Tyrystor

Wojciech Kijaszek

Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki, Politechnika Wrocławska,

ul. Janiszewskiego 11/17, 50-372 Wrocław, Polska
 Tyrystory
Tyrystory tworzą „rodzinę” półprzewodnikowych elementów przełącznikowych, znajdujących
zastosowanie w szczególności w energoelektronice.

Elementy te wykazują analogię funkcjonalną do tyratronu, elementy te pracują dwustanowo i mogą

być przełączane ze stanu blokowania do stanu przewodzenia i na odwrót.

Za podstawę klasyfikacji tyrystorów przyjęto:

- liczbę wyprowadzeń,
- przebieg charakterystyki I-U.

tyrystor

jednokierunkowy dwukierunkowy

dynistor tyrystor triodowy diak triak

(2 elektrody) (3 elektrody) (2 elektrody) (3 elektrody)

2
 Tyrystory – porównanie
symbol struktura char. I-U model krótki opis

tyrystor
dynistor

jednokierunkowy
dwuelektrodowy
czterowarstwowy

tyrystor
triodowy
tyrystor

jednokierunkowy
trójelektrodowy
czterowarstwowy

tyrystor
dwukierunkowy
diak

dwuelektrodowy
trój- lub
pięciowarstwowy

tyrystor
dwukierunkowy
triak

trójelektrodowy
pięciowarstwowy
3
 Parametry tyrystorów triodowych
- graniczne napięcie przełączania Up napięcie doprowadzone
między anodę a katodę (polaryzacja w kierunku przewodzenia),
przy którym w warunkach gdy IG = 0, nastąpi przełączenie ze
stanu blokowania w stan przewodzenia;
- dopuszczalne napięcie anodowe UAd w stanie blokowania (polaryzacja w kierunku
przewodzenia); zwykle przyjmuje się UAd = 0,8 Up napięcie to zdefiniować można jako napięcie
mniejsze od napięcia Up o tyle , aby tyrystor nie mógł samoczynnie ulec przełączaniu w stan
przewodzenia;
- dopuszczalny prąd anodowy IAd w stanie przewodzenia maksymalny prąd jaki może płynąć przez
tyrystor w kierunku przewodzenia;
- prąd podtrzymania IH minimalny prąd anodowy tyrystora w stanie przewodzenia bez prądu
bramki przy IG = 0;
- graniczne napięcie anodowe w kierunku wstecznym UR napięcie, przy którym następuje zjawisko
przebicia lawinowego złącz spolaryzowanych w kierunku zaporowym (dotyczy to złącza j1 i j3);
- dopuszczalne napięcie anodowe w kierunku zaporowym URd, zwykle definiuje się ten parametr
jako równy 0,8 UR;
- prąd przełączający bramki IGF prąd bramki, przy którym spolaryzowany w kierunku przewodzenia
tyrystor (UAK = 6 V) ulega przełączeniu ze stanu blokowania w stan przewodzenia;
- maksymalna moc admisyjna Padm maksymalna moc jaka może wydzielić się w tyrystorze.
4
 Charakterystyka I-U tyrystora triodowego
Tyrystor triodowy może się załączyć wtedy, gdy:
- podany zostanie impuls prądu bramki, a UAK > 0 V,
- po oświetleniu środkowego obszaru (obszaru bramki)
tyrystora promieniowaniem elektromagnetycznym
absorbowanym przez materiał półprzewodnikowy,
z którego wykonany jest tyrystor, a UAK > 0 V (tylko
fototyrystory),
- przekroczona zostanie graniczna wartość UAK dla
napięć dodatnich,
- znacznie wzrośnie temperatura pracy elementu,
a UAK będzie odpowiednio duże,
- szybkość narostu dUAK/dt przekroczy wartość
graniczną.
Gdy tyrystor triodowy jest spolaryzowany tak, że UAK > 0 V i pozostaje w stanie blokowania, to przepływa
przez niego prąd o bardzo małym natężeniu (typowo mniej niż μA — jest to prąd wsteczny zaporowo
spolaryzowanego złącza j2), zatem stanowi rozwarcie w obwodzie elektrycznym.
Po podaniu impulsu bramki tyrystor triodowy przechodzi w stan przewodzenia, wszystkie trzy złącza zostają
spolaryzowane w kierunku przewodzenia, przez tyrystor triodowy może przepływać prąd o bardzo dużym
natężeniu (setki, tysiące amperów), spadek napięcia UAK zmniejsza się do bardzo małej wartości (typowo
1-1,5 V), więc praktycznie stanowi zwarcie.
Tyrystor pozostaje w stanie przewodzenia do momentu aż prąd anodowy nie spadnie poniżej wartości prądu
5 podtrzymania (wówczas przechodzi w stan blokowania bądź zaworowy w zależności od znaku napięcia UAK).
 Układ sterowania mocą na bazie tyrystora triodowego
schemat ideowy uwe(t)

obciążenie t
ig(t)

uL(t) uAK(t) t

t
uL(t)

uAK(t) t
W chwili t = 0 tyrystor jest w stanie blokowania, zatem całe
napięcie wejściowe odkłada się na tyrystorze (uwe(t) = uAK(t)),
ig(t) przez tyrystor i obciążenie nie płynie prawie żaden prąd (nie jest
uwe(t)
dostarczana moc do obciążenia).
W pewnym momencie (α — kąt fazowy zapłonu) generator
impulsów wysteruje tyrystor impulsem prądu bramki i tyrystor
zostanie wysterowany do stanu przewodzenia.
generator Tyrystor będzie wówczas przewodził prąd o dużym natężeniu
impulsów (będzie stanowił zwarcie), a moc będzie dostarczana do
sterujących obciążenia (prawie całe napięcie wejściowe będzie odkładało się
na obciążeniu).
6
 Układ sterowania mocą na bazie tyrystora triodowego
schemat ideowy uwe(t)

obciążenie t
ig(t)

uL(t) uAK(t) t

t
uL(t)

uAK(t) t
Gdy napięcie wejściowe będzie się zmniejszało, natężenie prądu
płynącego przez obciążenie i tyrystor również będzie się
ig(t) zmniejszało. W momencie, gdy prąd anodowy tyrystora
uwe(t)
zmniejszy się poniżej prądu podtrzymania, to wówczas tyrystor
przejdzie w stan blokowania (moc znowu nie będzie dostarczana
do obciążenia).
Poprzez zmianę kąta fazowego otwarcia (Θ) reguluje się wartość
generator skuteczną sygnału zasilającego obciążenie. Wzrost Θ powoduje
impulsów zwiększenie mocy dostarczanej do obciążenia.
sterujących Podanie impulsu sterującego na bramkę tyrystora gdy jest
w stanie zaworowym (uAK(t) < 0 V) nie powoduje jego załączenia.
7