You are on page 1of 54

คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 .........................................................................................................................

บทที่ 1 สถิต(ิ 2)
1.1 แผนภาพจุด
1.2 แผนภาพตน–ใบ
1.3 ฮิสโทแกรม
1.4 คากลางของขอมูล

จุดประสงคของบทเรียน
เมื่อเรียนจบบทนี้แลว นักเรียนสามารถ
1. วิเคราะหและนําเสนอขอมูลดวยแผนภาพจุด แผนภาพตน–ใบ และฮิสโทแกรม โดยใชเทคโนโลยีทเี่ หมาะสม
รวมทั้งอานและแปลความหมายขอมูลที่นําเสนอดวยรูปแบบเหลานี้
2. หาและเปรียบเทียบคากลางขอมูล (คาเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน และฐานนิยม) โดยใชเทคโนโลยีทเี่ หมาะสม
รวมทั้งแปลความหมายผลลัพธและเลือกใชคากลางของขอมูลได
3. ใชขอมูลในการตัดสินใจ คาดคะเน และสรุปผลไดอยางเหมาะสม

ทบทวนความรูกอนเรียน
สถิติ เปนศาสตรและศิลปของการเรียนรูจ ากขอมูล ประกอบดวยกระบวนการทีส่ ําคัญไดแก
 การเก็บรวมรวมขอมูล
 การจัดการขอมูล
 การวิเคราะหขอมูล
 การแปลความหมายผลลัพธ
 การนําเสนอขอมูล

ขอมูลเชิงคุณภาพ เปนขอมูลทีอ่ ธิบายลักษณะ ประเภท หรือคุณสมบัติในเชิงคุณภาพ เชน เพศ


หมายเลขโทรศัพท วิชา ยี่หอ ภาษา
ขอมูลเชิงปริมาณ เปนขอมูลที่เปนตัวเลขที่ใชแสดงปริมาณ สามารถนําไปคํานวณหรือเปรียบเทียบได
เชน อายุ น้ําหนัก สวนสูง คะแนนสอบ
นักเรียนสามารถทําแบบทดสอบความรูพ ื้นฐานกอนเรียนไดที่ http://ipst.me/9140

ขอมูลจํานวนมากที่เก็บรวบรวมมาเพือ่ ตอบคําถามทางสถิติ อาจจําแนกไดหลายลักษณะ เชน ขอมูลเชิง


คุณภาพ ขอมูลเชิงปริมาณ ขอมูลแบบตอเนื่อง หรือขอมูลแบบไมตอเนื่อง ความเขาใจเกี่ยวกับลักษณะของขอมูล
ผนวกกับการเลือกใชรูปแบบในการวิเคราะหและนําเสนอขอมูลทีส่ อดคลองและเหมาะสมกับขอมูล จะชวยใหได
ผลลัพธที่ถูกตอง เพื่อใชประกอบการอธิบายขอมูลสรางขอสรุป และแปลความหมายของขอมูลใหนาเชื่อถือ
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 2
ในบทนี้จะเนนเกี่ยวกับการนําเสนอขอมูลดวยแผนภาพจุด แผนภาพตน–ใบ ฮิสโทแกรม ตลอดจนการหา
คากลางของขอมูล

มุมคณิต
ขอมูลแบบไมตอเนื่อง เปนขอมูลเชิงปริมาณที่สามารถนับจํานวนของคาที่เปนไปไดของขอมูล เชน
จํานวนสัตวเลี้ยงในบาน จํานวนสมาชิกในครอบครัว
ขอมูลแบบตอเนื่อง เปนขอมูลเชิงปริมาณทีม่ ีคาเปนไปไดทกุ คาในชวงๆหนึ่งอยูไมจํากัด เชน
ความสูงของคน เวลาที่ใชในการทํางาน

1.1 แผนภาพจุด
แผนภาพจุด(dot plot) เปนรูปแบบหนึง่ ของการนําเสนอขอมูลเชิงปริมาณที่ทําไดไมยาก โดยจะเขียน
จุดแทนขอมูลแตละตัวไวเหนือเสนแนวนอนที่มสี เกลใหตรงกับตําแหนงที่แสดงคาของขอมูลนั้น แผนภาพจุดชวยให
เห็นภาพรวมของขอมูลไดรวดเร็วกวาการพิจารณาจากขอมูลโดยตรงโดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อสนใจจะพิจารณา
ลักษณะของขอมูลวามีการกระจายมากนอยเพียงใด

ตัวอยาง 1 กําหนกคะแนนสอบระหวางภาคเรียนวิชาคณิตศาสตรของนักเรียนชั้น ม.2 หองหนึง่ จํานวน 30 คน


เปนดังนี้
20 30 18 18 24 30 18 28 14 12
11 18 20 27 20 19 12 11 19 15
16 22 15 22 26 25 19 18 28 24

วิธีทํา
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

จากการนําเสนอแผนภาพจุด ใหนักเรียน ชวยการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับขอมูลที่กําหนด


............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 3
แบบฝกหัด 1.1
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. กําหนดน้ําหนักของนักเรียนชั้น ม.2 หองหนึง่ เปนดังนี้

45 48 45 45 47 48 50 49 47 48
50 55 47 48 45 49 48 50 52 50
46 44 44 50 48 50 51 55 50 51

1) จงเขียนแผนภาพจุดแสดงน้ําหนัก
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2) น้ําหนักสูงสุดและต่ําสุดของนักเรียนหองนีเ้ ปนเทาใด

............................................................................................................................................

3) นักเรียนสวนมากหนักเทาใด

............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 4
2. คะแนนสอบปลายภาคเรียนวิชาคณิตศาสตรของนักเรียนชั้น ม.2 หองหนึ่งเปนดังนี้

21 25 15 28 25
35 16 35 38 30
35 29 31 34 16
17 39 22 35 28
31 31 30 39 19

1) จงเขียนแผนภาพจุดแสดงคะแนนสอบ
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2) คะแนนสูงสุดและต่ําสุดของการสอบในครัง้ นี้เปนเทาใด

............................................................................................................................................

3) นักเรียนสวนมากไดคะแนนเทาใด

............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 5
3. ขอมูลเกี่ยวกับความสูง(เซนติเมตร) ของนักเรียนหองหนึ่งเปนดังนี้

168 165 151 175 166 162 147 166 145 162
145 163 156 153 156 147 166 160 149 171
169 150 145 149 160 173 161 153 161 175

1) จงเขียนแผนภาพจุดแสดงความสูงของนักเรียนหองนี้
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2) นักเรียนคนทีส่ ูงที่สุด สูงกวานักเรียนคนทีเ่ ตี้ยทีส่ ุดเทาใด

............................................................................................................................................

3) นักเรียนสวนมากสูงเทาใด

............................................................................................................................................

4) โรงเรียนตองการนักกีฬาบาสเกตบอลของโรงเรียน โดยจะคัดเลือกจากนักเรียนทีส่ ูงตัง้ แต


160 เซนติเมตร ขึ้นไป นักเรียนหองนี้มีโอกาสไดรบ
ั คัดเลือกทัง้ หมดกี่คน

............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 6
4. ในคาบเรียนวิชาคณิตศาสตร ครูใหนกั เรียนจับชีพจรของตนเอง เพื่อหาอัตราการเตนหัวใจ (ครั้งตอนาที)
ไดผลดังแผนภาพจุดตอไปนี้

 

      

                  

56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92

อัตราการเตนของหัวใจ (ครั้งตอนาที)

1) ในคาบเรียนนี้มีนกั เรียนทัง้ หมดกี่คน

............................................................................................................................................

2) พิสัยของอัตราการเตนของหัวใจของนักเรียนเปนเทาใด

............................................................................................................................................

3) นักเรียนสวนใหญมีอัตราการเตนของหัวใจเปนเทาใด

............................................................................................................................................

เกร็ดความรู
อัตราการเตนของหัวใจของคนปกติอยูในชวง 60 – 100 ครั้งตอนาที อัตราการเตนของหัวใจต่ํากวา 60
ครั้งตอนาที ไมไดบงชี้ถึงปยหาดานสุขภาพเสมอไป เชน คนที่ออกกําลังกายสม่ําเสมอและรูปรางดี อาจมีอัตราการ
เตนของหัวใจต่ําถึง 40 ครั้งตอนาที

มุมคณิต
พิสัย(range) ของขอมูลเทากับ คาสูงสุดของขอมูลลบดวยคาต่ําสุดของขอมูล
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 7
4. ครูสนใจพฤติกรรมในการนอนของนักเรียนและตองการใหนักเรียนตระหนักถึงความสําคัญของจํานวนชั่วโมง
ในการนอน จึงเก็บรวบรวมขอมูลจํานวนชั่วโมงในการนอนของนักเรียน โดยแบงขอมูลที่เก็บรวมรวมออกเปน
2 แบบ คือ จํานวนชั่วโมงในการนอนเมื่อวันรุงขึ้นตองไปโรงเรียน และจํานวนชั่วโมงในการนอนเมื่อวันรุง ขึ้น
เปนวันหยุด แลวนําเสนอขอมูลที่ไดโดยใชแผนภาพจุด ดังนี้

7 7.5 8 8.5 9 9.5 10 10.5 11 11.5

จํานวนชั่วโมงในการนอนเมื่อวันรุงขึ้นตองไปโรงเรียน

8.5 9 9.5 10 10.5 11 11.5 12 12.5 13 13.5

จํานวนชั่วโมงในการนอนเมื่อวันรุงขึ้นเปนวันหยุด

1) พิสัยของจํานวนชั่วโมงที่นักเรียนใชในการนอนแตละแบบเปนเทาใด
............................................................................................................................................
2) จํานวนชั่วโมงในการนอนของนักเรียนสวนใหญในแตละแบบอยูในชวงใด
............................................................................................................................................
3) ลักษณะแผนภาพจุดของจํานวนชั่วโมงที่นักเรียนใชในการนอนทั้งสองแบบแตกตางกันหรือไมอยางไร
............................................................................................................................................
4) นักเรียนจะสรุปเกี่ยวกับจํานวนชั่วโมงในการนอนของนักเรียนหองนี้ไดวาอยางไร
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 8
5. การวิ่งระยะไกล (distance run) เปนหนึง่ ในการทดสอบสมรรถภาพทางกายสําหรับเด็กไทยอายุ 7–18 ป
เพื่อวัดความอดทนของระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด โดยใชระยะทาง 1,600 เมตร ในการทดสอบเด็กอายุ
13–18 ป จากการทดสอบการวิ่งระยะไกลของนักเรียนชายซึ่งมีอายุ 14 ป ไดผลดังแผนภาพจุดตอไปนี้

7 8 9 10 11
เวลา(นาที)ที่ใชในการวิ่งระยะไกลของนักเรียนชาย

เกณฑมาตรฐานในการประเมินสมรรถภาพทางกายดวยการวิ่งระยะไกล (นาที) เปนดังนี้

อายุ ชาย หญิง


ดีมาก ดี ปานกลาง ต่ํา ต่ํามาก ดีมาก ดี ปานกลาง ต่ํา ต่ํามาก
14 ป 7:05 7:06– 9:36– 12:55– 15:48– 8:41 8:42– 11:36– 14:28– 17:15
ลงมา 9:35 12:54 15:47 ขึ้นไป ลงมา 11:35 14:27 17:14 ขึ้นไป

1) นักเรียนที่มสี มรรถภาพทางกายอยูในระดับดีมากมีกี่คน
............................................................................................................................................
2) เราจะประเมินสมรรถภาพทางกายดวยการวิ่งระยะไกลของนักเรียนชายกลุมนี้ไดวาอยางไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) ใหนักเรียนกําหนดขอมูลเวลาที่ใชการวิ่งของนักเรียนหญิง 30 คน ตามเกณฑมาตรฐานในการประเมิน
สมรรถภาพทางกาย แลวเขียนแผนภาพจุด แสดงเวลาที่ใชในการวิ่งระยะไกล โดยใหแผนภาพจุด แสดง
เวลาที่ใชในการวิ่งระยะไกล โดยใหแผนภาพของขอมูลทีก่ ําหนด มีลักษณะและผลประเมินสมรรถภาพ
ทางกายโดยรวมเปนไปในทํานองเดียวกับของนักเรียนชาย
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 9
1.2 แผนภาพตน–ใบ
แผนภาพตน–ใบ (stem–and–leaf plot) เปนอีกรูปแบบหนึง่ ของการนําเสนอขอมูลเชิงปริมาณที่มกี าร
เรียงลําดับขอมูลและชวยใหเห็นภาพรวมของขอมูลไดรวดเร็วยิ่งขึ้น หลักการงายๆในการนําเสนอขอมูลดวย
แผนภาพตน–ใบ คือ การแบงตัวเลขที่แสดงขอมูลเชิงปริมาณออกเปนสองสวนทีเ่ รียกวา สวนลําตน และ สวนใบ
โดยในที่นี้สวนใบจะเปนตัวเลขทีอ่ ยูขวาสุด สวนตัวเลขทีเ่ หลือจะเปนสวนลําตน เชน 159 จะมี 9 เปนสวนใบ และ
มี 15 เปนสวนลําตน

กิจกรรมที่ 1
พิจารณาขอมูลน้ําหนักเปนกิโลกรัมของนักเรียนชั้น ม.2 จํานวน 20 คน ดังตอไปนี้
51 41 41 52 39
49 57 41 48 46
59 57 43 52 41
44 60 45 46 72

จงเขียนแผนภาพตน–ใบ ของขอมูล
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

ขอสังเกต
1. ในกรณีที่ไมกําหนดสัญลักษณกํากับแผนภาพ ตัวเลขในสวนใบจะหมายถึงเลขโดดในหลักหนวย
2. ในทางปฎิบัติอาจลําคําวา “ตน” และ “ใบ” ในแผนภาพได
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 10
กิจกรรมที่ 2
ในกรณีที่ขอมูลเปนทศนิยมก็สามารถนําเสนอขอมูลดวยแผนภาพตน–ใบ ได เชน ขอมูลน้ําหนักเปน
กิโลกรัมของนักเรียนทีบ่ ันทึกเปนทศนิยมหนึง่ ตําแหนง
51.2 41.4 40.9 51.7 39.3
48.8 56.6 41.2 47.9 45.5
58.9 57.0 43.4 52.3 40.8
44.4 61.1 44.9 46.2 61.6

จงนําเสนอขอมูลดวยแผนภาพตน–ใบ ไดดังนี้
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

หมายเหตุ
แมวาแผนภาพตน–ใบจะใชนําเสนอขอมูลทีเ่ ปนทศนิยมได แตมักใชกับการนําเสนอขอมูลที่เปนจํานนเต็มบวกและ
ศูนยซึ่งหากขอมูลเปนทศนิยมก็จะปดใหเปนจํานวนเต็มเสียกอน
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 11
ตัวอยางที่ 1 พิจารณาขอมูลที่ไดจากการสอบถามจํานวนหนังสือ (เลม) ที่นักเรียนในหองหนึง่ อานไดใน
ระยะเวลา 1 ป แลวตอบคําถาม

0 0 1 1 2 2 4 4 5 6 6 7 7 8 8
1 0 1 3 3 4 6 7 7 9 9 9
2 3 3 4 4 5

สัญลักษณ 2 | 3 หมายถึง 23
1) กลุมตัวอยางทีเ่ ก็บรวบรวมขอมูลมีทงั้ หมดกี่คน
2) นักเรียนอานหนังสือไดนอยทีส่ ุดกี่เลม และมากทีส่ ุดกีเ่ ลม
3) จํานวนหนังสือที่นักเรียนสวนใหญอานไดอยูในชวงใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 12
นอกจากแผนภาพตน–ใบ จะใชในการนําเสนอขอมูล 1 มูล ดังที่ไดกลาวมาแลว แผนภาพตน–ใบ ยัง
สามารถนําเสนอขอมูล 2 ชุด พรอมกัน เพือ่ เปรียบเทียบขอมูลทัง้ สองชุดได

ตัวอยางที่ 2 ความสูงเปนเซนติเมตรของนักเรียนชายและนักเรียนหญิง ชัน้ ม.2 หองหนึง่ เปนดังนี้

174 171 162 172 159 175 158 164 160 159 159
ชาย
174 161 165 169 175 166 163 169 169 162 172
156 158 156 146 148 164 166 154 157 162 166
หญิง 157 167 151 153 157 146 165 161 145 168 156
155 165 159 150 151 157

1) จงเขียนแผนภาพตน–ใบ โดยใชสวนของลําตนรวมกัน เพื่อแสดงความสูงของนักเรียนชาย


และนักเรียนหญิง
2) พิสัยของความสูงของนักเรียนชายเปนเทาใด และของนักเรียนหญิงเปนเทาใด
3) พิสัยของความสูงของนักเรียนชั้น ม.2 หองนี้เปนเทาใด
4) นักเรียนชายสวนใหญมีความสูงอยูในชวงใด และนักเรียนหญิงสวนใหญมีความสูงอยูในชวงใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 13
แบบฝกหัด 1.2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. คะแนนสอบวิชาคณิตศาสตรของนักเรียนหองหนึง่ จํานวน 45 คน จากคะแนนเต็ม 60 คะแนน เปนดังนี้
42 31 47 37 38 36 44 30 52
37 56 58 53 59 59 32 58 30
51 42 33 32 59 51 37 38 33
56 52 58 38 57 48 32 60 31
1) จงนําเสนอคะแนนสอบขางตนดวยแผนภาพตน–ใบ
2) พิสัยของคะแนนสอบของนักเรียนหองนี้เปนเทาใด
3) คะแนนสอบที่นักเรียนไดเทากันมากที่สุดเปนเทาใด
4) นักเรียนสวนใหญไดคะแนนอยูในชวงใด
5) เมื่อกําหนดใหเกณฑในการผานอยูที่ 40 คะแนนขึ้นไป จะมีนักเรียนผานเกณฑกี่เปอรเซ็นต

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 14
2. ศักดิ์เลี้ยงปลานิลไวในบอหลายบอ หนึง่ เดือนกอนครบกําหนดจับขาย เขาสุมจับปลาขึ้นมา 40 ตัว
แลวชั่งน้ําหนักปลาแตละตัวเปนกรัม ไดผลดังนี้
466 436 326 382 441 420 409 468
463 468 400 461 466 457 466 441
471 459 414 453 470 414 470 455
339 407 473 476 433 392 334 401
479 427 417 455 318 385 452 400
1) จงเขียนแผนภาพตน–ใบแสดงน้ําหนักของปลานิล
2) ปลานิลทีห่ นักมากทีส่ ุดและหนักนอยที่สุด หนักเทาใด
3) ถาศักดิ์กําหนดเกณฑน้ําหนักของปลานิลที่จบั ไดในชวงเวลาดังกลาววาจะตองมีน้ําหนักอยางนอย
350 กรัม ขึ้นไป ปลานิลที่ไมผานเกณฑคิดเปนรอยละเทาใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 15
3. โศภาวิเคราะหหาปริมาณธาตุเหล็ก (มิลลิกรัม) .ในมะเขือพวง โดยใชมะเขือพวงปริมาณ 100 กรัม
จาก 20 แหลง ไดผลการวิเคราะหดงั แผนภาพตน–ใบ ตอไปนี้
1 2
2
3 8 9 9
4 0 1 2 2 2 3 3 3 3 3 3 4 4 4 5 5
1) นักเรียนคิดวา ผลการวิเคราะหหาปริมาณธาตุเหล็กของโศภามีขอผิดพลาดหรือไม เพราะเหตุใด
2) ลักษณะของขอมูลที่โศภารวบรวมไดเปนอยางไร
3) โศภาควรจะสรุปวาในมะเขือพวง 100 กรัม มีปริมาณธาตุเหล็กอยูเทาใด เพราะเหตุใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 16
4. เพชรทําฟารมเลี้ยงปลาสวยงาม ทุกเชาเขาวัดคา pH ของน้ําในแตละบอ จํานวน 25 บอ
ขอมูลที่ไดเปนดังแผนภาพตน–ใบ ตอไปนี้

5 1
6 1 8 8 8 9 9 9
7 0 0 1 1 1 2 2 2 2 2 3 3 3 4 5
8 0
9 2

สัญลักษณ 7 | 3 หมายถึง ระดับคา pH 7.3

1) นักเรียนคิดวา บอปลาที่เพชรควรใหความสนใจเรงดวนมีกี่บอ เพราะเหตุใด


2) บอปลาสวนใหญมีคา pH ของน้ําเทาใด
3) ถาตารางคา pH ของน้ํากับผลตอการดํารงชีวิตของสัตวน้ําสําหรับปลายสวยงามเปนดังนี้

คา pH ของน้ํา ผลตอการดํารงชีวิตของสัตวน้ํา


4.0 หรือต่ํากวา เปนอันตราย มักทําใหปลาตาย
4.1 – 6.0 ปลาบางชนิดตาย
ปลาไมตายจะมีการเจริญเติบโตชา ผลผลิตต่ํา
ระบบสืบพันธุไมเจริญ
6.1 – 9.0 เหมาะสมตอการดํารงชีวิตของสัตวน้ํา
9.1 – 11.0 การเจริญเติบโตชา ผลผลิตต่ํา
11.1 ขึ้นไป เปนอันตรายตอปลา

นักเรียนจะสรุปเกี่ยวกับสภาพน้ําในบอเลี้ยงปลาของฟารมของเพชรไดวาอยางไร

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 17
5. จากการสํารวจขอมูลเกี่ยวกับอัตราการเตนของหัวใจ (ครั้ง/นาที) กอนออกกําลังกายและขณะออกกําลังกาย
ไปแลว 5 นาที ของคน 30 คนไดผลดังนี้

81 85 85 78 84 81 82 75 80 87
กอนออกกําลังกาย 90 86 77 79 82 81 81 84 86 84
79 75 89 78 88 83 85 78 84 88
117 114 128 115 112 113 113 130 115 127
ขณะออกกําลังกาย
117 116 130 111 123 125 123 118 130 116
ไปแลว 5 นาที
110 110 127 122 113 110 119 113 120 120

1) จงเขียนแผนภาพตน–ใบ โดยใชสวนลําตนรวมกัน เพื่อแสดงอัตราการเตนของหัวใจกอนออกกําลังกาย


และขณะออกกําลังกายไปแลว 5 นาที
2) ลักษณะการกระจายของขอมูลเหมือนกันหรือไม อยางไร
3) สรุปขอมูลขางตนไดอยางไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 18

6. การศึกษาพฤติกรรมการชารจแบตเตอรี่โทรศัพทมือถือผานอุปกรณ USB หรือเครื่องแปลงไฟ AC


โดยพิจารณาจากจํานวนชั่วโมงที่ใชในการชารจแตละครั้ง ไดผลเปนดังแผนภาพตน–ใบ ตอไปนี้

USB AC
9 9 8 8 8 7 7 7 6 6 6 6 6 5 5 5 4 4 4 3 3 3 2 1 0 2 2 2 3 3 3 4 4 4 4 5 5 5 5 6 6 6 6 6 7 7 7 8 8 9
8 7 7 5 4 3 1 1 2 2 2 3 3 3 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5 6 6 6 6 6 6 6 7 7 7 7 7 7 8 8 9 9 9
6 5 3 2 2 0 1 1 1 2 2 2 3 3 4 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 9
8 6 6 3 0 2 2 4 4 5
2 4 1 5 8
1 5 4 7 7 9
6 0 5 6
7 3 5
8 2 6 7
4 9 5 8
10 4 9
11 1 7
12 6 6
13 4 8
6 5 5 4 3 3 3 3 2 14 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 12 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 6 6 6 6 7 8 8 9 9

สัญลักษณ 5|4 หมายถึง 5.4

นักเรียนจะสรุปผลเกี่ยวกับพฤติกรรมการชารจแบตเตอรี่โทรศัพทมอื ถือไดวาอยางไร

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 19
1.3 ฮิสโทแกรม
การนําเสนอขอมูลเชิงปริมาณดวยแผนภาพจุดและแผนภาพตน–ใบ จะทําใหเห็นขอมูลทุกตัวที่เก็บ
รวบรวมไดและลักษณะการกระจายของขอมูล แตในกรณีทขี่ อมูลมีจํานวนมาก ๆ การนําเสนอขอมูลดวยรูปแบบ
ดังกลาวนี้ไมสะดวกและไมเปนที่นิยม การนําเสนอขอมูลดวยฮิสโทแรกม(histogram)จึงเปนอีกรูปแบบหนึง่ ที่
นิยมใช และชวยใหเห็นลักษณะการกระจายของขอมูลเชนกัน
ฮิสโทแกรมมีลกั ษณะคลายแผนภูมิแทง แตใชแทงสี่เหลี่ยมมุมฉากแสดงความถี่หรือความถี่สมั พัทธของ
ขอมูลเชิงปริมาณในแตละชวงในขณะที่แผนภูมิแทงใชสําหรับขอมูลเชิงคุณภาพและใชแทงสี่เหลี่ยมมุมฉากแสดง
ปริมาณของขอมูลซึ่งมีเพียงคาเดียว

มุมคณิต
ความถี่สัมพัทธ (relative frequency) ของคาที่เปนไปไดคาใดหรือชวงใด คือ อัตราสวนระหวางความถี่
ของคานั้นหรือของชวงนั้นกับผลรวมของความถี่ทั้งหมด ความถี่สัมพัทธอาจแสดงในรูปเศษสวนหรือทศนิยมหรือ
รอยละก็ได

การสรางฮิสโทแกรม ทําไดดังนี้
1. แบงขอมูลออกเปนชวง ชวงละเทาๆกัน ในกรณีของขอมูลเชิงปริมาณแบบไมตอ เนื่องที่มจี ํานวน
ไมมากใชขอมูลแตละตัวในการสรางไดเลย โดยไมจําเปนตองแบงเปนชวงก็ได
2. นับจํานวนขอมูลแตละตัวในแตละชวง จํานวนดังกลาวจะเปนความถี่ของขอมูลในชวงนั้น
แลวสรางตารางระบุความถี่ของขอมูลในชวงนั้น ๆ ซึ่งเรียกวา ตารางแจกแจงความถี่
3. เขียนแสดงคาของขอมูลหรือจุดปลายของชวงบนแกนนอน แลวเขียนแทงสีเ่ หลี่ยมมุมฉากบนตําแหนง
ที่แสดงคาของขอมูล โดยใหความสูงของแทงเทากับความถี่หรือเปอรเซ็นตของความถี่

กิจกรรมที่ 1
พิจารณาผลการทดสอบวิชาคณิตศาสตรจํานวน 10 ขอ ของนักเรียนหองหนึง่
จํานวนขอที่นักเรียนตอบถูก เปนดังนี้

5 4 7 8 5 9 10 10 7 9
10 7 5 5 7 4 6 3 8 4
5 3 4 6 8 3 8 6 9 3

จากขอมูล สรางตารางแจกแจงความถี่ของจํานวนขอที่นักเรียนตอบถูก ไดดังนี้


คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 20

จํานวนขอที่ตอบถูก ความถี่
3 4
4 4
5 5
6 3
7 4
8 4
9 3
10 3

เขียนแสดงจํานวนขอที่นักเรียนตอบถูกบนแกนนอน และเขียนแทงสีเ่ หลี่ยมมุมฉากแสดงความถี่ของ


จํานวนขอที่นักเรียนตอบถูก จะไดฮิสโทแกรมดังรูป
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

จากฮิสโทแกรม จะเห็นไดวา
 นักเรียนหองนี้ตอบถูก ตั้งแต ..... ถึง ..... ขอ
 นักเรียนสวนมากตอบถูก .......... ขอ
 นักเรียนที่ตอบถูกตัง้ แต 5 ขอขึ้นไปมี .................... คน
 ลักษณะของขอมูลโดยรวมมีการกระจายคอนขางสม่ําเสมอ
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 21
กิจกรรมที่ 2
ตารางแสดงความถี่ของจํานวนชั่วโมงในการทํางานแตละสัปดาหของพนักงาน 36 คน

จํานวนชั่วโมงในการทํางาน ความถี่
ตั้งแต 30 นอยกวา 35 4
ตั้งแต 35 นอยกวา 40 9
ตั้งแต 40 นอยกวา 45 10
ตั้งแต 45 นอยกวา 50 8
ตั้งแต 50 นอยกวา 55 5

สามารถเขียนฮิสโทแกรมแสดงจํานวนชั่วโมงในการทํางานไดดังนี้

จากฮิสโทแกรม จะเห็นไดวา การกระจายของขอมูลมีลักษณะคอนขางสมมาตร ความถี่สูงสุดของขอมูลอยู


ในชวงตรงกลาง คือ ตั้งแต 40 ชั่วโมงแตนอยกวา 45 ชั่วโมง และความถี่ในชวงถัดมาจากตรงกลางไปทางซาย
และจากตรงกลางไปทางขวา ใกลเคียงกันในแตละชวง
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 22
แบบฝกหัด 1.3
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. จากการจํานวนพี่นองในครอบครัวของนักเรียนแตละคนในหอง จํานวน 32 คน ไดผลดังนี้
4 1 3 3 2 3 4 3
2 3 2 3 1 1 2 3
1 1 2 4 2 1 2 1
2 2 4 2 4 1 1 3
1) จงสรางฮิสโทแกรม
2) นักเรียนสรุปขอมูลไดวาอยางไรจากฮิสโทแกรมทีส่ รางในขอ 1)

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 23
2. จากการสํารวจพฤติกรรมการดื่มกาแฟของประชาชนในประเทศตาง ๆ 30 ประเทศ โดยเก็บรวบรวมขอมูล
น้ําหนักของกาแฟ โดยเฉลี่ยที่แตละคนบริโภคในเวลา 1 ป ไดผลดังนี้

น้ําหนักของ น้ําหนักของ น้ําหนักของ


กาแฟโดยเฉลี่ยที่ กาแฟโดยเฉลี่ยที่ กาแฟโดยเฉลี่ยที่
ประเทศ ประเทศ ประเทศ
แตละคนบริโภค แตละคนบริโภค แตละคนบริโภค
(กิโลกรัมตอป) (กิโลกรัมตอป) (กิโลกรัมตอป)
ฟนแลนด 9.6 แคนาดา 3.4 สวิตเซอรแลนด 3.9
เอสโตเนีย 4.2 เกาหลีใต 2.6 ออสเตรีย 5.5
โปรตุเกส 2.6 บัลแกเรีย 2.3 กรีซ 2.4
สโลวีเนีย 6.1 นอรเวย 7.2 สหรัฐอเมริกา 3.1
ไทย 1.6 อิสราเอล 1.8 สิงคโปร 2.1
ฝรัง่ เศส 3.2 เยอรมนี 5.2 เดนมารก 5.3
สเปน 3 คอสตาริกา 3.7 โปแลนด 3.1
เซอรเบีย 5.4 ออสเตรเลีย 2.6 โรมาเนีย 1.9
อิตาลี 3.4 กัวเตมาลา 2 เนเธอรแลนด 6.7
บราซิล 4.8 ฮังการี 3.1 เบลเยี่ยม 4.9

ที่มา : http://www.caffeineinformer.com สืบคนเมื่อ 8 เมษายน 2561

1) จงสรางตารางแจกแจงความถี่ เมื่อกําหนดชวงใหดงั นี้


ตั้งแต 0.7 แตนอยกวา 2.2
ตั้งแต 2.2 แตนอยกวา 3.7
ตั้งแต 3.7 แตนอยกวา 5.2
ตั้งแต 5.2 แตนอยกวา 6.7
ตั้งแต 6.7 แตนอยกวา 8.2
ตั้งแต 8.2 แตนอยกวา 9.7
2) จงสรางฮิสโทแกรมจากตารางแจกแจงความถี่ที่สรางไดในขอ 1)
3) นักเรียนสรุปขอมูลจากฮิสโทแกรมไดวาอยางไร
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 24
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 25
3. จากการสํารวจของ General Social Survey ในป ค.ศ. 2016 เกี่ยวกับจํานวนชั่วโมงเฉลี่ยในแตละวัน
ที่ใชในการดูทีวีของชาวอเมริกัน โดยมีผูตอบแบบสํารวจทั้งหมด 1,883 คน ไดผลดังนี้
เวลาที่ใชในการดูทีวี เวลาที่ใชในการดูทีวี
จํานวนคน จํานวนคน
(ชั่วโมงตอวัน) (ชั่วโมงตอวัน)
0 162 13 1
1 370 14 1
2 486 15 4
3 297 16 2
4 221 17 0
5 113 18 1
6 92 19 0
7 22 20 5
8 46 21 0
9 6 22 0
10 23 23 0
11 1 24 5
12 25

1) จงสรางฮิสโทแกรมแสดงจํานวนชั่วโมงที่ใชในการดูทีวี โดยใหแกนตั้งแสดงเปอรเซ็นตของจํานวนคน
2) ขอมูลจากหนังสือพิมพ The Telegraph ประจําวันที่ 10 กรกฏาคม ค.ศ. 2012 อางวา
นักวิทยาศาสตรกลาววา “การจํากัดเวลาในการดูทีวีไมเกินสองชั่วโมงตอวัน สามารถยืดชีวิตใหยืนยาวได
อีกหนึ่งปครึ่ง” หากขอมูลนี้ยังเชื่อถือได กลุมของผูที่ตอบแบบสํารวจทีม่ ีโอกาสมีชีวิตยืนยาวไดอีกหนึ่ง
ปครึ่ง จากการจํากัดเวลาในการดูทีวีไมเกินสองชั่วโมงตอวันคิดเปนรอยละเทาใดของผูที่ตอบแบบสํารวจ
3) นักเรียนจะสรุปเกี่ยวกับผลการสํารวจนี้ไดอยางไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 26
4. ออโอคนหาขอมูลของรานอาหารที่ชื่นชอบแหงหนึ่ง ไดขอมูลดังนี้

เวลายอดนิยม วันเสาร

9:00 น. 12:00 น. 15:00 น. 18:00 น. 21:00 น.

เวลายอดนิยม วันอาทิตย

9:00 น. 12:00 น. 15:00 น. 18:00 น. 21:00 น.

1) นักเรียนคิดวา เวลาเปดใหบริการของรานแหงนี้คอื ชวงเวลาใด


2) หากตองการจะรับประทานอาหารทีร่ านแหงนี้ในวันเสารหรือวันอาทิตย นักเรียนจะไปในชวงเวลาใด
เพราะเหตุใด
3) จํานวนลูกคาทีเ่ ขามารับประทานอาหารทีร่ านอาหารแหงนี้ในวันเสารและวันอาทิตยแตกตางกันหรือไม
อยางไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 27
1.4 คากลางของขอมูล
ในหัวขอที่ผานมา นักเรียนไดเรียนรูเ กี่ยวกับการนําเสนอขอมูลและวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ ที่ชวยให
เห็นภาพรวมคราว ๆ ทั้งหมดของขอมูลวามีลกั ษณะอยางไรมาแลว การวิเคราะหหาตัวแทนที่ดีของขอมูลที่เก็บ
รวบรวมไดเปนอีกหัวขอหนึ่งที่สําคัญที่ตองเรียนรูเชน
เมื่อตองการทราบวา “นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ของโรงเรียน โดยทั่ว ๆ ไปแลว มีความสูงประมาณ
เทาใด” หลังจากเก็บขอมูลความสูงของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ทุกคนมาแลว จะใชขอมูลใดเปนตัวแทนที่
เหมาะสมในการตอบคําถามนี้
คําตอบของปยหานี้อาจจะมีไดหลายแบบ ลองพิจารณาวาคสรจะใชวิธีการใดในการหาคําตอบนี้
1. ใชความสูงของนักเรียนทีส่ ูงนอยที่สุด
2. ใชความสูงของนักเรียนคนทีส่ ูงมากที่สุด
3. รวมความสูงของนักเรียนทุกคน แลวหารดวยจํานวนนักเรียนทัง้ หมด
ไดคาเทาไรใชคานั้นเปนคําตอบ
4. เรียงลําดับความสูงของนักเรียนจากนอยไปมาก แลวเลือกเอาความสูงที่อยูตรงกลาง
5. นักเรียนสวนใหญมีความสูงเทาใด ก็ใชความสูงนั้น

นักเรียนจะเห็นไดวา ถาใชความสูงตามขอ 1 และขอ 2 เปนคําตอบ เราจะไดตัวแทนที่ไมเหมาะสม


เพราะเปนคาที่นอ ยทีส่ ุดเมื่อเทียบกับคาอื่น ๆ อีกหลายคา และเปนคาที่มากที่สุดเมื่อเทียบกับคาอื่น ๆ อีกหลายคา
ตามลําดับ การเลือกใชคาเหลานี้อาจทําใหผูที่นําไปใชเขาใจผิดวาขอมูลอื่น ๆ มีคาใกลเคียงกับคานี้
ในทางปฏิบัติทั่วไปในวิชาสถิติ การเลือกตัวแทนที่บง บอกลักษณะที่ตองการทราบของขอมูลชุดใดชุดหนึ่ง
จะทําไดโดยวิธีในขอ 3 หรือขอ 4 หรือขอ 5 วิธีใดวิธีหน งตามวัตถุประสงคทจี่ ะนําขอมูลไปใชหรือตามความ
เหมาะสมของขอมูล คาที่ไดโดยวิธีในขอ 3 หรือขอ 4 หรือขอ 5 เรียกวา คากลางของขอมูล ซึ่งมีชื่อเฉพาะวา
คาเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน และฐานนิยม

คาเฉลีย่ เลขคณิต
ใหพิจารณาสถานการณตอไปนี้
เมื่อฤดูรอนที่ผานมา ติ๊กและเพื่อน ๆ รวม 5 คน ไปเที่ยวเกาะชาง จังหวัดตราด เปนเวลา 3 วัน 2 คืน
ระหวางที่เที่ยวนั้น มีคาใชจายที่แตละคนทดรองจายกอน ดังนี้
ติ๊กจาย 5,500 บาท
เพื่อนคนทีห่ นึ่งจาย 5,000 บาท
คนที่สองจาย 6,400 บาท
คนที่สามจาย 4,300 บาท
และ คนที่สี่จาย 5,800 บาท
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 28
เมื่อนําคาใชจายของทุกคนมารวมกัน จะไดเปน 5,500 + 5,000 + 6,400 + 4,300 + 5,800
27, 000
เทากับ 27,000 บาท แลวคาเฉลี่ยเปนเงินที่แตละคนจะตองจายเทากับ  5, 400 บาท
5

ในทางสถิติ เราเรียกคาเฉลี่ยดังกลาววา คาเฉลี่ยเลขคณิต(arithematic mean)

คาเฉลีย่ เลขคณิต คือ จํานวนที่ไดจากการหารผลบวกของขอมูลทัง้ หมดดวยจํานวนขอมูล

คาเฉลี่ยเลขคณิตอาจเรียกสั้น ๆ วา คาเฉลี่ย

ตัวอยางที่ 1 คะแนนวิชาคณิตศาสตรของนักเรียน 10 คน เปนดังนี้ 5, 7, 10, 6, 5, 4, 4, 8, 5 และ 6


จงหาคาเฉลี่ยเลขคณิตของคะแนนสอบของนักเรียน 10 คนนี้

วิธีทํา
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

ตัวอยางที่ 2 พัชรีสํารวจเงินคาอาหารกลางวันของนักเรียนสองกลุม กลุม A จํานวน 10 คน และ


กลุม B จํานวน 15 คน พบวานักเรียนแตละกลุมใชเงินเปนคาอาหารกลางวันโดยเฉลี่ยดังนี้
 นักเรียนกลุม A ใชเงินเฉลี่ยคนละ 47.20 บาท
 นักเรียนกลุม B ใชเงินเฉลี่ยคนละ 35.40 บาท
จงหาวานักเรียน 25 คนนี้ ใชเงินเฉลี่ยคนละเทาไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 29
ชวนคิด 1.1
หองเรียนหนึง่ มีนักเรียนชาย 15 คน มีนักเรียนหญิง 25 คน ถาน้ําหนักของนักเรียนชายและนักเรียนหญิง
55  45
เปน 55 กิโลกรัม และ 45 กิโลกรัม ตามลําดับ น้ําหนักเฉลี่ยของนักเรียนหองนีจ้ ะเทากับ กิโลกรัม
2
เพราะเหตุใด

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

ตัวอยางที่ 3 น้ําหนักเฉลี่ยของนักเรียนกลุม หนึง่ ซึ่งมี 7 คน เปน 52.7 กิโลกรัม เมื่อรวมน้ําหนักของปรีชา


เพิ่มอีกคนจะทําใหน้ําหนักเฉลี่ยของนักเรียนทัง้ แปดคนนี้เปน 56.5 กิโลกรัม
จงหาน้ําหนักของปรีชา
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 30
แบบฝกหัด 1.4 ก
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. จงหาคาเฉลี่ยเลขคณิตของขอมูลในแตละชุดตอไปนี้
1) 3, 2, 5, 8, 14, 14, 5, 3 และ 17
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) 2.8, 2.1, 5.7, 2.1, 3.3, 2.8, 2.8, 3.2, 2.1 และ 5.1
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) 72, 86, 90, 65, 72 และ 68
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4) 150, 86, 225, 345, 410, 330 และ 176
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2. จงหาจํานวนตาง ๆ ตามเงือ่ นไขในแตละขอตอไปนี้มาขอละ 1 ชุด


1) จํานวน 4 จํานวน โดยที่แตละจํานวนไมเทากับ 25 แตมีคาเฉลี่ยเทากับ 25
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) จํานวน 4 จํานวน ที่มีพิสัยเทากับ 21 และมีคาเฉลี่ยเทากับ 32
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) จํานวน 5 จํานวน ซึ่งมีคาตั้งแต 90 ถึง 120 โดยมีจํานวนหนึ่งเปน 110 และมีคาเฉลี่ยเทากับ 110
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4) จํานวน 5 จํานวน ซึ่งมีคาเฉลี่ยเทากับ 50 โดยมีสองจํานวนที่มีคานอยกวาคาเฉลี่ย สวนอีกสาม
จํานวนมีคามากกวาคาเฉลี่ย
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 31
3. ในรอบหนึง่ ปของการผลิตสินคาของบริษท ั แหงหนึ่ง เมื่อเครื่องจักรเสีย จํานวนชั่วโมงทีเ่ ครื่องจักรไมสามารถ
ผลิตสินคาในแตละครั้งเปนดังนี้ 2, 5, 1, 2, 14, 10, 11, 18, 14, 28, 26, 23, 31, 38 และ 40
จงตอบคําถามตอไปนี้
1) เครื่องจักรเสียทั้งหมดกี่ครั้ง
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) จํานวนชั่วโมงที่นอยทีส่ ุดที่เครื่องจักรไมสามารถผลิตสินคาไดเปนเทาใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) จํานวนชั่วโมงที่มากทีส่ ุดทีเ่ ครื่องจักรไมสามารถผลิตสินคาไดเปนเทาใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4) จงหาคาเฉลี่ยของจํานวนชั่วโมงที่เครื่องจักรไมสามารถผลิตสินคาได
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

4. คาเฉลี่ยของคะแนนสอบของนักเรียนชาย 6 คน และนักเรียนหญิง 4 คน เปน 51 คะแนน


1) จงหาคะแนนรวมของคะแนนสอบของนักเรียนทั้งสิบคนนี้
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2) ถาคาเฉลี่ยของคะแนนสอบของนักเรียนชายเปน 49 คะแนน
จงหาคาเฉลี่ยของคะแนนสอบของนักเรียนหญิง
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

5. ใน 6 วัน สมปองเก็บเงินใสกระปุกไดรวมทั้งสิน 120 บาท ในวันที่ 7 สมปองจะตองเก็บเงินใหไดเทาไร


คาเฉลี่ยจึงจะเพิม่ ขึ้นอีก 2 บาท
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 32

6. ดิลกเรียนอยูชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3 มีผลการเรียน 5 ภาคเรียนทีผ่ านมาเปนดังนี้

ผลการเรียนเฉลี่ย จํานวนหนวยกิต
ม.1 ภาคเรียนที่ 1 3.20 15.0
ภาคเรียนที่ 2 4.00 15.0
ม.2 ภาคเรียนที่ 1 3.50 14.5
ภาคเรียนที่ 2 3.00 16.5
ม.3 ภาคเรียนที่ 1 3.65 16.0

จงหาผลการเรียนเฉลี่ยทัง้ หาภาคเรียนของดิลก
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

ชวนคิด 1.2
จากขอ 6 ถาดิลกจะลงทะเบียนในภาคเรียนที่ 2 ของชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3 จํานวน 15 หนวยกิต และ
ตองการใหไดผลการเรียนเฉลี่ยทั้งหกภาคเรียนเปน 3.50 ดิลกจะตองไดผลการเรียนเฉลี่ยในภาคเรียนที่ 2 นี้
เทาใด

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 33
ชวนคิด 1.3
งานกีฬาสีทโี่ รงเรียนแหงหนึ่ง จุดเดนของงานอยูที่การวิ่งแขงขัน 100 เมตร ระบบทีม ทีมละ 3 คน และสี
ละ 1 ทีม โรงเรียนแหงนี้มี 4 คณะสี คือ สีเขียว, สีมวง, สีเหลือง และสีแดง รวม 4 ทีม มีนักวิ่ง 12 คน ทุกคนเริ่ม
ออกวิ่งจากจุดเริ่มตนพรอมกัน และนักวิ่งของแตละสีวิ่งเขาเสนชัยตามลําดับดังนี้
ลําดับที่ 1 นักวิ่งสีเขียว 1 คน ใชเวลา 13 วินาที
ลําดับที่ 2 นักวิ่งสีมวง 2 คน และสีเหลือง 2 คน ใชเวลาวิ่ง 14 วินาที
ลําดับที่ 3 นักวิ่งสีเขียว 1 คน สีมวง 1 คน และสีแดง 2 คน ใชเวลาวิ่ง 15 นาที
ลําดับที่ 4 นักวิ่งสีแดง 1 คน สีเขียว 1 คน และสีเหลือง 1 คน ใชเวลาวิ่ง 16 นาที
ถาการตัดสิน พิจารณาแพ–ชนะเปนทีม โดยดูวาทีมใดใชเวลาวิ่งโดยเฉลี่ยนอยทีส่ ุด นักเรียนคิดวาทีมสีใดจะ
เปนทีมชนะเลิศ จงหอธิบาย

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 34
มัธยฐาน
การใชคาเฉลี่ยเลขคณิตเพื่อเปนตัวแทนของขอมูล อาจไมใชทางเลือกที่เหมาะสมเสมอไป ใหพจิ ารณาการ
หาคากลางของขอมูลโดยวิธีหาคาเฉลี่ยเลขคณิตจากสถานการณตอไปนี้

พนักงาน 7 คนของบริษัทแหงหนึ่งมีรายไดตอเดือน ดังนี้ 300,000 บาท 60,000 บาท 36,000 บาท


32,000 บาท 30,000 บาท 28,000 บาท และ 18,000 บาท
ผลบวกของรายไดของพนักงาน 7 คน เทากับ 300,000 + 60,000 + 36,000 + 32,000
+ 30,000 + 28,000 + 18,000
= 504,000 บาท
504, 000
ดังนั้น คาเฉลี่ยเลขคณิตเทากับ  72, 000 บาท
7

ถาเราใชคาเฉลี่ยเลขคณิตนี้ตัวแทนแสดงรายไดตอเดือนของพนักงานกลุมนี้ คาดังกลาวจะไมเหมาะสม
เพราะจากพนักงานทัง้ หมด 7 คน มีพนักงานถึง 6 คนที่แตละคนมีรายไดต่ํากวา 72,000 บาท
ลองพิจารณาการหาคากลางของขอมูลอีกวิธีหนึ่ง ซึง่ ไดจากการเรียงขอมูลจากนอยไปมาก แลวเลือก
ขอมูลอยูตรงกลางของขอมูลทั้งหมด ดังนี้

18,000 28,000 30,000 32,000 36,000 60,000 300,000

ขอมูลที่อยูตรงกลาง

จะเห็นวา ขอมูลที่อยูตรงกลางของขอมูลทัง้ หมด คือ 32,000 ซึ่งเปนรายไดที่ใกลเคียงกับรายไดของ


พนักงานสวนใหญ ดังนั้น คากลางที่เหมาะสมเปนตัวแทนของขอมูลชุดนี้ คือ 32,000
ในทางสถิติ เราเรียกคากลางดังกลาววา มัธยฐาน(median)

มัธยฐาน คือ คาคาหนึ่งซึ่งเมื่อเรียงขอมูลจากนอยไปมากหรือจากมากไปนอยแลว


จํานวนของขอมูลที่นอยกวาหรือเทากับคานั้น จะเทากับ จํานวนของขอมูล
ที่มากกวาหรือเทากับคานั้น
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 35
มัธยฐานของขอมูลชุดหนึ่ง อาจเปนขอมูลที่อยูตรงกลาง หรือคาเฉลี่ยของขอมูลคูทอี่ ยูตรงกลาง ขึ้นอยูกับ
จํานวนขอมูลในชุดนั้น ดังตัวอยาง
1. ถาจํานวนขอมูลทั้งหมดเปนจํานวนคี่ มัธยฐาน คือ ขอมูลที่อยูตรงกลาง เชน
ขอมูล 10, 13, 14, 15, 17, 21, 25, 27, 32
4 จํานวน 4 จํานวน
ขอมูลที่อยูตรงกลาง

2. ถาจํานวนขอมูลทั้งหมดเปนจํานวนคู จะใชคาเฉลี่ยเลขคณิตของขอมูลคูที่อยูตรงกลางเปนมัธยฐาน
เชน
ขอมูล 5, 5, 7, 7, 14, 16, 20, 20

3 จํานวน 3 จํานวน
ขอมูลคูท ี่อยูตรงกลาง
7  14
มัธยฐาน เทากับ  10.5
2

ตัวอยางที่ 4 จงหามัธยฐานของคะแนนสอบของนักเรียน 20 คน ดังในตาราง

คะแนน 10 15 20 30
ความถี(่ คน) 4 6 5 5

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 36
ฐานนิยม
นอกจากคาเฉลี่ยเลขคณิตและมัธยฐานขะใชเปนคากลางของขอมูลแลว ยังมีคากลางของขอมูลที่เรียกวา
ฐานนิยม ซึ่งสามารถใชเปนตัวแทนของขอมูล โดยเฉพาะอยางยิ่งขอมูลเชิงคุณภาพ

ใหพิจารณาสถานการณตอไปนี้
นักเรียนกลุม หนึ่งตองการทราบวาเพือ่ น ๆ ทุกคนในชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ชอบกีฬาชนิดใดมากที่สุด จาก
กีฬาฟุตบอล บาสเกตบอล และเทนนิส นักเรียนกลุม นี้จงึ เก็บรวบรวมขอมูล โดยการสอบถามนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปที่ 2 ทุกคน จํานวน 250 คน เมื่อไดขอมูลครบถวยแลว จึงนํามาจําแนกความชอบมากทีส่ ุด ไดผล
ดังนี้
ชอบฟุตบอล 120 คน
ชอบบาสเกตบอล 90 คน
ชอบเทนนิส 40 คน
นักเรียนกลุม นี้จึงไดขอสรุป เพื่อน ๆ ของเขาชอบฟุตบอลมากที่สุด

ในทางสถิติ เราเรียกขอมูลที่มีคนชอบมากทีส่ ุดนี้วา ฐานนิยม(mode)

ฐานนิยม คือ ขอมูลที่มีความถี่สงู สุดในขอมูลชุดหนึง่ ๆ

ฐานนิยมของขอมูลชุดหนึ่ง ขึ้นอยูกบั ความถี่ของขอมูลที่ปรากฏในขอมูลชุดนั้น ดังตัวอยาง


1. ถาขอมูลชุดหนึ่งมีขอมูลที่มีความถี่สงู สุดเพียงขอมูลเดียว ฐานนิยม คือ ขอมูลที่มีความถี่สูงสุดนั้น
เชน คะแนนสอบของนักเรียนกลุม หนึง่ เปน 4, 3, 3, 7, 5, 8, 7, 9, 7, 3, 2, 2, 7 และ 5

เมื่อนําขอมูลมาจําแนกจะไดดังตาราง
คะแนน 2 3 4 5 7 8 9
จํานวนนักเรียน 2 3 1 2 4 1 1

จะเห็นวานักเรียนทีส่ อบได 2 คะแนน มี 2 คน 3 คะแนน มี 3 คน 4 คะแนน มี 1 คน


5 คะแนน มี 2 คน 7 คะแนน มี 4 คน 8 คะแนน มี 1 คน และ 9 คะแนน มี 1 คน
คะแนนที่นักเรียนสวนใหญทําไดคือ 7 คะแนน
ดังนั้น ฐานนิยมของขอมูลชุดนี้คือ 7 คะแนน
2. ถาขอมูลชุดหนึ่ง มีขอมูลแตละตัวมีความถี่เทากันหมด จะถือวาขอมูลชุดนั้นไมมีฐานนิยม
3. ถาขอมูลชุดหนึ่ง มีขอมูลทีม
่ ีความสูงสุดเทากันมากกวาหนึ่งขอมูล ในที่นี้จะไมพิจารณาหาฐานนิยม
ของขอมูลชุดนั้น
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 37
ตัวอยางที่ 5 จากการสํารวจเบอรรองเทาของคน 200 คน ปรากฏผลดังนี้

1 1 1
เบอรรองเทา 3 4 4 5 5
2 2 2
ความถี่ (คน) 40 35 75 30 20

จงหาวาคนกลุมนีส้ วนใหญใชเบอรรองเทาเบอรใด

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 38
แบบฝกหัด 1.4 ข
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. จงหามัธยฐานของขอมูลแตละชุดตอไปนี้
1) 15, 18, 17, 17, 29, 25, 37, 49 และ 62
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) 0.8, 5.1, 11.3, 7.2, 0.8, 6.5, 4.3 และ 10.2
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) 72, 56, 48, 72, 58, 90 และ 72
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4) 10, 20, 12, 12, 20, 16, 12, 15, 11 และ 12
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2. จงหาจํานวนตาง ๆ ตามเงือ่ นไขในแตละขอตอไปนี้มาขอละ 1 ชุด


1) จํานวน 4 จํานวน โดยที่แตละจํานวนไมเทากับ 25 แตมัธยฐานเทากับ 25
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) จํานวน 4 จํานวน ที่มีพิสัยเทากับ 21 และมัธยฐานเทากับ 32
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) จํานวน 5 จํานวน ซึ่งอยูระหวาง 90 ถึง 120 โดยมีคาเฉลี่ยเลขคณิตเทากับ 110
และมัธยฐานเทากับ 105
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4) จํานวน 5 จํานวน ซึ่งมีคาเฉลี่ยเทากับ 20 มัธยฐานเทากับ 10 และพิสัยเทากับ 50
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 39
3. จงหาฐานนิยมของขอมูลแตละชุดตอไปนี้
1) 5, 7, 4, 8, 7, 11, 7, 4, 10 และ 8
............................................................................................................................................
2) 41.4, 38.5, 40.1, 37.3, 38.7, 35.2, 43.9 และ 39.3
............................................................................................................................................
3) 15, 18, 11, 11, 21, 15, 18, 17, 11, 15 และ 11
............................................................................................................................................

4. รานขายเสื้อผาสําเร็จรูปของสตรีแหงหนึ่ง จํานวนเสื้อขนาดตามเบอรตาง ๆ ในหนึ่งสัปดาหไดดังตาราง

เบอรเสื้อ 9 10 11 12 13 14 15

จํานวนที่จําหนายได (ตัว) 7 5 6 10 18 7 3

จงตอบคําถามตอไปนี้
1) คนสวนใหญซื้อเสื้อเบอรอะไร
............................................................................................................................................
2) เฉลี่ยแลวในแตละวันขายเสื้อไดกี่ตัว
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

5. จากการทดลองโยนลูกเตาสองลูกพรอมกัน ๆ กัน 100 ครั้ง แลวบันทึกผลรวมของแตมทีป่ รากฎ


ไดผลดังตารางตอไปนี้

ผลรวมของแตมที่ปรากฎ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
ความถี่ 4 6 6 12 13 20 16 10 6 4 3

จงหาคาเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน และฐานนิยมของผลรวมของแตมทีป่ รากฏ


............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 40
6. จงหาคากลางใดทีเ่ หมาะสมกับขอมูลในแตละชุดตอไปนี้
1) 70, 75, 72, 76, 79, 77, 65, 81, 73 และ 8,923
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) 2, 2, 2, 2, 2, 2, 16, 18, 21 และ 28
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 18, 18, 18 และ 200
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4) 1, 2, 3, 4, 5, 16, 19, 28, 29 และ 30
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

7. พนักงานในบริษัทผลิตสือ่ สิง่ พิมพแหงหนึ่งมีรายไดตอเดือนเปนดังตารางตอไปนี้

รายไดตอเดือน
120,000 50,000 15,000 12,000 10,000 8,500
(บาท)

จํานวนพนักงาน
1 3 10 12 16 8
(คน)

1) จงหาคาเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน และฐานนิยมของรายไดตอเดือนของพนักงาน


............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2) ถามีการเจรจาเพื่อตกลงเรื่องการปรับขึ้นเงินเดือนของพนักงาน โดยมีผูเกี่ยวของ 3 ฝายคือ เจาของ
บริษัทตัวแทนพนักงาน และคนกลางผูไกลเกลี่ย นักเรียนคิดวาแตละฝายนาจะเลือกคากลางใดเปน
ขออางในการเจรจา จงอธิบาย
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 41
สรุปทายบท

 แผนภาพจุด เปนรูปแบบหนึง่ ของการนําเสนอขอมูลเชิงปริมาณที่ทําไดไมยาก โดยจะเขียนจุดแทนขอมูลแต


ละตัวไวเหนือเสนในแนวนอนที่มสี เกลใหตรงกับตําแหนงที่แสดงคาของขอมูลนั้น แผนภาพจุดชวยใหเห็นภาพรวม
ของขอมูลไดรวดเร็วกวาการพิจารณาจากขอมูลโดยตรง โดยเฉพาะอยางยิง่ เมือ่ สนใจจะพิจารณาลักษณะของ
ขอมูลวามีการกระจายมากนอยเพียงใด แตเหมาะสําหรับขอมูลทีม่ ีจํานวนไมมากนัก

 แผนภาพตน–ใบ เปนรูปแบบหนึ่งของการนําเสนอขอมูลเชิงปริมาณที่มกี ารเรียงลําดับขอมูลและชวยใหเห็น


ภาพรวมของขอมูลไดรวดเร็วยิ่งขึ้น หลักการงาย ๆ ในการนําเสนอขอมูลดวยแผนภาพตน–ใบ คือ การแบงตัวเลขที่
แสดงขอมูลเชิงปริมาณออกเปนสวนลําตนและสวนใบ โดยสวนใบจะเปนตัวเลขที่อยูขวาสุด สวนตัวเลขทีเ่ หลือจะ
เปนสวนลําตน

 ฮิสโทแกรม ฮิสโทแกรมมีลักษณะคลายแผนภูมิแทง แตใชแทงสี่เหลี่ยมมุมฉากแสดงความถี่หรือความถี่


สัมพัทธของขอมูลเชิงปริมาณในขณะที่แผนภูมิแทงใชสําหรับขอมูลเชิงคุณภาพและใชแทงสี่เหลี่ยมมุมฉากแสดง
ปริมาณของขอมูลซึ่งมีเพียงคาเดียว

 คากลางของขอมูล
คาเฉลีย่ เลขคณิต คือ จํานวนที่ไดจากการหารผลบวกของขอมูลทั้งหมดดวยจํานวนขอมูล
มัธยฐาน คือ คาคาหนึ่งซึ่งเมื่อเรียงขอมูลจากนอยไปมากหรือจากมากไปนอยแลว จํานวนของขอมูลที่
นอยกวาหรือเทากับคานั้น จะเทากับ จํานวนของขอมูลที่มากกวาหรือเทากับคานั้น
ฐานนิยม คือ ขอมูลที่มีความถี่สงู สุดในขอมูลชุดหนึง่ ๆ
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 42
แบบฝกหัดทายบท
1. จากการสํารวจปริมาณน้ําตาล (กรัม) ในเครื่องดื่มชาเขียว 10 ชนิด ไดผลดังแผนภาพจุดตอไปนี้

 

    

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56

1) จงเขียนแผนภาพตน–ใบแสดงปริมาณน้ําตาลทีส่ ํารวจได
2) จงสรางฮิสโทแกรมแสดงปริมาณน้ําตาลทีส่ ํารวจไดโดยแบงชวงขอมูลออกเปน 6 ชวงเทา ๆ กัน
3) จงหาคาเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน และฐานนิยม ของปริมาณน้ําตาลที่สํารวจได
4) นักเรียนคิดวาควรใชคากลางใดเปนตัวแทนของขอมูลเกี่ยวกับปริมาณน้ําตาลที่สํารวจได

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 43
2. คะแนนสอบของนักเรียนหองหนึ่งนําเสนอดวยแผนภาพตน–ใบ ไดดังนี้
5 5 7 7 8
6 2 3 4 4 5 7 8
7 1 1 2 2 3 4 5 6 6 7 8 8 9
8 0 0 0 1 2 3 3 5 5 7
9 0 1 1 1 2 4
1) จงหาพิสัยของคะแนนสอบ
2) จงเขียนแผนภาพจุดแสดงคะแนนสอบ
3) จงสรางฮิสโทแกรมแสดงคะแนนสอบ โดยแบงเปน 5 ชวง เทา ๆ กัน
4) จงหาคาเฉลี่ย มัธยฐาน และฐานนิยมของคะแนนสอบ
5) นักเรียนคิดวาจะเลือกใชคะแนนใดเปนตัวแทนของคะแนนสอบ เพราะเหตุใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 44
3. กําหนดฮิสโทแกรมของขอมูล 3 กลุมตัวอยาง ใหดังนี้

10 12

9 10
10
8
8
7 8
6
6
5 6

4
4 4
3
2 2
2
1
0 0 0
2 4 6 8 10 2 4 6 8 10 2 4 6 8 10

รูป 1 รูป 2 รูป 3

1) ฮิสโทแกรมรูปใดที่สามารถคาดการณไดวา คาเฉลี่ยเลขคณิตและมัธยฐานจะเทากันหรือไกลเคียงกัน
เพราะเหตุดใด
2) ฮิสโทแกรมรูปใดที่สามารถคาดการณไดวาคาเฉลี่ยเลขคณิตและมัธยฐานจะแตกตางกัน เพราะเหตุใด
และคากลางใดของขอมูลทีม่ ีคามากกวา
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 45
4. ขอมูลประเทศทีป ่ ลอยกาซคารบอนไดออกไซดที่มากทีส่ ุดสิบันดับแรกในโลก ใน ค.ศ. 2016 เปนดังนี้

ปริมาณกาซคารบอนไดออกไซด จํานวนประชากร
ลําดับที่ ประเทศ
(เมตริกตัน) (คน)
1 จีน 10,151 1,403,500,365
2 สหรัฐอเมริกา 5,312 322,179,605
3 อินเดีย 2,431 1,324,171,354
4 รัสเซีย 1,635 143,964,513
5 ญี่ปุน 1,209 127,748,513
6 เยอรมนี 802 81,914,672
7 อิหราน 656 80,277,428
8 ซาอุดิระเบีย 634 32,275,678
9 เกาหลีใต 595 50,791,919
10 แคนาดา 563 36,289,822

ที่มา : http://www.globalcarbonatlas.org สืบคนเมื่อ 13 เมษายน 2561

1) จงหาคาเฉลี่ยเลขคณิตและมัธยฐานของขอมูลปริมาณกาซคารบอนไดออกไซด
2) จากขอมูลปริมาณกาซคารบอนไดออกไซด ขอมูลใดที่มีโอกาสจะเปนคาที่แตกตางไปจากขอมูลอื่น ๆ มาก
และขอมูลดังกลาวสงผลตอคาเฉลี่ยเลขคณิตหรือมัธยฐานหรือไม อยางไร
3) นักเรียนคิดวา จะเลือกใชคาเฉลี่ยเลขคณิตหรือมัธยฐานเปนตัวแทนของขอมูล
4) ถาพิจารณาปริมาณกาซคารบอนไดออกไซดตอจํานวนประชากร แลวเรียงลําดับประเทศตามคาดังกลาว
จากมากไปนอย ลําดับของประเทศจะเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมหรือไม อยางไร
5) ในการนําเสนอตอสาธารณะวาประเทศใดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมากนอยเพียงใด นักเรียนคิดวา
เราควรพิจารณาจากปริมาณกาซคารบอนไดออกไซดเพียงอยางเดียว หรือควรพิจารณาจากปริมาณกาซ
คารบอนไดออกไซดตอจํานวนประชากร เพราะเหตุใด
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 46
แบบทดสอบทายบท
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. ในการสอบสัมภาษณเพื่อรับคนงานเขาทํางานของบริษทั แหงหนึ่ง ผูส มัครตองเขารับการประเมิณ 5 ดาน
แตละดานมีคะแนนเต็ม 60 คะแนน โดยบริษัทตั้งเกณฑการผานการสัมภาษณคือ ตองมีคะแนนเฉลี่ย
ของคะแนนรวมทุกดานเกิน 60% ถามนัสเขาสัมภาษณกับบริษัทนี้แลวไดคะแนน 4 ดานแรกเปน
25, 40, 30 และ 35 คะแนน เขาตองทําคะแนนดานสุดทายใหไดคะแนนเทาใดจึงผานการสัมภาษณ
ก. 36 คะแนน
ข. มากกวา 36 คะแนน
ค. มากกวา 49 คะแนน
ง. มากกวา 50 คะแนน

2. ถาสวนสูงหนวยเปนเซนติเมตรของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 จํานวน 8 คน เปนดังนี้


150, 160, 150, 148, 152, 150, 152, 158ขอใดตอไปนี้ถูกตอง
ก. คาเฉลี่ยเลขคณิตมีคามากกวามัธยฐาน
ข. คาเฉลี่ยเลขคณิตมีคานอยกวามัธยฐาน
ค. ฐานนิยมมีคามากกวาคาเฉลี่ยเลขคณิต
ง. ฐานนิยมมีคามากกวามัธยฐาน

3. ฟารมสุนัขแหงหนึ่งมีลูกสุนัขเกิดใหมอยู 4 ครอก โดยแตละครอกมีจํานวนสุนัข 3, 4, 5 และ 3 ตัว


ตามลําดับ เจาของฟารมคํานวณน้ําหนักเฉลี่ยของลูกสุนัขแตละครอกเปนดังนี้ 2.5, 2.0, 1.5 และ
1.5 กิโลกรัม ตามลําดับ น้ําหนักเฉลี่ยของลูกสุนัขทั้งหมดที่เกิดในฟารมแหงนี้ประมาณไดเทากับขอใด
ก. 1.50 กิโลกรัม
ข. 1.75 กิโลกรัม
ค. 1.83 กิโลกรัม
ง. 1.88 กิโลกรัม

4. โรงเรียนแหงหนึ่งจําแนกคนงานออกเปน 2 กลุม คือ กลุมคนสวนและกลุมแมบาน


โดยที่กลุม คนสวนและกลุม แมบานจะไดรบั คาจางรายวันวันละ 380 และ 350 บาท ตามลําดับ
ถาโรงเรียนจางคนสวน 5 คน และแมบาน 10 คน อยากทราบวาคนงานของโรงเรียนแหงนี้
มีรายไดเฉลี่ยวันละกีบ่ าท
ก. 360 บาท
ข. 365 บาท
ค. 540 บาท
ง. 730 บาท
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 47
5. กําหนดใหขอมูล 2 ชุด เปนดังนี้
ขอมูลชุด A : 3 18 15 10 7 11

ขอมูลชุด B : 12 7 15 14 3 10 18

อยากทราบวามัธยฐานของขอมูลชุด A และมัธยฐานของขอมูลชุด B มีคาตางกันอยูเทาใด


ก. 1
ข. 1.5
ค. 2
ง. 2.5

6. ถาขอมูลชุดหนึ่งมีคาเฉลี่ยเลขคณิตเทากับ 10 พิจารณาขอความตอไปนี้
1) เมื่อขอมูลในชุดนี้ทุกขอมูลถูกบวกดวย 2 คาเฉลี่ยเลขคณิตคาใหมของขอมูลชุดนี้คือ 12
2) เมื่อขอมูลในชุดนี้ทุกขอมูลถูกคูณดวย 2 คาเฉลี่ยเลขคณิตคาใหมของขอมูลชุดนี้คือ 20
ขอใดสรุปไดถูกตอง
ก. ขอ 1) เปนจริงเพียงขอเดียว
ข. ขอ 2) เปนจริงเพียงขอเดียว
ค. ขอ 1) และขอ 2) เปนจริง
ง. ขอ 1) และขอ 2) ไมเปนจริง

จงใชขอมูลความสูงของนักเรียนชั้น ม.2 ในตาราง ตอบคําถามขอ 7-9

ความสูง (เซนติเมตร) 165 168 170 171 174 175 178


จํานวนนักเรียน (คน) 5 5 7 9 8 4 2

7. มัธยฐานของขอมูลชุดนีเ้ ทากับเทาใด
ก. 170 เซนติเมตร
ข. 170.5 เซนติเมตร
ค. 171 เซนติเมตร
ง. 172.5 เซนติเมตร
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 48
8. คาเฉลี่ยคณิตของขอมูลชุดนี้เทากับขอใด
ก. 5.71 เซนติเมตร
ข. 9 เซนติเมตร
ค. 171 เซนติเมตร
ง. 171.05 เซนติเมตร

9. ฐานนิยมของขอมูลชุดนี้เทากับขอใด
ก. 170 เซนติเมตร
ข. 170.5 เซนติเมตร
ค. 171 เซนติเมตร
ง. 172.5 เซนติเมตร

จงใชขอมูลจากฮิสโทแกรมตอไปนี้ ตอบคําถามขอ 10 – 11
ฮิสโทแกรมที่คนหาไดจากเว็บไซตหนึ่งซึง่ แสดงจํานวนลูกคาในชวงเวลาตาง ๆ ของรานกาแฟแหงหนึ่ง
เปนดังนี้

9:00 น. 12:00 น. 15:00 น. 18:00 น. 21:00 น.

โดยปกติลกู คาจะใชบริการอยูในรานประมาณ 1 – 2 ชั่วโมง

10. หาสมโอตองการไปดืม่ กาแฟทีร่ านนี้ในวันเสารซงึ่ สมโอไมชอบการรอคอยนาน ๆ


สมโอไมควรไปรานนี้ในชวงเวลาใด
ก. 9:00-10:00 น.
ข. 11:00-12:00 น.
ค. 13:00-14:00 น.
ง. 14:00-15:00 น.
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 49
11. หากทางรานตองการเพิ่มจํานวนลูกคา โดยการมอบสิทธิประโยชนใหลูกคาแบบซือ้ 1 แถม 1
ทางรานควรนําเสนอสิทธิประโยชนนี้ เมื่อลูกคามาดื่มกาแฟในชวงเวลาใดจึงจะเหมาะสมที่สุด
ก. 9:00 – 10:00 น.
ข. 10:00 – 11:00 น.
ค. 16:00 – 17:00 น.
ง. 17:00 – 18:00 น.

12. จากแผนภาพจุดตอไปนี้




  
    
    

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

พิจารณาขอความตอไปนี้
1) การกระจายของขอมูลชุดนี้มลี ักษณะสมมาตร
2) คาเฉลี่ยเลขคณิตมีคามากกวามัธยฐานและฐานนิยม
ขอใดสรุปไดถูกตอง
ก. ขอ 1) เปนจริงเพียงขอเดียว
ข. ขอ 2) เปนจริงเพียงขอเดียว
ค. ขอ 1) และขอ 2) เปนจริง
ง. ขอ 1) และขอ 2) ไมเปนจริง
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 50
13. พิจารณาขอมูลผลการสํารวจเวลาที่นักเรียนหองหนึง่ ใชในการรับประทานอาหารเชาในแตละวัน ดังนี้

เวลา (นาที) ที่ใชในการรับประทานอาหารเชาของนักเรียนหญิง


0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 0 0 5 5 5 5
2 0 5 5
3 0 5
สัญลักษณ 1|0 หมายถึง 10นาที

เวลา (นาที) ที่ใชในการรับประทานอาหารเชาของนักเรียนชาย


0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 0 0 5 5
2 0 5
3 0
สัญลักษณ 1|0 หมายถึง 10 นาที

ขอสรุปใดตอไปนี้สรุปไดสมเหตุสมผล
ก. มัธยฐานและฐานนิยมของขอมูลเวลาที่ใชในการรับประทานอาหารเชาของนักเรียนชายและ
นักเรียนหญิงแตกตางกัน ในขณะที่คาเฉลี่ยเลขคณิตไมแตกตางกัน
ข. เปอรเซ็นตของนักเรียนชายที่ไมรับประทานอาหารเชามากกวาเปอรเซ็นตของนักเรียนหญิง
ที่ไมรับประทานอาหารเชาไมถึง 10%
ค. การกระจายของขอมูลเวลาที่ใชในการรับประทานอาหารเชาของนักเรียนชายและนักเรียนหญิง
มีลักษณะแตกตางกัน
ง. ควรมีการแนะนําใหนักเรียนทราบผลดีและผลเสียของการไมรบั ประทานอาหารเชา
เพราะนักเรียนสวนใหญไมรบั ประทานอาหารเชา
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 51
14. ขอมูลจํานวนชั่วโมงที่พนักงานแผนกหนึ่งใชในการออกกําลังกายในสัปดาหทผี่ านมา เปนดังนี้
30 10 10 10 12 10 13 15 10 14
คากลางที่ไมเหมาะสมกับขอมูลชุดนี้คือ .............................................

15. ในการแขงขันบาสเกตบอลของทีมโรงเรียนคณิตวิทยา ปรากฏวา แตมสูงสุดที่ทําไดในการแขงขัน


แตละครั้งกับทีมอื่น ๆ เปนดังแผนภาพตน - ใบ ดังนี้
ตน ใบ
1
2 4 6 7
3 4 5 5 6 6 6 7
4
5 3 4 4 5

สัญลักษณ 3|4 หมายถึง 34 แตม

จากขอมูลขางตน จงตอบคําถามตอไปนี้
1) ทีมนี้เขาแขงขันทั้งหมด .................... ครั้ง
2) แตมที่ทําไดสูงสุดกับแตมที่ทําไดต่ําสุด ตางกัน ....................... แตม
3) มี ............... ครั้ง ที่แขงขันแลวทําแตมไดตั้งแต 35 ขึ้นไป

16. กําหนดขอมูลแสดงดวยแผนภาพจุดดังนี้


 
   
     

10 11 12 13 14 15

คาเฉลี่ยเลขคณิตของขอมูลชุดนีเ้ ทากับเทาใด
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 52
17. กําหนดแผนภาพตน–ใบ แสดงขอมูลชุดหนึ่ง ดังนี้
10 4
11 3 x x
12 5 8
สัญลักษณ 10|5 หมายถึง 105

ถาคาเฉลี่ยเลขคณิตเทากับ 118 แลวมัธยฐานเทากับเทาใด

18. กําหนดขอมูลสองชุด แสดงดวยแผนภาพตน–ใบดังนี้

ขอมูลชุดที่ 1 ขอมูลชุดที่ 2
a 0 2
9 1 1 4 4 6
6 0 2 9 9
8 3 a

สัญลักษณ 1|8 หมายถึง 1.8

ถาคาเฉลี่ยเลขคณิตของขอมูล 2 ชุดนี้เทากัน แลวคาเฉลี่ยเลขคณิตรวมของขอมูลทัง้ สองเทากับเทาใด

19. กําหนดฮิสโทแกรมของคะแนนสอบของนักเรียนหองหนึ่ง ดังนี้


จํานวนนักเรียน (คน)
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0 คะแนนสอบ
6 7 8 9 10

คาเฉลี่ยเลขคณิตของคะแนนสอบของนักเรียนหองนี้เทากับเทาใด
คณิ ตศาสตร์ช่วงชันที 3 ......................................................................................................................... 53
21. ตารางแสดงคะแนนของนักเรียนจํานวน 33 คน

คะแนน จํานวนนักเรียน(คน)
30 7
35 6
40 2
45 8
50 10

มัธยฐานของคะแนนของนักเรียนกลุมนีเ้ ทากับเทาใด

22. ผลการสอบคณิตศาสตรของนักเรียน 3 คน มีคามัธยฐานเทากับ 57 คะแนน


คาเฉลี่ยเลขคณิต 54 คะแนน และพิสัย 11 คะแนน คนที่สอบไดคะแนนต่ําสุดไดกี่คะแนน

บรรณานุกรม
สงสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี, สถาบัน.(2562). หนังสือเรียนวิชาคณิตศาสตรพื้นฐาน
คณิตศาสตร ๒ ชั้นมัธยมศึกษาปที่สอง หลักสูตรมัธยมศึกษาตอนตน พุทธศักราช ๒๕๕๑
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐). พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร : สํานักพิมพจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

You might also like