦ اﻧﻘﻼب روﺑﻪرو اﻳﻢ"‪(30) .‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻟﻮﻛﺎچ ارﮔﺎنﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻗﺪرت ﻛﺎرﮔﺮي را ﻳﻚ‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ اﻟﮕﻮي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﻧﻘﻼب ﻣﻮاﺟﻪ اﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮ رﻳﺸﻪ در اﻳﺪهي ﻋﻤﻞ‬
‫"ﺿﺪدوﻟﺖ" ﻧﺎﻣﻴﺪ( )‪ ،(28‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل داراي ﻳﻚ ﻣﺤﺘﻮاي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺷﻜﺎل ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از آن در دﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﻲ و‬
‫دارﻳﻢ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهي رواﺑﻂ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ آزاد )ﺑﻲ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداراﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎي‬
‫دوﻟﺖ( اﺳﺖ )‪ .(31‬در واﻗﻊ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻋﻤﻠﻲ دوﻟﺖﺳﺘﻴﺰي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﺳﺖ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫)‪ ،(32‬و ﺗﻨﻮع ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد در ﻛﺜﺮت آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢﻫﺎ ﺗﺠﻠﻲ‬
‫ﺗﻼش در راﺳﺘﺎي ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪(33) .‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ ﺧﻮد را اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ از ﻣﻴﺎن‬
‫ﺑﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻳﻦ ﻳﺎ آن ﺷﻜﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ آن در ﻣﻴﺎن ﭼﭗ‪،‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬راه ﺑﺮاي "زوال" دوﻟﺖﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﻫﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ از‬
‫وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﻧﺤﻠﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ‬
‫آنﺟﺎ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻴﻲ ﻛﺮدن "دوﻟﺖ" ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي دﺷﻤﻦ آزادي دارﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﻳﻚ ﺳﻼح ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺳﻼحﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻮﺟﻮد در زرادﺧﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺲ ﻻﺟﺮم ﻣﺴﺘﻌﺪ دﺳﺖﻛﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ در ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻗﺪرت ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫روﻳﻜﺮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ از اﻧﻜﺎر دوﻟﺖ از ﺳﻮي آنﻫﺎ ﻧﺸﺎتﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر روﺷﻨﻲ در ﺗﻘﺎﺑﻞ‬
‫)در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲﻫﺎي ﻟﻴﺒﺮال و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮريﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ اﻧﻮاع دوﻟﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﺎ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﺮار دارد )‪ .(34‬در واﻗﻊ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﮔﺮاﻳﺶ دارد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارياﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺗﻔﺎوتﻫﺎي آنﻫﺎ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ(‪ .‬آنﻫﺎ ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮدآﮔﺎه ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺘﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﻴﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي را ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻨﻴﺎديﺗﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ در ﻣﻀﻤﻮن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺪرت‬
‫ﺗﻮان ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ واﻛﻨﺶ ﻋﻠﻴﻪ آن درك از ﺳﻴﺎﺳﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻨﺘﻲ دﻏﺪﻏﻪ‪-‬‬
‫دوﻟﺘﻲ اﻧﺪ )ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ دوﻟﺖﻫﺎي ﻓﺌﻮداﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل(‬
‫اش دوﻟﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺘﻴﺰي اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮدش ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫)‪ .(29‬اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻴﻲ ﻛﺮدن ﭘﺪﻳﺪهي "دوﻟﺖ" ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي دﺷﻤﻦ آزادي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫درك وﺳﻴﻊﺗﺮ از ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪،‬‬
‫درك آنﻫﺎ از ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﺑﻪ ﺑﻴﺮاﻫﻪ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر آﺷﻜﺎري ﺳﻴﺎﺳﻲاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺣﺎوي اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي دوﻟﺖﻣﺤﻮر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺷﺎﻳﺪ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آن دﺳﺘﻪ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ آنﭼﻪ ﻛﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﻨﺘﻲ دوﻟﺖﻣﺤﻮر ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دﻳﻮﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺼﻮر اﻣﻜﺎن دور زدن دوﻟﺖ ﻧﺰد آﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮاﻳﺒﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ "ﺧﻮد اﻳﺪهي ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪‬‬
‫رﻫﻴﺎﻓﺘﻲ راﻳﺞ ﻧﺰد آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻦ ﻓﺮاﻧﻜﺲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎرﺷﺎن و ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ‬

‫‪١٢٠‬‬ ‫‪١١٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ از ﻗﺒﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه را ﺑﺪﻫﺪ – ﻫﻤﻪ‬
‫در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮرژواﻳﻲ در ﺑﺎره ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﺑﺮ آن ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ از دل ﺳﻨﺖ آزادﻣﻨﺸﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ" )‪ .(35‬از اﻳﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫اﮔﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮ دوﻟﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ واروﻧﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺒﻮه ﺧﻠﻖ داراي ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺠﺴﻢ زﻧﺪه ﺷﻜﻞ‪-‬‬
‫ﻛﺮدن اﻳﻦ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎ و ﻧﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎيﺷﺎن دارد‪ .‬اﻣﺎ روﻳﻜﺮد ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻞ و ﻣﺮاوده اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ از‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﺪ از اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻪ‬
‫ﻗﺒﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اﺻﻞ راﻫﺒﺮدي ﺗﻜﻮﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺻﺮف آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻧﻘﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي‬
‫اﻧﻮاﻋﻲ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و آﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺎن آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺰاب‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ درك اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ )ﻟﻴﺒﺮال( ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ و اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪﺷﺎن ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎ اﺳﺖ و آرزوي ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ ﻳﺎ‬
‫دوﻟﺖ‪ ،‬آن را ﻫﻢﭼﻮن ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ آن را دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از آنﺟﺎ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ روﻳﻜﺮدﻫﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻴﺎتﺷﺎن ﻣﻨﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻞﻫﺎي از ﻗﺒﻞ آﻣﺎده در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺑﻘﺎي رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﺎص و ﺗﺎرﻳﺨﺎ ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ از آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻧﻜﺎر ﺷﻜﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻤﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ رواﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ را اﺳﺘﻘﺮار ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ و ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺧﻮد از ﺳﻮي آنﻫﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺮﺗﻮ وﺟﻮد دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺪرن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و‬
‫ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻓﺮﺿﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﺑﻲ ﺑﺪون‬
‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي آنﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎ و ﻛﺎرﻛﺮﻫﺎي آنﻫﺎ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ و"اﻓﻘﻲ" را ﭘﻴﺶ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪(36) .‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ و ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ -‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ آزادي اﻧﺴﺎن‪ -‬ﻣﺒﺬول ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ دﺳﺖﻛﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻟﻨﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺎ آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺒﺎرزات‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻮﻧﻲ ﻛﻠﻴﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي رﺷﺪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ و آﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ "از دل وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﻴﺶ روي آنﻫﺎ زاده ﻣﻲﺷﻮد" )‪ .(37‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ را داﻣﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺷﺪﮔﻲ داﺧﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ از دل وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ اﺳﺘﺒﺪاد روﺳﻲ زاده ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﺑﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺣﺪ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎ روﺑﻪرو ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن آنﻫﺎ ﻣﻨﻜﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻧﺪ‬
‫ﻫﻢﭼﻮن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎنﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﭘﺲ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺎزي ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﻣﺤﻮر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮآﻣﺪه از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻧﺪازه ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن ﻛﺴﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪرﺗﻲ اﻧﺪ‪.‬‬
‫داري ﮔﺮدد ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﻟﻜﺲ ﻛﺎﻟﻴﻨﻴﻜﻮس در‬

‫‪١٢٢‬‬ ‫‪١٢١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻳﻚ ﻣﻨﺎﻇﺮه ﺑﺎ ﺟﺎن ﻫﺎﻟﻮوي ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺴﺌﻠﻪ دﺷﻮار اﻳﻦﺟﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ دﺳﺖ از‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﺳﺮزﻧﺶ و ﺗﻮﺑﻴﺦ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻗﺪرت ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ارادهﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻧﻤﻲدارد"‪(38).‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺳﭙﺮدن ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻣﺮگ ﻳﺎن ﺗﺎﻣﻠﻴﻨﺴﻮن در ﺗﻈﺎﻫﺮات‬
‫ﺳﭙﺮدن آن ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان"‪(40) .‬‬
‫در ﻟﻨﺪن روﺷﻦ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺸﺎي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺷﺪت اﻋﻤﺎل‬ ‫‪G20‬‬
‫ﻃﻨﺰ ﻣﺎﺟﺮا اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻏﻢ آن ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم اوجﮔﻴﺮي و در‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪ از ﺳﻮي ﭘﻠﻴﺲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻓﺮاد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎل در ﻳﻚ ﺗﻈﺎﻫﺮات‬
‫ﻧﻘﺎط ﻋﻄﻒ ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﺣﺘﻲ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﺮدم ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ در‬
‫ﻣﻮارد ﻫﻢ در ﺗﻔﻜﻴﻚ دوﻟﺖﻫﺎي ﺑﻮرژواﻳﻲ و ﻛﺎرﮔﺮي از ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﻧﺎﻛﺎم ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ در‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي وﺳﻴﻊ دوﻟﺖﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮﻛﺮدن ﺧﺰاﻧﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ‬
‫اﺳﭙﺎﻧﻴﺎي ‪ 1936‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺎﭼﺎر از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ‬
‫و در راﺳﺘﺎي "اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺤﻜﻢ ﻫﻤﺎن دوﻟﺖﻫﺎ از ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﻲ" اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﻓﺮاﻧﻜﻮ ﺗﺤﺖ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ دروﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﻟﺘﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻜﺎم و ﻗﺪرت ﻣﻨﺎﺳﺐ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ از‬
‫در ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري در راﺳﺘﺎي ﻛﺴﺐ‬
‫ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻗﺘﺼﺎدي و رﻗﺎﺑﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي آن ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از ﺳﻮي ﻳﻚ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن در‬
‫آنﻫﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎﺧﺘﺎري درﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪه ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارياﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻲﺷﻚ ﺑﺪون‬
‫راس ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺑﻮرژوا ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪﻧﺪ )ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺪﻳﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫دوﻟﺖﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ارﻣﻐﺎن ﺟﻨﮓﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ و ﻧﺠﺎت دادن اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ(‪ .‬اﻧﺮژي اﻧﻘﻼﺑﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در دوﻟﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﻛﻔﺎﻟﺖ و وﺛﻴﻘﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺖﻛﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻳﺪه را ﺑﻪ ﮔﻮر‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﻘﻼب و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﻆ وﺣﺪت ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻜﺎن ﺑﻮرژواي ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي‪ ،‬ﻧﻴﺮوي دوﻟﺖﻫﺎ را در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪاﻧﺪ‪(39) .‬‬
‫در ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬در آنﺟﺎ‬ ‫‪1917‬‬ ‫اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻧﻘﻼب‬
‫ﭘﺲ دﻏﺪﻏﻪ دوﻟﺖ ﻧﺰد ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ در وﻫﻠﻪ اول‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻤﺎﻳﻞ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ آﻧﺎن‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواي ﻛﺮﻧﺴﻜﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ ﻛﻮرﻧﻴﻠﻒ ﻫﻤﺴﻮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮآﻣﺪه از ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وارد دوﻟﺖ ﺑﻮرژوا ﻧﺸﺪﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﻲ اﻳﻦ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺪﻳﻞﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻋﻠﻴﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫دوره آنﻫﺎ اﺻﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺪﻳﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻮرﻧﻴﻠﻒ را‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎ ﺳﺮﻳﻌﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﻮب و ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن آنﻫﺎ وارد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪20‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺷﻮراﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﺮﻧﺴﻜﻲ ﻫﻢﭼﻮن ﻫﻤﭙﺎﻟﮕﻲ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﺧﻮد در‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و ﻟﻨﻴﻦ ﺑﺪوا ﺑﺎ ﻳﻚ درك واﻗﻊﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ از دﺷﻤﻦ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ آنﻫﺎ را از رﻳﺸﻪﺷﺎن ﺑﺮﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ آنﻫﺎ را ﻫﻢﭼﻮن ﺟﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزات آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ :‬ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي ﻧﻮﻳﻦ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ )‪ .(41‬اﻳﻦ دو روﻳﻜﺮد ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر آورد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻋﺪم‬

‫‪١٢٤‬‬ ‫‪١٢٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺗﺤﺮك ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از آنﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در "ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪ" ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻮاﻣﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ دروﻧﻲ ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪ -‬ﺷﺎﺧﻪ‬
‫ﻛﺮﻧﺴﻜﻲ دﺳﺖ و ﺑﺎل ﺧﻮد را آزادﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺒﻨﺎ و ﺷﺎﻟﻮدهي اﻧﻘﻼب‬
‫ﺷﺎﺧﻪ و ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﻲﺳﺎزد‪ -‬و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺑﻴﺮوﻧﻲ آن را از دﻳﮕﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪه‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﻛﺘﺒﺮ را ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ -‬و در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻫﺒﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫و ﺗﺤﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﻟﻨﻴﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫واژﮔﻮنﺳﺎزي دوﻟﺖ ﻛﺮﻧﺴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﻮراﻳﻲ را‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﺗﻔﺮﻗﻪﻫﺎ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻏﻢ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺳﺨﻦﭘﺮدازاﻧﻪ اﻳﻦ دو‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﻳﻚ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻫﻤﮕﻮن از ﻓﻌﺎﻻن‬
‫ﻫﺮدو "آواﻧﮕﺎرد" ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ از‬ ‫‪1936‬‬ ‫و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺑﺎرﺳﻠﻮﻧﺎي‬ ‫‪1917‬‬ ‫ﭘﺘﺮوﮔﺮاد‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﻳﻚ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن اﺳﺖ و ﻋﻠﺖ آن ﻧﻴﺰ رﻳﺸﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﺷﻜﻞ دادﻧﺪ و ﻫﺮ دو ﮔﺮوه‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺘﺤﺪ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎ‬
‫در اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ دروﻧﻲ آن دارد‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺑﻴﻦ ﺣﺰب و ﻃﺒﻘﻪ‪،‬‬
‫ﺿﺪاﻧﻘﻼب را ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ دوﻟﺖﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰي ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻧﺨﺒﻪ ﺳﻮارهﻧﻈﺎم ﺛﺎﺑﺖ و ﮔﺮوه ﭘﻴﺎدهﻧﻈﺎم ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫و ﺑﻮرژواﻳﻲ را درك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ آن دو‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻘﻲ ﺳﺎده از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از آﮔﺎﻫﻲ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ وﺟﻮد دارد‪ -‬از‬
‫ﺷﻜﻞ از وﺣﺪت را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮان اﺳﺖ و از‬
‫ﻳﻚ اﻋﺘﺼﺎبﺷﻜﻦ ﺗﺎ ﻳﻚ اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﺗﻨﻮع و ﺳﻄﻮح آﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻀﻌﻴﻒ آن ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﺣﺰب در ﺟﺬب اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎ‬
‫اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺎز اﺻﻴﻞ ﺳﻮزاﻧﻲ ﺑﺮاي وﺣﺪت ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ روﻳﻜﺮد ﻳﻚ‬
‫ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﻛﻪ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﻴﺮون از‬
‫ﺳﻮﻳﻪ و ﺗﻚﺑﻌﺪي ﺧﻮد ﭘﻴﺮاﻣﻮن دوﻟﺖ‪ ،‬ﻻﺟﺮم راه ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر ﺗﺎﺑﻊ ﻛﺮدن ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺧﻮد اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺣﺰب در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي وﺣﺪت ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺎي ﺑﻮرژوازي را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪(42) .‬‬
‫ﺧﻮد آن ﻻزم اﺳﺖ! زﻳﺮا ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺤﻮ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت درون ﻃﺒﻘﻪ‬
‫اﮔﺮ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ در ﺑﺎره دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب "دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ" ﻓﺮﺿﻲ ﻧﺴﺒﺖ داده‬
‫ﻛﺎرﮔﺮ از ﺳﻮﻳﻲ و ﻣﺤﻮ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﺑﻴﻦ آن و دﻳﮕﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳﺮﻛﻮب و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪه‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻤﺮﻛﺰ آنﻫﺎ ﺑﺮ ﺷﻮراﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬
‫اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ وﺟﻮد اﺣﺰاب اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻟﻎ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي روﺑﻪرو ﺷﺪن ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮاﺟﻬﻪ دادن ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و اراﺋﻪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺣﺰاب اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻼف دﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ و از ﻗﺒﻞ آﻣﺎده )آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ( ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﻪاﺻﻄﻼح اﺑﺰارﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‬
‫اﺷﻜﺎل ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ را از ﻗﺒﻞ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬آنﻫﺎ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪي ﻻزم‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺳﺨﺖ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪ اﺳﺖ )‪ .(43‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫و ﮔﺬرا در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪(44).‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ در ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ را رد ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ -‬در واﻗﻊ آنﻫﺎ اﺻﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻠﻴﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ – ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻋﺘﻤﺎد اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﭘﻴﺶﭘﺮداﺧﺘﻪ در ﺷﻜﻞ و ﺷﻤﺎﻳﻞ ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮدﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﺑﻲ و‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ – و اﺻﻞ راﻫﺒﺮﻧﺪه ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف آن اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي" دوﻟﺖﮔﺮا ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻴﻲﻛﺮدن ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دارﻧﺪ‬

‫‪١٢٦‬‬ ‫‪١٢٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫)ﺗﻐﻴﻴﺮ دوﻟﺖ ﺧﻮاه از راه ﺧﻴﺰش ﻣﺮدﻣﻲ و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ( )‪ (45‬و‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﻴﺎتﺷﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه اﺳﺖ دﭼﺎر اﻧﺤﻄﺎط‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهي دﻳﮕﺮي )ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ (46) .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻳﻚ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزه در آن ﻧﻘﻄﻪاي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از ﻗﺪرت و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻢ ‪-‬ﺷﻴﻲﺷﺪﮔﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و اﻧﺘﺨﺎب و ﮔﺰﻳﻨﺶ آن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻈﺎم ﺑﺮﺧﻮردار اﻧﺪ‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ اراﺋﻪ‬
‫ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ رادﻳﻜﺎل‪ -‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭼﺎﻟﺶ ﻃﻠﺒﻴﺪن ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﺨﺒﻪ‪-‬‬
‫ﻗﻀﺎوتﻫﺎي اﻧﻀﻤﺎﻣﻲ از ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎي ﻣﻌﻴﻦ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺧﺎص اﺳﺖ و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ‬
‫ﮔﺮاﻳﻲ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻘﻮﻳﺖ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻓﺮاﻧﻜﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﭘﺬﻳﺮي آنﻫﺎ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻌﻴﺎر ﺳﺎده داوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ آنﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺑﺮﻣﻼﻛﻨﻨﺪهاي اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" -‬ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻚ از ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻛﻠﻲ و ﺑﺰرگ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﻓﻌﺎﻟﻴﺖﮔﺮي‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و آﮔﺎﻫﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻋﻀﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ و ﮔﺮوهﻫﺎي‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻫﻤﻪ آن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد"‪ :(47) -‬ﻳﻌﻨﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﻓﻌﺎﻻن ﺑﺮاي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪ ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﭘﺲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺎن‬
‫ﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺳﻴﻊﺗﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫درﮔﻴﺮﺷﺪن در ﻛﻤﭙﻴﻦﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ از ﺳﻮﻳﻲ و ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‬
‫ﺿﻌﻒ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮ روﺷﻨﻲ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﺷﮕﻔﺘﻲآور اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﻛﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎ دارد‪ ،‬در ﺗﻤﺎﻳﺰ از آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي‬
‫در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻗﺮار دارد‪ :‬ﺳﺨﻦ اﻧﺪك و ﺳﻜﻮت آن در ﺑﺎره ﻣﻔﻬﻮم‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎ را ﺑﺮاي‬
‫وﺳﻴﻊﺗﺮي از دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺒﺎرزه از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ از دﻏﺪﻏﻪ‪-‬‬
‫ﺗﺤﻘﻖ وﻇﺎﻳﻒ ﭘﻴﺶ روي ﭼﭗ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﺴﻨﺪه‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ دوي ﮔﺮاﻳﺸﺎت‬
‫ﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن دوﻟﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻗﻄﻌﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻠﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاﻳﻲ اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺮﺗﻮ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ داراي دو ﺳﻮﻳﻪ‬
‫و ﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻳﻚ آن ﻛﻼم آﺧﺮ درﺳﻴﺎﺳﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲروﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ :‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ درون ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ درون ﺟﻮاﻣﻊ )ﭘﻴﺸﺎ و‬
‫ﻫﻴﭻﻳﻚ ﭼﺎﻟﺸﻲ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻻن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭘﺴﺎاﻧﻘﻼﺑﻲ(‪ .‬اﻗﺘﺪارﺳﺘﻴﺰي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﻧﮕﺎه اول ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ دﻏﺪﻏﻪ ﻋﻤﻴﻖ‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﺳﻮي‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻳﻮري ﮔﻮردون ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺟﺰﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬راه ﺣﻠﻲ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ "ﻫﻢﮔﺮاﻳﻲﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ وﺟﻮد دارد ﺑﻴﻦ آن دﺳﺘﻪ از ارزشﻫﺎي‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺴﺌﻠﻪ دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاﻳﻲ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻻن ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﻤﻌﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آنﻫﺎ ﺟﺎن ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ و آن دﺳﺘﻪ از ارزشﻫﺎ‬
‫و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﻪ رﻏﻢ ﺳﺨﻦﭘﺮدازي رادﻳﻜﺎل آن‪ ،‬درﻳﭙﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را‬
‫ﻛﻪ درﺳﻄﺢ رادﻳﻜﺎلﺗﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ از ﺳﻮي آنﻫﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ" )‪ .(48‬اﻣﺎ‬
‫ﺷﻜﻠﻲ از ﻳﻚ اﻟﮕﻮي "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﺑﺎﻻ" ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻮردون اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫اﺣﺰاب ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺼﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از ﺣﻘﻮق ﻣﻄﻠﻖ ﻓﺮد ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﻧﺰد آﻧﺎن از رﻳﺸﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮوﻛﺶ ﻛﺮدن‬
‫ﺗﻮان آن را ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ ﻧﺤﻠﻪ "ﻛﺎﻣﻼ ﻧﺎ‪-‬دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ" ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪(49) .‬‬

‫‪١٢٨‬‬ ‫‪١٢٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﻮرج وودﻛﺎك در ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺧﻮد اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ‪" :‬ﻫﻴﭻ درﻛﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﺎزوﻛﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﻋﻀﺎ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ و‬
‫از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ آن ﻗﺪر ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺷﻜﻞ اﻓﺮاﻃﻲ‬
‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ از اﻳﻦ راه‪ ،‬ﺣﺰب ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ درسﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﺮدم ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ از ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ‬
‫اﻧﻀﻤﺎﻣﻲ در داﺧﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻌﻄﻮف‬
‫ﻓﺮد دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ" )‪ .(50‬ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ روت ﻛﻴﻨﺎ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺣﺮف‬
‫ﺑﻪ ﻛﻨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻫﻮي و ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﻦ در ﺑﺎره دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و آن‪-‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺳﺨﺖ دﺷﻮار اﺳﺖ ﻳﺎ از راه رايدﻫﻲ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺤﺚﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺗﺠﻠﻲ ﻳﻚ آرزو و ﻣﻴﻞ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪-‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪-‬و ﺑﺴﻴﺎر از راه اول ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻓﻖ در آن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر آﻫﺴﺘﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻮاﻓﻖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﻴﻨﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض اﻧﺘﻘﺎد‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﻼحﻫﺎي ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ اﻧﺪ و ﻧﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﻗﺮار دارد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻜﺮار وﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﺟﻮ ﻓﺮﻳﻤﻦ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺸﻬﻮر‬
‫ﻗﺒﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺎوي اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر دروﻧﻲ آنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و‬
‫ﺧﻮد از ﺟﻨﺒﺶ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪-‬ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ در دﻫﻪ ‪ 1960‬آنﻫﺎ را "اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﻛﺎرآﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲﺷﺎن از اﻫﻤﻴﺖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ‪ ،‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻛﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ و‬
‫از دل ﺑﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎري" ﻧﺎﻣﻴﺪ)‪ .(51‬ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﺧﻮشﺑﻴﺎن )و ﻣﻌﻤﻮﻻ از‬
‫ﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰم وﺟﻮد ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ دروﻧﻲ ﻳﻚ ﺧﺼﻠﺖ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ( ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﻲﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ و ﺗﻮان ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻗﺪرت در‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ -‬دﺳﺖﻛﻢ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ آن اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ‬
‫دﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ و ﻣﻼزم اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﺗﻨﺶ ﺑﻴﻦ ﺑﺤﺚ و‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﮔﺮا )اﮔﺮ راي دادن‬
‫ﻋﻤﻞ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻞ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ در اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد( )‪ ،(52‬و اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺮوهﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻫﻤﮕﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺘﻲ اﻣﻜﺎن ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را در‬
‫در واﻗﻊ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﻧﺪ‪ :‬رﻫﺒﺮي و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻃﻮل زﻣﺎن دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺸﻌﺎب ﻧﻈﺮي ﻋﻤﻮﻣﻲﺗﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬
‫ﻫﺮ دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از راه ﺑﺤﺚ در ﺑﺎره ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎ اﻳﻤﻦ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ آنﻫﺎ از ﻗﺒﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ آن وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺤﻄﺎط ﻳﺎﺑﻨﺪ در‬
‫اﻳﻦ دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ اﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﻴﻒﻫﺎي‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻳﻚ ﻓﺮﻗﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺷﻮم‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻤﭙﻴﻦ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﻢ ﮔﺮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آنﻫﺎ ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ‬
‫ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮدﺷﺎن درﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﮔﺮا اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪-،‬‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺷﻴﻮه ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻢ راهﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﻧﻜﺰ ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮرﮔﻮﻧﻪ از آن ﻣﺴﺌﻠﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ ﻛﻞ ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻧﺒﺮدﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﺤﻠﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ ﻓﻘﻂ از اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮان آنﻫﺎ را ﻫﻢﭼﻮن ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﻓﺮﻗﻪاي درون اﺣﺰاب ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ درك ﻛﺮد )‪– (53‬اﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ از راه ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻳﺠﺎد وﺣﺪت ﺑﻪ ﻛﻤﭙﻴﻦﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﮔﺮدآوري‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺿﺮوري ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲاﻧﺪ و ﻛﻢ‪ -‬ﻳﺎ‪ -‬ﺑﻴﺶ در‬
‫آنﻫﺎ در درون ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ وﺳﻴﻊﺗﺮ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را ﻣﻤﻜﻦ‬

‫‪١٣٠‬‬ ‫‪١٢٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻫﺮ ﺷﻜﻞ از ﺳﺎزﻣﺎن رادﻳﻜﺎل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻢ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬
‫ﻳﻚ ﻗﺪرت ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ )دوﻟﺖ( ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺳﺮ اﻓﺮاد اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ :‬دوﻟﺖ ﻫﻢزﻣﺎن ﻳﻚ ﺧﻄﺮ و ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ و اﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺘﻲ را ﻫﻢ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي آزادي ﻓﺮدي و ﻧﻴﺰ ﺿﺎﻣﻦ اﺻﻠﻲ آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪي‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺎم ﭘﻴﻦ‪ ،‬دوﻟﺖ از ﻧﻈﺮ ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﻳﻚ "ﺷﺮ ﻻزم" اﺳﺖ! ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪي رادﻳﻜﺎﻟﻴﺰه ﺷﺪه اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ درك ﻛﺮد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺷﺎره دارد ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ در درون آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و آن‪-‬‬
‫ﺑﺮ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﻮشﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮ درﺑﺎره ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ :‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﻳﻦ اﻳﺪهي ﻻزم‬
‫ﻫﻢ ﻋﺒﺎرتﺳﺖ از درك آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺸﺮي‪ .‬ﭘﺮودون‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻮي‬
‫ﺑﻮدن ﺷﺮ را در ﻫﺮ ﺷﻜﻞ آن رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﻗﺮن ‪ 19‬در ﺑﺎره ﻧﻔﺲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻼﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪" :‬ﺣﻖ راي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺳﺨﻦ اﻧﺪﻛﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬و در ﺑﺎره آن ﺳﻜﻮت ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ و ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺸﺎنﮔﺮ آن‬
‫ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ"‪ ،‬و ﻳﺎ ﻫﻤﭙﺎي روﺳﻲ او ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در اﺳﺘﺪﻻل زﻳﺮ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ آنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻧﻴﺰ ﻫﻨﻮز دوﻟﺖاﻧﺪ و در‬
‫اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺘﻮم ﺑﻪ ﻧﻔﻲ آزادي ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ"‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ "ﻧﺎﻓﻲ آزادي"‪.‬‬
‫)‪ .(54‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ آن را ﺟﺪي ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺳﺎده و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه در ﺑﺎره ﺧﻄﺮات اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ در ﺑﺎره ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻓﺮدﮔﺮا را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕﻮي ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي در ﺑﺎره ﺻﺪاﻫﺎي‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻮﻻ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺐ در آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اروﭘﺎﻳﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮاي درك ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻪ راﻳﺞ و ﻣﻜﺮرا ﻧﻘﻞﻗﻮل ﺷﺪه‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺗﺮ از ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺮودون‪،‬‬
‫را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴﻢ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻪ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺳﻨﺘﺰي اﺳﺖ از‪" :‬ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ از‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﭘﻴﺘﺮ ﻛﺮوﭘﻮﺗﻜﻴﻦ "ﻳﻚ ﺑﺎور ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺑﺮاز داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ"‪(55) .‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ روح ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻛﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ ﻛﻞ درك ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻇﺎﻫﺮ ﺟﺬاب اﻳﻦ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي در آن ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ و‬
‫درون آن آزادي ﻓﺮدي از راه ﻣﻴﺎﻧﺠﻲﮔﺮي ﻳﻚ درك ﻓﺮدﻳﺖ ﺟﻤﻌﻲ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد"‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ داراي اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﺑﺎره ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ‪-‬‬
‫)‪ .(57‬اﻣﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ دﻳﻮﻳﺪ ﻣﻮرﻻﻧﺪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮده ﺧﻮد در ﺑﺎره روﻳﻜﺮدﻫﺎي‬
‫ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺷﺎره دارﻧﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺧﻮد را ﻓﺮد ﺧﻮدﺧﻮاه‪ ‬ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻳﺎ دﺳﺖﻛﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺣﺎوي ﻳﻚ ﺳﻨﺘﺰ ﻣﻮﻓﻖ از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ اﻳﻦ دو روﻳﻜﺮد‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﻤﻌﻲ ﻓﺮد اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪ .(56‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻓﺮﺿﻴﻪي‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ را در ﻳﻚ اﻟﺘﻘﺎط ﻋﺠﻴﺐ و ﻧﺎﺟﻮر ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻔﻬﻮم‬
‫ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﺮدم ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﻓﺮدﮔﺮا و ﺧﻮدﺧﻮاه ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬
‫ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﻓﺮد‪ ‬ﺧﻮدﺧﻮاه را ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﻣﻲﺳﺎزد و ﺑﻪ آن ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺘﻮان ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را اﺻﻮﻻ درك ﻛﺮد و ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻣﮕﺮ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﺑﻦﺑﺴﺖ ﺣﻞﻧﺎﺷﺪﻧﻲ در ﺑﺎرهي ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪١٣٢‬‬ ‫‪١٣١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ")‪ .(58‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮدﻳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮع‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ واﻗﻌﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻨﺘﺮل اﻣﻮر را ﺑﻪ دﺳﺖ دارد؟ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻫﺮﺑﺮت ﻣﺎرﻛﻮزه‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺷﺨﺺ در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ او ﻗﺎدر ﮔﺮدﻳﺪ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن اﻗﺘﺪار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ دﻏﺪﻏﻪي او ﺑﻴﺶﺗﺮ‬
‫رﻳﺸﻪﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻓﺮدﮔﺮاﻳﻲ ﻣﺪرن و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ را‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ"‪(61).‬‬
‫درك ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪ از ﻧﺎ‪-‬آزادي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﻃﻮل زﻣﺎن رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻋﻜﺲ ﺑﻪ رﺷﺪ آزادي و ﻓﺮدﻳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻨﺠﺮ و ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪ (59) .‬ﻣﺎرﻛﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ‬
‫داراي ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺎن اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا ﺧﺼﻠﺖ اﻧﻀﻤﺎﻣﻲ آن را در ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﭼﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺤﻮ ﺟﻨﺒﻪي اﻗﺘﺪار آن اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺷﻜﺎرﭼﻴﺎن ﮔﺮدآورﻧﺪه ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻃﺒﻴﻌﻲ در دوران ﭘﻴﺸﺎﺗﺎرﻳﺨﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ آنﻗﺪرﻫﺎ ﻳﻚ ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ اﻗﺘﺪار ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻓﺮد ﺑﺪان ﻧﻴﺰ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي درﻫﻢﺷﻜﺴﺘﻦ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻧﺎ‪-‬دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﻗﺘﺪار‪ ،‬و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ آن ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ‬
‫اﻣﺮوزه ﻣﺎ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪي آن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﺟﻨﺒﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺻﺮﻓﺎ در ﺷﻜﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺳﺎز دوﻟﺖ‪ ،‬در‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺎ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ‬
‫رواﻳﺖ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬از ﻣﺸﻜﻠﻲ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫راهﺣﻞﻫﺎي آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻧﺪ‪ :‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﻛﻪ ﭼﻮن ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﻨﻬﺎ از راه ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻤﻌﻲ ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ آزادﺳﺎزي ﺧﻮﻳﺶ اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﻛﺮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ در‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ آنﻫﺎ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ ﻣﺸﺨﺺ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ و ﺑﺮﺧﻲ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي دوﻟﺖﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬آن ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺎدي‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺷﺪﮔﻲ آنﻫﺎ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس آنﻫﺎ ﻣﺎرﻛﺲ را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ارﺗﻜﺎب ﻳﻚ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ‪-‬‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ "ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آن اﻗﺘﺪار ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ‬
‫ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﮔﺮاﻳﻲ‪ -‬ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪(62) .‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﻘﻼب آﻳﻨﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﻮد"‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﻋﻄﻒ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬رﻳﺸﻪ در ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ‪ ،‬او اﺻﺮار ﻣﻲورزد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫رازورزي دﻳﮕﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را ﻫﻢ روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ آنﻫﺎ ﻣﺎرﻛﺲ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ )ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ( ﺧﻮﻳﺶ را از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺷﻜﻞ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺷﺪﮔﻲ ﺧﺎص در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را ﻣﻲﺗﻮان از راه "ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺻﺮف ﺷﻜﻞ دوﻟﺖ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي اداري را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮد )‪ .(60‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫و ﺳﭙﺮدن ﻛﻨﺘﺮل دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد")‪ .(63‬ﻣﺎرﻛﺲ دﻗﻴﻘﺎ ﻋﻜﺲ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت آن در ﭘﺮﺗﻮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﻜﻞ‪-‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺎي اﻗﺘﺪار ﻧﻴﺴﺖ )ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ(‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺟﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺻﺮف دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ در ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺘﺮل دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺮ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا در ﺻﻮرت ﻓﻘﺪان ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٣٤‬‬ ‫‪١٣٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮ ﻛﺎر روزاﻧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻮاﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ دﺳﺘﺎورد در ﺧﻮد ﻣﻲدﻳﺪ و‬

‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎرﻳﺲ‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪي درازﻣﺪت ﺗﺤﻮل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ درك ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻪي ﻋﻘﻼﻧﻲ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ را ﻣﻲﺗﻮان در ﺑﺤﺚ ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎﻳﺪ از راه اﻧﻘﻼب ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ در ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي او ﺑﺮ ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ‬
‫اول ﺑﺮ ﺳﺮ ارﺗﻘﺎي ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮاﺳﺖ اﺻﻼح و ﺗﺤﻤﻴﻞ آن ﺑﺮ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺳﺮاغ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻠﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ از ﻛﻤﻮن در واﻗﻊ ﺑﻄﻼن‬
‫ﮔﺮﻓﺖ؛ اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ او ﺗﻐﻴﻴﺮ در دوﻟﺖ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﭘﺮدازي ﭘﻴﺮاﻣﻮن روﻳﻜﺮد"دوﻟﺖﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ" اوﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺶداوريﻫﺎي‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﭘﺮودون و ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺮات ﺧﻮد در ﺑﺎره ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ در ﺑﺎره ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي او ﻫﻢﺳﻮﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻏﻢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزش و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از راه‬
‫ﻛﻤﻮن را ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ واﻗﻌﺎ زﻧﺪه درك ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫زوال ﺣﻜﻮﻣﺖ و دوﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ (64).‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ از ﺳﻮي‬
‫ﻣﻲداد "ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﻲ از ﻗﺒﻞ ﺣﺎﺿﺮ و آﻣﺎده ﭼﻨﮓ ﺑﻴﻨﺪازد و‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ اﻟﺰام ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫آن را ﺑﺮاي اﻫﺪاف وﻳﮋه ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد" )‪ ،(68‬ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ اﺻﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ‪-‬‬
‫ﻛﺮد –اﺻﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ "ﻣﺒﺎرزه ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺻﻼﺣﺎت و ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻫﺎ"ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ دوﻟﺘﻲ ﺿﺮورت‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دارد" )‪ .(69‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢﭼﻮن ﭘﻴﺘﺮ ﻣﺎرﺷﺎل آﻏﻮش ﺑﺎز ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ و ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺧﻮد‪ ‬ﻗﺪرت را ﻣﺘﺤﻮل ﻣﻲ‪-‬‬
‫روي ﻛﻤﻮن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻳﻚ "ﻃﻌﻨﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻋﻠﻴﻪ آنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و آن را ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ" )‪ (70‬اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻌﻴﺖ اﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ")‪ – (65‬ﻣﻨﺘﻘﺪان آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ او ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ از دوﻟﺖ ﺑﺮاي‬
‫دروﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦﺗﺮي ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي ﻛﻤﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮد از‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن اوﺿﺎع ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ از‬
‫ﻛﻤﻮن ﺑﺪﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮﻏﻢ درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ ﻗﺪرت‬
‫ﺳﻮي ﻣﺎرﻛﺲ او را در ﻣﻌﺮض ﺳﻮءﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻗﺮار داد )‪ ،(66‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ‬
‫دوﻟﺘﻲ )دﺳﺖﻛﻢ در ﭘﺎرﻳﺲ( ﺑﻪ دﺳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﻔﻲ اﻗﺘﺪار ﻧﺒﻮد‬
‫ﺳﺨﻦ و دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﻈﻴﺮ آن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢﭼﻮن ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻳﺠﺎد و ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻫﻢ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺧﻮد را ﺟﺎي آن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ :‬ﻛﻤﻮن "ﻳﻚ‬
‫آﮔﺎﻫﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ در ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ درك ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﺎﻟﻴﻨﻴﻜﻮس و‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﻮد" ﻛﻪ ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ )و ﻧﻪ ﻗﻼﺑﻲ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ( در ﭘﺎرﻳﺲ را ﺑﻪ‬
‫آﺑﺮاﻣﺴﻜﻲ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اول ﺑﺪان ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬او در ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ او از ﻣﻔﻬﻮم‬
‫ﺑﺎور ﺑﻮد "ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزات اﺗﺤﺎدﻳﻪاي ﻫﻢﭼﻮن ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ ﻳﻚ دوره ﺿﺮوري اﻧﺪ و ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳﺪ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪ ،(71‬ﻳﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻮن‬
‫از آن ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺎﻣﻞ رﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﻨﺪ" )‪ .(67‬ﺗﻘﺎﺿﺎ از دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﺪام‪-‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ )‪ .(72‬ﺑﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﺑﻪ‬
‫واري از دل ﺟﻨﺒﺶ ﺧﻮد‪ ‬ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد‪ ،‬و ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻧﺤﻮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮي ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻛﺎرﮔﺮي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ اﻧﮕﻠﺲ‬

‫‪١٣٦‬‬ ‫‪١٣٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻳﺎدآور ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ "دوﻟﺖ" دراﻳﻦﺟﺎ ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪" :‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭘ‪‬ﺮﮔﻮﻳﻲ در ﺑﺎره‬
‫ﺑﺎره ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ را ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﺦ و ﺑﻦ ﻣﻨﻬﺪم ﻛﺮد‪ :‬آنﻫﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‬
‫دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﻤﻮن ﻫﺮﮔﺰ دوﻟﺖ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ‬
‫ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ از ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻄﻼح اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد")‪ .(73‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ دوﻟﺖﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻫﻤﻪي‬
‫دوﻟﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم و ﻧﻪ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آنﻫﺎ‬
‫ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‬
‫دﻳﮕﺮ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي وﻳﮋهي ﺳﺮﻛﻮب و اﻋﻤﺎل ﻗﻬﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮﭘﺎ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ رواﺑﻂ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻳﻚ ﻓﺮد دوﻟﺖﮔﺮا‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﺳﺎده‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮاﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﻤﻮن ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ دوام ﻧﻴﺎورد ﺗﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﺗﻬﺎم رﺑﻂ دارد ﻛﻪ‪ ،‬او ﻗﺎدر‬
‫ﻧﺸﺪ ﺧﻮد را از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ‪ -‬اﻧﻘﻼﺑﻲﻫﺎي ﺗﻨﺪرو در ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮهﺗﺮﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮي را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪي اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ رﻫﺎ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﻣﻄﻠﺐ ﺧﻮد "دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ‬ ‫ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻬﺪﻳﺪات و ﺗﻤﻬﻴﺪات ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻮرژوازي راه زوال در ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫درك اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻋﻮض دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﻮاﺿﻊ اﺧﺺ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ‬
‫و آﻧﺎرﺷﻲ" اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ "ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ آﻣﻮزش و ﺧﻠﻖ و ﺧﻮي ﺷﺨﺼﻲاش‬
‫ﺧﻮد را دﺷﻤﻦ "ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ" اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﻤﻮن را‬
‫ﻳﻚ ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و روﻳﺎي دﻟﺨﻮاه او دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ" )‪ .(76‬ﺟﺪا از‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد و از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﻨﺪ )‪ .(74‬در واﻗﻊ ﻛﺮوﭘﻮﺗﻜﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ روﻳﻜﺮد‬
‫ﺳﺨﻦﭘﺮدازي اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ در ﺑﺎره اراده ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ در ذات ﻣﺎرﻛﺲ وﺟﻮد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻤﻮن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ را‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﻬﺎم ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ ﺟﺪي اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﺑﻄﺎل آن ﺑﺤﺚ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ‬
‫ﺳﺎل در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1793‬ﺗﺎ ‪ 1794‬ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ در ﺻﻒ ﻣﻘﺪم اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن‪-‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬او اﺻﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ ﻛﻤﻮن ﻧﻪ در وﺟﻮد ﻣﺮداﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ آن را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در"ﻧﻈﺎم"ي ﺑﻮد‬
‫ﻫﺎ ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي روﺑﺴﭙﻴﺮ در ﻃﻲ دوره زﻣﺎمداري ﺧﻮد ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻀﺎد ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ‬
‫ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﺪان ﮔﺮدن ﻧﻬﺎدﻧﺪ)‪ .(75‬از ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ‬
‫از ﺳﻮﻳﻲ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي اﺑﺰار ﺗﺤﻘﻖ "اراده ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ" روﺳﻮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﻣﺎ آنﻫﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻃﻮرﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺑﺴﻨﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺮوﭘﻮﺗﻜﻴﻦ در ﻧﻈﺮات ﺧﻮد ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ و وﻓﺎدارﺗﺮ ﺑﻪ اﺻﻮل اﻧﺪﻳﺸﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ‪ :‬ﻛﻤﻮن ﺷﻜﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺳﻌﺎدت ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ و‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ از آنﭼﻪ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬دوﻟﺖ‪ .‬آنﭼﻪ ﻣﺎرﻛﺲ‬
‫ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ اراده ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﻳﺎ‬
‫اراده ﻛﻠﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺳﺎنﻛﻮﻟﻮتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻓﺰود ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﺪاري از"دوﻟﺖﮔﺮاﻳﻲ" ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﺼﺪﻳﻖ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻤﻮن ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ و ﺷﻜﻞ دوﻟﺘﻲ را در ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫‪9‬‬
‫ﺳﺎنﻛﻮﻟﻮتﻫﺎ‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر رادﻳﻜﺎل ﻋﻮض ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت‬
‫رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﻪ ﻛﻤﻮن ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ و رازورزيﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در‬
‫‪٩‬‬
‫)ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻠﻮار ﺳﻪ رﺑﻌﻲ ﺗﺎ زﻳﺮ زاﻧﻮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اﺷﺮاف ﻣﺘﺪاول ﺑﻮد(‪.‬‬

‫‪١٣٨‬‬ ‫‪١٣٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻛﻪ از"ﺻﻨﻌﺖﮔﺮان‪ ،‬ﭘﻴﺸﻪوران و ﻛﺴﺒﻪ )دﻛﺎنداران( ﺧُﺮدهﭘﺎ )ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺎدﻛﺎرﻫﺎ و‬

‫ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻟﻨﻴﻦ را ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ارﺟﺎع ﺑﻪ ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﺖﻫﺎ اﺑﺘﺪا از‬
‫دورهﮔﺮدان ﻣﻲﺷﺪ(‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖﻛﺎران و روزﻛﺎران" ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ )‪ ،(77‬و ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ‬
‫ﺳﻮي ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﻼش ﮔﺴﺴﺖ از‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ آنﻫﺎ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ روﺑﺴﭙﻴﺮ در ﻋﻤﻞ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺤﺪود ﭘﺎﻳﻪي‬
‫"ﺷﺮ" ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻟﻨﻴﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮد را درﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آن ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻢﭼﻮن ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺼﻤﻢﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫ﭘﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﻢ ﺣﺎﻛﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪(82) .‬‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪي ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﺮ ﻧﻘﺎﺋﺺ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد")‪ .(78‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ آن ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ ﺷﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫رﻏﻢ دﻓﺎع ﺗﺐآﻟﻮد و پ‪،‬رﺷﻮر ﺧﻮد از دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا روﺑﺴﭙﻴﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎور ﻛﻢ‪ -‬ﻳﺎ‪-‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻦﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﺪرن ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ اﻟﻔﺒﺎي ﻧﻈﺮي ﺑﺮاي ﻟﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﺶ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺧﻮد ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ "دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺎﻻ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد"‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮد دﻳﺮآﺷﻨﺎي ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺸﻞ ﻟﻮوي در ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﻪ "ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻋﺘﻤﺎدي ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺐ و ﺗﺎب و ﺷﻮر و ﺷﻮق‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ آﺷﻜﺎرا "ﻋﻈﻤﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و اﻧﺮژي و ﺗﻮش و ﺗﻮان اﻧﻘﻼﺑﻲ روﺑﺴﭙﻴﺮ را ﺗﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﺧﻮداﻧﮕﻴﺨﺘﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺮدم ﻧﺸﺎن داد" )‪ .(79‬ﺗﻀﺎد ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ" اﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن آﺷﻜﺎري ﻫﻢ ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ را "ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ اﻟﮕﻮ ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ اﻟﻬﺎم‪-‬‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ او و ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﺪود ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎن او ﺑﻮد ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ دﺧﺎﻟﺖ‬
‫ﮔﻴﺮي ﺑﺮاي ﭘﺮاﻛﺴﻴﺲ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ" اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ)‪ .(83‬درواﻗﻊ ﻣﺎرﻛﺲ از‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺮور ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ داﻧﻴﻞ ﮔﺮن اﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﺎن اوان ﻛﺎر ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﻫﮕﻞ از ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ آﺷﻨﺎ ﺑﻮد؛ و از آن ﺑﻬﺮه‬
‫اﻳﺪه را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درون ورﻃﻪ ﺳﺘﻢﻛﺎري و ﺑﻴﺪادﮔﺮي‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻫﮕﻞ رژﻳﻢ ﺗﺮور روﺑﺴﭙﻴﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮوري در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻼش او ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻘﻮط ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺗﻨﺶ دروﻧﻲ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻳﻚ اﻳﺪه ﺧﺎص ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ آن ﻫﻢ از ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در ﻳﻚ‬
‫ﻧﻈﺮات ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻜﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺟﻨﺒﻪ "ﻛﻤﻮﻧﺎل" و "ژاﻛﻮﺑﻨﻲ" در ﻧﻮﺳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻟﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﺤﻮل ﭘﻴﺸﻴﻦ "ﻣﺬﻫﺐ و ﺗﻤﺎﻳﻼت و روﺣﻴﺎت" ﻣﻠﺖ ﻧﺪاﺷﺖ" )‪ .(84‬ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮ ژاﻛﻮﺑﻨﻲ اﻓﺘﺎد‪ (80) .‬اﻳﻦ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻟﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﮔﺮﻳﺰ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل اﻧﺘﻘﺎدي ﻫﮕﻞ را درك ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ ﻣﺮزﻫﺎ و‬
‫ﻣﺸﻬﻮر اوﺳﺖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ "ﻳﻚ ژاﻛﻮﺑﻦ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪-‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﭘﺮوژه اﻧﻘﻼب را ﻓﺎش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ )‪ .(85‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ او اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻳﻚ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎي آﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺧﻮد‪ -‬ﻫﻢ ﻫﻮﻳﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﻚ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫اﻳﻦ ﺷﻜﺎف ﺑﻴﻦ رﻫﺒﺮي و ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫دﻣﻮﻛﺮات اﺳﺖ" )‪ .(81‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﻪ ﺑﺮﻫﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدن‬
‫ﺑﺎزﺗﺎب ﺧﺼﻠﺖ ﺑﻮرژواﻳﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ‪ .‬او اﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﻘﻼب را از اﻧﻘﻼﺑﺎت ﻣﺪرن‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي ﻟﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﮔﺴﺴﺖ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻮد و ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ را‬
‫دﻟﻴﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﺟﺎم اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻫﻢﭼﻮن اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﻘﻼب‬
‫روﺷﻦ ﻛﻨﺪ )‪ .(86‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻮرژواﻳﻲ از دل رﺷﺪ ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻧﺎﺷﻲ از رژﻳﻢ ﺗﺮور ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن زﻣﻴﻨﻪ و ﺑﺴﺘﺮي‬
‫ﺑﻴﻦ ﺗﺠﻠﻲ رواﺑﻂ ﺗﺎزهي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و دوﻟﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﺎﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻴﺮون ﻣﻲ‪-‬‬

‫‪١٤٠‬‬ ‫‪١٣٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫آﻣﺪﻧﺪ و ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﻴﺶ ﭘﺎي رﺷﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در درون ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را رﻓﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﮔﺴﺴﺖ ﻣﺘﺮﻗﻲ آنﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺎرﻛﺲ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد ﺑﺮ ﻇﻬﻮر ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ –‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﭘﻴﺸﺎﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ وﻳﮋﮔﻲ آنﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت از ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻪ‬
‫رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آن رﺷﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺪرن‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬
‫ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ دﻳﮕﺮ و در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺎوي ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﻴﻦ رﻫﺒﺮي و ﺗﻮدهﻫﺎي‬
‫او ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﻼشﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ )ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ /‬دوﻟﺖﮔﺮا( ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﻳﻚ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻮرژواﻳﻲ "از ﺑﺎﻻ" در ﻣﻮرد اﺗﺤﺎد آﻟﻤﺎن دورهي‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ درك ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن درﻳﺎﻓﺖ و‬
‫ﺑﻴﺴﻤﺎرك‪ ،‬ﺣﺎوي ﻫﻴﭻ ﻛﻨﺶ ﺗﻮدهاي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻮرژواﻳﻲ‬
‫درك ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﻳﻚ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﻌﻴﻦ‬
‫"از ﭘﺎﻳﻴﻦ" در اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ از راه درﮔﻴﺮي و دﺧﺎﻟﺖ ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫و ﺧﺎص ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﺷﻨﺎﺧﺖ آن ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﺣﺬف و دور ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻓﻘﻴﺮان از ﻗﺪرت ﻣﻨﺘﻬﻲ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﺎت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﻫﻤﻴﺖ دارد واﻧﮕﻬﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ آﮔﺎه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑﺎت ﭘﺮوﻟﺘﺮي اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻃﺒﻘﺎت ﻛﺎر و زﺣﻤﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ دﻳﮕﺮ در ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر دورهﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد )‪" -(87‬رﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻛﺎر و زﺣﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ در ﻗﺮن ‪ 19‬ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺳﻨﺖ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ‪ -‬ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻛﻴﻔﻲ در ﻧﺤﻮهي اداره و در ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺧﻮد دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚﺗﺮ‬
‫ژاﻛﻮﺑﻨﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲدادﻧﺪ – و ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﻴﺰاري ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﺰﮔﺬاري ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﻴﻦ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻮرژوازي و ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻣﺜﻼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻼﻧﻜﻲ‪ ،‬اﻧﻘﻼب را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ آﻏﺎز ﺷﺪه‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎ دارد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﻲواﺳﻄﻪ و ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﻲ ﺑﻴﻦ او‬
‫از ﺳﻮي ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻧﺨﺒﻪ ﻛﻮﭼﻚ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﻲدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﺳﻮي ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫و روﺑﺴﭙﻴﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮﺧﻼف روﺑﺴﭙﻴﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ آﮔﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻳﺪه‪-‬‬
‫ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮد)‪ .(89‬اﻧﮕﻠﺲ در دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺑﺤﺚ ﺣﻮل ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻤﻮن‬
‫ي ﻋﻤﻮﻣﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻌﺎدت و ﺧﻴﺮ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه‬
‫درﺑﺎره ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﺖﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه "ﻣﺮﻛﺐ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺒﺎرزات ﺟﻤﻌﻲ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﮕﺎﻧﻪاي ﺑﻪ‬
‫در اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬زﻳﺮا ﻛﻪ اﻟﮕﻮي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ آنﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺑﺎ‬
‫ﺳﻮي ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه‪-‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺒﺎرزهي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻻزم ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﺪاﺷﺖ"‪ .‬ﻧﻈﺮ‬
‫اي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن‪ ،‬اﻗﺸﺎري ﺑﻴﺮون از ﺻﻔﻮف ﺧﻮد ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻞ آن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﺗﻘﺎﺑﻞ روﺷﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ او و ﻣﺎرﻛﺲ ﺟﻠﻮهي ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﺪرن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر و ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺪرن ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫او ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪي ﺑﻼﻧﻜﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻳﻚ "ﺣﻤﻠﻪ ﻏﺎﻓﻞﮔﻴﺮاﻧﻪ و‬
‫در آن ﺻﻮرت ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺖﻛﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻳﻚ ﻣﺒﺎرزه دوﺟﺎﻧﺒﻪ از ﺳﻮي‬
‫ﺿﺮﺑﺘﻲ و ﺳﺮﻳﻊ و آﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﮔﺮوه اﻧﻘﻼﺑﻲ اﻗﻠﻴﺖ اﺳﺖ" را ﻣﺮدود اﻋﻼم ﻛﺮد و ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي در داﺧﻞ ﺟﻨﺒﺶ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺒﺎرزه ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ روﻳﻜﺮد ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﺘﻲ )ژاﻛﻮﺑﻨﻲ( ﻣﺪﻋﻲ "ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﻨﺴﻮخ" اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬
‫ﺑﺮاي ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ )‪ .(88‬در درون ﺻﻔﻮف ﺧﻮد‪ ‬ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬و ﻫﻢ زﻣﺎن ﻣﺒﺎرزه‬
‫"دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري" اﺳﺖ‪(90) .‬‬

‫‪١٤٢‬‬ ‫‪١٤١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫از ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ از ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺨﻦﭘﺮدازي و ﻟﻔﺎﻇﻲﻫﺎي ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ دﺷﻤﻨﺎن اﺻﻼح ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن در‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ آنﻫﺎ را در ﺧﻮد ﺣﻞ ﻛﺮد‪ :‬ﻫﻢﭼﻮن اوﻟﻲ رﻳﺸﻪ در ﺟﻨﺒﺶ واﻗﻌﻲ از ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ دﻗﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ "اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و در ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد‬
‫دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻢﭼﻮن دوﻣﻲ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻘﺶ رﻫﺒﺮيﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫دوﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ اﺻﻠﻲ ﻓﺮد آزاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻳﺎوه و ﭘﻮچ اﺳﺖ"‪(94) .‬‬
‫واژﮔﻮنﺳﺎزي دوﻟﺖ ﻛﻬﻨﻪ اذﻋﺎن دارد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ رﻫﺒﺮي‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪي ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﺗﺌﻮري آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ آزادي و اﻗﺘﺪار‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ در ﺟﻨﺒﺶ واﻗﻌﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ آن ﻛﻪ از ﺑﺎﻻ ﺑﺪان ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪي ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎ اﺳﺖ ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﺧﻮداﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ را‬
‫ﭼﻮن آزادي ﻓﺮدي ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻻﺟﺮم ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﻜﻞ‪-‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﺮ رﻫﺒﺮي ﻗﺮار داد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻫﻢﭼﻮن دو ﺳﻮي ﻳﻚ ﺳﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ درك‬
‫ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه آزادي و اﻗﺘﺪار ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ )‪ .(91‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﻘﻼب ﻳﻚ ﺳﻮﻳﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ از اﻟﮕﻮﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ و‬
‫ﻣﺘﻀﺎد ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﻬﺘﺮي ﻫﻢﭼﻮن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻳﻚدﻳﮕﺮ درك ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ‪ 1845‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺪﻻل آنﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬اوﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دوﻣﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺪف ﻣﺎ از‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ "ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ واژﮔﻮن‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻳﻚ ﻧﻮع اﻗﺘﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻞ آن ﻧﻪ اﻗﺘﺪار ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع اﻗﺘﺪار ﻧﺎ‪-‬دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‬
‫ﺷﻮد"‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي "ﻃﺒﻘﻪاي ﻛﻪ آن را ﺑﺮﻣﻲاﻧﺪازد ﺗﻨﻬﺎ از راه ﻳﻚ اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ رﻫﺎ ﻛﺮدن ﺧﻮد از ﻫﻤﻪ ﻛﺜﺎﻓﺎت اﻋﺼﺎر ﺷﺪه و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻗﺪرت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪" :‬در آن ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﻤﻴﻘﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻮﻳﻦ ﺷﻮد" )‪ .(92‬اﻳﻦ اﻳﺪه "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﭘﺎﻳﻴﻦ" وﻳﮋﮔﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪-‬‬
‫اﺳﺘﺒﺪادي از ﺳﻮي ﻳﻚ اﺷﺮاﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ و ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮ ﺗﻮدهﻫﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻫﺮ ﺷﻜﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ دوﻟﺘﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﺪ")‪ .(95‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ از ﺳﻮي ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ دوﻟﺖﺳﺘﻴﺰي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪-‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ (96‬و )در ﻛﻤﺎل ﺗﻌﺠﺐ( ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﺳﻮي ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ)‪ ،(97‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ ﻫﺸﺪار ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ در ﺑﺎره ﺧﻄﺮات ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﺰاﺳﻴﻮن )دﻳﻮان‪-‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي )ﻃﺮﻓﺪار ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ( ﺑﺎ اﺑﺰار ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺎﻻري(‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ )‪ .(93‬زﻳﺮا ﻣﺎرﻛﺲ ﺑﺮاي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﻛﺮدن اﻗﺘﺪار اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﺒﺎرت ﻣﺸﻬﻮر راﺑﺮت ﻣﻴﺸﻠﺰ"ﻗﺎﻧﻮن آﻫﻨﻴﻦ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ" درك ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﻧﺤﻮي ﻛﻪ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺌﻮري آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫آن ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻧﺨﺒﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ .(98‬دوﻧﻜﺎن‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻢﭼﻮن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮاي درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ‬
‫ﻫﺎﻻس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‬
‫دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﮔﺎم‬
‫ﻣﺮﻛﺰﻳﺖﮔﺮا ﺑﻮي "ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺰه ﺷﺪه اﻓﺴﺎﻧﻪ ﮔﻨﺎه اوﻟﻴﻪ" را ﻣﻲدﻫﻨﺪ )‪ ،(99‬و‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ و رواﻳﺖ ﮔﻨﺎه اوﻟﻴﻪ ﻣﺎ را ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﻣﺸﻔﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪،‬‬

‫‪١٤٤‬‬ ‫‪١٤٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻳﺪهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻓﻮق ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎﻓﻲ آزادي‬
‫"ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎﻳﺪ روش ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻴﺮون از ﺧﻮد را در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ‪-‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ رﻏﻢ ﻇﺎﻫﺮ رادﻳﻜﺎل ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﻴﺪ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻫﺎي ﺣﺰب ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻟﺒﺨﻮاﻫﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺰب ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا آﻣﻮزش از ﺗﺠﺎرب ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮده‪-‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫اي را در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺧﻮد ﺑﮕﺬارد و ﺳﭙﺲ از دل آنﻫﺎ ﺗﻌﻤﻴﻢﻫﺎي ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ اﺳﺘﻨﺘﺎج‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺰب ﺑﺎﻳﺪ ﭘﮋواك آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪي ﻏﺮﻳﺰي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﺠﺪد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ")‪ .(100‬ﻛﻠﻴﻒ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﮕﻮي رﻫﺒﺮي را از‬
‫از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺧﻮد اﺧﺘﺮاع ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آن را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ اﺣﻴﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻫﻢ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ ارث ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ دوره ﻛﻮﺗﺎه ﺣﻮاﻟﻲ ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﺼﻮر ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﺎزش و آﺷﺘﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻴﺮﺗﺎرﻳﺨﻲ در ﻓﺮاﺳﻮي‬
‫ﺟﻨﺒﺶ داراي رﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ درﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ در‬
‫دوﻟﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮﺧﻼف آنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﺪن‬
‫درون ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي واﻛﻨﺸﻲ ﻋﻠﻴﻪ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ درك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻇﻬﻮر ﺗﺎرﻳﺨﻲ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫از ﺳﻮي ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﺪ و از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺮودون و ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻼش دارﻧﺪ ﺗﺎ آزادي را از راه ﻋﻤﻞ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﺑﺪﻳﻠﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﻮرژواﻳﻲ و ﻧﻴﺰ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎرﻛﺴﻲ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺘﺤﻘﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ در درون ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ و ﺑﺮاي ﻳﻚ روﻳﻜﺮد‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﺧﻮدرﻫﺎﻧﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺪد ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ (101) .‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در ﻣﻴﺎن ﻓﻌﺎﻻن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداريﺳﺘﻴﺰ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ‬
‫ﻫﻢﭼﻮن ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ "ﺳﻴﺎﺳﺖ" در ﺷﻜﻞ ﺳﺎزش و ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻲ اﺳﺘﺤﻜﺎم و ﻓﺪراﻟﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ در آن ﺻﻮرت‬
‫و ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﻲ وﻳﮋه زد و ﺑﻨﺪﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ ﺣﺲ ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺑﻴﺰاري را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﺰه ﻛﺮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺒﺎرزهاي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ و‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ )‪ .(102‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ اﺣﻴﺎ ﺷﺪه و ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﻴﺮوزي آن را ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ آن ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻏﻢ‬
‫ﺑﻴﺰاري ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﭼﭗ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ادﻋﺎﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺣﺎوي ﻳﻚ اﻟﮕﻮي از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ دﻟﻴﻞ درﮔﻴﺮﻛﺮدن دوﺑﺎره ﺧﻮد ﺑﺎ درك وﺳﻴﻊﺗﺮ ﻣﺎرﻛﺲ از ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻋﻜﺲ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺟﻨﺒﺶ‪ ،‬ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻮاﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﺪاي‬
‫ﻓﺮاﺳﻮي ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ اﺷﺎره ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﺟﻨﺒﺶ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد و ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﻲ درﺟﻨﺒﺶ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫‪1917‬‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ و رزا ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻋﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد را در ﻛﺎر‬
‫اﻟﮕﻮي رﻫﺒﺮي ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻮﻧﻲ ﻛﻠﻴﻒ درك ﻛﺮده ﺑﻮد ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﮔﺮاﻳﻲ ﻳﺎ‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎء ذﻫﻨﻲ ﺳﻘﻮط و اﻧﺤﻄﺎط ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ دﻳﮕﺮ از ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاﻳﻲ روﺷﻨﻔﻜﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي اﻣﺮي رﻳﺸﻪدار‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ درون رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ را در ﺳﻮءﺗﻌﺒﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ دوم از ﻧﻘﺪ‬
‫در رﻓﺎﻗﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ درك ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ از دوﻟﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه از ﺳﻮي آﻧﺘﻮﻧﻴﻮ ﮔﺮاﻣﺸﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ‬

‫‪١٤٦‬‬ ‫‪١٤٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫و ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺗﺎزه اﺣﻴﺎ ﺷﺪه و آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ در اواﻳﻞ ﻗﺮن ‪ 20‬را‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ دوﻟﺖ ﻛﻬﻨﻪ‪ ،‬ﭼﭗ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﺣﺰب دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ و ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرﺑﺴﺖ ﺷﻴﻮهﻫﺎي آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮاﻣﺸﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ را از ﻟﻨﻴﻦ آﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬و اداي ﺳﻬﻢ ﻫﺮ دوي آنﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ او و ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺮوه ﮔﺮدآﻣﺪه ﺣﻮل روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﻈﻢ ﻧﻮﻳﻦ در ﺗﻮرﻳﻦ ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﺎرﻛﺲ از ﻓﻘﺪاناﻧﺴﺠﺎم ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ در آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮاﻣﺸﻲ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻠﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ و ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫‪1920‬‬ ‫و‬ ‫‪1919‬‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﻨﻲ ﺑﺮاي درسﮔﻴﺮي در ﻧﺒﺮد ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺰاﻳﻨﺪهﺗﺮ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻏﺎﻟﺐ در ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ دوم‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‬
‫داري ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ دوره ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻼش ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اراﺋﻪ ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﺠﺮد رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﺟﻨﺒﺶ واﻗﻌﻲ ﺧﻮداﻧﮕﻴﺨﺘﻪ و از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻨﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺿﻌﻒ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد از‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮاﻣﺸﻲ ﺑﻴﺎنﮔﺮ ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲﺗﺮ در داﺧﻞ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻮد‪ ،‬آن ﻫﻢ اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻓﻮق در ﺑﻴﺎن ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ زدن ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﻮرﻳﻦ ﺑﺎ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺟﻨﻮب اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و ارﺗﻘﺎي آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﻃﺮح ﺑﺰرگ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺪف واژﮔﻮﻧﻲ دوﻟﺖ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ آن ﺑﺎ ﻳﻚ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮراﻫﺎي‬
‫ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﺎﺷﺪ)‪ .(103‬در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﮔﺮاﻣﺸﻲ ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‬
‫ﻣﺒﺎرزات دورهي ﻧﻈﻢ ﻧﻮﻳﻦ رﺷﺪ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻫﻢزﻣﺎن در ﺗﻼش رﻓﻊ اﻳﻦ ﺿﻌﻒﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻈﻢ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ او‪ ،‬ﻫﻢﭼﻮن آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را در ﻗﻠﺐ ﻣﺒﺎرزات ﻫﺮ روزه‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف آنﻫﺎ روﻳﻜﺮد ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻴﺎﺳﻲ را‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲداد‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪف درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﻳﻚ‬
‫ﺑﺨﺶ از ﺟﻨﺒﺶ وﺳﻴﻊ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ آن را ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺪﻳﻞ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ )‪ .(104‬اﻳﻦ ﻫﺪف و اﺑﺰار ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ‬
‫آنﻫﺎ او ﺗﻼش داﺷﺖ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻫﻴﭻ ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ دوﻟﺖ‪-‬‬
‫ﮔﺮا" ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﻛﺲ و ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻼزم آن‪،‬‬
‫اﻟﮕﻮي اﻳﺠﺎﺑﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺶﻓﺮض ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬اداي ﺳﻬﻢ ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻨﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ‬

‫‪١٤٨‬‬ ‫‪١٤٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫‪ .15‬ﻫﺴﺘﻪ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮر آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻮيﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪاﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻗﺮن ‪ 20‬ادﻋﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮدن ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬دوﻟﺖﮔﺮاﻫﺎ اﻧﺪ )ﻧﺤﻠﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﻲ و ﻳﺎ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﻲ آن( ﻛﻪ‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺧﺸﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن اﻃﻼق ﻛﺮد ﻣﮕﺮ آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺎ ﺳﭙﺎس از ﻛﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎرﻛﺮ‪ ،‬اﻟﻜﺲ ﻛﺎﻟﻴﻨﻴﻜﻮس‪ ،‬ﺟﻮزف ﭼﻮﻧﺎرا‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻦ ﮔﻮرﺗﻦ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﺮﻳﺲ ﻫﺎرﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﻛﺲ در ﺑﺎره ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻮاﻣﺎن‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اراﺋﻪ ﻧﻈﺮاتﺷﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ .‬ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻘﺪ درونﻣﺎﻧﺪﮔﺎر از ﺗﻈﺎﻫﺮﻫﺎ و ﭘﻴﺮاﻳﻪﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دوﻟﺖﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﻲ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻛﺮﻳﺲ ﻫﺎرﻣﻦ ﻫﻢﭼﻮن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﺳﺖ و دﻟﺒﺎزاﻧﻪ و ﺑﻪ ﻃﺮز ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي ﭘﺮﻧﻐﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او‬
‫اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ )ﺗﻮﻣﺎس ‪ ،1980‬ص‪ ،(122 .‬و اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪاش ﻃﺮح اﻳﻦ‬ ‫ﻳﻚ راﻫﻨﻤﺎي اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮه ﮔﺮاﻣﻲ او اﻫﺪا ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺪﻻل اﺳﺖ ﻛﻪ رژﻳﻢﻫﺎي اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﻲ و ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﻲ ﻧﺤﻠﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري دوﻟﺘﻲ ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﻚ‬ ‫‪ .2‬ﺗﺎزهﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮﺟﻴﻪ دﻳﻜﺎﺗﻮريﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ از اﻳﺪهﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ و ﻟﻨﻴﻦ‬
‫اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﻟﺰوﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻜﺮار اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎ در اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪Callinicos and Nineham 2007, p93.‬‬

‫‪(see, for instance, Harman, 1990).‬‬

‫‪ .3‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ در ﺑﺎره ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ از‬
‫‪16: Marshall, 2008, p305.‬‬
‫‪17: Blackledge, 2006.‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪18: Holloway, 2002, pp11-18.‬‬ ‫‪Gluckstein, 2006, especially pp181-207.‬‬
‫‪19: Lenin, 1968, p304.‬‬ ‫‪.4 Guérin, 1970, p12.‬‬
‫‪20: Molyneux, 1986, p76.‬‬
‫‪5: Chomsky, 1970, pp xv, xviii.‬‬
‫‪21: See especially Lukács, 1971, pp295-342.‬‬
‫‪ .6‬درﻳﭙﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰﮔﺬاري ﺑﻴﻦ آنﭼﻪ ﻛﻪ او "دو روح ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ" ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻨﺖﻫﺎي‬
‫‪ .22‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ )ﻳﺎ دﺳﺖﻛﻢ ﺑﻴﺶﺗﺮ آﻧﺎن( ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻨﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫"ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﺑﺎﻻ" )اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ و رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ( و "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﭘﺎﻳﻴﻦ" )ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ(‪-‬‬
‫را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آنﻫﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ را رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮن آنﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫‪Draper, 1992, pp2-33.‬‬
‫ﻃﻮر ﺗﻨﮓﻧﻈﺮاﻧﻪﺗﺮي در راﺳﺘﺎي ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪7: Draper, 1992, pp6, 11; Draper, 1999, p187.‬‬
‫‪23: Lenin, 1993, p32.‬‬ ‫‪8: Guérin, 1970, p86.‬‬
‫‪24: Trotsky, 1921.‬‬ ‫;‪9: Chomsky, 2005, pp182-184‬‬
‫‪25: Lenin, 1961b, p423.‬‬ ‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ادﻋﺎي ﺑﺮﻛﻤﻦ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ "دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و ارﺗﺠﺎع" ﻣﻲ‪-‬‬
‫‪26: Lenin, 1961a, p328.‬‬
‫‪27: Marshall, 2008, p25.‬‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪28: Lukács, 1970, p63.‬‬
‫‪ .29‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ در ﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰات ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﮕﺎه ﺷﻮد ﺑﻪ‪:‬‬ ‫‪Berkman, 1989, piv.‬‬
‫‪Hallas, 1979, chapter 3.‬‬
‫‪30: Franks, 2006, p262.‬‬ ‫‪ .10‬در ﺑﺎره ﺗﻮازيﻫﺎي ﺑﻴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪31.Randall Amster‬‬ ‫‪Franks, 2006, p12; Day, 2005, p10.‬‬
‫و ﻫﻤﻜﺎران ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪاي او ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در ﺑﺎره آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮده‪-‬‬ ‫‪11: See, for instance, Franks 2006, p15.‬‬
‫‪12: For instance, Franks, 2006, p226.‬‬
‫اﻧﺪ ﻛﻪ "ﻓﺮاﺧﻮان ﭘﺮودون ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻲدوﻟﺖ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻒ در ﺗﻔﻜﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮد"‪.‬‬
‫‪13: Bakunin, 1990, p143.‬‬
‫‪(Amster and others, 2009, p3).‬‬ ‫‪14: Callinicos, 2003, p299.‬‬

‫‪١٥٠‬‬ ‫‪١٤٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫‪32.Woodcock 1962, p28‬‬

‫از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎي آﻛﺎدﻣﻴﻚ در ﺑﺎره ﻟﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻧﮕﺎه ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻲﺑﺎﻧﺪ ‪ ،1977‬ص‪ 155 .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻓﺮاﻧﻜﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﻫﻢﭼﻮن ﭼﻴﺰي "داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻄﻴﺮ ﺑﺮاي ﭘﺮاﺗﻴﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ" ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ او ﻧﮕﺎه ﺷﻮد ﺑﻪ ﺑﻠﻚﻟﺞ ‪ ،2007‬ص‪78 .‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪46: Barker, 2001, p42.‬‬

‫‪47: Franks, 2006, p118.‬‬ ‫‪(Franks, 2006, p17).‬‬
‫‪48: Gordon, 2008, p69.‬‬
‫‪49: Gordon, 2008, p70.‬‬ ‫‪ .33‬ﮔﻠﻴﻦ وارد آﻧﺎرﻛﻮ‪ -‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬آﻧﺎرﻛﻮ‪-‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻓﺮدﮔﺮا‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺻﻠﺢﻃﻠﺐ‪،‬‬
‫‪50: Woodcock, 1962, p30.‬‬ ‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺳﺒﺰ‪ ،‬آﻧﺎرﻛﻮ‪-‬ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﻢ را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪51: Kinna, 2005, pp114-115; Freeman, 1970.‬‬
‫‪(Ward, 2004, pp2-3, see also Franks, 2006, pp12-18).‬‬
‫‪52: Löwy, 2005, p.23.‬‬
‫‪53: Franks, 2006, p212.‬‬ ‫ﻣﻮراي ﺑﻮﻛﭽﻴﻦ از ﺷﺎﺧﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻟﻴﺒﺮﺗﺎرﻳﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎد ﺧﺮدﻛﻨﻨﺪه از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫‪54: Marshall, 2008, p23, p296.‬‬ ‫ﺷﻌﺎر ﺷﻴﻮه زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ در آورد ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ "ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ذﻫﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫‪55: Goodway, 1989, p1; Chomsky 1970, pxii; Marshall, 2008, p639.‬‬
‫ﻣﻐﺮوراﻧﻪاي ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬و دﺧﺎﻟﺖ و درﮔﻴﺮي ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ زﻣﻴﻦ ﺑﺎزي ﺑﺮاي‬
‫‪56: Marx, 1973b, p84.‬‬
‫‪57: Morland, 1997, p3.‬‬ ‫ﺑﭽﻪﺑﺎزيﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮد"‪.‬‬
‫‪58: Morland, 1997, pp188-189.‬‬ ‫‪(Bookchin quoted in Gordon, 2008, pp25-26).‬‬
‫‪.59 Collier, 1990, p41.‬‬ ‫‪34: Franks, 2006, pp116-124.‬‬
‫;‪35: Graeber, 2002, p62. See also Gordon, 2008, pp17; Woodcock, 1962, pp28‬‬
‫‪Franks, 2006, p115.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ درك ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺧﻮد از ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ را از راه اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ‬
‫‪36: Franks, 2006, pp196-259.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻣﺎﻛﺲ اﺷﺘﻴﺮﻧﺮ رﺷﺪ داد ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬ ‫‪37: Cliff, 1986, p84. See also Le Blanc, 1990, p44.‬‬
‫‪38: Callinicos and Holloway, 2005, p117.‬‬
‫‪See Blackledge, 2008, p134,‬‬ ‫‪39: Harman, 1991, p13, see also Harman, 2009, chapter 4.‬‬
‫‪60: Engels, 1988, p425; 1990c, p227; Marx, 1974b.‬‬ ‫‪40: Trotsky, 1973, p316.‬‬
‫‪61: Marcuse, 2008, p87.‬‬
‫‪.62 Marshall, 2008, p305‬‬ ‫‪ .41‬در ﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ ﺷﻮراﻫﺎ در ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و ﭘﻴﺮاﻣﻮن راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﻮراﻫﺎ و اﺣﺰاب اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬

‫ﻣﺎرﻛﺲ در ﺗﻔﺴﻴﺮي ﻛﻪ در آن "ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺑﭽﻪﮔﺎﻧﻪ" ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ را ﻧﻘﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻳﻚ اﻧﻘﻼب‬ ‫‪Gluckstein, 1985, pp212-246.‬‬
‫‪42: Durgan, 2006, pp165-6; 1981, p104-110; 2007, p.88; Trotsky, 1977, pp646-‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رادﻳﻜﺎل ﻣﻨﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﭘﻴﺶﺷﺮط آن"‪.‬‬
‫‪668.‬‬
‫‪43: Franks, 2006, p100.‬‬
‫‪(Marx, 1974b, 334).‬‬ ‫‪44: Harman, 1996.‬‬
‫‪63: Kinna, 2005, p31.‬‬
‫‪64: Kinna, 2005, p8.‬‬ ‫‪ .45‬ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺟﺎي آوردن ﺣﻖ ﻣﻄﻠﺐ و رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺮط اﻧﺼﺎف در ﻣﻮرد آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ‬
‫‪65: Marx, quoted in Fernbach, 1974, p17.‬‬
‫آنﻫﺎ در ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﺖ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻤﻲ )ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ( در اﻧﻄﺒﺎق و ﻫﻤﺴﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫‪66: Fernbach, 1974, p17.‬‬

‫‪١٥٢‬‬ ‫‪١٥١‬‬
...‫ ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‬،‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

67: Collins and Abramsky, 1964, p101; Compare Gilbert, 1981, p90.
93: Kinna and Prichard, 2009, p272; Guérin, 1989, p119. 68: Marx, 1974c, 206.
94: Arblaster, 1971, p181. 69: Bakunin, 1973, p263.
95: Bakunin, 1990, pp178-179. 70: Marshall, 2008, p301.
96: Chomsky 1970, pp ix-x; Ward, 2004, p5; Marshall, 2008, p305. 71: Marx, 1974c, pp206, 208, 212,
97: McNally, 2006, p348. 72: Draper, 1987, p29.
98: Thomas, 1980, p252. 73: Engels, 1989b, p71.
99: Hallas, 1996, p40. 74: Bakunin, 1990, p136.
100: Cliff, 1996, pp73-74. 75: Kropotkin, 2002, pp237-242.
101: Darlington, 2008, pp74-75. 76: Bakunin, 1990, p182.
102: Portis, 1980, pp44-45. 77: Rudé, 1988, pp94-5.
103: Gramsci, 1971, pp197-198; Williams, 1975, pp145-168. 78: Israel, 2001, p717.
104: Gramsci, 1978, p369. 79: Soboul, 1977, p107.
80: Guérin, 1989, p.121.
81: Lenin, 1961c, p383.
.82Le Blanc, 1990, p83.
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﻣﻌﺎﺻﺮ از ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ ﻓﺮﺿﻲ ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬
Bernstein, 1993, p36.
83: Löwy, 1989, p119.
84: Hegel, 1956, pp446, 450, 449. Compare Marx, 1975, p413.
85: Taylor, 1975, p437.
86: Marx, 1973a.
87: Marx, 1974a, p82.

Day, 2005, pp6-7,:‫ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر و وﺣﺸﺘﻨﺎك از اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬.88

:‫و ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﻛﻮﺑﻨﺪه ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬

McKay, 2009.
89: Draper, 1986, pp37-8.

:‫ ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و ﺑﻼﻧﻜﺴﻴﻢ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬.90

Engels, 1989a, p13. See also Lenin, 1964, p47,

91: Trotsky, 1977, p1017.
92: Marx and Engels, 1970, p95.

١٥٤ ١٥٣
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻣﺘﻮن را از ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻧﻲ ﻛﻠﻴﻒ ﻏﺎﻟﺒﺄ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻮﺷﺰد ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ "ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎ اﺻﻮل را‬
‫ﻧﻘﺺ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ"‪ .‬ﻓﺮﻣﻮلﺳﺎزي ﺑﺪون ﻧﻘﺾ ﻧﻴﺴﺖ‪ 2،‬اﻳﻦ ﻳﺎدآوري ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي واﻗﻌﻲ اﺻﻮل ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ واﻗﻌﻲ اﻏﻠﺐ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از آن دو را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﭘﻞ ﺑﻪ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ در "ﻣﺮگ ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻛﻪ او را از ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ"‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺘﺎﺑﺰده‪ ،‬رﺷﺪي را ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺮگ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻬﻢ و ﺗﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺟﻮﻟﺰ ﻣﺎرﻳﻮس ﻟﭙﺘﻴﺖ )ﻣﺘﺨﻠﺺ‬
‫ﺑﻪ ﻟﻮﺋﻴﺲ ﺑﺮﺗﻮ( ﺑﻮد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻘﻴﺮاﻧﻪ و وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺳﻦ ﻳﺎزده ﺳﺎﻟﮕﻲ‬ ‫آن روي دﻳﮕﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺸﺘﻲﺳﺎزي ﺳﻨﺖ‪ -‬ﻧﺎزاﻳﺮ رﻓﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ و‬ ‫اﻳﺎن ﺑﻴﺮﺷﺎل‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻦوري ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن را ﻣﺴﺤﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬او‬ ‫ﻧﺴﺮﻳﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ ﻏﻴﺮﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻌﺎل رزﻣﻨﺪهي اﺗﺤﺎدﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻨﮕﻨﺪهي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و در ﻃﻲ‬
‫‪4‬‬
‫ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻓﻌﺎل ﺿﺪ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪي ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ ﻳﻜﻲ از ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ در ﺑﺎرهي"ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ" ‪ 1‬ﺑﻪ‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1920‬ﻟﭙﺘﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دو رﻓﻴﻖ ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬ﻣﺎرﺳﻞ ورﮔﻴﺖ و رﻳﻤﻮﻧﺪ ﻟﻔﺒﻮر ﺑﺮاي‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻛﻪ در آن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺴﺘﻨﺪات دﻗﻴﻖ و ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﻲ ﻣﺘﻴﻦ و ﻏﻴﺮ‬
‫ﻛﻨﮕﺮه دوم اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ روﺳﻴﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺳﻜﺘﺎرﻳﺴﺘﻲ؛ ﺷﺮح ﻣﺴﺘﺪﻟﻲ از ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪاي ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اراﺋﻪ‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻲ آن ﭼﻴﺰي ﻧﺒﻮد ﻛﻪ او روﻳﺎي آن را در ﺳﺮ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻟﭙﺘﻴﺖ ارزش ﭘﺮﻧﺪهي در‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬دﻓﺎع از ﻟﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪان آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ او ﻛﺎﻣﻸ ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‬
‫ﻣﺸﺖ را ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮدش آن را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻛﻨﮕﺮه‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﻴﺶ رو‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻧﺤﻠﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺨﺼﻪ‪-‬‬
‫ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اوﻛﺮاﺋﻴﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻛﺮد‪ .‬دوﺳﺘﺶ ﭘﻴﻴﺮ ﭘﺎﺳﻜﺎل در آﮔﻬﻲ وﻓﺎت او‬ ‫ﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭼﭗ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺒﻊ ارزﺷﻤﻨﺪي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ درﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ورﮔﻴﺖ و ﻟﭙﺘﻴﺖ وﻗﺘﻲ روﺳﻴﻪ را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺮداﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ...‬ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اوﺻﺎف اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻨﻮز ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﻧﻴﻤﻲ از داﺳﺘﺎن را ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﻞ‬
‫ﻋﻼوه‪ ،‬آﻣﻮزش آنﻫﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ‪ -‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻟﻨﻴﻦ و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﺶ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﻘﺪﻣﻪاش ﺑﺮاي ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺗﺎرﻳﺨﻲ را وﻋﺪه ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪-‬‬
‫آنﻫﺎ ﮔﻔﺘﮕﻮي دوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎ ﻟﻨﻴﻦ داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻛﺎر او دوﻟﺖ و‬ ‫ﻛﻪ وي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮي ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ رﺟﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬

‫‪١٥٦‬‬ ‫‪١٥٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫اﻧﻘﻼب را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي آنﻫﺎ اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪...‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻟﭙﺘﻴﺖ ﻣﻮرد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻧﺒﻮد‪ .‬آﻟﻔﺮد ر‪‬زﻣﺮ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﮕﺮه‬
‫ﻣﺮگ آنﻫﺎ ﺷﺪ اﺣﺴﺎس اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﺑﻮد‪ .‬آنﻫﺎ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺧﺒﺮﻫﺎي ﺧﻮب از‬
‫دوم ﺑﻪ ﻣﺴﻜﻮ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زودي ﭘﺲ از رﺳﻴﺪﻧﺶ ﮔﻔﺘﮕﻮﺋﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲآورد‪:‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺘﺎبﺷﺎن ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬درﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﺑﻪ رﻓﻘﺎي ﺟﻮان اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت راﺳﺖﻛﻴﺸﻲ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫در روزﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﺗﺮك روﺳﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺗﻮﺳﻂ ﻟﭙﺘﻴﺖ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻋﻼن ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ‪" :‬ﻣﺎ ﺟﻨﮓ ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﻪاي ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬
‫"اﻧﻘﻼب ﺑﺎ اﺷﻚ و ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﺎ درد و ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻴﺰي ﺟﻮاب داد‪" :‬ﻣﻨﻈﻮرت از ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﺲ از اﻛﺘﺒﺮ‬
‫ﻛﻪ آن )اﻧﻘﻼب( ﭼﻴﺰي زﻳﺒﺎ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻘﺎد دارم‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ روي آوردهاﻧﺪ‪ .‬و ﺗﻌﺪاد دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎ‪ ،‬اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻫﻨﻮز در ﻓﺎز اول اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ و در ﺷﻮراﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺎ‪،‬‬
‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ واﻗﻌﺄ زﻳﺒﺎﺋﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫"ﺟﻨﮓ" ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺻﺮﻳﺢ و ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ ﻫﺪف اﻳﻦ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻲ‪-‬‬
‫‪6‬‬
‫ﻏﺮب ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﻘﻼب را رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻼشﻣﺎن را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮاﻧﻊ را از ﭘﻴﺶ‬
‫‪8‬‬ ‫ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن روﺳﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﻟﻮﻛﺲ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﭘﺎي ﺧﻮد ﺑﺮ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻛﻪ در دﻫﻪﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﺮاي "دوﺳﺘﺎن اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي" ﺗﺪارك ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻣﺴﺎﻓﺮت‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ ﻛﻤﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ اﺗﺤﺎد در دﻓﺎع‬
‫آنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺳﻪ رﻓﻴﻖ‪ ،‬ﻗﺎﻳﻘﻲ را از ﻣﻮرﻣﺎﻧﺴﻚ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در‬
‫از اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬
‫‪9‬‬ ‫ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻧﮕﺮان ﺑﻮد از اﻳﻦ ﻛﻪ "ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ" آنﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﭙﺘﻴﺖ در روﻧﺪي رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﺳﻴﺮ ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬و در روﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮوي‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ اﻣﺮ درﺳﺘﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻓﻜﺎرش‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﻮاج اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺷﻤﺎل در راه او را ﻧﻤﻲ ﺑﻠﻌﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫در ﭘﺘﺮوﮔﺮاد ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر‬ ‫‪1917‬‬ ‫در ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﻪ در ﻗﻴﺎم‬
‫‪7‬‬
‫و اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﺑﻴﻞ ﺷﺎﺗﻮي ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ روﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺎﻻت‬
‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درك ﻣﺎ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪه‬ ‫‪90‬‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﺸﻜﻞ ﻛﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ )آي دﺑﻠﻴﻮ دﺑﻠﻴﻮ( ﻓﻌﺎل و‬
‫"ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻳﺎ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن" دﭼﺎر ﺷﻚ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي‬
‫ﻣﺒﺎرز ﻋﺮﺻﻪي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 1917‬ﺑﻪ روﺳﻴﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬وﻳﻜﺘﻮر ﺳﺮژ ﺑﻪ‬
‫روﺳﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺟﺬب ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زودي ﺑﺎ ﻋﺮوج اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻟﭙﺘﻴﺖ‬
‫ﻣﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ از ﻧﻘﺶ وي ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﺻﻞ ﺿﺪ ﻗﺪرتﮔﺮاﺋﻲاش ﺑﺮﺗﺮي‬
‫ﻣﺴﻴﺮي دﻳﮕﺮ را ﻃﻲ ﻛﺮد و ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و‬
‫دارد‪:‬‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻏﺎﻟﺒﺄ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﻛﺘﺒﺮ‪ ،‬او ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎم "ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار" ﺷﻬﺮ‬
‫]ﭘﺘﺮوﮔﺮاد[‪ ،‬ﻳﺎﻓﺖ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﮔﺎرد ﺳﺮخ )ﻛﻪ در آن ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻃﺮﻓﺪاران آزادي‬

‫‪١٥٨‬‬ ‫‪١٥٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻓﺮدي وﺟﻮد داﺷﺖ( در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد و آنﻫﺎ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آرا‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖ ﮔﺮوه ﮔﻮﻟﻮز ﺗﺮودا )ﻣﺴﻜﻮ و ﭘﺘﺮوﮔﺮاد( ﺑﺪون ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﺰب‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﺑﺎ‬
‫وي را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﻮشﺑﻴﻨﻲ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ و اﻧﺮژي ﺳﺮﺷﺎر‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫آن ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﺮدن اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ﻃﻮر واﻗﻌﻲ از او در درون ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﻳﻚ رﻫﺒﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ روز از او‬
‫را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪" :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ"؟ او ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫آنﻫﺎ ﺿﺮورت دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻧﻘﻼﺑﻲ در دوره ﮔﺬار را‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎ اﺻﻄﻼحﻫﺎي ﮔﻴﺞ‬
‫‪11‬‬ ‫ﺳﺌﻮال ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﺮﺳﺶ ﺟﻮاب داد‪" :‬آﻳﺎ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ از ﭘﺘﺮوﮔﺮاد دﻓﺎع ﻛﻨﻴﻢ ؟"‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺑﺰرگ او اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﻞ را ﻓﺪاي ﺗﺌﻮري اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫در دورهي ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻟﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻫﻢ‪-‬‬
‫اﻳﻦ روﺳﻲ ﻋﻤﻴﻘﺄ آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻞ‪ ،‬اول ﻣﻲآﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﺗﺌﻮري در زﻧﺪﮔﻲ‪.‬‬
‫ﭼﻮن آﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺑﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬ا‪‬ﻣﺎ ﮔﻮﻟﺪﻣﻦ و ﻧﺴﺘﻮر ﻣﺎﺧﻨﻮ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ آنﻫﺎ‬
‫آﻧﺎرﺷﻲ ﻓﺮﻣﻮل اﻳﺪهآﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻘﻂ از ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زاده ﺷﻮد‪ .‬آﻳﺎ‬
‫را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺧﻨﻮ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ ﻟﻨﻴﻦ را ﺑﺴﻴﺎر آﺷﺘﻲﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪12‬‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬اﺗﻮرﻳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﺪارد؟ آﻳﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﺮارت ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺮژ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪي ﻗﺮار ﻧﺪارﻳﻢ؟ ﺷﺎﺗﻮ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ )ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ در ‪ (1938‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ و او‬
‫ﺑﻬﺎ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاي ‪ -‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‪ -‬اﻳﺪهآلﻫﺎيﻣﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪي ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﺑﺮاي دﻫﻘﺎﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺣﺰب ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻧﭙﻴﻮﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ "دﻳﺮ ﻳﺎ‬
‫رﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ آنﻫﺎ ﻣﺎﺧﻨﻮ ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ اﻛﺮاﺋﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪،‬‬
‫زود" ﻣﺎ دوﺑﺎره ﻳﻚ دﻳﮕﺮ را دﺷﻤﻦ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ او در ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻗﺮار ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي‬
‫‪10‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻫﻨﻮز ﺧﻴﻠﻲ دور اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪاي ﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻧﻘﻼب را از ﺗﺮاژدﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف آن راﻧﺪه ﻣﻲ‪-‬‬
‫‪13‬‬ ‫در واﻗﻊ درﮔﻴﺮيﻫﺎ و ﺗﻨﺶﻫﺎي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪ ﻋﻤﻴﻘﻲ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي روﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪﻳﻢ ﻣﺼﻮن ﻧﮕﻪ دارد‪.‬‬
‫وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﺳﺨﺖ و اﻓﺮاﻃﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزاﻧﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ‬
‫ﭘﻞ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب ﻟﻨﻴﻦ را ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﺳﺎﺳﻲ در زﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﺣﻤﻼت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ آنﻫﺎ را ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﭼﺎپ ﺧﻮد‪ ،‬در ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮمﺗﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي"ﺷﻮروي" ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وﻇﻴﻔﻪ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺰب‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎي راﺳﺖﻛﻴﺶ آن روز‪ .‬آﻟﻔﺮد ر‪‬زﻣﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ آن در ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻛﺎﻣﻸ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ رﻓﻘﺎي‬
‫آورد‪:‬‬
‫ﺑﻴﺸﻤﺎري‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ ﻟﺤﻈﻪي ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﺒﻮده‪ ،‬و‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮدن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آنﻫﺎ )ﺣﺰب( ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﻲ و اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ از دﺳﺖآوردﻫﺎي‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ و ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮات‪ ،‬ﻫﻢﭼﻮن ﻣﻄﺮود ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻓﺮﻳﺎد‬
‫اﻧﻘﻼب اﻛﺘﺒﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﺣﺰب ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬رﻓﻘﺎي آﻧﺎرﻛﻮ‪-‬‬
‫ﻣﻲزدﻧﻨﺪ"او ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ"‪" ،‬ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ اﺳﺖ"‪.‬‬

‫‪١٦٠‬‬ ‫‪١٥٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻲ از آنﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد و آن را "ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﺳ‪‬ﺲ ﺗﺎﺗﺎر"‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮد‪" :‬رﻫﺒﺮان و اﻋﻀﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻐﺰ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ در درون ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﻘﻼﺑﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ در ﺑﻴﺮون از ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ارﺗﺪﻛﺲ‬
‫ﺣﺰب را ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ"‪ .‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﺣﺰب ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﻞ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺳ‪‬ﺲ و ﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ‬
‫درﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ "ﻫﺴﺘﻪي ﺳﻔﺖ اﻋﻀﺎي ﺣﺰب ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و در‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ اﻧﻘﻼﺑﻲ دﻟﭙﺬﻳﺮ ﺑﻮد‪ .‬آنﻫﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ زﺑﺎﻧﻲ را از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﺸﻨﻴﺪه‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺎر و ﻣﺒﺎرزه اﻣﺘﺤﺎن ﺧﻮد را ﭘﺲ داده‪ ،‬و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻞ ﺟﻨﺒﺶ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ از ﻣﺎرﻛﺲ را ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻸ ﺑﺮايﺷﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺰب‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ و ﻛﺎر ﺟﻤﻌﻲ ﻋﺎدت ﻛﺮدهاﻧﺪ" ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫‪16‬‬

‫ﭘﻞ‪ ،‬ادﻋﺎي ﻫﺎل درﻳﭙﺮ را "ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﺑﺎﻻﺳﺖ" را ﺗﺎﻳﻴﺪ‬
‫ﺳﺮژ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ادﻏﺎم ﺧﻮدش در ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻀﻞ و داﻧﺶ ﻋﻈﻴﻢ درﻳﭙﺮ و ﺗﻌﻬﺪ راﺳﺦ او ﺑﻪ ﺧﻮدرﻫﺎﻧﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬آﺛﺎر او را‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد‪ ،‬آﻳﻨﺪهاي ﺑﺮاﻳﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ در اﻳﻦ‬
‫ﻫﻢﭼﻮن داراﺋﻲ ﭘ‪‬ﺮ ارزﺷﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت او‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﺳﺎﺧﺘﻦ آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﻫﻮل دادن ﻛﺴﺎﻧﻲﻛﻪ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻣﻘﺒﻮل ارﺗﺪﻛﺲ ﺑﻪ اردوي ارﺗﺠﺎع ﻣﻨﺤﺮف‬
‫"آنﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺒﺮد وﻇﺎﻳﻒ و اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذﺷﺎن ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺎل ﺳﻜﺘﺎرﻳﺴﺘﻲ در ﻣﻲﻏﻠﺘﺪ ) ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﭽﺘﻤﻨﻴﺖ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻮﺿﻊﺷﺎن را ﭘﻨﻬﺎن ﺳﺎزﻧﺪ"‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻣﻸ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ رﮔﻪﻫﺎﺋﻲ از ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاﺋﻲ‪،‬‬
‫اﮔﺮ آﻧﺎن )آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ( اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬در ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢﭼﻮن وﻳﻜﺘﻮر ﺳﺮژ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺣﻮادث ﺑﺰرگ ﻣﺒﺎرزه اﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬ﺿﺮورﺗﺄ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي واﻗﻌﻲ و‬
‫ﺟﻮان ﺻﺎدق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در زﻣﺎن اﻋﺘﺼﺎب راه آﻫﻦ در ﺳﺎل ‪ 1910‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ او اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲ‪-‬‬
‫دﺳﺖ در دﺳﺖ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﺎن )آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪-‬‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه ﺑﻲ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺎ( در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ روح و ﻣﻌﻨﻲ آزادي را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫دوﻟﺖ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي‪ ،‬ﻓﻘﻂ "ذﻫﻨﻴﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ" در ﻣﻮرد اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت و‬
‫ﺑﻪ آنﻫﺎ دﻳﺪﮔﺎه اﻧﺘﻘﺎدي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ و ﻫﺸﻴﺎري روﺷﻦﺗﺮي از ﻫﺪفﻫﺎي درازﻣﺪت‬
‫ﺟﺰﻣﻴﺎت او را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 15.‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ وﻗﺎﻳﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺗﺤﻮل ﺳﺮژ‪ ،‬او‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬روﺷﻦاﻧﺪﻳﺸﻲﺷﺎن در درون ﺟﻨﺒﺶ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬آنﻫﺎ را ﺑﻪ دﺷﻤﻦ‬
‫ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺗﻤﺎﻳﺰ‪ ،‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎمﭘﺮﺳﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲﻛﺎران ﺣﺮﻓﻪاي و ﻛﻤﻴﺴﺮﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺰمﺑﺎوران‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺰﺑﻲ و ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮر واﻗﻌﻲ آنﻫﺎ در‬
‫‪17‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ زﻧﺪهي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺳﺮژ را ﺑﻪ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ رادﻳﻜﺎل ﻋﻘﺎﻳﺪش در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫درون ﺗﺸﻜﻴﻼت‪ ،‬آنﻫﺎ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﺑﻴﺮون راﻧﺪن اﻓﺮاد ﺧﻮدﻣﺤﻮر دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وي اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﺮد‪" ،‬ﺣﺰب‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺳﺮژ ﺑﻪ دﻓﺎع از ﺳﻬﻢ اﺧﻼﻗﻲ وﻳﮋهي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﻣﻐﺰ آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود"‪ ،‬او ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ رﻫﺒﺮي در درون ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﺰب‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪١٦٢‬‬ ‫‪١٦١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫"ﻓﻠﺴﻔﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮهي ﺑﺮﺧﻮردي را در زﻧﺪﮔﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و دروﻧﻲ اﻓﺮاد اﻋﻤﺎل ﻛﺮده‪ ،‬و اﺧﻼﻗﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪،‬‬
‫‪ -1‬ﺑﻠﻚﻟﺞ‪. 2010 ،‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲآورم ﻛﻪ در آن ﻛﻠﻴﻒ ﺑﺮ آن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺎﻳﮕﻞ ﻫﺮﻳﺲ‬ ‫ﺗﺌﻮري ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻪ روﺣﻴﻪ آزادي ﭘﺮس و ﺟﻮ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪاي ﺑﻪ او زد و ﺟﻮاب داد‪" ،‬آن ﻧﻜﺘﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻠﻴﻒ‪ .‬ﻣﺎ در اﺻﻮل ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺑﻮدﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻠﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻫﺮ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي در ﻣﻮرد ﭘﻴﺶداوريﻫﺎ و ﺗﻌﺼﺒﺎت ﺑﻮرژواﻳﻲ و در ﭘﻴﻮﻧﺪ‬
‫ﭘﺲ از ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ او را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ"‪ .‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻛﻠﻴﻒ ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬آزادهﺗﺮ اﻧﺪ؛ و رﻫﺎ از اﻳﻦﻛﻪ "ﻣﺮدم ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫‪-3‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ‪. 1921 ،‬‬
‫ﮔﻔﺖ" و "ﭼﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪي در ﺑﺮ دارد"‪ .‬رزﻣﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﻫﻢﭼﻮن "راه زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫‪ -4‬ﻣﻘﺎﻟﻪ درﺑﺎره ﻟﭙﺘﻴﺖ در ﻣﻴﺘﺮون ‪. 1964‬‬
‫‪ -5‬ﺑﻮﻟﺘﻦ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‪ 17 ،‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ ،1921‬در رزﻣﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ، 1971 ،‬ص ‪. 92‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺮدي ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﮔﻮﻳﺎي رﻓﻘﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢﺷﺎن و در‬
‫‪ -6‬ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﻣﻴﺘﺮون‪. 1964 ،‬‬ ‫رﺷﺎدتﺷﺎن در اراﺋﻪ ﻣﺪل‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ واﻛﻨﺶﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ‬
‫‪ -7‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ‪. 1921 ،‬‬
‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺬار‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺑﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﻤﺘﺎز‬
‫‪ -8‬ر‪‬زﻣﺮ‪ ،1971 ،‬ص ‪61,‬‬
‫ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ رﻓﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﻛﺎرﮔﺮان آزادي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫‪ -9‬ﺳﺮژ‪ ،1967 ،‬ص ‪104,‬‬
‫‪ -10‬ﺳﺮژ‪ ، 1997 ،‬ص ‪. 31-29‬‬ ‫ﺷﻴﻮه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ وﻇﺎﻳﻔﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺨﻢ زدن زﻣﻴﻦ ﻛﻬﻨﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫‪ -11‬ﺳﺮژ‪ ، 1997 ،‬ص ‪102,-98‬‬ ‫اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺴﺖ ﻟﻔﺎﻇﻲ ﻳﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در دام ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺳﻮدآور ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫‪-12‬ﮔﺮﻳﻦ‪ ،1969 ،‬ص‪461,‬‬
‫اﻓﺘﺎد"‪.‬‬
‫‪-13‬ﺳﺮژ‪ ،1967 ،‬ص ‪ ،119‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻦ ﻗﺎدر ﻧﺸﺪم اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺎﺧﺬي را در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ در ‪1938‬‬
‫ﭘﻞ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻢ ﺧﻮد را در ﻣﺒﺤﺚ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و اﺧﻼق ادا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻷ ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫‪ -14‬رزﻣﺮ‪ ،1971 ،‬ص‪46,‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻓﻜﺎر ﺳﺮژ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪-15‬ﺳﺮژ ‪ ،1989 ،‬ص ‪. 119-117‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻪي ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﻧﻘﻼﺑﻲ او ﻗﺮار دارد‪ ،‬اﻣﺎ از اﻳﻦ ارزش ﻋﻤﺪه ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫‪--16‬ﺳﺮژ ‪ ، 1992،‬ص‪ .58-57‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺰوه او در ﺑﺎره ﻟﻨﻴﻦ‪ :‬ﺳﺮژ‪1994, ،‬‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻔﻴﺪ و ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺷﺎرهاي ﻧﺸﺪه‬
‫‪ -17‬ﺳﺮژ‪ ، 1997 ،‬ص ‪118,-117‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -18‬ﺳﺮژ‪ ، 1997 ،‬ص‪118,‬‬
‫‪ -19‬ﺑﻠﻚﻟﺞ‪.2008 ،‬‬

‫‪١٦٤‬‬ ‫‪١٦٣‬‬
...‫ ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‬،‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

Blackledge, Paul, 2008, “Marxism and Ethics”, International Socialism

120 (autumn 2008), www.isj.org.uk/?id=486
Blackledge, Paul, 2010, “Marxism and anarchism”, International
Socialism 125 (winter 2010), www.isj.org.uk/id=616
Guérin, Daniel (ed), 1969, Ni Dieu ni Maître (La Cité, Lausanne).
Maitron, Jean, 1964ff, Dictionnaire Biographique du Mouvement Ouvrier
Français (Les Editions ouvrières).
Rosmer, Alfred, 1971, Lenin’s Moscow (Pluto).
Serge, Victor, 1967, Memoirs of a Revolutionary 1901-1941 (Oxford UP).
Serge, Victor, 1989, Le Rétif: articles parus dans ‘l’anarchie’ 1909-1912
(Librairie Monnier).
Serge, Victor, 1992, Year One of the Russian Revolution (Bookmarks &
Pluto), www.marxists.org/archive/serge/1930/year-one/index.htm
Serge, Victor, 1994, “Lenin in 1917”, Revolutionary History Volume 5,
Number 3.
Serge, Victor, 1997, Revolution in Danger (Redwords).
Trotsky, Leon, 1921, “Vergeat, Lepetit and Lefebvre”,
www.marxists.org/archive/trotsky/1924/ffyci-1/app07.htm

١٦٦ ١٦٥
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﺮاي رژﻳﻢ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ" ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ 2،‬ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ آنﻫﺎ ﮔﺴﺴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو آرﻣﺎن آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺧُﺮدﻛﻨﻨﺪهاي ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮان ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‬
‫و ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد ون در واﻟﺖ ﺗﻌﺒﻴﺮي ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮري از‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪهاي از روﺳﻴﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻢﭼﻮن ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻣﻮﺛﺮ در آﻣﻮﺧﺘﻦ از درسﻫﺎي ﻣﺒﺎرزات ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا او ﻫﻴﭻ ﺗﻼش ﺟﺪي در درك ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﻳﺎن ﺑﻴﺮﺷﺎل در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ از ﺳﻮي آن ﻧﺴﻞ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﻛﻮ‬ ‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬

‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ :‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‬

‫اﻗﻠﻴﺘﻲ از اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻻن‪ ،‬از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬از رژﻳﻢ ﺑﺮآﻣﺪه از اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﻃﻲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺮدان آزاد ‪ :‬ن‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ‬
‫دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ را ﺟﺬب ﻛﺮد؛ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺑﻪ آنﻫﺎ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮي را ﻧﺸﺎن داد ﺗﺎ ﺑﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻏﻠﺒﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻪ ﻟﻮﺳﻴﻦ ون در واﻟﺖ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ؛ وﻇﻴﻔﻪاي ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺮاي ﭼﭗ ﻓﻌﻠﻴﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮش آﻣﺪ ﮔﻔﺖ و آن را ﮔﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد از ﻫﻤﻪ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬
‫ون در واﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ از ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﺮ ﻣﺤﻮري ﺑﻮدن رﻫﺎﺋﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﺎﻛﻴﺪ دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪي در ﻣﻮرد ﻣﺎرﻛﺲ ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ در ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي او ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ دارد‪ .‬از ﺗﺰﻫﺎي ﺳﻮم در ﺑﺎره ﻓﻮﻳﺮﺑﺎخ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫در آن ﻣﺎرﻛﺲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ" "ﺗﻘﺎرن دﮔﺮﮔﻮنﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮد‪-‬‬
‫دﮔﺮﮔﻮنﺳﺎزي ﻣﻨﻄﻘﺄ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢﭼﻮن ﺗﻤﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه و درك ﺷﻮد"‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺟﺎﺋﻲﻛﻪ او و اﻧﮕﻠﺲ اﺻﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در از ﻣﻴﺎن ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻟﻮﺳﻴﻦ وان در واﻟﺖ را‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪام ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان " ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ"‪،‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺸﺎت آﺷﻨﺎي "ﻧﻪ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ" ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ﭼﭗ اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ 1.‬اﺳﺘﺪﻻل او اﺳﺎﺳﺄ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ )ﻳﺎ ﻻاﻗﻞ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺘﻲ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻛﻪ در ﻛﺎرﻫﺎي او و ﻣﺎﻳﻜﻞ‬
‫اﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻚ ﻓﻼﻳﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه( در درك از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺒﺶ آزادي‪-‬‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ "از ﭘﺎﺋﻴﻦ" ﻫﻢ ﺳﻮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻫﻢﭼﻮن ﻟﻨﻴﻦ و ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺖ‬
‫دﻳﮕﺮي را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي"اﻗﺘﺪارﻃﻠﺒﺎﻧﻪ" ﻛﺎر ﻣﺎرﻛﺲ را‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ و ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ "اﻟﮕﻮ و ﻗﺎﻟﺒﻲ‬

‫‪١٦٨‬‬ ‫‪١٦٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫داﺷﺘﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﻛﻤﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢﺗﺮ در ﻣﺠﻬﺰ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دوم )‪ (1989-1914‬در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪي ﺧﻮد‪ ،‬ﻟﻔﺎﻇﻲ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن از دل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻣﺮي ﺿﺮوري ﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﺑﺎ ﻋﻤﻞ روزاﻧﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را "ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪي ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎ" ﻣﺤﺪود‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اول ﻛﻪ در آن ﻣﺎرﻛﺲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ"رﻫﺎﺋﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ 8.‬و ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازاﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺎرل ﻛﺎﺋﻮﺗﺴﻜﻲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺷﻜﺎف‬
‫ﺧﻮد ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ"‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻫﻢﭼﻮن ﺧﻂ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ دﻳﺪه‬
‫رﺷﺪﻳﺎﺑﻨﺪه ﻣﻴﺎن ﺗﺌﻮري و ﻋﻤﻞ را ﺑﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﺟﺪا از ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬واﻧﮕﻬﻲ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺒﺼﺮهي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺤﺾ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺗﺌﻮري اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺎرﻛﺲ‬
‫اﻣﺎ ﻋﻤﻞ واﻗﻌﻲ اﻳﻦ اﺣﺰاب را ادوارد ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ‪ ‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‪-‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ او در ﻛﺎﭘﻴﺘﺎل ﺗﺎﻛﻴﺪ دارد‪ ،‬ﻣﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ‬
‫ﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ در ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮي ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ درﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ رزﻣﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻃﻠﺒﻴﺪن‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺪف ﻫﻴﭻ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺎم را ﻧﻴﺰ ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ ﻛﻠﻴﺖ درك ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻮت ﻛﺘﺎب ون در واﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺘﻔﻜﺮاﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺑﻪ روش‪-‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﻓﻜﺮي در ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻫﻢﭼﻮن ﺗﻮد ﻣﻲ و ﺑﻦ ﻓﺮاﻧﻜﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ دﻳﺪه‬
‫ﻫﺎي ﺗﻌﺪد ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﺗﻘﻠﻴﻞ دادﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎدﺷﺎن ﺑﺮ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﭘﺬﻳﺮش ﺷﻜﻞ‬
‫ﻫﻢﭼﻮن اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ در آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﺗﻼش آنﻫﺎ در ﺣﺮﻛﺖ از ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮأ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺌﻮل ﻧﻴﻮﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ از‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺑﺤﺚ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺸﻜﻼت‬
‫زاوﻳﻪ ﻓﻜﺮي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ‪ ،‬ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻓﺎرغ از اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ و رد اﻳﺪه اﻧﻘﻼب ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬از آن ﺟﺎ ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ )ﭘ‪‬ﺴﺖ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت در روش ون در واﻟﺖ و در ﭘﺎﺳﺦ او ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎﻳﻲ از آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ در‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺴﺖ( ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را ﻫﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻛﻠﻴﺖ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﻦ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ"ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻫﻤﻪ‬
‫اﻳﺪه اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ )از‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ" )ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ( ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬در ﻋﻮض ﺗﺒﺮﺋﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ رﻧﮕﺶ( در دﻧﻴﺎي ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪد اﺷﻜﺎل ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ 6.‬ﺳﺎﻳﻤﻮن‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ در روﺳﻴﻪ( ﺻﺮﻓﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي‬
‫‪10‬‬
‫‪10‬‬
‫‪10‬‬ ‫ﻛﺮﻳﭽﻠﻲ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي "ﻧﻬﺎﻳﻲﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻫﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪهي ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﻦ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮدن ﻧﻘﺪ ﻣﺮا ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ" ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ "ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺘﻌﻬﺪ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ وي ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺗﺮدﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ اﺟﺘﻨﺎب از ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ"‪ 7 .‬اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﻓﻜﺮي ﺑﺎ ﻫﻤﻪ رادﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻔﺮوﺿﺶ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺪهﻫﺎي ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﻣﺪرن‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﻣﻦ‪ .‬ﺑﻪ زودي ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻴﻨﻲ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ دارد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺑﺮﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﻗﺪرت اﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎن روﺳﻴﻪ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮ از رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ دارد‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن در ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮدهي ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ زﻳﺮ‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزده ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ آن ﺷﻮرﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دوره‪ ،‬اﺣﺰاب رﺳﻤﻲ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻳﻜﻲ ﻳﺎ اﺷﻜﺎل دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﺷﺎره ﻛﺮدم ﻛﻪ در دو‬

‫‪١٧٠‬‬ ‫‪١٦٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫و روﺳﻴﻪ در ‪ ،1917‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ و‬ ‫‪1936‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در‬

‫ﻫﺎﺋﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ در ﭘﻴﺮوزي در ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮاﻧﻜﻮ را‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﻮاب دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻨﻮز‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬او ﻗﺒﻞ از ‪ 1940‬از زﻣﺮه آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ روي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺎدياي ﻛﻪ ﭘﺲ از ‪ 1917‬ﺑﺮ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬﺷﺖ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪام‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﻮد‪" :‬ﻣﺎ ﺧﻮد اﻧﻘﻼب را ﻓﺪا ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﺪون درك اﻳﻦﻛﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫‪11‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ درسﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻛﺮدم ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ در‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺧﻮدش دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻓﺪا ﻛﺮدن ﻫﺪفﻫﺎي ﺟﻨﮓ دارد"‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﻦ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ اﻳﺪهي دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ )ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي‬
‫اﺻﻞ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ در اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد از دوﻟﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻘﻲ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﻴﻼن‬
‫ﻛﻨﺘﺮل واﻗﻌﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ( را در ﺳﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﻗﺎدر ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺎﻳﺮ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮي ﭘ‪‬ﺮ ﺛﻤﺮ ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را‬
‫"ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪ" ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺑﻮرژواﺋﻲ ﻛﺮﻧﺴﻜﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻼش ﻛﻮرﻧﻴﻠﻒ ﺑﺮاي ﻛﻮدﺗﺎ در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﮔﺸﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ از ﻣﻔﻬﻮم دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ دﻓﺎع‬
‫‪ 1917‬را ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺟﺎزه داد‪ ،‬ﻛﻪ از اﺗﺨﺎذ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ اﻳﺪه را ﻧﻴﺰ‬
‫‪12‬‬ ‫اوﻟﺘﺮا ﭼﭗ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺪم ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﻣﺎﺟﺮاي ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل از دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﻲ‬
‫درﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺮﻧﺴﻜﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد راه را ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب اﻛﺘﺒﺮ آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬رد‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻧﺪر واﻟﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ از ﺿﻌﻒ در‬
‫ﻣﻔﻬﻮم دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻴﺰي ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ ،‬رﻧﺞ ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻲ‪ .‬ان‪ .‬ﺗﻲ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻲ‪ .‬ان‪ .‬ﺗﻲ‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎت اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي او ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﺴﺘﻢ‪ -‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ او ﮔﺮاﻳﺶ دارد ﻛﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫وﻗﺘﻲ اﺗﺤﺎد ﺧﻮد ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ را ﺑﺮ ﻫﻢ زد آنﻫﺎ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺎﻧﮕﻲ در آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮي اﻳﺪهآل‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬وﻗﺘﻲ او ﺑﻪ ﻧﻘﺪ‬
‫در ﺳﻄﺢ ﺗﺌﻮري اﻣﺮي ﻛﺎﻣﻸ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ رﻫﺒﺮان‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﻛﻪ در آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺣﻔﺮهي ﺑﺰرﮔﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬از‬
‫ﺳﻲ‪ .‬ان‪ .‬ﺗﻲ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ واﻗﻌﻲ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺪاﺧﻠﻪ وﻳﻦ ﭘﺮاﻳﺲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻛﺎر او‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ اﺷﺎره ﻛﻨﺪ ﻳﺎ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻮد را در ﺑﺮ دارد ﻛﻪ ﺑﺎب ﮔﻔﺘﮕﻮ را ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﺶ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺎز ﻣﻲ‪-‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻛﺎﻣﻸ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬دﻓﺎع آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از ﺟﻤﻬﻮري در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮاﻧﻜﻮ‬
‫ﮔﺬارد‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ آنﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ اﻳﺪهي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺟﻮاب‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﺤﻮ دوﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺮاﻳﺲ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ "آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﺪون دوﻟﺖ‬
‫‪14‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺪاران ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاه اراﺋﻪ ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫او ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ "ﺑﺮاي‬ ‫اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاه ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈﺎﻣﻲ واﺣﺪي در ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺘﻢدﻳﺪﮔﺎن ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺑﻪ اﻣﺮي ﺿﺮوري ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد"‪" ،‬ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺪرت ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺘﻢ‪-‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻫﻤﺎن ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1930‬ﺗﻨﻈﻴﻢ و‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﭘﺮاﻳﺲ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎن اﺷﺘﺒﺎه" ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ‪-‬‬ ‫‪1936‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ دﻳﺎﮔﻮ اﺑﺪ د ﺳﻨﺘﻴﻠﻦ‪ ،‬در ﺳﺎل‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او اﺳﺖ‪ ،‬در اﺳﺎس ﻣﺎرﻛﺲ و ﻟﻨﻴﻦ ﻫﻢ در آن اﺷﺘﺮك دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آن‪-‬‬

‫‪١٧٢‬‬ ‫‪١٧١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻫﺎ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ اﻳﺪه را ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ "ﻗﺪرت دوﻟﺘﻲ ]ﻣﻮﺟﻮد[ را ﺗﺼﺮف‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮد دارد‪ .‬وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ را ﺑﺎ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻫﻤﺴﺎن‬
‫ﻛﻨﻨﺪ"‪ ،‬ﻛﻪ اﻏﻠﺐ از ﻃﺮف ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و اﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻲاﻧﮕﺎرد‪ ،‬و از اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدود اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﮔﺴﺴﺖ ﻗﻄﻌﻲ از ﺗﺌﻮري دوﻟﺖ ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ از‬
‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺧﻮد‪ ‬ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳﺪ از اﻧﻘﻼب دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ‪ 16 .‬وﻧﺪر واﻟﺖ در ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﺗﺎ و ﻧﻘﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ارﻓﻮرت را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬آنﻫﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ‬
‫ﺟﺎﻟﺒﻲ در ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ اﻧﺘﻘﺎدش از ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻦ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪه را اداﻣﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎي ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮات آﻟﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوزي و‬
‫دﻫﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﻮﺋﻲ ﻣﻦ و ﻟﺌﻮ زﻳﻠﻴﮓ در ﻣﻮرد درك ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ از دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري‬
‫ﮔﺬار ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺪون ﺧُﺮد ﻛﺮدن دوﻟﺖ ﻛﻬﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ اﻧﻘﻼب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪-‬‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻠﻲ از دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‪ ،‬او ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬اﮔﺮ )و ﻣﻦ‬
‫ﻛﺎرل ﻛﺎﺋﻮﺗﺴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﭘﻴﺸﺮوي آن دوره از ﻋﻤﻠﻜﺮدي دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﮔﺮ( ﻣﺎ ]ﭼﻨﻴﻦ[ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻋﻼم ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در‬
‫ﻛﻪ ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺮوﭘﻮﺗﻜﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺰء ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﻗﺪرت ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ و دﻓﺎع ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ از دوﻟﺖ‬
‫ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺗﺤﺎد ﻣﻴﺎن ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي‬
‫"ﻛﺎرﮔﺮي" و"دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري" ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬او اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ از ﻋﻤﻞﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ واﮔﺮا در درون ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬و‬
‫‪17‬‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ از ﻧﺤﻠﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ"‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺰاﻳﻨﺪه و ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎراﻧﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ و ﻓﺮاﻛﺴﻴﻮن ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﻜﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ روﺷﻦ ﻣﺎ را از اﻣﺘﻨﺎع ﺑﺤﺚ ﻧﺰد ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ درﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮاﻳﺶ ﭼﭗ ﺣﺰب؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ‬
‫‪19‬‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﺧﺘﻼف زﻳﺎدي در درون آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ وﺟﻮد دارد– ﺣﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮاﻳﺲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ "ﺗﻔﺴﻴﺮ آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻟﻨﻴﻦ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻫﻢﭼﻮن ﭘﺎﺳﺦ رادﻳﻜﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎراﻧﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫‪18‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻪ زﻳﻠﻴﻨﮓ و ﻧﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪي‬ ‫ﮔﺮاﺋﻲ ﻛﻪ او اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ ً"‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ اﻧﻜﺸﺎف ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺼﺤﻴﺢ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻫﻢ‪-‬‬
‫‪20‬‬ ‫ﺟﺪﻟﻲ ﻳﺎ ﺟﺪﻳﺪ در ﺑﺎره ﻣﻔﻬﻮم دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش در ﻧﻴﺎوردهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻇﻬﺎر‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‬ ‫ﭼﻮن اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺑﺮﮔﻤﻦ آن را "ﺑﺎزي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎﻣﻸ ﭘﻮﺳﻴﺪه" ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‬
‫ﻧﻈﺮ وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎره ﻣﺎ از ﺧﻮاﻧﺶ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮري ﻣﺎرﻛﺲ رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي "اوﻟﻮﻳﺖ ﻣﺒﺎرزه ﺻﻨﻌﺘﻲ و اﺗﺤﺎدﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮاﺋﻲ رزﻣﻨﺪه ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ"‪ .‬ﺑﺮآﻣﺪ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﺮﮔﻤﻦ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮا ﺑﺮ ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ از‬
‫ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎب ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮهﻫﺎﺋﻲ را ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﺪ ﻛﻪ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد ﻛﻪ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻃﺮف اﻧﻘﻼب ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻧﻮﻳﻦ را ﺿﺮوري‬
‫ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد ﻛﻪ‪"،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ دوﻟﺖ را‬
‫وﻧﺪر واﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻫﻢﭼﻮن ﺗﻘﺎﺑﻠﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺑﻮرژوازي در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد"‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ وﻧﺪر واﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ در ﭼﺮﺧﺶ ﻗﺮن ﻇﻬﻮر ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻋﻨﺼﺮي از‬
‫ﺗﻤﺮﻛﺰ در ﻣﺒﺎرزه آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ "ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد‬

‫‪١٧٤‬‬ ‫‪١٧٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻛﻪ دوﮔﺎﻧﮕﻲ ﻗﺎﻃﻌﻲ ﻣﻴﺎن "ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ" )ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ دوﻟﺖ‪ ،‬و ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ "ﺳﻴﺎﺳﻲ" ﻣﺤﺪود ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‬
‫درﮔﻴﺮ در ﻋﻤﻞ( و "ﻋﺮﺻﻪ اﻗﺘﺼﺎد" )ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ دﺳﺘﻤﺰد و ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎر از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن دﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﺣﺰب( را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﻫﻢﭼﻮن‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻮن ﻳﻚ ﮔﻔﺘﮕﻮي واﻗﻌﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺗﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢزﻣﺎن ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﺮف دوﻟﺖ )ﻳﺎ از‬
‫‪23‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻴﺎم ﻳﺎ راي ﭘﺎرﻟﻤﺎن( ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و اﻧﻮاع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻞﺳﺎز و ﻫﻢ اﻧﺘﺴﺎب ﻧﻈﺮ ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻴﺶﺗﺮ از‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮي را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﺪهي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ از ﭘﺎﺋﻴﻦ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ آﮔﺎه ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺮاﻳﺲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮﮔﻤﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎرﻛﺲ و ﻟﻨﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎد‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ و ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪﮔﺮاﺋﻲ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ در‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﻲ ﺑﻮرژوازي اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎزي ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎد رزا‬
‫‪ 24‬ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل وﻧﺪر واﻟﺖ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺣﻴﺮتآور اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ از ﻣﺤﺪوﻳﺖﻫﺎي اﺗﺤﺎﻳﻪﮔﺮاﺋﻲ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازاﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺪا ﻛﺮدن اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﻮروﻛﺮاتﻫﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪ‪ ،‬از ﻗﺪرت ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي در ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ آﻟﻤﺎن ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺸﻜﻞآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ادﻋﺎي وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﻪ اﺳﺘﺤﺎﻟﻪي‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪﮔﺮاﺋﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را در دام رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫‪25‬‬ ‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻧﺘﻴﺠﻪي‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺖ و ﺣﻴﺮت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﭘ‪‬ﺮﻗﺪرت ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ رﻓﺮﻣﻴﺴﺖﻫﺎي‬
‫ﺳﺒﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر روزﻣﺮه‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دوم را در ﻛﻨﺎر ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻃﻠﺒﻴﺪن ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬از ﻇﻬﻮر ﻻﻳﻪاي از ﻣﺬاﻛﺮهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺮﻓﻪاي ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و در‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎدﺷﺎن از رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ را ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫وﺟﻮد اﻳﻦ ﻻﻳﻪي ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﻚ ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮه در ﻣﻮرد ﺷﺮاﻳﻂ و ﺿﻮاﺑﻂ ﻛﺎر در درون‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ آنﻫﺎ از ﺗﻜﻮﻳﻦ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻫﻢﭼﻮن ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ در درون ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎراﻧﻪ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺪفﻫﺎي‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﺮا رﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزه از ﻣﺬاﻛﺮات ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ زﻳﺮا‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫وﺟﻮد اﻳﻦﻛﻪ رﻫﺒﺮان آﻧﺎرﻛﻮ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ از رﻫﺒﺮان اﺗﺤﺎدﻳﻪ رزﻣﻨﺪهﺗﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻧﻜﺘﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ وﻧﺪر واﻟﺖ در ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺟﺪاﺋﻲ ﻣﻴﺎن اﻗﺘﺼﺎد و‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺄ ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از اﻳﻦ رو ﻓﺸﺎر ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺷﺎره دارد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ‬ ‫‪1936‬‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎري ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ رﻫﺒﺮان ﺳﻲ‪ .‬ان‪ .‬ﺗﻲ در‬
‫‪27‬‬ ‫ﺑﺮاي آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮي واﻗﻌﺄ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ از‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧٦‬‬ ‫‪١٧٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫وﻧﺪر واﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ از اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﻄﻠﻊ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اراﺋﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺨﺄ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ واﻗﻌﻲ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ را ﻣﻮرد‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ از آن‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺸﻬﻮر روﺑﺮت ﻣﻴﺸﻞ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻗﺮار داده و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آن را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رودﻟﻒ روﻛﺮ در دﻓﺎع ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺧﻮد‬
‫"ﻗﺎﻧﻮن آﻫﻨﻴﻦ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ"‪ ،‬آنرا ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﮔﺎﻫﻲ از اﻳﻦ‬
‫از آﻧﺎرﻛﻮ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ در ‪ ،1938‬اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻫﻢﭼﻮن "ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻠﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻴﺸﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﻳﻌﻨﻲ "ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ" ﺧﻨﺜﻲ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و روشﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ" اﻧﻜﺸﺎف ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آنﺟﺎﺋﻲﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎري ﺑﻮروﻛﺮاﺳﻲ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ را از زاوﻳﻪ‬
‫ﻛﻪ او ﻳﻚﺳﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ او ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎﻳﺪ "در‬
‫وﻳﮋﮔﻲ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻞ اﻣﺎ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ را ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي رزﻣﻨﺪهي اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎرﮔﺮان" ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎم ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ او اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ "ﻋﺸﻘﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ارل ﻓﻮرد و وﻳﻠﻴﺎم ﻓﻮﺳﺘﺮ)‪ (1912‬ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻘﺪي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ از رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ‬
‫ﻗﺪرت" اﺳﺖ ﻛﻪ"ﮔﺮاﻳﺶ ﺿﺮوري اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ در ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﺸﻜﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ" را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ را ﺑﺎ دﻓﺎع از رزﻣﻨﺪﮔﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻮرد‬
‫دﻫﺪ‪ 29 .‬ﻣﻌﻨﻲ اﺻﻠﻲ ﺗﺰﻫﺎي ﻣﻴﺸﻞ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮدن ﺗﻜﻮﻳﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﺟﺎ‬
‫و ﻓﻮﺳﺘﺮ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دوﻣﻲ ]ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ[ "ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ" را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻪ وﻧﺪر واﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ادﻋﺎي او را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫و ﻣﻨﺒﻊ واﻗﻌﻲ رﻓﺮمﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اوﻟﻲ ]ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ[ ﺻﺮﻓﺎ‬
‫‪31‬‬ ‫اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي ﺧﻮد را در ﻣﻮرد اﺣﺘﻤﺎل ﻳﻚ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ واﻗﻌﻲ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫"ﺑﻴﺎن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪي اﺻﻠﻲ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻘﺎﻟﻪام درﺑﺎره ﮔﺮاﻳﺶ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن‬
‫در ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﻓﻜﺮي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ -‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ در آن دﺳﺖ و ﭘﺎ‬
‫اﺷﺘﺮاك ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﺎ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ دارد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ او اﺳﺘﺪﻻل‬
‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ از ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را‬
‫ﺗﻼش وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺮاﻳﺲ و دﻳﮕﺮان در ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺌﻮري‬
‫ﺟﺪي ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﺪهي ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺳﻂ اﻗﻠﻴﺖ رزﻣﻨﺪه در درون ﻃﺒﻘﻪ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ از ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ در ﺑﺎره‬
‫ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫‪32‬‬ ‫ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﻮدن ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ ﻓﺮدي ﮔﺴﺴﺖ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻴﺸﻞ از‬
‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻠﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻓﺮادﺳﺘﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺗﺠﺴﻢ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﮔﺴﺴﺖ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﺿﻤﻨﻲ در ﭘﻴﺶﻓﺮض روﻛﺮ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ در ﻳﻚ روﻧﺪ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﭼﻮن ﻳﻚ ﮔﺮاﻳﺶ ﻓﺮاﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﺑﺎ دﻻﻳﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪" :‬ﺗﻤﺎم رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻣﺪرن‪ ...‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺴﻂ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ روﺷﻨﮕﺮي‬
‫روﻳﻜﺮدي ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ رﻳﺸﻪﻫﺎي واﻗﻌﻲ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ را ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻧﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ در ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﮔﺮان ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ"‪ .‬در ﺑﺤﺚ ﺑﺮﮔﻤﻦ از رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در درون ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬او اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻛﺎﻣﻸ ﺑﺎ ﻧﻈﺮات اﺷﺘﺒﺎه در‬

‫‪١٧٨‬‬ ‫‪١٧٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫درون ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻓﺮﻋﻲ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‪ ،‬ﺿﺮورت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ درون ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و از اﻳﻦرو‬
‫ﭘﻴﺮوزي ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪-‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ رﻳﺸﻪ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬
‫ﻛﻪ "ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر روﺷﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺴﺘﻲ ﻗﺪم ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ‬
‫)دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎر( دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻇﻬﻮر ﻳﻚ ﺑﻮروﻛﺮاﺳﻲ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ و اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ‬
‫را ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ...‬اﻣﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ وﻳﮋه ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮي را ﭘﻲرﻳﺰي ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ را دﺳﺘﻜﻢ‬
‫ﺟﺪاﺋﻲ اﻗﺘﺼﺎد از ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮ آﻳﻨﻪواري از رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﺮد"‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ از اﺣﺰاب‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ از اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬از‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا آﻧﺎن ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪1917‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺻﻠﻲ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم رد ﻓﻮﺗﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ در ﻣﻴﺎن اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﺟﺪﻳﺪي از ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه‬
‫وﻧﺪر واﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻓﺎع از‬
‫ﺑﺮ روي ﺑﻴﻨﺶ ﭘﺎﻳﻪاي از ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖ‪-‬‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬رد ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﻚ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ در اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﺋﻲ را ﺑﻨﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺎط ﻗﻮﺗﺶ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮدي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﺪاﺋﻲ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪" :‬ﻣﺎ از رﻫﺒﺮان رﺳﻤﻲ ﺗﺎ آنﺟﺎﺋﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣﻴﺎن اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از آنﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد"‪.‬‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺗﺪارك ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ آن ﺣﺪ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺒﺎرزات ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫اﻳﻦ اﻣﺎ ﮔﺴﺴﺖ از ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ اﺷﻜﺎل ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬در‬
‫راﻟﻒ دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ در ﻗﻠﺐ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮي ﻫﻢﭼﻮن زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫"ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﻢ ﻛﺎدرﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﺸﻜﻴﻼتﻫﺎ و ﻫﻢ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي ﺗﻮدهاي"‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ )اﻳﺴﺘﺎ(‪ ،‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ‬

‫در ﺑﺎرهي ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از اﺳﻄﻮرهﻫﺎ‬
‫ﻟﻨﻴﻦ ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﻲ را در ﺗﻜﻮﻳﻦ ﺗﺌﻮري اﻧﻘﻼﺑﻲ ادا ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺿﺮوري اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ از ﻣﺒﺎرزات ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻴﺸﻤﺎر ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻻزم اﺳﺖ؛‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ در آن ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮرد ﭼﺎﻟﺶ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻬﻢ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫او ﺑﻪ ﺗﺌﻮري ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻼش ﺑﺮاي اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﭘﺮ ﻧﻔﻮذ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي آزادي‬
‫ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪي از ﺗﺸﻜﻴﻼت را ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﺗﻀﺎد ﺑﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺸﻜﻞ ﻛﺮدن ﻣﺒﺎرزه واﻗﻌﻲ‬
‫اﻗﻠﻴﺖ در درون ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ را آﻣﺎج ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮاد آنﻫﺎ ﺗﺼﺎﺣﺐ دوﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧُﺮد ﻛﺮدن آن و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﺑﺎ ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻛﺎرﮔﺮي اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راه ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي رﻓﺮﻣﻴﺴﻢ‬

‫‪١٨٠‬‬ ‫‪١٧٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫از ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو او در "در ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟" اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫روﺳﻲ ﻛﻪ در ﻛﺴﺐ رﻫﺒﺮي واﻗﻌﻲ ﻣﺒﺎرزهي ﻣﺤﻠﻲ درون ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد اﺷﺎره ﻛﺮدهام‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ را درك ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻜﻪاي از ﻓﻌﺎﻻن ﭘﻲ‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻏﻴﺮﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﺮ ﻣﺪل از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ را دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺸﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪرت ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻠﻴﺪي در ﻟﺤﻦ ﺗﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي وﻧﺪر واﻟﺖ از ﻟﻨﻴﻦ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢﭼﻮن‬
‫ﻳﻚ و ﻧﻴﻢ دﻫﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻛﺲ در ﻛﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻟﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺤﺚ ﺟﺪي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻜﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﻟﻮدهي اﻧﺘﻘﺎد از راﻫﻲ را ﭘﻲرﻳﺰي ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺪاﺋﻲ ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﻦ‬
‫ﺧﺼﻮص وﻧﺪر واﻟﺖ در ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ رژﻳﻢ در روﺳﻴﻪ ﭘﺲ از‬
‫اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﻴﺎﺳﺖ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را ﺑﺎزآﻓﺮﻳﻨﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬او اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ از اﻳﻦ‬
‫اﻧﻘﻼب اﻛﺘﺒﺮ؛ در زﻣﻴﻨﻲ ﮔﺎم ﻣﻲﻧﻬﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در آن ﮔﺎم ﻧﻬﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺷﻜﺎل ﺟﺪﻳﺪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻛﻪ ﻫﻢزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫او ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ زﻳﻠﻴﮓ و ﻣﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﺤﻮري در‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ‪ .‬او ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﻮراﻫﺎي روﺳﻲ ﻳﺎ ﺷﻮراﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮان در‬
‫اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ وي ﻧﻘﺶ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط‬ ‫‪1917‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدي واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﻢ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻜﻲ را‬ ‫‪1917‬‬ ‫‪ 1905‬و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در‬
‫ﻛﺸﺎﻧﺪن اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭘﺲ از ‪ 1917‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎزي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن ﻳﻚ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ واﻗﻌﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪،‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل در ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻟﻨﻴﻦ و ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ﭼﻪ ﻗﺒﻞ و‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ را از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ آنﻫﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺳﺮ ﺑﺮ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ و آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻌﻴﺎري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را در ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ آن ﻣﻮرد‬
‫"ﻧﺎن‪ ،‬ﺻﻠﺢ و زﻣﻴﻦ‪:‬‬ ‫‪1917‬‬ ‫آن را درﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در‬
‫‪39‬‬
‫داوري ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻗﺪرت ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻮراﻫﺎ" ﺑﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎر آﻧﺎن را در ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ و ﻣﺒﺎرزات ﻛﺎرﮔﺮان ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ )ﺷﻌﺎر ﻧﺎن(‪ ،‬ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺟﻨﮓ)ﺷﻌﺎر ﺻﻠﺢ( و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺠﺪد زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮدن دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻳﺪه ﻛﻪ ﺷﻮراﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﺷﻜﻞ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚﺗﺮ ﺗﺸﻜﻞ‬
‫دﻫﻘﺎﻧﺎن )ﺷﻌﺎر زﻣﻴﻦ( ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در درون ﺟﻨﺒﺶ ﻛﺎرﮔﺮي را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎﻧﻲ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺷﻮد ﻛﻪ آن‬
‫ﺷﻮراﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي )ﺷﻌﺎر ﺷﻮراﻫﺎ( ﻗﺪرت را از ﺑﻮرژوازي ﺳﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻧﻘﻼب در‬
‫را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫آﻟﻤﺎن اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﻓﺮض اﺻﻠﻲ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﻫﺪﻓﺶ ﭘﻴﺮوزي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ارﺗﺶ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اداﻣﻪ ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﻲ از‬
‫اﻧﺤﻼل ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻮري از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﻦ ﺻﻠﺢ در ﻳﻚ دﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺎن و زﻣﻴﻦ در‬ ‫‪1918‬‬ ‫ﺗﺎ ﻣﺎرس‬ ‫‪1917‬‬ ‫دﺳﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻛﺸﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﻣﻲ ادﻋﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻞ ﻧﻤﻲ‪-‬‬
‫دﺳﺖ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ وﺳﻴﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهي ﻏﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪١٨٢‬‬ ‫‪١٨١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﺻﻠﺢ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ و ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ و ﭘﺲ از آن ﻋﻜﺲ آن درﺳﺖ ﺑﻮد‪ :‬او ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻت‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اداﻣﻪ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﻸ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺗﻘﻼ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼف ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺧﺘﻼﻓﻲ؟ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺰﻳﻨﻪ‪-‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻟﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﻓﺰاﻳﻨﺪه و ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ داﺧﻠﻲ و‬
‫ﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﺑﺮاي ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در اﻳﻦ دوره را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻲ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ .‬آنﻃﻮر ﻛﻪ اي‪ .‬اچ‪ .‬ﻛﺎر‬
‫ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺪود ﺷﺪن ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪":‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺄ ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ]ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ[ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻪ ﮔﻮش ﻛﺴﻲ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ .‬روﺳﻴﻪ در زﻣﺎن وﻗﻮع‬
‫ﻳﺎ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻠﻲ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻓﺸﺎري ﻓﻮري‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻼﻓﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻌﻀﻲ اﻋﻤﺎل ﻳﺎ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﺴﺒﺘﺄ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاي ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺧﺎرﺟﻲ و ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ اوﺿﺎع‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰي ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎن در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد"‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل از روش ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه وﻧﺪر واﻟﺖ‪،‬‬
‫را ﺑﺪﺗﺮ ﻛﺮد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻗﺒﻞ از ‪ 1920‬ارزش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 13‬در ﺻﺪ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬اﻋﺪام‪ ،‬در ﭘﻨﺞﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ‪ ،1917‬ﺑﻴﺴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‬
‫از ﺳﻄﺤﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ‪ 1913‬ﺑﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دوره ‪ – 1913‬ﺗﺎ‬
‫ﻗﺒﻞ از آن‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺰارﻳﺴﺖﻫﺎي اﺧﺮاﻧﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬وﻧﺪر واﻟﺖ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ از ﻳﻚ‬
‫‪ 1921-22‬ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﺎرﻣﺰدي‪ ،‬از ‪ 11‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﻪ ‪ ،6/5‬و ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﺟﻨﺲ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺟﻨﮓﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ﺧﺸﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﺼﻒ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺧﺸﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺪف اوﻟﻴﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲاي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ دو دوره ﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﻣﺮدم ﻋﺎدي روﺳﻴﻪ و ﻫﻢ رژﻳﻢ ﺟﺪﻳﺪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺑﻘﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ درﮔﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ" ﺗﻘﻼي‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ آﺷﻜﺎرا درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آنﭼﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﻨﺪ"‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ در‬
‫اﻣﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ از آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ آن ﺷﺮاﻳﻂ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻴﺮه ﺷﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ روﺳﻴﻪ را‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻓﺮدي ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎز ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻜﻞ داد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﻴﺘﺮ ﺳﺪﮔﻮﻳﻚ ﻧﻮﺷﺖ‪":‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ "ﻋﻴﻨﻲ" اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺸﻮﻧﺖ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻮچ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮي ﺑﻪ‬
‫روﺳﻴﻪ و ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي رﻳﺰش ﻣﻮج ﺗﻮده اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻧﻘﻼب ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﻼﻣﻴﻪ آزادي‬
‫ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﺷﺮاﻳﻂ"ذﻫﻨﻲ" در ﺻﻮرﺗﺒﻨﺪيﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‬
‫آﺑﺮاﻫﺎم ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ را ﻧﻴﺰ رد ﻛﻨﻴﻢ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮگ ‪ 625000‬آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‬
‫ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد"‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺗﺮاژدي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻟﻨﻴﻦ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫)در ﺟﻨﮓ اول و دوم ﺟﻬﺎﻧﻲ و در ﺟﻨﮓ وﻳﺘﻨﺎم و ﻛﺮه در ﻣﺠﻤﻮع ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻌﺪاد آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ‬
‫ﺻﻮري ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ راهﺣﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ در ﭼﺎرﭼﻮب روﺳﻴﻪ‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪(.‬؛ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖآوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﻧﮕﻠﻴﺲ را رد ﻛﺮد وﻗﺘﻲﻛﻪ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼت ﻋﺪﻳﺪهاي وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ رژﻳﻢ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮات‬
‫ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺶ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول ﻛﺸﺘﻪ‬
‫وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي او اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در‬ ‫‪1917‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻟﻨﻴﻦ در‬

‫‪١٨٤‬‬ ‫‪١٨٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻧﻘﺶ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در اﻋﺪام دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ اول‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ را آزار ﻣﻲدﻫﺪ )آﻳﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﺪار رﻳﮕﺎن ﺑﺮاي ﮔﺰارش دادن از‬
‫ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ روﻳﻜﺮد ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﺮاي ﻃﺮد آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻳﻢ؟‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮات آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؟(‪ ،‬وﻧﺪر واﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ در ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎي وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻪ"رژﻳﻢ ﻟﻨﻴﻦ و‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ از ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﻛﻠﻤﻪ "روﺗﻴﻦ" ﺑﻪ ﺟﺎي" اﻏﻠﺐ" ﻟﺤﻦ ﺿﺪ‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ" "اﻟﮕﻮﺋﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ" ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻲ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮوﻛﻴﻦ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو در آن ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮوﻛﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺑﺎره ﺑﺤﺚ ﺧﺸﻮﻧﺖ را از زﻣﻴﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آن ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻛﻪ"زدن‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ ،‬ارﻋﺎب و ﺗﺠﺎوز اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ"‪ ،‬وﻧﺪر واﻟﺖ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺧﺸﻮﻧﺖ در ﺳﺎلﻫﺎي اول در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻮض ﻛﺮد ﻛﻪ "زدن‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ ،‬ارﻋﺎب و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻃﻮر روﺗﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ"‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ واﻗﻌﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ از ﻃﺮف ارﺗﺶﻫﺎي ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ رژﻳﻢ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻮد‪" -‬دﻫﺸﺖ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻀﺎﻋﻒ ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﺮوﻛﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻮرد وﻳﮋه‬
‫در اﺻﻞ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻣﻨﻄﻖ اﻧﻘﻼب و ﺿﺪ‬ ‫‪1922‬‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫‪1917‬‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي‬
‫از ﺗﺠﺎوز اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻟﻴﻞ و ﻣﺪرك اﻳﻦ ادﻋﺎ را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﺪ"‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ در دورهﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧُﺮد ﻛﺮدن آﺧﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳﺎي‬
‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي در ﻛﺘﺎﺑﺶ در آن ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ او ﻣﻮارد ﺗﺠﺎوز را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪرﻛﺶ را‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺖ‪" :‬رژﻳﻢ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻲ‬ ‫‪1917‬‬ ‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫از آرﺷﻴﻮ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﺑﺎره ﻗﺮار دادن ﻣﺘﺠﺎوزﻳﻦ ﺗﺤﺖ ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻲآورد ‪ -‬ﻛﻪ آن‪-‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﻃﺒﻘﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ "روش ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ" ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺪارﻛﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻲ رﺑﻂ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮور‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ"‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي اﺣﺘﻴﺎج داﺷﺖ‪ .‬وﻧﺪر واﻟﺖ ﺑﺎ ﺟﺪا ﻛﺮدن دو دوره از‬
‫واﻗﻊ رژﻳﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ آن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻠﻴﺪي او اﻳﻦ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ را ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻜﺴﺮي از اﺷﻜﺎل ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬از‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ؛ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻬﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺗﻘﺪس دﻳﻦ و ﺧﺎﻧﻮاده را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﻣﺘﺪاول ﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬او آن ﭼﻴﺰي‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ وﻧﺪر واﻟﺖ ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻟﻨﻴﻦ ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺣﺮفﻫﺎي‬
‫را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻨﺒﻪي ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬در اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻋﻠﻴﻪ زﻧﺎن‪،‬‬
‫ﭼﺮﻛﻴﻦ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮع ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﺠﺎوز در ﻫﻤﺎن‬
‫ﻣﻘﺼﺮ ﻣﻲداﻧﺪ‪" :‬ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻢ‬
‫را دوﺑﺎره ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻛﻪ وﻧﺪر واﻟﺖ در ﺑﻴﺎن اﺻﻠﻲ اﻳﻦ‬ ‫‪1917‬‬ ‫اواﻳﻞ اﻛﺘﺒﺮ‬
‫ارزش ﻧﻤﻮدن ﻣﺬﻫﺐ و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬و ﺣﻮزهي ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺄ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫اﻓﺘﺮاﻫﺎ‪ -‬اﻳﻦ ادﻋﺎ را ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﺣﻜﻤﻲ در ﻣﻮرد اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﻛﺮدن زﻧﺎن ﺻﺎدر ﻛﺮدهاﻧﺪ!‬
‫"ﺳﻮد ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ" ﺑﻪ زﻧﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮد"‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻬﻤﻼت ارﺗﺠﺎﻋﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪان‬
‫‪ -‬را ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ راﺳﺖﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان ﻧﻴﺰ‬
‫اﻣﺮي ﻋﺎدي ﺑﻮد و ﭼﭗ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ‬ ‫‪1960‬‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎر ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از دﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع اﺗﻬﺎﻣﺎت ﭘﻮچ و ﻣﻬﻤﻞ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ در ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻨﺴﺖ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ آن را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻧﺪر واﻟﺖ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻪ‪ ،‬ادﻋﺎي وﻧﺪر واﻟﺖ در ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ آزاد از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻮرخ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮوﻛﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺗﻮرﻳﺘﻪ در اﻧﻘﻼب اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ زﺑﺎن اﻳﻦ ﺟﻨﮕﺠﻮي‬
‫راﺳﺘﻲ وﻻدﻣﻴﺮ ﺑﺮوﻛﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎ ادﻋﺎي ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﺿﺪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد و ﺗﻌﺼﺐ او را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي اﻳﻦﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫‪١٨٦‬‬ ‫‪١٨٥‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫وي در ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﺎﻣﻞ از ﻋﻤﻞ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﻛﻤﻲ دارد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺄ در روﺳﻴﻪ ﻣﻨﺰوي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻞ اورﻳﭻ در‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ اﺗﻬﺎﻣﻲ را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮد آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺘﺎﻧﻪاش از آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ روﺳﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫اﺳﺖ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ و ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﺸﺄ آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ "ﺗﻮﺟﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺮﻳﻌﺄ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﻨﺪه ﺟﻬﺎن ﻣﻲ‬
‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﭘﻴﺸﮕﺎم و ﻣﺘﻌﺎدلﺗﺮي از ﻋﻤﻞ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ وﻳﻠﻴﺎم‪.‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ"‪ ،‬و آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ "آرﻣﺎنﺷﻬﺮ روﻳﺎﺋﻲ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻜﻲ از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫اچ‪ .‬ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ در ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻧﻘﻼب اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬وي اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﺎﻣﻮري را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲ‪-‬‬
‫اﺻﻠﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ"‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ارﺗﺶ ﺳﺮخ را ﺑﺮاي ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪﻫﺎ ﺗﺮك ﻛﺮده ﺑﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر آنﻫﺎ‬
‫ﻟﺬا اﮔﺮﭼﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺮواﺋﻲ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‬
‫را )ﺳﻔﻴﺪﻫﺎ( وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ"ﻗﻄﻌﺄ ﻫﻤﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻢ‬ ‫‪1973-4‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﺋﻲ از رژﻳﻢ ژاﻛﻮﺑﻦﻫﺎ در اوج اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ در‬
‫ﻣﻌﺼﻮم ﻳﺎ ﺑﻴﮕﻨﺎه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺧﻼق آنﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ از‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﻳﻜﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎنﺷﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ"‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ وﻧﺪر واﻟﺖ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ‪ -‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ‪ 1939‬ﻓﻘﻂ ‪ 1,3‬درﺻﺪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ و ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ در‬
‫‪1917‬‬ ‫از اﻋﻀﺎي ﺣﺰب ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻀﻮﻳﺖﺷﺎن ﺑﻪ ‪ 1917‬ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺖ‪ 93 ،‬در ﺻﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در‬
‫اﻳﻦ دوره اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ درﺳﺖ ﺑﻮد؛ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣ‪‬ﻬﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ آن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬ ‫‪1929‬‬ ‫درﺻﺪ اﻋﻀﺎ از‬ ‫‪70‬‬ ‫ﻋﻀﻮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻋﻀﻮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت از ﺿﺮورت ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آنﻫﺎ در دﻓﺎع‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دوﻣﺄ‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ از ژاﻛﻮﺑﻨﻴﺴﻢ‪ ،‬راﻫﻲ را ﻛﻪ ﻟﻨﻴﻦ‬
‫از اﻧﻘﻼب ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ آن ﻫﻢ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﺣﻞ‪ ،‬در ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل آنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﻛﺘﺒﺮ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﺰﺑﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺷﺪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان روﺳﻴﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻳﻌﻨﻲ در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺧﺎرج از روﺳﻴﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﻟﺬا در‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد را‪ ،‬ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎد از آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ دوره اﺗﺨﺎذ ﻛﺮدﻧﺪ درﺳﺖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺎ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﻗﺤﻄﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري و ﻧﺎﺑﻮدي ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫"اﻧﻘﻼب ﺳﻮم" آنﻫﺎ را ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ در ﭼﭗ ﻣﻮاﺟﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﺳﻴﺎﺳﻲ و‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲام‪ ،‬وﻧﺪر‬
‫واﻗﻌﻲ در آن زﻣﺎن ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫واﻟﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺨﻪاي ﭘﻮﺷﺎﻟﻲ از ﻟﻨﻴﻦ )و ﻣﺎرﻛﺲ( اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ و آﻧﮕﺎه‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺎن ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ از ﻳﻜﺴﻮ و ﭘﺮوﺗﻮ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖﻫﺎ در ارﺗﺶﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ از‬ ‫در‪1917‬‬
‫آن را رد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪهام ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺳﺮ و‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻮد )دوﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﻗﺒﻞ از اﻛﺘﺒﺮ ﻓﻘﻂ ﺗﻌﺎدل ﻟﺮزاﻧﻲ ﺑﻴﻦ آن دو ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺻﻠﻲ ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﺮد(‪ ،‬در اواﻳﻞ ‪ 1920‬اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‬
‫و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮﮔﺮدم‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ وﻧﺪر واﻟﺖ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫اﻧﻌﻜﺎس ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻗﺪرت اﺧﻼﻗﻲ اﻧﺘﻘﺎد )اﻧﺘﺰاﻋﻲ( ﺷﺎن از ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ‪،‬‬
‫اﻣﺮوزه ﺟﻬﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن زﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﭗ درﮔﻴﺮ آن ﺑﺤﺚﻫﺎ ﺑﻮد‪،‬‬

‫‪١٨٨‬‬ ‫‪١٨٧‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫و در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ از روي آنﻫﺎ رد ﺷﺪهاﻳﻢ؛ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري در ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧﻮد ﻫﻨﻮز ﺑﺮ اﺳﺘﺜﻤﺎر‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻧﻈﺎمﻳﺎﻓﺘﻪ از ﻛﺎر دﺳﺘﻤﺰدي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ادﻋﺎي رزا‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ دورﻧﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ درك از اﺳﺘﺮاﺗﮋي‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوژهاي ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻗﺪرت‬
‫ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ در ﻃﻮل ﺧﻂ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ در ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫رﻳﺸﻪ در درسﻫﺎي ﻣﺒﺎرزات ﺣﺎﺿﺮ و ﺗﺪاوم آن دارد؛ و در ﺗﺌﻮري ﺗﻌﻤﻴﻢ داده ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻋﺘﺒﺎرش را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬در ﺟﺎﺋﻲﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻂ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻫﻤﺎن ﺟﺎ در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد"‪.‬‬
‫ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻓﺸﺎر ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﺰه ﺷﺪن ﻓﺮار‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوژهاي ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬و ﺳﺮﺷﺖ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن اﻗﻠﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ در داﺧﻞ ﻫﺮ اﺗﺤﺎدﻳﻪي ﻣﻌﻴﻦ و‬
‫ﻛﻪ ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻜﺮد آن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺰب ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺣﺰﺑﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﺣﺰاب رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰ روﺷﻨﻲ ﻣﻴﺎن ﺣﺰب و ﻃﺒﻘﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺤﻠﻲ و ﺗﻘﻮﻳﻢﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﻴﺮوزي در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫اﻗﻠﻴﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﺪهي ﺷﻮراﻫﺎ را ﻣﻔﻬﻮمﺑﻨﺪي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﻴﻨﻪي ﭘﻴﺮوزي اﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺰاب ﺷﻮرﺷﻲ روﻳﻜﺮد ﻣﺤﺾ رزﻣﻨﺪهﺗﺮي را ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر روﺷﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ درسﻫﺎﺋﻲ‬
‫ﻫﺪف ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺼﺮف دوﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و"اﺣﺰاب" آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از آن ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻛﻤﻴﻨﺘﺮن در دوره‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻫﺪفﻫﺎي اﺣﺰاب ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺪل آزادﻳﺨﻮاﻫﺎﻧﻪ از‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻲاش ‪ -‬ﭼﻬﺎر ﻛﻨﮕﺮه اول‪ -‬ﻣﻨﺒﻊ ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻻن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﻣﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ را ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺎ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮروار از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻟﻨﻴﻦ )و ﻣﺎرﻛﺲ(‪ ،‬در‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮأ ﺑﺎ روﻳﻜﺮدﻫﺎي آنﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻧﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ اﻣﺎ اﻳﻦ دو روﻳﻜﺮد‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي وﻧﺪر واﻟﺖ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن ﺑﺎ اﻳﻦ درسﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ ﻛﻤﺎﻛﺎن ﻫﻢ‪-‬‬
‫– ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ دوﻟﺖ و ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ – در واﻗﻊ دو روﻳﻪ ﻳﻚ ﺳﻜﻪ را ﻣﻨﻌﻜﺲ‬
‫ﭼﻮن ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻮت ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻘﺎﻟﻪ او اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﺪاﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ از اﻗﺘﺼﺎد در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻣﺪرن اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮ دوي‬
‫ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ را ﻫﻢﭼﻮن ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي از درون اﻧﻘﻼب ﺑﺮاي درك‬
‫آنﻫﺎ روﻳﻜﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺘﺮون ﺷﺪه را ﺑﺖواره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ در آورد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮ روي ادﻋﺎي ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدهام ﻛﻪ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل وﻧﺪر واﻟﺖ ﻛﻪ اﺣﺰاب ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ دوﻟﺖﮔﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮض اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮي از آزادﻳﺨﻮاﻫﻲ در درون ﺗﺌﻮري آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺪي در‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن در درون اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﻠﻪ اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺬﻳﺮش دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺗﻼش وﻧﺪر واﻟﺖ در ﻓﺮاﺗﺮ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و ژاﻛﻮﺑﻴﻨﻴﺴﻢ‪/‬ﺑﻼﻧﻜﻴﺴﻢ ﻧﺸﺎن دادم‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻣﺎ‬
‫رﻓﺘﻦ از اﻳﻦ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﺧﻮشآﻣﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺼﺮف دوﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و درﻫﻢ‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﮕﺬار ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ دوﻟﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﺑﺎ ارﮔﺎنﻫﺎي ﻗﺪرت دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ‬
‫واﻗﻌﻲ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺠﻨﮕﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎيﻣﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر رﻓﻴﻘﺎﻧﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺒﺎرزه ﻣﻮرد‬

‫‪١٩٠‬‬ ‫‪١٨٩‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬و ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﺗﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ در‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ از ﻣﺎﻳﻚ ﻫﺎﻳﻨﺰ و اﻟﻜﺲ ﻛﺎﻟﻴﻨﻴﻜﻮس‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻃﻮرﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﻳﺎن ﺑﻴﺮﺷﺎل ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻢ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﻌﺪأ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ او ﻣﻄﺮح ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﭙﺮدازم‪.‬‬
‫‪ -2‬وﻧﺪر واﻟﺖ ‪ 2011‬اﻟﻒ‪ ،‬ص ‪201,-204‬‬
‫‪ -3‬آرﺷﻴﻮ‪ ،‬ص ‪،1967 ،196‬‬
‫‪ -4‬ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ص‪1976, ،732‬‬
‫‪ -5‬ﻓﺮاﻧﻜﺰ ‪ ،‬ص ‪ ،2006 ،98‬ﻣﺎي ص ‪1994, ،1-15‬‬
‫‪ -6‬ﻧﻴﻮﻣﻦ‪ ،‬ص‪،2001 ،2‬‬
‫‪ -7‬ﻛﺮﻳﺘﭽﻠﻲ‪ ،‬ص ‪2007, ، 89‬‬
‫‪ -8‬ﻛﻠﻴﻒ‪ ،‬ص ‪1975 ،254‬‬
‫‪ -9‬ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ ص‪.1993 ،190‬‬
‫‪ -10‬وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ص ‪2011 ،203‬اﻟﻒ‪.‬‬
‫‪ -11‬ﺑﺮوﺋﻪ و ﺗﻤﻴﻤﻪ‪ ،‬ص ‪2008, ،208‬‬
‫‪ -12‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪" ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ از دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﺋﻲ ﻧﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﺋﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ روشﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ دﻓﺎع ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪي ﺧﻮد راه را ﺑﺮاي‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﺋﻲ ﺑﺎ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻫﻤﻮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه‬
‫در روﻧﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﺋﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ در دﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺰب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ در‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﺋﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬در دوﻟﺖ آنﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آزادي ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎد و اﻗﺪام در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﺣﺰاب ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻘﻲ را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﺮو ﺑﺮاي ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮرژواﺋﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺑﻌﺪي آﻣﺎده ﻣﻲﺷﻮد"‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ ص ‪1973, ،257‬‬
‫‪ -13‬وﻧﺪرواﻟﺖ‪ ،‬ص ‪ 2011 ،198‬اﻟﻒ‪.‬‬
‫‪ -14‬ﭘﺮاﻳﺲ‪ ،‬ص ‪2007, ،172‬‬
‫‪ -15‬ﭘﺮاﻳﺲ‪ ،‬ص‪2007, ، 10‬‬
‫‪ -16‬ﺑﺮ ﺧﻼف وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺮاﻳﺲ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﺮد ﻛﻪ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎرﻛﺲ ﻛﺎﻣﻸ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺷﻜﻞ واﻗﻌﻲ ﻣﺪرن دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﻮد‪" ،‬راﺑﻄﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻴﺎن آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ"‪ .‬ﭘﺮاﻳﺲ‪ ،‬ص ‪2007 ،49-165‬‬
‫‪ -17‬وﻧﺪر واﻟﺖ‪ 2011 ،‬ب‪.‬‬
‫‪ -18‬ﭘﺮاﻳﺲ ‪ ،‬ص‪2007, ،50‬‬
‫‪ -19‬ﻫﺎرﻣﻦ‪ ،‬ص‪ 2004 ،31‬؛ ﺷﻮرﺳﻜﺎ‪ ،‬ص‪1983, ،115‬‬
‫‪ -20‬ﺑﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬ص ‪1989, ،60‬‬
‫‪ -21‬دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬ص ‪2008, ،233‬‬
‫‪ - 22‬ﺑﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬ص ‪1989, ،77‬‬

‫‪١٩٢‬‬ ‫‪١٩١‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫‪ - 23‬وﻧﺪرواﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ص ‪2009, ،141‬‬

‫‪ -51‬ﺑﺮوﻛﻴﻦ‪ ،‬ص‪1998, ،119‬‬
‫‪ - 24‬ﺑﺮاي دﻓﺎع اﺧﻴﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﻛﺲ و آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺮ روي‬
‫‪ - 52‬ﭼﻤﺒﺮﻻﺋﻴﻦ‪ ،‬ص ‪1952, ،461‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻛﺎراﺗﻴﻨﻲ‪ ،‬ص ‪ 2005 ،165 -184‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 53‬ﻫﺎﻳﻨﺲ و ﻫﺎﺳﻦ‪ ،‬ص ‪2003, ،49 – 61‬‬
‫‪ - 25‬ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ،‬ص ‪ 1970 ،72‬اﻟﻒ‪.‬‬
‫‪ - 54‬ﻫﺎﻳﻨﺲ ‪1997 ،‬؛ ﻣﺎﻳﺮ‪ ،‬ص ‪2000, ،244‬‬
‫‪ - 26‬ﻛﻠﻴﻒ و ﮔﻠﻮﻛﺸﺘﺎﻳﻦ‪1986, ،‬‬
‫‪ - 55‬اورﻳﭻ‪ ،‬ص ‪1967, ،253‬‬
‫‪ - 27‬دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬ص ‪ ،2008 ،224‬ﻫﺎﻻس‪ ،‬ص‪1985, ،82‬‬
‫‪ - 56‬ﻫﺎرﻳﺲ‪ ،‬ص‪1978 ،272‬؛ ﻫﺎرﻣﻦ‪ ،‬ص‪2008, ، 477‬‬
‫‪ - 28‬وﻧﺪرواﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ص ‪2009, ،189‬‬
‫‪ - 57‬ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ،‬ص ‪1970 ،419‬ب‪.‬‬
‫‪ - 29‬ﻣﺎﻳﻜﻞ‪ ،‬ص ‪1962, ، 326-50‬‬
‫‪ - 58‬ﻛﻠﻴﻒ‪ ،‬ص ‪.1975 ، 253-254‬‬
‫‪ - 30‬ﺑﺎرﻛﺮ‪2001, ،‬‬
‫‪ - 31‬ﻓﻮرد و ﻓﻮﺳﺘﺮ‪ ،‬ص ‪1990, ،20‬‬
‫‪ - 32‬ﻫﺎﻻس‪ ،‬ص ‪1985, ،35 -37‬‬
‫‪ - 33‬روﻛﺮ‪ ،‬ص ‪1989, ،124 ،116 ،85‬‬
‫‪ - 34‬ﺑﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬ص ‪1989, ،63‬‬
‫‪ - 35‬از ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻛﺎرﮔﺮي ﻛﻼﻳﺪ ‪ ،1915‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل در ﻛﻠﻴﻒ و ﮔﻠﻮﻛﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬ص ‪ 1986 ،34‬؛ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬ص ‪ 2008 ، 221‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 36‬دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬ص ‪2008, ،167‬‬
‫‪ - 37‬دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬ص ‪2008, ،245‬‬
‫‪ - 38‬وﻧﺪرواﻟﺖ و اﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ص ‪2009 ،13‬؛ دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪2008, ،‬‬
‫‪ - 39‬ﮔﻠﻮﻛﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ،1985 ،‬ﺑﺎرﻛﺮ‪1987, ،‬‬
‫‪ - 40‬وﻧﺪرواﻟﺖ‪ ،‬ص‪ 2011 ،203‬اﻟﻒ‪.‬‬
‫‪ - 41‬ﻧﻮوه‪ ،‬ص ‪1992, ، 89-110‬‬
‫‪ - 42‬ﻟﻮوﻳﻦ‪ ،‬ص‪ ،1968 ،17‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻫﺎرﻣﻦ‪ ،‬ص ‪2008 ،427‬؛ ﻣﺎﻳﺮ‪ ،‬ص ‪2000, ،49‬‬
‫‪ - 43‬ﺳﺪﮔﻮﻳﻚ‪ ،‬ص ‪1992, ،13‬‬
‫‪ - 44‬ﻫﺎرﻳﺲ‪ ،‬ص‪. 1968 ،152‬‬
‫‪ - 45‬ﻛﺎرر‪ ،‬ص ‪1950 ،161 ،168‬؛ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻓﺼﻞ ‪ 7‬؛ ﻣﺎﻳﺮ‪ ،‬ص ‪2000, ،258‬‬
‫‪ - 46‬ﻫﺎﻳﻨﺲ و ﻫﻮﺳﺎن‪ ،‬ص ‪2003, ، 49‬‬
‫‪ - 47‬دورﮔﺎن‪ ،‬ص ‪2007, ،80‬‬
‫‪ - 48‬ﻣﺎﻳﺮ‪ ،‬ص ‪309,-313 ،13-239 ، 253 – 312‬‬
‫‪ -49‬داﻧﺎﻳﻮﺳﻜﺎﻳﺎ‪ ،‬ص‪1988, ، 227‬‬
‫‪ -50‬ﻣﺠﻤﻮع ﺷﻮاﻫﺪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﺮاي ادﻋﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻠﺸﻮﻳﻚﻫﺎ از ﺗﺠﺎوز اﻳﻦ اﺳﺖ‪" :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‬
‫‪‘TsKa: Ko vsem chlenam partii, ko vsem mestnym‬‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺎد در‬
‫‪ organizatsiyam’, Iz Partii No 4 (May 1923)”-‬اﻳﺰ ﭘﺎرﺗﻴﻲ ﺷﻤﺎره ‪ ) 4‬ﻣﻪ ‪– (1923‬‬
‫ﺑﺮوﻛﻴﻦ‪ ،‬ص ‪. 1998 ،24 -227‬‬

‫‪١٩٤‬‬ ‫‪١٩٣‬‬
‫ﻫﺎل درﻳﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ ﺑﻠﻚﻟﺞ‪...‬‬ ‫ﺟﺪال ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪" -‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺣﺰب ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ آﻟﻤﺎن"‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي رزا ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ در‬
‫‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺖﻫﺎي روﺳﻲ‪ ،‬آورﻳﭻ‪ ،‬ﭘﻞ‪ ) 1967 ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن(‪.‬‬
‫ﻣﺎري‪-‬آﻟﻴﺲ واﺗﺮ )ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ( ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ،‬رزا‪ 1970 ،‬ب‪)،‬ﭘﺎت ﻓﻴﻨﺪر(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﻛﺮ‪ ،‬ﻛﻮﻟﻴﻦ‪) ،‬وﻳﺮاﺳﺘﺎر(‪) ،1987 ،‬ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،‬ﻛﺎرل‪) ،1976 ،‬ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎرﻛﺮ‪ ،‬ﻛﻮﻟﻦ‪" ،2001 ،‬روﺑﺮت ﻣﻴﺸﻞ و ﺑﺎزي ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ"‪ ،‬در‪ ،‬رﻫﺒﺮي و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎرﻛﺮ‪،‬‬
‫‪ -‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﭘﺴﺎﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻮد‪) ،1994 ،‬ﭼﺎپ دوﻟﺘﻲ ﭘﻦ(‪.‬‬
‫آﻟﻦ ﺟﺎﻧﺴﻮن و ﻣﻴﺸﻞ ﻟﻮاﻟﺖ )وﻳﺮاﺳﺘﺎران(‪) ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺸﻢﻫﺎ‪ :‬ﺧﺸﻮﻧﺖ وﺗﺮور در اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ و روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﺮ‪ ،‬آرﻧﻮ‪) ،2000 ،‬ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن(‪.‬‬
‫‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‪ ،‬ﺑﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر‪) ، 1989 ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﻨﻴﻜﺲ(‪.‬‬
‫‪ -‬اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻞ‪ ،‬روﺑﺮت‪) ،1962 ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻛﻮﻟﻴﺮ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﻴﺶ ﺷﺮطﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬ادوارد‪) ،[1899]1993 ،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ(‪.‬‬
‫‪ -‬از ﺑﺎﻛﻮﻧﻴﻦ ﺗﺎ ﻻﻛﺎن‪ ،‬ﻧﻴﻮﻣﻦ‪ ،‬ﺳﺌﻮل‪ ) ، 2001 ،‬ﻟﻜﺰﻳﻨﮕﺘﻮن(‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﻘﻼب و ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻧﮕﻲ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮوﺋﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮه و اﻣﻴﻞ ﺗﻤﻴﻢ‪) ،2008 ،‬ﻫﻲ ﻣﺎرﻛﺖ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻗﺘﺼﺎدي اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي‪ ،1917-1991 :‬ﻧﻮوه‪ ،‬اﻟﻚ‪) ،1992 ،‬ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ(‪.‬‬
‫‪ -‬روﺳﻴﻪ ﭘﺲ از ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮوﻛﻴﻦ‪ ،‬وﻻدﻳﻤﻴﺮ‪) 1998 ،‬روﺗﻠﺪج(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﻐﻮ‪ /‬ﻣﺤﻮ دوﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺮاﻳﺲ‪ ،‬وﻳﻦ‪) ،2007 ،‬اﺗﻮر ﻫﺎوس(‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﻘﻼب ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻲ ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،1‬ﻛﺎرر‪ ،‬ادوارد ﻫﺎﻟﺖ‪) ،1950 ،‬ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ(‪.‬‬
‫‪ -‬آﻧﺎرﻛﻮﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬روﻛﺮ‪ ،‬رودوﻟﻒ‪) ،1989 ،‬ﻧﺸﺮ ﭘﻠﻮﺗﻮ(‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﻘﻼب ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻲ ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ، 2‬ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم ﻫﻨﺮي‪) 1952 ،‬ﻣﻚ ﻣﻴﻼن(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ آﻟﻤﺎن ‪ ،1905-1917‬اﺳﺠﻮرﺳﻜﻪ‪ ،‬ﻛﺎرل‪) ،1983 ،‬ﻧﺸﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎروارد(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟﻨﻴﻦ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﺰب‪ ،‬ﻛﻠﻴﻒ‪ ،‬ﺗﻮﻧﻲ‪) ،1975 ،‬ﭘﻠﻮﺗﻮ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ وﻳﻜﺘﻮر ﺳﺮج‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺳﺎل اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﺳﺪﮔﻮوﻳﻚ‪ ،‬ﭘﻴﺘﺮ‪) ،1992،‬ﻧﺸﺮ ﭘﻼﺗﻮ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و ﻣﺒﺎره اﺗﺤﺎدﻳﻪاي‪ ،‬ﻛﻠﻴﻒ‪ ،‬ﺗﻮﻧﻲ و دوﻧﻲ ﻛﻠﻮﻛﺸﺘﻴﻦ‪) 1986 ،‬ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ(‪.‬‬
‫‪" -‬آﻳﺎ ﭘﻴﺮوزي در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﻲ‪ ،‬ﻟﺌﻮن‪1973،‬‬
‫‪ -‬ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺘﭽﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻤﻮن‪) ،2007 ،‬ورﺷﻮ(‪.‬‬
‫)ﭘﺖ ﻓﻴﻨﺪر(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و ﮔﺬار ﺑﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬دارﻟﻴﻨﮕﺘﻮن‪ ،‬راﻟﻒ‪) ،2008 ،‬اﺷﮕﺎت(‪.‬‬
‫‪" -‬ﺑﺤﺚ ﺷﻌﻠﻪ ﺳﻴﺎه‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻲ"‪ ،‬اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ‪130‬‬
‫‪ -‬ﺟﻨﮓ داﺧﻠﻲ در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬دورﮔﺎن‪ ،‬اﻧﺪي‪) ،2007 ،‬ﭘﺎﻟﮕﺮاوو(‪.‬‬
‫)ﺑﻬﺎر( ‪ ،‬وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﻟﻮﺳﻴﻦ‪ 2011 ،‬اﻟﻒ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻓﻮرد‪ ،‬ارل‪ ،‬و وﻳﻠﻴﺎم ﻓﻮﺳﺘﺮ‪) ،1990 ،‬ﻛﺮر(‪.‬‬
‫‪ -‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪ ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ و آي‪ .‬اس‪ .‬ﺗﻲ‪ :‬ﻗﺪرت ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب و ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬وﻧﺪر واﻟﺖ‪،‬‬
‫‪ -‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮرﺷﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﻚ‪ ،‬ﺑﻨﺠﺎﻣﻴﻦ‪) ،2006 ،‬اي ﻛﻲ ﭘﺮس(‪.‬‬
‫ﻟﻮﺳﻴﻦ‪ 2011 ،‬ب‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻮراﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻮﻛﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬دوﻧﻲ‪)،1985 ،‬ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻠﻪ ﺳﻴﺎه‪ ،‬وﻧﺪر واﻟﺖ‪ ،‬ﻟﻮﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﻞ اﺷﻤﻴﺖ‪ ) ،2009 ،‬ﻧﺸﺮ آي ﻛﻲ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﻤﻴﻨﺘﺮن ‪ ،‬ﻫﺎﻻس‪ ،‬دوﻧﻜﺎن‪)،1985 ،‬ﻛﺘﺎﺑﻔﺮوﺷﻲﻫﺎ(‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﺘﺮ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ‪) 127 ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن(‪ ،‬زﻳﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻟﺌﻮ ‪" 2010‬ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ"‪.‬‬
‫‪www.marxists.org/archive/hallas/works/1985/comintern/index.htm‬‬
‫‪" -‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدي‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﺳﻴﺎﺳﺖ"‪ ،‬اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‪) ،104 ،‬ﭘﺎﺋﻴﺰ(‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻦ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺲ‪،‬‬
‫‪.2004‬‬
‫‪ -‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮدﻣﺎن ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻦ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺲ‪ ) ،2008 ،‬ورﺷﻮ(‪.‬‬
‫‪ -‬اﻋﺘﻘﺎدات ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻫﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻧﺎﻳﺠﻞ‪ ) ،1968 ،‬ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ(‪.‬‬
‫‪ -‬دﺳﺘﻮر آﺳﻤﺎن ‪،‬ﻫﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻧﺎﻳﺠﻞ‪ ) ،1978 ،‬ﻛﻮارﺗﺖ(‪.‬‬
‫‪" -‬آﻳﺎ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ در روﺳﻴﻪ در ‪ 1917‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد؟"‪ ،‬اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‪) ،76 ،‬ﭘﺎﺋﻴﺰ(‪،‬‬
‫ﻫﺎﻳﻨﺲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻚ‪.1997 ،‬‬
‫‪ -‬ﻳﻚ ﻗﺮن ﻗﺘﻞ دوﻟﺘﻲ ‪ ،‬ﻫﺎﻳﻨﺲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻚ و راﻣﻲ ﻫﻮﺳﺎن‪) ،2003 ،‬ﭘﻠﻮﺗﻮ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺮاﻧﺴﻜﺮﻳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻛﺎراﺗﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺟﻴﻦ‪) ،2005 ،‬ام آي ﺗﻲ(‪.‬‬
‫‪ -‬آﺧﺮﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻟﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺷﻪ‪ ) ،1968 ،‬ﻣﺎﻧﺘﻠﻲ روﻳﻮو(‪.‬‬
‫‪" -‬اﻧﻘﻼب ﻳﺎ رﻓﺮم"‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي رزا ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ در ﻣﺎري‪-‬آﻟﻴﺲ واﺗﺮ )ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ( ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ،‬رزا‪،‬‬
‫‪ 1970‬اﻟﻒ‪)،‬ﭘﺎت ﻓﻴﻨﺪر(‪.‬‬

‫‪١٩٦‬‬ ‫‪١٩٥‬‬