Turizmin Ekonomik, Sosyal ve Fiziksel Çevre Etkileri

Bir bölgede doğal ve kültürel çevrenin sona ermesi o bölgedeki turizm etkinliklerinin sona
ermesi anlamına gelmektedir. Turizm sektöründe süreklilik ve sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi
ve uluslararası turizmden bir ülkenin veya bölgenin daha fazla pay alabilmesi için mevcut doğal,
kültürel ve tarihsel değerlerin etkin bir şekilde korunması önem arz etmektedir.
 Turist Faktörleri
Turizmi etkileyen turist faktörleri on bir başlıkta inceleyebiliriz:
 Turist sayısı ve türü̈

❖ Az sayıda turistler yerel halk için genellikle mütevazı bir merak ve ilgi alanı olabilir.
❖ Turist sayıları arttıkça ve varlıkları olağan hâle gelince yerel halk onları göz ardı edebilir.
❖ Ziyaretçi sayısı fazla olduğu zaman yerel halk tıkanıklık, yer değiştirme baskısı, güvenlik
tehdidi, kızgınlık hissetmeye başlayabilir.
Demografi: Aile durumu, yaş, eğitim, meslek vb. koşullar turistlerin eylem ve faaliyetlerini ve bunların
yerel halka yansımasını belirler.
Ulaşım: Özel/kiralık araç, otobüs, tren, hava yolu veya yolcu gemisi olsun, çekicilik ve hizmetlere
ulaşımının türü ve kolaylığı turistlerin davranışlarını etkiler.
Yerel halkla bağlantılar: Ziyaretçilerin arkadaş ve akrabalarda kalması ekonomik etkiyi azaltır fakat
yerel değerlerin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Tekrar ziyaret olasılığını güçlendirir.
Destinasyonda kalma süresi: Günlük yapılan geziler daha az ekonomik etki yapar. Kısa süreli (2-
5 gün) ziyaretler turist harcamalarını ve ekonomik etkiyi maksimuma çıkarabilir. Fakat hareketlilik
hızı yüksek ve telaşlı olur. Turistler daha uzun süreli kaldığında ihtiyaç listesi daha da genişler,
harcamaların ekonomiye direk etkisi artar ve toplum içinde yayılması genişler.
Geliş ve gidişlerin kitle halinde olması: Ziyaretçiler nasıl ve ne zaman gelip gittikleri trafik sorunlarını,
çekicilik ve hizmetlerin sunumunu belirler. Ziyaretçi sayılarındaki kitlesel ve belli bir zaman dilimine
sıkışmış hareketlilikler konaklama, yiyecek-içecek ve çekicilik sunumlarında sınırlamalara sebep
olmaktadır.
Etnik ve ırksal özellikler: Turist gruplarının etnik ve ekonomik statülerinde yerel halkla
önemli farklılıklar olması durumunda, yerel halkta kırgınlık, küskünlük, sosyal çatışma ve
suç olaylarında artış görülebilir.
Ekonomik özellikler: Harcama seçeneklerinin etkileri değişmektedir. Yüksek gelirli
turistlerin çevredeki olanaklara daha fazla ulaşabilme olanağı sağlasa da çevreyi olumsuz
olarak etkileyebilmektedir. (Görülmemiş koylar vb.)
Seçilen aktiviteler: Eğitimsel ve kültürel turizm türleri genellikle daha az sosyal ve çevresel
etki yapmaktadır. Rekreasyonel uygulamalar çevre üzerinde daha büyük etkiler yapar. Eğlence
uygulamaları sosyal değerler ve yerel halkla çatışma yaratabilir.
Yerel dil ve aksanları konuşabilme kapasitesi: Yerel halkla ve kültürle anlamlı bir bağ
kurulması mümkündür.
Turistleri taklit etme: Yerel halkın turist davranışlarını kopyalayarak bunları kendi
kültürleri ile ilgili yeni uygulamalara dönüştürmeleri mümkün olmaktadır fakat bazen bu
davranışlar yerel değerler açısından uygun olmamaktadır. Yerel toplum birçok olumsuz
davranışları kopyalamaktadır (aşırı içki, uygunsuz giyimler vb.) ve bunlar sosyal problemler
yaratmaktadır.
Destinasyon Faktörleri
Yerel ekonomik durum: Yerel ekonomisi zayıf olan destinasyonlar turizm yoluyla önemli
faydalar elde edebilirler. Güçlü ekonomilere sahip yerler turizme; tarihsel binaları koruma,
rekreasyonel imkânların geliştirilmesi ve yiyecek-içecek ve konaklama olanaklarının genişlemesine
katkı sağlanması konusunda tamamlayıcı bir fırsat olarak bakarlar.
Ekonominin çeşitlendirilmesi: Ekonomik çeşitlilik turizmin yerel toplum üzerindeki olumsuz
etkilerini azaltır. Eğer turizm bir yıl kötü giderse diğer ekonomik faaliyetler olumsuz etkinin daha
az hissedilmesine yardımcı olabilir.
Yerel halkın turizme dâhil olma düzeyi ve yerel turizm liderlerinin tutumu: Yerel katılım
düzeyi turizmi belli bir çizgiye getirir. Yerel işletmecilik ve mülkiyet sahipliği elde ettikleri karlar
bakımından toplumun diğer kesimlerinden ayrışır. Turizm sektörü yerel halkın kaygılarını
yansıtabildiği ölçüde yerel desteğe sahip olur.
Ev sahibi toplum kültüründeki canlılık: Güçlü ve aktif bir yerel kültür turizmi yerel toplumu
dönüştürme baskısına karşı mücadele edebilir. Turist, yerel kültürün uygulamaları, tabuları ve
hassasiyetleri konusunda yapılacak eğitim uygulamaları ile bilgilendirilirse çatışmalar azaltılabilir. Yerel
halkın kültürü ile gurur duyması turisti etkiler ve yerel hassasiyetlere saygı göstermesini kolaylaştırır.
Toplumda istikrarlı yaşam geçmişi: Güçlü ekonomilerde turizm ile ilgili gelişmelerinin
toplumsal koşullara uyarlanmasında liderlerin daha fazla seçeneği olmaktadır. Güçlü
toplumsal liderler ve aktif planlama yaklaşımları ile turizmin, toplumun yaşadığı coğrafya
içinde uygun bir şekilde konumlandırılması sağlanabilir ve turizme direnci arttıran yanlış
projeler yerine daha uygun projeler ile turizm desteklenebilir.
Turizmin gelişme hızı: Turizmin gelişme hızının yavaş olması topluma ve liderlere turizmin
büyüme ve topluma daha iyi hizmet etme sürecinde daha isabetli çalışmalar yapabilme
konusunda ek süre verebilir. Hızlı gelişim bazen toplumsal altyapıyı zorlayabilir ve toplumu
tatminsizliğe götürebilir. Olumsuz çevresel etkiler bu nedenle ortaya çıkabilir.
Turist tarafından kullanılan çevrenin hassaslığı (kırılganlığı): Turizmde en çok aranan
ortamlar genellikle en hassas alanlardır. Uzun süreli kullanımı ve çekiciliği sağlamak için bu
alanların/mekânların planlanmasında ve giriş düzenlemelerinde normalden daha fazla özen ve
dikkat gerektiren çalışmalar yapmak gerekmektedir.
Toplu taşıma(kamu taşımacılığı) seçenekleri: Yerel ulaşım seçeneklerinin varlığı (otobüs,
taksi, tramvay, servis, tren vb.) ve alternatif koridorlar (bisiklet, yaya) trafik sıkışıklığını önler.
 Turizmin Olumlu Etkileri

❖ Ödemeler dengesi üzerine etkisi

❖ Gelir yaratıcı etkisi
❖ Altyapı ve üst yapının geliştirilmesi etkisi
❖ Diğer ekonomik sektörlere etkisi
❖ İstihdam yaratıcı etkisi
❖ Bölgeler arası ekonomik dengesizliğin ortadan kaldırılması
 Turizmin Ödemeler Dengesi Üzerine Etkisi

Turizm ödemeler dengesi üzerinde etkileri döviz girişi ve döviz çıkışı olmak üzere iki
yönlüdür.
Bir ülkenin döviz kazancı turizm amaçlı ortaya çıkan döviz kaybından daha fazla olduğu
sürece ödemeler dengesine olumlu katkıda bulunur.
Turizm gelirlerinin etkisi üç şekilde ele alınabilir.
❖ Doğrudan Etki: Turistlerin doğrudan harcama yapmaları sonucunda elde edilen gelir.
❖ Dolaylı Etki: İşletmeler arası işlemler için yapılan harcamalardan elde edilen gelir.
❖ Uyarılmış Etki: Turizmden elde edilen gelirin, istihdam edilen ya da turizmden kazanç
sağlayan diğer kişiler tarafından harcanması sonucu elde edilen gelir.
 Turizmin Gelir Yaratıcı Etkisi

Turizm sektörü birleştirici özelliğe sahiptir. Bir bölgeye gelen turist sadece konaklama ve
yeme-içme içme için değil; alışveriş, ulaştırma, eğlence, sanat galerileri, spor merkezleri ve
tarihi eserler için para harcayacaktır.
Otel-restoran-toptancı-çiftçi.
Örneğin: Konaklama işletmesinin elde ettiği 1000 dolar
Vergi-hammadde alımı için toptancı ve perakendeci işletmelere-çalışan personele-tasarruf.
Paranın el değiştirmesi yeni vergi, tasarruf ve harcama eğilimi demektir. Bir kısmı gelir
dolaşımından çıkar, çıkan miktar sızıntıyı oluşturur. Sızıntıların başladığı noktadan itibaren,
turizmin çoğaltan etkisi sıfıra yaklaşır.
 İstihdam Yaratıcı Etkisi

Bir ülkede turizm sayesinde artırılan üç tür istihdam örneği olabilir. Bunlar:
1. Doğrudan İstihdam: Otel, restoran, seyahat acentaları vb.
2. Dolaylı İstihdam: Turizm harcamaları sonucunda gerçekleşmeyen, ancak
turizmle ilgili olduğunda arz içerisinde yer alan ve diğer sektörde oluşan istihdam
türüdür. Örneğin: Ulaştırma hizmetleri, eğlence ve alışveriş merkezleri vb.
3. Ek istihdam: Bölge halkının tesislerden elde ettikleri geliri yeniden harcaması
sonucunda elde edilen gelir.
 Bölgelerarası Dengeli Kalkınmaya Etkisi
Tarım ve sanayide yeterli kaynağa sahip olmayan bölgede, eğer zengin turizm
kaynaklarına sahipse planlı ve etkin bir turizm uygulamasıyla kalkınma sağlanabilir.
 Turizm Altyapı ve Üstyapı Yatırımlarına Etkisi
❖ Turizmin gelişmesiyle alt yapı arasında doğru orantı vardır.
❖ Altyapı yatırımları devletin toplumsal işlevleri içerisinde ele alınmakta ve
görülmeyen hizmetler olarak hem halkın yararlanması hem de ekonomik gelişme
amacıyla gerçekleşmektedir.
 Turizmin Olumsuz Etkileri

❖ Fırsat Maliyeti
❖ Dış Ülkelere Bağımlılık
❖ Bölgesel Enflasyon Etkisi
❖ Mevsimlik Dalgalanma
❖ Yabancı İşgücü Etkisi
❖ Dışalım Eğilimde Artış (Yabancı sermaye ve teknoloji transferinin etkisi)
 Fırsat Maliyeti
❖ Fırsat maliyetinin hesaplanabilmesi, her şeyden önce, turizm yönünde kullanılan tercih
nedeniyle yitirilen diğer fırsatların tanımlanmasını ve değerlendirilmesini gerektirir.
❖ Türkiye’de Ege ve Akdeniz kıyılarında yer alan verimli tarım alanları, spekülatif
artışlar sonucu turizme tahsis edilmiş ve bölgelerde üretilen bazı tarım ürünlerinin
ithali yoluna gidilmiştir.
 Turizme Aşırı Bağımlılık
❖ Turizm esnek talebe dayalı bir sektördür.
❖ Ekonomik ya da siyasal bunalımlara bağlı olarak ciddi talep kayıplarına uğrayabilir.
 Enflasyonist Baskı
Enflasyon belirli bir dönem içinde mal ve hizmetlerin ortalama fiyatlarında meydana
gelen atış miktarıdır.
Turizm ve enflasyon iki şekilde açıklanabilir.
1. Turizmde yoğunlaşmış bir bölgeye yönelik talebin artması sonucunda oluşan bölgesel
enflasyon ve arazi değerlerindeki spekülatif artış enflasyon üzerinde etkilidir.
2. Ülkede yaşanan enflasyonun turizm üzerindeki etkisidir. Fiyat artışları
 Mevsimlik Dalgalanma

❖ Konaklama işletmelerinde yoğun yaşanır.

❖ Yatırımcıların çekingen davranmasına sebep olur.
❖ Yoğunlaşan talebin gereksinimlerini karşılamak için gerekli kapasite artırımını da engellemektedir.
❖ Mevsimlik gizli işsizlik sorunu yaratmaktadır.
 Yabancı İşgücü Gereksinmesi
Özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından çeşitli alanlarda nitelikli personel sayısının
azlığı, kimi zaman yabancı işgücünü gerekli kılmaktadır. Türkiye’de 1982 yılında
yürürlüğe giren Turizm Teşvik Yasası ile, turizm işletme belgeli tesislerde % 10’unu
geçmemek koşuluyla yabancı personel çalıştırma hakkı tanınmıştır. Genellikle;
❖ Yönetim
❖ Animasyon
❖ Rehberlik
 Dış Eğilimde Artış

❖ Görünmeyen ithalat (dışalım) etkisi

❖ Ülke vatandaşlarının yurtdışına çıkması sonucunda döviz kaybı
❖ Turizm tesisleri için ithal edilen her türlü inşaat ve donanım malzemesi
❖ Turistlerin tükettiği mal ve hizmetler için yurtdışından alınan mallar
❖ Ülkede yabancı sermaye için kurulmuş turizm işletmelerinin kar transferi
❖ Turizm sektöründe çalışan yabancı personele yapılan ödemeler
❖ Reklam için yurtdışında yapılan ödemeler
 Turizm ve Toplumsal Çevre
❖ Turizmin gelişimi toplumsal ve ekonomik gelişimi de birlikte getirir.
❖ Kültürel farlılıklar anlaşılır.
❖ Turist, seyahatlerinde değer yargılarını, yaşam biçimlerini ve toplumsal alışkanlıklarını beraberinde
götürür.
❖ Turist ve turist kabul eden bölge arasında iletişim problemi ortaya çıkabilir.
➢ Zamanının çoğunu turizm işletmelerinde geçirmeleri
➢ Dil farklılığı
➢ Turistlerin yerel halktan çekinmesi
➢ İki grubun birbirine karşı beslediği olumsuz tutumlar
➢ Turistlerin kısa süreli bölgeye gelmiş olması
 Turizmin Olumlu Toplumsal Etkileri
❖ Hoşgörü ortamını geliştirir.
❖ Kırsal bölgelerin kentleşmesini hızlandırır.
❖ Kadın hakları konusunda ilerlemeye neden olur.
❖ Boş zaman kullanma alışkanlığını geliştirir.
❖ Temizlik bilincinin gelişmesini sağlar.
❖ Yeni toplumsal kurumların ortaya çıkmasına neden olur.
❖ Yeni mesleklerin ortaya çıkmasına neden olur.
❖ Yerel halkın tarih ve kültür değerlerine sahip çıkma bilinci gelişir.
❖ Yabancı dil öğrenmeye yönlendirir.
❖ Aile bağlarını güçlendirir
 Turizm Olumsuz Toplumsal Etkileri

❖ Yabancı düşmanlığı artabilir.

❖ Suç oranında artış olabilir.
❖ Kültür ticarileşebilir.
❖ Turistleri taklit olumsuz yönlenmeye neden olabilmektedir.