Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

NẾU BẠN CÓ THỂ

Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc
Những Phụ Tá Dễ Thương của Chàng-Ngốc-Già dịch từ If You Can | How Millenials Can Get
Rich Slowly của William J. Bernstein (2014). Chàng-Ngốc-Già biên tập lại.

MỤC LỤC

Mở đầu........................................................................................................................... 2
05 rào cản....................................................................................................................... 3
Bây giờ tới phần “chống chỉ định” ................................................................................. 4
Cách đọc cẩm nang này ................................................................................................. 5
Rào cản thứ nhất: Ngay cả khi bạn có thể đầu tư như Warren Buffett, nhưng nếu bạn
không thể tiết kiệm, bạn sẽ chết nghèo. ....................................................................... 5
Rào cản thứ hai: Tài chính không quá khó hiểu, nhưng bạn phải hiểu cho kĩ. .............. 7
Rào cản thứ ba (với lời xin lỗi dành cho George Santayana): Những người phớt lờ lịch
sử tài chính sẽ phạm vào những sai lầm của người đi trước. ..................................... 11
Rào cản thứ tư (với lời xin lỗi tới Walt Kelly, tác giả của phim hoạt hình Pogo): ........ 12
Rào cản cuối cùng: Ngành dịch vụ tài chính muốn làm bạn trở nên nghèo nàn và ngu
ngốc. ............................................................................................................................. 14

1
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Mở đầu
Nếu tôi nói rằng có một phương pháp đầu tư mà một đứa trẻ 7 tuổi cũng có thể hiểu được,
chỉ mất 15 phút trong một năm, và hiệu quả hơn 90% các nhà đầu tư chuyên nghiệp trong
dài hạn, và giúp bạn trở thành triệu phú USD, thì bạn có tin?
Tôi không hề chơi chữ hay đánh đố bạn đâu, và chiến lược đó là như sau: Từ năm 25 tuổi
(hoặc sớm hơn càng tốt) trích ra 15% lương của bạn bỏ vào Quỹ hưu trí tư nhân (Retirement
Savings Account – 401(k)) hoặc Tài khoản hưu trí cá nhân (individual retirement
arrangement – IRA), hoặc bất kỳ tài khoản tiết kiệm nào. Sau đó, chia đều con số 15% này
vào cho vào CHỈ ba quỹ sau:
Quỹ chỉ số của cả thị trường cổ phiếu Mỹ
Quỹ chỉ số của cả thị trường cổ phiếu thế giới
Quỹ chỉ có của cả thị trường trái phiếu Mỹ
Qua thời gian, mỗi quỹ chỉ số trên có tốc độ tăng trưởng khác nhau. Thành thử ra, mỗi năm
bạn sẽ cần điều chỉnh lại, sao cho chúng được phân bổ đều (chỉ tốn 15 phút/năm thôi).
Vậy là xong; nếu bạn tuân thủ đúng luật chơi như trên xuyên suốt quãng đời đi làm, bạn sẽ
gần như chắc chắn đánh bại hết thảy các nhà đầu tư chuyên nghiệp ngoài kia. Hơn nữa, bạn
còn tích lũy được một lượng tài sản kha khá để sống an nhàn khi về già.
Nhưng đời bạn vẫn “tiêu tùng” thôi
Nhiều người tin rằng họ sẽ chẳng nhận được Phúc lợi xã hội sau khi nghỉ hưu – lí do chính
khiến cho tuổi già của họ trắc trở hơn cha mẹ họ. Nhưng hãy vững tin rằng bạn vẫn sẽ nhận
được phúc lợi; mức thâm hụt hiện tại của quỹ này khá nhỏ và vẫn có thể cải thiện. Vì lẽ đó,
trong tình huống xấu nhất, bạn vẫn sẽ nhận được ít nhất 75% phúc lợi khi về hưu.
Lí do thực sự mà phúc lợi xã hội sẽ không đảm bảo an ninh tài chính khi về già cho bạn, đó là
do chế độ phúc lợi cũ – thời cha mẹ bạn – đã không tồn tại nữa. Vì thế, bạn phải hành động
quyết liệt từ bây giờ, bằng không, sau này bạn sẽ phải ăn nhờ ở đậu con cháu, hoặc ra
đường sống.
Hơn nữa, từ khóa quan trọng nhất của cả cuốn cẩm nang này là:
NẾU
Tôi đã in đậm từ khóa này trong câu “nếu bạn tuân thủ đúng luật chơi như trên xuyên suốt
quãng đời đi làm”, vì đây là mấu chốt quyết định.
Thoạt tiên, việc phải để ra 15% thu nhập vào ba quỹ chỉ số nghe dễ như trở lòng bàn tay.
Tuy nhiên, để một người kiên trì thực hiện quy tắc này cũng “dễ” như việc tuyên bố rằng tôi
sẽ thực hiện chế độ ăn uống nghiêm ngặt, tập thể dục thường xuyên để có thể hình săn
chắc. Trên thực tế, tất thảy chúng ta đều thích ăn gà rán và khoai tây chiên hơn súp lơ, và
2
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

muốn dành những buổi tối cuối tuần đi xem phim, “tà tưa với bạn bè”, hơn là chạy bộ. Ăn
kiêng và đầu tư đều đơn giản, nhưng không hề dễ dàng.
Thời xưa, quỹ hưu trí đã đỡ rất nhiều gánh nặng cho cha mẹ bạn vì nó đảm đương tất cả các
quy trình tiết kiệm, đầu tư. Ngày nay, bạn phải tự học và tự lo liệu lấy.
Rất nhiều yếu tố trên cuộc đời này đang ra sức đánh bại bất kì ai muốn tiết kiệm và đầu tư.
Vì lẽ đó, để thành công, bạn cần “out trình” những yếu tố đó. Chi tiết hơn, bạn sẽ phải vượt
qua năm Rào cản sau nếu muốn tiết kiệm thành công và có tuổi già an nhàn:

05 rào cản
Rào cản thứ nhất: Chi tiêu vô độ.
Tưởng tượng ai ai cũng muốn có trên tay chiếc iPhone đời mới nhất, khoác lên mình quần
áo thời thượng nhất, phóng vi vu trên con xế hộp sang chảnh nhất, hoặc tận hưởng một
chuyến du lịch xa hoa nhất. Giả sử, bạn kiếm được $50,000 một năm, tiết kiệm 15% sẽ là
$7,500/năm, hay $625/tháng. Thời nay, số tiền tiết kiệm này thực ra rất nhỏ bé. Đã thế, nó
còn bị bòn rút sạch bởi những chi tiêu bé tí, nhưng gộp lại cũng mất vài trăm đô-la một
tháng: vài chầu cà phê với bạn bè, một căn hộ sang trọng quá mức cần thiết, vài bộ váy/đôi
giày hàng hiệu bạn không cần đến, vài bữa ăn nhà hàng đắt đỏ, và những thiết bị công nghệ
quá “xịn” so với nhu cầu thực tế của bạn. Bạn có thể trông không “thời thượng” như người
khác nếu không có những món này, nhưng điều đó vẫn tốt chán, nếu biết rằng chính thói
tiêu xài quá tay sẽ khiến bạn nghèo đói khi về già. Thử nghĩ xem, bạn thích cái nào hơn: chịu
khó ở ghép với người khác và tiết kiệm phân nửa tiền thuê nhà, hay sống lay lắt đầu đường
xó chợ và ăn cám heo để sống khi 70 tuổi?
Bây giờ, giả sử bạn vuột qua được rào cản đầu tiên – bạn tiết kiệm được tiền. Nhưng khoan
vội mừng, vì trước mắt bạn còn tới bốn rào cản nữa.
Rào cản thứ hai: Hiểu biết về tài chính.
Cố gắng ôm tiền nhảy vào đầu tư mà không có kiến thức nền tảng cũng giống như lái máy
bay mà không biết gì về động cơ, trọng lực, và rủi ro hàng không vậy. Tôi không yêu cầu bạn
phải học Thạc sĩ quản trị kinh doanh hay “tụng” mười cuốn giáo trình Kinh tế học. Những
yếu tố cốt lõi của quản lí tài chính cá nhân thật ra rất dễ nắm bắt; chỉ cần bạn tìm đúng chỗ
để học là được.
Rào cản thứ ba: Lịch sử thị trường chứng khoán.
Điều thứ hai và ba khác nhau. Nếu hiểu biết về tài chính giống với trọng lực học trong ngành
phi công, thì lịch sử thị trường sẽ giống như hồ sơ về các vụ thảm họa hàng không. Nhà đầu
tư F0 thường rất hoang mang và hoảng loạn khi thị trường rung lắc mạnh hay khi xảy ra
khủng hoảng kinh tế - đó là do họ là những tấm chiếu mới chưa từng trải, vì thực ra, chẳng
có quá nhiều điều mới xảy ra trong thị trường chứng khoán. Mark Twain – Đại thi hào văn
học Mĩ – từng nói rằng: “lịch sử cũng không hẳn là lặp lại chính bản thân, nhưng mà vẫn ăn

3
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

vần”. Nếu bạn không nhận ra, bạn sẽ đi lạc. Ngược lại, sự hiểu biết sẽ trấn tĩnh bạn rất nhiều
trước những thời khắc đen tối của thị trường.
Rào cản thứ tư: Kẻ thù lớn nhất của bạn là chính bạn.
Hãy kiểm soát chính mình. Qua hàng triệu năm tiến hóa, con người đã được lập trình để tự
động xem rủi ro là yếu tố ngắn hạn; chúng ta đã không có đủ thời gian tiến hóa để hiểu đúng
về rủi ro trên thị trường tài chính – vốn dĩ bản thân nó là rủi ro dài hạn, kéo dài nhiều thập
kỉ. Chúng ta hay nhìn vào thị trường theo xu hướng ngắn hạn mà sợ những rung lắc, và hoàn
toàn bỏ qua rủi ro thực sự: rằng chẳng có mấy ai đủ kiên nhẫn chờ đợi thật lâu để hái trái
ngọt.
Rào cản cuối cùng: Nhận diện những “ông kẹ” muốn vặt lông bạn trên thị trường chứng
khoán.
Thực ra, những ông kẹ này rất giỏi biến hóa. Chúng có thể xuất hiện dưới vỏ bọc một người
anh em họ hay đồng nghiệp của bạn. Ngoài ra, chúng còn có khả năng tự huyễn hoặc: chúng
luôn tự lừa mình rằng mình đang cố gắng giúp người khác, từ đó đi lừa tất cả mọi người. Dù
chúng có đang lừa người hay lừa chính mình, đừng để bạn trở thành nạn nhân.
Khi và chỉ khi bạn loại bỏ hết năm rào cản này, bạn mới có thể kiên trì áp dụng chiến thuật
“ba quỹ chỉ số” mà tôi đề cập ở trên. Vậy, bạn phải làm điều đó như thế nào? Sẽ chẳng có
nhà đầu tư huyền thoại nào có thể dạy bạn, dù người đó tài ba như thế nào chăng nữa.
Kể cả cuốn cẩm nang này cũng không đem bạn tới đích được; nó là một tấm bản đồ, không
phải một chiếc taxi. Bạn phải đọc và tự mình dấn thân thì mới tới nơi.
Để trở nên thành thạo những kĩ năng đầu tư, bạn sẽ mất nhiều tháng. Để thành công, bạn
không có đường tắt. Nhưng hãy nhớ rằng bạn vẫn còn nhiều thời gian để học hỏi, và từng
giây từng phút đó đều không lãng phí.

Bây giờ tới phần “chống chỉ định”

Thứ nhất, tôi đã viết nhiều cuốn sách về đầu tư và vẫn nhận doanh thu đều đều từ chúng.
Nhưng tôi sẽ chẳng giới thiệu bạn cuốn nào đâu, vì tôi không thích ý tưởng tác giả sách suốt
ngày đi rêu rao dụ dỗ bạn đọc mua sách của mình; tôi sẽ chỉ hướng dẫn bạn nên đọc cuốn
nào, theo trình tự nào thôi.
Thứ hai, tôi là đồng sáng lập của vài quĩ đầu tư. Tôi và các cộng sự đã và đang quản lí tài sản
cho những cá nhân giàu có, và bạn hoàn toàn có thể trở thành khách hàng của chúng tôi
trong tương lai. Tôi không viết cuốn cẩm nang này vì tiền; tôi viết cho con cháu tôi, và cho
hàng triệu thanh niên trẻ đang chìm trong bóng tối tài chính, giúp họ tập tiết kiệm và đầu tư
cho đúng.

4
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Cách đọc cẩm nang này

Như bạn có thể thấy, đây là một tập sách rất ngắn và mặc dù bạn sẽ mất rất ít thời gian để
đọc, nhưng bạn sẽ phải đọc nó ít nhất hai lần, lần sau lâu hơn lần trước, nếu bạn thực sự
đọc đúng cách.
Sau khi bạn đọc hết cẩm nang này (chắc chỉ mất một tiếng kể từ bây giờ), hãy dành thêm
mười phút và đọc lại, bắt đầu từ “Rào cản số một”. Ở cuối phần đó, bạn sẽ được giao “bài
tập về nhà” đầu tiên, và bạn sẽ mất ít nhất một hoặc hai tuần để hoàn tất. Còn nếu bạn có
một lịch trình dày đặc, bạn thậm chí có thể mất đến một hoặc hai tháng.
Sau đó, đọc lại phần tiếp theo, và sau đó hoàn thành bài tập đọc trong phần đó, bạn sẽ mất
vài tuần hoặc vài tháng một lần nữa. Và cứ tiếp tục như vậy cho đến hết cuốn cẩm nang này.
Điều này có thể khiến bạn mất đến một năm, nhưng không việc gì phải vội vàng cả, vì bạn
chỉ mới bắt đầu nghĩ về việc nghỉ hưu của mình và bạn chỉ đang có một ít tài sản; bạn thậm
chí có thể đang ngập đầu với các khoản nợ học phí và các khoản vay mua xe. Vì vậy, bạn có
rất nhiều thời gian, và những ngày tháng bạn dành ra để hoàn thành các bài tập được giao
sẽ mang lại lợi ích vô cùng to lớn; trên thực tế, có thể không quá khi nói rằng cuộc sống tài
chính của bạn phụ thuộc vào cuốn cẩm nang này.
NÀO, BẮT ĐẦU THÔI!

Rào cản thứ nhất: Ngay cả khi bạn có thể đầu tư như Warren Buffett, nhưng nếu
bạn không thể tiết kiệm, bạn sẽ chết nghèo.
Bạn cần tiết kiệm bao nhiêu? Chúng ta sẽ đi sâu hơn vào phần toán học trong phần tiếp
theo, nhưng, như đã đề cập, nếu bạn bắt đầu tiết kiệm ở tuổi 25 và muốn nghỉ hưu ở tuổi
65, bạn sẽ cần trích ra ít nhất 15% tiền lương của mình.
Trước khi có thể tiết kiệm, tất nhiên bạn sẽ phải trả hết nợ nần. Khi suy nghĩ về điều này, nó
sẽ giúp so sánh lợi tức đầu tư dự kiến của bạn với lãi suất bạn đang trả cho khoản nợ của
mình.
Mọi tình huống đều khác nhau, nhưng một số nguyên tắc cơ bản áp dụng cho tất cả mọi
người. Đầu tiên, cho dù bạn có bao nhiêu khoản nợ, phải tối đa hóa các danh mục 401(k),
hay 403, hay các chương trình hưu trí DC khác (defined contribution retirement plan)
(always max out the employer match on your 401(k), 403, or other defined contribution
retirement plan), vì “lợi tức” trên số tiền này thường là từ 50% đến 100%, cao hơn cả lãi
suất thẻ tín dụng tồi tệ nhất. (Từ bây giờ, tôi sẽ sử dụng thuật ngữ “401 (k)” để chỉ bất kỳ kế
hoạch trả lương bị trì hoãn)
Tiếp theo, xóa nợ thẻ tín dụng của bạn, sau đó là khoản vay mua ô tô của bạn. Còn các
khoản nợ học phí của bạn thì sao? Vì lợi tức đầu tư dài hạn của bạn trên khoản tiết kiệm
hưu trí của bạn sẽ vào khoảng 5%, có khả năng thấp hơn lãi suất khoản vay của bạn, bạn nên
ưu tiên thanh toán những khoản đó. Khi và chỉ khi bạn đã thoát hết nợ thì bạn mới thực sự
tiết kiệm cho việc nghỉ hưu.

5
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Đoạn văn trên nêu ra một điểm tinh tế nhưng quan trọng về tiết kiệm để nghỉ hưu. Lưu ý
rằng tôi đã trích dẫn "lợi nhuận kỳ vọng" là 5% cho khoản tiết kiệm hưu trí của bạn. Bây giờ
chúng ta sẽ bỏ qua cách tôi đạt được con số đó, nhưng hiện tại, tôi sẽ chỉ ra rằng con số 5%
này không được điều chỉnh theo lạm phát; nghĩa là, nó là một tỷ suất sinh lợi "trên danh
nghĩa". Tôi làm điều này để so sánh chính xác hơn với lãi suất khoản vay và thẻ tín dụng mà
bạn có thể phải đối mặt.
Tuy nhiên, đối với mục đích tiết kiệm để nghỉ hưu, tốt hơn là bạn nên nghĩ về lợi nhuận đã
được điều chỉnh theo lạm phát, tức là lợi nhuận “thực”. Ví dụ: hiện tại, lạm phát dài hạn
dường như đang ở mức khoảng 2%, do đó, lợi tức danh nghĩa dự kiến 5% ở trên cho các
khoản đầu tư của bạn tính ra lợi nhuận thực chỉ còn 3% và điều quan trọng là khả năng chi
tiêu của danh mục đầu tư của bạn, là giá trị thực của nó, không phải giá trị danh nghĩa mà
bạn sẽ thấy trên báo cáo của nhà môi giới hoặc quỹ tương hỗ của mình. Từ bây giờ, chúng ta
sẽ chỉ nói về lợi nhuận thực và số tiền bằng đô la, không phải lợi tức danh nghĩa và số tiền
bằng đô la. Mỗi khi bạn nhìn thấy một con số đô la, bạn sẽ phải nhớ rằng điều này là về khả
năng chi tiêu trong năm 2014. Một điểm cuối cùng: điều này có nghĩa là trong ví dụ trên, lập
kế hoạch tiết kiệm 625 đô la mỗi tháng bắt đầu từ năm 2014 có nghĩa là bạn sẽ phải tăng số
tiền tiết kiệm đó khi có lạm phát; điều này sẽ không khó, vì bạn có thể mong đợi rằng lương
của bạn sẽ tăng ít nhất với tỷ lệ đó.
Tôi sẽ kết thúc phần này, như tôi đã đề cập ở trên, với một bài tập đọc: Quyển The
Millionaire Next Door (Triệu phú nhà bên) của Thomas Stanley và William Danko. Đây là
cuốn sách quan trọng nhất mà bạn sẽ đọc vì nó nhấn mạnh điểm có mối tương quan đối
nghịch giữa việc chi tiêu và tiết kiệm (Các nhà thống kê và kinh tế học thích chê bai cuốn
sách này vì những sai sót về phương pháp luận của nó vì có rất nhiều sự thừa nhận Những
khuyết điểm này, tuy nhiên, không làm giảm đi sự sáng suốt trong việc mổ xẻ những hậu
quả ăn mòn của xã hội định hướng người tiêu dùng của chúng ta về cả hai mặt cá nhân và
sức khỏe xã hội.)
Cha tôi là một luật sư khá thành công, và vì ông ấy bắt đầu sự nghiệp của mình vài năm
trước cuộc Đại Suy thoái năm 1929, nên ông đã trở thành một người chủ trương tiết kiệm.
Do đó, ngôi nhà, những kỳ nghỉ và xe của gia đình tôi luôn “bình dân” hơn của những người
hàng xóm. Khi tôi hỏi cha tại sao, ông trả lời rằng hàng xóm của chúng tôi sở hữu rất nhiều,
nhưng không có nhiều. Trên thực tế, cha tôi lém lỉnh nói thêm rằng ông biết một thực tế là
có nhiều người mắc nợ rất nhiều. (Khi tôi còn trẻ, tôi từng hỏi cha rằng gia đình tôi có giàu
không. Ông cười: “Cả bố và mẹ đều khá dư dả. Chỉ có con là không một xu dính túi thôi.")
Stanley và Danko đã nghiên cứu một cách có hệ thống các đặc điểm của các triệu phú. Một
vài sự thật không quá ngạc nhiên: chiếc xe được các triệu phú ưa dùng nhất là xe tải F-150,
loại xe có thể chở được khối lượng lớn nhất trên mỗi đô-la giá trị xe. Một thợ sửa ống nước
kiếm được 100.000 đô la mỗi năm có khả năng trở thành triệu phú lớn hơn nhiều so với một
luật sư có cùng thu nhập, bởi vì chi phí để có mức sống như các đồng nghiệp khác là cao hơn
nhiều ở giới luật sư so với giới thợ sửa ống nước. Nếu cuốn sách này không làm bạn “giật
mình” về thói quen chi tiêu của bạn, thì sẽ chẳng có gì có thể.

6
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Rào cản thứ hai: Tài chính không quá khó hiểu, nhưng bạn phải hiểu cho kĩ.
Bạn có biết sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu không? Có thể bạn hiểu, có thể không,
nhưng bạn sẽ luôn phải “ôn bài lại”.
Giả sử bạn đang bắt đầu kinh doanh. Sẽ mất một khoảng thời gian trước khi bắt đầu kiếm
tiền, nhưng từ ngày đầu tiên, nó sẽ có các khoản phí và bạn sẽ cần tiền để chi trả trước cho
các khoản đó.
Bạn có thể nhận được số tiền đó bằng một trong hai cách: bạn có thể vay từ người thân, bạn
bè hoặc từ ngân hàng, hoặc bạn có thể bán quyền lợi trong việc sở hữu doanh nghiệp cho
bạn bè hoặc thành viên trong gia đình. Ví dụ: nếu anh trai của bạn là đồng sở hữu một nửa,
thì anh ấy được hưởng một nửa trong tất cả các khoản thu nhập trong tương lai của doanh
nghiệp của bạn.
Không có gì ngăn cản bạn làm cả hai điều này, và trên thực tế đó là điều mà hầu hết các tập
đoàn lớn đều làm. Nếu bạn vừa vay tiền vừa bán cổ phiếu, thì cả về mặt pháp lý và đạo đức,
trước tiên bạn phải trả lãi và gốc cho người cho vay. Sau khi họ đã được thanh toán và sau
khi các chi phí kinh doanh liên tục khác của bạn đã được đáp ứng, thì khi đó bạn mới có thể
thanh toán phần lợi nhuận còn lại cho bạn và anh trai của bạn.
Do đó, bạn và anh trai của bạn là “chủ sở hữu cuối cùng” của doanh nghiệp. Khi và chỉ khi
bạn có thể trả hết cho những người cho vay của mình và các chi phí của bạn thì bạn mới có
thể kiếm được tiền. Từ quan điểm của nhà đầu tư, cổ phần sở hữu (cổ phiếu) rủi ro hơn
nhiều so với khoản vay cho doanh nghiệp của bạn (trái phiếu) và vì vậy cổ phiếu xứng đáng
có lợi tức kỳ vọng cao hơn trái phiếu.
Thuật ngữ "lợi nhuận kỳ vọng" gây ra rất nhiều nỗi đau buồn cho các nhà đầu tư mới. Đó chỉ
là những gì được mong đợi, tức là kết quả trung bình; còn rủi ro chính là khả năng mà nó sẽ
thấp hơn mong đợi. Ví dụ: một trò tung đồng xu hứa hẹn cho bạn một đô la cho mặt úp và
không có gì cho mặt ngửa, có lợi nhuận dự kiến là năm mươi xu, nhưng cũng có rủi ro 50/50
mà bạn sẽ không nhận được gì.
Đây là một cách hay để suy nghĩ về mối quan hệ giữa lợi nhuận kỳ vọng và rủi ro. Bạn có thể
thích ăn chắc năm mươi xu cho mỗi lần lật xu hơn là cơ hội 50/50 cho một đô la hoặc không
có gì. Trong thực tế, hầu hết mọi người sẽ thích thậm chí một bốn mươi xu chắc chắn; người
bình thường thích lật đồng xu chỉ ở mức hai mươi hoặc ba mươi xu; đây chính là điểm mà
lợi nhuận kỳ vọng cao hơn của việc lật đồng xu bù đắp thỏa đáng cho 50% cơ hội không
nhận được gì. (Các nhà kinh tế học sử dụng các ví dụ như thế này để đánh giá “mức ngại rủi
ro” (risk aversion).
Người mà sẽ không lấy một xu nào nếu ít hơn năm mươi xu chắc chắn để tránh việc tung
đồng xu thì họ không ngại rủi ro; người sẽ lấy mười xu chắc chắn để tránh việc tung đồng xu
thì họ không thích rủi ro cao. Mô hình này là một cách tốt để suy nghĩ về mức độ sợ rủi ro
của chính bạn — nghĩa là bạn có thể chịu đựng được mức độ rủi ro như thế nào.)

7
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Nói cách khác, quyền sở hữu trái phiếu không có lợi ích nào khác ngoài việc hoàn trả đầy đủ
lãi và gốc, vì vậy nó cần phải an toàn; mặt khác, cổ phiếu cần có khả năng tăng giá không giới
hạn để thu hút các nhà đầu tư, những người phải chịu đựng rủi ro cao. Nói cách khác, nếu
cổ phiếu và trái phiếu có rủi ro như nhau, thì không ai sẽ sở hữu trái phiếu, với khả năng
tăng giá hạn chế của nó; ngược lại, nếu cổ phiếu và trái phiếu có lợi nhuận như nhau, thì
không ai muốn sở hữu cổ phiếu, với rủi ro cao hơn của chúng.
Điều này nêu lên một điểm tinh vi hơn, và một điểm mà các nhà đầu tư sành sỏi thậm chí
không hiểu rõ, đó là lợi ích của những người sở hữu cổ phiếu - những người sẵn sàng chấp
nhận rủi ro đáng kể để có được lợi nhuận cao hơn - và những người sở hữu trái phiếu (hoặc,
trong trường hợp của một doanh nghiệp nhỏ, những người cho vay tiền) - những người chỉ
quan tâm đến sự an toàn) - là rất khác, và chính chủ sở hữu cổ phiếu của công ty sẽ được bỏ
phiếu chứ không phải chủ sở hữu trái phiếu. Vì lý do này, các khoản cho vay doanh nghiệp -
trái phiếu công ty - nói chung là một thỏa thuận tồi và bạn nên hạn chế việc nắm giữ trái
phiếu của mình trong các khoản cung cấp của chính phủ.
Cổ phiếu rủi ro như thế nào? Bạn không biết. Trong thời kỳ Đại Suy Thoái, trung bình các cổ
phiếu mất khoảng 90% giá trị; còn trong cuộc khủng hoảng tài chính gần đây, chúng đã mất
gần 60% giá trị. Mặc dù bạn có thể nghĩ rằng bạn có thể chịu đựng được sự mất giá này,
nhưng hãy suy nghĩ lại một lần nữa. Việc ngồi tưởng tượng bạn sẽ tạm thời mất đi 60% hoặc
thậm chí 90% số tiền tiết kiệm được là một chuyện, nhưng khi bạn thực sự mất tiền là một
chuyện hoàn toàn khác. Theo lời của Fred Schwed, một trong những nhà quan sát sắc sảo
nhất về bối cảnh đầu tư (và chắc chắn là hài hước nhất):
“Có một số điều không thể giải thích thỏa đáng cho một “tấm chiếu mới” bằng lời nói
hay hình ảnh. Cũng không có bất kỳ mô tả nào ở đây mà tôi có thể đưa ra mà có thể gần
đúng nhất với cảm giác của bạn khi bạn mất một số tiền thực mà bạn từng sở hữu.”
Liệu có thể dự đoán khi nào những sự sụt giảm như vậy có thể xảy ra, và từ đó tránh chúng?
Đừng bao giờ nghĩ về điều đó: trong 80 năm qua, không một ai từng làm được điều đó một
cách đáng tin cậy. Giống như việc một chiếc đồng hồ bị hỏng vẫn có thể báo giờ chính xác
hai lần một ngày, nhiều người đã dự đoán chính xác một “thị trường gấu” (a bear market
fall), nhưng những lần sau họ cũng dự đoán sai bét như thường - hệt như việc bạn ăn may
chứ không phải kỹ năng phân tích gì cả.
Vậy liệu có thể tìm thấy một nhà quản lý quỹ tương hỗ hoặc cố vấn có thể đánh bại được thị
trường không? Một lần nữa, KHÔNG: một vài thập kỷ nghiên cứu kỹ lưỡng đã chỉ ra rằng các
nhà quản lý có hiệu suất làm việc xuất sắc trước đó vẫn thường xuyên ngã “sấp mặt”. (Trong
thập kỷ qua, ngay cả Warren Buffett cũng không thể đánh bại thị trường bằng bất kỳ mức lợi
nhuận đáng kể nào.)
Cách đơn giản nhất để nghĩ về “kỹ năng” đầu tư là tưởng tượng một sân vận động chứa
10.000 người. Mọi người đứng lên và tung đồng xu: ngửa bạn vẫn đứng, sấp thì bạn ngồi
xuống. Định luật xác suất cho chúng ta biết rằng sau 10 lượt tung đồng xu, trung bình có
khoảng 10 người vẫn còn đứng. Họ có khéo léo hơn 9.990 người đã ngồi xuống không? Dĩ

8
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

nhiên là không. Một ví dụ cho hiện tượng này là một nhà quản lý tiền tệ tên là William
Miller, người có quỹ tương hỗ Legg Mason Value Trust - quỹ đã đánh bại chỉ số chứng khoán
S&P 500 trong mười lăm năm liên tiếp trước khi mất sạch tiền lãi tích lũy của mình chỉ trong
ba năm ngắn ngủi.
Hãy nghĩ theo một cách khác. Giả sử bạn có thể canh chính xác được thị trường như thế nào
hoặc chọn cổ phiếu thành công. Bạn sẽ xuất bản một bản tin, nói với mọi người về những dự
đoán của bạn trên TV, điều hành một quỹ tương hỗ, hay làm công việc môi giới chứng
khoán? Dĩ nhiên là không. Bạn sẽ vay nhiều tiền nhất có thể, đặt cược vào những dự đoán
của mình với số tiền đã vay đó và đi chơi biển. (Bạn cũng có thể điều hành một quỹ đầu cơ,
và có thể điều chỉnh lợi ích cho chính bạn và những sự bất lợi cho khách hàng của bạn.).
Khi tiền đã xuống, thì chỉ có hai loại nhà đầu tư: những người không biết thị trường đã được
hướng đến đâu, và những người không biết là họ không hề biết. À, có một loại thứ ba:
những người biết là họ không biết, nhưng sinh kế của họ phụ thuộc vào việc họ phải tỏ ra là
mình biết.
Nếu bạn thấy điều đó không thuyết phục, hãy nghĩ đến việc đầu tư theo một cách khác: Khi
bạn mua và bán cổ phiếu, người ở phía bên kia của giao dịch — người hoặc tổ chức bạn
đang mua hoặc bán — gần như chắc chắn có một cái tên như Goldman Sachs hoặc Fidelity.
Và đó là viễn cảnh tốt nhất. Còn trường hợp xấu nhất là gì?
Là bạn giao dịch với một người trong công ty (insider), người biết nhiều hơn về người của
anh ta hơn 99,9999% số người có mặt trên hành tinh này. Giao dịch cổ phiếu và trái phiếu
giống như đánh bóng với một đối thủ tennis vô hình. Một cách khá thường xuyên, người đó
hóa ra là một trong những chị em nhà Williams (hai vận động viên quần vợt xuất sắc bậc
nhất lịch sử).
Nếu tôi phải tóm tắt tài chính trong một câu, nó sẽ diễn ra như thế này: nếu bạn muốn lợi
nhuận cao, đôi khi bạn sẽ phải chịu đựng những tổn thất khốc liệt; và nếu bạn muốn an
toàn, bạn sẽ phải chấp nhận lợi nhuận thấp. Đến cuối ngày, chỉ có hai loại tài sản tồn tại: tài
sản rủi ro (lợi nhuận cao và rủi ro cao, cụ thể là cổ phiếu), và tài sản được gọi là tài sản
“không rủi ro” (rủi ro thấp và lợi nhuận cực thấp, như tín phiếu (T-bills), CD và quỹ thị
trường tiền tệ). Công việc đầu tiên đối với một nhà đầu tư đó chính là tìm ra sự kết hợp hợp
lý của cả hai cái trên. Ví dụ, danh mục đầu tư ba quỹ được trình bày ở đầu cuốn sách này
bao gồm 2/3 tài sản rủi ro và 1/3 tài sản không rủi ro.
Mặc dù không thể ước tính lợi nhuận của thị trường cổ phiếu hoặc trái phiếu vào ngày mai
hoặc thậm chí trong năm tới, nhưng thực sự không quá khó để ước tính chúng trong thời
gian rất dài. Thứ nhất, trái phiếu chính phủ. Trái phiếu kho bạc 30 năm của Hoa Kỳ, tính đến
thời điểm viết bài này, có lợi tức khoảng 3,6%. Đây là một ước tính khá tốt về lợi tức của nó
trong 30 năm tới. Nhưng đây là lợi nhuận danh nghĩa, và nhớ lại tôi vừa nói với bạn rằng bạn
muốn suy nghĩ trong điều kiện thực tế, khi mọi thứ được điều chỉnh theo lạm phát. Chà, Bộ
Tài chính cũng cung cấp một công cụ được bảo vệ khỏi lạm phát (TIPS) trong 30 năm, hiện

9
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

có lợi tức thực tế và lợi tức gốc thực tế là 1,4%, cả hai đều tăng theo thời gian cùng với lạm
phát. Vì vậy, lợi tức thực tế kỳ vọng của trái phiếu kỳ hạn 30 năm là 1,4%.
Cổ phiếu chỉ phức tạp hơn một chút. Cổ phiếu trong nước hiện có mức cổ tức khoảng 2%, cổ
phiếu nước ngoài khoảng 3%. Đây là lợi suất thực tế, vì trong lịch sử, mức chi trả cổ tức thực
tế tăng khoảng 1,5% mỗi năm. Vì giá cổ phiếu sẽ tăng tương ứng với sự tăng trưởng này
trong cổ tức, lợi nhuận thực tế của cổ phiếu phải là tổng của lợi tức hiện tại và tốc độ tăng
trưởng — nghĩa là, đối với cổ phiếu trong nước, lợi suất 2% cộng với tốc độ tăng trưởng
1,5% , hoặc 3,5%, và đối với cổ phiếu nước ngoài, khoảng 4,5% (cổ tức 3% hiện tại của họ
cộng với mức tăng trưởng cổ tức 1,5%).
Do đó, danh mục đầu tư bao gồm 2/3 cổ phiếu và 1/3 trái phiếu phải có lợi nhuận thực tế kỳ
vọng dài hạn khoảng 3%, và đây cũng là lý do tỷ lệ tiết kiệm 15% được đề xuất cho những
người bắt đầu tiết kiệm ở tuổi 25. Hầu hết những người trẻ tuổi đều quen thuộc với
Microsoft Excel, vì vậy, tôi đã tải lên một bảng tính cho thấy tác động của các tỷ lệ sinh lời
khác nhau và tỷ lệ tiết kiệm về tài sản thực, tích lũy sau 20, 30 và 40 năm lên
www.efterfrontier.com/files /savings-path.xls.
Tên của trò chơi là tích lũy chi phí sinh hoạt khoảng 12 năm (ô H12 đến H16), kết hợp với An
sinh xã hội, sẽ cung cấp cho một khoản hưu trí hợp lý. Và tôi tiến tới con số 12 năm chi phí
sinh hoạt như thế nào? Một người bình thường cần tích lũy khoảng 25 năm chi phí sinh hoạt
và tôi cho rằng bạn sẽ nhận được khoảng một nửa số đó từ an sinh xã hội.
Thôi, phần giới thiệu về tài chính cơ bản thế là đủ rồi. Bài tập đọc tiếp theo cho bạn là cuốn
Nhận thức chung về Quỹ tương hỗ (Common Sense on Mutual Funds) của Jack Bogle - đây
có lẽ là cuốn sách hay nhất về tài chính cơ bản từng được viết.
Tôi sẽ kết thúc phần này với một chút tiết lộ đầy đủ hơn. Tôi tự hào gọi Jack Bogle là người
quen, và anh ấy cũng là người sáng lập Vanguard Group, hiện là công ty quỹ tương hỗ lớn
nhất thế giới. Bốn thập kỷ trước, ông đã đưa ra một quyết định định mệnh, đó là trao quyền
sở hữu công ty cho các cổ đông của quỹ tương hỗ. Có nghĩa là, khi bạn sở hữu quỹ tương hỗ
Vanguard, bạn là chủ sở hữu của công ty cung cấp quỹ đó. Bởi vì các cổ đông của Vanguard
sở hữu nó, công ty không có động cơ để đục khoét họ bằng các khoản phí quá cao và chi phí
ẩn.
Đây là công ty quỹ tương hỗ duy nhất mà điều này là đúng; khi bạn sở hữu cổ phiếu của bất
kỳ công ty quỹ nào khác, bạn không phải là chủ sở hữu và việc giữ phí ở mức cao là vì lợi ích
của các chủ sở hữu thực sự của công ty — cổ đông hoặc chủ sở hữu tư nhân của công ty quỹ
- để có thể giữ các phí ở mức cao. Do đó, chi phí quỹ của Vanguard nói chung là thấp nhất
trong ngành và nó là công ty “phải đến” của tôi đối với hầu hết các nhà đầu tư, cho dù họ có
vài nghìn đô la hay hàng trăm triệu. Tôi thỉnh thoảng bị buộc tội là "shill" cho Vanguard. Nếu
tôi muốn trở thành chủ sở hữu công ty quỹ và do đó việc trả các khoản phí cực thấp để biến
bản thân thành một “cò mồi”, thì tôi xin nhận tội.
Jack Bogle, mặc dù không phải là một người nghèo, nhưng gần như chắc chắn sẽ trở thành
tỷ phú nhiều lần nếu ông giữ quyền sở hữu trong công ty, thay vì trao nó cho các cổ đông
10
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

của quỹ. Ông ấy là người duy nhất trong lịch sử ngành dịch vụ tài chính đã làm như vậy và
như bạn có thể mong đợi, ông ấy vẫn giữ nguyên tiếng nói mạnh mẽ và rõ ràng cho quyền
của các nhà đầu tư nhỏ bé ở khắp mọi nơi.
Miễn là ông ấy vẫn còn có thể.

Rào cản thứ ba (với lời xin lỗi dành cho George Santayana): Những người phớt lờ
lịch sử tài chính sẽ phạm vào những sai lầm của người đi trước.
Không có sự nhầm lẫn nào tai hại hơn là nhầm lẫn giữa sức khoẻ của nền kinh tế với lợi
nhuận cổ phiếu. Tâm lí mọi người thường cho rằng nền kinh tế tốt thì lợi nhuận từ cổ phiếu
trong tương lai sẽ cao và ngược lại.
Điều trái ngược lại diễn ra trong thực tế: lịch sử thị trường cho thấy rằng khi nền kinh tế
“trong xanh”, lợi nhuận trong tương lai là thấp và khi nền kinh tế đang trượt dốc, lợi nhuận
trong tương lai cao. Đây cũng thể hiện cho câu ẩn dụ: Trời càng dông bão càng bắt được
nhiều cá.
Ví dụ, vào cuối những năm 1990, mọi người nghĩ rằng Internet sẽ thay đổi mọi thứ. Nó đã
làm được, nhưng nó không giúp ích gì nhiều cho nền kinh tế và trong thập kỷ tiếp theo,
chứng khoán chứng kiến hai lần “thị trường gấu” dẫn đến lợi nhuận thực tế âm hơn một
thập kỷ. Ngược lại, những nhà đầu tư “bắt đáy” của cuộc Đại suy thoái (và các lần khủng
hoảng kinh tế gần đây) lại trở nên như giàu sụ.
Bây giờ bạn đã biết đủ lý thuyết đầu tư để hiểu nghịch lý này: vì rủi ro và lợi nhuận gắn bó
chặt chẽ với nhau, rủi ro cao và lợi nhuận cao đi đôi với nhau, và rủi ro thấp và lợi nhuận
thấp cũng vậy. Khi nền kinh tế ảm đạm, rủi ro có vẻ cao, do đó, cổ phiếu phải trông “hứa
hẹn” mang lại lợi nhuận cao để lôi kéo mọi người mua chúng.
Ngược lại, khi nền kinh tế có vẻ tuyệt vời và chứng khoán có vẻ an toàn, chúng trở nên hấp
dẫn hơn đối với mọi người và mang lại lợi nhuận thấp trong tương lai.Nói cách khác, lợi
nhuận lớn nhất được tạo ra bằng cách mua với giá thấp nhất, và cổ phiếu chỉ trở nên rẻ khi
tình hình kinh tế tồi tệ.Do đó, lợi nhuận cao nhất kiếm được bằng cách mua khi nền kinh tế
đang “thê thảm” nhất, và ngược lại.
Tìm hiểu lịch sử thị trường không chỉ là để biết mô hình lợi nhuận trong quá khứ (mặc dù
điều đó rất hữu ích). Ngoài ra, đó là việc học cách nhận biết cảm xúc của thị trường, điều
này cũng tương quan với với lợi nhuận trong tương lai.
Mức đỉnh của thị trường năm 1929 đưa ra một ví dụ kinh điển về giá trị của việc hòa hợp với
tình cảm: Khi được hỏi làm thế nào biết để bán cổ phiếu vào năm trước, Joseph Kennedy Sr.
được cho là đã trả lời rằng: một khi cả những người đánh giày trên đường cũng có thể bàn
luận về chứng khoán, Joseph biết đã đến lúc “quay xe”. Trong những năm 1990, tôi (tác giả)
đã gặp hai "khoảnh khắc người đánh giày." Lần đầu tiên đến khi tôi nhìn thấy một quảng cáo
trên truyền hình của một công ty môi giới trực tuyến kể về một trader vừa mua được hòn
đảo của riêng mình; lần thứ hai xảy ra khi một người họ hàng không biết điều gì về việc đầu
tư đã tham gia câu lạc bộ chứng khoán đầu tiên của cô ấy. Tương tự, bạn có thể đã quan sát
11
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

cách trong suốt những năm đầu 2000, dường như một nửa số bạn bè của bạn đang lật tung
đất đai và môi giới bất động sản và thế chấp.
Có thể thấy, càng nhiều nhà đầu tư thì giá trị càng tăng. Và khi tất cả mọi người cùng tham
gia đầu tư chứng khoán, bất động sản, vàng,... không còn ai để tham gia mới. Làn sóng nhà
đầu tư F0 - không có kinh nghiệm đầu tư - thường là báo hiệu kết thúc.
Các đáy của thị trường cũng hoạt động theo cùng một cách; khi tất cả mọi người đều sợ
chứng khoán, thì không còn ai để bán, vì vậy giá có nhiều khả năng tăng hơn là giảm.
Nói cách khác, chúng ta thường phụ thuộc vào các đề xuất của người khác, ví dụ như đề
xuất nhà hàng, phim ảnh, bác sĩ, hoặc kế toán; khi tất cả bạn bè của bạn đánh giá tốt một
thứ gì đó, thì rất có khả năng các đánh giá đó thực tế đều tốt.
Tài chính, thì lại khác, vì những lý do đã giải thích ở trên, hoàn toàn ngược lại; khi tất cả bạn
bè của bạn nhiệt tình với cổ phiếu (hoặc bất động sản, hoặc bất kỳ khoản đầu tư nào khác),
có lẽ bạn không nên như vậy. Và khi họ phản ứng tiêu cực với chiến lược đầu tư của bạn, đó
có thể lại là một dấu hiệu tốt.
Kiến thức làm việc về lịch sử thị trường củng cố loại hình có lợi nhuận nhưng rất phản trực
giác này hành vi — tức là đã từng xem phim trước đó.
Khả năng nhận định thị trường tốt hay xấu có đồng nghĩa là bạn có thể "phán đoán" thị
trường? Không. Thay vào đó, bạn nên sử dụng kiến thức của mình về lịch sử tài chính như
một các giữ cảm xúc sẽ giữ cho danh mục đầu tư của bạn luôn ổn định và ngăn bạn “đánh
tất tay” (all-in) vào thị trường khi tất cả mọi người đều hưng phấn và bán cổ phiếu của bạn
khi thị trường chao đảo.
Một lần nữa, giữ kỷ luật và duy trì phân bổ cố định, chẳng hạn như danh mục đầu tư
33/33/33 được đề cập tại phần đầu của cuốn sách, là một hình thức xác định thời điểm thị
trường dễ dàng và hiệu quả, nghĩa là bạn sẽ mua nhiều cổ phiếu hơn sau khi thị trường sụt
giảm nghiêm trọng, khi thị trường bi quan và bán một số cổ phiếu sau khi các phiên tăng giá
ấn tượng, khi thị trường dường như khiến tất cả mọi người giàu có. Mục đích thực sự của
việc học lịch sử tài chính là cung cấp cho bạn sự can đảm để thực hiện giao dịch bán với giá
cao và mua ở giá thấp cùng với sự kỉ luật trong việc giữ tỉ lệ danh mục đầu tư.
Khuyên đọc: Devil Take the Hindmost, tác giả Edward Chancellor
The Great Depression: A Diary, tác giả Benjamin Roth
2 quyển sách trên đưa ra các nhận xét về thị trường lúc ảm đạm, và kỳ vọng sẽ cho người
đọc qua những kinh nghiệm lúc thị trường tốt cũng như xấu.

Rào cản thứ tư (với lời xin lỗi tới Walt Kelly, tác giả của phim hoạt hình
Pogo):
Chúng ta đã gặp kẻ thù và kẻ thù là chúng ta

12
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Như bạn có thể đã đoán, người chịu trách nhiệm cao nhất để phá vỡ danh mục đầu tư hưu
trí của bạn chính là bạn. Một ví dụ tuyệt vời về cách điều này xảy ra được tìm thấy trong ấn
bản ngày 29 tháng 3 năm 2013 của Tạp chí Phố Wall, trong đó phóng viên Jonathan Cheng
đã mô tả một cặp vợ chồng vật lí học đẹp đôi Lucie White và Mark Villa. Ông Cheng đã viết,
Cảm thấy "bị đấm khá đau", [bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu], họ buông bỏ cổ
phiếu và đưa số tiền còn lại vào ngân hàng. Tuần này, với chỉ số Trung bình Công nghiệp
Dow Jones (DJIA) và chỉ số S&P 500 đẩy lên mức cao kỷ lục, bà White và chồng đã thuê một
cố vấn tài chính và bắt đầu trở lại thị trường. “Thực sự khó chịu khi chúng tôi cầm tiền mà
không làm gì trong khi S&P đi lên” bà White, bác sĩ da liễu 39 tuổi ở Houston chia sẻ “Chúng
tôi không muốn ngồi bên lề cuộc chơi”.
Câu chuyện này nói lên nhiều điều về bản chất con người có thể làm hỏng ngay cả danh mục
đầu tư tốt nhất.
Để hiểu điều này xảy ra như thế nào, chúng ta cần xem xét những điều cơ bản về quá trình
tiến hóa của loài người. Trong trạng thái tự nhiên, những rủi ro lớn nhất đối với sự tồn tại
của con người có xu hướng bị tấn công bởi những động vật săn mồi và bởi những con người
khác, và khả năng phản ứng nhanh chóng theo bản năng mang giá trị sinh tồn thực sự. Như
con người phát triển từ xã hội nông nghiệp sang công nghiệp sang xã hội hậu công nghiệp,
sức khỏe và tuổi thọ dần cải thiện thì sự sống và chất lượng cuộc sống dần chuyển sang các
quyết định về lâu về dài, tính bằng đơn vị thập kỉ.
Tất nhiên, lập kế hoạch dài hạn là tất cả những gì đầu tư hướng đến, là một khuynh hướng
mà chắc chắn tổ tiên trước đây của chúng ta không truyền lại. Các phản ứng cảm xúc gần
như tức thời mà chúng ta di truyền lại không hẳn là tốt về tài chính, như được thể hiện
trong hành vi mua đỉnh bán đáy của vợ chồng Villa-White nói trên.
Và đó chỉ mới bắt đầu. Bản chất con người hóa ra là một đĩa Petrie ảo của hành vi lệch lạc về
tài chính. Mọi người có xu hướng tự tin quá mức: ví dụ: khoảng 80% chúng ta tin rằng chúng
ta lái xe trên mức trung bình, một điều khá bất hợp lý. (Đàn ông có xu hướng tệ hơn ở
khoảng này, và đầu tư tệ hơn phụ nữ.) Chúng ta có xu hướng ngoại suy quá khứ gần đây
một cách vô thời hạn vào tương lai; trong những năm 1970, các nhà đầu tư nghĩ rằng lạm
phát sẽ không bao giờ kết thúc, trong khi bây giờ hầu hết mọi người nghĩ rằng lạm phát
không bao giờ xảy ra nữa. Quan điểm đầu tiên đã được chứng minh là sai trong vòng vài
năm, và quan điểm sau rất có thể sẽ sớm cũng sẽ như vậy. Cả thị trường “gấu” và “bò” trong
dài hạn cũng không liên quan đến nhau cho lắm.
Quan trọng nhất, con người là "loài linh trưởng tìm kiếm khuôn mẫu” trong thực tế là không
tồn tại. Chín mươi lăm phần trăm những gì xảy ra trong lĩnh vực tài chính là ngẫu nhiên,
nhưng các nhà đầu tư liên tục thuyết phục bản thân rằng họ đã nhìn thấy các mô hình trong
hoạt động thị trường.
Các giáo sư thống kê sử dụng ví dụ kinh điển này khi giới thiệu môn: Trước khi rời khỏi
phòng, giáo sư yêu cầu tất cả trừ một học sinh ghi lại kết quả của 30 lần tung đồng xu. Sinh

13
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

viên còn lại, được chọn bởi các bạn mà và không nói trước cho giáo sư, được yêu cầu không
tung đồng xu, mà ghi ngẫu nhiên các lần tung tưởng tượng lên giấy.
Vị giáo sư quay lại và nhanh chóng xác định được sinh viên duy nhất đã không tung và đã
mô phỏng một cách ngẫu nhiên ấy.
Làm sao? Mô phỏng của sinh viên này hầu như không bao giờ chứa 4 lần sấp hoặc ngửa liên
tục trở lên, trong khi thực tế hầu như xảy ra tình huống này trong 30 lần tung xu ngẫu nhiên.
Vấn đề ở đây là 4 lần sấp hoặc ngửa trở lên được coi là một chuỗi không ngẫu nhiên, trong
khi trên thực tế, chúng là quy tắc trong các chuỗi ngẫu nhiên, không phải
ngoại lệ. Những người tham gia thị trường chứng khoán thường mắc phải sai lầm này và
một lĩnh vực hoàn toàn không có thật trong tài chính được gọi là "phân tích kỹ thuật" được
dành cho việc tìm kiếm các mẫu trong dữ liệu tài chính ngẫu nhiên.
Khuyên đọc: Your Money and Your Brain, tác giả Jason Zweig từ tạp chí Phố Wall
Chắc chắn sẽ khiến người đọc bị cuốn. Nếu Jason không cứu được bạn khỏi bản thân thì
không ai cứu được.

Rào cản cuối cùng: Ngành dịch vụ tài chính muốn làm bạn trở nên nghèo nàn và
ngu ngốc.
Thật đáng buồn nhưng có thật: vào thời điểm bạn đã hoàn thành bài đọc về bốn rào cản
trước đó, bạn sẽ biết nhiều hơn về tài chính so với một nhà môi giới chứng khoán hoặc cố
vấn tài chính thông thường.
Bạn nên tránh những chuyên gia này, vì mục tiêu chính của họ là chuyển sự giàu có từ bạn
sang họ. Lời khuyên này cũng đúng với hầu hết các quỹ tương hỗ, vì lý do đã đề cập trước
đây: quỹ tương hỗ tồn tại để tạo ra lợi nhuận cho chủ sở hữu của chúng, không phải bạn.
Trên thực tế, nhà đầu tư thận trọng coi ngành tài chính như một chiến trường. Phải tránh
bằng mọi giá: bất kỳ nhà môi giới chứng khoán hoặc công ty môi giới “dịch vụ trọn gói” nào;
bất kỳ cố vấn chứng khoán nào; bất kỳ quỹ đầu cơ nào. Hầu hết các công ty quỹ tương hỗ
thải ra nhiều chất thải độc hại hơn vào môi trường đầu tư hơn là một nhà máy lọc dầu của
thế giới thứ ba. Hầu hết các cố vấn tài chính không thể đầu tư theo cách vô cùng dễ dàng
này.
Các nhà môi giới và cố vấn có thể là những chuyên gia lành nghề, nhưng đừng để bị lừa. Các
bác sĩ, luật sư và kế toán đều có trình độ tương đương sau đại học và phải học nhiều năm để
vượt qua các kỳ thi khắc nghiệt, tuy nhiên người môi giới của bạn không bắt buộc phải tốt
nghiệp trung học. Hơn nữa, mọi người không đi vào ngành dịch vụ tài chính vì những lý do
tương tự để thu hút các cá nhân vào công việc xã hội, dịch vụ chính phủ hoặc giáo dục tiểu
học.
Tại sao công chúng không được bảo vệ tốt khỏi những hành vi bất chính trong ngành môi
giới như trong ngành y, nha khoa, kế toán và luật pháp? Lý do là cả bốn nghề này đều được
quản lý chặt chẽ, và những người hành nghề của họ đi chệch khỏi quy trình chuẩn chỉ gây
14
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

nguy hiểm lớn cho sinh kế của họ. Nếu một bác sĩ không nhận ra và điều trị bằng thuốc
kháng sinh mạnh hơn một hoặc hai trường hợp viêm phổi do vi khuẩn rõ ràng, giấy phép của
họ sẽ bị giật tung. Những cái kể trên cho kế toán hoặc luật sư thường xuyên không đạt tiêu
chuẩn hành nghề.
Thông điệp của các trang trước không thể rõ ràng hơn; không đến bất kỳ nơi nào gần các
nhà môi giới chứng khoán hoặc công ty môi giới; không sớm thì muộn bạn sẽ bị lừa lấy hết
tiền. Một thực tế ít được biết đến là các nhà môi giới chứng khoán không nợ khách hàng của
họ cái được gọi là “nghĩa vụ ủy thác” — nghĩa vụ mà hầu hết các chuyên gia khác phải đặt lợi
ích của khách hàng lên trên lợi ích của họ. Nếu không có điều này, bạn sẽ có rất ít sự bảo vệ
về mặt pháp lý khỏi sự kém cỏi và yếu kém của nhà môi giới nếu không có hành vi gian lận
hoàn toàn hoặc bán một khoản đầu tư quá mức không phù hợp.
Việc tránh các nhà môi giới (và các cố vấn, những người, không giống như các nhà môi giới,
nợ khách hàng trách nhiệm ủy thác) khó hơn tưởng tượng vì họ phải là bạn cùng phòng đại
học cũ của bạn, anh rể hoặc thành viên nhà thờ hoặc tổ chức dịch vụ. Cách tốt nhất để giải
quyết vấn đề này là khéo léo thay đổi chủ đề khi những người này đưa cuộc trò chuyện xoay
quanh vấn đề tài chính hoặc nếu bạn không bận tâm một chút, hãy nói với họ rằng bạn
không quan tâm đến việc quản lý tiền bạc. Tuy nhiên bạn chọn cách xử lý điều này, một thói
quen sẵn sàng để làm chệch hướng các cách tiếp cận từ bạn bè và các mối quan hệ trong
ngành tài chính là một kỹ năng sống còn cần thiết.
Địa hình được trình bày bởi ngành quỹ tương hỗ chỉ ít thù địch hơn một chút, nhưng bởi vì
nó có tính minh bạch cao hơn và các biện pháp bảo vệ pháp lý được đưa ra bởi Đạo luật
Công ty Đầu tư năm 1940, nó cung cấp cho bạn ít nhất một cơ hội chiến đấu để nổi lên với
tài sản của bạn còn nguyên vẹn.
Tuy nhiên, tất cả đều không ổn trong thế giới quỹ tương hỗ; vì doanh thu của công ty quỹ
lưu chuyển tương ứng từ tài sản được quản lý (AUM), các công ty quỹ tương hỗ chủ yếu tập
trung vào việc tăng quy mô quỹ của họ chứ không phải lợi nhuận của bạn. Tin tốt là mối liên
kết giữa hai điều này chặt chẽ hơn nhiều so với mối quan hệ với tài khoản môi giới. Vì các
quỹ thường xuyên báo cáo hiệu suất và phí, và vì vậy bạn có thể dễ dàng chuyển tài sản của
mình từ quỹ chứng khoán của gia đình quỹ sang quỹ thị trường tiền tệ của mình, từ đó có
thể viết séc, nên sẽ có ít cơ hội hơn cho việc kinh doanh.
Tuy nhiên, bạn sẽ cần hết sức thận trọng với các quỹ tương hỗ. Ngoại trừ Vanguard Group,
quỹ tương hỗ hoặc công ty môi giới có hai nhóm chủ: khách hàng mua quỹ tương hỗ hoặc cổ
phiếu và trái phiếu trong quỹ và tài khoản môi giới, và cổ đông sở hữu cổ phiếu của chính
công ty môi giới hoặc quỹ. Mục tiêu của mọi công ty là tối đa hóa lợi nhuận sau này - chủ sở
hữu thực sự của nó - và quỹ tương hỗ và các công ty môi giới chỉ có thể làm điều này với chi
phí là khách hàng của họ - tức là bạn.
Và nếu bạn nghĩ rằng lợi ích của bạn giống với lợi tức đầu tư của công ty quỹ — lợi tức đầu
tư cao — thì hãy đoán lại. Vào thời điểm bạn tìm ra cách nó gây ra cho bạn, nó sẽ kiếm được
nhiều hơn từ phí quản lý quá mức có thể kiếm được với lợi nhuận cao hơn đến từ chi phí

15
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

thấp hơn. (Nói cách khác, nếu một công ty quỹ tăng phí quỹ từ 1.0% lên 1.5%, tức là nó vừa
tăng doanh thu lên 50%, nhưng bạn khó có thể nhận thấy ảnh hưởng của nó đến hiệu quả
hoạt động của mình trong nhiều năm, nếu có.). Logic tương tự này cũng áp dụng cho các
nhà môi giới, những người được đào tạo rất bài bản - về bán hàng, không phải về tài chính.
Tóm lại, bạn đang tham gia vào cuộc đấu tranh sinh tử với ngành dịch vụ tài chính. Mỗi đô la
phí và chi phí bạn phải trả cho họ trực tiếp từ túi của bạn. (Lưu ý rằng bạn thường bị tính phí
quỹ tương hỗ cao hơn nhiều so với "tỷ lệ chi phí" được liệt kê trên bản cáo bạch hoặc báo
cáo hàng năm, thường bị vượt quá "chi phí giao dịch", tức là những thay đổi bất lợi về giá do
di chuyển khoảng hàng triệu cổ phiếu, phần lớn trong số đó tích lũy gián tiếp cho công ty
quỹ.) Hãy hành động như thể mọi nhà môi giới, nhân viên bán bảo hiểm, nhân viên bán quỹ
tương hỗ và cố vấn tài chính mà bạn gặp phải là một tên tội phạm cứng rắn và dính vào các
quỹ chỉ số chi phí thấp, và bạn sẽ làm tốt.
Tin vui là bạn đã làm bài tập về nhà cho phần này, cũng giống như cho Phần Hai, Ý thức
chung về quỹ tương hỗ. Vậy là bạn đã gần hoàn thành danh sách đọc.
Còn các chi tiết cần thiết thì sao?
Vì vậy, bạn thực sự thực hiện kế hoạch đầu tư đã nêu ở trên như thế nào? Như đã đề cập
trong phần đầu tiên, ưu tiên lớn nhất của bạn là thoát khỏi nợ nần; cho đến thời điểm đó,
khoản đầu tư duy nhất bạn nên thực hiện là với số tiền tiết kiệm tối thiểu 401 (k) hoặc
khoản tiết kiệm đóng góp xác định khác được yêu cầu để “tối đa hóa” sự phù hợp với nhà
tuyển dụng của bạn; ngoài ra, bạn nên dành từng xu dư thừa để loại bỏ khoản nợ sinh viên
và người tiêu dùng của mình.
Tiếp theo, bạn sẽ cần một khoản tiền khẩn cấp được đặt trong T-bill, CD hoặc tài khoản thị
trường tiền tệ; số tiền này phải đủ cho sáu tháng chi phí sinh hoạt và phải nằm trong tài
khoản chịu thuế. (Đưa số tiền khẩn cấp của bạn vào 401 (k) hoặc IRA là một ý tưởng tồi tệ, vì
nếu bạn cần, bạn gần như chắc chắn sẽ phải trả một khoản phạt thuế đáng kể để lấy nó ra.)
Sau đó, và chỉ khi đó, bạn mới có thể bắt đầu tiết kiệm nghiêm túc để nghỉ hưu. Đối với hầu
hết những người trẻ tuổi, điều này có nghĩa là một số kết hợp của kế hoạch dựa trên người
sử dụng lao động, chẳng hạn như 401 (k), tài khoản IRA cá nhân và tài khoản chịu thuế.
Có hai loại tài khoản IRA: truyền thống và tài khoản Roth. Sự khác biệt chính giữa hai loại
này đến khi bạn trả thuế cho chúng; với tài khoản truyền thống, bạn sẽ được khấu trừ thuế
trên các khoản đóng góp và trả thuế khi số tiền được rút, thường là sau 59 tuổi ½. (Bạn có
thể rút tiền trước 59 ½, nhưng, với một số ngoại lệ quan trọng, bạn sẽ phải trả một khoản
phạt thuế đáng kể nếu làm như vậy.) Với Roth thì ngược lại: bạn đóng góp bằng số tiền mà
bạn đã đóng thuế, nhưng không phải trả thuế khi rút tiền khi nghỉ hưu.
Do đó, không có nhiều sự khác biệt giữa 401 (k) và IRA truyền thống; trên thực tế, bạn có
thể liên tục chuyển cái trước vào cái sau sau khi bạn rời khỏi công ty của mình. Nói chung,
Roth là một thỏa thuận tốt hơn IRA truyền thống, vì bạn không chỉ có thể đóng góp “nhiều
hơn” cho Roth (kể từ $ 5,500 — giới hạn đóng góp hàng năm hiện tại — đô la sau thuế trị

16
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

giá hơn $ 5,500 trước -tax đô la), nhưng cũng hy vọng bạn sẽ ở trong khung thuế cao hơn
khi bạn nghỉ hưu.
Mục tiêu của bạn, như đã đề cập, là tiết kiệm ít nhất 15 phần trăm tiền lương của bạn trong
một số kết hợp của 401 (k) / IRA / tiết kiệm chịu thuế. Nhưng trên thực tế, chiến lược tốt
nhất là tiết kiệm hết mức có thể và đừng ngừng làm như vậy cho đến ngày bạn chết.
Do đó, chiến lược tối ưu đối với hầu hết những người trẻ tuổi là trước tiên đạt tối đa 401 (k)
trận đấu của họ, sau đó đóng góp tối đa cho Roth IRA (giả sử họ không kiếm được quá nhiều
tiền để đủ điều kiện tham gia Roth, khoảng 200.000 đô la cho một cặp vợ chồng đã kết hôn
và 120.000 đô la cho một người), sau đó tiết kiệm vào tài khoản chịu thuế.
Một vấn đề thường gặp với các kế hoạch 401 (k) là chất lượng của các đợt cung cấp quỹ.
Bạn nên xem xét cẩn thận các khoản chi quỹ được cung cấp trong kế hoạch của chủ lao
động. Nếu tỷ lệ chi phí của nó nói chung lớn hơn 1,0%, thì bạn có một tỷ lệ tệ hại và bạn chỉ
nên đóng góp cho đến khi phù hợp.
Nếu chi phí của nó nói chung thấp hơn 0,5% và đặc biệt nếu nó bao gồm quỹ chỉ số của
Vanguard hoặc quỹ Fidelity’s Spartan (có mức phí thấp như Vanguard), thì bạn có thể cân
nhắc đóng góp tự nguyện đáng kể vượt quá giới hạn đối sánh. Đối với hầu hết những người
trẻ tuổi tiết kiệm, tối đa hóa tối đa khoản đóng góp tự nguyện 401 (k) (giả sử bạn có 401 (k)
“tốt” với chi phí thấp) hoặc giới hạn Roth hàng năm sẽ giúp họ vượt qua mục tiêu tiết kiệm
15%.
Các khoản đóng góp của bạn vào tài khoản 401 (k), IRA và tài khoản chịu thuế phải được
chia đều cho quỹ chứng khoán, cổ phiếu nước ngoài và trái phiếu của Hoa Kỳ được lập chỉ
mục có sẵn cho bạn. Mỗi năm một lần, bạn nên “tái cân bằng” chúng trở lại trạng thái bình
đẳng. Trong những năm tốt đẹp, điều này có nghĩa là phải bán một số cổ phiếu, điều mà bạn
nên tránh làm trong tài khoản chịu thuế, vì điều này sẽ phải chịu thuế thu nhập vốn. Trên
thực tế, điều này có nghĩa là giữ một số lượng hợp lý cổ phiếu của bạn nắm giữ trong thuế
401 (k) hoặc IRA được bảo vệ. Đây sẽ không phải là vấn đề đối với nhà đầu tư trẻ điển hình,
vì họ sẽ có một lượng tương đối nhỏ tài sản của mình trong tài khoản chịu thuế.
Sau đây là một số ví dụ về các loại quỹ chỉ số bạn sẽ muốn sử dụng. Nếu 401 (k) của bạn đủ
may mắn để có quỹ Vanguard, hãy tìm lần lượt Quỹ chỉ số thị trường chứng khoán tổng
(Hoa Kỳ), Quỹ chỉ số chứng khoán quốc tế toàn phần và Chỉ số trái phiếu ngắn hạn hoặc Quỹ
chỉ số thị trường trái phiếu tổng. Như đã đề cập, loạt Fidelity Spartan cũng rất tuyệt vời: các
quỹ Chỉ số Thị trường Tổng số, Chỉ số Quốc tế và Chỉ số Trái phiếu Hoa Kỳ (hoặc Chỉ số Trái
phiếu Kho bạc Ngắn hạn).
Càng ngày, các kế hoạch 401 (k) đang làm cho “quỹ mục tiêu” trở thành lựa chọn đóng góp
mặc định. Ví dụ: Vanguard cung cấp quỹ Hưu trí mục tiêu, có phí từ 0,16% –0,18%, nhằm
vào những người nghỉ hưu từ năm 2010 (người già) đến năm 2060 (người hai mươi tuổi) với
gia số 5 năm (2060, 2055, 2050, v.v. ra, đến năm 2010). Ví dụ, quỹ năm 2060 phân bổ 90%
cho cổ phiếu, sau đó sẽ giảm khoảng một phần trăm mỗi năm khi người tiết kiệm già đi.

17
 Cách Giới Trẻ Trở Nên Giàu Có Chậm Mà Chắc

Đây là chừng mực mà tôi có thể giới thiệu cho bạn trong cuốn sách này với các chi tiết cần
thiết. Không có gì kỳ diệu về một danh mục đầu tư bao gồm các phần bằng nhau của cổ
phiếu Hoa Kỳ, cổ phiếu nước ngoài và trái phiếu; bạn có thể muốn phân bổ cao hơn hoặc
thấp hơn cho từng thứ này, và thậm chí bạn có thể muốn “chia nhỏ” các thành phần chứng
khoán của Mỹ và nước ngoài thành các phần nhỏ hơn như quỹ đầu tư bất động sản (REITs),
các thị trường mới nổi và phát triển cho nước ngoài cổ phiếu, v.v. Và, như tôi đã nói, không
có gì sai với quỹ hưu trí mục tiêu tất cả trong một, miễn là nó có chi phí thấp.
Vì Phần Năm không có bài tập về nhà, tôi sẽ tăng gấp đôi bài tập đọc với hai cuốn sách:
Allan Roth’s How a Second Grader Beats Wall Street và Rick Ferri’s All About Asset
Allocation.
Chỉ vậy thôi. Như tôi đã nói với bạn ở phần đầu, nếu bạn đã hoàn thành phần đầu tiên của
mình qua tập sách, hãy hít thở sâu và bắt đầu với bài tập đọc Phần một, The Millionaire
Next Door, sau đó tiếp tục với phần còn lại.
Có một số điều tôi chưa nói với bạn, trong đó quan trọng nhất là làm thế nào để tiêu bớt
tiền khi nghỉ hưu. Hiện tại, cách tốt nhất để làm điều này là mua một niên kim thu nhập cố
định được điều chỉnh theo lạm phát, mô phỏng khoản thanh toán của kế hoạch lương hưu
truyền thống, trái phiếu có bảo vệ lạm phát (TIPS) đáo hạn vài năm một lần, để cung cấp cho
bạn một dòng thu nhập được điều chỉnh theo lạm phát. Lập kế hoạch bất động sản là một
vấn đề khác mà tôi chưa thảo luận, vì nó thậm chí còn được mở rộng hơn nữa trong tương
lai.
Lý do tôi chưa nói về chi tiêu khi nghỉ hưu hoặc lập kế hoạch bất động sản là vì cả hai sẽ
không trở nên quan trọng đối với bạn trong nhiều thập kỷ, do đó các lựa chọn đầu tư liên
quan và luật thuế gần như chắc chắn sẽ rất khác so với ngày nay. Vì vậy, bây giờ không đáng
để suy nghĩ về hai vấn đề này. Nói cách khác, bạn còn quá trẻ để những điều này trở nên
quan trọng, vì một lý do đơn giản là chúng sẽ rất khác theo thời gian.
Trở lại hiện tại; nếu đây là phần cuối của phần thứ hai bạn lướt qua tập sách và do đó bạn
đã hoàn thành tất cả danh sách đọc từng phần, thì bạn đã sẵn sàng bắt đầu hành trình về
hưu khá giả.
Chúc may mắn!
William Bernstein
Portland, Oregon, Hoa Kỳ
Tháng 3 năm 2014

18