HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK

ÖNLEMLERİ VE AMELİYATHANELER

Ali POLAT
Makina Mühendisi
Sağlık yapıları içerisinde hastane binaları kullanıcıların hareket yeteneği ve de hakları
bakımından yangın güvenlik önlemlerinin daha özel alınması gereken yapılardır.

Hasta; ameliyathane ve yoğun bakımlarda hareket edemeyecek durumda, hasta odalarında

ise hareket yeteneği kısıtlı bir şekilde bulunmaktadır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Ülkemizde en çok ölümün yaşandığı hastane yangını 19 Aralık 2020 tarihinde Sanko
Üniversitesi Özel Sani Konukoğlu Hastanesinde Covid-19 hastalarının bulunduğu yoğun
bakım bölümünde meydana gelmiştir. Yüksek akım oksijen cihazından / tüpünden
kaynaklanan yangında 13 kişi hayatını kaybetmiştir.

Bunun dışında ülkemizde ikinci en fazla ölümün yaşandığı hastane yangını Bursa Şevket
Yılmaz Devlet Hastanesinde 26 Mayıs 2009 tarihinde meydana gelmiş ve 8 hasta hayatını
kaybetmiştir.
TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulunca aynı gün yerinde yapılan inceleme sonucu
hazırlanan Ön İnceleme ve Değerlendirme Raporunda yangının çıkışına ve duman ile
birlikte yayılmasına neden olan eksiklik ve hatalar tespit edilmiştir. Ayrıca 16 Eylül 2009
tarihinde daha detaylı olarak Teknik İnceleme ve Değerlendirme Raporu kamuoyu ile
paylaşılmıştır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
a) Yangın çıkan bölümünde, mimari projeye uygun olmayan mekanlar ve
fonksiyonlar, sonradan oluşturulmuştur.

b) Kablo bacasından hem elektrik tesisatı, hem de yangını daha da büyütebilecek oksijen
gibi yakıcı gazların hatları geçirilmiştir.

c) Kablo bacasında katlar arasında, alev ve dumanı engelleyecek veya geciktirecek

uygulamalar (yangın şiltesi, yangın şapı) yapılmamıştır

d) Kablolar halojen free ( halojenden arındırılmış) değildir. Tesisat şaftında ve asma tavan
içinde, algılama sistemi öngörülmemiştir.

e) Hastanede bulunan “Yangın Algılama Sistemi” çalışmamaktadır.

f) Kablo bacası müdahale kapakları yangına dayanıklı olmayan malzemeden yapılmıştır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
g) Binada duman tahliye sistemi yoktur.

h) Kablo bacası müdahale kapağının “Yoğun Bakım Ünitesi” içine açılacak şekilde
konumlandırmas yanlıştırı.

ı) Periyodik bakımlar düzenli yapılmamıştır.

j) Ana dağıtım panosunda bulunan şalterlerin üzerindeki 300 mA eşikli kaçak akım
röleleri devre dışı bırakılmıştır.

k) Yangın ihbar santralinin devre dışı bırakıldığı ve yangın santrali yedek besleme
akülerinin boş olduğu görülmüştür.

l) Acil durum yönergeleri ve planlaması yapılmamıştır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Hastane Yangınlarının Nedenleri
Hastanelerde meydana gelen yangınlar incelendiğinde en önemli çıkış sebebi % 43 ile
elektrik kontağıdır. Bunun arkasından ise sigara, trafo patlaması gelmektedir. Buna göre
yangınların çıkış sebebinin % 55,9’u elektrik tesisatı veya elektik cihazı kaynaklıdır.
(Zuhal ŞİMŞEK)

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Hastane Yangınlarının Mekânsal Yeri

Hastanelerdeki bölümleri işlevleri ve farklı özellikte olmaları nedeniyle hizmet, hasta

bakım, destek ve özel bölümlü hacimler olarak dört bölüme ayırmak mümkündür.

Laboratuvarlar, röntgen hacimleri, ameliyathaneler, doğum salonları, sterilizasyon v.b.

yerler özel bölümlerdir.

Hastanelerde, yangınların % 53’ünün hizmet hacimlerinde, % 22’sinin özel

bölümlerde, %10’unun hasta bakım ünitelerinde ve geri kalan % 15’inin ise destek
hacimleri ile diğer bölümlerde çıktığı görülmüştür. (Abdurrahman KILIÇ)

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Hastanelerde yangınların meydana geldiği mekanlar içinde ilk iki sırayı % 17 ile hasta
odaları ve ofisler oluşturmaktadır. Bu grafikte dikkat çeken nokta, özel bölümler içinde
sayılabilecek mekanlardan sadece tomografi merkezinde hastane yangınlarının %
4,3’ü meydana gelmektedir. (Zuhal ŞİMŞEK)

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Binaların Yangın Korunması Hakkındaki Yönetmelik
- Yapı yüksekliği 6,50 m veya bina toplam alanı 1.000 m2’den fazla olan yataklı sağlık
tesislerinde otomatik algılama sistemi olması zorunludur
- Yapı yüksekliği 21,50 m’den fazla olan bütün yataklı tesislerde yağmurlama sistemi
yapılması zorunludur.
- Kaçış mesafeleri
- Tek yön yağmurlama sistemi yok 15 m
- Tek yön yağmurlama sistemi var 25 m
- Çift yön yağmurlama sistemi yok 30 m
- Tek yön yağmurlama sistemi var 45 m

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
- Kompartıman alanı
- En fazla 1500 m2
- Otomatik algılama, yağmurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri
yapılmış ise en fazla 3000 m2
- 300 m2’den büyük olan yatılan katlarının her biri, en az yarısı büyüklüğünde iki veya
daha fazla yangın kompartımanına ayrılır veya korunumlu yatay tahliye alanları teşkil
edilir.
- Yatay tahliye alanlarının hesaplanmasında kullanıcı yükü 2.8 m²/kişi olarak dikkate
alınır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Yönetmeliğin 4.1.m maddesi uyarınca dumanın yapının dışına kendiliğinden çıkması
veya mekanik yollarla zorlamalı olarak atılması gerekmektedir. Aynı madde uyarınca
mekanik duman kontrol sistemleri olarak iklimlendirme sistemleri özel düzenlemeler
yapılarak kullanılır veya ayrı mekanik havalandırma veya duman kontrol sistemleri
kurulur.

Bünyesinde medikal gaz merkezi, ısı merkezi, endüstriyel mutfak, çamaşırhane,

laboratuvar gibi bölümleri bulunduran hastaneler BYKHY Ek-1/B’ye göre Orta Tehlike-
1 sınıfındadır.

Buna karşın hastane bünyesinde bulunan çamaşırhaneler, fırınlar ve film laboratuvarları

Orta Tehlike-2, tesisat odaları Orta Tehlike-3 sınıfındadır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Hastanelerdeki Aktif Yangın Güvenlik Önlemleri
- Sulu söndürme sistemi
- Yangın dolabı
- Yağmurlama sistemi (sprinkler)
- Gazlı söndürme sistemi (MR, röntgen, elektrik pano odaları vb)
- Basınçlandırma
- Duman tahliye

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Hastanelerdeki Pasif Yangın Güvenlik Önlemleri

- Yangın kompartımanları
- Yatay – dikey tahliye alanları
- Kaçış yolları
- Kaçış merdivenleri

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Acil durum için 180 derece hareket imkanı sağlayan sahanlık ve merdiven örneği (TS
9111, Kasım 2011)

1- En az 150 cm
2- En az 170 cm

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Ameliyat Salonları HVAC sistemi

Ameliyat salonlarının net kübik kullanım alanı en az otuz metrekare,

kardiyovasküler cerrahi ve organ nakli ile ilgili ameliyat salonları için ise en az kırk
beş metrekare olması öngörülmektedir. Ayrıca taban-tavan arası net yüksekliğinin
havalandırma kanalları, asma tavan, hepa filtreler hariç ameliyat salonunun her noktasında
en az üç metre olması da gerekmektedir. (Özel Hastaneler Yönetmeliği, Sağlık Bakanlığı)

Ameliyat salonlarında saatteki toplam hava değişimi katsayısı 25 olarak alınmaktadır.

(MMO 2008/481 ve MMO 2009/503)

Ancak en küçük ameliyat salonu hacimlerinde dahi hava değişim miktarı 2.400 m3/h’ den
az olamamalıdır. (DIN 1946-4 , 1989,1999)

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Tekli sistemlerde, hijyen ortamının iklimlendirilmesi ve taze havanın sağlanması tek
hijyenik paket klima cihazı veya standart hijyenik klima santrali ile sağlanmaktadır. Başka
bir deyişle, bir klima santral bir hijyenik ortama hizmet vermektedir.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Çoklu sistemlerde, bir hijyenik paket klima cihazı veya standart hijyenik klima santrali
bir çok mekana hizmet vermektedir. Bu durumda her mekanın debi, sıcaklık gibi kriterleri
için ayrı ayrı kanal ekipmanlarına ihtiyaç duyulmaktadır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Mahaller arası basınç farkı ile sızıntı havasının tam steril mahalden yarı sterile ve oradan
da steril olmayan mahallere doğru hareketi sağlanmalıdır.

Ameliyat salon ve süitlerinin her zaman kullanıma hazır olması gerektiğinden buna bağlı
olarak temiz oda sınıfının da korunması gerekir.

Bu çalışma sırasında enerji tasarrufu amacıyla ameliyathane salonları yarı debi ile
çalışmaktadırlar.

Asma tavan içi dahil hava kanalı ve elektrik tesisatının mahal geçişlerinde tam
sızdırmazlık sağlanmalıdır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE
AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Sprinkler

Orta Tehlike Sınıfında Standart Sprinkler Koruma Alanları ve Maksimum Mesafeler

Koruma Alanı 12.1 (m²)

Sprinkler Arası Minimum Mesafe 2.0 (m)

Sprinkler Arası Maksimum Mesafe 4.6 (m)

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Sarkık tip sprinkler atış eğrisi

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE
AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Uygulamalar

Devlet, şehir ve özel olmak üzere üç hastanenin ameliyathane ve salonlarına ait yangın ve
havalandırma projesi incelenmiştir. Buna göre;

DEVLET ŞEHİR ÖZEL

HASTANESİ HASTANESİ HASTANE
Ameliyat salonları çoklu EVET (Bir adet salon
HAYIR HAYIR
HVAC sistemli hariç)
VAR (çoklu sistemde
HVAC sisteminde yangın her ameliyat salonu
VAR VAR
damperi için ayrı ayrı var, tekli
sistemde yok)
Yangın damperi cinsi SERVOMOTORLU SERVOMOTORLU BELİRSİZ
Yangın anında HVAC
HAYIR HAYIR HAYIR
sistemi çalışacak

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 DEVLET ŞEHİR ÖZEL
HASTANESİ HASTANESİ HASTANE
Ameliyat salonunda
YOK VAR VAR
sprinkler sistemi
Asma tavan arasında
YOK VAR VAR
sprinkler
Sprinker sistemi ön tepkili YOK HAYIR HAYIR
Sprinkler açma
YOK BELLİ DEĞİL BELLİ DEĞİL
(aktivasyon) sıcaklığı
Yangın senaryosu YOK YOK YOK

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Şehir hastanesi ameliyat salonu sprinkler sistemi

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Şehir ve özel hastane havalandırma ve yangın sisteminin çalışması
− Yangın anında oluşan sıcaklık nedeniyle sprinkler açılacak ve her sprinklerden yaklaşık
60 lt/dak su boşalacaktır.
− Sprinkler açılıncaya kadar geçecek sürede hastanın nakli gerçekleşmedi ise bu su hasta
üzerine de gelecektir.
− Gerek ortam gerekse cerrahi müdahale için gerekli olan sterilizasyon bozulacaktır.
− Yangın ihbar santralından gelen uyarı ile klima santralindeki damperler kapanacak,
klima santralına bağlı hava giriş ve çıkışı olmayacaktır.
− Dumanın mekanik yollarla mahal dışına atılması mümkün olmayacaktır.
− Yan hacmin negatif basınçta olması nedeniyle duman bu tarafa doğru yönelecektir.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Devlet hastanesi ameliyat salonu havalandırma sistemi
− Yangın ihbar
santralından gelen
uyarı ile ameliyat
salonu
havalandırma temiz
ve egzoz
kanallarındaki
damperler
kapanacak, ortama
hava giriş ve çıkışı
olmayacaktır.
− Dumanın mekanik
yollarla mahal
dışına atılması
mümkün
olmayacaktır.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
 Değerlendirme ve Sonuç
1) Ameliyat salonlarında sprinkler sistemi

NFPA 99 Sağlık Tesisleri ve NFPA 101 Can Güvenliği standartlarında hastanelerde

sprinkler yapılması konusu ile ilgili olarak NFPA 13 referans gösterilmiş ve standart
çerçevesinde ameliyathanelerde sprinkler yapılması konusu açık bir madde ile
belirtilmemiştir.

NFPA 99 Sağlık Tesisleri Standardının manuel söndürme ekipmanlarının kullanımı ile

ilgili hükümlerin yer aldığı 16.9’uncu bölümün 16.9.1.3’üncü maddesinde
ameliyathanelerde manuel olarak temiz gaz veya su buharı (su sisi - water mist) tipi
yangın söndürücüler kullanılması gerektiği belirtmektedir.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Sprinkler sistemi yapılacaksa;

- NFPA 99 Sağlık Tesisleri Standardına uygun olarak manuel olarak temiz gaz
veya su buharı (su sisi - water mist) tipi yapılması

- Klasik sistem yapılacaksa da çift kilitlemeli ön tepkili sprinkler sisteminin

kurulması ve sistemin ameliyathane salonu kumanda panelinden verilecek onay
sonrası devreye girmesi doğru bir çözüm olacaktır.

- Asma tavan içinde mahal geçişlerinde tam sızdırmazlık sağlanması

gerektiğinden asma tavan içerisinde sprinkler sisteminin olmaması veya çift
kilitlemeli ön tepkili uygundur.

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT
2) Ameliyat salonlarında duman tahliye sistemi
Yönetmelik gereği dumanın yapının dışına kendiliğinden çıkmasını veya mekanik yollarla
zorlamalı olarak atılmasının sağlanması gerekmektedir.
Ameliyat salonlarında dumanın bir kısmı negatif basınçtaki bitişik mahale yayılacak
olmakla birlikte salonun tamamen kapalı olması nedeniyle duman genel anlamda mahal
içerisinde kalacaktır.

Ameliyat salonlarının HVAC sistemi minimum 25 çevrim olarak tasarlanmaktadır.

Salonun aktif olmadığı durumda yarı debide dahi 12,5 çevrim yapılmaktadır.

Yangın anında egzoz kanalının klima santralına değil duman tahliye sistemine
yönlendirilmesi, tasarıma bağlı olarak taze havanın tamamen kapatılması veya negatif
basınç sağlanacak şekilde taze hava debisinin ayarlanarak dumanın yan mahallere
kaçışının önlenmesi uygun olacaktır.
HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE
AMELİYATHANELER - Ali POLAT
Teşekkür ederim

HASTANELERDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE

AMELİYATHANELER - Ali POLAT