kocatecvid

Kadim kültürümüzde yıllarca okunup ezberlenen;

İbnü’l-CEZERÎ’nin MUKADDİMETÜ’L-CEZERÎ ve

Şeyh Abdurrahman KARABÂŞÎ’nin KARABAŞ TECVİDİ’nde geçen

TECVİD tanımlarından hareketle hazırlanmıştır.
Mâzîden âtîye köprü olabilmek duası ile…

kocatecvid

M . KOCA

1
 ‫ح‬ ٰ ْ
‫ِب ْس ِم ا ِلله ال َّرحمن ال َّ ٖر ِمي‬
ِ
ْ َ ‫هللا عَ َّٰل ن َ لب ليّ ٖه َو ُم ْص َط َفا ُه ُم َح ىم ٍد َو ٰا ل ِٖل َو‬
‫َص لب ٖه َو ُم ْق لرئل الْ ُق ْرٰا لن َم ْع ُم لح ل ّب ٖه َو َ َ ْْد‬ ُ ‫َالْ َح ْمدُ ل ٰ ّ لِل َو َص ىَّل‬
‫ابن الجرري‬ ّ ‫ك لص َف ٍة َو ُم ْس َت َحقىهَا َو ََ ُّ ُ ل‬
ِٖ ‫ك َوا لِ ٍد ل َِ ْص ل‬ ‫َالتى ْج ٖويدُ ه َُو لاع َْطا ٓ ُء الْ ُح ُر ل‬
ّ ‫وف َحقىهَا لم ْن ُ ل‬
TECVİD : Harflerin her bir sıfattan hakkını ( Lâzimi sıfatlarını ) ve müstehakkını
( Ârizi sıfatlarını ) vermek ve her bir harfi aslına ( Mahrecine ) götürmektir. İbnü’l-Cezerî

1-İsim, resim ve telaffuzları ile HARFLER

2-Külli ve cüz-î MAHREÇLER

3-Zıtları ile birlikte LÂZIMÎ SIFATLAR

4- Tanım ve örnekleri ile ÂRIZÎ SIFATLAR

2
TECVİD

3
 ‫ِب ْس ِم ا ِلله ال َّ ْرح ٰمن ال َّ ٖرح ِمي‬
‫ِ‬

‫َالْ َح ْمدُ ل ٰ ّ لِل‬

‫هللا عَ َّٰل ن َ لب ليّ ٖه َو ُم ْص َط َفا ُه ُم َح ىم ٍد َو ٰا ل ِٖل َو َ ْ‬

‫َص لب ٖه‬ ‫َو َص ىَّل ُ‬

‫َو ُم ْق لرئل الْ ُق ْرٰا لن َم ْع ُم لح ل ّب ٖه َو َ َ ْْدُ‬

‫‪4‬‬
 Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla.

Hamd, Allah’a mahsustur.

Allah’ın rahmeti, Nebisi ve Mustafa’sı olan

Muhammed (s.a.v)’e ve O’nun âl ve ashâbına,

Kur’anı sevenlerle birlikte Kur’anı öğrenen ve

öğretenlere olsun!

5
 ‫َالتى ْج ٖويدُ‬

‫ك لص َف ٍة َو ُم ْس َت َحقىهَا‬ ‫ه َُو لا ْع َطا ٓ ُء الْ ُح ُر ل‬

‫وف َحقىهَا لم ْن ُ ل ّ‬

‫ك َوا لِ ٍد ل َِ ْص ل ِٖ‬
‫َو ََ ُّ ُ ل ّ‬
‫ابن الجرري‬

‫‪6‬‬
TECVİD

Harflerin her bir sıfattan

hakkını (Lâzimi sıfatlarını) ve

müstehakkını (Ârizi sıfatlarını) vermek ve

her bir harfi aslına (Mahrecine) götürmektir.

İbnü’l-Cezerî

7
 Derslerimizde İbnü’l-Cezerî’nin
“Mukaddimetü-l Cezerî” ve

Şeyh Abdurrahman Karabâşî’nin

“Karabaş Tecvidi” İsimleri ile meşhur

eserlerindeki tecvid tanımlarından
hareketle;

8
1-Harflerin; isim, resim ve telaffuzları,

2-Külli ve cüz-î Mahreçleri,

3-Zıtları ile birlikte Lâzimi Sıfatları,

4- Tanım ve örnekleri ile Ârızi Sıfatlarının

ezberlenmesi ve anlamlandırılması hedeflenmiştir.

9
10
HARFLER

11
HARF
Ağzın belirli bir mahreç bölgesinden çıkan ve
kendine özgü sıfatlara sahip olan sese

harf denilmiştir.

Harfler isimleriyle anılır, sesleriyle okunur ve

resimleriyle yazılır.

12
 ‫‪HARFLERİN RESİMLERİ‬‬

‫ا ب ت ث ج ح خ ُّ ذ َ ز س ش‬

‫ف ق ك‬ ‫ص ض ط ظ ع غ‬

‫ل م ن و ه ي‬

‫‪13‬‬
 ‫‪HARFLERİN MÜSEMMALARI‬‬

‫َا ل ْف ََب َتَ ََث ٖج ْمي َِا خَا ُّ َْال َذ ْال ََا َزا ٖٖ ْن ٖٖ ْن‬

‫َصا ْ ُّ ضَ ا ْ ُّ َطا َظا عَ ْ ْن غَ ْ ْن فَا‬

‫قَ ْاف ََك ْف َِ ْم مٖ ْمي ن ْ‬

‫ُون َو ْاو َها َي‬

‫‪14‬‬
‫‪HARFLERİN LÂM-I TÂRİFLİ HALLERİ‬‬

‫َالْ َخا ٓ ُء‬ ‫َا ْ َِ ل ُف َالْ َبا ٓ ُء َالتىا ٓ ُء َالثىا ٓ ُء َالْ ٖج ُمي َالْ ََا ٓ ُء‬

‫َادلى ُال َا ىذل ُال َا ىلرا ٓ ُء َا ىلزا ٓ ُء‬

‫َا ىلَا ٓ ُء َالْ َْ ْ ُن َالْغ ْ َُن‬ ‫َال ٖ ّس ُن َال ٖ ّش ُن َا ىلصا ُ ُّ َالضى ا ُ ُّ َا ىلطا ٓ ُء‬

‫ون َالْ َو ُاو َالْهَا ٓ ُء َالْ َيا ٓ ُء‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫َ‬

‫ا‬ ‫مي‬‫م‬‫ٖ‬ ‫ل‬ ‫َ‬
‫ا‬ ‫م‬ ‫ّ‬
‫لّل‬‫ٰ‬
‫َالْ َفا ٓ ُء َالْ َق ُاف َا ْل ََك ُف َا ُ ُ ُ‬
‫ْ‬
‫‪15‬‬
‫‪HARFLERİN TENVİNLİ HALLERİ‬‬

‫َزا ٓ ٌء‬ ‫َخآ ٌء َُّا ٌل َذا ٌل ََا ٓ ٌء‬ ‫جمي َِآ ٌء‬ ‫ء‬‫ٓ‬ ‫َ‬
‫َث‬ ‫ء‬‫ٓ‬ ‫َتَ‬ ‫ء‬‫ٓ‬
‫َا ل ٌف ََب ٌ ٌ ٌ ٖ ٌ‬

‫َظآ ٌء عَ ْ ٌن غَ ْ ٌن‬ ‫ٖٖ ٌن ٖٖ ٌن َصا ٌ ُّ ضَ ا ٌ ُّ َطآ ٌء‬

‫ُون َوا ٌو َهآ ٌء َيٓ ٌء‬

‫فَآ ٌء قَ ٌاف ََك ٌف َِ ٌم مٖ ٌمي ن ٌ‬

‫‪16‬‬
HARFLERİN MAHREÇLERİNDEN ÇIKIŞ SIRALARI

‫ء ه ع ح غ خ ق ك ج ش ى ض‬
‫ل ن َ ط ُّ ت ص س ز ظ ذ ث‬
‫ف و ب م‬
17
18
MAHREÇLER

19
 MAHREÇLER
Mahreç; harflerin sesinin ortaya çıktığı,
kendisine ait özellikleri
kazandığı yere denir.

Bölgeleri yönünden mahreçler;

Külli ve Cüz-î Mahreçler

olarak ikiye ayrılır.

20
 Küllî Mahreç
Bir grup harfin çıktığı yer demektir.
5 külli mahreç bulunmaktadır.

Cüz-î Mahreç
Küllî mahreçler içerisinde birkaç harfin çıktığı
mahreç bölgesidir.

17 cüz-î mahreç bulunmaktadır.

21
 Külli Mahreçler

1. Cevf

Cevf, ağız ve boğaz boşluğu demektir. Med harflerinin mahrecidir.

2. Halk

Halk, boğaz demektir. 3 cüz’î mahreçten 6 harf çıkar.

3. Lisan

Lisan, dil demektir. 10 cüz’î mahreçten 18 harf çıkar.

4. Şefeteyn

Şefeteyn, dudaklar demektir. 2 cüz’î mahreçten 4 harf çıkar.

5. Hayşûm

Geniz bölgesidir; ğunnenin mahrecidir.

22
 Cüz-î Mahreçler

1.Cevf ’de 1 cüz-î mahreçten med harfleri çıkar.

‫ ا‬-‫و–ى‬
2. Halk ’da 3 cüz-î mahreçten 6 harf çıkar.

‫غ خ‬-‫ع ح‬- ‫ء ه‬
3. Lisan ‘da 10 cüz-î mahreçten 18 harf çıkar.

‫ ظ ذ ث‬- ‫ ص س ز‬- ‫ ط ُّ ت‬- َ - ‫ ن‬- ‫ ل‬- ‫ ض‬- ‫ ج ش ى‬- ‫ ك‬- ‫ق‬

4. Şefeteyn ’de 2 cüz-î mahreçten 4 harf çıkar.

‫وبم‬-‫ف‬
5. Hayşûm ’da 1 cüz-î mahreçten ğunne çıkar.

23
 ‫‪Mukaddimetü’l-Cezerî’de Meharicü’l-Hurûf‬‬

‫ََش عَ ََّل ى ٖاذلى َ َْيتَ ُاَ ُه َم لن ا ْختَ َ ْب‪:‬‬ ‫َمخ لَاَ ُج الْ ُح ُر ل‬
‫وف َٖ ْب َْ َة ع َ ْ‬

‫للْ َج ْو لف َا ل ٌف َو ُا ْختَاهَا َو ٖٖه ُح ُر ُوف َم ٍد للْه ََوا ٓ لء تَنَْتَ ٖ ى ؛‬

‫ُ ىُث ل َِ ْق ََص الْ ََلْ لق َ َْه ٌز َها ٓ ٌء‪َ ،‬و لم ْن َو َٖ لط ٖه فَ َْ ْ ٌن َِا ٓ ٌء‪َ ،‬ا َُّْنَ ُه غَ ْ ٌن َخا ٓ ُؤهَا؛‬

‫َو الْقَ ُاف َا ْق ََص ال لل ّ َس لان فَ ْو ٌق‪َُ ُ ،‬ث الْ ََك ُف َا ْٖ َف ُل‪َ ،‬و الْ َو ْٖطُ فَ ٖج ُمي ال ٖ ّش ُن َي‪َ ،‬و الضى ا ُ ُّ لم ْن َِافَ لت ٖه لا ْذ َو ل َيا ل َِ ْ َ‬
‫ْض َاس لم ْن َاْ َ َ‬
‫َْ َا ْو ي ُ ْمنَاهَا‪،‬‬

‫َو ٰ ّالّل ُم َا َُّْنَ هَا ل ُم ْنَتَ َاهَا‪َ ،‬و الن ُ‬

‫ون لم ْن َط َرلف ٖه َ َْت ُت ا ْج َْلُوا‪َ ،‬و ىالرا ي ُدَ انٖي له ل ََهْ ٍر َا ْ ُّ َخلُوا‪،‬‬

‫الَا ٓ ُء َو ا ىذلا ُل َو ََث للْ ُْلْ َيا لم ْن َط َرفَ ْ لْي َما؛‬ ‫الطا ٓ ُء َو ادلى ا ُل َو َتَ لمنْ ُه َو لم ْن عُ ْل َيا الثىنَ َاي‪َ ،‬و ى‬
‫الصف ُٖي ُم ْس تَ لك ْن لمنْ ُه َو لم ْن فَ ْو لق الثىنَ َاي الس ْف َّٰل‪َ ،‬و ى‬ ‫َو ى‬

‫الش َف ْه فَالْ َفا َم َع َا ْط َر لاف الثىنَ َاي الْ ُم ْ ل‬

‫َشفَهْ‪ ،‬ل ىلش َفتَ ْ لن الْ َو ُاو ََب ٓ ٌء مٖ ٌمي؛ َو غُنى ٌة َمخ َْر ُ َُجا الْ َخي ُْشو ْم‪.‬‬ ‫َو لم ْن َ َ ْط لن ى‬

‫‪24‬‬
 Bu sahada söz sahibi olanların tercihine göre

Harflerin Mahreçleri 17’dir.

Med harfleri olan (elif), (vav) ve (yâ)’nın mahreci cevftir.

Ağız ve boğaz boşluğundan çıktıkları için bu harflere

hurufu’l-cevfiyye harfleride denir.

‫ ء‬ile ‫ه‬ harflerinin mahreci aksa’l-halk yani boğaz köküdür.

‫ ع‬ve ‫ح‬ harflerinin mahreci vasatü’l-halk yani boğaz ortasıdır.

‫ غ‬ve ‫خ‬ harflerinin mahreci edne’l-halk yani boğazın ağza ve dile

en yakın noktasıdır.

25
 ‫ق‬ harfinin mahreci aksa’l-lisan yani dil kökündendir.

‫ك‬ harfinin mahreci gâf harfinin mahrecinin ağza doğru biraz

altındandır.

‫ ج ش ي‬harflerinin mahreci vasatü’l-lisân yani dil ortasıdır.

‫ ض‬harfinin mahreci ise dil kenarının sağ veya sol azı dişlere
yaslanması ve sürtünmesi iledir.

‫ل‬ harfinin mahreci ise dil ucu ve dil ucunun gerisine doğrudur.

‫ن‬ harfinin mahreci dil ucundan lâm harfinin aşağısına doğrudur.

َ harfinin mahreci dil ucundandır, nûn harfinin mahrecine

yaklaşır ancak o dilin biraz arkasına dâhildir.

26
‫ت ُّ ط‬ harflerinin mahreçleri dil ucu ile iki üst ön dişlerdendir.

‫زسص‬ harflerinin mahreçleri ise dil ucu ile iki alt ön dişlerdendir.

‫ثذظ‬ harflerinin mahreçleri ise dil ucu ile iki üst ön diş
uçlarındadır.

‫ف‬ harfinin mahreci üst ön dişlerin uçları ile beraber dudağın iç

kısmındadır.

‫مبو‬ harflerinin mahreci iki dudaktır.

Ğunne’nin mahreci ise genizdir.

27
5 Külli Mahreç 17 Cüz-i Mahreç

1-Cevf, ‫اوي‬

2-Halk, ‫غ خ‬- ‫ع ح‬- ‫ء ه‬

3-Lisan, ‫ظذث‬- ‫ صسز‬- ‫ طدت‬- ‫ ر‬- ‫ ن‬-‫ ل‬-‫ ض‬-‫ ج شى‬- ‫ ك‬-‫ق‬

4-Şefeteyn, ‫ وبم‬- ‫ف‬

5-Hayşum, Ğunne

28
LÂZIMÎ SIFAT

29
 SIFAT
Sıfat, bir varlığın tanınması ve ayırt
edilmesini sağlayan nitelik demektir.

Harflerin sıfatları, mahrecinde seslendirirken

harflere ait olan özellikleri ve karakterleri
ifade eder.

30
 LÂZIMÎ SIFAT

Lâzımî sıfat, harfin zatına mahsus olan,

zâtı ile kâim olan, karakterini oluşturan ve

ondan ayrılmayan özelliklerdir.

Sıfatın lâzımî olması, bu sıfatların harfin her

konumunda aktif olacağı anlamına
gelmemelidir. Aktif veya pasif olabilir.
31
‫‪Mukaddimetü’l-Cezerî’de Lâzımî Sıfatlar‬‬

‫لصفَاُتُ َا َ ُْج ٌر َو لَ ْخ ٌو‪ُ ،‬م ْس َت لف ْل‪ُ ،‬منْ َف لت ٌح‪ُ ،‬م ْص َم َت ٌة َو لّ‬

‫الض ىد قُ ْل‪:‬‬

‫َمهْ ُم ُوٖهَا (فَ َحث ى ُه ََش ٌْص َٖ َك ْت)؛ َٖدٖ يدُ هَا لَ ْف ُُ ( َا لج ْد قَطٍ بَ َك ْت)؛ َو َ َ ْ َن لَ ْخ ٍو َو ى‬
‫الشدٖ ي لد ( ل ْن ُ َُع ْر)؛‬

‫َو َٖ ْب ُع ُعلْ ٍو (خ ىُص ضَ ْغطٍ لق ُْ) َح َ ْ‬

‫َص؛ َو ( َصا ٌ ُّ ضَ ا ٌ ُّ َطا ٓ ٌء َظا ٓ ٌء) ٌم ْط َب َق ْه؛‬

‫َو (فَ ىر لم ْن لُ لّب) الْ ُح ُر ُوف الْ ُم ْذلَ َق ْه‪:‬‬

‫َصف ُٖيهَا َصا ٌ ُّ َو َز ٌاي ٖٖ ٌن‪ ،‬قَلْ َق َ ٌل (قُ ْط ُب َج ٍد)‪،‬‬

‫َص ََا لِف ٰ ّالّل لم‪َ ،‬و ىالرا ٓ لء‪َ ،‬و لَ َت ْك ٖري ٍر ُج لْ ْل‪،‬‬
‫َو الل ّ ُٖن َوا ٌو َو َي ٓ ٌء ُٖ لكّنَا َو انْ َفتَ ََا قَ ْبلَهُ َما‪َ ،‬و ْ لاِ ْ لْن َر ُاف ُ ل ّ‬

‫َو للتى َف ٖ ّّٖ َا ٖ ّلش ُن‪ ،‬ضَ ا ًُّا لا ْٖ َت لط ْل‬

‫‪32‬‬
Harflerin Lâzımî Sıfatları
Cehr, Rihvet, İstifale, İnfitah, İsmat’tır.

Zıtları ise şu sıfatlardır:

Hems sıfatı ‫فَ َحث ى ُه ََش ٌْص َٖ َك ْت‬ harflerindedir.

Şiddet sıfatı ‫َاجل دْ قَطٍ بَ َك ْت‬ harflerindedir.

Rihvet ile şiddet arasındaki Beyniyye sıfatı ‫ل ْن ُ َُع ْر‬ harflerindedir.

İsti’lâ sıfatı ُْ ‫خ ىُص ضَ ْغطٍ لق‬ harfleri ile sınırlıdır.

‫َصا ٌ ُّ ضَ ا ٌ ُّ َطا ٓ ٌء َظا ٓ ٌء‬ İtbâk harfleridir.

‫فَ ىر لم ْن لُ ل ّب‬ İzlâk harfleridir.

33
 Safir sıfatı ‫صسز‬ harflerindedir.

Kalkale sıfatı ‫قُ ْط ُب َج ٍد‬ harflerindedir.

Lîn sıfatı kendileri sakin olup bir öncesi üstün harekeli olan ‫ و‬ve ‫ي‬ harflerindedir.

İnhiraf sıfatı ‫ل‬ ve َ harflerinde gerçekleşir.

Tekrir sıfatı َ harfindedir.

Tefeşşî sıfatı ‫ ش‬harfindedir.

İstitâle sıfatı ‫ ض‬harfindedir.

34
1 Hems harfleri ‫فحثه شخص سكت‬ zıttı 1 Cehr ‘dir

2 Şiddet harfleri ‫أجد قط بكت‬ 2 Beyniyye harfleri ‫لن عمر‬ zıtları 2 Rıhvet’dir

3 İsti’la harfleri ‫خص ضغط قظ‬ zıttı 3 Müstefil’dir

4 Mutbaka harfleri ‫ظ ص ض ط‬ zıttı 4 Münfetih’dir

5 Müzlaka harfleri ‫فر من لب‬ zıttı 5 Musmata’dır

Safir: ‫ ص س ز‬Kalkale: ‫قطب جد‬ Lîn: ‫يو‬ İnhiraf: ‫ل ر‬ Tekrir: ‫ ر‬Tefeşşî: ‫ش‬ İstitâle: ‫ض‬

35
1 Hems - 1 Cehr Hems de nefes harf ile birlikte akar ‫فحثه شخص سكت‬

2 Şiddet - 2 Rıhvet - 2 Beyniyye Şiddet de ses ve nefes akmaz, Beyniyye akar akmaz ‫ لن عمر‬/ ‫أجد قط بكت‬

3 İsti’la - 3 Müstefil İsti’la da dil kökü üst damağa yükselir ‫خص ضغط قظ‬

4 Mutbaka - 4 Münfetih İtbak da dil üst damağa yapışır ‫ظ ص ض ط‬

5 Müzlaka - 5 Musmata İzlak da dil çabuktur, teleffuzda kolaylık ‫فر من لب‬

Safir Islık sesi ‫ص س ز‬

Kalkale Mahrecin sarsılması ‫قطب جد‬

Lîn Dilin zorlanmaması ‫وي‬

İnhiraf Dilin gerisine doğru eğrilmesi ‫ل ر‬

Tekrir Dil ucunun hafif titremesi ‫ر‬

Tefeşşî Sesin dil ve damak arasında yayılması ‫ش‬

İstitâle Dil kenarının lâmın mahrecine kadar uzaması ‫ض‬

36
 ‫ط‬
harfinin lâzimî sıfatları, beyitten anladığımız…

‫ فحثه شخص سكت‬hems harflerimiz, bunların içinde ‫ ط‬olmadığı için 1. sıfatımız hemsin zıttı olan Cehr

‫ أجد قط بكت‬şiddet harflerinin içinde harfimiz ‫ ط‬bulunduğu için 2. sıfatımız Şiddet

‫خص ضغط قظ‬ İsti’la harflerinin içerisinde ‫ط‬ harfimiz bulunduğu için 3. sıfatımız İsti’la

‫ ظ ص ض ط‬İtbak harflerimizin içerisinde ‫ ط‬harfimiz bulunduğu için 4 . sıfatımız İtbak

‫فر من لب‬ İzlak harflerinde ‫ط‬ olmadığı için zıttına bakıyoruz 5. sıfatımız İsmat

‫قطب جد‬ Zıtsız sıfatlardan ‫ ط‬sadece kalkalede bulunduğu için 6. sıfatımız Kalkale

37
38
HARF-İ MED
SEBEB-İ MED

39
HURÛF-I MED

‫و ي ا‬
SEBEB-İ MED

Hemze ve Sükûn

40
 Med Harfleri

‫و ي ا‬
Kendileri sâkin

Vâv’dan önce zamme

Yâ’dan önce kesra

Elif’den önce fetha bulunmalıdır.

Not: Harf-i Med kendinden önceki harfi, harekesinin sesi doğrultusunda uzatmayı sağlayan harftir.

Harf-i Med’lerin mahreçleri Cevf dediğimiz ağız ve boğaz boşluğudur.

41
 Med Sebebi

Hemze ve Sükûn

Hemze; harekesi olan elif’e denir.

Sükûn; harfin harekesizlik halidir,

alameti cezm işaretidir.

Not: Hemze ile Elif aynı harf değildir. Hemzenin mahreci boğaz, Elifin mahreci Cevf’dir.

42
 ‫ُاوٖتينَا‬
Vâv sâkin, bir önceki hemze harfinin harekesi,
zamme olduğu için, vâv harf-i med olur.

Yâ sâkin, bir önceki tâ harfinin harekesi,

kesra olduğu için, yâ harf-i med olur.

Elif sâkin, bir önceki nûn harfinin harekesi,

fetha olduğu için, elif harf-i med olur.

43
 ‫ْ‬
‫ِب ْسِم ا ِلله ال َّرحمن ال َّ ٖرح ِمي‬
‫ٰ‬
‫ِ‬
‫َا ُهلل تَ َْ ٰاٰل يَه َ َْحدُ و ثَنَا ُّ َْن َو ََ ُٖو لنَه َو َ ُّ ٖىٖخ ٰا لنَه َو َا ْ َ‬
‫َصا لَنَه َص َّل ُُو َٖ َّل ْمدَ ن ُْص ْك َره‬
‫َم ْْلُو ْم ُا َوِل لكه َح ْر لف َم ْد ُاو ْجدُ َْ َو ْاو َي َا ل ْف‬

‫َا ىما َو ْاو ن َه َز َم ْان َح ْر لف َم ْد ُاولُ ْوَ َو ْاو َٖا لك ْن ُاولْ َسه َما قَ ْب َّٖل َمضْ ُمو ْم ُاولْ َسه ُاولْ َز َم ْان َح ْر لف َم ْد َاولُ ْوَ‬

‫َا ىما َي ن َه َز َم ْان َح ْر لف َم ْد ُاولُ ْوَ َي َٖا لك ْن ُاولْ َسه َما قَ ْب َّٖل َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه ُاولْ َز َم ْان َح ْر لف َم ْد ُاولُ ْوَ‬

‫وح ُاولْ َمغ َِْ ََجٖيع ل َز َمانْدَ ه َح ْر لف َم ْد ُاولُ ْوَ ُاوتٖينَا لك ٖٖب‬ ‫َا ىما َا ل ْف ٖا َْسه َ ُّآئل َما َٖا لك ْن ُاولُ ْ‬
‫وب َما قَ ْب َّٖل َم ْف ُت ْ‬

‫‪44‬‬
Allah Teâla’ya hamdü senâdan ve Rasûlüne ve dahî âline ve
ashabına salât-ü selamdan sonra ma’lum olaki
Harf-i Med üç’tür.

Amma vâv ne zaman harfi med olur?

Vâv sakin olsa mâkabli mazmum olsa ol zaman

harf-i med olur?

Amma yâ ne zaman harfi med olur?

Yâ sakin olsa mâkabli meksûr olsa ol zaman harf-i med olur.

Amma elif ise daima sakin olup mâkabli meftuh olmakla

cemî-i zamanda harf-i med olur ‫ ُاوتٖينَا‬gibi.

45
 ْ ‫َو ُّ َٖىٖخ َٖبَ لب َم ْد اٖيكٖي لد َْ َ َْه َزه ُٖ ُك‬
‫ون‬
‫َا ىما َ َْه َزه َح َر َكه ٖٖس ُا ٰوِ ْن َا ل َفه ُّٖ ْيرل َ ْر‬
َْ ‫ون ُّٖ مي َ ْك ي َ ْْ ٖٖن َح َر َكه ٖٖس ُاولْ َم َي ْان َح ْر ْف ُّٖ مي َ ْك لد‬
ْ ‫َا ىما ُٖ ُك‬

Ve dahi sebeb-i med ikidir: Hemze, sükûn.

Amma hemze harekesi olan elife derler.

Amma sükûn demek yani harekesi olmayan harf demektir.

46
MEDD-İ TABİÎ

47
 MEDD-İ TABİÎ
Harf-i med olup

Sebeb-i Med olmaz ise

Medd-i Tabiî olur.

Hurûf-ı Med: ‫و ي ا‬
Sebeb-i Med: Hemze ve Sükûn 48
‫تَ ىو ًاَب‬
Harf-i Med’den bâ’yı çeken elif,

Sebeb-i Med’den bir şey olmadığı için,

Medd-i Tabiî olmuştur.

Not: ‫تَ ىو ًاَب‬ ‘da med harfi olan elif,

bâ harfinin fetha harekesi doğrultusunda sesi uzatmaktadır.

49
 ‫وف الْ لْ ى لل‬
‫الص ْو لت ل َِب ْر ٍف َم ّلد ٍّى لم ْن ُح ُر ل‬
‫ى‬ ُ َ
‫اَل‬ َ
‫ط‬ ‫ل‬
‫ا‬ ‫د‬ ‫م‬ ْ
‫َا َل‬
İllet harflerinden olan med harflerinden biri ile

sesi uzatmaktır.

Med harfi, kendinden önceki harfin sesini,

harekesi doğrultusunda uzatan harfe denir.

50
Medd-i tabiî; Aslî Med, Tabiî Med olarakta ifade edilmiştir.

Tabiî med, hemze ve sükûn gibi med sebebi aramaz.

Aslî Med, med harflerinden biri ile yapılan uzatmaya denir.

Medd-i Tabiî’nin uzatılma süresi için elif ölçüsü kullanılır.

Elif diyecek veya elif ‫ ا‬yazacak kadar bir süredir.

Bir parmak kaldırılacak kadar ifadesi de aynı şeyi ifade eder.

51
 ‫َٰب ُب َم ّلد َط ٖبيْٖ‬
‫وب َٖبَ لب َم ْد ُاولْ َم َسه ُاولْ َز َم ْان َم ّلد َط ٖبيْٖ ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن َح ْر لف َم ْد ُاولُ ْ‬

‫لمث َٖاٰل تَ ىو ًاَب ‪َ ،‬اََدً ا ‪ٰ ،‬ط ٰه ‪َ ،‬ا ل ْف ِٰ ٓ ْم ََا لن ْك ََ لاٖس َو َِا لميل ْك َِ لاٖس لك ٖٖب‬

‫َا ىما َُون ُْك َم ْرتَ َبه لٖس لب ْر َا ل ْف لم ْقدَ ٖاَى َم ْد ُاولُ ْن َم ْق لد َْ‬

‫لب ْر َا ل ْف لم ْقدَ ٖاَى ُّٖ مي َ ْك ي َ ْْ ٖٖن لب ْر پ َ ْاَ َم ْق قَ ْ ٖادل َيره َج ْق قَدَ َْ ُّٖ مي َ ْك لد َْ‬

‫‪52‬‬
 Gaçen harf-i med olup sebeb-i med olmasa

ol zaman medd-i tabîî olur.

‫ َِا لممي‬، ‫ َا ل ْف ِٰ ٓ ْم ََا‬، ‫ ٰط ٰه‬، ‫ َاََدً ا‬، ‫تَ ىو ًاَب‬

Amma bunun mertebesi bir elif miktarı med olunmaktır.

Bir elif miktarı demek,

yani bir parmak kaldıracak kadar demektir.

53
54
MEDD-İ MUTTASIL

55
MEDD-İ MUTTASIL

Harf-i med’den sonra

Sebeb-i Med’den Hemze olup
ikisi bir kelimede olursa
Medd-i Muttasıl olur.

56
 ‫لا َذا َجا ٓ َء‬
1. Harf-i med’den elif : ‫ا‬

2. Sebeb-i med’den hemze : ‫ء‬

3. İkisi bir kelimede : ‫جاء‬

Harf-i Med’den cîm’i çeken elif; Sebeb-i Medden hemze;

İkisi bir kelimede gelmiş Medd-i Muttasıl olmuştur.

57
 ‫َٰب ُب َم ّلد ُمتى لص ْل‬
‫وب اٖيك ٖٖيٖس لب ْر َ لَك َمه َُّه َوا لق ْع ُاولْ َسه‬ ‫قَ َچ ْن َح ْر لف َم ْد َ ُّ ن ُْص ْك َره َٖبَ لب َم ْد َ َْه َزه ُاولُ ْ‬
‫َم ّلد ُمتى لص ْل ُاولُ ْوَ‬
‫لمث َٖاٰل لا َذا َجا ٓ َء ‪ُ ،‬أو ٰلٓئك ‪ٖٓ ٖ ،‬ج َء ‪َ ٖٓ ُ ،‬وء لك ٖٖب‬
‫ون‬ ‫ِل َم ّلدى َو لاج ْب لد َْ ُمتى َفقٌ عَلَ ْي له ُا ْ ٖ‬
‫ودليغٖ ي ُچ ْ‬ ‫َم ّلد ُمتى لص ل ْ‬
‫ُمتى َف ٌق عَلَ ْي له ُّٖ مي َ ْك ي َ ْْ ٖٖن َ َٖجيع ل قُ ىرا َم ْد اٖي ْتدٖ يلَ ْر عَ َّٰل َم َرا لِ ل لِ ْْ قَ ْ ْ‬
‫َص لاي ْت َمدٖ يلَ ْر ُّٖ مي َ ْك لد َْ‬
‫اِص َو لَ َواي َ لت َح ْف ْص ُا ْوز ََه‬ ‫َا ىما َُون ُْك َم ْرتَ َبه ٖٖس لق َرآئ َ لت عَ ل ْ‬
‫ ُّ َُْ ْت َا ل ْف لم ْقدَ ٖاَى َم ْد ُاولُ ْن َم ْق لد َْ‬

‫‪58‬‬
Gaçen harf-i medden sonra sebeb-i med hemze olup ikisi bir
kelimede vaki olsa medd-i muttasıl olur.

Misali ‫ ُ ٖٓ َوء‬،‫ ٖ ٖٓج َء‬،‫ ُأو ٰلٓئك‬،‫لا َذا َجآ َء‬ gibi.

Medd-i muttasılın meddi vaciptir, müttefekun aleyh olduğu için.

Müttefekun aleyh demek

ya’ni cemî-i kurra med ettiler
alâ merâtibihim kasr etmediler demektir.

Amma bunun mertebesi

Kıraat-ı Âsım ve rivayet-i Hafs üzere
dört elif miktarı med olunmaktır.

59
 “Medd-i müttasılın meddi vaciptir, müttefekun aleyh olduğu için, Müttefekun
aleyh demek, yani cemî’ kurra med ettiler, alâ merâtibihim kasr etmediler..”

“ meddi vaciptir ” bir elif miktarından fazla okunması.

“ müttefekun aleyh ” bütün kıraat imamlarımız 1 eliften fazla

okunmasında ittifak etmişlerdir.

“ kasr etmediler ” 1 elif miktarı kimse okumadı.

Not: Kasr 1 elif miktarı demektir. Meddi muttasılın meddi vaciptir demek kasr üzerine ilave anlamındadır.
Vacip miktarı 2 eliftir. Bizim kıraatimizde tahkik okuyuşta 4 elif miktarı caizdir.

60
“Amma bunun mertebesi Kıraatı Asım ve rivayeti Hafs üzre
dört elif miktarı med olunmaktır.”

Kıraat-ı Âsım ve Rivayet-i Hafs’ın azamî meddi 4 eliftir ve

okuyuş usullerine göre; hadr usulünde 2, tedvir okuyuşta 3,
tahkik okuyuşta 4 elif miktarı uzatılarak okunur.

Medd-i muttasılın meddi yani bir elif miktarından fazla

uzatılması vacip,

Uzatılan meddin miktarı belirtilen miktarlardan biri ile

okunması caizdir.

61
62
MEDD-İ MUNFASIL

63
MEDD-İ MUNFASIL
Harf-i med’den sonra
Sebeb-i Med’den Hemze olup ikisi
başka kelimede olursa
Medd-i Munfasıl olur.

64
 ‫َ ٓي َاُّيَا‬
1. Harf-i med’den elif : ‫ا‬

2. Sebeb-i med’den hemze : ‫َا‬

3. İkisi ayrı kelimede : ‫َ ٓي َاُّيَا‬

Harf-i Med’den yâ’yı çeken elif; Sebeb-i Medden hemze;

İkisi başka kelimede gelmiş Medd-i Munfasıl olmuştur.

65
 ‫َٰب ُب َم ّلد ُمنْ َف لص ْل‬
‫وب ب َ ْش َقه ب َ ْش َقه َ لَك َمه َُّه َوا لق ْع ُاولْ َسه َم ّلد ُم ْن َف لص ْل ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن َح ْر لف َم ْد َ ُّ ن ُْص ْك َره َٖبَ لب َم ْد َ َْه َزه ُاولُ ْ‬
‫لمث َٖاٰل َ ٓي َاُّيَا ‪ ،‬لا ٖ ّ ّٓن َاخ َُاف ‪ ،‬تُوَُٓوا لا َٰل هللا لك ٖٖب‬
‫َو ُّ َٖىٖخ َح ْر لف َم ْد ََك ْه َوا لو ُم َقد َىَه ُاولُ ْوَ لمث َٖاٰل َا ىن َما َ ُِلٓ َاخ َ ََْل ُه ‪ ،‬لع ْندَ ُه ٓ لا ىِ ل لَب ْذ لن ٖه لك ٖٖب‬
‫َو ََك ْه َي لء ُم َقد َىَه ُاولُ ْوَ لمث َٖاٰل َو َما يُ َك ّلذ ُب لَ ٖ ٓه لا ىِ لم ْن لعلْ لم ٖ ٓه لا ىِ لَ َما َٖا ٓ َء لك ٖٖب‬
‫ون‬ ‫َم ّلد ُمنْ َف لص ل ِْل َم ّلد َجائل ْز ل ُّ َْ ُمخْ َتلَ ٌف فٖ ي له ُا ْ ٖ‬
‫ودليغٖ ي ُچ ْ‬
‫ُمخْ َتلَ ٌف فٖ ي له ُّٖ مي َ ْك ي َ ْْ ٖٖن َ َ ْْ لض قُ ىرا َم ْد اٖي ْتدٖ يلَ ْر َو َ َ ْْ لض قُ ىرا قَ ْ ْ‬
‫َص اٖي ْتدٖ يلَ ْر ُّٖ مي َ ْك لد َْ‬
‫اِص َو لَ َواي َ لت َح ْف ْص ُا ْوز ََه ُّ َُْ ْت َا ل ْف لم ْقدَ ٖاَى َم ْد ُاولُ ْن َم ْق لد َْ‬ ‫َو َُون ُْك َم ْرتَ َبه ٖٖس ُّ َٖىٖخ لق َرا ٓ َء لت عَ ل ْ‬

‫‪66‬‬
Gaçen harf-i medden sonra, sebeb-i med hemze olup başka başka kelimede vaki’
olsa medd-i munfasıl olur.

Misali ‫ تُوَُٓوا لا َٰل هللا‬،‫ لا ٖ ّ ّٓن َاخ َُاف‬،‫َ ٓي َاُّيَا‬ gibi.

Ve dahi harf-i med, kâh vav-ı mukaddera olur.

Misali ‫ لع ْندَ ُهٓ لا ىِ ل لَب ْذ لن ٖه‬،‫َا ىن َما َ ُ ِٓل َاخ َ ََْل ُه‬ gibi.

Ve kâh yâ-i mukaddera olur. Misali ‫َو َما يُ َك ّلذ ُب لَ ٖ ٓه لا ىِ لم ْن لعلْ لم ٖ ٓه لا ىِ لَ َما َٖا ٓ َء‬ gibi.

Medd-i munfasılın meddi caizdir, muhtelefun fîh olduğu için.

Muhtelefun fîh demek ya’ni bazı kurra med ettiler ve bazı kurra kasr ettiler
demektir.

Ve bunun mertebesi dahi Kıraat-ı Âsım ve rivayet-i Hafs üzere dört elif miktarı
med olunmakdır.

67
 “Medd-i munfasılın meddi caizdir muhtelefun fîh olduğu için Muhtelefun fîh
demek ya’ni bazı kurra med ettiler ve bazı kurra kasr ettiler demektir.”

“ meddi câizdir ” ve “ mühtelefün fîh”

Kıraat imamlarımız medd-i munfasılın meddinde ve bu meddin kaç

elif miktarı çekileceği konusunda ihtilaf etmişlerdir.

“ bazı kurra med ettiler ve bazı kurra kasr ettiler ”

Bazı kıraat imamlarımız med ettiler (bir elif miktarından fazla

çektiler) bazıları kasr ettiler (bir elif miktarı uzattılar)

68
 “Ve bunun mertebesi dahi Kıraat-ı Âsım ve
Rivayeti Hafs üzre Dört elif miktarı med olunmakdır.”

Medd-i munfasıl

Kıraat-ı Âsım ve Rivayet-i Hafs’a göre;

hadr usulünde 1, tedvir okuyuşta 2-3,

tahkik okuyuşta 4 elif med edilerek okunur.

69
70
MEDD-İ LÂZIM

71
MEDD-İ LÂZIM

Harf-i med’den sonra

Sebeb-i Med’den
Sükûn-ı Lâzım olsa
Medd-i Lâzım olur.

72
Medd-i Lâzım dört gruba ayrılır

1. Medd-i Lâzım Kelime-i Musakkale

2. Medd-i Lâzım Kelime-i Muhaffefe

3. Medd-i Lâzım Harf-i Musakkal

4. Medd-i Lâzım Harf-i Muhaffef

73
 ‫َالْ ََٓاقى ُة‬ Medd-i Lâzım Kelime-i Musakkale

Harf-i medden hâ’yı çeken elif, sebeb-i medden gâf’ın şedde

içindeki sükûn-ı lâzımı medd-i lâzım, bir kelimede olduğu için
kelime-i, şeddeli olduğu için müsakkale olmuştur.

‫ٰا ٰٓ ْ ِٰن‬ Medd-i Lâzım Kelime-i Muhaffefe

Harf-i medden hemze’yi çeken elif sebeb-i medden lâm’ın sükûn-ı

lâzımı medd-i lâzım, bir kelimede olduğu için kelime-i, şeddesiz

olduğu için muhaffefe olmuştur.

74
 ‫َا ل ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓ لمي‬ Medd-i Lâzım Harf-i Musakkal

Harf-i medden lâm’ı çeken elif sebeb-i medden mîm’in şedde içindeki
sükûn-ı lâzımı medd-i lâzım, huruf-ı mukattaada olduğu için harf-i,
şeddeli okunduğu için müsakkal olmuştur.

‫َِا ل ٓم لمي‬ Medd-i Lâzım Harf-i Muhaffef

Harf-i medden mîm’i çeken yâ sebeb-i medden mîm’in sükûn-i

lâzımı medd-i lâzım, huruf-ı mukattaada olduğu için harf-i,

şeddesiz okunduğu için muhaffef olmuştur.

75
‫َٰب ُب َم ّلد ِٰ لز ْم‬
‫ون ِٰ لز ْم َوا لق ْع ُاولْ َسه َم ّلد ِٰ لز ْم ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن َح ْر لف َم ْد َ ُّ ن ُْص ْك َره َٖبَ لب َم ْد ُٖ ُك ل‬
‫كو لن ِٰ لز ْم ن َ َيه ُّٖ ْيرلَ ْر َو ْق ًفا َو َو ْص ًّل ََثَ ْلت ُا ٰوِ ْن ُٖ ُكون َه ُّٖ ْيرلَ ْر‬
‫ُٖ ُ‬
‫َو ُّ َٖىٖخ َُو َم ّلد ِٰ لز ْم ُّ َُْ ْت ُّ ْ لَُُو ُّ َُْ‬
‫لب ٖرى َم ّلد ِٰ لز ْم َ لَك َم له ُمثَقى َِ ل ُّ َْ لمث َٖاٰل َو َِالضى ٓ ال ّ َٖن‪َ ،‬الْ ََٓاقى ُة‪ ،‬تَْم ُم ُ ٓر ٖ ّ‬
‫وّن لك ٖٖب‬
‫َو لب ٖرى َم ّلد ِٰ لز ْم َ لَك َم له ُم َخفى َفه ل ُّ َْ لمث َٖاٰل ٰا ٰٓ ْ ِٰ َن لك ٖٖب‬
‫َو لب ٖرى َم ّلد ِٰ لز ْم َح ْر لف ُمثَقى ْ لَل َْ لمث َٖاٰل َا ل ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓيل ْك ِٰ لم ‪َ ،‬و َا ل ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓ ْمي َ ٓصا ل ُّكْ ِٰ لم ‪َ ،‬و َطا ٖ ٖٓ ْن مٖ ٓيل ْك ٖٖ ليٖن لك ٖٖب‬
‫َو بَ ٖرى َم ّلد ِٰ لز ْم َح ْر لف ُم َخفى ْفدَ َْ لمث َٖاٰل َا ل ْف ِٰ ٓ ْم ٖ ٓميل ْك مٖ ٖي ‪َ ،‬و َا ل ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓ ْمي َ ٓصا ل ُّكْ مٖ يل َو َصا ل ُّى‪َ ،‬و َا ل ْف ِٰ ٓ ْم ََا لن ْك‬
‫ِٰ لم ‪َ ،‬و َِا ل ٓميل ْك مٖ يل لك ٖٖب‬
‫ون َو َُون ُوكْ َم ْرتَ َبه ٖٖس َ لَجيع ل قُ ىرا قَ لت ْندَ ه ُ ُّ َْ ْت َا ل ْف لم ْقدَ ٖاَى َم ْد ُاولُ ْن َم ْق لد َْ‬ ‫َم ّلد ِٰ لز لم ْك َم ّلدى َو لاج ْب لد َْ ُمتى َف ٌق عَلَ ْي له ُا ْ ٖ‬
‫ودليغٖ ي ُچ ْ‬
‫‪76‬‬
Gaçen harf-i medden sonra sebeb-i med sükûn-i lâzım vâki’ olsa
Medd-i Lâzım olur.

Sükûn-i Lâzım neye derler;

vakfen ve vaslen sabit olan sükûna derler.

Ve dahi bu Medd-i Lâzım dört türlüdür:

Biri Medd-i Lâzım Kelime-i Musakkale’dir.

Misali ّ ٖ ‫ تَْم ُم ُر‬،‫ َالْ ََٓاقى ُة‬،‫َو َِالضى ٓ ال ّ َٖن‬

‫ٓون‬ gibi.

Ve biri Medd-i Lâzım Kelime-i Muhaffefe’dir.

Misali ‫ ٰا ٰٓ ْ ِٰ َن‬gibi.
77
 Ve biri Medd-i Lâzım Harfi- Musakkal’dir.
Misali
‫ َو َط ٖ ٓاٖ ْن مٖ ٓيل ْك ٖٖنل‬، ‫ َو َا ل ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓ ْمي َ ٓصا ل ُّكْ ِٰ لم‬، ‫َا ل ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓيل ْك ِٰ لم‬
gibi.

ve biri Medd-i Lâzım Harf-i Muhaffef’dir.

Misali
،‫ َو َال ْف ِٰ ٓ ْم مٖ ٓ ْمي َ ٓصا ل ُّكْ مٖ يل َو َصا ل ُّى‬، ‫َال ْف ِٰ ٓ ْم ٖ ٓميل ْك مٖ ٖي‬
‫ َو َِا ل ٓميل ْك مٖ يل‬، ‫َو َا ل ْف ِٰ ٓ ْم ََا لن ْك ِٰ لم‬
gibi.

Medd-i Lâzım’ın meddi vaciptir, müttefekun aleyh olduğu için ve bunun

mertebesi cemî-i kurra katında dört elif miktarı med olunmaktır.
78
sükûn-ı lâzım; durulduğunda ve geçildiğinde sabit olan

düşmeyen ve değişmeyen sükûn,

müsakkal: ağırlaştırılmış, idğamdan dolayı şeddeli okuyuş,

muhaffef; hafifletilmiş, idğam ve şedde olmadan cezimli,

sükûn ile olan okuyuşa denir.

79
80
MEDD-İ ÂRIZ

81
 MEDD-İ ÂRIZ

Harf-i med’den sonra

Sebeb-i Med’den
Sükûn-ı Ârız olsa
Medd-i Ârız olur.

82
Sükûn-i ârız; durulduğunda var olan geçildiğinde yerine hareke gelen sükûn

Ravm; Hafif bir sesle harekeyi belirtmektir.

İşmâm; Sükundan sonra dudakları ileri yummaktır.

Medd-i Ârızın meddi câizdir. Medd-i Ârızın okunuş şekilleri.

Tûl; uzun 4 elif miktarı

Tevassut; orta 2-3 elif miktarı

Kasr; kısa 1 elif miktarı

Ravm sadece kasr ile olur.

Ravm da hareke okunup sebeb-i med kaybolur ve medd-i tabiî olur.

83
 َ ‫ي َ ْْلَ ُم‬
‫ون‬
Harf-i medden mîm’i çeken vâv, sebeb-i medden nûn’un sükûn-i ârızı;
medd-i ârız, nûn harfinin harekesi fetha olduğu için,
3 vecih câiz olur; tûl, tevassut, kasr

‫ي َ ْو لم ّٖادل لين‬
Harf-i medden dâl’ı çeken yâ, sebeb-i medden nûn’un sükûn-i ârızı;
medd-i ârız, nûn harfinin harekesi kesra olduğu için,
4 vecih câiz olur; tûl, tevassut, kasr, kasr ile ravm

‫ن َ ْس تَْٖ ُن‬
Harf-i medden ayn’ı çeken yâ, sebeb-i medden nûn’un sükûn-i ârızı;
medd-i ârız, nûn harfinin harekesi zamme olduğu için, 7 vecih câiz olur;
tûl, tevassut, kasr, tûl ile işmâm, tevassut ile işmâm, kasr ile işmâm, kasr ile ravm.

84
‫َٰب ُب َم ّلد عَ لاَ ْض‬
‫ون عَ لاَ ْض َوا لق ْع ُاولْ َسه َم ّلد عَ لاَ ْض ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن َح ْر لف َمدْ َ ُّ ن ُْص ْك َره َٖبَ لب َمدْ ُٖ ُك ل‬

‫ون عَ لاَ ْض ن َ َيه ُّٖ ْيرل َ ْر َو ْق ًفا ََثَ ْلت َو ْص ًّل َٖا لقطْ ُا ٰوِ ْن ُٖ ُكون َه ُّٖ ْيرل َ ْر‬
‫ُٖ ُك ل‬

‫ون‪ ،‬ي َ ْو لم ّٖادل لين‪ ،‬ن َ ْس تَْٖ ُن لك ٖٖب َم ّلد عَ لاَ لض ْك َم ّلدى َجائل ْز ل ُّ َْ ُم ْختَلَ ٌف فٖ ي له ُا ْ ٖ‬
‫ودليغٖ ي ُچ ْ‬
‫ون‬ ‫لمث َٖاٰل ي َ ْْلَ ُم َ‬

‫ول‪ ،‬ت ََوٖطْ‪ ،‬قَ ل ْ‬

‫َص‬ ‫وح ُاولْ َسه ُا ْ‬
‫وچ َو لج ْه َجائل ْز ُاولُ ْوَ ُط ْ‬ ‫َو َا ىما َُون ُْك َم ْرتَ َبه ٖٖس ُا ْ ُ‬
‫ودل َْ لكه قَ َچ ْن ٰا لخ ٖرى َم ْف ُت ْ‬

‫َو اَ َك ْر َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه ُّ َُْ ُت َو لج ْه َجائل ْز ُاولُ ْوَ ُط ْ‬

‫ول‪ ،‬ت ََوٖطْ‪ ،‬قَ ل ْ‬
‫َص لب ْر َُّه ََ ْو ْم‬

‫ول ا َٖيِ لا ْ َْا ْم‪ ،‬ت ََوٖطْ ا َٖيِ لا ْ َْا ْم‪ ،‬قَ ل ْ‬
‫َص ا َٖيِ لا ْٖامَ ْم‪ ،‬لب ْر َُّه ََ ْو ْم‬ ‫َص‪ُ ،‬ط ْ‬ ‫َو اَ َك ْر َمضْ ُمو ْم ُاولْ َسه يَدٖ ى َو لج ْه َجائل ْز ُاولُ ْوَ ُط ْ‬
‫ول‪ ،‬ت ََوٖطْ‪ ،‬قَ ل ْ‬

‫َو ُّ َٖىٖخ ََ ْو ْم ن َ َيه ُّٖ ْيرل َ ْر لك ْزي لٰل ٰا َو ْاز ا َٖيِ َح َر َكه لِي َطلَ ْب لايْتَ َم َكه ُّٖ ْيرل َ ْر تَ ْْ ٖري ٖف َا ىلر ْو ُم َطلَ ُب الْ َح َر َك لة َ َلص ْو ٍت َخ لف ٍّ‬

‫كونْدَ ْن ُص ْك َره ُطو َُّا ْقلَ لر ْين يُو ْم َمغَه ُّٖ ي ْرل َ ْر تَ ْْ ٖري ٖف َا ْ لِ ْ َْا ُم لان لْض َما ُم ى‬
‫الش َفتَ ْ لن َ َ ْْدَ الس ُك ل‬
‫ون‬ ‫َو ُّ َٖىٖخ لا ْ َْا ْم ن َ َيه ُّٖ ْيرل َ ْر ُٖ ُ‬
‫‪85‬‬
 Gaçen harf-i medden sonra sebeb-i med Sükûn-i Ârız vâki’ olsa Medd-i Ârız olur.

Sükûn-i Ârız neye derler? Vakfen sabit, vaslen sâkıt olan sükûna derler.

Misali َ ‫ي َ ْْلَ ُم‬

‫ ن َ ْس َتْٖ ُن‬،‫ ي َ ْو لم ّٖادل لين‬،‫ون‬ gibi.

Medd-i Ârızın meddi caizdir, muhtelefun fîh olduğu için Ve amma bunun mertebesi oldur ki, gaçen âhiri (son
harfin harekesi) meftuh olsa üç vecih caiz olur.

Tûl, Tevassut, Kasr.

Ve eğer meksûr olsa dört vecih câiz olur;

Tûl, Tevassut, Kasr, bir de Ravm.

Ve eğer mazmûm olsa yedi vecih câiz olur;

Tûl, Tevassut, Kasr,

Tûl ile işmâm, Tevassut ile işmâm, Kasr ile işmâm bir de Ravm.

86
 Ve dahi Ravm neye derler?
Gizli avaz ile harekeyi talep etmeye derler.
Tarifi. Ravm: Hafif bir sesle harekeyi belirtmektir.

Ve dahi İşmâm neye derler?

Sükûndan sonra dudakları yummağa denir.
Tarifi. İşmam: Sükûndan sonra dudakları ileri yummaktır.

87
88
MEDD-İ LÎN

89
 MEDD-İ LÎN
Harf-i lîn’den sonra
Sebeb-i Med’den
Sükûn olsa
Medd-i Lîn olur.

90
Medd-i Lîn gerçekleşmesi için;

1. Harf-i lîn olmalı. Harf-i lîn; ‫ ي و‬sakin, öncesi meftuh olmalı.

2. Sebeb-i med’den sükûn-i ârız veya sükûn-i lâzım olmalı.

Sükûn, ârızî olursa medd-i ârız gibi 3, 4, 7 vecih câiz

Sükûn, lâzımî olursa 2 vecih câiz olur; tûl, tevassut

Medd-i Lîn’in meddi câiz’dir

91
‫َوا ىلص ْي لف‬ ‫َوا ىلص ْي ْف‬
Harf-i Lîn’den ‫ ; ي‬sebeb-i medden ‫ ف‬nın sükûn-i ârızı geldiği
için, ârız sükunlu medd-i lîn olur; son
harf olan ‫ ف‬nin harekesi kesra olduğu için; medd-i ârızda olduğu
gibi 4 vecih câiz olur; tûl, tevassut, kasr birde kasr ile ravm.

‫كٓهٰ ٰيْٓ ٓص‬ ُّ ‫َكف ها ي عَ ْ ْن صا‬

Harf-i Lîn’den ‫ ; ي‬sebeb-i medden ‫ ن‬un sükûnü lâzımı geldiği için
lâzım sükunlu medd-i lîn olur; Lâzım sükünlu medd-i lînde 2
vecih câiz olur; tûl, tevassut
92
 ‫َٰب ُب َم ّلد ل ْٖن‬
‫ون َوا لق ْع ُاولْ َسه َم ّلد ل ْٖن ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن َح ْر لف ل ْٖن َ ُّ ن ُْص ْك َره َٖبَ لب َم ْد ُٖ ُك ْ‬

‫وح ُاولْ َسه ٰأ ََك ُّٖ ْيرلَ ْر‬

‫َا ىما َح ْر لف ل ْٖن ن َ َيه ُّٖ ْيرلَ ْر َو ْاو َي َٖا لك ْن ُاولْ َسه َما قَ ْب لللَ ٖرى َم ْف ُت ْ‬

‫الص ْي لف‪ ،‬عَلَ ْي له‪ ،‬لم ْن خ َْو ٍف‪َ ،‬و َِ ن َْو ٌم لك ٖٖب َم ّلد ٖلي لن ْك َم ّلدى َجائل ْز ل ُّ َْ ُمخْ َتلَ ٌف فٖي له ُا ْ ٖ‬
‫ودليغٖ ي ُچ ْ‬
‫ون‬ ‫لمث َٖاٰل َو ى‬

‫ون ِٰ لز ْم ُاولْ َسه ٖا ٖيك َو لج ْه َجائل ْز ُاولُ ْوَ ُط ْ‬

‫ول ت ََوٖطْ‬ ‫َو َا ىما َُون ُْك َم ْرتَ َبه ٖٖس ُا ْ ُ‬
‫ودل َْ لكه قَ َچ ْن َُونْدَ ه َٖبَ لب َم ْد ُٖ ُك ْ‬

‫لمث َٖاٰل كٓهٰ ٰيْٓ ٓص َو ٰح ْٓ ع ٓٓسقٓ قَ ْو لل َ ل‬

‫َشي ْفلَ لنرْدَ ه َوا لق ْع ُا ٰوِ ْن عَ ْ ْن لَ ْف َٖ لك ٖٖب‬

‫َو اَ َك ْر ُٖ ُك ل‬
‫ون عَ لاَ ْض ُاولْ َسه َم ّلد عَ لاَ ْض كٖي لب لد َْ لكه ُا ْ‬
‫وچ َي ُ ُّ َْ ْت َي يَدٖ ى َو لج ْه َجائل ْز ُاولُ ْوَ‬

‫لمث َٖاٰل ُم َقدى ْم لذ ْك ْر ُاولُ ٰن ْان لمثَالْلَ ْر لك ٖٖب‬ ‫‪93‬‬

 Gaçen harf-i lîn’den sonra sebeb-i med sükûn vâki’ olsa medd-i lîn olur.

Amma harf-i lîn neye derler ‫وي‬ sakin olsa mâkabilleri meftuh olsa ona derler.

Misali ‫ َو َِ ن َْو ٌم‬،‫ لم ْن خ َْو ٍف‬،‫ عَلَ ْي له‬،‫الص ْي لف‬

‫َو ى‬ gibi.

Medd-i Lîn’in meddi câizdir, muhtelelefun fîh olduğu için.

Ve amma bunun mertebesi oldur ki kaçen bunda sebeb-i med sükûn-u lâzım olsa
iki vecih caiz olur; tûl, tevessut.

Misali ٓ‫كٓهٰ ٰيْٓ ٓص َو ٰح ْٓ ع ٓٓسق‬ gavli şeriflerinde vâkı’ olan ‫ ع‬lafzı gibi.
Ve eğer sükûn-i ârız olsa medd-i ârız gibidir ki;
üç ya dört ya yedi vecih caiz olur.

Misali mukaddem zikrolunan misaller gibi.

94
İHFÂ

95
 Tenvin ve Sâkin Nûn’un Ahvâli ve Ahkâmı
Tenvin ve sâkin nûn’dan sonra 28 harf geldiğinde..

İhfâ ; (15) ‫ ف‬، ‫ ط‬، ُّ ، ‫ ت‬، ‫ ز‬، ‫ ظ‬، ‫ ض‬، ‫ ك‬، ‫ س‬، ‫ ق‬، ‫ ش‬، ‫ ج‬، ‫ ث‬، ‫ ذ‬، ‫ص‬

İzhâr ; (6) ‫خ‬،‫ غ‬،‫ح‬،‫ع‬،‫ه‬،‫ء‬

İklâb ; (1) ‫ب‬

İdğâm mea’l ğunne ; (4) ‫و‬،‫ن‬،‫م‬،‫ي‬

İdğâm bilâ ğunne ; (2) َ،‫ل‬

96
 ‫اَل َ َ ْ َن ْ لاِ ْظه لَاَ َو ْ لاِ ْ ُّغَا لم عَ لاَي َ ٌة َع لن الت ى ْشدٖ ي لد َم َع ََقَٓا لء الْ ُغنى لة‬
ٌ َ َِ ‫َا ْ لِ ْخ َفٓا ُء‬
İhfâ : Gunneyi belirtmek sureti ile şedde yapmaksızın idğam ile izhâr arası bir haldir.

İhfâ’ ya sebep olan harfler: 15 tanedir. ‫ ف‬،‫ط‬،‫د‬،‫ت‬،‫ز‬،‫ظ‬،‫ض‬،‫ك‬،‫س‬،‫ق‬،‫ش‬،‫ج‬،‫ث‬،‫ذ‬،‫ص‬

İhfâ : Tenvin veya sâkin nûn bu 15 harften birine uğrarsa ihfa olur.

İhfâ’nın mertebesi; 1,5 harf miktarı bir zamandır. (İhfâ gizlemek demektir)

İhfâ’nın hükmü; vâciptir.

Tenvin ve Sâkin Nûn: Tenvin iki üstün, iki esre ve iki ötreye denir. Nûn’u sâkin cezimli nûn’a denir.

Not: İhfa’da gizlenen ‫ن‬ harfidir. 15 harf ihfa’ya sebep olan harflerdir.

97
 ٌ ‫َو فَ ْت ٌح قَ ٖر‬
‫يب‬
Tenvinden sonra ihfâ’ya sebep olan harflerden ‫ ق‬harfi geldiği
için ihfâ olmuştur.

ْْ ‫َع ْن َص َّل ل لُت‬

Nûn-u sâkin’den sonra ihfâ’ya sebep olan harflerden ‫ ص‬harfi
geldiği için ihfâ olmuştur.

98
 ‫ُون َٖا لك ْن‬
ُ ‫َٰب ُب تَ ْن ٖو ْين َو ن‬

‫ِه ي َه َو ٖا ٖيك ُأوُِ َره يَه ُّٖ ْيرلَ ْر‬

َ ‫تَ ْن ٖو ْين ٖا ٖيك ُاو ْٖ ُتون َه ٖا ٖيك َا ل‬

‫َو َا ىما ن ُْون َٖا لك ْن َج لز ْم َّٖل نُون َه ُّٖ ْيرلَ ْر‬

Tenvin iki üstüne, iki esreye ve iki ötreye derler.
Ve amma nûn-u sâkin cezimli nûna derler

Tenvin nunlamak demektir.

99
 ‫َٰب ُب لا ْخ َفا‬
‫ون ب َ ْش َح ْرفْ لد َْ لكه َُو ََيْ لت ْك َا ىولْ ٖك َح ْرفْلَ لري لد َْ‬
‫َح ْر لف لا ْخ َفا ُا ْ‬

‫لص ْف‪َ ،‬ذا‪ ،‬ثَنَا‪ُ ،‬جو َ ُّ‪ْ َ ،‬‬

‫َش ٍص‪ ،‬قَ ْد‪ََ َ ،‬سا‪َ ،‬ك َر َما‪ ،‬ضَ ْع‪َ ،‬ظا ل ًما‪ ،‬لز ْ ُّ‪ ،‬تُقَا‪ْ ُّ ُ ،‬م‪َ ،‬طا ل ًبا‪ ،‬فَ َ ََتى‬

‫ون ب َ ْش َح ْرفْدَ ْن لب ٖرينَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْخ َفا ُاولُ ْوَ‬

‫ُون َٖا لك ْن َُو ُا ْ‬
‫قَ َچ ْن تَ ْن ٖو ْين َو َي ن ل‬

‫يب‪َ ،‬ع ْن َص َّلُتل ل ْْ لك ٖٖب‬

‫لمث َٖاٰل غَ ل ٌّٖن َك ٖر ٌي‪َ ،‬و فَ ْت ٌح قَ ٖر ٌ‬

‫اَل َ َ ْ َن ْ لاِ ْظه لَاَ َو ْ لاِ ْ ُّغَا لم عَ لاَي َ ٌة َع لن الت ى ْشدٖ ي لد َم َع ََقَٓا لء الْ ُغنى لة‬
‫تَ ْْ ٖري ٖف َا ْ لِ ْخ َفٓا ُء َِ َ ٌ‬
‫‪100‬‬
Harfi ihfa onbeş harftir ki, bu beytin evvelki harfleridir.

ْ َ ،ُّ َ ‫ ُجو‬،‫ ثَ َنا‬،‫ َذا‬،‫لص ْف‬

‫ فَ َ ََتى‬،‫ َطا ل ًبا‬،‫ ُ ُّ ْم‬،‫ تُ َقا‬،ُّ ْ ‫ لز‬،‫ َظا ل ًما‬،‫ ضَ ْع‬،‫ َك َر َما‬،‫ َ ََسا‬،‫ قَ ْد‬،‫َش ٍص‬

‫ ف‬،‫ ط‬،ُّ ،‫ ت‬،‫ ز‬،‫ ظ‬،‫ ض‬،‫ ك‬،‫ س‬،‫ ق‬،‫ ش‬،‫ ج‬،‫ ث‬،‫ ذ‬،‫ص‬

Gaçen tenvin veya nûn-u sâkin bu onbeş harften

birine uğrasa ihfa olur.

İhfâ; ğunneyi belirtmek sureti ile şedde yapmaksızın

idğam ile izhâr arası bir haldir.

101
102
İZHÂR

103
 Tenvin ve Sâkin Nûn’un Ahvâli ve Ahkâmı
Tenvin ve sâkin nûn’dan sonra 28 harf geldiğinde

İhfâ ; (15) ‫ ف‬، ‫ ط‬، ُّ ، ‫ ت‬، ‫ ز‬، ‫ ظ‬، ‫ ض‬، ‫ ك‬، ‫ س‬، ‫ ق‬، ‫ ش‬، ‫ ج‬، ‫ ث‬، ‫ ذ‬، ‫ص‬

İzhâr ; (6) ‫خ‬،‫ غ‬،‫ح‬،‫ع‬،‫ه‬،‫ء‬

İklâb ; (1) ‫ب‬

İdğâm mea’l ğunne ; (4) ‫و‬،‫ن‬،‫م‬،‫ي‬

İdğâm bilâ ğunne ; (2) َ،‫ل‬

104
 ‫َا ْ لِ ْظه َُاَ ه َُو ْ لاِنْ لف َص ُال تَ َباعُدً ا َ َ ْن الْ َح ْرفَ ْ لن‬
İzhâr, iki harfin arasını birbirinden uzaklaştırarak ayırmaktır.
(İzhar açığa çıkarmaktır)

İzhar’a sebep olan harfler 6 tanedir ‫خ‬،‫ غ‬،‫ح‬،‫ع‬،‫ه‬،‫ء‬

İzhar : Tenvin veya sâkin nûn bu 6 harften birine uğrarsa izhar olur.

İzhâr’ın hükmü ; ، ‫ ح‬، ‫ ع‬، ‫ ه‬، ‫ ء‬harflerinde vacip ‫ خ‬، ‫ غ‬harflerinde caiz

Not: İzhar’da ortaya çıkan, okunan ‫ ن‬harfidir. İzhara sebep olan harfler 6
tanedir. Bu harflerden birincisi elif değil hemzedir.
105
‫غَ ُف ٌوَ َِ ٖل ٌمي‬
Tenvinden sonra İzhâr’a sebep olan 6 harften biri
olan ‫ح‬
harfi geldiği için izhâr olmuştur.

‫َم ْن ٰا َم َن‬
Nûn-u sâkin’den sonra İzhâr’a sebep olan 6 harften
biri olan ‫ٰا‬ (hemze) harfi geldiği için izhâr
olmuştur.

106
 ‫َٰب ُب لا ْظه َْاَ‬

‫َشي َفه ل َ لركْ َا ىولْ ٖك َح ْرفْلَ ٖري لد َْ‬

‫َح ْر لف لا ْظه َْاَ َالْ ٖت َح ْرفْ لد َْ لكه َُو َا ْ ََسٓا لء َ ٖ‬

‫َح خَا لقٌ عَ ْد ٌل غَ ل ٌّٖن َها ل ُّ ًي‬

‫َا ُهلل َ ٌّ‬

‫ُون َٖا لك ْن َُو َالْ ٖت َح ْرفْدَ ْن لب ٖرينَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْظه َْاَ ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن تَ ْن ٖو ْين َو َي ن ل‬

‫لمث َٖاٰل غَ ُف ٌوَ َِ ٖل ٌمي‪َ ،‬م ْن ٰا َم َن‪ ،‬لم ْن خ َْو ٍف لك ٖٖب‬

‫تَ ْْ ٖري ٖف َا ْ لِ ْظه َُاَ ه َُو ْ لاِنْ لف َصا ُل تَ َباعُدً ا َ َ ْن الْ َح ْرفَ ْ لن‬
‫‪107‬‬
Harf-i izhâr altı harftir ki; bu esmâ-i şerîfelerin evvelki harfleridir.

‫ خ‬،‫ غ‬،‫ ح‬،‫ ع‬،‫ ه‬،‫ء‬

Gaçen tenvin veya nûn-u sakin bu altı harften birine uğrasa

izhâr olur.

Misali ‫ لم ْن خ َْو ٍف‬،‫ َم ْن ٰا َم َن‬،‫غَ ُف ٌوَ َِ ٖل ٌمي‬ gibi.

İzhâr: İki harfin arasını birbirinden uzaklaştırarak ayırmaktır.

108
İzhâr harfleri 6 tanedir, bunlara “boğaz harfleri” de denir

‫خ‬ ‫غ‬ ‫ح‬ ‫ع‬ ‫ه‬ ‫ء‬

İzâr’ın hükmü ;

‫ه ء‬ ‫ع‬ ‫ح‬ harflerinde müttefekun aleyh olduğu için vâcip

‫غ‬ ‫خ‬ harflerinde muhtelefun fîh olduğu için câizdir

109
110
İKLÂB

111
 Tenvin ve Sâkin Nûn’un Ahvâli ve Ahkâmı
Tenvin ve sâkin nûn’dan sonra 28 harf geldiğinde

İhfâ ; (15) ‫ ف‬، ‫ ط‬، ُّ ، ‫ ت‬، ‫ ز‬، ‫ ظ‬، ‫ ض‬، ‫ ك‬، ‫ س‬، ‫ ق‬، ‫ ش‬، ‫ ج‬، ‫ ث‬، ‫ ذ‬، ‫ص‬

İzhâr ; (6) ‫خ‬،‫ غ‬،‫ح‬،‫ع‬،‫ه‬،‫ء‬

İklâb ; (1) ‫ب‬

İdğâm mea’l ğunne ; (4) ‫و‬،‫ن‬،‫م‬،‫ي‬

İdğâm bilâ ğunne ; (2) َ،‫ل‬

112
 ‫السا لكنَ لة َا لو التى ْن لو لين لمي ًا خَا ل ًصا َو لا ْخ َف ٓ ُاؤهَا لع ْندَ الْ َبٓا لء لَ ُغنى ٍة‬
‫ون ى‬‫َا ْ لِ ْق ّٰل ُب ه َُو قَلْ ُب الن ل‬
İklâb: Tenvin veya sâkin nûn’u tam bir mîm’e çevirmek ve o çevrilen sâkin mîm’i
bâ’nın yanında ğunne ile ihfâ etmektir.

‫غُنىه َص ْو ٌت َ َْي ُر ُج َع لن الْ َخي ُْشو لم‬

Ğunne: Genizden çıkan sestir. Sıfât-ı lâzimelerdendir; Harfleri mîm ve nûn’dur.

İklâb’a sebep olan harf ; ‫ب‬ harfidir.

İklâb: Tenvin veya sâkin nûn ‫ ‘ ب‬ya uğrarsa olur.

İklâbın mertebesi; Tutma süresi 1,5 harf miktarıdır. İklâb’ın hükmü ; Vâciptir

Not: İklâb çevirmek demektir. İklâb’da çevrilen değiştirilen harf ‫ ن‬harfidir.

İklâb’a sebep olan harf ise ‫ ب‬harfidir.
113
ٌ‫َ َٖسي ٌع َ َ ٖصي‬
Tenvinden sonra iklâb’a sebep olan ‫ ب‬harfi geldiği için iklâb olmuştur

‫لم ْن َ َ ْْ لد‬
Nûn-u sâkinden sonra iklâb’a sebep olan ‫ب‬ geldiği için iklâb olmuştur

Not: İklab’da ‫م‬ ‘e çevrilen ‫ن‬ harfidir. ‫ ب‬harfi iklaba sebep olan harftir.

114
 ‫َٰب ُب لا ْق ّٰل ْب‬
‫ُون َٖا لك ْن ََب يَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْق ّٰل ْب ُاولُ ْوَ‬
‫َح ْر لف لا ْق ّٰل ْب ََب ل ُّ َْ قَ َچ ْن تَ ْن ٖو ْين َو َي ن ل‬

‫لمث َٖاٰل َ َٖسي ٌع َ َ ٖصيٌ ‪ ،‬لم ْن َ َ ْْ لد‪ ،‬ل َ ُين ْ َب َذ ىن لك ٖٖب تَ ْْ ٖري ٖف‬

‫السا لكنَ لة َا لو التى ْن لو لين لميًا خَا ل ًصا َو لا ْخ َفٓا ُؤ َها لع ْندَ الْ َبٓا لء لَ ُغنى ٍة‬
‫ون ى‬‫َا ْ لِ ْق ّٰل ُب ه َُو قَلْ ُب الن ل‬

‫ٖه َص ْو ٌت َ َْي ُر ُج َع لن الْ َخيْ ُشو لم‬

‫َو ُّ َٖىٖخ غُنىه ن َ َيه ُّٖ ْيرل َ ْر َك لك ْز ُّ َْن ََكَ ْن َص ْوتَه ُّٖ ْيرل َ ْر تَ ْْ ٖري ٖف ل َ‬

‫‪115‬‬
 Harfi iklâb ‫’ ب‬dır. Gaçen tenvin veya nûn-u sâkin ‫‘ ب‬ya
uğrasa İklâb olur.

Misali ‫ ل َ ُين ْ َب َذ ىن‬،‫ لم ْن َ َ ْْ لد‬، ٌ‫ َ َٖسي ٌع َ َ ٖصي‬gibi.

Tarifi. İklâb: tenvin veya sâkin nûn’u tam bir mîm’e çevirmek ve
o çevrilen sâkin mîm’i bâ’nın yanında ğunne ile ihfâ etmektir.

Ve dahî Ğunne neye derler? Genizden gelen savta derler. Tarifi:

O genizden gelen ses demektir.

Not: İklab’da ‫‘م‬e kalbedilen, çevrilen ‫ن‬ harfidir.

‫ب‬ harfi iklabın oluşmasına sebep olan harftir.
116
İDĞAM MEA'L-ĞUNNE

117
 Tenvin ve Sâkin Nûn’un Ahvâli ve Ahkâmı
Tenvin ve sâkin nûn’dan sonra 28 harf geldiğinde

İhfâ ; (15) ‫ ف‬، ‫ ط‬، ُّ ، ‫ ت‬، ‫ ز‬، ‫ ظ‬، ‫ ض‬، ‫ ك‬، ‫ س‬، ‫ ق‬، ‫ ش‬، ‫ ج‬، ‫ ث‬، ‫ ذ‬، ‫ص‬

İzhâr ; (6) ‫خ‬،‫ غ‬،‫ح‬،‫ع‬،‫ه‬،‫ء‬

İklâb ; (1) ‫ب‬

İdğâm mea’l ğunne ; (4) ‫و‬،‫ن‬،‫م‬،‫ي‬

İdğâm bilâ ğunne ; (2) َ،‫ل‬

118
 İDĞÂM MEA’L-ĞUNNE

İdğâm ; katmak demektir.

İdğam mea’l-ğunne ; ğunneli idğam demektir.

İdğam mea’l-ğunne harfleri ; ‫ونمي‬ harfleridir.

Tenvin veya nûn-u sakin bu dört harften birine

uğrasa İdğam mea’l-ğunne olur ve sakin nûn bu
harflere katılır. Tutma süresi 1,5 harf miktarıdır
119
‫َخ ْ ًيا يَ َر ُه‬
Tenvinden sonra İdğam mea’l-ğunne’ye sebep olan
harflerden ‫ ي‬harfi geldiği için İdğam mea’l-ğunne olmuştur.

‫َو َم ْن ي َ ْْ َم ْل‬
Nûn-u Sâkin’den sonra İdğam mea’l-ğunne’ye sebep olan

harflerden ‫ ي‬harfi geldiği için İdğam mea’l-ğunne olmuştur.

Not: Her iki örnekte de idğam edilen harf Nûn harfidir. İdğama sebep olan harf Yâ harfidir.

120
 İzhâr-ı kelime-i vâhide ; nûn-u sakin ile vâv yahut yâ bir

kelimede geldiği zaman gerçekleşir.

‫َُنْيَ ٌان‬ Nûn-u Sâkin’den sonra ‫ي‬ gelmiş ve ikisi bir

kelimede bulunduğu için İzhâr-ı Kelime-i Vâhide olmuştur..

‫لص ْن َو ٌان‬ Nûn-u Sâkin’den sonra ‫و‬ gelmiş ve ikisi bir

kelimede bulunduğu için İzhâr-ı Kelime-i Vâhide olmuştur..

121
 ‫َٰب ُب لا ْ ُّغَا ْم َم َع الْ ُغنىه‬
‫لا ُّْغ َا ْم َم َع الْ ُغنىه ُّ َُْ ْت َح ْرفْ لد َْ لكه ي َ ْم ُنو َح ْرفْلَ لري لد َْ‬

‫ُون َٖا لك ْن َُو ُّ َُْ ْت َح ْرفْدَ ْن لب ٖري َنه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْ ُّغَا ْم َم َع الْ ُغنىه ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن تَ ْن لو ْين َو َي ن ل‬

‫لمث َٖاٰل خ ْ ًَيا يَ َر ُه‪ ،‬فَضْ ًّل لم َن ل‬

‫هللا‪َ ،‬و َم ْن ي َ ْْ َم ْل لك ٖٖب‬

‫ُون َٖا لك ْن ٖا َيِ َو ْاو َو َي ُخو ْ ُّ َي لب ْر َ لَك َمه َُّه َوا لق ْع ُاولْ َسه ُا ْ‬
‫ول َز َم ْان لا ْظه َْاَ ُاولُ ْوَ‬ ‫َا ىما ن ل‬

‫لمث َٖاٰل َُن ْ َي ٌان‪ ،‬لقنْ َو ٌان‪ ،‬لص ْن َو ٌان لك ٖٖب‬

‫‪122‬‬
 İdğam-ı mea’l-ğunne dört harftir ki ‫ مينو‬harfleridir.
Gaçen tenvin veya nûn-u sakin bu dört harften birine
uğrasa İdğam-I mea’l-ğunne olur.

Misali ‫ فَ ْض ًّل لم َن ل‬،‫خ ْ ًَيا يَ َر ُه‬

‫ َو َم ْن ي َ ْْ َم ْل‬،‫هللا‬ gibi.

Amma nûn-u sakin ile vâv yahut yâ bir kelimede vâki’ olsa
ol zaman îzhâr (izhâr-ı kelime-i vâhide) olur.

Misali ‫ لص ْن َو ٌان‬،‫ لق ْن َو ٌان‬،‫ َُن ْ َي ٌان‬gibi.

Not: İdğam edilen ‫ ن‬harfidir. İdğama sebep olan harfler 4 tanedir.

123
124
İDĞAM BİLÂ-ĞUNNE

125
 Tenvin ve Sâkin Nûn’un Ahvâli ve Ahkâmı
Tenvin ve sâkin nûn’dan sonra 28 harf geldiğinde

İhfâ ; (15) ‫ ف‬، ‫ ط‬، ُّ ، ‫ ت‬، ‫ ز‬، ‫ ظ‬، ‫ ض‬، ‫ ك‬، ‫ س‬، ‫ ق‬، ‫ ش‬، ‫ ج‬، ‫ ث‬، ‫ ذ‬، ‫ص‬

İzhâr ; (6) ‫خ‬،‫ غ‬،‫ح‬،‫ع‬،‫ه‬،‫ء‬

İklâb ; (1) ‫ب‬

İdğâm mea’l ğunne ; (4) ‫و‬،‫ن‬،‫م‬،‫ي‬

İdğâm bilâ ğunne ; (2) َ،‫ل‬

126
 İDĞÂM BİLÂĞUNNE
ğunnesiz idğam demektir.

İdğam bilâ ğunne harfleri

َ‫ل‬ harfleridir.

Tenvin veya nûn-u sakin bu iki harften birine uğrasa

İdğâm bilâ ğunne olur,
şeddeli okunur ğunne yapılmaz.

127
‫غَ ُف ٌوَ ََحٖ ٌمي‬
Tenvinden sonra İdğam bilâ ğunne’ye sebep olan harflerden َ
harfi geldiği için İdğam bilâ ğunne olmuştur.

ْْ ‫لم ْن ََ ل ّ لّب‬
Nûn-u Sâkin’den sonra İdğam bilâ ğunne’ye sebep olan

harflerden َ harfi geldiği için İdğam bilâ ğunne olmuştur.

128
 ‫َٰب ُب لا ْ ُّغَا ْم َ ٰلّل غُنىه‬
‫لا ْ ُّغَا ْم َ ٰلّل غُنىه َح ْرفْلَ ٖرى ٖا ٖيك َح ْرفْ لد َْ لكه ل َ ْر َح ْرفْلَ لري لد َْ‬

‫ُون َٖا لك ْن َُو ٖاي ٖك َح ْرفْدَ ْن لب لرينَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْ ُّغَا ْم َ ٰلّل‬
‫قَ َچ ْن تَ ْن لو ْين َو َي ن ل‬
‫غُنىه ُاولُ ْوَ لمث َٖاٰل غَ ُف ٌوَ ََحٖ ٌمي‪ ،‬هُدً ى للْ ُمتى ٖق َن‪ ،‬لم ْن ََ ل ّ لّب ْْ لك ٖٖب‬

‫‪129‬‬
 İdğam-ı bilâ ğunne harfleri iki harftir ki ‫لر‬
harfleridir.
Gaçen tenvin veya nûn-u sakin bu iki harften birine
uğrasa İdğâm-ı bilâ ğunne olur.

Misali ْْ ‫ لم ْن ََ ل ّ لّب‬،‫ هُدً ى للْ ُمتى ٖق َن‬،‫غَ ُف ٌوَ ََحٖ ٌمي‬ gibi.

Not: İdğam edilen ‫ ن‬harfidir.

İdğama sebep olan harfler 2 tanedir.
130
İDĞAM-I MİSLEYN

131
 İDĞÂM-I MİSLEYNE
İdğam ; iki harften birinin diğerine şartları dahilinde

katılmasına ve şeddeli bir harf gibi okunmasına denir.

İdğam-ı Misleyn ; sakin olup yine kendi misline uğrasa

idğam-ı misleyn olur.

İdğam-ı Misleyn Mea’l Ğunne ; Nûn-u sakin,

nûn’a uğrasa hem idğam-ı misleyn ve hem idğam-ı

mea’l ğunne olur.

132
İdğâmın Unsurları ; - Müdğam; 1. harf; katılan harf
- Müdğamün fih; 2. harf; 1. harfin katıldığı harf

İdğamın Şartları ; - Müdğam sakin, Müdğâmün fih harekeli olacak

- Müdğam med harfi olmayacak
- İdğamın sebeplerinden biri olacak

İdğamın Sebepleri ; - Misliyyet; müdğam ve müdğamün fihin

birbirinin misli aynı olması.

- Mütecanislik; Müdğam ve müdğam fihin

mahreçleri bir sıfatları ayrı olması.
- Mütekariblik; Müdğam ve müdğamün fihin
mahreçleri veya sıfatlarında yakınlığı olan harfler olması.
133
ْْ ُ ُ‫فَ َما ََ ل َِب ْت ل َِت َاَُت‬
Mahreçleri ve sıfatları aynı, birincisi sakin ikincisi harekeli iki harf yan yana geldiği
için birinci harf ikinci harfe idğam edilir ve şeddeli bir harf gibi okunur.

‫َا لن ْ ل‬
‫اْض ْب لَ َْ َص َاك‬
Mahreçleri ve sıfatları aynı, birincisi sakin ikincisi harekeli iki harf yan yana geldiği

için birinci harf ikinci harfe idğam edilir ve şeddeli bir harf gibi okunur.

ٍَ َ‫لم ْن َن‬
Mahreçleri ve sıfatları aynı, birincisi sakin ikincisi harekeli ‫ ن‬harfi yan yana geldiği
için birinci harf ikinci harfe idğam edilir, şeddeli ve ğunneli bir şekilde okunur.

134
 ‫َٰب ُب لا ْ ُّغَا ْم لمثْلَ ْ ْن‬
‫ول َح ْرفْ لد َْ لكه َٖا لك ْن ُاولُو ْب لينَه َك ْندٖ ى لمثْ للنَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْ ُّغَا ْم لمثْلَ ْ ْن ُاولُ ْوَ‬
‫لا ْ ُّغَا ْم لمثْلَ ْ ْن ُٖ ْ‬
‫ََصوا لك ٖٖب‬ ‫لمث َٖاٰل فَ َما ََ ل َِب ْت ل َِت َاَُتُ ُ ْْ‪َ ،‬ا لن ْ ل‬
‫اْض ْب لَ َْ َص َاك‪ٰ ،‬ا َو ْوا َون َ ُ‬

‫تَ ْْ ٖري ٖف َما ى َ‬

‫اَتدَ ا َمخ َْر ًجا َو لص َف ًة‬

‫ُون َٖا لك ْن نُون َه ُاو ْغ َر َاٖه َ َْه لا ْ ُّغَا ْم لمثْلَ ْ ْن َو َ َْه لا ْ ُّغَا ْم َم َع الْ ُغنىه ُاولُ ْوَ‬
‫َا ىما ن ل‬

‫لمث َٖاٰل لم ْن َنَ ٍَ‪َ ،‬و َم ْن ن ُ َْ لّم ْر ُه لك ٖٖب‬

‫‪135‬‬
İdğam-ı misleyn şol harftir ki sakin olup yine kendi misline
uğrasa idğam-ı misleyn olur.

Misali ُ َ ‫ ٰا َو ْوا َون‬،‫اْض ْب لَ َْ َص َاك‬

‫ََصوا‬ ‫ َا لن ْ ل‬،ْْ ُ ُ‫ فَ َما ََ ل َِب ْت ل َِت َاَُت‬gibi.
Tarifi: Mahreçleri ve sıfatlarında birliktelik.
Amma nûn-u sakin nûn’a uğrasa
hem idğam-ı misleyn ve hem idğam-ı mea’l ğunne olur.

Misali ‫ َو َم ْن ن ُ َْ لّم ْر ُه‬،ٍَ َ‫ لم ْن َن‬gibi.

136
Sâkin Mîm’in üç hâli

İdğam-ı Misleyn Mea’l Ğunne ; Mim-i sâkin mîm’e

uğrarsa idğam-ı misleyn mea’l ğunne olur.

İhfâ ( İhfâ-i Şefevî ) ; Mîm-i sâkin bâ’ya uğrasa ihfâ

( ihfâ-i şefevî ) olur.

İzhâr ( İzhâr-ı Şefevî ) ; Mîm-i sâkin mim ile bâ’nın

harici harflere uğrarsa izhâr ( izhâr-ı şefevî ) olur.

137
 ٌُ َ‫عَلَ ْ لْي ْْ ُم ْؤ َصد‬
Mim-i sâkin mîm’e uğradığı için idğam-ı misleyn mea’l ğunne
olur.

ْْ ‫لا ىن ََّبى ُ ْْ ل لّب‬

Mîm-i sâkin bâ’ya uğradığı için ihfâ ( ihfâ-i şefevî ) olur.

‫ُ َْه فٖ ي له‬
Mîm-i sâkin mim ile bâ’nın harici fâ harfine uğradığı için izhâr
( izhâr-ı şefevî )olur.
138
‫وچ ِٰ لاٰل َو ْاَ ل ُّ َْ لم ْمي َٖاكن لميَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْ ُّغَا ْم لمثْلَ ْ ْن َم َع الْ ُغنىه ُاولُ ْوَ‬ ‫َا ىما لم لمي َٖا لك لن ْك ُا ْ‬
‫لمث َٖاٰل عَلَ ْ لْي ْْ ُم ْؤ َصدَ ٌُ‪َ ،‬ا ْط َْ َمه ُْْ لم ْن ُجو ٍع لك ٖٖب‬

‫لم ْمي َٖا لك ْن ََب يَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْخ َفا ُاولُ ْوَ‬

‫لمث َٖاٰل لا ىن ََّبى ُ ْْ ّبل ل ْْ‪ ْ َِ ،‬مٖر لْي ْْ ل لِب َجاَ ٍُ لك ٖٖب‬

‫لم ْمي َٖا لك ْن لم ْمي لا َيِ ََب لن ْك غَ ْ ليى ُح ُروفَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْظه َْاَ ُاولُ ْوَ‬

‫لمث َٖاٰل ُ َْه فٖ ي له‪ ،‬لَ ُ ُْك ُّٖ ي ُن ُ ُْك لك ٖٖب‬

‫‪139‬‬
 Amma mîm-i sakinin üç hâli vardır.

Mim-i sâkin mîm’e uğrasa idğam-ı misleyn mea’l ğunne olur.

Misali ‫ َا ْط َْ َمه ُْْ لم ْن ُجو ٍع‬،ٌُ َ‫عَلَ ْ لْي ْْ ُم ْؤ َصد‬ gibi.

Mîm-i sâkin bâ’ya uğrasa ihfâ ( İhfa-i Şefevî ) olur.

Misali ٍُ َ‫ َِ ْرمٖ لْي ْْ ل لِب َجا‬،ْْ ‫لا ىن ََّبى ُ ْْ ّبل ل‬ gibi.

Mîm-i sâkin mîm ile bâ’nın ğayrı hurufa uğrasa

izhâr ( İhar-ı Şefevî ) olur.

Misali ْ ‫ لَ ُ ُْك ُّٖ ي ُن ُ ُْك‬،‫ُ َْه فٖ ي له‬ gibi.

140
 İDĞAM-I
MÜTECÂNİSEYN

141
 İDĞÂM-I MÜTECÂNİSEYN

İdğam ; İki harften birinin diğerine şartları dahilinde

katılmasına ve şeddeli bir harf gibi okunmasına denir.

İdğam-ı Mütecâniseyn ; Mahreçleri bir sıfatları farklı olan

harfler yan yana gelirse İdğâm-ı Mütecâniseyn olur.

İdğam-ı Mütecâniseyn ; 3 mahreçte gerçekleşir.

‫َب ممي‬ ‫ظا ذال َث‬ ‫َت‬ ‫ ُّال‬ ‫طا‬

Not: İdğam-ı mütecâniseyni anlamak için harflerin mahreçlerini ve lâzimi sıfatlarını bilmek zorunludur.
142
‫طا ُّال َت‬
َ ‫َاثْ َقلَ ْت َ ُّ َع َو‬
‫هللا‬
Mahreçleri bir sıfatları farklı olan iki harf yan yana gelmiş,

birinci harf ‫ ت‬sakin, ikinci harf ُّ harekeli geldiği için,

birinci harf ikinci harfe idğam edilir ve şeddeli okunur.

( Mahreçleri bir: dil ucu ve üst ön dişler )

( Sıfatları farklı: Hems, Şiddet, İstifale, İnfitah, İsmat ‫َت‬ )

( Sıfatları farklı: Cehr, Şiddet, İstifale, İnfitah, İsmat, Kalkale ‫) ُّال‬

143
‫ظا ذال َث‬
‫لا ْذ َظلَ ُموا‬
Mahreçleri bir sıfatları farklı olan iki harf yan yana gelmiş

birinci harf ‫ ذ‬sakin, ikinci harf ‫ ظ‬harekeli geldiği için

birinci harf ikinci harfe idğam edilir ve şeddeli okunur.

( Mahreçleri bir ; dil ucu ile üst ön dişlerin uçlarından )

‫) ظا‬
( Sıfatları farklı ; Cehr, Rihvet, İsti’lâ, İtbak, İsmat

(Sıfatları farklı ; Cehr, Rihvet, İstifale, İnfitah, İsmat, ‫) ذال‬

144
‫َب ممي‬
‫َي َ ُ َ ىٖن ْاَ َك ْب َم َْنَا‬
Mahreçleri bir sıfatları farklı olan iki harf yan yana gelmiş

birinci harf ‫ب‬ sakin, ikinci harf ‫م‬ harekeli geldiği için

birinci harf ikinci harfe idğam edilir ve şeddeli okunur.

( Mahreçleri bir ; iki dudaktır )

( Sıfatları farklı ; Cehr, Şiddet, İstifale, İnfitah, İzlak, Kalkale ‫) َب‬

(Sıfatları farklı ; Cehr, Beyniyye, İstifale, İnfitah, İzlak ‫ممي‬ )

145
 ‫َٰب ُب لا ْ ُّغَا ْم ُمتَ َجا لن َس ْ ْن‬
‫وب لص َف ْتلَ لرى ب َ ْش َقه ُا ٰوِ ْن َح ْرفْلَ ْر لب ْر لب لرينَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْ ُّغَا ْم ُمتَ َجا لن َس ْ ْن ُاولُ ْوَ‬
‫قَ َچ ْن َمخْ َر ْجلَ لرى لب ْر ُاولُ ْ‬

‫َا ىما َُون ُْك َح ْرفْلَ لرى ُا ْ‬

‫وچ َمخْ َر ْجدَ ه ل ُّ َْ لب لرى َطا ُّ َْال َتَ َمخْ َر لج لد َْ‬

‫لمث َٖاٰل لَ ل ِْئ ب َ َس ْط َت‪َ ،‬و قَالَ ْت َ ٓطائل َف ٌة‪َ ،‬اثْ َقلَ ْت َ ُّ َع َو َ‬
‫هللا‪َ ،‬ما َع َب ْد ُ ُْت لك ٖٖب‬

‫َو لب لرى َظا َذ ْال ََث َمخْ َر لجي لد َْ لمث َٖاٰل لا ْذ َظلَ ُموا‪ ،‬يَلْه َْث َذ ل َ‬
‫اِل لك ٖٖب‬

‫َو لب لرى ََب لم ْمي َمخْ َر لجي لد َْ لمث َٖاٰل َي َُ َ ىٖن ْاَ َك ْب َم َْ َنا لك ٖٖب‬

‫تَ ْْ ٖري ٖف َما ىاَتَدَ ا َمخْ َرخًا َو ا ْخ َتلَ َفا لص َف ًة‬

‫‪146‬‬
Gaçen mahreçleri bir olup sıfatları başka olan harfler birbirine uğrasa
idğâm-ı mütecâniseyn olur.
Amma bunun harfleri üç mahreçtedir.

Biri َ‫َطا ُّ َْال َت‬ mahrecidir.

Misali َ ‫ َاثْ َقلَ ْت َ ُّ َع َو‬،‫ َو قَالَ ْت َ ٓطائل َف ٌة‬،‫لَ ل ِْئ ب َ َس ْط َت‬

‫ َما َع َب ْد ُ ُْت‬،‫هللا‬ gibi.

Ve biri ‫ َظا َذ ْال ََث‬mahrecidir.

Misali َ ‫ يَلْه َْث َذ ل‬،‫ لا ْذ َظلَ ُموا‬gibi.
‫اِل‬
Ve biri ‫ ََب لم ْمي‬mahrecidir.
Misali ‫ب َم َْنَا‬ ْ ‫ َي َُ َ ىٖن ْاَ َك‬gibi.
Tarifi: Mahreçleri bir sıfatları farklı olan harflerin idğâmı.

147
148
 İDĞAM-I
MÜTEKÂRİBEYN

149
 İDĞÂM-I MÜTEKÂRİBEYN
Mahrecinde veya sıfatında yakınlığı olan harfler
birbirine uğrasa idğâm-ı mütekâribeyn olur.

İdğam-ı Mütekâribeyn
iki mahreçte gerçekleşir

‫قاف َكف‬ ‫ِم َا‬

150
‫ِم َا‬
‫قُ ْل ََ ل ّب‬
Lâm harfi sakin, râ harfi harekeli gelmiş;

lâm harfi râ harfine idğam edilir ve şeddeli râ şeklinde okunur.

‫ِم َا‬
Mahreçleri birbirine yakın dil ucu
Sıfatları birbirine yakın

‫ِم‬ Cehr, Beyniyye, İstifale, İnfitah, İzlak, İnhiraf

‫َا‬ Cehr, Beyniyye, İstifale, İnfitah, İzlak, İnhiraf, Tekrir

151
‫قاف َكف‬
‫َالَ ْْ َ َْنلُ ْق ُ ُْك‬
Gâf harfi sakin, Kâf harfi harekeli gelmiş;

Gâf harfi Kâf harfine idğam edilir ve şeddeli Kâf şeklinde okunur.

‫قاف َكف‬
Mahreçleri birbirine yakın dil kökü

Sıfatları birbirine yakın

‫قاف‬ Cehr, Şiddet, İsti’la, İnfitah, İsmat, Kalkale

‫َكف‬ Hems, Şiddet, İstifale, İnfitah, İsmat

152
 ‫َٰب ُب لا ْ ُّغَا ْم ُمتَ َقا لََ َ ْ ْن‬
‫قَ َچ ْن َمخْ َر لجنْدَ ه َو َي لص َف لت ْندَ ه ي َ لقي ْن للغٖ ُا ٰوِ ْن َح ْرفْلَ ْر لب ْ لرب لنرنَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْ ُّغَا ْم ُمتَ َق لاََ َ ْ ْن ُاولُ ْوَ‬

‫َا ىما َُون ُْك َح ْرفْلَ لرى ٖا ٖيك َمخْ َر ْجدَ ه ل ُّ َْ‬

‫لب لرى ِٰ ْم ََا َمخْ َر لجي لد َْ لمث َٖاٰل قُ ْل ََ ل ّب ‪ْ َ َ ،‬ل ََفَ َْ ُه ُ‬

‫هللا لك ٖٖب‬

‫َو لب لرى قَ ْاف ََك ْف َمخْ َر لجي لد َْ لمث َٖاٰل َالَ ْْ َ َْنلُ ْق ُ ُْك لك ٖٖب‬

‫تَ ْْ ٖري ٖف َما تَ َق َاَ ََب َمخْ َر ًجا َا ْو لص َف ًة‬

‫‪153‬‬
Gaçen mahrecinde veya sıfatında yakınlığı olan harfler birbirine
uğrasa idğâm-ı mütekâribeyn olur.

Amma bunun harfleri iki mahreçtedir.

Biri ‫ ِٰ ْم ََا‬mahrecidir.
Misali ُ ‫ َ َ ْل ََفَ َْ ُه‬،‫قُ ْل ََ ل ّب‬
‫هللا‬ gibi.

Ve biri ‫ قَ ْاف ََك ْف‬mahrecidir.

ْ ُ ‫ َال َ ْْ َ َْنلُ ْق‬gibi.
Misali ‫ُك‬

Tarifi: Mahreçlerinde veya sıfatlarında birbirine yakınlığı olan

harflerin idğâmı.
154
İDĞAM-I ŞEMSİYYE

155
 İDĞÂM-I ŞEMSİYYE
Lâm-ı târif (‫ ) ال‬den sonra 14 harf gelirse
İdğâm-ı Şemsiyye olur.

İdğâm-ı şemsiyye’ye sebep olan harfler 14 tanedir.

‫ت ث ُّ ذ َ ز س ش ص ض ط ظ ل ن‬

İdğâm-ı şemsiyye’de idğam olan ‫ ل‬harfidir.

156
 İdğâm-ı Şemsiyye Mea’l-Ğunne

Elif lâm takısından sonra ‫ ن‬harfi gelirse

İdğâm-ı Şemsiyye Mea’l-Ğunne olur.

İdğâm-ı Şemsiyye Bilâ Ğunne

Elif lâm takısından sonra 13 harf gelirse

‫ت ث ُّ ذ َ ز س ش ص ض ط ظ ل‬
İdğâm-ı Şemsiyye Bilâ-Ğunne olur.
157
 ‫َو النى لاس‬
Elif lâm takısından sonra nûn harfi geldiği için
idğâm-ı şemsiyye mea’l-ğunne olur.

Lâm harfi nûn harfine idğam edilir

nûn harfi şeddeli ve de ğunneli bir şekilde okunur.

‫َو ال ىش ْم لس‬
Elif lâm takısından sonra Şîn harfi geldiği için
idğâm-ı şemsiyye bilâ ğunne olur.

Lâm harfi şîn harfine idğam edilir

şîn harfi şeddeli ve ğunnesiz bir şekilde okunur..

158
 ‫َٰب ُب لا ْ ُّغَا ْم َ ْْ لس ىي ْة‬
‫ون ُّ َُْ ْت َح ْرفْ لد َْ لكه َُو ََيْ لت ْك َا ىولْ ٖك َح ْرفْلَ لري لد َْ‬
‫لا ْ ُّغَا ْم َ ْْ لس ىيه َح ْرفْلَ ٖرى ُا ْ‬
‫اب َظن َ ُِل ن َ َْ ْْ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ط‬ ‫ف‬‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ضَ‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬‫د‬‫ْ‬ ‫ص‬
‫َ‬ ‫ش‬
‫ْ‬ ‫ل‬ ‫َ‬
‫ة‬ ‫ْ‬
‫َ‬ ‫َس‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ ُّ‬‫ز‬‫ل‬ ‫م‬
‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫ا‬
‫ً َ‬ ‫ب‬‫ْ‬ ‫ن‬ ‫َ‬
‫ذ‬ ‫ْ‬
‫ع‬ ‫ ُّ‬
‫َ‬ ‫ُث‬
‫ى‬ ‫ُ‬ ‫ت ُْب‬
‫قَ َچ ْن َا ل ْف ِٰ ْم َكه ٰأ ََك ِٰ لم تَ ْْ لر ْيف ل ُّ ْيرل َ ْر َُو ُا ْ‬
‫ون ُّ َُْ ُت َح ْرفْدَ ْن لب لرينَه ُاو ْغ َر َاٖه‬
‫لا ْ ُّغَا ْم َ ْْ لس ىيه ُاولُ ْوَ‬
‫َا ىما نُون َه ُاو ْغ َرا ل ُّ ْقدَ ه لا ْ ُّغَا ْم َ ْْ لس ىيه َم َع الْ ُغنىه ُاولُ ْوَ‬
‫َٰبقٖ ليس نَه ُاو ْغ َرا ل ُّ ْقدَ ه لا ْ ُّغَا ْم َ ْْ لس ىيه َ ٰلّل غُنىه ُاولُ ْوَ‬
‫لمث َٖاٰل َو النى لاس‪َ ،‬و ال ىش ْم لس‪َ ،‬و التّ لٖن لك ٖٖب‬
‫‪159‬‬
 İdğâm-ı Şemsiyye harfleri 14 harfdir ki,
bu beytin evvelki harfleridir.

‫ت ث ُّ ذ َ ز س ش ص ض ط ظ ل ن‬
Gaçen elif lâm ki, ona lâm-ı târif derler,

bu 14 harften birine uğrarsa İdğam-ı Şemsiyye olur.

Amma nûn’a uğradığında İdğâm-ı Şemsiyye Mea’l-Ğunne olur.

Bâkîsine uğradığında İdğam-ı Şemsiyye Bilâ Ğunne olur.

Misali ‫ َو ال ّت لٖن‬،‫ َو ال ىش ْم لس‬،‫َو النى لاس‬ gibi.

160
 İZHÂR-I
KAMERİYYE

161
 İZHÂR-I KAMERİYYE
Lâm-ı târif (‫ ) ال‬den sonra 14 harf gelirse
İzhâr-ı Kameriyye olur.

İzhâr-ı Kameriyye’ye sebep olan harfler 14 tanedir.

‫ت ث ُّ ذ َ ز س ش ص ض ط ظ ل ن‬

İzhâr-ı Kameriyye’de izhâr olunan harf ‫ ل‬harfidir.

162
 ‫َو الْ َْ ْ ل‬
‫َص‬
Elif lâm takısından sonra lâm harfinin izhâr edilmesine sebep olan ayn harfi geldiği için
izhâr-ı kameriyye olur.

Lâm harfi açık bir şekilde okunur, beyniyye sıfatına dikkat edilir.

‫َو الْ َق َم لر‬

Elif lâm takısından sonra lâm harfinin izhâr edilmesine sebep olan gâf harfi geldiği için
izhâr-ı kameriyye olur.

Lâm harfi açık bir şekilde okunur, beyniyye sıfatına dikkat edilir.

163
 ‫َٰب ُب لا ْظه لَاَ قَ َم لريىه‬
‫لا ْظه لَاَ قَ َم لريىه َح ْرفْلَ لرى ُا ْون ُّ َُْ ْت َح ْرفْ لد َْ لكه‬

‫َاَْغ ل َح ىج َك َوخ َْف َع لقي َ ُه َح ْرفْلَ لري لدَ‬

‫قَ َچ ْن ِٰ لم تَ ْْ لر ْيف َُو ُا ْ‬

‫ون ُّ َُْ ْت َح ْرفْدَ ْن لب لرينَه ُاو ْغ َر َاٖه لا ْظه لَاَ قَ َم ْري ىه ُاولُ ْوَ‬

‫َص‪َ ،‬و الْ َف ْج لر‪َ ،‬و الْقَ َم لر لك ٖٖب‬

‫لمث َٖاٰل َو الْ َْ ْ ل‬
‫‪164‬‬
 İzhâr-ı Kameriyye
harfleri 14 harftir ki;

‫ءبغ ح ج ك وخ ف ع ق ي م ه‬
Gaçen lâm-ı tarif bu 14 harften birine
uğrarsa İzhâr- ı
Kameriyye olur.

Misali ‫ َو الْ َق َم لر‬،‫ َو الْ َف ْج لر‬،‫َص‬

‫َو الْ َْ ْ ل‬ gibi.

165
166
KALKALE

167
 KALKALE
Kuvvetli bir ses duyulana kadar mahrecin sarsılması demektir.

‫قطبجد‬
harfleri kelimenin ortasında veya sonunda sakin olarak bulunursa kalkale olur.

Kalkalenin kısımları ; Kalkale-i Suğra, Kalkale-i Kübrâ

Kalkalenin hükmü ; Vâciptir.

Kalkale harfi ; müdğam olursa kalkale düşer ‫َالَ ْْ َ َْنلُ ْق ُ ُْك‬

168
 ُ
َ ‫ي َ ْد ُخل‬
‫ون‬
Kalkale harflerinden bir tanesi olan dêl harfi
kelimenin ortasında ve cezimli olarak geldiği için kalkale olmuştur.

‫لَبلْ َح ّ لق‬
Kalkale harflerinden bir tanesi olan gâf harfi
kelimenin sonunda ve cezimli olarak geldiği için kalkale olmuştur

Not: Kalkale kelimenin ortasındaki harf neticesinde yapılıyor ise Kalkale-i Suğra (küçük kalkale)

Kalkale harflerinden birisi kelimenin sonunda sakin olarak bulunur ise Kalkale-i Kübrâ (büyük kalkale) olur.

169
 ‫َٰب ُب قَلْ َق َِ‬
‫َح ْر لف قَلْقَ َِ ب َ ْش َح ْرفْ لد َْ لكه قُ ْط ُب َج ٍد َح ْرفْلَ لري لد َْ‬

‫قَ َچ ْن َُو ب َ ْش َح ْرفْدَ ْن لب ٖرى َ لَك َمه لن ْك ُا ْوَتَه لٖ ْندَ ه َو َي ٰا لخ لنرْدَ ه َٖا لك ْن ُاولْ َسه قَلْ َق َِ ُاولُ ْوَ‬

‫ون ‪َ ،‬ا َِ ٌد ‪ ،‬لَبلْ َح ّ لق لك ٖٖب‬

‫لمث َٖاٰل ي َ ْد ُخلُ َ‬

‫َالْقَلْقَ َ ُل لُغَ ًة َالتى َحر َك َو ْ لاِ ْض لط َر ُاب َو لِف ْ لاِ ْص لط َّل لح‬

‫تَقَلْ ُق ُل الْ َمخ َْر لج َح ىت ْ ُْس َم َع َ ُِل ن ْ ََب ٌُ قَ لوي ى ٌة‬

‫‪170‬‬
Harfi kalkale beş harfdir ki ‫قطبجد‬ harfleridir.

Gaçen bu beş harften biri kelimenin ortasında veya âhirinde

sâkin olsa kalkale olur.

Kalkale lügat olarak sarsmak ve depretmek demektir.

Istılâhi manası ise:

Kuvvetli bir ses duyulana kadar mahrecin kımıldatılması,

kıpırdatılması demektir.

171
172
HÜKMÜ’R-RÂ

173
 HÜKMÜ’R-RÂ
RÂ 5 durumda kalın okunur
1- Râ ; nın harekesi fethalı ve zammeli ise
‫ََص ل‬
‫هللا‬ ُ ْ ‫ ن‬، ‫وح‬
ُ ‫َو الر‬
2- Râ sakin ; bir öncesi fetha ve zammeli ise

‫ َم ْن َٖ َك َر‬،َ‫لَبلن ُذ ل‬
3- Râ sakin ; bir öncesi sakin onunda öncesi fetha veya zammeli ise

ّ ‫لم ْن ُ ل‬
‫ لَب ىلص ْ لب‬،‫ك َا ْم ٍر‬
4- Râ sakin ; bir öncesi kesreli; sonrası fethalı huruf-u isti’la ise

‫لم ْر َصا ًُّا َو لق ْر َط ٍاس‬

5- Râ sakin ; öncesi kesreli vasıl hemzeli veya kesresi kesre-i ârızî ise
174
‫ ل َم لن ْاَت َٰض‬، ْٖ‫لا َْ لج‬
RÂ 4 durumda ince okunur
1-Râ; kesreli ise

‫لَبلْ ل ّب‬
2-Râ sakin; bir öncesi kesreli ise

‫ َو ْاٖ َت ْغ لف ْر ُه‬، ‫َو ْاص َط ل ْب‬

3-Râ sakin; bir öncesi sakin onunda öncesi kesreli ise

ٌ‫ َ َ ٖصي‬، ‫قَدٖ ٌير‬

4-Râ sakin; bir öncesi lîn harfleri gelirse

‫ َٖ ْ ْي‬، ‫خ ْ َْي‬
175
RÂ 3 durumda hem kalın hem ince

1-Râ sakin ; bir öncesi kesreli, bir sonrası hurûf-u isti’la ve kesreli

‫ُك لف ْر ٍق‬
2-Râ sakin ; bir öncesi hurûf-u ist’la’da ve sakin, onunda öncesi kesreli

ْ ْ ‫ لم ْن لم‬، ‫عَ ْ َن الْ لق ْط ْر‬

‫َص‬
3-Râ sakin ; öncesi fethalı, sonrası hasfedilen yê’den dolayı

ْ ْ ْ ‫ لا َذا‬، ِ
ََ ْ ْ ‫َا ْن َا‬

176
 ‫َٰب ُب ُح ْ ُُك ىالرا لء‬
‫قَ َچ ْن ََا َم ْف ُت ْ‬
‫وح َو َي َمضْ ُمو ْم ُاولْ َسه قَال ْٖن ُاوقُنُ ْوَ‬
‫هللا لك ٖٖب‬ ‫ََص ل‬‫وح ‪ ،‬ن ْ ُ‬ ‫لمث َٖاٰل َا ىلر ْ َٰح لن ىالر لح لمي ‪َ ،‬و الر ُ‬
‫َو اَ َك ْر َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه اٖي ْن َجه ُاوقُنُ ْوَ لمث َٖاٰل لَبلْ ل ّلب لك ٖٖب‬
‫وح َو َي َمضْ ُمو ْم ُاولْ َسه قَال ْٖن ُاوقُنُ ْوَ‬ ‫َو ُّ َٖىٖخ ََا َٖا لك ْن ُاولُ ْ‬
‫وب َما قَ ْب َّٖل َم ْف ُت ْ‬
‫لمث َٖاٰل َو ْ َاْن ْر ‪َ ،‬م ْن َٖ َك َر ‪ ،‬لَبلن ُذ لَ لك ٖٖب‬
‫وب َما قَ ْب َّٖل َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه اٖي ْن َجه ُاوقُنُ ْوَ‬ ‫َو ُّ َٖىٖخ ََا َٖا لك ْن ُاولُ ْ‬
‫لمث َٖاٰل َو ْاٖ َت ْغ لف ْر ُه ‪َ ،‬و ْاص َط ل ْب لك ٖٖب‬

‫‪177‬‬
‫وف لا ْٖ لت ْْ َّل ُّ َْن لب ٖرى َوا لق ْع ُاولْ َسه ُاولْ َز َم ْان قَال ْٖن ُاوقُنُ ْوَ‬
‫َا ىما َُو ُص َوَ لت َاخٖ َيه َُّه ََا لن ْك َما َ َ ْْ لدنْدَ ه ُح ُر ل‬

‫وف لا ْٖ لت ْْ َّل يَدٖ ى َح ْرفْ لد َْ لكه خ ىُص ضَ ْغطٍ لق ُْ َح ْرفْلَ لري لد َْ‬
‫ُح ُر ل‬

‫لمث َٖاٰل لم ْر َصا ًُّا َو لق ْر َط ٍاس َو لف ْرقَ ٍة لك ٖٖب‬

‫وف لا ْٖ لت ْْ َّل َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه ُاولْ َز َم ْان اٖي ْن َجه َو قَال ْٖن ُاوقُ ْن َم ْق َجائل ْز ُاولُ ْوَ‬
‫َا ىما ُح ُر ل‬

‫لمث َٖاٰل ُك لف ْر ٍق لك ٖٖب‬

‫َه ٖٖس عَ لاَ ْض ُاولْ َسه ُاولْ َز َم ْان لينَه قَال ْٖن ُاوقُنُ ْوَ‬ ‫َو ُّ َٖىٖخ ََا َٖا لك ْن ُاولُ ْ‬
‫وب َما قَ ْب لل لن ْك َك ْ َ‬

‫لمث َٖاٰل لا َْ لجْٖ ‪ ،‬ل َم لن ْاَت َٰض لك ٖٖب‬

‫‪178‬‬
 ‫وب َما قَ ْب َّٖل ُّ َٖىٖخ َٖا لك ْن ُاولْ َسه َٖا لكنَه لا ْع لت َب ْاَ ُاولُ ْن ٰم ْاز‬
‫َو ُّ َٖىٖخ ََا َٖا لك ْن ُاولُ ْ‬

‫َما قَ ْب للنَه لا ْع لت َب ْاَ ُاولُنُ ْوَ اَ َك ْر َما قَ ْب َّٖل َم ْفتُ ْ‬

‫وح َو َي َمضْ ُمو ْم ُاولْ َسه قَال ْٖن ُاوقُنُ ْوَ‬

‫دو لَ لك ٖٖب‬ ‫لمث َٖاٰل لَب ىلص ْ لب ‪ ،‬لم ْن ُ ل ّ‬

‫ك َا ْم ٍر ‪ ،‬لِف الص ُ‬

‫َو اَ َك ْر َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه اٖي ْن َجه ُاوقُنُ ْوَ‬

‫لمث َٖاٰل َ َ ٖصيٌ ‪ ،‬قَدٖ ٌير لك ٖٖب‬

‫وب َما قَ ْب َّٖل َح ْر لف ل ْن ُاولْ َسه ُاولْ َز َم ْان ُّ َٖىٖخ اٖي ْن َجه ُاوقُنُ ْوَ‬
‫َو ُّ َٖىٖخ ََا َٖا لك ْن ُاولُ ْ‬

‫لمث َٖاٰل خ ْ َْي ‪ْ ْ َٖ ،‬ي لك ٖٖب‬

‫‪179‬‬
 GaçEn Râ meftuh veya mazmum olsa kalın okunur.

Misali ‫هللا‬
‫ََص ل‬ ُ ‫ َو الر‬، ‫ َا ىلر ْ َٰح لن ىالر لح لمي‬gibi.
ُ ْ ‫ ن‬، ‫وح‬

Ve eğer meksûr olsa ince okunur.

Misali ‫ لَبلْ ل ّلب‬gibi.

Ve dahi râ sakin olup mâkabli meftuh veya mazmum olsa

kalın okunur.

Misali َ‫ لَبلن ُذ ل‬، ‫ َم ْن َٖ َك َر‬، ‫ َو ْ َاْن ْر‬gibi.

Ve dahi râ sakin olup mâkabli meksûr olsa ince okunur.

Misali ‫ َو ْاص َط ل ْب‬، ‫َو ْاٖ َت ْغ لف ْر ُه‬ gibi. 180

 Amma bu sûret-i âhîrede râ’nın mâbâdinde hurûf-u
isti’la’dan biri vâki’ olsa ol zaman kalın okunur.

Hurûf-u isti’la yedi harftir ki; ُ ‫ خص ضغط ق‬harfleridir.

Misali ‫ لم ْر َصا ًُّا َو لق ْر َط ٍاس َو لف ْرقَ ٍة‬gibi.

Amma hurûf-u isti’la meksûr olsa ol zaman ince ve

kalın okunmak câiz olur.

Misali ‫ ُك لف ْر ٍق‬gibi.

Ve dahi râ sakin olup mâkablinin kesresi ârızî olsa ol zaman

yine kalın okunur.

Misali ‫ ل َم لن ْاَتَض‬، ْٖ‫ لا َْ لج‬gibi. 181

 Ve dahi râ sakin olup mâkabli dahi sâkin olsa sâkine itibar
olunmaz, mâkabline itibar olunur.

Eğer mâkabli meftuh veya mazmum olsa kalın okunur.

Misali ّ ‫ لم ْن ُ ل‬، ‫ لَب ىلص ْ لب‬gibi.

ُ ‫ لِف الص‬، ‫ك َا ْم ٍر‬
َ‫دو ل‬

Ve eğer meksûr olsa ince okunur.

Misali ‫ قَدٖ ٌير‬، ٌ‫ َ َ ٖصي‬gibi.

Ve dahî râ sakin olup mâkabli harf lîn olsa ol zaman dahî ince
okunur.

Misali ‫ َٖ ْ ْي‬، ‫ خ ْ َْي‬gibi.

182
LAFZATULLAH
ZAMİR

183
 LAFZATULLAH
‫هللا‬ kelimesinin lafzı demektir

Lafzatullahtan

önceki harf fetha veya zamme olursa kalın

‫ََص ل‬
‫هللا‬ ُ ْ ‫ ن‬، ‫هللا‬
ُ ‫ه َُو‬
kesre olursa ince okunur

‫ َو ل ٰ ّ لِل‬، ‫لَب لهلل‬

184
 ‫َٰب ُب لَ ْف ََ ُة ل‬
‫هللا‬

‫وح َو َي َم ْض ُمو ْم ُاولْ َسه قَال ْٖن ُاوقُنُ ْوَ‬‫ت‬‫ف‬‫ْ‬ ‫م‬ ‫َّل‬ ‫ب‬‫َ‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ْ‬
‫لك‬ ‫ه‬‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫قَ َچ ْن ل َ ْف ََ ُة ال َ ْ ٖ َ ُ ْ‬
‫ل‬

‫هللا لك ٖٖب‬
‫ََص ل‬ ‫لمث َٖاٰل ه َُو ُ‬
‫هللا‪ ،‬ن ْ ُ‬

‫َو اَ َك ْر َم ْك ُس ْوَ ُاولْ َسه اٖي ْن َجه ُاوقُنُ ْوَ‬

‫لمث َٖاٰل لَب لهلل‪َ ،‬و ل ٰ ّ لِل لك ٖٖب‬

‫‪185‬‬
Gaçen Lafzatullah’ın mâkabli meftuh veya
mazmum olsa kalın okunur.

Misali ‫ََص ل‬
‫هللا‬ ُ ْ ‫ ن‬،‫هللا‬
ُ ‫ه َُو‬ gibi.

Ve eğer meksur olsa ince okunur.

Misali ‫ َو ل ٰ ّ لِل‬،‫لَب لهلل‬ gibi.

186
 ZAMİR
Zamirden önceki harf harekeli ise zamir
uzatılır, ‫ لَ ٖه‬، ‫لان ى ُه‬

Zamirden önceki harf sakin olursa zamir

uzatılmaz ‫ لال َ ْي له‬، ‫عَل َ ْي له‬

kaidenin istisnası;
Furkan suresindeki ً‫ فٖ ي ٖه ُمهَاَن‬kelimesidir.

187
 ‫َٰب ُب الضى ٖم ْي‬
‫قَ َچ ْن َ َٖض ليكْ َما قَ ْب َّٖل ُمتَ َح ّ لركْ ُاولْ َسه َم ْد ُاولُ ُن ْوَ لمث َٖاٰل لان ى ُه ‪ ،‬لَ ٖه ‪َ ،‬و َ ُِل لك ٖٖب‬

‫َا ىما ل َ ْْ يَنْتَ له‪َ ،‬و َما ن َ ْفقَ ُه َم ْد ُاولُ ْن ٰم ْاز لز َيرا َ َٖض ْي ُّ ل ََْك لد َْ ن َ ْف لس َ لَك َمه َ ُّنْ لد َْ‬

‫َو اَ َك ْر َما قَ ْب َّٖل َٖا لك ْن ُاولْ َسه قَ ل ْ‬

‫َص ُاولُ ُن ْوَ لمث َٖاٰل عَلَ ْي له ‪ ،‬لال َ ْي له ‪ ،‬فٖ ي له لك ٖٖب‬

‫َا ىما ُٖ َوَ لء فُ ْرقَانْدَ ه فٖ ي ٖه ُمهَاَنً َم ْد ُاولُ ُن ْوَ‬

‫‪188‬‬
Gaçen Zamir’in mâkabli müteharrik olsa
med olunur.

Amma ‫ َو َما ن َ ْف َق ُه‬،‫ لَ ْْ يَنْتَ له‬med olunmaz,

zamir değildir, kelimenin aslındandır. Ve
eğer mâkabli sâkin olsa kasr olunur.

Amma Sûre-i Furkan’da ً‫ فٖ ي ٖه ُمهَاَن‬med

olunur.

189
190
SEKTE

191
 SEKTE
Sekte, nefes almaksızın sesi kesmek,
bir miktar durmak ve aynı nefesle devam
etmektir.

Kıraat-ı Âsım ve Rivâyet-i Hafs’a göre

4 yerde sekte vardır.

192
Kehf Suresi 1. ve 2. ayetler ‫لع َو ًجا قَ ليّ ًما‬
Sektenin sebebi sıfat mevsuf gibi algılanmasını
engellemek; Sekte caiz Vakıf evladır.

Yasin Suresi 52. ayette ‫لم ْن َم ْرقَ لد ََن ٰه َذا‬

Sektenin sebebi sıfat mevsuf gibi algılanmasını
engellemek; Sekte caiz Vakıf evladır.

193
 Kıyame Suresi 27. ayette ‫َو قٖ ي َل َم ْن ََ ٍاق‬
Sektenin sebebi iki kelimenin ayrı olduklarını açıklamaktır.
Sekte yapılmaz ise mana değişir.
Sekte yapmak vaciptir.

Mutaffifin Suresi 14. ayette ‫َ ىّلَك َ َ ْل ََ َان‬

Sekte sebebi iki kelimenin ayrı olduklarını açıklamaktır.
Sekte yapılmaz ise mana değişir.
Sekte yapmak vaciptir.

194
 ‫َٰب ُب ال ىس ْكتَه‬
‫َٖ ْكتَه قُ ْرٰا لن َع َٖ ُمي ال ىشانْدَ ه ُّ َُْ ْت يَ ْر َُّه ل ُّ َْ‬
‫لب ٖرى ُٖ َوَ لۀ َكهل ْفدَ ه لع َو ًجا قَ ليّ ًما‬
‫و لب ٖرى ُٖ َوَ لۀ ْ ٰٓس َُّه لم ْن َم ْرقَ لدَنَ ٰه َذا‬
‫َو لب ٖرى ُٖ َوَ لۀ لق َيا َمه َُّه َو قٖ ي َل َم ْن ََ ٍاق‬
‫َو لب ٖرى ُٖ َوَ لۀ ُم َط لفّ ٖف ْن َُّه َ ىّلَك َ َ ْل ََ َان‬

‫‪195‬‬
 ‫ون النى َف لس‬ ‫الص ْو لت ُ ُّ َ‬ ‫تَ ْْ ٖري ٖف َال ىس ْكتَ ُة قَ ْط ُع ى‬
‫َم ْْ ُلو ْم ُا َوِل لكه َها لء َٖ ْكتَه ٖا َيِ لق َرا ٓ َء ْت ُاولُنَ ْان َ لَك َما لت ْك َِالَ لت َو لصلْلَ لنرْدَ ه ي َ ْْ ٖٖن‬
‫يك َما له َي ْه‬ ‫لَ ْْ يَت َ َس نى ْه َو ا ْقتَ لد ْه َو لكتَا لَ َي ْه َو لح َسا لَ َي ْه َو َما ل َي ْه َو ُٖلْ َطا لن َي ْه َو َما ٓ َا ُّ َْٰ َ‬
‫ون لب ْر َها لء َٖا لكنَه لالْ ََ ْاق ِٰ لز ْم لد َْ‬ ‫ َُّه َه لاِي لاثْ َب ْات ٖايدَ ْن قُ ىرا لا ُچي ْ‬
‫اِص َ َٖجي َع َم َو لاض ْْدَ ه َو ْص لل ْندَ ه َه لاِي لاثْ َب ْات َايْ َ لَلى‬ ‫ْض لت عَ ل ْ‬ ‫َح ْ َ‬
‫َائل ىم لۀ قُ ىرا ُّ َْن َ َ ْْ لضيلَ ْر لك َتا لَ َي ْه ‪ ،‬لح لسا لَ َي ْه لَ لف َْلَ لري لن ْك غَ ْ ٖييدَ ه لاثْ َب ْات لاي ْت َمدٖ يلَ ْر‬
‫َا ىما َو لق ْف َِا ل ْندَ َها لء َٖ ْكتَلَ لركْ لاثْ َب لاِت ُمتى َفقٌ عَلَ ْي له ل ُّ َْ‬

‫‪196‬‬
Sekte, Kur’an-ı azimü’ş-şanda dört yerdedir:

Biri sûre-i Kehf’te ‫لع َو ًجا قَ ليّ ًما‬

Ve biri sûre-i Yasin’de ‫لم ْن َم ْرقَ لدَنَ ٰه َذا‬

Ve biri sûre-i Kıyame’de ‫َو قٖ ي َل َم ْن ََ ٍاق‬

Ve biri sûre-i Mutaffifin’de ‫َ ىّلَك َ َ ْل ََ َان‬

197
 Sekte: nefes almaksızın sesi kesmektir.

Mâlum olaki hâ-i sekte ile kıraat olunan kelimâtın

hâlet-i vasıllarında

َ َْٰ ُّ ‫ل َ ْْ يَت َ َس نى ْه َو ا ْقتَ لد ْه َو لك َتا لَ َي ْه َو لح َسا لَ َي ْه َو َما ل َي ْه َو ُٖلْ َطا لن َي ْه َو َما ٓ َا‬
‫يك َما له َي ْه‬
Hâ’yi ispat eden kurra için bir

hâ-i sakine ilhak lazımdır.

Hazret-i Âsım cemî-i mevâzı’da vaslında hâ’yı isbât eyledi.

Eimme-i Kurrâ’dan bazıları ‫ لح لسا لَ َي ْه‬،‫ لك َتا لَ َي ْه‬lafızlarının ğayrı’da

ispat etmediler.

Amma vakıf halinde hâ-i sektelerin isbâtı

müttefekun aleyhtir.
198
Hâ-i Sekte;

Bazı kelimelerin sonunda gelen sakin hâ’lardır.

Yazılışı zamire benzer,

Zamirler harekeli hâ-i sektelerin tamamı cezimlidir

Bizim kıraatımızda vasılda ve vakıfta okunur.

Hafif bir sekte caiz olduğu gibi terkide caizdir.

Sekte evladır, bunun için de hâ-i sekte denir.

َ َْٰ ُّ ‫ل َ ْْ يَت َ َس نى ْه َو ا ْقتَ لد ْه َو لك َتا لَ َي ْه َو لح َسا لَ َي ْه َو َما ل َي ْه َو ُٖلْ َطا لن َي ْه َو َما ٓ َا‬
‫يك َما له َي ْه‬
199
200
 kocatecvid (özet)

Kadim kültürümüzde yıllarca okunup ezberlenen;

İbnü’l-CEZERÎ’nin MUKADDİMETÜ’L-CEZERÎ ve

Şeyh Abdurrahman KARABÂŞÎ’nin KARABAŞ TECVİDİ’nde geçen

TECVİD tanımlarından hareketle hazırlanmıştır.
Mâzîden âtîye köprü olabilmek duası ile…

kocatecvid

M . KOCA

201
 ‫ح‬ ٰ ْ
‫ِب ْس ِم ا ِلله ال َّرحمن ال َّ ٖر ِمي‬
ِ
ْ َ ‫هللا عَ َّٰل ن َ لب ليّ ٖه َو ُم ْص َط َفا ُه ُم َح ىم ٍد َو ٰا ل ِٖل َو‬
‫َص لب ٖه َو ُم ْق لرئل الْ ُق ْرٰا لن َم ْع ُم لح ل ّب ٖه َو َ َ ْْد‬ ُ ‫َالْ َح ْمدُ ل ٰ ّ لِل َو َص ىَّل‬
‫ابن الجرري‬ ّ ‫ك لص َف ٍة َو ُم ْس َت َحقىهَا َو ََ ُّ ُ ل‬
ِٖ ‫ك َوا لِ ٍد ل َِ ْص ل‬ ‫َالتى ْج ٖويدُ ه َُو لاع َْطا ٓ ُء الْ ُح ُر ل‬
ّ ‫وف َحقىهَا لم ْن ُ ل‬
TECVİD : Harflerin her bir sıfattan hakkını ( Lâzimi sıfatlarını ) ve müstehakkını
( Ârizi sıfatlarını ) vermek ve her bir harfi aslına ( Mahrecine ) götürmektir. İbnü’l-Cezerî

1-İsim, resim ve telaffuzları ile HARFLER

2-Külli ve cüz-î MAHREÇLER

3-Zıtları ile birlikte LÂZIMÎ SIFATLAR

4- Tanım ve örnekleri ile ÂRIZÎ SIFATLAR

202
‫‪HARFLER‬‬ ‫ا ب ت ث ج ح خ ُّ ذ َ ز س ش ص ض ط ظ‬
‫ن و ه ي‬ ‫ق ك ل م‬ ‫ف‬ ‫غ‬ ‫ع‬

‫َا ل ْف ََب َتَ ََث ٖج ْمي َِا خَا ُّ َْال َذ ْال ََا َزا ٖٖ ْن ٖٖ ْن َصا ْ ُّ ضَ ا ْ ُّ َطا َظا‬

‫عَ ْ ْن غَ ْ ْن فَا قَ ْاف ََك ْف َِ ْم مٖ ْمي ن ْ‬

‫ُون َو ْاو هَا َي‬

‫َا ْ َِ ل ُف َالْ َبا ٓ ُء َالتىا ٓ ُء َالثىا ٓ ُء َالْ ٖج ُمي َالْ ََا ٓ ُء َالْ َخا ٓ ُء َادلى ُال َا ىذل ُال َا ىلرا ٓ ُء َا ىلزا ٓ ُء َا ٖ ّلس ُن َا ٖلشّ ُن‬

‫َا ىلصا ُ ُّ َالضى ا ُ ُّ َا ىلطا ٓ ُء َا ىلَا ٓ ُء َالْ َْ ْ ُن َالْغ ْ َُن َالْفَا ٓ ُء َالْقَ ُاف َالْ ََك ُف َا ٰ ّلّل ُم َالْ ٖم ُمي َالن ُ‬
‫ون َالْ َو ُاو َالْهَا ٓ ُء َالْ َيا ٓ ُء‬

‫َا ل ٌف ََبٓ ٌء َتَ ٓ ٌء ََثٓ ٌء ٖ ٌ‬

‫جمي َِا ٓ ٌء َخا ٓ ٌء َُّا ٌل َذا ٌل ََا ٓ ٌء َزا ٓ ٌء ٖٖ ٌن ٖٖ ٌن‬

‫ُون َوا ٌو َها ٓ ٌء َيٓ ٌء‬

‫َصا ٌ ُّ ضَ ا ٌ ُّ َطا ٓ ٌء َظا ٓ ٌء عَ ْ ٌن غَ ْ ٌن فَا ٓ ٌء قَ ٌاف ََك ٌف َِ ٌم مٖ ٌمي ن ٌ‬

‫‪203‬‬
‫‪MAHREÇLER‬‬ ‫ََش عَ ََّل ى ٖاذلى َ َْي َت ُاَ ُه َم لن ا ْختَ َ ْب‬ ‫َمخ لَاَ ُج الْ ُح ُر ل‬
‫وف َٖ ْب َْ َة ع َ ْ‬
‫للْ َج ْو لف َا ل ٌف َو ُا ْختَاهَا َو ٖٖه ُح ُر ُوف َم ٍد للْه ََوا ٓ لء تَنَْتَ ٖ ى ؛‬
‫ُ ىُث ل َِ ْق ََص الْ ََلْ لق َ َْه ٌز َها ٓ ُء ‪َ ،‬و لم ْن َو َٖ لط ٖه فَ َْ ْ ٌن َِا ٓ ُء ‪َ ،‬ا َُّْنَ ُه غَ ْ ٌن َخا ٓ ُؤهَا ؛‬
‫الش ُن َي ‪،‬‬ ‫َو الْ َق ُاف َا ْق ََص ال لل ّ َس لان فَ ْو ُق ‪َُ ُ ،‬ث ا ْل ََك ُف َا ْٖ َف ُل ‪َ ،‬و الْ َو ْٖطُ فَ ٖج ُمي ٖ ّ‬
‫َو الضى ا ُ ُّ لم ْن َِافَ لت ٖه لا ْذ َو ل َيا ل َِ ْ َ‬
‫ْض َاس لم ْن َاْ َ َ‬
‫َْ َا ْو يُ ْم َناهَا ‪،‬‬
‫ون لم ْن َط َرلف ٖه َ َْت ُت ْاج َْلُوا ‪َ ،‬و ىالرا يُدَ انٖي له ل ََهْ ٍر َا ْ ُّ َخلُوا‪،‬‬ ‫َو ٰ ّالّل ُم َا َُّْنَ هَا ل ُم ْنَتَ َاهَا ‪َ ،‬و الن ُ‬
‫الطا ٓ ُء َو ا دلى ُال َو َتَ لم ْن ُه َو لم ْن ُعلْ َيا الث ى َن َاي‪،‬‬
‫َو ى‬
‫الصف ُٖي ُم ْس َت لك ْن لم ْن ُه َو لم ْن فَ ْو لق الث ى َن َاي الس ْف َّٰل‪،‬‬
‫َو ى‬
‫َو ىالَا ٓ ُء َو ا ىذل ُال َو ََث للْ ُْلْ َيا لم ْن َط َرفَ ْ لْي َما ؛‬
‫الش َف ْه فَالْ َفا َم َع َا ْط َر لاف الث ى َن َاي الْ ُم ْ ل‬
‫َشفَ ْه ‪ ،‬ل ىلش َف َت ْ لن الْ َو ُاو ََب ٓ ٌء لم ُمي ؛ َو غُنى ٌة َمخْ َر ُ َُجا الْ َخي ُْشو ْم ‪.‬‬ ‫َو لم ْن َ َ ْط لن ى‬
‫‪204‬‬
 5 KÜLLÎ 17 CÜZ-Î MAHREÇ

1. Cevf ; 1 cüz-î mahreç

‫و ى ا‬ 1

2. Halk ; 3 cüz-î mahreç

‫غ خ‬ 3 ‫ع ح‬ 2 ‫ء ه‬ 1

3. Lisan ; 10 cüz-î mahreç

‫ظذث‬ 1o ‫ص سز‬ 9 ‫ط ُّ ت‬ 8 َ 7 ‫ن‬ 6 ‫ل‬ 5 ‫ض‬ 4 ‫ج شى‬ 3 ‫ق ك‬

2 1

4. Şefeteyn ; 2 cüz-î mahreç

‫و ب م‬ 2 ‫ف‬ 1

5. Hayşûm ; 1 cüz-î mahreç ğunne 1

205
‫‪LÂZIMİ SIFATLAR‬‬

‫َو لّ‬
‫الضدى قُ ْل ‪:‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ُ ،‬م ْص َم َت ٌة‬ ‫‪4‬‬
‫َو لَخ ٌْو ‪ُ ، 2‬م ْس َت لف ْل ‪ُ ، 3‬م ْن َف لت ٌح‬ ‫‪1‬‬ ‫لص َفاُتُ َا َ ُْج ٌر‬
‫َش ٌص َٖ َك ْت ) ؛‬ ‫َمهْ ُم ُوٖهَا ‪ ( 1‬فَ َحث ى ُه َ ْ‬
‫الشدٖ ي لد ( ل ْن ُ َُع ْر ) ؛‬ ‫َٖدٖ يدُ هَا ‪ 2‬لَ ْف ُُ ( َا لج ْد قَطٍ بَ َك ْت ) ؛ َو َ َ ْ َن ‪ 2‬لَ ْخ ٍو َو ى‬
‫َو َٖ ْب ُع ُعلْ ٍو ‪ ( 3‬خ ىُص ضَ ْغطٍ لق ُْ ) َح َ ْ‬
‫َص ؛ َو ( َصا ُ ُّ ضَ ا ٌ ُّ َطا ٓ ُء َظا ٓ ٌء ) ٌم ْط َب َق ْه ‪ 4‬؛‬
‫َو ( فَ ىر لم ْن لُ ل ّب ) الْ ُح ُر ُوف الْ ُم ْذلَ َق ْه ‪: 5‬‬
‫َصف ُٖيهَا َصا ٌ ُّ َو َز ٌاي ٖٖ ٌن ‪ ،‬قَلْ َق َ ٌل ( قُ ْط ُب َج ٍد ) ‪،‬‬
‫َو الل ّ ُٖن َو ٌاو َو َي ٓ ٌء ُٖ لكّنَا َو انْ َفتَ ََا قَ ْبلَهُ َما ‪،‬‬
‫َص ََا لِف ٰ ّالّل لم ‪َ ،‬و ىالرا ٓ لء ‪ ،‬لَ َت ْك ٖري ٍر ُج لْ ْل ‪،‬‬ ‫َو ْ لاِ ْ لْن َر ُاف ُ ل ّ‬
‫َو للتى َف ٖ ّّٖ َا ٖ ّلش ُن ‪ ،‬ضَ ا ًُّا لا ْٖ َت لط ْل ‪.‬‬
‫‪206‬‬
 1 HEMS nefes harf ile birlikte akar, harfleri ْ َ ‫فَ َحث ى ُه‬
‫َش ٌص َٖ َك ْت‬ zıttı CEHR 1

2 ŞİDDET ses ve nefes akmaz, harfleri ‫َا لج ْد قَطٍ بَ َك ْت‬ BEYNİYYE 2 akar akmaz, harfleri ‫ل ْن ُ َُع ْر‬ zıtları RIHVET 2

3 İSTİ’LÂ dil kökü üst damağa yükselir, harfleri ُْ ‫خ ىُص ضَ ْغطٍ لق‬ zıttı MÜSTEFİL 3

4 MUTBAKA dil üst damağa yapışır, harfleri ‫ َصا ُ ُّ ضَ ا ٌ ُّ َطا ٓ ُء َظا ٓ ٌء‬zıttı MÜNFETİH 4

5 MÜZLAKA teleffuzda kolaylık vardır, harfleri ‫فَ ىر لم ْن لُ ل ّب‬ MUSMATA 5

SAFİR ıslık sesi ٌ‫صَادٌ وَ زَايٌ سٖين‬

KALKALE mahrecin sarsılması ٍ‫قُطْبُ جَد‬

LÎN dilin zorlanmaması ‫وي‬

İNHİRAF dilin gerisine doğru eğrilmesi ‫ل ر‬

TEKRİR dil ucunun hafif titremesi ‫ر‬
TEFEŞŞÎ sesin dil ve damak arasında yayılması ‫ش‬

İSTİTÂLE dil kenarının lâmın mahrecine kadar uzaması ‫ض‬

207
ÂRIZİ SIFATLAR

HARF-İ MED : Vâv , Yâ , Elif

SEBEB-İ MED : Hemze , Sükûn

Harf-i Med olup Sebeb-i Med olmazsa MEDD-İ TABİİ olur.

Harf-i Med ile Sebeb-i Med ’den hemze bir kelimede bulunursa MEDD-İ MUTTASIL olur.

Harf-i Med ile Sebeb-i Med ’den hemze ayrı kelimede bulunursa MEDD-İ MUNFASIL olur.

Harf-i Med ’ den sonra Sebeb-i Med sükûn-u lâzım olursa MEDD-İ LÂZIM olur.

Harf-i Med ‘den sonra Sebeb-i Med sükûn-u ârız olursa MEDD-İ ÂRIZ olur

Harf-i Lîn ’den sonra Sebeb-i Med sükûn olursa MEDD-İ LÎN olur.

208
 ‫‪harf-i med‬‬ ‫ُاوتٖينَا‬

‫‪medd-i tabii‬‬ ‫ت ىَو ًاَب ‪َ ،‬اََدً ا ‪ٰ ،‬طهٰ ‪ ،‬ال ٰٓر ‪ٰ ،‬ح ْٓ‬

‫‪medd-i muttasıl‬‬ ‫لا َذا َجا ٓ َء ‪ُ ،‬أو ٰلٓئك ‪ٖٓ ٖ ،‬ج َء ‪َ ٖٓ ُ ،‬وء‬

‫‪medd-i munfasıl‬‬ ‫َ ٓي َاُّيَا ‪ ،‬لا ٖ ّ ّٓن َاخ َُاف ‪ ،‬تُوَُٓوا لا َٰل ل‬

‫هللا ‪َ ،‬ا ىن َما َ ُِلٓ َاخ َ ََْل ُه ‪ ،‬لع ْندَ ُه ٓ لا ىِ ل لَب ْذ لن ٖه ‪َ ،‬و َما يُ َك ّلذ ُب لَ ٖ ٓه لا ىِ لم ْن لعلْ لم ٖ ٓه لا ىِ لَ َما َٖا ٓ َء‬
‫‪medd-i lâzım‬‬ ‫وّن ‪ٰ ،‬ا ٰٓ ْ ِٰ َن ‪ ،‬ال ٓ ْٓ ‪ ،‬ال ٓ ٓم ٓص ‪ٰ ،‬ط ٓس ْٓ ‪ ،‬ال ٓ ْٓ ‪ ،‬ال ٓ ٓم ٓص ‪ ،‬ال ٰٓر ‪ٰ ،‬ح ْٓ‬
‫َو َِالضى ٓ ال ّ َٖن ‪َ ،‬الْ ََٓاقى ُة ‪ ،‬تَْم ُم ُ ٓر ٖ ّ‬

‫‪medd-i ârız‬‬
‫ي َ ْْلَ ُم َ‬
‫ون ‪ ،‬ي َ ْو لم ّٖادل لين ‪ ،‬ن َ ْس َت ُ‬
‫ْٖن‬

‫‪medd-i lîn‬‬ ‫الص ْي لف ‪ ،‬عَلَ ْي له ‪ ،‬لم ْن خ َْو ٍف ‪َ ،‬و َِ ن َْو ٌم ‪ ،‬كٓهٰ ٰيْٓ ٓص ‪ٰ ،‬ح ْٓ ع ٓٓسقٓ‬
‫َو ى‬

‫‪209‬‬
 TENVİN : İki üstün, İki esre, İki ötre

NÛN-U SÂKİN : Cezimli Nûn

Tenvin veya Sâkin Nûn 15 harfe uğrarsa İHFÂ olur ‫ ف‬،‫ ط‬،ُّ ،‫ ت‬،‫ ز‬،‫ ظ‬،‫ ض‬،‫ ك‬،‫ س‬،‫ ق‬،‫ ش‬،‫ ج‬،‫ ث‬،‫ ذ‬،‫ص‬

Tenvin veya Sâkin Nûn 6 harfe uğrarsa İZHÂR olur ‫ خ‬،‫ غ‬،‫ ح‬،‫ ع‬،‫ ه‬،‫ء‬

Tenvin veya Sâkin Nûn 1 harfe uğrarsa İKLÂB olur ‫ب‬

Tenvin veya Sâkin Nûn 4 harfe uğrarsa İDĞAM-I MEAL ĞUNNE olur ‫ و‬،‫ ن‬،‫ م‬،‫ي‬

Tenvin veya Sâkin Nûn 2 harfe uğrarsa İDĞAM-I BİLÂ ĞUNNE olur َ ،‫ل‬

210
 ‫‪ihfâ‬‬ ‫يب ‪َ ،‬ع ْن َص َّلُتل ل ْْ‬
‫غَ ل ٌّٖن َك ٖر ٌي ‪َ ،‬وفَ ْت ٌح قَ ٖر ٌ‬

‫‪izhâr‬‬ ‫غَ ُف ٌوَ َِ ٖل ٌمي ‪َ ،‬م ْن ٰا َم َن ‪ ،‬لم ْن خ َْو ٍف‬

‫‪iklâb‬‬ ‫ََسٖي ٌع َ َ ٖصيٌ ‪ ،‬لم ْن َ َ ْْ لد ‪ ،‬ل َ ُين ْ َب َذ ىن‬

‫‪idğâm meal ğunne‬‬ ‫خ ْ ًَيا يَ َر ُه ‪ ،‬فَ ْض ًّل لم َن ل‬

‫هللا ‪َ ،‬و َم ْن ي َ ْْ َم ْل‬

‫‪idğâm bilâ ğunne‬‬ ‫غَ ُف ٌوَ ََحٖ ٌمي ‪ ،‬هُدً ى للْ ُمتىق َٖن ‪ ،‬لم ْن ََ ل ّ لّب ْْ‬

‫‪211‬‬
Sâkin Harf yine kendi Misline uğrarsa İDĞAM-I MİSLEYN olur.

Mahreçleri bir Sıfatları başka harfler birbirine uğrarsa İDĞAM-I MÜTECÂNİSEYN olur. ‫ ََب لم ْمي‬، ‫ َظا َذ ْال ََث‬، َ‫َطا ُّ َْال َت‬

Mahreç veya Sıfatında yakınlığı olan harfler birbirine uğrarsa İDĞAM-I MÜTEKÂRİBEYN olur. ‫ قَ ْاف ََك ْف‬، ‫ِٰ ْم ََا‬
Mîm-i Sâkin, Mîm ’ e uğrarsa İDĞAM-I MİSLEYN MEAL ĞUNNE olur.

Mîm-i Sâkin, Bâ ’ ya uğrarsa İHFÂ-İ ŞEFEVÎ olur.

Mîm-i Sâkin, Mîm ve Bâ ’ dan başka bir harfe uğrarsa İZHÂR-I ŞEFEVÎ olur.

Lâm-ı Ta’rif 14 harften birine uğrasa İDĞAM-I ŞEMSİYYE olur ‫ ن‬، ‫ل‬ ، ‫ ظ‬، ‫ ط‬، ‫ ض‬، ‫ ص‬، ‫ ش‬، ‫ س‬، ‫ ز‬، َ ، ‫ ذ‬، ُّ ، ‫ ث‬، ‫ت‬

Lâm-ı Ta’rif 14 harften birine uğrasa İZHÂR-I KAMERİYYE olur. ‫ه‬،‫ م‬،‫ي‬،‫ع ق‬،‫ف‬،‫خ‬،‫و‬،‫ك‬،‫ ج‬،‫ح‬،‫غ‬،‫ب‬،‫ء‬

5 harf kelimenin Ortasında veya Sonunda sakin olsa KALKALE olur. ‫ د‬،‫ ج‬،‫ ب‬،‫ ط‬،‫ق‬
RÂ harfi 5 yerde Kalın, 4 yerde İnce, 3 yerde Hem Kalın Hem İnce okunur.

LAFZATULLAH ‘ ın öncesi Meftuh veya Mazmum olursa Kalın, Meksur olursa İnce okunur.

ZAMÎR ’ in öncesi Harekeli olursa Med olunur, Sâkin olursa Med olunmaz.

SEKTE Kur’an-ı Kerim’de 4 yerde vardır

212
 ‫‪idğâm-ı misleyn‬‬ ‫ََصوا ‪ ،‬لم ْن َنَ ٍَ َ ‪َ ،‬و َم ْن نُ َْ لّم ْر ُه‬
‫اْض ْب لَ َْ َصاكَ ‪ٰ ،‬ا َو ْوا َون َ ُ‬
‫فَ َما ََل َِب ْت ل َِت َاَُتُ ُ ْْ ‪َ ،‬ا لن ْ ل‬
‫‪mîm-i sâkin‬‬ ‫عَلَْيْ ل ْْ ُم ْؤ َصدَ ٌُ ‪َ ،‬ا ْط َْ َمه ُْْ لم ْن ُجوعٍ ‪ ،‬لا ىن ََّبى ُ ْْ ّبل ل ْْ ‪ ْ َِ ،‬مٖر لْي ْْ ل لِب َجاَ ٍُ ‪َْ ُ ،‬ه فٖ ي له ‪ ،‬لَ ُ ُْك ُّٖ ي ُن ُ ُْك‬

‫‪idğâm-ı mütecâniseyn‬‬ ‫هللا ‪َ ،‬ما َع َب ْد ُ ُْت ‪ ،‬لا ْذ َظلَ ُموا‪ ،‬يَلْه َْث َذ ل َ‬
‫اِل ‪َ ،‬ي َُ َ ىٖن ْاَ َك ْب َم َْ َنا‬ ‫لَ ل ِْئ ب ََس ْط َت‪َ ،‬و قَالَ ْت َ ٓطائل َف ٌة ‪َ ،‬اثْ َقلَ ْت َ ُّ َع َو َ‬
‫‪idğâm-ı mütekâribeyn‬‬ ‫هللا ‪َ ،‬الَ ْْ َ َْنلُ ْق ُ ُْك‬
‫قُ ْل ََ ل ّب ‪ْ َ َ ،‬ل ََفَ َْ ُه ُ‬
‫‪kalkale‬‬ ‫ون ‪َ ،‬ا َِ ٌد ‪ ،‬لَبلْ َح ّ لق‬
‫َص ‪َ ،‬و الْ َف ْج لر‪َ ،‬و الْ َق َم لر‪ izhâr-ı kameriyye‬ي َ ْد ُخلُ َ‬
‫َو الْ َْ ْ ل‬ ‫‪idğâm-ı şemsiyye‬‬ ‫َو النى لاس‪َ ،‬و ى‬
‫الش ْم لس ‪َ ،‬و ال ّتٖنل‬

‫هللا ‪ ،‬لَب لْ ل ّلب ‪َ ،‬و ْ َاْن ْر ‪َ ،‬م ْن َٖ َك َر ‪ ،‬لَب لن ُذ لَ ‪َ ،‬و ْاٖ َت ْغ لف ْر ُه ‪َ ،‬و ْاص َط ل ْب ‪ ،‬لم ْر َصا ًُّا ‪َ ،‬و لق ْر َط ٍاس‬ ‫ََص ل‬ ‫َا ىلر ْ َٰح لن ‪ ،‬ىالر لح لمي ‪َ ،‬و الر ُ‬
‫وح ‪ ،‬ن ْ ُ‬
‫ك َامر ‪ ،‬لِف الصدوَ ‪َ ،‬صيٌ ‪ ،‬قَدٖ ير ‪ ،‬خ َْي ‪ْ ٖ ،‬ي ‪hükmü’r-râ‬‬
‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ ل َٖ‬ ‫َو لف ْرقَ ٍة ‪ُ ،‬ك لف ْر ٍق ‪ ،‬لا َْ لجْٖ ‪ ،‬ل َم لن ْاَت َٰض ‪ ،‬لَب ىلص ْ لب ‪ ،‬لم ْن ُ ل ّ ْ ٍ‬
‫ِل ‪lafzatullah‬‬ ‫هللا ‪ ،‬لَب لهلل ‪َ ،‬و ل ٰ ّ ل‬
‫ََص ل‬ ‫هللا ‪ ،‬ن ْ ُ‬
‫ه َُو ُ‬
‫‪zamir‬‬ ‫لان ى ُه ‪ٖ َ َ ،‬ه ‪َ ،‬و َ ُِل ‪ ،‬عَلَ ْي له ‪ ،‬لالَ ْي له ‪ ،‬فٖ ي له‬
‫‪sekte‬‬ ‫لع َو ًجا قَ ليّ ًما ‪ ،‬لم ْن َم ْرقَ لدَن ه َٰذا ‪ ،‬و قٖ ي َل َم ْن ََ ٍاق ‪ َ ،‬ىّلَك َ َ ْل ََ َان‬
‫‪213‬‬
kocatecvid

M . KOCA

214