ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ – ΤΜΗΜΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΡΜΗΝΕΙΑΣ.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Ι
ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ
ΙΟΥΛΙΑ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΠΠΑ
Α.Μ Ξ2014092
 ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ.

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε

στις 8 Απριλίου του 1798 στη Ζάκυνθο, ως εξώγαμο
τέκνο του κόντε Νικόλαου Σολωμού και της
υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη. Ο πατέρας του,
κόντε Νικόλαος Σολωμός, ήταν πλούσιος ευγενής
κρητικής καταγωγής και μιλούσε ιταλικά, όπως
πολλοί επτανήσιοι της εποχής του και της τάξης του.
Εκείνος και η οικογένεια του εγκαταστάθηκαν στη
Ζάκυνθο το 1670, μετά την κατάληψη της Κρήτης
1669 από τους Οθωμανούς. Το οικογενειακό τους
όνομα στα Ιταλικά παραδίδεται με διάφορεςμορφές:
Salamon, Salomon, Solomon, Salomone. Η καταγωγή
της μητέρας του είναι πιθανό να ήταν απο την Μάνη.

Ο κόντες Νικόλαος Σολωμός χήρεψε το 1802 από την νόμιμη σύζυγό του Μαρνέττα Κάκνη, με
την οποία είχε αποκτήσει δύο παιδιά, τον Ρομπέρτο και την Έλενα. Από το 1796 όμως είχε δεσμό
με την υπηρέτριά του Αγγελική Νίκλη, με την οποία απέκτησε εκτός από τον Διονύσιο άλλον
έναν γιο, τον Δημήτριο, μετέπειτα πρόεδρο της Ιονίου Βουλής, το 1801. Το ζευγάρι παντρεύτηκε
λίγο πριν πεθάνει ο κόντες 27 Φεβρουαρίου 1807 και τα παιδιά τους απέκτησαν τα δικαιώματα
των νόμιμων τέκνων.

Σε πολύ μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και το 1808 έφυγε για σπουδές στην Ιταλία, με τη συνοδεία
του ιταλού δασκάλου του Ρώσση. Επτά χρόνια αργότερα πήρε το απολυτήριο από το Λύκειο της
Κρεμόνας και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Πάβιας, απ' όπου πήρε το πτυχίο της Νομικής.
Παράλληλα με τις σπουδές στη νομική, για την οποία ουδέποτε ενδιαφέρθηκε, άρχισε να γράφει
στίχους στην ιταλική γλώσσα, ενώ ήρθε σε επαφή με διαπρεπείς φιλοσόφους, φιλολόγους και
αξιόλογους εκπροσώπους της λογοτεχνικής κίνησης της εποχής. Το 1818 επέστρεψε στη
Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε για δέκα χρόνια. Εκεί άρχισε να γράφει τα πρώτα του αξιόλογα
στιχουργήματα στα ελληνικά. Το πρώτο εκτενές ελληνικό ποίημά του και πλέον γνωστό είναι
ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, απόσπασμα του οποίου καθιερώθηκε ως Εθνικός μας Ύμνος. Λίγο
αργότερα, συνέθεσε το λυρικό ποίημα Εις τον θάνατο του Λορδ Μπάυρον και ακολούθησαν Η
καταστροφή των Ψαρών, Η Φαρμακωμένη, Ο Λάμπρος, Εις Μοναχήν, Ο Κρητικός, Οι ελεύθεροι
πολιορκημένοι, Ο Πορφύρας.Στα τέλη του 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα,
συνεχίζοντας την ενασχόλησή του με την ποίηση σχεδόν απομονωμένος. Δεν έκανε ούτε ένα
ταξίδι στην ελευθερωμένη Ελλάδα, γιατί, όπως υποστηρίζεται, «δεν εσυνηθούσε να θεατρίζει στο
εθνικό του φρόνημα αλλά μες το άγιο βήμα της ψυχής».
Στις 3 Φεβρουαρίου του 1849 παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος,
διότι «με την ποίηση του διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία».
Πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου του 1857 στην Κέρκυρα, ύστερα από αλλεπάλληλες
εγκεφαλικές συμφορήσεις. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1865 στη Ζάκυνθο και τοποθετήθηκαν
αρχικώς σ' ένα μικρό μαυσωλείο στον τάφο του Κάλβου.
 ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

Ο Σολωμός έφυγε για την Ιταλία με τον δάσκαλό του Σάντο Ρόσι ο οποίος επέστρεφε
στην πατρίδα του, την Κρεμόνα. Ο μικρός Διονύσιος φοίτησε στο Λύκειο της Αγίας
Αικατερίνης, στη Βενετία, αλλά αντιμετώπισε δυσκολία στο να προσαρμοστεί στην αυστηρή
πειθαρχία του σχολείου. Έτσι ο Ρόσι αποφάσισε να τον πάρει μαζί του στην Κρεμόνα όπου
εκεί το 1815 δόθηκε η ευκαιρία στον Σολωμό να τελειώσει το Λύκειο. Το Νοέμβριο του ιδίου
χρόνου γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πάβιας από την οποία
αποφοίτησε το 1817. Με δεδομένα τα φιλολογικά του ενδιαφέροντα η άνθηση της ιταλικής
λογοτεχνίας δεν θα τον άφησε ανεπηρέαστο. Καθώς μάλιστα μπορούσε να μιλήσει πλέον
εξαιρετικά την  ιταλική γλώσσα, ξεκίνησε να γράφει ποιήματα στα ιταλικά. Τα πιο σημαντικά
από τα πρώτα ιταλικά ποιήματα που έγραψε εκείνη την περίοδο ήταν το Ode per la prima
messa (Ωδή γιά την πρώτη λειτουργία,) και La distrugione di Gerusalemmeη (Καταστροφή
της Ιερουσαλήμ). Εξ΄άλλου γνωρίστηκε με γνωστά ονόματα της πνευματικής Ιταλίας όπως
τον Μαντσόνι, τον Μόντι και άλλους, οι οποίοι μάλιστα τον περιέβαλαν με το κλιμα του
γαλλικού διαφωτισμού.Ενσωματώθηκε με τους λογοτεχνικούς κύκλους τους και
τελειοποιούμενος στις ποιητικές κατακτήσεις του εξελισσόταν σ΄έναν καλό ποιητή της
ιταλικής γλώσσας.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΖΑΚΥΝΘΟ

Ο Σολωμός επέστρεψε στην Ζάκυνθο το 1818 όπου ο Σ. Τρικούπης και κυρίως η

αγάπη του για τον τόπο και το λαό τον ώθησαν στη σύνθεση ποιημάτων στην ελληνική.
Ποτέ, όμως, δεν εγκατέλειψε την ιταλική. Πάντοτε έγραφε τις σκέψεις, τα σχεδιαγράμματα,
τις ιδέες του, τις ποιητικές του συλλήψεις σ'  αυτήν και τα επεξεργαζόταν στη συνέχεια στην
ελληνική. Προείχε η σύλληψη για τον μεγάλο Επτανήσιο, η ιδέα του ποιήματος και μετά
ερχόταν η μορφή και η γλώσσα. Στα τελευταία χρόνια της δημιουργίας του μάλιστα
επανήλθε στην ποιητική χρήση της ιταλικής, έχοντας όμως προχωρήσει πάρα πολύ όχι μόνο
στην εξοικείωση με την ελληνική αλλά και βαίνοντας σε υψηλότερες  πνευματικές
κατακτήσεις.μετά το τέλος των σπουδών του.
Στην Ζάκυνθο υπήρχε αξιόλογη πνευματική κίνηση ήδη από τον 18ο αιώνα από ένα κύκλο
ανθρώπωνμε ενδιαφέρον για την λογοτεχνία, με τους οποίους γρήγορα ανέπτυξε φιλικές
σχέσεις. Οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν ο Αντώνιος Μάτεσης (συγγραφέας του
Βασιλικού), ο Γεώργιος Τερτσέτης, ο Διονύσιος Ταγιαπιέρας (γιατρός, δημοτικιστής, φίλος
του Βηλαρά) και ο Νικόλαος Λούντζης. Συγκεντρώνονταν συχνά σε φιλικά σπίτια και
διασκέδαζαν με αυτοσχέδια ποιήματα. Συχνά σατίριζαν στα ποιήματά τους έναν Ζακυνθινό
γιατρό, τον Ροΐδη (τα ποιήματα του Σολωμού που σατιρίζουν τον γιατρό είναι Το
Ιατροσυμβούλιο, Η Πρωτοχρονιά και οι Κρεμάλες). Επίσης, αυτοσχεδίαζαν ποιήματα
σε δοσμένες ομοιοκαταληξίες και θέμα. Όπως ήταν φυσικό, ο Σολωμός ξεχώριζε εξ
αιτίας του ποιητικού του ταλέντου. Τα ιταλικά ποιήματα που αυτοσχεδίασε εκείνην
την εποχή εκδόθηκαν το 1822, με τον τίτλο Rime Improvvisate. Με την επιστροφή
στη Ζάκυνθο ο Σολωμός εκπληρώνει το ιδανικό του όπως το αποκαλεί ο Θ. Δημαράς
και μαζεύει «εθνικά τραγούδια», δηλαδή δημοτικά τραγούδια από όλα τα μέρη της
Ελλάδας σε μια προσπάθεια ανακάλυψης υλικού που θα γεμίσει το δικό του ποιητικό σχήμα.

Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗ ΚΕΡΚΥΡΑ

Ο Διονύσιος Σολωμός εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα στα τέλη του έτους 1828,
επιζητώντας την ψυχική ηρεμία η οποία θα του επέτρεπε να αφοσιωθεί απερίσπαστος στο
έργο του.
Ως ποιητή τον ακολουθεί τέτοια λαμπρή φήμη, ώστε με την άφιξη του τον επισκέπτονται να
τον καλωσορίσουν οι καθηγητές του Ιονίου Πανεπιστημίου. Κατά το διάστημα 1828-1833
κατοίκησε σε διάφορα σπίτια, που όμως μας είναι άγνωστα σήμερα, πλην αυτού το οποίο
τώρα στεγάζει το "Μουσείο Σολωμού". 
         Το φθινόπωρο του 1833 εγκαθίσταται σε διαμέρισμα μιας τετραώροφης οικοδομής που
βρισκόταν απέναντι από το σημερινό Δημαρχείο Κερκύρας, στην πλατεία, δίπλα στη
καθολική Μητρόπολη. Στην ίδια οικοδομή, που δυστυχώς γκρεμίστηκε με τους
βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατοικούσε και η οικογένεια του κατοπινού
μαθητή του Ιακώβου Πολυλά, ο οποίος έμελλε να γίνει ο επιμελητής των χειρογράφων του
και ο πρώτος εκδότης των έργων του, μετά τον θάνατο του.
        Στην Κέρκυρα ο ποιητής συναναστράφηκε με τον μεγάλο μουσουργό Νικόλαο
Μάντζαρο (1795-1875), ο οποίος είχε, ήδη πριν την εγκατάσταση του Σολωμού, μελοποιήσει
την «Φαρμακωμένη» και στη συνέχεια μελοποίησε και άλλα σολωμικά ποιήματα, μεταξύ των
οποίων και τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν», που από το 1865 καθιερώθηκε ως ο Εθνικός μας
Ύμνος. Συνήθιζε να κάνει μοναχικούς περιπάτους, στους οποίους απαντούσε διάφορους
συμπολίτες. Παραδίδεται πως , ενώ περπατούσαν στον ίδιο δρόμο με τον Κάλβο, τον άλλο
μεγάλο ποιητή μας, ποτέ δεν ήταν στο ίδιο πεζοδρόμιο και ποτέ δεν διασταυρώθηκαν οι
πορείες τους.
Άλλοι φίλοι του ποιητή στην Κέρκυρα, ήταν ο φιλόσοφος Πέτρος Βράιλας-Αρμένης, ο
Ιωάννης Ζαμπέλιος, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ο Ιταλός Ιωσήφ Ρεγκάλντι ( Regaldi), ο
Ιταλοδαλματός Νικόλαος Tomaseo κ. ά.. 
     Στους μαθητές του συγκαταλέγονται, εκτός του Ιακώβου Πολυλά, ο Ιούλιος
Τυπάλδος, ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος, ο Ανδρέας Λασκαράτος, ο Γεράσιμος Μαρκοράς, ο
Πέτρος Κουαρτάνος κ.ά.. Οι μαθητές του αυτοί και οι μαθητές των μαθητών του (όπως π.χ.
οι Γεώργιος Καλοσγούρος, Λορέντζος Μαβίλης, Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Νικόλαος
Κονεμένος, Ανδρέας Κεφαλληνός), που ενστερνίζονται τα διδάγματα του, συγκροτούν την
Επτανησιακή ή Σολωμική Σχολή.
         Πιθανολογείται ότι στο οίκημα που σήμερα στεγάζει το Μουσείο Σολωμού, ο Ποιητής
εγκαταστάθηκε περί το 1834 και μάλιστα σ' αυτό για δεύτερη φορά (είχε εγκατασταθεί εκεί
και παλαιότερα). Στο σπίτι αυτό έζησε τα
τελευταία χρόνια της ζωής του, συνέθεσε
τα ωριμότερα έργα του και σ' αυτό
πέθανε στις 9/21 Φεβρουαρίου 1857.
     Το άγγελμα του θανάτου του
ποιητή ακολούθησε γενική κατήφεια. Η
Βουλή των Επτανήσων διέκοψε αμέσως
τις εργασίες της και κήρυξε δημόσιο
πένθος. Οι διασκεδάσεις της αποκριάς σταμάτησαν και έκλεισε το θέατρο. Η κηδεία του
υπήρξε πάνδημη και ο ποιητής ενταφιάστηκε στο Α' Δημοτικό Νεκροταφείο Κερκύρας. Στα
1865 ο αδελφός του Δημήτριος μετέφερε τα οστά του στη γενέτειρα του στη Ζάκυνθο. Ο
τάφος του ποιητή διατηρείται ως κενοτάφιο.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ

Το έργο του Διονύσιου Σολωμού (1798-1857) υπήρξε το σημείο αναφοράς της

ποιητικής παραγωγής της Επτανησιακής Σχολής,της οποίας το κύριο λογοτεχνικό είδος ήταν
η ποίηση. Η επτανησιακή ποίηση λειτούργησε ως αφετηρία της νεοελληνικής λογοτεχνίας,
ενώ ο παράγοντας μέσα από τον οποίο διαμορφώθηκε σε τεχνοτροπικό επίπεδο στάθηκε η
παράλληλη απήχηση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η σύζευξη των δυο κυρίαρχων
ευρωπαϊκών λογοτεχνικών ρευμάτων, του 18ου και του 19ου κυρίως αιώνα, του
νεοκλασικισμού και του ρομαντισμού. Επιπλέον, η επτανησιακή ποίηση άντλησε τις επιρροές
της από την ελληνική λογοτεχνική παράδοση, όπως τη λογοτεχνία της κρητικής αναγέννησης
και το δημοτικό τραγούδι, η οποία λειτούργησε παράλληλα και ως συνδετικός κρίκος
ανάμεσα στην εθνικά αναγεννημένη έντεχνη λογοτεχνία με τις λαϊκές της ρίζες.
Ο Σολωμός σίγουρα ήταν ποιητής πάθους και ο τόνος της ποίησής του (εκτός από τις
σάτιρες) είναι πάντα επηρμένος,αλλά το πάθος του ήταν για το υψηλό, το αιώνιο, το
πνευματικό, το ιδανικό, το υπερβατικό. Ποτέ δεν έγραψε το είδος εκείνο της προσωπικής,
εξομολογητικής ποίησης που χαρακτηρίζει τους περισσότερους Άγγλους ρομαντικούς, ούτε
και αφέθηκε σε γαλήνιες αναπολήσεις και ρεμβασμούς. Ποτέ δεν θέλησε να εκφράσει στην
ποίησή του την προσωπική του θλίψη και μελαγχολία.

Σύμφωνα με τη σολωμική αντίληψη, προορισμός του ποιητή ήταν η ηθική στήριξη των
συμπατριωτών του. Ο κοινωνικός του ρόλος δηλαδή ήταν το ίδιο σημαντικός με των
αγωνιστών που πολεμούσαν τους Τούρκους. Ο Σολωμός γενικότερα πίστευε ότι η ποίηση
στεκόταν δίπλα στη θρησκεία όσον αφορά την πνευματική ανάταση του ανθρώπου. Η
επίμονη πίστη του Σολωμού σ' αυτή την αποστολή (όπως και οι αμφιβολίες του για τις
ικανότητές του να τη φέρει σωστά σε πέρας) εκφράζονται επανειλημμένα στα γραπτά του.

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

Τα πρώτα ποιήματα του Σολωμού, αυτά της Ζακυνθινής περιόδου, ήταν κυρίως
σύντομα στιχουργήματα στα πρότυπα των ιταλικών ποιημάτων, στο κλίμα
του αρκαδισμού (για παράδειγμα Ο θάνατος του βοσκού, Ευρυκόμη), αλλά και του
πρώιμου ρομαντισμού (Τρελή μάνα).

Από την ομάδα των έργων που συνδέονται άμεσα με τα γεγονότα της επανάστασης (π.χ. Εις
Μάρκο Μπότσαρη, Η καταστροφή των Ψαρών) ξεχωρίζει ασφαλώς ο Ύμνος εις την
Ελευθερίαν, το ποίημα που κατέστησε τον εικοσιπεντάχρονο Σολωμό ευρύτερα γνωστό στην
Ελλάδα και την Ευρώπη και που το 1865 του έδωσε τον τίτλο του εθνικού ποιητή των
Ελλήνων. Γραμμένος με μια ανάσα τον Μάιο του 1823, σε τροχαϊκό οκτασύλλαβο και 158
τετράστιχες στροφές, ο Ύμνος είναι το εκτενέστερο έως τότε ποίημά του και το πρώτο
ελληνόγλωσσο που τυπώθηκε μάλιστα και σε τρεις διαδοχικές εκδόσεις. το 1825: πρώτα, στο
Παρίσι, ακολούθως, στο Λονδίνο, στην αγγλική μετάφραση του τόμου του Φωριέλ. Τέλος,
στο πολιορκημένο Μεσολόγγι, με ιταλική πεζή μετάφραση. Το ποίημα άλλωστε απευθύνεται
τόσο στους Έλληνες όσο και στους Ευρωπαίους. Εξισορροπώντας ενθουσιασμό και
αναστοχασμό, συμμετοχή και αποστασιοποίηση, το ποιητικό υποκείμενο αναλαμβάνει να
προβάλει την ιδεολογία της επανάστασης, να υμνήσει επιλεκτικά κάποια από τα πολεμικά
κατορθώματα των Ελλήνων, να ενθαρρύνει τους πολεμιστές και συγχρόνως, να επισημάνει
και να διαχειριστεί γεγονότα και συμπεριφορές που απειλούν ποικιλότροπα το ευάλωτο
εγχείρημα της επανάστασης, όπως τα συμφέροντα και η υποκρισία των Μεγάλων Δυνάμεων,
η σφαγή στην Τριπολιτσά και η εσωτερική διχόνοια των Ελλήνων. Ο Ύμνος είναι ποίημα
πολιτικής και συγχρόνως λογοτεχνικής παρέμβασης, καθώς ταυτόχρονη και ισότιμη επιδίωξή
του είναι να καταδείξει και τις λογοτεχνικές ικανότητες της αναγεννημένης Ελλάδας και της
νεοελληνικής γλώσσας.

Το 1833 έγραψε το πρώτο σημαντικό έργο της ωριμότητας, τον Κρητικό, σε στίχο ιαμβικό
δεκαπεντασύλλαβο, εμπνευσμένο από την κρητική λογοτεχνία. Αφηγείται την ιστορία ενός
Κρητικού που έφυγε από την Κρήτη μετά την αποτυχημένη επανάσταση του 1826, το
ναυάγιο και την προσπάθειά του να σώσει την αγαπημένη του από την τρικυμία. Κεντρικό
σημείο του ποιήματος είναι η εμφάνιση ενός οράματος, μιας Φεγγαροντυμένης. Ο αφηγητής
της ιστορίας είναι ο ίδιος ο Κρητικός: την αφηγείται χρόνια μετά, όταν ζει μόνος
ζητιανεύοντας, με αναδρομές στο παρελθόν (τη ζωή στην Κρήτη και το ναυάγιο) και
προβολές στο μέλλον (τη Δευτέρα Παρουσία και τη συνάντηση με την αγαπημένη του στον
Παράδεισο). Ο Κρητικός είναι αισθητικά το πιο ολοκληρωμένο ποίημα. Το κεντρικό
πρόβλημα που απασχολεί τους φιλολόγους είναι η ερμηνεία της μορφής της
«Φεγγαροντυμένης».

Το πρόβλημα της αποσπασματικής μορφής του σολωμικού έργου και της έκδοσής
του είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα της μελέτης της σολωμικής ποίησης αλλά και
της Ελληνικής Φιλολογίας εν γένει. Αυτό το πρόβλημα συχνά δημιουργούσε σύγχυση ως
προς τα έργα του καθώς δεν μπορούσε να γίνει κατανοητή και να εκτιμηθεί η αξία του έργου
με τόσες «ατέλειες».

Άλλα έργα του Διονύσιου Σολωμού, τα περισσότερα ανολοκλήρωτα, είναι:

 Εις Μάρκο Μπότσαρη

 Η καταστροφή των Ψαρών
 Εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον
 Ο θάνατος του Βοσκού
 Ὁ θάνατος της ορφανής
 Η Αγνώριστη
 Ἡ Εὐρυκόμη
 Ἡ φαρμακωμένη
 Εις Μοναχήν
 Ὁ Λάμπρος
 Ἐλεύθεροι Πολιορκημένοι
 Εις τὸν θάνατον της Αἰμιλίας Ροδόσταμο
 Εἰς Φραγκίσκα Φράϊζερ
 Ὁ Πόρφυρας
 Η Ξανθούλα
 Η Ψυχούλα
 Πρὸς Κύριον Γεώργιον Δὲ Ρώσση
 Ἀνθούλα
 Πρωτομαγιά κ.α
 Ωδή στη σελήνη
 Carmen Seculare
 Τὸ όνειρο
 Ἐπιγράμματα
 Τὸ αηδόνι καὶ τὸ γεράκι
 Τὸ κολύμπι
 Μεταφράσεις
 Μίμηση τοῦ τραγουδιού της Δεσδεμόνας
 Η γυναίκα της Ζάκυθος
 Διάλογος

ΠΗΓΕΣ

1. http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/dionysios_solwmos/
2. http://www.ionio.gr/guestweb/mouseiosolomou/dionysios_solomos.htm
3. https://www.aegean.gr/gympeir/Solomos.htm
4. http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/literature_history/
search.html?details=14