Vektör - Kuvvet Sayfa: 2

Eşit büyüklükteki vektörlerde pratik yollar... Örnek

11N, 2N ve 12N luk kuvvetlerden elde edilebilecek minimum
* Vektörler arasındaki açı sıfır ise bileşke... kuvvet kaç N olabilir?

F-------+
R = 2F
F-------+

* Vektörler arasındaki açı 1800 ise bileşke...

F-------+
R=0
F-------

* Vektörler arasındaki açı 600 ise bileşke...

Örnek

F
9N, 7N ve 28N luk kuvvetlerden elde edilebilecek minimum
L R=f:fF kuvvet kaç N olabilir?

600
F

* Vektörler arasındaki açı 900 ise bileşke...

R =-ı/2 F

• 90°
�-------F

* Vektörler arasındaki açı 120° ise bileşke... Örnek

6F
F R=F

60°
120° 11F------------<,--+----------+ 9F
��-----.F 60°

Örnek 6F
6N ve 13N luk iki kuvvetten elde edilebilecek minimum ve mak­
simum kuvvetler sırasıyla kaçar N olabilir? Şekilde verilen kuvvetlerin bileşkesi kaç Fdir?

7 ve 19 sıfır 12 4
 Vektör - Kuvvet Sayfa: 3

--
Fı
--
2008 - Fent ÖSS

Fı
: : : :--+ :
: : F2

--
F3
��
iJ L� iıi
Fs

} i. . . . . �ı. . . . 1 . . . . . 1. . . . . .i . . .
: :

i...... i

Yatay ve sürtünmesiz bir düzlemde hareketsiz tutulan M nokta­

Şekildeki kuwetlerinin her birinin büyüklüğü
f7, !½, !½ , f¼, Fs sal cismine, aynı düzlemde l½, !½, i½, !¼ kuwetleri şekildeki
F dir. gibi etki ediyor. Cisim, serbest bırakıldığında da hareketsiz kal­
Kuwetler aynı düzlemde olduğuna göre, bu kuwetlerden han­ ması için,
gisi çıkartılarsa geri kalan kuwetlerin bileşkesi 2F olur?
1. Fı kuwetini yok etme,
il. F2 kuwetini yok etme,
ili. F4 kuwetinin büyüklüğünü iki katına çıkarma
işlemlerinden hangilerini yapmak gerekir?
A ) Yalnız I B ) Yalnız il C ) Yalnız ili

D) I ve III E) il ve III

ÖSS ÖSS --
Fı
p --
-
: ...... :....... :.......i...... i.......l- - - < : ......L..)...)...... !.1 ....: .......:

rrmı,� i+:oo�- ı,_F'

----------�-------

M
!--+

Şekil I
................................................, i. . . i. . . .i. . . J. . . i. . . .i. . . .i
Şekil il
r_-· · · ı_- - : .......
: _____. :
· .......... ·........... · ...........i .....................).F3·····i

Sürtünmesiz yatay bir düzlemde hareketsiz tutulan noktasal M Sürtünmesiz yatay düzlemde M cismine, şekil düzlemi içinde
cismi serbest bırakıldığında, üzerine uygulanan dört kuwetin bulunan kuwetleri etkimektedir. M noktasal cis­
Fı, Fı, !½, �
etkisinde OP yönünde hareket ediyor. Bu kuwetlerden üçü Şe­ mi hangi yönde hareket eder?
kil I deki gibidir.
Buna göre, M cismine etki eden dördüncü kuwet Şekil il de ve­
rilenlerden hangisi olabilir?

E F2 yönünde
 Denge Sayfa: 4

Denge...

<
* Bir cisme etki eden kuvvetlerin vektörel toplamı sıfır ise ci­
sim dengede olur.

ya durur...
Cisim d,ng,d, ise

ya da sabit hızla hareket eder...

k
'' '
'' '' '' '' ''
' '' '' '' ''

F
F

4/3 D1 = Dıı = Dm
 Denge Sayfa: 5

1985 - ÖYS
K L

10N
Şekildeki iplerin ağırlıkları ihmal ediliyor. K ve L halkaları ancak
7N luk kuwetlere dayanabiliyor. Tutulan düzenek serbest bıra­
kılırsa halkaların durumu ne olur?
A) Bulundukları konumda kalırlar.
B ) Önce L, sonra K kopar.
C) Önce K, sonra L kopar.
D) İkiside aynı anda kopar.
E) Yalnız L kopar.

B 49 N>F>G
 Tork Sayfa: 6

Tork... Örnek
Kuvvetin döndürme etkisine moment ya da tork denir. Vektöre! f 2f
niceliktir. Birimi N .m dir.

* Bileşenlere ayırma yöntemi...

d ··-.-········· ·· · � ·······
� _ .. / :
j
· .......... ·..........1-····______ı .......... :...........:

k
k=dcos8
R=dcosa
!t1·. . ·. ·.4· ı· .· ·· ·· ···L1 . ·. ·. ·....l!·. ·. ·. ·....J!·. ·. ·. ·. ·. L3
.!
3rl
Şekildeki kare düzlemde kuvvetlerin konumları verilmiştir. Bu­
na göre, O noktasına göre toplam tork kaç fd dir?

o
d
/
1a
�=================�.,., Dengede olan sistemler...

· . _,e
·.
* Dengede olan sistemlerin toplam momenti sıfırdır.
* Dengede olan sistemlerde sağa giden toplam moment büyük­
/ lüğü ile sola giden toplam moment büyüklüğü eşittir.
\\''·<ı,-·/ __/____ LMsağ = LMsol
·
..········ /
O noktasına göre F kuvvetinin torku...

T= Fcosad

T = Fi

Kuvvetin ve torkun yönünü bulma ...

sağ el kuralı ...
F: dört parmak
't; baş parmak
Avuç içi; Tork alınacak noktaya bakacak ...
®: Sayfa düzlemine dik dışa doğru yani +Z ekseni
@: Sayfa düzlemine dik içe doğru yani - Z ekseni

Aşağıda o noktasına göre kuvvetlerin yönleri + ve - olarak be­

lirtilmiştir. Bu kuvvetlerin yönlerine göre de torkun yönü belir­
tilmiştir.

Ü•

Kuvvet yönünü gösterir.

16 -10 1
 Tork Sayfa: 7

Örnek
T
Şekilde homojen P ağırlıklı
çubuk dengededir. Buna
göre, T ip gerilmesi kaç P <lir?

3/2 2/3 2 değişmez - artar

 Kütle Merkezi - Ağırlık Merkezi Sayfa : 8

Ağırlık merkezi - Kütle merkezi Örnek

Kütle merkezi cismin tüm kütlesinin toplanmış olduğu düşünü­
len noktadır. Yer çekimi ivmesi cismin her noktasında aynı de­ K
ğerde yani sabitse ağırlık merkezi ile kütle merkezi aynı nokta­
da olur. Yer çekimi ivmesi Dünya'nın merkezinden uzaklaştıkça
azalır. Bu nedenle yüksek katlı gökdelenlerin zeminlerindeki
yer çekimi ivmesi ile çatısındaki yer çekimi ivmesinin büyüklük­
leri farklıdır. Bu nedenle ağırlık merkezi ile kütle merkezi çakı­
şık değildir.
Şekilde kütle merkezleri verilen K ve L cisimlerinin denge ko­
Bazı cisimlerin kütle merkezi ve denge durumları ... numları verilmiştir. Noktalar arası uzaklıklar eşit olduğuna göre
cisimlerin ağırlıkları oranı GK / GL ne olur?

ip

mg

* Bir cisim kütle merkezinden asılırsa dengede kalır.

ip ip

mg
* Bir cismin kütlesi iki destek veya iki ip arasına düşerse denge­
de kalır.

mg

Dengede kalır... Dengede kalmaz ...

* Sistemin kütle merkezi cismin yere temas ettiği tabana düşü­

yorsa, sistem dengede kalır, düşmüyorsa dengede kalmaz.

Önemli...
Cisimlerin ağırlıkları verilmez ise cisimlerin şekillerine göre küt­
le merkezlerinden,
* Boyları,
* Alanları,
* Hacimleri,
• Dengede olan sistemlerin kütle merkezinin sağındaki tork ile solundaki tork
asılarak işlemler yapılır. eşit olur.

3/2 E - Narası
 Kütle Merkezi - Ağırlık Merkezi Sayfa: 9

Homojen bazı cisimlerin kütle merkezleri...

Levha Çember Küre

Alan m2 Çevre 2ıu . 4

= =
Hacım = - nr3
3

2ki
·····••••• _j ••- ·······
• ··

···· .....
,•• ·········· ; ····• .........
·· ·· ..... 2k k

taban x yükseklik Alan

Alan =

hepsi Yalnız il 1 /3
 Kütle Merkezi - Ağırlık Merkezi Sayfa: 10

2017 - LYS
Düzgün geometriye ve özkütleye sahip, gökdelenler gibi göre­
ce yüksek yapıların ağırlık merkezleri ile kütle merkezleri ara­
sında az da olsa bir fark vardır. Bu tür düzgün ve yüksek yapı­
larda kütle merkezi ve ağırlık merkezi ile ilgili;
1. Kütle ve ağırlık merkezleri arasındaki fark binaların dep­
reme dayanıklı olması için özellikle tasarlanmıştır.
il. Ağırlık merkezi, düşey olarak kütle merkezinden daha a­
şağıdadır.
ili. Kütle ve ağırlık merkezleri arasındaki fark binanın her
noktasındaki yer çekimi ivmesinin aynı olmamasının bir
sonucudur.
yargılarından hangileri doğrudur?

2010 - LYS
y

! · · +· · :· · ·: · · · ·�1· · ·
6 . ' ' .

3
----\--- -- ---�-·-------
2 --ı--
______-_,_ ____ ___N___-+-!__-
___-+-_- ___--ı__ ::::::r:::::ı
r
-+-�--+-----+--��---- X
1 2 4 5 6
3
Şekildeki eşit kalınlıklı, ince türdeş ve özdeş K, L, M, N levha­
larının ortak kütle merkezinin koordinatları (x,y) aşağıdakiler­
den hangisidir?

• Bu tip sorularda levha veya çember olduğuna dikkat edilmeli...

il ve III il ve III
(3, 3) 5
 Basit Makinalar Sayfa: 11

* İş yapma kolaylığı sağlarlar. Hareketli makaralar...

* Zamandan tasarruf sağlarlar.
* Kuvvetten kazanç oranında, yoldan kayıp olur.
* İşten - enerjiden kazanç sağlayamazlar. * İpi h kadar çekersek P, h /2 kadar
F yükselir,
T makarada h /2 kadarlıklık döner.
Kaldıraçlar...
* P + makara ağırlığı = 2F
p

y P2 = F3
* Şekilde F = T dir

* Makara ve yük ağırlığı tur sayısına

etki etmez.

Sabit makaralar... Kuvvet kazancı...

Yük
Kuvvet kazancı =
Kuvvet
T
* Sabit makaralarda F = P dir.
* İpi h kadar çekersen P, h kadar
yükselir.

T = P + F + makara ağırlığı

Örnek

Şekildeki düzenekte makara ağırlığı 20P dir. F ile ip sabit hızla

20m çekiliyor. Buna göre, makaranın tur sayısı, yükün yüksel­
me miktarı ve T ip gerilmeleri sırasıyla ne olur?

5, 20rcr, 30P 2/3, 14/3

 Basit Makinalar Sayfa: 12

Kasnak ve dişliler...

!__ f ı_r ı__ = _ f2r 2___ ! if1N1 = f2N/:

:............................
f: frekans N: diş sayısı

Kasnaklarda hızlar...
Açısal hız Çizgisel hız Çizgisel hız
.-··············----,
W = 21tf !
!·--------------------· !V_=__ 2nfr_i !_v_=_Wr_!

Örnek

Şekilde verilen kasnaklar sabit hızlarla dönüyorlar. Buna göre,

G • Kayışların sadece bir tarafında gerilme kuweti oluşur...

K ve L noktalarının çizgisel hızları oranı, VK / VL ne olur?

Hatırlatma

Şekildeki kasnak kaymadan ok yönünde 40m lik yol alırsa kaç

tur atar?

20 6 3/4
 Basit Makinalar Sayfa: 1 3

Çıkrık... Vida...
F
R �====F
�--- ---------�

!.. F.R. =. P _.r _i

----------------. Yükün yer değiştirmesi h; ! F.2rcr. = Pa 1
! h = N 2rcr : N: tur sayısı * P: tepki kuweti zeminin cinsine bağlıdır. a: vida adımı
_ . . . .

2015-LYS Vidanın ilerlemesi h;

' � = Na !
.. .. .

2022-AYT

2021-AYT

D D A

�
�