Graafsewijk s’ Hertogenbosch

Waar ligt de wijk: De graafse wijk ligt in Den Bosch ook wel Oeteldonk en ‘s-
Hertogenbosch genoemd. De wijk ligt ten oosten van het historische centrum. De wijk ligt ten
noordoosten van de binnenstad. De wijk ligt tussen Rosmalen-zuid, Aawijk-zuid,
bedrijvenpark de brand, De vliert en de herven. De graafse wijk is een vinex wijk. vinex
wijken zijn betaalbare huisvestingen men kan in deze vinex wijk makkelijk in het centrum
komen. De Graafse wijk ligt dichtbij het centrum omdat de wijk bedoeld is voor mensen die
in het centrum van Den Bosch arbeit leveren maar er niet kunnen wonen door een tekort
aan huizen. De graafse wijk is deels door omgeschoolde en werkloze sigarenmakers
gebouwd die werkloos zijn geraakt door de eerste wereldoorlog. De graafse wijk heeft zijn
naam te danken aan graven. De graafse wijk ligt aan de oude weg naar het dorp Graven.

Wanneer is de wijk gebouwd: De graafse wijk is een wijk die is gebouwd tijdens het
muntelplan. Dit plan werd uitgevoerd op 1917, de muntel is een polder. Deze polder werd
gebouwd om de arbeiders van de stad een plek te geven om te wonen, dit lukte echter niet
omdat de huizen veel te duur werden en de arbeiders dus alsnog geen huisvesting hadden.

Voor wie is de wijk gebouwd: De wijk was oorspronkelijk gebouwd voor het armste deel
van de bevolking. Dit pakte alleen niet goed uit, omdat de huizen te duur werden. Er trokken
alleen maar rijke ambtenaren naar de huizen toe. Die gingen echter toen er suburbanisatie
plaatsvond, allemaal naar de omliggende steden/ buitenwijken. Toen gingen de huizen leeg
staan, dit zorgde voor een niet aantrekkelijke woonsfeer, dus ging de gemeente de huizen
renoveren om wat meer bekijks aan te trekken, voor de wat armere mensen, die dicht bij het
centrum willen wonen, maar het geld niet hebben om in de binnenstad te wonen. Dit is
gelukt want op het moment is 98% van de huizen in de wijk bewoond.

Segregatie: Segregatie is de scheiding van de dominante en de niet dominante groep. In

deze wijk vind niet heel veel segregatie plaats, omdat de bewoners van deze wijk in dezelfde
sociaal-economische klasse bevinden, dit zijn namelijk allemaal mensen met een lager
inkomen dan het gemiddeld modaal in nederland. Hierdoor zullen de mensen hier alleen
maar goed met elkaar zijn en er een hoge sociale cohesie ontstaan. In de wijk is ook een
goede mix tussen de verschillende etniciteiten, ongeveer 40% is namelijk westers, 20%
heeft een marokkaanse achtergrond. 5% turks en de overige 20% heeft een andere
achtergrond. Door al deze verschillende etniciteiten is er een goede multi-culti samenleving
en is er sprake van veel sociale cohesie, en dus weinig segregatie.

Welke type huizen: In deze wijk staan veel huurwoningen, zo was in 2022 is 42% van alle
huizen in de graafsewijk verhuurd. De huizen werden verhuurd in de publieke huursector,
ook was er een deel van de huizen die in de private huursector te huur stonden. Dit was nog
eens 11%. Er waren in 2022 ook koopwoningen, dit was goed voor een aandeel van 46%.
De gemiddelde waarde van een huis in de graafsewijk,275.000 euro, dit is een forse stijging
in vergelijking met 2013, toen het gemiddelde huis nog maar 204.000 euro waard was. De
stijging van de vraag naar huizen is dus ook in deze wijk heel goed te zien. De huizen in de
graafse zijn van heel veel verschillende tijden. De eerste paar woningen werden gebouwd
tijdens de industriële revolutie, tussen 1700 en 1900. Vanaf het begin van de 20e eeuw
begon de graafse wijk met het bouwen van veel huizen. Er waren in de vooroorlogse tijd,
tussen 1900 en 1940 1500 huizen gebouwd. Na de 2e wereldoorlog was er meer vraag naar
huizen in de Graafsewijk. tussen 1950 en 1970 explodeerde het aantal huizen enorm naar
2882 huizen die nieuw werden gebouwd. Hierna vond echter suburbanisatie plaats, en nam
het aantal nieuwe huizen dat werd gebouwd af naar 770 tussen 1970 en 1990. In de begin
van de 21e ontstond er weer een drang naar het wonen in de stad. Er is weer een
woningnood ontstaan. Het aantal nieuwe huizen ook weer toegenomen, tussen 1990 en
2020 zijn er 2200 nieuwe huizen gebouwd.

Bereikbaarheid: De bereikbaarheid van de graafse wijk is heel goed. Het station den bosch
ligt in de buurt van de graafse wijk, hierdoor is het heel makkelijk om de wijk te bereiken.
Ook ligt de a2 naast de graafse wijk, waardoor het ook voor de auto goed te bereiken is. Aan
de onderkant van de wijk stroomt de rivier de Aa, dus is het ook voor boten goed bereikbaar.
De A2 is aangelegd in 1954 dus is in vergelijking met toen de bereikbaarheid verbeterd. Ook
ligt de wijk relatief dichtbij vliegveld Eindhoven, een kilometer of 35.

Voorzieningen:De graafse wijk heeft heel veel verschillende soorten voorzieningen. De

meest bekende voorziening is het voetbalstadion de vliert van Fc Den Bosch. Hier vinden
vaak wedstrijden en trainingen plaats. Dit trekt veel bezoekers aan, dit geeft de wijk een stuk
meer recreanten die fan zijn. De graafse wijk kent
ook veel sportclub mogelijkheden, met een
voetbalclub en een tennisclub. en een bingozaal.
Verder kent de wijk een groot aantal supermarkten
als de aldi en de lidl. Veel andere soorten winkels
zijn ook aanwezig zoals een action, een
tabakswinkel, en een fietsenwinkel, ook is er een
tweedehands winkel én een tuincentrum genaamd
GroenRijk.
Ook heb je in de graafsewijk wat groene
mogelijkheden met parken a4ls het annapark en
het hertogspark.
Voor de kinderen is ook genoeg aanbod, namelijk
een kinderopvang, en meerdere basisscholen. Er
zijn in de graafsewijk ook veel medische hulp in de
buurt: Zo zijn er meerdere tandartspraktijken, en is
er een gezondheidscentrum, voor de huisdieren is
er ook een dierenpraktijk. Als laatste zijn er nog
hele specifieke voorzieningen als een architectuurs
bureau,

Renovatie: De renovatie van de wijk bekijken is lastig op te zoeken,er staat namelijk niet
veel op het internet over de renovatie. We hebben wel een hypothese over de bouw maar dit
kunnen wij niet aantonen. De laatste 20 jaar is het aantal nieuwe huizen die werden
gebouwd weer een beetje afgenomen, terwijl de vraag naar huizen alsnog toenam. Wij
denken dat er heel veel huizen zijn gerenoveerd, om de huisvesting een beetje goed te
houden. Daarbij zijn er best wat woningen uit de eerste helft van de 20e eeuw, deze huizen
worden dus al wat ouder en omdat het huizen voor armere mensen zijn, is de kwaliteit van
de huizen minder, waardoor renovatie vaker nodig is. We hebben ook gekeken naar de
lokale bouwvergunningen. Uit de soorten aangevraagde vergunningen hebben wij kunnen
concluderen dat er meer verbouwing en verbetering aan bestaande panden plaatsvindt, dan
het de hoeveelheid sloop en nieuwbouw.

Functieverandering: De graafse wijk is in de afgelopen 120 jaar veel van functie veranderd.
De graafse wijk was vroeger gemaakt voor huisvesting voor de minder welvarende mensen
binnen de maatschappij in de omstreken van ‘s hertogenbosch. De huizen die in de
graafsewijk werden gebouwd waren echter te duur voor de minder welvarende mensen.
Omdat de arme mensen er niet konden wonen kwamen de welvarende mensen er wonen.
Nadat de welvarende mensen weggetrokken om in de suburbs te wonen kwamen de armere
mensen er wel wonen. In de graafsewijk werden vooral huizen gebouwd in de jaren 1950 tot
1970. Dit is de na oorlogse tijd. De huizen die in deze tijd in de graafsewijk werden gebouwd
waren niet van grote waarde omdat de huizen bedoeld waren voor de minder welvarende
mensen in de samenleving. Tegenwoordig worden de huizen in deze wijk nog steeds
gebruikt voor huisvesting van de minder welvarenden die in de stad werken maar niet
genoeg verdienen om in het centrum te wonen. De functie van de graafsewijk is dus veel
veranderd.

Leefbaarheid: Er is in de graafsewijk een goed gevoel van leefbaarheid, er is namelijk veel

groen wat een prettige sfeer afgeeft. De veiligheid in de wijk is wel een beetje wisselend. Er
wonen namelijk veel mensen met een salaris onder modaal, en het is wetenschappelijk
bewezen dat er dan meer criminaliteit plaatsvindt. De criminaliteit is in de wijk 16 per 1000
inwoners. Op gebied van onderwijs is de graafsewijk een prima wijk, met een kinderopvang
voor de jonge kinderen, en 2 basisscholen. De
middelbare scholen zijn niet in de graafsewijk maar in de
wijken eromheen. Er is wel een mbo voor naar de
middelbare school in de graafsewijk. De interieurwinkel,
een auto rijschool, een food salon, de hondentrimsalon,
pedicure massagesalon, de meerdere klusbedrijven en
een gospel, soul en wereldmuziek zangschool maken de
graafsewijk een wijk met een goede leefbaarheid.
Volgens de leefbaarometer is het noorden van de
graafsewijk een goede leefbaarheid, met een goede
sociale cohesie, en slechts een beetje overlast, in het
zuidwesten van de wijk is dit echter anders, hier is het woningaanbod gering, en is er veel
sprake van discriminatie en overlast.

Problemen: In Den bosch zijn verschillende problemen geweest. De meest bekende

voorbeelden van problemen in de wijk zijn de rellen van 2000. Dit ging om de dood van
Pierre Bouleij. Bouleij is een supporter van FC Den Bosch. Meteen na zijn dood vormden
een groeiend aantal vrienden en mensen connecties met de overleden kern supporter van
FC Den Bosch. Diezelfde ochtend vielen twintig mensen de politie aan. Tegen het einde van
de middag was er in het centrum van 's-Hertogenbosch sprake van vandalisme, waarbij de
ruiten van het gemeentehuis werden ingeslagen. Inmiddels is de groep gegroeid tot 50 tot
100 mensen. De groep kwam 's avonds in botsing met de politie nadat er brand was
uitgebroken bij een bloedbank in Graafsewijk. De groep bestaat uit ongeveer 300 mensen.
De daders leken aanvankelijk ingegeven door woede en verontwaardiging over het optreden
van de politie bij de woning van Pierre Bouleij. In de dagen die volgden leek de motivatie
meer een behoefte aan vermaak te zijn. Pas nadat de politie heel veel werd ingezet, na vier
avonden van rellen op rij, werd het weer wat rustiger in de wijk.
De andere bekende wijken waren de wijken van 2005. In april 2005 braken er namelijk
opnieuw rellen uit in het gebied. Begin 2005 werd een groot aantal gezinnen gedwongen
hun huizen te verlaten nadat in de omgeving illegale teelt van de zaza was ontdekt, en de
bewoners protesteerden hevig. Olie op het vuur gegooid naar aanleiding van het SBS6
programma "Probleembuurt". Van dit programma over kansarme gemeenschappen in de
Nederlandse samenleving is een aflevering gemaakt over Graafsewijk. Na de uitzending op
7 april 2005 braken er rellen uit in de omgeving. Een buurtbewoner zei op de radio dat hij 10
maanden vastzat voor het seksueel misbruiken van zijn toen 8-jarige stiefdochter. Zelfs op 8
april 2005, de dag nadat het was uitgezonden, was de gemeenschap nog steeds in rep en
roer. Net als in 2000 werd de buurt weer afgezet door de ME, waarbij veel relschoppers uit
andere buurten dan de Graafsewijk kwamen. Naast de materiële schade kreeg het imago
van de buurt nog een klap. Buurtbewoners ontkenden later betrokkenheid bij het
vandalisme.
Wat recenter waren er ook nog rellen; De avondklok rellen. Hier gingen groepen jongeren de
straat op om te protesteren tegen de corona maatregelen. Dit mondde uit in ruziënde en
vandalisme jongeren.

Sociale cohesie: In de graafsewijk is zeker sprake van sociale cohesie. De mensen in de

wijk zijn dan wel van allemaal verschillende afkomsten, ze zijn wel van dezelfde
economische klasse. Dit zorgt ervoor dat je in hetzelfde schuitje zit en dit zorgt dus voor
enorm veel sociale cohesie. Een andere reden voor veel sociale cohesie is het
voetbalstadion van Fc Den bosch. Bij een voetbalclub is een hele sterke dezelfde cultuur,
door deze sterke cultuur heb je automatisch veel sociale cohesie omdat je dezelfde normen
en waarden hebt. Door sociaal culturele activiteiten wordt de sociale cohesie bevordert.
Voorbeelden van dit soort activiteiten zijn de bingoclub en een gospelkoor. Ook door
sportiom wordt de sociale cohesie verbeterd, hier kan je allerlei activiteiten doen als
zwemmen, bowlen en squashen,Ook sporten kunnen de sociale cohesie bevorderen, je kunt
in de graafsewijk tennissen, voetballen en fitnessen.

Bewonerssamenstelling: De eerste bewoners kwamen gingen in het begin van de 20e

eeuw wonen in de graafsewijk. Dit waren rijkere burgers die genoeg geld hadden om in de
stad te wonen. De wijk was echter gedesigned voor de arme arbeiders die in de stad
werkten en zo weinig mogelijk reistijd moesten hebben. Toen er in de jaren 60
suburbanisatie plaatsvond gingen de rijkere burgers naar de omliggende dorpen en kwamen
er armere burgers op af. Deze armere burgers wonen er nog steeds.

Bronnenlijst:

1. https://allecijfers.nl/wijk/graafsepoort-den-bosch/
2. https://www.google.com/maps/search/graafse+wijk/@51.7001683,5.3194782,15z/
data=!3m1!4b1
3. https://www.s-hertogenbosch.nl/fileadmin/Website/Onderzoek_en_Statistiek/
Sociale_kijk_op_de_wijk_Graafsepoort.pdf
4. https://www.leefbaarometer.nl/kaart/?
indicator=0&schaalniveau=0&periode=6&referentiekaart=1&locatie=graafsewijk&latit
ude=&longitude=#kaart