‫فصل دوم‬

‫بخش دیزاین عناصرساختمان های فلزی‬

‫مقدمه‬
‫فلز ماده ساختمانی بنیادی است و دیده میشود ساختمانهای مقتدری مثل پلها‪ ،‬برجها‪ ،‬آنتن ها‪ ،‬پایه ها و تعداد بیشماری‬
‫ساختمانهای مختلف از فلز ساخته شده است‪ .‬عناصر فلزی عبارت از عناصری است که از فوالد‪ ،‬الیاژ های المونیمی و یا دیگر‬
‫فلزات مانند چدن‪ ،‬جست و غیره ساخته میشود‪ ،‬عمده ترین مسئله را در وقت طرحریزی هر ساختمان انجینیری‪ ،‬انتخاب شیمای‬
‫مناسب به صورت کل با حل های مناسب عناصر جداگانۀ آن و همچنان انتخاب ماده ساختمانی برای عناصر بردارنده تشکیل‬
‫میدهد‪.‬‬
‫یکی از مزایای بسیار برازنده عناصر فلزی نسبت به عناصر کانکریتی عبارت از اعمار نمودن تعمیرات بلند منزل با فورمها و‬
‫اشکال زیبای مهندسی میباشد که نسبت زیاد بودن وزن عناصر آهنکانکریتی در تعمیرات بلند منزل استفاده از آن نه تنها‬
‫اقتصادی نبوده بلکه زیبائی الزم و رفاهیت مناسب را دارا نمی باشند‪.‬‬
 ‫‪ .2_1‬فوالد ساختمانی‬
‫فوالد یکی از مهمترین مصالح ساختمانی به شمار می‌آید‪ ،‬فوالد از احیا شدن سنگ آهن‪ ،‬به همراه کک و اکسیژن در کوره‌های‬
‫بلند با درجه حرارت زیاد بدست می آید‪ .‬آهن خام که به این ترتیب به دست می‌آید بین ‪ ۳‬تا ‪ ۴‬درصد کربن دارد‪ .‬فوالد بعنوان‬
‫ماده‌ ای با مشخصات خاص و منحصر بفرد‪ ،‬مدتهاست در ساخت ساختمان ها کار برد دارد‪ ،‬قابلیت اجرای دقیق‪ ،‬رفتار سازه‬
‫ای معین‪ ،‬نسبت مقاومت به وزن مناسب‪ ،‬در کنار امکان اجرای سریع ساختمانهای فوالدی همراه با جزئیات و ظرافتهای‬
‫مهندسی‪ ،‬فوالد را بعنوان مصالحی منحصر و ارزان در پروژه‌های ساختمانی مطرح نموده است؛ به نحوی که اگر ضعفهای‬
‫محدود این ماده نظیر مقاومت کم در برابر خوردگی و عدم مقاومت در آتش‌سوزی های شدید به درستی مورد توجه و کنترل‬
‫قرار گیرند‪ ،‬امکانات وسیعی در اختیار دیزاینر قرار می‌دهد که در هیچ ماده دیگر قابل دستیابی نیست‪.‬‬
‫فوالد آلیاژی از آهن و کربن است که کمتر از ‪ ۲‬درصد کربن دارد‪ ،‬در فوالد ساختمانی عموما ً در حدود ‪ ۳‬درصد کربن و نا‬
‫خالصی های دیگری مانند فاسفورس‪ ،‬سلفر‪ ،‬آکسیجن و نایتروجن و چندماده دیگر موجود می‌باشد‪ .‬ساخت فوالد شامل‬
‫اکسیداسیون و جدا نمودن عناصر اضافی و غیر ضروری موجود در محصول کوره بلند و اضافه کردن عناصر مورد نیاز‬
‫برای تولید ترکیب دلخواه است‪ ،‬برای ساخت فوالد‪ ،‬از چهار روش اصلی استفاده می‌شود‪ ،‬این روشها عبارتند از‪ :‬روش کوره‬
‫باز‪ ،‬روش دمیدن آکسیجن‪ ،‬روش کوره برقی‪ ،‬روش خالء‪.‬‬
‫اساس کورس عناصر فلزی را تیوری مقاومت مواد و میخانیک ساختمان تشکیل میدهد و با یک تعداد مضامین دیگری از قبیل‬
‫مواد ساختمانی‪ ،‬عناصر چوبی‪ ،‬عناصر آهنکانکریتی تکنالوژی تولید ساختمان‪ ،‬اقتصاد ساختمانی و مهندسی نیز ارتباط نزدیک‬
‫دارد‪ ،‬درجه مفید بودن فلز که میتوان آنرا سر آمد مواد ساختمانی دانست زمانی معین میشود که مقاومت فوق العاده‪ ،‬وزن کم‪،‬‬
‫سهولت در ساخت و چندین و چند مفید آن مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ 2_2 .‬مزایای فوالد ساختمانی‬
‫قرار زیرین مزایای فوالد را منحیث مواد ساختمانی به معرفی می گیریم‪:‬‬
‫‪ .2_2_1‬مقاومت باال‬
‫مقاومت باالی فوالد در واحد وزن نشان دهنده کم بودن وزن ساختمان فوالدی است‪ ،‬این چنین خاصیت برای پلها با وای‪kk‬ه وس‪kk‬یع‪،‬‬
‫ساختمانهای بلند و ساختمانهای که دارای تهداب ضعیف هستند بسیار با اهمیت است‪.‬‬
‫‪ .2_2_2‬یکنواختی‬
‫فوالد یک ماده ساختمانی متجانس است و خواص فوالد برعکس کانکریت بر حسب زمان تغییر نمی کند‪.‬‬
‫‪ .2_2_3‬خاصیت ارتجاعی‬
‫رفتار فوالد بهتر از اکثر مواد دیگر بر فرضیات دیزاین منطبق است‪ ،‬زیرا تا تشنج بسیار زیادی از قانون هوگ تبعیت می کن‪kk‬د‪،‬‬
‫مومنت انرشیا (‪ )Moment Inertia‬یک مقطع فوالدی را دقیقا ً می توان تعیین کرد‪.‬‬
‫‪ .2_2_4‬دوام‬
‫اگر چوکات فوالدی به نحوه مطلوبی نگهداری یا محافظت شود دوام دایمی خواهد داشت‪ ،‬حتی بعضی از فوالد های جدی‪kk‬د ب‪kk‬رای‬
‫نگهداری نیاز به رنگ ضد زنگ ندارند‪.‬‬
‫‪ .2_2_5‬شکل پذیری‬
‫خاصیت را که بر طبق آن ماده میتواند بدون تخریب تغییر شکل قابل توجه پیدا کند شکل پذیری گویند‪ ،‬هر گاه یک فوالد ن‪kk‬رم ی‪kk‬ا‬
‫کم کاربن تحت آزمایش کششی ق‪kk‬رار میگ‪kk‬یرد‪ ،‬نمون‪kk‬ه آزم‪kk‬ایش قب‪kk‬ل از تخ‪kk‬ریب‪ ،‬ک‪kk‬اهش مقط‪kk‬ع قاب‪kk‬ل توج‪kk‬ه و اف‪kk‬زایش ط‪kk‬ول قاب‪kk‬ل‬
‫مالحظه ای پیدا می کند‪ ،‬ماده ای چنین خاصیت نداشته باشد احتماالً ترد و شکننده است و تحت یک بار ضربه ای تخریب خواهد‬
‫شد‪ .‬در اجزای مختلف که تحت بار های عادی قرار دارند تمرکز تشنج (‪ )Stress‬قابل مالحظه ای در نقاط مختلف جز ایجاد می‬
‫شود‪ ،‬خاصیت تغییر شکل پذیری فوالد سبب می شود که در نقاط ب‪k‬ا تمرک‪k‬ز تش‪k‬نج ب‪k‬اال ف‪k‬والد س‪k‬یال ش‪k‬ده و از تخ‪k‬ریب موض‪k‬عی‬
‫جلوگیری شود و خوبی دیگر شکل پذیری این است که از اثر اضافه بار گذاری تغییر شکل قابل ت‪kk‬وجهی می ده‪kk‬د ب‪kk‬ه ن‪kk‬وعی ک‪kk‬ه‬
‫انحنای جانبی جز یا جسم کامالً قابل رویت است‪.‬‬
‫‪ .2_2_6‬محکمیت‬
‫ساختمان های فوالدی محکم هستند به عبارت دیگر دارای مقاومت و شکل پذیری بسیار زی‪kk‬ادی هس‪kk‬تند‪ k،‬ی‪kk‬ک ج‪kk‬ز ف‪kk‬والدی ح‪kk‬تی‬
‫زمانیکه تغییر شکل قابل توجهی می دهد‪ ،‬قادر است که نیروی زیادی را تحم‪kk‬ل کن‪kk‬د‪ .‬این خاص‪kk‬یت بس‪kk‬یار مهم اس‪kk‬ت و ب‪kk‬ه مع‪kk‬نی‬
‫است که جز فوالدی حین ساخت و یا نصب می تواند بدون آنکه تخریب شود تغی‪k‬یر ش‪k‬کل زی‪k‬ادی ار تحم‪k‬ل نمای‪kk‬د و ی‪kk‬ا اینک‪k‬ه می‬
‫توان جز فوالدی را قات کرد‪ ،‬چکش کاری نمود‪ ،‬بری‪kk‬د و ی‪kk‬ا در آن س‪kk‬وراخ ه‪k‬ای الزم تعبی‪kk‬ه نم‪kk‬ود ب‪kk‬دون آنک‪kk‬ه ص‪kk‬دمه ای در آن‬
‫مشاهده گردد قدرت جذب انرژی در مقیاس باال محکمیت گفته می شود‬
‫‪ .2_2_7‬ترکیب ساختمانهای موجود‬
‫ساختمانهای فوالدی کامالً قابل توسعه هستند و میتوان طول ها و طبق‪k‬ات دیگ‪kk‬ری ب‪kk‬دون کوچک‪kk‬ترین مش‪kk‬کل در ص‪kk‬ورت ل‪k‬زوم و‬
‫امکان محاسباتی به آنها اضافه کرد‪ ،‬پل های فوالدی را معموالً به راحتی توسعه می دهند‪.‬‬
‫‪ .2_2_8‬خواص مختلف‬
‫برخی از سایر خواص مفید فوالد به شرح زیر است‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫سهولت اتصال اجزا به کمک ابزار اتصال مانند ویلدینگ‪ ،‬نت و بولت‪ ،‬پرچ به یکدیگر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫امکان پیش ساخت کردن اجزای فوالدی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سرعت در نصب‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫امکان تولید و آماده کردن مقاطع فوالدی جهت استفاده در ساختمان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫مقاومت باال در خستگی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫امکان به کار گیری مجدد اجزا فوالدی پس از تخریب ساختمان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫امکان استفاده از شکسته‪ ،‬خرده و ریزه فوالدی در صورتیکه امکان استفاده از آن بشکل موجود ممکن نباشد‬ ‫‪‬‬

‫‪ .2_3‬معایب فوالد ساختمانی‬

‫بطورعموم معایب فوالد را منحیث مواد ساختمانی به شرح زیر بیان می نماییم‪.‬‬

‫‪ .2_3_1‬مصرف نگهداری در برابر زنگ خوردگی‬

‫اغلب فوالد ها در برابر زنگ خوردگی حساس هستند و باید به تناوب آنها را رنگ آمیزی (با ضد زنگ) کرد‪ ،‬استفاده از ف‪kk‬والد‬
‫خود حافظ یا مقاوم در مقابل زنگ خوردگی (‪ )Weathering Steel‬چنین مصرف نگهداری را بر طرف می کند‪.‬‬
‫‪ .2_3_2‬مصرف نگهداری در برابر حریق‬
‫گرچه فوالد ماده سوختنی نیست ولی در مجاورت حریق و سوختن مواد در مجاورت آن‪ ،‬مقاومت آن با باال رفتن درجه ح‪kk‬رارت‬
‫به شدت پایین میآید‪ k،‬و از طرف دیگر چون فوالد یک هادی حرارت بسیار خوبی است اغلب سبب انتق‪kk‬ال م‪kk‬واد س‪kk‬وختی در آنه‪kk‬ا‬
‫می گردد‪ ،‬در برابر حریق حفاظت کرد و یا ساختمان را به سیستم ضد آتش یا حری‪kk‬ق تجه‪kk‬یز نم‪kk‬ود‪ ،‬منظ‪kk‬ور از سیس‪kk‬تم ض‪kk‬د آتش‬
‫سیستم های آتش نشانی خودکار است‪.‬‬

‫‪ .2_3_3‬قابلیت انحنا‬
‫ً‬
‫هر قدر جز فشاری بلند تر و باریک تر باشد احتمال انحنا آن بیشتر است‪ ،‬قبال گفته شده بود که فوالد تشنج (‪ )Stress‬بسیار‬
‫زیادی را می تواند تحمل کند‪ k،‬ولی اگر به صورت پایه (‪ )Column‬به کار رود گاهی به دلیل اینکه باید مقطع را به منظور‬
‫جلوگیری از انحنا آن تقویت نمود از نظر اقتصادی سوال بر انگیز است‪.‬‬
‫‪ .2_3_4‬خستگی‬
‫عیب دیگر فوالد این است ک‪kk‬ه مق‪kk‬اومت آن اگ‪kk‬ر تحت اث‪kk‬ر تغی‪kk‬یر تش‪kk‬نج (‪ )Stress‬در تع‪kk‬داد دفع‪kk‬ات زی‪kk‬ادی ق‪kk‬رار گ‪kk‬یرد تقلی‪kk‬ل می‬
‫یابد(پدیده خستگی فقط در رابطه با تغییرات تشنج کششی بوجود میآید) تقلیل تشنج حاصل از خس‪kk‬تگی زم‪kk‬انی س‪kk‬بب مق‪kk‬اومت می‬
‫شود که تعداد تناوب تشنج از مقدار معینی بیشتر گردد‪.‬‬

‫‪ .2_3_5‬شکستن از تردی‬
‫تحت شرایط خاص فوالد ق‪kk‬ابلیت چکش خ‪kk‬وردن خ‪kk‬ود را از دس‪kk‬ت می ده‪kk‬د‪ k،‬شکس‪kk‬تن از ت‪kk‬ردی در مرک‪kk‬ز فش‪kk‬ار واق‪kk‬ع می ش‪kk‬ود‪،‬‬
‫خستگی و درجه حرارت بسیار پایین حالت آن را خراب تر می سازد‪ ،‬حاالت فشار سه مح‪k‬وره ن‪k‬یز س‪k‬بب شکس‪k‬تن از ت‪k‬ردی می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ .2_4‬تاریخچه استفاده از آهن و فوالد‬

‫گرچه اولین فلزی که بشر از آن استفاده کرده احتماالً فلز از الیاژ مس مانند برونز بوده است‪ ،‬ولی به‪kk‬ترین فل‪kk‬زی ک‪kk‬ه نقش آن در‬
‫توسعه تکنالوژی در طول تاریخ در باال ترین مقیاس قرار دارد مطمئنا ً آهن و آلیاژ معروف آن فوالد است‪ .‬ام‪kk‬روزه تولی‪kk‬د آهن و‬
‫فوالد تقریبا ً برابر ‪ 95‬فیصد تولید فلز در دنیا است علیرغم تالش های دوام‪kk‬دار باس‪k‬تان شناس‪k‬ی در ط‪k‬ول س‪k‬ال ه‪k‬ای قب‪kk‬ل‪ ،‬ت‪kk‬اریخ‬
‫اولین استفاده از فوالد هنوز مشخص نشده است‪ .‬آنها موفق به یافت خنجر و دستبندی فوالدی در اهرام مص‪kk‬ر ش‪kk‬ده ان‪kk‬د ک‪kk‬ه گم‪kk‬ان‬
‫میرود مربوط حد اقل ‪ 5000‬سال قبل باشد‪.‬‬
‫استفاده از آهن تاثیر را در قرون آینده نیز خواهد داشت‪ ،‬از سالهای آغازین عصر آهن که به حدود یک هزار س‪kk‬ال قب‪kk‬ل از میالد‬
‫مسیح می رسد تحول تمدنها در دوره صلح بستگی کامل به قدرت استفاده ملت ها از آهن داش‪kk‬ته اس‪k‬ت اغلب‪k‬ا ً موق‪k‬ع این ق‪k‬ابلیت ب‪k‬ه‬
‫ساخت ادوات جنگی از آهن تعبیر شده است‪ .‬تولید آهن در جهان طبق روایات قدیمی به این صورت روایت شده است که در کوه‬
‫های آیدا (‪ )Ida‬واقع در سر زمین تروا (‪ )Troy‬ترکیه فعلی در کنار دریای اژه جنگل انبوه وسیعی آتش می گیرد‪ ،‬گفته می شود‬
‫که سطح زمین آن مناطق از آهن غنی بوده است به این جهت حرارت حاصل از حریق سبب ذوب آهن موجود در منطقه شده ب‪kk‬ه‬
‫شکلی پس از خاموش شدن آتش سوزی آهن منجمد شکل پذیر درمحل باقی می مان‪kk‬د‪ .‬اک‪kk‬ثراً م‪kk‬ورخین ب‪kk‬ه این عقی‪kk‬ده ان‪kk‬د ک‪kk‬ه بش‪kk‬ر‬
‫استفاده از آهن را برای اولین بار از طریق سنگهای آسمانی آموخته است با این تفاوت که چون آهن موجود در این سنگها حاوی‬
‫مقدار نیکل بوده است طبعا ً مقاومت زیادی داشته اند‪ ،‬و میتوان پذیرفت که بش‪k‬ر اولی‪k‬ه ق‪k‬ادر ب‪k‬ه ش‪k‬کل دادن این م‪k‬اده ب‪k‬ه ص‪k‬ورت‬
‫ابزار و اسلحه نیز بوده است‪.‬‬
‫فوالد به ترکیبی از آهن با مقدار اندکی کاربن که علی االصول کمتر از یک فیصد است گفته می شود البته فوالد ح‪kk‬اوی فیص‪kk‬دی‬
‫اندکی از سایر عناصر ن‪kk‬یز می باش‪kk‬د‪ ،‬گرچ‪kk‬ه س‪kk‬اخت ب‪kk‬رخی از ف‪kk‬والد ه‪k‬ا ب‪kk‬ه ‪ 2000‬ت‪kk‬ا ‪ 3000‬س‪kk‬ال پیش ب‪kk‬ر میگ‪kk‬ردد ولی تولی‪kk‬د‬
‫اقتصادی آن مربوط به اوس‪k‬ط ق‪k‬رن ‪ 19‬اس‪k‬ت‪ ،‬مطمئن‪k‬ا ً تولی‪k‬د ف‪k‬والد زم‪k‬انی انج‪k‬ام گرفت‪k‬ه اس‪k‬ت ک‪k‬ه در طی ح‪k‬رارت دادن آهن ب‪k‬ه‬
‫صورت اتفاقی عناصر دیگری که وجود آنها جهت ساخت فوالد ضرورت دارد در محل حاضر ب‪kk‬وده اس‪kk‬ت‪ ،‬احتم‪kk‬االً در مراح‪kk‬ل‬
‫اولیه فوالد را با حرارت دادن آهن توسط ذغال چوب تهیه می کرده اند‪.‬‬
‫طی این روش سطح بیرونی آهن‪ ،‬کاربن الزم را از ذغال چوب در یافت می کرده و خود نیز به آهن داغ آهنگری تبدیل می شده‬
‫است و با حرارت دادن و ضربه زدن های متعدد آهن را به شکل مورد نظر در می آورده اند و شمشیر های تولدو ( ‪ )Toledo‬و‬
‫دمشقی (‪ )Damascus‬مطمئنا ً با همین روش ساخته شده اند‪.‬‬
‫اولین تولید فوالد با مقیاس وسیع به ن‪kk‬ام ه‪k‬انری بس‪kk‬مر (‪ )Bessemer‬انگلیس‪kk‬ی در س‪k‬ال ‪ 1855‬میالدی ثبت ش‪kk‬ده اس‪kk‬ت‪ ،‬در س‪kk‬ال‬
‫‪ 1856‬میالدی آقای بسمر سعی کرد اختراع خود را در کشور امریکا به ثبت برساند‪ ،‬ولی معلوم شد که ‪ 7‬س‪k‬ال قب‪k‬ل از آن ک‪k‬وره‬
‫تولید فوالد بنام ویلیام کیلی (‪ k)Kelly‬اهل ادی ویل کنتاکی ثبت شده است‪ .‬در هر ص‪kk‬ورت در ح‪kk‬ال حاض‪kk‬ر آق‪kk‬ای بس‪kk‬مر مخ‪kk‬ترع‬
‫کوره فوالدی شناخته شده است اینها در یافته بودند ک‪k‬ه ب‪k‬ا دمی‪k‬دن ه‪k‬وا از می‪k‬ان آهن م‪k‬ذاب میت‪k‬وان اک‪k‬ثر ن‪k‬ا خالص‪k‬ی ه‪k‬ای فل‪k‬ز را‬
‫سوزاند‪ ،‬متاسفانه در آن زمان همراه با سوختن ن‪kk‬ا خالص‪kk‬ی ه‪kk‬ای مض‪kk‬ر و اض‪kk‬افی مفی‪kk‬ده آن مانن‪k‬د‪ k‬ک‪kk‬اربن و مگن‪kk‬یزیم ن‪kk‬یز از بین‬
‫میرفت‪ .‬بعد ها دریافتند‪ k‬که میتوان با اضافه کردن نوعی آهن که خود الیاژ کاربن و مگنیزیم است فیصدی الزم این عناصر مفی‪kk‬د‬
‫را حفظ کرد‪ ،‬به این ترتیب بعد ها کشف کردند که اضافه کردن سنگ آهگ به محتوای کوره تولید س‪kk‬بب ار بین رفتن فاس‪kk‬فورس‬
‫و قسمت اعظم گوگرد آهن مذاب می گردد‪.‬‬
‫تا آغاز قرن حاضر کوره تولید فوالد بسمر عمالً تنها وسیله تولی‪k‬د ف‪k‬والد ب‪k‬ه حس‪k‬اب می آم‪k‬ده اس‪k‬ت ولی از آن ت‪k‬اریخ روش ه‪k‬ای‬
‫بهتری مثل کوره باز و روش استفاده از آکسیجن ضعیف بیشتر جهت تغییر فوالد به کار گرفته شده است‪ ،‬با اب‪kk‬داع بس‪kk‬مر (ک‪kk‬وره‬
‫تولید فوالد) عمالً امکان تولید انبوه فوالد ممکن گردیده و فوالد عنصر اصلی ساختمان سازی شده است‪ .‬اولین استفاده ساختمانی‬
‫از فلزات در مقیاس به کار گرفتن چدن جهت ساخت پلی با دایره ‪ 30‬متری روی رود خان‪kk‬ه (س‪kk‬ورن) در کش‪kk‬ور پش‪kk‬ایر واق‪kk‬ع در‬
‫‪ 25‬کیلو متری شمال غرب لندن در سال ‪ 1777‬میالدی ب‪kk‬وده اس‪kk‬ت‪ .‬این پ‪kk‬ل‪ ،‬پ‪kk‬ل قوس‪kk‬ی کل‪kk‬بروک دی‪kk‬ل (‪ )Coalbrookdale‬ن‪kk‬ام‬
‫دارد‪ ،‬گفته میشود که این پل (که هنوز هم پا بر جاست) نقطه عطف تاریخ انجنیری است‪ ،‬زیرا مسیر انقالب ص‪kk‬نعتی توس‪kk‬ط این‬
‫پل و با معرفی آهن به عنوان یک ماده ساختمانی تغییر کرده است‪ .‬آهنی که در این پل به کار رفته است چهار برابر محکم‪kk‬تر از‬
‫سنگ و ‪ 30‬برابر محکمتر از چوب است‬
‫در سال های بعد بیشتر پل های چدنی دیگری ساخته شده ولی بزودی در حدود س‪kk‬ال ‪ 1840‬میالدی آهن نرم‪kk‬تر ج‪kk‬ایگزین چ‪kk‬دن‬
‫گردید‪ ،‬پس از آن با توسعه ای که در کوره های بسمر و به دنبال آن با معرفی کوره های باز به عمل آمده فوالد ب‪kk‬ا قیمت مناس‪kk‬ب‬
‫وارد بازار صنایع ساختمانی گردیده و موجب پیشرفت باور نکردنی این صنعت در یک قرن اخیر شد‪.‬‬
‫‪ .2_5‬مقطع های فوالدی‬
‫اولین مقطع فوالدی که نوع انگالرن ب‪kk‬وده در س‪k‬ال ‪ 1819‬میالدی تولی‪kk‬د ش‪kk‬د و مقط‪kk‬ع ه‪k‬ای ‪ I‬ش‪kk‬کل (‪ )I-Shape‬در س‪k‬ال ‪1884‬‬
‫میالدی ریخته گردیده‪ k‬و اولین اسکلیت بلند منزل فلزی توسط ‪ William LeBron Jenny‬ساخته شد (توسط کمپنی بیم‪kk‬ه خان‪kk‬ه‬
‫سازی در شیکاگو) موصوف ب‪k‬رای س‪k‬اختمان ده منزل‪k‬ه خ‪k‬ود از پای‪k‬ه ه‪k‬ای چ‪kk‬دنی م‪k‬دفون در مص‪k‬الح اس‪kk‬تفاده ک‪k‬رد و ب‪kk‬رای ک‪kk‬ف‬
‫ساختمان از آهن شکل پذیر استفاده نمود‪ .‬اولین ساختمان مکمل فوالدی توسط ‪ Rand – McNally‬در سال ‪ 1890‬میالدی در‬
‫شیکاگو تکمیل گردیده‪ k‬یکی از خصوصیات بسیار مهم ساخت برج ایفل با ارتفاع ‪ 300‬متر این بود که دارای لیفت برای ب‪kk‬از دی‪kk‬د‬
‫کنندگان بود در سال ‪ 1889‬میالدی اتفاق افتاد همزمان با ساخت اسکلیت فوالدی برای ساختمان که توس‪kk‬ط ‪William LeBron‬‬
‫‪ Jenny‬ساخته شد در صد سال بعد از آن انجن‪kk‬یران ب‪kk‬ه س‪kk‬اخت ه‪kk‬زاران بلن‪kk‬د م‪kk‬نزل و اس‪kk‬تفاده از لیفت ه‪kk‬ا در این س‪kk‬اختمان اق‪kk‬دام‬
‫کردند‪ ،‬در سال های نخست هر کارخانه فوالد سازی مقاطع فوالدی را به شکل دلخواه و با ارایه مشخصات آن در کتالک‪ k‬ه‪kk‬ای‬
‫کار خانه تولید می کرد‪ .‬در سال ‪ 1896‬میالدی موسسه )‪ AISI.(American Iron and Steel Institute‬اولین اقدام خود را‬
‫به منظور استاندارد کردن اشکال مقطع های انجام داد و امروزه تمامی مقطع های تولید شده در ممالک متحده و سایر کش‪kk‬ور ه‪kk‬ا‬
‫دارای شکل استاندارد است‪ ،‬مقطع های فوالدی را ب‪k‬ه ص‪k‬ورت اقتص‪k‬ادی و ب‪k‬دون تغی‪k‬یر قاب‪k‬ل توج‪k‬ه در خ‪k‬واص میخ‪k‬انیکی آنه‪k‬ا‬
‫میتوان به اشکال مختلف تولید کرد‪ .‬معموالً سعی می شود اشکالی جهت تولید انتخاب شود که به نسبت وزن خ‪kk‬ود دارای م‪kk‬ومنت‬
‫انرشیا (‪ )Moment of Inertia‬زیادی باشند‪ ،‬از جمله میتوان به مقطع های ‪ I‬شکل (‪ )I-Shape‬و ‪ T‬شکل (‪ )T-Shape‬اشاره‬
‫کرد‪.‬‬
‫مقاطع فوالدی را معموالً با سطح مقطع آنها مشخص می کنند‪ k،‬مانند ناودانی (‪ T k،)C-Shape‬شکل و مشابه آن مقاطع ‪ I‬شکل با‬
‫ابعاد و اشکال مختلف تولید می شود مانند ‪( INP‬نازک) ک‪kk‬ه دارای می‪kk‬ل در س‪kk‬طح داخلی طاقچ‪kk‬ه (‪ )Flange‬اس‪kk‬ت‪( IPE ،‬نیم‪kk‬ه‬
‫عریض) که شکل کش شده دارد و باالخره مقطع های (طاقچه عریض) ‪ IPB‬که دارای طاقچه عریض است‪.‬‬
‫مقطع ‪ INP‬که شکل قدیمی مقطع ‪ I‬شکل است به دلیل میل در سطح داخلی طاقچه ( ‪ )Flange‬نسبت به مقطع ‪ IPE‬در اتصاالت‬
‫ساختمان ایجاد مشکل می کند‪ .‬یک جز ساختمان می تواند یک مقطع تولید شده باشد یا اینکه از دو یا چند مقطع تولید شده یا پلیت‬
‫که به وسیله بولت‪ ،‬پرچ یا ویلدنگ به یکدیگر متصل شده اند ساخته شود و هر جا که نیاز باشد از اقتصادی ت‪k‬رین مقط‪k‬ع اس‪k‬تفاده‬
‫می شود و با این وجود در شرایط خاص (مثل موادیکه نیاز به استفاده از اجزای سنگین تر یا مقاطع هندسی خ‪k‬اص باش‪kk‬د) ممکن‬
‫است از اجزای ساخته شده از چند مقطع (‪ )Built up Members‬استفاده شود‪.‬‬
 ‫‪.‬‬

‫‪ ) 2_5‬مقطع‬ ‫شکل (‬
‫های فوالدی‬
‫‪ .2_6‬معرفی ومشخصات پروژه‬
‫‪ .2_6_1‬مشخصات معماری‬
‫ساختمان که دیزاین میگردد عبارت از یک تعمیر عام المنفعه (هوتل) فلزی در والیت کابل میباشد‪ .‬این ساختمان دارای طبقات‬
‫متفاوت در بخش های مختلف می باشد که به صورت چهار بخش اجرا گردیده‪ ،‬که نظر به هدایت استاد رهنما بخش دیزاین عناصر‬
‫پوهنمل احمد جاوید"تفکر" تنها یک وایه این تعمیر در دیزاین شامل است‪ .‬کانکریت سبک برای احاطه کردن‪ ،‬بلوک های خشتی‬
‫برای پارتیشن و برای سقف و کف از (‪ )Composite deck‬استفاده می شود‪ .‬برای دیزاین ساختمان های فلزی پارامتر مهم که باید‬
‫برای دیزاین برای تحلیل ودیزاین درابتدای کار تعیین شود ‪ ,‬استفاده از نوع فوالدی مصرفی در کل پروژه می باشد‪ .‬دراین پروژه از‬
‫فوالد ‪ A992‬استفاده شده است‪.‬‬
‫برای سا ختمان های فلزی معرفی مواد کانکریتی نیز مهم می باشد ‪.‬استفاده آن برای مدل سازی فرش های کانکریتی وتهداب های‬
‫تعمییر می باشد ‪.‬همچنان در این پروژه از سیخ گول گرید ‪ 60‬استفاده شده است‪.‬‬
‫_‪ .22_6‬مشخصات مواد وعناصر مصرفی‬
‫‪a) Concrete compression strength , F’C =4000kis =28 Mpa‬‬
‫‪b) Concrete unit weight , W =150 Ib/ft3 = 2400 kg/m3‬‬
‫‪c) Reinforcement , ASTM A615 Grade 60 , FY =60 ksi =420 Mpa‬‬
‫‪d) Elastic modulus , E = 29000ksi‬‬
‫‪e) Grade of steel , A992 =50ksi‬‬
‫_‪ .23_6‬کود های مورد استفاده‬
‫)‪a‬‬ ‫)‪American Society of civil engineering standard (ASCE‬‬
‫)‪b‬‬ ‫)‪International Building Code (IBC‬‬
‫)‪c‬‬ ‫)‪Afghan Building Code (ABC‬‬
‫)‪d‬‬ ‫)‪American Concrete Institute (ACI‬‬