Malzeme Bilgisi ve Muayenesi

Malzemelerin Atom Yapısı

Giriş

Katı malzemelerin bazı önemli özellikleri, atomların geometrik düzenine ve aynı

zamanda atomlann veya moleküllerin bileşenleri arasındaki etkileşime bağlıdır. Bu
bölümde, sonraki aşamalarda ele alınacak olan konulara on hazırlık oluşturacak
şekilde, atomlardaki elektron dizilişleri, periyodik tablo ve katı maddeyi oluşturan
atomları bir arada tutan birincil ve ikincil bağ tipleri gibi temel ve önemli kavramlar
incelenmiştir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Giriş

Malzemelerin özellikleri yapılarına bağlıdır. Malzemelerin yapıları ise

içerdikleri atomların cinsine, dizilişine ve birbirine bağlanma biçimlerine
göre değişir. Atomların malzeme içerisindeki dizilişleri birim hücreler
yardımıyla gösterilebilir. Milyarlarca birim hücrenin belirli bir düzen
içerisinde bir araya gelmeleri sonucunda malzemelerin taneleri oluşur. Bu
taneler de bir araya gelerek malzemelerin iç yapılarını oluştururlar.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Giriş

Malzemelerin yapılarını incelemek

için çeşitli makroskobik ve
mikroskobik yöntemler uygulanır.
Ancak en küçük yapı elemanının
atom olması nedeniyle malzemelerin
yapılarını anlamak için öncelikle
atomsal özelliklerin incelenmesi
gerekir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron Düzeni

Bütün maddeler kimyasal

elementlerden oluşur. Elementler ise
atomlardan meydana gelir. Bir
elementin kimyasal özelliklerini
taşıyan en küçük parçasına o
elementin atomu denir. Bu nedenle
her elementin karakteristik özelliği
onu oluşturan atomların yapısına
bağlıdır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron Düzeni

Bir atom üç basit parçacıktan oluşur.

Bunlar negatif elektrikle yüklü elektronlar,
pozitif elektrikle yüklü protonlar ve yüksüz
olan nötronlardır. Atomun hemen hemen
bütün kütlesi çekirdekte toplanmıştır.
Çekirdek proton ve nötronlardan oluşur.
Protonun kütlesi yaklaşık 1,673x10-27 kg,
nötronun kütlesi de yaklaşık 1,675x10-27
kg’dır. Elektronun kütlesi ise 9,11x10-31 kg
olup, bu değer protonun yaklaşık olarak
1/1800’üne eşittir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atomik yapının büyüklüğünü anlamak için şu

kıyaslamalara bakabiliriz;

Bir insan saçı genelde 12-20 mikrometre çapında

ve yaklaşık olarak 1 milyon karbon atomu
genişliğindedir.

Bir damla su yaklaşık 2×1021oksijen atomu ve iki

katı kadar da hidrojen atomu içerir.

HIV virüsü 800 karbon atomu genişliğindedir

ve 100 milyon atom içerir.

Tipik insan hücresi 100 trilyon atomdan oluşur.

12 gram kömürde yaklaşık 6x1023 adet atom

vardır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Numarası, İzotop Atom, Atom Ağırlığı Atomik Kütle Birimi,

Her bir kimyasal element, atom çekirdeği içerisindeki proton sayıları veya atom
numarası (Z) ile karakterize edilir. Elektriksel olarak nötr yani proton sayısı
elektron sayısına eşit olan bir atomda, atom numarası ile elektron sayısı birbirlerine
eşittir. Bu atom numarası, 1 olan hidrojenden, 92 olan uranyuma kadar tam sayılar
şeklinde değişmektedir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Numarası, İzotop Atom, Atom Ağırlığı Atomik Kütle Birimi,

Göz önüne alınan bir atomun kütlesi (A), çekirdekteki proton ve nötronların kütlelerinin
toplamına eşittir. Verilen bir elementin tüm atomlarında proton sayıları aynı olmasına
rağmen, nötron sayıları (N) değişebilir. Bu nedenle, bazı elementlerin atomları iki veya daha
fazla farklı atom kütlelerine sahiptir ve bunlar izotop olarak adlandırılır. Bir elementin atom
ağırlığı doğal olarak meydana gelen izotop atomlarının atom kütlelerinin ortalama ağırlığına
eşittir ve atomik kütle birimi (a.k.b) atom ağırlığı hesaplamalarında kullanılabilir. 1 a.k.b,
karbonun en yaygın izotopu olan karbon 12 (12C) (A=12,00000)'ye
ait atom kütlesinin 1/12'sine eşit alındığı bir skala oluşturulmuştur. Bu skalaya göre,
protonların ve nötronların kütleleri birden biraz büyüktür ve A = Z + N olarak ifade edilir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Mol
Bir elementin atom ağırlığı veya bir bileşiğin molekül ağırlığı a.k.b
cinsinden malzemenin atomu (molekülü) veya kütlesi dikkate alınarak
belirlenir. Buna göre, bir mol maddede 6,023 X 1023 (Avogadro sayısı)
kadar atom veya molekül vardır. Bu atom ağırlıkları birbiriyle aşağıdaki
şekilde ilişkilidir:

1 a.k.b./ atom veya molekül = 1 g/mol

Örneğin demirin atom ağırlığı 55,85 a.k.b/atom veya 55,85 gr/mol'dür.

Bazen atom veya molekiil başına a.k.b kullanımı tercih edilmektedir. Ders
notlarında gr (veya kg)/mol kullanılacaktır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron

Düzeni

Yarıçapı 10-12 cm (10-4 Å)

mertebesinde olan çekirdek,
yarıçapı 1 Å mertebesinde olan
atomdan yaklaşık 10.000 kat
daha küçüktür. Proton ve
nötronları içeren pozitif yüklü
çekirdek, negatif yüklü
elektronlar ile sarılmıştır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron Düzeni

Atom elektrik yükü bakımından

nötrdür, yani toplam elektrik yükü
sıfırdır. Elektronlar ile protonların
elektrik yükleri eşit, ancak zıt işaretli
olduklarından nötr durumdaki bir
atomun elektron sayısı proton
sayısına eşittir. Bir element atomunun
proton sayısı Z, nötron sayısı N ise o
elementin atom numarası A olur ve
kütle numarası veya atom ağırlığı; A=
Z+ N bağıntısı ile belirlenir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron Düzeni

Bir elementin atom numarası aynı, kütle numarası farklı olan

türlerine o elementin izotopları denir. Doğada bulunan elementler
genellikle farklı izotoplardan oluşur. Bu nedenle bir elementin atom
ağırlığı izotopların ortalama ağırlığı olup, bu değer tam sayı
olmayabilir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron Düzeni

Bir elementin atom ağırlığı, oksijenin atom ağırlığına göre belirlenir.

Oksijenin atom ağırlığı 16,000 akb (atomik kütle birimi) olduğuna
göre hidrojenin atom ağırlığı 1,008 akb olarak hesaplanır.
Elementlerin atom numaraları ile atom ağırlıkları veya kütle
numaraları periyodik tabloda yer almaktadır. Periyodik tablonun
tipik bir şekli Tablo 1.1’de verilmiştir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Tablo 1.1. Elementlerin periyodik tablosu

 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Yapısı ve Elektron Düzeni

Elektron sayısı proton sayısından farklı olan atoma iyon adı verilir.
Atom dışarıdan elektron alırsa anyon olarak adlandırılan negatif
yüklü iyon, elektron kaybederse katyon olarak adlandırılan pozitif
yüklü iyon durumuna geçer.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Atom Modelleri

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, katılarda, elektronlar ile

ilgili birçok olayın klasik mekaniğe göre açıklanamayacağı
anlaşılmıştır. Daha sonra kuantum mekaniği olarak bilinen, atom ve
atom altı sistemlerini kontrol eden bir prensip geliştirilmiştir.
Atomlarda ve kristal yapıya sahip katılarda elektronların
davranışının anlaşılabilmesi için kuantum mekaniğine ait
kavramların bilinmesi gereklidir. Ancak bu prensiplerin detaylı
olarak açıklanması bu kitabın kapsamı dışında kalacağından, burada
sadece yüzeysel ve basite indirgenerek anlatılmıştır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Bohr Atom Modeli

Kuantum mekaniğinin ilk olarak

ortaya koyduğu olgu basitleştirilmiş
Bohr atom modelidir, burada
elektronların atom çekirdeği
etrafında farklı yörüngelerde
döndükleri varsayılmakta ve bir
elektronun konumu bulunduğu
yörüngeye göre tamamlanmaktadır.
Bu atom modeli Şekil'de
gösterilmiştir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Bohr Atom Modeli

Kuantum mekaniğinin ilk olarak

ortaya koyduğu olgu basitleştirilmiş
Bohr atom modelidir, burada
elektronların atom çekirdeği
etrafında farklı yörüngelerde
döndükleri varsayılmakta ve bir
elektronun konumu bulunduğu
yörüngeye göre tamamlanmaktadır.
Bu atom modeli Şekil'de
gösterilmiştir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Kuantum mekaniğin bir başka önemi de; elektronların

enerjilerinin nicel olması ve sadece kendilerine özgü enerji
değerlerine sahip olmasıdır. Bir elektron, enerji
absorblayarak yüksek enerji seviyesine veya enerji yayarak
düşük enerji seviyesine geçebilir. Bu davranışın genellikle,
elektronun enerji seviyesi veya durumu ile ilişkili olduğu
düşünülmektedir. Bu enerji seviyeleri ancak belirli enerji
değerleriyle değişebilir, diğer bir ifadeyle, komşu enerji
seviyeleri arasında belirli bir sınır enerji farkı vardır.
Örneğin, Bohr hidrojen atomu için izin verilen enerji
seviyesi Şekil’de gösterilmiştir. Şekilde görüldüğü gibi,
çekirdekten dış enerji seviyelerine doğru enerji değerleri
sıfıra yaklaşmaktadır. Enerjinin sıfır olması durumu,
elektronların çekirdeğe bağlı olmadığı veya elektronun
serbest konuma (serbest elektron) geçtiği anlamına gelir.
Doğal olarak hidrojenin mevcut tek elektronu, bu enerji
seviyelerinden sadece birini doldurmaktadır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Bohr teorisine göre, elektronlar

çekirdek etrafında yarıçapı rn olan
belirli dairesel yörüngelerde
dönerler. Bohr atom modeli Şekil 1.1.
a’da görülmektedir. Her
yörüngedeki elektron E ile gösterilen
belirli bir enerjiye sahiptir. Söz
konusu enerji çekirdekten
uzaklaştıkça artar ve n = ∞ olduğu
zaman yani serbest elektron için
enerji sıfır kabul edilir (Şekil 1.1. b).
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Buna göre bir atomun elektronlarının enerji değerleri negatif (-) işaret taşır
ve bu enerji değeri, E= -13,6 x Z2/n2 [eV] formülü ile belirlenir. Burada Z
atom numarası veya proton sayısını, n ise yörünge sayısını gösterir.

Ancak Bohr teorisine göre tanımlanan atom modelinde bazı hata ve

eksikliklerin olduğu sonraki araştırmacılar tarafından görülmüş ve
elektronların hem parçacık (partikül), hem de dalga karakterinde olduğu
gerçeği üzerinde görüş birliğine varılmıştır. Heisenberg ve Schroedinger’in
1920’li yıllardaki çalışmaları ve dalga mekaniğindeki gelişmeler
sonucunda, modern atom kavramı bir takım matematiksel bağıntılarla
ifade edilir hale gelmiştir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Dalga Mekanik Model

Daha sonra, elektronlar ile ilgili bazı olayları açıklamada yetersiz kalan
Bohr modelinin bazı önemli sınırlamalara sahip olduğu anlaşılmıştır.
Bunun için elektronun hem dalga, hem de parçacık özelliğini gösterdiği
dikkate alınarak, dalga-mekanik modeli ortaya atılmıştır. Bu modelle, bir
elektronun konumu, çekirdek etrafında değişik bölgelerde bulunma
ihtimalinden daha çok, belirli bir yörüngede hareket eden bir parçacık
olarak düşünülmüştür. Bir başka ifadeyle, elektronun konumu bir dağılıma
ait olasılık veya elektron bulutu ile tanımlanmaktadır. Şekil‘de hidrojen
atomu için Bohr ve dalgamekanik modelleri karşılaştırmalı olarak
verilmiştir. Bu ders notlarında ele alınan konularda, her iki modelden
hangisi daha basit açıklama getiriyor ise o model dikkate alınmıştır.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Dalga Mekanik Model

Elektron dağılımına göre atom

modellerinin karşılaştırılması
a) Bohr
b) Dalgamekanik
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Bir elektronun yörüngesini tam olarak belirlemek mümkün değildir. Ancak

elektronun konumu ait olduğu atomun verilen bir bölgesinde bulunup
bulunmama olasılığına göre belirlenebilir. Söz konusu olasılık, matematiksel
olarak belirli bir dalga denklemi ile gösterilebilir. Bu dalga denkleminin
çözümü ile n, l, ml ve ms harfleriyle gösterilen dört kuantum sayısı elde edilir.
Bu sayılar elektronun konumunu, enerji seviyesini ve dönme (spin) yönünü
belirlerler. Kuantum sayılarının sembol ve anlamları aşağıda verilmiştir.

Dalga mekaniği modeline göre, bir atomda her bir elektron, kuantum sayısı
olarak adlandırılan dört parametreyle belirtilir. Bir elektronun boyutu, şekli ve
olasılık yoğunluğu dağılımının uzaydaki konumu bu kuantum sayılarının 3'ii
tarafından belirtilir. Bohr enerji seviyeleri, elektron alt yörüngelerini ayrı
tutarken kuantum sayıları , her bir alt yörüngedeki enerji seviyelerinin sayısını
belirtir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Yörünge ve alt yörüngelerde bulunan elektron sayısı

 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Ana veya birinci kuantum sayısı (n): Elektronun bulunduğu

enerji kabuğunu gösterir. Numaralama iç kabuktan dışa doğru
yapılır ve n= 1, 2, 3, 4 … gibi tamsayılarla gösterilir. Bir ana
kabukta bulunabilecek maksimum elektron sayısı 2n2 ile
sınırlıdır. Ana kuantum sayısının gösterdiği enerji kabuğu ile
her kabukta bulunan elektron sayısı Tablo 1.2’de verilmiştir.
Bu durum Şekil 1.2’de örnek olarak verilen magnezyum
atomunda görülmektedir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Ana veya birinci kuantum sayısı (n):

Yörüngeler 1 ile başlayan tam
sayılardan oluşan ana kuantum sayısı n
ile belirtilir. Bu yörüngeler üstteki
tabloda gösterildiği gibi n= 1, 2, 3, 4, 5'e
karşılık gelen K, L, M, N, O gibi büyük
harflerle de ifade edilir. Bu kuantum
sayısının sadece Bohr modeli ile ilişkili
olduğu da unutulmamalıdır. Kuantum
sayısı, bir elektronun çekirdekten
uzaklığı veya konumuyla ilgilidir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Tablo 1.2. Ana kuantum sayısının gösterdiği enerji kabukları ve elektron sayıları
Ana Kuantum Sayısı (n) Kabuk Kabukta Bulunan Maksimum Elektron Sayısı (2n2)

1 K 2
2 L 8
3 M 18
4 N 32
- - -
- - -
Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Şekil 1.2. Magnezyum atomunun yapısı

 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

İkinci kuantum sayısı (l): Elektronun açısal momentinin bir ölçüsü olup
sıfır (0) ile (n-1) değerleri arasında yer alan pozitif sayılarla gösterilir. Örneğin
magnezyum atomunun (Z=12) ikinci kabuğu (n=2) için, ikinci kuantum sayısı (l) 1
veya 0 olur.

İkinci kuantum sayısı l, alt yörüngeleri s, p, d veya f gibi küçük harfler ile gösterilir
ve bu elektronun alt yörüngesinin şekli ile ilgilidir. Ayrıca, alt yörüngelerin sayısı, n
ana kuantum sayısı tarafından kısıtlanmaktadır. Birkaç: n değeri için alt yörüngeler
üstteki Tablo’da gösterilmiştir..
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Üçüncü kuantum sayısı (ml): Elektronun açısal momentinin belirli

bir doğrultudaki bileşenini gösterir ve sıfır da dahil olmak üzere +l ile –l
arasındaki değerleri alabilir. Buna göre magnezyum atomunun ikinci
kabuğunda n=2 olup, ml +1, 0 veya -1 olabilir.
Her bir alt yörüngede enerji seviyelerinin sayısı üçüncü kuantum sayısı
olan ml tarafından belirlenir. Bir s alt yörüngesinde bir tek enerji seviyesi
söz konusudur, diğer taraftan p, d ve f alt yörüngelerinde sırasıyla üç, beş
ve yedi enerji seviyesi mevcuttur (Tablo). Bir dış manyetik alanın
bulunmaması durumunda, her bir alt yörüngedeki enerji seviyeleri
eşdeğerdir. Ancak bir manyetik alanın uygulanması durumunda, enerji
ileri birbirlerinden çok az farklı olduğu kabul edilen bu alt yörüngelere
ayrılır
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Dördüncü kuantum sayısı (ms): Elektronun kendi ekseni üzerindeki

dönme yönünü gösterir. Dördüncü kuantum sayısı (ms) + ½ veya - ½
değerlerini alabilir (ms= ±½). Elektronların dönme hareketi ile
malzemelerin manyetik özellikleri arasında önemli ilişki vardır.

Her bir elektronun aşağı ya da yukarı yönlenme özelliğine sahip bir

spin (dönme) momenti vardır. ms spin momentini oluşturan
dördüncü kuantum sayısının her bir spin yönü için iki değer (+½ ve
-½ ) alması mümkündür.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Bir elektronun konumu yukarıda verilen dört kuantum sayısı ile tam olarak
belirlenebilir. Pauli prensibine göre, bir atomun birden fazla elektronu aynı
kuantum sayılarına sahip olamaz ve bir enerji düzeyinde en fazla iki elektron
bulunur. Magnezyum atomunun her bir elektronunun kuantum sayıları ve enerji
düzeyleri Şekil’de görülmektedir.

Şekil. Magnezyum atomunun elektronlarına ait kuantum sayıları

 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Böylece Bohr modeli, dalga

mekaniği ile daha da anlaşılır
hale gelmiştir. Burada yeni üç
kuantum sayısının sisteme
dahil edilmesi, her bir
yörüngede alt yörüngelerin
bulunma zorunluluğuna neden
olmuştur. Buradan hareketle bu
iki modelin hidrojen atomu için
yapılan bir karşılaştırılması
Şekil a ve b'de gösterilmiştir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Çeşitli yörünge ve alt yörüngeler için tamamlanmış bir enerji seviyesi

diyagramı dalga-mekanik modeline göre Şekil‘de gösterilmiştir. Bu
diyagram bazı yönlerden oldukça önemlidir. Birincisi, ana kuantum sayısı
ne kadar küçük ise enerji seviyesi o kadar düşüktür , örneğin 1s seviyesinin
enerjisi, 2s seviyesindekinden düşüktür , bunlar da 3s seviyesindekinden
daha düşüktür. İkincisi, her bir yörüngedeki alt yörüngelerin seviyeleri l
kuantum sayısı ile artmaktadır. Örneğin, 3d seviyesinin enerjisi, 3s'den
daha yüksek olan 3p'den de büyüktür. Sonuç;: olarak, birbirine komşu olan
enerji seviyelerinde üst üste çakışmalar olabilmekte, bu özellikle d ve f
seviyelerinde görülmektedir; örneğin 3d seviyesinin enerjisi, 4s seviyesinin
enerjisinden daha yüksektir.
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Şekil 1.4. Çeşitli yörünge ve alt yörüngelerde elektronların bağıl enerjilerinin şematik gösterimi
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Bir atomdaki elektron dağılımı, ana kuantum sayısı (n), alt kabuk sayısı (l),
alt kabuktaki elektron sayısı (s, p , d, f …) ile gösterilir. Ana kabuklar n= 1,
2, 3, 4gibi ana kuantum sayıları ile alt kabuklar ise s, p, d, f gibi yardımcı
kuantum sayılarıyla belirlenir. Her ana kabukta bulunan alt kabuklar ve
her alt kabuktaki enerji düzeyleri Şekil 1.4’te şematik olarak gösterilmiştir.

Şekil 1.4. Çok sayıda elektron içeren atomlar için kuantum sayıları ve enerji düzeyleri
 Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı

Alt kabuktaki elektron sayısı aşağıdaki gibi belirlenir:

l =0 1 2 3 4 5 …
s p d f g h
Maksimum elektron sayısı = 2 6 10 14 18 22

şeklinde yazılabilir. Atomların s, p, d ve f alt kabuklarında sırayla en fazla

2, 6, 10, 14 adet elektron bulunabilir. Elektronlar enerji düzeylerini 1s’den
başlayarak, yukarı doğru doldurulurlar. Periyodik tablonun ilk 20
elementinin elektron düzeni Tablo 1.3’te verilmektedir. Bu tabloda yer alan
n ana kuantum sayısını göstermektedir. Bazı element atomlarındaki
elektron düzeni veya dağılımı kısaca Tablo 1.4’te görüldüğü gibidir.
Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı
Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı
Malzeme Bilgisi ve Muayenesi
Malzemelerin Atom Yapısı