ASİT VE BAZLARIN İNDİKATÖRLERE ETKİSİ

Bir maddenin asit veya baz oluşuna bağlı olarak renk değiştiren maddelere indikatör
(belirteç) denir.

Bir çeşit organik boyar maddedirler.

Zayıf asit ya da zayıf baz özelliği gösterirler.

Doğal ya da sentetik (yapay) indikatörler vardır.

Çay, üzüm suyu, gül yaprağı, kiraz, çilek ve kırmızı lahana doğal indikatörlere örnektir.

Metil turuncusu, turnusol, fenolftalein, bromotimol mavisi vb. yapay indikatörlere örnektir.

Bir maddenin asitlik veya bazlık derecesini ölçmek için kullanılan üzerine farklı indikatörler
emdirilmiş özel test şeritlerine pH kâğıdı denir.
 pH KAVRAMI

Bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini ifade eden ölçü birimine pH denir.

Asitlerde sulu çözeltideki hidronyum iyonu derişimi arttıkça pH değeri küçülür.

pH değerinin küçük olması o maddenin asitlik değerinin yüksek olduğunu gösterir.

Bazlarda hidroksit iyonu derişimi arttıkça bazlık artar, pH değeri büyür.

pH değerinin büyük olması da o maddenin bazlık değerinin yüksek olduğunu gösterir.

 GÜNLÜK HAYATTA KULLANILAN TÜKETİM MADDELERİNİN pH DEĞERLERİ

Ambalajlardaki bu etiketler tüketiciyi tüketim maddelerinin özellikleri hakkında bilgilendirerek

tüketicinin uygun ürünü seçmsini sağlar. Etiketlerdeki bu bilgilerden biri de pH değeridir. pH değeri o
ürünün asidik mi bazik mi olduğunu gösterir. Bu etiketler genellikle su, şampuan, sıvı sabun gibi
tüketim maddelerinin ambalajlarında bulunur.
 3.1.2. MOLEKÜLER DÜZEYDE ASİTLİK-BAZLIK

Su ortamında hidronyum (H3O+) iyonu oluşturan maddeler asit, su ortamında hidroksit (OH-) iyonu
oluşturan maddeler ise bazdır. Bu tanımı 1887 yılında İsveçli kimyacı Arrhenius (Arhenus) yapmıştır.

Asitlere örnek olarak

HCl
H2SO4
H3PO4
CH3COOH
HBr
HF
HCN
HNO3
verilebilir.

Hidroklorik asit (HCl) mide asidi olarak da bilinen, günlük hayatta tuz ruhu olarak adlandırılan temizlik malzemesidir.

Asit-baz tanımından da anlaşılacağı gibi bir maddenin asit ya da baz özelliği göstermesi için yapısında
H+ veya OH- bulundurması gerekmez.
Yapısında H+ bulundurmayan bazı maddeler asit, yapısında OH- bulundurmayan bazı maddeler de baz
özelliği gösterebilir.

Su ortamında OH- iyonu oluşturan

NaOH
KOH
Ba(OH)2

Mg(OH) 2
Ca(OH)2

örnek olarak verilebilir.

 CaO gibi metal oksitler yapısında OH- içermediği hâlde su ile reaksiyona girdiklerinde OH -oluşturur. Bu
nedenle baz gibi davranır.

CH4, NH3, C6H12O6 gibi bazı maddeler molekül yapısında hidrojen atomu bulundurmasına rağmen asit değildir. Bu tür
maddelerin bazıları suda çözünmez, bazıları suda iyonlarına ayrılarak değil moleküler olarak çözünür, bazıları ise suda
çözündüğünde H +iyonu değil OH -iyonu oluşturur.

1. Limon suyu, sirke, kireç ve sabunun asit mi baz 2. İndikatör nedir? Ne işe yarar?
mı olduğunu belirterek ayırt edici özelliklerin-
den ikisini yazınız.
 ASİT-BAZ TEPKİMELERİ
Asit ile bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasına
nötralleşme tepkimesi denir.

Nötralleşme tepkimesi aşağıdaki şekilde incelenebilir.