Yeni Medya,

Temel Bileşenleri
ve Sanatın
Degişen Estetik
Dili
DR. ÖGR. ÜYESİ EZGİ TOKDİL
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Yeni Medya ve Temel Bileşenleri

Lev Manovich’e göre yeni medya, televizyon

ekranlarında yaratılan yeni gerçekligin bilgisayar verisi
haline gelmesi ile gerçekleşmiştir.

Manovich’in yeni medya tanımında beş temel prensip

dikkati çekmektedir;
Sayısal Temsil (Numerical Representation),
Modülerlik (Modularity), Otomasyon (Automation),
Degişkenlik (Variability), Kod Çevrimi (Transcoding).

Bu görüntünün bilgisayar ekranlarında yazılım haline

gelmesini, sayısız ekran olarak çogalmasını, mekanik
(insandan bagımsız) bir süreç haline gelmesini ve birey
ile bilgisayar ortamı arasındaki iletişim dilini ifade eder.
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Sanatta Degişen Estetik Kurgu, Küreselleşen Dünya ve Post-truth Kavramı

1920’ler 1990’lar

Avangard Yeni Avangard

-Geleneksel medya -Yeni medya

-Kapitalist toplum yapısı
-Perspektif ideolojisi (öznenin nesne
konumu)
-Geleneksel biçimlendirme anlayışları
-Enformasyonalist toplum yapısı
-Yeni görme biçimi(interaktif sanal
gerçeklik)
-Yeni medya sanatı (internet sanatı,
multimedya sanatı, interaktif sanat,
dijital sanat…)

Avangard teknikler Bilgisayar yazılımları

 YENİ MEDYA SANATI
Yeni medya sanatı
(new media art)
teknolojik gelişmenin
getirisi olan
biçimlendirme
anlayışlarının (dijital
sanat, interaktif sanat,
video sanatı, internet
GÖRSEL 3. İNTERAKTİF SANAT
sanatı vd. ) genel
GÖRSEL 1. DIGITAL SANAT
tanımı olarak ifade
edilebilir.

Görsel 1. Chen I-chun and Lo

He-lin, The Light in the Storm,
2015
Görsel 2. Nam June Paik,
Electronic Superhighway, 1995
Görsel 3. Miguel Chevalier,
2012-2013
Görsel 4. Wilinckx

GÖRSEL 2.VİDEO SANATI GÖRSEL 4. İNTERNET SANATI

 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

GÖRSEL ATOMİZM Yaklaşımı ve Bilimsel Gelişmenin Sanata Yansımaları

Atomizm (atomism), fiziksel ya da zihinsel evrenlerin basit bölünemez parçacıklardan ve bu parçaların

kümelenmesinden oluştugunu ileri süren doktrin.

Manovich'e göre görsel atomizm yaklaşımı; karmaşık bir görsel mesajın, psikolojik etkileri önceden bilinen basit
unsurlardan oluşturulabilecegi fikrine dayanmaktadır.
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

GÖRSEL ATOMİZM Yaklaşımı ve Bilimsel Gelişmenin Sanata Yansımaları

RESİM Görme biçimleri ve renk üzerine bilimsel gelişmeler Post- Empresyonizm (Pointilizm)
George Seurat / Paul Signac
1908 radyoaktivite çalışmaları sonucunda atomun varlıgının saptanması Soyut Sanat
Wassily Kandinsky /Piet Mondrian
Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan makinalar Umberto Boccioni / Gino Severini
Teknoloji Devrimi Hiroshi Kawano (internet sanatı)

Görsel 5: George Seurat, La Grande Jatte Adasında Bir Pazar Öğleden Sonrası, 1885 Görsel 6: Kandinsky, Circles in a Circle, 1923
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Teknolojik ilerlemenin
sanata yansıması
Dış dünya gerçekligi basit geometrik Markow süreç modeli görsel sanatlara uygulamış,
şekiller, yatay ve dikey çizgilerle ifade Yeni bir estetik dil yaratmak için bilgisayar yazılımlarından
edilmiş. yararlanılmış,
Yazılım kodları görsel dile çevrilerek matematik tabanlı bir
bilgisayar sanatı yaratılmış.

Görsel 7: Piet Mondrian, Siyah, Kırmızı, Sarı, Mavi ve Grili Kompozisyon, 1921, Tuval üzerine yağlıboya
Görsel 8: Hiroshi Kawano, Design 3-1, Color Markov Chain Pattern, 1964
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

GÖRSEL ATOMİZM Yaklaşımı ve Bilimsel Gelişmenin Sanata Yansımaları

YENİ MEDYA
Manovich’e göre atomistik yaklaşım özellikle 1990’larda yeni medya içerisinde farklı bir yüzle yeniden ortaya
çıkmıştır.

Dijital görüntü atom benzeri piksellerden oluşur.

Sanal gerçeklik basit çokgenlerden yapılır.
Web sayfaları html ifadeleriyle temsil edilen ayrı nesnelerden oluşur.
Bu nesneler köprülerle birbirine baglanır (hypertext)

Görsel 6. 1889, Paris International Exhibition Poster

 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Bilgisayar EkranlarındaYeni Görüntüsel Nitelikler ve Görsel Sanatlarda MONTAJ

Tüm modern insan- bilgisayar arayüzleri tarafından paylaşılan

temel özellik, 1969 yılında Alan Kay tarafından geliştirilen üst üste
binen pencerelerdir. HCI (Human Computer Interaction)'nın üst
üste binen pencere sistemi, bilginin düzenlenerek
boyutlandırılması şeklinde işlemektedir.

Bu dogrultuda bilgisayar ekranı kullanıcıya sınırlı bir yüzeye

ragmen pratik olarak sınırsız miktarda bilgi sunabilir.

Manovich'e göre; 20. yüzyıl görsel sanatlar ve sinema alanında

kullanılan montaj teknigi bilgisayar ekranlarında birbiri üzerine
açılan pencere mantıgıyla benzer bir görünüm sunmaktadır.
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Bilgisayar EkranlarındaYeni Görüntüsel Nitelikler ve Görsel Sanatlarda MONTAJ

RESİM Kübizm (1908) Pablo Picasso / George Braque

Fütürizm (1909) Umberto Boccioni / Gino Severini
(1916-1920) Kontrüktivizm / Dadaizm Rodchenko / El Lissitzky /Francis Picabia / Duchamp / Kurt Schwitters
Pop Art (1950) Robert Rauschenberg vd.
Enstalasyon Sanatı (1960)

Görsel 9: Braque, Bottle and Fishes, 1912 Görsel 10: Umberto Boccioni, The Charge of the Lancers, 1915 Görsel 11: Duchamp, Nude Down the Stairs, 1912
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ
Sinema alanında 1920’lerden
Bilgisayar EkranlarındaYeni Görüntüsel Nitelikler ve Görsel Sanatlarda MONTAJ
itibaren montaj teknigi
kullanılmıştır.
İki tür montaj vardır; düz montaj
FOTOGRAF Alexandre Rodchenko / Moholy Nagy / Andy Warhol (görüntü arka arkaya gelir) ve
zamansal montaj (görüntü üst üste
yerleştirilir).

Görsel 12: Rodchenko, Krisis, 1923, Photo montage

Görsel 13: Rodchenko, Photo montage
Görsel 14: Andy Warhol, Self Portrait, 1980
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Bilgisayar EkranlarındaYeni Görüntüsel Nitelikler ve Görsel Sanatlarda MONTAJ

Vertov sinemasında, montaj
teknigi ile zamansal verimlilik
SİNEMA Lev Kuleshov – 1918 (Engineer Prite’s Project) saglanır, ancak bu yaklaşım
Dzigo Vertov – 1929 (Kameralı Adam) izleyicinin bilişsel sınırlarını
Jean-Luc Godard – 1959 (Breathless) zorlar.
Kurosawa – 1990 (Dreams) Bu görüntüleri okumak zordur
ve bilgi gürültü haline gelir.

Görsel 15-16-17: Dzigo Vertov, Kameralı Adam

(1929)
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Lev Kuleshov- (1918- Engineer Prite's Project)(yürüyen bir adam, bekleyen bir kadın, bir kapı, bir merdiven, bir ev).

Jean -Luc Godard- (1959- Breathless)(ana karakter Marsilya'daki bir polis memuruna vurur, bir alandan geçer ve Paris'e ulaşır).

Görsel 18-19: Lev Kuleshov, Engineer Prite's Project, 1918 Görsel 20-21: Jean- Luc Godard, Breathless, 1959
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

1990’lara gelindiginde her iki montaj teknigi bir arada kullanılmıştır (1990-Dreams).

Görüldügü gibi;
1920'lerin film yapımcılarının avangard teknikleri (montaj teknigi), 1990'larda teknoloji geliştikçe ve teknik olanaklar
arttıkça yeni bir boyuta taşınmıştır.

Görsel 22-23: Akira Kurosawa, Dreams (Crows), 1990

 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Bilgisayar EkranlarındaYeni Görüntüsel Nitelikler ve Görsel Sanatlarda MONTAJ

YENİ MEDYA

1920'lerin film yapımcılarının 1990'larda teknolojik ilerleme

avangard teknikleri, dogrultusunda gelişmiş

Yeni medya eski modernist biçimleri

kullanmış, ancak bilgi toplumu için yeni
bir avangardı temsili etmiştir.

Bilgisayar ekranlarında düz montaj ve geçici montaj bir araya gelir.

Buna ragmen Vertov filmlerindeki karmaşık ve gürültülü yapı ortadan kalkmıştır.
Bunun nedeni pencere arayüzü saydam degil opaktır ve kullanıcı tek seferde
yalnızca bir sayfa ile ilgilenir.
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

YENİ TİPOGRAFİ,Yazının Grafik Tasarım ve Sinemada Kullanımı

GRAFİK TASARIM Art Nouveau / Dadaizm / Kontrüktivizm / Bauhauss

(1920’ler) (Rodchenko, Joost Schmidt, Tschichold, El Lissitzky, Moholy Nagy

SİNEMA Matrix (Larry ve Andy Wachowski) -1999

(1990’lar) Panic Room (David Fincher) -2002
Fringe (J. J. Abrams, Alex Kurtzman ve Roberto Orci) - 2008

YENİ MEDYA
(günümüz bilgisayar ekranları)
Geliştirilen yeni tenikler, animasyonlu medya uygulamaları,
program yazılımları, arayüz tasarımları, işletim sistemlerinde
bilginin sınıflandırılması
"yeni tipografinin özü açıklıktır” (Tschichold ).
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

YENİ TİPOGRAFİ,Yazının Grafik Tasarım ve Sinemada Kullanımı

1920’lerde grafik tasarım ve tipografi alanında bir devrim yaşanmıştır;
geleneksel tasarım anlayışları, yeni tasarım anlayışı
simetrik düzenlemeler, yeni asimetrik ilkeler
basit form ve karakterler, yazı şekil ilişkisi, iç içe geçirilmiş formlar
reklam tipografisi düz zemin ortadan kalkar, tasarım boyutlandırılır

Görsel 24: El Lissitzky, Typographic Design Görsel 25: Tschichold, The Woman Without Name, 1927 Görsel 26: Moholy Nagy, Foto Qualität, 1931

El Lissitzky’nin çalışmaları yeni tipografinin en çagdaş örneklerini sunmuş, bu çalışmalar Doesburg, Schwitters ve Moholy-
Nagy gibi sanatçıları etkileyerek tasarım ve tipografi alanında gerçekleşen önemli devrimin temsilcilerinden olmuştur .
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

1920'lerin film yapımcılarının kullandıgı düz ve zamansal

montajın her ikisi de bir arada kullanılmıştır.

Ancak bu kez birbirine eklemlenen iki ya da daha fazla

görsel degil, görüntü ve yazıdır.

Görsel 27-28: Panic Room (David Fincher), 2002

Görsel 29: Fringe (J. J. Abrams, Alex Kurtzman ve Roberto Orci), 2008
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

YENİ VİZYON ve Yeni Medya Sanatında Fotografik Unsurlar

3
FOTOGRAF

1920’ler Diyagonal kamera kullanımları, ufuk

1 çizgisinin ortadan kaldırılması,
yakınlaştırılmış çekimler, tekrar eden
görüntüler, geometrik formlar, dogrusal ve
ritmik tekrarlar gibi görüntü stratejileri
ortaya çıkmıştır.

Görsel 30.1: Rodchenko, Staircase, 1930 / 30.2. Rodchenko, Shuchov

transmission tower, 1929 / 30.3. Rodchenko, Student Residence, 1932 /
2 4 30.4. Rodchenko, Girl with a Lake, 1932
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

YENİ VİZYON ve Yeni Medya Sanatında Fotografik Unsurlar

YENİ MEDYA 1990’lar Bu yeni görüntü stratejileri standart yazılım teknikleri haline geldi.

HCI ve bilgisayar veri analiz yöntemleri 1920’lerin avangardlarının estetik tekniklerini devraldı.
Kompozisyonun farklı açıları 3D görüntü /3 boyutlu sanal gerçeklik
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

TÜRKİYE’DE YENİ MEDYA SANATI ve Yeni Görüntüsel Gerçeklik

Başlangıçta teknolojiden yararlanılmış

(1960’lardan itibaren) Nil Yalter (video art)
Teoman Madra

Giderek teknolojinin kendisi başlı başına sanat yaratımı haline gelmiş

(1980’lerden itibaren) Kutlug Ataman
Beliz Demircioglu (multimedia art, net art,
Candaş Şişman digital art, interactive art)
Refik Anadol
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Yeni medya sanatının Türkiye’deki bu ilk örnekleri yerleştirmelerin bir

parçası olarak sunulan video çalışmalardı.
Giderek videonun kendisi bir sanat nesnesi haline gelmiş, sanatçı sinemanın
görevini üstlenmiştir.

Görsel 31: Nil Yalter, Nicole Croiset, 1980,Video Performans

Görsel 32: Nil Yalter, Off The Record, 2016, Arter İstanbul
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Teknolojinin ilerlemesi sonucu 90'ların televizyon ekranlarının yerini led ekranlara bırakması ile ekranlar farklı boyut ve
farklı uzamlara yerleştirilebilir hale gelmiş, böylece mekanın üç boyutlu derinligi farklı bir boyuta taşınmıştır.

Görsel 33: Kutluğ Ataman, 2004, 40 Projeksiyon Video Kurulum

Görsel 34: İçimdeki Düşman, 2010, İstanbul Modern Retrospektif Sergisi
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

21. yüzyılın başlarından itibaren bilgisayar ortamında belirli yazılım programları yoluyla üretilen çalışmalar gerçek
mekanda sanal gerçeklik olarak sunularak izleyici ile etkileşimli interaktif bir ortam yaratılmıştır (Beliz Demircioglu -
InTouch).

Görsel 35: Kutluğ Ataman, The Portrait of Sakıp Sabancı, 2014, 56th Venice Biennial
Görsel 36: Candaş Şişman, Deep Space Music – Ars Electronica, 2012, Audiovisual Performance
 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Candaş Şişman ve Refik

Anadol'un çalışmaları da
yaratılan bu üç boyutlu sanal
gerçeklige örnek olarak
gösterilebilir.
Görüldügü gibi teknoloji
ilerledikçe sanatçının ifade
olanakları giderek artmakta ve
melez yapı ortaya çıkarmaktadır.

Görsel 37: Refik Anadol, Infinitiy Room, 2015,Video Enstalasyon

 YENİ MEDYA, TEMEL BİLEŞENLERİ VE SANATIN DEĞİŞEN ESTETİK DİLİ

Yüzyılın başında (1920’ler) avangard sanat yeni bir kültür formu olarak her alanda nesnel gerçeklige yeni bir bakış
açısı sunmuştur.

Yüzyılın sonunda (1990’lar) gerçekleşen yeni avangard hareketi ise tüm sanatların bilgisayarlar ile ortaklıgını temsil
etmektedir.

Yeni medya 1990'larda tüm teknik ve anlayışları dijital verilere dönüştürmüş, bilgi teknolojileri ile yeni bir zaman-
mekan ilişkisi kurulmuştur.

Bu dogrultuda sanat, bilimsel gelişme ve teknolojik ilerlemeye teslim olmuş, başka bir ifadeyle kendi varlıgını
medya içerisinde temsil etmiştir.