KRISTIAN NUN Isua Krista tel lo chuan tumah kan insiamtha zo lova.
Mi tam
Tirh. 11:26. 1 Kor. 12:3. Eph 6:12
Kristian chu tunge? Engnge a nih? Isua zui hi engnge a nih?
Isua Krista zuitute hi Antiokei khua-ah khan Kristian te tia koh
hmasak ber an ni a (Tirh. 11:26). A hma chuan Zirtirte, Nazaret mi,
Galili mi, Unau, tih an ni thin.
Paula &Barnaba te khan Antiokei khuaah kum khat chhung zet
rawngbawlna an nei a. Chuta Isua Krista zirtirna pawma Isua
zirtirna zuitute kha Isua ring ve lote laka an danglam bik avangin
nihna thar “Krista zuitu - Kristian” tiin hming an phuahsak ta a ni.
Chutiang chu kristian tih hming lo chhuahna bul a nih takah
chuan, keini hi Kristian – Isua Krista zuitu tih hming pu tlak hi kan
ni ve takmeuh em? Engnge Kristian tih chu a awmzia ni a, Isua zui
awmzia chu eng nge ni ta a, engtia zui tur nge tih te i han ngaihtuah
ho teh ang... Kan sawikim vek seng lovang a, kan ngaih pawimawh
zual chauh te han thlur bing ta ila.
D.L. Moody-a chuan : "Vawi tam tak ka mi hmuhte hi
'Kristian i ni em?' tiin ka zawt thin a. 'Aw ni e. Kristian ka ni asin,
chawlhni apiangin Biak Inah ka inkhawm a, Baptisma ka chang
tawh a, Lalpa zanriah sakramen te changin ka tawngtai ve thin a,
Ka piangthar tihna a ni mai lo em ni? Pianthar tawh chuan thil tha
tih tur a ni mai lawm ni?' tiin min chhang thin a. Chu2 Kristian
nihna, piantharna a ni mai lo. He zawhna hi inzawt theuh ang u –
„Ka piangthar em? Thihna atangin nunnaah ka lut tawh
takmeuh em? Mi thenkhat chuan thil tha tih tur an ruahman te an ti
zova, thil dang an ruahman leh a, chu chu piantharnaah an ngai...
Mahse, Lal Isuan 'Mi tupawh tuiah leh thlarauah a pian loh chuan
Pathian ram a hmu thei lovang' a lo ti mai a ni" tiin a sawi a.
Kristianna hi Thlarau lam thil a ni a, Thlarau Thianghlim zarah
chauh Kristian (Isua zuitu, Ringtu) a nih theih tihna a nih chu..
takin mahni theihna hmanga an sualnate siamthat (repair) an tum
thin. Mahse Kristaah chuan siamthat ni lovin mi thar kan ni zawk.
Kristian nuna nunga, Pathian chhandamna hi hmang chhuak
tur chuan neih / chan ve hmasak phawt a ngai. Isua nei ve lo tan
Kristian (Isua zuitu) nuna nun a theih ve tak2 loh. Chhandamna
changtute chuan chhandamna kan chan tawh chu hlau leh khur
chung pawhin kan thawhchhuahpui mai thin zawk a ni Phil 2:12.
Kristian chu tunge ni ta...?
 Kristian chhungkua atanga rawn seilian a..Bible chhiar leh
tawngtai te, inkhawm te leh thil tha tih te hi Kristian te tih thin
chu ni mahse hetiang tih avang hian Kristian / Ringtu kan ni ve
ta tihna a ni kher lo. Kristian chu Pathian mi, Pathian ram thleng
tur sawina a ni a, heng – piangthar, chhandam, ringtu tih te nen
hian thuhmun a ni. Chuvangin, ngaihsam taka Sakhuana chi
khat ang a Kristian ka ni tia sawi liam ve mai chi a ni lo..
 Kristian chu - Thlarau thianghlim zarah...
1) Billy Graham : A person that has a Personal encounter with
Jesus Christ. Isua Krista nen mimal taka / ngeia intawng /
intawk tawh.
2) A nuna Isua a chen thin. Isua neitu - Lal bera neitu. 1 Kor. 12:3
Kristian chu a huho nilo, mimal ngeia Lal Isua nena intawng
tawh, chumi avanga thutlukna nghet tak siam a, Lal leh
Chhandamtua pawm a, Isua hi ka ta a ni a, Ama ta ka ni, A tel lova
nung thei tawh lo, tlei zo tawh lo te hnenah Isua a cheng thin..!!
2 Kor. 5:15 tih thu angin an nunah a Lalber a; A tan an nung
tlat a.., an nuna Isua neitu leh Isua ta an nihna chuan A tan
programme a neih tir a, Isua tana thil tih tum an nei zui ngei ngei
thin. Chutiang nun chu ka nei em tih mahni lo inenfiah ila.
 Kristian nun dan tha tam tak tet te atanga lo hre tawh te kan
ni a, mahni theihna leh chakna hmangin Ringtu nun dana nun tum
pawh kan tam. Mahse Isua nei lotu tan Kristian (Ringtu) nuna nun
ve ngawt a theih loh. A chhan chu Kristian chu a nuna Isua neitu
a ni a, Isua chenna a ni tlat..
Kristian nuna nun chu Kristian te tan chauh a theih a ni. A
chhan chu - Lal leh Chhandamtu atana Lal Isua kan pawm rualin
Thlarau Thianghlim chuan min chenchilh nghal a, a hmaa min
thununtu thlarau sual kha Pathian Thlarauin a rawn luahlan ta a.
Thinlung thlakthlengna, Ezekiela 36:26-in a lo sawi angin Thinlung
thar tisa anga nem pek kan ni ta.
Tichuan, Thlarau Thianghlim zarah Isua Krista hnungzui thei
tura chakna leh theihna kan lo nei ta thin a ni.
Tumahin Kraws nun – Khenbeh nun kaltlang lovin Kristian nun
a neih theih loh. Châkna sual leh thlemna a lo kal apiangin – “eee
kei chuan ka ti thei tawh lo, Isua zarah mihring thar ka ni tawh a,
Isua vangin thil sual ka ti ve thei tawh lo..” ti nun kha Thlarau
thianghlim puihnain a lo nei thei ta thin a ni. Isua zara a nihna thar
kha a hre ranin sual kha a lo khengbet ve hmiah2 zel a nih chu.
Miin Thlarau thianghlim zara Lal Isua hi a lo rin hnua a nuna
thleng ngei ngei thin langsar deuh chu –
Nun thlakthlengna, danglamna a thleng thin – Thil thlir dan
leh ngaihtuah dan (attitude) te, nundan leh khawsa zia te, tawngkam
hman te a lo danglam a. Vawi leh khata inthlak danglam nghal thut
a awm rualin Pathian Thlarau puihnaa insiamtha zel nun a thleng
thin.
Mahni hmasial taka mahni thatna tur chauh dah lian ber thin
khan amah aia dah len zawk – Pathian a lo nei ta a. Matt. 16:24 -
Mahni inngaihtuah chang lovin (mahni hrehawm pawisa lovin)
Pathian tan a hun leh nun a lo hmang zo tawh zawk thin a ni.
2 Kor 5:17 - Thil hluite chu a ral ta, ngaiteh a lo thar ta tih angin
- tih thin, chin thin, ngaihtuah thin, sawidan thin thalo zawng2 a
inthlak a. Mihring thar a lo ni ta thin a ni.
Pathian khawngaihna a zarah mihring thar ka ni ve takmeuh em?
Hma ka sawn em tih mahni theuh lo inenfiah ila. Ringtu ka nihnaa
danglamna keimahah a la awm lo a nih chuan inenfiah a ngai...
Lal Isua chuan An rahah in hre mai ang a tih angin Ringtu
tak kan nihna hi kan nundanah lang zel rawh se. (Thlarau rah chu
Gal. 5:22 ah kan hmuh kha maw..)
Chuvangin, Heng te hi zawhna pawimawh a va ni em?
Lal Isua nen hian kan lo intawng tawh em, Amah neitu ka ni em,
nun thlak danglamna leh Ama Lalberna keimahah hian a thleng em?
Kristian nundan turin kan nung takmeuh em...?
Ni ve a inngai si hian kan lo ni lo reng palh ang e!! (Ka
Testimony)
Tichuan, Kristian chu tunge a nih a, engnge a nih chiah tih chu
lo duhtawk ta phawt ila... Kristian kan lo nih takah chuan
pawimawh em em mai a awm ta a. Chu chu -
Kristian nun chu engnge ni a? Engtia nun tur nge?
I. Kristian nun chu Inlaichinna – Inneihna a ni:
Kristian nun (Ringtu nun) chu Isua nena Inneihna, Lendunna a ni.
Inlaichinna tha, inneihna tlo leh tha nei tur chuan hun tha
(quality time) hman dun tam a ngai...
Inneihna chu Inneih ni thuchham angin a nuamah pawh a
hrehawmah pawh damchhung hun hmandunna a ni a. Ringtu nun hi
vawikhata tih hluai lam a ni lova, a tlo thin.
Inngaihzawn laia tha inti taka inrim leh lendun ang chauha
Isua hi ngaihsan a, a chang2 a tih ve zeuh zeuh ringawt kha a ni
lova.. Nupa anga damchhunga chengduna, inzuia lendunna thil a ni.
 Inneih Ni hi a bul tanna chauh a ni angin Isua Krista Lal leh
chhandamtu kan pawm ni hi a bul tanna chauh a ni. Nupa nun chu
damchhung daih thil tak2, hna tak2 thil thil a nih angin Kum 10-60
chhung chen dun, ruahmana tih dun, hrehawm chi hrang2 paltlang
dun a ngai angin Kristian (Ringtu) nun chu damchhung mai ni lo,
thih hnu piahlam Chatuan daih thil a nih avangin Amah nen lo
chuan paltlang ngaihna a awm lova, Amah nena lengdun tlat zel
nun hi Kristian nun chu a ni.
II. Ringtu nun chu nausen anga thanglian thin a ni.(I Pet. 2:2)
(2 Pet.3:18)
Nausen chu hnutetuia chawm a ni a, a lo thanlen zelah chawtak
a chawmlen a ni chauh thin. Chutiang chu ringtu nun nena tehkhin
a ni (1 Kor.3:1-3).
Nausen tawngthei tir (ka u fa te) chu an lawmawm em2 a.
Mahse kum tam tak hnuah pawh fiahlo taka an la tawng chuan
diklo a awm tihna a ni.
Chutiangin keini pawh Isua ka nei kan tih fe hnuah pawh
Pathian thu pawh chhiar ngai lem lo leh Pathian thu hriatna
kawngah pawh hmasawn lem lo. Thlarau nun kawnga hmasawn lo
chu eng emaw dik lo a awm tihna a ni ang.
Kristian nun chu Pathian khawngaihna a zara thanglian thin a ni
a. Nausen a lo thanglian ang hian, Isua hriatnaah kan thanglian thin
a. Rom 10:17 in a sawi angina Isua kan hriatna hian Amah kan
rinna a siam a, min ti puitling thin..
Isua hriatna dikah chuan na chunga damna a awm a, hah
chunga hahchawlhna a awm a, buaina leh harsatna kara
thlamuanna leh Pathiana lawmna a awm thin.
Thanlenna atana pawimawhte:
1) Tawngtaina – Nitin Isua pawla tawngtaina hun hman.
Tawngtai hi zir theih a ni a, Zirtirte khan Isua kha tawngtai dan
min zirtir rawh an ti a nih kha.
Keini pawh Ke-a kal kan zir a, Motor khalh te pawh kan zir
thin. Kristian nun hi mahnia nun chhoh mawlh2 a ni lo va. Isua kan
neih / pawm veleh Thlarau Thianghlimin min chenchilh nghal a,
min tichakin min pui thin a ni. Tawngtai dan tur kan hriat loh lai
pawha min puih thin thu Rom 8:26 ah kan hmu.
Châk lai leh a lan lai chauha tawngtai tur kan ni lo va. Nitin a
hranpaa tawngtaina hun leh hmun kan nei thin tur a ni. Biak In leh
Chawei dawn mut dawn hunbi nei chauha tawngtai tur kan ni lo.
Kan ram Lal ber – CM, President, PM nena inkawm tur ni ta
ila kan in buatsaih uluk ngawt ang. Chutiang aia Lal zawk Lei leh
Van Lal ber nena hun hmang dun tur, inkawm dun tur kan ni tih i
hre thar theuh ang u.
Hnamdang Pathian lem te ang a awm hun nei ni lo, duh2
huna biak pawh theih Pathian kan nei hi a va ropui em!
(Pu Bela tawngtai testimony)
2) Bible chhiar – Genesis atanga Thupuan in a tarlan tum ber
chu Isua Krista a ni. Taksa a awm a, kan chhunga awm, keimahni
min ti nungtu chu kan thlarau hi a ni a, kan nihna phochhuaktu ber
chu kan Thlarau nun hi a ni.
Taksa tana chaw tha nitin ei thin hian kan thlarau nun tana
chaw tha nitin kan ei thin em? Taksa thih hnu pawha chatuana
nung tur chu Thlarau hi a ni.
Bible chhiar ngailo tan Hnehtu nun, hnehna nun a neih theih
ngai loh. Ringtu chak nih a har thin.
Bible kan chhiar hian engnge Pathianin ka hnenah sawitur a
neih tih beiseina nen chhiar thin ila. Chhiar liam mai lovin eng nge
min hriattir a duh a, eng nge he Bible thu hian sawi a tum tia
Pathian hnena zawt chungin kan chhiar thin tur a ni.
Tihdan phung, a tha tih vanga chhiar liam puat mai tur kan ni
lo. Pathian aw hre tur ngeia uluk taka rilru leh thinlung zawng2 a
kan chhiar thin phawt chuan Pathian nen inpawhna thuk zawk kan
nei ang a, Amaha lawmna thar kan nei zel ang.
Kan hriat leh ngaihthlak tam ang hua kan nuna thil a tihtheih
loh fo chhan chu kan zir chian peih lo thin vang a ni. (Joyce M)
Isua tana Êng thei lova min delh bet tu hrang2 te hi thawhsan
ila Isua nen i êng chhuak ang u. Kan awmna hmun apianga
khawngaihna chi a al nun ni chhuak turin inbuatsaih ila..
Chiin chawhmeh a ti tui angin midang ti tui tu i ni zel ang u.
Êng reng2 chuan tiengtu (power source) a nei thin, Isua
neilotu tan a en ngawt theih loh chu vangin Kristian ka ni takzet
em? Isua ka nei tawh takmeuh em? Kristian nundanin ka nung em?

3) Mahni inthununna – Discipline hi a pawimawh. Zirtirte
pawh kha Disciples tih an ni. Ringtu nun hi intlansiak nun te,
inbuan, insual, etc nun nena tehkhin a ni. Pathian thu hmanga
inthunun thin nun a ni.
Kan thil hmuh leh hriat te hian kan rilru a kaihhruai thui thin
em avangin kan thil en leh chhiar leh sawi ah te fimkhur a ngai a,
Pathian thu hmanga inthunun thin a ngai a ni. Chumi ti tur chuan
mahni theihna chuan a tlin thin lo, a ti theitu Pathian au ila a
Thlarau thianghlimin min pui zel ang.
Discpline a awm loh avanga tlukchhiatna a va tam em!
Mahni nihnaa la chiang lo ten Pathian pan ila, puih kan ngaih
chuan inpuih tir ngam ila, zaninah ngei hian I chiang ngam ang u.
Mahniah chianna a awm ngai lo, Isua ah zel lo chuan. Thlir tur dik,
en tur dik en a va ngai em!!
Tin, a chiang tawh te pawh a tana eng chhuak turin i inhlan
thar zel ang u

4) Kohhran – Mahnia ringtu nun zawh tura tih kan ni lova.

Inkhawm thin tur te, intichak tawn tura thupek kan ni. (Hebrai
10:25; Jakoba 5:16; 1 Petera 1:22)
Mahnia Pathian be tura fianrial neiha Bible chhiar thin te leh
mimala thuhretu nih chu a tul tak meuh mai. Mahse, Kohhran
kalsan zawnga khawsak chu tlukchhiatna, chauhna a ni.
5) Thuhretu – Nun leh tawngkain. Khawi hmunah pawh..
Thumak ka sawi nin theihloh chu kalvari tlang chanchin a ni.
Testimony te in share thin ila.
Kan thil tih thin hian Pathian min phatsan tir lo sela.
Khawvel eng tura a aiawha a dah te kan ni.
Bible sawi dan pawimawh zual te –
1. Kristiante chu thilsiam thar kan ni. “tupawh Kristaa a awm
chuan thil siam thar a lo ni a; thil hluite chu a ral ta a; ngai teh
u, a lo thar ta.” 2 Kor. 5:17. He changin a tarlan chian em em
chu Kristian chu siamthat ni lovin, Isua Krista avangin mi thar, a
hmaa sual thununna hnuai ami ni tawh lo, thununtu leh hruaitu
thar nei, mi danglam; mi piangthar a lo ni ta.
I Samuela 10:6- ..LALPA thlarau nasa takin i chungah a lo
thleng ang a... mi danglam daihah i lo chang mai ang.
2. Kristiante chu man neia lei / tlanchhuah (redeem) kan
ni.Pet. 1:18,19 - in awm dan engkhaw ni lawilo lak ata chu, thil
chhe thei, tangka leh rangkachaka tlan in ni lo va, beram no
hmelhem lo leh bawlhhlawh kai lo thisen anga Krista thisen hlu
chuan tlan in ni zawk .. A man pe tu, a leitu chu a neitu a nih
tawh avangin minleitu Pathian duhdanin, a duhzawng eng nge
tih chu a nunah a lian ber thin. Eng hi nge sual tih lam a
ngaihtuah hman lo?
A sual em, a him chin a ni em tih ringawt ngaihtuaha buai hi
chu – Mi tu emaw, kham panga kawngpui siama a kotlang tlak
palh hlauhawm taka kal tum reng ang mai a ni.
3. Kristiante chu thiamchantir kan ni. Rom 5:1 - rinna avanga
thiam changa awmin,kan Lalpa Isua Krista avangin Pathian
nen inremin i awm ang u..
Rom 8:33,34 - Pathian mi thlante chu tuin nge hek ang?
Thiam chantirtu kha Pathian a ni si a. Tuin nge thiam loh
chantir ang? Thia kha Krista Isua chu a ni si a; a ni, tho leh ta
zawk a, Pathian ding lama awma min sawisaktu bawka kha a ni.
Misual hremhmun tla mai tur, Pathianin thiamchantirna
changtu; mi bawlhhlawh chatuan atana tihthianghlim niin, chu
Pathian thianghlimna tawmpui tura thiamchantirna chu nunpuiin
a nunah Pathian aia lian zawk reng reng a awm tawh thin lo.
Heb. 10:14 - Thil hlan pakhat chauhvin tihthianghlim tawhte
chu chatuan atan a tifamkim tawh si a.
4. Kristiante chu Chatuan nunna neitute kan ni.Johana 3:16 -
Pathianin khawvel a hmangaih em em a, chutichuan a Fapa mal
neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh
va, chatuana nunna an neih zawk nan.Isua ringtute chu chatuana
amah nena Vanrama chen min tiam a ni.
5. Kristiante chu chawimawiin kan la awm dawn. Rom 8:30 -
Tin, a ruat lawkate chu a ko bawk a; tin, a kohvate chu thiam a
chantir bawk a, tin, thiam a chantirate chu a chawimawi bawk
a. Rom 5:1 a kan hmuh angin rinna avanga thiamchang kan ni a.
Rom 8:30 a kan hmuh leh angin chawimawina chu Pathianin
thiam a chantir zawng2 te tan a ni.
Kristian inti tam tam harsatna–
i) Kristian in ti si, mahse Pathian duhlohzawng ti lui
reng si..
I Joh. 3:6- Tupawh amaha awm reng chuan thil a tisual lo;
tupawh thil tisual chuan amah chu a hmu lo va, hriat pawh a hre
hek lo.Kristiante nundan tur a ni lo.
ii) Kristian in ti, a hnua Isua Krista phatsan leh si...
I Joh. 2:19 Anni chu kan zing atangin an chhuak a,
nimahsela keimahni mi tak an ni lo ve; keimahni mi tak ni sela kan
hnenah an awm ve zel tur a ni si a; nimahsela an zain keimahni mi
tak an ni lo vek tih a lan fiah theih nan min chhuahsan ta a ni.
Kristian an lo ni ve reng2 lo..

Chhandamte chu Pathian hmangaihna a ta chu thenin kan awm ang

em?

Rom 8:35-39 -Krista hmangaihna ata chu tuin nge min then
ang? Hrehawmnain emaw, lungngaihnain emaw, tihduhdahnain
emaw, tamin emaw, saruaknain emaw, hlauhawmnain emaw,
khandaihin emaw min then ang em ni?
Then suh e, chung zawng zawngah chuan min hmangaihtu
avang chuan, ropui taka ngamtu kan ni.Thihna te, nunna te,
vantirhkoh te, lalna te, thil awm sa te, thil lo la awm tur te,
thiltihtheihna te, sanna te, thukna te, thil siam dang reng rengte
pawhin, kan Lalpa Krista Isuaa awm Pathian hmangaihna ata chu
mi then thei lovang tih dik takin ka hre si a.

Johana 10:28-29 - an hnenah chatuana nunna ka pe a;

kumkhuain an boral lo vang a, tuman ka kut ata mi chhuhsak hek lo
vang. Anni mi petu, ka Pa chu, mi zawng zawng aia ropui ber a ni
a; tuman Pa kut ata chu an chhuhsak thei lo vang.

Juda 24:25 - Tichuan, in tluk loh nana veng thei che u leh a
ropuina hma taka nasa zeta hlimin bawlhhlawh kai lova dah theitu
che u, kan Chhandamtu Pathian taka chauh....