‫انواع چدن‬

‫انواع گوناگون چدن را می توان بر اساس ریزساختار دسته بندی كرد‪ .‬این دسته بندی بر ش كل بخش عم ده‬
‫كربن موجود در چدن مبتنی است‪ .‬بر این اساس پنج نوع اصلی چدن وجود دارد‪:‬‬

‫‪ -۱‬چدن سفید یا سخت (‪: )WHITE CAST IRON‬‬

‫این نوع میزان کربن کمتر و س رعت س رد ک ردن بیش تر حاص ل می‌ش ود ت ا ج ایی ک ه بخش عم ده ک ربن‬
‫بصورت فاز نیمه پایدار ‪( Fe3C‬سمنتیت) رسوب می‌کند تا کربن آزاد آنها به آلیاژهای عاری از گرافیت و‬
‫گرافیت‌دار تقسیم می‌شوند و به ص ورتهای مق اوم ب ه خ وردگی ‪ ،‬دم ای ب اال‪ ،‬س ایش و فرس ایش می‌باش ند‪.‬‬
‫مقطع شکسته شده این نوع چدن‌ها سفید نقره‌ای رنگ است‪ .‬سمنتیت رس وب ک رده از م ذاب ذرات ب زرگی‬
‫در فاز یوتکتیک شکل می‌دهد‪.‬‬
‫با کاهش سیلسیوم‪ ،‬افزایش منگنز و خنک کردن سریع مذاب به جای تشکیل گرافیت‪ ،‬ش اهد حض ور ک ربن‬
‫به صورت یک ترکیب شیمیایی با آهن به نام سمانتیت خواهیم بود‪ .‬این نوع چدن بس یار س خت ب وده و در‬
‫برابر سایش بسیار مقاوم است و براده برداری از آن ساده نیست ب ه این لح اظ بای د ط وری ریخت ه گ ری‬
‫شود که نیاز به ماشین کاری نداشته باشد‪ .‬از آنجا که مقطع این چدن ها سفید و براق است به چدن س فید‬
‫معروف هستند‪.‬‬

‫‪ -۲‬چدن چكش خوار (‪:GT )MALIBLE CAST IRON‬‬

‫چدن های چکش خوار با دیگر انواع این فلز به واسطه نوع ریخت ه گ ری آنه ا ف رق می‌کنن د‪ .‬س اختار آنه ا‬
‫مرکب از کاربیدهای شبه پایدار در یک زمینه‌ای پرلی تی اس ت ب ازپخت در دم ای ب اال ک ه توس ط عملی ات‬
‫حرارتی مناسب دنبال می‌شود باعث تولید س اختاری نه ایی از ت وده م تراکم خوش ه‌های گ رافیت در زمین ه‬
‫فریتی یا پرلیتی بسته به ترکیب شیمیایی و عملیات حرارتی می‌شود‪ .‬جهت ایجاد گرافیت‌های کروی فش رده‬
‫و حصول خواص مکانیکی مانند استحکام و چکش خواری‪ ،‬عملیات آنیل کردن انجام می‌گیرد‪.‬‬

‫‪ -۳‬چدن خاكستری (‪: GG)GRAY CAST IRONS‬‬

‫نوع خاکستری کاربردی زیاد دارند نام این چدن ها از خصوصیات رنگ خاکس تری س طح مقط ع شکس ت‬
‫آن و شکل گرافیت مشتق می‌شود‪ .‬جالب است بدانید چدن خاکستری ریزس اختار گرافی تی خاص ی دارد ک ه‬
‫باعث می‌شود مقطع شکست آن به رنگ خاکستری باشد‪.‬‬
‫انواع چدن‌های خاکستری از نظر شکل گرافیت‬

‫چدن‌های خاکستری با گرافیت کلوخه‌ای یا شکوفه‌ای یا چدن‌های مالیبل با چکش‌خوار‬ ‫‪‬‬

‫چدن خاکستری با گرافیت ورقه‌ای یا فلسی یا پولکی‬ ‫‪‬‬
‫چدن خاکستری با گرافیت کروی یا چدن داکتیل یا ‪ SG‬یا چدن نشکن‬ ‫‪‬‬
‫چدن خاکستری چشم گاوی (این نوع چدن ما بین خاکستری و سفید می‌باش د ک ه ب ه علت گرافیته ای‬ ‫‪‬‬
‫نسبتا ً بزرگ در بین فاز روشن رنگ فریت به این اسم مشهور است‬
‫در سیستم آهن کربن ناپایدار نمی‌توان گفت تمام کربن به ص ورت گ رافیت آزاد رس وب می‌کن د چ ون‬ ‫‪‬‬
‫شرایط تبرید و انجماد در نوع چدن حاصل نقش دارد‬

‫‪1‬‬
 ‫‪ -۴‬چدن داكتیل‪-‬كروی و نشكن (‪:GGG )DUCTILE CAST IRON‬‬

‫چدن داکتیل یا چدن نشکن دارای زمینه فری تی‪ ،‬پرلی تی ی ا ه ر دو ب ا ک روی اس ت‪ .‬چ دن نش کن ب ه هنگ ام‬
‫انجماد‪ ،‬کربن آن به صورت گرافیت کروی یا گلوله‌ای تش کیل می‌ش ود‪ .‬خ واص چ دن داکتی ل ‪:‬نقط ه ذوب‬
‫پایین‪ ،‬ریخته‌گری مناسب‪ ،‬ماشینکاری عالی‪ ،‬مقاومت سایشی خوب‪ ،‬شکل‌پذیری مطلوب‬

‫‪ -۵‬چدن با گرافیت فشرده‪-‬كرمی شكل (‪: )COMPACTED GRAPHITE CAST IRON‬‬

‫گرافیت موجود در این نوع چ دن ب ه ص ورت پول ك ه ای كلفت دی ده می ش ود ك ه در درون ه ر س لول ب ه‬

‫یكدیگر متصل اند‪ .‬این ساختار گرافیت و خواص ناشی از آن‪ ,‬حالتی بینابین چدن خاكستری و چ دن داكتی ل‬
‫است‪.‬چدن با گرافیت فشرده بیشترین قابلیت ریخته گری چدن خاكستری را حف ظ می كن د‪ ,‬اس تحكام كشش ی‬
‫بیشتری دارد و تا حدودی نیز داكتیل است‪ .‬با افزودن عنصرهای آلیاژی‪ ,‬یا انجام عملیات گرمایی می توان‬
‫ساختار زمینه این چدن را تنظیم كرد‪.‬‬

‫‪ -۶‬چدن های آلیاژی ‪:‬‬

‫چدن های آلیاژی در مواردی كه مستلزم مقاومت فوق العاده در برابر سایش‪ ,‬گرما‪ ,‬ی ا خ وردگی اس ت‪ ,‬ب ه‬
‫كار می روند‪ .‬به عالوه هنگامی كه خواص فیزیكی غیر متعارف‪ ,‬از قبیل انبساط گرمایی ان دك‪,‬ی ا خ واص‬
‫غیر مغناطیسی در نظر باشد از این چدن ها استفاده می شود‪ .‬قطعات ریختگی چدن آلیاژی به وسیله ریخته‬
‫گری هایی تولید می شوند كه در این زمینه تخصص دارند‪,‬زیرا افزودن‪ ۳‬تا ‪ ۳۰‬درصد عنص ر آلی اژی ب ه‬
‫چدن مذاب مستلزم در اختیار داشتن تجهیزات ذوب‪ ,‬فنون ریخته گری‪ ,‬و كنترل كیفیت ویژه است‪.‬‬

‫ترکیب شیمیایی و خواص چدن های تجاری‬

‫ترکیب‬ ‫تنش‬
‫شماره آلیاژ‬ ‫تنش تسلیم‪% ‬‬ ‫توضیح‬
‫شیمیایی‪% ‬‬ ‫کششی‪MPa ‬‬
‫چدن های عادی‬

‫‪GG-10‬‬ ‫‪C=3-3.8‬‬ ‫‪-‬‬ ‫قطعات تحت تنش کم‬

‫‪GG-15‬‬ ‫‪Si=1.3-2.8‬‬ ‫‪110-155‬‬ ‫قطعات تحت تنش ‪ ‬زیاد‬

‫‪GG-20‬‬ ‫‪Mn=0.4-0.8‬‬ ‫‪150-200‬‬ ‫قطعات تحت تنش زیاد‬

‫‪GG-25‬‬ ‫‪P=0.2-1.0‬‬ ‫‪190-280‬‬ ‫قطعات مقاوم به حرارت‬

‫‪GG-30‬‬ ‫‪S=0.1-0.15‬‬ ‫‪240-270‬‬ ‫قطعات تحت تنش زیاد‬

‫‪GG-35‬‬ ‫‪280-310‬‬ ‫قطعات تحت تنش زیاد‬

‫‪2‬‬
 ‫چدن های نشکن گرافیت کروی‬

‫‪GGG-40‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ماشین کاری خوب‬

‫ماشین کاری خیلی عالی ‪-‬‬
‫‪GGG-50‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪320‬‬ ‫قطعات تحت تنش متوسط و‬
‫سایش کم تا متوسط‬
‫ماشین کاری خیلی عالی ‪-‬‬
‫‪GGG-60‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪380‬‬ ‫قطعات تحت تنش متوسط و‬
‫سایش کم تا متوسط‬

‫‪GGG-70‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪440‬‬ ‫سایش خوب تا خیلی خوب‬

‫‪GGG-80‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪500‬‬ ‫سایش خوب تا خیلی خوب‬

‫چدن های نشکن گرافیت استنیتی‬

‫‪GGG-NiMn13 ‬‬ ‫غیر مغانطیسی‬

‫‪390‬‬ ‫‪210‬‬
‫‪7‬‬
‫خواص حرارتی و خوردگی‬
‫‪GGG-NiCr20  7‬‬ ‫‪370‬‬ ‫‪210‬‬ ‫خوب‬
‫غیر مغناطیسی – چقرمگی سرد‬
‫‪GGG-Ni22‬‬ ‫‪370‬‬ ‫‪170‬‬ ‫‪C‬خوب تا‪100⁰- ‬‬

‫‪GGG-NiMn23 ‬‬ ‫‪C‬چقرمگی سرد خوب تا‪196⁰- ‬‬

‫‪440‬‬ ‫‪210‬‬
‫‪4‬‬
‫مقاومت به ضربه خوب –‬
‫‪GGG-Ni35‬‬ ‫‪370‬‬ ‫‪210‬‬ ‫ضریب انبساط حرارتی کم‬

‫‪ ‬‬

‫‪3‬‬