SERVETİFÜNUN EDEBİYATI /

FECRİATİ EDEBİYATI

TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİ

İSLAMİYET’İN KABULÜNDEN İSLAMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN BATI ETKİSİNDE GELİŞEN

ÖNCEKİ TÜRK EDEBİYATI TÜRK EDEBİYATI TÜRK EDEBİYATI
(...-11. Yüzyıl) (11-19. Yüzyıl) (19. Yüzyıl-...)

Tanzimat Edebiyatı
Sözlü Edebiyat Dönemi Geçiş Dönemi
(1860-1896)

Yazılı Edebiyat Dönemi Divan Edebiyatı Servetifünun Edebiyatı

(1896-1901)

Halk Edebiyatı Fecriati Edebiyatı

(1909-1912)
Anonim Halk Edebiyatı Millî Edebiyat Dönemi
(1911-1923)
Âşık Tarzı Halk Edebiyatı
Cumhuriyet Dönemi
Dinî-Tasavvufi Halk Edebiyatı Edebiyatı (1923-...)

kamp2022 edebiyat
Meclis’in Kapatılması
Tanzimat Fermanı

Cumhuriyetin İlanı
Balkan Savaşları

1. Dünya Savaşı
2. Meşrutiyet

Millî Mücadele
II. Abdülhamit
1. Meşrutiyet

1919-1922
1877-1878

1912-1913
93 Harbi,

1914-1918

1923
1908
1876
1839

Tercüman-ı Servetifünun Hilal Matbaası Genç Kalemler

Ahval Tevfik Fikret Toplantısı
1860 (1896) 1909 1911

Tanzimat Servetifünun Fecriati Millî Edebiyat

Edebiyatı Edebiyatı Edebiyatı
(1860-1896) (1896-1901) (1909-1912) (1911-1923)

www.youtube.com/kampus
 Hüseyin
Cahit Yalçın

kamp2022 edebiyat

Divan Edebiyatı Tanzimat Edebiyatı Servetifünun Edebiyatı

Arap-Fars (İran)
Etkilenme Batı/Fransız edebiyatı. Batı/Fransız edebiyatı.
edebiyatı.
Anlayış Sanat için sanat. Toplum için sanat. Sanat için sanat.
Hitap Kitlesi Yüksek zümre. Halk. Yüksek zümre.
Dil G Süslü, sanatlı, ağır. Sadeleşme hedefi var. G Süslü, sanatlı, ağır.
Ölçü Aruz ölçüsü esas. Aruz, çok az hece. Türk aruzu, çok az hece.
Eski biçimler, yeni
Biçim Eski biçimler. Yeni biçimler.
temalar.
Şiirde Türkî-i Basit, Şiirde romantizm,
Akım Şiirde romantizm.
Sebk-i Hindî vb. parnasizm, sembolizm.
İlk roman ve hikâye Roman ve hikâyenin
Anlatı Mesnevi.
örnekleri. olgun örnekleri.
Tiyatro Yok. İlk örnekleri. İhmal edilmiştir.
Tezkire, seyahatname Makale, fıkra, sohbet, Eleştiri, anı, gezi yazısı
Türler
vb. eski türler. deneme vb. yeni türler. vb. olgun örnekleri.

www.youtube.com/kampus
 SERVETİFÜNUN EDEBİYATI (EDEBİYATICEDİDE)
Sevetifünun Edebiyatının Oluşumu
G Recaizade Mahmut Ekrem, ön ayak olmuştur.
V Servet-i Fünun (Fenlerin Serveti), 1891’de Ahmet
İhsan’ın yönetimine geçer.
V 1895’te Malumat dergisinde Hasan Asaf’ın “Burhan-ı
Kudret” (Güçlü Delil) şiiri çıkar.
Zerre-i nûrundan iken muktebes
Mihr ü mehe etmek işâret abes
V Göz için kafiye-kulak için kafiye tartışması başlar.
V Recaizade, eski taraftarlarıyla mücadele için Mekteb-i
Mülkiyeden eski öğrencisi Ahmet İhsan ile anlaşır.
V Ahmet İhsan, Servet-i Fünun’u edebiyat dergisine
çevirmeyi kabul eder.
V Recaizade, derginin yayın yönetmenliğine
Galatasaray’dan eski öğrencisi Tevfik Fikret’i önerir.
V Tevfik Fikret, 256. sayısından itibaren Servet-i
Fünûn dergisinin başına geçer.
V Tevfik Fikret’in öncülüğünde “Servetifünun
edebiyatı” (Edebiyatıcedide) başlar.
kamp2022
Servetifünun Sanatçılarının Ortak Özellikleri
Tanzimat sanatçılarından farklı olarak Batı kültürü
V
içinde yetişmişlerdir.
Vİyi eğitim almış, Fransızca öğrenmişlerdir.
G Batı edebiyatını günü gününe izlemişlerdir.
G Hem benimsedikleri sanat anlayışı hem de dönemin
siyasal koşulları; içine kapanık, bireyci bir anlayışa
yönelmelerine yol açmıştır.
G Aşkta, hayatta ve dostlukta hayal kırıklığı; bu dönem
sanatçılarının en çok işlediği temadır.
Siyasi ve sosyal konulardan uzak durmuşlardır.
V
G Onlar için tabiat (doğa); içinde mesutça yaşanan bir
cennet gibidir, bir resimdir.
G Toplumdan kaçan şair, teselliyi tabiatta bulacaktır.
Önce Yeni Zelanda’ya, sonra arkadaşlarının Manisa’nın
V
Sarıçam ilçesindeki çiftliğine yerleşmek istemişlerdir.
VEserlerine bu kaçış temasını yansıtmışlar, hayalini
kurdukları ütopik doğayı anlatmışlardır.
G Eserlerinde hayal-gerçek çatışmasını işlemişlerdir.
G Romantik, parnasçı ve sembolisttirler.
www.youtube.com/kampus
Dikkat
Kafiye Tartışması
Osmanlı Türkçesinde “abes” kelimesi
“peltek s”, “muktebes” kelimesi ise “ince
s (sin)” harfi ile yazılır. Divan şiirinde esas
alınan “göz için kafiye” anlayışında, yazımı
farklı olan harflerle kafiye yapılmaz.
Hasan Asaf, bu kelimelerle kafiye yaptığı
için eleştirilince Recaizade’nin “kulak için
kafiye” anlayışını benimsediğini söyler.
Halk edebiyatında da kullanılan bu kafiye
anlayışına göre, söyleyişi kulağa aynı gelen
harflerle kafiye yapılabilmektedir.
Bu tartışmada Recaizade, “kulak için
kafiye”; Muaalim Naci ise “göz için
kafiye” anlayışını savunanların öncüsü olur.
edebiyat
Dikkat
Serveifünun Şairleri
Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin,
Süleyman Nazif, Hüseyin Sîret Özsever,
Ali Ekrem Bolayır, Hüseyin Suat Yalçın,
Faik Ali Ozansoy, Celâl Sahir Erozan...
Servetifünun Yazarları
Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf,
Hüseyin Cahit Yalçın, Ahmet Şuayp,
Safvet Nezihi, Safveti Ziya, Ahmet
Hikmet Müftüoğlu...
G En Önemli Temsilcileri (HaTCeM)
Halit Ziya Uşaklıgil, Tevfik Fikret, Cenap
Şahabettin, Mehmet Rauf.
Tevfik Fikret (1867-1915)
Adını, yönettiği dergiden alan
Servetifünun edebiyatının
öncüsüdür.
Servetifünuncuların Dağılması
Yönetimle anlaşmazlık yaşayan Tevfik Fikret,
V
1901’in başında yazı işleri müdürlüğü görevinden
ayrılır.
Tevfik Fikret’in yerine Hüseyin Cahit (Yalçın)
V
getirilir.
Hüseyin Cahit, Ekim 1901’de Servet-i Fünûn
V
dergisinde Fransızcadan çevirdiği Edebiyat ve
Hukuk adlı bir makale yayımlar.
II. Abdülhamit yönetimi, makalede ihtilalci fikirler
V
yer aldığı gerekçesiyle dergiyi kapatır.
Dergi, 6 ay sonra mahkeme kararıyla tekrar
V
açılsa da Servetifünuncular bir daha bir araya
gelemez ve Servetifünun edebiyatı 1901’de sona
erer.

Hüseyin Cahit (Yalçın)

II. Abdülhamit Dönemi bürokrasisi;
Edebiyat ve Hukuk makalesinde
Fransız İhtilali’nden söz edilmesini,
“halkı, halifeye karşı isyana teşvik”
şeklinde algılamıştır.
“Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı”; Tanzimat
Dönemi’nde gazete çevresinde, Servetifünun
Dönemi’nde ise dergi çevresinde gelişmiştir.

kamp2022 edebiyat

Sevetifünun Edebiyatının Genel Özellikleri

G Sanat için sanat anlayışı benimsenmiştir.
Dikkat
VYüksek zümreye hitap edilmiş, “salon edebiyatı”
oluşturulmuştur.
G Eserlere, aydın kesimin köşk ve konak yaşamının
görüntüleri yansıtılmıştır.
VŞiirde parnasizm ve sembolizm, roman ve hikâyede realizm
ile natüralizmin etkisinde kalınmıştır. Servetifünün edebiyatı,
V
G Hayal-hakikat çatışması, gerçeklerden kaçış, karamsarlık II. Abdülhamit Dönemi’nde
ve melankoli temaları işlenmiştir. oluşmuştur.
G Yeni bir edebî dilin oluşması ve gelişmesi (imgesel anlatım) Sanatçılar, dönemin siyasal
V
sağlanmıştır. ortamından olumsuz
G Bir önceki nesil tarafından sadeleştirilmeye çalışılan yazı etkilenmiştir.
dilini yeniden ağırlaştırdıkları için eleştirilmişlerdir. Bu yılları, “İstibdat Dönemi”
V
G Şiirde ve nesirde ahenkli kelimelere, Arapça ve Farsça olarak görmüşlerdir.
tamlamalara, eski sözcüklere yer verilmiştir.
Siyasal ortam, onları
V
VŞiir düzyazıya yaklaştırılmış, mensur şiir denemeleri karamsarlığa ve bunalıma
yapılmıştır. sürüklemiştir.
VÖğretici türler, Batı tekniğine uygun hâle getirilmiştir.
Baskılar, sansür ve yasaklamalar
V
VTiyatro, dönemin şartları gereği ihmal edilmiştir. nedeniyle toplumsal ve siyasal
VBatı etkisindeki yeni edebiyat, eski edebiyat karşısında konulara girememişlerdir.
kesin bir zafere ulaşmıştır.

www.youtube.com/kampus
 Servetifünun Şiiri Dikkat
Servetifünun Şiirinin Genel Özellikleri Servetifünun Şairleri
G “Sanat için sanat” anlayışı benimsenmiştir.
Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin,
G Romantizm, parnasizm ve sembolizmden etkilenilmiştir Süleyman Nazif, Hüseyin Sîret
G Şiirin konusu genişletilmiştir. Özsever, Hüseyin Suat Yalçın, Ali
G Kadın, aşk, aile, doğa, tedirginlik, yakınma temaları Ekrem Bolayır, Faik Ali Ozansoy,
işlenmiştir. Celâl Sahir Erozan, Süleyman Nesip,
GAşk teması, romantik bir atmosfer içinde ele alınmıştır. Ahmet Reşit Rey...
GHayal-gerçek çatışması, karamsarlık, kaçış egemendir. Dönemin En Önemli Şairleri
GMetafizik ve sosyal olaylara geniş yer verilmemiştir. Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin,
GYabancı sözcüklerle yüklü, sanatlı, ağır bir dil kullanılmıştır. Süleyman Nazif.
GKonu birliğine ve bütün güzelliğine önem verilmiştir.
GEski sözcüklerle, yeni kavram ve imgeler oluşturulmuştur. Dikkat
GKulak için kafiye anlayışı benimsenmiştir.
GKafiyede; şekilden çok, ses benzerliğine önem verilmiştir. Batı Etkisindeki Yeni Şiirin Zaferi
VTanzimat edebiyatında eski şiir-
GAruz kullanılmış, konuyla ölçü arasında ahenk aranmıştır. yeni şiir tartışması yaşanmıştır.
GFransız şiirinden alınan sone, terzarima vb. denenmiştir. VServetifünun edebiyatı, bu
GMüstezattan serbest müstezat geliştirilmiştir. tartışmayı bitirmiştir.
GŞiir, düzyazıya yaklaştırılmıştır. VServetifünuncular; biçim, içerik
Fransız şiirinin etkisiyle anjanbumanlar yapılmıştır.
V ve anlatım bağlamında Batı tarzı
Seslenme ünlemlerinden çokça yararlanılmıştır.
V şiiri zafere ulaştırmıştır.

kamp2022 edebiyat

ELHAN-I ŞİTA KIŞ MUSİKİSİ

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş, Bir beyaz titreyiş, bir dumanlı uçuş
Eşini gaib eyleyen bir kuş Eşini kaybeden bir kuş
gibi kar
gibi kar
Geçen eyyâm-ı nevbaharı arar...
Geçen ilkbahar günlerini arar
Ey kulûbün sürûd-i şeydâsı,
Ey kalplerin çılgın nağmesi
Ey kebûterlerin neşideleri,
Ey güvercinlerin şiirleri
O baharın bu işte ferdâsı
O baharın ertesi işte bu
Kapladı bir derin sükûta yeri
karlar Kapladı yeri derin bir sessizliğe
Ki hamûşâne dem-be-dem ağlar. karlar
Ey uçarken düşüp ölen kelebek, Zaman zaman sessizce ağlar
Bir beyaz rîşe-yi cenâh-ı melek Ey uçarken düşüp ölen kelebek,
gibi kar Melek kanadının bir beyaz püskülü
Seni solgun hadîkalarda arar. gibi kar
(...) Seni solgun bahçelerde arar.
(Cenap Şahabettin) (...)

www.youtube.com/kampus
Batı’dan Alınan Nazım Şekilleri Balat
Sone “Halk şarkısı, romantik ve duygulu şarkı sözü”
V
G Türk edebiyatına Servetifünuncular anlamındadır.
getirmiştir. 3 uzun, 1 kısa bentten oluşur.
V
“Kısa şiir, türkü” anlamına gelir.
V İlk dizedeki hece sayısı, uzun bentlerin dize
V
İki dörtlük, iki üçlük olmak üzere dört bent ve
V
sayısını belirler.
toplam 14 dizeden oluşur.
Kısa bentteki dize sayısı, uzun bendin yarısıdır.
V
En çok kullanılan kafiye düzeni: abab, abba,
V
ccd, eed.
Terzarima Divan Şiirinden Geliştirilen Nazım Şekli
G Türk edebiyatına Servetifünuncular Serbest Müstezat
getirmiştir. G Divan şiirindeki “müstezat” nazım şeklinden
“Örüşük uyak” da denir..
V geliştirilmiştir.
Sayı sınırı olmayan üçlüklerden oluşur.
V
Uzun ve kısa dizelerden oluşur.
V
Tek dize ile bitirilir.
V
Kısa dizelere “zeyl” denir.
V
Kafiye düzeni: aba, bcb, cdc, ded (...), e.
V
Triyole Bir şiirde birden fazla kalıp kullanılabilir.
V

VOn mısralı bir nazım şeklidir. Anjanbumanlar yapılır.

V
VKafiye düzeni: ab - ccca - dddb. Şiirin düzyazıya yaklaşmasını sağlamıştır.
V

kamp2022 edebiyat

Mensur Şiir (Mensure) SARI GÜL

Şairane bir konuyu, his, hayal ve düşünceyi
V
kısa şekilde ve yoğun bir üslupla anlatan düzyazı Gözlerin elindeki güle merkûz idi (dikilmişti).
türüdür. Parmakların aheste aheste (yavaş yavaş)
Mensur şiir kavramının isim babası, Halit Ziya
V yaprakları koparıp rüzgâra bahşediyordu.
Uşaklıgil’dir.
Seni seyrettikçe kalbimde hüzünler
Eserler: hissediyordum. Şu anda hayalhanenin acı acı
3Halit Ziya Uşaklıgil: Mensur Şiirler, Mezardan
fikirlerle meşgul olduğundan emin idim.
Sesler
(Halit Ziya Uşaklıgil, Mensur Şiirler)
3Mehmet Rauf: Siyah İnciler

Şiir Mensur Şiir

Dizelerden oluşur. Cümlelerden oluşur.
Beyit, bent, dörtlük gibi birimler vardır. Paragraflar vardır.
Ahenk için ölçü, kafiye, redif kullanılabilir. Ölçü, kafiye, redif kullanılmaz.
Kafiye örgüsü bulunabilir. Kafiye örgüsü bulunmaz.
Temsilcileri: Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin,
Temsilcileri: Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf.
Süleyman Nazif...

www.youtube.com/kampus
 Servetifünun Romanı Dikkat
Servetifünun Romanının Genel Özellikleri Servetifünun Romancıları
G “Sanat için sanat” anlayışı benimsenmiştir. Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf,
G Batı tekniğine uygun ilk romanlar yazılmıştır. Hüseyin Cahit Yalçın, Safvet Nezihi,
G Realizm ve natüralizm akımlarından etkilenilmiştir. Safveti Ziya...
Dönemin Bağımsız Romancıları
Neden-sonuç ilişkisi, kurguda belirleyici olmuştur.
V
Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ahmet
Kişiler; toplumun üst kesiminden, konak ve yalı hayatından
V
Rasim.
seçilmiştir.
Kişilerin ruh tahlilleri, ayrıntılı ve başarılıdır.
V
Halit Ziya Uşaklıgil
G Mekân olarak çoğunlukla İstanbul, Boğaziçi, konaklar ve (1866-1945)
yalılar seçilmiştir. Batılı anlamdaki ilk
G Çevre tasvirleri; eseri süslemek için değil, kahramanların başarılı romanları
kişiliklerinin oluşumunu tamamlayabilmek için yapılmıştır. yazmıştır.
G Yazarlar, olay anlatımında kendi kişiliklerini gizlemiştir.
Mehmet Rauf (1875-
Batılılaşma, aile, yasak aşk, hayal-hakikat çatışması, kaçış
V
1931)
vb. temalar işlenmiştir.
Türk edebiyatındaki ilk
Arapça ve Farsça tamlamalardan oluşan ağır, süslü, sanatlı
V psikolojik roman olan
bir dil kullanılmıştır. Eylül’ü yazmıştır.

kamp2022 edebiyat

MAİ VE SİYAH

(...) Ta hûlya hayatının başlangıcında, ümitlerinin incilası zamanında Tepebaşı Bahçesi’nde Haliç’e
bakarak seyrettiği mai gece ile o bârân-ı elması tahattur etti.
Gözlerinin önünde o mai gece ile bu siyah gece tekabül etti: Mai ve Siyah.
Ah! Biçare hırpalanmış, ezilmiş hayat!.. Mai bir gece ile siyah bir gece arasında geçen şu nasipsiz,
bahtsız ömür!.. Bir bârân-ı elmas altında inkişaf ederek şimdi bir bârân-ı dürr-i siyahın altında
gömülen o emel çiçekleri!..
İşte, işte, görüyor, gözlerinin önünden yağan bu siyahlıklar, denize döküldükçe bir bir sekerat
zemzemesiyle boğulan bu zulmetler, işte bunlar o hulya hayatının üzerine çekilen bir matem kefeni
değil miydi?
O vakit denize baktı: Siyah bir deniz.. Karanlığın içinde geminin kenarından esmer bir köpükle
kaynaşarak firar eden o siyahlıkları görüyor, altında mahuf, muhiş, adem vehmi veren siyahlıktan
başka bir şey görmüyordu.
Ah! Bu denizin zulmetlerinde saklanan hakikatler, asıl hakikat… Bir karar hamlesi yalnız bir küçük
hareket, oraya gidebilirdi. Oraya gitmek, bu siyahlığın içine, bir daha çıkılamaz, avdet olunamaz
derinliklere gitmek… (...)
Halit Ziya Uşaklıgil

www.youtube.com/kampus
 Halit Ziya Uşaklıgil
Mai ve Siyah
G İdealist bir şairin iç dünyası, orta hâlli bir Türk
ailesinin yaşayış tarzı, zevkleri, o devrin basın
hayatı betimlenmiştir.
3Romanın öne çıkan kişileri; Ahmet Cemil,
Lamia, Hüseyin Nazmi, Raci’dir.
G “Nesil romanı” olarak değerlendirilen eserde
Ahmet Cemil, Servetifünuncuları ve aydın
çevreyi temsil etmektedir.
G Hep zengin kişileri anlatan yazarın bu
romandaki başkişisi Ahmet Cemil, geçim
sıkıntısı çeker.
3Romanda hayal-hakikat çatışması, hayal
kırıklığı, karamsarlık temaları işlenmiştir.
G Ahmet Cemil; “mai hayallerden siyah hakikate”
düşünce kötümser olur.
3Olaylar, 19. yüzyıl sonlarının İstanbul’unda
geçmektedir.
kamp2022
Halit Ziya Uşaklıgil
Kırık Hayatlar
3Kişi kadrosunda öne çıkan isimler arasında
Ömer Behiç, Vedide, Neyyir, Nebile, Bekir
Servet yer alır.
3Aile teması işlenmiştir.
G Orta hâlli, fakir Türk aileleriyle sosyetik bir
aile tipi ve bu ailelerin yaşam tarzları; geniş bir
çerçevede ele alınmaktadır.
3İstanbul’un üst tabakasının yaşamı, bunalımları
ve çıkmazları gerçekçi bir bakışla yansıtılmıştır.
3Arka planda toplumsal sorunlara göndermeler
de söz konusudur.
3Olaylar, İstanbul’da geçer.
www.youtube.com/kampus
Halit Ziya Uşaklıgil
Aşk-ı Memnu
G Türk romanında aileden söz ederken akla
gelen ilk eserlerden biridir.
G Kişi kadrosunda öne çıkan isimler arasında
Bihter, Behlül, Adnan, Firdevs, Nihal yer alır.
G Batılı yaşam tarzına kaymış zengin bir Türk
ailesinin hayatı ayrıntılarıyla ele alınır.
G 19. yüzyılın sonlarında oluşan zengin ve halktan
kopuk bir sınıfın yaşam biçimi yansıtılır.
G Geleneksel ailenin “sözde Batılı” yaşamın etkisi
altında çözülmesi ve yozlaşması anlatılır.
3Bihter ile Behlül arasındaki ilişki üzerinden
yasak aşk teması işlenir.
3Realizm ve natüralizmin etkilerini yansıtır.
3Olaylar, İstanbul Boğaziçi ve Heybeliadada’da
yer alan konak, yalı gibi kapalı mekânlarda
geçer.
3Olaylar, 19. yüzyılın sonlarında yaşanmaktadır.
edebiyat
Mehmet Rauf
Eylül
G Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk psikolojik
roman kabul edilmektedir.
3Romanın başkişileri; Suat, Necip ve
Süreyya’dır.
3Romanda Süreyya’yla evli olan Suat Hanım’ın,
akrabaları Necip’e âşık olması anlatılmıştır.
3“Yasak aşk” teması işlenmiştir.
3Olaylar; İstanbul’da, Beyoğlu ve Boğaziçi
çevrelerinde geçmektedir.
3Kişilerin psikolojik tahlilleri, çok başarılı şekilde
yapılmıştır.
 Hüseyin Cahit Yalçın Hüseyin Cahit Yalçın
Hayal İçinde Nadide

3Hayal-hakikat çatışması işlenmiştir. 3Ahmet Mithat etkisiyle yazılmıştır.

3Nezih’in, Rum kızı İzmaro’ya olan platonik aşkı 3Namık Kemal’in İntibah adlı romanıyla
anlatılmaktadır. parallelikler söz konusudur.
3Nezih, hayal dünyasında yaşar. 3Kötü karaktere sahip olan bir kadının yol açtığı
olumsuzluklar anlatılmaktadır.
3İzmaro’yu tandığında gerçeklerle hayallerin
örtüşmediğini anlar. 3Kişi kadrosunda öne çıkan isimler arasında
Nadide, Fuat, Ali Bey, Elmas, İboş, Nadir Bey
3Hayal-hakikat çatışmasında kazanan, hakikat
yer alır.
olur.
3Olaylar; İstanbul’da, Tepebaşı ve Büyükada gibi
mekânlarda geçmektedir.

kamp2022 edebiyat

Servetifünun Hikâyesi Dikkat

Servetifünun Hikâyesinin Genel Özellikleri Servetifünun Hikâyecileri
G Sanat için sanat görüşü benimsenmiştir. Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf,
Maupassant Tarzı olay öyküleri yazılmıştır.
V Hüseyin Cahit Yalçın, Safveti Ziya...
G Teknik yönden gelişmiş, sanat değeri artmıştır.
Sanatçıların içe dönük, karamsar bakışı; hikâyelere
V Ahmet Hikmet Müftüoğlu
yansımıştır. Daha sonra Millî Edebiyat
Olaydan çok, kişilere, onların ruhsal durumlarına yer
V anlayışına bağlanan
verilmiştir. yazar, Servetifünun
Dönemi’nde Haristan
Betimlemeler işlevsel olarak kullanılmıştır.
V ve Gülistan adlı hikâye
Gerçek hayat sahnelerine yer verilmiştir.
V kitabını yazmıştır.
En çok; aşk, aile, evlilik gibi temalar işlenmiştir.
V
Bireysel duyarlılığa bağlı olarak toplumsal temalara da
V
girilmiştir. Dikkat
Romana göre yalın bir dil kullanılmıştır.
V Dönemin Bağımsız İsimleri
Yer yer Anadolu’ya açılma söz konusudur.
V Servetifünun Dönemi’nde Hüseyin
Önce romantizm, sonra realizm ve natüralizmin etkisi
V Rahmi Gürpınar ile Ahmet Rasim,
görülür. bağımsız çizgide eser vermiştir.

www.youtube.com/kampus
 BU MUYDU?

(...) Biz, zavallı genç kızlar, ümitlerimizi, hülyalarımızı bu kelimenin [evlilik] perde-i esrarı altında
mahfî [saklı] zannediyoruz. O perdenin ucunu kaldırdığımız zaman bütün imâlimizi [emellerimizi]
tecemmu etmiş [toplanmış] bize muntazır [bizi bekliyor] göreceğiz hülyasındayız. (...) Hülyaları,
kırılmış kanatlarını çırparak uçmuş, zavallı kadın bütün enkaz-ı âmâlının [umut kırıklığının] hal-i
izmihlali [yok oluşu] karşısında bu feci neticeye inanamıyormuş gibi ‘bu muydu’diyor. (...)
O parlak nokta [mutluluk] bir hayatın fevkinde [üstünde] bir âlem gibi fikrime hedef-i pervaz
olmuş idi. Orada bir şey bulacağımdan emindim! Hülya, o afet-i hayat bana kanatlarını vermiş idi.
Daima oraya ilerliyordum. (...)
Heyhat! Avucumun içinde ziya [ışık] ezilip söndü, bir zıll-ı hazin [hüzünlü bir gölge] olup kaldı. İşte
o vakit anladım! O vakit, kapalı bir kutunun içinde tasavvuruna [anlayışına] sığmayan bir şeyin
vücuduna [varlığına] imkan verip de kapağını açtığı zaman hiçbir şey bulamayan bir çocuk gibi
omuzlarımı silkerek ‘bu muydu’ dedim. (...)
Zergun meyus [üzgün] bir nazarla Nesibe’ye baktı, dudakları titredi bir şey söylemek istedi,
söyleyemedi. (...) Artık üç seneden beri zapt ettiği gözyaşları boşandı. Zavallı kız, orada bu refika-i
ye’sin [umutsuzluk yoldaşının] omuzunda hüngür hüngür ağladı. (...)
Halit Ziya Uşaklıgil, Bu muydu?

kamp2022 edebiyat

Servetifünun Tiyatrosu Hüseyin Suat Yalçın

3Şehir tiyatrolarınon atası olan
Servetifünun sanatçıları, II. Abdülhamit
V
Darülbedayi, 1914’te açılmıştır.
Dönemi’nin sosyal ve siyasal koşulları gereği
3Darülbedayi’deki ilk
tiyatroya önem verememiştir. profesyonel temsil, Hüseyin
Servetifünun sanatçıları içinde tiyatroyla en
V Suat Yalçın’ın Emile
çok, Hüseyin Suat ilgilenmiştir. Fabre’dan uyarladığı Çürük
Temel adlı oyundur.
Servetifünun Tiyatrosunun Genel Özellikleri
Tanzimat sanatçılarının yüklediği işlev terk
V
edilmiştir. Dikkat
Fransız edebiyatı örnek alınmıştır.
V Tiyatro Yazan Sanatçılar:
Oynanması amacıyla yazılmıştır.
V Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Hüseyin Suat
Teknik açıdan kusursuz değildir.
V Yalçın, Cenap Şehabettin, Faik Ali Ozansoy,
Diğer türlere göre yalın bir dil kullanılmıştır.
V Ali Ekrem Bolayır...
Daha çok, bireysel temalar ele alınmıştır.
V
En çok, “aile” teması işlenmiştir.
V Dikkat
Özellikle Batılılaşma, medeni haklar, evlenme,
V Bağımsız Sanatçılar:
boşanma ve kadın sorunları üzerinde Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın tiyatro türünde
durulmuştur. eserleri vardır.

www.youtube.com/kampus
 KAYSERİ GÜLLERİ
(Bodos Ağa’nın yazıhanesinde Diyana ile Aleko karşı karşıya oturmışlardır ve Diyana mektupları
açmakta, Aleko kaydetmektedir.)
Birinci Meclis
Diyana, Aleko
Diyana – İstanbul’da balık pazarında Giresunlı Haci Lambu’ya birinci maldan pasdırma elli okka...
İzmir’de gümrük rıhtımında Atanalı Bakkal Petraki’ye yağlı cinsinden pasdırma yüz kırk okka.
Aleko – Bu Petraki galiba yağlı bir müşteri olacak.
Diyana – İyi mal alıyor amma zor para viriyor. Her faturamızı iki defa tekid idiyoruz... İstanbul’da
Asma Altı’nda kırk numerolu dükkânda Sinoplu usta Bodos’a iki yüz okka pasdırma ile yüz yiğirmi
okka iyi cinsinden sumak.
Aleko – Pederinüz Bodos Ağa borclılara karşı pek fazla lütufkârlık idiyor Madmuazel.
Diyana - Evet, babam pek insaniyetli bir adamdır. Lokmasını ağzından kapacak olsan yine sesini
çıkarmaz.
Aleko - Orası muhakkak.
Diyana - Hattâ lokmasını kapan adama kuru ekmek yimesin diye katık bile virmeğe kalkışır.
(...)
Hüseyin Suat Yalçın, Münir Nigar

kamp2022 edebiyat

Servetifünun Öğretici Metinleri

Servetifünun Öğretici Metinlerinin Genel Özellikleri Ahmet Şuayp
G Batı edebiyatı, günü gününe izlenmiştir. 3Sadece eleştiri türüne
Sosyal ve siyasal konulara çok girilememiştir.
V yoğunlaşmıştır.
Sohbet ve fıkralarda günlük hayat yansıtılmıştır.
V 3Hippolyte Taine’in eleştiri
Eleştiri, hatıra ve gezi yazısına önem verilmiştir.
V
anlayışından etkilenmiştir.
Eleştiri, edebî bir tür hâline getirilmiştir.
V
Eleştirilerde sanatsal konular tartışılmıştır.
V
Halit Ziya Uşaklıgil
G Edebî değere sahip ilk hatıralar kaleme alınmıştır. G Edebî değerdeki ilk hatıraları
Hatıralarda edebiyat dünyasının yanında siyasi
V kaleme almıştır.
konular da anlatılmıştır. 3Kırk Yıl, Saray ve Ötesi gibi
Seyahat kısıtlaması vardır ancak gazeteci veya
V kitapları yazmıştır.
sürgün olarak gidilen yerlerle ilgili gezi yazıları
yazılmıştır.
Roman ve şiire göre daha sade bir dil kullanılmıştır.
V Cenap Şahabettin
3Gezi yazısı türünde eser
Temsilcileri:
vermiştir.
Halit Ziya Uşaklıgil, Cenap Şahabettin, Ahmet Şuayp,
3Özellikle betimlemelerde sanatlı
Hüseyin Cahit Yalçın, Ali Ekrem Bolayır, Ahmet İhsan ve şiirsel bir dil kullanmıştır.
Tokgöz...

www.youtube.com/kampus
 İLK ÇOCUKLUK
Bende kitap merakının ne zaman başladığını bulmak için gözlerimi geçmişe çevirdiğimde
çocukluğuma kadar inmek gereğini duyuyorum. İlk kitaplığım, elime geçirebildiğim bir ayakkabı
kutusu olmuştur. Bütün özen ve dikkatimle burada sakladığım değerler de sanırım sokaklarda
satılan destanlar, Âşık Garip ve Kerem hikâyeleri idi. Daha sonraları, marangoz yapısı ufak bir
kitaplığım olduğu vakit de oynarken içine girebilecek kadar küçüktüm.
Oyun ve oyuncak... Başım pek hoş değildi onlarla. Babamın beni oyuna zorladığını bugün bile
hatırlarım. Ama kitaplarla oynamak için özendirilmeme pek gerek yoktu. Sonunda babam kitaplara
zarar vermediğimi anlayınca kendininkileri de bana bırakmakta güven gösterdi.
Hazreti Ali’nin savaşları, Battal Gazi, Kara Davut... Elime nereden geçtiğini bilemediğim kitaplar...
Âşık Garip’e, Kerem hikâyesine yeğ tuttuklarım bunlardı. Geceleri aile arasında okunan romanlar
bile örneğin, Hayber Kalesi önünde Hazreti Ali’nin gösterdiği yiğitlik hikâyeleri kadar coşku
uyandırmazdı bende.
Ev yaşamımızın bendeki en eski anıları, bu gece okumalarıyla karışıktır. Yemekten sonra babam
kahvesini içerken biraz konuşulurdu. Sonra babamın bir işareti üzerine ablam eline bir kitap alır,
gaz lambasının yanına oturur, bir gece önce bıraktığı yerden okumaya başlardı. Annem, babam
sessizce dinlerlerken ben hikâyeyi izlemeye uğraşır; sonunda yorulup minderin üzerinde derin bir
uykuya dalardım. (...)
(Hüseyin Cahit Yalçın, Edebiyat Anıları)

kamp2022 edebiyat

Anı (Hatıra) Biyografi

Batılı anlamda ilk örnekleri verilmiştir.
V
G Edebî değerdeki ilk anıları Halit Ziya yazmıştır.
G Beş ciltten oluşan Kırk Yıl, edebî değere sahip
hatıra türünün ilk örneklerindendir.
Sosyal ve siyasal konulara da girilmiştir.
V
Dönemin edebiyat ortamı yansıtılmıştır.
V
Sanatçılarının özel hayatı anlatılmıştır.
V
Şiire göre daha yalın bir dille yazılmıştır.
V
Kaynak niteliğine sahiptir.
V
Önemli hatıralar:
3Halit Ziya Uşaklıgil: Kırk Yıl, Saray ve Ötesi,
Bir Acı Hikâye.
3Mehmet Rauf: Edebî Hatıralar.
3Hüseyin Cahit Yalçın: Edebiyat Anıları, Siyasal
Anılar.
3Ahmet İhsan Tokgöz: Matbuat Hatıralarım.
3Ahmet Rasim: Eşkâl-i Zaman, Falaka,
Gecelerim.
Bu dönem sanatçılarından Süleyman Nazif’in
“Mehmet Âkif” adlı biyografi çalışması vardır.
Gezi Yazısı
Servetifünuncular, sürgün veya gazeteci
V
olarak gittikleri Doğu ve Batı hakkında gezi
yazıları kaleme almıştır.
Cenap Şahabettin, gezi yazılarında süslü ve
V
sanatlı bir dil kullanmıştır.
Ahmet İhsan Tokgöz, resimli ilk Avrupa
V
seyahatnamesini yazmıştır.
Önemli gezi yazıları:
3Ahmet İhsan Tokgöz: Avrupa’da Ne Gördüm
3Cenap Şahabettin: Hac Yolunda, Avrupa
Mektupları, Âfâk-ı Irak.
Makale
G Hüseyin Cahit Yalçın, makaleleriyle ün
yapmıştır.
VHüseyin Cahit Yalçın’ın 1901’de Fransızcadan
çevirdiği Edebiyat ve Hukuk adlı makale,
Servet-i Fünun dergisinin kapatılmasına yol
açmıştır.

www.youtube.com/kampus
Eleştiri (Tenkit) Fıkra
Eleştiri, edebî bir türü hâline gelmiştir.
V Gerçek anlamdaki ilk örnekleri verilir.
V
Batı tarzına uygun eleştiriler yazılmıştır.
V Hüseyin Cahit Yalçın, Ahmet Rasim, Hüseyin
V
Rahmi Gürpınar; bu türde yazılar yazar.
Batılı eleştiri metotları tanıtılmıştır.
V
3Ahmet Rasim: Eşkal-i Zaman, Cidd ü Mizah,
“Sanatçıya dönük eleştiri” anlayışı
V
Muharrir Bu Ya, Gülüp Ağladıklarım
benimsenmiştir.
Hippolyte Taine’in tarihsel eleştiri (topluma
V
Sohbet
Ahmet Rasim, sohbet türünün ilk yetkin
V
dönük eleştiri) anlayışından etkilenilmiştir.
ürünlerini vermiştir.

Ahmet Şuayp, eleştiri türüne odaklanmış;

V
nesnel eleştiriyi yerleştirmeye çalışmıştır.
Önemli eleştiri metinleri:
3Ahmet Şuayp: Hayat ve Kitaplar.
3Hüseyin Cahit Yalçın: Kavgalarım.
3Ali Ekrem Bolayır: Şiirimiz.
3Halit Ziya Uşaklıgil: Hikâye, Sanata Dair.
Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin
V
Cahit Yalçın sohbet türünde yazılar yazmıştır.
3Ahmet Rasim: Ramazan Sohbetleri.
Deneme
Denemeye benzeyen yazılar yazılmıştır.
V
Bazı eserlerde denemeyi andıran metinlere
V
rastlanır.
3Cenap Şahabettin: Evrak-ı Eyyam.

kamp2022 edebiyat

SERVETİFÜNUN DÖNEMİ SANATÇILARI

Servetifünun Yazarları Servetifünun Şairleri Bağımsız Sanatçılar

3Tevfik Fikret
3Halit Ziya Uşaklıgil
3Cenap Şahabettin
3Mehmet Rauf
3Süleyman Nazif
3Hüseyin Cahit Yalçın
3Hüseyin Sîret Özsever
3Ahmet Şuayip 3Hüseyin Rahmi Gürpınar
3Ali Ekrem Bolayır
3Safvet Nezihi 3Ahmet Rasim
3Hüseyin Suat Yalçın
3Safveti Ziya
3Faik Ali Ozansoy
3Ahmet Hikmet Müftüoğlu
3Celâl Sahir Erozan

HaTCeM

www.youtube.com/kampus
 Servetifünun Şairleri
Tevfik Fikret

G 1901’e kadar bireysel, 1901 sonrası toplumsal ve siyasal temaları işlemiştir.

G Önce romantizmden etkilenmiş, parnasizmden biçim mükemmelliğini almıştır.
G Tabiat ve mizacını şiirlerine çok iyi yansıtmıştır.
G Çok etkili ve mağrur bir kişiliğe sahiptir.
G II. Abdülhamit yönetimindeki istibdat İstanbul’una olan kinini anlattığı Sis adlı şiiri çok meşhurdur.
G Aruzu, Türkçeye ustalıkla uygulamıştır.
G Aruzun kalıplarını müzikaliteleri bakımından ilk kez o değerlendirmiştir.
G Kimi şiirlerinde (manzum hikâyeler), konuşma dilinin anlatım özelliklerini kullanmıştır.
G Divan nazmının müstezat şeklini değiştirerek serbest müstezat nazım şeklini oluşturmuştur.
G Uyak düzenine büyük bir serbestlik getirmiştir.
G Beyit bütünlüğünü kırmış, nazmı nesre yaklaştırmıştır.
G Batıcılık düşünce akımını savunmuştur.
V Oğlu Haluk’ta sembolize ettiği ideal gençlik için şiirler yazmıştır.
V Şiire “bilim, fen, teknik” kavramlarını sokmuştur.
Eserleri
Meşhur şiirleri: Balıkçılar, Han-ı Yağma, Tarih-i Kadim, Haluk’un Bayramı, Sis, Rücu.
Manzum hikâyeleri: Balıkçılar, Hasta Çocuk, Nesrin, Ramazan Sadakası, Hasan’ın Gazası.
Şiir kitapları: Rübab-ı Şikeste, Haluk’un Defteri, Şermin.

kamp2022 edebiyat

Cenap Şahabettin

G Parnasizmi Türk edebiyatına tanıtan şair olmuştur.

G Sembolizmin öncüsü sayılmaktadır.
VBiçim mükemmelliğine ve ahenge önem vermiştir.
VSosyal ve siyasal konulara hiç girmemiştir.
V“Aşk, kadın ve tabiat” temalarını işlemiştir.
G Konularını daha çok doğadan (tabiattan) almıştır.
VTabiat ile insan ruhu arasında bir bağ kurmaya çalışmıştır.
G Şiir ve edebiyatın konuşma dilinden ayrı ve üstün olması gerektiği görüşünü savunmuştur.
G Şiirlerinde kurduğu özgün imgelerle dikkat çekmiştir.
V“Saat-ı semenfâm” (yasemin kokulu saatler) gibi özgün imgeler kullanmıştır.
VHep aruzu tercih etmiş, aynı şiirde birden fazla aruz kalıbını kullanmıştır.
Eserleri
Şiir: Tamat.
Özdeyiş: Tiryaki Sözleri.
Gezi yazısı-mektup: Hac Yolunda, Avrupa Mektupları, Suriye Mektupları, Afak-ı Irak .
Makale: Evrak-ı Eyyam, Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh.
Tiyatro: Körebe, Yalan.

www.youtube.com/kampus
Süleyman Nazif Hüseyin Siret Özsever

Namık Kemal’in etkisinde kalmıştır.

V “Hüzün ve elem şairi”dir.
V
1908 sonrasında millî ve dinî temalara
V Aşk, kadın, aile, özlem, gurbet ve tabiat
V
yönelmiştir. temalarına yoğunlaşmıştır.
Duygulu ve coşkulu bir anlatımı benimsemiştir.
V Şiirlerinde tabiat, bir fon olarak göze çarpar.
V
İstibdada karşı şiirlerini Gizli Figânlar’da
V Aruzun yanında hece ölçüsünü de kullanmıştır.
V
toplamıştır.

Eserleri
Eserleri Şiir: Leyal-i Girizan, Bağbozumu.
Şiir: Gizli Figânlar, Fırak-ı Irak, Batarya ile Ateş, Manzum yergi: Kıvılcımlı Kül, Kargalar.
Malta Geceleri.
Biyografi: Mehmet Âkif.

kamp2022 edebiyat

Ali Ekrem Bolayır Hüseyin Suat Yalçın

Namık Kemal’in oğludur.

V Hüseyin Cahit Yalçın’ın ağabeyidir.
V

Hece ölçüsünü de kullanmıştır.

V Lirik şiirleriyle tanınmıştır.
V

Çocuklar için Şiir Demeti adlı eseri yazmıştır.

V 1908 sonrasında mizahi anlatımla sosyal ve
V
toplumsal temalara yönelmiştir.
1908 sonrası sosyal ve millî temalara
V
yönelmiştir. “Gâve-i Zâlim” takma adıyla hicivler yazmıştır.
V

Yunan Harbi nedeniyle yazdığı Vasiyet isimli şiiri

V
ile tanınmıştır.
Eserleri
Şiir: Kasîde-i Askeriyye, Kırmızı Fesler, Rûh-ı
Kemâl (nazım-nesir), Zılâl-ı İlhâm, Ordunun
Defteri, Ana Vatan, Şiir Demeti, Vicdan Alevleri.
Darülbedayi’deki ilk profesyonel temsil, Emile
V
Fabre’dan uyarladığı Çürük Temel adlı
oyunudur.
Eserleri
Şiir: Lane-i Melal, Gave Destanı (mizahi şiirler).
Tiyatro: Kirli Çamaşırlar, Çürük Temel, Kayseri
Gülleri, Yamalar, Harman Sonu, Ahrette Bir Gün
(manzum tiyatro), Hülle, Şehbal.

www.youtube.com/kampus
Faik Ali Ozansoy Celal Sahir Erozan

Süleyman Nazif ’in kardeşidir.

V Aşk ve kadın şairidir.
V
Aşk, kadın ve tabiat temalarına yoğunlaşmıştır.
V Faik Ali’den sonra Fecriati Topluluğu’nun başına
V
1908 sonrasında sosyal temalara ve yurt
V
geçmiştir.
sevgisine yönelmiştir. Daha sonra da Genç Kalemler topluluğuna
V
Fecriati Topluluğu’nun başına geçmiştir.
V
katılmıştır.
Sade dil anlayışını savunmuştur.
V

Eserleri
Şiir: Fani Teselliler, Temasil, Elhan-ı Vatan. Eserleri
Şiir: Beyaz Gölgeler, Buhran.
Manzum tiyatro: Payitahtın Kapısında, Nedim ve
Lale Devri. Şiir-düzyazı: Siyah Kitap.

kamp2022 edebiyat

Servetifünun Yazarları

Halit Ziya Uşaklıgil

G Modern anlamda romancılığımızın kurucusu sayılmaktadır.

G Batılı roman ve hikâye tekniğine uygun, ilk başarılı örnekleri vermiştir.
G Zamanının İstanbul’unu en çok dile getiren sanatçılardandır.
G Romanlarında aydın kişileri, hikâyelerinde ise halkı anlatmaya çalışmıştır.
G Eserlerinde yüksek zümreye ait kişilerden seçtiği kahramanları anlatmıştır.
G Kahramanlarının çoğu Boğaziçi, Beyoğlu, Adalar gibi zengin ve modern semtlerde yaşar.
G Realizm ve natüralizm akımlarının etkisinde kalmıştır.
G Romanlarında, ruh çözümlemelerine çok önem vermiştir.
G Eserlerinde, alışılmış olandan ayrı bir söz dizimi vardır.
V Ağır, sanatlı ve kapalı bir dil kullanmıştır.
Eserleri
Roman: Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar, Nesl-i Ahir, Nemide, Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve
Şürekası, Sefile.
Hikâye: Bir Yazın Tarihi, Solgun Demet, Sepette Bulunmuş, Hepsinden Acı...
Tiyatro: Füruzan, Kâbus, Fare.
Anı: Kırk Yıl, Saray ve Ötesi, Bir Acı Hikâye.
Mensur şiir: Mezardan Sesler, Mensur Şiirler.

www.youtube.com/kampus
Mehmet Rauf

Bazı yazılarında Rauf Vicdani mahlasını kullanmıştır.

V
Çoğu eserinde aşk, kadın, yasak aşk temalarını işlemiştir.
V
G Romantik ferdin iç dünyasını, romantik duyguları, hayalleri ve aşkları ele almıştır.
G Romanlarında sosyal çevreye ve olaya değer vermemiştir.
G Romanlarında psikolojik içeriğe yönelmiş, psikolojik romanlar yazmıştır.
G İlk psikolojik roman olan Eylül’ü yazmıştır.
G Halas dışındaki eserlerinde Batıcılık akımının etkisinde kalmıştır.
G Kurtuluş Savaşı’nı konu alan Halas’ta yurtseverlik duygularını anlatmıştır.

Eserleri
Roman: Eylül, Bir Zambak Hikâyesi, Genç Kız Kalbi, Bir Aşkın Tarihi, Karanfil ve Yasemin, Böğürtlen,
Define, Kan Damlası, Son Yıldız, Harabeler, Kâbus, Ferdayı Garam, Halas...
Hikâye: İntizar, Âşıkane, Bir Aşkın Tarihi, Kadın İsterse...
Tiyatro: Pençe, Cidal, Sansar.
Mensur şiir: Siyah İnciler.

kamp2022 edebiyat

Hüseyin Cahit Yalçın Ahmet Hikmet Müftüoğlu

Servetifünun’a yöneltilen eleştirilere cevap

V Önce Servetifünuncularla sonrasında Millî
V
vermiştir. edebiyatçılarla hareket etmiştir.
Polemikleriyle tanınmıştır.
V Servet-i Fünun dergisinde çıkan hikâyelerini
V
Hayat-ı Hakikiye Sahneleri’ndeki hikâyeleri
V
Hâristan ve Gülistan adlı kitabında bir araya
röportaj havasını yansıtır. getirmiştir.

Hikâyelerinde İstanbul’da yaşayan azınlıkları,

V
Servetifünun Dönemi’nde ferdî duyuş ve
V
seçkin kişileri anlatmıştır. estetik kaygıyı ön planda tutmuştur.

Eserleri Eserleri

Roman: Nadide, Hayal İçinde. Hikâye: Hâristan ve Gülistan, Çağlayanlar.

Hikâye: Hayat-ı Muhayyel, Niçin Aldatırlarmış. Roman: Gönül Hanım.

Anı: Siyasal Anılar, Edebiyat Anıları.

Eleştiri: Kavgalarım.

www.youtube.com/kampus
Ahmet Şuayp Safveti Ziya Safvet Nezihi

Batı edebiyatını günü güne

V Gerçek anlamda Batı tarzı
V Daha çok, aşk temasını
V
izlemiştir. hayatın inceliklerini en iyi işlemiştir.
Eleştiriyi Batılı anlamda bir
V
bilenlerdendir. Romantik duyarlıklara sahip
V
edebî tür hâline getirmiştir. Batı tarzı hayatı hem yaşamış
V kişileri anlatmıştır.
Eleştiriye nesnel bir bakış açısı
V
hem anlatmıştır.
getirmeye çalışmıştır. Eserlerinde kendi hayatından
V
beslenmiştir. Eserleri
Roman: Zavallı Necdet, Kadın
Eserleri Kalbi.
Eleştiri: Hayat ve Kitaplar, Eserleri Tiyatro: İzah ve İstizah.
Esmar-ı Matbuat (Basın Roman: Salon Köşelerinde.
Meyveleri). Hikâye: Kadın Ruhu, Çehreler.
Tiyatro: Haralambos Cankiyadis.

kamp2022 edebiyat

Bağımsız Sanatçılar
Hüseyin Rahmi Gürpınar

G Servetifünun Dönemi bağımsız yazarlarındandır.

VAhmet Mithat’ın “halk için roman” anlayışını benimsemiştir.
G “Sokağı edebiyata getiren sanatçı” olarak anılmaktadır.
G Natüralizmden etkilenerek hayatın olumsuz yanlarını yansıtmıştır.
VKahramanlarını, yetiştikleri ortamın diliyle konuşturmuştur.
G Roman ve öykülerinde ince bir mizah vardır.
G Eserlerinde eski yeni çatışması, yüzeysel Batılılaşma ve aile geçimsizliklerini işlemiştir.
G İstanbul’u çeşitli yönleriyle yansıtmış; yoksulların ve orta sınıfın yaşamına yoğunlaşmıştır.
G İffet, Şıpsevdi ve Tesadüf’te Aksaray’ı; Cehennemlik ve Metres’te yalıları anlatmıştır.
G Şık’taki Şöhret, Şıpsevdi’deki Meftun üzerinden alafrangalık modasıyla alay etmiştir.
Eserleri
Roman: Şık, İffet, Mutallaka, Mürebbiye, Metres, Tesadüf, Nimetşinas, Şıpsevdi, Kuyruklu Yıldız Altında
Bir İzdivaç, Gulyabani, Cadı, Tebessüm-i Elem, Cehennemlik, Efsuncu Baba, Ben Deli miyim...
Hikâye: Kadınlar Vaizi, Namusla Açlık Meselesi, Katil Buse, İki Hödüğün Seyahati, Tünelden İlk Çıkış,
Gönül Ticareti, Melek Sanmıştım Şeytanı...
Tiyatro: Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince.

www.youtube.com/kampus
 Hüseyin Rahmi Gürpınar
Şık
3Kişi kadrosunda; Şatırzâde Şöhret, Maşuk
Bey, Madam Adel gibi isimler öne çıkar.
3Yanlış Batılılaşma, alafrangalık gibi temalar
işlenmiştir.
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Şıpsevdi
3Kişi kadrosunda; Meftun, Edibe, Kasım gibi
isimler öne çıkar.
3Yanlış Batılılaşma, alafrangalık gibi temalar
işlenmiştir.
kamp2022
Hüseyin Rahmi Gürpınar
İffet
3Kişi kadrosunda; İffet, Latif, Sabriye, Fettan
Raziye gibi isimler öne çıkar.
3Bireyin iç dünyasına odaklanan, psikolojik
tahlillerin yapıldığı bir romandır.
3İffet’ten hareketle yoksul, kimsesiz ve çaresiz
kadınların yaşadığı zorluklar anlatılmıştır.
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Nimetşinas
3Kişi kadrosunda; Neriman, Talat Hanım ve
Nihat Bey gibi isimler öne çıkar.
3Kadınlığın yüz akı olan kahramanın (Neriman)
hayat mücadelesi anlatılmıştır.
3Yazar, küçük yaştayken kaybettiği annesine
ithaf etmiştir.
www.youtube.com/kampus
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Mürebbiye
3Kişi kadrosunda; Anjel, Dehri Efendi, Şem’i,
Sadri gibi isimler öne çıkar.
3Batılılaşmanın konak hayatında yol açtığı
yozlaşma anlatılmıştır.
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
3Kişi kadrosunda; İrfan Galip, Lütfiye gibi
isimler öne çıkar.
3Kadın-erkek ilişkileri, evlilik, cahillik gibi temalar
işlenmiştir.
edebiyat
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Ben Deli miyim
3Kişi kadrosunda, Şadan ve Kalender Nuri gibi
isimler öne çıkar.
3İstanbul ve İstanbul yaşantısı, iki genç karakter
üzerinden anlatılmıştır.
3Toplumsal kurallar, genel ahlak, yozlaşmış
sosyal ilişkiler sorgulanmaktadır.
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Mutallaka
3Kişi kadrosunda; Akile Hanım, Mail Bey ve Mail
Bey’in Validesi gibi isimler öne çıkar.
3Gelin-kaynana arasındaki kavgalar, evlilik ve
boşanma konuları işlenmiştir.
3Anlatımda mektup türünden yararlanıldığı için
önemlidir.
Ahmet Rasim

Ahmet Mithat Efendi gibi “toplum için sanat” anlayışını benimsemiştir.

V
İstanbul’u, buradaki yaşamı bütün renkleri, çeşitliliği ve canlılığıyla anlatmıştır.
V
Türk toplumunun 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başındaki birçok özelliğini yansıtmıştır.
V
G Yazıları, 1890’dan sonraki kırk yıllık sosyal tarihini inceleyecekler için kaynak niteliğindedir.
Hüseyin Rahmi’nin romanlarında yaptığı “hayatı anlatma” işini fıkra ve anılarıyla başarmıştır.
V
Hüseyin Rahmi Gürpınar ile Boşboğaz isimli bir mizah dergisi çıkarmıştır.
V
Zekai Dede’den müzik dersleri almış, 60 kadar beste yapmıştır.
V

Eserleri
Roman: Kitâbe-i Gam...
Hikâye: Numune-i Hayal, Belki Ben Aldanıyorum...
Sohbet: Ramazan Sohbetleri.
Fıkra, makale: Eşkal-i Zaman, Cidd ü Mizah, Muharrir Bu Ya, Gülüp Ağladıklarım, Şehir Mektupları.
Anı: Falaka, Gecelerim, Muharrir-Şair-Edip.
Gezi yazısı: Romanya Mektupları.

kamp2022 edebiyat

FECRİATİ EDEBİYATI
Fecriati Topluluğunun Ortaya Çıkışı
Servetifünuncular 1901’de dağılınca edebiyatta bir boşluk oluşur.
V
1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet ile göreceli bir özgürlük yaşanır.
V
1909’da Bâb-ı Âli’deki Hilal gazetesinin matbaasında bir araya gelen bazı
V Dikkat
gençler, “Fecriati” (geleceğin şafağı) adıyla yeni bir topluluk kurar.
VBu genç edebiyatçılar, Fecriati Encümen-i Edebîsi Beyannamesi’ni İlk Edebî Topluluk
hazırlarlar. 20 Mart 1909’da
V1909’da yeniden yayımlanmaya başlanan Servet-i Fünun dergisinde bir Bâb-ı Âli’deki
araya gelmeyi kararlaştırırlar. Hilal gazetesinin
VFecriati Encümen-i Edebîsi Beyannamesi’ni, Servet-i Fünun dergisinde matbaasında yapılan
1910’da yayımlarlar.
toplantı ile bir araya
VAncak ülkede siyasi, sosyal ve edebî değişim çok hızlı gerçekleşmektedir.
V1911’de Genç Kalemler dergisi etrafında Millî Edebiyat anlayışı ortaya gelerek Fecriati adını
çıkar. alan topluluk, “Batı
V1912’de patlayan Balkan Savaşları, milliyetçilik akımını güçlendirir. Etkisindeki Türk
VBazı Fecriaticiler dâhil olmak üzere sanatçılar, Millî Edebiyat'a katılmaya Edebiyatı Dönemi”nde
başlar. çıkan ilk edebî
G II. Meşrutiyet sonrası edebiyat sahnesine çıkan ve genç edebiyatçılardan topluluk olmuştur.
oluşan bu topluluk, amaçladıkları pek çok şeyi başaramadan 1912’de dağılır.

www.youtube.com/kampus
Fecriati Beyannamesi’ni İmzalayan Bazı Sanatçılar
Ahmet Haşim, Emin Bülent (Serdaroğlu), Tahsin Nahit, Celal Sahir Dikkat
(Erozan), Cemil Süleyman, Hamdullah Suphi (Tanrıöver), Refik Halit İlk Edebî Beyanname
(Karay), Şahabettin Süleyman, İzzet Melih (Devrim), Ali Canip (Yöntem), (Bildiri)
Faik Ali (Ozansoy), Fazıl Ahmet (Aykaç), Mehmet Behçet (Yazar), G 1910’da Servet-i Fünûn
Mehmet Fuat (Köprülü), Müfit Ratip, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), dergisinde yayımlanan
İbrahim Alaattin (Gövsa)... Fecriati Encümen-i
Fecriati Topluluğu’na Başkanlık Yapan İsimler Edebîsi Beyannamesi,
Faik Ali Ozansoy (dağılan Servetifünunculardan)
V Türk edebiyatındaki ilk
Fazıl Ahmet Aykaç
V edebî beyannamedir.
Hamdullah Suphi Tanrıöver
V
Celal Sahir Erozan (dağılan Servetifünunculardan)
V

Fecriati Topluluğu’ndan Ayrılarak Millî Edebiyata Geçenler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu
V
Refik Halit Karay
V Fecriati Topluluğu’nun
Ali Canip Yöntem
V ilk başkanı,
Celal Sahir Erzozan
V Servetifünun edebiyatı
Hamdullah Suphi Tanrıöver
V temsilcilerinden Faik Ali
Mehmet Fuat Köprülü
V (Ozansoy) olmuştur.

kamp2022 edebiyat

Fecariati Beyannamesinin İçeriği

Fecriatiden önceki edebiyatlar eleştirilir.
V

Hizmetlerinden dolayı Servetifünunculara teşekkür

V
edilir fakat onların dönemlerinin bittiği belirtilir.
Yeni bir edebiyata ihtiyaç olduğu savunularak
V
Fecriatinin amaçları açıklanır.
Amaçlara ulaşmak için yapılacaklar sıralanır.
V

Fecriati Beyannamesi’nde Açıklanan Amaçlar

Edebiyata istekli ve yetenekli gençleri bir araya
V
getirmek.
Batı’nın önemli eserlerini Türkçeye çevirmek.
V

Konferanslar düzenleyerek halkı edebiyat konusunda

V
aydınlatmak.
Fecriati kütüphanesi adı altında bir yayın serisi
V
oluşturmak.
Batı edebiyatını daha iyi tanımak ve tanıtmak.
V

www.youtube.com/kampus
 Fecriati Edebiyatının Genel Özellikleri Dikkat
“Sanat için sanat” anlayışı benimsenmiştir.
V
G “Sanat şahsi ve muhteremdir.” sloganı esas alınmıştır.
VSerbest müstezat nazım şekli daha da geliştirilmiştir.
VDaha Batılı bir şiir oluşturmak istenmiştir.
G En çok; kadın, aşk ve doğa temaları işlenmiştir.
G Fecriati’nin sanat ve
G Aşk kadar, doğa betimlemeleri de tümüyle özneldir.
edebiyattaki temel
G Açık, yalın bir üslupları yoktur.
ilkesi, “Sanat şahsi
G Varlığı edebî sanatlarla süslemeye ve değiştirmeye çalışmışlardır.
ve muhteremdir.”
G Arapça ve Farsçadan yeni sözcükler alınmış, konuşma dilinden
uzaklaşılmıştır. (Sanat, bireyseldir
G Aruz ölçüsü kullanılmıştır. ve saygıdeğerdir.)
VŞiirde sembolizm, empresyonizm; roman ve hikâyede realizm, cümlesiyle özetlenebilir.
natüralizm akımlarından etkilenmişlerdir.
VTiyatroya önem verilmiştir.
VMakale, deneme, eleştiri gibi türlerle ilişkilendirilebilecek yazılar
yazılmıştır.
VAhmet Samim, sadece gazeteciliğe odaklanmıştır.
VServetifünuncular aşılamamıştır.

kamp2022 edebiyat

Fecriati Şiiri
“Sanat için sanat” anlayışıyla eser
V
vermişlerdir.
G Bireyci sanat anlayışını benimsemişlerdir.
G Fransız edebiyatından etkilenmişlerdir.
G Süslü, ağır ve kapalı bir dil kullanmışlardır.
VSerbest müstezadı daha da geliştirmişlerdir.
G Aruz ölçüsünü kullanmışlardır.
VKulak için kafiye anlayışını benimsemişlerdir.
G Kadın, aşk, tabiat vb. bireysel temaları
işlemişlerdir.
VTabiat varlıklarına kendi ruh hallerini
yansıtmışlardır.
G Sembolizm, parnasizm ve empresyonizmden
etkilenmişlerdir.
Temsilcileri
Ahmet Haşim, Emin Bülent Serdaroğlu, Tahsin
Nahit...
MERDİVEN
Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,
Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak...
Sular sarardı... yüzün perde perde solmakta,
Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta...
Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller;
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller,
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?
Bu bir lisân-ı hafîdir ki ruha dolmakta,
Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta...
Ahmet Haşim

www.youtube.com/kampus
 Fecriati Roman ve Hikâyesi Dikkat
Romanlarda, Servetifünun sanatçıları taklit
V Cemil Süleyman (Alyanakoğlu), hikâyelerini
V
edilmiştir. Timsal-i Aşk ve Ukde adlı kitaplarda toplamış;
Teknik bakımdan güçlü romanlar
V İnhizam, Siyah Gözler, Kadın Ruhu adlı
romanları yazmıştır.
yazılamamıştır.
İzzet Melih (Devrim), hikâyelerini Hüzün ve
V
Romanların içerik bakımından bir orijinalliği
V Tebessüm adlı kitapta toplamış; Tezat adlı bir
yoktur. roman yazmıştır.
Çoğunlukla romantik aşk temaları işlemiştir.
V
Müfit Ratip, Maupassant’ın Güzel Dost adlı
V
romanını tercüme etmiştir.
Psikolojik tahlillerde başarılı olunmuştur.
V
Süslü, sanatlı, ağır bir dil kullanılmıştır.
V
Maupassant Tarzı olay hikâyeleri yazılmıştır.
V Dikkat
Hikâyelerde, halk arasından seçilen kişiler
V
anlatılmıştır.
Romantizm, realizm ve natüralizm
V
akımlarından etkilenilmiştir. Türk edebiyatının önemli roman yazarlarından
Yakup Kadri ve Refik Halit, Fecriati
Temsilcileri Topluluğu’ndan ayrılarak Millî Edebiyat
Cemil Süleyman, İzzet Melih... sanatçılarına katılmıştır.

kamp2022 edebiyat

Fecriati Tiyatrosu
1908’den sonraki kısmi özgürlük, tiyatroları
V Müfit Ratip (1887-1920)
canlandırmıştır. 3Tiyatro eleştirmenliğinin
Amatör ve profesyonel pek çok topluluk,
V öncülerinden olmuştur.
yeniden temsiller vermeye başlamıştır. 3Sayfiyede, Zincir, Zeki Çocuk, Bir
Fecriati sanatçıları, Servetifünunculardan
V
Buhran, Kadın Pençesi adlı oyunları
yazmıştır.
farklı olarak tiyatroya önem vermiştir.
Henrich İbsen’in tiyatro anlayışından
V
etkilenilmiştir.
Dikkat
Eserlerde daha çok, “aşk” teması
V
işlenmiştir. Tahsin Nahit; Hicranlar, Jön Türk, Firar adlı
V
oyunları yazmıştır.
Teknik açıdan kusursuz eserler ortaya
V
konamamıştır. Tahsin Nahit, bu dönemde Kösem Sultan ve
V

Sergilenmesi amacıyla şiire göre daha sade

V
Ben Başka adlı tiyatro yapıtlarını ise Şahabettin
Süleyman’la birlikte kaleme almıştır.
bir dil kullanılmıştır.
Temsilcileri Şahabettin Süleyman ise Fırtına, Aralarında,
V
Kanun, Avdet, Aziz Katil, Kül ve Burgu, Çıkmaz
Müfit Ratip, Tahsin tahit, Şahabettin
Sokak, Yeni İzdivaçlarda, Kırık Mahfaza adlı
Süleyman...
tiyatro eserleri yazmıştır.

www.youtube.com/kampus
 Fecriati Öğretici Metinleri
Ahmet Haşim’in Bize Göre ve Gurabâhâne-i
V Ahmet Samim (1884-1910)
Laklakan adlı eserlerindeki bazı metinler
3Fecriaticiler içinde sadece
deneme türünün Batılı anlamdaki ilk örnekleri
gazetecilik yapan tek isimdir.
sayılabilir.
3İttihat ve Terakki Cemiyetini
Yakup Kadri, Ahmet Haşim, Hamdullah Suphi,
V
eleştiren Sada-yı Millet
Ali Canip, M. Fuat Köprülü ve Şahabettin gazetesinde başyazarlık yapmıştır.
Süleyman; eleştiri türünde yazılar yazmıştır.
31910’da Fazıl Ahmet Aykaç ile
Müfit Ratip, tiyatro eleştirmenliğine
V yolda yürürken suikasta kurban
odaklanmıştır. gitmiştir.
1908’den sonra yabancı ülkelerle kurulan
V
ilişkilerin gelişmesi ve gezilerin daha kolay hâle
gelmesi sayesinde gezi yazısı türünde ilerleme
Dikkat
sağlanmıştır. Fecriati sanatçıları, ortaya çıktıktan sonra
V
Ahmet Haşim’in Frankfurt Seyahatnamesi
V sürekli olarak kendilerini kabul etirmeye
gezi yazısının bu dönemdeki örneklerinden çalışmıştır.
biridir. Servetifünuncularla ve Genç Kalemler
V
Ahmet Haşim, fıkra türünde de yazılar
V dergisini çıkaran Millî Edebiyat taraftarlarıyla
yazmıştır. tartışmaya girmişlerdir.

kamp2022 edebiyat

BAŞ PARMAK
“İnsanın en asil uzvu hangisidir?” diye sorsalar hepimizin vereceği cevap budur: Dimağ! Halbuki,
dimağdan daha yüksek ve hattâ insanı diğer yaratıklardan ayıran ve onu bütün hayvanlara
nazaran üstün bir mevkie çıkaran dimağ değil, sadece elinin baş parmağı imiş. Baş parmağın
diğer parmaklarla birleşip iş görebilecek bir vaziyette olmasıdır ki insana unsurlar üzerinde
üstünlük imkânını veriyor. Bunu söyleyen tabiat tarihi ilmidir.
Gerçekten birçok hayvanların parmakları yoktur, parmakları teşekkül etmiş olanlarda ise baş
parmak, insanda olduğu gibi elin diğer parmaklariyle uyuşamadığından faydalı bir iş görecek
vaziyette değildir.
İlk insan, zekâsiyle değil, sırf elinin biçimi sayesinde taştan bir balta yapmağa muvaffak
olarak ağaç dallarını kesmiş ve mağara dışında, güneş ve gökyüzü altında, ilk mimarî eseri
yaratabilmiştir. İnsan medeniyetine başlayan, çekici ve testereyi tutan ilk eldir. Dağda, çölde ve
ormanda hayvan olarak kalan yaratıkların hepsi baş parmaklarını kullanamadıkları için şehirler
kuramamış, evler inşa edememiş ve neticede bir medeniyet kurmağa muvaffak olamamıştır.
Baş parmak, insan medeniyetinin yarısını vücuda getirdikten sonradır ki, dimağ, kemik
mahfazasında tabiî uykusundan silkinerek konuşmağa başlamış ve belki insan işlerine karışması
faydadan ziyade zarar vermiştir. (...)
Ahmet Haşim, Bize Göre

www.youtube.com/kampus
 Fecriati Sanatçıları
Ahmet Haşim

G “Saf şiir” anlayışını benimsemiştir.

G Sembolizm ve empresyonizmden etkilenmiştir.
G “Köylü vezni” dediği hece ölçüsünü kullanmamıştır.
G Şiirlerini hep aruz ölçüsüyle yazmıştır.
G En çok, aşk ve tabiat temalarını işlemiştir.
G Şiirde müzikaliteye büyük önem vermiştir.
VŞiiri, sözle musiki arasında sözden çok musikiye yakın bir tür olarak değerlendirmiştir.
G Şiiri sessiz bir şarkı olarak görmüş, şiirin duyulmak için yazıldığını savunmuştur.
G Hayalî bir âleme sığınma isteği, birçok şiirinde görülür.
G “Akşam, gurup, şafak, gece, göller” gibi hayale elverişli tabiat manzaralarını anlatmıştır.
G Şiirle ilgili görüşlerini Piyâle adlı şiir kitabının ön sözünde, “Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar” başlığı
altında yayımlamıştır.
G Serbest müstezat, en çok tercih ettiği nazım biçimidir.
Eserleri
Şiir: Göl Saatleri, Piyâle.
Deneme-fıkra-makale: Bize Göre, Gurebahane-i Laklakan.
Gezi yazısı: Frankfurt Seyahatnamesi.

kamp2022 edebiyat

Emin Bülent Serdaroğlu Tahsin Nahit

Lirik-epik şiirleriyle tanınmıştır.

V “Adalar, Kamer (Ay) ve Zühre (Çoban Yıldızı)
V
Biçime çok özen göstermemiştir.
V
şairi” olarak şöhret kazanmıştır.

Millî konuları işleyen şiirleri vardır.

V
Şiirlerinde “gece” ve “deniz” imgeleri öne
V
çıkar.
Kin adlı şiiri geniş yankılar uyandırmıştır.
V
Şiirinde Büyükada önemli bir yer tutar.
V

Eserleri
Eserleri
Meşhur şiirleri: Kin, Dev Şarkısı, Bir Destan Gibi,
Hatif Diyor ki, Hisarlara Karşı. Şiir: Rûh-i Bîkayd.

www.youtube.com/kampus
 ÖDÜLLÜ SORU

Türk edebiyatındaki ilk psikolojik

romanın adı nedir?

kamp2022 edebiyat

www.youtube.com/kampus